[
    {
        "id": 0,
        "beyt": "الا یا ایها الـساقی ادر کاسا و ناولـها * که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها",
        "text": "O beautiful wine-bearer, bring forth the cup and put it to my lips. Path of love seemed easy at first, what came was many hardships.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1,
        "beyt": "بـه بوی نافه‌ای کاخر صبا زان طره بگـشاید * ز تاب جعد مشکینش چه خون افـتاد در دل‌ها",
        "text": "With its perfume, the morning breeze unlocks those beautiful locks. The curl of those dark ringlets, many hearts to shreds strips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 2,
        "beyt": "مرا در منزل جانان چه امـن عیش چون هر دم * جرس فریاد می‌دارد که بربندید مـحـمـل‌ها",
        "text": "In the house of my Beloved, how can I enjoy the feast. Since the church bells call the call that for pilgrimage equips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 3,
        "beyt": "بـه می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید * کـه سالک بی‌خبر نبود ز راه و رسم منزل‌ها",
        "text": "With wine color your robe, one of the old Magi’s best tips. Trust in this traveler’s tips, who knows of many paths and trips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 4,
        "beyt": "شـب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل * کـجا دانـند حال ما سبکـباران ساحـل‌ها",
        "text": "The dark midnight, fearful waves, and the tempestuous whirlpool. How can he know of our state, while ports house his unladen ships.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 5,
        "beyt": "همـه کارم ز خود کامی به بدنامی کشید آخر * نـهان کی ماند آن رازی کز او سازند محفل‌ها",
        "text": "I followed my own path of love, and now I am in bad repute. How can a secret remain veiled, if from every tongue it drips?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 6,
        "beyt": "حضوری گر همی‌خواهی از او غایب مشو حافظ * مـتی ما تلق من تهوی دع الدنیا و اهملـها",
        "text": "If His presence you seek, Hafiz, then why yourself eclipse? Stick to the One you know, let go of imaginary trips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 7,
        "beyt": "صـلاح کار کـجا و مـن خراب کـجا * بـبین تـفاوت ره کز کجاست تا به کجا",
        "text": "Where is sensible action, & my insanity whence? See the difference, it is from where to whence.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 8,
        "beyt": "دلـم ز صومعه بگرفت و خرقـه سالوس * کـجاسـت دیر مغان و شراب ناب کجا",
        "text": "From the church & hypocritical vestments, I take offence. Where is the abode of the Magi, & sweet wine whence?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 9,
        "beyt": "چـه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را * سـماع وعـظ کـجا نغمـه رباب کجا",
        "text": "For dervishes, piety and sensibility make no sense. Where is sermon and hymn, & the violin's music whence.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 10,
        "beyt": "ز روی دوست دل دشمـنان چـه دریابد * چراغ مرده کـجا شمـع آفـتاب کـجا",
        "text": "Upon seeing our friend, our foes put up their defense. Where is a dead lantern, & the candle of the sun whence?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 11,
        "beyt": "چو کحل بینش ما خاک آستان شماست * کـجا رویم بـفرما از این جـناب کـجا",
        "text": "My eye-liner is the dust of your door and fence. Where shall I go, tell me, you command me whence?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 12,
        "beyt": "مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است * کـجا همی‌روی ای دل بدین شتاب کجا",
        "text": "Take your focus from your chin to the trap on the path hence, Where to O heart, in such hurry you go whence?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 13,
        "beyt": "بـشد کـه یاد خوشش باد روزگار وصال * خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا",
        "text": "May his memory of union be happy and intense. Where are your amorous gestures, & your reproach whence?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 14,
        "beyt": "قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست * قرار چیسـت صبوری کدام و خواب کـجا",
        "text": "Make not restlessness & insomnia, Hafiz's sentence. What is rest, which is patience, and sleep whence?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 15,
        "beyt": "اگر آن ترک شیرازی بـه دسـت آرد دل ما را * بـه خال هـندویش بخشم سمرقند و بـخارا را",
        "text": "That beautiful Shirazi Turk, took control and my heart stole, I'll give Samarkand & Bukhara, for her Hindu beauty mole.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 16,
        "beyt": "بده ساقی می باقی که در جنت نخواهی یافـت * کـنار آب رکـن آباد و گلگـشـت مـصـلا را",
        "text": "O wine-bearer bring me wine, such wine not found in Heavens. By running brooks,  in flowery fields, spend your days and stroll.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 17,
        "beyt": "فـغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شـهرآشوب * چـنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغـما را",
        "text": "Alas, these sweet gypsy clowns, these agitators of our town. Took the patience of my heart, like looting Turks take their toll.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 18,
        "beyt": "ز عشـق ناتـمام ما جمال یار مستغنی اسـت * بـه آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را",
        "text": "Such unfinished love as ours, the Beloved has no need, For the Perfect Beauty, frills and adornments play no role.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 19,
        "beyt": "من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم * کـه عـشـق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را",
        "text": "I came to know Joseph's goodness, that daily would increase. Even the chaste Mistress succumbed to the love she would extol.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 20,
        "beyt": "اگر دشـنام فرمایی و گر نـفرین دعا گویم * جواب تـلـخ می‌زیبد لـب لعـل شـکرخا را",
        "text": "Whether profane or even cursed, I'll reply only in praise. Sweetness of tongue and the lips, even bitterness would enthrall.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 21,
        "beyt": "نصیحـت گوش کن جانا که از جان دوست‌تر دارند * جوانان سـعادتـمـند پـند پیر دانا را",
        "text": "Heed the advice of the wise, make your most endeared goal, The fortunate blessed youth, listen to the old wise soul.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 22,
        "beyt": "حدیث از مـطرب و می گو و راز دهر کـمـتر جو * کـه کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را",
        "text": "Tell tales of song and wine, seek not secrets of the world, None has found and no-one will, knowledge leaves this riddle whole.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 23,
        "beyt": "غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافـظ * کـه بر نـظـم تو افـشاند فلک عـقد ثریا را",
        "text": "You composed poems and sang, Hafiz, you spent your days well. Venus wedded to your songs, in the firmaments' inverted bowl.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 24,
        "beyt": "صـبا بـه لطـف بگو آن غزال رعنا را * که سر به کوه و بیابان تو داده‌ای ما را",
        "text": "Kindly tell the tender deer, O morning \tbreeze. I am wandering your desert and the wild countries.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 25,
        "beyt": "شـکرفروش کـه عمرش دراز باد چرا * تفـقدی نـکـند طوطی شکرخا را",
        "text": "Long live the sugar merchant, but why. Is he unkind to sweet lovers, the honey-bees?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 26,
        "beyt": "غرور حسنت اجازت مگر نداد ای گـل * کـه پرسشی نکنی عندلیب شیدا را",
        "text": "Tender rose, pride in your goodness forbids. To ask the manic nightingale of his fantasies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 27,
        "beyt": "به خلق و لطف توان کرد صید اهل نظر * بـه بـند و دام نـگیرند مرغ دانا را",
        "text": "Only with gentle compassion can you trap the wise. The wise bird from any snare simply flees.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 28,
        "beyt": "ندانم از چه سبب رنگ آشنایی نیست * سهی قدان سیه چشم ماه سیما را",
        "text": "I know not why there is no familiarity. With the tall, black eye, bright faced beauties.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 29,
        "beyt": "چو با حـبیب نـشینی و باده پیمایی * بـه یاد دار مـحـبان بادپیما را",
        "text": "When in company of friends, glass of wine in hand. Remember old companions who travel upon the breeze.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 30,
        "beyt": "جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب * کـه وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را",
        "text": "The only criticism that I can have of you;. For kindness, the beauties charge extortionate fees.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 31,
        "beyt": "در آسمان نه عجب گر به گفته حافـظ * سرود زهره به رقص آورد مـسیحا را",
        "text": "No wonder if in the heavens, as claims Hafiz;. Venus’ song brings Christ to dancing sprees.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 32,
        "beyt": "دل می‌رود ز دستـم صاحـب دلان خدا را * دردا کـه راز پنـهان خواهد شد آشـکارا",
        "text": "O pious of the heart, I am lost in a love, so great. O pain the hidden secrets will become open debate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 33,
        "beyt": "کشـتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز * باشد کـه بازبینیم دیدار آشـنا را",
        "text": "Shipwrecked we just float, O favorable wind arise, May we one more time gaze upon that familiar trait.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 34,
        "beyt": "ده روزه مهر گردون افسانه است و افـسون * نیکی بـه جای یاران فرصـت شـمار یارا",
        "text": "Passage of time and the stars, are but what we fantasize. For compassion and kindness, it is never too late.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 35,
        "beyt": "در حلقه گل و مل خوش خواند دوش بلبـل * هات الـصـبوح هـبوا یا ایها الـسـکارا",
        "text": "In the circle of wine and roses, nightingale’s song is prize. With the aroma and the wine your senses satiate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 36,
        "beyt": "ای صاحـب کرامـت شکرانـه سلامـت * روزی تـفـقدی کـن درویش بی‌نوا را",
        "text": "O Thou compassionate one, life giver and the wise. One day bestow thy grace upon this mendicant’s state.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 37,
        "beyt": "آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است * با دوسـتان مروت با دشـمـنان مدارا",
        "text": "For peace of this world and the next, understand what I advise. Magnanimity the lot of friends, and with foes try to relate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 38,
        "beyt": "در کوی نیک نامی ما را گذر ندادند * گر تو نمی‌پسـندی تـغییر کـن قـضا را",
        "text": "In the land of repute, our passage they will dispute. If this will not suit, don’t stay mute, and transmute dictates of fate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 39,
        "beyt": "هنـگام تنگدستی در عیش کوش و مستی * کاین کیمیای هسـتی قارون کـند گدا را",
        "text": "When destitute and in need, let your love and passion breed. Life’s alchemy, essence and seed, unimagined wealth shall create.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 40,
        "beyt": "سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد * دلـبر کـه در کف او موم است سنگ خارا",
        "text": "If unruly with pride, with a candle’s zeal your flame will rise. Beloved turns stone to lava, and molten wax manipulate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 41,
        "beyt": "آیینـه سـکـندر جام می اسـت بنـگر * تا بر تو عرضـه دارد احوال مـلـک دارا",
        "text": "The Grail contains but wine, if only you realize. Then the Kingdom of the world, at your feet prostrate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 42,
        "beyt": "خوبان پارسی گو بـخـشـندگان عـمرند * ساقی بده بـشارت رندان پارسا را",
        "text": "The good and wise Magi, forgivers of lives and lies. Bearer bring good news, drunkards’ wine consecrate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 43,
        "beyt": "حافـظ بـه خود نپوشید این خرقه می آلود * ای شیخ پاکدامـن مـعذور دار ما را",
        "text": "With this wine stained robe, Hafiz would never disguise. O untainted pure Master, exempt us from this fate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 44,
        "beyt": "ساقی بـه نور باده برافروز جام ما * مـطرب بـگو کـه کار جهان شد به کام ما",
        "text": "O wine-bearer brighten my cup with the wine. O minstrel say good fortune is now mine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 45,
        "beyt": "ما در پیالـه عـکـس رخ یار دیده‌ایم * ای بی‌خـبر ز لذت شرب مدام ما",
        "text": "The face of my Beloved is reflected in my cup. Little you know why with wine, I always myself align.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 46,
        "beyt": "هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشـق * ثـبـت اسـت بر جریده عالـم دوام ما",
        "text": "Eternal is the one whose heart has awakened to Love. This is how Eternal Records my life define.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 47,
        "beyt": "چـندان بود کرشمـه و ناز سـهی قدان * کاید بـه جـلوه سرو صـنوبرخرام ما",
        "text": "So proud are the tall beauties of the world. Outshines all the others this handsome spruce of mine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 48,
        "beyt": "ای باد اگر بـه گلشـن احـباب بـگذری * زنـهار عرضـه ده بر جانان پیام ما",
        "text": "O breeze if by chance you pass through friendly gardens. From me to my Beloved, please give a sign;",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 49,
        "beyt": "گو نام ما ز یاد بـه عـمدا چـه می‌بری * خود آید آن کـه یاد نیاری ز نام ما",
        "text": "Ask why you choose to forget my name? Will come the one to whom an audience you decline.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 50,
        "beyt": "مستی به چشم شاهد دلبند ما خوش است * زان رو سـپرده‌اند بـه مـسـتی زمام ما",
        "text": "Intoxication pleases my Beloved and my Lord. To the wine, they would assign, my life's design.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 51,
        "beyt": "ترسـم کـه صرفـه‌ای نبرد روز بازخواست * نان حـلال شیخ ز آب حرام ما",
        "text": "What if on Judgment Day, no favor would be gained. From eating bread and leaving a forbidden water so fine?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 52,
        "beyt": "حافـظ ز دیده دانه اشکی هـمی‌فـشان * باشد کـه مرغ وصـل کـند قـصد دام ما",
        "text": "Hafiz, let a tear drop or two leave your eyes, May we ensnare the Bird of Union, divine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 53,
        "beyt": "دریای اخـضر فـلـک و کشـتی هـلال * هسـتـند غرق نعـمـت حاجی قوام ما",
        "text": "The sea of the skies and the gondola of the moon. With the grace of the Master, radiantly shine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 54,
        "beyt": "ای فروغ ماه حـسـن از روی رخـشان شـما * آب روی خوبی از چاه زنـخدان شـما",
        "text": "The bright moon reflects your radiant face. Your snowcapped cheekbones supply water of grace",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 55,
        "beyt": "عزم دیدار تو دارد جان بر لـب آمده * بازگردد یا برآید چیسـت فرمان شـما",
        "text": "My heavy heart desires an audience with your face. Come forward or must return, your command I will embrace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 56,
        "beyt": "کـس بـه دور نرگست طرفی نبسـت از عافیت * بـه کـه نفروشـند مسـتوری به مستان شما",
        "text": "Nobody for good measures girded your fields. Such trades no one in their right mind would chase.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 57,
        "beyt": "بـخـت خواب آلود ما بیدار خواهد شد مـگر * زان کـه زد بر دیده آبی روی رخـشان شـما",
        "text": "Our dormant fate will never awake, unless. You wash its face and shout brace, brace!",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 58,
        "beyt": "با صـبا هـمراه بفرسـت از رخت گلدستـه‌ای * بو کـه بویی بشـنویم از خاک بسـتان شـما",
        "text": "Send a bouquet of your face with morning breeze. Perhaps inhaling your scent, your fields we envision & trace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 59,
        "beyt": "عـمرتان باد و مراد ای ساقیان بزم جـم * گر چـه جام ما نـشد پرمی بـه دوران شـما",
        "text": "May you live fulfilled and long, O wine-bearer of this feast. Though our cup was never filled from your jug or your vase.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 60,
        "beyt": "دل خرابی می‌کـند دلدار را آگـه کـنید * زینـهار ای دوسـتان جان مـن و جان شـما",
        "text": "My heart is reckless, please, let Beloved know. Beware my friend, my soul your soul replace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 61,
        "beyt": "کی دهد دست این غرض یا رب که همدستان شوند * خاطر مـجـموع ما زلـف پریشان شـما",
        "text": "O God, when will my fate and desires hand in hand. Bring me to my Beloved hair, in one place?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 62,
        "beyt": "دور دار از خاک و خون دامـن چو بر ما بـگذری * کاندر این ره کـشـتـه بـسیارند قربان شـما",
        "text": "Step above the ground, when you decide to pass us by. On this path lie bloody, the martyrs of human race.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 63,
        "beyt": "ای صـبا با ساکـنان شـهر یزد از ما بـگو * کای سر حـق ناشـناسان گوی چوگان شـما",
        "text": "Hafiz says a prayer, listen, and say amen. May your sweet wine daily pour upon my lips and my face.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 64,
        "beyt": "گر چـه دوریم از بساط قرب همـت دور نیسـت * بـنده شاه شـماییم و ثـناخوان شـما",
        "text": "O breeze tell us about the inhabitants of city of Yazd. May the heads of unworthy roll as a ball in your polo race.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 65,
        "beyt": "ای شهنـشاه بـلـنداخـتر خدا را هـمـتی * تا ببوسـم هـمـچو اخـتر خاک ایوان شـما",
        "text": "Though we are far from friends, kinship is near. We praise your goodness and majestic mace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 66,
        "beyt": "می‌کـند حافـظ دعایی بـشـنو آمینی بـگو * روزی ما باد لـعـل شـکرافـشان شـما",
        "text": "O Majesty, may we be touched by your grace. I kiss and touch the ground that is your base.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 67,
        "beyt": "چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست * سخن شناس نه‌ای جان من خطا این جاست",
        "text": "When you hear the lovers’ words, think them not a mistake. You don’t recognize these words, the error must be your take.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 68,
        "beyt": "سرم بـه دنیی و عـقـبی فرو نـمی‌آید * تـبارک الله از این فتنه‌ها که در سر ماست",
        "text": "The here and hereafter cannot tame my spirit and soul. Praise God for all the intrigue in my mind that is at stake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 69,
        "beyt": "در اندرون مـن خسته دل ندانـم کیسـت * که من خموشم و او در فغان و در غوغاست",
        "text": "I know not who resides within my heart. Though I am silent, he must shake and quake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 70,
        "beyt": "دلـم ز پرده برون شد کـجایی ای مـطرب * بـنال هان که از این پرده کار ما به نواست",
        "text": "My heart went through the veil, play a song. Hark, my fate, this music I must make.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 71,
        "beyt": "مرا بـه کار جـهان هرگز الـتـفات نـبود * رخ تو در نظر من چنین خوشـش آراسـت",
        "text": "I paid no heed, worldly affairs I forsake. It is for your beauty, beauty of the world I partake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 72,
        "beyt": "نخـفـتـه‌ام ز خیالی کـه می‌پزد دل من * خـمار صدشـبـه دارم شرابخانه کجاست",
        "text": "My heart is on fire, I am restless and awake. To the tavern to cure my hundred day headache.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 73,
        "beyt": "چـنین کـه صومعـه آلوده شد ز خون دلم * گرم به باده بشویید حق به دست شماست",
        "text": "My bleeding heart has left its mark in the temple. You have every right to wash my body in a wine lake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 74,
        "beyt": "از آن بـه دیر مـغانـم عزیز می‌دارند * کـه آتشی که نمیرد همیشه در دل ماست",
        "text": "In the abode of the Magi, I am welcome because. The fire that never dies, in my heart is awake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 75,
        "beyt": "چـه ساز بود که در پرده می‌زد آن مـطرب * کـه رفـت عمر و هنوزم دماغ پر ز هواست",
        "text": "What was the song the minstrel played? My life is gone, but breathing, I still fake!",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 76,
        "beyt": "ندای عـشـق تو دیشـب در اندرون دادند * فـضای سینـه حافـظ هنوز پر ز صداست",
        "text": "Within me last night, the voice of your love did break. Hafiz’s breast still quivers and shakes for your sake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 77,
        "beyt": "زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست * پیرهن چاک و غزل خوان و صراحی در دست",
        "text": "Disheveled hair, sweaty, smiling, drunken, and. With a torn shirt, singing, the jug in hand",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 78,
        "beyt": "نرگسـش عربده جوی و لبش افسوس کنان * نیم شب دوش به بالین من آمد بنشسـت",
        "text": "Narcissus loudly laments, on his lips, alas, alas!. Last night at midnight, came and sat right by my bed-stand",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 79,
        "beyt": "سر فرا گوش مـن آورد بـه آواز حزین * گفـت ای عاشق دیرینه من خوابت هست",
        "text": "Brought his head next to my ears, with a sad song. Said, O my old lover, you are still in dreamland",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 80,
        "beyt": "عاشـقی را کـه چنین باده شبگیر دهـند * کافر عـشـق بود گر نـشود باده پرسـت",
        "text": "The lover who drinks this nocturnal brew. Infidel, if not worships the wine's command",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 81,
        "beyt": "برو ای زاهد و بر دردکـشان خرده مـگیر * کـه ندادند جز این تحفه به ما روز السـت",
        "text": "Go away O hermit, fault not the drunk. Our Divine gift from the day that God made sea and land",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 82,
        "beyt": "آن چـه او ریخت بـه پیمانـه ما نوشیدیم * اگر از خمر بهشت است وگر باده مـسـت",
        "text": "Whatever He poured for us in our cup, we just drank. If it was a cheap wine or heavenly brand",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 83,
        "beyt": "خـنده جام می و زلـف گره گیر نـگار * ای بسا توبه که چون توبه حافظ بشکسـت",
        "text": "The smile on the cup's face and Beloved's hair strand. Break many who may repent, just as Hafiz falsely planned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 84,
        "beyt": "خدا چو صورت ابروی دلگشای تو بـسـت * گـشاد کار من اندر کرشمه‌های تو بسـت",
        "text": "When God designed your features and joined your brows. Paved my way, then trapped me with your gestures & bows",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 85,
        "beyt": "مرا و سرو چمـن را بـه خاک راه نـشاند * زمانـه تا قصـب نرگـس قبای تو بسـت",
        "text": "The spruce and I, both rooted to the ground. Fate, like a fine cloth belt, its bind endows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 86,
        "beyt": "ز کار ما و دل غنـچـه صد گره بـگـشود * نـسیم گـل چو دل اندر پی هوای تو بست",
        "text": "United the knots of my doing and of the budding heart. The fragrant breeze, when to you it made its vows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 87,
        "beyt": "مرا بـه بـند تو دوران چرخ راضی کرد * ولی چه سود که سررشته در رضای تو بست",
        "text": "Fate convinced me to be enslaved to thee. Yet nothing moves unless your will allows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 88,
        "beyt": "چو نافـه بر دل مسکین من گره مفـکـن * کـه عـهد با سر زلف گره گشای تو بست",
        "text": "Like an umbilical cord, don't wrap around my heart. It is your flowing lock of hair that I espouse.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 89,
        "beyt": "تو خود وصال دگر بودی ای نـسیم وصال * خـطا نـگر کـه دل امید در وفای تو بست",
        "text": "You were the desire of another, O breeze of union, Alas, my heart's hope and fire you douse.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 90,
        "beyt": "ز دست جور تو گفتم ز شهر خواهم رفـت * به خنده گفت که حافظ برو که پای تو بست",
        "text": "I said because of your infliction I shall leave my house. Smilingly said go ahead Hafiz, with chained hooves and paws.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 91,
        "beyt": "خـلوت گزیده را به تماشا چه حاجـت اسـت * چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است",
        "text": "The hermit has no need to watch the stage. Since Beloved is at home, no need for pilgrimage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 92,
        "beyt": "جانا بـه حاجـتی کـه تو را هـسـت با خدا * کاخر دمی بـپرس که ما را چه حاجـت اسـت",
        "text": "O soul you have a pact with the Divine, Then ask how should I my life manage?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 93,
        "beyt": "ای پادشاه حـسـن خدا را بـسوخـتیم * آخر سؤ‌ال کـن کـه گدا را چه حاجـت اسـت",
        "text": "O King of goodness, I swear that I’m on fire. Then ask how this beggar should I manage?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 94,
        "beyt": "ارباب حاجـتیم و زبان سؤ‌ال نیسـت * در حـضرت کریم تمـنا چـه حاجـت اسـت",
        "text": "I am the master of demands, yet my tongue is still. In your compassion to ask is an outrage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 95,
        "beyt": "محـتاج قصـه نیسـت گرت قصد خون ماست * چون رخت از آن توست به یغما چه حاجت اسـت",
        "text": "No need to plot, if our blood you demand, Our body is yours to take at any age.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 96,
        "beyt": "جام جـهان نماسـت ضـمیر مـنیر دوسـت * اظـهار احـتیاج خود آن جا چه حاجت اسـت",
        "text": "Essence of the Beloved is the Holy Grail, In expressing our needs, we need not engage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 97,
        "beyt": "آن شد کـه بار مـنـت مـلاح بردمی * گوهر چو دست داد به دریا چه حاجـت اسـت",
        "text": "I put up with the hardships of the sea. No need for the sea, once I earned my pearly wage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 98,
        "beyt": "ای مدعی برو کـه مرا با تو کار نیسـت * احـباب حاضرند بـه اعدا چه حاجـت اسـت",
        "text": "No need to deal with fake prophets because. When friends are here, false claims disparage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 99,
        "beyt": "ای عاشـق گدا چو لـب روح بـخـش یار * می‌داندت وظیفـه تـقاضا چـه حاجت اسـت",
        "text": "O begging lover, when Beloved’s life giving lips. Give their dutiful gifts, begging discourage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 100,
        "beyt": "حافـظ تو ختـم کـن که هـنر خود عیان شود * با مدعی نزاع و مـحاکا چـه حاجـت اسـت",
        "text": "Hafiz desist, for art self-radiates. Needless debate with fake artist and false sage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 101,
        "beyt": "برو به کار خود ای واعظ این چه فریادست * مرا فـتاد دل از ره تو را چه افتادسـت",
        "text": "Keep to your own affairs, why do you fault me? My heart has fallen in love, what has befallen thee?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 102,
        "beyt": "میان او کـه خدا آفریده اسـت از هیچ * دقیقه‌ایست که هیچ آفریده نگشادست",
        "text": "In the center of he, whom God made from nothing. There is a subtle point that no creature can see.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 103,
        "beyt": "بـه کام تا نرساند مرا لبـش چون نای * نصیحـت همه عالم به گوش من بادست",
        "text": "Until His lips fulfill my lips like a reed. From all the worldly advice I must flee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 104,
        "beyt": "گدای کوی تو از هشت خلد مستغنیست * اسیر عشق تو از هر دو عالم آزادسـت",
        "text": "The beggar of your home, of the eight heavens has no need. The prisoner of your love, from both worlds is thus free.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 105,
        "beyt": "اگر چه مستی عشقـم خراب کرد ولی * اساس هستی من زان خراب آبادسـت",
        "text": "Though my drunkenness has brought forth my ruin. My essence is flourished by paying that ruinous fee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 106,
        "beyt": "دلا مـنال ز بیداد و جور یار کـه یار * تو را نصیب همین کرد و این از آن دادست",
        "text": "O heart for the pain and injustice of love do not plead. For this is your lot from the justice of eternity.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 107,
        "beyt": "برو فسانه مخوان و فسون مدم حافـظ * کز این فسانه و افسون مرا بسی یادست",
        "text": "Hafiz don’t help magic and fantasy further breed. The world is filled with such, from sea to sea.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 108,
        "beyt": "اگر چـه باده فرح بخش و باد گل‌بیز اسـت * به بانگ چنگ مخور می که محتسب تیز است",
        "text": "Though the wine is joyous, and the wind, flowers sorts. Harp music and scent of wine, the officer reports.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 109,
        "beyt": "صراحی ای و حریفی گرت به چنـگ افـتد * بـه عـقـل نوش که ایام فتنه انگیز است",
        "text": "If you face an adversary and a jug of wine. Choose the wine because, fate cheats and extorts.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 110,
        "beyt": "در آسـتین مرقـع پیالـه پـنـهان کـن * که همچو چشم صراحی زمانه خون‌ریز است",
        "text": "Up your ragged, patched sleeves, hide & keep your cup. Like this flask of wine, fate too bleeds and distorts.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 111,
        "beyt": "بـه آب دیده بـشوییم خرقـه‌ها از می * کـه موسـم ورع و روزگار پرهیز اسـت",
        "text": "With my teary eyes, I cleanse my robe with wine. Self-restraint and piety is what everyone exhorts.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 112,
        "beyt": "مـجوی عیش خوش از دور باژگون سپـهر * که صاف این سر خم جمله دردی آمیز است",
        "text": "Seek not your joy in the turn of the firmaments. Even my filtered clear red fluid, dregs sports.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 113,
        "beyt": "سـپـهر برشده پرویزنیسـت خون افشان * کـه ریزه‌اش سر کسری و تاج پرویز اسـت",
        "text": "This earth and sky is no more than a bleeding sieve. That sifts and sorts kingly crowns and courts.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 114,
        "beyt": "عراق و فارس گرفتی به شعر خوش حافـظ * بیا کـه نوبـت بـغداد و وقت تبریز اسـت",
        "text": "Hafiz, your poems invaded Fars and Iraqi ports. It is now the turn of Baghdad and Tabrizi forts.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 115,
        "beyt": "حال دل با تو گفتنم هوس است * خـبر دل شنفتنم هوس است",
        "text": "I long to open up my heart. For my heart do my part.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 116,
        "beyt": "طـمـع خام بین که قصه فاش * از رقیبان نهفتنم هوس اسـت",
        "text": "My story was yesterday’s news. From rivals cannot keep apart.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 117,
        "beyt": "شب قدری چنین عزیز و شریف * با تو تا روز خفتنم هوس اسـت",
        "text": "On this holy night stay with me. Till the morning, do not depart.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 118,
        "beyt": "وه کـه دردانه‌ای چـنین نازک * در شب تار سفتنم هوس است",
        "text": "On a night so dark as this, My course, how can I chart?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 119,
        "beyt": "ای صـبا امشبـم مدد فرمای * که سحرگه شکفتنم هوس است",
        "text": "O breath of life, help me tonight. That in the morn I make a start.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 120,
        "beyt": "از برای شرف بـه نوک مژه * خاک راه تو رفتنم هوس اسـت",
        "text": "In my love for you, I will. My self and ego thwart.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 121,
        "beyt": "همـچو حافـظ به رغم مدعیان * شعر رندانه گفتنم هوس است",
        "text": "Like Hafiz, being love smart;. I long to master that art.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 122,
        "beyt": "گـل در بر و می در کف و معشوق به کام است * سلـطان جهانـم بـه چـنین روز غلام است",
        "text": "Amidst flowers, wine in hand, my lover I embrace. King of the world is my slave on such a day in such a place.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 123,
        "beyt": "گو شـمـع میارید در این جمع که امـشـب * در مـجـلـس ما ماه رخ دوست تمام اسـت",
        "text": "Bring no candles to this, our festive feast, tonight. Full moon is pale beside the light of my lover's face.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 124,
        "beyt": "در مذهـب ما باده حـلال اسـت ولیکـن * بی روی تو ای سرو گـل اندام حرام اسـت",
        "text": "Drinking of wine, our creed has sanctified. Yet without you, drinking wine is disgrace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 125,
        "beyt": "گوشـم هـمـه بر قول نی و نغمه چنگ است * چشمـم همـه بر لعل لب و گردش جام است",
        "text": "My ears only hear the song of the harp and the reed. My eyes see your ruby lips, and the cup chase.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 126,
        "beyt": "در مـجـلـس ما عـطر میامیز کـه ما را * هر لحظه ز گیسوی تو خوش بوی مشام اسـت",
        "text": "Keep perfumes away from our feast tonight. The fragrance of your hair, our feast will grace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 127,
        "beyt": "از چاشـنی قـند مـگو هیچ و ز شـکر * زان رو کـه مرا از لـب شیرین تو کام اسـت",
        "text": "Speak not to me of sweetness of candy and sugar;. Since my lips, sweetness of your lips, did once trace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 128,
        "beyt": "تا گـنـج غـمـت در دل ویرانه مقیم اسـت * هـمواره مرا کوی خرابات مـقام اسـت",
        "text": "Your treasures are hidden in the ruins of my heart. And my path to the tavern has now become sacred space.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 129,
        "beyt": "از نـنـگ چـه گویی که مرا نام ز ننگ اسـت * وز نام چـه پرسی که مرا ننـگ ز نام اسـت",
        "text": "Speak not of disgrace; that's my fame and my base. And fame and high place, I despise and debase.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 130,
        "beyt": "میخواره و سرگـشـتـه و رندیم و نـظرباز * وان کس که چو ما نیست در این شهر کدام است",
        "text": "Drunk and disconcerted and demented and deceived. Show me one who's not, within our town and our race.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 131,
        "beyt": "با محـتـسـبـم عیب مـگویید کـه او نیز * پیوسـتـه چو ما در طلب عیش مدام اسـت",
        "text": "Fault not the pious one, because he, also, like us, Is seeking love and grace, in his own way, at his own pace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 132,
        "beyt": "حافـظ مـنـشین بی می و معشوق زمانی * کایام گـل و یاسـمـن و عید صیام اسـت",
        "text": "Hafiz, wine in hand, always your lover embrace. 'Cause flowers and joy fill this festive time and space.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 133,
        "beyt": "به کوی میکده هر سالکی که ره دانست * دری دگر زدن اندیشه تبـه دانـسـت",
        "text": "Whoever had found his way to the tavern’s block. Would have to be insane if on another door knock",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 134,
        "beyt": "زمانـه افـسر رندی نداد جز به کسی * کـه سرفرازی عالم در این کله دانسـت",
        "text": "Fate never crowned any with drunkenness, except. The one who considered this the highest luck.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 135,
        "beyt": "بر آستانـه میخانه هر که یافـت رهی * ز فیض جام می اسرار خانقه دانـسـت",
        "text": "Whoever finds his way into the tavern. From the bounty of the wine, temple’s secrets unlock.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 136,
        "beyt": "هر آن که راز دو عالم ز خـط ساغر خواند * رموز جام جم از نقش خاک ره دانسـت",
        "text": "He who read the secrets of this wine, Found the secrets in the dust upon which we walk.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 137,
        "beyt": "ورای طاعـت دیوانـگان ز ما مطـلـب * کـه شیخ مذهب ما عاقلی گنه دانست",
        "text": "Only seek the obedience of the insane. In our creed, logic and sanity we mock.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 138,
        "beyt": "دلم ز نرگس ساقی امان نخواست به جان * چرا که شیوه آن ترک دل سیه دانسـت",
        "text": "My heart asked not for longevity of beauty. Because sadly this is the way of the clock.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 139,
        "beyt": "ز جور کوکب طالع سحرگهان چشـمـم * چنان گریست که ناهید دید و مه دانست",
        "text": "From the pain of the fading morning star at dawn. I cried so much that I saw the moon, though Venus my eyes struck.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 140,
        "beyt": "حدیث حافـظ و ساغر که می‌زند پنـهان * چه جای محتسب و شحنه پادشه دانست",
        "text": "Who talks about the story of Hafiz and his cup? Why would the king know where the policemen flock?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 141,
        "beyt": "بلندمرتـبـه شاهی که نه رواق سپهر * نـمونـه‌ای ز خـم طاق بارگه دانست",
        "text": "Praise the King who considers the nine heavens. A mere crevice in His courtly block.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 142,
        "beyt": "لعل سیراب به خون تشنه لب یار من است * وز پی دیدن او دادن جان کار مـن اسـت",
        "text": "My eyes drown in tears, yet thirst for but one chance. I'll give away my whole life, for Beloved, but one glance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 143,
        "beyt": "شرم از آن چشم سیه بادش و مژگان دراز * هر که دل بردن او دید و در انکار من است",
        "text": "Be ashamed of Beloved's beautiful eyes and long lashes. If you have seen what I have, and still deny me my trance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 144,
        "beyt": "ساروان رخـت به دروازه مـبر کان سر کو * شاهراهیسـت که منزلگه دلدار من است",
        "text": "O traveler, leave these city gates behind and go back. Tread the same path, and towards my Beloved you'll advance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 145,
        "beyt": "بـنده طالـع خویشم که در این قحط وفا * عشق آن لولی سرمست خریدار من است",
        "text": "With such shortage of love, I submit to my fate. That drunken gypsy's love is now my circumstance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 146,
        "beyt": "طبلـه عـطر گـل و زلف عبیرافشانش * فیض یک شمه ز بوی خوش عطار من است",
        "text": "The aromatic flowers, the perfume of that hair. Is only a sample from my Perfumer's fragrance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 147,
        "beyt": "باغـبان همچو نسیمم ز در خویش مران * کاب گلزار تو از اشک چو گلنار من اسـت",
        "text": "O gardener, like the breeze, do not drive me away, You water your flowers with my tears' assistance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 148,
        "beyt": "شربـت قـند و گلاب از لـب یارم فرمود * نرگـس او که طبیب دل بیمار من اسـت",
        "text": "Ordered me to drink much from my lover's sweet lips. And healed my sickened heart by taking such joyous stance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 149,
        "beyt": "آن که در طرز غزل نکته به حافظ آموخـت * یار شیرین سخن نادره گفتار مـن اسـت",
        "text": "The one who taught Hafiz, how his ghazals enhance, Is none but my silent friend, with a sweet parlance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 150,
        "beyt": "منـم که گوشه میخانه خانقاه من است * دعای پیر مغان ورد صبحگاه مـن اسـت",
        "text": "The corner of the tavern is my altar, where I pray. At dawn, the mantra of the Old Magi, I say.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 151,
        "beyt": "گرم ترانـه چنگ صبوح نیست چـه باک * نوای من به سحر آه عذرخواه من اسـت",
        "text": "Fear not if the harp plays not at sun's morning ascent. My morning cry of repentance is the music I play.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 152,
        "beyt": "ز پادشاه و گدا فارغـم بـحـمدالـلـه * گدای خاک در دوست پادشاه من اسـت",
        "text": "Thank God, free from beggars and kings, away, I stay;. Homage, to the beggar at the door of the Beloved, I pay.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 153,
        "beyt": "غرض ز مسجد و میخانه‌ام وصال شماست * جز این خیال ندارم خدا گواه مـن اسـت",
        "text": "For Thee, in the mosque and the tavern, my time, I spent;. By God, from this intent, I never ran nor walked astray.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 154,
        "beyt": "مـگر بـه تیغ اجل خیمه برکنـم ور نی * رمیدن از در دولت نه رسم و راه من است",
        "text": "Only, Angel of Death's blade can uproot my tent. Running from love and grace has never been my way.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 155,
        "beyt": "از آن زمان که بر این آستان نـهادم روی * فراز مسند خورشید تکیه گاه من اسـت",
        "text": "From the time that I made my search for Thee my intent. I lean upon the throne on which the sun may lay.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 156,
        "beyt": "گـناه اگر چـه نـبود اختیار ما حافـظ * تو در طریق ادب باش و گو گناه من است",
        "text": "Not your fault was the sins that were put into your clay. Nonetheless accept them, Hafiz, and good taste display.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 157,
        "beyt": "آن سیه چرده که شیرینی عالم با اوسـت * چشم میگون لب خندان دل خرم با اوست",
        "text": "What beauty, sweetness of the world with her lies. Soft eyes, smiling lips, and happy heart with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 158,
        "beyt": "گر چـه شیرین دهنان پادشهانـند ولی * او سلیمان زمان است که خاتم با اوسـت",
        "text": "Though sweetness of the tongue, kingship implies, She is Solomon of times, and prophecy with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 159,
        "beyt": "روی خوب است و کمال هنر و دامـن پاک * لاجرم هـمـت پاکان دو عالم با اوسـت",
        "text": "Beauty, artistry and innocence are her guise, And hence, in both worlds, will of the Good, with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 160,
        "beyt": "خال مشکین که بدان عارض گندمگون است * سر آن دانه که شد رهزن آدم با اوسـت",
        "text": "Her beauty-mole is that fair face's prize, The secrets that seek the wise, with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 161,
        "beyt": "دلـبرم عزم سـفر کرد خدا را یاران * چـه کنم با دل مجروح که مرهم با اوست",
        "text": "My lover is leaving, God be with her through my cries, What to do with broken heart, since my cure with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 162,
        "beyt": "با که این نکته توان گفت که آن سنگین دل * کشـت ما را و دم عیسی مریم با اوست",
        "text": "With whom can I share that she brought me my demise. I am now crucified, resurrection with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 163,
        "beyt": "حافـظ از معتقدان اسـت گرامی دارش * زان که بخشایش بس روح مکرم با اوسـت",
        "text": "Respect Hafiz, his faith no-one denies, Forgiveness of godly souls with her lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 164,
        "beyt": "دارم امید عاطـفـتی از جانـب دوسـت * کردم جـنایتی و امیدم بـه عـفو اوسـت",
        "text": "I long for a kind sentiment from the Friend. I’ve sinned and hope for Her pardon in the end.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 165,
        "beyt": "دانـم کـه بـگذرد ز سر جرم مـن کـه او * گر چـه پریوش است ولیکن فرشته خوسـت",
        "text": "I know She will overlook my crimes, though she is. Beautiful-faced, on her angelic nature I can depend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 166,
        "beyt": "چـندان گریستـم که هر کس که برگذشت * در اشک ما چو دید روان گفت کاین چه جوست",
        "text": "I cried such that whomever passed me by. Was in awe of the stream of my tears descend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 167,
        "beyt": "هیچ اسـت آن دهان و نبینـم از او نـشان * موی است آن میان و ندانم که آن چه موست",
        "text": "Naught is that mouth there, of it I see no sign. And there is that fair hair, yet knowing transcends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 168,
        "beyt": "دارم عجـب ز نقش خیالش که چون نرفـت * از دیده‌ام که دم به دمش کار شست و شوست",
        "text": "I see her image in my mind and can’t wash out. In spite of all the tears that my eyes spend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 169,
        "beyt": "بی گـفـت و گوی زلف تو دل را همی‌کـشد * با زلـف دلکش تو که را روی گفت و گوسـت",
        "text": "With no talk of your hair, my heart is just dead. With your enchanting hair, which talk can I defend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 170,
        "beyt": "عـمریسـت تا ز زلـف تو بویی شـنیده‌ام * زان بوی در مـشام دل مـن هـنوز بوسـت",
        "text": "A life time has passed since I smelled your hair. That aroma, in the nose of my heart has since remained.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 171,
        "beyt": "حافـظ بد اسـت حال پریشان تو ولی * بر بوی زلـف یار پریشانیت نـکوسـت",
        "text": "Hafiz your perturbed state is bad, yet. Perturbation over Beloved’s hair is a good trend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 172,
        "beyt": "آن پیک نامور که رسید از دیار دوسـت * آورد حرز جان ز خط مشکـبار دوسـت",
        "text": "The messenger who arrived from the land of my friend. Brought a charm, fragrant, and in the hand of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 173,
        "beyt": "خوش می‌دهد نشان جلال و جـمال یار * خوش می‌کند حکایت عز و وقار دوست",
        "text": "Wonderfully displayed her beauty and her glory. With the tales of noble and regal stand of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 174,
        "beyt": "دل دادمش به مژده و خجلت هـمی‌برم * زین نقد قلب خویش که کردم نثار دوست",
        "text": "My heart took in the good news, though coy and shy. My heart readily will serve every command of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 175,
        "beyt": "شـکر خدا کـه از مدد بخـت کارساز * بر حسب آرزوست همه کار و بار دوست",
        "text": "Thank heavens for the help of smiling fate. Runs smooth every errand of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 176,
        "beyt": "سیر سپـهر و دور قمر را چه اخـتیار * در گردشـند بر حسب اختیار دوسـت",
        "text": "The revolving orbs and the firmament have no say. They move at every wish and demand of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 177,
        "beyt": "گر باد فتنه هر دو جهان را به هـم زند * ما و چراغ چشم و ره انتـظار دوسـت",
        "text": "If the winds of calamity blow in both worlds. My eyes upon the composure, calm & bland of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 178,
        "beyt": "کحل الجواهری به من آر ای نسیم صبح * زان خاک نیکبخت که شد رهگذار دوست",
        "text": "Bring me a rare jewel, O gentle morning breeze. Since you have blown over the very sand of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 179,
        "beyt": "ماییم و آستانـه عـشـق و سر نیاز * تا خواب خوش که را برد اندر کنار دوست",
        "text": "We stand in Love's land, while our needs grand. Sweet dreams never brought a hair strand of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 180,
        "beyt": "دشمن به قصد حافظ اگر دم زند چه باک * منت خدای را که نیم شرمسار دوست",
        "text": "Hafiz, fear no foes who reprimand my friend. Thank God, I am not ashamed of me and of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 181,
        "beyt": "مرحـبا ای پیک مـشـتاقان بده پیغام دوسـت * تا کـنـم جان از سر رغبـت فدای نام دوسـت",
        "text": "Well done O messenger, bring a message from my friend. Willingly I'll give my own life for the sake of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 182,
        "beyt": "والـه و شیداسـت دایم همچو بلبل در قـفـس * طوطی طبـعـم ز عشـق شکر و بادام دوسـت",
        "text": "Like a nightingale in cage, being love-sick is my trend. A singing parrot in love with nuts and sweets of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 183,
        "beyt": "زلـف او دام است و خالش دانـه آن دام و مـن * بر امید دانـه‌ای افـتاده‌ام در دام دوسـت",
        "text": "My trap is her hair, her mole is the seed, and I. In search of those seeds have been trapped by my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 184,
        "beyt": "سر ز مسـتی برنـگیرد تا به صبـح روز حـشر * هر که چون من در ازل یک جرعه خورد از جام دوست",
        "text": "Will remain always drunk, until resurrection is nigh. Whoever, like me, drank from the cup poured by my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 185,
        "beyt": "بـس نـگویم شمـه‌ای از شرح شوق خود از آنک * دردسر باشد نـمودن بیش از این ابرام دوسـت",
        "text": "I will speak no more of my elation, I trust. Focusing on me diverts me from my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 186,
        "beyt": "گر دهد دستـم کشـم در دیده هـمـچون توتیا * خاک راهی کان مـشرف گردد از اقدام دوسـت",
        "text": "I'd use as eye-liner, if I could, the very dust. Upon which, once or twice walked my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 187,
        "beyt": "میل مـن سوی وصال و قـصد او سوی فراق * ترک کام خود گرفـتـم تا برآید کام دوسـت",
        "text": "I long for union, while my friend away will turn, I give up my desires to fulfill those of my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 188,
        "beyt": "حافـظ اندر درد او می‌سوز و بی‌درمان بـساز * زان کـه درمانی ندارد درد بی‌آرام دوسـت",
        "text": "In this your incurable fever, Hafiz, calmly burn. None can heal the pain of longing, my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 189,
        "beyt": "یا رب این شمع دل افروز ز کاشانه کیست * جان ما سوخت بپرسید که جانانه کیسـت",
        "text": "From whose house this joyous light brightens my heart? Whose lover has sent my soul this cupid's burning dart?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 190,
        "beyt": "حالیا خانـه برانداز دل و دین من اسـت * تا در آغوش که می‌خسبد و همخانه کیست",
        "text": "This state wrecks my house and my faith. Whose bosom enfolds her & whose fingers her hair part?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 191,
        "beyt": "باده لعـل لـبـش کز لب من دور مـباد * راح روح کـه و پیمان ده پیمانـه کیسـت",
        "text": "The nectar of her lips always remains upon my lips. Whose soul will comfort & for whom pour a wine quart?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 192,
        "beyt": "دولـت صحـبـت آن شمع سعادت پرتو * بازپرسید خدا را که بـه پروانـه کیسـت",
        "text": "That candle who radiates riches and joy. Ask God, whose moth flight tonight shall thwart?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 193,
        "beyt": "می‌دهد هر کسش افسونی و معلوم نشد * کـه دل نازک او مایل افسانـه کیسـت",
        "text": "Mesmerizes everyone, while none can know. To whose tale her gentle heart will wake and smart?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 194,
        "beyt": "یا رب آن شاهوش ماه رخ زهره جـبین * در یکـتای کـه و گوهر یک دانه کیسـت",
        "text": "O God, that supremely gentle and graceful face. Whose rare jewel is tonight and whose irreplaceable art?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 195,
        "beyt": "گـفـتـم آه از دل دیوانه حافـظ بی تو * زیر لب خنده زنان گفت که دیوانه کیسـت",
        "text": "I sighed, O Hafiz, that I'm crazy when apart. Smilingly you said who is the mad one from the start?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 196,
        "beyt": "زاهد ظاهرپرسـت از حال ما آگاه نیسـت * در حـق ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیسـت",
        "text": "Falsely pious, of our state are unaware. No offence if their words our hearts tear.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 197,
        "beyt": "در طریقـت هر چه پیش سالک آید خیر اوسـت * در صراط مستقیم ای دل کسی گـمراه نیسـت",
        "text": "On the path, whatever you meet is for your good. On the straight and the narrow, can't be lost there.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 198,
        "beyt": "تا چـه بازی رخ نـماید بیدقی خواهیم راند * عرصـه شـطرنـج رندان را مجال شاه نیسـت",
        "text": "Whatever the rook may play, we'll knock it down. On the chessboard of lovers, Kings won't dare.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 199,
        "beyt": "چیسـت این سقـف بلـند ساده بسیارنقـش * زین مـعـما هیچ دانا در جـهان آگاه نیسـت",
        "text": "What is this multi-patterned, tall, simple dome? Who is wise to this riddle? Show me where?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 200,
        "beyt": "این چه استغناست یا رب وین چه قادر حکمت است * کاین همـه زخم نهان هست و مجال آه نیسـت",
        "text": "Is this your grace, O Lord, powerful, wise? Too many hidden wounds; no time to catch a breath of air.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 201,
        "beyt": "صاحـب دیوان ما گویی نـمی‌داند حـساب * کاندر این طـغرا نـشان حسبـه للـه نیسـت",
        "text": "It's as if the Judge of our Court is not fair. This Royal Seal, sign of God does not bear",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 202,
        "beyt": "هر کـه خواهد گو بیا و هر چـه خواهد گو بـگو * کـبر و ناز و حاجـب و دربان بدین درگاه نیسـت",
        "text": "Whoever wishes may come, and whatever, may declare. No guards, no grandeur, this hall is bare",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 203,
        "beyt": "بر در میخانـه رفـتـن کار یک رنـگان بود * خودفروشان را بـه کوی می فروشان راه نیسـت",
        "text": "Those who enter the tavern, openly share. Those who sell themselves, meet the wine-seller's glare",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 204,
        "beyt": "هر چـه هست از قامت ناساز بی اندام ماسـت * ور نـه تـشریف تو بر بالای کـس کوتاه نیسـت",
        "text": "Whatever befalls us is the doing of our own affair. Your grace is not rare, and there's no one you'd spare",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 205,
        "beyt": "بـنده پیر خراباتـم کـه لطفـش دایم اسـت * ور نه لطف شیخ و زاهد گاه هست و گاه نیسـت",
        "text": "I serve the Tavern-Master, with his endless love and care. Piety, sometimes is cold, sometimes will flare.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 206,
        "beyt": "حافـظ ار بر صدر ننشیند ز عالی مـشربیسـت * عاشـق دردی کـش اندربند مال و جاه نیسـت",
        "text": "Hafiz gracefully declines from taking the head chair. Lovers are free from fortune and fame's snare.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 207,
        "beyt": "روشـن از پرتو رویت نظری نیست که نیست * مـنـت خاک درت بر بصری نیست که نیست",
        "text": "Lit up by the light of your face, there is no soul that is not. Longing for the dust of your place, there is no eye that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 208,
        "beyt": "ناظر روی تو صاحـب نـظرانـند آری * سر گیسوی تو در هیچ سری نیست که نیست",
        "text": "Those who have seen your face, are all-knowing and wise. Secrets of your beauty and grace, there is no head where is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 209,
        "beyt": "اشـک غـماز مـن ار سرخ برآمد چه عجب * خجل از کرده خود پرده دری نیست که نیست",
        "text": "No wonder if my telling tears, red and bloody, rise from my eyes. Ashamed and repentant of one's own case, there is no one who is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 210,
        "beyt": "تا بـه دامـن ننـشیند ز نسیمـش گردی * سیل خیز از نظرم رهگذری نیست که نیسـت",
        "text": "Till His breeze settles His dust upon my lap as my prize. All things, everyone I chase, there is none passing that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 211,
        "beyt": "تا دم از شام سر زلـف تو هر جا نزنـند * با صبا گفت و شنیدم سحری نیست که نیست",
        "text": "Till the fragrance of your hair to every inhaler flies. Morning breeze confer, embrace, there is no dawn that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 212,
        "beyt": "مـن از این طالـع شوریده برنـجـم ور نی * بهره مند از سر کویت دگری نیست که نیست",
        "text": "Puzzling fate, in my fate, my agony and pain lies. Being showered by your grace, there is no one who is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 213,
        "beyt": "از حیای لـب شیرین تو ای چشـمـه نوش * غرق آب و عرق اکنون شکری نیست که نیست",
        "text": "From your sweet lips, life's spring will chastely rise. Bathing in such a place, there is no sweetness that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 214,
        "beyt": "مصلحـت نیسـت کـه از پرده برون افتد راز * ور نه در مجلس رندان خبری نیست که نیست",
        "text": "Disclosing such secrets is uncalled for and unwise. Else in the feast of the insane and base, there is no gossip that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 215,
        "beyt": "شیر در بادیه عـشـق تو روباه شود * آه از این راه که در وی خطری نیست که نیست",
        "text": "Brave lion in love's desert, just like a fox hides and lies. Alas, for on this path, at this pace, there is no hazard that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 216,
        "beyt": "آب چشمـم که بر او منت خاک در توسـت * زیر صد منت او خاک دری نیست که نیسـت",
        "text": "Dust of the door of your house, my teary eyes will chastise. Obliged with such favors and such grace, there is no dust that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 217,
        "beyt": "از وجودم قدری نام و نشان هست که هست * ور نه از ضعف در آن جا اثری نیست که نیست",
        "text": "My existence, some name, a little fame, identifies. Else, there, you can trace, there is no weakness that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 218,
        "beyt": "غیر از این نکته که حافظ ز تو ناخشنود اسـت * در سراپای وجودت هنری نیست که نیسـت",
        "text": "Hafiz is upset with you, with your harshness and your ties. Else in you, from toe to face, there is not a thing that is not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 219,
        "beyt": "کـنون که می‌دمد از بوستان نسیم بهشت * مـن و شراب فرح بخش و یار حورسرشت",
        "text": "The heavenly breeze comes to this estate, I sit with the wine and a lovely mate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 220,
        "beyt": "گدا چرا نزند لاف سـلـطـنـت امروز * که خیمه سایه ابر است و بزمگه لب کشت",
        "text": "Why can’t the beggar play the king’s role? The sky is the dome, the earth is my state.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 221,
        "beyt": "چمـن حـکایت اردیبهـشـت می‌گوید * نه عاقل است که نسیه خرید و نقد بهشت",
        "text": "The green grass feels like Paradise;. Why would I trade this for the garden gate?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 222,
        "beyt": "بـه می عمارت دل کن که این جهان خراب * بر آن سر است که از خاک ما بسازد خشت",
        "text": "With bricks of wine build towers of love, Being bricks of clay is our final fate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 223,
        "beyt": "وفا مـجوی ز دشمـن کـه پرتوی ندهد * چو شمع صومعه افروزی از چراغ کنشـت",
        "text": "Seek no kindness of those full of hate, People of the mosque with the church debate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 224,
        "beyt": "مکـن به نامه سیاهی ملامت من مست * که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت",
        "text": "Don’t badmouth me, don’t blacken my name;. Only God can, my story narrate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 225,
        "beyt": "قدم دریغ مدار از جـنازه حافـظ * که گر چه غرق گناه است می‌رود به بهشت",
        "text": "Neither Hafiz’s corpse, nor his life negate, With all his misdeeds, heavens for him wait.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 226,
        "beyt": "عیب رندان مـکـن ای زاهد پاکیزه سرشـت * کـه گـناه دگران بر تو نـخواهـند نوشـت",
        "text": "Let not the pious judge the meek;. Each for his own deeds will speak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 227,
        "beyt": "مـن اگر نیکـم و گر بد تو برو خود را باش * هر کـسی آن درود عاقبت کار کـه کـشـت",
        "text": "Whether I’m good or bad, you judge yourself;. You reap what you sow, find what you seek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 228,
        "beyt": "همـه کـس طالب یارند چه هشیار و چه مست * همه جا خانه عشق است چه مسجد چه کنشت",
        "text": "Everyone is seeking love, sober or drunk;. Everywhere a house of love, yet so unique.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 229,
        "beyt": "سر تـسـلیم مـن و خـشـت در میکده‌ها * مدعی گر نکـند فهم سخن گو سر و خـشـت",
        "text": "I submit my head on the tavern’s bricks, If you don’t understand, just take a peek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 230,
        "beyt": "ناامیدم مـکـن از سابـقـه لـطـف ازل * تو پس پرده چه دانی که که خوب است و که زشت",
        "text": "Let me keep my hope of eternal grace, Behind the veil, who is good, who the freak?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 231,
        "beyt": "نـه مـن از پرده تـقوا بـه درافـتادم و بـس * پدرم نیز بـهـشـت ابد از دسـت بهـشـت",
        "text": "Not only I fell out of virtuous path, My father too, treaded that path oblique.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 232,
        "beyt": "حافـظا روز اجـل گر بـه کـف آری جامی * یک سر از کوی خرابات برندت بـه بـهـشـت",
        "text": "Hafiz, on your deathbed, bring the cup to your cheek. You go from the tavern straight to the heaven’s peak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 233,
        "beyt": "حسـن تو همیشه در فزون باد * رویت همه ساله لالـه گون باد",
        "text": "May your goodness always increase. And your smiling face never cease",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 234,
        "beyt": "اندر سر ما خیال عشـقـت * هر روز کـه باد در فزون باد",
        "text": "In our head the thought of your love. Every day is on the increase.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 235,
        "beyt": "هر سرو که در چـمـن درآید * در خدمـت قامتت نـگون باد",
        "text": "Every cedar and every spruce. From your height may you hear their pleas",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 236,
        "beyt": "چشـمی که نه فتنه تو باشد * چون گوهر اشک غرق خون باد",
        "text": "The eye not intrigued by thee. Its tear drops a bloody disease.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 237,
        "beyt": "چـشـم تو ز بـهر دلربایی * در کردن سـحر ذوفـنون باد",
        "text": "Your eye for mesmerizing hearts. Is a magician and master-tease.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 238,
        "beyt": "هر جا که دلیسـت در غـم تو * بی صبر و قرار و بی سکون باد",
        "text": "Wherever a heart is longing for thee. Impatiently shears its own fleece.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 239,
        "beyt": "قد هـمـه دلـبران عالـم * پیش الـف قدت چو نون باد",
        "text": "The beauty of all the lovers. Beside your swan is ugly geese.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 240,
        "beyt": "هر دل که ز عشق توست خالی * از حلـقـه وصـل تو برون باد",
        "text": "The heart that is out of love’s lease. From the circle of union release.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 241,
        "beyt": "لعـل تو که هست جان حافظ * دور از لـب مردمان دون باد",
        "text": "Hafiz’s soul, your ruby lips ease. Away from base lips, if you please.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 242,
        "beyt": "خـسروا گوی فلک در خم چوگان تو باد * ساحت کون و مکان عرصه میدان تو باد",
        "text": "O Lord, this orb is no more than your bat and ball. The expanse of universe, your arena and your hall",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 243,
        "beyt": "زلـف خاتون ظفر شیفته پرچم توست * دیده فـتـح ابد عاشـق جولان تو باد",
        "text": "The victorious queen is in awe of your lock. Your playing the course, victorious eyes enthrall.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 244,
        "beyt": "ای که انشا عطارد صفت شوکت توست * عقـل کل چاکر طغراکش دیوان تو باد",
        "text": "Mercury’s composition speaks of your grandeur. Even the Universal Mind is at your beacon call.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 245,
        "beyt": "طیره جـلوه طوبی قد چون سرو تو شد * غیرت خلد برین ساحت بسـتان تو باد",
        "text": "The splendor of the trees of Paradise beside yours pale. Based on your majesty, Paradise you install.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 246,
        "beyt": "نـه بـه تنها حیوانات و نباتات و جماد * هر چه در عالم امر است به فرمان تو باد",
        "text": "Not only animate and inanimate are at your call. Whatever is in this world, at your command are they all.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 247,
        "beyt": "دیر اسـت کـه دلدار پیامی نفرسـتاد * نـنوشـت سـلامی و کلامی نفرستاد",
        "text": "For a long time my Beloved no message sent. Didn’t write a greeting, and no word sent",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 248,
        "beyt": "صد نامـه فرسـتادم و آن شاه سواران * پیکی ندوانید و سـلامی نـفرسـتاد",
        "text": "I sent a hundred letters, yet that mounted King. Dispatched no messages, no greeting sent.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 249,
        "beyt": "سوی مـن وحشی صفت عقـل رمیده * آهوروشی کـبـک خرامی نفرسـتاد",
        "text": "Towards the wild and mind-ridden me. No tame deer and no fine grouse sent",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 250,
        "beyt": "دانست که خواهد شدنم مرغ دل از دست * و از آن خط چون سلسله دامی نفرستاد",
        "text": "Knew that I, my hearts bind, would fly away. Yet from his vast stores, no trap sent.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 251,
        "beyt": "فریاد که آن ساقی شکرلب سرمسـت * دانسـت که مخمورم و جامی نفرستاد",
        "text": "Alas that sweet & joyful cup bearer. Knew that I was drunk, yet no cup sent.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 252,
        "beyt": "چـندان کـه زدم لاف کرامات و مقامات * هیچـم خـبر از هیچ مقامی نفرستاد",
        "text": "Often I faked my standing in life. No news of a place for me was sent.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 253,
        "beyt": "حافـظ به ادب باش که واخواست نباشد * گر شاه پیامی به غـلامی نـفرسـتاد",
        "text": "Hafiz be polite, there is no questioning. If the King no message to his subjects sent.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 254,
        "beyt": "آن که رخسار تو را رنگ گل و نـسرین داد * صـبر و آرام تواند به مـن مـسـکین داد",
        "text": "Whoever, to your face, such cheerful colors gave. Patience and serenity for poor me can also save",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 255,
        "beyt": "وان که گیسوی تو را رسم تطاول آموخـت * هـم تواند کرمـش داد من غمـگین داد",
        "text": "Whoever trained your hair so arrogantly to behave. His grace, such injustice for poor me can also waive.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 256,
        "beyt": "مـن هـمان روز ز فرهاد طمـع بـبریدم * کـه عـنان دل شیدا به لـب شیرین داد",
        "text": "I gave up my desires on the first day when. Beloved took my heart's rein and made me her slave.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 257,
        "beyt": "گـنـج زر گر نبود کنج قناعت باقیسـت * آن که آن داد به شاهان بـه گدایان این داد",
        "text": "If there's no golden treasure, at least satisfied I remain. He who gave that to the king, made this the lot of the knave.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 258,
        "beyt": "خوش عروسیست جهان از ره صورت لیکـن * هر که پیوست بدو عـمر خودش کاوین داد",
        "text": "This world, just like a bride, in appearance is glorified. He who gave his life to this, has only dug his own grave.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 259,
        "beyt": "بعد از این دست من و دامن سرو و لب جوی * خاصـه اکـنون که صبا مژده فروردین داد",
        "text": "From now on, I spend my time in nature with rivers & trees. While the breeze, of time of spring, would rant and rave.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 260,
        "beyt": "در کـف غصه دوران دل حافـظ خون شد * از فراق رخـت ای خواجـه قوام الدین داد",
        "text": "Hafiz's heart was brave, rode hardships wave after wave. Though separations deprave, the King as our healer gave.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 261,
        "beyt": "بنفشه دوش به گل گفت و خوش نشانی داد * کـه تاب مـن بـه جهان طره فـلانی داد",
        "text": "Last night, pansy addressed flowers and itself displayed. My swinging in this world, so and so's hair would braid.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 262,
        "beyt": "دلـم خزانـه اسرار بود و دسـت قـضا * درش ببسـت و کلیدش به دلسـتانی داد",
        "text": "My heart was a treasure chest of secrets, the hands of fate. Closed and locked and its key, to my Beloved bade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 263,
        "beyt": "شکسـتـه وار به درگاهت آمدم که طبیب * بـه مومیایی لـطـف توام نـشانی داد",
        "text": "Physician sent the broken me to my Beloved and said. My panacea and cure, only by Your hands are made.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 264,
        "beyt": "تنش درست و دلش شاد باد و خاطر خوش * کـه دسـت دادش و یاری ناتوانی داد",
        "text": "May he be healthy, and happy, and in bliss. That his healing hands upon the needy laid.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 265,
        "beyt": "برو مـعالـجـه خود کـن ای نصیحتـگو * شراب و شاهد شیرین کـه را زیانی داد",
        "text": "Take your own advice, O incessant counselor. Sweet lover and wine, whosoever forbade?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 266,
        "beyt": "گذشـت بر من مسکین و با رقیبان گفـت * دریغ حافـظ مسـکین من چـه جانی داد",
        "text": "Passed by poor me, and towards my rivals strayed. Said, \"my poor Hafiz has given his life, I am afraid.\"",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 267,
        "beyt": "آن کس که به دست جام دارد * سـلـطانی جـم مدام دارد",
        "text": "Whoever holds a cup in hand. Forever will rule over the land.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 268,
        "beyt": "آبی که خضر حیات از او یافت * در میکده جو کـه جام دارد",
        "text": "The Water of Life that Elias found. Seek in the tavern where cups stand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 269,
        "beyt": "سررشتـه جان به جام بگذار * کاین رشتـه از او نـظام دارد",
        "text": "The essence of soul submit to the cup. Rules of the cup are in command.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 270,
        "beyt": "ما و می و زاهدان و تـقوا * تا یار سر کدام دارد",
        "text": "We and the wine, pious and virtue. Let’s see which ones He will demand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 271,
        "beyt": "بیرون ز لب تو ساقیا نیسـت * در دور کـسی کـه کام دارد",
        "text": "It is but a word from His lips. For he who has wished and planned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 272,
        "beyt": "نرگس همه شیوه‌های مستی * از چشم خوشت بـه وام دارد",
        "text": "Narcissus’s ways of drunkenness. Were borrowed from His eye’s gland.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 273,
        "beyt": "ذکر رخ و زلـف تو دلـم را * وردیست که صبح و شام دارد",
        "text": "My heart pictures Your face and hair. This prayer my day and night spanned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 274,
        "beyt": "بر سینـه ریش دردمـندان * لعلـت نمـکی تـمام دارد",
        "text": "It is the painful in the heart. Who Your sweet lips understand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 275,
        "beyt": "در چاه ذقن چو حافظ ای جان * حـسـن تو دو صد غلام دارد",
        "text": "Your features, Your goodness, O soul, Like Hafiz, two hundred slaves command.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 276,
        "beyt": "هر آن کـه جانب اهل خدا نـگـه دارد * خداش در همـه حال از بلا نـگـه دارد",
        "text": "He, who always keeps his trust in the One. The One keeps all evils from him apart and gone.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 277,
        "beyt": "حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست * کـه آشـنا سخـن آشـنا نگـه دارد",
        "text": "I will not tell the tale of a friend, save to a friend. For it is a friend who keeps a friend’s word anon.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 278,
        "beyt": "دلا مـعاش چنان کن که گر بلـغزد پای * فرشتـه‌ات بـه دو دست دعا نگه دارد",
        "text": "O heart make your living so that if you slip. The Angels will hold your upraised hands to the sun.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 279,
        "beyt": "گرت هواست که معشوق نگسـلد پیمان * نـگاه دار سر رشـتـه تا نـگـه دارد",
        "text": "And if you want the Beloved not to break His oath. Keep your oath such that the chain won’t come undone.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 280,
        "beyt": "صـبا بر آن سر زلـف ار دل مرا بینی * ز روی لطـف بگویش که جا نـگـه دارد",
        "text": "And if one day upon that lock you see my heart, Ask for His mercy, to keep my place, give to none.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 281,
        "beyt": "چو گفتمش که دلم را نگاه دار چه گفـت * ز دسـت بنده چه خیزد خدا نگـه دارد",
        "text": "When I asked him to keep my heart, replied. Ask the Father in Heaven, I am a helpless son.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 282,
        "beyt": "سر و زر و دل و جانـم فدای آن یاری * کـه حـق صحبـت مهر و وفا نگه دارد",
        "text": "My health and wealth, heart and soul, I give for Thee. May god keep compassion in my heart, always won.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 283,
        "beyt": "غـبار راه راهگذارت کجاست تا حافـظ * بـه یادگار نـسیم صـبا نـگـه دارد",
        "text": "Where is the dust of thy path, so Hafiz keep. In memory of the morning breeze’s gentle run.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 284,
        "beyt": "به آب روشن می عارفی طهارت کرد * عـلی الصباح که میخانه را زیارت کرد",
        "text": "With clear wine, a wise one washed his behind. Early morning in tavern, who had homage on his mind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 285,
        "beyt": "همین که ساغر زرین خور نهان گردید * هـلال عید بـه دور قدح اشارت کرد",
        "text": "When the golden cup of sun, descended from the skies. Curve of the new moon, of the curved cup would remind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 286,
        "beyt": "خوشا نماز و نیاز کسی که از سر درد * بـه آب دیده و خون جگر طهارت کرد",
        "text": "Happy is the one whose prayers and needs stem from his pain. With tears of his eyes and blood of his veins, cleans his behind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 287,
        "beyt": "امام خواجه که بودش سر نـماز دراز * بـه خون دختر رز خرقه را قصارت کرد",
        "text": "The head priest leading prayers should be the one. Whose shrinking gown, blood of the daughter of vine defined.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 288,
        "beyt": "دلم ز حلقه زلفش به جان خرید آشوب * چه سود دید ندانم که این تجارت کرد",
        "text": "My heart bought upheavals for the locks of that flowing hair. I know not that in this trade, what profit it could ever find.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 289,
        "beyt": "اگر امام جماعت طلـب کـند امروز * خبر دهید که حافظ به می طهارت کرد",
        "text": "If the head priest asks for me and my kind. Tell him Hafiz, with wine, is baptizing his behind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 290,
        "beyt": "صوفی نـهاد دام و سر حـقـه باز کرد * بـنیاد مـکر با فـلـک حـقـه باز کرد",
        "text": "Dervish laid a trap with slight of hands and trick of the eyes. With the help of this trickster merry-go-round mystifies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 291,
        "beyt": "بازی چرخ بشـکـندش بیضـه در کـلاه * زیرا کـه عرض شعـبده با اهـل راز کرد",
        "text": "Tricks of his fate will keep the rabbit in his hat. How can you trick those whom to secrets are wise?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 292,
        "beyt": "ساقی بیا کـه شاهد رعـنای صوفیان * دیگر بـه جـلوه آمد و آغاز ناز کرد",
        "text": "Come hither wine-bearer, the Sufi's beautiful lover. Came with full grace, and evaded their many, many tries.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 293,
        "beyt": "این مطرب از کجاست که ساز عراق ساخت * و آهنـگ بازگشـت بـه راه حـجاز کرد",
        "text": "O minstrel, with what tune was inspired to head for Iraq. Longingly sang to return to the Arabian Hejaz?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 294,
        "beyt": "ای دل بیا کـه ما بـه پـناه خدا رویم * زان چـه آسـتین کوته و دسـت دراز کرد",
        "text": "Come O heart, let's commend ourselves unto the Lord. Keep from rolled up sleeve that outstretched arm belies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 295,
        "beyt": "صنعت مکن که هر که محبت نه راست باخت * عشقـش بـه روی دل در معنی فراز کرد",
        "text": "Undeceived, whoever lost himself in compassion. In the Spirit of Love, his soul upward flies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 296,
        "beyt": "فردا کـه پیشـگاه حـقیقـت شود پدید * شرمـنده ره روی که عمـل بر مـجاز کرد",
        "text": "In the court of the Truth, at the time of our demise. Shame on he, who permissible never defies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 297,
        "beyt": "ای کبک خوش خرام کجا می‌روی بایسـت * غره مـشو کـه گربـه زاهد نـماز کرد",
        "text": "Where to now, O proud partridge, halt and pause. Your delusions, prayers of the pious cat, never ever identifies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 298,
        "beyt": "حافـظ مکـن مـلامـت رندان که در ازل * ما را خدا ز زهد ریا بی‌نیاز کرد",
        "text": "Hafiz, mad Dervishes upon the path, don't criticize. Freedom from false piety for eternity is our prize.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 299,
        "beyt": "دیدی ای دل که غم عشق دگربار چـه کرد * چون بـشد دلـبر و با یار وفادار چـه کرد",
        "text": "O heart, the pain of love burned once again. Beloved departed and drove the lover insane.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 300,
        "beyt": "آه از آن نرگس جادو که چه بازی انگیخـت * آه از آن مست که با مردم هشیار چـه کرد",
        "text": "O flowers, you played your magic tricks. Alas that the drunk the sober shall reign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 301,
        "beyt": "اشـک من رنگ شفق یافت ز بی‌مهری یار * طالـع بی‌شفقت بین که در این کار چه کرد",
        "text": "My tears were my friends, since Beloved stayed away. My unkind fate from helping would refrain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 302,
        "beyt": "برقی از مـنزل لیلی بدرخـشید سـحر * وه کـه با خرمن مجنون دل افگار چـه کرد",
        "text": "At dawn Beloved's house's bright glow. The lover's wounded heart would strain and pain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 303,
        "beyt": "ساقیا جام می‌ام ده کـه نـگارنده غیب * نیسـت معـلوم که در پرده اسرار چه کرد",
        "text": "O bearer give me a cup, since the hidden hand that writes. Has plans, access to which nobody can gain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 304,
        "beyt": "آن کـه پرنـقـش زد این دایره مینایی * کـس ندانست که در گردش پرگار چه کرد",
        "text": "The artist of firmaments, earth and spheres. Nobody knows what plans it would feign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 305,
        "beyt": "فکر عشق آتش غم در دل حافظ زد و سوخت * یار دیرینـه بـبینید کـه با یار چـه کرد",
        "text": "Burning love, Hafiz's heart would entertain. Beloved from old times this poor lover has slain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 306,
        "beyt": "دوسـتان دخـتر رز توبه ز مستوری کرد * شد سوی محتسب و کار به دستوری کرد",
        "text": "O friends, repented from drunkenness, daughter of vine. Began enforcing the law, became a preacher of divine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 307,
        "beyt": "آمد از پرده به مجلس عرقش پاک کـنید * تا نـگویند حریفان کـه چرا دوری کرد",
        "text": "From beyond entered our midst, let her now rest. And protests of others for separation decline.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 308,
        "beyt": "مژدگانی بده ای دل که دگر مطرب عشق * راه مسـتانـه زد و چاره مخـموری کرد",
        "text": "Bring good news O heart, for the musician of love. Played in drunkenness, and found a cure for this wine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 309,
        "beyt": "نه به هفت آب که رنگش به صد آتش نرود * آن چـه با خرقه زاهد می انـگوری کرد",
        "text": "Neither wash away its color, nor with a hundred fires burn. The stain of that wine which is the mystic’s gown’s design.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 310,
        "beyt": "غنچـه گلبـن وصلم ز نسیمش بشکفت * مرغ خوشخوان طرب از برگ گل سوری کرد",
        "text": "The flower of union with the breath of life bloomed. And the singing bird of joy, to the petal sang a joyous line.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 311,
        "beyt": "حافظ افتادگی از دست مده زان که حسود * عرض و مال و دل و دین در سر مغروری کرد",
        "text": "In the face of jealousy, with humbleness yourself refine. Honor and wealth, desire, creed, with pride your head align.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 312,
        "beyt": "سال‌ها دل طلـب جام جـم از ما می‌کرد * وان چه خود داشت ز بیگانه تمـنا می‌کرد",
        "text": "For years my heart was in search of the Grail. What was inside me, it searched for, on the trail",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 313,
        "beyt": "گوهری کز صدف کون و مکان بیرون اسـت * طـلـب از گمـشدگان لب دریا می‌کرد",
        "text": "That pearl that transcends time and place. Sought of divers whom oceans sail",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 314,
        "beyt": "مشـکـل خویش بر پیر مغان بردم دوش * کو بـه تایید نـظر حل مـعـما می‌کرد",
        "text": "My quest to the Magi my path trace. One glance solved the riddles that I Braille",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 315,
        "beyt": "دیدمـش خرم و خندان قدح باده به دست * و اندر آن آینه صد گونـه تـماشا می‌کرد",
        "text": "Found him wine in hand and happy face. In the mirror of his cup would watch a hundred detail",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 316,
        "beyt": "گفتم این جام جهان بین به تو کی داد حکیم * گـفـت آن روز که این گنـبد مینا می‌کرد",
        "text": "I asked, \"when did God give you this Holy Grail?\". Said, \"on the day He hammered the world’s first nail!\"",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 317,
        "beyt": "بی دلی در هـمـه احوال خدا با او بود * او نـمی‌دیدش و از دور خدا را می‌کرد",
        "text": "Even the unbeliever had the support of God. Though he could not see, God’s name would always hail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 318,
        "beyt": "این همه شعبده خویش که می‌کرد این جا * سامری پیش عـصا و ید بیضا می‌کرد",
        "text": "All the tricks of the mind would make God seem like fraud. Yet the Golden Calf beside Moses’ rod would just pale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 319,
        "beyt": "گـفـت آن یار کز او گشت سر دار بلـند * جرمـش این بود کـه اسرار هویدا می‌کرد",
        "text": "And the one put on the cross by his race. His crime, secrets of God would unveil",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 320,
        "beyt": "فیض روح الـقدس ار باز مدد فرماید * دیگران هم بکنند آن چه مـسیحا می‌کرد",
        "text": "Anyone who is touched by God’s grace. Can do what Christ did, without fail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 321,
        "beyt": "گفتمـش سلسله زلف بتان از پی چیست * گفـت حافـظ گله‌ای از دل شیدا می‌کرد",
        "text": "And what of this curly lock that’s my jail. Said this is for Hafiz to tell his tale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 322,
        "beyt": "در ازل پرتو حسنـت ز تـجـلی دم زد * عشـق پیدا شد و آتش به همه عالم زد",
        "text": "The radiance of your goodness manifested in eternity. Love appeared and set fire to the mountain, earth and sea",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 323,
        "beyt": "جلوه‌ای کرد رخت دید ملک عشق نداشت * عین آتـش شد از این غیرت و بر آدم زد",
        "text": "Your face radiated, and still saw angels were loveless. Setting this fire on man, was then your zealous decree",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 324,
        "beyt": "عقل می‌خواست کز آن شعله چراغ افروزد * برق غیرت بدرخشید و جـهان برهـم زد",
        "text": "Mind wanted to turn this fire to its own guiding light. You set the world in chaos with your ardent, radiant glee",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 325,
        "beyt": "مدعی خواست که آید به تماشاگـه راز * دسـت غیب آمد و بر سینه نامـحرم زد",
        "text": "False seeker sought to witness the secrets of the world. Hidden hand came and kept away his undeserving plea",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 326,
        "beyt": "دیگران قرعه قسمت همـه بر عیش زدند * دل غـمدیده ما بود که هـم بر غـم زد",
        "text": "To others fate brought a lot, filled with pleasure and joy. My sad heart's lot was to be saddened on its knee",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 327,
        "beyt": "جان علوی هوس چاه زنخدان تو داشـت * دسـت در حلقه آن زلف خم اندر خم زد",
        "text": "My sublime soul was longing for a glimpse of your face. My hand running through the locks of your hair lovingly",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 328,
        "beyt": "حافـظ آن روز طربنامه عشق تو نوشـت * کـه قـلـم بر سر اسـباب دل خرم زد",
        "text": "Hafiz wrote his love poems only on the day that he. Let the pen write from the heart that is joyous and free.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 329,
        "beyt": "نـفـس باد صبا مشک فشان خواهد شد * عالـم پیر دگرباره جوان خواهد شد",
        "text": "Morning breeze, its fragrance will exhale. The old world will once again youthfully sail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 330,
        "beyt": "ارغوان جام عقیقی به سمـن خواهد داد * چشم نرگس به شقایق نگران خواهد شد",
        "text": "Tulip will bring a red cup to the meadows. Narcissus' eyes from poppy will grow pale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 331,
        "beyt": "این تـطاول که کشید از غم هجران بلبـل * تا سراپرده گـل نـعره زنان خواهد شد",
        "text": "When would nightingale put up with such abuse. In the chamber of the rose cry and wail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 332,
        "beyt": "گر ز مسجد به خرابات شدم خرده مـگیر * مجلس وعظ دراز است و زمان خواهد شد",
        "text": "I traded the temple for the tavern, fault me not. Prayer is long and stale, time is frail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 333,
        "beyt": "ای دل ار عشرت امروز بـه فردا فـکـنی * مایه نـقد بـقا را که ضـمان خواهد شد",
        "text": "Leave not joy of the now till the morrow. Who can vouch that the morrow, the now shall trail?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 334,
        "beyt": "ماه شعبان منه از دست قدح کاین خورشید * از نـظر تا شب عید رمـضان خواهد شد",
        "text": "Month of Sha'aban put not down the jug of wine. Till the end of Ramadan you'll miss this Holy Grail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 335,
        "beyt": "گـل عزیز است غنیمت شمریدش صحبت * که به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد",
        "text": "Hold dear all the flowers and commune. Came to be and will whither with a breeze or a gale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 336,
        "beyt": "مطربا مجلس انس است غزل خوان و سرود * چند گویی که چنین رفت و چنان خواهد شد",
        "text": "This feast is for friends, O minstrel, play and sing. Sing again, it came thus and went thus, to what avail?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 337,
        "beyt": "حافـظ از بـهر تو آمد سوی اقـلیم وجود * قدمی نه به وداعش کـه روان خواهد شد",
        "text": "Hafiz, for your sake, entered this tale. Walk with him, say farewell, he'll tear the veil.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 338,
        "beyt": "یاری اندر کـس نـمی‌بینیم یاران را چـه شد * دوسـتی کی آخر آمد دوستداران را چـه شد",
        "text": "I see no friends around, whatever happened to every friend? I see no-one I love, when did come to an end?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 339,
        "beyt": "آب حیوان تیره گون شد خضر فرخ پی کجاسـت * خون چـکید از شاخ گل باد بهاران را چـه شد",
        "text": "Water of life has turned dark, where is glorious Elias? Flowers are all bleeding, whence the breeze which branches bend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 340,
        "beyt": "کـس نـمی‌گوید که یاری داشت حق دوستی * حـق شناسان را چه حال افتاد یاران را چه شد",
        "text": "Nobody says that a friend has got the right to befriend. What has come of loyalty? Whatever happened to every friend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 341,
        "beyt": "لـعـلی از کان مروت برنیامد سال‌هاسـت * تابـش خورشید و سعی باد و باران را چـه شد",
        "text": "For years no gem has been dug from the mine of loyalty. What happened to sunshine? And what about wind and rain’s trend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 342,
        "beyt": "شـهر یاران بود و خاک مـهربانان این دیار * مـهربانی کی سر آمد شـهریاران را چـه شد",
        "text": "This was the home of the Kings, and the land of the Kind-hearted. When did kindness end, and since when Kings pretend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 343,
        "beyt": "گوی توفیق و کرامـت در میان افـکـنده‌اند * کـس بـه میدان در نمی‌آید سواران را چه شد",
        "text": "The ball of compassion and joy is now inside the field. Why is it that in this game still no players will attend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 344,
        "beyt": "صد هزاران گل شکفت و بانگ مرغی برنخاسـت * عـندلیبان را چـه پیش آمد هزاران را چـه شد",
        "text": "Thousands of flowers are in full bloom, yet not a song. What happened to nightingales? Where did those thousands descend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 345,
        "beyt": "زهره سازی خوش نمی‌سازد مگر عودش بسوخت * کـس ندارد ذوق مستی میگساران را چـه شد",
        "text": "Venus is not making music any more, did all her instruments burn? Nobody is in the mood, to whom do the wine-sellers tend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 346,
        "beyt": "حافـظ اسرار الـهی کـس نمی‌داند خـموش * از کـه می‌پرسی که دور روزگاران را چـه شد",
        "text": "Hafiz, secrets divine nobody knows, stay silent. Whom do you ask, why isn’t our turning fate now on the mend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 347,
        "beyt": "نـه هر کـه چهره برافروخت دلـبری داند * نـه هر کـه آینـه سازد سکـندری داند",
        "text": "Not every painted face has charm. Not every mirror maker, Alexander can disarm",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 348,
        "beyt": "نـه هر که طرف کله کج نهاد و تند نشست * کـلاه داری و آیین سروری داند",
        "text": "Not everyone upon a throne who puts on a crown. Knows the ways of ruling over farm and town.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 349,
        "beyt": "تو بـندگی چو گدایان به شرط مزد مکـن * کـه دوسـت خود روش بـنده پروری داند",
        "text": "Like beggars serve not for the alms. Master keeps his servants in good form.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 350,
        "beyt": "غـلام هـمـت آن رند عافیت سوزم * کـه در گداصـفـتی کیمیاگری داند",
        "text": "I submit to the will of the weal maker, Alchemist beggar, lead into gold can transform.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 351,
        "beyt": "وفا و عـهد نـکو باشد ار بیاموزی * وگرنـه هر کـه تو بینی ستمـگری داند",
        "text": "Faith and loyalty are good, if you can learn. Else you must weather tyranny’s storm.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 352,
        "beyt": "بـباخـتـم دل دیوانـه و ندانسـتـم * کـه آدمی بـچـه‌ای شیوه پری داند",
        "text": "I was brokenhearted and still unaware;. For children of men, angel is the norm.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 353,
        "beyt": "هزار نکـتـه باریکـتر ز مو این جاسـت * نـه هر کـه سر بتراشد قـلـندری داند",
        "text": "A point much finer than a strand of hair, The unshaven hair is not a Dervish’s uniform.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 354,
        "beyt": "مدار نقـطـه بینـش ز خال توسـت مرا * کـه قدر گوهر یک دانـه جوهری داند",
        "text": "All the world revolves around your mole. It takes a gem to know a gem, a worm, a worm.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 355,
        "beyt": "به قد و چهره هر آن کس که شاه خوبان شد * جـهان بـگیرد اگر دادگـسـتری داند",
        "text": "Whoever charismatically becomes the king. Will rule the world if with fairness keep away harm.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 356,
        "beyt": "ز شـعر دلکـش حافـظ کـسی بود آگاه * کـه لطـف طبـع و سخن گفتن دری داند",
        "text": "The poetry of Hafiz can only inform. He whose heart and speech is kind and warm.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 357,
        "beyt": "هر کـه شد محرم دل در حرم یار بـماند * وان کـه این کار ندانست در انکار بـماند",
        "text": "Whoever was intimate with his heart, his love defined. And he who was not, in his doubt was left behind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 358,
        "beyt": "اگر از پرده برون شد دل من عیب مکـن * شـکر ایزد کـه نه در پرده پندار بـماند",
        "text": "If my heart went through the veil, then fault me not. I thank God that it did not remain within the veil of mind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 359,
        "beyt": "صوفیان واستدند از گرو می همه رخـت * دلـق ما بود که در خانه خـمار بـماند",
        "text": "The Sufis took back their gown from the wine. It was our gown, forever to the tavern was assigned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 360,
        "beyt": "محتسب شیخ شد و فسق خود از یاد ببرد * قصـه ماسـت که در هر سر بازار بماند",
        "text": "Drunken Dervishes passed by, and it passed by. Our drunken tales the hands of time defied.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 361,
        "beyt": "هر می لعل کز آن دست بلورین سـتدیم * آب حسرت شد و در چشم گهربار بـماند",
        "text": "Each cup that was filled by that lovely hand. Transmuted into tears, our jealous eyes mystified.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 362,
        "beyt": "جز دل من کز ازل تا به ابد عاشق رفـت * جاودان کـس نشنیدیم که در کار بـماند",
        "text": "My heart from the first, unto this last, is in love. I know of none, who in this love, forever remained blind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 363,
        "beyt": "گشت بیمار که چون چشم تو گردد نرگس * شیوه تو نشدش حاصـل و بیمار بـماند",
        "text": "I was lovesick. Though your eyes bloomed as flowers, Your loveliness remains veiled, this is unkind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 364,
        "beyt": "از صدای سخن عشـق ندیدم خوشـتر * یادگاری کـه در این گنـبد دوار بـماند",
        "text": "Found nothing more joyful than the sound of words of love. In this turning Merry-Go-Round that You rewind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 365,
        "beyt": "داشتـم دلقی و صد عیب مرا می‌پوشید * خرقـه رهن می و مطرب شد و زنار بماند",
        "text": "My robe covered at least hundred faults that I could find. I pawned my robe to wine, and what remained, my bare hind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 366,
        "beyt": "بر جمال تو چـنان صورت چین حیران شد * کـه حدیثش همه جا در در و دیوار بماند",
        "text": "Master painter was helpless in awe of your beauty. Everywhere upon the walls is what in awe he had designed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 367,
        "beyt": "بـه تماشاگـه زلفـش دل حافظ روزی * شد کـه بازآید و جاوید گرفـتار بـماند",
        "text": "To view His face, Hafiz, his heart refined. For this to come to pass, always will remain in bind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 368,
        "beyt": "بـعد از این دست من و دامن آن سرو بلند * کـه بـه بالای چمان از بن و بیخم برکـند",
        "text": "From now on, that tall spruce has my command. Whose graceful stature uprooted me from the land.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 369,
        "beyt": "حاجـت مطرب و می نیست تو برقع بگشا * کـه بـه رقص آوردم آتش رویت چو سپند",
        "text": "I wish not for song and wine, unveil your face. Cause your beauty my passion's fire has fanned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 370,
        "beyt": "هیچ رویی نـشود آینـه حجله بـخـت * مـگر آن روی که مالند در آن سم سمـند",
        "text": "No face can be the mirror of bridal chamber of Fate. Except one upon which stallion hooves stand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 371,
        "beyt": "گفتـم اسرار غمت هر چه بود گو می‌باش * صبر از این بیش ندارم چه کنم تا کی و چند",
        "text": "I spoke of my secrets, said just be with your sorrows. My patience has run out, do you hear what I demand?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 372,
        "beyt": "مـکـش آن آهوی مشـکین مرا ای صیاد * شرم از آن چشم سیه دار و مبندش به کمند",
        "text": "O hunter, leave my deer and let it live. Be ashamed of its eyes, with that rope in your hand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 373,
        "beyt": "مـن خاکی که از این در نتوانم برخاسـت * از کـجا بوسـه زنم بر لب آن قصر بلـند",
        "text": "My earthly life is feeble, weak, impotent. How can I kiss those lips, majestic, grand?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 374,
        "beyt": "باز مستان دل از آن گیسوی مشکین حافظ * زان کـه دیوانـه همان به که بود اندر بـند",
        "text": "Hafiz, let your heart be tied by a hair strand. Madmen better remain in chain and band.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 375,
        "beyt": "دوش وقـت سحر از غصه نجاتـم دادند * واندر آن ظلمت شـب آب حیاتـم دادند",
        "text": "At the break of dawn from sorrows I was saved. In the dark night of the Soul, drank the elixir I craved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 376,
        "beyt": "بیخود از شعشـعـه پرتو ذاتـم کردند * باده از جام تـجـلی صـفاتـم دادند",
        "text": "Ecstatic, my soul was radiant, bright, Sanctified cup of my life, drunk I behaved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 377,
        "beyt": "چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی * آن شـب قدر که این تازه براتـم دادند",
        "text": "O, what exalted sunrise, what glorious night. That holy night, to the New Life was enslaved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 378,
        "beyt": "بـعد از این روی من و آینه وصف جـمال * کـه در آن جا خبر از جلوه ذاتـم دادند",
        "text": "From now on, in the mirror, O what a sight. The mirror, glory of my soul, proclaimed and raved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 379,
        "beyt": "من اگر کامروا گشتم و خوشدل چه عجب * مستـحـق بودم و این‌ها به زکاتم دادند",
        "text": "Wonder not if I am bathed in heart’s delight. I deserved and was given, though may have seemed depraved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 380,
        "beyt": "هاتـف آن روز به من مژده این دولت داد * کـه بدان جور و جفا صبر و ثباتـم دادند",
        "text": "Angelic voice brought news of my God-given right. My patience is the fruit of hardships that I braved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 381,
        "beyt": "این همه شهد و شکر کز سخنم می‌ریزد * اجر صبریسـت کز آن شاخ نباتـم دادند",
        "text": "Sweet nectar drips from my lips, as my words take their flight. Beloved, my sweetheart, upon my soul patiently had engraved.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 382,
        "beyt": "همـت حافـظ و انفاس سحرخیزان بود * کـه ز بـند غـم ایام نـجاتـم دادند",
        "text": "‘T was Hafiz, divinely inspired that I attained such height. It was God’s mercy that time’s sorrows for me waived.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 383,
        "beyt": "دوش دیدم که مـلایک در میخانـه زدند * گـل آدم بسرشتـند و به پیمانـه زدند",
        "text": "At the gates of the tavern I saw the angels knock. Kneaded this clay we call human, and made it talk.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 384,
        "beyt": "ساکـنان حرم سـتر و عفاف ملـکوت * با مـن راه نشین باده مسـتانـه زدند",
        "text": "The residents of the Celestial Court and the heavenly bloc. Drank from the Wine of Love, with me, upon our common walk.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 385,
        "beyt": "آسـمان بار امانـت نتوانست کـشید * قرعـه کار بـه نام مـن دیوانـه زدند",
        "text": "The earth and the skies could not keep this trust of the clock. Yet the poor insane me was stuck with such tough luck.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 386,
        "beyt": "جنـگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه * چون ندیدند حقیقت ره افـسانـه زدند",
        "text": "People find good reason for the wars in which they are stuck. Since Truth they cannot see, to fantasies they would flock.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 387,
        "beyt": "شـکر ایزد که میان من و او صلح افـتاد * صوفیان رقص کنان ساغر شکرانـه زدند",
        "text": "In our midst, thank God, the dogs of war are put in chain and lock. The angels gratefully drink, gracefully dance, from block to block.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 388,
        "beyt": "آتش آن نیست که از شعله او خندد شمع * آتـش آن است که در خرمن پروانه زدند",
        "text": "Fire is not a flickering glow that a candle flame would mock. Fire is the flame of a heap of moths that lightning has just struck.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 389,
        "beyt": "کس چو حافظ نگشاد از رخ اندیشه نقاب * تا سر زلف عروسان سخن شانـه زدند",
        "text": "None like Hafiz, the mask of deceitful intellect can pluck. Till the hair of Bride of Verses was brushed lock after lock.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 390,
        "beyt": "دلا بـسوز کـه سوز تو کارها بـکـند * نیاز نیم شـبی دفـع صد بـلا بـکـند",
        "text": "O heart, break, because a shattered heart, many wonders attains. Your midnight needs, shall repel a hundred pains.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 391,
        "beyt": "عـتاب یار پری چهره عاشقانه بـکـش * کـه یک کرشمـه تلافی صد جفا بکـند",
        "text": "Criticisms of your angel-faced Beloved, lovingly bear. Because a single smile, compensates for a hundred strains.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 392,
        "beyt": "ز مـلـک تا ملـکوتـش حـجاب بردارند * هر آن کـه خدمت جام جهان نما بـکـند",
        "text": "From this world to the angelic realm, will all be unveiled. For one who in the service of the Grail tries and trains.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 393,
        "beyt": "طبیب عشق مسیحادم است و مشفق لیک * چو درد در تو نـبیند کـه را دوا بـکـند",
        "text": "Physician of love has the healing hands of Christ, yet. Where there is no malady, why think the healer remains?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 394,
        "beyt": "تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار * کـه رحـم اگر نکـند مدعی خدا بکـند",
        "text": "Be focused on serving your own God, and be content. Because God has mercy, though the claimant complains.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 395,
        "beyt": "ز بخـت خفتـه ملولـم بود کـه بیداری * بـه وقـت فاتحـه صـبـح یک دعا بکند",
        "text": "I am hurt by my dormant fate, perhaps my wakefulness. At the time of demise of the night, in prayer gains.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 396,
        "beyt": "بسوخـت حافـظ و بویی به زلف یار نبرد * مـگر دلالـت این دولتـش صـبا بکـند",
        "text": "Hafiz, shattered and broken, and not a whiff of Beloved’s curls. Perhaps a trace of that aroma, when the morning breeze travels the plains.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 397,
        "beyt": "سمـن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند * پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانـند",
        "text": "When sorrows upon seekers' hearts settle, will not rattle. When beauty with comfort starts battle, will unsettle.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 398,
        "beyt": "بـه فـتراک جفا دل‌ها چو بربندند بربندند * ز زلف عنبرین جان‌ها چو بگشایند بفشانـند",
        "text": "When to fate they submit their mind, themselves will bind. Finally, when Beloved's beautiful curls find, put egos behind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 399,
        "beyt": "به عمری یک نفس با ما چو بنشینند برخیزند * نـهال شوق در خاطر چو برخیزند بنشانند",
        "text": "If they come to us a moment, and sit near, disappear. Yet when joy in their hearts will appear, becomes clear.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 400,
        "beyt": "سرشک گوشه گیران را چو دریابند در یابند * رخ مـهر از سحرخیزان نگردانند اگر دانـند",
        "text": "If they understand that a lonely tear is but a gem that is dear. With a love so sincere, face early-risers they fear.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 401,
        "beyt": "ز چشمم لعل رمانی چو می‌خندند می‌بارند * ز رویم راز پنهانی چو می‌بینند می‌خوانـند",
        "text": "When laughter like red rubies to my eyes cling, my tears bring. From my face, when hidden secretes spring, joyously they sing.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 402,
        "beyt": "دوای درد عاشق را کسی کو سهل پـندارد * ز فـکر آنان که در تدبیر درمانند در مانـند",
        "text": "The healing balm of the pain of love is not easy for sure, and is pure. Those who use their mind to find such a cure, many failure will endure",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 403,
        "beyt": "چو منصور از مراد آنان کـه بردارند بر دارند * بدین درگاه حافظ را چو می‌خوانند می‌رانـند",
        "text": "Those who climbed fortune's ladder wrung after wrung, were strung and hung. And the ones who in praise sing Hafiz's song, are thought wrong.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 404,
        "beyt": "در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند * کـه با این درد اگر دربند درمانند درمانـند",
        "text": "Those favored by this spirit, noble and pure, tempt and allure. For love's pain if a cure they must secure, then failure will endure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 405,
        "beyt": "آنان کـه خاک را به نظر کیمیا کـنـند * آیا بود که گوشه چشمی به ما کـنـند",
        "text": "Those who turn lead into gold. Will they ever our sight behold?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 406,
        "beyt": "دردم نهـفـتـه بـه ز طـبیبان مدعی * باشد کـه از خزانـه غیبم دوا کـنـند",
        "text": "I hide my ills from false physicians. May my cure come from the invisible fold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 407,
        "beyt": "مـعـشوق چون نقاب ز رخ در نمی‌کشد * هر کـس حـکایتی به تصور چرا کنـند",
        "text": "When beloved reveals a glimpse. Many tales by many are told.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 408,
        "beyt": "چون حسن عاقبت نه به رندی و زاهدیست * آن بـه که کار خود به عنایت رها کنـند",
        "text": "Salvation is not in piety, The deed for its own sake should unfold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 409,
        "beyt": "بی معرفت مباش که در من یزید عشـق * اهـل نـظر معامـلـه با آشـنا کنند",
        "text": "Be fair with my increasing love. Let not others mock me and scold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 410,
        "beyt": "حالی درون پرده بسی فـتـنـه می‌رود * تا آن زمان که پرده برافتد چه‌ها کـنـند",
        "text": "Behind the veil, many schemes remain, After unveiling, how will they be sold?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 411,
        "beyt": "گر سنـگ از این حدیث بنالد عجـب مدار * صاحـب دلان حکایت دل خوش ادا کنـند",
        "text": "Heartwarming tales of lovers in this world. Warm even the hearts that may be ice cold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 412,
        "beyt": "می خور که صد گـناه ز اغیار در حـجاب * بـهـتر ز طاعـتی که به روی و ریا کنند",
        "text": "Drinking the forbidden wine with sincerity. Surpass the moral rules we pretend to uphold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 413,
        "beyt": "پیراهـنی کـه آید از او بوی یوسـفـم * ترسـم برادران غیورش قـبا کـنـند",
        "text": "The shirt that carried Joseph’s scent, His brothers would gladly have sold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 414,
        "beyt": "بـگذر بـه کوی میکده تا زمره حـضور * اوقات خود ز بـهر تو صرف دعا کـنـند",
        "text": "Come, show yourself in the tavern. To the servants whom your passage extolled.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 415,
        "beyt": "پنهان ز حاسدان به خودم خوان که منعمان * خیر نـهان برای رضای خدا کـنـند",
        "text": "Keep jealous eyes away, because the good. For God’s sake, choose the good and bold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 416,
        "beyt": "حافـظ دوام وصـل میسر نـمی‌شود * شاهان کـم التـفات به حال گدا کنـند",
        "text": "Hafiz, sustained union cannot be cajoled;. Kings in the marketplace rarely strolled.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 417,
        "beyt": "شاهدان گر دلبری زین سان کنـند * زاهدان را رخنه در ایمان کـنـند",
        "text": "When sweethearts with such charm lovers cajole, In believers’ faith they will poke a hole.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 418,
        "beyt": "هر کـجا آن شاخ نرگس بشکـفد * گـلرخانـش دیده نرگسدان کنند",
        "text": "Wherever a flower begins to bloom, Eyeballs inside the head begin to roll.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 419,
        "beyt": "ای جوان سروقد گویی بـبر * پیش از آن کز قامتت چوگان کنـند",
        "text": "O handsome and young man of tall stature. Play the ball before you are a bat or pole.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 420,
        "beyt": "عاشقان را بر سر خود حکم نیست * هر چـه فرمان تو باشد آن کنـند",
        "text": "The lovers choose and act without control, You the playwright, and lovers play their role.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 421,
        "beyt": "پیش چشمم کمتر است از قطره‌ای * این حـکایت‌ها که از طوفان کنـند",
        "text": "Beside the bloody tears that eyes shed. Pales even the thundercloud’s heavy toll.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 422,
        "beyt": "یار ما چون گیرد آغاز سـماع * قدسیان بر عرش دست افشان کنند",
        "text": "When my love begins to sing, that song and sound. Angels in the heavens clap and extol.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 423,
        "beyt": "مردم چشمم به خون آغشتـه شد * در کـجا این ظلم بر انسان کنـند",
        "text": "Heartbroken, tearful eyes, I long for thee, Why such cruelty must endure the soul?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 424,
        "beyt": "خوش برآ با غصه‌ای دل کاهـل راز * عیش خوش در بوته هجران کنـند",
        "text": "Leave sorrows behind, listen to your heart, Then separation becomes a mere droll.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 425,
        "beyt": "سر مکـش حافظ ز آه نیم شـب * تا چو صبحت آینه رخشان کـنـند",
        "text": "In the darkness of the night, Hafiz, stroll, Let the bright light of the morn become your goal.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 426,
        "beyt": "گفـتـم کی ام دهان و لبت کامران کنند * گفـتا به چشم هر چه تو گویی چنان کنند",
        "text": "I said, when will your lips mine satisfy? You said, with your wishes I’ll comply.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 427,
        "beyt": "گفـتـم خراج مـصر طلب می‌کند لبت * گـفـتا در این معامله کمتر زیان کنـند",
        "text": "I said, your lips demand a price so high, You said, your profits will multiply.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 428,
        "beyt": "گفتـم بـه نقطـه دهنت خود که برد راه * گفـت این حکایتیست که با نکته دان کنند",
        "text": "I said, who found you while only on himself rely? You said, there are very few who even try.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 429,
        "beyt": "گفتـم صنـم پرست مشو با صمد نشین * گفتا به کوی عشق هم این و هم آن کنند",
        "text": "I said, leave the idols, choose the one that won’t die;. You said, for lovers, love to all will apply.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 430,
        "beyt": "گـفـتـم هوای میکده غم می‌برد ز دل * گفتا خوش آن کسان که دلی شادمان کنند",
        "text": "I said, the tavern drowns my every sigh;. You said, happy is the one who makes sorrows fly.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 431,
        "beyt": "گفتم شراب و خرقه نه آیین مذهب است * گفـت این عمل به مذهب پیر مغان کنند",
        "text": "I said, in my creed, the way of wine must defy;. You said, this is the way of the creed of the old Magi.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 432,
        "beyt": "گفـتـم ز لعل نوش لبان پیر را چه سود * گفـتا بـه بوسـه شکرینش جوان کنند",
        "text": "I said, what use the wine, for one as old as I? You said, it wets your spring of youth, which has gone dry.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 433,
        "beyt": "گفتم که خواجه کی به سر حجله می‌رود * گفت آن زمان که مشتری و مه قران کنند",
        "text": "I said, when will the master beside his bride lie? You said, when the conjunction of moon and Jupiter is nigh.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 434,
        "beyt": "گفـتـم دعای دولت او ورد حافظ است * گفـت این دعا ملایک هفت آسمان کنند",
        "text": "I said, your praise is Hafiz’s ceaseless cry, You said, this is the song of the angels in the sky.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 435,
        "beyt": "واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می‌کنند * چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند",
        "text": "On the pulpit, preachers, goodness display. Yet in private, they have a different way.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 436,
        "beyt": "مشکـلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس * توبـه فرمایان چرا خود توبه کمتر می‌کنـند",
        "text": "I have a question to ask of the learned in our midst. Why Confession-Priests, their own repentance delay.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 437,
        "beyt": "گوییا باور نـمی‌دارند روز داوری * کاین همه قلب و دغل در کار داور می‌کنـند",
        "text": "Perhaps they don't believe in Judgement Day. They deceive, and to appease God, they pray.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 438,
        "beyt": "یا رب این نودولتان را با خر خودشان نـشان * کاین همه ناز از غلام ترک و استر می‌کنـند",
        "text": "May these New Masters, God, find their stay. And from slaves and mules not turn away.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 439,
        "beyt": "ای گدای خانقـه برجه کـه در دیر مـغان * می‌دهـند آبی که دل‌ها را توانگر می‌کنند",
        "text": "Church-beggar, go to the abode of the Magi. Drink the water that strength of heart convey.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 440,
        "beyt": "حسن بی‌پایان او چندان که عاشق می‌کشد * زمره دیگر به عشق از غیب سر بر می‌کنند",
        "text": "His endless goodness, many lovers slay. Lovers from the void, rise up and play.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 441,
        "beyt": "بر در میخانه عشق ای ملک تسـبیح گوی * کاندر آن جا طینت آدم مخـمر می‌کـنـند",
        "text": "In Love's Tavern, the Angelic array, Ferment our soul's grape, knead our clay.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 442,
        "beyt": "صبحدم از عرش می‌آمد خروشی عقل گفت * قدسیان گویی که شعر حافظ از بر می‌کنند",
        "text": "Heavenly music at break of the day. As if Angels sing Hafiz's songs, and sway.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 443,
        "beyt": "سال‌ها دفـتر ما در گرو صـهـبا بود * رونـق میکده از درس و دعای ما بود",
        "text": "For years, to the red wine, my heart was bound. The Tavern became alive with my prayer and my sound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 444,
        "beyt": "نیکی پیر مغان بین که چو ما بدمـسـتان * هر چـه کردیم به چشم کرمـش زیبا بود",
        "text": "See the Old Magi's goodness, with us, the drunks, Saw whatever we did, in everyone beauty had found.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 445,
        "beyt": "دفـتر دانـش ما جملـه بشویید بـه می * کـه فـلـک دیدم و در قـصد دل دانا بود",
        "text": "Wash away all our knowledge with red wine, Firmaments, themselves, the knowing minds hound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 446,
        "beyt": "از بتان آن طلب ار حسن شـناسی ای دل * کاین کـسی گفت که در علم نـظر بینا بود",
        "text": "Seek that from idols, O knowing heart, Said the one whose insights, his knowledge crowned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 447,
        "beyt": "دل چو پرگار بـه هر سو دورانی می‌کرد * و اندر آن دایره سرگـشـتـه پابرجا بود",
        "text": "My heart, like a compass, goes round and round, I'm lost in that circle, with foot firmly on the ground.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 448,
        "beyt": "مـطرب از درد محبت عملی می‌پرداخـت * کـه حـکیمان جـهان را مژه خون پالا بود",
        "text": "Minstrel did what he did from pain of Love, Lashes of wise-of-the-world in their bloody tears have drowned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 449,
        "beyt": "می‌شکفتم ز طرب زان که چو گل بر لب جوی * بر سرم سایه آن سرو سـهی بالا بود",
        "text": "With joy my heart bloomed, like that flower by the stream. Under the shade of that tall spruce, myself, I found.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 450,
        "beyt": "پیر گـلرنـگ مـن اندر حـق ازرق پوشان * رخصـت خـبـث نداد ار نه حکایت‌ها بود",
        "text": "My colorful wise Master, in my dealings with the black robes, My meanness checked and bound, else my stories would astound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 451,
        "beyt": "قـلـب اندوده حافـظ بر او خرج نـشد * کاین معامـل به همه عیب نـهان بینا بود",
        "text": "Hafiz's cloudy heart in this trade was not spent, This merchant saw and heard every hidden sight and sound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 452,
        "beyt": "یاد باد آن کـه نـهانـت نـظری با ما بود * رقـم مـهر تو بر چـهره ما پیدا بود",
        "text": "Happy days were when your hand was by my side, Signs of your love, my features beautified.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 453,
        "beyt": "یاد باد آن که چو چشمت به عتابم می‌کشت * مـعـجز عیسویت در لـب شـکرخا بود",
        "text": "Happy days were when your words crucified, Then my soul resurrected, upward glide.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 454,
        "beyt": "یاد باد آن که صبوحی زده در مجلس انـس * جز مـن و یار نـبودیم و خدا با ما بود",
        "text": "Happy days were when the wine, we glorified, God was with me while by my side was my bride.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 455,
        "beyt": "یاد باد آن که رخت شمع طرب می‌افروخـت * وین دل سوخـتـه پروانـه ناپروا بود",
        "text": "Happy days were when your candle was my guide, And my heart, like a moth, your flames would ride.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 456,
        "beyt": "یاد باد آن که در آن بزمگـه خـلـق و ادب * آن کـه او خنده مستانه زدی صـهـبا بود",
        "text": "Happy days were when amidst knowledge and pride. The drunken laughter was dignified.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 457,
        "beyt": "یاد باد آن کـه چو یاقوت قدح خـنده زدی * در میان مـن و لـعـل تو حـکایت‌ها بود",
        "text": "Happy days were when we drank from the cup in our stride, And told tales of the things that we tried.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 458,
        "beyt": "یاد باد آن که نگارم چو کـمر بربـسـتی * در رکابـش مـه نو پیک جـهان پیما بود",
        "text": "Happy days were when Beloved would decide, On the sun and moon, in service, relied.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 459,
        "beyt": "یاد باد آن که خرابات نشین بودم و مسـت * وآنچه در مسجدم امروز کم است آن جا بود",
        "text": "Happy days in the tavern I would abide. Saw the things that from the temple would hide.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 460,
        "beyt": "یاد باد آن که به اصلاح شما می‌شد راست * نـظـم هر گوهر ناسفته که حافـظ را بود",
        "text": "Happy days were when your signal verified;. Made the crooked straight, Hafiz, narrow, wide.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 461,
        "beyt": "تا ز میخانه و می نام و نـشان خواهد بود * سر ما خاک ره پیر مـغان خواهد بود",
        "text": "As long as wine and tavern are around, Before the Master, I bow to the ground.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 462,
        "beyt": "حلـقـه پیر مغان از ازلم در گوش است * بر هـمانیم که بودیم و هـمان خواهد بود",
        "text": "To the old Master, eternally I am bound, Have always been, will always be, on this merry-go-round.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 463,
        "beyt": "بر سر تربت ما چون گذری هـمـت خواه * کـه زیارتـگـه رندان جـهان خواهد بود",
        "text": "When you pass by my tomb, ask for grace, It’s a shrine where the drunkards abound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 464,
        "beyt": "برو ای زاهد خودبین که ز چشم مـن و تو * راز این پرده نهان است و نـهان خواهد بود",
        "text": "The self-serving pious can’t see this. That is veiled and with eyes can’t be found.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 465,
        "beyt": "ترک عاشق کش من مست برون رفت امروز * تا دگر خون کـه از دیده روان خواهد بود",
        "text": "My lovely beloved left our midst on this day, My tears ceaselessly flow, ceaselessly my chest I pound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 466,
        "beyt": "چشمم آن دم که ز شوق تو نهد سر به لحد * تا دم صـبـح قیامـت نـگران خواهد بود",
        "text": "And when I go to sleep in my grave, Until awakening, my concerns soul will hound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 467,
        "beyt": "بخـت حافظ گر از این گونه مدد خواهد کرد * زلـف معشوقه به دست دگران خواهد بود",
        "text": "Hafiz please help, or else fate will astound, Beloved’s locks around arms of others may be wound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 468,
        "beyt": "خستـگان را چو طلب باشد و قوت نبود * گر تو بیداد کـنی شرط مروت نـبود",
        "text": "Those who are tired may seek your aid. It is unfair if your aid is stayed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 469,
        "beyt": "ما جفا از تو ندیدیم و تو خود نپسـندی * آن چـه در مذهب ارباب طریقت نـبود",
        "text": "You never mistreated us. It’s not your way. Any such mischief, you would degrade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 470,
        "beyt": "خیره آن دیده که آبش نبرد گریه عشق * تیره آن دل که در او شمع محبت نـبود",
        "text": "Unfortunate the eyes that can’t shed tears of love, Unhappy the hearts that candle of love barricade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 471,
        "beyt": "دولـت از مرغ همایون طلب و سایه او * زان که با زاغ و زغن شهپر دولت نـبود",
        "text": "With the auspicious fly towards the light, Leave behind bats and birds who seek the shade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 472,
        "beyt": "گر مدد خواستم از پیر مغان عیب مکن * شیخ ما گفت که در صومعه همت نبود",
        "text": "Wonder not if I sought help in the tavern, My Master said in the temple they trade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 473,
        "beyt": "چون طهارت نبود کعبه و بتخانه یکیست * نـبود خیر در آن خانه که عصمت نبود",
        "text": "Without virtue, worship is idolatry, Goodness won’t come, when virtue delayed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 474,
        "beyt": "حافظا علم و ادب ورز که در مجلس شاه * هر که را نیست ادب لایق صحبت نـبود",
        "text": "Hafiz, through virtue and wisdom wade, Else hold your tongue and remain afraid.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 475,
        "beyt": "گفتـم غـم تو دارم گفتا غمت سر آید * گفتـم کـه ماه من شو گفتا اگر برآید",
        "text": "I said I long for thee. You said your sorrows will end. Be my moon, rise up for me. Only if it will ascend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 476,
        "beyt": "گفـتـم ز مـهرورزان رسم وفا بیاموز * گـفـتا ز خوبرویان این کار کمـتر آید",
        "text": "I said, from lovers learn. How with compassion burn. Beauties, you said in return. Such common tricks transcend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 477,
        "beyt": "گفـتـم کـه بر خیالت راه نظر ببندم * گفـتا که شب رو است او از راه دیگر آید",
        "text": "Your visions, I will oppose. My mind's paths, I will close. You said, this night-farer knows. Another way will descend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 478,
        "beyt": "گفتـم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد * گـفـتا اگر بدانی هم اوت رهـبر آید",
        "text": "With the fragrance of your hair. I'm lost in my world's affair. You said, if you care, you dare. On its guidance can depend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 479,
        "beyt": "گفـتـم خوشا هوایی کز باد صبح خیزد * گفـتا خنـک نسیمی کز کوی دلبر آید",
        "text": "I said hail to that fresh air. That the morning breeze may share. Cool is that breeze, you declare. With beloved's air may blend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 480,
        "beyt": "گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت * گـفـتا تو بـندگی کن کو بنده پرور آید",
        "text": "I said, your sweet and red wine. Granted no wishes of mine. You said, in service define. Your life, and your time spend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 481,
        "beyt": "گفـتـم دل رحیمت کی عزم صلح دارد * گفـتا مـگوی با کس تا وقت آن درآید",
        "text": "I said, when will your kind heart. Thoughts of friendship start? Said, speak not of this art. Until it's time for that trend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 482,
        "beyt": "گفتم زمان عشرت دیدی که چون سر آمد * گفتا خموش حافظ کاین غصه هم سر آید",
        "text": "I said, happiness and joy. Passing time will destroy. Said, Hafiz, silence employ. Sorrows too will end my friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 483,
        "beyt": "دسـت از طـلـب ندارم تا کام مـن برآید * یا تـن رسد بـه جانان یا جان ز تـن برآید",
        "text": "Till you grant my wish, I won't give up my demand. I will reach the Soul of Souls, or be buried in this land.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 484,
        "beyt": "بگـشای تربـتـم را بـعد از وفات و بنگر * کز آتـش درونـم دود از کـفـن برآید",
        "text": "When I am dead and buried, open my grave and see. Smoke rising from my corps, by my inner fire fanned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 485,
        "beyt": "بـنـمای رخ که خلقی واله شوند و حیران * بگـشای لـب کـه فریاد از مرد و زن برآید",
        "text": "Show Thy face to the people, awe-struck and radiant. Man and woman will cry out, at Thy smallest command.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 486,
        "beyt": "جان بر لب است و حسرت در دل که از لبانش * نـگرفـتـه هیچ کامی جان از بدن برآید",
        "text": "I am tired of this life, jealousy eats away my heart. Without a kiss from your lips, I end my worldly errand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 487,
        "beyt": "از حـسرت دهانـش آمد به تنـگ جانـم * خود کام تنـگدسـتان کی زان دهـن برآید",
        "text": "In search of those sweet lips, I have spent my whole life. Desires of the deprived, those lips will reprimand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 488,
        "beyt": "گویند ذکر خیرش در خیل عـشـقـبازان * هر جا کـه نام حافظ در انـجـمـن برآید",
        "text": "In the circles of the Lovers, his goodness they understand, With reverence, Hafiz's name, they pass from hand to hand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 489,
        "beyt": "چو آفـتاب می از مـشرق پیالـه برآید * ز باغ عارض ساقی هزار لالـه برآید",
        "text": "When the golden orb ascends from the east of the cup. A thousand tulips upon the beloved's cheeks open up",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 490,
        "beyt": "نـسیم در سر گل بشکند کلاله سنبـل * چو از میان چمـن بوی آن کـلالـه برآید",
        "text": "The morning breeze breaks upon the head of the bouquet. The bouquet of the bouquet will flow amidst the grass and crop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 491,
        "beyt": "حکایت شب هجران نه آن حکایت حالیست * کـه شمه‌ای ز بیانش به صد رساله برآید",
        "text": "The story of the night of separation is not that story. Of which a small account many, many books would fill up.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 492,
        "beyt": "ز گرد خوان نگون فلک طمع نتوان داشـت * کـه بی ملالت صد غصه یک نوالـه برآید",
        "text": "This poor and impoverished house of Fate can't satiate. Cry out a hundred sorrows and upon a morsel sup.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 493,
        "beyt": "به سعی خود نتوان برد پی به گوهر مقصود * خیال باشد کاین کار بی حوالـه برآید",
        "text": "With brain and brawn cannot search for the essence. A mere fantasy, this endeavor too will flop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 494,
        "beyt": "گرت چو نوح نبی صبر هست در غم طوفان * بـلا بـگردد و کام هزارسالـه برآید",
        "text": "If like Noah, you can patiently await the end of storm. The tides of fortune turn, and your life-long desires prop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 495,
        "beyt": "نـسیم زلف تو چون بگذرد به تربت حافظ * ز خاک کالـبدش صد هزار لالـه برآید",
        "text": "If the breeze of Your hair at Hafiz's tomb makes a stop. A hundred thousand tulips will adorn his grave-top.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 496,
        "beyt": "نـفـس برآمد و کام از تو بر نـمی‌آید * فـغان کـه بخت من از خواب در نمی‌آید",
        "text": "One more breath, my fate is at stake. Alas, my good fortune does not wake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 497,
        "beyt": "صبا به چشم من انداخت خاکی از کویش * کـه آب زندگیم در نـظر نـمی‌آید",
        "text": "Morning breeze blew Her dust in my eye. I cannot see from the tears and the ache.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 498,
        "beyt": "قد بـلـند تو را تا بـه بر نـمی‌گیرم * درخـت کام و مرادم بـه بر نـمی‌آید",
        "text": "I cannot embrace and hug your body, why? My most ardent wishes I must break.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 499,
        "beyt": "مـگر بـه روی دلارای یار ما ور نی * بـه هیچ وجـه دگر کار بر نـمی‌آید",
        "text": "Only with the Beloved, I can be & can try. No other labor can I undertake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 500,
        "beyt": "مقیم زلف تو شد دل که خوش سوادی دید * وز آن غریب بـلاکـش خـبر نـمی‌آید",
        "text": "Only from your hair some good news I can pry. Else, from strangers, there's no news I can take.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 501,
        "beyt": "ز شسـت صدق گـشادم هزار تیر دعا * ولی چـه سود یکی کارگر نـمی‌آید",
        "text": "Ardently, sincerely, a thousand prayers I let fly. What use, not even one in my world I can make.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 502,
        "beyt": "بسـم حکایت دل هست با نسیم سحر * ولی به بخت من امشب سحر نـمی‌آید",
        "text": "Enough sharing my heart with the morning breeze's sigh. With my luck tonight, not even the dawn will break.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 503,
        "beyt": "در این خیال به سر شد زمان عمر و هنوز * بـلای زلـف سیاهـت به سر نمی‌آید",
        "text": "I spend my whole life in pursuit till I die. Yet misfortunes of your hair I cannot shake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 504,
        "beyt": "ز بس که شد دل حافظ رمیده از همه کس * کـنون ز حلقـه زلفـت به در نـمی‌آید",
        "text": "Hafiz & his heart, everyone must forsake. Has hidden himself within your wave & wake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 505,
        "beyt": "رسید مژده که آمد بـهار و سـبزه دمید * وظیفه گر برسد مصرفش گل است و نبید",
        "text": "Good news, spring is neigh and grass is green. Leave the trees and treat flowers like a queen.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 506,
        "beyt": "صـفیر مرغ برآمد بط شراب کـجاسـت * فـغان فـتاد به بلبل نقاب گل که کشید",
        "text": "Birds whistle, singing where is loon of the wine? The nightingale cries, who painted this flowery scene?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 507,
        "beyt": "ز میوه‌های بهـشـتی چـه ذوق دریابد * هر آن که سیب زنـخدان شاهدی نـگزید",
        "text": "Fruits of Paradise are tasteless for the one. Whom the face of a lover has never seen.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 508,
        "beyt": "مـکـن ز غصه شکایت که در طریق طلب * بـه راحتی نرسید آن که زحمتی نکشید",
        "text": "Complain not of the hardships on the path. Comfort comes from enduring the obscene.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 509,
        "beyt": "ز روی ساقی مه وش گلی بـچین امروز * کـه گرد عارض بستان خط بنفشـه دمید",
        "text": "Pick a flower from the face of the bearer. Violets encircle the face of the grassy green.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 510,
        "beyt": "چـنان کرشمـه ساقی دلم ز دست ببرد * که با کسی دگرم نیست برگ گفت و شنید",
        "text": "The bearer has stolen my heart in a way. That even conversations I now demean.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 511,
        "beyt": "من این مرقع رنگین چو گل بخواهم سوخت * کـه پیر باده فروشش به جرعه‌ای نـخرید",
        "text": "I will burn my colorful flowery robe, which. The Tavern Master with wine could not clean.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 512,
        "beyt": "بـهار می‌گذرد دادگـسـترا دریاب * کـه رفت موسم و حافظ هنوز می‌نچشید",
        "text": "O Fair one, spring is gone, take note I mean. This wine, Hafiz, has not had a chance to glean.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 513,
        "beyt": "ابر آذاری برآمد باد نوروزی وزید * وجه می می‌خواهم و مطرب که می‌گوید رسید",
        "text": "Spring winds the March rain clouds feed. Excuse for drinking wine, playing the reed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 514,
        "beyt": "شاهدان در جلوه و من شرمـسار کیسـه‌ام * بار عشق و مفلسی صعب است می‌باید کشید",
        "text": "Lovers are in full glory, poor me ashamed. Burdened with indigent love, yet I accede.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 515,
        "beyt": "قحـط جود است آبروی خود نمی‌باید فروخت * باده و گـل از بـهای خرقـه می‌باید خرید",
        "text": "Shortage of generosity, yet I keep my integrity. Pay with my gown for the wine that I need.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 516,
        "beyt": "گوییا خواهد گشود از دولتـم کاری کـه دوش * مـن هـمی‌کردم دعا و صبح صادق می‌دمید",
        "text": "Please say you open up the knot that is in my affairs. Last night till time of dawn, I prayed and plead.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 517,
        "beyt": "با لـبی و صد هزاران خنده آمد گـل بـه باغ * از کریمی گوییا در گوشـه‌ای بویی شـنید",
        "text": "The smiling flower, with a thousand laughs bloomed. As though grace itself had blessed its very seed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 518,
        "beyt": "دامـنی گر چاک شد در عالم رندی چـه باک * جامـه‌ای در نیک نامی نیز می‌باید درید",
        "text": "If I rend my shirt in my madness, so what? Even our good name demands that we be freed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 519,
        "beyt": "این لـطایف کز لب لعل تو من گفتم که گفـت * وین تـطاول کز سر زلف تو من دیدم کـه دید",
        "text": "Who speaks these tales that I tell from your lips? Who sees your beauty's deceit and misdeed?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 520,
        "beyt": "عدل سلطان گر نپرسد حال مظلومان عشـق * گوشـه گیران را ز آسایش طـمـع باید برید",
        "text": "If the King seeks not to know of lover's state. Take heed lovers and give up your rest and greed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 521,
        "beyt": "تیر عاشـق کـش ندانم بر دل حافظ کـه زد * این قدر دانم که از شعر ترش خون می‌چـکید",
        "text": "Cupid's arrow, Hafiz's heart tore and cleaved. I see his verses, with their wet ink, bleed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 522,
        "beyt": "بوی خوش تو هر کـه ز باد صـبا شـنید * از یار آشـنا سـخـن آشـنا شـنید",
        "text": "In the morning breeze, your scent, whoever inhaled. A close friend these familiar words, in his ear hailed;",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 523,
        "beyt": "ای شاه حسن چشم به حال گدا فـکـن * کاین گوش بس حکایت شاه و گدا شـنید",
        "text": "O King of Goodness, glance at this beggar’s state. Of beggars and kings this ear heard many tales, quite detailed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 524,
        "beyt": "خوش می‌کنم به باده مشکین مشام جان * کز دلـق پوش صومعـه بوی ریا شـنید",
        "text": "With this aromatic wine, I satisfy my soul’s appetite. I’ve seen robe wearing priests that many deceptions trailed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 525,
        "beyt": "سر خدا که عارف سالک به کس نگفـت * در حیرتـم که باده فروش از کجا شـنید",
        "text": "God’s secrets that the godly man silently kept. How in the world the wine-seller so clearly unveiled?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 526,
        "beyt": "یا رب کجاست مـحرم رازی کـه یک زمان * دل شرح آن دهد که چه گفت و چه‌ها شنید",
        "text": "O God where is the one who knows and sees. To open up the secrets that in my heart are jailed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 527,
        "beyt": "اینـش سزا نـبود دل حـق گزار مـن * کز غمـگـسار خود سخن ناسزا شـنید",
        "text": "It was not fair to punish my godly heart. With abuse, my heart bitterly cried and wailed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 528,
        "beyt": "مـحروم اگر شدم ز سر کوی او چـه شد * از گلشـن زمانـه کـه بوی وفا شـنید",
        "text": "If I was deprived in my longing, say naught. Kindness of fate from this hardship, none bailed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 529,
        "beyt": "ساقی بیا کـه عشق ندا می‌کند بـلـند * کان کس که گفت قصه ما هم ز ما شـنید",
        "text": "Come bring me wine, my love cries out loud. Heard it from ourselves, whoever our tale detailed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 530,
        "beyt": "ما باده زیر خرقـه نـه امروز می‌خوریم * صد بار پیر میکده این ماجرا شـنید",
        "text": "This is not the first time we covertly drink the wine. Master of the tavern caught us in the act each time we exhaled.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 531,
        "beyt": "ما می به بانگ چنگ نه امروز می‌کـشیم * بـس دور شد که گنبد چرخ این صدا شنید",
        "text": "This is not a first for drinking to the song of the harp. Many turns the Wheel of Fate this familiar turn scaled.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 532,
        "beyt": "پـند حکیم محض صواب است و عین خیر * فرخـنده آن کسی که به سمع رضا شنید",
        "text": "Advice of the wise comes from a deep goodness within. Beside the one who understood, even heavenly bliss paled.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 533,
        "beyt": "حافـظ وظیفـه تو دعا گفتن است و بس * دربـند آن مـباش که نشنید یا شـنید",
        "text": "Hafiz in duty the ocean of prayer sailed. Regardless of if his prayer was granted or failed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 534,
        "beyt": "مـعاشران گره از زلـف یار باز کـنید * شـبی خوش اسـت بدین قصه‌اش دراز کـنید",
        "text": "Friends, unlock the locks of the Beloved’s head. On this joyous night, let the story spread.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 535,
        "beyt": "حـضور خـلوت انـس است و دوستان جمعند * و ان یکاد بـخوانید و در فراز کـنید",
        "text": "In familiar solitude friends have tread. Close the door after a prayer is read.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 536,
        "beyt": "رباب و چـنـگ بـه بانـگ بـلـند می‌گویند * کـه گوش هوش بـه پیغام اهـل راز کـنید",
        "text": "Violin and harp loudly sang and said. Listen and let your sense by the Knower be led.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 537,
        "beyt": "بـه جان دوسـت کـه غم پرده بر شـما ندرد * گر اعـتـماد بر الـطاف کارساز کـنید",
        "text": "I swear all sadness will have fled. Once you trust in God to give your daily bread.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 538,
        "beyt": "میان عاشـق و معـشوق فرق بـسیار اسـت * چو یار ناز نـماید شـما نیاز کـنید",
        "text": "The lover and beloved differ as white and red. Need your hunger, when beloved wants to be fed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 539,
        "beyt": "نخسـت موعـظـه پیر صحبت این حرف است * کـه از مـصاحـب ناجـنـس احـتراز کـنید",
        "text": "The first words of the wine-master simply said. The unworthy companion strongly dread.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 540,
        "beyt": "هر آن کسی که در این حلقه نیست زنده به عشق * بر او نـمرده بـه فـتوای مـن نـماز کـنید",
        "text": "Whoever in this world with love is not wed. Hold his funeral as another living dead.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 541,
        "beyt": "وگر طـلـب کـند انـعامی از شـما حافـظ * حوالـتـش بـه لـب یار دلـنواز کـنید",
        "text": "And if Hafiz for alms towards you has sped. Redirect him towards the Beloved’s bed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 542,
        "beyt": "الا ای طوطی گویای اسرار * مـبادا خالیت شـکر ز مـنـقار",
        "text": "O bird of Paradise, your secrets disclose. Cease not the sweetness your tongue outward throws.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 543,
        "beyt": "سرت سبز و دلـت خوش باد جاوید * که خوش نقشی نمودی از خط یار",
        "text": "May you remain vital, your heart content. From the Great Artisan, the beauty you chose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 544,
        "beyt": "سخـن سربسته گفتی با حریفان * خدا را زین مـعـما پرده بردار",
        "text": "You spoke in riddles with all thy foes. Unveiling of the secrets, God only knows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 545,
        "beyt": "بـه روی ما زن از ساغر گـلابی * کـه خواب آلوده‌ایم ای بخت بیدار",
        "text": "From the rosy cup splash and bring me scent. We only went to sleep when fate arose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 546,
        "beyt": "چه ره بود این که زد در پرده مطرب * که می‌رقصند با هم مست و هشیار",
        "text": "How the minstrel played this playful tune. Drunk and sober dance on feet and toes.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 547,
        "beyt": "از آن افیون که ساقی در می‌افکند * حریفان را نه سر ماند نه دسـتار",
        "text": "From intoxication, who is immune? Both friend and foe lost their repose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 548,
        "beyt": "سـکـندر را نمی‌بخشـند آبی * بـه زور و زر میسر نیست این کار",
        "text": "No water in sight for Alexander’s thirst. Neither power nor gold, can impose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 549,
        "beyt": "بیا و حال اهـل درد بـشـنو * بـه لـفـظ اندک و معنی بسیار",
        "text": "Listen to the pain of the heart at first. Few words that much meaning enclose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 550,
        "beyt": "بـت چینی عدوی دین و دل‌هاست * خداوندا دل و دینـم نـگـه دار",
        "text": "Clay idols, the heart and soul oppose. To all idols my heart and soul may God close.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 551,
        "beyt": "بـه مسـتوران مگو اسرار مستی * حدیث جان مـگو با نـقـش دیوار",
        "text": "To the drunken say not secrets of the wine. Nor to lifeless the tale of soul disclose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 552,
        "beyt": "بـه یمـن دولـت منصور شاهی * عـلـم شد حافظ اندر نظم اشعار",
        "text": "By the royal decree wrote line after line. To such poetic heights Hafiz ever rose;",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 553,
        "beyt": "خداوندی بـه جای بـندگان کرد * خداوندا ز آفاتـش نـگـه دار",
        "text": "It is not ours but God’s will that goes. May God keep him from all harmful blows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 554,
        "beyt": "دیگر ز شاخ سرو سهی بـلـبـل صـبور * گلبانـگ زد که چشم بد از روی گل به دور",
        "text": "The patient nightingale on a branch atop the tree. For the well being of the rose made its plea.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 555,
        "beyt": "ای گلبشـکر آن که تویی پادشاه حسـن * با بـلـبـلان بی‌دل شیدا مـکـن غرور",
        "text": "Praise your goodness O rose, and your beauty, Let not your pride make the nightingale flee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 556,
        "beyt": "از دسـت غیبـت تو شکایت نمی‌کـنـم * تا نیسـت غیبـتی نـبود لذت حـضور",
        "text": "I complain not of being apart from thee, In hope of union, I’ll be apart for eternity.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 557,
        "beyt": "گر دیگران به عیش و طرب خرمـند و شاد * ما را غـم نـگار بود مایه سرور",
        "text": "Others delight in pleasure and luxury, Pain of separation is what delights me.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 558,
        "beyt": "زاهد اگر بـه حور و قـصور اسـت امیدوار * ما را شرابخانـه قـصور اسـت و یار حور",
        "text": "For nymphs and Paradise, some find the rosary, Beloved is my nymph, and tavern my garden’s entry.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 559,
        "beyt": "می خور به بانگ چنگ و مخور غصه ور کسی * گوید تو را کـه باده مـخور گو هوالـغـفور",
        "text": "Drink wine to the music of the harp, be worry free. From he who forbids you joy for God’s mercy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 560,
        "beyt": "حافـظ شکایت از غم هجران چه می‌کنی * در هجر وصل باشد و در ظلمت اسـت نور",
        "text": "Hafiz, separation is not at tragedy, Union in separation, and light in the darkness you see.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 561,
        "beyt": "درد عشقی کشیده‌ام که مـپرس * زهر هجری چشیده‌ام که مـپرس",
        "text": "Ask not what sorrows for love I endure. Ask not of parting poisons that make me impure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 562,
        "beyt": "گشـتـه‌ام در جـهان و آخر کار * دلـبری برگزیده‌ام کـه مـپرس",
        "text": "I have traveled the world and in the end. Ask not what lover I willingly allure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 563,
        "beyt": "آن چـنان در هوای خاک درش * می‌رود آب دیده‌ام کـه مـپرس",
        "text": "Longing for a vision, at her door. Ask not of the tears that I pour.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 564,
        "beyt": "مـن به گوش خود از دهانش دوش * سخـنانی شـنیده‌ام که مپرس",
        "text": "With my own ears I heard her last night. Ask not of her words, harsh yet demure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 565,
        "beyt": "سوی من لب چه می‌گزی که مگوی * لـب لـعـلی گزیده‌ام که مپرس",
        "text": "Bite not your upper lip and speak not. Ask not what sweet lips I may secure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 566,
        "beyt": "بی تو در کـلـبـه گدایی خویش * رنـج‌هایی کـشیده‌ام که مپرس",
        "text": "In my mendicant state without you. Ask not of my pain and need for a cure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 567,
        "beyt": "همـچو حافـظ غریب در ره عشق * بـه مـقامی رسیده‌ام که مپرس",
        "text": "On the path of Love, Hafiz, lost & unsure. Ask not of his standing, high and pure.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 568,
        "beyt": "دارم از زلف سیاهش گله چندان کـه مـپرس * که چنان ز او شده‌ام بی سر و سامان که مپرس",
        "text": "Of her black hair I complain, O ask me not. Cause of her, lost I remain, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 569,
        "beyt": "کـس بـه امید وفا ترک دل و دین مـکـناد * کـه چنانم من از این کرده پشیمان که مپرس",
        "text": "In the hope of loyalty, nobody leaves his heart & faith. I repent, my deeds disdain, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 570,
        "beyt": "بـه یکی جرعه که آزار کسش در پی نیسـت * زحمـتی می‌کشـم از مردم نادان که مپرس",
        "text": "A sip of wine never cause misdeed or grief. Ignorant put me through so much pain, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 571,
        "beyt": "زاهد از ما به سلامت بـگذر کاین می لـعـل * دل و دین می‌برد از دست بدان سان که مپرس",
        "text": "O pious one, pass me by, 'cause this red wine. Makes your faith vain, drives you insane, ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 572,
        "beyt": "گـفـت‌وگوهاسـت در این راه که جان بگدازد * هر کسی عربده‌ای این که مبین آن که مـپرس",
        "text": "On the path of life and soul, stories abound. One will strain & one will feign, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 573,
        "beyt": "پارسایی و سـلامـت هوسـم بود ولی * شیوه‌ای می‌کـند آن نرگس فتان که مـپرس",
        "text": "I longed for health and bliss, but alas. That seductress holds my rein, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 574,
        "beyt": "گـفـتـم از گوی فلـک صورت حالی پرسم * گفـت آن می‌کشم اندر خم چوگان که مپرس",
        "text": "I asked the ball of heavens, what is my role on this plane? In the polo game of life I entertain, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 575,
        "beyt": "گفتمـش زلـف بـه خون که شکستی گفتا * حافـظ این قصه دراز است به قرآن که مـپرس",
        "text": "I asked, with your hair whose blood you drain? By God, this story is a long chain, O ask me not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 576,
        "beyt": "خوشا شیراز و وضع بی‌مثالـش * خداوندا نـگـه دار از زوالـش",
        "text": "How beautiful is Shiraz's unparalleled state. God save it from harm and the hands of fate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 577,
        "beyt": "ز رکـن آباد ما صد لوحش اللـه * کـه عمر خضر می‌بخشد زلالش",
        "text": "May God keep its flowing Roknabad river. Its waters with freshness, always equate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 578,
        "beyt": "میان جـعـفرآباد و مـصـلا * عـبیرآمیز می‌آید شـمالـش",
        "text": "Between Jafarabad and Mossalla gardens. Northern breeze's scent, forever accelerate .",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 579,
        "beyt": "به شیراز آی و فیض روح قدسی * بـجوی از مردم صاحب کمالش",
        "text": "In Shiraz the bounty of heavenly spirit. Amidst its wise people is an inner trait.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 580,
        "beyt": "کـه نام قند مـصری برد آن جا * کـه شیرینان ندادند انفعالـش",
        "text": "Nobody talks of the Egyptian sugar. It surpasses all, in sweetness is great.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 581,
        "beyt": "صبا زان لولی شنگول سرمست * چه داری آگهی چون است حالش",
        "text": "O breeze what news of the happy minstrel? How is his state? How does he relate?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 582,
        "beyt": "گر آن شیرین پسر خونـم بریزد * دلا چون شیر مادر کن حلالـش",
        "text": "If that sweet boy kills, and sheds my blood. O heart forgive him for his innocent hate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 583,
        "beyt": "مـکـن از خواب بیدارم خدا را * که دارم خلوتی خوش با خیالش",
        "text": "O God let me stay with, this, my dream. I am happy with the vision of my mate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 584,
        "beyt": "چرا حافظ چو می‌ترسیدی از هجر * نـکردی شـکر ایام وصالـش",
        "text": "Brave separation Hafiz, patiently wait. Thank God for union, time to consummate.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 585,
        "beyt": "بـبرد از من قرار و طاقت و هوش * بـت سنگین دل سیمین بناگوش",
        "text": "Took away my serenity, patience and sense. My heavy hearted, fair faced, divine essence.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 586,
        "beyt": "نـگاری چابـکی شنگی کلهدار * ظریفی مه وشی ترکی قـباپوش",
        "text": "How lovely, nimble, handsome and majestic. Delicate, beautiful, and gowned with elegance.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 587,
        "beyt": "ز تاب آتـش سودای عشـقـش * بـه سان دیگ دایم می‌زنم جوش",
        "text": "From the heat of the fire of that love. Like a boiling pot, express my effervescence.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 588,
        "beyt": "چو پیراهـن شوم آسوده خاطر * گرش همچون قـبا گیرم در آغوش",
        "text": "Like a shirt in comfort, hanging loose. If worn by beloved, and embraced tight and dense.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 589,
        "beyt": "اگر پوسیده گردد اسـتـخوانـم * نـگردد مـهرت از جانم فراموش",
        "text": "Even when my bones decompose and rot. My soul will hold that love in reverence.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 590,
        "beyt": "دل و دینم دل و دینم ببرده‌سـت * بر و دوشش بر و دوشش بر و دوش",
        "text": "My heart and soul put my heart and soul in suspense. Your beauty, your beauty, my only reference.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 591,
        "beyt": "دوای تو دوای توسـت حافـظ * لـب نوشش لب نوشش لب نوش",
        "text": "Your cure is your cure, Hafiz, your defense. Those sweet lips, those sweet lips, my sentence.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 592,
        "beyt": "بامدادان کـه ز خـلوتـگـه کاخ ابداع * شمـع خاور فکند بر همه اطراف شعاع",
        "text": "In the morn from the privacy of the Palace of Creation. The Eastern Candle emanates in every direction;",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 593,
        "beyt": "برکـشد آینـه از جیب افق چرخ و در آن * بـنـماید رخ گیتی بـه هزاران انواع",
        "text": "Produces a clear mirror from the horizon’s pocket. In a thousand ways showing the world its own reflection.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 594,
        "beyt": "در زوایای طربخانـه جمـشید فـلـک * ارغـنون ساز کند زهره به آهنگ سماع",
        "text": "In the corners of the grand cosmic music hall. The organ plays a tune, and Venus listens with elation.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 595,
        "beyt": "چـنـگ در غلغله آید که کجا شد منکر * جام در قهقهه آید که کـجا شد مـناع",
        "text": "The exalted harp cries, now where is the doubter? The laughing cup cries, what happened to prohibition?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 596,
        "beyt": "وضـع دوران بنگر ساغر عـشرت برگیر * کـه به هر حالتی این است بهین اوضاع",
        "text": "Look closely at the world, and choose gaiety and joy. Whichever way you look, this is the world’s situation.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 597,
        "beyt": "طره شاهد دنیی همه بند است و فریب * عارفان بر سر این رشتـه نـجویند نزاع",
        "text": "The locks of the sweetheart and Master lock up and deceive. The mystics over this chain seek no confrontation.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 598,
        "beyt": "عمر خسرو طلب ار نفع جهان می‌خواهی * کـه وجودیسـت عطابخش کریم نفاع",
        "text": "Ask for a majestic life, if this world is what you seek. For He is benevolent and bountiful with compassion.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 599,
        "beyt": "مظـهر لطـف ازل روشنی چشم امل * جامع علم و عمل جان جهان شاه شجاع",
        "text": "Light of the hopeful eye, eternal symbol of adoration;. Omniscient, Omnipotent, Soul of the World, King of the Nation.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 600,
        "beyt": "در وفای عشق تو مشهور خوبانم چو شمـع * شب نشین کوی سربازان و رندانم چو شمع",
        "text": "Faithful in your love, my fame has spread, candle-like. At the home of the homeless, I make my bed, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 601,
        "beyt": "روز و شب خوابم نمی‌آید به چشم غم پرست * بـس که در بیماری هجر تو گریانم چو شمع",
        "text": "Day and night, from sorrows, sleep escapes from my eyes. Sick of being apart, my eyes are teary, red, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 602,
        "beyt": "رشتـه صـبرم به مقراض غمت ببریده شد * همـچـنان در آتش مهر تو سوزانم چو شمع",
        "text": "Scissors of sorrows have cut my patience' string. Flame of your love burns upon my weary head, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 603,
        "beyt": "گر کـمیت اشـک گلگونم نـبودی گرم رو * کی شدی روشن به گیتی راز پنهانم چو شمع",
        "text": "If my bloody tears fail to bring color to my cheeks. How else can my secret tales ever be said, candle-like?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 604,
        "beyt": "در میان آب و آتش همچنان سرگرم توسـت * این دل زار نزار اشـک بارانـم چو شـمـع",
        "text": "Amidst water & fire, my head is busy with your thoughts. While my heart flooded with tears it needs to shed, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 605,
        "beyt": "در شـب هجران مرا پروانه وصلی فرسـت * ور نه از دردت جهانی را بسوزانم چو شمـع",
        "text": "In the night of separation, send butterfly of union. Else from your pain the world I'll burn & shred, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 606,
        "beyt": "بی جمال عالم آرای تو روزم چون شب است * با کمال عشق تو در عین نقصانم چو شمـع",
        "text": "Without your beautiful vision, my day is night. With the love I have bred, my flaws I dread, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 607,
        "beyt": "کوه صبرم نرم شد چون موم در دست غمـت * تا در آب و آتش عشقت گدازانم چو شـمـع",
        "text": "My patience is eroding, like a mountain from sorrows' rains. In the ocean of your love, path of fire I tread, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 608,
        "beyt": "همـچو صبحم یک نفس باقیست با دیدار تو * چـهره بنما دلبرا تا جان برافشانم چو شمع",
        "text": "Like dawn, I blow one breath to see your face. Show yourself O Beloved, else I'll be dead, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 609,
        "beyt": "سرفرازم کن شبی از وصـل خود ای نازنین * تا مـنور گردد از دیدارت ایوانم چو شـمـع",
        "text": "Honor me one night with your union, my friend. Let your light, light up my house & spread, candle-like.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 610,
        "beyt": "آتـش مـهر تو را حافظ عجب در سر گرفت * آتـش دل کی به آب دیده بنشانم چو شمع",
        "text": "Fire of your love caught on Hafiz's head. When will my heart's fire, my tears wed, candle-like?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 611,
        "beyt": "سـحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ * کـه تا چو بلبل بی‌دل کنم عـلاج دماغ",
        "text": "At dawn, to the garden, to inhale the perfume of the rose. Like the nightingale loudly exhale the cure of my head and nose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 612,
        "beyt": "بـه جـلوه گـل سوری نگاه می‌کردم * کـه بود در شب تیره به روشنی چو چراغ",
        "text": "I was watching the beautiful unfolding of the rose. Like a light, the secrets of the night disclose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 613,
        "beyt": "چـنان به حسن و جوانی خویشتن مغرور * کـه داشـت از دل بلبل هزار گونه فراغ",
        "text": "Proudly its own youth and beauty would transpose. Its songs, the nightingale to the peaceful rose owes.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 614,
        "beyt": "گشاده نرگس رعنا ز حسرت آب از چشم * نـهاده لاله ز سودا به جان و دل صد داغ",
        "text": "Jealous tear of the narcissus ceaselessly flows. The tulip submits itself to the heart’s throws.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 615,
        "beyt": "زبان کشیده چو تیغی به سرزنش سوسن * دهان گـشاده شـقایق چو مردم ایغاغ",
        "text": "The lily’s sharp and reproachful tongue grows, The rebellious poppy would loudly oppose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 616,
        "beyt": "یکی چو باده پرستان صراحی اندر دست * یکی چو ساقی مستان به کف گرفته ایاغ",
        "text": "One, in worship of the wine, to the jug, goes on tip-toes. One, the drunk bearer, cup in hand, knows with repose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 617,
        "beyt": "نشاط و عیش و جوانی چو گل غنیمت دان * کـه حافـظا نـبود بر رسول غیر بـلاغ",
        "text": "The one who knows joy, youthfully glows. Hafiz’s is the message the prophets propose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 618,
        "beyt": "مـقام امن و می بی‌غش و رفیق شفیق * گرت مدام میسر شود زهی توفیق",
        "text": "Secure place and sweet wine and tender friend. If only we could keep these three until the end.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 619,
        "beyt": "جهان و کار جهان جمله هیچ بر هیچ است * هزار بار مـن این نکته کرده‌ام تـحـقیق",
        "text": "The world and its affairs are all nothing for naught. A thousand times I have inquired of this trend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 620,
        "beyt": "دریغ و درد که تا این زمان ندانـسـتـم * کـه کیمیای سـعادت رفیق بود رفیق",
        "text": "Alas that until now I was so unaware. That alchemy of life is to befriend a friend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 621,
        "beyt": "بـه مؤ‌منی رو و فرصت شمر غنیمت وقت * کـه در کمینگـه عمرند قاطـعان طریق",
        "text": "Find a refuge and make the best of times. From the thieves of life, that our time waste and spend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 622,
        "beyt": "بیا کـه توبـه ز لعل نـگار و خـنده جام * حکایتیسـت که عقلش نمی‌کند تصدیق",
        "text": "Repenting from the lips of the friend and the smiling cup. Is but a fantasy, a notion reason can’t defend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 623,
        "beyt": "اگر چه موی میانت به چون مـنی نرسد * خوش است خاطرم از فکر این خیال دقیق",
        "text": "Though I cannot ever touch your beautiful hair. On this vivid hope I can gladly depend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 624,
        "beyt": "حـلاوتی کـه تو را در چه زنخدان است * بـه کـنـه آن نرسد صد هزار فکر عمیق",
        "text": "The sweet dimple that adorns your chin, in depth, A million deep thoughts can’t possibly transcend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 625,
        "beyt": "اگر به رنگ عقیقی شد اشک من چه عجب * کـه مهر خاتم لعل تو هست همچو عقیق",
        "text": "If my tears turn ruby color, say naught. For the seal of your lips, with ruby blend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 626,
        "beyt": "بـه خـنده گفت که حافظ غلام طبع توام * بـبین که تا به چه حدم همی‌کند تحمیق",
        "text": "Mockingly said, Hafiz, to your every whim I tend. To what depths of mockery must I stoop and descend?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 627,
        "beyt": "اگر شراب خوری جرعه‌ای فشان بر خاک * از آن گناه که نفعی رسد به غیر چـه باک",
        "text": "If you drink wine, let a drop or two spill. A sin that helps another, courageously fulfill.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 628,
        "beyt": "برو بـه هر چه تو داری بخور دریغ مـخور * کـه بی‌دریغ زند روزگار تیغ هـلاک",
        "text": "Worry not, drink to the music of the harp. Fate worries not when it is time to kill.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 629,
        "beyt": "بـه خاک پای تو ای سرو نازپرور مـن * کـه روز واقعـه پا وامـگیرم از سر خاک",
        "text": "It is for your sake, my darling beloved. That on my last day I take the bitter pill.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 630,
        "beyt": "چه دوزخی چه بهشتی چه آدمی چه پری * به مذهب همه کفر طریقت است امساک",
        "text": "Whether heading for heaven or hell, angel or man, Self-denial, in any creed, is ill.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 631,
        "beyt": "مهـندس فـلـکی راه دیر شش جهتی * چـنان ببست که ره نیست زیر دیر مغاک",
        "text": "Designer of the world designed our path. With no way out of the grave, save being still.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 632,
        "beyt": "فریب دخـتر رز طرفه می‌زند ره عـقـل * مـباد تا بـه قیامـت خراب طارم تاک",
        "text": "Daughter of the vine makes the mind creative, divine. May the vine forever adorn every hill and rill.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 633,
        "beyt": "بـه راه میکده حافظ خوش از جهان رفتی * دعای اهـل دلـت باد مونـس دل پاک",
        "text": "Towards the tavern, Hafiz went forth with thrill. Prayers of the godly heart, may your heart fill.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 634,
        "beyt": "هزار دشمنـم ار می‌کنند قصد هـلاک * گرم تو دوستی از دشمـنان ندارم باک",
        "text": "If a thousand enemies are intent on my demise. With you as my friend, fear won't arise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 635,
        "beyt": "مرا امید وصال تو زنده می‌دارد * و گر نه هر دمم از هجر توست بیم هلاک",
        "text": "I'm alive with the hope of union with thee. Every moment I fear death, otherwise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 636,
        "beyt": "نفـس نفـس اگر از باد نشنوم بویش * زمان زمان چو گل از غم کنم گریبان چاک",
        "text": "Breath by breath, your scented breeze I must inhale. Moment by moment, from sorrows exhale my cries.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 637,
        "beyt": "رود به خواب دو چشم از خیال تو هیهات * بود صـبور دل اندر فراق تو حاشاک",
        "text": "Only dreaming of you, go to sleep my two eyes. Patiently longing for thee, my heart to itself lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 638,
        "beyt": "عنان مپیچ که گر می‌زنی به شمشیرم * سـپر کنم سر و دستت ندارم از فتراک",
        "text": "Don't pull away your rein when you cut me with your sword. My head is my shield, while my hand your saddle-strap ties.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 639,
        "beyt": "تو را چنان که تویی هر نـظر کـجا بیند * به قدر دانش خود هر کسی کند ادراک",
        "text": "Where can we see your face just as you are, true and pure? Each based on his own grasp can realize.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 640,
        "beyt": "بـه چشم خلق عزیز جهان شود حافظ * کـه بر در تو نهد روی مسکنت بر خاک",
        "text": "Indigent Hafiz is the apple of people's eyes. At your door, prostrated, your vision espies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 641,
        "beyt": "به غیر از آن که بشد دین و دانش از دستم * بیا بـگو که ز عشقت چه طرف بربستـم",
        "text": "All my knowledge and piety I detest. What have I gained from your love in my breast?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 642,
        "beyt": "اگر چـه خرمن عمرم غم تو داد بـه باد * بـه خاک پای عزیزت که عهد نشکستم",
        "text": "Though the wind of separation blew away my zest. I kept my vows to Thee, sincere, honest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 643,
        "beyt": "چو ذره گر چه حقیرم ببین به دولت عشق * کـه در هوای رخت چون به مهر پیوستم",
        "text": "As a spec of dust, I may be small at best. But through love, the sun itself is my nest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 644,
        "beyt": "بیار باده که عمریست تا من از سر امـن * بـه کنـج عافیت از بهر عیش ننشستم",
        "text": "Bring forth the wine, let me joyously ingest. For safety and security, in joy I didn’t invest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 645,
        "beyt": "اگر ز مردم هـشیاری ای نـصیحـتـگو * سخن به خاک میفکن چرا که من مستم",
        "text": "If you are sober, save your advice and protest. Waste not your words on me, the drunken pest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 646,
        "beyt": "چـگونـه سر ز خجالت برآورم بر دوست * کـه خدمـتی به سزا برنیامد از دستم",
        "text": "From shame, can’t keep my head above my chest. I was not of worthy service, in my quest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 647,
        "beyt": "بـسوخـت حافـظ و آن یار دلنواز نگفت * که مرهمی بفرستم که خاطرش خستم",
        "text": "Beloved didn’t say, though life Hafiz molest. Let me send him a cure to put him to rest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 648,
        "beyt": "زلـف بر باد مده تا ندهی بر بادم * ناز بـنیاد مـکـن تا نکـنی بـنیادم",
        "text": "Don’t let your hair with the wind blow, Else to the wind, caution I’ll throw. Don’t let foundations elegantly grow, Else my foundation will dissolve and go.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 649,
        "beyt": "می مخور با همه کس تا نخورم خون جگر * سر مکش تا نکشد سر به فلـک فریادم",
        "text": "Choose where you bestow thy grace, Else I’ll wallow in disgrace. When you are present in every place, Every place, my protests will face.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 650,
        "beyt": "زلـف را حلقـه مکن تا نکنی دربـندم * طره را تاب مده تا ندهی بر بادم",
        "text": "The locks of your hair are curled like a chain, Enslaved to those locks, in chain I remain. When with your curls you entertain, Your curls will only drive me insane.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 651,
        "beyt": "یار بیگانـه مـشو تا نبری از خویشـم * غـم اغیار مـخور تا نـکـنی ناشادم",
        "text": "Strangers do not befriend, Else I might be lost in the trend. Let not my rivals on you depend, This makes me sad, and will offend.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 652,
        "beyt": "رخ برافروز که فارغ کنی از برگ گـلـم * قد برافراز کـه از سرو کـنی آزادم",
        "text": "Let your face color, your cheeks blush, Your beauty, the rose bud, aside brush;. Let your stature rise up tall and lush, And the tallest cedars simply crush.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 653,
        "beyt": "شمع هر جمع مشو ور نه بسوزی ما را * یاد هر قوم مـکـن تا نروی از یادم",
        "text": "Don’t become every room’s candle flame, Else my flames of jealousy can’t tame. Don’t treat every people the same, So that you may not forget my name.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 654,
        "beyt": "شـهره شـهر مشو تا ننهم سر در کوه * شور شیرین منـما تا نـکـنی فرهادم",
        "text": "Don’t become known to all in this town, Else I’ll find the ocean, myself drown. Don’t keep me distant with your frown, Else I’ll tear to threads my shirt and gown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 655,
        "beyt": "رحم کن بر من مسکین و به فریادم رس * تا بـه خاک در آصـف نرسد فریادم",
        "text": "Have mercy upon me and compassion, Else hear the infamy of my passion.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 656,
        "beyt": "حافـظ از جور تو حاشا که بگرداند روی * مـن از آن روز کـه دربـند توام آزادم",
        "text": "Hafiz will embrace your oppression, Was freed since enslaved in this fashion.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 657,
        "beyt": "فاش می‌گویم و از گفته خود دلـشادم * بـنده عشقـم و از هر دو جهان آزادم",
        "text": "Openly I admit, with much joy and such glee;. Enslaved to your love, from both worlds I am free.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 658,
        "beyt": "طایر گلشن قدسم چه دهـم شرح فراق * کـه در این دامگه حادثه چون افـتادم",
        "text": "As a bird of Paradise, to parting I did agree. Fell in the trap of life and worldly tragedy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 659,
        "beyt": "مـن ملک بودم و فردوس برین جایم بود * آدم آورد در این دیر خراب آبادم",
        "text": "I was an angel, I resided in the heavens;. Renovation of the world - the mission given to me.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 660,
        "beyt": "سایه طوبی و دلجویی حور و لـب حوض * بـه هوای سر کوی تو برفـت از یادم",
        "text": "The nymphs of paradise, the cool ponds and the tree. In the hope of union, swiftly left my memory.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 661,
        "beyt": "نیسـت بر لوح دلم جز الف قامت دوست * چـه کـنـم حرف دگر یاد نداد استادم",
        "text": "On the tablet of my heart, inscribed from a to z. It is all about you, I can’t see other than thee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 662,
        "beyt": "کوکـب بخـت مرا هیچ منجم نشناخت * یا رب از مادر گیتی به چـه طالـع زادم",
        "text": "No soothsayer foretold of my exit or entry. O Lord, this journey, why did you for me decree?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 663,
        "beyt": "تا شدم حلقه به گوش در میخانه عشق * هر دم آید غمی از نو بـه مـبارک بادم",
        "text": "I am but a slave of the Tavern of Love. Each moment, a new pain becomes my new remedy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 664,
        "beyt": "می خورد خون دلم مردمک دیده سزاست * کـه چرا دل به جگرگوشـه مردم دادم",
        "text": "If my bleeding heart pours out of my tearful eyes. It’s just, I deserve; why to others I make my plea?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 665,
        "beyt": "پاک کن چهره حافظ به سر زلف ز اشـک * ور نـه این سیل دمادم بـبرد بـنیادم",
        "text": "Wipe away Hafiz’s tears with your hands so he can see. Or else, this flood, brings all of us to our knee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 666,
        "beyt": "مرا می‌بینی و هر دم زیادت می‌کـنی دردم * تو را می‌بینـم و میلـم زیادت می‌شود هر دم",
        "text": "You see my state, and still increase my pain. I see your face, the need for union regain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 667,
        "beyt": "بـه سامانم نمی‌پرسی نمی‌دانم چه سر داری * بـه درمانـم نـمی‌کوشی نمی‌دانی مگر دردم",
        "text": "For my welfare, you have no care, I complain. Why do you heal me not from the sickness I disdain?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 668,
        "beyt": "نه راه است این که بگذاری مرا بر خاک و بگریزی * گذاری آر و بازم پرس تا خاک رهـت گردم",
        "text": "You bring me down and leave me on the earthly plane;. Return me to my home, by your side let me remain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 669,
        "beyt": "ندارم دستت از دامن بجز در خاک و آن دم هـم * کـه بر خاکـم روان گردی به گرد دامنـت گردم",
        "text": "Only when I’m dust, your mercy can entertain;. Your flowing spirit stirs up dust of the slain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 670,
        "beyt": "فرورفـت از غم عشقت دمم دم می‌دهی تا کی * دمار از مـن برآوردی نـمی‌گویی برآوردم",
        "text": "Heartbroken of your love, from breathing I abstain. My life you destroy, yet my breathing you sustain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 671,
        "beyt": "شـبی دل را به تاریکی ز زلفت باز می‌جستـم * رخـت می‌دیدم و جامی هـلالی باز می‌خوردم",
        "text": "In the dark night of the soul, I was growing insane, Drinking from the cups that your features contain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 672,
        "beyt": "کـشیدم در برت ناگاه و شد در تاب گیسویت * نـهادم بر لـبـت لـب را و جان و دل فدا کردم",
        "text": "Suddenly in my arms, you appeared, clear, plain;. With my lips on your lips, my life and soul gain and drain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 673,
        "beyt": "تو خوش می‌باش با حافظ برو گو خصم جان می‌ده * چو گرمی از تو می‌بینم چه باک از خصم دم سردم",
        "text": "Be joyful with Hafiz, with love enemies detain, With such potent love, impotent foes self-restrain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 674,
        "beyt": "سال‌ها پیروی مذهـب رندان کردم * تا بـه فـتوی خرد حرص بـه زندان کردم",
        "text": "For years I followed the drunken trail. Until my wisdom put greed in jail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 675,
        "beyt": "مـن بـه سرمـنزل عنـقا نه به خود بردم راه * قـطـع این مرحـلـه با مرغ سـلیمان کردم",
        "text": "From my ashes, like Phoenix I rose. With Solomon’s bird ended this tale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 676,
        "beyt": "سایه‌ای بر دل ریشـم فکـن ای گـنـج روان * کـه مـن این خانه بـه سودای تو ویران کردم",
        "text": "Aid my wounded heart, infinite treasure. It is in your love, destitute, I wail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 677,
        "beyt": "توبـه کردم کـه نبوسـم لب ساقی و کـنون * می‌گزم لـب کـه چرا گوش بـه نادان کردم",
        "text": "Made a vow, never to kiss the cup again;. Fool’s advice has no option but to fail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 678,
        "beyt": "در خـلاف آمد عادت بطـلـب کام کـه مـن * کـسـب جـمـعیت از آن زلف پریشان کردم",
        "text": "My own old habits all turned stale, I got what I asked, His wind in my sail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 679,
        "beyt": "نقش مستوری و مستی نه به دست من و توست * آن چـه سـلـطان ازل گفـت بکـن آن کردم",
        "text": "In my state, my own will was of no avail. I followed my guidance to the detail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 680,
        "beyt": "دارم از لـطـف ازل جـنـت فردوس طـمـع * گر چـه دربانی میخانـه فراوان کردم",
        "text": "I seek eternal bliss in Paradise. Though I am a mere servant of the Grail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 681,
        "beyt": "این کـه پیرانـه سرم صحبت یوسف بنواخـت * اجر صـبریسـت کـه در کلـبـه احزان کردم",
        "text": "The wisdom of my gray head will testify. To years of patience with life’s hailstorm and gale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 682,
        "beyt": "صـبـح خیزی و سلامـت طلبی چون حافـظ * هر چـه کردم هـمـه از دولـت قرآن کردم",
        "text": "Like Hafiz, I gained all my good habits. From the commandments, holy books entail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 683,
        "beyt": "گر بـه دیوان غزل صدرنشینـم چـه عـجـب * سال‌ها بـندگی صاحـب دیوان کردم",
        "text": "If I am Master of poetic verse and scale. Wonder not, for years I served the Master of the veil.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 684,
        "beyt": "دیشـب بـه سیل اشک ره خواب می‌زدم * نـقـشی بـه یاد خـط تو بر آب می‌زدم",
        "text": "With a flood of tears, to sleep, I found my way. Thinking of you, in vain, I'd long and pray",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 685,
        "beyt": "ابروی یار در نـظر و خرقـه سوخـتـه * جامی بـه یاد گوشـه مـحراب می‌زدم",
        "text": "To the vision of your brow I lost my cloak. I'd drink to the corner of the altar, old and gray.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 686,
        "beyt": "هر مرغ فکر کز سر شاخ سخن بجـسـت * بازش ز طره تو بـه مـضراب می‌زدم",
        "text": "Each thought that like a bird flies out as words. The strings of your hair would pluck and play.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 687,
        "beyt": "روی نـگار در نـظرم جـلوه می‌نـمود * وز دور بوسـه بر رخ مـهـتاب می‌زدم",
        "text": "Your face, like a vision, in my mind would form and fade. I kiss the face of the moon from far away.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 688,
        "beyt": "چشمم به روی ساقی و گوشم به قول چنگ * فالی به چشـم و گوش در این باب می‌زدم",
        "text": "My eyes follow the wine-bearer, ears the harp. Perhaps my eyes and ears my fortune would say and sway.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 689,
        "beyt": "نـقـش خیال روی تو تا وقت صـبـحدم * بر کارگاه دیده بی‌خواب می‌زدم",
        "text": "Till the morn, I paint the picture of your face. On the canvass of the eyes, while sleepless I lay.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 690,
        "beyt": "ساقی به صوت این غزلم کاسه می‌گرفـت * می‌گفـتـم این سرود و می ناب می‌زدم",
        "text": "With every song, the bearer would give me a cup. I'd sing a song, then drink without delay.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 691,
        "beyt": "خوش بود وقـت حافـظ و فال مراد و کام * بر نام عـمر و دولـت احـباب می‌زدم",
        "text": "Happy was the time, Hafiz, and good fortune. In the name of long life and lovers every day.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 692,
        "beyt": "هر چند پیر و خستـه دل و ناتوان شدم * هر گه کـه یاد روی تو کردم جوان شدم",
        "text": "Though I am old and decrepit and weak. My youth returns to me every time your name I speak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 693,
        "beyt": "شـکر خدا که هر چه طلب کردم از خدا * بر منتـهای همـت خود کامران شدم",
        "text": "Thank God that whatever my heart ever desired. God gave me that, and more than I ever could seek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 694,
        "beyt": "ای گلبـن جوان بر دولت بخور که مـن * در سایه تو بلـبـل باغ جـهان شدم",
        "text": "O young flower, benefit from this bounty. In this garden I sing through a canary’s beak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 695,
        "beyt": "اول ز تحـت و فوق وجودم خـبر نـبود * در مکتـب غم تو چنین نکتـه دان شدم",
        "text": "In my ignorance I roamed the world at first. In thy longing, I have become wise and meek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 696,
        "beyt": "قسمـت حوالتـم بـه خرابات می‌کند * هر چند کاین چنین شدم و آن چنان شدم",
        "text": "Fate directs my path to the tavern, in life. Though many times I stepped from peak to peak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 697,
        "beyt": "آن روز بر دلم در معـنی گـشوده شد * کز ساکـنان درگـه پیر مـغان شدم",
        "text": "I was blessed and inspired on the day. That at the abode of the Magi spent a week.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 698,
        "beyt": "در شاهراه دولت سرمد به تخت بخـت * با جام می بـه کام دل دوسـتان شدم",
        "text": "In the bounty of the world, await not your fate. I found the Beloved, when of wine began to reek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 699,
        "beyt": "از آن زمان که فتنه چشمت به من رسید * ایمـن ز شر فـتـنـه آخرزمان شدم",
        "text": "From the time I was entrapped by thy eyes. I was saved from all traps and paths oblique.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 700,
        "beyt": "مـن پیر سال و ماه نیم یار بی‌وفاست * بر من چو عـمر می‌گذرد پیر از آن شدم",
        "text": "The old me, befriended the unreliable moon. Passage of time is what makes me aged and weak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 701,
        "beyt": "دوشـم نوید داد عـنایت کـه حافـظا * بازآ که من به عفو گناهت ضـمان شدم",
        "text": "Last night came good news that said, O Hafiz. I forgive all your errs, even though may be bleak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 702,
        "beyt": "خیال نـقـش تو در کارگاه دیده کـشیدم * بـه صورت تو نـگاری ندیدم و نـشـنیدم",
        "text": "My fantasy of thy vision, my inner sight takes a peek. None like thee could anyone ever draw or speak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 703,
        "beyt": "اگر چـه در طلبـت همعنان باد شـمالـم * بـه گرد سرو خرامان قامـتـت نرسیدم",
        "text": "Although in thy pursuit I ride the Northern wind. Left behind in your dust, however I try and seek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 704,
        "beyt": "امید در شـب زلفـت به روز عمر نبسـتـم * طـمـع بـه دور دهانـت ز کام دل بـبریدم",
        "text": "Gave up hope of union, at least in this lifetime. Let go of heart’s desires, wanting to kiss thy cheek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 705,
        "beyt": "به شوق چشمه نوشت چه قطره‌ها که فشاندم * ز لعـل باده فروشت چه عشوه‌ها کـه خریدم",
        "text": "For thy life-giving spring, many tears I shed. And to thy wine-bearer, I paid the price at its peak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 706,
        "beyt": "ز غـمزه بر دل ریشم چه تیر ها که گـشادی * ز غـصـه بر سر کویت چه بارها که کـشیدم",
        "text": "In thy love, cupid’s arrows pierced my heart. Somber, laden on the path, I was the only freak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 707,
        "beyt": "ز کوی یار بیار ای نـسیم صـبـح غـباری * کـه بوی خون دل ریش از آن تراب شـنیدم",
        "text": "O morning breeze, bring the aroma of His house. For in that aroma, my bleeding heart will reek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 708,
        "beyt": "گـناه چـشـم سیاه تو بود و گردن دلـخواه * کـه مـن چو آهوی وحـشی ز آدمی برمیدم",
        "text": "Your sin was to enchant the heart of every man. Now I am the wild doe, from men heading for the creek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 709,
        "beyt": "چو غنچه بر سرم از کوی او گذشت نـسیمی * کـه پرده بر دل خونین بـه بوی او بدریدم",
        "text": "That aromatic breeze coming from His house. My heart rent, and then left a bloody streak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 710,
        "beyt": "بـه خاک پای تو سوگـند و نور دیده حافـظ * کـه بی رخ تو فروغ از چراغ دیده ندیدم",
        "text": "Upon whatever you touch and Hafiz’s sight, he swears. Without Thy face, all sights remain dark and bleak.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 711,
        "beyt": "ز دسـت کوتـه خود زیر بارم * کـه از بالابلـندان شرمـسارم",
        "text": "Laden with my ignorant ties. Ashamed of the courageous and wise",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 712,
        "beyt": "مـگر زنجیر مویی گیردم دست * وگر نـه سر بـه شیدایی برآرم",
        "text": "May a hidden hand help me rise. Or else madness becomes my prize.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 713,
        "beyt": "ز چشم من بپرس اوضاع گردون * کـه شب تا روز اختر می‌شمارم",
        "text": "Of stars and fate ask of my eyes. That watch the havens until sunrise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 714,
        "beyt": "بدین شکرانه می‌بوسم لب جام * کـه کرد آگـه ز راز روزگارم",
        "text": "I kiss the cup that me apprise. Of the world’s turnings and its disguise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 715,
        "beyt": "اگر گفـتـم دعای می فروشان * چـه باشد حق نعمت می‌گزارم",
        "text": "Praise of wine-sellers’ reprise. Praise of God’s bounty, why despise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 716,
        "beyt": "من از بازوی خود دارم بسی شکر * کـه زور مردم آزاری ندارم",
        "text": "Grateful for my power and size. Unable to deal in deceit and lies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 717,
        "beyt": "سری دارم چو حافظ مست لیکن * بـه لـطـف آن سری امیدوارم",
        "text": "Drunk like Hafiz, till my demise, Hopeful of that angel’s enterprise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 718,
        "beyt": "گر چـه افـتاد ز زلـفـش گرهی در کارم * همچـنان چشـم گشاد از کرمش می‌دارم",
        "text": "Like her hair, in my affairs there is a knot. Like my eyes, her grace will open my lot.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 719,
        "beyt": "به طرب حمل مکن سرخی رویم که چو جام * خون دل عکـس برون می‌دهد از رخـسارم",
        "text": "My redness is not from joy of the wine. Like a cup, my cheeks my bleeding heart blot.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 720,
        "beyt": "پرده مـطربـم از دسـت برون خواهد برد * آه اگر زان کـه در این پرده نـباشد بارم",
        "text": "The musicians, all play and sing in tune. If my song is out of tune, I lose my spot.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 721,
        "beyt": "پاسـبان حرم دل شده‌ام شب همه شـب * تا در این پرده جز اندیشـه او نـگذارم",
        "text": "I am the night watchman of heart every night. Other than of the Beloved, I think not.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 722,
        "beyt": "منـم آن شاعر ساحر که به افسون سخن * از نی کلـک همه قـند و شـکر می‌بارم",
        "text": "I am the magical poet whose magic words. From the reed draw sugar and fill a pot.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 723,
        "beyt": "دیده بخـت بـه افسانـه او شد در خواب * کو نـسیمی ز عـنایت کـه کـند بیدارم",
        "text": "Her vision puts the eyes of Fate to sleep. O breeze, gracefully save me from dreamy rot.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 724,
        "beyt": "چون تو را در گذر ای یار نـمی‌یارم دید * با کـه گویم کـه بگوید سـخـنی با یارم",
        "text": "I cannot find my friend upon the path that I trot. Whom can I speak a word to, and say what?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 725,
        "beyt": "دوش می‌گفت که حافظ همه روی است و ریا * بـجز از خاک درش با کـه بود بازارم",
        "text": "They used to say, Hafiz is false and fake, but. Her doorway is my only spot and plot.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 726,
        "beyt": "گر دسـت دهد خاک کـف پای نـگارم * بر لوح بـصر خـط غـباری بـنـگارم",
        "text": "If I find the dust under Beloved's feet. Use as eye-liners, draw a line, neat & discreet.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 727,
        "beyt": "بر بوی کنار تو شدم غرق و امید اسـت * از موج سرشکم که رساند بـه کـنارم",
        "text": "In your scent I have drowned, yet I have hope. Waves of my tears shall float my fleet.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 728,
        "beyt": "پروانـه او گر رسدم در طـلـب جان * چون شمع همان دم به دمی جان بسپارم",
        "text": "Butterfly of my soul, Beloved seeks. Once finds that candle, joyously burns by its heat.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 729,
        "beyt": "امروز مکـش سر ز وفای مـن و اندیش * زان شب که من از غم به دعا دست برآرم",
        "text": "Think of me today, turn not away. Else tonight in pain, my prayers I repeat.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 730,
        "beyt": "زلـفین سیاه تو بـه دلداری عـشاق * دادند قراری و بـبردند قرارم",
        "text": "Beauty of your hair consoles every lover. Yet with their calmness, my calm defeat.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 731,
        "beyt": "ای باد از آن باده نسیمی بـه مـن آور * کان بوی شفابخـش بود دفـع خـمارم",
        "text": "O breeze, bring me a scent of that wine. One whiff, my drunken state will treat.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 732,
        "beyt": "گر قلـب دلـم را ننهد دوسـت عیاری * مـن نـقد روان در دمش از دیده شمارم",
        "text": "If my friend's deceptions don't break my heart. Her every breath my spirit will replete.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 733,
        "beyt": "دامن مفشان از من خاکی که پس از من * زین در نـتواند کـه برد باد غـبارم",
        "text": "Don't try to shed my dust from your clothes. From now on, even the wind, it shall cheat.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 734,
        "beyt": "حافـظ لب لعلش چو مرا جان عزیز است * عمری بود آن لحظه که جان را به لب آرم",
        "text": "Hafiz, her sweet lips are my soul's seat. I live for the moment when soul and lips meet.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 735,
        "beyt": "در نهانخانـه عشرت صنـمی خوش دارم * کز سر زلف و رخش نعـل در آتـش دارم",
        "text": "In the secret house of joy I idolize my desire. From your hair and face, my feet are on fire.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 736,
        "beyt": "عاشـق و رندم و میخواره به آواز بـلـند * وین همـه منصـب از آن حور پریوش دارم",
        "text": "I am a dervish, a lover, I drink & sing out aloud. Angelic Beauty, my name and fame inspire.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 737,
        "beyt": "گر تو زین دست مرا بی سر و سامان داری * مـن بـه آه سحرت زلف مـشوش دارم",
        "text": "If for this you throw me out on the street. With the sigh of morning breeze I rise higher.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 738,
        "beyt": "گر چنین چهره گشاید خط زنگاری دوسـت * مـن رخ زرد بـه خونابه منـقـش دارم",
        "text": "With a glimpse at Beloved's colorful face. My melancholic face with a red blush I retire.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 739,
        "beyt": "گر بـه کاشانـه رندان قدمی خواهی زد * نقـل شـعر شکرین و می بی‌غش دارم",
        "text": "If you walk towards the house of the lovers. I greet you with candy, wine and music of lyre.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 740,
        "beyt": "ناوک غـمزه بیار و رسن زلف کـه مـن * جـنـگ‌ها با دل مـجروح بلاکـش دارم",
        "text": "With your eyes' darts & your hair's rope you come. From my wounded heart, battles, I require.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 741,
        "beyt": "حافظا چون غم و شادی جهان در گذر است * بهتر آن است که من خاطر خود خوش دارم",
        "text": "O Hafiz, happiness & pain both expire. I'd better for peace of mind, inquire.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 742,
        "beyt": "مرا عهدیست با جانان کـه تا جان در بدن دارم * هواداران کویش را چو جان خویشـتـن دارم",
        "text": "I have made a sacred oath. For as long as I have a soul. His supporters and I both. As my own soul, I extol",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 743,
        "beyt": "صـفای خـلوت خاطر از آن شمع چگل جویم * فروغ چـشـم و نور دل از آن ماه ختـن دارم",
        "text": "The joy of peace of the mind. In that radiant flower find. Light of eyes and heart combined. The moon, so radiant and whole",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 744,
        "beyt": "بـه کام و آرزوی دل چو دارم خلوتی حاصـل * چـه فـکر از خبث بدگویان میان انجمن دارم",
        "text": "Tending to desires of the heart. Privately I make a start. Let the liar's venom part. And let friends play their role",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 745,
        "beyt": "مرا در خانه سروی هسـت کاندر سایه قدش * فراغ از سرو بستانی و شمشاد چمـن دارم",
        "text": "There is a spruce in my yard. Casts a shadow that goes onward. In its shadow it's so hard. To miss tress of meadow & knoll",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 746,
        "beyt": "گرم صد لشکر از خوبان به قصد دل کمین سازند * بحـمد الـلـه و المنه بتی لشکرشکن دارم",
        "text": "If armies of the good and fair. My heart trap and ensnare. Thank God my idol is there. From armies take their toll",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 747,
        "beyt": "سزد کز خاتـم لعلش زنـم لاف سـلیمانی * چو اسم اعظمم باشد چه باک از اهرمن دارم",
        "text": "Because of his ruby seal. Solomon's stories I steal. When with such greatness I deal. I put Satan on parole",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 748,
        "beyt": "الا ای پیر فرزانـه مکـن عیبـم ز میخانـه * کـه من در ترک پیمانه دلی پیمان شکن دارم",
        "text": "O my Master, old and wise. My tavern habits don't criticize. To tell the cup my good byes. I break promise, not the bowl",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 749,
        "beyt": "خدا را ای رقیب امشب زمانی دیده بر هم نـه * که من با لعل خاموشش نهانی صد سخن دارم",
        "text": "O my rivals, go to sleep. For some time make it deep. With my friend silence I keep. And let my secrets out roll",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 750,
        "beyt": "چو در گـلزار اقبالـش خرامانم بحمدالـلـه * نـه میل لاله و نسرین نه برگ نسـترن دارم",
        "text": "In the meadows of his fate. I walk in a graceful state. Tulip and rose can just wait. And the petals seem so droll",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 751,
        "beyt": "به رندی شهره شد حافظ میان همدمان لیکن * چه غم دارم که در عالم قوام الدین حسن دارم",
        "text": "Amidst friends, Hafiz's fame. Is to be out of control. There's no sorrow and no shame. When the King is his guiding pole",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 752,
        "beyt": "بـه تیغم گر کشد دستش نگیرم * وگر تیرم زند مـنـت پذیرم",
        "text": "I won't hold his hands, if they cut me with a sword. Gladly accept the arrows that towards me have soared.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 753,
        "beyt": "کـمان ابرویت را گو بزن تیر * کـه پیش دست و بازویت بمیرم",
        "text": "The bows of your brows let their arrows fly. Dying in your bosom I can gladly afford.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 754,
        "beyt": "غـم گیتی گر از پایم درآرد * بـجز ساغر که باشد دستگیرم",
        "text": "The hardships of life may bring me to my knees. The hands of the wine-bearer are the hands of the Lord.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 755,
        "beyt": "برآی ای آفـتاب صـبـح امید * که در دست شب هجران اسیرم",
        "text": "Please, please rise up, O sunshine of hope. I am trapped in the hands of separation and discord.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 756,
        "beyt": "بـه فریادم رس ای پیر خرابات * بـه یک جرعه جوانم کن که پیرم",
        "text": "O wise Tavern Master, help me in my hour of need. Let the youthful life, in my old age be restored.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 757,
        "beyt": "به گیسوی تو خوردم دوش سوگند * کـه مـن از پای تو سر بر نگیرم",
        "text": "Upon your locks of hair, last night, I made my vows. The floor is my bed, and your lap is my head-board.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 758,
        "beyt": "بـسوز این خرقه تقوا تو حافـظ * کـه گر آتش شوم در وی نگیرم",
        "text": "Hafiz, burn all the masks that you have worn & stored. Fire of heart then can freely come out as your word.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 759,
        "beyt": "نـماز شام غریبان چو گریه آغازم * بـه مویه‌های غریبانـه قصـه پردازم",
        "text": "Mourning the night of the dead, when I begin to wail. With my tearful lamentations, weave many a tale.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 760,
        "beyt": "بـه یاد یار و دیار آن چنان بـگریم زار * کـه از جهان ره و رسم سـفر براندازم",
        "text": "Remembering my home and friends, I cry so much. That the way of travelling, everyone will assail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 761,
        "beyt": "مـن از دیار حبیبم نـه از بـلاد غریب * مـهیمـنا بـه رفیقان خود رسان بازم",
        "text": "My home is with my friends, not in a strange land. O God, back to my friends, show and pave my trail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 762,
        "beyt": "خدای را مددی ای رفیق ره تا مـن * بـه کوی میکده دیگر عـلـم برافرازم",
        "text": "Only with God's grace, my companion on the path. I shall raise my flag at the Tavern of the Grail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 763,
        "beyt": "خرد ز پیری مـن کی حـساب برگیرد * کـه باز با صنمی طفل عشق می‌بازم",
        "text": "When will ever the youth take advice of the old? Once again, young idols, ardently I love and hail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 764,
        "beyt": "بـجز صبا و شمالم نمی‌شناسد کس * عزیز مـن که بجز باد نیست دمـسازم",
        "text": "My sole companion is the breeze & Northern Wind. Save the breeze, everyone, in befriending me shall fail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 765,
        "beyt": "هوای مـنزل یار آب زندگانی ماسـت * صـبا بیار نـسیمی ز خاک شیرازم",
        "text": "The hope of my friend's home is my water of life. Let the scent of Shiraz upon the breeze set sail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 766,
        "beyt": "سرشکم آمد و عیبم بگفت روی به روی * شـکایت از که کنم خانگیست غمازم",
        "text": "My tears rolled & displayed my faults upon my face. My slanderer is at home, I complain to what avail?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 767,
        "beyt": "ز چنگ زهره شنیدم که صبحدم می‌گفت * غـلام حافـظ خوش لهجه خوش آوازم",
        "text": "I heard Venus at dawn, while drawing open the veil. Enslaved to Hafiz's voice and sweet songs in detail.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 768,
        "beyt": "در خرابات مـغان گر گذر افـتد بازم * حاصـل خرقـه و سـجاده روان دربازم",
        "text": "Once again, if I find my way to the tavern of the Magi. The goodness of robe and rug I’ll gladly myself deny.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 769,
        "beyt": "حـلـقـه توبـه گر امروز چو زهاد زنم * خازن میکده فردا نـکـند در بازم",
        "text": "Like the pious, if today I put this wine behind. The keeper of the tavern will keep my cup far and dry.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 770,
        "beyt": "ور چو پروانـه دهد دسـت فراغ بالی * جز بدان عارض شـمـعی نـبود پروازم",
        "text": "And if moth-like, I spread my wings with ease. Into the heart of the flame, I’ll gladly fly.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 771,
        "beyt": "صحـبـت حور نخواهم که بود عین قصور * با خیال تو اگر با دگری پردازم",
        "text": "Tell me not of Paradise, as long as I have your thought. With you in my heart, with nothing else identify.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 772,
        "beyt": "سر سودای تو در سینه بماندی پـنـهان * چـشـم تردامـن اگر فاش نگردی رازم",
        "text": "The secret of my love is well kept within my heart. Is only given away with heart’s cry and tearful eye.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 773,
        "beyt": "مرغ سان از قفس خاک هوایی گشـتـم * بـه هوایی کـه مگر صید کند شهـبازم",
        "text": "Like a bird I took flight from my cage of dust and clay. In the hope of becoming prey to eagles flying high.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 774,
        "beyt": "همـچو چنگ ار به کناری ندهی کام دلم * از لـب خویش چو نی یک نفسی بـنوازم",
        "text": "Embrace me like a harp in your bosom, pluck my strings. Else a reed upon your lips, put music to your sigh.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 775,
        "beyt": "ماجرای دل خون گشته نـگویم با کـس * زان که جز تیغ غمت نیست کسی دمسازم",
        "text": "I will not tell another the tale of my broken heart;. My love and longing for you, my broken heart will dignify.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 776,
        "beyt": "گر بـه هر موی سری بر تن حافـظ باشد * همـچو زلفـت همـه را در قدمت اندازم",
        "text": "No matter how much beauty in Hafiz multiply. For your beauty, everything I will decry, and will die.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 777,
        "beyt": "مژده وصـل تو کو کز سر جان برخیزم * طایر قدسـم و از دام جـهان برخیزم",
        "text": "In the hope of union, my very life, I’ll give up. As a bird of Paradise, this worldly trap I will hop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 778,
        "beyt": "بـه ولای تو که گر بنده خویشم خوانی * از سر خواجـگی کون و مـکان برخیزم",
        "text": "In the hope of one day, being your worthy servant. Mastery of both worlds I’ll gladly drop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 779,
        "beyt": "یا رب از ابر هدایت برسان بارانی * پیشـتر زان که چو گردی ز میان برخیزم",
        "text": "May the cloud of guidance unload its rain. Before I am back to dust, into the air I rise up.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 780,
        "beyt": "بر سر تربت من با می و مطرب بنـشین * تا بـه بویت ز لحد رقص کـنان برخیزم",
        "text": "Beside my tomb bring minstrels and wine. My spirit will then dance to music and scent of the cup.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 781,
        "beyt": "خیز و بالا بنما ای بـت شیرین حرکات * کز سر جان و جهان دست فشان برخیزم",
        "text": "Show me your beauty, O graceful beloved of mine. To my life and the world, with ovation I put a stop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 782,
        "beyt": "گر چه پیرم تو شبی تنگ در آغوشم کش * تا سـحرگـه ز کـنار تو جوان برخیزم",
        "text": "Though I am old, tonight, hold me in your arms. In the morn, a youthful one, I’ll rise up.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 783,
        "beyt": "روز مرگـم نفـسی مهلـت دیدار بده * تا چو حافظ ز سر جان و جـهان برخیزم",
        "text": "On my deathbed give me a glimpse of your face. So like Hafiz, I too, will reach the top.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 784,
        "beyt": "دوش سودای رخش گفتم ز سر بیرون کـنـم * گـفـت کو زنـجیر تا تدبیر این مجنون کنـم",
        "text": "Last night I said, \"put longing out of your brain.\". Replied insane lovers are always put in chain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 785,
        "beyt": "قامتش را سرو گفتم سر کشید از من به خشم * دوسـتان از راست می‌رنجد نگارم چون کنـم",
        "text": "His stature I compared with cypress and cedar. My sweetheart was upset with this image, must refrain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 786,
        "beyt": "نکتـه ناسنـجیده گفتـم دلـبرا معذور دار * عـشوه‌ای فرمای تا من طبع را موزون کنـم",
        "text": "Thoughtlessly opened my mouth, forgive me O Beloved, Give me a sign dearest, so I know how thee entertain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 787,
        "beyt": "زردرویی می‌کـشـم زان طبع نازک بی‌گـناه * ساقیا جامی بده تا چهره را گلـگون کـنـم",
        "text": "Yellow with shame, upsetting my Beloved’s tender spirit. Bring forth red wine, and restore the flow in my facial vein.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 788,
        "beyt": "ای نـسیم مـنزل لیلی خدا را تا بـه کی * ربـع را برهـم زنـم اطلال را جیحون کنـم",
        "text": "O breeze of Beloved’s land, how much more? I’ll break up the houses, into the ruins, rivers drain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 789,
        "beyt": "مـن که ره بردم به گنج حسن بی‌پایان دوست * صد گدای همچو خود را بعد از این قارون کنـم",
        "text": "I have now found the endless treasures of the Beloved. A hundred beggars like myself, on this path I can train.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 790,
        "beyt": "ای مـه صاحـب قران از بنده حافظ یاد کـن * تا دعای دولـت آن حسـن روزافزون کـنـم",
        "text": "O fortunate moon, remember me, Hafiz. While I pray that thy ever increasing bounty remain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 791,
        "beyt": "حاشا که من به موسم گل ترک می کنم * مـن لاف عقل می‌زنم این کار کی کنم",
        "text": "Next spring, giving up wine, I deny. Why fool myself? This I’ll never try.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 792,
        "beyt": "مطرب کجاست تا همه محصول زهد و علم * در کار چنـگ و بربط و آواز نی کـنـم",
        "text": "Where is the minstrel, that all piety and mind. With the song of the harp and reed I defy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 793,
        "beyt": "از قیل و قال مدرسه حالی دلم گرفـت * یک چند نیز خدمت معشوق و می کنـم",
        "text": "In the noisy school, O heavy heart, O heavy heart. In the service of wine and love let sometime go by",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 794,
        "beyt": "کی بود در زمانـه وفا جام می بیار * تا مـن حکایت جم و کاووس کی کنـم",
        "text": "Where is the fairness of life, bring me wine. I’ll tell the tale of many kings who now peacefully lie.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 795,
        "beyt": "از نامـه سیاه نترسم کـه روز حـشر * با فیض لطف او صد از این نامه طی کنـم",
        "text": "On Judgement Day, openly I show how I erred. Honest mistakes fear not, His mercy shall multiply.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 796,
        "beyt": "کو پیک صبـح تا گلـه‌های شـب فراق * با آن خجسته طالع فرخنده پی کـنـم",
        "text": "Bring the messenger of dawn, distant midnight cry. With that majestic morning light will dissolve and fly.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 797,
        "beyt": "این جان عاریت که به حافظ سپرد دوست * روزی رخـش ببینم و تسلیم وی کنـم",
        "text": "This borrowed life, given to Hafiz to live and die. Will return to its owner, when His face identify.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 798,
        "beyt": "من ترک عشق شاهد و ساغر نمی‌کنم * صد بار توبـه کردم و دیگر نمی‌کـنـم",
        "text": "Love of the Beloved and this wine, I will not leave behind. Repented a hundred times, but no more myself will bind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 799,
        "beyt": "باغ بهشت و سایه طوبی و قصر و حور * با خاک کوی دوست برابر نمی‌کـنـم",
        "text": "Garden of Eden, Tree of Knowledge, and nymphs of Paradise. Will not compare to the clay of the abode of the undefined.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 800,
        "beyt": "تلقین و درس اهل نظر یک اشارت است * گفـتـم کـنایتی و مـکرر نمی‌کنم",
        "text": "The lessons and affirmations of the wise are but one sign. I understood the sign, and need not repeat in my mind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 801,
        "beyt": "هرگز نـمی‌شود ز سر خود خـبر مرا * تا در میان میکده سر بر نـمی‌کـنـم",
        "text": "I am never aware of the secrets and state of my soul. Until myself in the midst of the tavern I find.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 802,
        "beyt": "ناصح به طعن گفت که رو ترک عشق کن * محـتاج جنـگ نیست برادر نمی‌کنم",
        "text": "The worldly wise advised me to leave love behind. I need not fight myself, why make my soul misaligned?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 803,
        "beyt": "این تـقواام تمام که با شاهدان شـهر * ناز و کرشمه بر سر منبر نمی‌کـنـم",
        "text": "Though appraised and judged by the citizens of my town, I will not sing and dance upon the pulpit to the blind.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 804,
        "beyt": "حافظ جناب پیر مغان جای دولت است * مـن ترک خاک بوسی این در نمی‌کنم",
        "text": "Hafiz the old Masters, the old Magi are wise and kind. Prostrated, with this dust I find myself entwined.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 805,
        "beyt": "بـه مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینـم * بیا کز چـشـم بیمارت هزاران درد برچینـم",
        "text": "With your long curled eyelashes. You brought me a thousand doubts. When your sleepy eye flashes. A thousand pains in me come out.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 806,
        "beyt": "الا ای همنشین دل که یارانـت برفـت از یاد * مرا روزی مباد آن دم که بی یاد تو بنـشینـم",
        "text": "O thou, companion of my heart. Memories of friends my mind depart. There is not a day that from the start. Your memory I do not tout.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 807,
        "beyt": "جهان پیر است و بی‌بنیاد از این فرهادکش فریاد * که کرد افسون و نیرنگش ملول از جان شیرینم",
        "text": "The world is baseless and old. Lovers shout out and scold. Magic spells take their hold, This is love's sorrowful route.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 808,
        "beyt": "ز تاب آتـش دوری شدم غرق عرق چون گـل * بیار ای باد شبگیری نسیمی زان عرق چینـم",
        "text": "Separation puts me on fire. My circumstances are dire. May the nightly breeze inspire. With a whiff of what it's all about.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 809,
        "beyt": "جـهان فانی و باقی فدای شاهد و ساقی * کـه سلـطانی عالم را طفیل عشق می‌بینم",
        "text": "This world of space and time. For Beloved ain't worth a dime. Ruling the world is a crime. If Beloved is without.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 810,
        "beyt": "اگر بر جای من غیری گزیند دوست حاکم اوست * حرامـم باد اگر من جان به جای دوست بگزینم",
        "text": "If in my place, Beloved choose. Another, then I greatly lose. My life and soul I'll refuse. Curses upon myself I spout.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 811,
        "beyt": "صـباح الـخیر زد بلبل کـجایی ساقیا برخیز * کـه غوغا می‌کند در سر خیال خواب دوشینم",
        "text": "At dawn sings the nightingale. O Beloved, yourself unveil. In my head I cry and wail. Of yesternight's dreamy bout.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 812,
        "beyt": "شـب رحلت هم از بستر روم در قصر حورالعین * اگر در وقت جان دادن تو باشی شمع بالینـم",
        "text": "On my deathbed, when I rise. I'll head straight for Paradise. If only I can keep my eyes. Upon the flame your candle sprouts.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 813,
        "beyt": "حدیث آرزومـندی که در این نامه ثبت افـتاد * هـمانا بی‌غـلـط باشد که حافظ داد تلقینم",
        "text": "The tale of my desires. That I cry out and shout. Unmistakably inspires. What Hafiz said without doubt.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 814,
        "beyt": "در خرابات مـغان نور خدا می‌بینـم * این عجب بین که چه نوری ز کجا می‌بینم",
        "text": "In the tavern of the Magi I see the bright light of Divine. O what a light, such a delight, how can it so brightly shine?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 815,
        "beyt": "جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو * خانـه می‌بینی و من خانه خدا می‌بینم",
        "text": "Stop showing off to me, O pilgrim of the House of God. In that place you see the house, while I see God’s grand design.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 816,
        "beyt": "خواهـم از زلف بتان نافه گشایی کردن * فـکر دور است همانا که خطا می‌بینم",
        "text": "Secrets of the divine, for myself I wish to define. This is a mindless design, myself I further misalign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 817,
        "beyt": "سوز دل اشک روان آه سحر ناله شـب * این همـه از نظر لطف شما می‌بینـم",
        "text": "Painful heart, tearful eyes, sigh of the morn, cry of the night. These are the lot of mine, and are favors that Thou assign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 818,
        "beyt": "هر دم از روی تو نقـشی زندم راه خیال * با که گویم که در این پرده چه‌ها می‌بینم",
        "text": "Each moment my fantasies, my phantasm of Thee refine. How could I share my visions? With whom open this heart of mine?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 819,
        "beyt": "کس ندیده‌ست ز مشک ختن و نافه چین * آن چه من هر سحر از باد صبا می‌بینـم",
        "text": "Fragrance of oriental perfumes do not begin to approach. That aromatic breeze, that life-giving morning sign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 820,
        "beyt": "دوسـتان عیب نظربازی حافظ مکـنید * کـه مـن او را ز محبان شما می‌بینم",
        "text": "Hafiz’s poetic and playful words do not malign. Because I consider him an ardent lover of Thine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 821,
        "beyt": "غـم زمانه که هیچش کران نمی‌بینم * دواش جز می چون ارغوان نمی‌بینـم",
        "text": "Hardships and sorrows, for sometime are mine. There is no cure, other than red wine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 822,
        "beyt": "به ترک خدمت پیر مغان نخواهم گفت * چرا که مصلحت خود در آن نمی‌بینـم",
        "text": "Service of the Old Magi I won't leave, My own benefit, in this I define.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 823,
        "beyt": "ز آفـتاب قدح ارتـفاع عیش بـگیر * چرا که طالع وقت آن چنان نمی‌بینـم",
        "text": "With light of the jug, ascend joyous heights. Fate and time may have another design.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 824,
        "beyt": "نشان اهل خدا عاشقیست با خود دار * که در مشایخ شهر این نشان نمی‌بینم",
        "text": "Sign of godliness, is only Love. Amidst the pious, I see no such sign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 825,
        "beyt": "بدین دو دیده حیران من هزار افسوس * کـه با دو آینه رویش عیان نمی‌بینم",
        "text": "Alas, in spite of my wandering eyes, Two mirrors can't show that face, divine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 826,
        "beyt": "قد تو تا بـشد از جویبار دیده مـن * بـه جای سرو جز آب روان نمی‌بینم",
        "text": "You, tall spruce and pine, by my streaming eyes, I see the waters, but not spruce and pine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 827,
        "beyt": "در این خمار کسم جرعه‌ای نمی‌بخشد * بـبین که اهل دلی در میان نمی‌بینم",
        "text": "In my drunken state, no-one gives me wine, No-one with the heart, himself would align.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 828,
        "beyt": "نشان موی میانش که دل در او بستم * ز من مپرس که خود در میان نمی‌بینم",
        "text": "Of the thing I loved, do not ask of me, I have become naught, speck of dust so fine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 829,
        "beyt": "من و سفینه حافظ که جز در این دریا * بضاعـت سخـن درفشان نمی‌بینم",
        "text": "Hafiz's boat and I, only in this sea. Have pearls of words, that brightly shine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 830,
        "beyt": "گر از این مـنزل ویران بـه سوی خانـه روم * دگر آن جا کـه روم عاقـل و فرزانـه روم",
        "text": "If from this ruined house, homeward bound. And if I arrive there sane and sound",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 831,
        "beyt": "زین سـفر گر به سلامت به وطـن بازرسـم * نذر کردم کـه هـم از راه بـه میخانـه روم",
        "text": "And from this journey, safely return. I promise to enter the first tavern on my round.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 832,
        "beyt": "تا بگویم که چه کشفم شد از این سیر و سلوک * بـه در صومـعـه با بربـط و پیمانـه روم",
        "text": "I will tell on this path what I found. To the temple I’ll dance, cup in hand, to harp’s sound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 833,
        "beyt": "آشـنایان ره عـشـق گرم خون بـخورند * ناکـسـم گر بـه شکایت سوی بیگانه روم",
        "text": "If those upon the path speak of their heartache. Strangers to the path will not see my face frowned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 834,
        "beyt": "بـعد از این دست من و زلف چو زنـجیر نـگار * چـند و چـند از پی کام دل دیوانـه روم",
        "text": "From now on my hands will only brush Beloved’s locks. My insane heart’s desires, my senses hound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 835,
        "beyt": "گر بـبینـم خـم ابروی چو مـحرابـش باز * سـجده شـکر کـنـم و از پی شکرانه روم",
        "text": "If I see the brow of my Beloved’s face. I will prostrate, and constantly kiss the ground.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 836,
        "beyt": "خرم آن دم کـه چو حافـظ بـه تولای وزیر * سرخوش از میکده با دوست به کاشانـه روم",
        "text": "Happy is the moment that like Hafiz with His help. We too are happily with Beloved homeward bound.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 837,
        "beyt": "فـتوی پیر مـغان دارم و قولیسـت قدیم * که حرام است می آن جا که نه یار است ندیم",
        "text": "From the Old Magi I have a sacred oath and decree. Forbidden drinking wine, where Beloved will not be",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 838,
        "beyt": "چاک خواهـم زدن این دلق ریایی چه کنـم * روح را صحبـت ناجـنـس عذابیسـت الیم",
        "text": "I want to rend my shirt, what else to do with being fake? Mean words are a torture that souls flee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 839,
        "beyt": "تا مـگر جرعـه فـشاند لب جانان بر مـن * سال‌ها شد کـه منم بر در میخانـه مـقیم",
        "text": "Unless Beloved's lips grant my wish and nurture mine. At the gate of the tavern I'll remain a refugee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 840,
        "beyt": "مـگرش خدمـت دیرین مـن از یاد برفـت * ای نـسیم سـحری یاد دهش عـهد قدیم",
        "text": "Has He forgotten my years of serving Him? O morning breeze, remind Him, I plea.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 841,
        "beyt": "بـعد صد سال اگر بر سر خاکـم گذری * سر برآرد ز گلـم رقص کـنان عـظـم رمیم",
        "text": "Hundred years hence, if by chance you pass my grave. My decayed skeleton will dance with joy and much glee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 842,
        "beyt": "دلـبر از ما بـه صد امید سـتد اول دل * ظاهرا عـهد فرامـش نکـند خـلـق کریم",
        "text": "Beloved steals my heart with hundred hopes. Usually the great deliver on what they agree.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 843,
        "beyt": "غنـچـه گو تنـگ دل از کار فروبسته مباش * کز دم صـبـح مدد یابی و انـفاس نـسیم",
        "text": "O bud, don't be upset with your fate and open up. Breath of morning breeze will refresh & set you free.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 844,
        "beyt": "فـکر بـهـبود خود ای دل ز دری دیگر کـن * درد عاشـق نـشود به به مداوای حـکیم",
        "text": "O heart, seek your healing some other way. For pain of Love, doctors have no remedy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 845,
        "beyt": "گوهر مـعرفـت آموز کـه با خود بـبری * کـه نـصیب دگران است نـصاب زر و سیم",
        "text": "Seek the wisdom that you keep for ever more. Let others go for riches, fame and degree.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 846,
        "beyt": "دام سخـت اسـت مگر یار شود لطـف خدا * ور نـه آدم نـبرد صرفـه ز شیطان رجیم",
        "text": "The path is tough, unless are touched by grace. From cursed Satan springs no gain for me.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 847,
        "beyt": "حافظ ار سیم و زرت نیست چه شد شاکر باش * چـه بـه از دولت لطف سخن و طبع سلیم",
        "text": "Hafiz, thankfully face your poverty. Humble heart and sweet tongue is best for thee.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 848,
        "beyt": "ما ز یاران چشم یاری داشـتیم * خود غلط بود آن چه ما پنداشتیم",
        "text": "I expected friendship from my friends. How mistaken were my notions of these trends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 849,
        "beyt": "تا درخـت دوسـتی برگی دهد * حالیا رفتیم و تخمی کاشـتیم",
        "text": "When will the tree of friendship bear fruit? I have planted seeds of many strains & blends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 850,
        "beyt": "گـفـت و گو آیین درویشی نبود * ور نـه با تو ماجراها داشـتیم",
        "text": "Dervishes keep away from discourses & discussions. Else my arguments, my talk, only offends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 851,
        "beyt": "شیوه چشمت فریب جنگ داشت * ما غلط کردیم و صلح انگاشـتیم",
        "text": "I detected aggression in your piercing eyes. Forgive me and let me make peaceful amends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 852,
        "beyt": "گلبن حسنت نه خود شد دلفروز * ما دم همت بر او بگـماشـتیم",
        "text": "The bud of your goodness remained closed. I became the gardener whom flowers tends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 853,
        "beyt": "نکته‌ها رفت و شکایت کس نکرد * جانـب حرمـت فرونگذاشتیم",
        "text": "Many wrongs were done, yet no-one complained. My silence, deference and respect extends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 854,
        "beyt": "گفت خود دادی به ما دل حافظا * ما محصل بر کسی نگماشـتیم",
        "text": "Said, this friendship is what Hafiz intends. Not by our order his time, this way he spends.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 855,
        "beyt": "بیا تا گـل برافـشانیم و می در ساغر اندازیم * فـلـک را سقـف بـشـکافیم و طرحی نو دراندازیم",
        "text": "Rose petals let us scatter. And fill the cup with red wine. The firmaments let us shatter. And come with a new design",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 856,
        "beyt": "اگر غـم لـشـکر انـگیزد کـه خون عاشـقان ریزد * مـن و ساقی بـه هـم تازیم و بـنیادش براندازیم",
        "text": "If sorrow's soldiers incite. To shed lovers' blood tonight. With beloved I will unite. And his foundations malign",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 857,
        "beyt": "شراب ارغوانی را گـلاب اندر قدح ریزیم * نـسیم عـطرگردان را شـکر در مـجـمر اندازیم",
        "text": "Pour the red wine with control. Like rose-water into the bowl. While fragrant breeze will roll. And sweet incense refine",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 858,
        "beyt": "چو در دست است رودی خوش بزن مطرب سرودی خوش * کـه دسـت افشان غزل خوانیم و پاکوبان سر اندازیم",
        "text": "With a harp on display. We ask the players to play. While clapping we sing and say. And dancing, our heads decline",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 859,
        "beyt": "صـبا خاک وجود ما بدان عالی جـناب انداز * بود کان شاه خوبان را نـظر بر مـنـظر اندازیم",
        "text": "Blow our dust O gentle breeze. And throw at the Master's knees. The Good King has the keys. While we glance at the sign",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 860,
        "beyt": "یکی از عـقـل می‌لافد یکی طامات می‌بافد * بیا کاین داوری‌ها را بـه پیش داور اندازیم",
        "text": "One boasts & brags with his mind. One weaves talks of idle kind. All the judgment that we find. Let the Judge weigh and define",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 861,
        "beyt": "بـهـشـت عدن اگر خواهی بیا با ما بـه میخانـه * کـه از پای خـمـت روزی بـه حوض کوثر اندازیم",
        "text": "If Eden is what you need. To the tavern let us speed. The jug of wine let us heed. And Paradise will be thine",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 862,
        "beyt": "سـخـندانی و خوشـخوانی نـمی‌ورزند در شیراز * بیا حافـظ کـه تا خود را بـه مـلـکی دیگر اندازیم",
        "text": "Merry songs and fair speech. In Shiraz they do not teach. Another land let us reach. Hafiz, and then we shine",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 863,
        "beyt": "بارها گـفـتـه‌ام و بار دگر می‌گویم * که من دلشده این ره نه به خود می‌پویم",
        "text": "I have said many a time, and I’ll say it once again. Though I move upon this path, another my path maintain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 864,
        "beyt": "در پـس آینه طوطی صفتم داشتـه‌اند * آن چـه استاد ازل گفت بـگو می‌گویم",
        "text": "Behind the veil parrot-like, I am trained and entertain. I repeat what the Master has taught me and had me retain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 865,
        "beyt": "من اگر خارم و گر گل چمن آرایی هست * که از آن دست که او می‌کشدم می‌رویم",
        "text": "If I am a thorn or rose, adorn the grass, it is vain. To think I can grow without the nurturing hand and rain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 866,
        "beyt": "دوسـتان عیب من بی‌دل حیران مکـنید * گوهری دارم و صاحـب نـظری می‌جویم",
        "text": "O friends, do not think I am heartless and insane. In search of a connoisseur, I am a gem of unique grain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 867,
        "beyt": "گر چه با دلق ملمع می گلگون عیب است * مـکـنـم عیب کز او رنگ ریا می‌شویم",
        "text": "Though wine with my colorful robe causes many pain. I will not fault the elixir that washes every stain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 868,
        "beyt": "خـنده و گریه عشاق ز جایی دگر است * می‌سرایم به شب و وقت سحر می‌مویم",
        "text": "The lovers’ laughter and cry many layers do contain. At night I compose, and in the morn cry out my gain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 869,
        "beyt": "حافظـم گفت که خاک در میخانه مبوی * گو مکن عیب که من مشک ختن می‌بویم",
        "text": "Hafiz said, from breathing in dust of the tavern do refrain. Fault me not, this is the way that this aroma I regain.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 870,
        "beyt": "افـسر سلـطان گـل پیدا شد از طرف چمن * مـقدمـش یا رب مبارک باد بر سرو و سمـن",
        "text": "Officers of King of the flowers the grass adorn. The meadows welcome O God, the newly born.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 871,
        "beyt": "خوش به جای خویشتن بود این نشست خسروی * تا نـشیند هر کسی اکنون به جای خویشتـن",
        "text": "What a pleasant gathering was this royal feast. Each one is seated upon his own throne.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 872,
        "beyt": "خاتـم جـم را بشارت ده به حسن خاتمـت * کاسـم اعـظـم کرد از او کوتاه دست اهرمن",
        "text": "Let your Seal, seal the fate of the Royal Seal. With your name, Satan's hands are cut and torn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 873,
        "beyt": "تا ابد مـعـمور باد این خانـه کز خاک درش * هر نـفـس با بوی رحـمان می‌وزد باد یمـن",
        "text": "This house is eternally the gateway through which. The winds of compassion are fragrantly blown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 874,
        "beyt": "شوکـت پور پـشـنـگ و تیغ عالـمـگیر او * در همـه شهـنامـه‌ها شد داستان انجمـن",
        "text": "Glory of the Mighty King, his mythic sword. Book of Kings, and its readers have all sworn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 875,
        "beyt": "خـنـگ چوگانی چرخـت رام شد در زیر زین * شـهـسوارا چون بـه میدان آمدی گویی بزن",
        "text": "Tamed the stallion of fate, put under saddle. Mighty Rider played polo, the ball is thrown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 876,
        "beyt": "جویبار مـلـک را آب روان شمـشیر توسـت * تو درخـت عدل بنشان بیخ بدخواهان بـکـن",
        "text": "In this land flowing waters became your sword. Planted seeds of Justice, and evil intent forlorn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 877,
        "beyt": "بـعد از این نشکفت اگر با نکهت خلق خوشـت * خیزد از صـحرای ایذج نافـه مشـک خـتـن",
        "text": "No wonder, with your goodness, if from now on. From deserts, upon the breeze musk is flown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 878,
        "beyt": "گوشـه گیران انتـظار جلوه خوش می‌کنـند * برشـکـن طرف کـلاه و برقـع از رخ برفکـن",
        "text": "Hermits patiently await your good vision. Raise your hat, throw aside the mask you've worn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 879,
        "beyt": "مـشورت با عقل کردم گفت حافظ می بـنوش * ساقیا می ده بـه قول مستـشار مؤ‌تـمـن",
        "text": "Sought counsel of my mind, said, Hafiz, drink!. Listen to my trusted friend, pour me wine until the morn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 880,
        "beyt": "ای صـبا بر ساقی بزم اتابـک عرضـه دار * تا از آن جام زرافشان جرعه‌ای بخشد بـه مـن",
        "text": "Gentle breeze bestow this feast with plentiful horn. The bearer, with a cup or two, those like me may scorn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 881,
        "beyt": "منـم کـه شهره شهرم به عشق ورزیدن * مـنـم کـه دیده نیالودم بـه بد دیدن",
        "text": "I am the infamous lover in this town. My eyes, evil seeds have never sown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 882,
        "beyt": "وفا کنیم و ملامت کـشیم و خوش باشیم * کـه در طریقـت ما کافریست رنـجیدن",
        "text": "Be kind and work hard and live happily. Disbelievers in our creed are hurt and down.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 883,
        "beyt": "بـه پیر میکده گفتم که چیست راه نجات * بخواسـت جام می و گفت عیب پوشیدن",
        "text": "I asked the Master of the tavern to show me salvation. Asked for a cup, said keeping secrets alone.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 884,
        "beyt": "مراد دل ز تـماشای باغ عالـم چیسـت * بـه دست مردم چشم از رخ تو گل چیدن",
        "text": "Why should my heart watch the gardens of this world? With my pupils picking the flowers that are shown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 885,
        "beyt": "به می پرستی از آن نقش خود زدم بر آب * کـه تا خراب کنم نقـش خود پرسـتیدن",
        "text": "Revering wine, I washed away my own image. Selfishness cannot be when the self-image is unknown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 886,
        "beyt": "بـه رحـمـت سر زلـف تو واثقم ور نه * کشش چو نبود از آن سو چه سود کوشیدن",
        "text": "It’s Your lock of hair that keeps me firm on the ground. Without the pull of love, everything would drown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 887,
        "beyt": "عـنان به میکده خواهیم تافت زین مجلس * کـه وعظ بی عملان واجب است نشنیدن",
        "text": "Let us turn away towards the tavern, from hence. Upon the deedless words of preachers one must frown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 888,
        "beyt": "ز خـط یار بیاموز مـهر با رخ خوب * کـه گرد عارض خوبان خوش است گردیدن",
        "text": "From the Beloved learn to love what is good. Good company happens to be the ultimate crown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 889,
        "beyt": "مـبوس جز لب ساقی و جام می حافـظ * کـه دست زهدفروشان خطاست بوسیدن",
        "text": "Hafiz kisses only the bearer and the cup. Keep away from the hypocrite wolf in sheepish gown.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 890,
        "beyt": "ای نور چشم من سخنی هست گوش کن * چون ساغرت پر است بنوشان و نوش کن",
        "text": "I have something to say my dear, hear my word. While your jug is full, offer a drink and be a lord",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 891,
        "beyt": "در راه عشق وسوسه اهرمن بسیسـت * پیش آی و گوش دل به پیام سروش کـن",
        "text": "On the path of Love, Devil tempts you a lot. Come, let your heart and soul be in accord.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 892,
        "beyt": "برگ نوا تـبـه شد و ساز طرب نـماند * ای چنگ ناله برکش و ای دف خروش کن",
        "text": "The song was spoiled, and the string was no more. Tambourine shout out aloud, O harp, cry with your cord.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 893,
        "beyt": "تـسـبیح و خرقه لذت مستی نبخشدت * همت در این عمل طلب از می فروش کن",
        "text": "The rosary and gown will not bring you joy. Only the wine-seller, such bargains can afford.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 894,
        "beyt": "پیران سـخـن ز تجربه گویند گفتمـت * هان ای پسر که پیر شوی پند گوش کـن",
        "text": "The wise speak from experience, as I said. You too, my son, by age will be floored.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 895,
        "beyt": "بر هوشمند سلسله ننهاد دست عشـق * خواهی که زلف یار کشی ترک هوش کن",
        "text": "Love did not put its chains upon the mind. Those who sought lovers, intelligence abhorred",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 896,
        "beyt": "با دوستان مضایقه در عمر و مال نیسـت * صد جان فدای یار نصیحـت نیوش کـن",
        "text": "Share with your friends your worldly goods and time. Mark my word, for friends put your life at the sword.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 897,
        "beyt": "ساقی که جامت از می صافی تهی مباد * چشـم عـنایتی بـه من دردنوش کن",
        "text": "O wine-bearer, may your cup always be full. With your grace, bring drunken me aboard.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 898,
        "beyt": "سرمسـت در قبای زرافشان چو بگذری * یک بوسـه نذر حافظ پشمینه پوش کـن",
        "text": "Joyous, in golden garments, pass us by. Cast a glance at Hafiz in rags, a kiss, a word.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 899,
        "beyt": "مزرع سـبز فلـک دیدم و داس مـه نو * یادم از کشته خویش آمد و هـنـگام درو",
        "text": "The green fields of fate were fully grown. While the new moon’s sickle hung in the west. I remembered the crops I had sown. It was now time for my harvest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 900,
        "beyt": "گفتـم ای بخت بخفتیدی و خورشید دمید * گـفـت با این همه از سابقه نومید مشو",
        "text": "I said O fate, when will you awake? The sun is up, it is now dawn-break. Said, you have made many a mistake, Yet keep hope and faith within your breast.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 901,
        "beyt": "گر روی پاک و مجرد چو مسیحا به فلـک * از چراغ تو بـه خورشید رسد صد پرتو",
        "text": "If like the Christ, this world you depart. With integrity and with a pure heart, Your brightness will give a new start. To the sun, even shinning at its crest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 902,
        "beyt": "تـکیه بر اختر شب دزد مکـن کاین عیار * تاج کاووس بـبرد و کـمر کیخـسرو",
        "text": "Don’t seek your guidance in the skies. It is deceitful, though it seems wise. It helped many kings majestically rise. Then brought them down at its own behest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 903,
        "beyt": "گوشوار زر و لعل ار چـه گران دارد گوش * دور خوبی گذران است نصیحت بـشـنو",
        "text": "Though many jewels and rings of gold, Necks and ears of many elegantly hold;. All the good times will one day fold. With a clear mind listen, and a beating chest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 904,
        "beyt": "چشم بد دور ز خال تو که در عرصه حسن * بیدقی راند که برد از مـه و خورشید گرو",
        "text": "From evil eyes may you be freed;. Fate rode the sun and moon’s steed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 905,
        "beyt": "آسمان گو مفروش این عظمت کاندر عشق * خرمن مه به جوی خوشه پروین به دو جو",
        "text": "Don’t sell the harvest that you reap. In the market of love, for so cheap;. For the moon, a nickel you keep, And for the stars a dime at best.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 906,
        "beyt": "آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت * حافـظ این خرقـه پشمینـه بینداز و برو",
        "text": "Hypocrites ruin their own creed and nest. Hafiz leaves without his dervish’s vest.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 907,
        "beyt": "ای پیک راسـتان خـبر یار ما بـگو * احوال گـل بـه بلبل دستان سرا بـگو",
        "text": "Tell me of my friend, my messenger of the Right. Tell the nightingale of the flower's condition & plight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 908,
        "beyt": "ما مـحرمان خـلوت انسیم غم مـخور * با یار آشـنا سـخـن آشـنا بـگو",
        "text": "In the gathering of lovers, we are trusted, fear not. With trusted friends, speak of friendship's delight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 909,
        "beyt": "برهـم چو می‌زد آن سر زلفین مشکـبار * با ما سر چه داشـت ز بـهر خدا بـگو",
        "text": "My head was agitated such with her fragrant hair. For God's sake, why the fire in my head thus ignite?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 910,
        "beyt": "هر کس که گفت خاک در دوست توتیاست * گو این سخن معاینه در چشـم ما بـگو",
        "text": "To those who say the dust of friend's home is vile. Say, speak of this while examining my eye-sight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 911,
        "beyt": "آن کـس کـه منع ما ز خرابات می‌کـند * گو در حـضور پیر مـن این ماجرا بـگو",
        "text": "And to the ones who forbid the tavern and wine. Say, in my Master's presence speak not of your spite",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 912,
        "beyt": "گر دیگرت بر آن در دولـت گذر بود * بـعد از ادای خدمـت و عرض دعا بـگو",
        "text": "And if anyone else, in your presence speaks. Tell them to pause for your prayerful respite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 913,
        "beyt": "هر چـند ما بدیم تو ما را بدان مـگیر * شاهانـه ماجرای گـناه گدا بـگو",
        "text": "Though I am a sinner, judge me not by my sins. You be the King & I, the mendicant, contrite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 914,
        "beyt": "بر این فـقیر نامه آن محتشـم بـخوان * با این گدا حـکایت آن پادشا بـگو",
        "text": "To this poor man tell the tale of generous ones. With this beggar speak only of kingly might.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 915,
        "beyt": "جان‌ها ز دام زلف چو بر خاک می‌فـشاند * بر آن غریب ما چه گذشت ای صـبا بـگو",
        "text": "I sacrifice my life in the trap of your hair. O morning breeze speak of the stranger in the night.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 916,
        "beyt": "جان پرور اسـت قصه ارباب مـعرفـت * رمزی برو بـپرس حدیثی بیا بـگو",
        "text": "The tale of the Knower, the Wise, nourishes the soul. Ask secrets of Him, and with your stories excite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 917,
        "beyt": "حافـظ گرت به مجلس او راه می‌دهـند * می نوش و ترک زرق ز بـهر خدا بـگو",
        "text": "If to His feast, Hafiz, they would invite. Drink wine & throw away every deceitful rite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 918,
        "beyt": "عیشم مدام است از لعل دلخواه * کارم بـه کام است الحمدلـلـه",
        "text": "Forever joy is my prize. With the wine of desire. Thankfully God gratifies. What I wish or require",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 919,
        "beyt": "ای بخت سرکش تنگش به بر کش * گـه جام زر کش گه لعل دلخواه",
        "text": "O unpredictable fate. Embrace me like your mate. Sometimes golden cup and plate. Sometimes wine acquire",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 920,
        "beyt": "ما را به رندی افـسانـه کردند * پیران جاهـل شیخان گـمراه",
        "text": "Drunk and insane is my game. It is my name and my fame. Unwise Elders will blame. And the Leaders for hire",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 921,
        "beyt": "از دسـت زاهد کردیم توبـه * و از فـعـل عابد استغفرالـلـه",
        "text": "From the recluse and devout. Loudly I repent and shout. The works of the pious doubt. \"God forbid!\" is my choir",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 922,
        "beyt": "جانا چـه گویم شرح فراقـت * چشـمی و صد نم جانی و صد آه",
        "text": "O soul what can I say. Of pain of being away? My eyes tearfully play. And my soul is on fire",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 923,
        "beyt": "کافر مبیناد این غم که دیده‌سـت * از قامتـت سرو از عارضـت ماه",
        "text": "To doubters it will not show. Such pain, who'll ever know? The spruce will long to grow. Your face the moon inspire",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 924,
        "beyt": "شوق لـبـت برد از یاد حافـظ * درس شـبانـه ورد سـحرگاه",
        "text": "Longing for your lips. Has Hafiz in its grips. Forget the night-school's tips. And prayers of morning crier",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 925,
        "beyt": "گر تیغ بارد در کوی آن ماه * گردن نـهادیم الحکـم لـلـه",
        "text": "If arrows fly. Down from the sky. We submit and lie. Looking up, on high",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 926,
        "beyt": "آیین تـقوا ما نیز دانیم * لیکـن چه چاره با بخت گمراه",
        "text": "Virtue, goodness, piety. We know in variety. Yet it's impropriety. To ask our fate why",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 927,
        "beyt": "ما شیخ و واعظ کمتر شناسیم * یا جام باده یا قـصـه کوتاه",
        "text": "The elders we knew. Are only a few. Wine is overdue. Else silently sigh",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 928,
        "beyt": "من رند و عاشق در موسم گل * آن گاه توبـه استغفرالـلـه",
        "text": "I am the mad lover. In flower fields I hover. Repent & my sins uncover. God forbid I lie",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 929,
        "beyt": "مـهر تو عکسی بر ما نیفکند * آیینـه رویا آه از دلـت آه",
        "text": "Your kindness and care. With me did not share. Mirror hid its glare. Now I sigh & cry",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 930,
        "beyt": "الـصـبر مر و الـعـمر فان * یا لیت شعری حـتام الـقاه",
        "text": "Patiently forbear. The life that is there. I wish to declare. For union I die",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 931,
        "beyt": "حافظ چه نالی گر وصل خواهی * خون بایدت خورد در گاه و بی‌گاه",
        "text": "Hafiz don't complain. For union try. Put up with the pain. Whenever it comes by",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 932,
        "beyt": "وصال او ز عـمر جاودان بـه * خداوندا مرا آن ده کـه آن بـه",
        "text": "Than eternal life, union is better. O God, give me that, which is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 933,
        "beyt": "بـه شمـشیرم زد و با کس نگفتم * کـه راز دوست از دشمن نهان بـه",
        "text": "Cut me with a sword, and I said no word, From foe keeping friend's secret is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 934,
        "beyt": "بـه داغ بـندگی مردن بر این در * بـه جان او که از ملک جـهان بـه",
        "text": "In this path to die enslaved to the Lord. Than all the world, that Soul is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 935,
        "beyt": "خدا را از طـبیب مـن بـپرسید * کـه آخر کی شود این ناتوان بـه",
        "text": "Ask healer of my painful discord. Will this invalid ever get better?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 936,
        "beyt": "گـلی کان پایمال سرو ما گشـت * بود خاکـش ز خون ارغوان بـه",
        "text": "In shade of the spruce, the rose that was floored. Than ruby red blood, its dust is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 937,
        "beyt": "بـه خـلدم دعوت ای زاهد مـفرما * کـه این سیب زنخ زان بوستان بـه",
        "text": "O pious ones, with heavens I'm bored. Than paradise, this garden is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 938,
        "beyt": "دلا دایم گدای کوی او باش * بـه حکـم آن که دولت جاودان به",
        "text": "O heart, always, in His alley beg and hoard. He, who commands eternity is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 939,
        "beyt": "جوانا سر مـتاب از پـند پیران * کـه رای پیر از بـخـت جوان بـه",
        "text": "O youth, with the advice of the old be in accord. Than youthful luck, old wisdom is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 940,
        "beyt": "شبی می‌گفت چشم کس ندیده‌ست * ز مروارید گوشـم در جـهان بـه",
        "text": "No eye has seen a gem that soared. That of the pearl of my ear is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 941,
        "beyt": "اگر چـه زنده رود آب حیات اسـت * ولی شیراز ما از اصـفـهان بـه",
        "text": "Though from \"Zendeh Rood\" elixir of life poured. Than Isfahan, Our Shiraz is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 942,
        "beyt": "سـخـن اندر دهان دوست شـکر * ولیکـن گفـتـه حافـظ از آن به",
        "text": "Though friend's words sweetness stored. Than those words, Hafiz's is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 943,
        "beyt": "ناگـهان پرده برانداختـه‌ای یعنی چـه * مسـت از خانه برون تاخته‌ای یعنی چه",
        "text": "Suddenly you rent the veil, what does it mean? Left home, drunk with ale, what does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 944,
        "beyt": "زلـف در دست صبا گوش به فرمان رقیب * این چنین با همه درساخته‌ای یعنی چه",
        "text": "Locks in hand, the morning breeze, rivals obey. Serving all others to such detail, what does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 945,
        "beyt": "شاه خوبانی و مـنـظور گدایان شده‌ای * قدر این مرتبه نشناخته‌ای یعـنی چـه",
        "text": "King of the Good, mendicants to you pray, Made your throne into a jail, what does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 946,
        "beyt": "نـه سر زلف خود اول تو به دستم دادی * بازم از پای درانداختـه‌ای یعـنی چـه",
        "text": "At first, in my hands, your locks you lay, Later on, you make me frail, what does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 947,
        "beyt": "سخنـت رمز دهان گفت و کمر سر میان * و از میان تیغ به ما آخته‌ای یعـنی چـه",
        "text": "Your loins talk in riddles and your words secrets say;. Cut me in the middle, to what avail? What does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 948,
        "beyt": "هر کس از مهره مهر تو به نقشی مشغول * عاقـبـت با همه کج باخته‌ای یعنی چه",
        "text": "You lure us with Love, and like pawns, you play. Each piece you play, you fail, what does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 949,
        "beyt": "حافـظا در دل تنـگـت چو فرود آمد یار * خانـه از غیر نپرداخته‌ای یعـنی چـه",
        "text": "O Hafiz, if your lover into your heart finds her way. Familiar is your trail, and your tale, what does it mean?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 950,
        "beyt": "از مـن جدا مشو کـه توام نور دیده‌ای * آرام جان و مونـس قـلـب رمیده‌ای",
        "text": "Don’t separate from me, thou dearer than my eyes. Solace to my soul, calmer of my heart’s cries.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 951,
        "beyt": "از دامـن تو دسـت ندارند عاشـقان * پیراهـن صـبوری ایشان دریده‌ای",
        "text": "Lovers cannot reach the hem of His shirt. Their shirt of patience, with shreds dignifies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 952,
        "beyt": "از چشم بخت خویش مبادت گزند از آنک * در دلـبری بـه غایت خوبی رسیده‌ای",
        "text": "Let not your fate and lot, mishaps for you devise. In ravishing the hearts, you win the highest prize.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 953,
        "beyt": "منعم مکن ز عشق وی ای مفتی زمان * مـعذور دارمـت کـه تو او را ندیده‌ای",
        "text": "O preacher of creed, you forbid me this love. I forgive your errs, you have not seen the Wise.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 954,
        "beyt": "آن سرزنش که کرد تو را دوست حافظا * بیش از گلیم خویش مگر پا کشیده‌ای",
        "text": "Why would the Beloved, Hafiz criticize. Exceeding the bound, ardently denies.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 955,
        "beyt": "سـحرگاهان کـه مخـمور شبانه * گرفـتـم باده با چنگ و چغانـه",
        "text": "Early morning, drunk from the night before. Wine in hand, asked the harpist to play more.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 956,
        "beyt": "نـهادم عقـل را ره توشه از می * ز شـهر هسـتیش کردم روانـه",
        "text": "For my mind's journey, sent forth supplies of wine. From Existence City, sent him to explore.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 957,
        "beyt": "نـگار می فروشم عـشوه‌ای داد * کـه ایمـن گشتـم از مکر زمانه",
        "text": "Beautiful wine-seller gave me a sip of wine. I was safe from trickster Fate's horror and gore.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 958,
        "beyt": "ز ساقی کـمان ابرو شـنیدم * کـه ای تیر ملامت را نـشانـه",
        "text": "The wine-bearer to me said, with arched brows, O target, arrows of reproach on you pour",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 959,
        "beyt": "نـبـندی زان میان طرفی کمروار * اگر خود را بـبینی در میانـه",
        "text": "You won't gird your waist with such binding belt. If you see that it is yourself who becomes sore.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 960,
        "beyt": "برو این دام بر مرغی دگر نـه * کـه عـنـقا را بلند است آشیانه",
        "text": "Go and lay this trap of yours for another bird. Phoenix, at great heights will fly and soar.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 961,
        "beyt": "که بندد طرف وصل از حسن شاهی * کـه با خود عشق بازد جاودانـه",
        "text": "Yet bind, belt, and trap are from Kingly grace. To adore itself and show endless amour.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 962,
        "beyt": "ندیم و مطرب و ساقی همه اوست * خیال آب و گـل در ره بـهانـه",
        "text": "Friend and player and bearer are all He. Water and clay to this path are but the door.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 963,
        "beyt": "بده کـشـتی می تا خوش برانیم * از این دریای ناپیداکرانـه",
        "text": "Give wine and let our ship happily sail. Upon this endless ocean without a shore.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 964,
        "beyt": "وجود ما مـعـماییسـت حافـظ * که تحقیقش فسون است و فسانه",
        "text": "Hafiz, our existence is a metaphor. This dreamy tale we tour and implore.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 965,
        "beyt": "مخمور جام عشقم ساقی بده شرابی * پر کن قدح که بی می مجلس ندارد آبی",
        "text": "I am drunk with Love, bearer, bring me some wine. This feast without a full jug, will run down and decline.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 966,
        "beyt": "وصف رخ چو ماهش در پرده راست ناید * مـطرب بزن نوایی ساقی بده شرابی",
        "text": "Describing that beauty, neither seems right and nor fair, Musicians play on, and wine-bearer bring me wine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 967,
        "beyt": "شد حلقه قامت من تا بعد از این رقیبت * زین در دگر نراند ما را بـه هیچ بابی",
        "text": "My stature is now curved, and your rivals from now on. Won't tempt me through this door, with no other will align.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 968,
        "beyt": "در انـتـظار رویت ما و امیدواری * در عشوه وصالـت ما و خیال و خوابی",
        "text": "In my longings for Thy face, I, and hopeful desires, In hope of union, I, fancy, and dream combine.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 969,
        "beyt": "مخمور آن دو چشمم آیا کجاست جامی * بیمار آن دو لعلـم آخر کـم از جوابی",
        "text": "Intoxicated with those eyes, where do I find my cup? Lovesick with vision of those lips, of answers there's no sign.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 970,
        "beyt": "حافظ چه می‌نهی دل تو در خیال خوبان * کی تشنه سیر گردد از لمعـه سرابی",
        "text": "Hafiz, in search of the good, why put your heart on the line? How can you quench one's thirst, through a mirage that may shine?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 971,
        "beyt": "ای کـه مهـجوری عـشاق روا می‌داری * عاشـقان را ز بر خویش جدا می‌داری",
        "text": "O thou, who considers separation of lovers fair. Keep lovers away from your side with your glare",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 972,
        "beyt": "تـشـنـه بادیه را هـم به زلالی دریاب * بـه امیدی که در این ره به خدا می‌داری",
        "text": "I am thirsty in my desert, lead me to clear waters. With the hope of God's mercy, this path of yours you forbear.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 973,
        "beyt": "دل بـبردی و بحل کردمت ای جان لیکـن * بـه از این دار نگاهش کـه مرا می‌داری",
        "text": "You stole my heart, dissolved my soul, but. Better than you have treated me, of the others take care.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 974,
        "beyt": "ساغر ما کـه حریفان دگر می‌نوشـند * ما تحـمـل نـکـنیم ار تو روا می‌داری",
        "text": "When my foes drink their wine from my cup. I cannot accept it, if fair you declare.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 975,
        "beyt": "ای مگس حضرت سیمرغ نه جولانگه توست * عرض خود می‌بری و زحمـت ما می‌داری",
        "text": "Listen fly; Phoenix's flight-path is not your air. You ruin your own name, and us you tire and wear.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 976,
        "beyt": "تو به تقصیر خود افتادی از این در مـحروم * از کـه می‌نالی و فریاد چرا می‌داری",
        "text": "Through your own deeds, you are now poor & bare. From complaints & your cries, I beg you, us spare.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 977,
        "beyt": "حافـظ از پادشهان پایه به خدمت طلبـند * سـعی نابرده چـه امید عـطا می‌داری",
        "text": "Even kings, through their service fill their chair. Hope for nothing, if you will not do your share.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 978,
        "beyt": "روزگاریسـت کـه ما را نـگران می‌داری * مخـلـصان را نه به وضع دگران می‌داری",
        "text": "For a long time, has left me with concerns. Embraces strangers, yet lovers he spurns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 979,
        "beyt": "گوشـه چشـم رضایی به منت باز نشد * این چـنین عزت صاحب نـظران می‌داری",
        "text": "Not even upon my state had a glance. In this way, praise of the wise ones he earns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 980,
        "beyt": "ساعد آن به که بپوشی تو چو از بهر نـگار * دسـت در خون دل پرهـنران می‌داری",
        "text": "Better to keep his arm in his sleeve. Hearts of the gifted artists, his hand churns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 981,
        "beyt": "نه گل از دست غمت رست و نه بلبل در باغ * هـمـه را نعره زنان جامه دران می‌داری",
        "text": "Neither rose nor nightingale are spared the pain of love. One rends its garment, other crying, yearns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 982,
        "beyt": "ای کـه در دلق ملمع طلبی نقد حـضور * چشـم سری عجب از بی‌خبران می‌داری",
        "text": "He who seeks obedience in colorful & patched robes. His graceful eye, upon the ignorant turns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 983,
        "beyt": "چون تویی نرگس باغ نظر ای چشم و چراغ * سر چرا بر من دلخسـتـه گران می‌داری",
        "text": "He is the apple of my eyes, light of my soul. When tired me approaches him, he returns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 984,
        "beyt": "گوهر جام جم از کان جـهانی دگر اسـت * تو تـمـنا ز گـل کوزه گران می‌داری",
        "text": "Jewels of the Holy Grail come from an unworldly mine. Why then beg for the potters' clay to make these urns?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 985,
        "beyt": "پدر تـجربـه ای دل تویی آخر ز چـه روی * طـمـع مـهر و وفا زین پسران می‌داری",
        "text": "O heart, O wise Master, experienced in love. Why then seek love from apprentices & interns?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 986,
        "beyt": "کیسـه سیم و زرت پاک بـباید پرداخـت * این طمـع‌ها که تو از سیمـبران می‌داری",
        "text": "You must pay for this your last pot of gold. Why beg this thief that gold & silver returns?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 987,
        "beyt": "گر چـه رندی و خرابی گنه ماسـت ولی * عاشـقی گفت که تو بنده بر آن می‌داری",
        "text": "Insanity & madness, admittedly are my sins. Lover is enslaved to love, for love burns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 988,
        "beyt": "مـگذران روز سلامـت به ملامت حافـظ * چـه توقـع ز جـهان گذران می‌داری",
        "text": "Spend your days free from blame & concerns. Expect naught from temporal world, Hafiz learns.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 989,
        "beyt": "ای که دایم به خویش مغروری * گر تو را عشق نیست معذوری",
        "text": "You, who are so proud of your name. If you are not in love, then shame!",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 990,
        "beyt": "گرد دیوانـگان عشق مـگرد * کـه به عقل عقیله مشهوری",
        "text": "Befriend not lovers, who are insane, If sane sobriety is your fame.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 991,
        "beyt": "مستی عشق نیست در سر تو * رو کـه تو مست آب انـگوری",
        "text": "Your head is sober from the wine of Love. Drinking grape juice is your game.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 992,
        "beyt": "روی زرد اسـت و آه دردآلود * عاشـقان را دوای رنـجوری",
        "text": "Melancholic face and painful cries, Make lovers' pain, somewhat tame.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 993,
        "beyt": "بـگذر از نام و ننگ خود حافظ * ساغر می ‌طلب که مخـموری",
        "text": "Hafiz, let go of infamy and name, Seek more wine, your drunkenness inflame.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 994,
        "beyt": "نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی * کـه بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی",
        "text": "In the spring, open your heart to joyous infusions. Like flowers open up, or stay in muddy collusions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 995,
        "beyt": "من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش * کـه تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی",
        "text": "I cannot tell you to befriend this, or drink that. Wit and wisdom display your own solutions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 996,
        "beyt": "چنـگ در پرده همین می‌دهدت پند ولی * وعظـت آن گاه کند سود که قابل باشی",
        "text": "Strings of the harp sing out the same advice. When worthy, you will reach your conclusions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 997,
        "beyt": "در چمن هر ورقی دفتر حالی دگر اسـت * حیف باشد که ز کار همـه غافـل باشی",
        "text": "Each blade of grass speaks of its life's tale. Alas if self-absorbed you're free from inclusions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 998,
        "beyt": "نـقد عـمرت بـبرد غصه دنیا به گزاف * گر شب و روز در این قصه مشکـل باشی",
        "text": "Worry not, else you will lose your precious now. If stuck in day's and night's revolutions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 999,
        "beyt": "گر چه راهیست پر از بیم ز ما تا بر دوست * رفـتـن آسان بود ار واقف مـنزل باشی",
        "text": "Though fears are strewn upon the path of Love. Pass easy if free from destination's confusions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1000,
        "beyt": "حافـظا گر مدد از بخت بـلـندت باشد * صید آن شاهد مطـبوع شـمایل باشی",
        "text": "O Hafiz, if fortune upon you smiles. Become prey to that Witness of illusions.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1001,
        "beyt": "بـگرفـت کار حسنت چون عشق من کمالی * خوش باش زان کـه نـبود این هر دو را زوالی",
        "text": "The fame of your virtuous deeds. Like my love have reached a peak. Joy is what everyone needs. Neither can fade, nor are weak",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1002,
        "beyt": "در وهـم می‌نگـنـجد کاندر تـصور عقـل * آید بـه هیچ مـعـنی زین خوبـتر مـثالی",
        "text": "Wine, imagination will find. Is outside the realm of mind. No metaphor of any kind. Can transcend wine-speak",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1003,
        "beyt": "شد حـظ عمر حاصل گر زان کـه با تو ما را * هرگز بـه عـمر روزی روزی شود وصالی",
        "text": "My purpose will come about. On the day that I find out. You granted without a doubt. The union that I seek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1004,
        "beyt": "آن دم که با تو باشم یک سال هسـت روزی * وان دم که بی تو باشم یک لحظه هست سالی",
        "text": "When with you, I stay. A year is just like a day. And the times you are away. A moment, a year-long streak",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1005,
        "beyt": "چون مـن خیال رویت جانا بـه خواب بینـم * کز خواب می‌نـبیند چشمـم بـجز خیالی",
        "text": "A vision of your face. In my dreams I trace. In my wakefulness I chase. My dreams to have a peek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1006,
        "beyt": "رحـم آر بر دل مـن کز مـهر روی خوبـت * شد شـخـص ناتوانـم باریک چون هـلالی",
        "text": "Your grace on my heart bestow. As your love & kindness grow. My weakness will clearly show. Like a crescent, lean & meek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1007,
        "beyt": "حافـظ مکن شکایت گر وصل دوست خواهی * زین بیشـتر بـباید بر هـجرت احـتـمالی",
        "text": "Hafiz, don't groan & blame. If for union you aim. Not for a day or a week;. Of separation you must reek.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1008,
        "beyt": "ای دل به کوی عشق گذاری نمی‌کـنی * اسـباب جمـع داری و کاری نمی‌کنی",
        "text": "O heart, the street of Love is no more your promenade. You've packed your belongings and just sit in the shade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1009,
        "beyt": "چوگان حکـم در کف و گویی نـمی‌زنی * باز ظـفر به دست و شکاری نمی‌کـنی",
        "text": "Polo stick in your hands, yet you don't play the ball. The Royal hawk on your arm, yet will not hunt or raid.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1010,
        "beyt": "این خون کـه موج می‌زند اندر جـگر تو را * در کار رنـگ و بوی نگاری نـمی‌کـنی",
        "text": "Your boiling blood flows through your veins and heart. Yet you let the vision and image of your Beloved fade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1011,
        "beyt": "مشکین از آن نشد دم خلقت که چون صبا * بر خاک کوی دوست گذاری نـمی‌کـنی",
        "text": "In spite of the fragrant breeze, you let your temperament freeze. The wind goes to your friend's house, yet behind you've stayed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1012,
        "beyt": "ترسـم کز این چمن نبری آسـتین گـل * کز گلشنـش تحمـل خاری نمی‌کـنی",
        "text": "From this garden you don't pick any roses for yourself. Because of the thorns that now you avoid and degrade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1013,
        "beyt": "در آسـتین جان تو صد نافه مدرج اسـت * وان را فدای طره یاری نـمی‌کـنی",
        "text": "A hundred perfumes, you've kept stored up your sleeves. Yet not one upon the Beloved's hair you've sprayed.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1014,
        "beyt": "ساغر لطیف و دلکش و می افکنی به خاک * و اندیشـه از بلای خماری نـمی‌کـنی",
        "text": "You've thrown the gentle cup and tender wine away. And not think when drunk, what will come to your aid.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1015,
        "beyt": "حافـظ برو کـه بـندگی پادشاه وقـت * گر جملـه می‌کنـند تو باری نمی‌کـنی",
        "text": "If slaves of everyone the Wise King has made. Hafiz, you won't yield and succumb to this trade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1016,
        "beyt": "سـحرگـه ره روی در سرزمینی * همی‌گـفـت این معـما با قرینی",
        "text": "A traveler in a strange land. Took a stranger by the hand,",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1017,
        "beyt": "که ای صوفی شراب آن گه شود صاف * کـه در شیشـه برآرد اربـعینی",
        "text": "You will only see clarity of the wine. If for forty days you let it stand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1018,
        "beyt": "خدا زان خرقـه بیزار اسـت صد بار * کـه صد بت باشدش در آسـتینی",
        "text": "God keep us from the dervish’s cloak. That conceals an idol in every strand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1019,
        "beyt": "مروت گر چه نامی بی‌نشان اسـت * نیازی عرضـه کـن بر نازنینی",
        "text": "Though virtue needs no recognition. Let helping the needy be your errand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1020,
        "beyt": "ثوابـت باشد ای دارای خرمـن * اگر رحـمی کنی بر خوشـه چینی",
        "text": "O you, the owner of the harvest. Keep your harvesters from reprimand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1021,
        "beyt": "نـمی‌بینـم نـشاط عیش در کس * نـه درمان دلی نـه درد دینی",
        "text": "Where has all the joy gone? Why is the pain of love so bland?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1022,
        "beyt": "درون‌ها تیره شد باشد کـه از غیب * چراغی برکـند خـلوت نـشینی",
        "text": "Every chest is gloomy, dark and sad;. Let love’s flame in hearts be fanned.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1023,
        "beyt": "گر انگـشـت سـلیمانی نـباشد * چـه خاصیت دهد نقـش نـگینی",
        "text": "Without the finger of lovers. For golden rings there’s no demand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1024,
        "beyt": "اگر چـه رسم خوبان تندخوییسـت * چـه باشد گر بـسازد با غـمینی",
        "text": "Though Beloved seems to be so harsh. The lover accepts every command.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1025,
        "beyt": "ره میخانـه بـنـما تا بـپرسـم * مال خویش را از پیش بینی",
        "text": "Walk to the tavern and I will ask, Have you seen the end you have planned?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1026,
        "beyt": "نـه حافـظ را حضور درس خـلوت * نـه دانشـمـند را علـم الیقینی",
        "text": "Neither Hafiz’s heart is in lessons so grand. Nor the teacher can fully understand.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1027,
        "beyt": "در همه دیر مغان نیست چو مـن شیدایی * خرقـه جایی گرو باده و دفـتر جایی",
        "text": "In the land of the Magi, none like me, can be lost. Pawned my gown in a place, in another, my books, I must.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1028,
        "beyt": "دل کـه آیینـه شاهیسـت غـباری دارد * از خدا می‌طلبـم صحـبـت روشـن رایی",
        "text": "My heart, mirror of the King, is all covered with dust, I pray for a clear word, light up the path that I must.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1029,
        "beyt": "کرده‌ام توبـه بـه دست صنـم باده فروش * کـه دگر می نـخورم بی رخ بزم آرایی",
        "text": "I repent, no more wine, from the beautiful seller;. Drinking wine, without that face, is but lust.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1030,
        "beyt": "نرگـس ار لاف زد از شیوه چشم تو مرنـج * نروند اهـل نـظر از پی نابینایی",
        "text": "Narcissus may mock your ways, you keep calm, Insight, blind-in-the-heart, will not trust.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1031,
        "beyt": "شرح این قصـه مگر شمـع برآرد بـه زبان * ور نـه پروانـه ندارد به سـخـن پروایی",
        "text": "None but candle can speak of this tale, Why, the moth, in this tale, only goes bust.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1032,
        "beyt": "جوی‌ها بستـه‌ام از دیده به دامان که مـگر * در کـنارم بـنـشانـند سـهی بالایی",
        "text": "My tears run from my eyes, streaming down, To grow beauty by my side, this is my cost.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1033,
        "beyt": "کـشـتی باده بیاور که مرا بی رخ دوست * گـشـت هر گوشه چشم از غم دل دریایی",
        "text": "Bring me a vessel of wine; without my friend, My eyes, flood like the sea, with heart's disgust.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1034,
        "beyt": "سـخـن غیر مـگو با من معشوقه پرست * کز وی و جام می‌ام نیست به کـس پروایی",
        "text": "I praise my Beloved, speak to me of no other, For wine and Beloved, I fear none I distrust.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1035,
        "beyt": "این حدیثم چه خوش آمد که سحرگه می‌گفت * بر در میکده‌ای با دف و نی ترسایی",
        "text": "Infidel played the reed beside the gates of the Tavern. What a lovely song, played, in my heart, the morning gust.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1036,
        "beyt": "گر مسلـمانی از این است که حافـظ دارد * آه اگر از پی امروز بود فردایی",
        "text": "If Godliness comes from what Hafiz has. Alas, if after today, morrow ain't lost.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1037,
        "beyt": "سـلامی چو بوی خوش آشـنایی * بدان مردم دیده روشـنایی",
        "text": "Salutations to the day of friendship’s delight. To the pupils that have seen the light.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1038,
        "beyt": "درودی چو نور دل پارسایان * بدان شمـع خـلوتـگـه پارسایی",
        "text": "Greeting the heart of the righteous, bright, To the candle of the sanctuary of the right.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1039,
        "beyt": "نـمی‌بینـم از همدمان هیچ بر جای * دلـم خون شد از غصه ساقی کجایی",
        "text": "From among my friends, I see none remain. Bring wine for my heart, bleeding, contrite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1040,
        "beyt": "ز کوی مغان رخ مـگردان کـه آن جا * فروشـند مفـتاح مشکـل گشایی",
        "text": "From the abode of the Magi don’t turn away. There, you will find the key to your plight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1041,
        "beyt": "عروس جهان گر چه در حد حسن است * ز حد می‌برد شیوه بی‌وفایی",
        "text": "Bride of the World, in goodness, extreme. Has taken infidelity to extreme height.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1042,
        "beyt": "دل خسته من گرش همتی هسـت * نـخواهد ز سـنـگین دلان مومیایی",
        "text": "If my tired heart has no more resolve, From heavy hearted will seek no respite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1043,
        "beyt": "می صوفی افکن کـجا می‌فروشـند * کـه در تابـم از دسـت زهد ریایی",
        "text": "Where do they sell that intoxicating wine. So false piety I can leave, and take flight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1044,
        "beyt": "رفیقان چنان عهد صحبت شکستـند * کـه گویی نبوده‌ست خود آشـنایی",
        "text": "Unfaithful friends broke their promises. As though it was in their own spite.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1045,
        "beyt": "مرا گر تو بگذاری ای نـفـس طامـع * بـسی پادشایی کـنـم در گدایی",
        "text": "If you let me, O spirit of avarice. In begging clothes I’ll rule with kingly might.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1046,
        "beyt": "بیاموزمـت کیمیای سـعادت * ز همـصـحـبـت بد جدایی جدایی",
        "text": "I’ll teach you the alchemy that causes bliss. From bad friends take flight, take flight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1047,
        "beyt": "مـکـن حافـظ از جور دوران شکایت * چـه دانی تو ای بـنده کار خدایی",
        "text": "Hafiz be content with the hardships of fate. In your night, divine light is out of your sight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1048,
        "beyt": "می خواه و گل افشان کن از دهر چه می‌جویی * این گفـت سحرگه گل بلبل تو چـه می‌گویی",
        "text": "Drink wine and spread flowers. Of Fate what do you seek? The rose said in early hours. Nightingale, what do you speak?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1049,
        "beyt": "مسـند بـه گلستان بر تا شاهد و ساقی را * لـب گیری و رخ بوسی می نوشی و گل بویی",
        "text": "In the garden take your seat. Both Beloved & bearer greet. Breath in flowers and wine replete. Lip to lip and cheek to cheek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1050,
        "beyt": "شـمـشاد خرامان کن و آهنگ گلستان کن * تا سرو بیاموزد از قد تو دلـجویی",
        "text": "Let flowers strut their stuff. In the garden sing and laugh. And call the spruce's bluff. Let your stature rise and peak",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1051,
        "beyt": "تا غنچـه خندانـت دولت به کـه خواهد داد * ای شاخ گـل رعـنا از بـهر کـه می‌رویی",
        "text": "The Rose bud's smiling face. Whose attention will it grace. Whom do you wish to embrace. O Rose bud, tender & meek?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1052,
        "beyt": "امروز کـه بازارت پرجوش خریدار اسـت * دریاب و بـنـه گـنـجی از مایه نیکویی",
        "text": "In the marketplace today. Your buyers willingly pay. Be alert and stash away. Riches in your lucky streak",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1053,
        "beyt": "چون شمـع نـکورویی در رهگذر باد اسـت * طرف هـنری بربـند از شـمـع نـکورویی",
        "text": "The candle flame of Goodness. The wind of Fate will caress. Commit and your art bless. With goodness shine and reek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1054,
        "beyt": "آن طره که هر جـعدش صد نافـه چین ارزد * خوش بودی اگر بودی بوییش ز خوش خویی",
        "text": "Each curl of your hair. Is priceless and so rare. Seek joy and joy spare. And gently take a peek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1055,
        "beyt": "هر مرغ بـه دستانی در گلـشـن شاه آمد * بلـبـل بـه نواسازی حافـظ به غزل گویی",
        "text": "In the garden of the King. Birds use their feather & beak. Nightingales gaily sing. Hafiz, the poetic geek",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1056,
        "beyt": "جز نـقـش تو در نـظر نیامد ما را * جز کوی تو رهـگذر نیامد ما را",
        "text": "The only vision I have is your sight. The only thing I follow is your light.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1057,
        "beyt": "خواب ارچه خوش آمد همه را در عهدت * حـقا کـه بـه چشم در نیامد ما را",
        "text": "Everyone finds his repose in sleep, Sleep from my eyes has taken flight.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1058,
        "beyt": "بر گیر شراب طرب​انگیز و بیا * پنهان ز رقیب سفله بستیز و بیا",
        "text": "Pick up the joy giving wine and come hither. Temptations of mean foes decline and come hither.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1059,
        "beyt": "مشنو سخن خصم که بنشین و مرو * بشنو ز من این نکته که برخیز و بیا",
        "text": "Don’t listen to the one who says sit down and stay;. Listen to me, pick up the line and come hither.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1060,
        "beyt": "گفتـم که لبت, گفت لبم آب حیات * گفتم دهنت, گفت زهی حب نبات",
        "text": "I said, your lips said, your lips we revive;. I said, your mouth said, sweetness we derive;",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1061,
        "beyt": "گفتـم سخن تو, گفت حافظ گفتا * شادی همه لطیفه گویان صـلوات",
        "text": "I said your words, he said, Hafiz said;. May all sweet lips be joyous and alive.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1062,
        "beyt": "ماهی که قدش به سرو می‌ماند راست * آیینه به دست و روی خود می‌آراست",
        "text": "One, beautiful and full of grace. Mirror in hand, grooming her face",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1063,
        "beyt": "دستارچه‌ای پیشکشش کردم گفت * وصلم طلبی زهی خیالی که توراست",
        "text": "My handkerchief I offered, she smiled, Is this gift also part of the chase?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1064,
        "beyt": "مـن باکـمر تو در میان کردم دسـت * پنداشتمش که در میان چیزی هست",
        "text": "I put my arms around your waist, A lover’s embrace to taste.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1065,
        "beyt": "پیداسـت از آن میان چو بربست کمر * تا من ز کمر چه طرف خواهم بربسـت",
        "text": "From your resolve it’s obvious. All my efforts will go to waste.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1066,
        "beyt": "تو بدری و خورشید تو را بنده شده‌ست * تا بنده تو شده‌ست تابنده شده‌ست",
        "text": "You are the moon and the sun is your slave;. As your slave, it like you must behave.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1067,
        "beyt": "زان روی کـه از شـعاع نور رخ تو * خورشید منیر و ماه تابنده شده‌ست",
        "text": "It is only your luminosity and light. That light of sun and moon can save.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1068,
        "beyt": "هر روز دلم بـه زیر باری دگر اسـت * در دیده من ز هجر خاری دگر اسـت",
        "text": "A new challenge everyday. You keep away and delay;",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1069,
        "beyt": "مـن جـهد همی‌کنم قضا می‌گوید * بیرون ز کـفایت تو کاری دگراسـت",
        "text": "When I act to close the gap. Fate says there is a bigger play.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1070,
        "beyt": "ماهم که رخش روشنی خور بگرفت * گرد خط او چشمه کوثر بگرفـت",
        "text": "My beloved is brighter than the sun, Put in the heavens, my only one.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1071,
        "beyt": "دلها همه در چاه زنخدان انداخت * وآنگـه سر چاه را به عنبر بگرفت",
        "text": "Placed the hearts upon the earth. To watch the sun’s daily run.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1072,
        "beyt": "امشب ز غمت میان خون خواهم خفت * وز بستر عافیت برون خواهم خفت",
        "text": "My broken heart’s sorrows are deep. Painful, disturbed, broken my sleep.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1073,
        "beyt": "باور نکنی خیال خود را بفرسـت * تا در نگرد که بی‌تو چون خواهم خفت",
        "text": "If you don’t believe, send me your thoughts. And you will see how in sleep I weep.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1074,
        "beyt": "نی قصه آن شمع چگل بتوان گفـت * نی حال دل سوخته دل بتوان گفـت",
        "text": "Candle’s story how can I tell? Of the broken heart’s living hell?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1075,
        "beyt": "غم در دل تنگ من از آن است که نیست * یک دوست که با او غم دل بتوان گفت",
        "text": "My sorrow is in how I can find. Another who knows these sorrows well.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1076,
        "beyt": "اول بـه وفا می وصالـم درداد * چون مست شدم جام جـفا را سرداد",
        "text": "First enticed me to take the cup, When I got drunk, told me to stop.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1077,
        "beyt": "پر آب دو دیده و پر از آتـش دل * خاک ره او شدم بـه بادم برداد",
        "text": "My eyes watery, my heart on fire, I became dust and your wind picked me up.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1078,
        "beyt": "نی دولـت دنیا به ستـم می‌ارزد * نی لذت مستی‌اش الـم می‌ارزد",
        "text": "All treasures ain’t worth this oppression. All pleasures ain’t worth one transgression.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1079,
        "beyt": "نـه هفت هزار ساله شادی جهان * این محنت هفت روزه غـم می‌ارزد",
        "text": "Not even seven thousand years of joy. Is worth seven days of depression.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1080,
        "beyt": "هر دوست که دم زد ز وفا دشمن شد * هر پاکروی که بود تردامـن شد",
        "text": "Every friend who talked of love, became a foe. Every eagle shifted its shape to a crow.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1081,
        "beyt": "گویند شب آبستن و این است عجب * کاو مرد ندید از چه آبستـن شد",
        "text": "They say the night is pregnant, and I say, Who is the father? And how do you know?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1082,
        "beyt": "چون غنچـه گـل قرابـه‌پرداز شود * نرگـس به هوای می قدح ساز شود",
        "text": "Since the flower withers in the dark, The bud blooms to leave its mark,",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1083,
        "beyt": "فارغ دل آن کسی که مانند حـباب * هـم در سر میخانـه سرانداز شود",
        "text": "Happy is the heart, light as a bubble, At the tavern is naked, stark.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1084,
        "beyt": "با می به کـنار جوی می‌باید بود * وز غصه کـناره‌جوی می‌باید بود",
        "text": "Spend time with wine by a stream, And let sorrows away stream.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1085,
        "beyt": "این مدت عمر ما چو گل ده روز است * خـندان لب و تازه‌روی می‌باید بود",
        "text": "My life, like a rose, is but few days;. Youthful and joyous live this dream.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1086,
        "beyt": "این گـل ز بر همنفـسی می‌آید * شادی به دلم از او بـسی می‌آید",
        "text": "This rose is from the dust of one like me. His joy within the rose, thus I can see.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1087,
        "beyt": "پیوسته از آن روی کنم همدمی‌اش * کز رنگ وی‌ام بوی کـسی می‌آید",
        "text": "My companion and confidant it is, because. The colorful rose brings the sweet scent of he.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1088,
        "beyt": "از چرخ به هر گونه هـمی‌دار امید * وز گردش روزگار می‌لرز چو بید",
        "text": "With fate you still hope to trade;. Passage of time should make you afraid.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1089,
        "beyt": "گفتی که پس از سیاه رنگی نبود * پس موی سیاه من چرا گشت سفید",
        "text": "You said no color comes after black, I said my black hair to white degrade.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1090,
        "beyt": "ایام شـباب اسـت شراب اولیتر * با سـبز خـطان باده ناب اولیتر",
        "text": "In times of youth, drinking is better. With the joyful, linking is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1091,
        "beyt": "عالم همه سر به سر رباطیست خراب * در جای خراب هـم خراب اولیتر",
        "text": "The world is a mere temporal inn;. With the shipwrecked, sinking is better.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1092,
        "beyt": "خوبان جـهان صید توان کرد بـه زر * خوش خوش بر از ایشان بتوان خورد به زر",
        "text": "You can buy everyone with gold;. Either in one shot, or slowly are sold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1093,
        "beyt": "نرگـس که کله دار جهان است ببین * کاو نیز چـگونـه سر درآورد بـه زر",
        "text": "Even the narcissus, pride of the world, Sold itself, why, its crown of gold behold.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1094,
        "beyt": "سیلاب گرفـت گرد ویرانـه عـمر * وآغاز پری نـهاد پیمانـه عـمر",
        "text": "This tired life is the flood of age, With a full cup began this outrage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1095,
        "beyt": "بیدار شو ای خواجه که خوش خوش بکشد * حـمال زمانـه رخـت از خانه عـمر",
        "text": "Wake up, and see the carrier of time. Slowly carries you along life’s passage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1096,
        "beyt": "عـشـق رخ یار بر مـن زار مـگیر * بر خـسـتـه دلان رند خـمار مـگیر",
        "text": "Don’t make me fall in love with that face. Don’t let the drunk the wine seller embrace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1097,
        "beyt": "صوفی چو تو رسـم رهروان می‌دانی * بر مردم رند نـکـتـه بـسیار مـگیر",
        "text": "Sufi, you know the pace of this path, The lovers and drunks don’t disgrace.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1098,
        "beyt": "در سنبلـش آویختـم از روی نیاز * گفتـم مـن سودازده را کار بساز",
        "text": "I needed to hang on to her curly ring, Help me please, let my affairs take wing.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1099,
        "beyt": "گفـتا کـه لبم بگیر و زلفم بگذار * در عیش خوش‌آویز نه در عمر دراز",
        "text": "Said, release my hair, instead take my lips, Let go of long life, with good times swing.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1100,
        "beyt": "مردی ز کـنـنده در خیبر پرس * اسرار کرم ز خواجه قنـبر پرس",
        "text": "From warriors learn courage, And wisdom from the sage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1101,
        "beyt": "گر طالب فیض حق به صدقی حافظ * سر چشمه آن ز ساقی کوثر پرس",
        "text": "If you truly seek God’s grace, Ride with the heavenly carriage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1102,
        "beyt": "چشم تو که سحر بابل است استادش * یا رب که فسونـها برواد از یادش",
        "text": "At dawn your eyes from Jupiter learn. O God, may fantasies of my mind burn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1103,
        "beyt": "آن گوش که حلقه کرد در گوش جمال * آویزه در ز نـظـم حافـظ بادش",
        "text": "The ear adorned with that elegant ring. Gems of Hafiz’s poems may earn.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1104,
        "beyt": "ای دوست دل از جفای دشمن درکش * با روی نکو شراب روشـن درکـش",
        "text": "O friend, from your foes your heart release, In pleasant company drink the good wine with ease.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1105,
        "beyt": "با اهـل هنر گوی گریبان بگـشای * وز نااهـلان تـمام دامـن درکـش",
        "text": "Confer with those who know, open your heart. And from the ignorant fleas flee like the breeze.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1106,
        "beyt": "ماهی که نظیر خود ندارد به جـمال * چون جامه ز تن برکشد آن مشکین خال",
        "text": "One with such beauty none will make. When her garments off we take",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1107,
        "beyt": "در سینـه دلش ز نازکی بـتوان دید * مانـنده سـنـگ خاره در آب زلال",
        "text": "You can see her heart in her fragile breast, Like a hard rock in a clear lake.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1108,
        "beyt": "در باغ چو شد باد صـبا دایه گـل * بربسـت مـشاطـه‌وار پیرایه گـل",
        "text": "The morning breeze tended to the rose, A maid-in-waiting, as the flower grows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1109,
        "beyt": "از سایه به خورشید اگرت هست امان * خورشید رخی طلب کن و سایه گـل",
        "text": "If in the sun you have a shady refuge, Seek the shade of a rose, and one who glows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1110,
        "beyt": "لـب باز مگیر یک زمان از لـب جام * تا بسـتانی کام جهان از لـب جام",
        "text": "Don’t let go of the cup’s lips. Till you receive your worldly tips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1111,
        "beyt": "در جام جهان چو تلخ و شیرین به هم است * این از لب یار خواه و آن از لـب جام",
        "text": "Bittersweet is the world’s cup. From lover’s lips and the cup sips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1112,
        "beyt": "در آرزوی بوس و کـنارت مردم * وز حـسرت لـعـل آبدارت مردم",
        "text": "I long for your hug and kiss, I want the wine that will bliss.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1113,
        "beyt": "قـصـه نـکـنـم دراز کوتاه کـنـم * بازآ بازآ کز انـتـظارت مردم",
        "text": "Let me cut the story short, Please return, cause you I miss.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1114,
        "beyt": "عمری ز پی مراد ضایع دارم * وز دور فلک چیست که نافع دارم",
        "text": "I spent my life chasing my wishes. What benefits fate furnishes?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1115,
        "beyt": "با هر که بگفتم که تو را دوست شدم * شد دشمن من وه که چه طالع دارم",
        "text": "Whomever to I said I loved you, Turned to my foe, why my luck ravishes?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1116,
        "beyt": "مـن حاصل عمر خود ندارم جز غم * در عشق ز نیک و بد ندارم جز غـم",
        "text": "My life has only brought me sorrow;. Love’s good and bad only taught me sorrow.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1117,
        "beyt": "یک هـمدم باوفا ندیدم جز درد * یک مونـس نامزد ندارم جز غـم",
        "text": "My constant companion is only pain, My lover has only bought me sorrow.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1118,
        "beyt": "چون باده ز غم چه بایدت جوشیدن * با لشگر غم چه بایدت کوشیدن",
        "text": "When there is wine, no need to cry;. Army of sorrows, no need to defy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1119,
        "beyt": "سبز است لبت ساغر از او دور مدار * می بر لب سبزه خوش بود نوشیدن",
        "text": "Your lips are green, bring forth the wine. Drinking at the green, everyone must try.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1120,
        "beyt": "ای شرمزده غنچه مـسـتور از تو * حیران و خجل نرگس مخـمور از تو",
        "text": "Beauty of the rose you eclipse, Every bud quietly away slips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1121,
        "beyt": "گـل با تو برابری کـجا یارد کرد * کاو نور ز مـه دارد و مـه نور از تو",
        "text": "How can the rose compete with you? Rose shines in moonlight, moon in your grips.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1122,
        "beyt": "چشمت که فسون و رنگ می‌بازد از او * افسوس که تیر جنگ می‌بارد از او",
        "text": "Your eyes enrapture, and colors pour, Alas, your love’s arrows score.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1123,
        "beyt": "بس زود ملول گشتی از همنفسان * آه از دل تو که سنگ می‌بارد از او",
        "text": "Too soon you gave up on the lovers, Alas, your heart has rocks in store.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1124,
        "beyt": "ای باد حدیث من نـهانـش می‌گو * سر دل من بـه صد زبانـش می‌گو",
        "text": "O breeze, my story quietly share, My heart’s secrets, to whoever you care.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1125,
        "beyt": "می‌گو نه بدانسان که ملالـش گیرد * می‌گو سخنی و در میانـش می‌گو",
        "text": "Tell not to upset or bring sorrow, Share them with a heart that’s aware.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1126,
        "beyt": "ای سایه سنبلت سمـن پرورده * یاقوت لـبـت در عدن پرورده",
        "text": "Every flower its beauty bestows, Your lips the dearest gems dispose.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1127,
        "beyt": "همچون لب خود مدام جان می‌پرور * زان راح که روحیست به تن پرورده",
        "text": "May your lips nurture our souls. With the wine that every spirit knows.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1128,
        "beyt": "گفتی که تو را شوم مدار اندیشه * دل خوش کن و بر صبر گمار اندیشه",
        "text": "Let not your thoughts constantly be fought, Let thoughts in patience and joy be caught.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1129,
        "beyt": "کو صبر و چه دل, کانچه دلش می‌خوانند * یک قطره خون است و هزار اندیشه",
        "text": "What patience? Cause what they call the heart. Is a drop of blood, and a thousand thought.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1130,
        "beyt": "آن جام طرب شکار بر دسـتـم نـه * وان ساغر چون نگار بر دسـتـم نـه",
        "text": "Bring me the cup that preys on joy;. Bring me a lover who is shy and coy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1131,
        "beyt": "آن می‌کـه چو زنـجیر بـپیچد بر خود * دیوانـه شدم بیار بر دسـتـم نـه",
        "text": "The wine that twists and turns like a chain. Bring me to enslave and destroy.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1132,
        "beyt": "با شاهد شوخ شنگ و با بربط و نی * کنجی و فراغتی و یک شیشه می",
        "text": "With good company and harp and reed. In a corner, jug of wine and time to heed,",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1133,
        "beyt": "چون گرم شود ز باده ما را رگ و پی * منت نبریم یک جو از حاتم طی",
        "text": "The warmth of wine runs through my veins, Why should I succumb to my greed?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1134,
        "beyt": "قسام بهشت و دوزخ آن عقده گشای * ما را نـگذارد کـه درآییم ز پای",
        "text": "O divider of heaven and hell bring relief, Don’t let us give in to our grief.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1135,
        "beyt": "تا کی بود این گرگ ربایی, بنـمای * سرپنجه دشمن افکن ای شیر خدای",
        "text": "How long upon our lives you prey? Why don’t you hunt our lives’ thief?",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1136,
        "beyt": "ای کاش که بخـت سازگاری کردی * با جور زمانـه یار یاری کردی",
        "text": "I wish that fate would cease this carnage, And to the lovers give their due wage.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1137,
        "beyt": "از دسـت جوانی‌ام چو بربود عـنان * پیری چو رکاب پایداری کردی",
        "text": "In times of youth the rein in my hands, Now on the saddle, I ride in old age.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1138,
        "beyt": "گر همچو من افتاده این دام شوی * ای بس که خراب باده و جام شوی",
        "text": "If like me, you too fall in this trap, Hold the wine and cup upon your lap.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1139,
        "beyt": "ما عاشق و رند و مست و عالم سوزیم * با ما منشین اگر نـه بدنام شوی",
        "text": "We are the lovers, burning our tracks, Join us, if you can put up with the crap.",
        "lang": "eng",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 0,
        "beyt": "دیریست که دلدار پیامی نفرستاد * ننوشت سلامی و کلامی نفرستاد",
        "text": "خیلی وقت است که دلدار خبری برایمان نفرستاده ، نه یک کلام چیز نوشت و نه سلامی فرستاد . خلاصه مدت زمانی است که برای ما نه کلامی و نه پیامی و نه سلامی می فرستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 1,
        "beyt": "صد نامه فرستادم و آن شاهِ سواران * پیکی ندوانید و سلامی نفرستاد",
        "text": "من صد نامه فرستادم در حالیکه آن شاه سواران حتی یک پیک برای من نفرستاد یعنی یک خبر هم نفرستاد . خلاصه به نامۀ من توجه نکرد و مقید نشد که برایم جوابی بفرستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 2,
        "beyt": "سویِ منِ وحشی صفتِ عقل رمیده * آهو روشی کبکِ خرامی نفرستاد",
        "text": "دلبر آهو رفتار که از دلدادگان می رمد ، قاصدِ کبک پویه و تیز گامی نزدِ منِ عاشقِ بیابان نورد خِرد گم کرده نفرستاد ( شرح دکتر خطیب رهبر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 3,
        "beyt": "دانست که خواهد شدنم مرغِ دل از دست * وز آن خطِ چون سلسله دامی نفرستاد",
        "text": "او فهمید که مرغِ دلم از دست خواهد رفت با وچودِ این از آن خطِ زیبای به هم پیوسته نامه ای برایم نفرستاد . یعنی با خطِ خود نامه ای ارسال نکرد که مرغِ دلم از دیدن آن تسلی یابد و آرام بگیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 4,
        "beyt": "فریاد که آن ساقیِ شکّر لبِ سرمست * دانست که مخمورم و جامی نفرستاد",
        "text": "فریاد از آن ساقی شکر لب و مستغنی زیرا با وجود آنکه از مخموری من خبر داشت جامی برایم نفرستاد یعنی می دانست که عشق و محبتش مرا بی اختیار کرده است . خبری که تسکینم دهد نفرستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 5,
        "beyt": "چندانکه زدم لافِ کرامات و مقامات * هیچم خبر از هیچ مقامی نفرستاد",
        "text": "در طریق عشق لافِ کرامات و مقامات خیلی زدم یعنی خیلی گفتم که در عشقِ تو به درجه ای رسیده ام که هر چه از من صادر می شود تماماََ ولایت و کرامت است امّا با این حال از هیچ جا هیچ خبری برایم نفرستاد . یعنی به هیچ وجه به علاقه ام توجه نکرد و به سخنانم التفاط نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 6,
        "beyt": "حافظ به ادب باش که واخواست نباشد * گر شاه پیامی به غلامی نفرستاد",
        "text": "ای حافظ ، ادب را رعایت کن چرا که اگر پادشاهی برای غلامش خبری نفرستد ، موردِ بازخواست قرار نمی گیرد یعنی هرگز نمی شود که به پادشاهی خطاب کرد که چرا برای چاکرت خبری و پیامی ارسال نکردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 7,
        "beyt": "خسروا گوی فلک در خَمِ چوگانِ تو باد * ساحتِ کون و مکان عرصۀ میدان تو باد",
        "text": "ای پادشاه گوی فلک در خَمِ چوگانِ تو باشد یعنی حق تعالی به تو قدرت و عظمتی دهد که مافوقِ تصور باشد یعنی قدرت و عظمتِ خارق العاده دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 8,
        "beyt": "زلفِ خاتونِ ظفر شیفتۀ پرچمِ توست * دیدۀ فتح ابد عاشقِ جولانِ تو باد",
        "text": "گیسوی ملکۀ پیروزی عاشق پرچم درفش توست و چشم فتح و گشایش جاودانی دلباختۀ تاخت و تاز تو باد . خلاصه بهر سوی که جنبش کنی و روی آوری فتح و پیروزی هوادارِ تو باشد . ( شرح دکتر خطیب رهبر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 9,
        "beyt": "ای که انشاء عطارد صفتِ شوکتِ توست * عقلِ کُل چاکرِ طغرا کِشِ دیوانِ تو باد",
        "text": "ای شاهی که انشاء عطارد صفت شوکتِ توست یعنی عطارد که نویسندۀ فلک است شوکت و عظمت تو را وصف می کند و عقل کُل خدمتکارِ طغراکشِ تو باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 10,
        "beyt": "طیرۀ جلوۀ طوبی قدِ چون سروِ تو شد * غیرتِ خُلدِ برین ساحتِ بستانِ تو باد",
        "text": "قدِ چون سروِ تو باعثِ خشمِ جلوه طوبی گشت یعنی وقتی طوبی قدِ چون سروِ تو را دید که با ناز می خرامد از حسادت به خشم آمد و غضبناک شد و پهنۀ گشادۀ گلستان تو مایه رشک بهشت اعلی باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 11,
        "beyt": "نه به تنها حیوانات و نباتات و جماد * هر چه در عالَمِ امرست به فرمانِ تو باد",
        "text": "نه تنها حیوانات و نباتات و جمادات بلکه هر چه هم در عالمِ ملکوت است مطیع فرمان تو باشد . یعنی نه تنها همۀ موجودات زمینی ، بلکه آنچه در عالم ملکوت نیز هست مطیع فرمان تو باشد . – عالم امر منظور عالمِ ملکوت است که در مقابل عالم خلق یا عالمِ مادی آمده است که از آن به « حیوانات و نباتات و جماد » تعبیر شده است . با توجه به اینکه این بیت خطاب به شاه منصور می باشد لذا ظاهراََ غلوی شده است که خلافِ ادبِ شرعی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 12,
        "beyt": "حُسنِ تو همیشه در فزون باد * رویت همه ساله لاله گون باد",
        "text": "زیبایی تو همیشه در ترقی باشد یعنی روز به روز بیشتر شود و رویت سراسرِ سال لاله گون یعنی چون لاله باشد و یا به رنگِ لاله باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 13,
        "beyt": "اندر سرِ ما خیالِ عشقت * هر روز که باد در فزون باد",
        "text": "خیال عشق تو در سرم هر روز افزونتر گردد یعنی عشقم نسبت به تو شدّت یابد . خلاصه عشق و محبتم نسبت به تو روز به روز بیشتر شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 14,
        "beyt": "هر سرو که در چمن درآید * در خدمتِ قامتت نگون باد",
        "text": "هر سرو که در چمن پیدا شود در خدمت قدِ چون الفِ تو ، نگون باد . یعنی به واسطۀ تعظیمی که می کند قدش خمیده گردد چنانکه رسم بر این است که هنگامِ سلام خم می شوند . خلاصه هر قدِ بلند و عالی شأن در برابر قامت تو راکع و ساجد باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 15,
        "beyt": "چشمی که نه فتنۀ تو باشد * چون گوهرِ اشک غرق خون باد",
        "text": "چشمی که مفتونِ تو نباشد مثلِ گوهرِ اشک غرق خون گردد یعنی هر که تو را دوست ندارد چشمش گریان و دلش غمناک شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 16,
        "beyt": "چشمِ تو ز بهرِ دلربایی * در گردنِ سحرِ ذوفنون باد",
        "text": "چشمت برای دلربایی ، صاحب همه فنون سُحر باشد . یعنی برای تسخیر دل های عشاق به انواعِ سِحر قادر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 17,
        "beyt": "هر جا که دلی است در غمِ تو * بی صبر و قرار و بی سکون باد",
        "text": "در هر جا که دلی قابلیت عشق و محبت را دارد . در غمِ عشق تو بی صبر و قرار و نا آرام باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 18,
        "beyt": "قدِ همه دلبرانِ عالَم * پیشِ الفِ قدت چو نون باد",
        "text": "قامت همه دلربایان جهان در برابر بالای راست الف سان تو مانند حرف «ن» خمیده باد یعنی همۀ نکویان در پیشِ تو ، به نشانِ بزرگداشت سر فرود آورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 19,
        "beyt": "هر دل که ز عشق توست خالی * از حلقۀ وصلِ تو برون باد",
        "text": "دلی که به راستی عاشقِ تو نباشد و برای هوس ، وصلِ تو را خواهد . از انجمنِ وصالت دور باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 20,
        "beyt": "لعلِ تو که هست جانِ حافظ * دور از لبِ مردمانِ دون باد",
        "text": "لبِ قرمز چون لعلِ تو که جانِ حافظ است . دور از لب مردم فرومایه باشد . یعنی فقط نصیب حافظ شود و غیر از او کسی از آن بهره مند نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 21,
        "beyt": "تنت به نازِ طبیبان نیازمند مباد * وجودِ نازکت آزردۀ گزند مباد",
        "text": "تن تو محتاج ناز طبیبان نشود یعنی همیشه سلامت باشی و وجود نازکت هم از امراض مصون باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 22,
        "beyt": "سلامت همه آفاق در سلامتِ توست * به هیچ عارضه شخصِ تو دردمند مباد",
        "text": "سلامت همه عالم در سلامتِ تو است یعنی تو جانِ عالَمی ، صِحتِ تو صِحتِ عالَم است . پس خدا نکند که وجودِ شریفِ تو با یک عارضه یا یک مرض دردمند شود و به زحمت بیفتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 23,
        "beyt": "درین چمن چو درآید خزان به یغمایی * رهش به سروِ سهی قامتِ بُلند مباد",
        "text": "وقتی خزان در این چمن دنیا به یغماگری بیاید ، آن خزان به جانبِ سروِ سهی یعنی سروی که قامتِ بلند دارد راه پیدا نکند . خلاصه اینکه به تمامِ خلق عالَم که امراض مختلف عارض می شود به تو عارض نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 24,
        "beyt": "در آن بساط که حُسنِ تو جلوه آغازد * مجالِ طعنۀ بدبین و بدپسند مباد",
        "text": "در جایی که جمالِ تو جلوه آغازد یعنی عرض جمال نماید ، دیگر برای بدبین و بدپسند مجال طعنه نباشد یعنی دشمن بدبین و بدپسند قادر به طعنه تو نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 25,
        "beyt": "هر آنکه رویِ چو ماهت به چشمِ بد بیند * بر آتشِ تو به جز جانِ او سپند مباد",
        "text": "هر آنکس که به رویِ ماهِ تو به چشمِ بد نگرد یعنی چشم زخم زند . به جز بر آتش تو جانِ او اسپند نباشد یعنی جانش در آتش غم بسوزد و از غم و غصه خلاص نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 26,
        "beyt": "شفا ز گفتۀ شکّر فشانِ حافظ جوی * که حاجتت به علاجِ گُلاب و قند مباد",
        "text": "خواجه خطاب به آن دوستی که مریض شده می گوید : شفا را از کلامِ شکرافشانِ حافظ بخواه یعنی برای شفا از مرض اشعار شیرین چون شکر حافظ را بخوان که علاج پذیر باشی و به گلاب و قند محتاج نشوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 27,
        "beyt": "صوفی ار باده به اندازه خورد نوشش باد * ور نه اندیشۀ این کار فراموشش باد",
        "text": "اگر صوفی باده را به قدری بخورد که مست نشود ، آن باده برایش چون عسا و شکر ، شیرین و گوارا باشد ولی اگر به حدی بخورد که مست و سرخوش گردد بهتر است که فکر باده نوشی را فراموش کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 28,
        "beyt": "آن که یک جرعه مِی از دست توانَد دادن * دست با شاهدِ مقصود در آغوشش باد",
        "text": "آن کسی که قدرت این را دارد که به مستحق مِی احسان کند یعنی کسی که احسانِ خود را از مردم دریغ نمی دارد . با آن دستی که احسان کرده با مقصود و محبوب خود هم آغوش گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 29,
        "beyt": "پیر ما گفت خطا بر قلمِ صُنع نرفت * آفرین بر نظرِ پاکِ خطا پوشش باد",
        "text": "پیرِ روشندل ما به فراست دریافت و به مریدی که پنداشته بود خطایی بر خامۀ آفرینش رفته است فرمود : خطا و اشتباهی از قلمِ صُنع در کارگاه هستی صادر نشده است . آفرین بر دیدۀ پاک بین مرشد باد که خطای مرید را دریافت ولی بر روی او نیاورد ( شرح دکتر خطیب رهبر ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 30,
        "beyt": "شاهِ ترکان سخنِ مدعیان می شنود * شرمی از مظلمۀ خونِ سیاووشش باد",
        "text": "اشاره به داستان سیاوش در شاهنامه است و می فرماید : شاه ترکان ( افراسیاب ) به گفتار سخن چینان که ادعای دوستی با وی دارند گوش فرا می دهد و کشتن سیاوش را مباح و روا می شمارد . از ستمی که بر سیاوش رفته باید حیا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 31,
        "beyt": "گر چه از کبر سخن با منِ درویش نگفت * جان فدای شکرین پستۀ خاموشش باد",
        "text": "اگر چه جانان از تکبری که دارد با منِ درویش هیچ حرفی نزد ، با وجود این جان ، فدای پستۀ خاموشش شود یعنی حرف نزدن و سخن نگفتنش با من از روی عدمِ التفات است . با این حال جانم فدای دهانِ خاموشِ چون پستۀ شیرینش گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 32,
        "beyt": "چشمم از آینه دارانِ خط و خالش گشت * لبم از بوسه ربایانِ بَر و دوشش باد",
        "text": "دیدۀ من آینه دار عذار و خال هندوی اوست یعنی جانان هیچ وقت از برابر دیدگانم دور نمی شود . امید است که لبم نیز از بوسه ربایان سینه و شانه اش باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 33,
        "beyt": "نرگسِ مستِ نوازش کُنِ مردم دارش * خون عاشق به قدح گر بخورد نوشش باد",
        "text": "چشم مستِ نوازش کُن و مردم خویِ آن جانان که عشاق را نوازش می کند و رعایت حالشان را می نماید ، اگر خونِ عاشق را به قدح بخورد نوشش باد یعنی برایش شکر و عسل گردد و خلاصه حلالش باشد . چونکه عشاق را رعایت می کند پس خونشان نوشِ جان و گوارای وجودش باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 34,
        "beyt": "به غلامیِ تو مشهورِ جهان شد حافظ * حلقۀ بندگیِ زلفِ تو در گوشش باد",
        "text": "حافظ چون غلامی تو را قبول کرده مشهورِ جهان گشته است . پس آرزو دارم که حلقۀ غلامی زلفِ تو در گوش او باشد یعنی همیشه مطیع و فرمانبردار تو باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 35,
        "beyt": "جمالت آفتاب هر نظر باد * ز خوبی رویِ خوبت خوبتر باد",
        "text": "جمالت آفتابِ هر نظر باد یعنی رویِ زیبایت در نظرِ هر ناظر مثلِ خورشید نوربخش باشد . یعنی همانطوری گه قمر از خورشید کسبِ نور می می کند ، هر نگاه کننده به روی تو از خورشیدِ رویت مستنیر گردد و در زیبایی به حدِ کمال برسی یعنی حُسنِ تو روز به روز افزون گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 36,
        "beyt": "همایِ زلفِ شاهین شهپرت را * دلِ شاهانِ عالَم زیرِ پَر باد",
        "text": "دلِ شاهان عالَم زیرِ پرِ همایِ زلفِ شاهین شهپرت باد یعنی تمام شاهان عالم در سایه حمایت تو مطیعِ فرمانت باشند . ( همای زلف = گیسوی تو که سایه اش چون سایه هما فرخندگی و میمنت می بخشد / همای = مرغ معروف به سعادت / شاهین = مرغی بی نهایت قوی و چالاک )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 37,
        "beyt": "کسی کو بستۀ زلفت نباشد * چو زلفت درهم و زیر و زبر باد",
        "text": "کسی که گرفتار زلفت نباشد . چون زلفت پریشان و آشفته گردد یعنی هر آن کسی که به تو علاقه نرسانده و دلش را در عقدِ محبت تو قرار نداده است ، پریشان حال و مشوش بال گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 38,
        "beyt": "دلی کو عاشقِ رویت نباشد * همیشه غرقه در خونِ جگر باد",
        "text": "آن کسی که عاشقِ رویت نشود یعنی به تو تعلق و تعشق نداشته باشد ، دائماََ غرقِ در خونِ جگر گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 39,
        "beyt": "بتا چون غمزه ات ناوک فشاند * دلِ مجروحِ من پیشش سپر باد",
        "text": "ای بت وقتی که غمزه ات تیر می اندازد . دلِ مجروحِ من در برابرِ تیرش سپر باشد . یعنی تیرهای غمزه ات فقط به دلِ مجروحِ من اصابت کند و نصیب دیگران نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 40,
        "beyt": "چو لعلِ شکرینت بوسه بخشد * مذاقِ جانِ من زو پُر شکر باد",
        "text": "وقتی لبِ لعلِ چون شکرت بوسه بخشد ، مذاقِ جانِ من از لعلِ شکرینِ تو پر شکر گردد یعنی بوسۀ لبِ شکرین تو برایم میسر گردد و نصیبم شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 41,
        "beyt": "مرا از تست هر دم تازه عشقی * ترا هر ساعتی حُسنی دگر باد",
        "text": "هر دم و هر نفس به تو عشقِ تازه پیدا می کنم یعنی هر دم مهر و محبتم به تو تازه تر می شود . و تو هم هر ساعتی حُسنِ تازه تری پیدا می کنی یعنی زیباتر از زیبا می شوی . خلاصه همنطور که عشق و محبتِ من هر آن زیاد می شود ، حُسن و جمالِ تو هم کمال می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 42,
        "beyt": "به جان مشتاقِ رویِ تست حافظ * ترا در حالِ مشتاقان نظر باد",
        "text": "حافظ از دل و جان مشتاقِ روی توست . خدا کند که به حالِ مشتاقان نظری داشته باشی . یعنی به حالِ حافظ نظری بیفکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 43,
        "beyt": "روزِ وصلِ دوستداران یاد باد * یاد باد آن روزگاران یاد باد",
        "text": "روزِ وصلِ دوستان یاد باد . یعنی هرگز فراموش نشود آن ایام که با دوستان در یک جا جمع بودیم . یاد باد آن ایم ، یاد باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 44,
        "beyt": "کامم از تلخیِ غم چون زهر گشت * بانگِ نوشِ شادخواران یاد باد",
        "text": "از تلخی غم ، کامم مثلِ زهر تلخ گشت . بانگِ بنوش بنوش مجلسِ باده هرگز فراموش نشود . زیرا عادت اهلِ مجلس جنان است که وقتی یکی از مجلسیان قدح شرابِ را بلند کرد دیگران هم با گفتن لفظِ «بنوشیم» جام های خود را بلند می کنند و می نوشند . در روم هم معمول همین است می گویند «بخوریم» .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 45,
        "beyt": "گر چه یاران فارغند از یادِ من * از من ایشان را هزاران یاد باد",
        "text": "اگر چه یاران از یاد کردن من فارغند یعنی یادی از من نمی کنند ولی از من به ایشان هزاران بار یاد باد . یعنی من آنها را هزار باد به خاطر می آورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 46,
        "beyt": "مُبتلا گشتم در این بند و بلا * کوششِ آن حق گزاران یاد باد",
        "text": "من گرفتارِ بندِ بلا شده ام یعنی گرفتارِ بندِ هجران و فراق عزیزان گشته ام . سعی و تلاشِ آن دوستانِ حق گزار یاد باد . یعنی از خاطرها محو نگردد بلکه برای همیشه باقی بماند آن کوششی که دوستان حق گزار در ادای حقِ ما بجا می آوردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 47,
        "beyt": "گر چه صد رودست در چشمم مدام * زنده رودِ باغ کاران یاد باد",
        "text": "هر چند که از اشکِ چشمم هر آن در چشمم صد نهر تشکیل می شود امّا جایش است که زنده رودِ باغکاران یاد شود . یعنی از کثرت گریه از چشمانم نهرها جاری می شود . بسیار بجاست که این نهرها ، زاینده رود را به خاطر بیاورد . خلاصه هر چند که پیوسته دیده ام سرچشمۀ صد جویبار اشک است . با این حال یادِ نهرِ زاینده رود که از کنار باغ کاران می گذرد از خاطر فراموش مباد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 48,
        "beyt": "رازِ حافظ بعد از این ناگفته ماند * ای دریغا رازداران یاد باد",
        "text": "رازِ حافظ بعد از این ناگفته می ماند یعنی کسی پیدا نمی شود که رازِ حافظ را نگه دارد و آن شخص راز نگهدارش باشد . یادِ یاران راز پوش بخیر باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 49,
        "beyt": "دوش اگهی ز یارِ سفر کرده داد باد * من نیز دل به باد دهم هر چه باد باد",
        "text": "دیشب باد از یار سفر کرده آگهی داد یعنی از جانانی که به سفر رفته است خبری آورد . من هم در مقابل این مژده دلِ خود را به مژدگانی دادم هر چه باد باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 50,
        "beyt": "کارم بدان رسید که همراز خود کنم * هر شام برقِ لامع و هر بامداد باد",
        "text": "کارم به اینجا رسید که هر شام ، برق درخشان یعنی آه آتشین و هر صبح بادِ آه را مثاحب و همرازِ خود کنم . خلاصه عشق جانان به حدی تأثیرم کرده که هر صبح و شام کارم آه و ناله و فغان و فریاد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 51,
        "beyt": "در چینِ طرّۀ تو دلِ بی حفاظ من * هرگز نگفت مسکنِ مألوف یاد باد",
        "text": "در چین و خمِ طره تو این دلِ بی غیرت من هرگز نگفت که وطن اصلی من کجاست ؟ یعنی از وطنِ اصلی خود هیچ یاد نکرد خلاصه از وقتی که دلِ من در شکن گیسوی تو مسکن گزیده از فضای سینه که جایگاه خو گرفتۀ اوست یادی نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 52,
        "beyt": "امروز قدرِ پندِ عزیزان شناختم * یارب روانِ ناصحِ ما از تو شاد باد",
        "text": "قدر پند و نصیحت عزیزان را امروز شناختم . یارب کسی که به ما نصیحت می کرد روحش از تو شاد باد . خلاصه در ایامِ جوانی و طراوت قدر نصایح دوستان و عزیزان را نفهمیدم ولی حالا که جوانی گذشته و زمان پیری فرا رسیده ، می فهمم چه می گفتند . خدایا روحِ آنها را شاد کن . زیرا آنها خیرخواهِ من بودند که پندم می دادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 53,
        "beyt": "خون شد دلم به یادِ تو هر گه که در چمن * بندِ قبایِ غنچۀ گُل می گشاد باد",
        "text": "هر وقت که باد در چمن بندِ قبای غنچۀ گل را باز می کرد و آن را شکفته می ساخت ، من دلم خون می شد یعنی تو به یادم می آمدی و به یادِ بندِ قبا گشودن تو می افتادم و دلم از رشک خون می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 54,
        "beyt": "از دست رفته بود وجودِ ضعیفِ من * صُبحم به بویِ وصلِ تو جان باز داد باد",
        "text": "این وجودِ ضعیفِ من پاک از بین رفته بود امّا هنگامِ صبح که باد بوی زلفِ تو را آورد به من جانِ دوباره داد یعنی ضعفِ وجودم به حدِ کمال رسیده بود لکن به سبب بود زلف تو که باد آورد دوباره جان گرفتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 55,
        "beyt": "حافظ نهادِ نیکِ تو کامت برآورد * جانها فدایِ مردمِ نیکو نهاد باد",
        "text": "ای حافظ ، نیک نهادی تو مرادت را برآورد یعنی خوش طبعی تو سبب حصولِ مرادت می گردد . جان ها فدای مردم نیک طینت باد . در واقع خواجه به خودش دعا کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 56,
        "beyt": "شراب و عیش نهان چیست کارِ بی بنیاد * زدیم بر صفِ رندان و هرچه باداباد",
        "text": "نهانی شراب خوردن  و مخفیانه از از مردم ، عیش و عشرت کردن چه معنی دارد . یعنی کارِ بی فایده و بی اساس و بی رویه است . مثلِ بنائی که پایه نداشته و فقط نمای ظاهر دارد . بنابراین ما هم خود را داخلِ رندان کردیم و جزو آنها شدیم ، هر چه بادا باد . مراد این است که عیش و عشرت نهانی عرض و آبروی شخص را حفظ و صیانت می کند امّا با رندان مخلوط شدن و بطور علنی عیاشی و باده نوشی کردن آبروی آدم را بر باد می دهد . لکن ما چون در عیشِ نهانی صفا نیافتیم ، این است که حالا دیگر بر صفِ رندان زدیم و هر چه بادا باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 57,
        "beyt": "گره ز دل بگشا و ز سپهر یاد مکن * که فکرِ هیچ مهندس چنین گره نگشاد",
        "text": "عقدۀ غم و غصه را از دی بیرون بریز و از سپهر و از حرکات و احوالِ فلک یاد نکن که فکر هیچ مهندسی چنین مشکلی را نگشود . خلاصه غمِ دل را فراموش کن و از فلک هم شکایت نکن ، زیرا مؤثرِ حقیقی در کارها فلک نیست و بلکه خودِ خالق است که نه تنها مقادیر و حرکلاتِ افلاک و درجات و دقایق بروج را حتی ثانیه و ثالثه تا عاشره اش می داند بلکه از جوهر و کیفیت آنها آگاه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 58,
        "beyt": "ز انقلابِ زمانه عجب مدار که چرخ * ازین فسانه هزاران هزار دارد یاد",
        "text": "از تغییر زمانه و دگرگونی احوال و اوضاعِ اهلِ زمانه تعجب نکن زیرا فلک هزاران افسانه چون این به خاطر دارد . یعنی قصه ها و افسانه های زیاد از اهِ عالَم به یاد دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 59,
        "beyt": "قدح به شرطِ ادب گیر ز آنکه ترکیبش * ز کاسۀ سرِ جمشید و بهمن است و قباد",
        "text": "قدحِ باده را با رعایت ادب دست بگیر زیرا ترکیب آن از کاسۀ سرِ سه پادشاه مشهور است یعنی گِلَش از خاک سرِ جمشید و بهمن و قباد است . چنانکه عمر خیام می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 60,
        "beyt": "که آگه است که کاوس و کی کجا رفتند * که واقف است که چون رفت تختِ جم بر باد",
        "text": "چه کسی خبر دارد که کاوس و کی به کجا رفته اند و چه کسی می داند که حضرت سلیمان روی باد چگونه حرکت می کرد و به ایهام مقصود آنکه تختِ سلیمان چگونه بر باد رفت و نابود شد . حاصل کلام اینکه : این همه پادشاهان بزرگ که به این عالَم آمده اند معلوم نیست عاقبت کجا رفتند یعنی دنیا دار فناست . و هر که به دنیا آید باقی نمی ماند و حتماََ از این دنیا می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 61,
        "beyt": "ز حسرتِ لبِ شیرین هنوز می بینم * که لاله میدمد از خونِ دیدۀ فرهاد",
        "text": "هنوز هم می بینم که در سرشک خونین فرهاد که در غمِ جدایی از لبِ شیرین بر خاک می چکد . لالۀ سرخ سر از زمین برمیزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 62,
        "beyt": "مگر که لاله بدانست بی وفایی دَهر * که تا بزاد و بشد جامِ مِی ز کف ننهاد",
        "text": "گویی لاله از بی وفایی دنیا خبر دارد زیرا از زمانی که به دنیا آمد تا زمانی که از دنیا رفت ، جام می را از دستش به زمین نگذاشت . یعنی سراسرِ عمرش به باده نوشی گذشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 63,
        "beyt": "بیا بیا که زمانی ز مِی خراب شویم * مگر رسیم به گنجی در این خراب آباد",
        "text": "خطاب به عام می فرماید : بیا تا زمانی از می خراب شویم یعنی مست و لایعقل شویم شاید که در این خراب آباد به گنجی برسیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 64,
        "beyt": "نمی دهند اجازت مرا به سیر و سفر * نسیمِ بادِ مصلا و آبِ رکناباد",
        "text": "نسیم مصلی و آب رکناباد به من اجازه گردش و سفر کردن نمی دهند . یعنی به سبب علاقه زیادی که به این دو دارم نمی توانم آنها را ترک کنم و به گردش و سفر و سیاحت عالَم بپردازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 65,
        "beyt": "قدح مگیر چو حافظ مگر بنالۀ چنگ * که بسته اند بر ابریشمِ طرب دل شاد",
        "text": "حافظ وار با نغمۀ چنگ ، ساغر بگیر و بنوش . چرا که شادی خاطر را بر تارهای ابریشمین چنگ بسته اند . یعنی شادی از شنیدن نوای چنگ در دل پیدید می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 66,
        "beyt": "دی پیرِ مِی فروش که ذکرش به خیر باد * گفتا شراب نوش و غمِ دل ببر ز یاد",
        "text": "یادش بخیر آن پیر می فروش که دیروز گفت : شراب بنوش و غم را فراموش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 67,
        "beyt": "گفتم به باد میدهدم باده نام و ننگ * گفتا قبول کن سخن و هر چه باد باد",
        "text": "به آن پیرِ می فروش گفتم : آخر باده آبرویم را می برد و رسوایم می کند . در جوابم گفت : تو کار به کارها نداشته باش ، حرف مرا قبول کن و هر چه باد باد . یعنی تو خوش باش و به فکرِ نام و ننگ مباش چونکه طریق عشق با نام و ننگ سازگار نیست بلکه در عالم عشق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 68,
        "beyt": "سود و زیان و مایه چو خواهد شدن ز دست * از بهرِ این معامله غمگین مباش و شاد",
        "text": "خواجه به عام خطاب می کند : چون سرمایه و سود و زیان همگی از بین خواهد رفت . پس از بهر معامله ای که ذکرش گذشت نه غمگین باش و نه شاد . خلاصه چون این دنیا خانۀ فناست پس نه برای فایده اش خوشحال باش و نه از ضررش غمگین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 69,
        "beyt": "بادت به دست باشد اگر دل نهی به هیچ * در معرضی که تختِ سلیمان رود به باد",
        "text": "اگر دل به هیچ نهی ، در دستت جز باد چیزی نخواهد ماند . یعنی اسبابِ دنیا که مثلِ خودِ دنیا فانی محض و به مثابۀ هیچ است اگر دل بدان بندی و تعلق و علاقه ای پیدا کنی ، چون بادی است که در دستت باشد . یعنی حاصل و فایده ات هیچ است . در مقامی که تختِ سلیمان فانی  شود یعنی با وجود اینکه باد آنرا با اراده سلیمان حرکت می دهد . عاقبت تختش به باد رود . خلاصه هر که به فانی دل بندد نتیجه ای که در دستش می ماند هیچ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 70,
        "beyt": "حافظ اگرت ز پندِ حکیمان ملالت است * کوته کنیم قصه که عمرت دراز باد",
        "text": "ای حافظ اگر از پندِ حکیمان ملالت و کسالت پیدا می کنی یعنی از نصایحشان ملول و ناراحت می شوی . قصه را طولانی نکنیم . ما از نصیحت گذشتیم برو که به خدا سپردیمت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 71,
        "beyt": "دلِ من در هوایِ رویِ فرّخ * بُوَد آشفته همچون مویِ فرّخ",
        "text": "دل من در عشقِ روی فرخ و در محبتش چون موی فرخ آشفته و پریشان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 72,
        "beyt": "بجز هندویِ زلفش هیچکس نیست * که برخوردار شد از رُویِ فرّخ",
        "text": "کسی نیست که به جز از هندوی زلف فرخ از رویش هم برخوردار باشد یعنی هر کس که از فرخ برخوردار شده فقط از هندوی زلفش بوده امّا از روی وصالش کسی بهره مند نشده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 73,
        "beyt": "سیاهی نیک بخت است آنکه دایم * بُوَد همراز و هم زانویِ فّرخ",
        "text": "آن سیاهی که همیشه همراز و هم زانوی فرخ است ، سیاهِ خوش طالعی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 74,
        "beyt": "شود چون بیدِ لرزان سروِ آزاد * اگر بیند قدِ دلجویِ فرّخ",
        "text": "سرو بستان اگر قدِ دلجوی فرخ را ببیند چون بید لرزان شود . یعنی قامت خرامان فرخ را اگر سرو ببیند از غیرتش بی اختیار می لرزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 75,
        "beyt": "بده ساقی شرابِ ارغوانی * بیادِ نرگسِ جادویِ فرّخ",
        "text": "ای ساقی به یاد چشم زیبا و افسونگر فرخ ، باده سرخ بده تا بنوشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 76,
        "beyt": "دو تا شد قامتم همچون کمانی * ز غم پیوسته چون ابرویِ فرّخ",
        "text": "قامتم از غمِ پیوسته مثلِ کمان دو لا شد مانندِ ابروی فرخ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 77,
        "beyt": "نسیمِ مُشکِ تاتاری خجل کرد * شمیمِ زلفِ عنبر بویِ فرّخ",
        "text": "رایحه زلفِ عنبر بوی فرخ ، نسیمِ مشکِ تاتاری را شرمنده کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 78,
        "beyt": "اگر میلِ دلِ هر کس بجایی است * بُوَد میلِ دلِ من سویِ فرّخ",
        "text": "اگر دل هر کسی میل به جایی داشته باشد یعنی به جایی مقید و متعلق باشد . میلِ دلِ من به جانب فرخ است یعنی مقید و متعلق به اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 79,
        "beyt": "غلامِ همّتِ آنم که باشد * چو حافظ بنده و هندویِ فرّخ",
        "text": "من غلامِ همتِ بلندِ آن کسی هستم که چون حافظ ، بنده و غلام فرخ باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 80,
        "beyt": "اگر به مذهبِ تو خونِ عاشقست مُباح * صلاجِ ما همه آنست کآن تراست صلاح",
        "text": "اپر در مذهب و ملتِ تو ریختن خونِ عاشق حلال است صلاحِ ما هم در صلاحِ تو است یعنی هرچه شایسته توست شایسته ما هم هست . چه ریختن خون باشد و چه گرفتن جان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 81,
        "beyt": "سوادِ زلفِ سیاهِ توجاعِل الظُلُمات * بیاضِ روی چو ماهِ تو فالِق الاِصباح",
        "text": "سیاهی زلفِ تو چنان است که گویی بوجود آورندۀ تاریکی هاست و سپیدی چهرۀ چون ماهِ تو شکافنده و پدیدآورندۀ صبح است به عبارت دیگر ، روی تو همچون صبح که سیاهی شب را کنار می زند و درمی آید . سیاهی زلفِ تو را شکافته و بیرون آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 82,
        "beyt": "ز چینِ زلفِ کمندت کسی نیافت خلاص * از آن کمانچۀ ابرو و تیرِ چشمِ نجاح",
        "text": "هیچکس از شکنِ گیسوی خم اندر خمِ تو رهایی نیابد و از آن کمانِ کوچکِ ابروان و تیرِ نگاه آیا چشمِ رستگاری توان داشت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 83,
        "beyt": "ز دیده ام شده یک چشمه در کنار روان * که آشنا نکند در میانِ آن ملّاح",
        "text": "آنچنان می گریم که از اشکِ دیده ام چشمه ای در کنارم جاری شده است که ملّاح نمی تواند در آن چشمه شنا کند . یعنی با وجودِ این که شناگری از خصوصیات یک ملّاح است باز نمی تواند در آن چشمه شنا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 84,
        "beyt": "لبِ چو آبِ حیاتِ تو هست قوّتِ جان * وجودِ خاکیِ ما را ازوست ذکرِ رواح",
        "text": "لب چون چشمۀ نوشِ تو ، نیروبخشِ جان است و برای پیکرِ خاکی ما همچون دعای شبانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 85,
        "beyt": "بداد لعلِ لبت بوسه ای به صد زاری * گرفت کامِ دلم زو به صد هزار اِلحاح",
        "text": "لبِ لعلِ تو با صد نوع زاری و نیاز بوسه ای داد و دلِ من با صد هزار اصرار و پافشاری ، از لبِ تو کام گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 86,
        "beyt": "دعایِ جانِ تو وِردِ زبانِ مشتاقان * همیشه تا که بود متّصل مسا و صباح",
        "text": "تا زمانی که شب و روز به هم متصل هستندو در پی هم می آیند و می روند . پیوسته ذکرِ زبانِ عاشقان ، دعا برای جانِ تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 87,
        "beyt": "صلاح و توبه و تقوی ز ما مجو حافظ * زِ رِند و عاشق و مجنون کسی نیافت صلاح",
        "text": "ای حافظ ، از ما طلبِ خیر و صلاح و توبه و تقوا را مکن . زیرا از رند و عاشق و دیوانه ، کسی انتظار اینها را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 88,
        "beyt": "تویی که بر سرِ خوبانِ کشوری چون تاج * سزد اگر همۀ دلبران دهندت باج",
        "text": "خطاب به جانام می فرماید : شایسته است که از تمام دلبران عالَم باج بگیری زیرا بر سرِ همۀ زیبایانِ کشور چون تاجی . یعنی پادشاه سرفرازِ جمیع دلبرانی و بر سرِ تمام دلبران جا داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 89,
        "beyt": "دو چشمِ شوخِ تو بر هم زده خطا و حَبَش * به چینِ زلف تو ماچین و هند داده خراج",
        "text": "دیدگان تو که در دلبری گستاخند ، در سرزمینِ ختا و حبشه ، شوری برانگیخته اند و چین بزرگ و هندوستان به شِکنِ زلف تو به نشانِ اطاعت باج داده اند . ( شرح حافظ خلیل خطیب رهبر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 90,
        "beyt": "بیاضِ رویِ تو روشن چو عارضِ رُخِ روز * سوادِ زلفِ سیاهِ تو هست ظلمت داج",
        "text": "سفیدی روی تو از روی خورشید روشن تر است یعنی از روی خورشید درخشان تر است و سیاهی زلفت سایهتر از تاریکی شب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 91,
        "beyt": "دهانِ شهدِ تو داده رواجِ آبِ خضر * لبِ چو قندِ تو برد از نبات مصر رواج",
        "text": "ای جانان ، دهان تو که از انگبین است به آب حیات ، حیات و بقا داده است یعنی آبِ حیات ، خاصیت احیایی خود را از دهان تو گرفته و لبِ شیرین چو قند تو ، بازار نبات مصر را از رونق انداحته و کسادش کرده یعنی تا لبِ تو هست کسی اسمی از نبات مصر نمی برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 92,
        "beyt": "از این مرض به حقیقت شفا نخواهم یافت * که از تو دردِ ، ای جان نمیرسد به علاج",
        "text": "اگر از تو به دردِ دلِ من علاج نرسد ، من از این مرض یعنی مرض عشق ، شفا نمی یابم . یعنی علاج دردِ من ، شربت وصالِ تو است اگر میسر گردد شفا می پذیرد و اِلّا با اجل فراق می میرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 93,
        "beyt": "چرا همی شکنی جانِ من ز سنگِ دلی * دلِ ضعیف که باشد به نازکی چو زجاج",
        "text": "ای جانِ من ، چرا با دلِ چون سنگت ، دلِ ضعیفِ مرا می شکنی . دلی که در نازکی و لطافت مانند شیشه است . خلاصه دلِ نازک و لطیف حافظ ، شایسته شکستن نیست چرا می شکنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 94,
        "beyt": "لبِ تو خضر و دهانِ تو آبِ حیوانست * قدِ تو سرو و میان موی و بر به هیأتِ عاج",
        "text": "لبت چون خضر و دهان شیرین و زندگی بخشت چون آبِ حیات است و قدت هم سرو است یعنی در بلندی و موزونی چون سرو است و میانت چون موی باریک و سینه و پهلوهایت در سفیدی چون عاج است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 95,
        "beyt": "فتاد در دلِ حافظ هوای چون تو شهی * کمینه ذرۀ خاکِ در تو بودی کاج",
        "text": "محبت چون تو شهی در دلِ حافظ افتاده ، کاش کمترین غلامِ خاکِ درِ تو بود یعنی کاش حافظ غلام تو بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 96,
        "beyt": "دردِ ما را نیست درمان اَلغیاث * هجرِ ما را نیست پایان اَلغیاث",
        "text": "مدد کنید که برای علاجِ دردِ ما درمانی وجود ندارد . کمکم کنید و به دادم برسید که جدایی و هجران ما انتها ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 97,
        "beyt": "دین و دل بردند و قصد جان کنند * اَلغیاث از جورِ خوبان اَلغیاث",
        "text": "این زیبا رویان علاوه بر اینکه دین و دلمان را بردند قصدِ جانمان را هم دارند . از جور و ستم این خوبرویان به دادم برسید و کمکم کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 98,
        "beyt": "در بهایِ بوسه ای جانی طلب * می کنند این دلستانان اَلغیاث",
        "text": "این محبوبان دلربا در مقابلِ یک بوسه یک جان می خواهند . به فریادم برسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 99,
        "beyt": "خونِ ما خوردند این کافر دلان * ای مسلمانان چه درمان اَلغیاث",
        "text": "این معشوقان بی رحم خون دل ما را خوردند ، ای مسلمانان علاجِ دردِ ما چیست ؟ کمکم کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 100,
        "beyt": "همچو حافظ روز و شب بی خویشتن * گشته ام سوزان و گریان اَلغیاث",
        "text": "کمکم کنید که شب و روز مانند حافظ از خود بی خود شده و گریان و سوزان گشته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 101,
        "beyt": "مُدامم مست میدارد نسیمِ جَعدِ گیسویت * خرابم می کند هر دم فریبِ چشمِ جادویت",
        "text": "نسیمِ گیسوانِ پر چین و شکن تو همیشه مرا مست می کند یعنی بوی معطر گیسویت هر زمان که به دماغم می رسد بی هوشم می کند و فریبِ چشمِ جادویت دائم مرا مست می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 102,
        "beyt": "پس از چندین شکیبایی شبی یارب توان دیدن * که شمعِ دیده افروزیم در محرابِ ابرویت",
        "text": "بعد از این همه صبوری ، ممکن می شود شبی شمعِ دیده را در ابروان مشابه محرابت روشن سازیم یعنی بعد از این همه جور و جفایت ، شبی دیدارِ وصالت میسر می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 103,
        "beyt": "سوادِ لوحِ بینش را عزیز از بهرِ آن دارم * که جان را نسخۀ باشد ز لوحِ خالِ هندویت",
        "text": "مردمک سیاهِ چشمم را از آن جهت عزیز می دارم یعنی در چشمم حفظش می کنم که از نقشِ خالِ هندیت برای جان یک مثال و یک نسخه باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 104,
        "beyt": "تو گر خواهی که جاویدان جهان یکسر بیارایی * صبا را گو که بردارد زمانی بُرقع از رویت",
        "text": "اگر می خواهی که جهان را دفعتاََ آرایش دهی و مزین نمایی . به صبا بگو زمانی روبند را از رویت بلند کند که تمام عالَم از پرتو رویت مزین و منور گردد . زیرا روی تو نورِ محض است و به هر جا که اشعه اش بیفتد ، آنجا را منور و مزین کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 105,
        "beyt": "وگر رسمِ فنا خواهی که از عالَم براندازی * برافشان تا فرو ریزد هزاران جان ز هر مویت",
        "text": "اگر می خواهی که رسم و قانون فنا را از جهان بر چینی و یا از بین ببری ، زلف و گیسویت را تکان بده تا از هر مویش چندین هزار جان بریزد . یعنی اجسام و اشباح از عالم بر طرف می شود امّا ارواخ پاک همیشه باقی می مانند زیرا ارواح خود باقی ابدی اند و فانی نمی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 106,
        "beyt": "من و بادِ صبا مسکین دو سرگردانِ بی حاصل * من از افسونِ چشمت مست و او از بویِ گیسویت",
        "text": "منِ مسکین و بادِ صباِ مسکین ، دو بی حاصلِ سرگردانیم . من از سِحرِ چشمت مستم و صبا از بوی گیسویت مست است . همانطور که در مسکینی شریکیم در مستانگی هم شریک هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 107,
        "beyt": "زهی همّت که حافظ را راست از دنیی و از عقبی * نیامد هیچ در چشمش بجز حاکِ سرِ کویت",
        "text": "همّتِ حافظ عجب همّتی است یعنی چه همّتِ بلندی حافظ دارد که از هر دو جهان یعنی دنیا و آخرت غیر از غبارِ کوی تو هیچ چیز در نظرش ارزش و بهایی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 108,
        "beyt": "زان یارِ دلنوازم شکریست با شکایت * گر نکته دان عشقی بشنو تو این حکایت",
        "text": "از آن یارِ دلنوازم هم متشکرم و هم شکایت دارم ، شاکرم از بابتِ دلنوازیش ، امّا شکایتم به جهت اینست که قدر هیچ یک از خدماتم را نمی داند . پس اگر نکته سنج عشق هستی پس این حکایت را خوب گوش کن که شکر و شکایت متضادند و جمع شان در یک جا مخالف بنظر می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 109,
        "beyt": "بی مزد بود و منّت هر خدمتی که کردم * یارب مباد کس را مخدومِ بی عنایت",
        "text": "هر خدمتی که به جانان کردم بدون مزد و منت بود یعنی قدرش را ندانست ، یارب ، مخدومِ هیچکس بی عنایت نباشد یا هیچ کس مخدومِ بی عنایت نداشته باشد یعنی مخدومی را که مقادیر عشق را نمی داند ، هیچکس نداشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 110,
        "beyt": "رندان تشنه لب را آبی نمی دهد کس * گویی ولی شناسان رفتند از این ولایت",
        "text": "به رندان تشنه لب کسی یک جرعه آب و یا یک قدح باده نمی دهد . مثل اینکه ولی شناسان از این مملکت رفته اند . یعنی کسانی که برای مردم ارزش قائل بودند و مقادیرِ مردم را می دانستند در این مملکت نمانده اند و بی سر و صدا رفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 111,
        "beyt": "در زلفِ چون کمندش ای دل مپیچ کآنجا * سرها بریده بینی بی جرم و بی جنایت",
        "text": "ای دل به زلفِ چون کمندِ جانان مپیچ یعنی علاقمند نباش زیرا خیلی سرهای بریده در آن زلف می بینی که بدون داشتن گناه و جنایت به آن روزگار گرفتار شده اند یعنی هر علاقمندی به آن باید از جان و سر بگذرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 112,
        "beyt": "چشمت به غمزه ما را خون خورد و می پسندی * جانا روا نباشد خونریز را حمایت",
        "text": "چشمت به یاری غمزه ، خونِ ما را خورد ، آیا روا می داری ؟ ای جان ، حمایت از خونریز یعنی از قاتل جایز نیست . خلاصه چشمت با تیرهای غمزه خونم را ریخت و تو هم این کار را می پسندی . ای جان ، شایسته نیست که از چشمِ خونریز حمایت نمایی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 113,
        "beyt": "در این شبِ سیاهم گم گشت راهِ مقصود * از گوشه ای برون آی ای کوکبِ هدایت",
        "text": "در این شبِ تاریکِ هجران ، راهِ وصال ناپدید گشت .ای جانانی که کوکب هدایتی ، از گوشه ای بیرون بیا تا که راهِ مقصود پدیدار گردد و وصال میسر شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 114,
        "beyt": "از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود * زنهار از این بیابان وین راهِ بی نهایت",
        "text": "به هر جانب از وادی فراق یا وادی عشق که رفتم ، چیزی غیر از وحشتم زیاد نشد . یعنی وحشتم زیاد شد . امان از این بیابان و از این راهِ بی نهایت . یعنی بیابان هجران و یا عشق را هر قدر گشتم چیزی جز وحشت حاصلم نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 115,
        "beyt": "ای آفتابِ خوبان میجوشد اندرونم * یکساعتم بگنجان در سایۀ عنایت",
        "text": "ای آفتاب زیبایان ، اندرونم یعنی دل و جگرم از حرارتِ عشق می جوشد . ساعتی حمایتم کن و در سایۀ عنایتت پناهم بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 116,
        "beyt": "این راه را نهایت صورت کجا توان بست * کش صد هزار منزل بیش است در بدایت",
        "text": "برای نهایت راهِ عشق نمی توان حدی قایل شد . یعنی برای راه عشق نمی توان نهایتی تعیین کرد . زیرا وادی اوّل آن بیش از صد هزار منزل است . خلاصه برای راهِ عشق چطور می توان نهایتی قایل شد در حالیکه وادی اوّل آن بیش از صد هزار منزل است . پس تا آخرش چه می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 117,
        "beyt": "هر چند بردی آبم روی از درت نتابم * جور از حبیب خوشتر کز مدّعی رعایت",
        "text": "اگر چه آبرویم را بردی یعنی عرضم را ضایع نمودی امّا با وجودِ این از درت رو گردان نمی شوم یعنی آستان سعادتت را ترک نمی کنم . زیرا جور و جفای دوست خیلی خوشتر از رعایت دشمن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 118,
        "beyt": "عشقت رسد بفریاد گر خود بسانِ حافظ * قرآن ز بَر بخوانی در چارده روایت",
        "text": "اگر تو هم مثلِ حافظ ، قرآن را در چهارده روایت از حفظ بخوانی باز هم برای وصول کافی نیست بلکه عشق به فریادت می رسد . وصول الی الله با عشق است نه با از حفظ خواندن قرآن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 119,
        "beyt": "چه لطف بود که ناگاه رشحۀ قلمت * حقوقِ خدمتِ ما عرضه کرد بر کرمت",
        "text": "مهربانی بسیار بزرگی بود که ناگهان تراوش قلمِ تو حقِ چاکری دیرینۀ ما را به پیشگاه کرمِ تو بیان کرد . خلاصه تو حقوقِ خدمتِ سابقۀ ما را به کُل فراموش کرده بودی ، این یادآوری از لطفِ قلمت بود که تو را متوجه کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 120,
        "beyt": "به نوک خامه رقم کردۀ مرا * که کارخانۀ دوران مباد بی رقمت",
        "text": "با نوکِ قلم ، سلامی به من نوشته ای که کارگاهِ روزگار هیچوقت بی اسم و رسم تو نباشد یعنی با نبودن تو دنیا هم نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 121,
        "beyt": "نگویم از منِ بیدل به سهو کردی یاد * که در حسابِ خِرد نیست سهو بر قلمت",
        "text": "من نمی گویم که مرا به سهو یاد کردی یعنی از منِ بیدل که یاد کرده ای ، قصدی نداشتی . و بلکه سهواََ این نامه را نوشتی ، زیرا در حساب عقل سهو نیست بر قلمت یعنی از قلمت سهو صادر نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 122,
        "beyt": "مرا ذلیل مگردان به شکرِ این نعمت * که داشتِ دولتِ سرمد عزیز و محترم است",
        "text": "مرا خوار مگردان به شکرانۀ این نعمت که طالع سرمد تو را عزیز و محترم کرده . یعنی دولت ازلی و ابدی تو را عزیز و محترم کرده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 123,
        "beyt": "بیا که با سرِ زلفت قرار خواهم کرد * که گر سرم برود برندارم از قدمت",
        "text": "برگرد که می خواهم به سرِ گیسوی تو پیمان ببندم که اگر سرِ من در این عشق به بادِ فنا رود . از قدمت برندارم یعنی به هر کجا که بروی خاکِ پایت باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 124,
        "beyt": "ز حالِ ما دلت آگه شود مگر وقتی * که لاله بردمد از خاکِ کشتگانِ غمت",
        "text": "دل از حالِ ما خبردار می شود . امّا وقتی از ما خبر می گیرد که از خاکِ مُردگان غمِ تو لاله روییده است یعنی بعد از مرگ ما از احوال ما آگاه می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 125,
        "beyt": "روانِ تشنۀ ما را به جرعه ای دریاب * چو میدهند زلالِ خضر ز جامِ جمت",
        "text": "جانِ تشنۀ ما را با یک جرعه سیراب کن وقتی که از جامِ جم ، آبِ حیاتت می دهند که خضر نوشیده است . یعنی وقتی باده می نوشی روانِ تشنۀ ما را به جرعه ای از آن تسلی بخش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 126,
        "beyt": "همیشه وقتِ تو ای عیسیِ صبا خوش باد * که جانِ حافظِ دلخسته زنده شد به دمت",
        "text": "ای صبای عیسی وش ، اوقات و احوالت همیشه خوش باشد زیرا جانِ حافظِ دلخسته با نفسِ جان بخش و روح افزای تو زنده شد . یعنی با وزیدنت از کوی جانان به جانِ حافظِ مِسکین حیات بخشیدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 127,
        "beyt": "میرِ من خوش میروی کاندر سراپا میرمت * خوش خرامان شو که پیشِ قدِ رَعنا میرمت",
        "text": "ای فرمانروای دلم ، رفتاری دلپذیر داری که فدای سر و قدمت شوم ، به خوشی و ناز روان شو که پیشِ قامت موزونت جان را پیشکش دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 128,
        "beyt": "گفته بودی کی بمیری پیشِ من تعجیل چیست * خوش تقاضا میکنی پیشِ تقاضا میرمت",
        "text": "ای جانان ، پرسیده بودی که چه موقع در برابرِ من می میری . ای جان من عجله برای چیست . عجب تقاضا می کنی پیشِ تقاضایت بمیرم یعنی قربان تقاضایت گردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 129,
        "beyt": "عاشق و مخمور و مهجورم بتِ ساقی کجاست * گو بخرامد که پیشِ سرو بالا میرمت",
        "text": "دلداده ای خمارآلود و جدا از یار مانده ام ، معشوق من ، ساقی مجلس کجاست ؟ بگویید که با ناز بیاید تا در برابر قامت سرو مانندش جان را نثار کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 130,
        "beyt": "آنکه عُمری شد که تا بیمارم از سودایِ او * گو نگاهی کن که پیشِ چشمِ شهلا میرمت",
        "text": "به آن کسی که مدتی است از عشق و خیالِ او بیمارم ، بگو که به من التفاتی کند که فدای چشمِ شهلایش شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 131,
        "beyt": "گفتۀ لعلِ لبم هم درد بخشد هم دوا * گاه پیشِ درد و گه پیشِ مُداوا میرمت",
        "text": "خطاب به جانان می فرماید : ای جانان ، گفته ای که لبِ قرمزِ چون لعلم هم درد می بخشد و هم دوا می دهد . گاه پیشِ دردت و گاه پیشِ مداوایت بمیرم . یعنی فدای لبت گردم که هم درد و هم درمان در آن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 132,
        "beyt": "خوش خرامان میروی چشمِ بَد از رویِ تو دُور * دارم اندر سَر خیالِ آنکه در پا میرمت",
        "text": "ای یار چه با ناز و زیبا راه می روی ، چشم بَد از تو دور باد . قصد دارم وقتی که خوش می خرامی در مقابلِ قدمت جان را نثار کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 133,
        "beyt": "گرچه جای حافظ اندر خلوتِ وصلِ تو نیست * ای همه جای تو خوش پیشِ همه جا میرمت",
        "text": "ای جانان ، اگر چه در خلوتِ وصلِ تو برای حافظ جایی نیست . امّا می دانم که سراپای تو خوش است . همه جا فدای تو گردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 134,
        "beyt": "ای غایب از نظر بخدا می سپارمت * جانم بسوختی و به دل دوست دارمت",
        "text": "این غزل را احتمالاََ خواجه به جای نامه برای جانانش ارسال کرده است و می فرماید : ای جانان غایب از نظر ، تو را به خدا سپردم و تو با اینکه جانم را سوختی امّا من با وجودِ این از جان و دل تو را دوست دارم . یعنی عاشقِ توام و هر قدر هم که از تو جفا ببینم هیچوقت خاطرم از تو ملال پیدا نمی کند چه دور از من باشی و چه نزدیکم باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 135,
        "beyt": "تا دامنِ کفن نکشم زیرِ پای خاک * باور مکن که دست ز دامن بدارمت",
        "text": "تا دامن کفن زیر پای خاک نکشم یعنی تا نمیرم باور مکن که دست از دامنت بردارم . خلاصه تا نمیرم عشق تو را ترک نخواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 136,
        "beyt": "محرابِ ابرویت بنما تا سحرگهی * دستِ دُعا برآرم و در گردن آرمت",
        "text": "مِحرابِ ابروانت را به من نشان بده یعنی ابروانت را به من نشان بده تا هنگام سحر برای دعا دست بلند کنم و تو را دعا نمایم و دو دست خود را حمایل وار در گردنت اندازم تا از چشمِ بد دور باشی یا چشم بد از تو دور باشد . یعنی برای اینکه نظر نخوری ، دو دست خود را بلند نموده دعایت می کنم و به جای حمایل بر گردنت می اندازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 137,
        "beyt": "گر بایدم شدن سویِ هارتِ بابلی * صد گونه جادویی بکنم تا بیارمت",
        "text": "برای دیدار تو اگر به سویِ هاروت بابلی هم رمتنی باشم می روم و صد گونه جادوگری می کنم تا که تو را بیاورم . خلاصه به هر وجهی که ممکن و میسبر گردد برای دیدار تو سعی می نمایم و برای آوردن تو جدیت و کوشش می کنم . ولو به سِحر و جادوگری که فی نفسه یک عملِ کفر و ضلالت است اقدام می نمایم . یعنی اگر به هیچ وسیله نتوانستم تو را پیشِ خود آرم به وسیلۀ جادوگری خواهم آورد . خلاصه خواجه به واسطۀ دوری از جانان شدت اشتیاق خود را عرض می نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 138,
        "beyt": "خواهم که پیش میرمت ای بی وفا طبیب * بیمار بازپُرس که در انتظارمت",
        "text": "ای طبیبِ بی وفا می خواهم که در پیشت بمیرم ، از این بیمارت احوالی بپرس که در انتظار تو هستم . یعنی جان دادنم موقوف به عیادت تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 139,
        "beyt": "صد جُویِ آب بسته ام از دیده بر کنار * بر بویِ تخمِ مهر که در دل بکارمت",
        "text": "به امیدِ کاشتن تخمِ مهر در دلت ، از اشکِ چشمم در کنارِ خود صد جوی آب بسته ام . یعنی از کثرت گریه در اطرافم ، دریاچه ها تشکیل شده . به امید اینکه شاید تو شدّت گریه ام را ببینی و به من رحم نمایی و نسبت به من تمایلی پیدا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 140,
        "beyt": "خونم بریخت و ز غمِ عشقم خلاص داد * منّت پذیر غمزۀ خنجر گذارمت",
        "text": "خونم را ریخت و از غمِ عشق خلاصم کرد یعنی از غم هجران مرا نجات داد . و از این جهت ممنونش هستم . حاصل اینکه : کشتنم و از دستِ هجران خلاص کردنم را یک نوع منت برای جان خود می دانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 141,
        "beyt": "میگریم و مرادم از این سیلِ اشکبار * تخمِ محبّت است که در دل بکارمت",
        "text": "این بیت تکرار مضمون بیت ششم است که می فرماید : مرادم از این سیلِ اشکی که از دیده ام جاری است این است که به وسیلۀ آن ، دلِ سنگِ تو را نرم سازم و در آن بذرِ محبت بکارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 142,
        "beyt": "بارم دِه از کرم سویِ خود تا به سوزِ دل * در پای دم به دم گُهر از دیده بارمت",
        "text": "از کرم و لطفی که داری اجازه ام ده تا به نزدت بیایم ، تا از سوزِ دل دم به دم به زیرِ پایت از دیده گوهر بریزم . یعنی به پایت بیفتم و اشکِ چشمم را نثارت کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 143,
        "beyt": "حافظ شراب و شاهد و رندی نه وضعِ تست * فی الجمله میکنی و فرو میگذارمت",
        "text": "ای حافظ باده نوشی و محبوب دوستی و عیاری شایستۀ شأن و حالِ تو نیست . اگر چه کم و بیش از این کارها می کنی امّا من همۀ این ها را ندیده می گیرم و تو را می بخشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 144,
        "beyt": "ای هُدهُدِ صبا به سبا می فرستمت * بنگر که از کجا به کجا می فرستمت",
        "text": "ای هدهدِ صبا ، تو را به سبا می فرستم . ببین که از کجا به کجا می فرستمت یعنی ای هدهد صبا ، تو را به کوی جانان می فرستم که سبای عاشقان ، کوی جانان است . بنگر که تو را به چه مقامِ شریف و عزیز می فرستم . چون عشاق برای کشفِ اسرارِ عشق یک همراز و همزبان پیدا نمی کنند از آن جهت با صبا مصاحبت می کنند . از آن جهت به صبا ، پیک مشتاقان گویند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 145,
        "beyt": "حیف است طایری چو تو در خاکدانِ غم * ز اینجا به آشیانِ وفا می فرستمت",
        "text": "خواجه خطاب به هدهد صبا می فرماید : حیف است مرغی چون تو در خاکدان غم باشد یعنی دنیا مزبلۀ غم است . ماندن مرغ بلند پروازی چون تو ، در آنجا حیف است . پس تو را به آشیان وفا یعنی کوی جانان می فرستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 146,
        "beyt": "در راهِ عشق مرحلۀ قُرب و بُعد نیست * می بینمت عیان و دعا می فرستمت",
        "text": "خطاب را از هدهد به جانان متوجه نموده می فرماید : در طریق عشق مرحلۀ قرب و بُعد نیست ، تو را آشکار می بینم و برایت دُعا می فرستم . وقتی عشقِ عاشق به مرحلۀ کمال رسید به هر کجا که نگاه کند جانان خود را می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 147,
        "beyt": "هر صبح و شام قافله ای از دعای خیر * در صحبتِ شمال و صبا می فرستمت",
        "text": "هر صبح و شام ، دعاعای کثیره به همراهِ بادِ صبا و شمال برایت می فرستم . زیرا این ها مرید عاشقان و پیک مشتاقانند . خلاصه از هر حیث به اسرار عشاق محرمند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 148,
        "beyt": "تا لشکرت نکند مُلکِ دل خراب * جانِ عزیز خود به نوا می فرستمت",
        "text": "برای اینکه لشکرِ غمت ، مُلکِ دلم را خراب نکند . جانِ عزیز خود را برای لشکر غمت آذوقه فرستادم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 149,
        "beyt": "ای غایب از نظر که شدی همنشینِ دل * می گویمت دعا و ثنا می فرستمت",
        "text": "ای جانان غایب از نظر که مقارن و مصاحبِ دلی ، شب و روز دعایت می کنم و برایت ثنا می فرستم . منظور این است که ظاهراََ و باطناََ به دعا و ثنایت مشغولیم . ظاهراََ به وسیله زبان و باطناََ بوسیله نامه و مکتوب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 150,
        "beyt": "در رویِ خود تفرُّجِ صُنع خدای کُن * کائینۀ خدای نما می فرستمت",
        "text": "در روی خود صنع خدا را تماشا کن که برایت آیینه خدای نما می فرستم . خلاصه برایت آیینۀ قلبی می فرستم ، روی با کمالت را مقابل آن نگهدار و نظری کن و صنع خدا را در آن مشاهده کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 151,
        "beyt": "تا مُطربان ز شوقِ مَنَت آگهی دهند * قول و غزل به ساز و نوا می فرستمت",
        "text": "برای اینکه مطربان از اشتیاق من نسبت به تو آگاهت نمایند . قول و غزل تصنیف نموده و با ساز و نوا برایت فرستادم . خلاصه اشعار را به این دلیل به طرزِ مقامات و نعمات فرستادم که هنگام شنیدن از مطربان ، شوق و اشتیاق مرا نسبت به خود بدانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 152,
        "beyt": "ساقی بیا که هاتفِ غیبم به مژده گفت * با درد صبر کُن که دوا می فرستمت",
        "text": "ای ساقی بیا که هاتف غیب به طریق مژده به من گفت : با درد بساز که برایت دوا می فرستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 153,
        "beyt": "حافظ سرودِ مجلسِ ما ذکر خیرِ توست * بشتاب هان که اسب و قبا می فرستمت",
        "text": "ای حافظ ، سرودِ مجلسِ ما تو را به خوبی یاد کردن است . زود باش که برایت اسب و قبا فرستادم . بیا و مجلسِ ما را مشرف کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 154,
        "beyt": "یارب سببی ساز که یارم به سلامت * باز آید و برهاندم از بندِ ملامت",
        "text": "یارب سببی فراهم کن که یارم به سلامت برگردد و مرا از چنگِ ملامت خلاص کند ، یعنی غمِ هجرانِ یار طوری تاب و توانِ مرا برده که گاهی از شدّتِ ناراحتی عنان اختیار از دستم خارج می شود بطوری که حالت عجیب و غریب از من دیده می شود و همین امر سببِ سرزنشِ مردم نسبت به من می گردد . حال ای خدا سببی ساز که یارم برگردد و مرا از ملامت مردم نجات دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 155,
        "beyt": "خاکِ رهِ آن یارِ سفر کرده بیارید * تا چشمِ جهان بین کُنمش جای اقامت",
        "text": "خاکِ راهِ آن یارِ سفر رفته را بیاورید تا چشمِ جهان بینِ خود را مقام آن خاک نمایم . یعنی غبار راهِ او را به جای توتیا به چشمم بکشید تا دایم از آن نور و ضیاء کسب نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 156,
        "beyt": "فریاد که از شش جهتم راه ببستند * آن خال و خط و زلف و رُخ و عارض و قامت",
        "text": "فریاد و فغان که از شش طرف راهم را بستند ، یعنی آن خال و خط و زلف و رخ و عارض و قامت جانان از جمیع جهات توجه مرا جلب نموده و به خود متعلق ساخته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 157,
        "beyt": "امروز که در دستِ توام مرحمتی کُن * فردا که شوم خاک چه سود اشکِ ندامت",
        "text": "ای جانام امروز که در اختیار تو هستم به من رحم کن زیرا فردا که مُردم و خاک شدم ، گریستن و پشیمانی چه فایده دارد . یعنی امروز که در دنیا هستم و زنده ام ، می توانی حالم را رعایت کنی پس مرحمتی کن و مراعاتم نما . زیرا فردا بعد از مرگم اگر پشیمان هم شوی فایده ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 158,
        "beyt": "ای آنکه به تقریر و بیان دَم زنی از عشق * ما با تو نداریم سخنِ خیر و سلامت",
        "text": "ای کسی که با تقریر و بیان از عشق دَم می زنی یعنی عشق را با قیل و قال بیان می کنی ، ما با تو حرفی نداریم برو به خیر و سلامت . یعنی ای کسی که کیفیت عشق را با زبان بیان می کنی ، در حالی که عشق حال است و به قال نمی گنجد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 159,
        "beyt": "درویش مکُن ناله ز شمشیرِ اَحِبّا * کاین طایفه از کشته ستانند غرامت",
        "text": "ای درویش از شمشیر دوستان ناله و فریاد و فغان مکن زیرا این طایفه دوست ، دیه را از کشته یعنی از مقتول می گیرند . یعنی عاشقانِ خود را می کشند و بعد می گویند دست های ما از کشتن شماها خسته شده و به این بهانه از کشته شده خونبها می گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 160,
        "beyt": "در خرقه زن آتش که خمِ ابروی ساقی * بر می شکند گوشۀ محرابِ امامت",
        "text": "خواجه خطاب به همان درویش می گوید : آتش به خرقه بزن که خمِ ابروی ساقی ، گوشۀ محرابِ امامت را می شکند و خراب می کند . حاصل اینکه : خمِ ابرویِ ساقی تمام مردم عالَم را به خود جلب نموده و همه را در برابرِ خود راکع و ساجد نموده است . از این به بعد زهد و تقوا عبارت خواهد بود از صوفی گری ، زیرا در جایی که گوشۀ ابروی ساقی باشد گوشۀ محراب خراب می شود یعنی عرض و شأنِ محراب را شکست می دهد و دیگر کسی به محراب توجه نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 161,
        "beyt": "حاشا که من از جور و جفایِ تو بنالم * بیدادِ لطیفان همه لطف است و کرامت",
        "text": "خواجه خطاب به جانان می گوید : دور باد از من که از جور و جفای تو ناله و شکایت کنم زیرا ظلمِ لطیفان سراسر لطف و احسان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 162,
        "beyt": "کوته نکنند بحثِ سرِ زلفِ تو حافظ * پیوسته شد این سلسله تا روزِ قیامت",
        "text": "حافظ گفتگوی زلفِ تو را کوتاه نمی کند یعنی در بیان و تعریفِ آن تقصیر نمی کند . خلاصه این یک قصۀ طولانی است که نمی شود مختصر کرد ، زیرا این سلسله به روز قیامت متصل شده یعنی حد و غایت این سلسله به قیامت می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 163,
        "beyt": "شنیده ام سخنی خوش که پیرِ کنعان گفت * فراق یار نه آن میکند که بتوان گفت",
        "text": "سخن زیبایی شنیده ام که آن را یعقوب علیه السلام گفته است . بدین مضمون که فراق یار حالی نیست که قابلِ بیان باشد یعنی هجران یار کاری می کند که قابلِ تعبیر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 164,
        "beyt": "حدیثِ هولِ قیامت که گفت واعظِ شهر * کنایتی است که از روزگارِ هجران گفت",
        "text": "واعظ شهر گفت : هول و ترس قیامت ، کنایه ای از روزگارِ هجران است . یعنی عذاب قیامت که می گویند همان عذابِ فراق یار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 165,
        "beyt": "نشانِ یارِ سفر کرده از که پُرسم باز * که هر چه گفت بریدِ صبا پریشان گفت",
        "text": "نشان و خبر یارِ سفر کرده را از که بپرسم زیرا پیکِ صبا هر چه گفت ، پریشان گفت یعنی پیکِ صبا پریشان گو است و خبرش قابلِ اعتماد نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 166,
        "beyt": "فغان که آن مَهِ نامهربانِ مِهر گسل * به تَرکِ صحبتِ یارانِ خود چه آسان گفت",
        "text": "افسوس که آن یار نامهربان گفته است : من مصاحبت یاران را ترک نمودم ، اما این حرف را خیلی بی پروا گفته است . حاصل این که ، خواجه افسوس می خورد که آن یارِ نامهربان لااقل از گفتۀ خود پشیمان هم نمی شود زیرا خودِ خواجه هم جزء یارانِ متروک محسوب می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 167,
        "beyt": "من و مقام رضا بعد از این و شُکرِ رقیب * که دل به دردِ تو خو کرد و تَرکِ درمان گفت",
        "text": "از این به بعد ، منم و مقامِ رضا ، یعنی هر چه از جانان برسد راضی و صابر هستم و شکایت ننمایم زیرا که دل با دردِ تو خو گرفت و درمان را ترک کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 168,
        "beyt": "غمِ کُهن به مِیِ سالخورده دفع کنید * که تخمِ خوشدلی اینست پیرِ دهقان گفت",
        "text": "غم را باید با شراب کهنه رفع کرد زیرا سبب صفای خاطر و باعثِ خوش دلی همین شزاب کهنه است . دهقانِ پیر هم همین را گفت و دفع غم را به شرابِ کهنه حواله کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 169,
        "beyt": "گِره به باد مزن گرچه بر مُراد وزد * که این سخن به مَثَل باد با سلیمان گفت",
        "text": "به باد اعتماد نکن اگر چه بر وفقِ مرادت بوزد . این سخنی است که باد به طریق مَثَل به حضرت سلیمان (ع) گفت در حالی که خودش تحتِ فرمان سلیمان بود و با این وصف به او وفا نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 170,
        "beyt": "به مهلتی که سپهرت دهد ز راه مرو * تو را که گفت که این زال ترکِ دستان گفت",
        "text": "به این مهلتی که فلک به تو داده است از راه در مرو یعنی خود را گم نکن . چه کسی به تو گفته است که این عجوزۀ حیله باز ، ترکِ حیله کرده است و دیگر مکر و حیله نخواهد کرد . خلاصه این یکی دو روزی که فلک بر مرادت می چرخد مغرور مباش ، حتماََ قصدی در بارۀ تو دارد وگرنه این سازگاری او از محبت نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 171,
        "beyt": "مزن ز چون و چرا دَم که بندۀ مُقبل * قبول کرد به جان هر سخن که جانان گفت",
        "text": "هر دستوری که به تو داده می شود در اجرای آن تعلل و بهانه مکن و بیدرنگ بپذیر زیرا بندۀ سعادتمند با جان و دل قبول می کند هر سخنی که جانان گوید یعنی اوامر و نواهی که از جانان صادر شود با آن مخالفت نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 172,
        "beyt": "که گفت حافظ از اندیشۀ تو آمد باز * من این نگفته ام آنکس که گفت بُهتان گفت",
        "text": "چه کسی گفت که حافظ از عشق و محبتِ تو منصرف شده و اعراض نموده است . من این را نگفته ام و هر که این حرف را می زند بهتان کرده و به من افترا زده است . یعنی این سخنِ دشمن است ، هیچ ممکن است که من عشق تو را ترک گویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 173,
        "beyt": "حُسنت به اتفاقِ ملاحت جهان گرفت * آری به اتفاق جهان میتوان گرفت",
        "text": "زیبایی تو به اتفاقِ ملاحت ، دنیا را گرفت یعنی تمام خلقِ عالَم را فریفتۀ خود کرد . آری جهان را می شود به اتفاق گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 174,
        "beyt": "افشای رازِ خلوتیان خواست کرد شمع * شکر خدا که سِرِ دلش در زبان گرفت",
        "text": "شمع خواست که اسرارِ اهلِ خلوت را آشکار سازد . شکرِ خدا که رازِ دلش یعنی اتشِ حسد به زبان سرایت کرد و زبانش آتش گرفت یعنی فتیله اش آتش گرفت و قادر به تکلم نشد . و نتوانست اسرار را فاش کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 175,
        "beyt": "زین آتشِ نهفته که در سینۀ من است * خورشید شعله ایست که در آسمان گرفت",
        "text": "از این آتش نهانی که در سینۀ من است خورشید شعله ای از آن آتش است یعنی از آتش سینۀ من ، آسمان آتش گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 176,
        "beyt": "میخواست گُل که دَم زند از رنگ و بوی دوست * از غیرتِ صبا نَفَسَش در دهان گرفت",
        "text": "گُل می خواست که از رنگ و بوی دوست حرف بزند یعنی در رنگ و بوی ، خود را با دوست برابر بداند و بدان فخر نماید ، امّا از غیرت صبا ، نَفَسِ گُل در دهانش ماند یعنی صبا از غیرتش مانع حرف زدن گُل شد . حاصل اینکه : گُل در رنگ و بو به یار نمی رسد . بی تناسب نیست اگر بگوییم ، صبا نگذاشت دهانِ غنچه باز شود . یعنی نگذاشت که از شکلِ غنچه بیرون آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 177,
        "beyt": "آسوده بر کنار چو پرگار می شدم * دوران چو نقطه عاقبتم در میان گرفت",
        "text": "چون پرگار که در کنار می گردد ، در یک گوشه آسوده خاطر عُمر می گذراندیم اما عاقبت دوران چون نقطه در میانم گرفت یعنی مرا به وسطِ دایره کشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 178,
        "beyt": "آن روز شوقِ ساغری خرمنم بسوخت * کاتش ز عکسِ عارض ساقی در آن گرفت",
        "text": "شوقِ ساغرِ مِی ، خرمن وجودِ مرا آن روز آتش زد و سوزاند که عکس چهرۀ ساقی در آن آتش زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 179,
        "beyt": "خواهم شدن به کویِ مُغان آستین فشان * زین فتنه ها که دامن آخر زمان گرفت",
        "text": "در اثرِ این فتنه ها که در آخر زمان بروز کرده ، می خواهم در حالیکه با رقص و شادی زندگی را ترک می گویم به محلۀ مُغان بروم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 180,
        "beyt": "مِی خور که هر که آخرِ کارِ جهان بدید * از غم سبک برآمد و رطلِ گران گرفت",
        "text": "باده بنوش زیرا هر که عاقبت کارِ جهان را دید ، بیدرنگ غمِ جهان را ترک گفت و رطلِ گران گرفت یعنی به باده نوشی پرداخت . خلاصه هر که سریع الزوال و فانی بودن دنیا را دید و از آن آگاه گشت علی الفور غمِ دنیا را فراموش نموده به عیش و نوش پرداخت و قدح های سنگین بدست گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 181,
        "beyt": "بر برگِ گُل به خونِ شقایق نوشته اند * کانکس که پخته شد مِی چون ارغوان گرفت",
        "text": "سرخی برگِ گل ذاتی نیست بلکه در اثر خون شقایق است . آن کس که پخته رأی و مجرب روزگار شد ، بادۀ قرمز نوش کرد . یعنی نوشیدن بادۀ قرمز یک امر ذوقی است و لذّت بخش ، و یک شخص مجرب نباید این ذوق را تر نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 182,
        "beyt": "حافظ چو آبِ لطف ز نظمِ تو میچکد * حاسد چگونه نکته تواند بر آن گرفت",
        "text": "ای حافظ ، وقتی که از نظمِ تو آبِ لطافت می چکد یعنی شعرت لطیف و آبدار است . پس حاسد چگونه می تواند از آن ایراد بگیرد یعنی دیگر قادر نیست که به تو طعنه بزند و نکته بگیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 183,
        "beyt": "ساقی بیا که یار ز رُخ پرده بر گرفت * کارِ چراغِ خلوتیان باز در گرفت",
        "text": "ای ساقی بیا که یار از رُخش پرده و حجاب را برداشت و باز چراغِ اهلِ خلوت شعله ور شد یعنی چراغشان روشن شد . حاصل اینکه رُخِ جانان را به چراغ روشن و مستور کردن روی و پشت پرده قرار گرفتن او را به خاموشی چراغ تشبیه می کند و دوباره برداشتن حجاب و نشان دادن رویش را به چراغی تشبیه می کند که برای بارِ دوم شعه ور شده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 184,
        "beyt": "آن شمعِ سر گرفته دگر چهره برفروخت * وین پیرِ سالخورده جوانی ز سر گرفت",
        "text": "آن شمعِ مشتعل دوباره چهره اش را برافروخت و این پیرِ سالخورده از این که شمع دوباره مشتعل شده جوانی را از سر گرفت یعنی دوباره جوان شده . حاصل مقصود اینکه : از وقتی که جانان چهره اش را از ما مستور و پوشیده می داشت ضعفِ پیری و ناتوانی ما را عارض شده بود . امّا همینکه چهرۀ خود را نمایان ساخت از ذوق و شوقش جوانی را از نو شرع کردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 185,
        "beyt": "آن عشوه داد عشق که مفتی ز ره برفت * وان لطف کرد دوست که دشمن حذر گرفت",
        "text": "در برخی از نسخه ها به جای «عشق» «یار» و در بعضی «باده» آمده و به جای «مفتی» نیز «تقوی» آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 186,
        "beyt": "زنهار از آن عبارتِ شیرینِ دلفریب * گویی که پستۀ تو سخن در شکر گرفت",
        "text": "امان از سخنان و الفاظ و عبارات شیرین و دلفریب تو . یعنی در تکلمِ تو یک لذت و یک شیرینی نهفته است که هر شنونده بی اختیار فریفته تو شده و واله و شیدایت می گردد مثلِ اینکه سخنت را به شکر داخل نموده و از شکر بیرون می آوری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 187,
        "beyt": "بار غمی که خاطر ما خسته کرده بود * عیسی دَمی خدا بفرستاد و بر گرفت",
        "text": "بارِ غمی که خاطرِ ما را مجروح کرده بود یعنی ما را به سختی رنج می داد . خداوند یک طبیبِ عیسی نفسی فرستاد و آن غم را بر طرف کرد و از میان برداشت . یعنی به سببِ فراقِ جانان خاطرمان مغموم و مهموم شده بود امّا حق تعالی جانان را برای ما فرستاد و آن بارهای غم را به کُل برطرف کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 188,
        "beyt": "هر سرو قد که بر مَه و خور حُسن می فروخت * چون تو درآمدی پی کاری دگر گرفت",
        "text": "هر محبوبِ سرو قدی که به ماه و خورشید ، حُسن می فروخت یعنی به جهت زیبایی اظهارِ تفوق می کرد ، وقتی تو آمدی ، حُسن فروشی را ترک نمود و به کارِ دیگر پرداخت . زیرا در جایی که تو باشی حُسن و زیبایی آنان را رونق و رواج نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 189,
        "beyt": "زین قصه هفت گُنبدِ افلاک پُر صداست * کوته نظر ببین که سخن مختصر گرفت",
        "text": "از قصه و داستان عشق ، هفت گنبدِ فلک پُر صداست . امّا کوته فکر را ببین که موضوعِ بدین بزرگی را خیلی جزیی گرفت و کم اعتبار جلوه داد . حاصل مطلب این که : کسی که از عالَم عشق و محبت بی خبر باشد آن را جزیی می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 190,
        "beyt": "حافظ تو این سخن ز که آموختی که بخت * تعویذ کرد شعر تو را و به زر گرفت",
        "text": "ای حافظ ، این سخن را تو از که آموختی که یار شعرت را حمایل کرده و به زر گرفته است و یا حمایل کرد و از بَر نمود . یعنی شعرِ تو حتماََ خاصیتی دارد ، زیرا یار در عینِ حالی که از همه چیز مستغنی است و بلند پرواز ، با این همه شعر تو را گرامی داشته و بزرگ می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 191,
        "beyt": "شربتی از لبِ لعلش نچشیدیم و برفت * رویِ مَه پیکرِ او سیر ندیدیم و برفت",
        "text": "شربت چون لعلِ لبِ جانان را نچشیدیم و رفت . یعنی جانان رفت در حالی که ما شربتی از لبِ لعلش نچشیدیم . و روی چون ماهِ او را به سیری ندیدیم . خلاصه تحسر و تغابن می کشد از اینکه بر وفقِ مُراد به وصالِ جانان نرسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 192,
        "beyt": "گویی از صحبتِ ما نیک به تَنگ آمده بود * بار بربست و به گَردش نرسیدیم و برفت",
        "text": "گویا که جانان از مصاحبت ما سخت به تنگ آمده بود که بار بَر بَست و رفت . چنان رفت که حتّی به گردش هم نرسیدیم یعنی گویی کدورتِ خاطری از ما پیدا کرده بود که با این عجله رفت و ما حتّی به گردش هم نرسیدیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 193,
        "beyt": "بس که ما فاتحه و حِرزِ یمانی خواندیم * وز پی اش سورۀ اخلاص دمیدیم و برفت",
        "text": "هر چه ما فاتحه و دعای حرزِ یمانی خواندیم و سورۀ اخلاص به پشتِ سرش دمیدیم هیچ اثر نکرد و رفت . یعنی مرادمان از خواندن اینها انصراف جانان از سفر بود . امّا او منصرف نشد و رفت . خلاصه از فاتحه و خواندن دعای حرزِ یمانی هیچ فایده حاصل نشد و جانان رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 194,
        "beyt": "عشوه دادند که بر ما گذری خواهی کرد * دیدی آخر که چنین عشوه خریدیم و برفت",
        "text": "ما را فریب می داد که از حیطۀ ارادت و دوستی دور نخواهد شد ، دیدی که ناز و عشوۀ او را تحمل کردیم و با وجودِ این رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 195,
        "beyt": "شد چمان در چمنِ حُسن و لطافت لیکن * در گلستان وصالش نچمیدیم و برفت",
        "text": "در حالی که در چمن حُسن و لطافت می خرامید ، رفت . یا در چمنِ حُسن و لطافت خرامان شد . اما ما در باغِ وصالش قدمی برنداشتیم و او رفت . یعنی وصال جانان برای ما میسّر نشد و رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 196,
        "beyt": "همچو حافظ همه شب ناله و زاری کردیم * کِای دریغا به وداعش نرسیدیم و برفت",
        "text": "سراسر شب را چون حافظ فریاد و فغان و ناله کردیم . حیفا که به وداعش نرسیدیم و رفت . یعنی جانان چنان با عجله رفت که تودیع میسرمان نشد یعنی مجالِ وداع نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 197,
        "beyt": "ساقی بیار باده که ماهِ صیام رفت * در دِه قدح که مُوسمِ ناموس و نام رفت",
        "text": "ای ساقی باده بیار که ماه روزه تمام شد ، جامِ باده به دستم بده که مُوسمِ وقار وعار سپری شد . یعنی ماهِ رمضان که زمانِ رعایت آبرو و حفظ ناموس است گذشت . آن ایّام رفت و حالا زمانِ عیش و نوش فرا رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 198,
        "beyt": "وقتِ عزیز رفت بیا تا قضا کنیم * عُمری که بی حضورِ صراحی و جام رفت",
        "text": "خطاب به ساقی می فرماید : وقتِ گرانبها تلف شد ، بیا که قضا کنیم یعنی عُمری که بدون صُراحی و جام رفت قضا کنیم . خلاصه اوقاتی را که بدون باده گذرانده ایم جبران نماییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 199,
        "beyt": "مستم کُن آنچنان که ندانم ز بیخودی * در عرصۀ خیال که آمد کدام رفت",
        "text": "خطاب به ساقی : ای ساقی مرا آنچنان مست کن که از بیخویشی نفهمم که در میدان خیالم که آمد و به کجا رفت ، به ضرورت قافیه «کدام» گفته شده و اِلّا جایش بود «کجا» بگوید . یعنی چنان مرا مست کن که از شدّتِ مستی به کُل بی خبر از عالَم شوم . ندانم که آمد و که رفت و به کجا رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 200,
        "beyt": "بر بویِ آنکه جُرعۀ جامت به ما رسد * در مصطبه دُعای تو هر صبح و شام رفت",
        "text": "به امید آنکه جُرعۀ جامت به ما رسد ، هر صبح و شام در مصطبه دعاهای خیر در بارۀ تو می شود . خلاصه به امید آنکه احسانِ تو شامل حالِ ما بشود . هر صبح و شب در مصطبه ها به دعاگویی تو مشغولیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 201,
        "beyt": "دل را که مُرده بود حیاتی بجان رسید * تا بویی از نسیمِ می اش در مشام رفت",
        "text": "دل، مُرده بود امّا همینکه از نسیمِ تو بویی به دماغش رسید جانِ تازه گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 202,
        "beyt": "زاهد غرور داشت سلامت نبُرد راه * رِند از رهِ نیاز به دارالسلام رفت",
        "text": "زاهد به جهتِ زُهدِ خود مغرور شد . برای همین به مُرادش واصل نشد . امّا رِند از طریقِ عِجز و نیاز به جنت رفت . خلاصه ، زاهد به جهت غرور به جهنم رفت و رِند به به جهتِ عِجز و نیاز به بهشت رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 203,
        "beyt": "نقدِ دلی که بود مرا صرفِ باده شد * قلبِ سیاه بود از آن در حرام رفت",
        "text": "نقد دلی که داشتم صرفِ باده شد یعنی دل به باده دادم . قلب سیاه بود ، از آن جهت صرفِ حرام شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 204,
        "beyt": "در تابِ توبه چند توان سوخت همچو عود * مِی دِه که عُمر در سرِ سودای خام رفت",
        "text": "تا کی می شود که در شعله ، یعنی در آتشِ توبه چون عود سوخت . توبه اقتضا می کند که از باده نوشی دست بکشیم این کار بسیار زحمت افزاست یعنی رنج می دهد . ای ساقی فعلاََ می بده که عُمرم سرِ سودای خام تلف شد و گذشت . چون قادر به رعایتِ توبه نبوده و شکستن آن را حتمی می داند ، از آن جهت به توبه ، سودای خام گفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 205,
        "beyt": "دیگر مکن نصیحتِ حافظ که ره نیافت * گمگشته ای که بادۀ نابش بکام رفت",
        "text": "باز حافظ را نصیحت نکن زیرا هیچ گمگشته ای به این عالَمِ ظاهر ، راه نیافت یعنی به این عالَمِ صغری نیامد که بادۀ شیرین و بادۀ محبّت به دماغش نرسیده باشد . حاصل کلام اینکه : حافظ بادۀ محبّتِ جانان را نوش کرده و در وادی محبّت گم گشته است . حالا دیگر به حافظ نصیحت نکن . زیرا گم گشته ای که بادۀ محبت به دماغش رسید ، او دیگر از وادی محبت به این عالَم ره نیافت یعنی شرابِ محبت جانان را ترک ننمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 206,
        "beyt": "گر ز دستِ زلفِ مشکینت خطایی رفت رفت * ور ز هندویِ شما بر ما جفایی رفت رفت",
        "text": "اگر از دست زلف مشکین تو خطایی سر زد مهم نیست و ما از آن رنجیده خاطر نمی شویم یعنی ، هر ستمی که از خودت و یا از اسباب حُسنت به ما می رسد ، تو معذوری و ما آن را با کمال میل می پذیریم و رد نمی کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 207,
        "beyt": "برقِ عشق از خرمنِ پشمینه پوشی سوخت سوخت * جورِ شاهِ کامران گر بر گدایی رفت رفت",
        "text": "اگر برق عشق ، خرمن وجودِ یک پشمینه پوش را بسوزاند مهم نیست . یعنی اگر وجودِ عاشق گدا را آتش عشق بسوزاند ، هیچ مهم نیست و ما شکایت از آن نمی کنیم . زیرا مرام و شأنِ عاشق ، سوختن در آتش عشق است . و اگر جور و ستم پادشاهِ کامران بر گدایی رسید مهم نیست . یعنی عشق یک پادشاهِ قهّار است که هر کار کند موردِ سؤال قرار نمی گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 208,
        "beyt": "در طریقت رنجش خاطر نباشد مِی بیار * هر کدورت را که بینی چون صفایی رفت رفت",
        "text": "در طریقِ عشاق رنجانیدن خاطر و رنجیده شدن وجود ندارد . یعنی جایز نیست . پس حالا هر کدورتی که دیدی ، حالا وقتِ صلح و صفا است و آن کدورت گذشت و دیگر به خاطرها نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 209,
        "beyt": "عشقبازی را تحمل باید ای دل پای دار * گر ملالی بود بود و گر خطایی رفت رفت",
        "text": "ای دل ، در عاشقی تحمل لازم است . ثابت قدم باش . یعنی در طریق عشق باید عاشق در برابر هر بلا و جفا صابر باشد ، یعنی در طریق عشق هر چه پیش آید باید عاشق آن را تحمل کند و ترک قیل و قال نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 210,
        "beyt": "گر دلی از غمزۀ دلدار باری بُرد بُرد * ور میانِ جان و جانان ماجرایی رفت رفت",
        "text": "اگر خاطر یک عاشق از غمزۀ دلدار باری بُرد ، یعنی اگر عاشقی از معشوق رنجش یا کدورتی پیدا کرد . دیگر آن فراموش می شود و هرگز تکرار نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 211,
        "beyt": "از سخن چینان ملالتها پدید آمد ولی * گر میانِ همنشینان ناسزایی رفت رفت",
        "text": "از غمّازان هزار جور آواز شنیده و ملالتها دیده می شود . یعنی غمّازان از سرزنش عشاق فارغ نیستند . امّا اگر مابین یاران و دوستان یک ناسزا و یا یک امرِ نامعقولی واقع گردد فوری عفو می شود و از خاطرها محو می گردد . خلاصه آنچه از غمّاز ظاهر می شود ، در هر زمانی جور و جفا و آزار است امّا مابین عشاق هر ماجرای مهمی هم که اتفاق افتد مستور می ماند و دیگر به خاطر نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 212,
        "beyt": "عیب حافظ گو مکُن واعظ که رفت از خانقاه * پایِ آزادی چه بندی گر بجایی رفت رفت",
        "text": "ای واعظ ، اگر حافظ از خانقاه رفت عیبش مگیر . زیرا پای شخصِ آزاد را برای چه می بندی . پس اگر به جایی رفت ، رفت . یعنی اگر حافظ خانقاه را ترک نمود و رفت ، ای واعظ مانعِ او مباش زیرا او یک شخصِ آزاد است و یک آدم بی قید است . زیرا کسانی که لاقیدند آن جا هستند که دوست دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 213,
        "beyt": "آن ترک پریچهره که دوش از برِ ما رفت * آیا چه خطا دید که از راهِ خطا رفت",
        "text": "آن زیبای پری جهره که دیشب از نزدِ ما رفت . عجبا از ما چه خطایی دید که از راهِ مملکت خطا رفت یعنی رفتنش خطا بود و خطا کرد که رفت . یا خطایی که ما کردیم سبب رفتن او شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 214,
        "beyt": "تا رفت مرا از نظر آن چشمِ جهان بین * کس واقفِ ما نیست که از دیده چها رفت",
        "text": "از وقتی که آن چششمِ جهان بینِ من از برابرِ دیدگانم رفته ، کسی از حالِ من آگاه نیست که از چشمانم چه ها رفت . یعنی از وقتی که آن جانان ما را ترک کرد و رفت ، کسی نمی داند که از چشمِ من چقدر اشک ریخته .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 215,
        "beyt": "بر شمع نرفت از گذرِ آتشِ دل دوش * آن دود که از سوزِ جگر بر سرِ ما رفت",
        "text": "آن دودی که دیشب از آتش دل و از سوز جگر از سرِ ما برخاست . از فتیله و شعله شمع نبود . خلاصه دودِ سوزِ جگر ما از دودِ آتشِ فتیلۀ شمه بیشتر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 216,
        "beyt": "دور از رُخِ تو دم به دم از گوشۀ چشمم * سیلابِ سرشک آمد و طوفانِ بلا رفت",
        "text": "دور از رُخِ آن جانان یعنی در فراقِ رُخِ آن جانان ، نفس به نفس یعنی هر ساعت از چشمۀ چشمم سیلابِ سرشک جاری شد و طوفان برخاست . یعنی از کثرتِ گریه و اشک سیلابی از چشمم جاری شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 217,
        "beyt": "از پای فتادیم چو آمد غمِ هجران * دَر دَرد بمُردیم چو از دستِ دوا رفت",
        "text": "وقتی غمِ هجران آمد از پا افتادیم . یعنی همینکه به غمِ هجران مبتلا گشتیم از پای افتادیم و گرفتار شدیم و در درد واماندیم . چون که درمانِ درد از دست برفت . یعنی جانا درمان درد بود . او که رفت ، درد بی درمان شد . خلاصه جانان طبیب دردِ دل و جانِ ما بود ، او که رفت ما ماندیم و دردِ بی درمانِ ما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 218,
        "beyt": "دل گفت وصالش به دُعا باز توان یافت * عُمریست که عُمرم همه در کارِ دعا رفت",
        "text": "دل به ما گفت که وصالِ جانان را به وسیلۀ دعا می توان به دست آورد . برای همین است که عُمرم همه اش در دعا و یا در کارِ دعا صرف شده . خلاصه از وقتی که دل اینطور گفته ، تمامِ عمرم برای وصالِ جانان در دعا رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 219,
        "beyt": "احرام چه بندیم چو آن قبله نه اینجاست * در سعی چه کوشیم چو از مروه صفا رفت",
        "text": "چرا احرام ببندم که آن قبله یعنی جانان در اینجا نیست یعنی برای چه قصدِ زیارتِ کوی جانان را بکنم وقتی او اینجا نیست و برای رفتن به جانبِ کوی جانان چرا سعی نمایم که از کویش صفا رفت . حاصل کلام اینکه : صفای کویش با وجودِ شریفِ جانان است پس وقتی خودِ جانان از کویش رفت مسلماََ صفای کوی او هم می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 220,
        "beyt": "دی گفت طبیب از سرِ حسرت چو مرا دید * هیهات که رنجِ تو ز قانونِ شفا رفت",
        "text": "دیروز همین که طبیب مرا دید با حسرت گفت : دردا که علاجِ مرضِ تو از اسلوب و قانونِ شفا گذشت . یعنی مرضِ تو شفاپذیر نیست و مرگت حتمی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 221,
        "beyt": "ای دوست بپرسیدنِ حافظ قدمی نِه * زان پیش که گویند که از دارِ فنا رفت",
        "text": "ای دوست برای عیادت حافظ قدم بگذار یعنی بیا . قبل از آنکه بگویند : حافظ از دارِ فانی رفت . ای دوست بیا و از حافظ عیادت کن پیش از آنکه بگویند : حافظ وفات کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 222,
        "beyt": "صبحدم مرغ چمن با گُلِ نوخاسته گفت * ناز کم کن که در این باغ بسی چون تو شکفت",
        "text": "هنگام صبح ، بلبل به گُلِ نو شکفته گفت که کم ناز کن یعنی ناز را ترک کن که در این باغ گُل های بسیاری چون تو شکفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 223,
        "beyt": "گُل بخندید که از راست نرنجیم ولی * هیچ عاشق سخنِ سخت به معشوق نگفت",
        "text": "گُل به سخن بلبل خندید و گفت : اگر چه ما از حرفِ راست و واقعی نمی رنجیم . امّا هرگز یک عاشق به معشوقِ خود سخنی تلخ نگفته است . یعنی ای بلبل حرفِ تو حق است و ما هم از حق نمی رنجیم لیکن هرگز یک عاشق به معشوق خود سخن درشت نگفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 224,
        "beyt": "گر طمع داری از آن جامِ مرّصع میِ لعل * ای بسا دُر که به نوکِ مژه ات باید سفت",
        "text": "ای یار اگر می خواهی شراب لعل فام از آن جام جواهرنشان بنوشی باید مرواریدهای بسیار با مژه های خود سوراخ کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 225,
        "beyt": "تا ابد بویِ محبّت به مشامش نرسد * هر که خاکِ درِ میخانه به رخساره نرُفت",
        "text": "هر کسی که خاکِ درِ میخانه را به رخسارش نروبد . تا آخر عُمر بوی محبت به دماغش نمی رسد . یعنی هر که به پیر مغان محبت نکند و ملازمت او را با جان و دل قبول نکند تا آخر عُمر بوی محبت به مشامش نخواهد رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 226,
        "beyt": "در گُلستانِ اِرم دوش چو از لطفِ هوا * زلفِ سنبل به نسیمِ سحری می آشفت",
        "text": "دیشب در گلستان ارم ، از لطافت هوا و از نسیمِ سحری زلفِ جانان به هم می خورد و آشفته می گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 227,
        "beyt": "گفتم ای مسندِ جم جامِ جهان بینت کو * گفت افسوس که آن دولتِ بیدار بخُفت",
        "text": "در دنبالۀ بیت قبل می گوید : به گلستان گفتم : ای مسند جم یعنی ای تخت سلطان ، جام جهان بینت کجاست ؟ یعنی گُلت کو ؟ گلستان در جوابم گفت : حیف و دریغ که آن دولت بیدار بخفت . یعنی آن دولتِ مساعد ، زایل شد و از بین رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 228,
        "beyt": "سخنِ عشق نه آن است که آید به زبان * ساقیا مِی دِه و کوتاه کن این گفت و شنفت",
        "text": "صحبت و گفتگوی عشق آن نیست که بتوان به زبان آورد . عشق یک امر حالی است نه قالی . فقط عاشقان دانند که عشق چگونه حالتی است ، بی دردان آن را درک نمی کنند . حال ای ساقی ، باده بده و این گفت و شنود را به کُل ترک کن . مرادِ عشق با گفتگو فهمیده نمی شود پس قیل و قال را ترک کن و باده بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 229,
        "beyt": "اشکِ حافظ خِرد و صبر به دریا انداخت * چه کند سوزِ غمِ عشق نیارست نهفت",
        "text": "اشکِ چشم حافظ ، عقل و صبر او را به دریا انداخت . یعنی قبل از این حافظ به نیروی عقل و صبر می توانست جلوِ گریه و اشکِ چشمِ خود را بگیرد . امّا حالا دیگر گریه و اشکش طغیان کرده و عنان اختیار را از او سلب نموده به حدی که عقل و صبرش مغلوب شده اند . ( نیارست = قادر نشد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 230,
        "beyt": "عیب رندان مکن ای زاهدِ پاکیزه سرشت * که گناهِ دگران بر تو نخواهند نوشت",
        "text": "ای زاهدِ پاک سرشت ، یعنی ای زاهدی که خلقتاََ پاک و طاهر آفریده شده ای ، به عیب جویی قلندران وارسته مپرداز . زیرا گناه دیگران را به حساب تو نخواهند گذاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 231,
        "beyt": "من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش * هر کسی آن درَوَد عاقبتِ کار که کشت",
        "text": "خطاب به زاهد می فرماید : من اگر خوبم و یا بَدم یعنی اگر صالحم و یا طالحم . از من چه می خواهی ، برو به کار خود . هر کس حاصلِ کِشتِ خودش را برداشت می کند . خلاصه هر کسی جزای اعمالِ خود را خواهد دید . پس از صالح بودن و یا طالح بودن ما به تو نه فایده می رسد و نه ضرر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 232,
        "beyt": "همه کس طالبِ یارند چه هشیار و چه مست * همه جا خانۀ عشقست چه مسجد چه کنشت",
        "text": "هر کسی خواستار یار است ، چه هشیار و چه مست . و همه جا خانۀ عشق است . چه مسجد باشد و چه کلیسا . یعنی هر عاقل و لایعقل طالب یار است . خلاصه صالح و طالح همگی طالبِ اویند و هر گوشه ای از مسجد و یا کلیسا خانۀ عبادت اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 233,
        "beyt": "سرِ تسلیم من و خشتِ درِ میکده ها * مدّعی گر نکند فهمِ سخن گو سر و خشت",
        "text": "سَرِ تسلیمِ من ، خشت درِ میخانه ها را بالش خود کرده . یعنی درِ میکده ها اقامتگاهِ ما شده و ما از آنجا جدا نمی شویم . خلاصه ، ذوقِ باده را به فلک نمی دهم . اگر مدعی معنای این سخن را فهم نکند . به او بگو سَرت را بزن به خشت . چنانکه در روم معمول است که گویند : فلانی سرش به سنگ هم بخورد از حرفِ خود دست نمی کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 234,
        "beyt": "ناامیدم مکن از سابقۀ لطفِ ازل * تو پسِ پرده چه دانی که که خوبست و که زشت",
        "text": "ای زاهد ، از رحمتِ سابقۀ لطفِ ازل مرا ناامید و مأیوس مکن . زیرا تو چه می دانی که در نزدِ خدا که مقبول و که مردود است . چه بسا ممکن است که ما به سببِ توبه از رندی ، مقبولِ درگاهِ خداوند واقع شویم و تو به سبب غرورِ زهد مردود شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 235,
        "beyt": "نه من از پردۀ تقوی بدر افتادم و بس * پدرم نیز بهشت ابد از دست به هِشت",
        "text": "تنها من نیستم که که از خلوت و تقوی بدر افتادم یعنی فقط من نیستم که بعد از صلاح و تقوی ، رند و باده نوش شدم . بلکه حضرت آدم هم به سبب یک نافرمانی بهشت را از دست داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 236,
        "beyt": "حافظا روزِ اَجل گر به کف آری جامی * یکسر از کویِ خرابات برندت به بهشت",
        "text": "ای حافظ ، اگر شده در روزِ آخرِ زندگیت هم باشد . جامی به کف آری ، و از کوی میخانه مستقیماََ تو را به بهشت برند . یعنی بدون عذابِ قبر و بدون سؤالِ منکر و نکیر یکسره به بهشت می روی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 237,
        "beyt": "کنون که میدمد از بوستان نسیمِ بهشت * من و شرابِ فرح بخش و یارِ حور سرشت",
        "text": "اکنون که از بوستان نسیمِ معطر بهشتی می وزد یعنی ایامِ بهار است و از بوستان ها بادهای ملایم و خوش عطر می وزد . و در این موسم ، منم و شراب فرح بخش و یار حور سرشت . خلاصه فصل بهار را با یار و باده نوشی می گذرانم . یعنی مصاحب من باده است و یار و از این دو جدا نمی شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 238,
        "beyt": "گدا چرا نزند لافِ سلطنت امروز * که خیمه سایه ابر است و بزمگه لبِ کشت",
        "text": "گدا چرا امروز لافِ سلطنت نزند و ادعای پادشاهی نکند که سایۀ ابر برایش به منزلۀ چتر و چادر است و لب کِشت ، صحبت گاه او . سابقاََ هم اشاره شده بود که : کنار جویبار و کشت و سایه ابر برای تشکیل مجلسِ عیش در نزدشان بسیار پسندیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 239,
        "beyt": "چمن حکایتِ اُردیبهشت میگوید * نه عاقلست که نسیه خرید و نقد بهشت",
        "text": "چمن از ماهِ اردیبهشت خبر می دهد یعنی اواسط فصلِ بهار است . زیرا تمام فعالیت چمن در این ماه است . پس حالا کسی که نقد را به نسیه بفروشد عارف نیست . یعنی به امیدِ جنّت در چنین فصلی ذوق و صفای دنیا را ترک نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 240,
        "beyt": "به می عمارتِ دل کن که این جهانِ خراب * بر آن سر است که از خاکِ ما بسازد خشت",
        "text": "با نوشیدن باده خاطرات را معمور کن . یعنی خوشحل و شادمان باش چر که این جهانِ خراب به هوای آن است که از خاکِ وجودِ ما خشت بسازد . یعنی ما را فنا کند و تبدیل به خاک نماید و از خاک مان خشت بسازد . خلاصه وقتی مقرر شد که عاقبت ، فنا است و امری حتمی . پس همین امروز را با باده خوش بگذرانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 241,
        "beyt": "وفا مجوی ز دشمن که پرتوی ندهد * چو شمعِ صومعه افروزی از چراغِ کُنشت",
        "text": "از دشمن وفا مخواه زیرا اگر بخواهی که شمعِ صومعه را از چراغِ کلیسا روشن نمایی ، نور نمی دهد . یعنی از دشمن انتظار وفا داشتن ، چون طلب کردن فیض و نور اصحابِ صومعه از اهلِ دیر و کُنشت می باشد . خلاصه همانطور که نور و فیضِ اهل صومعه از اهلِ دیر استفاده نمی شود از دشمن هم وفا دیده نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 242,
        "beyt": "مکن به نامه سیاهی ملامتِ منِ مست * که آگهست که تقدیر بر سرش چه نوشت",
        "text": "منِ مست را با نامه سیاهی ملامت مکن یعنی به سبب گناهکار بودن طعنه ام مزن . زیرا که خبر دارد که قلمِ تقدیر بر سرش چه نوشته است . یعنی ممکن است که به سبب توبه مغفور گردم . امّا تو به واسطۀ غرورِ عبادت و طاعت مبتلا و گرفتار شوی . پس جایز نیست کسی را طعنه بزنید و تشنیع نمایید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 243,
        "beyt": "قدم دریغ مدار از جنازۀ حافظ * که گرچه غرقِ گناه است میرود به بهشت",
        "text": "ای زاهد از جنازۀ حافظ قدم دریغ مدار یعنی به تشییع جنازۀ حافظ بیا . جرا که اکر چه حافظ غرقِ دریای گناه است امّا به بهشت می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 244,
        "beyt": "دیدی که یار جز سرِ جور و ستم نداشت * بشکست عهد و ز غمِ ما هیچ غم نداشت",
        "text": "آیا دیدی که یار غیر از جور و ستم آرزو و هوای دیگر نداشت . عهد را شکست ، پیمان را به هم زد و از غمِ ما هیچ غمگین نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 245,
        "beyt": "یارب مگیرش ار چه دلِ چون کبوترم * افکنده گشت و عزّتِ صیدِ حَرم نداشت",
        "text": "ای خدا ، یار را مؤاخذه مکن یعنی عفوش بکن . اگر چه دلِ چون کبوترم را افکند و کشت و حرمت و عزتِ صیدِ حرم را رعایت نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 246,
        "beyt": "بر من جفا ز بختِ من آمد و گرنه یار * حاشا که رسمِ لطف و طریقِ کرم نداشت",
        "text": "ستمی که به من رسید از اقبال و طالعِ خودم است و اِلّا حاشا که یار راه و رسمِ کرم را رعایت نکند . یعنی حاشا که لطف و کرم نداشته باشد . خلاصه اینکه یار به راه و رسمِ کرم وارد است . پس این بلاها که به سرم آمده تماماََ از ستارۀ اقبال خودم است نه از جانبِ یار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 247,
        "beyt": "با این همه هر آنکه نه خواری کشید ازو * هر جا که رفت هیچ کسش محترم نداشت",
        "text": "با این همه لطف و کرمِ یار ، هر آن کس که از او ذلّت و خواری نکشید . هر کجا که رفت هیچ کس احترامش نکرد یعنی هر کس که از جانان ذلّت و خواری ندید و حقارت نکشید ، هرگز موردِ احترامِ دیگران قرار نگرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 248,
        "beyt": "ساقی بیار باده و با محتسب بگو * انکار ما مکن که چنین جام جم نداشت",
        "text": "ای ساقی باده بیار و به مدعی و محتسب بگو ما را انکار مکن . که چنین جامی حتی جم نداشت یعنی جم هم چنین جامی نداشت . خلاصه باده ای که ما داریم حتی جم هم مالک آن نبوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 249,
        "beyt": "هر راهرو که ره به حریمِ درش نبرد * مسکین برید وادی و ره در حرم نداشت",
        "text": "هر عاشقِ سالک که به حرمِ جانان ره نبرد یعنی به درِ حرمِ جانان واصل نشد . بیچاره وادی حرم را طی کرد امّا به حرم راه نیافت . خلاصه ، عاشقی که با وجودِ سعی بلیغ نتواسته به درِ حریمِ جانان واصل گردد چون حاجیی است که قطع بیابان نموده امّا به زیارت مکه نایل نشده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 250,
        "beyt": "حافظ ببر تو گویِ فصاحت که مدعی * هیچش هنر نبود و خبر نیز هم نداشت",
        "text": "ای حافظ تو گوی فصاحت را بربای . یعنی با نظمِ کلامِ فصیح ، گوی فصاحت را ببر . که دشمن هیچ هنر ندارد و از هنر ، خبر هم ندارد . پس با این وصف او با تو نمی تواند خصومت کند زیرا که تو پر هنری و او بی هنر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 251,
        "beyt": "بلبلی برگِ گُلی خوشرنگ در منقار داشت * واندر آن برگ و نوا خوش ناله های زار داشت",
        "text": "بلبلی برگِ گُلِ زیبا رنگی در منقار داشت و در حسرت وصلت آن گُل با نهایتِ ذلّت و ضعف ، ناله های خوش داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 252,
        "beyt": "گفتمش در عینِ وصل این ناله و فریاد چیست * گفت ما را جلوۀ معشوق در این کار داشت",
        "text": "به بلبل گفتم : در محضِ وصل این ناله و فریاد چیست ؟ گفت : جلوۀ معشوق ما را به این کار واداشته . یعنی معشوق حُسن و جمالِ خود را نشان داد و ما را به فریاد و فغان انداخت . خلاصه فریاد و فغانم بی سبب نیست اگر چه در عینِ وصلم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 253,
        "beyt": "یار اگر ننشست با ما نیست جای اعتراض * پادشاهی کامران بود از گدایی عار داشت",
        "text": "یار اگر با ما نشست و برخاست نکند . محلِ اعتراض نیست زیرا او یک پادشاهِ کامران است و از گدایان عار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 254,
        "beyt": "در نمیگیرد نیاز و نازِ ما با حُسنِ دوست * خرّم آن کز نازنینان بخت برخوردار داشت",
        "text": "نیاز و نازِ ما به حُسنِ دوست اثر نمی کند . یعنی هر قدر هم که تضرّع و نیاز کردیم . دوست از کمالِ زیبایی به ما هیچ التفات نکرد . از این قرار پس سعادتمند آن کسی است که از نازنینان برخوردار است . طالعِ مساعد داشته باشد و بختش یار باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 255,
        "beyt": "خیز تا بر کلکِ آن نقّاش جان افشان کنیم * کاین همه نقشِ عجب در گردشِ پرگار داشت",
        "text": "برخیز تا به قلمِ آن نقاش جان خود را افشان کنیم ، یا جان نثار کنیم . که این همه نقوشِ عجیبه در گردش پرگار دارد . یعنی افلاک و عناصر را کروی الشکل یا مدور آفرید و در داخل شان مخلوقات عجیب خلق نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 256,
        "beyt": "گر مُریدِ راهِ عشقی فکرِ بَدنامی مکن * شیخ صنعان خرقه رهنِ خانۀ خمّار داشت",
        "text": "اگر طالب راهِ عشق هستی ، فکرِ بدنامی نکن . یعنی عاشقی ، بدنامی است . پس حال که طالب و راغبِ سلوکِ راه عشقی ، فکر بدنامی را کنار بگذار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 257,
        "beyt": "وقتِ آن شیرین قلندر خوش که در اطوارِ سیر * ذکرِ تسبیحِ ملک در حلقۀ زنّار داشت",
        "text": "وقت و حالِ آن شیرین قلندر یعنی حضرت شیخ صنعان خوش است که ذکرِ تسبیح ملک را در حلقۀ زنّار می کرد . یعنی خلاصه شرایط اسلام را در صورت کفر رعایت می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 258,
        "beyt": "چشمِ حافظ زیرِ بامِ قصرِ آن حوری سرشت * شیوۀ جنّاتُ تَجری تَحتَهاالانهار داشت",
        "text": "دیده حافظ زیر بام قصر آن جانان حوری سرشت مثل باغی شد که در آن رودها جاری است یعنی حالِ آن رودهای جاری جنت را دارد . قصر آن جانان را به جنت تشبیه نموده و اشکِ چشمِ خود را به آن رودهایی که در داخل جنت جریان دارد تشبیه کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 259,
        "beyt": "جز آستان توام در جهان پناهی نیست * سرِ مرا بجز این در حواله گاهی نیست",
        "text": "در این دنیا غیر از آستان تو ، من پناهگاهی ندارم و برای سَرِ من به جز این در ، حواله گاهی نیست یعنی مرجع و مأوا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 260,
        "beyt": "عدو چو تیغ کشد من سپر بیندازم * که تیغ ما بجز از ناله ای و آهی نیست",
        "text": "دشمن وقتی برای جنگ با ما شمشیر بکشد ، ما سپر می اندازیم یعنی ترکِ جنگ می کنیم و منقاد می شویم و عداوت نمی کنیم زیرا ما تیغی به جز آه و ناله نداریم . خلاصه ما از ضعفاییم و آلتِ حرب مان آه و ناله است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 261,
        "beyt": "چرا ز کوی خرابات روی برتابم * کزین بِه ام به جهان هیچ رسم و راهی نیست",
        "text": "برای چه از کوی میخانه روی برتابم ؟ یعنی از آن روی برنمی گردانم . زیرا در دنیا از این بهتر برایم روی و راهی نیست . یعنی برای من راهی بهتر و تازه تر از راهِ میخانه نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 262,
        "beyt": "زمانه گر بزند آتشم به خرمنِ عُمر * بگو بسوز که بر من به برگِ کاهی نیست",
        "text": "زمانه اگر به خرمنِ عُمرم آتش بزند و بسوزاند . به زمانه بگو بسوزان خرمن عُمرِ مرا و یا به خرمنِ عُمرم بگو بسوز که در نزدِ من خرمنِ عُمرم به اندازۀ پرِ کاهی ارزش ندارد . یعنی هیچ اعتبار ندارد . مراد از آتش زدن به عُمر ، هلاک نمودن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 263,
        "beyt": "غُلامِ نرگسِ جماشِ آن سهی سروم * که از شراب غرورش به کس نگاهی نیست",
        "text": "غلامِ چشمان طنّازِ آن سهی قدم ، یعنی جانانی که دارای قد و بالای موزون و متناسب است و از شرابِ غرور به کسی التفاتی ندارد و نظر نمی کند . یعنی غرورِ حُسن نانع توجه کردن او است به کسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 264,
        "beyt": "مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن * که در شریعتِ ما غیر از این گناهی نیست",
        "text": "فقط در پی آزار مباش و باقی هر چه خواهی بکن . زیرا در شریعت مت غیر از این گناهی نیست یعنی گناهی بزرگتر از این نیست . غرض نفی عظمت است نه نفی ذاتِ گناه و مراد از عبارت « هرچه خواهی کن » امر و اجازه نیست . بلکه منظور اینست که نسبت به این گناه ، سایر گناهان گویا که گناه نیست . خلاصه امر بر اجتناب از دل آزاری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 265,
        "beyt": "عنان کشیده رُو ای پادشاهِ کشورِ حُسن * که نیست بر سرِ راهی که دادخواهی نیست",
        "text": "ای پادشاهِ سرزمین زیبایی ، عنان کشیده رُو یعنی در حالی که افسارِ اسب را تنگ می کشی حرکت کن . زیرا سرِ راهی نیست که در آن متظلمی نباشد و دادخواهی نکند . حاصل کلام اینکه : آهسته رُو زیرا شاکی زیاد است ، آهسته رُو تا به شکایت همه گوش کنی و ترتیبِ اثر دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 266,
        "beyt": "چنین که از همه سو دامِ راه می بینم * به از حمایتِ زلفش مرا پناهی نیست",
        "text": "اینطور که می بینم از هر طرف دامی بر سرِ راهم قرار گرفته . یعنی قیود دنیا از هر جانب مرا احاطه کرده است و غیر از حمایت زلفِ آن جانان پناهگاهی ندارم . یعنی تنها زلفِ او است که مرا از قیودِ دنیا خلاص می کند . خلاصه تا به دامِ زلفِ او گرفتار نشوم از دام های دیگر مصون نمی مانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 267,
        "beyt": "خزینۀ دلِ حافظ به زلف و خال مده * که کارهای چنین حدّ هر سیاهی نیست",
        "text": "خطاب به جانان می فرماید : خزینۀ دلِ حافظ را به زلف و خالت مده . یعنی تو که دلِ حافظ را گرفته ای پس پیشِ خودت بماند و به این سیاهان مسپار ، زیرا این قبیل کارها یعنی رعایت و صیانت دل ، کارِ هر سیاه نیست . خلاصه دلِ حافظ یک دلِ عزیز است و آن را به کسی مده که قدرش را نداند . فقط خودت حفظ اش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 268,
        "beyt": "خوابِ آن نرگسِ فتانِ تو بی چیزی نیست * تابِ آن زلفِ پریشانِ تو بی چیزی نیست",
        "text": "ای جانان ، خواب آن چشمانِ فتان تو بی غرض نیست و حتماََ سببی دارد ، یعنی بر اینکه به عشاق التفات نکنی و به روی شان نگاه ننمایی تغافل می کنی . همچنین پیچ و خم آن زلف پریشان ات نیز بی غرض نیست بلکه قلابی است برای صید دل های عشاق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 269,
        "beyt": "از لبت شیر روان بود که من می گفتم * این شِکر گِردِ نمکدان تو بی چیزی نیست",
        "text": "از لبت هنوز شیر می چکید یعنی طفل بودی که من می گفتم . این شِکر در دورِ نمکدان تو بی علت نیست . یعنی بدین وسیله عشاق را به خود جلب نموده و توجه شان را به خود معطوف می داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 270,
        "beyt": "جان درازیّ تو بادا که یقین می دانم * در کمانِ ناوکِ مژگانِ تو بی چیزی نیست",
        "text": "جان و عمرت دراز باد ، یقیناََ می دانم که در کمان بودن ناوکِ مژگانت بی غرض نیست یعنی خدای تعالی حیات و عمرِ طولانی برایت میسر گرداند اگر چه یقین دارم نهادنِ ناوکِ مژگانت در کمانِ ابرو به صلاح نیست بلکه برای هلاک نمودن منِ ناتوان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 271,
        "beyt": "مُبتلایی به غمِ مِحنت و اندوهِ فراق * ای دل این ناله و افغانِ تو بی چیزی نیست",
        "text": "ای دل ، به غم و محنت و غصۀ فراق مبتلایی و این ناله و فغان تو بی علت نیست . یعنی عاشق شده ای و مقتضای عشق فریاد فریاد و فغان و انین می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 272,
        "beyt": "دوش باد از سرِ کویش به گلستان بگذشت * ای دل این چاکِ گریبانِ تو بی چیزی نیست",
        "text": "دیشب باد از سرِ کویش به گلشن گذشت . ای دل این چاکِ گریبانِ تو بدون سبب نیست بلکه خبرِ او را از باد گرفته ای و از شوق گریبانت را چاک زده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 273,
        "beyt": "دردِ عشق ار چه دل از خلق نهان می دارد * حافظ این دیدۀ گریانِ تو بی چیزی نیست",
        "text": "دل اگر چه دردِ عشق را از مردم نهان می دارد امّا ای حافظ ، این دیدۀ گریان تو بیهوده نیست . یعنی اگر چه دل ، دردِ عشق را مخفی می دارد امّا اشکِ چشم ، آن را اظهار و ابراز می دارد پس عاشقی تو از آن معلوم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 274,
        "beyt": "حاصلِ کارگهِ کون و مکان این همه نیست * باده پیش آر که اسبابِ جهان این همه نیست",
        "text": "حاصل و محصول کارخانۀ دنیا هیچ جیز نیست ، نقداََ باده بیآر که اسباب و امتعۀ دنیا هیچ ارزش ندارد یعنی دنیا و مافیها لایق اعتماد و اعتبار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 275,
        "beyt": "از دل و جان شرفِ صحبتِ جانان غَرَض است * غرض این است وگرنه دل و جان این همه نیست",
        "text": "اغرض از دل و جان ، شرف صحبت جانان است و گرنه دل و جان هیچ ارزش ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 276,
        "beyt": "منّتِ سِدره و طوبی ز پی سایه مکش * که چو خوش بنگری ای سروِ روان این همه نیست",
        "text": "برای خاطرِ سایه ، منتِ سدره و طوبی را مکش . یعنی برای آسایش خاطر در سایه ، منتِ این ها را مکش زیرا ای سرو روان اگر با امعان نظر بنگری هیچ ارزش ندارد که منّتِ این ها را بکشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 277,
        "beyt": "دولت آن است که بی خونِ دل آید بکنار * ورنه با سعی و عمل باغ جنان این همه نیست",
        "text": "دولت آن است که بی خون دل بیاید یعنی بدون زحمت حاصل شود . و گرنه جنتی که با سعی و عمل یعنی با عبادت و طاعت میسر گردد چیز مهم نیست . مقصود این است که عمل و عبادت موجب جنت نمی شود ، یعنی دولت وصال جانان آن است که بدون زحمت و با سهولت میسر گردد واِلّا وصال جانان و باغ جنانی که با اسبابِ حطام دنیا حاصل گردد چندان معتبر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 278,
        "beyt": "پنج روزی که در این مرحله مهلت داری * خوش بیاسای زمانی که زمان این همه نیست",
        "text": "به پنج روز مهلت و عمری که در این منزل و مرحله داری خوش باش و زمانی آسوده زندگی کن زیرا آنچه که به آن زمان می گویند و به آن اعتماد می کنی هیچ چیز نیست . یعنی به عمر و زمان اعتماد کردن جایز نیست پس چند روزی که در دنیا هستی خوش باش و صفا کن زیرا به زمان و عمر اعتبار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 279,
        "beyt": "بر لبِ بحرِ فنا منتظریم ای ساقی * فرصتی دان که ز لب تا به دهان این همه نیست",
        "text": "ای ساقی در کنار دریای فنا منتظریم و از خماری مشرف بر هلاکیم و در انتظار احسان تو هستیم . تفضلی کن تا در این فرصت اندک زندگی را به خوشی بگذرانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 280,
        "beyt": "زاهد ایمن مشو از بازیِ غیرت زنهار * که ره از صومعه تا دیرِ مغان این همه نیست",
        "text": "ای زاهد ، مغرور عبادت خویش مشو زیرا از صومعه تا دیر مغان چندان راه و مسافت نیست یعنی در آنها تفاوت زیاد موجود نیست چون هر دو معبود است و هر دو محلِ پرستش خالق اشیاء و موجودات می باشد اگر چه به ظاهر یکی متوجه محراب و دیگری صنم را می پرستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 281,
        "beyt": "دردمندیِ منِ سوختۀ زار و نزار * ظاهراََ حاجت تقریر و بیان این همه نیست",
        "text": "ظاهراََ درد و رنج من از روزگار ، که سوخته و فرسوده ام کرده نیازی به اینهمه شرح و بیان ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 282,
        "beyt": "نامِ حافظ رقمِ نیک پذیرفت ولی * پیشِ رندان رقمِ سود و زیان این همه نیست",
        "text": "نام حافظ به نیکی معروف شد امّا چه فایده که پیشِ رندان رقم سود و زیان معتبر نیست . یعنی اگر چه نام حافظ به نیکی مشهور شده اما در نزد رندان اعتبار به ذات و جوهر است نه به نیک نامی و بَدنامی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 283,
        "beyt": "روشن از پرتوِ رویت نظری نیست که نیست * منتِ خاکِ درت بر بصری نیست که نیست",
        "text": "هیچ نظری نیست که از پرتو و ضیاء روی تو روشن نباشد و هیچ چشمی نیست که منّتِ خاک درِ تو در آن نباشد . یعنی تمام عالم به رویت ناظر و توتیای خاکِ درِ تو در هر بصر ظاهر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 284,
        "beyt": "ناظرِ رویِ تو صاحب نظرانند آری * سِرّ گیسویِ تو در هیچ سَری نیست که نیست",
        "text": "به روی تو صاحب نظران ناظرند . یعنی عشاق و گرفتارانِ رویِ تو تماماََ اهلِ نظر و از بزرگانند نه اشخاصِ گمنام و هیچ سَری نیست که هوا و آرزوی گیسوی تو در آن نباشد یعنی محبت تو در هر سَری هست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 285,
        "beyt": "اشکِ غمّازِ من ار سرخ برآمد چه عجب * خجل از کردۀ خود پرده دری نیست که نیست",
        "text": "اگر اشکِ چشمِ من از غمِ عشقت سرخ گشته است . جای تعجب نیست زیرا هیچ پرده دری نیست که از کردۀ خود خجل نباشد . سرخ شدن اشک عبارت از خونین شدن آن است . اِسنادِ پرده دری به اشک به سبب این است که سِرِ عاشق را فاش کرده است . حاصلِ سخن اینکه اگر اشکِ چشمم خونین شده است عجب نیست بلکه جزایش همین است و باید بکشد به جهتِ اینکه او است که سِرِ عشق مرا فاش ساخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 286,
        "beyt": "تا به دامن ننشیند ز نسیمش گردی * سیل خیز از نظرم رهگذری نیست که نیست",
        "text": "خطاب به جانان می فرماید : برای اینکه به دامنت گردی از نسیم ننشیند راهی نیست که در آن از دیده ام سیل اشک جاری نشود . یعنی تمام راه ها را برایت آبپاشی می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 287,
        "beyt": "تا دَم از شام سَرِ زلفِ تو هر جا نزنند * با صبا گفت و شنیدم سحری نیست که نیست",
        "text": "برای اینکه از شام زلفِ تو در هر جا دَم نزند یعنی سخن نگوید . سحری نیست که با صبا گفتگو نداشته باشم . یعنی برای اینکه رازِ سَرِ زلفِ تو را در هر جا فاش نکند هر سحری با صبا در گفتگویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 288,
        "beyt": "من از این طالعِ شوریده برنجم ور نی * بهره مند از سرِ کویت دگری نیست که نیست",
        "text": "من از طالعِ شوریدۀ خود در رنجم و اِلّا کسی نیست که از سَرِ کوی تو بهره مند نگردد . یعنی همه از محله و کوی تو محفوظ می شوند ، به جز من که از طالعِ بَدِ خود در زحمتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 289,
        "beyt": "از حیایِ لبِ شیرینِ تو ای چشمۀ نوش * غرقِ آب و عرق اکنون شکری نیست که نیست",
        "text": "ای چشمۀ شهد از حیای لبِ شیرینِ تو هیچ شکری نیست که غرقِ آب و عرق نشود . یعنی لبت به قدری شیرین است که شکر از خجالت غرقِ آب و عرق گشته و حل شده است و تبدیل به آب گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 290,
        "beyt": "مصلحت نیست که از پرده برون افتد راز * ورنه در مجلسِ رندان خبری نیست که نیست",
        "text": "صلاح نیست که اسرار از پرده بیرون افتد یعنی فاش گردد . و اِلّا خبری نیست که در مجلسِ رندان نباشد . یعنی رندان به تمام اسرار واقفند امّا جایز نمی دانند که آن را فاش سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 291,
        "beyt": "شیر در بادیۀ عشقِ تو روباه شود * آه ازین راه که در وی خطری نیست که نیست",
        "text": "در صحرای عشق تو شیر ، روباه می شود . آه از این راهِ عشق زیرا خطری نیست که در آن نباشد . یعنی وادی عشق ، وادیِ بس خطرناک است و مخوف که بهادران چون شیر ، در آن از شدّتِ ترس زبون می گردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 292,
        "beyt": "آبِ چشمم که بَرو منّتِ خاکِ درِ توست * زیرِ صد منّتِ او خاکِ دری نیست که نیست",
        "text": "آبِ چشمِ من زیرِ بارِ منّتِ درِ تو است . زیرا که خاکِ درِ تو اشک مرا جذب می نماید و آن را نگه می دارد و از بین نمی برد . یعنی که چشمم خاکِ درِ تو را آبیاری می کند و هیچ دری نیست که خاکش زیرِ بارِ منّتِ اشکم نباشد . زیرا روزی چند بار خاکِ هر دری را آبیاری می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 293,
        "beyt": "از وجودم قدری نام و نشان هست که هست * ورنه از ضعف در آنجا اثری نیست که نیست",
        "text": "از وجودِ من همین قدر نام و نشان مانده که وجودی داشتم . یعنی نام و نشانی که بر بودنِ وجودم دلالت می کند . خلاصه فقط اثری از وجودم باقی مانده که آن نشانۀ وجودِ من است . وگرنه ضعفی نیست که در آن نباشد . یعنی از وجودم همان یک اسم باقی مانده است امّا هر ضعفی که تصور می رود در آن هست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 294,
        "beyt": "غیرِ این نکته که حافظ ز تو ناخشنود است * در سراپایِ وجودت هنری نیست که نیست",
        "text": "غیر از این نکته که حافظ از تو راضی نیست ، هنری نیست که در سراسر وجودت نباشد یعنی هر هنری که هست در وجودِ شریفِ تو وجود دارد . اِلّا اینکه به واسطۀ کناره گیری و دوری ات از حافظ ، از تو راضی نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 295,
        "beyt": "راهی است راه عشق که هیچش کناره نیست * آنجا جز آنکه جان بسپارند چاره نیست",
        "text": "راهِ عشق ، راهی است که هیچگونه نهایت و پایانی ندارد و در این راه جز تسلیم جان ، چاره نیست . یعنی کسی که به راهِ عشق قدم نهاد باید از جان بگذرد تا به مطلوب واصل گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 296,
        "beyt": "هر گه که دل به عشق دهی خوش دَمی بُوَد * در کار خیر حاجتِ هیچ استخاره نیست",
        "text": "هر وقت دل به عشق بسپاری ، آن زمان ، زمانِ خوش است یعنی آن دمی که عاشق می شوی بهترین کار است و در کارِی که خیر است حاجتِ به هیچ استخاره ای نیست . حاصل کلام : دل به عشق دادن یک مصلحت خیر است و در این باره معطلی برای استخاره و تأخیر جایز نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 297,
        "beyt": "ما را ز منعِ عقل مترسان و می بیار * کان شحنه در ولایتِ ما هیچ کاره نیست",
        "text": "ما را از اینکه عقل مانعِ عاشق شدن است و عشق را منع می کند نترسان . می بیار که در ولایت ما عقل ، شحنه ای است که لیاقت و شایستگی کار را ندارد یعنی هیچ کاره است . یعنی مراد این است که در کارخانۀ عشق ، عقل نفوذ ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 298,
        "beyt": "از چشم خود بپرس که ما را که می کشد  * جانا گناهِ طالع و جُرمِ ستاره نیست",
        "text": "از چشم خود سؤال کن که ما را که می کشد یعنی آن که ما را هلاک می کند چشم تو است . نه طالع گناهی دارد و نه ستاره جرمی مرتکب شده . پس این همه شکایت ما از چشم تو است نه از طالع و ستاره .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 299,
        "beyt": "او را به چشم پاک توان دید چون هلال * هر دیده جایِ جلوۀ آن ماه پاره نیست",
        "text": "آن جانان را چون هلال با چشمِ پاک می توان دید پس هر چشم جلوه گاهِ آن ماه پاره نیست یعنی جای جلوۀ او نیست . خلاصه او جسم لطیف است و برای دیدن جسمِ لطیف ، چشمِ لطیف بایست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 300,
        "beyt": "فرصت شمر طریقۀ رندی که این نشان * چون راهِ گنج بر همه کس آشکاره نیست",
        "text": "طریقه رندی را فرصت بشمار زیرا این نشانِ رندی چون راهِ گنج برای همه کس واضح و آشکار نیست یعنی این یک سعادت است که چون دفینه برای هر کس میسر نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 301,
        "beyt": "نگرفت در تو گریه حافظ به هیچ رو * حیرانِ آن دلم که کم از سنگِ خاره نیست",
        "text": "گریه حافظ به هیچ وجه به تو تأثیر نکرد . حیرانم از آن دل که در سختی کمتر از سنگ خارا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 302,
        "beyt": "زاهدِ ظاهر پرست از حال ما آگاه نیست * در حقِ ما هر چه گوید جای هیچ اکراه نیست",
        "text": "زاهد متظاهر ، از حال ما با خبر نیست پس هر چه در بارۀ ما می گوید هیج جای اکراه نیست . زیرا زاهدان ضد و مخالف عرفا هستند و در غیابشان از غیبت و بدگویی خودداری نمی کنند . همین است که خواجه می فرماید : هر چه در حق ما گوید معذورند و ما از گفته های آنان با وجود کریه بودن نمی رنجیم چونکه از حال ما آگه نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 303,
        "beyt": "در طریقت هر چه پیشِ سالک آید خیرِ اوست * در صراطِ مستقیم ای دل کسی گمراه نیست",
        "text": "در حال سلوک هر چه برای سالک پیش آید خیر او در آن است . ای دل ، در راه راست کسی گمراه نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 304,
        "beyt": "تا چه بازی رُخ نماید بیدقی خواهیم راند * عرصۀ شطرنج رندان را مجالِ شاه نیست",
        "text": "یک مُهره پیاده ای می رانیم تا ببینیم وضع بازی چه می شود . عرصۀ شطرنج رندان جولانگاه حرکت شاه یا بازی با شاه نیست و فعلا نمی توان شاه را راند . مقصود اینکه در این روزگار برای رندان آزاد منش این امکان نیست که با شاه بازی کند یعنی به دستگاه سلطنت تعرض نمایند لذا با پیادگان خرده پا بازی می کنیم تا چه پیش آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 305,
        "beyt": "چیست این سقفِ بلندِ سادۀ بسیار نقش  * زین معمّا هیچ دانا در جهان آگاه نیست",
        "text": "این سقف بسیار ساده که نقش بسیار دارد چیست ؟ هیچ دانایی در جهان از این نکته پیچیده اطلاع ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 306,
        "beyt": "این چه استغناست یارب وین چه قادر حکمتست * کاین همه زخمِ نهان هست و مجالِ آه نیست",
        "text": "خدایا این چه بی نیازی و چه حکمت نیرومندی است که این همه زخم های نهانی باشد اما مجال آه نباشد . یعنی قدرت جانان در حکمت و استغنایش عجب قدرت و عجب استغنا است که این همه زخم بر دل عشاق می زند . اما عشاق مجال آه کشیدن ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 307,
        "beyt": "صاحب دیوان ما گویی نمی داند حساب * کاندرین طغرا نشانِ حِسبَةََ لِلّه نیست",
        "text": "گویا وزیر از حساب حشر خبر ندارد و به حشر اجساد و حساب و عذاب قائل نیست زیرا در این حکم که اجرا می کند نشان حِسبَةََ لِله وجود ندارد . یعنی احکامی که اجرا می کند نه از روی عدالت و نه مطابق قانون شرع می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 308,
        "beyt": "هر که خواهد گو بیا و هر که خواهد گو بگو * کبر و ناز و حاجب و دربان بدین درگاه نیست",
        "text": "بگو هر کسی که می خواهد بیاید و هر چه میل دارد بگوید . در این درگاه تکبر و ناز و افاده و پرده دار و دربان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 309,
        "beyt": "بر درِ میخانه رفتن کارِ یک رنگان بُوَد * خود فروشان را به کوی می فروشان راه نیست",
        "text": "رفتن به در میخانه کارِ عاشقان ساده دل و بی ریا است پس خودفروشان مرایی را به محلّۀ میخانه چیان راه نیست . یعنی به مقامی که عاشقان صادق و بی ریا واصل می گردند . زاهدان و عابدان ریا کار هرگز نمی رسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 310,
        "beyt": "هر چه هست از قامتِ ناسازِ بی اندام ماست * ورنه تشریف تو بر بالای کس کوتاه نیست",
        "text": "هر عیب و نقصی که هست از اندام بی تناسب و ناموزون ما است واِلّا خلعت تو به قامت کسی کوتاه نمی آید . یعنی احسان تو نسبت به همه کامل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 311,
        "beyt": "بندۀ پیرِ خراباتم که لطفش دائم است * ورنه لطف شیخ و زاهد گاه هست و گاه نیست",
        "text": "غلام پیر میخانه ام که لطف و احسانش دائمی است وگر نه لطف شیخ و زاهد گاهی هست و گاه نیست . یعنی هر وقت به پیش پیر خرابات بروی با یکی دو جام تو را پادشاه عالم می کند . اما لطف و فیض شیخ و زاهد دائمی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 312,
        "beyt": "حافظ ار بر صدر ننشیند ز عالی مشربیست * عاشق دُردی کش اندر بندِ مال و جاه نیست",
        "text": "حافظ اگر بر صدر ننشیند و منصبی قبول نکند از بلند همتی او است که صدر و ذیل مجلس برای او تفاوتی ندارد . عاشق باده نوش در قید مال و منصب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 313,
        "beyt": "مردمِ دیدۀ ما جز به رُخَت ناظر نیست * دلِ سرگشتۀ ما غیرِ تو را ذاکر نیست",
        "text": "مردمک چشم ما جز به رخِ تو به غیر نگاه نمی کند و دلِ حیرانِ ما دائماََ تو را ذکر می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 314,
        "beyt": "اشکم احرامِ طوافِ حرمت می بندد * گر چه از خونِ دلِ ریش دَمی طاهر نیست",
        "text": "اشکِ چشمم برای طوافِ حَرمت ، احرام می بندد . اگر چه از خونِ دلِ مجروح یک نفس طاهر و پاک نیست . یکی از شرایط اصلی احرام بستن طهارت کامله است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 315,
        "beyt": "بستۀ دام و قفس باد چو مرغِ وحشی * طایر سدره اگر در طلبت طایر نیست",
        "text": "اگر مرغ بهشت که آنقدر عزیز است به سوی تو پرواز نکند ، یقیناََ بدین جهت است که ارزش تو را درنیافته . پس همان بهتر که مثل مرغ وحشی و بی قدر و منزلت ، در دام و قفس اسیر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 316,
        "beyt": "عاشقِ مُفلس اگر قلبِ دلش کرد نثار  * مکُنش عیب که بر نقدِ روان قادر نیست",
        "text": "ای جانان اگر عاشق مفلس ، دلِ ناقابل خود را نثار تو کرد . عیبش مگیر ، زیرا به نقد جان و یا به نقد رایج قادر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 317,
        "beyt": "عاقبت دست بدان سرو بلندش برسد * هر که را در طلبت هِمّتِ او قاصر نیست",
        "text": "هر کس که در طلب تو ، همت اش قاصر نباشد عاقبت دستش به سرو بلند تو یعنی به قامتت می رسد . یعنی هر که سعی و همت اش در طلب تو کامل باشد البته روزی به وصالت می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 318,
        "beyt": "از روان بخشی عیسی نزنم دَم هرگز * ز آنکه در روح فزایی چو لبت ماهر نیست",
        "text": "در حضور تو از روان بخشی عیسی دَم نمی زنم و سخن نمی گویم زیرا که در روح فزایی چون لب تو ماهر نیست . حتی مهارتی که لبت در حیات بخشی دارد در حضرت عیسی وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 319,
        "beyt": "من که در آتشِ سودای تو آهی نزنم * کی توان گفت که بر داغِ دلم صابر نیست",
        "text": "من که در آتش محبت تو حتی آهی نمی کشم . چگونه می شود گفت که دلم در داغ صابر نیست یعنی تحملِ آتش عشق را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 320,
        "beyt": "روزِ اوّل که سرِ زلفِ تو دیدم گفتم * که پریشانیِ این سلسله را آخِر نیست",
        "text": "آن روز که سر زلفِ تو را دیدم گفتم که پریشانی این سلسله نهایت ندارد . یعنی هر قدر که زلف پریشان گردد به همان نسبت دل ها پریشان می شود . زیرا مقام و محل قرارِ دل ها ، زلف است . پس زلف که پریشان شود . همان دل ها هم پریشان می شوند . با این وصف چون پریشانی زلف غایت ندارد پس پریشانی دل ها هم انتها نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 321,
        "beyt": "سرِ پیوند تو تنها نه دلِ حافظ راست * کیست آن کش سرِ پیوند تو در خاطر نیست",
        "text": "سودای وصلِ تو نه تنها آرزوی دلِ حافظ است . کیست آن کس که هوای وصلِ تو در خاطرش نباشد . یعنی در خاطر همه آرزوی وصلِ تو هست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 322,
        "beyt": "کس نیست که افتادۀ آن زلفِ دو تا نیست * در رهگذرِ کیست که دامی ز بلا نیست",
        "text": "کسی پیدا نمی شود که افتادۀ آن زلفِ دو تا نباشد و کیست که در سر راهش دامی از بلا نباشد یعنی هر کسی به مقتضای حال خود به چیزی گرفتار و مبتلا است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 323,
        "beyt": "چون چشمِ تو دل میبرد از گوشه نشینان * همراهِ تو بودن گُنه از جانبِ ما نیست",
        "text": "چون چشم تو از گوشه نشینان و زهاد و عباد دل می برد پس تابع تو شدن و گناه دوست داشتن تو از جانب ما نیست . یعنی در حالیکه چشم تو از تارک دنیا و از کسانی که به حال انقطاع به سر می برند دل ربوده است و همگی به تو عشق می ورزند ، پس ما که عاشق پیشه و عشقبازیم آیا آن قدرت را داریم که به تو ندهیم و آیا اختیارمان در دست خودمان است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 324,
        "beyt": "رویِ تو مگر آینۀ لطفِ الهیست * حقا که چنین است و درین روی و ریا نیست",
        "text": "روی تو کانه آیینۀ نور الهی است و حقیقتاََ هم همینطور است و در این سخن هیچگونه ریا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 325,
        "beyt": "نرگس طلبد شیوۀ چشمِ تو زهی چشم  * مسکین خبرش از سر و در دیده حیا نیست",
        "text": "نرگس ، شیوه چشم تو را طلب می کند ، عجب چشمی ، یعنی چه مناسبت دارد که چشم جانان و نرگس یکی باشد که شیوۀ چشم او را تقلید نماید . نرگسِ مسکین از سرش که هیچ خبر ندارد و در چشمش هم ضیا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 326,
        "beyt": "از بهرِ خدا زلف مپیرای که ما را * شب نیست که صد عربده با بادِ صبا نیست",
        "text": "از برای خدا زلفت را تزیین مکن . زیرا شبی نیست که با بادِ صبا صد جنگ نداشته باشم . یعنی تو که زلفت را آرایش کرده به دست بادِ صبا می سپاری . ما از رشک طاقت نیاورده ، هر شب با بادِ صبا صد با دعوا می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 327,
        "beyt": "باز آی که بی رویِ تو ای شمعِ دل افروز * در بزمِ حریفان اثرِ نور و صفا نیست",
        "text": "ای جانان دل افروز زیبا که بی روی تو در بزمِ باده نوشان از نور و صفا اثری نیست . یعنی بدون تو مجلس حریفان رونق و لطف ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 328,
        "beyt": "تیمارِ غریبان اثرِ ذکرِ جمیل است * جانا مگر این قاعده در شهرِ شما نیست",
        "text": "غمخواری غریبان سبب ذکر جمیل است . ای جانان این رسم در شهر شما نیست . زیرا من غریبم و هیچ نظری به من نمی کنی ، آیا طالب ذکر جمیل نیستی و نمی خواهی که به نیکی مشهور شوی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 329,
        "beyt": "دی میشد و گفتم صنما عهد بجای آر * گفتا غلطی خواجه در این عهد وفا نیست",
        "text": "دیروز جانان داشت می رفت که گفتم صنما ، عهد را به جا بیاور . جانان در جوابم گفت : ای خواجه اشتباه می کنی در این عهد و زمانه وفا نیست . یعنی عهدی که من بسته ام وفا ندارد و یا در این زمانه وفا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 330,
        "beyt": "گر پیرِ مغان مُرشدِ ما شد چه تفاوت * در هیچ سَری نیست که سِریّ ز خدا نیست",
        "text": "چه تفاوت می کند که مرشدمان پیر مغان باشد یا مسلمان . چون میانِ اینها فرقی نیست . زیرا سری نیست که از اسرار الهی در آن سِری نباشد . به دلیل اینکه حق تعالی هیچ چیز را بیهوده نیافریده است . پس در آفرینش پیرِ مغان هم سِرّی وجود دارد منتهی برای ما مخفی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 331,
        "beyt": "عاشق چه کند گر نکِشَد بارِ ملامت * با هیچ دلاور سپرِ تیرِ قضا نیست",
        "text": "عشاق برای خوردن تیرِ ملامت و طعن مردم آفریده شده اند و هیچ دلاور و بهادر نمی تواند در برابر تیرِ قضا سپر بگیرد یعنی کسی نمی تواند تیرِ قضا و قدر را دفع کند . پس خوردن تیر ملامت و کشیدن طعن برای عشاق مقدّر بوده و به هیچ وجه قادر به دفع آن نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 332,
        "beyt": "در صومعۀ زاهدِ و در خلوتِ صوفی  * جز گوشۀ ابروی تو مِحرابِ دُعا نیست",
        "text": "در عبادتگاه زاهد و در خلوت صوفی غیر از گوشۀ ابروی تو محراب دعا نیست یعنی زاهد و عابد و صوفی همگی عاشقان تو و دعاگویان تواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 333,
        "beyt": "ای چنگ فرو برده بخونِ دلِ حافظ * فکرت مگر از غیرتِ قرآن و خدا نیست",
        "text": "ای جانانی که به خونِ دل حافظ پنجه آلوده ای . آیا از غیرت کلام خدا هیچ اندیشه نمی کنی یعنی در جایی که رعایت حافظ قرآن لازم است . تو ظلم می کنی . شرم کن و از خدا بترس . زیرا غیرت قرآن اثر دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 334,
        "beyt": "ماهم این هفته برون رفت و به چشمم سالیست * حالِ هجران تو چه دانی که چه مشکل حالیست",
        "text": "جانان در این هفته از شهر رفت . لیکن این یک هفته به نظر من یک سال می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 335,
        "beyt": "مردم دیده ز لطف رخِ او در رخِ او * عکسِ خود دید گمان برد که مشکین خالیست",
        "text": "مردمک چشم در اثر لطافت و ظرافتِ رخ جانان ، در رخِ او نظیر خود را دید و گمان برد که مشکین خالی است . یعنی مردمک چشم در روی چون آیینۀ جانان عکس خود را دید و گمان برد که آن عکس خالِ مشکین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 336,
        "beyt": "می چکد شیر هنوز از لبِ همچون شِکرش * گرچه در شیوه گری هر مزه اش قتالیست",
        "text": "از لب همچون شکر لذیذ آن جانان هنوز شیرِ مادر می چکد . اگر چه در شیوه گری و ناز هر مزه اش برای هلاک کردن عشاق یک قتال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 337,
        "beyt": "ای که انگشت نمایی به کرم در همه شهر  * وه که در کارِ غریبان عجبت اهمالیست",
        "text": "ای جانانی که در همۀ شهر در کرم انگشت نمایی . یعنی به کرم مشهوری . واه که اهمال عجیبی در کارِ غریبان داری . حاصل اینکه نسبت به همه کس با احسان و لطف هستی اما نسبت به غریبان اهمال می ورزی . خواجه خود را از غربا می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 338,
        "beyt": "بعد از اینم نبود شائبه در جوهر فرد * که دهان تو در این نکته خوش استدلالیست",
        "text": "از این به بعد دیگر در وجود جوهر فرد شک نخواهم داشت . یعنی طبق عقیده متکلّمین عقیده دارم که جوهر فرد وجود دارد . زیرا دهان تو برای اثبات این نکته استدلال خوبی است . حاصل اینکه ، دهان تو برای اثبات وجودِ جوهرِ فرد دلیلی روشن است زیرا در کوچکی مانند جزء غیر قابل تجزیه می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 339,
        "beyt": "مژده دادند که بر ما گذری خواهی کرد * نیّتِ خیر مگردان که مبارک فالیست",
        "text": "مژده دادند که از نزدِ ما گذر خواهی کرد یعنی عبور خواهی کرد . این خود یک نیّت خیر است . پس دیگر نیّت خیر را تغییر مده که فال مبارکی است . یعنی نیّت کرده ای که از نزدِ ما بگذری و این نیّت مبارکی است و آن را تغییر مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 340,
        "beyt": "کوهِ اندوهِ فراقت به چه حالت بکشد * حافظِ خسته که از ناله تنش چون نالیست",
        "text": "کوهِ غم هجرانِ تو را حافظ با چه فن و تدبیر بکشد که از ناله ، تنش مثل نال ضعیف گشته . یعنی کوهِ بارِ هجران را چگونه تحمل نماید که از دردِ عشق و محبت چون نال ضعیف و نحیف شده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 341,
        "beyt": "یارب این شمعِ دل افروز ز کاشانۀ کیست * جانِ ما سوخت بپرسید که جانانۀ کیست",
        "text": "عجبا آن شمعی که دل ها را متشوق می کند . یعنی خاطرها را شوق می بخشد ، از خانۀ کیست ، یعنی فرزند کیست . جان ما را آتش زد . بپرسید که جانانۀ کیست و دلربای کیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 342,
        "beyt": "حالیا خانه براندازِ دل و دینِ من است * تا در آغوشِ که می خُسبد و همخانۀ کیست",
        "text": "آن شمع دلفروز که فعلاََ خانه برانداز دل و دین من است . عجبا با که همخواب و همبستر است و با که همخانه می باشد . حاصل اینکه ، مرا خراب و بیچاره کرد . آیا که را آباد و احیاء کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 343,
        "beyt": "بادۀ لعلِ لبش کز لبِ من دُور مباد * راحِ روحِ که و پیمان دِهِ پیمانۀ کیست",
        "text": "بادۀ لب چون لعلِ آن جانان که خدا نکند از لبِ من دور باشد . راحِ روح کیست ؟ یعنی به جانِ که جان می بخشد . و با که پیمان بسته است که هم قدح شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 344,
        "beyt": "دولتِ صحبت آن شمعِ سعادت پرتو  * باز پرسید خدا را که به پروانۀ کیست",
        "text": "محض خاطر خدا بپرسید که مصاحبت آن شمعِ سعادت پرتو به پروانۀ کیست و یا به سبب پروانۀ کیست . یعنی کاتب ازل این سعادت را به پیشانی که نوشته و برای که تقدیر کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 345,
        "beyt": "میدمد هر کس اش افسونی و معلوم نشد * که دلِ نازکِ او مایلِ افسانۀ کیست",
        "text": "به این شمعِ دلفروز هر کسی افسونی می دمد و با مکر و حیله سعی می نماید که تمایل او را به خود جلب نماید . اما معلوم نشد که دلِ نازک و ظریف او به افسانۀ که و به رقیۀ که مایل است . حاصل اینکه ، هر کسی برای اینکه او را به خود اختصاص دهد . قصه ها و افسانه ها می خواند اما معلوم نیست که به قصۀ که مایل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 346,
        "beyt": "یارب آن شاه وشِ ماه رُخِ زهره جبین * دُرِ یکتای که و گوهرِ یکدانۀ کیست",
        "text": "عجبا ، آن شمعِ دلفروزِ شاه وش و زهره جبین ، دُرِ یکتای که و گوهر یکدانۀ کیست . یعنی فرزند که و جگر گوشۀ کیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 347,
        "beyt": "گفتم آه از دلِ دیوانۀ حافظ بی تو * زیرِ لب خنده زنان گفت که دیوانۀ کیست",
        "text": "به آن جانان گفتم : آه از دلِ دیوانۀ حافظ که در فراق تو چه می کشد . در حالیکه زیر لب می خندید گفت : دیوانۀ کیست . یعنی من او را دیوانه نکرده ام و از دیوانگی او خبر ندارم . مرادش این است که هر که دیوانه کرده به او شکایت کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 348,
        "beyt": "بنال بلبل اگر با منت سرِ یاریست * که ما دو عاشقِ زاریم و کارِ ما زاریست",
        "text": "ای بلبل اگر هوای یاری و رفاقت با من داری پس بنال و فریاد کن ، زیرا ما هر دو عاشقیم و ذلیل و کارمان ناله و فغان است . یعنی تو عاشق گُلی و من عاشق جانانم و مقتضای حال عاشق ناله و زاری است پس اگر خیالِ یاری با من داری بیا بنالیم و فریاد و فغان کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 349,
        "beyt": "در آن زمین که نسیمی وزد طرۀ دوست * چه جایِ دَم زدنِ نافه های تاتاریست",
        "text": "در جایی که از طرۀ جانان نسیمی وزد . یعنی بوی طرۀ جانان به مشام برسد . دیگر چه جای تنفس نافه های تاتاری است . یعنی در آن موقع نافه های تاتاری قابل بوییدن نیستند . حاصل کلام اینکه در مقابل بوی طرۀ جانان ، بوی نافه های تاتاری اعتبار ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 350,
        "beyt": "بیار باده که رنگین کنیم جامۀ زرق * که مستِ جامِ غروریم و نام هوشیاریست",
        "text": "باده بیار که خرقۀ ریا و تزویر را رنگین کنیم . زیرا تا اینکه مستِ بادۀ غروریم اما نام مان به هوشیاری معروف شده . یعنی با وجود این مستی غرور ، نام هوشیاری به خود نسبت دادن مان ناشی از خرقۀ ریا است . پس اکنون باید این خرقۀ ریا را با باده رنگین کنیم تا سبب ازالۀ این دو صفت گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 351,
        "beyt": "خیالِ زلفِ پختن نه کارِ هر خامیست  * که زیرِ سلسله رفتن طریقِ عیاریست",
        "text": "خیال گرفتار شدن به زلف تو کارِ خامان و ناپختگان نیست . زیرا گرفتار زنجیر شدن و به زیر سلسله رفتن کارِ عیاران است نه کارِ احمق ها ، زیرا کسی که احمق و خام باشد خود را به آن ورطه نمی اندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 352,
        "beyt": "لطیفه ایست نهانی که عشق از او خیزد * که نامِ آن نه لبِ لعل و خطِ زنگاریست",
        "text": "لطیفه ، یک حالت نهانی است که عشق از آن خیزد و نامِ آن لطیفۀ شیرین ، لبِ لعل و خط سبز نیست . یعنی آنچه دل عاشق را ربوده و به خود جذب می کند خط و خال و لب لعل نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 353,
        "beyt": "جمال شخص نه چشم ست و زلف و عارض و خال * هزار نکته در این کار و بارِ دلداریست",
        "text": "زیبایی انسان منحصر به چشم و زلف و گونه و خال نیست بلکه هزار نکته دقیق در کارِ عشق و دلداری وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 354,
        "beyt": "قلندرانِ حقیقت به نیم جو نخرند * قبایِ اطلس آن کس که از هنر عاریست",
        "text": "مجردان حقیقت یعنی اهل الله به نیم جو نخرند . قبای اطلس آن کس را که از هنر عاری است . یعنی خالی از هنر است . حاصل سخن : اهل معرفت ، بی معرفتان را به هیچ نخرند . یعنی اعتنا نکنند اگر چه با لباس های فاخر متجلی و متزین باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 355,
        "beyt": "بر آستانِ تو مشکل توان رسید آری * عروج بر فلکِ سروری به دشواریست",
        "text": "رسیدن به آستان تو مشکل به نظر می رسد . بلی ، عروج به فلکِ سروری سخت است . یعنی وصول به مقام کبرا و عظما مشکل است . و برای هر کس مقدور نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 356,
        "beyt": "سحر کرشمۀ چشمت به خواب می دیدم * زهی مراتبِ خوابی که بِه ز بیداریست",
        "text": "هنگام سحر اشارۀ وصل جانان را در خواب دیدم . چه خوش است مراتب خوابی که بهتر از بیداری است . یعنی خوابی که در آن اشاره به وصال باشد بهتر از بیداری است که در آن ایماء و اشارۀ به وصل نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 357,
        "beyt": "دلش به ناله میازار و ختم کن حافظ * که رستگاریِ جاوید در کم آزاریست",
        "text": "ای حافظ ، دلش را با ناله میازار و ختم کن ناله را . زیرا صلاحِ ابدی کُلاََ در ترک آزار است . یعنی فلاح و نجات ابدی در این است که هیچ کس را اذیت و آزار نرسانی و علی الخصوص جانان را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 358,
        "beyt": "خوشتر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست * ساقی کجاست گو سبب انتظار چیست",
        "text": "در فصل بهار چیست بهتر از عیش و خوشی و مصاحبت در باغی ؟ ساقی کجاست ؟ بگو سبب انتظار چیست ؟ یعنی در چنین موسمی که زمان عیش و عشرت است سبب تأخیر چیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 359,
        "beyt": "هر وقتِ خوش که دست دهد مغتنم شمار * کس را وقوف نیست که انجامِ کار چیست",
        "text": "هر فرصت خوبی که دست می دهد آن را غنیمت بدان . زیرا کسی آگه نیست که آخر و عاقبت کار چیست . یعنی هر زمان و هر ساعتی که با ذوق و صفا می گذرد . آن را از جانب خدا یک نعمت بدان و مغتنم شمار یعنی به فکر فردا مباش . زیرا کسی به اینکه فردا چه خواهد شد واقف نیست و نمی داند که چه پیش می آید و چگونه خواهد گذشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 360,
        "beyt": "پیوندِ عمر بسته به مویی است هوش دار * غمخوارِ خویش باش غمِ روزگار چیست",
        "text": "پیوند و اتصال عمر به یک مو بسته است یعنی در عمر دوام و ثباتی نیست و سریع الزوال است . عقلت را جمع کن و غمخوارِ نَفسِ خود باش . غمِ روزگار و زمانه چیست . حاصل اینکه : غم ایام و روزگار و ازمنه خوردن که فلان ماه کسوف بوده و یا فلان ماه خسوف و یا در فلان سال قحط و فلان سال فراوانی خواهد شد از عقل دور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 361,
        "beyt": "معنیّ آبِ زندگانی و روضۀ ارم  * جز طرفِ جویبار و می خوشگوار چیست",
        "text": "معنی آب حیات و باغ ارم غیر از کنار چشمه و می خوشگوار چیست . طرف جویبار از روضۀ ارم و می خوشگوار از آب زندگی کنایه است . یعنی جنتی که می گویند همان جویبار و آب حیات که تعریف می کنند جز می خوشگوار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 362,
        "beyt": "مستور و مست هر دو چو از یک قبیله اند * ما دل به عشوۀ که دهیم اختیار چیست",
        "text": "چون صالح و طالح از یک قبیله هستند یعنی از یک پدر منشعب و متفرقند . پس ما دل به شیوۀ که دهیم ، اختیار چیست . یعنی کدام را اختیار کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 363,
        "beyt": "رازِ درونِ پرده چه داند فلک خموش * ای مدّعی نزاعِ تو با پرده دار چیست",
        "text": "راز درون پرده یعنی پشت پرده را فکل چه می داند خاموش باش ای مدعی . نزاعت با فلک برای چیست . یعنی احوال و اطوار و حوادث روزگار را به افلاک نسبت دادن و گاه شاکر و زمانی شاکی بودن تماماََ ناشی از جهل است و این که تأثیر افلاک و نجوم را در امور عالم می بینیم و آن را می پذیریم به تقدیر امر خدا است . افلاک و نجوم در این تأثیر هیچگونه اختیار و استقلال ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 364,
        "beyt": "سهو و خطایِ بنده گرش اعتبار نیست * معنی عفو و رحمتِ آمرزگار چیست",
        "text": "غفلت و خطای بنده اگر در نزدِ خداوند معتبر نباشد . پس معنای رحمت و عفو خداوند چیست ؟ یعنی اگر جرایم و خطای عباد در حیز اعنبار نباشد . پس اِسنادِ صفات عفو و غفور و رحیم به حق تعالی چه فایده دارد در حالیکه اضافه و نسبت این صفات به خداوند ضروری است و مطابق نص ثابت شده است . پس برای گناهان بنده اعتبار بوده . حال اگر کوه کوه گناه داشته باشیم . با اعتماد به این صفاتِ خداوند امیدواریم که گناهانمان را محو و عفو نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 365,
        "beyt": "زاهد شرابِ کوثر و حافظ پیاله خواست * تا در میانه خواستۀ کِردِگار چیست",
        "text": "زاهد شراب کوثر خواست و حافظ شراب عشق و محبت را خواست . عجبا در میان خواستۀ این دو ، مطلوبِ خدا چیست ؟ یعنی آیا مطلوب زاهد ، مقبول خدا می شود یا خواستۀ عاشق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 366,
        "beyt": "اگر چه عرضِ هنر پیشِ یار بی ادبی است * زبان خموش ولیکن دهان پُر از عربی است",
        "text": "اگر چه در حضور یار اظهار هنر بی ادبی است . من هم زبانم ساکت است و عرض هنر نمی کنم . امّا دهانم پُر از عربی است . خواجه با بیان ظریف به یارش عرض هنر نموده است و می فرماید : از علم عربی بهره مندم اگر چه متمدح نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 367,
        "beyt": "پری نهفته رُخ و دیو در کرشمۀ حُسن * بسوخت دیده ز حیرت که این چه بوالعجبی است",
        "text": "پری روی خود را مخفی نموده است یعنی دیده نمی شود . اما در عوض دیو در کرشمۀ حُسن است . یعنی جای پری را گرفته و عرض جمال می کند . دیده از حیرت سوخت که این چه بوالعجبی است . یعنی بسیار عجیب است که شیطان کارِ ملِک و پری را بکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 368,
        "beyt": "در این چمن گُلِ بی خار کس نچید آری * چراغِ مصطفوی با شرارِ بوالهبی است",
        "text": "در چمن دنیا کسی گُلِ بی خار نچید. زیرا هر کجا که گُل باشد خار هم همراهش است و هر جا شادی باشد دنبالش غم است . چنانکه سعدی می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 369,
        "beyt": "سبب مپرس که چرخ از چه سفله پرور شد  * که کام بخشیِ او را بهانه بی سببی است",
        "text": "مپرس سببِ اینکه فلک چرا دون پرور شد . یعنی افراد دون را عزیز کرد و نیکان و عزیزان را ذلیل . زیرا که برای تربیت دنی ، سبب لازم نیست . همان دنی و سفله بودن برای تربیت او کافی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 370,
        "beyt": "به نیم جو نخرم طاقِ خانقاه و رُباط * مرا که مصطبه ایوان و پای خُم طنبی است",
        "text": "طاق خانقاه و رباط را به نیم جو نمی خرم زیرا اینها در نزد من بسیار بی ارزشند زیرا که مصطبه برایم ایوان است . یعنی به منزلۀ ایوان و پای طنبی است . حاصل کلام : در جایی که مصطبه ، ایوان و پای خم ، خانۀ طنبی من است . طاق خانقاه و مدرسه و رباط را به هیچ چیز نمی خرم یعنی از آن ها و این ها مستغنی و فارغ ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 371,
        "beyt": "جمالِ دخترِ رز نورِ چشمِ ماست مگر * که در نقابِ زجاجیّ و پردۀ عنبی است",
        "text": "جمال دختر رَز یعنی جمال شراب گویا که نورِ چشم ما است که در نقاب زجاجی و در پردۀ عنبی است . یعنی گاه در توی شیشه محفوظ و زمانی در داخلِ عنب مستور است . دختر رَز = کنایه از شراب است / نور چشم = در اینجا یعنی مردمک چشم / زجاج = در لغت شیشه را گویند ولی در اصل یکی از رطوبات چشم است / عنبی =  کنایه از شراب است و در اصل یکی از پرده های چشم است ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 372,
        "beyt": "هزار عقل و ادب داشتم من ای خواجه * کنون که مستِ خرابم صلاح بی ادبی است",
        "text": "ای عزیز قبل از این عقل و ادبی داشتم . اما حال که مستِ خرابم ، صلاح بی ادبی است یعنی هر چه ترکِ ادب است از من سر می زند زیرا که لایعقلم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 373,
        "beyt": "بیار می که چو حافظ هزارم استظهار * به گریه سحری و نیازِ نیم شبی است",
        "text": "باده بیار که پشت گرمی من به گریه سحر و نیاز نیمه شبی است . یعنی باده نوشی من برای خاطر این دو چیز ، به استظهار این دو معنا است . وگرنه غیر از این دو عملِ لایق خدا ندارم که به پشتیبانی آن به این کار ارتکاب نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 374,
        "beyt": "رویِ تو کس ندید و هزارت رقیب هست * در غنچه ای هنوز و صدت عندلیب هست",
        "text": "خطاب به جانان : اگر چه روی تو را کسی ندیده است با این حال هزار رقیب داری و در غنجه ای هنوز ، یعنی پشت پرده ای ولی صد عندلیب داری . حاصل کلام : هنوز در آغوش مادری و از خانه بیرون نرفته ای ، لکن تمام دنیا مبتلای تواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 375,
        "beyt": "گر آمدم به کوی تو چندان غریب نیست * چون من در آن دیار هزاران غریب هست",
        "text": "اگر به کوی تو آمده ام ، این کار بسیار عجیب و غریب نیست . زیرا در این دیار چون منِ غریب خیلی هست . حاصل کلام : آمدن من به محلۀ تو غریب نیست زیرا کوی تو مقام غُربا است . و غریب همیشه میل به غریب دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 376,
        "beyt": "در عشقِ خانقاه و خرابات فرق نیست * هر جا که هست پرتو رویِ حبیب هست",
        "text": "در طریق عشق بین میخانه و خانقاه فرق نیست . هر جا که هست در آنجا پرتو روی دوست است . یعنی چه صومعه زاهد و چه دیر راهب ، در همۀ آنها خدا حاضر است . و آثار جمال و جلال خدا همه جا منکشف و متجلّی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 377,
        "beyt": "آنجا که کار صومعه را جلوه می دهند * ناقوسِ دیرِ راهب و نامِ صلیب هست",
        "text": "آن جا که به کار صومعه جلوه می دهند یعنی به عبادات صومعه ، حُسن و جمال می دهند .ناقوس راهبِ دیر و نامِ صلیب در آنجا هست . مراد این است که همۀ اشیاء در حالِ تعبّدِ حق تعالی هستند و حق تعالی در همه جا حاضر است و معبود ، پیروان جمیعِ ادیان و ملل می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 378,
        "beyt": "عاشق که شد که یار به حالش نظر نکرد * ای خواجه درد نیست وگرنه طبیب هست",
        "text": "چه کسی عاشق شد که یار به حالش نظر نکرد . یعنی البته که یار به عاشق حقیقی التفات می کند . اما ای عزیز درد نیست و اِلّا طبیب هست . یعنی جانان طبیبی است که اهلِ درد و عشق را می شناسد و به محضِ تشخیص درد ، فوری علاج می کند . حاصل کلام : مشکل اهلِ درد بودن می باشد و اِلّا درمان مقرر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 379,
        "beyt": "فریاد حافظ این همه آخر به هرزه نیست * هم قصۀ غریب و حدیثی عجیب هست",
        "text": "فریاد و فغانی که حافظ در عشق جانان می کند عبث نیست ، بلکه حدیثی عجیب و غریب است . یعنی حافظ در عشق جانان بیهوده فریاد و فغان نمی کند . حتماََ یک کار بسیار بزرگ و مهمی هست که او را نالان و گریان کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 380,
        "beyt": "مرحبا ای پیک مشتاقان بده پیغامِ دوست * تا کنم جان از سرِ رغبت فدای نامِ دوست",
        "text": "ای پیک عاشقان مشتاق ، مرحبا ، خبر دوست را بده تا از سرِ علاقه جانم را فدای نامِ دوست نمایم . یعنی به محضِ شنیدن نامِ مبارکش ، بی اختیار جان و دل را نثارِ نامِ شریفِ جانان نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 381,
        "beyt": "واله و شیداست دائم همچو بلبل در قفس * طوطیِ طبعم ز عشقِ شکّر و بادامِ دوست",
        "text": "طوطیِ طبع من مانند بلبل در قفس واله و شیدا است از شکر و بادام دوست . یعنی از لب و دهان و چشم دوست ، جون غذای طوطی شکر و بادام می باشد . به همین مناسبت اینها را با طوطی جمع کرده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 382,
        "beyt": "زلفِ او دامست و خالش دانۀ آن دام و من * بر امیدِ دانه ای افتاده ام در دامِ دوست",
        "text": "زلف آن جانان دام است و خالش دانۀ دام و من به امید یک دانه به دام دوست افتاده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 383,
        "beyt": "سر ز مستی بر نگیرد تا به صبحِ روزِ حشر * هر که چون من در ازل یک جرعه خورد از جامِ دوست",
        "text": "هر کس چون من در ازل از جام دوست یک جرعه نوشید ، از مستی تا صبح قیامت سر بلند نکند . یعنی آنکه وجودش در ازل با شراب عشق و محبت سرشته شد . تا صبح روزِ حشر مستِ شراب عشق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 384,
        "beyt": "بس نگویم شمه ای از شرحِ شوقِ خود از آنک * دردِ سر باشد نمودن بیش از این ابرامِ دوست",
        "text": "من از شرح شوق خود به جانان شمه ای گفتم ، زیرا شرح بیش از یک شمه باعث ابرام و دردسر دوست است . یعنی اظهار محبت برای نمودن شوق و اشتیاق خود نسبت به جانان کافی است زیرا محابیب از این نوع کارها خیلی زود متأثر می شوند . حاصل کلام : در شرح شوق و اشتیاق نوعاََ مدح لازم می شود و این هم ناخوشایند است از هر کسی که دیده شود . خصوصاََ از عاشق نسبت به معشوق خود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 385,
        "beyt": "گر دهد دستم کشم در دیده همچون توتیا * خاکِ راهی کآن مشرف گردد از اقدام دوست",
        "text": "اگر دستم دهد چون توتیا به چشم می کشم آن خاکی را که زیر پاشنه های دوست مشرف شده است . یعنی اگر خاک زیر پای دوست برایم میسر شود و به دستم رسد چون توتیا آن را به چشمم می کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 386,
        "beyt": "میل من سوی وصال و قصد او سوی فراق * ترکِ کامِ خود گرفتم تا برآید کامِ دوست",
        "text": "من مرادم وصال جانان است اما جانان قصدِ فراق دارد . با این وصف من ، مراد خود را ترک کردم تا مراد دوست حاصل شود . یعنی مقصود او که فراق و هجران است . من هم دلخواه او را اختیار کردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 387,
        "beyt": "حافظ اندر دردِ میسوز و بی درمان بساز * زآنکه درمانی ندارد دردِ بی آرامِ دوست",
        "text": "ای حافظ ، در درد و الم جانان بسوز و با بی درمانی در دردت بساز . و از این وضع که دردت درمان ندارد راضی و قانع باش ، زیرا دردِ بی آرامِ دوست درمان ندارد . بساز = قانع و راضی باش / بی آرام = چیزی که لحظه ای راحتی ندهد ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 388,
        "beyt": "صبا اگر گذری افتدت به کشور دوست * بیار نفخه ای از گیسوی معنبر دوست",
        "text": "ای صبا اگر گذرت به مملکت دوست افتد ، یعنی اگر به آنجا رفتی از گیسوی معنبر دوست بوی خوش بیار . خطاب به صبا برای آن است که نشر نفحات با صبا است و تا صبا حرکت نکند بوی گیسوی جانان دماغ ها را معطر نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 389,
        "beyt": "به جانِ او که به شکرانه جان برافشانم * اگر به سوی من آری پیامی از بَرِ دوست",
        "text": "قسم به جان دوست اگر از جانب دوست خبری برایم بیاوری به شکرانۀ آن یا برای شکرانۀ آن جان نثار می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 390,
        "beyt": "وگر چنانکه در آن حضرتت نباشد باز * برای دیده بیاور غباری از درِ دوست",
        "text": "خطاب به صبا گوید : اگر چنانکه اجازه ورود به حضرت جانان نداشته باشی . از غبار درِ او توتیایی برای چشم بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 391,
        "beyt": "من گدا و تمنای وصلِ او هیهات * مگر به خواب بینم خیالِ منظر دوست",
        "text": "منِ گدا و آرزوی وصلت یار ، خیلی بعید است . زیرا هیچگونه مناسبتی بی ما وجود ندارد . مگر اینکه دیدن خیال روی او را در خواب تمنا کنم زیرا آن چه در رویا دیده شود خیال است و آن هم برای همه کس میسر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 392,
        "beyt": "دلِ صنوبریم همچو بید لرزان است * ز حسرت قد و بالای چون صنوبر دوست",
        "text": "از حسرت قد و بالای چون صنوبر دوست ، قلب صنوبری من مثل درخت بید لرزان است . یعنی از حسرت قد و بالای موزون جون صنوبر دوست ، دلم چون بید می لرزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 393,
        "beyt": "اگر چه دوست به چیزی نمی خَرد ما را * به عالِمی نفروشیم مویی از سرِ دوست",
        "text": "اگر چه دوست برای ما ارزش و بهایی قائل نیست . اما یک تار موی دوست را به دنیایی نمی فروشیم . یعنی اگر چه دوست ما را به هیچ می فروشد اما ما یک تار موی او را به تمام دنیا نمی دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 394,
        "beyt": "چه باشد ار شوداز بندِ غم دلش آزاد * چو هست حافظِ مسکین غلام و چاکرِ دوست",
        "text": "چه می شود اگر دلش از بندِ غم فارغ و آزاد گردد . چونکه حافظ مسکین غلام و چاکر تو است . یعنی چون از غلامان وابسته به تو است پس نباید دلش در بند غم باشد . زیرا تو عالی جنابی و غلامانت هم باید مثل تو باشند . حاصل این که غلامان تو باید در بی غمی از غلامان دیگران متمایز باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 395,
        "beyt": "آن پیکِ نامه ور که رسید از دیارِ دوست * آورد حِرزِ جان ز خطِ مشکبارِ دوست",
        "text": "آن پیک نامه بر که از دیار دوست رسید علاوه بر اینکه از سرزمین دوست آمده ، از خط مشکبار دوست یک حمایل جان هم آورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 396,
        "beyt": "خوش می دهد نشانِ جلال و جمالِ یار * خوش می کند حکایتِ عز و وقارِ دوست",
        "text": "آن پیک نامه بر جلال و جمال یار را خوب نشان می دهد و عز و وقار دوست را خوب حکایت می کند . یعنی اوصافِ حمیدۀ دوست را بسیار عالی وصف می کند . منظور بیت : اوصاف جمیل دوست را خوب وصف می کند تا دلی که امیدوار دوست است در طلبش باشد یعنی غرضش از ذکر اوصاف کامل جانان ترغیب و تشویق عشاق به طلب وصل جانان می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 397,
        "beyt": "دل دادمش به مژده و خجلت همی برم * زین نقدِ قلبِ خویش که کردم نثارِ دوست",
        "text": "به آن پیک ، دل را به عنوان مژدگانی دادم ، در حالی که شرمنده از این نقدِ کم عیاری که نثار دوست کرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 398,
        "beyt": "شکرِ خدا که از مددِ بختِ کارساز * بر حسبِ آرزوست همه کار و بارِ دوست",
        "text": "شکر خدا که به یاری طالع موافق تمام کارهای دوست بر وفقِ مرادمان است . یعنی هر چه در بارۀ دوست آرزو کردیم ، خداوند تعالی میسر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 399,
        "beyt": "سیرِ سپهر و دُورِ قمر را چه اختیار * در گردش اند بر حسبِ اختیارِ دوست",
        "text": "این سیر و گردش افلاک و نجوم به میل و اختیار خودشان نیست بلکه تابع اراده و اختیار دوست بوده و به امر دوست در حرکتند نه به اختیار و ارداۀ خود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 400,
        "beyt": "گر بادِ فتنه هر دو جهان را به هم زند * ما و چراغِ چشم و رهِ انتظارِ دوست",
        "text": "اگر باد فتنه هر دو عالم را به هم بزند ، ما با چراغِ چشم در راهِ انتظار دوستیم . یعنی حتی اگر تمام عالم را فتنه و آشوب فرا بگیرد ، ما باز چشممان را از انتظار دوست برنمی داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 401,
        "beyt": "کُحلُ الجواهری به من آر ای نسیمِ صبح * زآن خاکِ نیکبخت که شد رهگذارِ دوست",
        "text": "ای نسیمِ صبح از آن خاکِ خوشبختی که رهگذارِ دوست شد . برای من کحل الجواهری بیار . یعنی آن خاکی که به سبب پای مالیدن دوست بر آن ، کسب سعادت نموده است توتیای چشممان کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 402,
        "beyt": "مائیم و آستانۀ عشق و سرِ نیاز * تا خوابِ خوش کرا بَرَد اندر کنارِ دوست",
        "text": "ماییم و عرض احتیاج به آستان دوست . عجبا در کنار دوست خوابِ خوش برای که میسر شود . یعنی ما با خلوص نیت و با نیازِ تمام ملازم آستان یاریم ، تا همخوابی با دوست و خواب شیرین و لذیذ نصیب که شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 403,
        "beyt": "دشمن به قصدِ حافظ اگر دم زند چه باک * منّت خدای را که نیم شرمسارِ دوست",
        "text": "دشمن اگر در بارۀ حافظ و بر علیه او حرف زند ، چه باکی داریم . شکر خدا که شرمنده دوست نیستیم . یعنی وقتی مقبول دوست واقع باشم ، دشمن هر چه می خواهد بگوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 404,
        "beyt": "دارم امیدِ عاطفتی از جناب دوست * کردم جنایتی و امیدم به عفوِ اوست",
        "text": "گناهی کرده ام امّا از حضور دوست امید مرحمت دارم . و امیدم به عفو او است . یعنی امید مرحمت و شفقت را از دوست قطع نمی کنم زیرا که کریم الشأن و عالی جناب است و اگر چه من گناهکارم ولی امید به غفران و عفوش دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 405,
        "beyt": "دانم که بگذرد ز سرِ جرمِ من که او * گر چه پری وشست ولیکن فرشته خوست",
        "text": "می دانم که از سرِ گناهم می گذرد یعنی از گناهم چشم می پوشد زیرا جانان گر چه مانند پری زیباست ولی خلق خوش فرشته را دارد یعنی مثل پریرویان بد خلق نیست و خلق و خوی خوش فرشته را دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 406,
        "beyt": "چندان گریستیم که هر کس که برگذشت * در اشکِ ما چو دید روان گفت کاین چه جوست",
        "text": "از عشق جانان بقدری گریه کردم که هر کس جریان اشکِ ما را دید . حیرت زده گفت : این چه چشمه است . یعنی در عشق جانان آنقدر به ما گریه و بکاء دست داد که از اشکِ چشم مان ، سیلاب و جویبار پیدا شده و روان گشت به حدی که هر کس آن را دید گفت این چه جوی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 407,
        "beyt": "هیچ است آن دهان و نبینم ازو نشان * مویست آن میان و ندانم که آن چه موست",
        "text": "دهان جانان هیچ است که از او نام و نشانی نمی بینم و میانش هم موی است اما نمی دانم که آن چه موست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 408,
        "beyt": "دارم عجب ز نقشِ خیالش که چون نرفت * از دیده ام که دَم به دَمش کار شُست و شوست",
        "text": "از نقشِ خیالِ جانان عجب دارم که چگونه از چشمم نرفت با اینکه دائماََ کارش شست و شو است . یعنی من که از اضطراب عشق این همه گریه می کنم و از چشمم این همه چشمه ها جاری می شود . تعجب می کنم که چگونه نقشِ خیالت با این همه اشک و شست و شو پاک نمی شود و نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 409,
        "beyt": "بی گفت و گوی زلفِ تو دل را همی کشد * با زلفِ دلکش تو کرا رویِ گفت و گوست",
        "text": "زلفت بی گفت و گو یعنی بدون علت و بی سبب دل می برد . پس با این زلفِ دلربا برای تو ، چه کس را با تو روی گفت و گو است . یعنی زلفت که بی گفت و گو دل دیوانه را خود به خود جلب می کند پس چه کسی مجال گفت و گو با زلفِ دلکش تو دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 410,
        "beyt": "عُمریست تا ز زلفِ تو بویی شنیده ام * زان بوی در مشامِ من هنوز بوست",
        "text": "دیر زمانی است که بوی زلف تو به مشام من رسیده است ولی هنوز آن بو در مشامم باقی است . یعنی بوی زلفت بقدری مؤثر است که بعد از گذشت زمانی هنوز آن بو را حس می کنم و از مشامِ خاطرم هرگز نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 411,
        "beyt": "حافظ بَدَست حالِ پریشانِ تو ولی * بر بویِ زلفِ یار پریشانیت نکوست",
        "text": "ای حافظ ، حالِ پریشان و نابسامان تو خوب نیست اما به امیدِ زلفِ جانان یا به سبب بوی زلف جانان این پریشانیت بهتر است . یعنی اگر چه به واسطۀ پریشانی از فراق حالت بَد است اما به امید جمعیت وصال این پریشانی به نفع تو است . زیرا که پایان فراق ، وصال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 412,
        "beyt": "سَرِ ارادتِ ما و آستان حضرتِ دوست * که هر چه بر سرِ ما می رود ارادتِ اوست",
        "text": "با کمال ارادت و صفا سر به آستان کرمش نهادیم . زیرا هر چه بر سرِ ما رود به اراده او است و ما تابع اراده او هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 413,
        "beyt": "نظیر دوست ندیدم اگر چه از مَه و مهر * نهادم آینه ها در مقابلِ رُخِ دوست",
        "text": "مثل دوست یعنی جانان را ندیدم اگر چه از ماه و مهر مقابل روی دوست آینه ها قرار دادم یعنی ماه و مهر آن توانایی را ندارند که جمال بی مثال دوست در آن ها نمودار شود . زیرا روی او از ماه و خورشید اعلی و ارفع است",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 414,
        "beyt": "صبا ز حالِ دلِ تنگِ ما چه شرح دهد * که چون شکنجِ ورق های غنچه تو بر توست",
        "text": "حال دلتنگی ما را صبا چگونه شرح دهد که چون برگ های غنچه چین چین و تو در تو است . یعنی پرده های دلِ ما بی حد و بی پایان است . و در هر پرده اش درد و الم و سوز و گداز و محنت و حسرت فراوان وجود دارد . صبا که به اندرون دلِ ما راه ورود ندارد . فقط از رویش می وزد و می گذرد . پس چگونه می تواند این همه آلام ما را شرح دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 415,
        "beyt": "نه من سبوکشِ این دیرِ رند سوزم و بس * بسا سرا که در این کارخانه سنگِ سبوست",
        "text": "در این دیری که رندها را می سوزانند . باده نوش و میخواره فقط من نیستم . بلکه خیلی سرها در این کارخانه ، خاک سبو است . یعنی در دیر این دنیای کهنه ، تنها من نیستم که آلوده عشق و محبت و الفت شده ام . بلکه عابرین یعنی سلف نیز از این کارخانه با عشق و محبت رفته اند که خاکِ سرهای آن ها مملو از بوی عشق و محبت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 416,
        "beyt": "مگر تو شانه زدی زلفِ عنبرافشانش  * که باد غالیه سا گشت و خاک عنبربوست",
        "text": "گویا زلفِ عنبرافشان را شانه زده ای که باد غالیه سا گشت . یعنی خیلی معطر شد و خاک هم بوی عنبر می دهد . حاصل کلام : همینکه تو زلف عنبرافشان را شانه زدی . باد و خاکِ عالم تماماََ معطر گشت . باد با عطر غالیه و خاک با عطر عنبر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 417,
        "beyt": "نثارِ رویِ تو هر برگِ گُل که در چمن است  * فدایِ قدِ تو هر سروبُن که بر لبِ جوست",
        "text": "هر برگ گلی که در چمن است نثار روی تو باد . و هر سروبُنی که در کنار جوی است فدای قدِ تو باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 418,
        "beyt": "زبانِ ناطقه در وصفِ شوق نالان است  * چه جایِ کلکِ بریده زبانِ بیهده گوست",
        "text": "زبان قوۀ ناطقه در بیان اشتیاق آن جانان لال است یعنی عاجز است . و آن طور که لازم است نمی تواند شرح و وصف نماید . پس چه رسد به قلم زبان بریده و بیهوده گو . حاصل کلام : قوۀ ناطقه که حی و زنده است در وصفِ شوقِ جانان گنگ و لال می باشد . پس چه رسد به قلمی که از جمادات است و به دو صفت زبان بریده و بیهوده گو هم متصف می باشد . آیا می تواند شرح اشتیاق را بطور واقع بیان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 419,
        "beyt": "رُخِ تو در دلم آمد مُراد خواهم یافت * چرا که حالِ نکو در قفایِ فالِ نکوست",
        "text": "خیالِ رُخِ تو به مخیله ام آمد ، انشاءالله که به مرادم خواهم رسید . زیرا که همیشه حالِ نکو به دنبال فال نکو است . یعنی مصور شدن رُخِ تو در خاطرم مبارک فالی است که به دنبالش وصلت دست خواهد داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 420,
        "beyt": "نه این زمان دلِ حافظ در آتشِ طلب است * که داغ دارِ ازل همچو لالۀ خودروست",
        "text": "دل حافظ نه فقط حالا در آتشِ طلب است یعنی برای وصال جانان فقط حالا نیست که در آتش عشق می سوزد . بلکه چون لالِ خودرو از ازل داغدارِ آتش بوده است . خلاصه حافظ از آن کسانی است که با دلِ سوزان آمد و با دلِ سوزان هم رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 421,
        "beyt": "آن سیه چُرده که شیرینی عالَم با اوست * چشمِ میگون لبِ خندان دلِ خرم با اوست",
        "text": "آن سبزه رو که ذوق و لذت عالَم با او است . چشم می رنگ ( مایل به قرمز ) و لب متبسم و دل شاد با او است . یعنی آن سبزه خندان رو ، متبسم لب و خرم دل است . نه کریه رو و غمگین دل .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 422,
        "beyt": "گر چه شیرین دهنان پادشهانند ولی * او سلیمانِ زمان است که خاتم با اوست",
        "text": "اگر چه پادشاهان ، شیرن دهنان هستند امّا آن جانان ، سلیمان زمان است که خاتم ، مالِ او است . یعنی هر محبوبی برای خودش پادشاه است امّا جانان ما از همه سَر است . زیرا که خاتمِ حُسنِ جمال با او است . حاصل کلام : جانان ما ، خاتمِ محابیب است زیرا حُسنِ لطافت در او ختم شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 423,
        "beyt": "روی خوب است و کمال هنر و دامن پاک * لاجرم همّتِ پاکانِ دو عالَم با اوست",
        "text": "آن دلبر عزم سفر کرده ، زیبا رو و پاکدامن و کامل هنر است . پس البته همّتِ پاکان دو عالم با او است . یعنی این همه محسّناتی که در او وجود دارد . لازم است تمام انبیاء و ملائک یار و کمک او باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 424,
        "beyt": "خالِ مشکین که بدان عارضِ گندم گون است * سرّ آن دانه که شد رهزنِ آدم با اوست",
        "text": "آن خال سیاه که در صورت گندمی جانان است . سِرّ دانه ای که آدم را گمراه کرد در آن خال است . یعنی سِرّ دانۀ گندمی که سبب خروج حضرتِ آدم از بهشت شد . با آن خالی است که در رُخِ گندمی جانان است . هر کسی که آن خال را ببیند و دل بدان ببندد . حضور و صفا و آسایش را وداع گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 425,
        "beyt": "دلبرم عزمِ سفر کرد خدا را یاران * چه کنم با دلِ مجروح که مَرهم با اوست",
        "text": "دلبرم نیت سفر بسته ، محضِ رضای خدا ، ای یاران درمانم کنید . چه کنم و دلِ مجروح خود را چگونه درمان کنم که مَرهَم در نزد آن جانان است . یعنی دل تحملِ فراق آن جانان را ندارد و مضطرب است پس چاره ای کنید تا اندکی قرار و آرامش پیدا کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 426,
        "beyt": "با که این نکته توان گفت که آن سنگین دل  * کُشت ما را و دَمِ عیسی مریم با اوست",
        "text": "این نکته را به که می توانم بگویم که آن سنگین در حالیکه دارای دَمِ مسیحایی است ما را هلاک کرد . یعنی جانان ، با اینکه این خصوصیت عیسی را که با نَفَسِ خود مرده را زنده می کرد ، داشت ولی ما را هلاک کرد . پس این را به که بگویم که یک مصلحتِ متناقض است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 427,
        "beyt": "حافظ از معتقدان است گرامی دارش * ز آنکه بخشایشِ بس روحِ مکّرم با اوست",
        "text": "ای جانان ، حافظ از دوستان و از جملع معتقدان است ، پس عزیزش بدار . زیرا از بسیاری از ارواحِ اولیاء و انبیاء با او است . یعنی حافظ از احبّای پاک و پاکدامن است . پس عزّت و احترامش کن . زیرا بسیاری از ارواح طیبه معین و ظهیر او است . حاصل کلام : حافظ جزو اهل الله می باشد . او را با سایر احبّا و دوستان قیاس مگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 428,
        "beyt": "دل سرا پردۀ محبتِ اوست * دیده آئینه دارِ طلعتِ اوست",
        "text": "دل سراپرده عشق جانان است یعنی همانطور که پرده نشینان از چشمِ نامحرمان مستور و مختفی هستند محبتِ جانان نیز در دلِ من از اغیار مستور و مخفی است و چشمم هم آئینه دار دیدار او است . یعنی هیچوقت از برابر چشمم زایل نمی شود . هم چنان که عکسِشیی از آینه زایل نمی شود مادام که در محاذی آن است . حاصل کلام : اگر بخوابم در خاطرم است و اگر بیدار باشم در جلو چشمم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 429,
        "beyt": "من که سر درنیاورم به دو کون * گردنم زیرِ بارِ منّتِ اوست",
        "text": "من که به دو عالم سر فرو نکنم . یعنی از کثرت استغنا به هیچ کس اطاعت نمی کنم . امّا گردنم زیرِ بارِ منّتِ جانان است . یعنی به بندۀ کمترین ، آن قدر الطافِ بی نهایت و اعطافِ بلاغایه کرده است که شرمندۀ کمالِ احسان و ممنونِ التفاتِ بی پایانِ جانان واقع شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 430,
        "beyt": "تو و طوبی و ما و قامتِ یار * فکرِ هر کس به قدرِ همّتِ اوست",
        "text": "ای زاهد ، تو با طوبی و ما با قامتِ یار ، یعنی طوبی مالِ تو و قامتِ یار مالِ ما . حاصل کلام : نخلِ جنت مال تو باشد و نقد دیدار مال ما . فکر هر کس به قدر همتِ او است یعنی مراد بعضی جنت عقبی و مراد عده ای دیدار مولی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 431,
        "beyt": "گر من الوده دامنم چه عجب * همه عالَم گواهِ عصمتِ اوست",
        "text": "من اگر به واسطۀ معصیت آلوده دامن گشته و رسوای عالَم شده ام چه ضرر دارد . یعنی از آلودگی من به جانان نقصانی وارد نمی شود . زیرا تمام عالَم گواه پرهیزکاری و پاکی جانان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 432,
        "beyt": "من که باشم در آن حرم که صبا * پرده دار حریمِ حرمتِ اوست",
        "text": "در حرمِ جانان من که هستم در جایی که صبا می تواند به همه جا داخل شود و واقفِ اسرار همه باشد . امّا پرده دار حریم حرمت او است یعنی حق دخول به حریمِ حرمِ جانان را ندارد و دَمِ در ایستاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 433,
        "beyt": "بی خیالش مباد منظرِ چشم * ز آنکه این گوشه جایِ خلوتِ اوست",
        "text": "منظر چشم من هرگز بی خیال جانان نباشد . زیرا این گوشۀ دیده ام ، خلوت مخصوصِ او است و برای غیر در این جا ، جایی نیست . یعنی چشمم و خاطرم همیشه متوجۀ او است و به غیر او نظر نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 434,
        "beyt": "هر گُلِ نو که شد چمن آرای * ز اثرِ رنگ و بوی صحبتِ اوست",
        "text": "هر گلِ تازه که چمن آرا شد . در اثر رنگ و بوی مقارنت آن جانان است . یعنی گل هایی که زینت بخش گلزار و گلستان اند . زینت و رنگ و بو را از مقارنت جانان کسب کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 435,
        "beyt": "دورِ مجنون گذشت و نوبتِ ماست * هر کسی پنج روز نوبتِ اوست",
        "text": "دور و نوبتِ مجنون گذشت . حال دیگر نوبتِ ما است و نوبتِ هر کس در این دنیا پنج روز است . یعنی در این دنیا یک ضخص هر قدر هم زیاد عمر کند بالاخره عاقبتش انتقال به عقبی است . از قرار معلوم رسمِ عجم بر این است که مدت عمر هر قدر هم طولانی باشد با عبارت پنج روز تعبیر کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 436,
        "beyt": "مُلکتِ عاشقی و گنجِ طرب * هر چه دارم ز یُمنِ همّتِ اوست",
        "text": "مملکتِ عاشقان و خزانۀ شادمانی و یا گوشۀ طرب و هر چه از این قبیل است . تماماََ از یُمن و مبارکی سعادت و اقبال جانان است . یعنی از وقتی که به درِ دولت جانان منتسب گشته ام ، پادشاه عالَم شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 437,
        "beyt": "من و دل گر فدا شدیم چه باک * غرض اندر میان سلامتِ اوست",
        "text": "اگر من و دلم در عشق جانان فدا شده ایم مهم نیست . زیرا در طریق محبت غرض سلامت او است . یعنی از هلاک شدن ما به کسی ضرر مترتب نمی شود . همان وجودِ شریف و ذاتِ منیف جانان در عافیت و سلامت باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 438,
        "beyt": "فقرِ ظاهر مبین که حافظ را * سینه گنجینۀ محبتِ اوست",
        "text": "به فقر ظاهر حافظ نگاه نکن که سینه اش گنجینۀ محبت جانان است . یعنی اگر چه به ظاهر فقیر است . امّا باطناََ سینه اش از عشق و محبت جانان مملو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 439,
        "beyt": "خمِ زلفِ تو دامِ کفر و دین است * ز کارستانِ او یک شمه این است",
        "text": "ای جانان ، خم زلفت دام اهل کفر و اهل اسلام است . یعنی زلفت ، قلابی است برای صید کردن و جذب نمودن این ها ، و این کار شمه ای است از کارستانِ زلفت . یعنی صید و شکار کردن اهل کفر و اهل دین با دامِ زلف ، کمترین پیشه تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 440,
        "beyt": "جمالت معجزِ حُسن است لیکن * حدیثِ غمزه ات سِحرِ مبین است",
        "text": "ای جانان ، جمالت معجز زیبایی است یعنی غایت حُسن به جمال تو منحصر است و حدیثِ غمزۀ چشمت سِحرِ آشکاره است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 441,
        "beyt": "ز چشمِ شوخِ تو جان کی توان بُرد * که دایم با کمان اندر کمین است",
        "text": "از چشم موزون و از نگاه مطبوع تو ای جانان چگونه می شود جان به در برد . که دائم با کمانِ ابرو در کمین است . یعنی باد و ابروی کمانی دائماََ در صدد شکار جان است . پس جان چگونه از آن خلاص شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 442,
        "beyt": "بر آن چشمِ سیه صد آفرین باد * که در عاشق کُشی سِحر آفرین است",
        "text": "بر آن چشم سیاه جانان صد آفرین باد . زیرا که در عاشق کشی سحار ممتاز و بی نظیر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 443,
        "beyt": "عجب علمی است علمِ هیأتِ عشق * که چرخِ هشتمش هفتم زمین است",
        "text": "علم هیأت عجب علمی است که از اشکال و قواعد عشق سخن می گوید که چرخ هشتم در برابر او مانند زمین هفتم است . [ هیأت = علمی است که از احوال ستارگان و وضع آنها نسبت به یکدیگر بحت می کند / چرخ هشتم = کنایه از فلک ثوابت است است . یعنی فلکی که کواکب ثابت در آن قرار دارند و مراد چرخ بلند و مقام و مرتبۀ عالی است . و هفتم زمین ، مقصود پایین ترین طبقۀ زمین ، اسفل السافلین ، و کنایه از پستی مقام است . چرخ هشتم به عنوان مقامی عالی به زمین هفتم به مثابۀ مقامی پست مقایسه شده . می گوید : چرخ هشتم در علم هیأت آنقدر ناچیز است که با پایین ترین طبقۀ زمین برابر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 444,
        "beyt": "تو پنداری که بَدگو رفت و جان بُرد * حسابش با کِرام الکاتبین است",
        "text": "گمان مبری که بدگو یعنی ذمام و غیبت گو مُرد و جان خود را خلاص کرد یعنی با مردن جان خود را تخلیص کرد . زیرا حسابش هنوز با کرام الکاتبین تسویه نشده یعنی هنوز باقی است . مراد این است که اگر در این دنیا نتیجۀ عمل خود را ندیده ، در آخرت عذاب خدا باقی است ، و هر کس نتیجۀ عمل خود را خواهد دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 445,
        "beyt": "مشو حافظ ز کیدِ زلفش ایمن * که دل بُرد و کنون در بندِ دین است",
        "text": "ای حافظ از مکرِ زلفِ او ایمن مباش زیرا دل را گرفت و بُرد و حالا به فکرِ بردن دین است و اسناد این کار به زلف مجازی است . زیرا آن که دل را گرفت و برد جانان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 446,
        "beyt": "به گریه مردمِ چشمم غرق در خون است * ببین که در طلبت حالِ مردمان چون است",
        "text": "از شدّتِ گریه مردمک به خون نشسته . یعنی غرق خون گشته است . حال ببین که در طلبِ تو حالِ مردم چگونه است . حاصل کلام : هر که طالب تو باشد باید خیلی خون ها بخورد تا وصالت دست دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 447,
        "beyt": "به یادِ لعلِ تو و چشمِ مستِ میگونت * ز جامِ غم میِ لعلی که می خورم خون است",
        "text": "به یاد لب لعل تو و نیز و به یاد چشم مست مم گونِ تو . شراب سرخی که از پیاله غم کی خورم ، خون است یا شراب سرخی که می خورم خون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 448,
        "beyt": "ز مشرقِ سرِ کو آفتابِ طلعتِ تو * اگر طلوع کند طالعم همایون است",
        "text": "از مشرقِ سرِ کویت اگر آفتابِ طلعت طلوع کند . دلیلِ مبارکیِ ستارۀ من است . حاصل کلام : اگر آفتابِ طلعتِ تو را در انتهای کویت ببینم می دانم که ستارۀ بختم همایون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 449,
        "beyt": "حکایتِ لبِ شرین کلامِ فرهاد است * شکنجِ طرّۀ لیلی مقامِ مجنون است",
        "text": "کلام و صحبتِ فرهاد حکایت لب شیرین است یعنی فرهاد دائماََ از لبِ شیرین صحبت می کند و چین و شکن زلفِ لیلی ، مقامِ دل مجنون است . یعنی دلِ مجنون دائماََ در شکنج طرّۀ لیلی است . حاصل کلام : عاشق ، همیشه در آنجاست که جانانش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 450,
        "beyt": "دلم بجو که قدّت همچو سروِ دلجوی است * سخن بگو که کلامت لطیف و موزون است",
        "text": "خاطرم را بدست آر و تسلی ام دِه زیرا قدّت چون سرو دلجو است و یا چون سرو ، دلجو است و حرف بزن که کلامت لطیف و موزون است و از هر لحاظ صفا می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 451,
        "beyt": "ز دورِ باده به جان راحتی رسان ساقی * که رنجِ خاطرم از جورِ دورِ گردون است",
        "text": "ای ساقی از دورِ باه به جان مان راحتی رسان . یعنی پیاله ای چند به ما بده . زیرا از جورِ دورِ گردون خاطرم رنجور و محزون است . پس باده بده که با کیفیت آن از رنج و الم خلاص شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 452,
        "beyt": "از آن دمی که ز چشمم برفت رودِ عزیز * کنارِ دامنِ من همچو رودِ جیحون است",
        "text": "از آن زمان که پسرِ عزیزم از دستم رفت . کنار دامن من و یا کنار دامنم و اطرافم چون رودِ جیحون . یعنی از کثرت گریه و بکاء در اطرافم دریاها و چشمه ها جاری شده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 453,
        "beyt": "چگونه شاد شود اندرونِ غمگینم * به اختیارِ که از اختیار بیرون است",
        "text": "دل غمگینِ من چگونه می تواند به اختیار خود شاد شود که این از اختیارش خارج است . یعنی اختیارش در دستِ خودش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 454,
        "beyt": "ز بیخودی طلبِ یار می کند حافظ * چو مفلسی که طلب کارِ گنجِ قارون است",
        "text": "حافظ از بی خودی طالب یار است . چون مفلسی که طالب گنجِ قارون باشد . یعنی طالب شدن گدایی چون حافظ به یار . عیناََ مانند طالب بودن مفلسی به گنجِ قارون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 455,
        "beyt": "منم که گوشۀ میخانه خانقاهِ من است * دعایِ پیرِ مغان وِردِ صبحگاهِ من است",
        "text": "من آن کسم که گوشۀ میخانه خانقاهِ من است . و دعا کردن به پیرِ مغان هر سحر وردِ من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 456,
        "beyt": "گرم تَرانۀ چنگِ صبوح نیست چه باک * نوایِ من به سحر آهِ عذر خواه من است",
        "text": "اگر من ترانه و آواز جنگِ صبوح ندارم چه باک ، زیرا عذرخواهی من به صباح برایم همان نوای چنگ و ارغنون است . یعنی اگر با چنگ و نای و عود و سازهای دیگر ذوق و صفایی ندارم . در عوض هر سحر اذکاری که می کنم و توبه و استغفاری که می نمایم و اورادی که می خوانم . برایم نوای چنگ و نای و ارغنون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 457,
        "beyt": "ز پادشاه و گدا فارغم به حَمدُالله * گدایِ خاک درِ دوست پادشاه من است",
        "text": "به حمدالله از گدا و شاه فارغم . چون پادشاه من آن گدایی است که ملازم خاکِ درِ دوست است . یعنی از پادشاهان و گدایان دنیا فارغم ، پس پادشاهِ من آن گدای بی نوایی است که ملازمِ آستانۀ جانان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 458,
        "beyt": "غرض ز مسجد و میخانه ام وصالِ شماست * جز این خیال ندارم خدا گواهِ من است",
        "text": "غرضم از مسجد و میخانه ، وصال شما است و خدا ، گواهِ من است که خیالی و فکری جز این ندارم . یعنی هر کجا باشم وصال تو در فکر و خیالم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 459,
        "beyt": "مگر به تیغِ اجل خیمه بر کنم ور نی * رمیدن از درِ دولت نه رسم و راهِ من است",
        "text": "مگر با شمشیر اجل خیمۀ وجودم را بر کنم . واِلّا رمیدن از درِ دولت ، عادت و طریق من نیست . یعنی اگر بمیرم که درِ جانان را ترک نمایم . زیرا دولت در این در و سعادت در این باب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 460,
        "beyt": "از آن زمان که بر این آستان نهادم روی * فرازِ مسند خورشید تکیه گاه من است",
        "text": "از آن زمان که به آستان جانان رو نهادم . مقام و تکیه گاهم یعنی قرارگاهم از فلک شمس بالاتر شده است . یعنی به کمال اوجِ عزت و رفعت رسیدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 461,
        "beyt": "گناه اگر چه نبود اختیارِ ما حافظ * تو در طریقِ ادب باش گو گناهِ من است",
        "text": "دلبر بی وفا را دوست داشتن گناه است . اما این گناه را من به اختیار خود مرتکب نشده ام . چون در عشق دلبر من بی اختیارم . اما تو حافظ ، شرط ادب را رعایت کن و بگو این گناه از خودِ من است . یعنی بگو که جانان بی وفا را من به اختیار خود انتخاب نمودم و دوستش دارم و در این خصوص ، جزیی اختیار در دست من بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 462,
        "beyt": "روزگاریست که سودایِ بتان دینِ من است * غمِ این کار نشاطِ دلِ غمگینِ من است",
        "text": "مدتی است که سودای محبوبان عادت من شده ، یعنی خیلی زمان است که عشق ورزی به جوانان پیشۀ من شده است و غم این کار یعنی غمِ عشق ورزیدن به جوانان سبب نشاط دلِ غمزده من است . یعنی غم عشق این ها را خوردن سبب سرور و وجد دلِ محزون من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 463,
        "beyt": "دیدنِ رویِ تو را دیدۀ جان بین باید * وین کجا مرتبۀ چشمِ جهان بینِ من است",
        "text": "برای دیدن روی تو چشم جان بین لازم است و چشم جهان بین من شایستگی این کار را ندارد . حاصل این که برای مشاهدۀ ارواح ، چشم باید توانا و قادر باشد . چشم من که فقط اجسام را می بیند ، پس آن شایستگی که برای دیدن « رویِ چون جانِ » تو لازم است . او ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 464,
        "beyt": "یارِ من باش که زیبِ فلک و زینتِ دهر * از مهِ رویِ تو و اشکِ چو پروینِ من است",
        "text": "یار من باش که زینت و زیور فلک و زمان ، از زوی چون ماهِ تو و از اشکِ چون پروین من است . یعنی در زینت دادن عالم هر دومان مناسبت داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 465,
        "beyt": "تا مرا عشقِ تو تعلیمِ سخن گفتن کرد * خلق را وردِ زبان مدحت و تحسین من است",
        "text": "از وقتی که عشق تو مرا سخن گفتن تعلیم داد . یعنی در ادای کلام استادم شد . وردِ زبان مرده ، مدح و تحسین من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 466,
        "beyt": "دولتِ فقر خدایا به من ارزانی دار * کاین کرامت سببِ حشمت و تمکین من است",
        "text": "خدایا ، دولت فقر لایق ام کن زیرا که این کرامتِ فقر سبب جاه و جلال و عظمت من است . مراد از فقر اینجا فقر حقیقی است که حضرتِ صدرِ نبوت بدان فخر کرده است نه فقر ظاهری که افلاسِ بی فایده است . چون مفلسان زمانه که از نیافتن چیز افلاس می کشند . این است که خواجه می فرماید : یارب به من فقری که انبیاء و اولیاء اختیار کرده اند ارزانی فرما که سبب حشمت من همان فقر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 467,
        "beyt": "واعظِ شحنه شناس این عظمت کو مفروش * ز آنکه منزلگهِ سلطان دلِ مسکین من است",
        "text": "به واعظ شحنه شناس بگو این همه به من بزرگی مفروش . زیرا دلِ مسکین من منزل پادشاه است و همان شحنه ای که تو به وجود او می بالی . غلامی است از غلامان آن شاه . یعنی اگر واعظ با شحنه آشنا است ما با پادشاه آشناییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 468,
        "beyt": "یارب این کعبۀ مقصود تماشاگه کیست * که مغیلانِ طریقش گل و نسرینِ من است",
        "text": "یارب آن کعبۀ مراد ، تماشاگه  کیست که خارِ مغیلانِ راهش برایم گل و نسرین است . یعنی عجبا آن جانان به که عرض جمال می کند که رقبا و اغیارش برایم گل و گلشن است . حاصل کلام : آن جانان که کعبۀ مقصود است . نظرگه و تماشاگه کیست . آن چنان مقصودی که مغیلان فراق و هجرانش و یا مغیلان غموم و همومش برایم گل و نسرین است . [ مغیلان = نوعی درخت است که خارهای بلند دارد و در راه مکه دیده می شود",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 469,
        "beyt": "حافظ از حشمتِ پرویز دگر قصه مخوان * که لبش جرعه کشِ خسروِ شیرینِ من است",
        "text": "ای حافظ از حشمت و عظمت پرویز قصه مخوان . یعنی بزرگی و حشمت او را به تفصیل شرح مده و بیان مکن زیرا لب او جرعه کش جانان شیرین من است . یعنی کاسه لیس و جرعه کش است و در ردیف خدمتکارانش می باشد . حاصل کلام : تا قصص و حکایت و شرح حال جانان من است . داستان های آنان را مخوان  که کسی گوش نمی کند . زیرا حشمت و عظمتی که این دارد او ندارد . پس حکایاتش هم عظیم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 470,
        "beyt": "لعلِ سیرابِ بخون تشنه لبِ یارِ من است * وز پیِ دیدن او دادن جان کارِ من است",
        "text": "لعل به خون تشنه و تر و تازه ، لب یار من است . و برای دیدن لب یار یا برای دیدن خودِ جانان و یا بعد از دیدن جانان و یا لب جانان ، کارِ من جان دادن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 471,
        "beyt": "شرم از آن چشمِ سیه بادش و مژگانِ دراز * هر که دل بُردنِ او دید و در انکار من است",
        "text": "از آن چشمان سیاه و مژگانِ دراز ، شرمش باد هر آن که دلبری و شیوۀ آن جانان را دیده و با وجودِ این در انکار من است . یعنی شرمنده باد آن کسی که سود او جنون و رسوایی مرا انکار می کند . زیرا جانان با آن چشم و مژگان به هر که توجه کند . اسیر کمند عشق می کندش و بعد از عشق دیوانگی و جنون ضروری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 472,
        "beyt": "ساروان رخت به دروازه مبر کآن سر کُو * شاه راهیست که منزلگه دلدار من است",
        "text": "ای ساربان رخت و اثواب مرا از دروازۀ شهر بیرون مبر ، زیرا سر کوی آن جانان شاه راهی است که هم آنجا سر منزل دلدار من است . یعنی مسیر و گردشگاهش است . زیرا آن محله و آن سر کوی ، مجمع دلبران است . پس در اینصورت آنجا را ترک می کنی کجا می روی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 473,
        "beyt": "بندۀ طالعِ خویشم که درین قحطِ وفا * عشقِ آن لولی سرمست خریدارِ من است",
        "text": "غلام طالع خود هستم که در این قحطی وفا ، یعنی در دورانی که کسی به کسی وفا نمی کند . این از اقبال من است که عشق و محبت آن لولی مرا بی اختیار به خود جذب نموده ، عاشق خود کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 474,
        "beyt": "طبلۀ عطرِ گل و زلفِ عبیر افشانش * فیضِ یک شمه ز بویِ خوشِ عطارِ من است",
        "text": "طبلۀ عطر گل ، مراد خود گل است و زلف عبیر افشان ، باز هم مراد خود گل است ، یک فیض جزیی است از بوی خوش عطار من . یعنی گل ، بوی خوش و معطر خود را از جانان من استقاضه کرده است . حاصل کلام : بوی خوشی که در گل وجود دارد یک شمه و یک ذره از بوی خوش جانان من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 475,
        "beyt": "باغبان همچو نسیمم ز درِ خویش مران * کآبِ گلزارِ تو از اشکِ چو گلنارِ من است",
        "text": "ای باغبان مرا چون نسیم از درِ باغ مَران . یعنی نسیم ، درِ باغ قرار نگرفته زود می گذرد . پس حالا مرا هم مانند نسیم مکن . یعنی زود از درِ باغ مرانم . بلکه بگذار وارد باغت شوم و آن را سیر و تماشا نمایم و در گوشه ای از آن قرار بگیرم . زیرا آب گلزار تو از اشک چون گلنار چشم من است . یعنی باغت از اشک چشم من سیراب می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 476,
        "beyt": "شربتِ قند و گلاب از لبِ یارم فرمود * نرگسِ او که طبیبِ دلِ بیمارِ من است",
        "text": "چشمان چون نرگس او که طبیب دلِ خستۀ من است . برای مداوا از لب یار شربت گلابدار برایم تجویز کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 477,
        "beyt": "آنکه در طرزِ غزل نکته به حافظ آموخت * یارِ شیرین سخنِ نادره گفتارِ من است",
        "text": "آنکه در طرز و اسلوب غزل گفتن به حافظ نکته آموخت . یار شیرین بیان و نادره گفتار من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 478,
        "beyt": "به دامِ زلفِ تو دل مبتلای خویشتن است * بکُش به غمزه که اینش سزای خویشتن است",
        "text": "دل ، خودش ، خود را گرفتار دام زلف تو کرده است . یعنی کسی دیگر سبب ابتلای او نشده است . پس حالا با غمزه ات او را هلاک کن که شایسته همین است . زیرا برای چه خود را به چنین مشکلی گرفتار کرده که کسی نمی تواند خلاصش نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 479,
        "beyt": "گرت ز دست برآید مرادِ خاطرِ ما * به دست باش که خیری به جای خویشتن است",
        "text": "اگر از دست تو برمی آید که مراد خاطر ما را برآوری . زود باش که این هم در جای خود یک عمل خیر است . یعنی مراد خاطر کسی را برآوردن در جای خود یک امر خیر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 480,
        "beyt": "به جانت ای بتِ شیرین دهن که همچون شمع * شبانِ تیره مردام فنای خویشتن است",
        "text": "به جانت قسم ای بت شیرین من ، یعنی ای محبوب من ، مرادم چون شمع در شب های تاریک افنای خویشتن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 481,
        "beyt": "چو رای عشق زدی با تو گفتم ای بلبل * مکن که آن گلِ خندان برای خویشتن است",
        "text": "خواجه خطاب به بلبل می فرماید : چون به فکر عشق افتادی و تدبیر عاشقی را ریختی . ای بلبل ، سخنم و نصیحتم به تو این است که به فکر عشق مباش ، زیرا آن گل خودرُو به سخن و نصیحت کس عمل نمی کند . یعنی خودرأی و خودپسند است . و هرگز به فکر کسی تابع نمی شود . پس با این وصف ای عندلیب دچار زحمت می شوی ، بیا و از این خیال منصرف شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 482,
        "beyt": "به مشکِ چین و چگل نیست بوی گل محتاج * که نافه هاش ز بندِ قبای خویشتن است",
        "text": "بوی لطیف و فرح بخش گل به مشک چین و چگل احتیاج ندارد . زیرا بوی لطیف چون مشک از خوبی قبای خویشتن است . یعنی از باغ خودش است حاصل کلام : این که هر کس که در فن خود کامل و ماهر باشد محتاج استغاثه از دیگران نمی شود . مراد از قبا ، خودِگل و منظور از بند آن ، متصل و ممتزج بودن گل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 483,
        "beyt": "مرو به خانۀ اربابِ بی مروّتِ دهر * که گنجِ عافیتت در سرای خویشتن است",
        "text": "به درِ خانه ثروتمند بی مروت دنیا مرو . که گنج عافیت ، در سرای خودت است . حاصل کلام : در خانۀ خود با توکل و قتاعت زندگی کردن خیلی بالاتر است از رفتن به در خانۀ ارباب بی مروت زمانه که قدر و ارزش شخص را نمی دانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 484,
        "beyt": "بسوخت حافظ و در شرطِ عشقبازی او * هنوز بر سرِ عهد و وفای خویشتن است",
        "text": "حافظ سوخت در حالی که در شرط عشق و جانبازی هنوز هم نسبت به عهد و پیمان اولیه خود وفادار است . یعنی با این که در راه عشق و محبت جانانش محو شده ولی باز هم به عهد خود وفا دار است . حاصل کلام : از جان گذشت ولی از جانان نگذشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 485,
        "beyt": "روضۀ خلدِ برین خلوتِ درویشان است * مایۀ محتشمی خدمتِ درویشان است",
        "text": "باغ فردس برین همان خلوت درویشان است و خدمت به درویشان سرمایۀ عظمت و شکوه می باشد . و بالعکس یعنی خلوت درویشان از لحاظ ذوق و صفایی که دارد همان خلد برین است و کسی که خلوت درویشان را دریابد و ذوق و صفای آن را درک نماید همان جنت را به دست آورده و خدمت به درویشان سرمایۀ عزت و سعادت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 486,
        "beyt": "کنجِ عزلت که طلسماتِ عجایب دارد * فتحِ آن در نظرِ رحمتِ درویشان است",
        "text": "کنج انزوا که طلسم های عجیب دارد . فتح آن در نظر درویشان است یعنی واصلین اگر به کسی با نظر رحمت بنگرند اختیار عزلت برای آن شخص ضروری است . زیرا تا انزوا نگزیند به مرادش واصل نخواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 487,
        "beyt": "قصرِ فردوس که رضوانش به دربانی رفت * منظری از چمنِ نُزهتِ درویشان است",
        "text": "کوشک جنت که رضان دربانی آن را دارد . در چمن نزهت درویشان یک نظرگاه است یعنی فردوس از سرور و حبور و ذوق و صفای درویشان یک نمونه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 488,
        "beyt": "آنچه زر می شود از پرتوِ آن قلبِ سیاه * کیمیائیست که در صحبتِ درویشان است",
        "text": "آن چیزی که قلب سیاهی چون قیر و قلب سختی چون سرب ، از اثر و ضیاء آن صاف گشته و چون طلای خالص پاک می شود . کیمیایی است که در اثر ملازمت و مصاحبت درویشان بدست می آید . یعنی هر آنکه با اهل الله مصاحب شود هر قدر ناقص و ابتر هم باشد در اثر مصاحبت آنان فاضل و کامل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 489,
        "beyt": "آنکه پیشش بنهد تاجِ تکبّر خورشید * کبریائیست که در حشمتِ درویشان است",
        "text": "آن کس که در برابرش خورشید تاج تکبر را ترک کند آن عظمتی است که در حشمت درویشان است . یعنی خورشید با این همه تکبر و ترفع در برابر حیا و کبریای درویشان ترک تکبر می کند . حاصل کلام : این که در برابر کبریا و حشمت درویشان و از اینکه درویشان شرایط آداب و ارکان را به جا می آورند یعنی ادب را رعایت می کنند ، خورشید شرمنده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 490,
        "beyt": "دولتی را که نباشد غم از آسیبِ زوال * بی تکلّف بشنو دولت درویشان است",
        "text": "دولتی که رنج و زوال نیستی نداشته باشد . یعنی از زوال و نیستی مصون و محفوظ باشد . بی زحمت بشنو که این دولت ، دولت درویشان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 491,
        "beyt": "خسروان قبلۀ حاجاتِ جهانند ولی * سببش بندگی حضرتِ درویشان است",
        "text": "پادشاهان قبلۀ حاجات دعا هستند . چون همۀ مردم به آنها عرض حاجت نموده و به درگاهشان دعا می کنند و سبب این یعنی این که پادشاهان کعبۀ آمال مردم می باشند . همان بندگی است که در حضور درویشان دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 492,
        "beyt": "رویِ مقصود که شاهان به دُعا می طلبند * مظهرش آینۀ طلعتِ درویشان است",
        "text": "روی مقصود که پادشاهان آن را با دعا طلب می کنند . مظهر آن آیینۀ روی فقرا است . یعنی دیدن روی مبارک اهل الله ، همان دیدن روی مقصود می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 493,
        "beyt": "از کران تا به کران لشکرِ ظلم است ولی * از ازل تا به ابد فرصتِ درویشان است",
        "text": "از ابتدا تا انتهای عالم لشکر ظلم است . یعنی همه جا را ظلم فرا گرفته . یا سراسر عالم را ظلم فرا گرفته و از ازل تا به ابد همین طور بوده ، اما نصرت و فرصت از آنِ درویشان است . یعنی به هر کجا نظر کنند آن جا را فتح می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 494,
        "beyt": "ای توانگر مفروش این همه نخوت که تو را * سر و زر در کنفِ همّتِ درویشان است",
        "text": "ای شخص غنی و مالدار ، این همه تکبر و تعظم مفروش . زیرا سر و مال و مایملکِ تو در سایه همّتِ درویشان حاصل شده یعنی از برکت همّتِ آنهاست که تو دارای مال و ملک و ثروت شده ای . چنان که اگر آنها را از توجه به تو باز دارند و همّت شان را از تو منقطع نمایند . تمام مایملک تو از بین می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 495,
        "beyt": "گنجِ قارون که فرو می شود از قهر هنوز * خوانده باشی که هم از غیرتِ درویشان است",
        "text": "شاید در تفاسیر و تواریخ خوانده ای که گنج قارون که هنوز هم از قهر خدا فرو می رود . سبب فرو رفتن آن از غیرت درویشان است . در اینجا مراد از درویشان فقرا است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 496,
        "beyt": "حافظ ار آبِ حیاتِ ازلی می خواهی * منبعش خاکِ درِ خلوتِ درویشان است",
        "text": "ای حافظ در آستانۀ درویشان ادب را رعایت کن که پادشاهی مملکت تماماََ از بندگی حضور درویشان است . یعنی سلطنت دنیا در اثر مودت و محبت به فقرا است . حاصل کلام : پادشاهان به دعای اهل الله محتاج اند و یا پادشاهان محتاجانِ دعای اهل الله هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 497,
        "beyt": "من غلامِ نظرِ آصفِ عهدم کُو را * صورتِ خواجگی و سیرتِ درویشان است",
        "text": "من غلام و بندۀ وزیر اعظم وقتم که صورتش ، صورت خواجگان و سیرتش درویشانه است . یعنی ظاهرش اکابرانه و باطنش فقیرانه می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 498,
        "beyt": "صوفی از پرتو می رازِ نهانی دانست * گوهرِ هر کس از این لعل توانی دانست",
        "text": "صوفی از صفا و ضیاء مِی اسرار نهانی را دریافت . یعنی مِی اشعه انداخت و احوال اسراری که مخفی بود از اشعه و پرتو آن ظاهر و هویدا گشت . می توانی گوهرِ هر کس را از این لعل بشناسی . زیرا مشهور است که شراب گوهرِ هر کس را آشکار می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 499,
        "beyt": "قدرِ مجموعۀ گل مرغِ سحر داند و بس * که نه هر کو ورقی خواند معانی دانست",
        "text": "قدرِ مجموعۀ گل را فقط بلبل می داند و غیر از بلبل ، مرغ دیگر نمی داند . زیرا هر کس که یک ورق درس خواند ، معنی دان نمی شود پس هر مرغی که ناله و فغان بکند قدرِ گل را نمی داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 500,
        "beyt": "عرضه کردم دو جهان بر دلِ کار افتاده * به جز از عشقِ تو باقی همه فانی دانست",
        "text": "هر دو عالم را به دلِ مُجَرَبم عرضه کردم . فقط عشق تو را باقی دانست و سایر چیزها را تماماََ فانی خواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 501,
        "beyt": "آن شد اکنون که ز ابنایِ عوام اندیشم * محتسب نیز در این عیش نهانی دانست",
        "text": "آن اعتبار گذشت که از مردم و یا تشنیع و تمسخر مردم پروا داشته باشم . یعنی به واسطۀ ترس از طعن و سرزنش مردم عیش خود را قطع نمایم . زیرا محتسب هم از وجود یک عیش نهانی که در اثر عدم مبالات از مردم به آدم دست می دهد با خبر گشته است ، یا خودِ محتسب هم از عیش نهانی من آگاه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 502,
        "beyt": "دلبر آسایشِ ما مصلحتِ وقت ندید * ور نه از جانبِ ما دل نگرانی دانست",
        "text": "دلبر آسایش و صفای ما را مناسب وقت ندید . یعنی آسایش و راحت ما را به تأخیر انداخت و گرنه از طرف ما انتظار و انجذاب و میل خاطر را نسبت به خود می داند . یعنی می داند که ما طالب و راغب وصلِ او هستیم اما تأمینِ آسایش ما را مناسب و مقتضای حال ندید ، از آن جهت تأخیر کرد و اهمال نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 503,
        "beyt": "سنگ و گل را کُند از یُمنِ نظر لعل و عقیق * هر که قدرِ نفسِ باد یمانی دانست",
        "text": "هر کس که نَفَسِ بادِ یمانی را بداند . سنگ و خاک را به یُمنِ التفات لعل و عقیق کند . یعنی هر کس قدرِ معنایی که این حدیثِ شریف بدان اشاره می کند بداند . سنگ و خاک را به یُمنِ التفات لعل و عقیق کند . حاصل کلام : کسی که به حضرت اویس قرنی محبت کرد و یا مطلقاََ قدرِ اولیاء را دانست و نیز کسی که به اهل الله محبت نموده و قدرِ آن ها را بداند به سلک آن ها منسلک گردد و سنگ و خاک را لعل و عقیق کند عجیب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 504,
        "beyt": "ای که از دفترِ عقل آیتِ عشق آموزی * ترسم این نُکته به تحقیق ندانی دانست",
        "text": "ای کسی که از دفتر عقل آیت عشق می آموزی . یعنی می خواهی با دلائل عقلی به مرتبۀ عشق واصل شوی و یا آرزو داری با ادلّه عقلیه و براهینِ نقلیه درس عشق بیاموزی . می ترسم که قادر نشوی این نکتۀ عشق را به معنای حقیقی آن دریابی . زیرا که عقل و عشق از اضدادند و لازمۀ آموختن حقیقی آن سلب عقل است و غیر از آموختن نفس است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 505,
        "beyt": "می بیاور که ننازد به گلِ باغِ جهان * هر که غارتگریِ بادِ خزانی دانست",
        "text": "مِی بیار که هر کس از یغماگری باد خزان خبردار شد . هرگز به گلِ باغ جهان فخر نکند . یعنی کسی که از فنا و زوال دنیا آگاه باشد به اموال و اسباب آن فخر نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 506,
        "beyt": "حافظ این گوهرِ منظوم که از طبع انگیخت * ز اثرِ تربیتِ آصفِ ثانی دانست",
        "text": "این گوهرِ منظوم یعنی این اشعاری که حافظ از طبع خود اخراج و اظهار نموده است . همه را در اثر تربیت آصف ثانی می داند یعنی در اثرِ توجه و تربیت قوام الدین حسن به اینگونه گوهرِ منظوم مالک شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 507,
        "beyt": "به کوی میکده هر سالکی که ره دانست * دری دگر زدن اندیشۀ تبه دانست",
        "text": "هر عاشق رندی که به محل میکده ره یافت یعنی درِ می فروش را شناخت . به درِ شخصِ دیگر رفتن را فکرِ فاسد دانست . یعنی یک فکر نادرست و بیهوده دانست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 508,
        "beyt": "زمانه افسرِ رندی نداد جز به کسی * که سرفرازیِ عالَم در این کُله دانست",
        "text": "زمانه تاج رندی و سلطنت رند را به هر کس نداده است بلکه به کسی داده که دولت و رفعت عالم را در این کلاه دانسته . حاصل کلام : زمانه به کسی که رندی را پادشاهی می دانست تاج رندی را داده است ، نه به هر کس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 509,
        "beyt": "بر آستانۀ میخانه هر که یافت رهی * ز فیضِ جامِ می اسرارِ خانقه دانست",
        "text": "هر که به آستانۀ میخانه ره یافت . از فیضِ قدحِ باده به اسرار اهل خانقه پی برد . یعنی در اثر کیفیت باده ، اهل شده و بالاخره اهلِ کشف می شود که چیزی برایش مخفی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 510,
        "beyt": "هر آنکه رازِ دو عالَم ز خطِ ساغر خواند * رموزِ جامِ جم از نقشِ خاکِ ره دانست",
        "text": "هر آن کس که اسرار دو عالم را از خط وجه ساقی خواند ، اسرار و رموز جام جم را از نقش خاک دانست . حاصل کلام : کسی که به اسرار دو عالم مطلع باشد . سِرِ جام جم در نزد او از امور جزئیه است که می تواند آن را از نقوش خاک راه بفهمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 511,
        "beyt": "ورایِ طاعتِ دیوانگان از ما مطلب * که شیخِ مذهبِ ما عاقلی گنه دانست",
        "text": "غیر از طاعت دیوانگان از ما طاعتِ دیگر مخواه . زیرا شیخ و پیر مذهب ما عاقل بودن را گنه دانسته است . یعنی ما که عشاق مجنونیم . از ما تکلیف عبادات و طاعت را مخواه ، زیرا تکلیف از ما ساقط است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 512,
        "beyt": "دلم ز نرگسِ ساقی امان نخواست به جان * چرا که شیوۀ آن ترکِ دل سیه دانست",
        "text": "دل و جانم از چشمِ دل سیه ساقی امان نخواستند . یا خودِ دلم با دادن جان امان نخواست . زیرا از فن و شیوۀ آن تُرکِ دل سیاه و بی رحم فهمید که امان بده نیست پس تَرکِ طلب کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 513,
        "beyt": "ز جورِ کوکبِ طالع سحرگهان چشمم * چنان گریست که ناهید دید و مه دانست",
        "text": "چشمم هنگام سحر از جورِ ستارۀ اقبالم چنان گریست که حتی گریستن مرا ستارۀ زهره دید و ماه هم از آن باخبر گشت . یعنی گریه من از عناصر تجاوز کرده به افلاک و نجوم رسیده است . خواجه در این بیت از نحوست طالع شکوه دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 514,
        "beyt": "حدیثِ حافظ و ساغر که میزند پنهان * چه جایِ محتسب و شحنۀ پادشه دانست",
        "text": "داستان حافظ و پنهانی ساغر زدنش یعنی باده خوردنش را نه تنها محتسب و شحنه فهمیده است بلکه شخص شاه هم از آن خبر دارد . حاصل کلام : از کارهای نهانی حافظ علاوه بر آنکه اعیان ناس اطلاع دارند و پادشاه هم با خبر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 515,
        "beyt": "بلند مرتبه شاهی که نُه رواقِ سپهر * نمونه ای زِ خَمِ طاقِ بارگه دانست",
        "text": "شاه مذکور یک شاه بلند مرتبه ای است که رواق نه فلک را نمونه ای از خم بارگاه خود دانست . یعنی در نَفسِ خود نه فلک را از خمِ بارگاه خود یک اورنگ تصور کرده ، چون فلک هم منحنی و طاق نما است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 516,
        "beyt": "گل در بر و می در کف و معشوق بکام است * سلطانِ جهانم به چنین روز غلام است",
        "text": "گل در نزدم و باده در دستم و معشوقه به مرادم است . یعنی همۀ اینها برایم فراهم است . پس در چنین روزی پادشاه جهان غلامِ من است . و یا پادشاه جهان به چنین روز غلام است . یعنی در گلستان با معشوق مهربان باده نوشیدن ، از سلطنت جهان خوش تر و بالاتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 517,
        "beyt": "گو شمع میارید در این جمع که امشب * در مجلسِ ما ماهِ رخِ دوست تمام است",
        "text": "ای فلانی بگو : به مجمعی ما شمع نیاورید . که در مجلس ما روی دوست مثل بدر است . یعنی ضیاء صورتِ ماهِ دوست برای روشنایی مجلس ما کافی است و به شمع نیاز نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 518,
        "beyt": "در مذهبِ ما باده حلال است ولیکن * بی روی تو ای سروِ گل اندام حرام است",
        "text": "در مذهب ما شراب خوردن حلال است لکن ای سروِ گل اندام بی روی تو حرام است . یعنی در مذهب عشاق هر چیز تلخ با بودن جانان لذیذ و مطبوع است . اما بدون جانان اگر شکر هم باشد زهرِ کُشنده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 519,
        "beyt": "در مجلسِ ما عطر میامیز که ما را * هر لحظه ز گیسویِ تو خوشبوی مشام است",
        "text": "در مجلس ما عطرآمیزیمکن که هر دَم از نوکِ زلفِ تو دماغِ جان معطر و مشامِ جان خوشبو است . یعنی ای جانان با انواع عطرها در مجلس ما عطاری مکن که از زلف و گیسوی تو هر لحظه و هر ساعت مشام مان معطر و خوشبو است و احتیاج به عطرآمیزی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 520,
        "beyt": "از چاشنیِ قند مگو وز شکّر * زآن رو که مرا از لبِ شرینِ تو کام است",
        "text": "ای جانان از شیرینی و لذتِ قند هیچ مگو که مرادِ من در لبان شیرین تو است . یعنی منظورت از تعریف لذتِ قند و شکر ، اگر گول زدن من است ، من که از این چیزها گول نمی خورم . زیرا مقصودِ من در لبان شیرین تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 521,
        "beyt": "تا گنجِ غمت در دلِ ویرانه مقیم است * همواره مرا کویِ خرابات مقام است",
        "text": "ای جانان از وقتی که خزانۀ غم تو در دلِ ویران من مقیم و جاگیر گشته ، یا مادام که غمِ تو در دل من است برای همیشه کُنجِ میخانه مقام من خواهد بود . یعنی از زمانی که عاشق تو شده و گرفتار غمِ عشقت گشته ام . برای تخفیف از شدّتِ اضطراب و ناراحتی غمِ تو ، همیشه ملازم و مقیمِ میخانه شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 522,
        "beyt": "از ننگ چه گویی که مرا نام ز ننگ است * از نام چه پرسی که مرا ننگ ز نام است",
        "text": "از ننگ چه می گویی ، یعنی برای من از چگونگی ننگ و زشتی و عواقبِ بَدِ آن تعریف می کنی ، در حالی که من این اشتهار و این نام را از ننگ بدست آورده ام . همچنین از نام من می پرسی یعنی از نامداری من سؤال می کنی ، در صورتی که من از نامی بودن عار دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 523,
        "beyt": "میخواره و سرگشته و رندیم و نظرباز * وآن کس که چو ما نیست در این شهر گدا است",
        "text": "ما رندِ نظرباز و باده نوش و سرگشته و سرگردانیم . آن که مثل ما نیست در این شهر کیست . یعنی در دنیا هر امرِ خلاف که هست ما مرتکب شده ایم و در این شهری که ما هستیم ، کیست که مرتکبِ چنین کارهای خلاف نشده است . مقصود شاعر تعریض به فاسقین شهر است نه این که خودشان مرتکب امرِ خلاف شرع باشند . زیرا که وجودِ شریفشان از اینگونه مسائل بری بوده ، حاشا که امر خلاف از شخص ایشان که اهلِ خدا بوده اند سر بزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 524,
        "beyt": "با محتسبم عیب مگویید که او نیز * پیوسته چو ما در طلبِ شرب مدام است",
        "text": "عیب مرا به محتسب نگویید زیرا که او هم مثل ما در طلبِ شربِ مدام است . یعنی ما و محتسب هر دو در یک حالیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 525,
        "beyt": "حافظ منشین بی می و معشوق زمانی * کایامِ گل و یاسمن و عیدِ صیام است",
        "text": "ای حافظ هیچ زمانی بی می و معشوقه مباش . زیرا ایام گل و یاسمین و روز عید رمضان و خلاصه زمان خوردن و آشامیدن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 526,
        "beyt": "در این زمانه رفیقی که خالی از خلل است * صراحیِ میِ ناب و سفینۀ غزل است",
        "text": "در این زمانه رفیقی که خالی از هر گونه فساد بوده و بی ضرر باشد عبارت از یک صراحی شراب صاف و یک دفتر غزل یعنی دیوان غزل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 527,
        "beyt": "جریده رو که گذرگاهِ عافیت تنگ است * پیاله گیر که عُمرِ عزیز بی بدل است",
        "text": "مجرد باش که گذرگاه عافیت تنگ است . یعنی طریق زهد و تقوی اقتضای طریقِ تحرّد می کند زیرا با آلایش دنیا نمی توان این راه را طی کرد . پیاله گیر ، یعنی باده نوش کن که عمر عزیز بی بدل است . حاصل کلام : عمری که یک بار گذشت دیگر به دست نمی آید پس باید نقداََ زندگی با عیش و نوش بگذرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 528,
        "beyt": "نه من ز بی عملی در این جهان ملولم و بس * ملالتِ عُلما هم ز علمِ بی عمل است",
        "text": "در دنیا از بی عملی تنها من ملول و مضطرب نیستم . بلکه ملالت علما هم از علم بی عمل است . یعنی من نیستم که از قلّتِ عمل غصه می خورم . علما هم به واسطۀ قلّتِ عمل مضطرب حال و شکسته بال اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 529,
        "beyt": "به چشمِ عقل در این رهگُذرِ پُر آشوب * جهان و کارِ جهان بی ثبات و بی محل است",
        "text": "در این رهگذر پر غوغا در چشم عاقل و عارف تمام امور مربوط و متعلق به جهان بی ثبات و بی اعتبار است . یعنی اگر با نظر عبرت بنگری ، دنیا و مافیها هیچ ارزش ندارد زیرا فانی و سریع الزوال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 530,
        "beyt": "بگیر طرۀ مَه چهره ای و قصه مخوان * که سعد و نحس ز تأثیرِ زهره و زحل است",
        "text": "طرۀ مه پیکری را بگیر یعنی به یک معشوقۀ زیبا تعلق خاطر پیدا کن و او را وسیلۀ آرامشِ خاطرت قرار بده . نه از نجوم بحث کن و نه به قصه گویی بپرداز . که سعد و نحسِ عالَم از تاثیر زهره و زحل است . یعنی این بحث ها برایت فایده ندارد . زیرا مؤثر حقیقی خداوند می باشد . اگر بر فرض اینها هم تأثیر داشته باشد . باز به امرِ حق تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 531,
        "beyt": "دلم امید فراوان به وصلِ روی تو داشت * ولی اجل به رهِ عُمر رهزنِ امل است",
        "text": "دلم به وصل روی تو خیلی امیدها داشت یعنی خیلی امیدوار بود. اما در طریق عمر ، اجل حرامی امل است . یعنی خاطرم خیلی امیدوار به وصلِ تو بود اما اجل امیدها را افنا می کند و مانع وجود پیدا کردن آن ها می شود . یعنی با کشتن صاحب آرزو و یا آرزومند ، امیدها باطل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 532,
        "beyt": "به هیچ دور نخواهند یافت هشیارش * چنین که حافظ ما مستِ بادۀ ازل است",
        "text": "در هیچ زمانی او را هوشیار نیافته اند و نخواهند یافت زیرا حافظِ ما مستِ بادۀ ازل است . یعنی کیفیت بادۀ عشق حافظ ذاتی است و عارضی نیست که گاه باشد و گاه نباشد . پس حافظ همیشه مستِ بادۀ ازلی است . حاصل کلام : کسی که با سکر عشق در سکران باشد صحو و هشیاری به او دست نمی دهد بلکه دائماََ در سکران می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 533,
        "beyt": "کنون که بر کفِ گل جامِ بادۀ صاف است * به صد هزار زبان بلبلش در اوصاف است",
        "text": "اکنون که بر کف گل جام باده صافی است یعنی جامی پر از باده هست . بلبل با صد هزار زبان در اوصافِ آن است . از قرار معلوم خواجه وقتی این غزل را سروده که فصل بهار بوده یعنی زمانی که گلها شکفته و بلبل فریاد و فغان می کرده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 534,
        "beyt": "بخواه دفترِ اشعار و راهِ صحرا گیر * چه وقتِ مدرسه و بحثِ کشفِ کشاف است",
        "text": "چون فصل بهار است و ایام گل ، پس حالا دیوان غزل به دست آر و راه صحرا و بستان را پیش گیر . یعنی به جانب باغ و بستان روان شو ، چون حالا نه وقتِ مدرسه است و نه زمان بحثِ کشفِ کشاف . و به یک کلام ، زمان عیش و نوش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 535,
        "beyt": "فقیهِ مدرسه دی مست بود و فتوی داد * که می حرام ولی بِه ز مالِ اوقاف است",
        "text": "مدرس مدرسه دیروز در حالی که مست بود فتوی داد و گفت :شراب اگر چه حرام است اما از مالِ وقف بهتر است . زیرا شراب حق الله می باشد . اما مالِ اوقاف حقِ بندگان است و حق الله با توبه ساقط می شود اما حقِ عباد با توبه ساقط نمی شود . پس علتِ رجحان شراب بر مالِ اوقاف همین امر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 536,
        "beyt": "به دُرد و صافِ تو را حکم نیست خوش درکش * که هرچه ساقی ما کرد عینِ الطاف است",
        "text": "در بارۀ دُردی و صافی باده حکم و دستور تو مؤثر نیست یعنی این وظیفۀ تو نیست که بگویی من شراب صاف می خواهم و به من دُردآمیز ندهید . زیرا این کار بسته به مصلحتِ ساقی است و ساقی ما عادل است و هر کار که می کند عین لطفِ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 537,
        "beyt": "ببُر ز خلق و چو عنقا قیاسِ کار بگیر * که صیتِ گوشه نشینان ز قاف تا قاف است",
        "text": "از خلق دنیا دوری گزین و مصلحت کار خود را از عنقا قیاس بگیر . یعنی از مردم دنیا منزوی و منقطع باش و کار دنیا را از عنقا قیاس بگیر که شهرت گوشه نشینان و آوازۀ آنان قاف تا قاف است . مراد این است که شهرت عالمگیر عنقا به واسطۀ انزوا و انقطاع او است از مردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 538,
        "beyt": "حدیثِ مُدعیان و خیالِ همکاران * همان حکایتِ زر دوز و بوریا باف است",
        "text": "اشعار و سخنان مدعیان سست نظم و اشعار مخیل و مصنع اقران و امثال ما همان قصۀ زردوز و بوریاباف است بدین معنی که روزی بوریاباف در بازار زردوزان دعوا می کرده که ما با شما همکار و هم پیشه ایم زیرا ما هم چون شما صاحب دستگاهیم و کار ما وشما هر دومان به وسیله آلات و ابزار انجام می گیرد و بدون آلت نمی شود . پس خواجه می فرماید که ادعای همیشگی مدعیان سست نظم با ما عین همین قضیه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 539,
        "beyt": "خموش حافظ و این نکته های چون زرِ سرخ * نگاهدار که قلّابِ شهر صراف است",
        "text": "ای حافظ خاموش باش و این نکاتِ چون زرِ خالص اشعارت را حفظ کن و اشاعه مده و به کسی مگو زیرا قلّابِ شهر صراف است . یعنی مدعی سست نظم ، شعرِ بدِ خود را به جای شعر شاعر مقتدر زده و اشعار چون طلای خالص تو را می دزدد و به جای تزریقات نامربوط و ناموزون خود اشاعه می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 540,
        "beyt": "صحنِ بُستان ذوق بخش و صحبتِ یاران خوش است * وقت گل خوش باد کز وی وقتِ میخواران خوش است",
        "text": "صحنِ بُستان شادی می دهد و صفا می بخشد ، صحبتِ یاران هم خوش است . وقت و حال گل خوش باشد زیرا قدوم او سبب خوشی و خوشحالی میخواران است . یعنی موسم گل در فصلِ بهار است و در همین فصل است که باده بیشتر و زیادتر خورده می شود . چنانکه خواجه فرموده است :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 541,
        "beyt": "از صبا هر دَم مشامِ جانِ ما خوش می شود * آری آری طیبِ انفاسِ هواداران خوش است",
        "text": "از صبا هر نفس ، مشامِ جان ما خوشبو می شود یعنی از انفاسِ طیبه اش مشامِ جانِ ما معطر می گردد . آری آری بوی انفاسِ هواداران خوش می شود . حاصل کلام : طیبِ انفاسِ احباب خوش است . صبا هم هوادار و دوست است که از کوی جانان بلکه از نفسِ جانان اخبار می رساند . پس با هم ، نفسش خوش باشد که در واقع هوادار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 542,
        "beyt": "ناگشوده گل نقاب آهنگِ رحلت ساز کرد * ناله کن بلبل که گلبانگِ دل افکاران خوش است",
        "text": "گل هنوز نقاب خود را باز نکرده قصدِ ارتحال دارد یعنی آمادۀ کوچ کردن شده . حاصل مقصود : گل هنوز نشکفته یعنی در حالیکه هنوز غنچه است می چیندش . پس ای بلبل ناله کن که فریاد عاشقانِ دلفکار خوش است . یعنی موثر و سوزناک است چون گرفتار هجران و فراق جانان می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 543,
        "beyt": "مُرغِ خوشخوان را بشارت باد کاندر راهِ عشق * دوست را با نالۀ شبهای بیداران خوش است",
        "text": "مژده باد بر مرغِ خوشخوان که از ناله و فریاد عشاقی که در راهِ عشق ، یعنی در طریق مودت و محبتِ جانان ، شب ها بیدار مانده و ناله و فریاد می کنند ، به ذوق و حال می آید یعنی از نالۀ شبگیر بیداران خوشحال است . زیرا نالۀ شبگیر اهلِ درد موثر و سوزناک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 544,
        "beyt": "نیست در بازارِ عالَم خوشدلی ور زآنکه هست * شیوۀ رندی و خوشباشیِ عیاران خوش است",
        "text": "در بازارِ عالَم ، خوش دلی و فراغت دل وجود ندارد . یعنی در دنیا کسی پیدا نمی شود که فارغ بال و آسوده حال زندگی نماید و اگر هم آدم خوش دل پیدا شود . پیشه اش رندی و خوشباشی عیاران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 545,
        "beyt": "از زبانِ سوسنِ آزاده ام آمد به گوش * کاندرین دِیرِ کُهن کارِ سبکباران خوش است",
        "text": "از زبان سوسن آزاده به گوشم رسید که می گفت : در این دیر کُهن یعنی در این دنیا ، کارِ سبکباران بهتر است . یعنی آنان که از تعلقِ دنیوی مجردند کارشان بهتر است . چنانکه درختِ سرو و سوسن به واسطۀ آزاد بودن از تعلق بار و حاصل دائماََ تر و تازه اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 546,
        "beyt": "حافظا ترکِ جهان گفتن طریقِ خوشدلیست * تا نپنداری که احوالِ جهانداران خوش است",
        "text": "ای حافظ ، گفتن دنیا را ترک نمودم طریق خوش دلی است یعنی راهِ وصول به خوش دلی است . خلاصه صفای قلب و سرور باطن در ترک کردن دنیا است نه در کسب آن . پس حالا آگاه باش و گمان مبر که حال و احوال دنیاداران بهتر است . حاصل کلام : هر که علاقه اش به دنیا بیشتر باشد به همان نسبت درد و رنجش هم بیشتر می شود اما اگر هیچگونه دلبستگی نداشته باشد . هیچگونه گرفتاری نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 547,
        "beyt": "حالِ دل با تو گفتنم هوس است * خبرِ دل شنفتنم هوس است",
        "text": "هوس می کنم که حالِ دلم را برای تو تعریف کنم و خیلی مایلم که حال و احوال دل را از تو بشنوم . یعنی خبر دل را از تو بگیرم . حاصل کلام : دل از دستم رفته ، در دامِ زلف تو قرار گرفته است . حالا هوس دارم که این را به تو بگویم و از تو احوال و اخبار آن را بشنوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 548,
        "beyt": "طمعِ خام بین که قصۀ فاش * از رقیبان نهفتنم هوس است",
        "text": "ببین خام طمعی تا چه حد است که هوس می کنم قصۀ مشهور یعنی داستان عشق و محبت جانان را از رقبا پنهان نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 549,
        "beyt": "شبِ قدری چنین عزیز شریف * با تو تا روزِ خفتنم هوس است",
        "text": "در یک همچو شبِ قدری عزیز و شریف ، هوس دارم که با تو تا صبح بخوابم . یعنی خوابیدن را با تو آرزو می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 550,
        "beyt": "وه که دُردانه ای چنین نازک * در شبِ تار سُفتنم هوس است",
        "text": "آه که آرزو دارم چنین دُردانۀ لطیف را در شبِ تاریک سوراخ نمایم . یا سوراخ کردن چنین دُردانۀ لطیف در شبِ تاریک آرزوی من است . یعنی هوس دارم این غزل چون گرهر را شب هنگام بگویم . شعرا سفتن را به کنایه از گفتن بکار برده است . چنان که خواجه می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 551,
        "beyt": "ای صبا امشبم مدد فرمای * که سحرگه شکفتنم هوس است",
        "text": "برای گفتن شعر لطیف در اینگونه بحرِ لطیف ، از فیض رحمانی استمداد کرده و می فرماید : ای صبا امشب به من مدد فرما یعنی کمکم کن و نیرو عطا کن که وقتِ سحر ، هوسِ شکفتن دارم . حاصل معنی : امشب به من کمک کن که یک غزل لطیف بگویم و سحرگاه آن را برای سخن شناسان بخوانم و خندان و شادان شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 552,
        "beyt": "از برایِ شرف به نوکِ مژه * خاکِ راهِ تو رُفتنم هوس است",
        "text": "برای کسب شرف ، آرزو دارم به نوکِ مژگان خاکِ راهت را بروبم . یعنی برای اکتساب دولت و اجتلاب عزت ، آرزو دارم راههایی که تو در آن قدم زده ای با اشکِ چشمم آبیاری نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 553,
        "beyt": "همچو حافظ به رغمِ مُدعیان * شعرِ رندانه گفتنم هوس است",
        "text": "به کوری چشم دشمنان ، آرزو دارم چون حافظ ، اشعار رندانه بگویم . و یا مثلِ حافظ برای به خاک مالیدن دماغ دشمنان ، آرزو دارم شعر رندانه بگویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 554,
        "beyt": "اگر چه باده فرح بخش و بادِ گل بیز است * به بانگ چنگ مخور می که محتسب تیز است",
        "text": "اگر چه باده فرح می بخشد و باد ، گل افشانی می نماید . یعنی فصلِ بهار است و زمان رونق و طراوت آن . اما با آواز چنگ و چغانه ، شراب مخور . یعنی شراب را بی سر و صدا بنوش که محتسب خیلی خشمگین و سختگیر است . حاصل کلام : اگر چه موسم باده نوشی است لیکن برای در امان بودن از خشم محتسب باده را مخفی باید خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 555,
        "beyt": "صراحی ای و حریفی گرت به چنگ افتد * به عقل نوش که ایام فتنه انگیز است",
        "text": "اگر یک صراحی باده با یک مصاحب باده یعنی محبوبی به دستت افتد . از روی عقل بنوش که ایام فتنه انگیز است . یعنی زمانِ احتیاط است و وقتِ باده نوشی نیست . زیرا شرب خمر ممنوع شده و هر که بخورد سنگسارش می کنند و به خصوص کسی که افراط در شرب خمر نماید به قلعه ابوفر واقع در مصر تبعیدش می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 556,
        "beyt": "در آستینِ مرقع پیاله پنهان کن * که همچو چشمِ صراحی زمانه خونریز است",
        "text": "پیاله را در آستین خرقه پنهان کن تا کسی نبیند . زیرا چون چشمِ صراحی زمانه خونریز است . حاصل کلام : باده نوشی خود را به کسی بروز مده و مواظب باش که کسی باده نوشی تو را حِس نکند که صوفیان را بدنام و رسوا می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 557,
        "beyt": "به آب دیده بشوئیم خرقه ها از می * که موسمِ ورع و روزگارِ پرهیز است",
        "text": "لکه های باده خرقه هایمان را با اشک چشم بشوییم . یعنی از باده نوشی هایی که در زان گذشته کرده ایم پشیمان شویم و توبه نماییم و آنقدر اشک بریزیم تا لکه های شرابی که در خرقه ها است . تماماََ تمییز شود و پاک گردد . زیرا موسم ورع و زمان پرهیز است . تعریض به صوفیان مرآئی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 558,
        "beyt": "مجوی عیشِ خوش از دورِ باژگونِ سپهر * که صافِ این سرِ خُم جمله دُردی آمیز است",
        "text": "از این دورِ واژگونه سپهر ، زندگی مرفه مخواه . یعنی از فلک یک زندگی راحت که توأم با ذوق و صفا باشد طلب مکن . زیرا صافی سرِ این خُم دُردآمیز است . یعنی ذوق و صفایش با بلا و محنت توأم می باشد . حاصل کلام : در عالَم هیچ خوشی بدون تکدر و هیچ شیرینی بدون رنج و هیچ گل بی خار وجود ندارد . زیرا ضد هر چیز از او منفک نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 559,
        "beyt": "سپهر برشده پرویزنیست خون افشان * که ریزه اش سرِ کسری و تاجِ پرویز است",
        "text": "آسمان بلند و رفیع ، مردان بزرگ تاریخ را کشته و کشته های خود را غربال می کند و خونشان را به هر سو می افشاند . که سر انوشیروان و تاج خسرو پرویز به مثابۀ دانه های خرد و ریزی هستند که از سوراخهای آن فرو می ریزد . یعنی در جایی که فلک از اکابر و اعاظم و سلاطین چشم نمی پوشد و بی پروا می کشدشان پس با سافل و اساغر چه اعتبار . حاصل این که نه کبیر و نه صغیر از چنگِ هلاکت او مصون نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 560,
        "beyt": "عراق و فارس گرفتی به شعرِ خوش حافظ * بیا که نوبتِ بغداد و وقتِ تبریز است",
        "text": "ای حافظ با اشعار دلنشین خود ، عراق و فارس را تسخیر کردی . بیا که حالا دیگر وقتِ تسخیر بغداد و فتح تبریز است . حاصل اینکه تمام عالَم را با شعر لطیف خود مسخر کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 561,
        "beyt": "اَلمِنته لِله که درِ میکده باز است * ز آن رو که مرا بر درِ او رویِ نیاز است",
        "text": "منت خدا راست که درِ میخانه باز است از آن رو که رویِ نیازم بر آن در است . یعنی به سبب مفتوح بودن درِ میکده ، ممنونِ خداییم . زیرا مرادِ ما همان باز بودن درِ میکده است به جهت اینکه حاجت مان در آن در برآورده می شود . حاصل کلام : چون روی نیازم به درِ میکده است پس مفتوح و گشاده بودنش بر وفقِ مرادمان می باشد . یعنی به واسطۀ درِ میکده ها ، خدا را شکر می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 562,
        "beyt": "خُم ها همه در جوش و خروشند ز مستی * وآن می که در آنجاست حقیقت نه مجاز است",
        "text": "از شدتِ مستی عشق و محبت ، عشاقِ جانان همگی در جوش و خروشند و آن می که در آن خُم ها است یعنی آن عشق و محبتی که آنها دارند عشق حقیقی است نه مجازی . حاصل کلام : جوش و خروشی که آنها دارند . کیفیت بادۀ حقیقت است نه کیفیت بادۀ مجازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 563,
        "beyt": "از وی همه مستی و غرور است و تکبّر * وز ما همه بیچارگی و عِجز و نیاز است",
        "text": "آنچه از جانان ظاهر می شود تماماََ مستی و خروش و تکبر است و آنچه از ما دیده می شود سراسر بیچارگی و عجز و نیاز است . یعنی آنچه از جانان به ظهور می رسد استغنا و تکبر است و آنچه از ما دیده می شود بیچارگی و خواری و نامرادی است زیرا آن لایق جانان و این شایسته ما است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 564,
        "beyt": "رازی که بر غیر نگفتیم و نگوییم * با دوست بگوییم که او محرمِ راز است",
        "text": "سِرّی که پیشِ مردم نگفتیم و هرگز نمی گوییم . آن را به دوست بگوییم زیرا دوست محرمِ راز است . خلاصه اینکه : رازی را که به کسی نگفته ایم به دوست می گوییو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 565,
        "beyt": "شرحِ شکنِ زلفِ خم اندر خمِ جانان * کوته نتوان کرد که این قصه دراز است",
        "text": "شرح زلف های مجعد و پر چین و شکن جانان را نمی شود خلاصه کرد . این قصه طولانی است و خلاصه نمی شود کرد . یعنی شرح آن احتیاج به تطویل دارد . کلمات دراز و کوتاه از نوع تضاد می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 566,
        "beyt": "بارِ دلِ مجنون و خمِ طرۀ لیلی * رخسارۀ محمود و کفِ پای ایاز است",
        "text": "اضطراب خاطر مجنون با خمِ طرۀ لیلی است و روی سلطان محمود با پای ایاز است . یعنی آن دو متلازم اند . یعنی مجنون که عاشق است پس بلا و مشقت از لیلی برایش لازم است و محمود اگرچه پادشاه و ایاز بندۀ او است اما مقتضای عشق آن است که معشوق در ناز و عاشق در نیاز باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 567,
        "beyt": "بردوخته ام دیده چو باز از همه عالم * تا دیدۀ من بر رُخِ زیبای تو باز است",
        "text": "از تمام عالَم چون باز چشم پوشیده ام . یعنی چشم بر هم نهاده ام از وقتی که چشمم به روی زیبای تو باز شده یعنی از وقتی که تو را دیدم و دل به تو دادم . دنیا در چشمم تار گشته ، زیرا مقتضای عشق همین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 568,
        "beyt": "در کعبۀ کویِ تو هر آن کس که بیاید * از قبلۀ ابروی تو در عینِ نماز است",
        "text": "هر کس که به کعبۀ کوی تو داخل شود از قبلۀ ابرویت در حال نماز است . حاصل کلام : کویت ، کعبه و ابرویت ، قبلۀ و محراب عشاق است پس کسی که به کوی تو داخل شود . همان به کعبه داخل شده و کسی که به ابرویت توجه کند همان به قبله توجه کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 569,
        "beyt": "ای مجلسیان سوز دلِ حافظِ مسکین * از شمع بپرسید که در سوز و گداز است",
        "text": "ای یاران مجلسی ، سوز دلِ حافظ را از شمع سوال کنید که در سوز و گداز است . یعنی حال دردمند را اهلِ درد می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 570,
        "beyt": "باغ مرا چه حاجت، سرو و صنوبر است * شمشاد خانه پرور ما از که کمتر است",
        "text": "باغ خاطر من چه احتیاج به سرو و صنوبر دارد . یعنی احتیاج ندارد . شمشاد سایه پرور ما یعنی جانانِ ما از که کمتر است یعنی از که سَر نیست ؟ حاصل کلام : جانان ما از سرو و صنوبر اعلاتر است و تا وقتی او هست به سرو و صنوبر ، چه کسی توجه می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 571,
        "beyt": "ای نازنین پسر تو چه مکتب گرفته ای * کت خونِ ما حلال تر از شیرِ مادر است",
        "text": "ای پسر نازنین تو چه مذهب پیش گرفته ای که خون ما به تو حلال تر از شیر مادر است . یعنی ریختن خون عشاق به چه جهت به تو حلال تر از شیر مادر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 572,
        "beyt": "چون نقشِ غم ز دور بینی شراب خواه * تشخیص کرده ایم و مُداوا مقرر است",
        "text": "وقتی که از دور صورتِ غم را می بینی ، برای علاجِ آن شراب بخواه . چون ما تشخیص داده ایم که علاجِ قطعی این مرض در خوردن شراب است . یعنی شراب ، صابونِ غم است . هربار که دلت از جایی تنگ شود علاجِ آن شراب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 573,
        "beyt": "از آستانِ پیرِ مغان سر چرا کشیم * دولت در آن سرا و گشایش در آن در است",
        "text": "از آستان پیر مغان برای چه اعراض کنم و یا برای چه با آن مخالف باشم . چون که دولت در این خانه و هر گونه مراد در این در حاصل می شود . یعنی آستان پیر مغان را برای چه ترک کنم و کجا روم ؟ زیرا هر مرادی که می طلبم در همین جا برآورده می شود . چون این آستان فیض بخش است و به هر کس نسبت به استعدادش فیض می رساند و بلکه هم فیض اش نسبت به همه مساوی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 574,
        "beyt": "یک قصه بیش نیست غمِ عشق و وین عجب * کز هر زبان که می شنوم نامکرر است",
        "text": "غم عشق جانان از یک قصه بیشتر نیست . تعجب این جاست که از هر کسی که می شنوم غیر مکرر است . یعنی هر کس یک نوع بیان می کند . یعنی جانان یک ذاتِ شریف است اما عشاق بی حد و حسابند پس هر عاشق ، غم جانانه را به نحوی بیان می کند . زیرا جانان با هر کدام از عشاق به یک نوع معامله می کند که با دیگری به آن نحو نمی کند . یعنی به همان نسبت که عشاق بی حد و بی پایانند . تجلّیات جانان هم بی حد می باشد . پس به هر عاشق بر حسب مشرب و استعدادش تجلّی می کند و همین امر سبب می شود که قصص غمِ جانان نامکرر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 575,
        "beyt": "دی وعده داد وصلم و در سر شراب داشت * امروز تا چه گوید و بازش چه در سر است",
        "text": "دیروز در حالی که هنوز مست بود به من وعدۀ وصل داد . عجبا امروز چه گوید و در سر چه خیال و چه فکر و چه نقشه دارد . یعنی دیروز در حالیکه مست بود به من وعدۀ وصل داد اما وعده و قرار او قابل اعتماد و اعتبار نیست . زیرا یک سر و هزار سودا دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 576,
        "beyt": "شیراز و آبِ رکنی و این بادِ خوش نسیم * عیبش مکن که خالِ رُخِ هفت کشور است",
        "text": "شیراز را با آن آبِ رکنی و با آن نسیمِ معطرش عیب مکن که آبِ رُخِ هفت کشور است . یعنی شیراز را با این دو امتیاز که دارد عیب مکن که آب رویِ تمام ممالک است و عیب گیری از آن تعیب از همه ممالک عالم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 577,
        "beyt": "فرق است از آبِ خضر که ظلمات جای اوست * تا آبِ ما که منبعش الله اکبر است",
        "text": "فرق است بین آب حیات که جایش در ظلمات است با آب رکن آباد که محل آن ، تپۀ الله اکبر است . پس لازم است که میانِ این دو فرق باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 578,
        "beyt": "ما آبروی فقر و قناعت نمی بریم * با پادشه بگوی که روزی مقدّر است",
        "text": "ما آبروی فقر را نمی بریم به پادشاه بگو که رزق هر کس مقدر است . یعنی ما آستان فقر و قناعت را ترک نمی کنیم و به درِ اکابر نمی رویم . زیرا می دانیم که خداوندِ تعالی رزاق مطلق است و روزیِ هر کس را در روزِ ازل ، مقدّر و معین کرده است . پس نه با اهمال کم شود و نه با کوشش زیاد گردد . بنابراین تملّق و تبصبص از پادشاهان و بزرگان برای خاطرِ مال دنیا ، محضِ خطا و اشتباه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 579,
        "beyt": "حافظ چه طرفه شاخه نبات است کلک تو * کش میوه دلپذیرتر از شهد و شکّر است",
        "text": "ای حافظ قلم تو ، شاخه نبات عجیبی است که میوه اش شیرین تر و مطبوع تر از شهد و شکر است . یعنی لذّت و صفایی که قلمت دارد در شهد و شکر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 580,
        "beyt": "بی مهرِ رُخت روزِ مرا نور نمانده ست * وز عُمر مرا جز شبِ دِیجور نمانده ست",
        "text": "بدون خورشیدِ رُخت ، روز من دیگر روشنایی و نور ندارد . یعنی روزم چون شب تار است و از عمرم هم جز شبِ تاریک چیزی برایم باقی نمانده است . یعنی در فراقِ جانان ، عالَم در نظرم تیره و تار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 581,
        "beyt": "هنگامِ وداعِ تو ز بس گریه که کردم * دور از رُخِ تو چشمِ مرا نور نمانده ست",
        "text": "هنگامی که وداع می کردی از بس گریه کردم . از کثرت گریه ، دور از رُخِ تو چشمم بی نور شده است . یعنی خداوند رُخِ تو را از بی شدن محافظت کند . چشم من که از بسیاریِ گریه کم نور شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 582,
        "beyt": "می رفت خیالِ تو ز چشمِ من و می گفت * هیهات از این گوشه که معمور نمانده ست",
        "text": "خیالت که داشت از چشمم می رفت می گفت : حیف از گوشۀ چون این که خراب شده است . یعنی سلامت و رونق خود را از دست داده است . حاصل کلام اینکه : چشمم از بسیاری گریه و این سیل اشک خراب شد و خیالت نتوانست در جای غیرِ آباد قرار بگیرد . پس کوچ کرد و رفت و در خالی که می رفت ، می گفت : افسوس که گوشۀ لطیفی چون این خراب شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 583,
        "beyt": "وصلِ تو اجل را ز سرم دور همی داشت * از دولتِ هجرِ تو کنون دور نمانده ست",
        "text": "وصل تو مرگ را از من دور کرده بود اما از دولت فراقت حالا دیگر اجل از من دور نیست . یعنی مرگم نزدیک شده . حاصل اینکه : من زندۀ وصلِ تو بودم حالا که دیگر وصلت برایم میسر نیست و من مبتلا به هجرانت گشته ام پس مرگ برایم لازم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 584,
        "beyt": "نزدیک شد آن دَم که رقیبِ تو بگوید * دور از رُخت این خستۀ رنجور نمانده ست",
        "text": "وقت آن است که رقیب گوید : دور از تو آن خستۀ رنجور دیگر زنده نیست یعنی مرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 585,
        "beyt": "صبر است مرا چارۀ هجران تو لیکن * چون صبر توان کرد که مقدور نمانده ست",
        "text": "چارۀ هجران تو برایم صبر است . یعنی در هجران تو به جز صبر چاره ای ندارم . اما چگونه می توانم صبر کنم که مقدور نمانده است . حاصل کلام : چارۀ هجران صبر می باشد اما برای صبر کردن مجالی نمانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 586,
        "beyt": "در هجرِ تو گر چشمِ مرا آب روان است * گو خون جگر ریز که معذور نمانده ست",
        "text": "در فراق تو اگر آب چشم من یعنی اشکِ چشمم تمام شود . به طریق خطاب عام می گوید : بگو خون جگر بریز که جای عذر نمانده است . یعنی برای ریختن خونِ جگر هیچ گونه جای عذری باقی نمانده است و باید ریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 587,
        "beyt": "حافظ ز غم از گریه نپرداخت به خنده * ماتم زده را داعیه سُور نمانده ست",
        "text": "حافظ ، از غم و غصه و گریه ، مقید خنده نشد . زیرا کسی که عزادار باشد . برای او جای شادی و سرور نمی ماند . یعنی برای حافظ ، باعثِ سرور نمانده است .  یعنی حافظ از کثرت غم و غصه در حکم ماتم زده ای است که هیچگونه شادی و سرور برای او مفهوم ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 588,
        "beyt": "بیا که قصرِ اَمل سخت سست بنیاد است * بیار باده که بنیادِ عُمر بر باد است",
        "text": "بیا که قصر آرزو و امید ، بسیار سست بنیاد است . نقداََ باده بیار که پایه و اساس عمر بر باد است . یعنی داشتن آرزوهای طولانی و نامحدود و پیوسته به فکر آینده با حیرت و تشویش روزگار گذراندن بی فایده است . زیرا به این عمرهای کوتاه اعتماد نیست .پس باده بیار تا نقد را از دست ندهیم و از فرصت موجود استفاده نماییم و خوش باشیم زیرا در عالَم ، خلود و بقا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 589,
        "beyt": "غلامِ همتِ آنم که زیرِ چرخِ کبود * ز هر چه رنگِ تعلق پذیرد آزاد است",
        "text": "بندۀ همتِ آن کس هستم که در زیر این گنبد نیلی از هر چیزی که رنگِ تعلّق پذیرد آزاد است . یعنی هر چیزی از امور دنیوی که قابل تعلّق است پابند و علاقمندش نباشد . من غلام و بندۀ یک همچو شخص هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 590,
        "beyt": "چه گویمت که به میخانه دوش مست و خراب * سروشِ عالمِ غیبم چه مژده ها داد است",
        "text": "چه بگویمت که دیشب در میخانه در حالی که مستِ لایعقل بودم . فرشته عالَمِ غیب به من چه مژده ها داده است . مضمون مژده دو بیت بعدی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 591,
        "beyt": "که ای بلند نظرشاهبازِ سدره نشین * نشیمن تو نه این کنجِ محنت آباد است",
        "text": "مژده داد : ای سدره نشینِ شاهبازِ عالی نظر ، کنج این محنت آباد جایگاهِ تو نیست . یعنی این مقامِ سفلی لایق شأنِ تو نیست یا شایسته مقامِ تو نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 592,
        "beyt": "تو را ز کنگرۀ عرش می زنند صفیر * ندانمت که در این دامگه چه افتاد است",
        "text": "مژده داد : از کنگرۀ عرش خطاب به تو صدا می زنند که در این دامگاهِ دنیا به تو چه رسیده است . یعنی مقامِ تو مقامِ ارواحِ قدس است و تو را به آن مقام دعوت می کنند و می گویند : نمی دانیم در این عالَمِ صغری چه چیز موجب شده که این قدر تثبت و تعلق خاطر نسبت به این عالَم پیدا کرده ای . مژده های سروش عالَمِ غیب همینجا تمام می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 593,
        "beyt": "نصیحتی کنمت یاد گیر و در عمل آر * که این حدیث ز پیرِ طریقتم یاد است",
        "text": "به محضِ تمام شدن مژده های عالَمِ غیب ، خواجه می فرماید : پندی می دهمت آن را از من یاد بگیر و به مرحلۀ عمل آر که من این نصیحت را از پیرِ طریقت به خاطر دارم . یعنی من آن را حفظ کردم و به مرحلۀ عمل آوردم . پس تو هم حفظش کن و به آن عمل کُن . مضمونِ نصیحت بیت بعد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 594,
        "beyt": "مجو درستی عهد از جهانِ سست نهاد * که این عجوز عروس هزار داماد است",
        "text": "از این جهانِ بی اعتبار و فرومایه انتظار وفا و نکوعهدی نداشته باش زیرا که این عجوز ، عروس هزار داماد است . حاصل کلام اینکه : اگر چند روزی دنیا بر وفق مرادت باشد و به مقتضای میلت بچرخد . تصور می کنی که با تو عهد و پیمان بسته است که همیشه بر وفق دلخواهِ تو باشد . هرگز به عهد و پیمان او اعتماد مکن که سخت بد عهد و بی اعتبار است و فرومایه . زیرا که این عجوزۀ مکارۀ غداره به نکاح هزاران دامادِ چون تو درآمده و عروسش شده اما در عقد و نکاحِ هیچیک قرار نگرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 595,
        "beyt": "غم جهان مخور و پند من مبر از یاد * که این لطیفۀ عشقم ز رهروی یاد است",
        "text": "غم دنیا را مخور و نصیحت مرا از خاطرت زائل مکن . زیرا این لطیفۀ عشق را من از یک سالک به خاطر دارم . مراد از لطیفۀ عشق ، مضمونِ بیت بعدی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 596,
        "beyt": "رضا به داده بده وز جبین گره بگشای * که بر من و تو درِ اختیار نگشاد است",
        "text": "به آنچه به تو داده شده راضی باش و گره پیشانی را هم باز کن زیرا به روی من و تو درِ اختیار باز نشده است . یعنی آنچه خداوند به تو داده راضی و قانع باش و از ناسازگاری روزگار ، گره بر ابرو و پیشانی مفکن .زیرا زمام اختیار را به دست من و تو نداده اند . بلکه اختیار در دستِ خداوند است و هر چه در روزِ ازل تقدیر کرده همان خواهد شد . پس غم و غصه فایده ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 597,
        "beyt": "نشان عهد و وفا نیست در تبسم گُل * بنال بلبل بی دل که جای فریاد است",
        "text": "در تبسمِ گل یعنی در شکفتن گل نشانۀ عهد و وفا نیست . پس ای بلبلِ عاشق بنال که جای فریاد و فغان است . یعنی گل که معشوقۀ تو است عهد و وفا ندارد و بلکه سریع الزوال هم هست و پنج شش روز بیش عمر نمی کند و به دنبالِ این وصال بسیار کوتاه ، هجران و فراق یک ساله است . واقعاََ جایِ نالیدن است پس بنال .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 598,
        "beyt": "حسد چه می بری ای سست نظم بر حافظ * قبولِ خاطر و لطف سخن خداداد است",
        "text": "ای سست نظم ، به نظمِ حافظ حسد می ورزی . یقین بدان که در سرودن شعر خوب و محکم جرم و جنایتی متوجه او نمی شود . بلکه سخن لطیف و حُسنِ اثرش در خاطرها یک موهبتِ الهی است . یعنی هر چیز خوب را خدا می دهد . به من هم این قریحه و ذوق را خدا داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 599,
        "beyt": "تا سرِ زلفِ تو در دستِ نسیم افتادست * دلِ سودا زده از غصه دو نیم افتادست",
        "text": "خطاب به معشوق می گوید : از وقتی که سرِ زلفِ تو به دست نسیم افتاده ، دلِ دیوانه از رشک دوپاره شده یعنی از وقتی که نسیم ، دست به زلفانت زده و آنها را پریشان و پراکنده کرده است . دلِ دیوانه از رشک و حسد و قساوت پاره پاره شده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 600,
        "beyt": "چشمِ جادوی تو خود عین سوادِ سحرست * لیکن این هست که این نسخه سقیم افتادست",
        "text": "چشمِ جادوگرِ تو عیناََ مسودۀ سِحر است . یعنی هر سِحر که هست در آن تسوید شده و ثابت است اما این قدر هست که این مسوده سقیم واقع شده یعنی چشمت نسخۀ سِحر است اما صحیح نیست . یعنی نسخه مطابق اصل نیست بلکه عوضی است . حاص کلام این است که : چشمِ جادوگر و سیاهِ تو در عینِ حال خُمار هم هست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 601,
        "beyt": "در خمِ زلفِ تو آن خالِ سیه دانی چیست  * نقطۀ دوده که در حلقۀ جیم افتادست",
        "text": "مصراع اول سوال است و مصراع دوم ، جواب آن : در چین و شکن زلفِ تو ، آن خالِ سیاه چیست ؟ نقطه مرکب است که در حلقه جیم واقع شده . یعنی خالی که در خمِ زلفِ جانان واقع شده ، شباهتِ کامل دارد به نقطه ای که در وسطِ دایره حرف «ج» باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 602,
        "beyt": "زلفِ مشکین تو در گلشنِ فردوسِ عِذار * چیست طاووس که در باغِ نعیم افتادست",
        "text": "زلفِ مشکینِ تو در عذار چون گلشن فردوست چیست ؟ طاووسِی که در باغِ بهشت است . زلفِ مشکین را به طاووس و عذار دوست را به باغِ بهشت تشبیه کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 603,
        "beyt": "دلِ من در هوسِ روی تو ای مونسِ جان * خاک راهی ست که در دستِ نسیم افتادست",
        "text": "ای مونسِ جان ، دلِ من از هوسِ بوی تو ، همدمش خاکِ راهی است که در پای نسیمِ باغ افتاده است . یعنی ای مونسِ جان ، دلِ من از حسرت و آرزوی تو به خاکِ راهی شبیه است که باد ، آن را یک دَم در جایی آرام نمی گذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 604,
        "beyt": "همچو گرد این تنِ خاکی نتواند برخاست * از سرِ کوی تو ز آن رو که عظیم افتادست",
        "text": "این تنِ خاکی حتی قادر نیست چون گرد از زمین بلند شود از آن جهت که محکم افتاده است . حاصلِ کلام اینکه : این تن چون خاکِ ثقیل ، قادر نیست از سرِ کویت بلند شود زیرا که سخت محکم افتاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 605,
        "beyt": "سایۀ قدِ تو بر قالبم ای عیسی دَم * عکسِ روحی ست که بر عظمِ رمیم افتادست",
        "text": "سایۀ قامت تو بر روی وجودِ من ، ای عیسی نَفَس ، عکس روحی است که به روی استخوانِ پوسیده افتاده است . خواجه ، وجودِ شریفِ خود را به استخوانِ پوسیده و سایۀ قامتِ جانان را به عکسِ روح تشبیه کرده و از این تشبیه لازم می آید که وجودِ جانان ، روح باشد و مرادش از ذکرِ نامِ حضرت عیسی (ع) احیای اموات توسط آن حضرت می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 606,
        "beyt": "آن که جز کعبه مقامش نبُد از یادِ لبت * بر درِ میکده دیدم که مقیم افتادست",
        "text": "آن کس که غیر از کعبه مقامی نداشت . از ذکرِ لبِ تو دیدم که مقیمِ میخانه گشته . یعنی آن که از کمالِ زهد و صلاح ، تمام اوقات و ساعتش در مساجد و عبادتگاهها می گذشت . حالا از ذکرِ لبت دیدم که مجاور و مقیم میخانه گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 607,
        "beyt": "حافظِ گمشده را با غمت ای یارِ عزیز * اتحادی ست که در عهدِ قدیم افتادست",
        "text": "ای یارِ عزیز ، حافظِ گمشده با غمت اتحادی دارد که از عهدِ قدیم بسته است . یعنی کشیدنِ غمِ تو برایش از روزِ اول مقدّر شده است و به اختیار خودش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 608,
        "beyt": "برو بکارِ خود ای واعظ این چه فریاد است * مرا فتاده دل از ره تو را چه افتاد است",
        "text": "برو به کار خودت ای واعظ ، به من نصیحت کردن و سرم داد زدن برای چیست ؟ من دلباخته ام و این دل من است که از نظم و انتظام خارج شده یعنی حال عادی و طبیعی خود را از دست داده است . به تو چه رسیده است که این همه ملامتم می کنی و فریاد به سرم می زنی . از عاشقی و رسوایی من به تو چه زیانی می رسد و از این کار چه زحمتی به تو می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 609,
        "beyt": "میانِ او که خدا آفریده است از هیچ * دقیقه ای است که هیچ آفریده مگشاد است",
        "text": "میان او که حق تعالی آن را از هیچ آفریده است . مسئله ای مشکل است که هیج مخلوقی از خلائق آن را فتح نکرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 610,
        "beyt": "به کام تا نرساند مرا لبش چون نای  * نصیحتِ همه عالم به گوشِ من باد است",
        "text": "مادام که لب جانان مرا به کام چون نای نرساند . نصیحت تمام مردم دنیا در گوشم چون باد است . یعنی مادام که وصلت جانان برایم میسر نشود هر نوع پند و نصیحت در راه عشق موثر نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 611,
        "beyt": "گدای کوی تو از بهشتِ خلد مستغی ست * اسیر عشقِ تو از هر دو عالم آزاد است",
        "text": "گدای محلۀ تو از هشت خلد یا از هشت بهشت بی نیاز است و اسیر بندِ تو ، یعنی گرفتار زلفِ تو از دو عالم آزاد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 612,
        "beyt": "اگر چه مستی عشقم خراب کرد ولی * اساسِ هستی من ز آن خراب آباد است",
        "text": "اگر چه مستی عشق و سرخوشی آن خرابم کرد . اما بنیاد وجودِ من از آن خرابی ، آباد است . یعنی خرابی از عشق در حقیقت معموری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 613,
        "beyt": "دلا منال ز بیداد و جورِ یار که یار * تو را نصیب همین کرد و این از آن داد است",
        "text": "ای دل از جور و ستم یار ناله مکن . زیرا که یار همین را نصیب تو کرده است و این خود از یار ، عدل محض است . با این که یار همین را نصیب تو کرده است و این را داده است . مراد این است ، هر چه یار به تو داده است چه عدل و چه ظلم ، آن عطیه محض و احسان است و شکایت از آن جایز نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 614,
        "beyt": "برو فسانه مخوان و فسون مَدَم حافظ * کزین فسانه و افسون مرا بسی یاد است",
        "text": "برو ای حافظ ، افسانه های زائد مخوان و شعبده بازی در نیاور و افسون مَدَم یعنی به کارهای غیر ضروری مرتکب مشو . زیرا از این قبیل افسانه و افسون در خاطرم بسیار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 615,
        "beyt": "رواقِ منظرِ چشمِ من آشیانۀ تست * کرم نما و فرود آ که خانه خانۀ تست",
        "text": "رواق و منظر چشم من ، مکان و قرارگاه تو است . پس حالا کرم کن و روی چشم من قرار بگیر که خانه ، خانۀ تو است . یعنی چشمم غیر از تو به کسی نگاه نمی کند و به جز تو کسی را قبول ندارد . پس ایوان تو و مسند تو شده است و از قرارگاه خود به جایی دیگر مرو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 616,
        "beyt": "به لطفِ خال و خط از عارفان ربُودی دل * لطیفه های عجب زیر دام و دانۀ تست",
        "text": "با لطافت خال و خط ، دل عارفان و عاشقان را ربودی . لطیف های عجیب زیر دام و دانۀ تو است . یعنی برای شکار عارفان و عاشقان ، آن خالِ لطیف را دانه و آن خطِ زیبا را دام قرار داده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 617,
        "beyt": "دلت به وصل گل ای بلبلِ صبا خوش باد * که در چمن همه گلبانگِ عاشقانۀ تست",
        "text": "ای بلبل سحری ، دلت به به وصل گل خوش باد . یعنی وصال گل برایت مهیا باشد . زیرا در چمن تمام اصوات عاشقانه و ترنمات از تو است . غیر از تو از کسی چنین ناله های سوزناک و دردناک و موثر شنیده نشده است . یعنی کسی چنین ناله ها را ندارد و هیچ کس غیر از نغمات تو به آواز دیگر گوش نمی دهد . خلاصه آوازِ دیگران نسبت به صوت تو هیچ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 618,
        "beyt": "علاج ضعفِ دلِ ما به لب حوالت کن * که این مُفرحِ یاقوت در خزانۀ تست",
        "text": "درمان و چارۀ دل ما را با لبت کن . زیرا آن معجون مفرح که از جوهر یاقوت حاصل شده مخصوص خزینۀ شاهانۀ تو است و غیر از تو پیشِ کسی پیدا نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 619,
        "beyt": "به تن مقصرم از دولتِ ملازمتت * ولی خلاصه جان خاکِ آستانۀ تست",
        "text": "اگر چه از عزت و سعادت ملازمت در دولتت به علت ضعف جسمانی و بیماری عاجزم و مقصر . ولی جان پاک و خالص ، خاک آستانه تو است . یعنی اگر چه من مانند سایر عشاق که ملازم آن آستان اند ، به پاهایشان ثقلت و مضایقه داده و گستاخانه در پیشگاه کبریا ظاهر می شوند ، نیستم و به حضورت نمی رسم اما جان و دل ، آنی از ملازمت خاک آن آستانۀ کیمیا آثار فراغت ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 620,
        "beyt": "من آن نیم که دهم نقدِ دل به هر شوخی * درِ خزانه به مُهرِ تو و نشانۀ تست",
        "text": "من آدمی نیستم که دل پاک و خالص خود را به هر شوخ و شنگی دهم . بلکه در خزانۀ دل با مُهر و نشانِ تو ممهور شده . زیرا درون و بیرون آن را تو تصرف کرده ای و در اختیار تو است . خلاصه، دل در برابر کسی کوچک نمی شود و غلام کسی هم نمی شود مگر در برابر شاهی عالی مقام چون تو ، زیرا دل طالب عالی جناب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 621,
        "beyt": "تو خود چه لعبتی ای شهسوارِ شیرین کار * که توسنی چو فلک رامِ تازیانۀ تست",
        "text": "ای شهسوار شیرین و لذت بخش تو چه وجود شریف و چابک و چالاکی ، که فلک چون اسب وحشی ، رام و مطیع تازیانۀ تو شده و سرکشی نمی کند . یعنی در تو قدرتی هست که فلک را هم مسخر کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 622,
        "beyt": "چه جای من که بلغزد سپهرِ شعبده باز * از این حیل که در انبانۀ بهانۀ تست",
        "text": "تنها من نیستم که گول فریب تو را می خورم بلکه فلکِ حیله باز و حقه باز از این حیله های رنگارنگ که در انبانۀ بهانه تو است می لغزد و می افتد . یعنی در فریب دادن عشاق ، تو به قدری مکاری و غداری که فلک با این همه حیله بازی و عیاری فریب تو را می خورد . پس چه برسد به عشاق بیچاره .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 623,
        "beyt": "سرودِ مجلست اکنون فلک برقص آرد * که شعر حافظ شیرین سخن ترانۀ تست",
        "text": "آواز تو در مجلس ، فلک را برقص در می آورد . زیرا ترنمات سخنان شیرین و لذیذ ، شعر شیرین حافظ است . حاصل مطلب اینکه ، تو که در مجلس ، شعر حافظ را به نغمه و تونم در می آوری . آوازت فلک را به رقص در می آورد . زیرا آن آواز تو از دو چیزِ شیرین و مطبوع ترکیب یافته . یکی دهان لذیذت و دومی شعر شیرین حافظ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 624,
        "beyt": "خلوت گزیده را به تماشا چه حاجت است * چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است",
        "text": "کسی که تنهایی را اختیار کرده چه احتیاج به تماشا دارد . وقتی که محلۀ جانان هست چه احتیاج به رفتن صحرا دارد . مراد از خلوت ، کوی جانان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 625,
        "beyt": "جانا به حاجتی که ترا هست با خدا * کآخر دمی بپُرس که ما را چه حاجت است",
        "text": "ای جانان محضِ برآورده شدن آن حاجتی که از خدا می طلبی ، یک کلام از حاجتِ ما بپرس . یعنی سوال کن که شما چه حاجتی داری . تو از خدا امیدی داری ، برای برآورده شدن آن امید و آرزویت از احتیاج ما سوال کن . حاصل سخن : اگر تو حاجتِ ما را حاصل کنی ، قاضی الحاجات هم حاجت و مراد تو را قضا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 626,
        "beyt": "ای پادشاهِ حُسن خدا را بسوختیم * آخر سوال کن که گدا را چه حاجت است",
        "text": "ای پادشاه حُسن ما سوختیم . محضِ رضای خدا از گدا بپرس که چه احتیاج دارید . یا به حقِ خدا سوختیم ، سوال کن که چه حاجت دارید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 627,
        "beyt": "اربابِ حاجتیم و زبان سوال نیست * در حضرتِ کریم تمنّا چه حاجت است",
        "text": "ما ارباب حاجتیم . یا حاجتمندانیم اما زبان سوال نداریم . یعنی قدرت تقاضا نداریم و زبان مان نمی آید که گدایی کنیم . زیرا در حضور کریم احتیاج به تمنای چیزی نیست . یعنی بدون عرض حاجت کریم خود ، اظهار کرامت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 628,
        "beyt": "محتاج قصّه نیست گرت قصدِ خون ماست * چون رخت از آنِ تُست به یغما چه حاجت است",
        "text": "اگر قصدت جان ما است احتیاج به قصه های طولانی و تأویلات مفصل نیست . هر چه منظورت هست کوتاهی مکن . وقتی اسباب و متاع مال تو است به یغما چه حاجت است . یعنی در حین قصد جان ما به بعضی تاویلات و حکایت ارتکاب شد که عیناََ اخذ اموال و اسباب خودت به طریق یغما است . زیرا این جان و دل مالِ تو است پس در حین قصد به آن تردد لازم نیست . همان حکمت را بلادرنگ در باره جان اجرا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 629,
        "beyt": "جامِ جهان نماست ضمیرِ مُنیر دوست * اظهارِ احتیاج خود آنجا چه حاجت است",
        "text": "ضمیر منیر دوست جام جهان نما است یعنی آشکار و نهان جهان را به خودش نشان می دهد . پس در اینصورت احتیاج نیست که شخص تقاضای خود را اظهار نموده و عرض حاجت نماید . یعنی تحصیل حاصل است . [ جام جهان نما = نماینده جهان ، به آن گیتی نما و عالم نما هم گویند ، آن قدحی است که سلاظین ملوک ماضیه توارثاََ مالکش می شدند و تمام امور عالم را از عدل و ظلم و نظم و انتظام در آن جا تماشا می کردند . ضمیر = دل .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 630,
        "beyt": "آن شد که بارِ منّتِ ملّاح بُردمی * گوهر چو دست داد به دریا چه حاجت است",
        "text": "آن حال گذشت که بار منت ملاح را می کشیدیم یعنی به من منت ها می گذاشت . وقتی با کشتی اش در دریا در جستجوی گوهر بودم . حالا دیگر گوهر به دستم رسید و از این به بعد احتیاج به دریا ندارم که محتاج کشتی شوم و بارِ منت ملاح را بکشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 631,
        "beyt": "ای مدّعی برو که مرا با تو کار نیست * احباب حاضرند به اعدا چه حاجت است",
        "text": "ای مدعی برو که من با تو کاری ندارم . حاضران دوستان اند . یعنی وقتی دوستان حاضر باشند به دشمنان چه حاجت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 632,
        "beyt": "ای عاشقِ گدا چو لبِ روح بخشِ یار * میداندت وظیفه تقاضا چه حاجت است",
        "text": "ای عاشق گدا وقتی لب جانبخش یار وظیفه تو را می داند به تقاضا چه حاجت . اِسناد دانش ، به لب مجازی است . گویا که عاشق از لب جانان بوسه تقاضا می کرده که بنابر آن گوید : وقتی لب جانان وظیفه تو را می داند پس حاجت به الحاح و ابرام نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 633,
        "beyt": "حافظ تو ختم کن که هُنر خود عیان شود * با مدّعی نزاع و محاکا چه حاجت است",
        "text": "ای حافظ تو سخنت را ختم کن یعنی تطویل کلام مکن . البته که هنر ظاهر می شود هر کجا باشد . پس با ودعی به نزاع و جدال و محاکا چه احتیاج . یعنی بحث و جدال با مدعی امر زائد است . زیرا فضل و کمال تو چون خورشید آشکار است و بر کسی پوشیده نیست . بگذار مدعی هر چه می خواهد بگوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 634,
        "beyt": "خدا چو صورتِ ابرویِ دلگشایِ تو بست * گشاد کارِ من اندر کرشمه های تو بست",
        "text": "حق تعالی که صورت ابروان دلگشای تو را بست . یعنی ابروان تو را مقوس و دلگشای نقش کرد . گشایش کار مرا به کرشمه های تو تعلق داد . یعنی منظور خدا از آفریدن ابروان کمانی تو و نقش آنها ، مربوط ساختن گشایش کار من به اشارت و التفات آنهاست . همین که حق تعالی به بنده ای نظر و التفات داشت . برای حل هر کارش ، فتحِ بابی میسر می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 635,
        "beyt": "مرا و سروِ چمن را به خاک راه نشاند * زمانه تا قصبِ نرگس قبایِ تو بست",
        "text": "زمانه از وقتی که بندِ قبای نرگس تو را بست مرا و سرو چمن را به خاک راه نشاند یعنی بی اختیار کرد و در حیرت گذاشت . خلاصه از وقتی که زمانه این کار را کرد . ما را چون مجانین خاک نشین کرد . یا خود آرام و قرار دل من و مرغ چمن را که مراد بلبل است سلب کرد . یعنی دیگر برای ما صبر و تحمل باقی نگذاشت از وقتی که این کار را کرد زیرا که طبق عادت آنها این نوع لباس به اهلش فوق العاده می زیبد و روی هر بیننده اثر می گذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 636,
        "beyt": "ز کارِ ما و دلِ غنچه صد گره بگشود * نسیمِ گَل چو دل اندر پیِ هوای تو بست",
        "text": "از کار ما و از دلِ غنچه صد گره گشوده شد از وقتی که نسیم ، دل به تو داد . یعنی نسیم در این دلبستگی به تو دو کار می کند . یکی این که از کوی جانان می وزد و این خود سبب گشایش و حل هر کار مشکل ما می شود . و دیگر این که ، گره دل غنچه را باز می کند و به صورت گل شکفته می شود . نقش غنچه به شکل گره است همین که نسیم آن را باز کرد ، گل شدنش لازم می آید . حاصل کلام این که ، از وقتی که نسیم گل علاقه به تو پیدا کرده و عاشقت گشته ، گاه و بیگاه گذرش از محل تو ضروی است . این است که از کار مشکل ما و از غنچه صد گره باز می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 637,
        "beyt": "مرا به بندِ تو دورانِ چرخ راضی کرد * ولی چه سود که سررشته در رضایِ تو بست",
        "text": "دوران فلک مرا به بندگی و حبس تو راضی کرد . اما چه فایده که غایت امر و نهایت کار را به رضای تو بست . یعنی رضای فلک و رضای من فایده ندارد تا تو راضی نباشی . حاصل این که ، به بندگی و قید من ، تو که راضی می شوی مراد حاصل می شود والّا رضایت من و چرخ اعتبار ندارد و اگر سرِ رشته یعنی اختیار در دست من بود هرگز رهایی از بندت را نمی خواستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 638,
        "beyt": "چو نافه بر دلِ مسکینِ من گره مفکن * که عهد با سرِ زلفِ گره گشای تو بست",
        "text": "به دل مسکین من چون نافه گره مزن . یعنی مرا چون نافه تنگدل و خونین جگر مکن . زیرا دلم با سرِ زلفِ گره گشایت عهد و پیمان بسته و قول و قرار گذاشته که دائم در قید و بند آن باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 639,
        "beyt": "تو خود وصالِ دگر بودی ای نسیم وصال * خطا نگر که دل امید در وفایِ تو بست",
        "text": "ای نسیمِ وصال ، تو خود حیات و روح دیگری بوده ای . یعنی محبوبه و جانان کس دیگری بوده ای . دل ندانست که تو حیات افزا و صفا بخش غیر هستی . پس به وفای تو امید بست و طمع وصل تو را داشت . این خود خطای محض بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 640,
        "beyt": "ز دستِ جورِ تو گفتم ز شهر خواهم رفت * به خنده گفت که حافظ برو که پای تو بست",
        "text": "به جانان گفتم که از دست جور و جفای تو از شهر خواهم رفت . جانان هم به خنده گفت : ای حافظ که پایت را بسته . راه بیفت و برو . یعنی نرفتن تو معلوم است پس بیهوده به من استغنا نفروش . تقریباََ این را می رساند که می گوید . « برو ببینم می توانی بروی »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 641,
        "beyt": "آن شب قدری که گویند اهلِ خلوت امشب است * یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است",
        "text": "آن شبِ قدری که اهلِ خلوت از آن تعریف می کنند . همین امشب است . عجبا ، این تاثیر دولت منسوب به کدام کوکب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 642,
        "beyt": "تا به گیسوی تو دست ناسزایان کم رسد * هر دلی از حلقه ای در ذکر یارب یارب است",
        "text": "برای اینکه دست نالایقان به گیسویت نرسد . هر دل و یا هر دلی در حلقه ای در ذکر یارب است . یعنی برای اینکه دست اغیار به گیسویت نرسد تمام دل های واقع در حلقه های گیسویت یارب یارب گفته و دست تضرع و نیاز به درگاه خداوند بلند می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 643,
        "beyt": "کشته چاه زنخدان توام کز هر طرف * صد هزارش گردن جان زیر طوق غبغب است",
        "text": "کشته و هلاک چاهِ زنخدان تو هستم . که از هر جانب گردن صد هزار جان در زیر چنبر غبغب او است . یعنی غبغب به جانان به قدری حُسن و لطاقت داده که هر بیننده اسیر و مبتلای آن می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 644,
        "beyt": "شهسوار من که مه آیینه دار روی اوست * تاج خورشید بلندش خاک نعل مرکب است",
        "text": "شهسوار من که من آیینه دار او است . یعنی ملازم خدمتش است . تاج خورشید بلند ، خاک نعل اسب او است . یا خاک نعل اسب او ، تاج خورشید بلند است . یعنی مقام و مرتبۀ جانان به قدری بلند است و عالی که خدمتکارش ماه است و کنیزش خورشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 645,
        "beyt": "عکس خوی بر عارضش بین کآفتاب گرم رو * در هوای آن عرق تا هست هر روزش تب است",
        "text": "بر روی پاک جانان عکس عرق را ببین . که خورشید تندرو از آرزوی این عرق هر روز تب می کند . یعنی از کمال لطافت و صفای روی جانان ، عکس عرقی که هنوز در منبعش بوده و از مسامات صورت بیرون نیامده است . در ظاهر بشره ببین که آفتاب گرم به هوای تماشای آن و در آرزوی دیدنش هر روز چون محکوم می لرزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 646,
        "beyt": "من نخواهم کرد ترک لعل یار و جام می * زاهدان معذور داریدم که اینم مذهب است",
        "text": "من کسی نیستم که لب یار و جام می را ترک کنم . ای زاهدان معذورم بدارید که این است مذهب من . یعنی عمرم اینطور گذشته و به کار معتاد شده ام و ترک عادت بسیار مشکل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 647,
        "beyt": "اندر آن ساعت که بر پشتِ صبا بندد زین * با سلیمان چون برانم من که مورم مرکب است",
        "text": "در میان آن سوارانی که بادِ صبا را زین کرده و سوار می شوند . مگر من می توانم با حضرت سلیمان هم عنان باشم که مرکبِ من مورچه است . یعنی صاحبان حُسن و جمال که حتی قادرند با زیبایی خود چیز غیر موجود را موجود کنند . مگر من می توانم میان آنان با جانان هم عنان باشم که در دست سرمایه ای به قدر مورچه هم ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 648,
        "beyt": "آن که ناوک بر دل من زیر چشمی می زند * قوت جان حافظش در خنده زیر لب است",
        "text": "آن جانان که به دلم زیر چشمی یعنی نهانی تیر غزه می زند . غذای روح حافظ در تبسم روح است . یعنی نهانی نظر انداختن و تبسمش به روحِ حافظ حیات می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 649,
        "beyt": "آب حیوانش ز منقار بلاغت می چکد * زاغ کلک من بنامیزد چه عالی مشرب است",
        "text": "بارک الله به زاغِ قلمِ من چه مشرب عالی است که از منقار بلاغتش آب حیات می چکد . غرض شاعر ، توصیف بلاغت خویش است و اسناد آن به قلم ، مجازی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 650,
        "beyt": "زلفت به هزار دل به یکی تار مو ببست * راه هزار چاره گر از چارسو ببست",
        "text": "زلف جانان هزار دل را به یک تار موی خود گرفتار کرد و راهِ هزار چاره گر را از چهار جانب ببست . یعنی از هیچ طرف امکانی برای چاره نگذاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 651,
        "beyt": "تا عاشقان به بوی نسیمش دهند جان * بگشود نافه ای و درِ آرزو ببست",
        "text": "برای اینکه هر کسی به امید بوی خوشی جان دهد . نافۀ زلفش را باز کرد . اما مرادِ کسی را نداد . یعنی کسی را در بر نگرفت و با بوی خوش زلفش را معطر نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 652,
        "beyt": "شیدا از آن شدم که نگارم چو ماه نو * ابرو نمود و جلوه گری کرد و رو ببست",
        "text": "برای آن دیوانه شدم که نگارم چو ماه نو ابروی هلالی خود را نشان داد و عرض جمال نمود و مستتر شد . یعنی گاه اظهار و گاه اخفا کردنش دیوانه ام کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 653,
        "beyt": "ساقی به چند رنگ می اندر پیاله ریخت * این نقش ها نگر که چه خوش در کدو ببست",
        "text": "ساقی باده های رنگارنگ به پیاله ریخت و یا ، ساقی باده را با چند فن و حیله به پیاله ریخت . حالا تماشا کن این نقوش غریبه که در پیاله ظاهر شد همان نقوشی است که در کدو بسته .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 654,
        "beyt": "یا رب چه غمزه کرد صُراحی که خون خم * با نعره های قلقلش اندر گلو ببست",
        "text": "عجبا ، چه نفاق و چه جرم کرد صراحی ، که خون خم با نعره ها و یا با نغمه های قلقلش در گلویش بسته شد که قادر به تکلم نیست . یعنی فقط قلقل می گوید و قادر به کلام دیگر نیست . خلاصه یک کار ناشایسته کرده است که خون خم یعنی شراب در گلویش گیر کرده همانطور که لقمۀ طعام یا شراب در گلوی انسان گیر می کند . همین است که به جز قلقل به کلام دیگر مجال ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 655,
        "beyt": "مطرب چه پرده ساخت که در پرده سماع * بر اهل وجد و حال درِ های و هو ببست",
        "text": "مطرب با چه نغمه به روی اهل وجد و حال که در حالت سماع بودند . درِ های و هوی را بست . یعنی فریاد و فغانشان را قطع کرد . حاصل کلام : نغمۀ مطرب به قدری به اهل وجد و حال اثر کرد که های و هوی خود را ترک کردند و به استماع نغمۀ او مشغول شدند . و یا اینکه ، مطرب در حالی که خود در پردۀ سماع بود به روی اهل وجد و حال درِ های و هوی را ببست و به نغمه سماع خود مشغول شان ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 656,
        "beyt": "حافظ هر آنکه عشق نورزید و وصل خواست * احرام طوف کعبۀ دل بی وضو ببست",
        "text": "ای حافظ ، هر آن کس که بدون عاشق شدن طالب وصل ، و بدون تحمل رنج و محن و غموم عشق ، راغب وصل گشت . برای طواف کعبۀ دل ، احرام را بی وضو بست . یعنی دل که بیت الله می باشد و نیت به زیارت آن بدون طهارت بی حاصل است . پس بدون کشیدن درد و غم عشق ، طالب وصلت جانان بودن هم بی نتیجه می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 657,
        "beyt": "ما را ز خیال تو چه پروای شراب است * خم گو سَرِ خود گیر که خمخانه خراب است",
        "text": "با وجود فکر و خیال تو ، ما دیگر فراغت نمی یابیم که به شراب خوردن بپردازیم . یعنی تا خیالت هست . فراغت از آن و باده نوشیدن برای مان میسّر نیست . پس حالا که این طور است به خم بگو : سرِ خود را محکم گیرد که خمخانه خراب است . زیرا کسی از ما به آنجا نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 658,
        "beyt": "گر خمر بهشت است بریزید که بی دوست * هر شربت عذبم که دهی عین عذاب است",
        "text": "اگر خمر بهشتی هم باشد بریزید دور که بی دوست هر نوع شربت شیرین برایم عین عذاب است . یعنی در مجلسی که دوست نباشد اگر در آن جا شراب بهشتی هم موجود باشد . بریزید بیرون زیرا بدون او هر شربت شیرین و گوارا که دهی ، سمِ هلاهل و زهرِ زقوم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 659,
        "beyt": "افسوس که شد دلبر و در دیده گریان * تحریر خیال خط او نقش بر آب است",
        "text": "حیف که جانان رفت در حالیکه تحریر خیالِ خطِ او در دیدۀ گریان نقش برآب است . یعنی بعد از رفتن جانان ، ترسیم خط او در دیدۀ اشکبار چون نقش کردن بر آب است . حاصل کلام : دیدۀ گریان منبع آب است پس تحریر بر روی آن چون تحریر بر آب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 660,
        "beyt": "بیدار شو ای دیده که ایمن نتوان بود * زین سیل دمادم که در این منزل خواب است",
        "text": "ای دیده بیدار شو و غافل مشو که ایمن نتوان بود . یعنی مطمئن و آسوده بودن جایز نیست از این سیل های پی در پی در این چشم که منزل خواب است . یعنی چشمت را باز کن و غافل مباش از این سیل هایی که از این دو چشم می جوشد و جاری می شود . مبادا که تو را غافلگیر کرده و همراه خود ببرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 661,
        "beyt": "معشوق عیان می گذرد بر تو ولیکن * اغیار همی بیند از آن بسته نقاب است",
        "text": "معشوقه از نزد تو آشکار می گذرد اما چون ممکن است اغیار ببینندش ، از آن جهت نقاب زده است . حاصل کلام اینکه ، جانان نسبت به تو استغنا ندارد و مِن بابِ اعراض از تو نقاب نمی زند . بلکه برای احتراز رقبا و پوشاندن صورت از آنان نفاب زده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 662,
        "beyt": "گل بر رخ رنگین تو تا لطف عرق دید * در آتش شوق از غم دل غرق گلاب است",
        "text": "خطاب به جانان می فرماید : گُل همین که در رُخِ رنگین تو لطافت و صفای عرق را دید از آتش حسد از غمِ دل غرق گلاب شد . یعنی از رشک و حسد ، آتشی در گُل پیدا می شود که از حرارت آن مستغرق به گلاب است . مراد این است که گلاب ، عرق گل است که از حرارت آتش رشک حاصل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 663,
        "beyt": "سبز است در و دشت بیا تا نگذاریم * دست از سرِ آبی که جهان جمله سراب است",
        "text": "دشت و کوه سبز شد یعنی همه جا سبز و خرم است . بیا تا از فرصت استفاده نماییم و هیچ سرابی را از دست ندهیم که جهان جمله سراب است . یعنی فانی محض است و بقا ندارد . حاصل کلام : تمام دنیا یعنی عناصر و افلاک مثالِ سراب است که در حقیقت یک نیستِ هست نما است . یعنی خیالی است که از دور مرئی است اما همینکه به طرفش رفتی در جایی که آن هیبت را از دور می دیدی چیزی نمی یابی . و یا اینکه بیا سرابی بدست آریم یعنی در کنار آبی ، باده نوشی را از دست ندهیم . همیشه باده بنوشیم که دنیا وفا ندارد . همان خواب و خیال است مانند سراب که هیچ اعتمادی به آن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 664,
        "beyt": "در کنج دماغم مطلب جای نصیحت * کاین گوشه پر از زمزمۀ چنگ و رباب است",
        "text": "در کنجِ سرِ من جایی برای نصیحت مَطَلَب . زیرا این گوشه یعنی «کنج دماغ» پر از زمزمۀ چنگ و رباب است . یعنی من نصیحت پذیر نیستم و این کار را از من انتظار نداشته باش . چون که دماغم به آوازِ چنگ و رباب معتاد شده و از پند و اندرز حظ نمی برد . حاصل کلام : جایی که نصیحت در آن بگنجد در مغزم باقی نمانده زیرا که با انواع سازها و آوازها پر شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 665,
        "beyt": "حافظ چه شد ار عاشق و رند است و نظر باز * بس طور عجب لازم ایام شباب است",
        "text": "اگر حاغظ عاشق و باده نوش و نظرباز شده است چه اهمیتی دارد زیرا ایام جوانی ، اطوار و عادات و اسلوب زیادی را اقتضا می کند . یعنی جوانی و عنفوان آن خیلی اطوار غریب و اوضاع عجیب لازم دارد . پس حالا اگر حافظ به انواع تلون متلون شده است عجیب نیست زیرا جوان است و هر کار که می کند به مقتضای جوانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 666,
        "beyt": "به جان خواجه و حق قدیم و عهد درست * که مونس دم صبحم دعای دولت توست",
        "text": "به جان خواجه و به حق دوستی قدیم و به پیمان محکم ، که به هنگام صبح یار و مونس من به دولت تو دعا کردن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 667,
        "beyt": "سرشک من که ز طوفان نوح دست برد * ز لوح سینه نیارست نقش مهر تو شست",
        "text": "اشک چشم من که به طوفان نوح غالب آمد . در این جمله دو معنا مقصود است . یکی اینکه ، اشک چشم من از آب طوفان نوح بیشتر است . دیگری اینکه طوفان نوح فقط شش ماه طول کشید اما اشک چشم من در تمام مدت عمرم جاری است و هیچ وقت تمام نمی شود . پس با این وصف ، اشک چشم من که دارای عظمت طوفان نوح است قادر نیست نقش محبت تو را از لوح سینه من پاک کند . [ سرشک = اشک چشم . طوفان = طغیان آب است که اطراف خود را فرا می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 668,
        "beyt": "بکن معامله ای وین دل شکسته بخر * که با شکستگی ارزد به صد هزار درست",
        "text": "بیا و یک معامله بکن و این دلِ شکسته مرا بخر و نگاه به شکستگی اش مکن . زیرا با وجود شکستگی به صد هزار دلِ درست می ارزد . یعنی این دلِ شکسته من به صد هزار دلی می ارزد که از غم و درد عشق متأثر نشده و چون سنگ در حکم جمادند . حاصل اینکه ، خطاب به قوام الدین حسن می گوید : بیا این دل مرا که از درد عشق و محبت بیمار شده به دست آر و تسلی اش بخش تا برایت فوایدی حاصل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 669,
        "beyt": "زبان مور به آصف دراز گشت و رواست * که خواجه خاتم جم یاوه کرد و بازنجست",
        "text": "زبان مور به آصف برخیا (وزیر سلیمان) دراز شد . یعنی مورچه به آصف زبان درازی کرد و این زبان درازی نسبت به او رواست . زیرا خواجه (آصف) مُهرِ سلیمان را گم کرد و جستجویش هم نکرد . یعنی این که ، گم شدن مُهر را فهمید و به بلقیس هم اعلام کرد . اما در تفحص آن تقید نکرد . پس مور به آصف عتاب و خطاب کرده و گفت : تو با وجود قادر بودن به جست و جوی انگشتری و پیدا کردن آن ، اهمال نمودی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 670,
        "beyt": "دلا طمع مبر از لطف بی نهایت دوست * چو لاف عشق زدی سر بباز چابک و چست",
        "text": "ای دل از لطف بی نهایت دوست طمع مبر . وقتی لاف عشق و محبت زدی بی درنگ در راهش سر بباز . زیرا مقتضای عشق و محبت گذشت از سر و جان در راهِ معشوق است . حاصلِ کلام : تو در همان طریق عشق و محبت به حد کمال برس که آن دوست التفات خود را از تو قطع نخواهد کرد . التفات دوست منوط به کمال عشق تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 671,
        "beyt": "به صدق کوش که خورشید زاید از نفست * که از دروغ سیه روی گشت صبح نخست",
        "text": "به صدق کوش که از نفست ، خورشید زاید . یعنی هر سخنی که از دهانت خارج می گردد از برکت صدق چون خورشید به همه کس تأثیر کند . زیرا که صبح کاذب به سبب دروغش ، سیه روی شد . یعنی سفیدی اش یا روشنایی اش را ظلمت فرا گرفت . حاصل سخن : کذب در جمع ادیان و ملل حرام است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 672,
        "beyt": "شدم ز دست تو شیدای کوه و دشت و هنوز * نمی کنی به ترحم نطاق سلسله سست",
        "text": "از دست تو دیوانۀ کوه و صحرا شدم یعنی فرهاد و مجنون گشتم . . با این حال هم زنجیر جفا را سست نمی کنی . حاصل سخن : هر قدر که در راهِ عشقت سرگردان و واله و حیران گشتم . هیچ به من التفات نکردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 673,
        "beyt": "مرنج حافظ و از دلبران حفاظ مجوی * گناه باغ چه باشد چو این گیاه نرست",
        "text": "ای حافظ از جور و جفای دلبران رنجیده خاطر مشو و از آنها انتظار وفا نداشته باش . مصراع دوم را برای تایید مطلب خود ، مثال قرار داده و می گوید : باغ چه گناهی دارد وقتی این گیاه در آن نروید . یعنی حق تعالی آنها را جفاکار و ستمکار آفریده . پس اگر وفادار و دلنواز نباشند . گناهی در این خصوص متوجه آنان نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 674,
        "beyt": "در دیر مغان آمد یارم قدحی در دست * مست از می و میخواران از نرگسِ مستش مست",
        "text": "یارم به کلیسای مغان آمد در حالیکه مست بود و قدحی باده در دست داشت و باده پرستان از چشم مست او مست گشتند . یعنی جانان یک قدح باده به دست گرفته و مستانه آمد و مصاحبان باده نوشش از چشم مستانۀ او مست گشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 675,
        "beyt": "در نعل سمند او شکل مه نو پیدا * وز قد بلند او بالای صنوبر پست",
        "text": "در نعل سمند جانان شکل ماه نو ظاهر و باهر است و نسبت به قد بلند او قامت صنوبر پست و کوتاه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 676,
        "beyt": "آخر به چه گویم هست از خود خبرم چون نیست * وز بهر چه گویم نیست با وی نظرم چون هست",
        "text": "به چه سبب و به چه وجه می توانم بگویم که از خود خبر دارم وقتی که از خود بی خبرم . یعنی چگونه می توانم ادعای «من عرف نفسه» بکنم در حالیکه فاقد آن هستم . همچنین چگونه می توانم بگویم که به او نظر ندارم در حالیکه نظرم با اوست . یعنی نمی توانم بگویم که نظری به جانان ندارم در جایی که چشم و دلم ناظر او است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 677,
        "beyt": "شمع دل دمسازم بنشست چو او برخاست * وافغان ز نظر بازان برخاست چو او بنشست",
        "text": "شمع دل مصاحبان خاموش شد همین که جانان خواست بلند شود و از مجلس برود . یعنی مادام که جانان در مجلس قرار داشت هر یک از عشاق از روی جانان در دل خود یک شمع روشن احساس می کردند . مسلم است که با رفتن جانان خاموشی این شمع ضروری است . زیرا وجود این شمع از عکس روی جانان بود . وقتی روی جانان غایب شد عکس هم به تبعیت آن غایب می شود . اما به محض اینکه جانان در مجلس نشست و قرار گرفت . عشاق عاشق پیشه از شوق ذوق روی او دوست دوست گفته ، فریاد و افغان را شروع کردند . حاصل این که : همین که جانان آمد و نشست . شوق وصال در درونشان پیدا شد و شروع کردند به هو هو گفتن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 678,
        "beyt": "گر غالیه خوشبو شد در گیسوی او پیچید * ور وسمه کمانش گشت در ابروی او پیوست",
        "text": "اگر غالیه خوشبو و معطر شده به واسطه پیچیدن به گیسوی او است و یا خوشبویی و عطر غالیه به واسطه تعلقی است که به گیسوی جانان دارد . یعنی در نتیجه تعلق ، این عطر را کسب کرده است . وسمه هم شکل کمانی را از اتصاب به ابروی جانان پیدا کرده است . خلاصه اینکه : تا وسمه به ابرو کشیده نشود شکل کمانی پیدا نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 679,
        "beyt": "باز آی که باز آید عمرِ شده حافظ * هرچند که ناید باز تیری که بشد از شست",
        "text": "برگرد تا عمر رفتۀ حافظ برگردد . یعنی با برگشت تو ، حافظ عمر تازه کسب کند و جوان گردد . هر چند تیری که از شست در رفت بر نمی گردد یعنی محال است عمر گذشته دوباره برگردد . اما با مراجعت تو ، حافظ حیات تازه می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 680,
        "beyt": "زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست * پیرهن چاک و غزلخوان و صُراحی در دست",
        "text": "آشفته موی و خنده بر لب ، مست و عرق بر چهره ، در پیراهنی باز و بی پروا ، غزلخوان و پیاله شراب به دست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 681,
        "beyt": "نرگسش عربده جوی و لبش افسوس کنان * نیم شب دوش به بالین من آمد بنشست",
        "text": "چشمش افتان و خیزان چون نرگس مست ، و لبش افسوس کنان . دیشب ، نصف شب بر سرِ بالینم آمد و نشست . یعنی اوضاع و احوالی که در بیت قبل گفته شد به اضافه احوال او در مصراع اول این بیت . نصف شب بر سرِ بالینم آمد و نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 682,
        "beyt": "سر فراگوشِ من آورد به آواز حزین * گفت ای عاشق دیرینه من خوابت هست",
        "text": "جانان با و ضع و حالی که وصفش در دو بیت سابق گذشت . نصف شب به بالین من آمد و سر فرا گوش من آورد و با آوازی نرم و ملایم گفت : ای عاشق قدیمی من آیا خوابت می آید ؟ یعنی من که با این حالت و اوصاف به بالین تو آمده ام باز هم می خواهی بخوابی ؟ برخیز و باده ای که آورده ام نوش کنیم و دنیا و وضع و حال دنیا را فراموش نماییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 683,
        "beyt": "عاشقی را که چنین باده شبگیر دهند * کافر عشق بُوَد گر نشود باده پرست",
        "text": "اگر به عاشقی بادۀ شبگیری چون باده ای که جانان آورده بود بدهند . منکر عشق است آن عاشق اگر باده پرست و میخواره نشود . یعنی به عاشقی که جانان باده بدهد و بگوید بنوش . اگر آن باده را نخورد و مرائی گری کند . او عارف و عاشق نیست بلکه منکر عشق و عرفان بوده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 684,
        "beyt": "برو ای زاهد و بر دُردکشان خرده مگیر * که ندادند جز این تحفه به ما روز الست",
        "text": "برو ای زاهد خشک و به باده نوشان خرده مگیر و طعنه نزن . زیرا در روز ازل به ما تحفه ای جز این ندادند . یعنی باده نوشی برای ما از روز ازل مقدّر شده و با اختیار خودمان نیست . پس با این تقدیر محلی برای طعن باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 685,
        "beyt": "آن چه او ریخت به پیمانه ما نوشیدیم * اگر از خمر بهشت است وگر باده مست",
        "text": "آنچه که آن شب جانان به پیمانه ما ریخت . ما نوشیدیم چه شراب جنت و چه باده قتال . یعنی چه مباح و چه غیر مباح و با جانان مخالفت نکردیم . هر چه او داد ما خوردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 686,
        "beyt": "خنده جام می و زلف گره گیر نگار * ای بسا توبه که چون توبۀ حافظ بشکست",
        "text": "ای یاران ، خنده جام می . یعنی صفای جام می ، و زلفِ مجعد یار ، چون توبۀ حافظ توبه های بسیار شکسته است . یعنی در مجلسی که جام باده دور زند و نگاری که دارای زلفِ مجعد است حاضر باشد . اساس توبه اگر از پولاد هم باشد پاره پاره شده و می شکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 687,
        "beyt": "شکفته شد گل حمرا و گشت بلبل مست * صلای سرخوشی ای صوفیان باده پرست",
        "text": "گُلِ سرخ باز شد و بلبل فریاد و افغان را از سر گرفت . حالا دیگر صلای باده نوشانه است ای صوفیان باده نوش هنگام عیش است و عشرت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 688,
        "beyt": "اساس توبه که در محکمی چو سنگ نمود * ببین که جام زجاحی چه طرفه اش بشکست",
        "text": "اساس توبه که در استحکام مثل سنگ محکم بود . نگاه کن که قدح شیشه ، آن را چگونه شکست . یعنی یک پیاله می ، توبۀ به آن محکمی را عجب شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 689,
        "beyt": "بیار باده که در بارگاه استغنا * چه پاسبان و چه سلطان چه هشیار و چه مست",
        "text": "باده بیار که در بارگاه استغناء جانان ، پادشاه و گدا و مست و هشیار یکسانند . زیرا همگی طالب اویند . پس استغنایش به همه برابر است . یعنی در نزد جانان تمام عشاق یکسانند و به هیچکدام احتیاج ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 690,
        "beyt": "از این رباط دو در چون ضرورت است رحیل * رواق و طاق معیشت چه سربلند و چه پست",
        "text": "چون از این خانه دو در انتقال و رحلت ضروری است . پس با این وضع ، رواق و طاق معیشت چه اعلا و چه ادنی هر دو یکسان است . پس وقتِ مرگ مقرر است . در دنیا چه با شوکت و جلال زندگی نمایی و چه فقیر باشی هیچ تفاوت نمی کند . حاصل کلام اینکه ، در این عالم فانی ، آن که زندگی اعلا داشته و آن که در نهایت سختی بوده . هر دو می میرند . پس هر طور پیش آید باید ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 691,
        "beyt": "مقام عیش میسر نمی شود بی رنج * بلی به حکم بلا بسته اند عهد الست",
        "text": "زندگی این دنیا توام با رنج و زحمت است و بدون رنج میسر نمی شود . زیرا عهد الست را با بلا بسته اند یعنی از روز ازل ، برای فرزندان آدم بلا و مشقت مقدر شده است و حکم ازلی تغییر پذیر نیست و حتما باید آنچه مقدر شده ، هر کسی آن را ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 692,
        "beyt": "به هست و نیست مرنجان ضمیر و خوش می باش * که نیستیست سرانجام هر کمال که هست",
        "text": "به هست و نیست این دنیا ، خاطر خود را آزرده مکن بلکه خوش دل باش . یعنی خاطر خود را شاد نگهدار . زیرا هر کمالی که در دنیا وجود دارد . عاقبتش نیستی و فنا است . حاصل کلام اینکه ، نهایت هر کمال ، زوال است . پس به خاطر اینکه من فلان چیز دارم و فلان چیزم نیست . خاطر خود را مشوش مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 693,
        "beyt": "شکوه آصفی و اسب باد و منطق طیر * به باد رفت و از او خواجه هیچ طرف نبست",
        "text": "عظمت و هیبت آصف بن برخیا و اسبِ بادی که تخت سلیمان را حرکت می داد و دانستن زبان مرغان ، تماماََ از بین رفت . یعنی آصف (وزیر سلیمان) از این همه شکوه و جلال و بلکه بالاتر از اینها و یا خود حضرت سلیمان که مالک همه اینها بود هیچ فایده نبرد . یعنی در دنیا باقی نماند و فانی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 694,
        "beyt": "به بال و پر مرو از ره که تیر پرتابی * هوا گرفت زمانی ولی به خاک نشست",
        "text": "با بال و پری که داری از راه در مرو . یعنی به واسطۀ قدرت و توانایی دنیوی از راه مستقیم منحرف مشو و از حدِ اعتدال خارج مشو . زیرا تیرِ پرتابی ، یکه زمان که اوج گرفت عاقبت به خاک نشیند . حاصل کلام اینکه ، هر بلندی یک پستی و هر سربالایی ، سرازیری دارد . پس آدمی باید با اعتدال رفتار کند که به زحمت نیافتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 695,
        "beyt": "زبان کلک تو حافظ چه شکر آن گوید * که گفتۀ سخنت می برند دست به دست",
        "text": "ای حافظ ، زبان قلم تو چگونه شکرِ آن را به جا آورد . یعنی چگونه شکرِ آن حال و آن معنا را بگوید که سخنان گفته تو را دست به دست می گردانند . یعنی آن الفاظ و معانی گوهربار که از نوک قلمت تراوش می کند و مردم آنها را دست به دست می گردانند . زبان قلم تو چگونه شکر آن را ادا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 696,
        "beyt": "مَطَلَب طاعت و پیمان و صلاح از منِ مست * که به پیمانه کشی شهره شدم روز الست",
        "text": "از من طاعت و اطاعت و عهد و پیمان طلب مکن . یعنی اینها را از من انتظار نداشته باش . زیرا که من از روز ازل به باده نوشی مشهور شدم . خلاصه اعمال شایسته به زُهّاد و عباد را از من مخواه . ای اهلِ ظاهر ، من پیرِ رند باده نوش شدم و آنچه مطلوب تو است از من ساخته نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 697,
        "beyt": "من همان دم که وضو ساختم از چشمۀ عشق * چار تکبیر زدم یکسره بر هر چه که هست",
        "text": "من آن دَم که از چشمۀ عشق وضو گرفتم به تمام امور دنیوی چار تکبیر زدم . یعنی من از آن زمانی که عاشق گشتم غیر از عشق جانان هر چه را که رنگِ تعلق پذیرد به کل ترک کردم و فقط عشق جانان را قبول کردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 698,
        "beyt": "می بده تا دهمت آگهی از سِرّ قضا * که به روی که شدم عاشق از بوی که مست",
        "text": "مِی بده تا تو را از سِرِ قضا و قدر آگاه کنم که به روی که ، عاشق شده ام و از بوی که مست گشته ام . یعنی باده بده تا مست شوم و بی اختیار راز نهانی را فاش سازم و یک یک بگویم که عشق و عاشقی یعنی چه . و به که عاشق شده ام و به بوی که مست گشته ام . زیرا باده جوهری است که هر چه در دل باشد همه را ظاهر می کند . مشهور است که گویند : هر چه در بیداری فکر کرده در مستی خواهد گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 699,
        "beyt": "کمر کوه کم است از کمر مور اینجا * نا امید از در رحمت مشو ای باده پرست",
        "text": "در تحمل بارِ عشق ، کمر کوه کم است و از کمرِ مور ضعیف تر است . یعنی در تحملِ بارِ عشق ، ای عاشقی که بادۀ عشق جانان را نوش کرده ای از درِ رحمت جانان ناامید مباش . یعنی در حالی که بارِ گران عشق جانان را کوه ها تخمل نمی کنند . ای عاشقی که بادۀ محبت جانان را نوش کرده ای ، تو تحمل کن و از مرحمت و شفقت جانان نومید مباش . البته تحمل رنج عشق ، تو را به جانان واصل می کند و وصلتِ جانان را برایت میسر می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 700,
        "beyt": "به جز آن نرگس مستانه که چشمش مرساد * زیر این طارم فیروزه کسی خوش ننشست",
        "text": "غیر از چشمان مستانۀ جانان که خدا نکند چشمِ بَد به آن برسد . در زیر این فلک پیروزه ، کسی آسوده و راحت ننشست . یعنی چشم جانان هر کاری که بکند از قبیل ریختن خون عشاق و مجروح ساخت دلِ آنها و سایر ستم هایی که از وی صادر می شود . هیچکس توانایی آن را ندارد که نسبت به عمل جانان اعتراض کند و با این وصف همیشه هم در ذوق و صفاست . اما غیر از او هر کس مکافات عمل خود را می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 701,
        "beyt": "جان فدای دهنش باد که در باغ نظر * چمن آرای جهان خوشتر از این غنچه نبست",
        "text": "جان فدای دهن او باد که در باغ عالم نظر ، چمن آرای جهان یعنی خداوند ، غنچه بهتر این نبست . یعنی از دهان تو شیرین تر و موزون تر و مطبوع تر در باغ عالم ، دهانی خلق نشده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 702,
        "beyt": "حافظ از دولت عشق تو سلیمانی شد * یعنی از وصلِ تواش نیست به جز باد به دست",
        "text": "حافظ از دولت عشق تو سلیمان شد که به وحوش و طیور و ریاح حکم می کرد . و مقصود خود را اینطور گوید : از وصل تو در دستش غیر از باد چیزی نیست . یعنی از وصالت به کُل محروم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 703,
        "beyt": "خیال روی تو در هر طریق همره ماست * نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست",
        "text": "در هر حالی که باشیم ، خیال روی تو از مخیلۀ ما خارج نمی شود و همراه ما است . و بویش جزو جانِ آگه ما گشته و از آن جدا نمی شود . خلاصه در هر حال که باشم بوی خوش مویت از دماغ جان محو نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 704,
        "beyt": "به رغم مدعیانی که منع عشق کنند * جمال چهره تو حجت موجه ماست",
        "text": "به کوری مدعیانی که عشق را منع می کنند . یعنی عشق را انکار می کنند . برای ردِ انکار آنها ، زیبایی صورت تو حجتِ قاطع ماست . زیرا هر که روی تو را بیند مسلماََ گرفتار عشقت گشته و عاشق می شود . پس به این ترتیب منع منکرِ عشق تو رد می شود و دیگر مجالی برای نزاع پیدا نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 705,
        "beyt": "ببین که سیب زنخدان تو چه می گوید * هزار یوسف مصری فتاده در چه ماست",
        "text": "ببین سیب زنخدانت چه می گوید ؟ می گوید : چون یوسف مصری هزار محبوب ، به عشق من گرفتار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 706,
        "beyt": "اگر به زلف دراز تو دست ما نرسد * گناه بخت پریشان و دست کوته ماست",
        "text": "اگر به زلف دراز تو دست مان نمی رسد . گناهِ بخت پریشان ما و دست کوته ماست . یعنی اگر وصلت برای مان میسر نمی شود از نقص طالع ما و دست تنگی ما است . خلاصه تو عالی جنابی و به فقرا التفات نداری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 707,
        "beyt": "به حاجب در خلوت سرای خاص بگو * فلان ز گوشه نشینان خاک درگه ماست",
        "text": "به دربانانِ خلوت سرای خاص بگو ، فلانی از گوشه نشینان خاکِ درگاهِ ما است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 708,
        "beyt": "به صورت از نظر ما اگر چه محجوب است * همیشه در نظر خاطر مرفه ماست",
        "text": "(همان فلان مذکور در بیت قبل) اگر چه به ظاهر از نظر ما محجوب و دور و از ما مهجور است اما دائماََ در نظر خاطر مرفه ما است . یعنی اگر به ظاهر از ما دور و مهجور است اما هیچ وقت از خاطرمان فراموش نمی شود و همیشه در نظرمان مجسم است . خلاصه بُعدِ صوری مانع محبت باطن نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 709,
        "beyt": "اگر به سائلی حافظ دری زند بگشای * که سالهاست که مشتاق روی چون مه ماست",
        "text": "اگر حافظ به طریق گدایی دری بزند . در را باز کن . زیرا سالهاست که علاقه مند و مشتاق روی چون ماه است . یعنی مدتهاست حافظ از جمله عشاقی است که گرفتار عشق ما است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 710,
        "beyt": "چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست * سخن شناس نه ای جان من خطا اینجاست",
        "text": "ای دلبر ، خطا اینجاست که سخن شناس نیستی . پس وقتی که سخن اهل دل را می شنوی مگو که خطا است . یعنی از عدم تشخیص تو است که حرف اهل دل به نظرت خطا می رسد واِلّا آنها هرگز در گفتار خود مرتکب خطا نمی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 711,
        "beyt": "سرم به دنیی و عقبی فرو نمی آید * تبارک الله از این فتنه ها که در سر ماست",
        "text": "سرم به دنیا و آخرت فرو نمی آید . یعنی به هیچ کدام از اینها توجه نمی کنم . آفرین به این فتنه ها که در سرِ ماست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 712,
        "beyt": "در اندرون من خسته دل ندانم کیست * که من خموشم و او در فغان و در غوغاست",
        "text": "نمی دانم در درون منِ دل خسته کیست . زیرا در حالی که من خاموش هستم . او در فریاد و فغان و غوغاست . یعنی این دلِ دیوانۀ من است که با داد و فریاد و فغان خود ، عالم را پُر کرده . اما من صبر کرده ام و هیچ حرف نمی زنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 713,
        "beyt": "دلم ز پرده برون شد کجایی ای مطرب * بنال هان که از این پرده کار ما به نواست",
        "text": "دلم از پردۀ صبر و اختیار بیرون شد و رفت . کجایی ای مطرب ، آگاه باش و بخوان که از پردۀ نغمات تو کارِ ما به نوا است . یعنی از نوای ساز و نغمه های تو ، دلم آرام و قرار می گیرد و تسکین می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 714,
        "beyt": "مرا به کار جهان هرگز التفات نَبوَد * رخ تو در نظر من چنین خوشش آراست",
        "text": "من هرگز به دنیا و امور دنیا توجه نداشتم . اما این رُخِ تو است که آن را در نظرِ من ، اینطور زیبا جلوه داده است . یعنی رُخِ تو آراسته و مزّین به اسباب حُسن است و از آن جهت است که جهان و کارِ جهان به نظرم آراسته و پیراسته می آید . خلاصه ، چون حُسن تو عالم را زینت داده است پس دنیا به نظرم مزین و زیبا می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 715,
        "beyt": "نخفته ام ز خیالی که می پَزد دل من * خمار صد شبه دارم شرابخانه کجاست",
        "text": "چند شب است نخوابیده ام . علت بی خوابی من خیالی است که می پزم . یعنی از دردِ فراق جانان و اشتیاق دیدار او از بس که خیال می کنم . چند شب است که خوابم نمی برد . پس خمار صد شبه دارم . شراب خانه کجاست . یعنی برای دفع خماری باز هم خمر بهتر است . حالا میخانه را نشانم دهید تا دفع خماری کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 716,
        "beyt": "چنین که صومعه آلوده شد ز خون دلم * گرم به باده بشویید حق به دست شماست",
        "text": "این طور که صومعه از خون دلِ من ملوّث و آلوده شد . اگر مرا با باده بشویید حق با شما است . یعنی لایق و شایسته است که چنین کاری با من بکنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 717,
        "beyt": "از آن به دیر مغانم عزیز می دارند * که آتشی که نمیرد همیشه در دل ماست",
        "text": "دلیل اینکه در دیر مغان ما را عزیز و محترم می دارند . آتشی که هرگز خاموش نمی شود در دل ما است . یعنی آتش عشق و محبت یا آتش باده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 718,
        "beyt": "چه ساز بود که در پرده می زد آن مطرب * که رفت عمر و هنوزم دماغ پر ز هواست",
        "text": "به طریق تعجب سوال می فرماید : دیشب چه سازی بود که مطرب زد . من مُردم و هنوز دماغم از آن نوا پُر است . یعنی عجب است که لذت آن از دماغم نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 719,
        "beyt": "ندای عشق تو دیشب در اندرون دادند * فضای سینه حافظ هنوز پر ز صداست",
        "text": "ندای عشق تو را یا خبر عشق تو را ، دیشب به دلم دادند . یعنی دیشب قلب مرا از عشق تو با خبر کردند . پس فضای سینه ام از عشق تو پُر از صداست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 720,
        "beyt": "دل و دینم شد و دلبر به ملامت برخاست * گفت با ما منشین کز تو سلامت برخاست",
        "text": "دل و دینم به هوای عشق رفت . دلبر هم به ملامت بر خاست . یعنی به جهت رسوا شدنم جانان سرزنشم کرد و گفت : با ما منشین که تو دل و دین را از دست داده و رسوا شده ای . یعنی آن سلامت که داشتی از دست داده به ملامت افتادی و از این به بعد با ما نشست و برخاست مکن که بی ننگ و نام شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 721,
        "beyt": "که شنیدی که در این بزم دمی خوش بنشست * که نه در آخر صحبت به ندامت برخاست",
        "text": "که را شنیدی که در این مجلس دنیا با خوشی و صلح و صفا نشست و در آخرِ صحبت با پشیمانی از مجلس بلند نشد . یعنی در این بزم دنیا هر که دو سه روزی اگر خوش باشد به دنبالش حتماََ چند روزی مغموم خواهد شد چون خلقت دنیا بر این وضع نهاده شده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 722,
        "beyt": "شمع اگر زان لب خندان به زبان لافی زد * پیش عشاق تو شب ها به غرامت برخاست",
        "text": "شمع اگر با زبان خود از آن رُخِ خندان لافی زد . یعنی خود را به آن رُخِ خندان تشبیه کرد و به خود بالید . شبها در برابر عشاق خود به غرامت آن لاف ایستاد . خلاصه تا صبح سر پا ایستادنش در برابر عشاق تو از روی اعتذار از گستاخی است . همین است که هم می سوزد و هم اشک می ریزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 723,
        "beyt": "در چمن باد بهاری ز کنار گل و سرو * به هواداری آن عارض و قامت برخاست",
        "text": "باد بهاری در چمن به عشق جانان پیدا شد و به جانب جانان وزید . باد برخاست یعنی باد وزید . این اصطلاح در ترکی هم استعمال می شود . حاصل سخن اینکه : باد بهاری به عشق عارض جانان ، گُل را و به هوای قامت او سرو را ترک کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 724,
        "beyt": "مست بگذشتی و از خلوتیان ملکوت * به تماشای تو آشوب قیامت برخاست",
        "text": "خطاب به جانان می فرماید : تو مست بگذشتی و از ملائک به سبب تماشای تو ، فتنۀ قیامت بلند شد . یعنی ملائک غوغا کردند . یعنی مستانگی تو از بشر گذشته ، ملائک را هم به فتنه و آشوب انداخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 725,
        "beyt": "پیش رفتار تو پا بر نگرفت از خجلت * سرو سرکش که به ناز از قد و قامت برخاست",
        "text": "سروِ سرکش که به قد و قامت خود فخر می کرد . پیش رفتار تو از خجالت سرش را بلند نکرد . یا در برابر رفتار تو ، یعنی سروِ سرکش که به قد و قامت خود فخر و مباهات می کرد . همین که خواست با فخر و ناز قدم بردارد . در برابر راه رفتن تو از خجلت و حیرت پا از پا بلند نکرد یعنی نتوانست حرکت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 726,
        "beyt": "حافظ این خرقه بینداز مگر جان ببری * کآتش از خرقۀ سالوس و کرامت برخاست",
        "text": "حافظ ، این خرقه ریا که پوشیده ای ترک کن شاید از آتش جهنم جان به سلامت ببری . زیرا از این خرقه ریا و کرامت ، آتش ظاهر شد . یعنی کسانی که خرقۀ ریا پوشیده و اظهار کرامت می کنند . رسوای عالم شدند . پس اگر تو هم این صفت را داری ترک کن که رسوای عالم نشوی . مضمون مصراع دوم ، کنایه از رسوا شدن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 727,
        "beyt": "روزه یک سو شد و عید آمد و دلها برخاست * مِی ز خمخانه بجوش آمد و می باید خواست",
        "text": "این غزل با دو غزل دیگر که با « ساقیا آمدن عید مبارک بادت » و « ساقی بیار باده که ماه صیام رفت » شروع می شود . هر سه به مناسبت عید رمضان گفته شده و ممنکن است که هر سه را در یک عید رمضان گفته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 728,
        "beyt": "نوبۀ زهدفروشانِ گران جان بگذشت * وقت رندی و طرب کردنِ رندان پیداست",
        "text": "دورۀ ریاکاران زهد فروش سپری شد یعنی ماه صیام تمام شد . وقت شادی و سرور رندان باده نوش فرا رسید . یعنی حالا دیگر زمان عیش و نوش است . حاصل کلام اینکه ، با فرا رسیدن عید همایونی ، این وضع مسرت بخش و حالت طرب ظهور کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 729,
        "beyt": "چه ملامت بُوَد آن را که چنین باده خورد * این چه عیب است بدین بیخردی وین چه خطاست",
        "text": "چه ملامت و آزار می رسد به آن کس که مثلِ ما باده می خورد . این که در نزد عشاق و رندان عیبی و خطایی نیست . یعنی پیشِ عشاق و رِنود ، باده نوشی سهو و خطایی محسوب نمی شود . اگر هم پیشِ زهاد و عباد ، خطا شمرده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 730,
        "beyt": "باده نوشی که در او روی و ریایی نَبُوَد * بهتر از زهدفروشی که درو روی و ریاست",
        "text": "یک باده نوش که در او هیچ روی و ریایی نباشد . بهتر از یک زهد فروش ریاکار است . که همه کارش با روی و ریا است . زیرا گناه شرب خمر ، گناهی است که با توبه ساقط می شود ولی ریا ، کفری است که با توبه محو نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 731,
        "beyt": "ما نه رندانِ ریائیم و حریفانِ نفاق * آنکه او عالمِ سِر است بدین حال گواست",
        "text": "ما رندان ریاکار نیستیم و حریفان نفاق هم نیستیم . حاصل سخن اینکه در ما نفاق و ریا پیدا نمی شود . آن که عالِمِ اسرار است یعنی خداوندی که عالِمِ سروالخفی است گواهِ این حال ماست . یعنی خدا می داند که ما ریاکار و منافق نیستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 732,
        "beyt": "فرضِ ایزد بگزاریم و به کس بد نکنیم * وآنچه گویند روا نیست نگوئیم رواست",
        "text": "فرض خدا را بجا می آوریم و به کسی هم اذیت و آزار نمی رسانیم و آنچه را که شارع مقدس جایز ندانسته ، ما نمی گوییم که جایز است . یعنی فرمایشات و دستورات خدا و پیغمبر را بجا می آوریم و به هیچ کس ظلم وستم نمی کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 733,
        "beyt": "چه شود گر من و تو چند قدح باده خوریم * باده از خونِ رزان است نه از خون شماست",
        "text": "چه می شود یعنی کار مهمی نیست که من و تو چند قدح باده بنوشیم . زیرا که باده از خون درخت انگور است نه از خون شما . یعنی هر که باده نوشد حقُ الله را رعایت نکرده است نه حق بنده را که مترتب با ضرو کسی باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 734,
        "beyt": "این چه عیب است کز آن عیب خلل خواهد بود * ور بُوَد نیز چه شد مردمِ بی عیب کجاست",
        "text": "این باده نوشی عیبی نیست که از آن به کسی خلل و ضروری برسد و اگر هم عیب باشد . چه می شود . آدم بی عیب کجاست . یعنی عیب فقط منحصر به باده نوشی نیست . یا عیب تنها باده خوردن نیست بلکه عیوبی هست که باده خوری نسبت به آنها هیچ است . یعنی خیلی جزیی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 735,
        "beyt": "حافظ از چون و چرا بگذر و مِی نوش دَمی * نزد حکم اش چه مجالِ سخنِ چون و چراست",
        "text": "حافظ به خود می گوید : از چون و چرا و گفتگو بگذر و ساعتی باده بنوش . زیرا در برابر حکمِ خدا مجالِ چون و چرا و گفتگو نیست . یعنی هر امری که از طرف خدا صادر می شود مجالِ اعتراض ندارد زیرا خداوند در افعال خود مختار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 736,
        "beyt": "ای نسیمِ سحر آرامگه یار کجاست * منزلِ آن مهِ عاشق کُشِ عیار کجاست",
        "text": "ای نسیم سحری ، آرامگاه یار یعنی استراحتگاه یار کجاست . و منزل آ ماه عاشق کش کحاست . یعنی منزل و خانه جانان عاشق کجا است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 737,
        "beyt": "شبِ تار است و رهِ وادی ایمن در پیش * آتشِ طور کجا موعدِ دیدار کجاست",
        "text": "شب تاریک است و وادی ایمن در پیش ، آتش طور کجا است و وعده دیدار کجا . مراد از شب تار ، شب تاریک فراق است و وادی ایمن در پیش ، یعنی سالک راه عشقیم و از آن منقطع نمی شویم و مراد از موعد دیدار ، وعدۀ وصل جانان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 738,
        "beyt": "هر که آمد به جهان نقشِ خرابی دارد * در خرابات بگویید که هشیار کجاست",
        "text": "هر که به این دنیا آمد . نقش خرابی می پذیرد یعنی علائم فنا همراه اش است زیرا خالی از تغییر نیست . در خرابات بپرسید که هشیار کیست ؟ یعنی در عالم فانی کیست که پیمانۀ اجل را نوش نکرده و با سکرات موت مست نگشته و از این دنیا نرفته است . حاصل کلام اینکه ، هر که به دنیا می آید علائم فنا همراه اش است و باقی نمی ماند و اندکی بعد می رود همانطور که ورود به میخانه مستلزم نوشیدن باده و مست گشتن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 739,
        "beyt": "آن کس است اهلِ بشارت که اشارت داند * نکته ها هست بسی محرمِ اسرار کجاست",
        "text": "آن کس لایق مژده و شایسته بشارت است که اهل اشاره باشد یعنی آن کس لایق مژده وصال جانان است که به رموز عشق وارد باشد . چون عالم عشق نکات بسیار دقیق دارد . محرم اسرار کجا است ؟ یعنی عالم عشق ، اسرار زیاد و نکات فراوان دارد . کو محرمِ اسرار که با او مکالمه کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 740,
        "beyt": "هر سرِ موی مرا با تو هزاران کار است * ما کجائیم و ملامتگرِ بیکار کجاست",
        "text": "خطاب به جانان می گوید : نوک هر موی من با تو هزاران کار دارد . یعنی هر مویِ سرِ من هزار تعلق به تو دارد . با این وصف ما کجاییم و ملامتگر بیکار کجاست . حاصل کلام اینکه ما به تو هزار گونه علاقه و پیوند داریم . اما سرزنش کننده ، ذره ای علاقه به تو ندارد یعنی آن ملامتگر بیکار هیچ گونه علاقه و دلبستگی به تو ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 741,
        "beyt": "باز پرسید ز گیسویِ شکن در شکنش * کاین دلِ غمزده سرگشته گرفتارِ کجاست",
        "text": "از گیسوی چین و شکن دارش بپرسید که دل غگین من کجا سرگردان و گرفتار است . یعنی دل من اسیر گیسوی معشوق است و معلوم نیست کجا در انبوه پیج و خم آن حیران و گرفتار مانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 742,
        "beyt": "عقل دیوانه شد آن سلسله مشکین کُو * دل ز ما گوشه گرفت ابرویِ دلدار کجاست",
        "text": "عقل مان دیوانه شد . کو سلسله زلفِ مشکین جانان که با آن زنجیرش کنیم مبادا که فسادی تولید کند . دل مان هم از ما کناره گرفته یعنی از ما جدا شده است . ابروی جانان کجا است . شاید آن جا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 743,
        "beyt": "ساقی و مطرب و می جمله مهیاست ولی * عیش بی یار مهیا نشود یار کجاست",
        "text": "تمام اسباب و وسائل مجلس عیش حاضر و آماده است . اما زندگی بدون یار مهیا نمی شود . پس کجاست یار که عشق با او مکمل شود . یا بدون یار ، زندگی برای مان گوارا نیست . کجاست یار که عیش با او مهیا و گوارا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 744,
        "beyt": "حافظ از بادِ خزان در چمنِ دهر مرنج * فکرِ معقول بفرما گُلِ بی خار کجاست",
        "text": "ای حافظ ، در چمن دنیا از جدایی و فراق آزرده مباش . فکر معقول این است که گل بی خار کجاست . یعنی واقعیتهای جهان را بپذیر . زیرا که گل بی خار و گنج بدون افعی و شادی بدون غم در دنیا وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 745,
        "beyt": "ساقیا آمدن عید مبارک بادت * وان مواعید که کردی مَرَواد از یادت",
        "text": "ای ساقی آمدن عید مبارکت باشد و آن وعده ها که داده ای از خاطرت نرود . یعنی فراموش مکن . از فحوای کلام اینطور معلوم می شود که ساقی برای بعد از عید شریف وعدۀ عقد داده بوده است . بدین وسیله تذکر می دهد و یادآوری می کند که آن وعده را فراموش نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 746,
        "beyt": "برسان بندگیِ دختر رَز گو بدرآی * که دَم و همت ما کرد ز بند آزادت",
        "text": "ای ساقی بندگی ما را خدمت دختر رز برسان و بگو که بیرون آی . یعنی اخنفاء را ترک کن که دَمِ همت ما تو را از غم آزاد کرد . حاصل کلام اینکه به مناسبت فرا رسیده ماه حرام شراب قدغن بوده اما حالا با فرا رسیدن عید همایونی نوشیدن آن مجاز است . حضرت خواجه این معنا را با کنایه تعبیر می فرمایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 747,
        "beyt": "درشگفتم که درین مدتِ ایامِ فراق * برگرفتی ز حریفان دل و دل میدادت",
        "text": "ای ساقی به دختر رز بگو در این مدت فراق که از حریفان دل برگرفتی . در تعجبم که این جدایی و رو گردانی را دلت هم قبول کرد . یعنی در مدت سه ماه که در حال اختفاء بوده به حریفان ، دیدار نشان نمی دادی . تعجب می کنم که چگونه دلت این را تحمل کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 748,
        "beyt": "شادیِ مجلسیان در قدم و مقدمِ تست * جای غم باد مر آن دل که نخواهد شادت",
        "text": "شادی و سرور اهل مجلس ، ای دختر رز در قدوم مبارک توست . جای غم باشد هر آن دلی که تو را شاد نخواهد . یعنی غمگین باشد هر دلی که شادی و خندانی تو را نخواهد و اختفاء و زندانی بودنت را آرزو کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 749,
        "beyt": "شکرِ ایزد که ز تاراجِ خزان رخنه نیافت * بوستانِ سمن و سرو و گل و شمشادت",
        "text": "ای دختر رز ، شکر خدا که بوستان سمن و سرو و گل و شمشاد تو از بادِ خزان در امان بود . یعنی این حقارت به ذاتت تاثیر نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 750,
        "beyt": "چشمِ بد دور کز آن تفرقه ات باز آوُرد * طالعِ نامور و دولتِ مادر زادت",
        "text": "چشم بد از تو دور ای دختر رز ، که طالع نیک و دولت مادرزادت ، تو را از آن تفرقه و جدایی نجات داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 751,
        "beyt": "حافظ از دست مده دولتِ این کشتی نوح * ورنه طوفانِ حوادث بِبَرَد بنیادت",
        "text": "ای حافظ ، مصاحبت این کشتی نوح را از دست مده یعنی صحبت قدح را از دست مده . حاصل سخن این است که همنشینی باده نوشان را ترک مکن . واِلّا طوفان حوادث ، بنیاد وجودت را از بین می برد . یعنی از باده جدا مشو ، وگرنه تمام غم ها و هموم بلیّات روزگار ، بنیاد وجودت را تلف می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 752,
        "beyt": "سینه از آتشِ دل در غمِ جانانه بسوخت * آتشی بود در خانه که کاشانه بسوخت",
        "text": "در غم جانان از آتشِ دل ، سینۀ سوزانم بسوخت . زیرا دز این خانه آتشی بود که کاشانه را سوزاند و یا کاشانه از آن آتش سوخت . مراد از خانهِ دل و کاشانه ، سینه است . ( کاشانه = خانه زمستانی را گویند )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 753,
        "beyt": "تنم از واسطۀ دوریِ دلبر بگداخت * جانم از آتشِ مهرِ رخِ جانانه بسوخت",
        "text": "تنم از دوری دلبر آب شد یعنی خیلی ضعیف و نحیف و لاغر شده ام . و جانم هم از آتش عشق جانان سوخت و یا از آتش خورشیدِ رُخَش ، جانم آتش گرفت . ( واسطه = سبب . دوری = بُعد . بگداخت = بی نهایت ضعیف و لاغر . مهر = به دو معنا قابل تعبیر است یکی محبت و دیگری خورشید )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 754,
        "beyt": "سوزِ دل بین که ز بس آتشِ اشکم دلِ شمع * دوش بر من ز سرِ مهر چو پروانه بسوخت",
        "text": "سوزش دل مرا ببین که تا چه حد است که دیشب از حرارت زیادِ اشک چشمم ، دل شمع از سر مهر چون پروانه بر من سوخت . حاصل اینکه ، سوزش دل مرا ببین که از اثر حرارت اشکِ چشمم ، دلِ شمع چون پروانه به حال من سوخت . ( مراد از آتش در اینجا حرارت است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 755,
        "beyt": "آشنایی نه غریب است که دلسوزِ منست * چون من از خویش برفتم دلِ بیگانه بسوخت",
        "text": "دلسوزی آشنایان به حال من عجیب و غریب نیست . زیرا وقتی من از حال رفتم یعنی از خود بی خود و بی قرار شددم دل یار به رحم آمد و به حال من سوخت . حاصل سخن اینکه ، دیدن آشنایان این حال مرا و دلسوزیشان از روی ترحم ، غریب نیست . غرابت در سوختن دلِ بیگانگان به حال من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 756,
        "beyt": "خرقه زهدِ مرا آبِ خرابات ببُرد * خانۀ عقلِ مرا آتش میخانه بسوخت",
        "text": "خرقه زهد مرا ، باده از بین برد یعنی به سبب باده نوشی ، زهد را ترک کردم و خانه عقلم را هم باده سرخ ، آتش زد یعنی به سبب باده نوشی عقلم را از دست دادم و مست و لایعقل شدم . ( مراد از آب خرابات ، شراب است و مراد از آتش خمخانه ، شراب قرمز است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 757,
        "beyt": "چون پیاله دلم از توبه که کردم بشکست * همچو لاله جگرم بی می و خمخانه بسوخت",
        "text": "از توبه ای که کردم دلم چون پیاله بشکست . یعنی بسیار نادم و پشیمان شدم و جگرم چون باده بی می و میخانه بسوخت . یعنی در آرزو و فراق می و میخانه ، جگرم چون باده جوشید و پخت . ( جوشیدن و پختن نسبت به باده مناسب است اما سوختن مناسب نیست ) ( باده = شرابی که جوش خورده باشد را باده گویند )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 758,
        "beyt": "ماجرا کم کن و بازآ که مرا مَردُمِ چشم * خرقه از سر بدر آورد و به شکرانه بسوخت",
        "text": "خطاب به جانان می فرماید : ماجرا را ترک کن و بیا که مردمک چشم من ، خرقه خود را از سر درآورده و آتش زد . یعنی ما دیگر با هم صلح کردیم و از این به بعد از گذشته ها بگذر . ( در اینجا مراد از خرقه ، جبۀ جلو بسته است به قرینه از سر بدر آوردن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 759,
        "beyt": "ترکِ افسانه بگو حافظ و می نوش دَمی * که نخفتیم شب و شمع به افسانه بسوخت",
        "text": "ای حافظ بگو که افسانه را ترک کردم و یک نفس باده بنوش زیرا شب نخسبیدیم و شمع به افسانه بسوخت . ( مراد از شمع به افسانه سوخت یعنی شمع بیهوده و بی جا سوخت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 760,
        "beyt": "خَمی که ابرویِ شوخِ تو در کمان انداخت * به قصدِ جانِ منِ زارِ ناتوان انداخت",
        "text": "خَمی که ابروی شوخ و قشنگت در کمان انداخت یعنی خود را قوسی شکل کرد . به قصد کشتن من زار و ناتوان است . خطاب به جانان گوید : ابروانت را به شکل کمان کرده ای . کمانی کردن ابروانت فقط برای انداختن تیرِ غمزه و کشتن من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 761,
        "beyt": "نبود نقش دو عالم که رنگِ اُلفت بود * زمانه طرحِ محبت نه این زمان انداخت",
        "text": "هنوز صورت دو عالَم به وجود نیامده بود که مابین ارواح الفت و آشنایی و دوستی وجود داشت . پس زمانه بنیاد محبت و یا قاعده دوستی را تازه در این زمان نیانداخته است . یعنی علاقه و محبتی که مابین عاشق و معشوق وجود دارد همان علاقه و محبت ازلی است که مابین ارواح بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 762,
        "beyt": "به یک کرشمه که نرگس به خودفروشی کرد * فریبِ چشمِ تو صد فتنه در جهان انداخت",
        "text": "به سبب یک ناز که با صد غرور ، نرگس برای خودنمایی کرد ، فریب و مکر چشمت تعصباَََ در برابر نرگس به جهان صد فتنه انداخت . یعمی گفت در جایی که من هستم ، کرشمه وظیفه تو نیست . این را گفت و عالم را پُر از فتنه کرد . ( خود فروشی = خود را فروختن . فریب = گول . کرشمه = ناز )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 763,
        "beyt": "شراب خورده و خوی کرده می روی به چمن * که آبِ رویِ تو آتش در ارغوان انداخت",
        "text": "در حالیکه شراب خورده و عرق هم کرده بودی . کی به چمن رفتی که از لطافت و صفوت تو آتش به ارغوان افتاد . یعنی قرمزی ارغوان از رشکِ روی تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 764,
        "beyt": "به بزمگاهِ چمن دوش مست بگذشتم * چو از دهان توام غنچه در گمان انداخت",
        "text": "دیشب مستانه به بزمگاه چمن رفتم . چون غنچه شباهتی که به دهان تو داشت مرا به گمان انداخت . یعنی عجبا ، غنچه هم به دهان جانان شباهت پیدا می کند ؟ پس به شک افتادم و به چمن رفتم و دیدم فی الواقع غنچه به دهان تو شبیه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 765,
        "beyt": "بنفشه طرّه مفتول خود گره می زد * صبا حکایتِ زلفِ تو در میان انداخت",
        "text": "بنفشه زلف خود را گره می زد و در همان حال صبا حکایت زلف تو را به میان کشید . زلف تابدار را به بنفشه تشبیه کرده اند . ( مفتول = پیچ خورده . گره می زد = پیچ و تاب می داد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 766,
        "beyt": "ز شرمِ آنکه به رویِ تو نسبتش کردم * سمن به دستِ صبا خاک در دهان انداخت",
        "text": "از شرم آنکه به روی تو تشبیه اش کردم . سمن با دست صبا خاک به دهانش انداخت . یعنی حاشا من چه لیاقت آن را دارم که به دهان جانان تشبیهم کنند و با گفتن این تنزه و تبری کرد . ( شرم = خجالت . سمن = گلی سفید رنگ . خاک در دهان انداخت = در جایی که می خواهند بگویند حاشا که لایق این نیست ، این جمله را بکار می برند )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 767,
        "beyt": "من از ورع می و مطرب ندیدمی زین پیش * هوای مغبچگانم در این و آن انداخت",
        "text": "من از زهد و تقوایی که داشتم هرگز گِردِ می و مطرب نمی گشتم یعنی هرگز از اینها اطلاع نداشتم اما عشق و محبت پسر بچه های میخانه مرا به طرف می و مطرب کشاند . یعنی این باده نوشی و استماع ساز از اختلاط و علاقه به آنها برایم حاصل شد زیرا اختلاط ، همرنگی را با آنها ایجاب می کند . ( این اشاره به مطرب و آن اشاره به می است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 768,
        "beyt": "کنون به آبِ میِ لعل خرقه می شویم * نصیبۀ ازل از خود نمی توان انداخت",
        "text": "اکنون با شراب قرمز خرقه خود را می شویم . اما چه فایده آنچه از ازل مقدر شده و نصیب شخص است نمی توان از بین برد . حاصل سخن اینکه ، باده نوشی من ازلی است و هرگز با وسایل عارضی از بین نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 769,
        "beyt": "مگر گشایشِ حافظ در این خرابی بود * که بخششِ ازلش در میِ مُغان انداخت",
        "text": "گویا گشایش کار حافظ در این باده نوشی و مستی بوده که لطف ازلی خداوند او را به میِ مغان انداخت . حاصل سخن اینکه ، باده نوشی او با اختیار خود نبوده بلکه حکمِ ازلی است که برایش اینطور جاری است . ( مراد از خرابی ، مستی است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 770,
        "beyt": "جهان به کامِ من اکنون شود که دورِ زمان * مرا به بندگی خواجۀ جهان انداخت",
        "text": "حالا دیگر دنیا بر وفق مراد من می گردد زیرا که گردش روزگار مرا به خدمت آصف عهد درآورد . یعنی ملازمت ایشان را برایم میسر ساخت . ( مراد از خواجۀ جهان ، قوام الدین حسن است که حافظ حمایت او را اعتراف کرده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 771,
        "beyt": "ای شاهدِ قدسی که کِشد بندِ نقابت * وی مرغِ بهشتی که دهد دانه و آبت",
        "text": "ای محبوب قدسی یا ای فرشته قدسی ، که بندِ نقابت را باز می کند ؟ یعنی که به تماشای دیدار مطهّرت مشرف می گردد ؟ بند کشیدن کنایه از دیدن روی محبوب است . یعنی وصالت برای که میسّر می گردد . و ای مرغ بهشتی دانه و آب تو را که می دهد ؟ یعنی مأکولات و مشروبات تو را که تهیه می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 772,
        "beyt": "خوابم بشد از دیده در این فکرِ جگرسوز * کاغوش که شد منزلِ آسایش و خوابت",
        "text": "خوابم از چشم رفت از این فکر جگرسوز که آغوش که خوابگاه تو شد یعنی در آغوش که خوابیده و غنوده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 773,
        "beyt": "درویش نمی پُرسی و ترسم که نباشد * اندیشه آمرزش و پروایِ ثوابت",
        "text": "احوالی از درویش نمی پُرسی یعنی درویش را مورد تفقد قرار نمی دهی . می ترسم که فکر آمرزیدگی و کسب ثواب نداشته باشی . یعنی از اینکه احوالی از درویش نمی پُرسی و به حالش رسیدگی نمی کنی . می ترسم که از احوال مذکور در تو نباشد یعنی فکر مورد عفو قرار گرفتن و کسب ثواب نداشته باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 774,
        "beyt": "راهِ دلِ عشاق زد آن چشمِ خماری * پیداست از این شیوه که مستست شرابت",
        "text": "آن چشم مخمورانه راهِ دلِ عشاق را زد یعنی با تیر غمزه و مژگان خود دل عشاق را دیوانه کرد . از این شیوه و صنعت پیداست که شرابت قتال است . یعنی از شدت مستانگی است که چشمانت دل ها را دیوانه کرد و مستانگی شدید هم از قتال بودن شراب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 775,
        "beyt": "تیری که زدی بر دلم از غمزه خطا رفت * تا باز چه اندیشه کند رأی صوابت",
        "text": "تیری که از غمزه بر دلم زدی به هدف اصابت نکرد و خطا رفت . عجبا ، فکر صائب تو بعد از این چه تدبیر کند . یک تیر دیگر هم می زند به قلبم ؟ یا اینکه اهمال نموده و ترک می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 776,
        "beyt": "هر ناله و فریاد که کردم نشنیدی * پیداست نگارا که بلند است جنابت",
        "text": "هر ناله و فریاد و فغانی که کردم نشنیدی . معلوم می شود ای نگار ، پیشگاه تو خیلی بلند است و رفیع . یعنی از کمال رفعت ناله کسی به آنجا نمی رسد که بشنوی . چنانکه گفت اند : یارب غمِ ما را که به عرضِ تو رساند / کانجا که تویی باد رسیدن نتواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 777,
        "beyt": "دور است سرِ آب از این بادیه هشدار * تا غولِ بیابان نفریبد به سرابت",
        "text": "در این بادیه عشق ، سرچشمه وصال دور است . عقلت را جمع کن که غول یعنی رقیب ، تو را با دروغ گول نزند . یعنی با دادن وعدۀ وصال جانان ، تو را به تهلکه نیاندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 778,
        "beyt": "تا در رهِ پیری به چه آئین رَوی ای دل * باری به غلط صرف شد ایامِ شبابت",
        "text": "ای دل عجبا که در طریق پیری یعنی هنگام پیری به چه آیین و به چه طریق سلوک می کنی . ایام جوانی تو که بیهوده تلف شد . یعنی جوانی را با غرور و جهالت گذراندی . لااقل در پیری جبران کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 779,
        "beyt": "ای قصرِ دلفروز که منزلگه اَمنی * یارب مکُناد آفتِ ایام خرابت",
        "text": "خواجه به قصر جانان خطاب کرده و می فرماید : ای قصری که سبب سرور و خوش حالی می باشی و منزلگه دوستی و آشنایی هستی . از خدا مسئلت می نمایم که آفت ایام خرابت نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 780,
        "beyt": "حافظ نه غلامیست که از خواجه گریزد * صلحی کُن و بازآ که خرابم ز عتابت",
        "text": "حافظ غلامی نیست که از خواجه خود بگریزد . یعنی اگر هزار بلا هم بیند از خواجه خود فراری نمی شود . حالا لطف کن و خشم و غضب را ترک کن یعنی از رویه ات عدول کن که از عتاب ات خرابم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 781,
        "beyt": "گفتم ای سلطانِ خوبان رحم کن بر این غریب * گفت در دنبالِ دل ره گم کند مسکین غریب",
        "text": "گفتم ای سلطان ماهرویان ، به این بی کس و غریب رحم کن . در جوابم گفت : غربت در دنبال دل راهش را گم می کند . یعنی در اثر متابعت از هوای دل از حد اعتدال خارج شده و بالاخره دیوانه و شیدا می شود . یعنی کسانی که زمام اختیار را به دست دل می سپارند بالاخره سرگردان می مانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 782,
        "beyt": "گفتمش مگذر زمانی گفت معذورم بدار * خانه پَروردی چه تاب آرد غمِ چندین غریب",
        "text": "به جانان گفتم اندکی توقف کن و زود مگذر . جانان در جوابم گفت : معذورم بدار زیرا یک خانه پرورد ، غمِ این همه غریب را چگونه طاقت بیاورد . یعنی طاقت نمی آورد . [ معشوق می گوید اینکه می گویی توقف کن و زود مگذر تا عشاق اظهار غموم بکنند . اما من تحمل آن را ندارم چون که یک خانه پرور ، طاقت تحمل انظار بیگانه را ندارد تا چه برسد که عرض هموم آنها را بشنود . ( خانه پرورد = به کسی گویند که فقط در خانه محدود بوده و هرگز در خارج از منزل با بیگانگان اختلاط نکرده باشد مثل شاهزادگان )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 783,
        "beyt": "خفته بر سنجابِ شاهی نازنینی را چه غم * گر ز خار و خاره سازد بستر و بالین غریب",
        "text": "نازنینی که در بستر شاهانه سنجابی در خواب راحت آرمیده چه غم دارد از غریبی که تشک اش از خار و بالین اش از سنگ خاره باشد . یعنی جانانی که در نهایت رفاه و آسایش و با ذوق و صفا باشد چه می داند حال عشاق بیچاره را که چگونه اسیر درد و بلا و غم و اندوه اند . چه هر کس هر چه به سرش آمده همان را می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 784,
        "beyt": "ای که در زنجیرِ زلفت جای چندین آشناست * خوش فتاد آن خالِ مشکین بر رُخِ رنگین غریب",
        "text": "ای جانان که جانِ این همه آشنا در زنجیر زلفت گرفتار شده . در آن رخ رنگین ، آن خال مشکین عجب زیبا واقع شده . کلمه غریب در این بیا به معنای عجیب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 785,
        "beyt": "مینماید عکسِ می در رنگ رویِ مهوشت * همچو برگِ ارغوان بر صفحه نسرین غریب",
        "text": "عکس سرخی شراب بر چهره مهوشت ، عجیب و غریب می نماید عینا مانند صفحه نسرین که برگ ارغوان بر رویش عجیب و غریب دیده می شود . یعنی از تاثیر باده ، سرخی صورت ات با سفیدی بشره ات متلون گشته و بی نهایت زیبا دیده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 786,
        "beyt": "بس غریب افتاده است آن مورِ خط گردِ رُخَت * گرچه نَبوَد در نگارستان خط مشکین غریب",
        "text": "آن خط مشکین که چون مورِ سیاه در گردِ رخت سبز شده بسیار عجیب واقع شده . اگر چه در نگارخانه چین خط مشکین عجیب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 787,
        "beyt": "گفتم ای شامِ غریبان طرۀِ شبرنگِ تو * در سحرگاهان حذر کُن چون بنالد این غریب",
        "text": "گفتم ای جانان که طرّۀ شبرنگ تو سیاه تر از ظلمت شام غریبان است . اگر این عاشق غریب تو وقت سحر بنالد از گریه و زاری او هنگام سحر حَذر کن زیرا که آه و ناله سحری بسیار موثر واقع می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 788,
        "beyt": "گفت حافظ آشنایان در مقامِ حیرتند * دور نَبوَد گر نشیند خسته و مسکین غریب",
        "text": "جانان همی که سخنان حافظ را شنید . گفت : حافظ ، آشنایان در مقام حیرت اند . پس اگر غریبی چون تو غمین و بیمار بنشیند بعید نیست . یعنی عشاقی که قدیمی و آشنایند . برای وصلت وسیله نیافته و در حیرت اند . پس تو که مرد غریب و بیگانه هستی اگر ملول و غمین بنشینی عجیب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 789,
        "beyt": "میدمد صبح و کِلّه بست سحاب * الصبوح الصبوح یا اصحاب",
        "text": "سپیده صبح می دمد و ابر هم پرده بسته یعنی سَنبُلِ هوا است . پس حالا ای یاران باده بیارید که بنوشیم . زیرا به سلیقه باده نوشان در روز ابری البته ابری که سَبُک باشد و احتمال بارندگی نداشته باشد ، شراب نوشیدن مطبوع و پسندیده است علی الخصوص که در چمن باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 790,
        "beyt": "می چکد ژاله بر رُرخِ لاله * المدام المدام یا احباب",
        "text": "روی لاله ، ژاله می چکد . ای دوستان باده بیارید بنوشیم . تکرار باده (مدام) برای تاکید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 791,
        "beyt": "می وزد از چمن نسیمِ بهشت * هان بنوشید دِم به دِم می ناب",
        "text": "از چمن بادِ خوشبوی بهشت می وزد . ای یاران حالا پیوسته باده خالص بنوشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 792,
        "beyt": "تختِ زمرد ز دستِ گل به چمن * راحِ چون لعلِ آتشین دریاب",
        "text": "گل در چمن تختِ زُمردی زده است یعنی روی زمین را چمن سبز پوشانیده پس حالا شراب چون لعل ارغوانی تهیه کن . به سلیقه باده نوشان شرب خمر در فصل بهار از سایر فصول مطبوع تر است . ( راح = شراب قرمز )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 793,
        "beyt": "درِ میخانه بسته اند دگر * اِفتَح یا مُفَتِح الابواب",
        "text": "درِ میخانه را دوباره بسته اند . ای باز کننده درها (مفتح الابواب) دوباره درِ میخانه را باز کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 794,
        "beyt": "لب و دندانت را حقوقِ نمک * هست بر جان و سینه های کباب",
        "text": "لب چون لعل تو بر سینه های مجروح و کباب شده خیلی حق نمک دارد و سرخی زخم ها از تاثیر لب تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 795,
        "beyt": "این چنین موسمی عجب باشد * که ببندند میکده بشتاب",
        "text": "در چنین زمانی یعنی در فصل بهار عجب است که درِ میخانه را با این عجله ببندند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 796,
        "beyt": "بر رُخِ ساقی پری پیکر * همچو حافظ بنوش بادۀ ناب",
        "text": "به روی ساقی که اندامی زیبا مانند پری دارد ، مثل حافظ شراب خالص بنوش . یعنی به روی ساقی زیبا نگاه کن و بنوش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 797,
        "beyt": "ای فروغِ ماهِ حُسن از رویِ رخشانِ شما * آبِ رویِ خوبی از چاهِ زنخدانِ شما",
        "text": "ای جانان ، ضیاء ماه زیبایی از روی درخشان شماست . یعنی همانطور که فلکِ ماه از خورشید کسب نور می کند . ماه زیبایی هم از صورت تو کسب نور و ضیاء می نماید .  ( چاه زنخدان = منظور گودی چانه است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 798,
        "beyt": "عزمِ دیدار تو دارد جانِ بر لب آمده * بازگردد یا برآید چیست فرمانِ شما",
        "text": "جانِ بر لب آمده قصدِِ ملاقات ترا دارد . برگردد یا برآید . فرمان چیست ؟ یعنی جان عزیز را به تو تسلیم نمایم یا خود به جایش برگردد . فرمان تان چیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 799,
        "beyt": "کس بدورِ نرگست طرفی نبست از عافیت * بِه که نفروشد مستُوری به بُستانِ شما",
        "text": "در دوران چشمانت کسی از پرهیزکاری فایده نبرد . یعنی مستفیذ نشد زیرا هر کس که ترا دید مستِ عشقت گشت . حاصل اینکه تمام عالم را اسیر و دیوانه کردی پس بهتر است که به چشمان شما پرهیزکاری و مستوری نفروشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 800,
        "beyt": "بختِ خواب آلود ما بیدار خواهد شد مگر * زانکه زد بر دیده آبی رویِ رخشان شما",
        "text": "طالع خواب آلود و خوابناک ما دارد بیدار می شود زیرا روی درخشان تو به چشم بخت من آب پاشید یعنی دیدن روی درخشان تو باعث شد که طالع ما بیدار شود . زیرا مشهور است کسی که طالعش خواب باشد . خودش هم در رنج و الم به سر می برد اما اگر بخت بیدار باشد خود شخص هم در راحت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 801,
        "beyt": "با صبا همراه بفرست با رخت گلدسته ای * بو که بوئی بشنویم از خاکِ بستانِ شما",
        "text": "ای جانان از گلشن رخت به همراه بادِ صبا دسته گلی بفرست . شاید از خاک بوستانی که تو در آن قدم نهاده ای بوی عطری بشنویم . یعنی خاک بوستانی که تو در آن قدم نهادی بوی گل می دهد . پس استشمام بوی گلِ رخسارت همان بوییدن خاکِ پایت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 802,
        "beyt": "عُمرتان باد و مراد ای ساقیانِ بزمِ جم * گرچه جامِ ما نشد پُر می به دورانِ شما",
        "text": "عمرتان زیا و مرادتا برآورده گردد ای ساقیان مجلس پادشاه گرچه در دوران شما قدح ما پر از مِی نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 803,
        "beyt": "دل خرابی می کند دلدار را آگه کنید * زینهار ای دوستان جانِ من و جانِ شما",
        "text": "دل خرابی می کند یعنی اسرار را فاش می سازد . ای دوستان ، دلدار را آگاه کنید البته زیرا جان من همان جان شما است یا خود جان من با جان شما است و هر چه که به جان من برسد به جان شما همان می رسد . حاصل سخن اینکه دل بی قرار شده و با آه آتشین خود جهان را می سوزاند و نابود می کند در حالی که شما و دلدار هم در جهان هستید . پس دلدار را آگاه کنید از این موضوع تا مرحمتی به جان من بکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 804,
        "beyt": "کی دهد دست این غرض یا رب که همدستان شوند * خاطرِ مجموعِ ما ، زلفِ پریشانِ شما ؟",
        "text": "این مقصود چه زمانی حاصل خواهد شد که دل آسوده به عشق ما با گیسوی آشفتۀ شما همراز و هم صحبت شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 805,
        "beyt": "دور دار از خاک و خون دامن چو بر ما بگذری * کاندرین ره کشته بسیارند قربانِ شما",
        "text": "وقتی که از نزدیک ما می گذری ، دامنت را جمع کن که آلوده خاک و خون نشود . یعنی در حالیکه دامنت را جمع می کنی با کمال عظمت رد شو زیرا در این راه که ما افتاده ایم . خیلی اشخاص چون ما قربانی شما شده اند . یعنی عشاق فراوان فدای راه عشق شده و از بین رفته اند . مراد جلب توجه جانان است که بدین وسیله شفقت و مرحمت او را طلب می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 806,
        "beyt": "می کند حافظ دعایی بشنو آمینی بگو * روزیِ ما باد لعلِ شکرافشانِ شما",
        "text": "حافظ دعا می کند . ای جانان بشنو و آمین بگو و آن دعا این است . نصیب ما باشد آن لب شکرافشان شما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 807,
        "beyt": "ای صبا با ساکنان شهرِ یزد از ما بگو * کای سرِ حق ناشناسان کُوی چوگانِ شما",
        "text": "ای صبا به پادشاهی که در یزد ساکن است و به اعیان دولت آنجا بگو : که ای اربابان دولت ، سرِ حق ناشناسان ، گوی چوگان شما باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 808,
        "beyt": "گرچه دوریم از بساطِ قرب همت دور نیست * بندۀ شاهِ شمائیم و ثنا خوان شما",
        "text": "ای ساکنان شهر یزد ، اگر چه وجودمان و تن مان از شما دور است اما همت مان دور نیست . یعنی هرگز از خاطرمان محو نمی شویم بلکه همیشه بنده شاه و دعا گوی شماییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 809,
        "beyt": "ای شهنشاه بلند اختر خدا را همتی * تا ببوسم همچو اختر خاکِ ایوانِ شما",
        "text": "ای شاهنشاه بلند اختر به حق خدا یا به خاطر خدا همتی کن تا خاکِ ایوان چون گردونِ بلندت را ببوسم . یعنی ایوانی که مشابه گردون است یا همانطور که گردون را می بوسند ایوانت را ببوسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 810,
        "beyt": "ساقی به نورِ باده برافروز جامِ ما * مطرب بگو که کارِ جهان شد به کامِ ما",
        "text": "ای ساقی با بادۀ صاف و خالص چون نور ، جام مرا روشن کن یعنی پُر کن . ای مطرب بخوان که جهان و کارِ جهان بر وفق مرادمان شد . شاید مضمون مصراع دوم بیت زیر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 811,
        "beyt": "ما در پیاله عکس رخِ یار دیدم ایم * ای بی خبر ز لذتِ شربِ مدامِ ما",
        "text": "ما در پیاله یعنی در نور پیاله عکس رخ یار را دیده ایم . ای که از شربِ مدام ما یا از باده نوشی ما بی خبری ما را معذور بدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 812,
        "beyt": "هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق * ثبت است بر جریده عالم دوامِ ما",
        "text": "کسی که دلش با آتش عشق و محبت زنده شد . او برای همیشه زنده است و هرگز نخواهد مُرد . پس دوام و بقای ما در جریده عالم ثابت است زیرا ما از آن زندگانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 813,
        "beyt": "چندان بُوَد کرشمه و ناز سهی قدان * کاید به جلوه سرو صنوبر خرامِ ما",
        "text": "ناز و شیوه محبوب های سرو قامت تا زمانی است که محبوبه صنوبر خرام ما هنوز جلوه نکرده است . همین که این عرض جمال نمود دیگر برای آنها اعتباری باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 814,
        "beyt": "ای باد اگر به گُلشنِ احباب بگذری * زنهار عرضه ده برِ جانان پیامِ ما",
        "text": "ای باد اگر از گلشن یعنی از مجلس دوستان گذر کردی . البته سفارش یا پیغام ما را به حضور جانان عرض کن و آنچه عرض خواهد کرد مضمون بیت بعد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 815,
        "beyt": "گو نامِ ما ز یاد به عمدا چه میبری * خود آید آنکه یاد نیاری ز نامِ ما",
        "text": "ای باد به جانان بگو نام ما را چرا به قصد فراموش می کنی . خود آید آن زمانی که هرگز اسم مان به خاطرها نمی آید یعنی می میریم و نام و نشان مان از دفتر کائنات محو می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 816,
        "beyt": "مستی به چشمِ شاهدِ دلبندِ ما خوش است * زان رو سپرده اند به مستی زمام ما",
        "text": "به چشم محبوبه ای که دل ما را به خود متعلق ساخته یعنی ما را عاشق خود ساخته ، مستی پسندیده و خوش است . از آن جهت است که زمام اختیار ما را به مستانگی حواله کرده اند . یعنی چون او مستانه چشم است ما هم مستی را اختیار کردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 817,
        "beyt": "ترسم که صرفِه ای نبرد روزِ بازخواست * نانِ حلالِ شیخ ز آبِ حرامِ ما",
        "text": "می ترسم روزِ قیامت فضیلتی داشته باشد نانِ وقفی که شیخ آن را حلال دانسته و می خورد با آبی که ما آن را حرام می دانیم و می خوریم . یعنی زندگی ریایی شیخ که ذوقی از آن می برد با رندی ما برابر گردد و بلکه ممکن است رندبازی ما افضل باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 818,
        "beyt": "حافظ ز دیده دانه اشکی همی فشان * باشد که مرغِ وصل کند قصدِ دامِ ما",
        "text": "ای حافظ اشکِ چشمت یعنی دانه اشک چشمت را نثار کن شاید که مرغِ وصل به دام ما میل کند . یعنی گریه کن شاید که جانان اشک چشم ترا ببیند و به تو رحم کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 819,
        "beyt": "دریایِ اخضرِ فلک و کشتی هلال * هستند غرقِ نعمتِ حاجی قوامِ ما",
        "text": "دریای اخضر فلک و کشتی هلالی آن ، یعنی حتی افلاک و نجوم هم غرق نعمت حاجی قوام ما هستند . حاصل کلام اینکه به طریق مبالغه به ولی نعمتی این صاحب سعایت اعتراف است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 820,
        "beyt": "دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما * چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما",
        "text": "از قول مریدان : دیشب پیر ما از مکه به شهر قیصریه آمد ( اهل شهر قیصریه تمام کافرند ) پس شیخ ما به میان کفار آمد و مراد از میخانه همین است . ای یاران طریقت حالا چاره ما چیست . ( دوش = در لغت به معنی دیشب ولی در اینجا سابق و گذشته معنی می دهد . مسجد = در اینجا مراد مکه است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 821,
        "beyt": "ما مریدان روی سوی قبله چون آریم چون * روی سوی خانه خمار دارد پیر ما",
        "text": "مریدان شیخ صنعان با هم مشاوره می کنند که پیر ما عاشق دختر ترسا گشت و باده نوشید و انواع منهیات را مرتکب شد و بلکه به قول شیخ عطار کافر شد پس از این به بعد حال ما چطور خواهد شد . بعضی از مریدان گفتند که برگردیم به مکه ولی بعضی گفتند : « ما مریدان روی سوی کعبه چون آریم چون ، روی سوی خانه خمار دارد پیر ما » و گفتند که پیر ما مرتکب فسق و فجور شده است و حتما در این کار یک حکمت است پس باید صبر کرد تا حق تعالی چه کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 822,
        "beyt": "در خرابات طریقت ما به هم منزل شویم * کاین چنین رفتست در عهد ازل تقدیر ما",
        "text": "در میخانه کافران ما هم با پیرمان هم منزل شویم . زیرا در روز ازل قضا و قدر ما اینطور واقع شده است . سه بیت اخیر تلمیح به قصه مذکور است . ( خرابات = میخانه . مغان = مطلقا به معنی کافران . خرابات مغان = میخانه کافران )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 823,
        "beyt": "عقل اگر داند که دل در بند زلفش چون خوشست * عاقلان دیوانه گردند از پی زنجیر ما",
        "text": "اگر معلوم عقل می شد که دل در زلف جانانه چه ذوق و صفایی دارد . عقلا تماما دیوانه می شدند . یعنی خود را به دیوانگی می زدند یا تظاهر به دیوانگی می کردند برای اینکه به زیر زنجیری که دل گرفتار آن است بروند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 824,
        "beyt": "روی خوبت آیتی از لطف بر ما کشف کرد * زان زمان جز لطف و خوبی نیست در تفسیر ما",
        "text": "روی زیبای تو برای ما از لطف و لطافت یک آیت یعنی یک علامت فتح و کشف کرد . از آن جهت است که در تفسیر ما جز لطف و خوبی چیز دیگر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 825,
        "beyt": "با دل سنگینت آیا هیچ درگیرد شبی * آه آتش ناک و سوز سینه شبگیر ما",
        "text": "آیا آه سوزناک همچون آتش و سوز و گداز ناله سحرگاه ما شبی بر دل سنگین تو اثر خواهد کرد . ( شبگیر = واقعه ای که در شب اتفاق می افتد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 826,
        "beyt": "تیر آه ما ز گردون بگذرد حافظ خموش * رحم کن بر جان خود پرهیز کن از تیر ما",
        "text": "ای حافظ ، تیر آه ما از فلک می گذرد . ما را با فریاد و فغان خود رنجیده مکن و بر خود رحم کن و از تیر آه ما حذر کن وگرنه تو را نابود می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 827,
        "beyt": "رونق عهد شباب است دگر بستان را * می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را",
        "text": "باز فصل جوانی و طراوت بستان است مثل فصل فعلی ما و به بلبل خوش آواز مژده گل می رسد . حاصل کلام اینکه اول بهار است . ( رونق = در اینجا به معنی زیبایی آمده است . عهد = جوانی . الحان = جمع لحن به معنی آواز خوش )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 828,
        "beyt": "ای صبا گر به جوانان چمن باز رسی * خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را",
        "text": "ای صبا اگر به چمن های تر و تازه برسی . سلام ما را به سرو و گل و ریحان برسان . ( جوانان چمن = مراد جنس چمن است . خدمت = مراد دعا و سلام و ثنا است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 829,
        "beyt": "گر چنین جلوه کند مغبچه باده فروش * خاک روب در میخانه کنم مژگان را",
        "text": "اگر مغبچه باده فروش جلوه کند و بگذرد . همینطور که حالا می کند و رد می شود . من مژگان خود را جاروب میخانه می کنم . یعنی خدمتکار میخانه شده و همه گونه خدمت را با جان و دل انجام می دهم . ( مغ = کشیش و متصدی آتش و مطلقا به کافر مغ گویند . بچه = مطلقا کودک است ولی در اینجا مراد «پسر» است . خاکروب = جاروب )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 830,
        "beyt": "ای که بر مه کشی از عنبر سارا چوگان * مضطرب حال مگردان من سرگردان را",
        "text": "ای جانانی که از زلفان چون عنبر سارا به صورت چون ماه چوگان کشیده ای . منِ عاشق و حیران و سرگردان را مضطرب مکن . ( مه = در اینجا منظور صورت است . سارا = خالص و ناب . مضطرب = متحرک )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 831,
        "beyt": "ترسم این قوم که بر درد کشان می خندند * در سر کار خرابات کنند ایمان را",
        "text": "آن قومی که به باده نوشان می خندند و آنان را مورد تمسخر قرار می دهند . می ترسم که ایمانشان را در آرزو و کار میخانه تلف کنند . ( دُرد = گِلِ ته جام شراب . دُرد کشان = نوشنده دُرد . خرابات = میخانه )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 832,
        "beyt": "یار مردان خدا باش که در کشتی نوح * هست خاکی که به آبی نخرد طوفان را",
        "text": "رفیق مردان خدا باش زیرا در کشتی حضرت نوح خاکی است و مراد از آن خاک خودِ حضرت نوح است که طوفان را کمتر از قطره آبی می داند . یعنی سعی کن با مردانی که به خدا نزدیک اند نزدیک باشی که مرادهای دنیا و آخرتت را بیابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 833,
        "beyt": "برو از خانه گردون به در و نان مطلب * کان سیه کاسه در آخر بکشد مهمان را",
        "text": "از خانه گردون خارج شو و نانی طلب مکن و یا خود از خانه گردون برو و از او نان مخواه . زیرا این مهمان کش ، عاقبت مهمانِ خود را می کشد . منظور اینکه از فلک امید و انتظار وفا نداشته باش و به مال و منال و منصب دنیا اعتمائ نباید کرد . ( سیه کاسه = در اینجا مهمان کُش است ولی معنی خسیس هم می دهد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 834,
        "beyt": "هر که را خوابگه آخر مشتی خاک است * گو چه حاجت که بر افلاک کشی ایوان را",
        "text": "هر کس باشد بالاخره خوابگه آخرتش یک مشت خاک است . تو به او بگو چه حاجت که قصر و ایوان خود را تا فلک برافرازی . چون عاقبت همه اینها فنا است پس سعی و کوشش زیاد برای ساختن برای خانه های مجلل و باغ ها و باغچه های رنگین ناشی از جنون است زیرا در واقع برای دیگران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 835,
        "beyt": "ماه کنعانی من مسند مصر آن تو شد * وقت آن است که بدرود کنی زندان را",
        "text": "ای یوسف ثانی من ، تختگاهِ مصرِ خاطرم از آنِ تو شد . یعنی به تخت دلِ من مالک شدی . پس وقت آن است که جان و دل غمناک مرا از زندان فراق رها نمایی . ( ماه کنعانی = مراد حضرت یوسف (ع) است . مسند = در اینجا مراد تخت است . گاه = وقت . بدرود = وداع )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 836,
        "beyt": "حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی * دام تزویر مکن چون دگران قرآن را",
        "text": "ای حافظ هر چه می خواهی بکن یا هر معصیت را که دلت خواست انجام بده . اما قرآن شریف را دام تزویر قرار مده . چونکه ریا کفر است . مراد خواجه تحریض به فساد نیست بلکه می گوید هر نوع معصیت که در دنیا وجود دارد بد است اما ریا از همه آنها بدتر است . ( دام تزویر = ریا )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 837,
        "beyt": "ساقیا برخیز و در ده جام را * خاک بر سر کن غم ایام را",
        "text": "ای ساقی برخیز و جام می را بدستم ده و خاک بر سرِ ایام کن . یعنی باده بنوشیم و مست شویم و غم ایام را چنان فراموش کنیم که انگار زیر خاک مدفون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 838,
        "beyt": "ساغر می بر کفم نه تا ز بر * برکشم این دلق ارزق فام را",
        "text": "ای ساقی ، ساغر می را بر کفم نِه . یعنی به دستم ده تا این خرقۀ ازرق یعنی کبود رنگ را از تن بیرون آورم . یعنی مست شوم و خرقه را چاک زنم و از تن به درآرم و دور اندازم . این بیت تعریض است به شیخ حسن ازرق پوش و پیروانش . چه این گروه همگی جامۀ کبود رنگ پوشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 839,
        "beyt": "گرچه بدنامی است نزد عاقلان * ما نمی خواهیم ننگ و نام را",
        "text": "ای ساقی ، اگر چه باده نوشیدن و مست گشتن و جامه چاک زدن و بیرون انداختن آن نزد عاقلان بدنامی است اما ما مقید نام و ناموس و ننگ و عار نیستیم . زیرا ما مریدان رِندِ مخموریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 840,
        "beyt": "باده در ده چند از این باد غرور * خاک بر سر نفس نافرجام را",
        "text": "ای ساقی ، باده بده تاکی از این بادِ غرور یعنی با غرور ، عُمر ضایع کردن تا کی . خاک بر نَفسِ بدفرجام یعنی نفسی که هرگز اصلاح پذیر نبوده و نیست . یعنی غیر از باده نوشی ، تابع مقتضیات نفس بودن ، تضییع عمر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 841,
        "beyt": "دود آه سینه نالان من * سوخت این افسردگان خام را",
        "text": "دود آه سینۀ سوزان من این افسردگان بی تجربه را سوزاند . یعنی این ازرق پوشان را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 842,
        "beyt": "محرم راز دل شبهای خود * کس نمی بینم ز خاص و عام را",
        "text": "از خاص و عام کسی را محرمِ رازِ دلِ دیوانه خود نمی بینم . یعنی در تمام عالم یک همراز پیدا نمی شود که آدمی اسرار دل خود را برایش فاش نماید تا که اندکی بارِ غمِ دل تخفیف یابد . مَثَلِ مشهوری می گوید : « اگر نگویم می میرم و اگر بگویم اسرار فاش می شود »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 843,
        "beyt": "با دلارامی مرا خاطر خوشست * کز دلم یکباره برد آرام من",
        "text": "دلم با دلآرامی خوش است . با دلآرامی که یکباره قرار و راحت را از من سلب نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 844,
        "beyt": "ننگرد دیگر به سرو اندر چمن * هر که دید آن سرو سیم اندام را",
        "text": "هرگز در چمن به سرو ننگرد هر که آن سرو و سیم اندام را دید . یعنی کسی که زیبای بشری را ببیند . هرگز یک بار دیگر به زیبای ناتراشیده نظر نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 845,
        "beyt": "صبر کن حافظ به سختی روز و شب * عاقبت روزی بیابی کام را",
        "text": "ای حافظ ، روز و شب در برابر سختی ها و ناگواری ها صبر کن تا مرادت را بیابی یعنی به مرادت برسی زیرا الصبر مفتاح و الفرج است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 846,
        "beyt": "صوفی بیا که آینه صافی است جام * تا بنگری صفای می لعل فام را",
        "text": "صوفی بیا که آیینه جام ، صاف است . مقصود صفت باده است نه جام . بیا که صفای می لعل فام را ببینی . یعنی تماشا کن که باده چه حالت می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 847,
        "beyt": "راز درون پرده ز رندان مست پرس * کاین حال نیست زاهد عالی مقام را",
        "text": "اسرار پشت پرده یا اسرار درون پرده یعنی اسرار نهانی را از عشاق مست بپرس . زیرا این حال ، حال زاهد عالی مقام نیست . یعنی آگهی از رموز و اسرار پشت پرده ، کارِ زاهد عالی مقام نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 848,
        "beyt": "عنقا شکار کس نشود دام باز چین * کانجا همیشه باد به دست است دام را",
        "text": "عنقا شکار کس نشود دامت را برچین . یعنی جانان که در عظمت و شکوه مثال عنقا است و عالی مقام است با فن و صنعت و حیله به کسی التفات نمی کند و در این کار همیشه در دستِ دام جز باد چیز دیگری نیست بلکه باد هم نیست زیرا چیزی حاصل نمی شود . یعنی در وصول به جانان ترک تدارک (سعی) بی فایده است . [ عنقا = به فارسی سیمرغ گویند . در ظهور عنقا اختلاف قول است . یک روایت می گوید : در زمان حضرت موسی (ع) ، حق تعالی یک جفت مرغ آفرید در اطراف قدس مبارک . همین که حضرت موسی وفات کرد . این دو مرغ به کوههای اطراف مکه کوچ کردند . بعضی گفته اند : ظهور عنقا در زمان قوم رس بوده است که پیغمبری به نام حنظلة بن صفوان داشتند . عده ای هم گفته اند مدت عمر این مرغ تا زمان حضرت خالد بن سنان (ع) بوده . این پیغمبر ظهورش در زمان فترت یعنی بین پیغمبری عیسی (ع) و رسالت حضرت محمد (ص) بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 849,
        "beyt": "در بزم دور یک دو قدح درکش و برو * یعنی طمع مدار وصال دوام را",
        "text": "در بزم دنیا از قلیل و کثیر هر چه دست می دهد قانع شو و طمع زیاد نداشته باش یعنی به کم و بیش دنیا قانع باش و به زیاده طامع مباش . مصراع دوم محصول مصراع اول است . یعنی مگو که همیشه باید در ذوق و صفا باشم . چون باده نوشان که به یکی دو قدح قانع نشده . آنقدر می خورند که بالاخره مست لایعقل شده ، می افتند و بعدا خماری می کشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 850,
        "beyt": "ای دل شباب رفت و نچیدی گلی عیش * پیرانه سر مکن هنری ننگ و نام را",
        "text": "ای دل جوانی گذشت در حالی که از عمر گلی نچیدی یعنی هیچ فایده و نتیجه از عمرت نبردی . حاصل کلام اینکه در جوانی به وصال جانان نرسیدی پس حالا در زمان پیری هنری از خود نشان بده تا اینکه یک ننگ و نام عاشقانه بدست آوری . یعنی در جوانی نتوانستی یک وسیله ای برای رسیدن به وصال جانان به دست آری . سعی کن در پیری حالتی پیدا کنی . ( ننگ و نام = شهرت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 851,
        "beyt": "در عیش نقد کوش که چون آبخور نماند * آدم بهشت روضه دارالسلام را",
        "text": "به ذوق و صفایی که نقداَََ یعنی فی الحال برایت میسر است مشغول باش و به فکر آینده مباش زیرا حضرت آدم (ع) وقتی که در جنت قسمتش تمام شد . آنجا ررا ترک کرد و به خانه دنیا آمد یعنی به علت توجه به آینده از آنجا اخراج شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 852,
        "beyt": "ما را بر آستان تو بس حق خدمت است * ای خواجه باز بین به ترحم غلام را",
        "text": "ما در آستان تو حق خدمت زیادی داریم . ای خواجه به غلامت با نظر ترحم نگاه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 853,
        "beyt": "حافظ مرید جام می است ای صبا برو * و ز بنده بندگی برسان شیخ جام را",
        "text": "ای صبا ، حافظ طالب جام می است . برو و اظهار بندگی مرا به خدمت حضرت شیخ احمد جام برسان که اگر ممکن باشد توجهی کند و شرابی برایمان فراهم سازد همانطور گه در آن ایام معهود برای خود تهیه می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 854,
        "beyt": "به ملازمان سلطان که رساند این دعا را * که به شکر پادشاهی ز نظر مران گدا را",
        "text": "به مصاحبان جانان این تقاضا و تمنا را چه کسی می رساند که به شکرانه سلطنت یعنی شکرانه زیبایی ، عاشق مسکینی چون مرا از نظر دور مدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 855,
        "beyt": "ز رقیب دیو سیرت به خدای خود پناهم * مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را",
        "text": "از رقیب دیو سیرت یعنی رقیبی که خوی شیطانی دارد به سرور و آقای خود پناه می برم یعنی به جانان خود پناهنده می شوم . شاید که آن شهاب ثاقب یعنی جانان ، کمکی به من بنماید و محض رضای خدا با شراره های خود ، رقیب را بسوزاند و محو نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 856,
        "beyt": "مژه سیاهت ار کرد به خون ما اشارت * ز فریب او بیندیش و غلط مکن نگارا",
        "text": "اگر مژگان سیاهت به ریختن خون ما اشاره کرد . مواظب گول و فریب او باش و کار غلط مکن ای نگار . یعنی اگر مژگان سیاهت برای ریختن خون ما ، مکر و حیله بکار برده و فریبت داد. گول او را مخور و از فریبش غافل مشو ، چه اگر ما را بکشی بعد از کشتن ما پشیمان می شوی زیرا عاشقی چون ما دیگر پیدا نمی کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 857,
        "beyt": "دل عالمی بسوزی چو عذار برفروزی * تو از این چه سود داری که نمیکنی مدارا",
        "text": "دل عشاق بسیاری را می سوزانی وقتی گونه های خود را می افروزی . یعنی وقتی سرخ می شوی نمی دانم از این کار چه فایده می بری که مدارا نمی کنی . حاصل اینکه از زیبا ساختن خود و از سوزاندن دل عشاق چه سود و چه نفعی به تو می رسد که با آنان مدارا نمی کنی و هر کدام را به خدمت نمی گماری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 858,
        "beyt": "همه شب در این امیدم که نسیمِ صبحگاهی * به پیامِ آشنایان بنوازد آشنا را",
        "text": "تمامی شب را به این امید می گذرانم که نسیمِ صبح از آشنایی برایم پیامِ محبت بیاورد تا مایه نوازش و تسلای خاطرم گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 859,
        "beyt": "چه قیامت است جانا که به عاشقان نمودی * دل و جان فدای رویت بنما عذارِ ما را",
        "text": "هولِ دشوار رستاخیز را با هجران خود در دل های مهرورزان پدید آوردی ، جان و دل فدای رخسار تو باد . روی نهان مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 860,
        "beyt": "به خدا که جرعه ای ده تو به حافظ سحرخیز * که دعای صبحگاهی اثری کند شما را",
        "text": "برای خاطر خدا به حافظ سحرخیز از باده وصل ات و یا از باده حُسن ات جرعه ای بده تا دعایی که هنگام صبح می کند برای شما اثری داشته باشد . زیرا برای مستجاب شدن دعاها ، وقت سحر اشرف اوقات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 861,
        "beyt": "دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را * دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا",
        "text": "ای صاحبدلان ، دلم از دست می رود محض رضای خدا تدبیری کنید . با این وصف مصراع دوم حکم تعلیل را پیدا می کند یعنی : زیرا که راز پنهان آشکار می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 862,
        "beyt": "کشتی نشستگانیم ای باد شزطه برخیز * باشد که باز بینیم دیدار آشنا را",
        "text": "ما کشتی نشستگانیم یعنی کشتی مان روی آب متوقف گشته و حرکت نمی کند . ای باد موافق بلند شو و وزیدن بگیر . شاید که آن یار آموخته و یا شناگر را دوباره ببینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 863,
        "beyt": "ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون * نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا",
        "text": "محبت ده روزه فلک یعنی اینکه فلک برای مدت موقت بر وفق مرادت می چرخد تماماََ مکر و حیله است و بی اعتبار و بی فایده می باشد . پس ای یار ، نیکی در حق یاران را فرصت شمار . یعنی تا فرصت در دست است احسان را از یاران دریغ مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 864,
        "beyt": "در حلقه گل و مل خوش خواند دوش بلبل * هات الصبوح هبوا یا ایهاالسکارا",
        "text": "در حلقه می و گل یعنی در مجلس باده و گل ، دیشب بلبل خوش نغمه سرایی کرد که بیدار شوید . وقت شراب صبح فوت شد ای باده نوشان . و به تعبیر دیگر : زمان شرابی که به هنگام صبح خورده می شود فوت شد . بیدار شوید و متنبه گردید ای باده نوشان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 865,
        "beyt": "ای صاحب کرامت شکرانه سلامت * روزی تفقدی کن درویش بینوا را",
        "text": "ای صاحب احسان و کرم یعنی ای شخص کریم و نیکوکار به شکرانه سلامت خود از جمیع آفات و بلایا یک روز لااقل درویش بی نوا را مورد تفقد قرار داده ، تجسس و تفحصی از حالش بکن . یعنی احوالش را بپرس . مراد از صاحب کرامت ، جانان است و مراد از درویش بی نوا ، عاشق بیچاره است و شاید هم مراد از صاحب کرامت ، قوام الدین حسن و مراد از درویش بی نوا ، خودِ خواجه باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 866,
        "beyt": "آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است * با دوستان مروت با دشمنان مدارا",
        "text": "سبب راحتی و آسایش دو دنیا تفسیر این دو حرف است : با دوستان با ملایمت رفتار کردن و با دشمنان ودارا نمودن و کسی که عامل این دو جمله باشد در دنیا هرگز رنج نمی کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 867,
        "beyt": "در کوی نیکنامی ما را گذر ندادند * گر تو نمی پسندی تغییر کن قضا را",
        "text": "ما را در محله نیکنامی گذر ندادند یعنی از ازل ما را جزء سعدا خلق نکردند که اسممان به نیکی مشهور شود . حال اگر تو این تقدیر را نمی پسندی . حکم وضع ازلی خدا را تغییر ده یعنی مرا جزء سعدا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 868,
        "beyt": "آن تلخ وش که صوفی ام الخبائثش خواند * اشهی لنا و احلی ای قبلته العذارا",
        "text": "آن تلخ وش یعنی آن شرابی که صوفی آن را ام الخبائث خواند برای ما لذیذتر و با مزه تر از بوسۀ فرزندان دختر است . این معنی مطابق ذوق شعرا است اما در حقیقت معنای شعر این است : مراد از صوفی شخص حضرت محمد (ص) است چه ایشانند که خمر را ام الخبائث نامیده اند . یعنی این بیان پیامبر (ص) که شراب را ام الخبائث نام نهاده اند . برای ما از بوسۀ فرزندان اناث ، لذیذتر و شیرین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 869,
        "beyt": "هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی * کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را",
        "text": "وقتی تنگدست و بینوایی ، سعی کن که باده بنوشی و مست شوی زیرا این کیمیا هستی . گدا را ، قارون می کند . مراد اینکه ، وقتی شخص باده نوشید در عالم مستی خود را پادشاه عالم تصور می کند هر چند بسیار فقیر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 870,
        "beyt": "سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد * دلبر که در کف او موم است سنگ خارا",
        "text": "مطیع و منقاد دلبر شو و سرکشی مکن زیرا دلبر تو را چون شمع می سوزاند و می گدازد . دلبر که سنگ سخت یا سخت ترین سنگ ها در دست او چون موم نرم است . یعنی برای اینکه دلبرت باشد تسلیم و انقیاد لازم است زیرا عناد و سرکشی سبب برودت گشته و باعث دوری می گردد . پس شرط وصال جانان ، تسلیم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 871,
        "beyt": "آئینه سکندر جام می است بنگر * تا بر تو عرضه دارند احوال ملک دارا",
        "text": "باده قدح چون آیینه اسکندر است یعنی هر خاصیتی که آن داشت باده قدح هم دارد و هر چه بخواهی نشانت می دهد . حالا نگاه کن تا احوال مملکت را به تو عرضه کند تا هیچ چیز برایت مجهول نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 872,
        "beyt": "خوبان پارسی گو بخشندگان عمرند * ساقی بده بشارت رندان پارسا را",
        "text": "زیبایان فرسی گو بخشندگان عمرند یعنی بر جان آدمی روح تازه می بخشند . ای ساقی به عابد و زاهد و به پیران رهنما مژده بده بیایند و ملازم خدمت شریفشان باشند و با شنیدن کلمات روح افزای آنان ، جوانی را از سر گیرند . این سخن خواجه دلیل بر حلاوت و ملاحتی است که در زبان فارسی وجود دارد و بر آدمی ذوق و شوق و صفا می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 873,
        "beyt": "حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود * ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را",
        "text": "حافظ این خرقه شراب آلوده را به اختیار خود نپوشیده است . ای شیخ پاکدامن ما را معذور بدار . یعنی من که حافظ ام به اختیار خود شرب نوش و باده پرست نشده ام بلکه هر کاری که می کنم به حکم ازلی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 874,
        "beyt": "صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را * که سر به کوه و بیابان تو داده ای ما را",
        "text": "ای صبا با لطف و ملایمت به آن غزال رعنا بگو که ما را تو سر به کوه و بیبان داده ای یعنی تو ، ما را فرهاد و مجنون کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 875,
        "beyt": "شکر فروش که عمرش دراز باد چرا * تفقدی نکند طوطی شکرخا را",
        "text": "شکر فروش که خداوند عمرش را طولانی کند . چرا حال طوطی شکرخا را نمی پرسد ؟ مراد از شکر فروش ، جانان خواجه می باشد و مراد از طوطی شکرخا ، خودِ خواجه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 876,
        "beyt": "غرور حسنت اجازت مگر نداد ای گل * که پرسشی نکنی عندلیب شیدا را",
        "text": "ای گل مثل اینکه غرور حُسنت اجازه ندادکه حال این عندلیب شیدا را نمی پرسی . یعنی ای جانان آیا زیبایی و حُسنت مانع شده که به عشاق بیچاره التفات نکرده و احوالی از آنان نمی پرسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 877,
        "beyt": "به خلق و لطف توان کرد صید اهل نظر * به بند و دام نگیرند مرغ دانا را",
        "text": "به محبوب مغرور نصیحت می کند و می فرماید : ای جانان ، عشاقی که اهل نظرند به حُسن خلق صید می شوند . یعنی با لطف و ملایمت ، عبد و مملوک می شوند . مصراع دوم در مقام تمثیل است . یعنی صاحب نظران چون مرغِ زیرک اند که هرگز با دام و تله شکار نمی شوند . بلکه برای صید آنها مدارا و حُسن التفات ضروری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 878,
        "beyt": "ندانم از چه سبب رنگ آشنائی نیست * سهی قدان سیه چشم ماه سیما را",
        "text": "نمی دانم به چه سبب ، محبوب های ماه سیما و سیه چشم و سهی قد با ما نشانۀ آشنایی ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 879,
        "beyt": "چو با حبیب نشینی و باده پیمائی * به یاد دار محبان باد پیما را",
        "text": "وقتی که با جانان همنشینی و باده می نوشی . عشاق مهجور و محروم از وصل معشوق را هم به خاطر بیار . یعنی در مجلس و خدمت جانان ذکری از آنان به میان آر و تذکری بده . باشد که با کیفیت باده در خاطر شریف جانان میل و انجذابی پیدا شود و تفقدی به حال این محرومین بکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 880,
        "beyt": "جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب * که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را",
        "text": "غیر از این عیب جزیی که روی زیبایت قانون مهر و محبت ندارد دیگر هیچ عیب نداری . یعنی اسباب حُسن و جمال را به حد کمال داری . الّا این که وفاکار نیستی و بلکه جفاکاری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 881,
        "beyt": "در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ * سرود زهره به رقص آورد مسیحا را",
        "text": "کلمات دلاویز حافظ را که زهره در آسمان می خواند . مگر عجب است که آواز خواندن زهره ، حضرت عیسی را به رقص درآورد . [ چون زهره ستاره ساز نواختن است و نوازندگی را به او نسبت داده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 882,
        "beyt": "اگر آن ترک شیرازی بدست آرد دل ما را * به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را",
        "text": "اگر آن محبوبۀ شیرازی دل ما را بدست بیاورد یعنی نسبت به ما لطف و مرحمت داشته و حال ما را رعایت کند به خال سیاهش سمرقند و بخارا را می بخشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 883,
        "beyt": "بده ساقی می باقی که در جنت نخواهی یافت * کنار آب رکن آباد و گلگشت مصلا را",
        "text": "ای ساقی بیار آن می که باقی مانده است . چه حتی در جنت هم صفا و طراوت چشمه رکن آباد و گردشگاه مصلی را پیدا نخواهی کرد . زیرا حنت اعلاست و هیچ شباهت به ای دنیا ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 884,
        "beyt": "فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهرآشوب * چنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغما را",
        "text": "مدد مدد ای مردم که این شوخ شیرین حرکات یعنی این لولی شوخ و شنگ که با شیوه های دل انگیز و مطبوع خود تمام مردم شهر را شیفته خود کرده است . صبر مرا هم چنان ربوده که گویی ترکان خوان نعمت را به یغما می برند . زیرا این لولی شیرین حرکات و شوخ هم زیباست و هم صدای دل انگیزش عقل از سر می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 885,
        "beyt": "ز عشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است * به آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را",
        "text": "حسن کامل جانان از عشق ابتر و ناقص ما بی نیاز است . چنانکه صورت زیبا احتیاج به آب و رنگ و خط و خال مشاطه ندارد . یعنی حسن جانان خدادادی است و احتیاج به اسباب عارضی حسن ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 886,
        "beyt": "من از آن حسن روزافزون که یوسف داشت دانستم * که عشق از پرده عصمت برون آرد زلیخا را",
        "text": "من از آن حسنی که یوسف داشت یعنی حسنی که روز به روز در ترقی بوده ، دانستم که عشق یوسف بالآخره زلیخا را از پرده پاکی و پرهیزکاری بیرون آرد . یعنی رسوایش کند . زیرا هر قدر که حسن جانان کامل گردد به همان نسبت صبر و قرار عاشق کم می شود . پس رسوای عالم شدن برای عاشق ضروری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 887,
        "beyt": "اگر دشنام فرمایی وگر نفرین دعا گویم * جواب تلخ می زیبد لب لعل شکرخا را",
        "text": "به من سخن ناروا بگویی . من از حرف های تو خوشحالم و هرگز دلتنگ نمی شوم . خداوند تعالی از تو جمیع بلایا را دفع کند و دور بدارد . ولی آیا جواب تلخ به آن لبان شیرین و چون لعل قرمز می زیبد ؟ یعنی آیا شایسته است که از آن لبان شیرین ، سخن تلخ بیرون آید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 888,
        "beyt": "نصحت گوش کن جانا که از جان دوستر دارند * جوانان سعادتمند پند پیر دانا را",
        "text": "ای جانِ من ، نصیحت بشنو . زیرا جوانان سعادتمند نصایح پیر دانشمند را از جان بیشتر دوست دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 889,
        "beyt": "حدیث از مطرب و می گو و راز دهر کمتر جو * که کس نگشود و نگشاید به حکمت این معما را",
        "text": "سخن از مطرب و می بگو و خیال آگهی از اسرار افلاک و عناصر را به کل ترک کن . زیرا تا کنون کسی نتوانسته و هیچ کس نیز نخواهد توانست این معما را با علم حکمت حل کند . فقط حق تعالی است که از اسرار دهر مطلع است و بس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 890,
        "beyt": "غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافظ * که بر نظم تو افشاند فلک عقد ثریا را",
        "text": "ای حافظ غزل بی نهایت لطیف و خوب گفتی و دُر سفتی . حالا بیا و خوش بخوان یعنی غزل خود را به صوت درآر . تا به نطقت فلک ، ثریا را نثار کند . یعنی از کثرت حَظّی که از شعر تو می برد  . در مقابل شیوایی و لطافت غزلت عقد ثریا را به تو جایزه می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 891,
        "beyt": "صلاح کار کجا و من خراب کجا * ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا",
        "text": "یار به فکر آرایش و اصلاح خود است ام من به فکر باده نوشی و مستی . هیچ مناسبتی بین من و یار نیست . مصراع دوم همین معنی را تایید می کند و می گوید : بین طریق عشق و طریق زهد تنافی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 892,
        "beyt": "دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس * کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا",
        "text": "دلم از صومعه و از خرقه ریا زده شد یعنی از هر دو این ها بیزارم . کجاست دیر مغان ؟ یعنی میخانه و شراب خالص و صاف کجاست . یعنی این که از زرق و ریا بیزارم و از ظاهر سازی نفرت دارم . سلوک طریق عشق و رندی را می خواهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 893,
        "beyt": "چه نسبت است به رندی صلاح و تقوی را  * سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا",
        "text": "این بیت مضمون بیت اول را تایید می کند و می گوید : چه مناسبت دارد باده نوشی با صلاح و تقوی . استماع وعظ کجا و شنیدن ساز کجا . چون این دو با هم سازگار نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 894,
        "beyt": "ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد * چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا",
        "text": "از روی دوست ، خاطر دشمنان چه دریابد یعنی دشمنان از روی دوست نور و صفا کسب نمی کنند . مصراع دوم را مثل قرار داده و می فرماید : آتش خاموش شمع کجا و شمع آفتاب کجا . یعنی همانطور که شمع خاموش از خورشید نور و ضیا کسب نمی کند . دل افسرده دشمنان هم از روی جانان کسب نور و ضیا نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 895,
        "beyt": "چو کحل بینش ما خاک آستان شماست * کجا رویم بفرما از این جناب کجا",
        "text": "چون خاک آستان شما سُرمه چشم ما است . بفرمایید که از این پیشگاه کجا رویم . یعنی تا چشم باز کردیم این پیشگاه را دیدیم و تا روز مرگ هم ملازم همین درگاهیم و غیر از این جا به جای دیگر نمی رویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 896,
        "beyt": "مبین سیب زنخدان که چاه در راه است * کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا",
        "text": "ای دل به سیب زنخدان جانان فریفته مشو که آن در سر راهش چاهی است . خطاب به دل گوید : ای دل با این عجله کجا می روی . شتاب مکن و با تمکین و تأمل برو که به چاه نیفتی والّا زندانی ابد می شوی . چون زنجیرهای زلف جانان زندان و حبس خانه دل هاست . هر کس که گرفتار شد دیگر خلاصی ندارد پس اگر می خواهی گرفتار نشوی و اسیر عشق جانان نگردی به آن چیزها التفات و توجه نداشته باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 897,
        "beyt": "بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال * خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا",
        "text": "روزگار وصال رفت . ذکرش به خیر باد . آن حرکات موزون و آن شیوه های مقبول و مطبوع جانان کجا رفت و آن عتاب های محبوبانه آن زمان چطور شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 898,
        "beyt": "قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست * قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 899,
        "beyt": "الا یا ایهاالساقی ادر کاسا و ناولها * که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل ها",
        "text": "ساقی ، باده به یک یک اهل مجلس بده و آن وقت به من بده زیرا عشق جانان در ابتدا به نظر ساده آمد اما در آخر مشکلات زیادی در آن پیدا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 900,
        "beyt": "به بوی نافه ای کاخر صبا زان طره بگشاید * زتاب جعد مشکینش چه خون افتاد در دل ها",
        "text": "به سبب بوی خوش یا به امید بوی مشک که صبا آن را از زلف پر چین و شکن یا از طره تابدار جانان می آورد چه خون ها که در دلها افتاد . یعنی دلها را پر از خون کرد و سبب خون شدن دلها انتظار طولانی است . چه صبا در گشودن پیچ و تاب زلف مجعد جانان درنگ می کند و باعث اضطراب خاطر عشاق می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 901,
        "beyt": "مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هردم * جرس فریاد می دارد که بربندید محمل ها",
        "text": "در منزل جانان برای من زندگی راحت وامن چگونه میسر است یعنی میسر نیست چونکه هر آن و هر نفس ، جرس آگاه می کند که بارهایتان را بربندید و هر چه زودتر به جانان واصل شوید ک فرصت غنیمت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 902,
        "beyt": "به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید * که سالک بی خبر نبود ز راه و رسم منزل ها",
        "text": "اگر پیر مغان یعنی باده فروش به تو گوید که اسباب عبادت و سجاده را با شراب آلوده کن . سخنش را قبول کن و اوامر او را به جا بیاور . زیرا که پیر مغان ، سالک مرتاص طریق باده نوشان است و از عادات و رسوم میخانه ها بی خبر نیست . چه هر روز عرفای کاملی را به سر منزل مقصود راهنمایی می کند و از رسوم رندان کاملا آگاه می باشد و طبیعت و مشرب همه سالکین را خوب شناخته است . پس پیروی و اطاعت از اوامر او لازم و ضروری است و تخلف از دستورات وی موجب ندامت جبران ناپذیر می گردد . زیرا در امر ندامت خماری حکمت عظیم وجود دارد که آن حکمت را فقط پیر و امثال او می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 903,
        "beyt": "شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل * کجا دانند حال ما ، سبکباران ساحل ها",
        "text": "ظلمت شب هجران و ترس از رقیب و خوف غرق شدن در گرداب فراق ابدی . این است وضع و حال ما ، پس کسانی که به ساحل وصال رسیده اند . دیگر نه غم اغیار دارند و نه خوف انفصال از معشوق . پس چگونه می توانند حال ما را دریابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 904,
        "beyt": "همه کارم ز خودکامی به بدنامی کشید آخر * نهان کی ماند آن رازی کزو سازند محفل ها",
        "text": "چون تمام افعال و اعمالم به مقتضای میل و مراد و خواهش دل خودم بوده . یعنی متوجه حصول مراد و دلخواه خودم بودم و مقید حصول مراد جانان نبودم  و پیوسته حصول مرادجانان را بر مراد و میل خودم مقدم نمی دیدم . این است که بالآخره کارم به رسوایی و بدنامی منحر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 905,
        "beyt": "حضوری گر همی خواهی ازو غایب مشو حافظ * متی ما تلق من تهوی وع الدنیا و اهمل ها",
        "text": "ای حافظ اگر می خواهی به آنچه که دوست داری برسی . دنیا ترک کن یعنی در راه وصل معشوق همه چیز خود را بذل کن و در راه خدمتش صرف نمای . چه مراد از ترک دنیا ، ترک اموال و اسباب و بطورکلی علایق دنیوی است . زیرا بزرگترین وسیله وصل معشوق ، گذشت از مال و پس از آن بذل نفس است و کسی که از این دو صرف نظر نماید شایسته خدمت می باشد و از این ها که بگذریم آن وقت مقام علم است و معرفت . و در یک کلام ، اگر طالب آسایشی ای حافظ ازو غافل مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 906,
        "beyt": "هر که می با تو خورد ، عربده کرد * هر که روی تو دید ، عشق آورد",
        "text": "هر کس با تو هم پیاله شود مستانه نعره می زند و هر کس چهرۀ تو را ببیند بی اختیار عاشق می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Hafez"
    },
    {
        "id": 907,
        "beyt": "زهر اگر در مذاقِ من ریزی * با تو همچون شکر بشاید خَورد",
        "text": "اگر در کام من زهر بریزی ، در حالی که با تو باشم ، آن را چونان شکر خواهم خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 908,
        "beyt": "آفرینِ خدای بر پدری * که تو فرزند نازنین پرورد",
        "text": "درود خدا بر پدری باد که فرزندی چون تو پرورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 909,
        "beyt": "لایق خدمت تو نیست بساط * روی باید در این قَدَم گسترد",
        "text": "گستردنی شایستگی آن را ندارد که زیر پای تو افکنده شود . باید چهره را چونان بساطی در زیر گام های تو گسترد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 910,
        "beyt": "خواستم گفت خاک پای توام * عقلم اندر زمان نصیحت کرد",
        "text": "می خواستم بگویم که خاک پای تو هستم ولی عقلم فوراََ مرا نصیحت کرد و .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 911,
        "beyt": "گفت : در راهِ دوست خاک مباش * نه که بر دامنش نشیند گَرد",
        "text": "گفت : خاک راه دوست مباش . مبادا که غباری بر دامن او نشیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 912,
        "beyt": "دشمنان در مخالفت گرمند * و آتش ما بدین نگردد سرد",
        "text": "با وجود آنکه آتش مخالفت دشمنان گرم است ، آتش مهر ما با این مخالفت ها سرد نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 913,
        "beyt": "مرد عشق ار ز پیش تیر بلا * روی درهم کشد ، مخوانش مرد",
        "text": "اگر کسی داعیۀ عشق داشته باشد و خود را مرد عشق و عاشقی بداند امّا از برابر تیر بلا روی درهم کشد و بگریزد ، او را مرد مخوان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 914,
        "beyt": "هر که را برگ بی مرادی نیست * گو برو ، گِردِ کوی عشق مگرد",
        "text": "به هر کس که سر بی سامانی و ناکامی ندارد ، بگو که برو و در کوی عشق پرسه مزن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 915,
        "beyt": "سعدیا ، صاف وصل اگر ندهند * ما و دُردی کشان مجلس دَرد",
        "text": "ای سعدی ، اگر شراب صافی وصل نصیب عاشق نگردد ، ما همراه دُردی کشان مجلس به نوشیدن دُرد بسنده خواهیم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 916,
        "beyt": "طُرفه می دارند یاران صبر من بر داغ و درد * داغ و دردی کز تو باشد ، خوشتر است از باغِ وَرد",
        "text": "دوستان از شکیبایی من از درد و داغی که بر من وارد آمده تعجب می کنند . امّا درد و داغی که عامل آن تو باشی ، از باغ گُل سرخ نیز نیکوتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 917,
        "beyt": "دوستانت را که داغ مهربانی دل بسوخت * گر به دوزخ بگذرانی ، آتشی بیند سرد",
        "text": "دوستانت را که داغ مهربانی دلشان را سوزانده است ، اگر بر آتش دوزخ هم بگذرانی ، آن را آتشی افسرده خواهند یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 918,
        "beyt": "حاکمی ، گر عدل خواهی کرد با ما یا ستم * بنده ایم ، ار صلح خواهی جُست با ما یا نَبَرد",
        "text": "حکم از آنِ توست ، چه بر ما به عدالت رفتار کنی و چه ستم ورزی . ما بنده توایم چه با ما از در صلح درآیی و چه سر ستیز داشته باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 919,
        "beyt": "عقل را با عشق خوبان طاقت سرپنجه نیست * با قضای آسمانی برنتابد جهدِ مرد",
        "text": "عقل توان پنجه درافکندن با عشق را ندارد . آری ، کوشش انسان نمی تواند از عهدۀ تقدیر آسمانی برآید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 920,
        "beyt": "عافیت می بایدت ، چشم از نکورویان بدوز * عشق می ورزی ، بساط نیکنامی درنورد",
        "text": "اگر صحّت و سلامت می طلبی به خوب رویان نگاه مکن و اگر عشق می ورزی نیکنامی را چونان بساطی درنورد ، زیرا عشق و نیکنامی با هم جمع نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 921,
        "beyt": "زَهرۀ مردان نداری ، چون زنان در خانه باش * ور به میدان می روی ، از تیرباران برمگرد",
        "text": "اگر دل و جرآت مردها را نداری ، مثل زنان در خانه بمان ، ولی چنانچه به میدان جنگ می روی ، از باریدن تیر روی برمگردان و مگریز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 922,
        "beyt": "حمل رعنایی مکن بر گریۀ صاحب سماع * اهل دل داند که تا زخمی نخورد ، آهی نکرد",
        "text": "گریه اهل سماع را به به رعنایی آنان نسبت مده ، اهل دل و صاحب نظران می دانند تا به دل کسی جراحتی وارد نشود ، آهی از او برنمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 923,
        "beyt": "هیچ کس را بر من از یاران مجلس دل نسوخت * شمع می بینم که اشکش می رود بر روی زرد",
        "text": "هیچ یک از همنشینان من بر من دل نمی سوزاند ، فقط می بینم که دل شمع به حال من می سوزد و اشک به روی زرد خویش می بارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 924,
        "beyt": "با شکایت ها که دارم از زمستان فراق * گر بهاری باز باشد ، لَیسَ بَعدَالوَرد بَرد",
        "text": "با وجود آنکه جدایی چونان زمستان سردی خود را بر من تحمیل کرد و از دست او شکوه ها دارم ، اگر پس از آن زمستان جدایی ، فصل شکوفایی گُل سرخ وصال فرارسد ، دیگر سرمای فراق از میان خواهد رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 925,
        "beyt": "هر که را دردی چو سعدی می گُدازد ، گو منال * چون دلآرامش طبیبی می کند ، داروست درد",
        "text": "به هر کسی که در ، او را مثل سعدی ذوب می کند ، بگو که ناله سر مده ، زیرا آنگاه که معشوق چونان طبیبی به پرستاری عاشق کمر می بندد ، درد در حکم داروست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 926,
        "beyt": "کس این کند که ز یار و دیار برگردد ؟ * کند هر آینه ، چون روزگار برگردد",
        "text": "آیا کسی از شهر و دیار کس و کار خویش برمی گردد ؟ آری ، آنگاه که روزگار برگردد ، او چنین می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 927,
        "beyt": "تُنُک دلی که نیارد کشید زحمت گُل * ملامتش نکنند ، ار ز خار برگردد",
        "text": "آن نازک دلی که زحمت رسیدن به گُل را تحمّل نمی کند ، اگر در اثر خلیدن خار به دستش از موهبت گُل چشم پوشد ، کسی او را ملامت نخواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 928,
        "beyt": "به جنگ خصم کسی کز حِیَل فرومانَد * ضرورت است که بیچاره وار برگردد",
        "text": "اگر کسی در جنگ با دشمن از چاره بازماند ، ناگزیر باید مثل درماندگان از جنگ روی گرداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 929,
        "beyt": "به آب تیغِ اَجَل تشنه است مرغُ دلم * که نیم کُشته به خون چند بار برگردد ؟",
        "text": "دلم همانند مرغی تشنۀ شمشیر آبدار اجل است . آخر مرغ نیم بسمل چند بار به خون خویش درغلتد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 930,
        "beyt": "به زیر سنگ حوادث کسی چه چاره کند ؟ * جز این قدَر که به پهلو چو مار برگردد",
        "text": "آدمی در زیر سنگ حادثه چه تدبیری می تواند بیندیشد ؟ جز این اندازه چاره گری که مانند ماری در زیر سنگی که بر سرش فرود آمده ، پهلو به پهلو شود تا هلاک گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 931,
        "beyt": "دلم نماند ، پس این خون چیست هر ساعت * که در دو دیدۀ یاقوت بار برگردد ؟",
        "text": "دلی برایم نمانده است ، پس این چه خونی است که هر لحظه از دو چشم خونبارم به گردش درمی آید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 932,
        "beyt": "گر از دیار به وحشت ملول شد سعدی * گمان مبر که به معنی ز یار برگردد",
        "text": "اگر سعدی از شهر و دیار خویش دلتنگ گردد ، تصوّر مکن که حقیقتاََ از محبوب خویش نیز روی گردان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 933,
        "beyt": "حدیث عشق به طومار درنمی گنجد * بیان دوست به گفتار درنمی گنجد",
        "text": "داستان عاشقی چیزی نیست که بتوان آن را در نامه و دفتر جای داد و سخن ، توانایی بازتاب مسائل مربوط به دوست را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 934,
        "beyt": "سماعِ اُنس که دیوانگان از آن مستند * به سمع مردم هشیار درنمی گنجد",
        "text": "سرود و پای کوبی اُنس و الفت که شیفتگان در اثر شنیدن آن سرمست می شوند ، چیزی نیست که مردم هشیار بتوانند آن را بشنوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 935,
        "beyt": "میسّرت نشود عاشقی و مستوری * وَرَع به خانۀ خمّار درنمی گنجد",
        "text": "عشق ورزیدن و پرهیزگار ماندن با هم میسّر نخواهد شد ، همان  طور که وَرَع و پرهیز در خانۀ مِی فروش یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 936,
        "beyt": "چنان فراخ نشسته است یار در دلِ تنگ * که بیش زحمت اغیار در نمی گنجد",
        "text": "دوست آنچنان در همه جای دلِ تنگِ ما قرار گرفته است که دیگر جایی برای ازدحام و مزاحمت بیگانگان باقی نمانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 937,
        "beyt": "تو را چنانکه تویی ، من صفت ندانم کرد * که عَرض جامه به بازار در نمی گنجد",
        "text": "من تو را آنچنان که هستی نمی توانم توصیف نمایم ، درست همان طور که عرضه کردن جامۀ مرغوب ، در مقابل جامه های دیگر ، در بازار آسان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 938,
        "beyt": "دگر به صورت هیچ آفریده دل ندهم * که با تو صورت دیوار درنمی گنجد",
        "text": "دیگر عاشق چهره و هیأت هیچ آفریده ای نخواهم شد ، زیرا با وجود تو نقش های بر دیوار ارزشی ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 939,
        "beyt": "خبر که می دهد امشب رقیب مسکین را ؟ * که سگ به زاویۀ غار درنمی گنجد",
        "text": "امشب چه کسی به رقیب خبر می دهد که در زاویۀ خلوت گزینی ما که یار غار هستیم ، جایی برای او که همانند سگ است وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 940,
        "beyt": "چو گُل به بار بُوَد ، همنشین خار بُوَد * چو در کنار بُوَد ، خار درنمی گنجد",
        "text": "آنگاه که گُل بر روی درخت باشد ، خار در کنارش دیده می شود ، امّا وقتی گل (معشوق) در کنار باشد ، جایی برای خار وجود نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 941,
        "beyt": "چنان ارادت و شوق است در میان دو دوست * که سعی دشمن خونخوار درنمی گنجد",
        "text": "میان دو دوست آنچنان خلوص و اشتیاقی هست که تلاش دشمن خونخوار برای بر هم زدن این اُنس جایی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 942,
        "beyt": "به چشم دل نظرت می کنم ، که دیدۀ سَر * ز برق شعلۀ دیدار درنمی گنجد",
        "text": "با دیدۀ باطن به تو می نگرم ، زیرا چشم سَر در اثر نوری که از آتش رخسارت برمی خیزد ، توان نگریستن به تو را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 943,
        "beyt": "ز دوستان که تو را هست ، جای سعدی نیست * گدا میان خریدار درنمی گنجد",
        "text": "تو با دوستان بسیاری که گِردت را گرفته اند ، به سعدی توجّهی نداری . آری ، گدا در میان خریداران جایی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 944,
        "beyt": "نه آن شب است که کس در میان ما گنجد * به خاک پایت اگر ذرّه در هوا گنجد",
        "text": "امشب از آن شب هایی نیست که کسی بتواند میان ما قرار گیرد و موجب جدایی گردد . به خاک پایت سوگند یاد می کنم که حتّی ذرّه هم با تمام کوچکی نمی تواند در هوای میان من و تو جای گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 945,
        "beyt": "کلاهِ ناز و تکبّر بنه ، کمر بگشای * که چون تو سرو ندیدم که در قبا گنجد",
        "text": "عشوه گری و غرور را همانند کلاهی از سر بردار و به گوشه ای بیفکن و کمربند خویش را باز کن ، زیرا من بلند قامتی چون تو ندیده ام که قبا گنجایش او را داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 946,
        "beyt": "ز من حکایت هجران مپرس در شب وصل * عتاب کیست که در خلوتِ رضا گنچد ؟",
        "text": "در شب وصال از من داستان جدایی را مپرس ، زیرا سرزنش های روزگار جدایی جرأت حضور در خلوتِ خشنودی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 947,
        "beyt": "مرا شِکر منه و گُل مریز در مجلس * میان خسرو و شیرین شِکر کجا گنجد ؟",
        "text": "در محفل ما گل میفشان و شکر نثار مکن ، در میان خسرو و شیرین چه جایی برای شکر اصفهانی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 948,
        "beyt": "چو شور عشق درآمد ، قرار عقل نماند * درون مملکتی چون دو پادشاه گنجد ؟",
        "text": "آنگاه که شور عشق از در درآید ، عقل قرار از کف می دهد ، به راستی چگونه دو پادشاه می توانند بر سرزمینی فرمان برانند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 949,
        "beyt": "نماند در سر سعدی ز بانگ رود و سرود * مجالِ آنکه دگر پند پارسا گنجد",
        "text": "سر سعدی از نوای رود و سرود چنان پُر گشته است که دیگر جایی برای نصایح پارسا در آن باقی نمانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 950,
        "beyt": "مویت رها مکن که چنین بر هم اوفتد * کآشوب حُسن روی تو در عالَم اوفتد",
        "text": "مگذار گیسوانت این گونه بر هم بیفتد ، زیرا در این صورت زیبایی چهره ات آشوبی در جهان بر پای خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 951,
        "beyt": "گر در میان خَلق پری وار بگذری * فریاد در نهاد بنی آدم اوفتد",
        "text": "اگر مثل پری در خیال مردم به گردش درآیی ، در نهاد آدمیان فریادی به پای خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 952,
        "beyt": "افتادۀ تو شد دلم ای دوست ، دست گیر * در پای مفکنش که چنین دلم کم اوفتد",
        "text": "ای دوست ، دلم در راه تو از پای درآمده ، از من دستگیری کن و دلم را زیر پای خویش میفکن ، زیرا چنین دلی کمتر یافت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 953,
        "beyt": "در رویت آن که تیغ نظر می کشد به جهل * مانند من به تیر بلا محکم اوفتد",
        "text": "آن کسی که از سر نادانی به رویت تیغ نگاه می کشد ، تیر بلا او را مثل من محکم از پای درمی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 954,
        "beyt": "مَشکن دلم که حُقّۀ راز نهان توست * ترسم که راز در کف نامحرم اوفتد",
        "text": "دلم را که صندوقچۀ گوهر راز توست ، نشکن ، زیرا در آن صورت راز عشق تو بر ملا گشته ، به دست نااهلان می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 955,
        "beyt": "وقت است اگر بیایی و لب بر لبم نهی * چندم به جستجوی تو دم بر دم اوفتد ؟",
        "text": "اکنون فرصت مناسبی است که بیایی و لب بر لبم نهی و مرا به بوسه ای مهمان سازی ، آخر تا کی باید در جستجوی تو آه از پس آه از نهادم برآید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 956,
        "beyt": "سعدی ، صبور باش بر این ریشِ دردناک * باشد که اتّفاق یکی مرهم اوفتد",
        "text": "ای سعدی ، بر این جراحت دردناک شکیبایی پیش گیر ، زیرا تواند بود که برای این زخم درونت مرهمی یافت شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 957,
        "beyt": "پیش رویت قمر نمی تابد * خور به حکم تو سر نمی تابد",
        "text": "پیش چهرۀ تابانت مه از تابش بازمی ماند و خورشید هم از حکم تو سرپیچی نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 958,
        "beyt": "آتش اندر درون شب بنِشست * که تنورم مگر نمی تابد",
        "text": "از آنجا که سینۀ سوزانم روشنی ندارد ، آتش درون شب (خورشید) هم نمی تابد و روشنایی نمی بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 959,
        "beyt": "بار عشقت کجا کشد دل من * که قضا و قدر نمی تابد ؟",
        "text": "بار عشق تو را که حتّی قضا و قدر هم از تحمّل آن عاجزند ، دل من چگونه به دوش کشد و حمل کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 960,
        "beyt": "ناوک غمزه بر دل سعدی * مزن ای جان ، چو برنمی تابد",
        "text": "ای جان ، تیر غمزه ات را بر دل سعدی مزن . زیرا قادر به تحمّل آن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 961,
        "beyt": "فرهاد را چو بر رخ شیرین نظر فتاد * دودش به سر درآمد و از پای درفتاد",
        "text": "وقتی نظر فرهاد بر رخ شیرین افتاد ، آه از نهادش بلند شد و از پای درآمده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 962,
        "beyt": "مجنون ز جام طلعت لیلی چو مست شد * فارغ ز مادر و پدر و سیم و زر فتاد",
        "text": "و هنگامی که مجنون از شراب رخسار لیلی از خود بی خود شد . دیگر به پدر و مادر خویش نیندیشید و از زر وسیم هم چشم پوشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 963,
        "beyt": "رامین چو اختیار غم عشق ویس کرد * یکبارگی جدا ز کلاه و کمر فتاد",
        "text": "وقتی که رامین غم عشق ویس را برگزید ، از تاج و تخت پادشاهی جدا افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 964,
        "beyt": "وامق چو کارش از غم عذرا به جان رسید * کارش مدام با غم و آه سَحر فتاد",
        "text": "و هنگامی که کار وامق در غم عشق عذرا از حدّ تحمّل گذشت ، از آن پس مدام ، کارش غصّه خوردن و در سحرگاهان آه کشیدن بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 965,
        "beyt": "زِاین گونه صد هزار کس از پیر و از جوان * مست از شراب عشق چو من بی خبر فتاد",
        "text": "صد هزار نفر پیر و جوان مثل من از شراب عشق سرمست افتاده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 966,
        "beyt": "بسیار کس شدند اسیر کمند عشق * تنها نه از برای من این شور و شر فتاد",
        "text": "این شور و شر عشق فقط گریبان مرا نگرفته است ، بلکه مردمان بسیاری اسیر کمند عشق گشته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 967,
        "beyt": "روزی به دلبری نظری کرد چشم من * زآن یک نظر مرا دو جهان از نظر فتاد",
        "text": "روزی چشم من از سر عشق به دلبری نظری افکند و در اثر آن یک نگاه هر دو جهان در نظرم بی ارزش شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 968,
        "beyt": "عشق آمد آنچنان به دلم در زد آتشی * کز وی هزار سوز ، مرا در جگر فتاد",
        "text": "عشق آمد و چنان آتشی در دلم زد که در اثر آن هزار سوز به جگرم افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 969,
        "beyt": "بر من مگیر ، اگر شدم آشفته دل ز عشق * مانند این بسی ز قضا و قدر فتاد",
        "text": "اگر در اثر عاشقی دلی پریشان دارم ، بر من خردم مگیر . نمونه هایی از این دست در اثر قضا و قدر ، بسیار به وجود آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 970,
        "beyt": "سعدی ، ز خَلق چند نهان راز دل کنی ؟ * چون ماجرای عشق تو یک یک به درفتاد",
        "text": "ای سعدی ، از آنجا که حکایت عشق تو تماماََ آشکار گشته است ، چگونه می توانی راز دل خویش را از مردم پنهان داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 971,
        "beyt": "زآنگه که بر آن صورت خوبم نظر افتاد * از صورت بی طاقتی ام پرده برافتاد",
        "text": "از آن زمانی که چهرۀ زیبایت را مشاهده کردم ، از رخسار بی تابی من پرده برافتاد و سخت بی قرار شدم  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 972,
        "beyt": "گفتیم که عقل از همه کاری به درآید * بیچاره فروماند چو عشقش به سر افتاد",
        "text": "می پنداشتم که عقل از عهدۀ هر کاری برمی آید امّا بیچاره وقتی عاشق شد ، به کار عشق فروماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 973,
        "beyt": "شمشیر کشیده ست نظر بر سَر مردم * چون پای بدارم که ز دستم سپر افتاد ؟",
        "text": "نگاه بر سر مردم شمشیر کشیده است . من که شمشیر از دستم افتاده است ، چگونه می توانم مقاومت نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 974,
        "beyt": "در سوخته پنهان نتَوان داشتن آتش * ما هیچ نگفتیم و ، حکایت به درافتاد",
        "text": "همانطور که آتش در چیز سوخته و مشتعل پنهان نمی ماند ، حکایت سوزش درون ما نیز گرچه سخن نمی گوییم ، آشکار شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 975,
        "beyt": "با هر که خبر گفتم از اوصاف جمیلش * مشتاق چنان شد که چو من بی خبر افتاد",
        "text": "خبر وصف جمال او را با هر کس در میان نهادم ، آنچنان شیفته و مشتاق وی گردید که مثل من بی خبر و حیران ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 976,
        "beyt": "هان ، تا لب شیرین نسِتانَد دلت از دست * کآن کز غم او کوه گرفت ، از کمر افتاد",
        "text": "آگاه باش که لب شیرین ، دل از کفتن نرباید و به عشق مبتلایت نکند . زیرا کسی که از دست غم عشق شیرین لبان به کوه پناه می بُرد ، ناچار خود را از کمرگاه آن به زیر پرتاب می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 977,
        "beyt": "صاحب نظران این نفَس گرمِ چو آتش * دانند که در خرمن من بیشتر افتاد",
        "text": "صاحب دلان می دانند که نفَس گرم عشق که چونان آتشی است ، خرمن مرا بیش از دیگران به آتش کشیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 978,
        "beyt": "نیکم نظر افتاد بر آن مَنظرِ مطبوع * کاوَّل نظرم هر چه وجود از نظر افتاد",
        "text": "بر آن چهرۀ زیبا به دقّت نگریستم . در همان نگاه اوّل هر چیز که در هستی وجود داشت ، در نظرم بی قدر گردید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 979,
        "beyt": "سعدی نه حریف غم او بود ، ولیکن * با رستم دستان بزند هر که درافتاد",
        "text": "سعدی از عهدۀ غم عشق او برنمی آمد ، امّا هر کس که با کاری بزرگ چون غم عشق درگیر شود ، حتّی می تواند به رستم دستان هم بجنگد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 980,
        "beyt": "جان من ، جان من فدای تو باد * هیچت از دوستان نیاید یاد ؟",
        "text": "ای محبوبی که جانم فدای تو باد ، آیا هیچ از دوستان یاد نمی کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 981,
        "beyt": "می رویّ و التفات می نکنی * سرو هرگز چنین نرفت آزاد",
        "text": "می روی و توجّهی نداری ، حتّی سرو هم با آن قامت رعنا این سان آزاد و بی توجّه نمی گذرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 982,
        "beyt": "آفرینِ خدای بر پدری * که تو پرورد و ، مادری که تو زاد",
        "text": "درود خدای بر مادری که تو را بزاد و آفرین خدای بر پدری که تو را پرورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 983,
        "beyt": "بخت نیکت به منتهای امید * برساناد و ، چشم بَد مَرَساد",
        "text": "الهی بخت مساعد تو را به نهایت آمالت برساند و خدای چشم بد را از تو دور کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 984,
        "beyt": "تا چه کرد آن که نقش روی تو بست * که درِ فتنه بر جهان بگشاد ؟",
        "text": "بنگر که که آن کس که روی تو را نگارین آراست ، چه شور و غوغایی در جهان به پای ساخت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 985,
        "beyt": "من بگیرم عنان شَه روزی * گویم از دست خوب رویان داد",
        "text": "من روزی سر راه شاه را می گیرم و از ستم زیبارویان نزد او دادخواهی می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 986,
        "beyt": "تو بدین چشم مست و پیشانی * دل ما بازپس نخواهی داد",
        "text": "تو با این چشمان مست و پیشانی گره خورده و گستاخ ، دل ما را که غارت کردی ، پس نخواهی داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 987,
        "beyt": "عقل با عشق برنمی آید * جَورِ مزدور می بَرد استاد",
        "text": "عقل نمی تواند از عهدۀ عشق برآید و همانطور که استاد باید جور شاگرد را بکشد ، عشق هم باید جور عقل را تحمّل کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 988,
        "beyt": "آن که هرگز بر آستانۀ عشق * پای ننهاده بود ، سر بنهاد",
        "text": "کسی که هرگز عاشق نگشته و به درگاه عشق پای ننهاده بود ، در برابر عشق تسلیم شد و سر را بر آستان آن نهاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 989,
        "beyt": "روی در خاک رفت و ، سر نه عجب * که رود هم در این هوس بر باد",
        "text": "بر آستان عشق روی بر خاک نهادیم و اگر سر هم در این راه بر باد رود ، عجیب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 990,
        "beyt": "مرغ وحشی که می رمید از قید * با همه زیرکی به دام افتاد",
        "text": "مرغ وحشی که از دام می گریخت و مراقب بود که اسیر نشود ، با تمام زیرکی به دام افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 991,
        "beyt": "همه از دست غیر ناله کنند * سعدی از دست خویشتن فریاد",
        "text": "همه از بیگانگان می نالند ولی سعدی از خود به فریاد آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 992,
        "beyt": "روی گفتم که در جهان بنَهم * گردم از قیدِ بندگی آزاد",
        "text": "با خود گفتم : ترک یار و دیار کنم و آواره جهان گردم تا شاید از بند اسارت آزاد گردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 993,
        "beyt": "که نه در بیرون پارس منزل هست * شام و روم است و بصره و بغداد ؟",
        "text": "آیا جز پارس جایگاهی مثل شام و روم و بصره و بغداد یافت نمی شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 994,
        "beyt": "دست از دامنم نمی دارد * خاک شیراز و آب رکناباد",
        "text": "خاک شیراز و آب نهر رکناباد دست از دامنم برنمی دارد و مرا به ماندن در پارس فرامی خواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 995,
        "beyt": "سر تسلیم نهادیم به حکم و رایت * تا چه اندیشه کند رای جهان آرایت",
        "text": "سر خویش را از روی تسلیم در برابر حکم و خواست تو فرود آوردیم و در انتظار این هستیم که ببینیم فکر جهان آرای تو در مورد ما چه تصمیمی خواهد گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 996,
        "beyt": "تو به هر جا که فرود آمدی و خیمه زدی * کس دیگر نتَواند که بگیرد جایت",
        "text": "تو چونان فرمانروایی هستی که به هر کجا فرود آیی و سراپرده برافرازی ، هیچ کس نمی تواند جایت را بگیرد و با تو برابری نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 997,
        "beyt": "همچو مستسقی بر چشمۀ نوشین زلال * سیر نتوان شدن از دیدن مِهرافزایت",
        "text": "همانگونه که بیمار آب طلب از چشمۀ آب شیرین و گوارا سیر نمی شود ، از دیدن تو که مهر را افزون می کند نمی توان سیر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 998,
        "beyt": "روزگاری است که سَودای تو در سر دارم * مگرم سر برود تا برود سَودایت",
        "text": "روزگار درازی است که عشق تو را در اندیشه می پرورانم و قطعاََ این عشق جز با سر باختن از سرم بیرون نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 999,
        "beyt": "قدر آن خاک ندارم که بر او می گذری * که به هر وقت همی بوسه دهد بر پایت",
        "text": "من به اندازۀ آن خاکی هم که بر آن می گذری و بر پایت بوسه می زند ، در نظر تو مقام و منزلتی ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1000,
        "beyt": "دوستان عیب کنندم که نبودی هوشیار * تا فرو رفت به گِل پای جهان پیمانت",
        "text": "دوستان بر من خرده می گیرند که هوشیاری به خرج ندادی تا پایت که می توانست گِرد جهان  برآید ، به گِل فرو شد و اسیر و گرفتار ماندی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1001,
        "beyt": "چشم در سَر به چه کار آید و جان در تن شخص * گر تأمل نکند صورت جان آسایت",
        "text": "چشم و جانی که در سر و تن من است ، اگر نتواند صورت لطیف چون جان تو را خوب بنگرد ، ارزشی نخواهند داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1002,
        "beyt": "دیگری نیست که مِهر تو در او شاید بست * هم در آیینه توان دید مگر همتایت",
        "text": "کس دیگری وجود ندارد که بتوانم آن سان که به تو دل بسته ام به وی عشق ورزم ، مگر اینکه بتوان نظیر و مانند تو را در آینه دید . یعنی همتایی نداری و فقط خودت مانند خودت هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1003,
        "beyt": "روزِ آن است که مردم ره صحرا گیرند * خیز تا سرو بماند خجل از بالایت",
        "text": "امروز روزی است که مردم باید برای سیر و تفرّج به صحرا روند ، برخیز تا سرو از قد و بالایت شرمسار گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1004,
        "beyt": "دوش در واقعه دیدم که نگارین می گفت : * سعدیا ، گوش مکن بر سخن اعدایت",
        "text": "دیشب در خواب معشوق زیباروی خود را دیدم که می گفت : ای سعدی ، به سخن دشمنانت توجّهی نکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1005,
        "beyt": "عاشق صادق دیدار من آنگه باشی * که به دنیا و به عقبی نبُوَد پروایت",
        "text": "زیرا وقتی می توانی برای دیدار من عاشقی راستین به شمار آیی که به دنیا و آخرت بی توجّه باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1006,
        "beyt": "طالب آن است که از شیر نگردانَد روی * یا نباید که به شمشیر بگردد رایت",
        "text": "طالب و خواهان معشوق کسی است که از شیر درنده هم روی نگرداند ، یا اینکه شمشیر هم باعث تغییر او نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1007,
        "beyt": "بیا که نوبت صلح است و دوستی و عنایت * به شرط آنکه نگوییم از آنچه رفت حکایت",
        "text": "ای دوست ، بازگرد که اکنون زمان آشتی و دوستی و لطف است ، به شرط آنکه ماجراهای گذشته را به یاد نیاوریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1008,
        "beyt": "بر این یکی شده بودم که گِرد عشق نگردم * قضای عشق درآمد ، بدوخت چشم درایت",
        "text": "با خود عهد بسته بودم که دیگر گرد عشق نگردم ، امّا عشق مثل قضا درآمد و چشم دانایی ام را بست و مرا گرفتار دل ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1009,
        "beyt": "ملامت منِ مسکین کسی کند که نداند * که عشق تا به چه حدّ است و حُسن تا به چه غایت",
        "text": "فقط کسی که نمی تواند حدّ عشق و غایت زیبایی را تعیین نماید ، منِ مسکین را به دلیل عاشقی سرزنش می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1010,
        "beyt": "ز حرص من چه گشاید ؟ تو ره به خویشتنم ده * که چشم سعی ضعیف است بی چراغ هدایت",
        "text": "از دست آزمندی من کاری ساخته نیست ، پس تو مرا در پناه خویش گیر ، زیرا اگر هدایت تو همانند چراغی در راه تلاشم پرتو نیفکند ، تلاش به تنهایی به جایی نمی رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1011,
        "beyt": "مرا به دست تو خوشتر هلاک جان گرامی * هزارباره که رفتن به دیگری به حمایت",
        "text": "اگر جان عزیزم به دست تو هلاک شود ، برای من هزار بار بهتر است از اینکه برای جلب حمایت دیگری به او پناه برم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1012,
        "beyt": "جنایتی که بکردم ، اگر درست بباشد * فراق روی تو چندین ، بس است حدّ جنایت",
        "text": "اگر جنایتی که مرتکب شده ام درست باشد ، این مقدار از تو دور ماندن برای ععقوبت آن گناه کافی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1013,
        "beyt": "به هیچ روی نشاید خلاف رای تو کردن * کجا برم گله از دست پادشاه ولایت ؟",
        "text": "به هیچ طریقی نمی توانم بر خلاف رای و نظر تو کاری انجام دهم . به راستی از دست فرمانروای ولایت وجودم به چه کسی شکایت کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1014,
        "beyt": "به هیچ صورتی اندر نباشد این همه معنی * به هیچ سورتی اندر نباشد این همه آیت",
        "text": "در هیچ صورتی این قدر معنی وجود ندارد و در هیچ سوره ای این همه آیه دیده نمی شود . صورت تو معانی باطنی بسیاری را در خود گرد آورده و گویی تو سوره ای هستی با نشانه ها و آیه های بسیار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1015,
        "beyt": "کمال حُسن وجودت به وصف راست نیاید * مگر هم آینه گوید ، چنانکه هست حکایت",
        "text": "با وصف کردن نمی توان کمال زیبایی تو را بیان کرد ، مگر اینکه آینه بتواند تو را چنانکه هستی نشان دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1016,
        "beyt": "مرا سخن به نهایت رسید و فکر به پایان * هنوز وصف جمالت نمی رسد به نهایت",
        "text": "سخن من به نهایت رسید و اندیشه ام پایان پذیرفت ، امّا هنوز هم توصیف جمال تو به پایان نرسیده است . به سخن دیگر ، سخن و اندیشه ام از وصف جمالت عاجز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1017,
        "beyt": "فراق نامۀ سعدی به هیچ گوش نیامد * که دردی از سخنانش در او نکرد سرایت",
        "text": "هر گوشی که داستان جدایی سعدی را شنید ، از سخنان دردآلود او متأثّر گشت و درد سعدی به او هم سرایت کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1018,
        "beyt": "گر جان طلبی فدای جانت * سخت است جواب امتحانت",
        "text": "اگر جانم را بخواهی ، فدای جانت باد . پاسخ این آزمون که جانم را قربان تو سازم بسیار آسان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1019,
        "beyt": "سوگند به جانت ار فروشم * یک موی به هر که در جهانت",
        "text": "به جانت قسم یاد می کنم که مویی از سر تو را با هیچ کس در جهان عوض نخواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1020,
        "beyt": "با آنکه تو مِهر کس نداری * کس نیست که نیست مهربانت",
        "text": "با وجود آنکه تو مهر هیچ کس را به دل راه نمی دهی ، هیچ کس وجود ندارد که به تو مهر نورزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1021,
        "beyt": "وِاین سر که تو داری ای ستمکار * بس سر برود بر آستانت",
        "text": "ای ستمگر ، این اندیشه ای که در سر داری ، موجب می شود که سرهای زیادی در راه رسیدن به آستانت از دست برود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1022,
        "beyt": "بس فتنه که در زمین به پا شد * از روی چو ماه آسمانت",
        "text": "چه فتنه هایی که رخسار همانند ماه آسمان تو در زمین به پا کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1023,
        "beyt": "من در تو رسم به جهد ؟ هیهات * کز باد سَبَق بَرَد عنانت",
        "text": "آیا می توانم با جهد و کوشش به تو که از باد هم تندتر می روی برسم ؟ دور و بعید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1024,
        "beyt": "بی یاد تو نیستم زمانی * تا یاد کنم دگر زمانت",
        "text": "من هیچ وقت تو را فراموش نکرده ام که بخواهم بار دیگر تو را به یاد آورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1025,
        "beyt": "کوته نظران کنند ، و حیف است * تشبیه به سرو بوستانت",
        "text": "کوته نظران تو را به سرو بوستان تشبیه می کنند و دریغا که خطا می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1026,
        "beyt": "وَابرو که تو داری ای پری زاد * در صید چه حاجت کمانت",
        "text": "ای پری زاده ، با وجود ابروان کمانی خویش برای صید کردن چه نیازی به کمان داری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1027,
        "beyt": "گویی بدن ضعیف سعدی * نقشی است گرفته از میانت",
        "text": "پنداری که بدن لاغر و ضعیف سعدی نقشی است که آن را از روی کمر باریک تو کشیده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1028,
        "beyt": "گر واسطۀ سخن نبودی * در وهم نیامدی دهانت",
        "text": "اگر کلام به عنوان میانجی برای توصیف دهانت به کار نمی رفت ، حتّی نیروی وهم هم نمی توانست دهانت را از غایت خُردی تصوّر نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1029,
        "beyt": "شیرین تر از این سخن نباشد * الّا دهن شکرفشانت",
        "text": "هیچ سخنی از سخن من شیرین تر نیست و تنها چیزی که می تواند از آن شیرین تر باشد ، دهان شکرافشان تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1030,
        "beyt": "خوش می روی به تنها ، تن ها فدای جانت * مدهوش می گذاری یاران مهربانت",
        "text": "تنها و یکتا به خوشی و خرّمی می روی . تن عاشقان فدای جانت باد که یاران مهربان خویش را با این حرکات متحیّر می سازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1031,
        "beyt": "آیینه ای طلب کن تا روی خود ببینی * وز حُسن خود بمانَد انگشت در دهانت",
        "text": "آیینه ای بطلب و خود را در آن تماشا کن تا از جمال خویش سخت به حکیرت مانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1032,
        "beyt": "قصد شکار داری یا اتّفاق بستان ؟ * عزمی درست باید تا می کشد عنانت",
        "text": "بر سر آنی که به شکار روی یا قصد داری به تفرّج بستان پردازی ؟ برای اینکه بتوان عنانت را به سویی کشید ، لازم است عزم خویش بر یکی جزم نمایی و از تردید به درآیی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1033,
        "beyt": "ای گل بن خرامان ، با دوستان نگه کن * تا بگذرد نسیمی بر ما ز بوستانت",
        "text": "ای زیباروی خرامان ، نگاهی به جانب دوستان بینداز ، باشد که نسیم ، بوی خوشی از بوستان تو به ما رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1034,
        "beyt": "رخت سرای عقلم ، تاراجِ شوق کردی * ای دزدِ آشکارا ، می بینم از نهانت",
        "text": "اسباب خانۀ خِردَم را به دستیاری شوق به تاراج دادی . ای آن که چونان دزدی آشکارا غارتگری می کنی ، من تو را با چشم دل می نگرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1035,
        "beyt": "هر دَم کمند زلفت صیدی دگر بگیرد * پیکان غمزه در دل زَابروی چون کمانت",
        "text": "زلفان چون کمندت هر لحظه صیدی تازه به دام می اندازد و از ابروان کمانی تو غمزه ها هر دم چونان پیکانی در دل می نشیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1036,
        "beyt": "دانی چرا نخفتم ؟ تو پادشاه حُسنی * خفتن حرام باشد بر چشم پاسبانت",
        "text": "ای فرمانروای سرزمین زیبایی ، میدانی چرا خواب به چشمانم نیآمد ؟ زیرا حرام است که نگهبان تو خواب را به چشمان خویش راه دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1037,
        "beyt": "ما را نمی برازد با وصلت آشنایی * مرغی لَبِق تر از من باید هم آشیانت",
        "text": "ما شایستگی وصال تو را نداریم ، مرغی زیرک تر از ما لازم است تا بتواند با تو هم آشیان گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1038,
        "beyt": "من آب زندگانی بعد از تو می نخواهم * بگذار تا بمیرم بر خاک آستانت",
        "text": "اگر تو نباشی ، من آب حیات نمی خواهم ، پس بگذار بر درگاهت جان سپارم زیرا زنده ماندن بعد از تو برایم ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1039,
        "beyt": "من فتنۀ زمانم ، و آن دوستان که داری * بی شک نکاه دارند از فتنۀ زمانت",
        "text": "من در فصاحت و بلاغت فتنه و آشوبی در زمانه به پا کرده و بسیاری را مفتون خود ساخته ام . امّا دوستانی که گِرد تو را گرفته اند ، تو را از اینکه مفتون من شوی ، بر حذر می دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1040,
        "beyt": "سعدی ، چو دوست داری ، آزاد باش و ایمن * ور دشمنی بباشد با هر که در جهانت",
        "text": "ای سعدی ، از آنجا که دوستی یکدل و مهربان داری ، حتّی اگر همه کس در جهان با تو دشمنی ورزند ، آزاد و ایمن باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1041,
        "beyt": "چه لطیف است قبا بر تنِ چون سروِ روانت * آه  اگر چون کمرم دست رسیدی به میانت",
        "text": "لباس بر قامت بلند و موزونت چه لطافتی دارد ؟ ای کاش دستم مثل کمربند به میانت می رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1042,
        "beyt": "در دلم هیچ نیاید ، مگر اندیشۀ وصلت * تو نه آنی که دگر کس بنِشیند به مکانت",
        "text": "جز اندیشۀ وصال تو در خاطرم چیزی نمی گذرد . آری ، تو کسی نیستی که دیگری بتواند جایت را در دل اشغال کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1043,
        "beyt": "گر تو خواهی که یکی را سخن تلخ بگویی * سخن تلخ نباشد ، چو برآید به دهانت",
        "text": "اگر تو اراده کنی که به کسی سخن تلخی بگویی ، آن سخن به دلیل برآمدن از دهان تو شیرین می شود و دیگر تلخی نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1044,
        "beyt": "نه من انگشت نمایم به هواداری رویت * که تو انگشت نمایی و خلایق نگرانت",
        "text": "این تنها من نیستم که به دلیل هواداری از روی زیبایت شهرۀ شهر گشته ام ، بلکه تو نیز شهره ای و مردم همه به تو می نگرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1045,
        "beyt": "درِ اندیشه ببستم ، قلم وهم شکستم * که تو زیباتر از آنی که کنم وصف و بیانت",
        "text": "اندیشه را به کناری نهادم و قلم خیال و پندار را در هم شکستم ، زیرا تو زیباتر از آنی هستی که اندیشه و قلم من بتواند تو را وصف و بیان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1046,
        "beyt": "سرو را قامت خوب است و قمر را رخ زیبا * تو نه آنی و نه اینی ، که هم این است و هم آنت",
        "text": "سرو قامت رعنایی دارد و ماه رخساری زیبا ، تو سرو و ماه نیستی ، امّ تو هم رعنایی و هم زیبایی را بیش از آنها داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1047,
        "beyt": "ای رقیب ، ار نگُشایی درِ دلبند به رویم * این قدَر بازنمایی که دعا گفت فلانت",
        "text": "ای نگهبان ، اگر درِ معشوق را ببه رویم باز نمی کنی ، دست کم به او بگو که فلان تو را دعا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1048,
        "beyt": "من همه عمر بر آنم که دعاگوی تو باشم * گر تو خواهی که نباشم ، تن من برخیِ جانت",
        "text": "من می خواهم که در تمام عمر تو را دعا گویم ، اگر تو می خواهی تو را دعا نکنم ، یا می خواهی که وجود نداشته باشم ، تنم فدای جانت باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1049,
        "beyt": "سعدیا ، چاره ثبات است و مدارا و تحمّل * من که محتاج تو باشم ، ببَرم بار گرانت",
        "text": "ای سعدی ، از پایداری و شکیبایی و بردباری گریزی نیست . من که به تو نیازمندم بار سنگین جور و جفای این راه را بر خود هموار خواهم ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1050,
        "beyt": "چو نیست راهِ برون آمدن ز میدانت * ضرورت است چو گوی احتمال چوگانت",
        "text": "از آنجا که نمی توان از پرداختن به تو چشم پوشید ، پس ناگزیر باید همانند گوی ضربه های چوگانت را تحمّل کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1051,
        "beyt": "به راستی که نخواهم بریدن از تو امید * به دوستی که نخواهم شکست پیمانت",
        "text": "به حقیقت سوگند یاد می کنم که از تو قطع امید نخواهم کرد و به دوستی قسم می خورم که عهد و میثاق با تو را نخواهم شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1052,
        "beyt": "گَرَم هلاک پسندی ، ورم بقا بخشی * به هر چه حکم کنی ، نافذ است فرمانت",
        "text": "اگر می پسندی که هلاکم سازی و چنانچه اراده کرده ای که مرا باقی بگذاری ، برایم یکسان است ، زیرا هر چیزی که دستور دهی ، فرمانت روان و مؤثر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1053,
        "beyt": "اگر تو عیدِ همایون به عهد بازآیی * بخیلم ار نکنم خویشتن به قربانت",
        "text": "ای محبوب من ، اگر تو که عیدی میمون و خجسته هستی ، پیمان خویش نگه داری و بدان عمل کنی ، بخیلم اگر خود را قربانی تو نسازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1054,
        "beyt": "مهِ دو هفته ندارد فروغ چندانی * که آفتاب که می تابد از گریبانت",
        "text": "دیگر ماه تمام روشنایی زیادی ندارد ، زیرا سپیدی گردن و سینه ات که چونان آفتابی از گریبانت می تابد ، به آن مجال پرتو افشانی نمی دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1055,
        "beyt": "اگر نه سرو ، که طوبی برآمدی در باغ * خجل شدی چو بدیدی قد خرامانت",
        "text": "سرو نه حتّی درخت بهشتی طوبی هم به باغ می آمد و خرامیدن قامت تو را می دید ، شرمسار می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1056,
        "beyt": "نظر به روی تو صاحب دلی نیندازد * که بیدلش نکند چشم های فتّانت",
        "text": "هیچ صاحب دلی وجود ندارد که به چشمان فتّان تو بنگرد و دل از کف ندهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1057,
        "beyt": "غلام همّت شنگولیان و رندانم * نه زاهدان که نظر می کنند پنهانت",
        "text": "عزم و اراده سرخوشان و رندان عاشق پیشه را می ستایم که به تو صادقانه عشق می ورزند و بیزارم از کردار زاهدان که در نهان دل با تو دارند ، ولی شهامت آشکار کردن عشق در آنان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1058,
        "beyt": "بیا و گر همه بد کرده ای ، که نیکت باد * دعای نیکان از چشمِ بد ، نگهبانت",
        "text": "گرچه یکسره با ما جفا کرده ای ، نیکی نصیبت باد ، بازگرد که دعای نیکمردان تو را از چشم بد در امان می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1059,
        "beyt": "به خاک پات که گر سر فدا کند سعدی * مقصّر است هنوز از ادای احسانت",
        "text": "به خاک پایت سوگند یاد می کنم که اگر سعدی در راه عشق تو سر ببازد ، هنوز هم در ادای دین نسبت به نیکی تو کوتاهی کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1060,
        "beyt": "جان و تنم ای دوست فدای تن و جانت * مویی نفُروشم به همه مُلک جهانت",
        "text": "ای دوست ، جسم و روحم فدای تن و جانت باد ، تمام سلطنت جهان را با با مویی از تو مبادله نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1061,
        "beyt": "شیرین تر از این لب نشِنیدم که سخن گفت * تو خود شِکری یا عسل آب دهانت ؟",
        "text": "نشنیدم که هیچ لبی از لب تو شیرین تر سخن گفته باشد ، آیا وجودت شکر است یا آب دهانت شهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1062,
        "beyt": "یک روز عنایت کن و تیری به من انداز * باشد که تفرّج بکنم دست و کمانت",
        "text": "روزی عنایتی فرما و تیری به جانبم رها کن . شاید که در این صورت بتوانم دست و کمان تو را تماشا کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1063,
        "beyt": "گر راه بگردانی و گر روی بپوشی * من می نگرم گوشۀ چشم نگرانت",
        "text": "اگر مسیر خود را تغییر دهی و چهره بپوشانی ، من به گوشۀ چشمانت که میلی به جانب من دارند ، نگاه می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1064,
        "beyt": "بر سرو نباشد رُخِ چون ماهِ منیرت * بر ماه نباشد قدِ چون سروِ روانت",
        "text": "چهرۀ چون ماهت بر قامت سرو وجود ندارد و ماه هم با تمام زیبایی قامتی موزون و متناسب چون قامت تو ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1065,
        "beyt": "آخر چه بلایی تو که در وصف نیایی ؟ * بسیار بگفتیم و نکردیم بیانت",
        "text": "ای یار ، تو چه فتنه و آشوبی هستی که در وصف نمی گنجی ؟ زیرا ما در بارۀ تو بسیار سخن گفتیم ، ولی نتوانستیم تو را آنچنان که هستی بیان کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1066,
        "beyt": "هر کس که ملامت کند از عشق تو ما را * معذور بدارند چو بینند عیانت",
        "text": "تمام کسانی که ما را از عشق تو سرزنش می کردند ، وقتی تو را آشکارا ببینند ، عذر عاشقی ما را خواهند پذیرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1067,
        "beyt": "حیف است چنین روی نگارین که بپوشی * سودی به مساکین رسد آخر چه زیانت ؟",
        "text": "موجب دریغ است که چهرۀ زیبایت را پنهان سازی ، اگر دوستداران مشتاقت آن را ببینند ، به تو چه زیانی می رسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1068,
        "beyt": "بازآی که در دیده بمانده ست خیالت * بنشین که به خاطر بگِرفته ست نشانت",
        "text": "بازگرد و بنشین ، زیرا تصویر خیالی تو در آیینۀ چشمانم باقی مانده و اثر و نشانت در ذهنم نقش بسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1069,
        "beyt": "بسیار نباشد دلی از دست بدادن * از جان رمقی دارم و هم برخیِ جانت",
        "text": "دل از کف دادن و عاشق شدن مسئلۀ مهمی نیست . نیمه جانی دارم آن را هم فدای جانت خواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1070,
        "beyt": "دشنامِ کرَم کردی و گفتیّ و شنیدم * خرّم تن سعدی که برآمد به زبانت",
        "text": "کرامت کردی که به من دشنام دادی ، شنیدم ، خوشا به حال شخص سعدی که نامش را بر زبان جاری ساختی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1071,
        "beyt": "ای جان خردمندان گوی خم چوگانت * بیرون نرود گویی کُافتاد به میدانت",
        "text": "ای کسی که جان خردمندان در خم چوگان تو اسیر مانده است ، بدان که هر گویی که به میدان تو افتد هرگز از آن بیرون نمی رود . به سخن دیگر ، خردمندان اسارت در خم چوگان تو را بر آزادی ترجیح می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1072,
        "beyt": "روزِ همه سر بر کرد از کوه و ، شبِ ما را * سر بر نکند خورشید ، الّا ز گریبانت",
        "text": "برای همگان روز هنگامی فرامی رسد که خورشید از کوه سر بر می آورد ، امّا خورشید درخشان چهره ات در شب ما فقط از گریبان تو سر بر می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1073,
        "beyt": "جان در تن مشتاقان از ذوق به رقص آید * چون باد بجنبانَد شاخی ز گلستانت",
        "text": "اگر باد شاخه ای را از گلستان وجود تو به حرکت درآورد و اشتیاق را در عاشقانت به پا کند ، جان آنان در تنشان به رقص و پای کوبی خواهد پرداخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1074,
        "beyt": "دیوار سرایت را نقّاش نمی باید * تو زینت ایوانی ، نه صورت ایوانت",
        "text": "دیوار خانه ات به صورتگر نیازی ندارد ، زیرا آنچه سرایت را می آراید ، نقش دیوارهای آن نیست بلکه تو خود موجب زیبایی و آراستگی آن هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1075,
        "beyt": "هر چند نمی سوزد بر من دل سنگینت * گویی دل من سنگی است در چاه زنخدانت",
        "text": "دل سخت تو بر من نمی سوزد و به رحم نمی آید ، گویی دل من در بی قدری به سنگی می ماند که در چاه زنخدانت افتاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1076,
        "beyt": "جان باختن آسان است اندر نظرت ، لیکن * این لاشه نمی بینم شایستۀ قربانت",
        "text": "جان فشانی در پیش تو کار دشواری نیست ، امّا من این جان بی قدر خود را که لاشه ای می ماند ، شایسته قربان کردن در راه تو نمی دانم . ما پیش از نثار جان در راهت بی جان گشته ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1077,
        "beyt": "با داغ تو رنجوری بِه کز نظرت دوری * پیش قدمت مردن خوشتر که به هجرانت",
        "text": "رنجوری در اثر داغ تو برای من بسی بهتر از آن است که از تو دور بمانم . در زیر گام هایت جان دادن شایسته تر است از اینکه در اثر دوری از تو بمیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1078,
        "beyt": "ای بادیۀ هجران ، تا عشقِ حرم باشد * عشّاق نیندیشند از خار مُغیلانت",
        "text": "ای بیابان جدایی ، تا زمانی که شور و شوقی برای رسیدن به حرم وجود دارد ، دشواری های راه ، عاشقانت را به هراس نمی افکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1079,
        "beyt": "دیگر نتوانستم از فتنه حذر کردن * زآنگه که درافتادم با قامت فتّانت",
        "text": "از زمانی که قامت دلربا و سِحر کننده ات مرا مجذوب ساخت ، دیگر حذر کردن از فتنه برایم مقدور نبوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1080,
        "beyt": "شاید که در این دنیا مرگش نبُوَد هرگز * سعدی که تو جان دارد ، بل دوستر از جانت",
        "text": "شایسته است که سعدی به دلیل آنکه تو را مثل جان خویش می داند ، بلکه بیش از جانش دوست دارد ، در این دنیا مرگی نداشته باشد و جاودانه گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1081,
        "beyt": "بسیار چو ذوالقرنین آفاق بگردیده ست * این تشنه که می میرد بر چشمۀ حیوانت",
        "text": "این تشنه ای که در کنار چشمۀ آب حیات تو جان می دهد ، مثل اسکندر جهان را برای دستیابی به آن چشمه زیر پای نهاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1082,
        "beyt": "آفرینِ خدای بر جانت * که چه شیرین ، لب است و دندانت",
        "text": "درود خدای بر تو باد که چه لب و دندان شیرینی داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1083,
        "beyt": "هر که را گم شده ست یوسف دل * گو ببین در چه زنخدانت",
        "text": "به هر کس که دلش مثل یوسف گم شده است ، بگو که آنرا در چاه زنخدانت ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1084,
        "beyt": "فتنه در پارس برنمی خیزد * مگر از چشم های فتّانت",
        "text": "در پارس هیچ آشوبی به پای نمی شود مگر آنکه چشمان فتنه انگیز تو آن را به وجود آورده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1085,
        "beyt": "سرو اگر نیز آمدی و شدی * نرسیدی به گَرد جَولانت",
        "text": "اگر سرو حرکت هم می داشت و رفت و آمدی می کرد ، باز هم به گرد حرکات تو نمی رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1086,
        "beyt": "شبِ تو روزِ دیگران باشد * کآفتاب است در شبستانت",
        "text": "تو مثل آفتابی و شبستان تو بر اثر وجودت مثل روز روشن می گردد ، پس شب تو با روز دیگران برابر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1087,
        "beyt": "تا کی ای بوستان روحانی * گله از دست بوستانبانت ؟",
        "text": "ای معشوق زیبا و روحانی ، تا کی باید از دست نگهبان تو شکوه داشته باشیم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1088,
        "beyt": "بُلبُلانیم ، یک نفَس بگذار * تا بنالیم در گلستانت",
        "text": "ما همانند بلبلان نغمه سرای رخسارت هستیم ، پس بگذار لحظه ای در گلستان وجودت ناله سر دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1089,
        "beyt": "گر هزارم جفا و جَور کنی * دوست دارم هزار چندانت",
        "text": "اگر هزار بار بر من جور و جفا روا داری ، باز هم هزار برابر دوستت دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1090,
        "beyt": "آزمودیم زور بازوی صبر * و آبگینه ست پیش سندانت",
        "text": "توانایی بازوی شکیبایی را امتحان کردیم ، گویی توانایی آن مثل توانایی شیشه است در برابر سندان دوری تو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1091,
        "beyt": "تو وفا گر کنی و گر نکنی * ما به آخر بَریم پیمانت",
        "text": "اگر تو بر سر پیمان خویش بمانی یا نه ، ما عهد خویش را با تو به پایان می بریم و وفادا می مانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1092,
        "beyt": "مژده از من ستان به شادی وصل * گر بمیرم به درد هجرانت",
        "text": "اگر در دوری از تو جان بسپارم ، این مرگ را مژده ای دان که برای رسیدن به تو می پردازم . مردن من رسیدن به توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1093,
        "beyt": "سعدیا ، زنده عارفی باشی * گر برآید در این طلب جانت",
        "text": "ای سعدی ، اگر در راه طلب معشوق جانت را فدا سازی ، عارفی زنده و جاوید خواهی بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1094,
        "beyt": "ای که رحمت می نیاید بر مَنَت * آفرین بر جان و رحمت بر تنت",
        "text": "ای کسی که دلت بر من نمی سوزد ، درود بر جانت و رحمت و بخشایش بر تنت باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1095,
        "beyt": "قامتت گویم که دلبند است و خوب ؟ * یا سخن یا آمدن یا رفتنت ؟",
        "text": "سراپای تو حُسن است . نمی دانم قامتت را به دلبندی و خوبی بستایم ، یا سخن گفتن و آمدن و رفتنت را ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1096,
        "beyt": "شرمش از روی تو باید آفتاب * کاندر آید بامداد از روزنت",
        "text": "آفتابی که هر بامداد از دریچۀ خانه ات به درون می تابد ، باید از چهرۀ تابانت شرمسار باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1097,
        "beyt": "حُسن اندامت نمی گویم به شرح * خود حکایت می کند پیراهنت",
        "text": "ضرورتی ندارد که از زیبایی و تناسب اندام تو مشروح سخن بگویم ، زیرا پیراهن تو به خوبی این زیبایی را بیان می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1098,
        "beyt": "ای که سر تا پایت از گل خرمن است * رحمتی کن بر گدای خرمنت",
        "text": "ای زیبارویی که سراپایت خرمنی از گل است . بر این گدای خرمنت رحمتی آور و او را محروم مساز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1099,
        "beyt": "ماه رویا ، مهربانی پیشه کن * سیرتی چون صورت مستحسنت",
        "text": "ای معشوق ماه رو ، مهربانی پیش گیر ، زیرا باید رفتارت هم مثل صورتت نیکو باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1100,
        "beyt": "ای جمال کعبه ، رویی باز کن * تا طوافی می کنم پیرامُنت",
        "text": "ای زیبایی که چونان کعبه روی پوشانده ای ، پرده برافکن و چهره ی بنما تا در گرداگرد حرمت بگردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1101,
        "beyt": "دست گیر این پنج روزم در حیات * تا نگیرم در قیامت دامنت",
        "text": "در این زندگانی پنج روزۀ کوتاه یاری ام کن تا در قیامت برای این بی توجّهی دامنت نگیرم و دادخواهی و تظلّم نکنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1102,
        "beyt": "عزم دارم کز دلت بیرون کنم * وَاندرون جان بسازم مسکنت",
        "text": "بر سر آنم که تو را از دل بیرون کنم و در میان جان جای دهم ، زیرا دل برای تو جایگاه مناسبی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1103,
        "beyt": "درد دل با سنگدل گفتن چه سود ؟ * باد سردی می دمم در آهنت",
        "text": "چه سودی دارد که عاشق ، غم دل با معشوق سنگدل در میان نهد ؟ آری ، دم سرد من در دل آهنینت اثری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1104,
        "beyt": "گفتم : از جَورت بریزم خون خویش * گفت : خون خویشتن در گردنت",
        "text": "به معشوق گفتم : از دست غمت خود را هلاک خواهم ساخت . گفت : در این صورت خونت به گردن خودت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1105,
        "beyt": "گفتم : آتش در زنم آفاق را * گفت : سعدی ، در نگبرد با مَنت",
        "text": "به یار گفتم : همۀ جهان را به آتش می کشم ، گفت : ای سعدی ، آتش تو بر من مؤثر نخواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1106,
        "beyt": "این که تو داری ، قیامت است ، نه قامت * وِاین نه تبسّم ، که معجز است و کرامت",
        "text": "این که تو داری قد و قامت نیست بلکه قیامتی است که به پا گشته است . و این خندۀ شیرین نیست بلکه همچون معجزه و کرامت و خارق عادت بشری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1107,
        "beyt": "هر که تماشای روی چون قمرت کرد * سینه سپر کرد پیش تیر ملامت",
        "text": "هر کس به روی همچون ماهت بنگرد ، عاشق می گردد و از آن پس باید در برابر تیرهای سرزنش سینۀ خویش را سپر سازد و از ملامت نهراسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1108,
        "beyt": "هر شب و روزی که بی تو می رود از عمر * بر نفَسی می رود هزار ندامت",
        "text": "برای هر نفسی از عمرم که بی تو در شبانه روز سپری می شود ، هزار بار پشیمانی احساس می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1109,
        "beyt": "عمر نبود آنچه غافل از تو نشستم * باقی عمر ایستاده ام به غرامت",
        "text": "روزگارانی را که از تو غافل بوده ام ، از شمار عمر خویش محسوب نمی دارم و آماده ام که برای تلافی آن غفلت بقیّه عمر را تاوان بپردازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1110,
        "beyt": "سرو خرامان چو قدّ معتدلت نیست * آن همه وصفش می کنند به قامت",
        "text": "سرو که به خاطر قامت بلندش ستوده می شود ، از لحاظ اعتدال قامت به پای تو نمی رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1111,
        "beyt": "چشم مسافر که بر جمال تو افتاد * عزم رحیلش بَدل شود به اقامت",
        "text": "اگر چشم مسافری در حال سفر بر قامت تو بیفتد ، تصمیم او برای سفر به عزم ماندن تبدیل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1112,
        "beyt": "اهل فَریقَین در تو خیره بمانند * گر بروی در حسابگاه قیامت",
        "text": "آنگاه که تو برای محاسبۀ قیامت حاضر می آیی ، جنّ و آدمیان در جمال تو به تحیّر می مانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1113,
        "beyt": "این همه سختی و نامرادی سعدی * چون تو پسندی ، سعادت است و سلامت",
        "text": "این همه عذاب و سختی و ناکامی که سعدی تحمّل می کند ، اگر تو می پسندی ، برای او در حکم خوشبختی و تندرستی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1114,
        "beyt": "ای کسوت زیبایی بر قامت چالاکت * زیبا نتَواند دید ، الّا نظر پاکت",
        "text": "ای کسی که زیبایی چونان جامه ای بر قامت بلندت دوخته شده است ، جز نگاه پاک قادر به دیدن آن زیبایی نیست . به سخن دیگر چشم آلوده نظر توان درک جمالت را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1115,
        "beyt": "گر منزلتی دارم ، بر خاک درت میرم * باشد که گذر باشد یک روز بر آن خاکت",
        "text": "برای خود پایگاهی رفیع تر از این نمی شناسم که بر خاک آستانت جان دهم ، تا شادید روزی بر خاک من گذر کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1116,
        "beyt": "دانم که سَرم روزی در پای تو خواهد شد * هم در تو گریزندم دست من و فتراکت",
        "text": "می دانم که روزی سرم در پای تو خواهد افتاد ، فقط به تو پناه می آورم و دست من فقط فتراک تو را می گیرد و فقط از تو یاری می طلبم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1117,
        "beyt": "ای چشم خرد حیران در مَنظر مطبوعت * وِای دست نظر کوتاه از دامن ادراکت",
        "text": "ای محبوبی که خرد قادر به مشاهدۀ جمال دلپذیر تو نیست ، اندیشه نیز از دست یازیدن به ادراک تو ناتوان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1118,
        "beyt": "گفتم که نیاویزم با مار سَر زلفت * بیچاره فروماندم پیش لب ضحّاکت",
        "text": "عزم آن داشتم که با سر زلفت که به ماه می ماند ، درگیر نشوم ، امّا در برابر لب خندانت عنان از کف داده ، درمانده شدم و اسیر گیسوانت گشتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1119,
        "beyt": "مه روی بپوشانَد ، خورشید خجل مانَد * گر پرتو روی افتد بر طارم افلاکت",
        "text": "اگر پرتو روی تابانت بر آسمان بتابد ، ماه پرتو افشانی نمی کند و خورشید در برابر پرتو رویت شرمسار می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1120,
        "beyt": "گر جمله ببخشایی ، فضل است بر اصحابت * ور جمله بسوزانی ، حکم است بر املاکت",
        "text": "اگر تمام دوستانت را عفو کنی و از گناهانشان درگذری ، این احسان توست بر آنان و چنانچه همه را به آتش بکشی ، گویی به اختیار املاک خویش را سوزانده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1121,
        "beyt": "خون همه کس ریزی ، از کس نَبوَد بیمت * جرم همه کس بخشی ، از کس نَبوَد باکت",
        "text": "خون همه را می ریزی و از هیچ کس هراسی به دل راه نمی دهی و از گناهان همه درمی گذری بی آنکه پروای کسی داشته باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1122,
        "beyt": "چندانکه جفا خواهی می کن ، که نمی گردد * غم گِرد دل سعدی با یاد طربناکت",
        "text": "هر قدر که دوست داری به سعدی ستم کن ، زیرا با وجود خاطرۀ شادی بخش تو غم نمی تواند گرد او بگردد و بر وی اثر گذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1123,
        "beyt": "هر که دلآرام دید ، از دلش آرام رفت * چشم ندارد خلاص ، هر که در این دام رفت",
        "text": "هر کس معشوقی را ببیند ، قرار و ارام از کف می دهد و از این روی ، هر کس که به دام عشق درافتاد ، نباید انتظار رهایی داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1124,
        "beyt": "یاد تو می رفت و ، ما عاشق و بیدل بُدیم * پرده برانداختی ، کار به اتمام رفت",
        "text": "آنگاه که فقط نامی در میان بود ، ما عاشقی دل از کف داده بوریم . اکنون که از حجاب برون آمدی و ما تو را آشکارا دیدیم ، کار عشق به انتها رسید و کمال یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1125,
        "beyt": "ماه نتابد به روز ، چیست که در خانه تافت ؟ * سرو نرُوید به بام ، کیست که بر بام رفت ؟",
        "text": "ماه در روز نمی تابد ، پس این که در خانه می تابد ؟ درخت سرو بر بام نمی روید ، پس این که بر بام رفته است کیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1126,
        "beyt": "مشعله ای برفروخت پرتو خورشید عشق * خرمن خامان بسوخت ، خانگه عام رفت",
        "text": "عشق به سان خورشید پرتوافشانی کرد و شعله ای برافروخت که در اثر آن ، حاصل خواص و هستی عوام به آتش کشیده شد و سوخت و از میان رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1127,
        "beyt": "عارف مجموع را در پس دیوار صبر * طاقت صبرش نبود ، ننگ شد و نام رفت",
        "text": "عارف آسوده خاطر و متمرکز که در پشت دیوار پنهان بود و داعیۀ صبر داشت ، در اثر شیفتگی طاقت از کف داد و شهرت و اعتبارش به باد رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1128,
        "beyt": "گر به همه عمر خویش با تو برآرم دَمی * حاصل عمر آن دَم است ، باقی ایّام رفت",
        "text": "اگر در سراسر زندگانی ام فقط لحظه ای با تو به سر برم ، حاصل تمام عمرم همان یک لحظه است و بقیه ایّام عمر به بطالت گذشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1129,
        "beyt": "هر که هوایی نپخت ، یا به فراقی نسوخت * آخر عمر از جهان چون برود ، خام رفت",
        "text": "هر کس که هوای عشق در سر نداشت ، یا در اثر فراق و جدایی نسوخت ، وقتی در انتهای عمر از جهان برود ، خام و بی حاصل رفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1130,
        "beyt": "ما قدم از سَر کنیم در طلب دوستان * راه به جایی نبُرد ، هر که به اَقدام رفت",
        "text": "ما در راه طلب دوستان سَر خویش را قدم کرده و این راه را با سر می پوییم . آری ، هر کس در راه طلب دوست با پا راه رود ، به مقصد و مقصود نخواهد رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1131,
        "beyt": "همّت سعدی به عشق میل نکردی ، ولی * مِی چو فروشُد به کام ، عقل به ناکام رفت",
        "text": "تا سعدی عاقل بود ، اراده اش تمایلی به عشق نشان نمی داد امّا هنگامی که می عشق به کام او رسید ، ناچار عقل از او زایل شد و عشق بر وی سلطه یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1132,
        "beyt": "چشمت چو تیغ غمزۀ خونخوار بر گرفت * با عقل ، هوش خَلق به پیکار بر گرفت",
        "text": "هنگامی که چشمان تو غمزۀ خونخوار را چونان شمشیری برکشید ، هوش مردم با خرد به ستیزه درآمد و عشق را به عقل ترجیح داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1133,
        "beyt": "عاشق ز سوز درد تو فریاد در نهاد * مؤمن ز دست عشق تو زنّار بر گرفت",
        "text": "چون عقل نماند ، عاشق در اثر سوزی که درد عشق تو در وی پدید آورده بود ، به فریاد آمد و مؤمن بر اثر غلبۀ عشق تو کافر شد و زنّار بست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1134,
        "beyt": "عشقت بنای عقل به کلّی خراب کرد * جَورت درِ امید به یکبار بر گرفت",
        "text": "عشق تو خِرد را مثل بنایی کاملاََ ویران ساخت و جور و ستم تو دروازۀ خانۀ امیدواری را به گونه ای بست که دیگر امیدی در دل نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1135,
        "beyt": "شوری ز وصف روی تو در خانگه فتاد * صوفی طریق خانۀ خمّار بر گرفت",
        "text": "در اثر وصف روی تو آنچنان شور و غوغایی در خانقاه برپا شد که صوفی ترک تصوّف کرد و راهی خانۀ می فروش گشت . ( صوفیگری را راه مناسبی برای رسیدن به تو ندانست . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1136,
        "beyt": "با هر که مشورت کنم از جَور آن صنم * گوید : ببایدت دل از این کار برگرفت",
        "text": "در باب جور و ستم معشوق زیبارو با هر کس مشورت می کنم ، می گوید : لازم است که از این کار دلدادگی دست برداری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1137,
        "beyt": "دل بر توانم از سَر جان بر گرفت و ، چشم * نتوانم از مشاهدۀ یار بر گرفت",
        "text": "می توانم در راه عشق از جان دست بشویم ، امّا قادر نیستم که از دیدن یار چشم بردارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1138,
        "beyt": "سعدی به خفیه خون جگر خورد بارها * این بار پرده از سَر اسرار بر گرفت",
        "text": "سعدی بارها و به طور پنهانی رنج عشق را تحمّل کرده و دم برنیاورده بود ، امّا این بار از روی این کار پرده برگرفت و آن را آشکارا مطرح کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1139,
        "beyt": "دلم از دست غمت دامن صحرا بگِرفت * غمت از سَر نَنَهم ، گر دلت از ما بگِرفت",
        "text": "غمت باعث شد که دلم دست به دامن صحرا شود و بدآن پناه برد ، امّا اگر چه دلت از ما ملول شد ، غمت را از سَر بیرون نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1140,
        "beyt": "خال مُشکین تو از بنده چرا در خط شد ؟ * مگر از دود دلم روی تو سَودا بگِرفت",
        "text": "چرا خال سیاه تو از من رنجی به دل گرفت ؟ همانا به این دلیل است که دود آتش دلم این سیاهی خال را در چهرۀ تو به وجود آورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1141,
        "beyt": "دوش چون مشعلۀ شوق تو بگرفت وجود * سایه ای در دلم انداخت که صد جا بگرفت",
        "text": "دیشب هنگامی که اشتیاق تو مثل مشعلی تمتم وجودم را روشن کرد ، آنچنان دلم را زیر سلطۀ نور خویش قرار داد که صد جای آن را به آتش کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1142,
        "beyt": "به دَم سرد سحرگاهی من بازنشست * هر چراغی که زمین از دل صهبا بگرفت",
        "text": "آه سرد سحرگاهی من هر چراغی را که زمین از سرخی شراب برافروخته بود ، خاموش کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1143,
        "beyt": "الغیاث ، از منِ دل سوخته ای سنگین دل * در تو نگرفت ، که خون در دل خارا بگرفت",
        "text": "ای بی رحم سنگدل ، به فریاد من دل سوخته برس ، زیرا همین فریادهای من که در تو اثری ندارد ، در دل سنگ سخت اثر کرد و آن را خون کرد و آن خون به شکل لاله از درون سنگ بیرون زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1144,
        "beyt": "دل شوریدۀ ما عالَم اندیشۀ ماست * عالَم از شوق تو در تاب ، که غوغا بگرفت",
        "text": "دنیای تفکّر و اندیشۀ ما این دل شوریده ای است که از عشق تو به دست آورده ایم ، ولی دنیا در اثر غوغایی که عشقت در آن بر پا کرده ، از شوق و شور پر تب و تاب گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1145,
        "beyt": "برِبود انده تو صبرم و نیکو برِبود * بگِرفت انده تو جانم و زیبا بگرفت",
        "text": "غم تو صبر از دلم ربود و چه خوب شد که در اثر عشق تو بی تاب شدم  . غم تو با زیبایی و شکوه جانم را تسخیر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1146,
        "beyt": "دل سعدی همه زَایّام تو پرهیزد * سَر زلف تو ندانم به چه یارا بگرفت ؟",
        "text": "دل سعدی همواره از روزهای بلا و گرفتاری بر حذر می ماند ، نمی دانم با کدام توانایی تن به بلای عشق داد و به سر زلف تو چنگ زد ؟ ( یعنی سر زلف تو بلا و گرفتاری است ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1147,
        "beyt": "عشق در دل ماند و یار از دست رفت * دوستان ، دستی که کار از دست رفت",
        "text": "دوستی و عشق در دل ماند ، ولی یار راه جدایی گزید و رفت . ای دوستان ، همّتی کنید که کار عاشقی از حد گذشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1148,
        "beyt": "ای عجب گر من رسم در کار دل * کی رسم ؟ چون روزگار از دست رفت",
        "text": "شگفتا اگر بتوانم به کار و بار دل و عاشقی دست یابم ، هرگز نمی توانم ، زیرا عمر و روزگار را از دست داده ام و زمانی برای این کار ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1149,
        "beyt": "بخت و رای و زور و زر بودم ، دریغ * کاندر این غم هر چهار از دست رفت",
        "text": "بخت و اقبالی و اندیشه و ثروت و قدرتی داشتم ، امّا صد حیف که این چهار چیز را در غم عشق از دست دادم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1150,
        "beyt": "عشق و سَودا و هوس در سَر بماند * صبر و آرام و قرار از دست رفت",
        "text": "مهرورزی و خیال عشق و تمایل به آن در دل ماند و در مقابل ، شکیبایی و آرامش و قرار از دست رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1151,
        "beyt": "گر من از پای اندر آیم ، گو در آی * بهتر از من صد هزار از دست رفت",
        "text": "اگر من در راه عشق از پای درآیم اهمّیّتی ندارد ، زیرا هزاران نفر بهتر از من در این راه از دست رفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1152,
        "beyt": "بیم جان کِاین بار خونم می خورَد * ورنه ، این دل چند بار از دست رفت",
        "text": "این بار بیم آن دارم که جانم را بر سر کار عشق گذارم . نگران دل نیستم ، زیرا آن را چند بار از دست داده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1153,
        "beyt": "موکب سَودا جهانیدن چه سود ؟ * چون زمام اختیار از دست رفت",
        "text": "چه سود که اسب خیال را به حرکت درآورم ؟ زیرا عنان اختیار را از دست داده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1154,
        "beyt": "سعدیا ، با یار عشق آسان بوَد  * عشق باز اکنون که یار از دست رفت",
        "text": "ای سعدی ، عشق ورزیدن با یاری که در پیشت حاضر است آسان است . اگر عاشق صادقی ، اینک که یار از دست رفته و غایب است عشق بورز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1155,
        "beyt": "کیست آن لعبت خندان که پری وار برفت ؟ * که قرار از دل دیوانه به یکبار برفت",
        "text": "آن معشوق زیبا و خندان کیست که مثل پری از نظر غایب شد و با رفتن او قرار و آرام یکباره از دل دیوانه سلب گردید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1156,
        "beyt": "باد بوی گل رویَش به گلستان آورد * آب گلزار بشد ، رونق عطّار برفت",
        "text": "باد بویی از چهرۀ گلگون او به گلستان آورد و بر اثر بوی خوشش آبروی گلزار بر باد شد و عطر فروشی از رونق افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1157,
        "beyt": "صورت یوسفِ نادیده صفت می کردیم * چون بدیدیم ، زبان سخن از یاد برفت",
        "text": "ما صورت زیبای یوسفِ ندیده را توصیف می کردیم امّا هنگامی که آن را دیدیم ، دیگر سخن توانایی توصیف آن را از دست دادیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1158,
        "beyt": "بعد از این ، عیب و ملامت نکنم مستان را * که مرا در حق این طایفه انکار برفت",
        "text": "از این پس بر مستان خرده نمی گیرم و آنان را ملامت نمی کنم ، زیرا انکار من در حق ایشان از بین رفت و دیگر منکر آنان نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1159,
        "beyt": "در سَرم بود که هرگز ندهم دل به خیال * به سَرت کز سَر من آن همه پندار برفت",
        "text": "در این اندیشه بودم که هرگز به خیال دل نبازم و اسیر آن نگردم . به سرت سوگند می خورم که آن اندیشه ها از سرم رفت و به خیال دل سپردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1160,
        "beyt": "آخر این مورِ میان بستۀ افتان خیزان * چه خطا داشت که سرکوفته چون مار برفت ؟",
        "text": "آخر این عاشق که مثل مور میان بسته و در راه طلب می کوشید ، چرا باید مثل مار سرش به سنگ جفا کوفته شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1161,
        "beyt": "به خرابات چه حاجت که یکی مست شود ؟ * که به دیدار تو عقل از سَر هشیار برفت",
        "text": "برای اینکه کسی مست شود نیازی به خرابات نیست ، زیرا با دیدن تو عقل از سر هشیار می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1162,
        "beyt": "به نمازآمده محراب دو ابروی تو دید * دلش از دست ببردند و به زنّار برفت",
        "text": "کسی که به نماز ایستاده بود ابروان محراب گونۀ تو را به یاد بیاورد و دل از کف داد ، نماز فرو گذاشت و زنّار عشق بر بست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1163,
        "beyt": "پیش تو مردن از آن بِه که پس از من گویند : * نه به صدق آمده بود این که به آزار برفت",
        "text": "برای من مردن در برابر تو بهتر از آن است که بعد از مرگم بگویند این که با اندکی رنجش معشوق را ترک گفت ، در عشق صادق نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1164,
        "beyt": "تو نه مرد گل بستان امیدی سعدی * که به پهلو نتَوانی به سَر خار برفت",
        "text": "ای سعدی ، تو که نمی توانی خار را تحمّل نمایی و با پهلُوها بر آن بخوابی ، مرد به دست آوردن گلی از گلزار امید او نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1165,
        "beyt": "ای دیدنت آسایش و خندیدنت آفت * گوی از همه خوبان بربودی به لطافت",
        "text": "ای کسی که تماشای تو موجب راحت  و خندیدنت بلایی است . از لحاظ زیبایی بر همه زیبارویان پیشی گرفتی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1166,
        "beyt": "ای صورت دیبای خطایی به نکویی * وِای قطرۀ باران بهاری به نظافت",
        "text": "ای آن که از لحاظ جمال و زیبایی مثل تصویرهای روی پارچه شهر ختا هستی و ای در لطافت چونان قطرات باران بهاری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1167,
        "beyt": "هر مُلک وجودی که به شوخی بگِرفتی * سلطان خیالت بنِشاندی به خلافت",
        "text": "ای زیبارو ، هر بار که با بی پروایی و شنگی ، هستیِ کسی را مثل سرزمینی فتح کردی ، خیال ، تو را مثل جانشینی بر آن مُلک مستقر ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1168,
        "beyt": "ای سرو خرامان ، گذری از درِ رحمت * وِای ماهِ دُرافشان ، نظری از سَر رافت",
        "text": "ای معشوق همچون سرو خرامان ، از راه رحمت و بخشایش بر ما گذری کن و ای کسی که در تابندگی به ماه می مانی . از سر مهربانی به ما نظری بیفکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1169,
        "beyt": "گویند : برو تا برود صحبتت از دل * ترسم هوسم بیش کند بُعد مسافت",
        "text": "به من می گویند : او را ترک کن و برو تا لذّت همنشینی با او از یادت برود . امّا می ترسم دوری راه ، عشقم را نسبت به او افزون کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1170,
        "beyt": "ای عقل ، نگفتم که تو در عشق نگنجی ؟ * در دولت خاقان نتَوان کرد خلافت",
        "text": "ای خرد ، آیا به تو نگفتم که در قلمرو عشق برایت جایی نیست ؟ آری ، در دوران حکومت خاقان ترکستان خلافت کردن ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1171,
        "beyt": "با قدّ تو زیبا نبُوَد سرو به نسبت * با روی تو نیکو نبُوَد مَه به اضافت",
        "text": "سرو از لحاظ تناسب در برابر قامت تو زیبا نیست و ماه هم نسبت به روی زیبایت زیبا به نظر نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1172,
        "beyt": "آن را که دلآرام دهد وعدۀ کشتن * باید که ز مرگش نبُوَد هیچ مَخافت",
        "text": "هر عاشقی که معشوق به وی وعدۀ کُشتن دهد ، نباید از مرگ هراسی داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1173,
        "beyt": "صد سفرۀ دشمن بنَهد طالب مقصود * باشد که یکی دوست بیاید به ضیافت",
        "text": "عاشقی که طالب یار است ، صد خوان برای دشمنان می گسترد ، به امید آن که روزی او معشوق را چون میهمانی بر سر آن خوان ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1174,
        "beyt": "شمشیر ، ظرافت بوَد از دست عزیزان * درویش نباید که برنجد به ظرافت",
        "text": "شمشیر در دست محبوبان ، لطیف و زیباست و عاشق مفلس نباید از لطافتی که در شمشیر عزیزان هست ، رنجیده گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1175,
        "beyt": "سعدی ، چو گرفتار شدی ، تن به قضا ده * دریا دُر و مرجان بوَد و هَول و مَخافت",
        "text": "ای سعدی ، آنگاه که اسیر عشق گشتی ، در برابر تقدیر تسلیم باش ، زیرا در دریا هم مروارید و مرجان وجود دارد و هم هول و هراس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1176,
        "beyt": "آن را که میسّر نشود صبر و قناعت * باید که ببندد کمر خدمت و طاعت",
        "text": "کسی که توان شکیبایی و قانع ماندن ندارد ، ناگزیر باید آمادۀ خدمت و فرمانبرداری باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1177,
        "beyt": "چون دوست گرفتی ، چه غم از دشمن خونخوار ؟ * گو بوق ملامت بزن و کوس شَناعت",
        "text": "هنگامی که دوست را برگزیدی دیگر نباید از دشمن خونخوار واهمه ای داشته باشی . بگذار سرزنش و زشتی را در بوق بدمد و بر طبل بزند . یعنی آشکارا و با صدای بلند تو را ملامت گوید و زشت شمارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1178,
        "beyt": "گر خود همه بیداد کند ، هیچ مگویید * تعذیب دلآرام بِه از ذُلّ شفاعت",
        "text": "اگر معشوق یکسره بیداد نماید ، بر او خرده مگیرید ، زیرا اگر دوست عذاب کند بهتر از آن است که آدمی خواریِ میانجیگری دیگران را تحمّل کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1179,
        "beyt": "از هر چه تو گویی ، به قناعت بشکیبم * امکان شکیب از تو محال است و قناعت",
        "text": "من می توانم در باب هر چیز که تو گویی صابر و قانع باشم . امّا توانایی من بر صبوری و قناعت در مورد تو ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1180,
        "beyt": "گر نسخۀ روی تو به بازار برآرند * نقّاش ببندد درِ دکّان صناعت",
        "text": "اگر تصویری از چهرۀ زیبای تو را به بازار بیاورند و در معرض دید گذارند ، نقّاش از آن پس دکّان نقّاشی خود را می بندد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1181,
        "beyt": "جان بر کف دست آمده تا روی تو بیند * خود شرم نمی آید از ننگ بضاعت ؟",
        "text": "جان برای دیدن روی تو خود را به مثابۀ نقدینه ای آشکار ساخته است . آیا از کمی سرمایۀ خویش برای چنین معامله ای شرم ندارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1182,
        "beyt": "دریاب دمی صحبت یاری ، که دگربار * چون رفت ، نیاید به کمند آن دَم و ساعت",
        "text": "مصاحب یار را دریاب ، زیرا اگر این فرصت را از کف بدهی ، آن لحظه و ساعت دلنشین دیگر به دست نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1183,
        "beyt": "انصاف نباشد که منِ خستۀ رنجور * پروانۀ او باشم و ، او شمع جماعت",
        "text": "از دادگری به دور است که منِ رنجیده و مجروح گِرد پروانه ای گرداگرد او بگردم و او روشنگر محفل دیگران باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1184,
        "beyt": "لیکن چه توان کرد که قوّت نتَوان کرد * با گردش ایّام به بازوی شجاعت",
        "text": "امّا چه می توان کرد زیرا ممکن نیست با بازوی توانا در برابر گردش روزگار مقاومت نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1185,
        "beyt": "دل در هوست خون شد و جان در طلبت سوخت * با این همه سعدی خجل از ننگ بضاعت",
        "text": "دل در راه عشق تو خون شد و جان در طلبت خاکستر گشت ، ولی با وجود این همه فداکاری ، سعدی همچنان از سرمایۀ اندکی که نثار ساخته شرمسار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1186,
        "beyt": "دلی که دید که پیرامُن خطر می گشت * چو شمع زار و چو پروانه در به در می گشت ؟",
        "text": "دلی را که گِرد خطر می گشت و مثل شمع گریان و همانند پروانه آواره بود که دیده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1187,
        "beyt": "هزار گونه غم از چپ و راست دامنگیر * هنوز در تک و پوی غمی دگر می گشت",
        "text": "در حالی که هزار غم و اندوه ، او را احاطه کرده بود و از سیر بازمی داشت ، باز هم در جست و جوی غمی دیگر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1188,
        "beyt": "سرش مدام ز شور شراب عشق خراب * چو مست ، دایم از آن گِرد شور و شر می گشت",
        "text": "پیوسته سرش از وجد و نشاط بادۀ عشق مست بود و از آن روی مثل مست یکسره گِرد فتنه و آشوب می گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1189,
        "beyt": "چو بیدلان همه در کار عشق می آویخت * چو ابلهان همه از راه عقل برمی گشت",
        "text": "مثل دلباختگان همواره به کار عشق و عاشقی چنگ می زد و بدان می پرداخت و همانند انسان های نادان مرتّب از مسیر خود دور می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1190,
        "beyt": "ز بخت بی ره و آیین و پا و سر می زیست * ز  عشق ، بیدل و آرام و خواب و خَور می گشت",
        "text": "در اثر بخت بد راه گم کرده و سر از پای نشناخته زندگی می کرد و در اثر عشق ، ناآرام و بی خور و خواب به سر می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1191,
        "beyt": "هزار بارش از این پند بیشتر دادم * که گِرد بیهده کم گرد و ، بیشتر می گشت",
        "text": "او را هزار بار بیشتر از اینکه اکنون پند می دهم نصیحت کردم که به کار بیهوده مشغول مباش و گِرد آن مگرد ، ولی بیشتر گِرد آن می گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1192,
        "beyt": "به هر طریق که باشد نصیحتش مکنید * که او به قول نصیحت کنان بَتَر می گشت",
        "text": "او را با هزار شیوه ای که در نصیحت گری می شناسید ، نصیحت نکنید . زیرا او با سخنان ناصحان شیفته تر می گردد و بدتر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1193,
        "beyt": "خیال روی توام دوش در نظر می گشت * وجود خسته ام از عشق بی خبر می گشت",
        "text": "دیشب تصوّر چهرۀ تو در نظرم به حرکت درآمده بود و هستی ام که در اثر بلای عشق آزرده گشته بود ، ناآگاهانه به هر سوی جولانی می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1194,
        "beyt": "همای شخص من از آشیان شادی دور * چو مرغِ حلق بریده به خاک برمی گشت",
        "text": "تن هماگونم که از آشیان شادی دور مانده ، مثل مرغ سر بریده در خاک می تپید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1195,
        "beyt": "دل ضعیفم از آن کرد آه خون آلود * که در میانۀ خونابۀ جگر می گشت",
        "text": "دل ناتوانم از آن روی آهی خون آلود برکشید که در میان خونابۀ جگر به گردش درآمده و رنج و محنت بسیاری را تحمّل کرده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1196,
        "beyt": "چنان غریو برآورده بودم از غم عشق * که بر موافقتم زُهره نوحه گر می گشت",
        "text": "از غم و اندوه عشق آنچنان به فریاد آمدم که دل زهره هم به درد آمد و برای نشان دادن موافقت خود با من نوحه سر داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1197,
        "beyt": "ز آبِ دیدۀ من فرش خاک تر می شد * ز بانگِ نالۀ من گوش چرخ کر می گشت",
        "text": "در اثر بسیاری اشک چشمانم گسترۀ خاک تر می شد و شدّت صدای نوحه سرایی و نالیدنم گوش فلک را کر می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1198,
        "beyt": "قیاس کن که دلم را چه تیر عشق رسید * که پیش ناوک هجر تو جان سپر می گشت",
        "text": "بنگر که چه تیر عشقی به دلم اصابت کرد و چگونه عاشق شدم که جانم در برابر هجرانت که چونان تیری است ، سپر می گردد و هلاکت را می پذیرد . به سخن دیگر ، بی عشق تو زنده ماندن ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1199,
        "beyt": "صبور باش و بدین روز دل بِنه سعدی * که روز اوّلم این روز در نظر می گشت",
        "text": "ای سعدی ، بر این روزگار سخت و بلای عشق دل خوش دار ، زیرا در آغازِ عاشقی این روز را در نظر داشتم و پیش بینی می کردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1200,
        "beyt": "چو ابر زلف تو پیرامُن قمر می گشت * ز ابر دیده کنارم به اشک تر می گشت",
        "text": "وقتی که گیسوانت به سان ابری گرد ماه چهره ات به حرکت درمی آمد ، کنار من با اشکی که از ابر چشمان می بارید تر می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1201,
        "beyt": "ز شور عشق تو در کام جان خستۀ من * جواب تلخ تو شیرین تر از شِکر می گشت",
        "text": "جواب های تلخ تو در دهان جان خسته ام از شِکر هم شیرین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1202,
        "beyt": "خَوی عِذار تو بر خاک تیره می افتاد * وجود مرده از آن جانور می گشت",
        "text": "از چهره ات قطرات عرق بر خاک سیاه می افتاد و جسم بی جان در اثر روح بخشی این قطره ها زنده می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1203,
        "beyt": "اگر مرا به زر و سیم دسترس بودی * ز سیم سینۀ تو کار من چو زر می گشت",
        "text": "اگر به نقدینه هایی نظیر طلا و نقره دسترسی می داشتم ، تو را به چنگ می آوردم و آنگاه در اثر سینۀ سیم گون تو کارم مثل زر رواج می یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1204,
        "beyt": "دل از دریچۀ فکرت به نَفس ناطقه داد * نشان حالت زارم که زارتر می گشت",
        "text": "دل حال زارم را که هر لحظه زارتر می شد ، از دریچۀ اندیشه به جان گویای من نشان داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1205,
        "beyt": "ز شوقِ روی تو اندر سَرِ قلم سَودا * فتاد و چون منِ سَودازده به سر می گشت",
        "text": "از اشتیاق دیدار چهره ات سودایی بر سر قلم افتاد و همانند منِ سودازده حیران و سرگردان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1206,
        "beyt": "ز خاطرم غزلی سوزناک روی نمود * که در دِماغ فراق من این قَدَر می گشت",
        "text": "از درون ذهن و ضمیرم غزلی پر سوز و گداز که در اندیشه فارغ از غم من سیلان داشت ، ظاهر گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1207,
        "beyt": "دوشم آن سنگدل پریشان داشت * یارِ دلبرده دست بر جان داشت",
        "text": "دیشب آن یار سنگدل مرا اشفته و پریشان ساخت و با بردن دل بر جانم سلطه یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1208,
        "beyt": "دیده دُر می فشاند در دامن * گوییا آستین مرجان داشت",
        "text": "چشمانم مروارید اشک به دامنم می افشاند ، گویی به قدر گنجایش یک آستین مروارید خُرد به همراه داشت و آنها را نثار می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1209,
        "beyt": "اندرونم ز شوق می سوزد * ور ننالیدمی ، چه درمان داشت ؟",
        "text": "دلم از سوز عشق می سوخت ، اگر ناله سر نمی دادم چگونه می توانستم آن را درمان سازم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1210,
        "beyt": "می نپنداشتم که روز شود * تا بدیدم سَحر که پایان داشت",
        "text": "در چنان سوزی به سر می بردم که فکر نمی کردم شب پایان پذیرد ، امّا وقتی که تا صبح در غم عشق بیمار ماندم ، دیدم که شب هم پایانی دارد ولی غم مرا پایانی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1211,
        "beyt": "درِ باغ بهشت بگشودند * باد گویی کلید رضوان داشت",
        "text": "در باغ بهشت گشوده شد ، گویی باد کلید رضوان را برای گشودن در بهشت در اختیار داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1212,
        "beyt": "غنچه دیدم که از نسیم صبا * همچو من دست در گریبان داشت",
        "text": "در آن باغ دیدم که غنچه در اثر وزیدن نسیم صبا مثل من دست در گریبان خویش زده ، می شکفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1213,
        "beyt": "که نه تنها منم ربودۀ عشق * هر گلی بلبلی غزل خوان داشت",
        "text": "و می گفت : تنها من نیستم که مجذوب عشق گشته ام ، بلکه هر گلی که بلبل غزل خوانی داشت ، ربودۀ عشق گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1214,
        "beyt": "رازم از پرده بر ملا افتاد * چند شاید به صبر پنهان داشت ؟",
        "text": "راز من مثل راز غنچه که با شکفته شدن ، تمام باغ را فرا گرفت ، آشکار گشت . آخر تا کی می توان با شکیبایی راز عشق را پنهان داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1215,
        "beyt": "سعدیا ، تَرک جان بباید گفت * که به یک دل دو دوست نتوان داشت",
        "text": "ای سعدی باید جان را تَرک گویی ، زیرا نمی توان با یک دل دو وعشوق را دوست داست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1216,
        "beyt": "دوش دور از رویت ای جان ، جانم از غم تاب داشت * ابر چشمم بر رخ از سَودای دل سیلاب داشت",
        "text": "ای محبوب من ، دیشب در فراق رویت جانم از غمی که از تو دور باد در تب و تاب بود و چشمانم به سان ابر از عشق درون سیل اشک بر گونه ام جاری می ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1217,
        "beyt": "در تفکّر عقل مسکین پایمال عشق شد * با پریشانی دل شوریده چشمِ خواب داشت",
        "text": "عقل بیچاره در اندیشیدن لگدکوب عشق گردید و در این حال دلِ بی قرار و آشفته انتظار آرامش و خفتن داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1218,
        "beyt": "کوس غارت زد فراقت گِرد شهرستان دل * شحنۀ عشقت سرای عقل در طَبطاب داشت",
        "text": "درد جدایی ات طبل یغماگری را در گرداگرد شهر دل به صدا درآورد و عشق تو خانۀ عقل را مثل گویی اسیر دست چوگان ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1219,
        "beyt": "نقشِ نامت کرده دل محراب تسبیح وجود * تا سَحر تسبیح گویان روی در محراب داشت",
        "text": "دل تصویر اسم تو را مثل محرابی برای تسبیح گفتن خود قرار داده و سحرگاهان تسبیح گویان روی به محراب تصویر نامت نهاده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1220,
        "beyt": "دیده ام می جُست و ، گفتندم : نبینی روی دوست * خود دُرافشان بود چشمم کاندر او سیماب داشت",
        "text": "چشمم می پرید و بایستی در اثر این تفأّل به دیدار دوست نایل می آمدم ، امّا به من گفتند : که روی او را نخواهی دید ، گرچه چشم من به سبب سیمابی که در درون داشت مروارید اشک می افشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1221,
        "beyt": "زآسمان آغازِ کارم سخت شیرین می نمود * کی گمان بردم که شهدآلوده زهر ناب داشت ؟",
        "text": "در اثر سازگاری فلک آغاز کار عاشقی ام بسیار شیرین به نظر می رسید ، امّا کی گمان می کردم که فلک وصال شیرین مرا به زهر آلوده سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1222,
        "beyt": "سعدی این ره مشکل افتاده ست در دریای عشق * اوّل ، آخر در صبوری اندکی پایاب داشت",
        "text": "ای سعدی ، این راه در دریای عشق سخت و دشوار گشته است . باری ، تو در آغاز عاشقی اندکی شکیبایی و تاب و توان داشتی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1223,
        "beyt": "خسرو آن است که در صحبت او شیرینی است * در بهشت است که هم خوابۀ حورالعینی است",
        "text": "عاشق کامگار کسی است که معشوق خویش را در کنار داشته باشد ، همانند خسرو پرویز که هم صحبتی چون شیرین داشت ، چنین کسی گویی که در بهشت است و هم خوابۀ حوران بهشتی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1224,
        "beyt": "دولت آن است که امکان فراغت باشد * تکیه بر بالشِ بی دوست نه بس تمکینی است",
        "text": "نیکبختی و سعادت آن است که با فراغ بال و آسودگی همراه باشد ، وگرنه تکیه بر اریکۀ قدرت بدون دوست ارزش چندانی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1225,
        "beyt": "همه عالَم صنم چین به حکایت گویند * صنم ماست که در هر خَم زلفش چینی است",
        "text": "تمام مردم دنیا از بت چینی حکایت ها می گویند ، امّا این معشوق ماست که در هر خم زلف خویش چینی ( پیچ و تاب یا کشور چین ) را پنهان کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1226,
        "beyt": "روی اگر باز کند حلقۀ سیمین در گوش * همه گویند که این ماهی و ، آن پروینی است",
        "text": "اگر معشوق زیباروی ما چهره بگشاید ، در حالی که حلقه ای از سیم در گوش دارد ، همه خواهند گفت که این (روی) مثل ماه و آن (حلقۀ سیمین) همانند خوشۀ پروین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1227,
        "beyt": "گر منَش دوست ندارم ، همه کس دارد دوست * تا چه ویسی است که در هر طرفش رامینی است ؟",
        "text": "اگر من هم به او عشق نورزم ، کسان دیگر او را دوست خواهند داشت . نمی دانم او چه معشوقی است که در اطرافش عاشقان بسیاری دیده می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1228,
        "beyt": "سر مویی نظر آخر به کرَم با ما کن * ای که در هر بن موییت دل مسکینی است",
        "text": "ای محبوبی که در هر تار زلف خویش دل بیچاره ای را اسیر کرده ای ، از روی کرم اندکی هم به ما نظری بیفکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1229,
        "beyt": "جز به دیار توام دیده نمی باشد باز * گویی از مِهر تو با هر که جهانم کینی است",
        "text": "دیدگانم جز برای دیدار تو گشوده نمی شود ، گویی بر اثر مهرورزی با تو ، با هر کس در جهان وجود دارد ، کینه می ورزم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1230,
        "beyt": "هر که ماه خُتَن و سرو روانت گوید * او هنوز از قد و بالای تو صورت بینی است",
        "text": "هر کس که تو را به زیبارویان ترک و سرو خوش حرکات مانند کند ، هنوز به ژرفای زیبای ات پی نبرده و ظاهر بینی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1231,
        "beyt": "بندۀ خویشتنم خوان که به شاهی برسم * مگسی را که تو پرواز دهی ، شاهینی است",
        "text": "مرا بندۀ خویش بدان تا خود را چونان شاهی بلند مرتبه احساس کنم ، زیرا هر مگسی که به دست تو پرورش یابد ، مثل شاهین خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1232,
        "beyt": "نامِ سعدی همه جا رفت به شاهدبازی * وِ این نه عیب است ، که در ملّت ما تحسینی است",
        "text": "نامِ سعدی در عشق بازی مشهور شده است ، امّا ما این را برای خود عیبی نمی شماریم ، زیرا عشق بازی در آیین ما نیک است و موجب آراستگی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1233,
        "beyt": "کافر و کفر و ، مسلمان و نماز و ، من و عشق * هر کسی را که تو بینی ، به سَر خود دینی است",
        "text": "بی ایمان با کفر ورزیدن و مسلمان با نمازگزاردن ملازمت دارند . و من هم با عشق ورزیدن سرخوشم ، آری ، هر کسی را که مشاهده می کنی به اختیار خویش روشی را برگزیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1234,
        "beyt": "چو تُرک دلبر من شاهدی به شنگی نیست * چو زلف پر شکنش حلقۀ فرنگی نیست",
        "text": "هیچ زیبارویی از لحاظ شیرینی حرکات به پای معشوق زیباروی من نمی رسد و هیچ حلقه ای حتّی حلقه های ساخت فرنگ هم با آن برابری نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1235,
        "beyt": "دهانش ارچه نبینی ، مگر به وقت سخن * چو نیک درنگری ، چون دلم به تنگی نیست",
        "text": "با وجود آنکه جز در هنگام سخن گفتن نمی توانی دهان او را ببینی ، اگر خوب دقّت کنی ، درمی یابی که دهان او از دل من تنگتر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1236,
        "beyt": "به تیغ غمزۀ خونخوار لشکری بزنی * بزن که با تو در او هیچ مرد جنگی نیست",
        "text": "تو توانایی آن را داری که با شمشیر کرشمه های خونریزت لشکری را از پای درآوری ، بزن ، زیرا در آن سپاه هیچ مردی که بتواند با تو بستیزد وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1237,
        "beyt": "قوی به چنگ من افتاده بود دامن وصل * ولی دریغ به دولت به تیزچنگی نیست",
        "text": "دامن وصل را سخت و محکم به دست گرفته بودم ، امّا دریغا که رسیدن به دولت و سعادت با قوی پنجگی امکان پذیر نیست . و به شرط دیگری وابسته است . از این روی ، به هجران مبتلا گشتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1238,
        "beyt": "دوم به لطف ندارد ، عجب که چون سعدی * غلام سعد ابوبکر سعد زنگی نیست",
        "text": "معشوق من از نظر لطافت دومی ندارد و بی نظیر است ، در شگفتم که چرا همانند سعدی ، که او نیز در لطافت گفتار بی نظیر است ، به غلامی سعد ابوبکر (ممدوح سعدی) کمر نمی بندد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1239,
        "beyt": "دل نمانده ست که گوی خم چوگان تو نیست * خصم را پای گریز از سَر میدان تو نیست",
        "text": "دلی که همانند گوی اسیر چوگان تو نگشته باشد وجود ندارد ، حتّی دشمنانی که علاقه ای به این اسارت ندارند ، نمی توانند از این میدان بگریزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1240,
        "beyt": "تا سَر زلف پریشان تو در جمع آمد * هیچ مجموع ندانم که پریشان تو نیست",
        "text": "از هنگامی که گیسوان پریشانت جمع شد یا به محفل عشّاق راه یافت ، هیچ انسان بسامان و آسوده خاطری نمی شناسم که دچار نا به سامانی و پریشانی خاطر نگشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1241,
        "beyt": "در تو حیرانم و اوصاف معانی که توراست * وَاندر آن کس که بصر دارد و حیران تو نیست",
        "text": "فهم تو و جمال باطنت مرا متحیّر ساخته است ، ولی بیشتر از کسانی تعجب می کنم که چشم دارند و تو را می بینند ، امّا حیران زیبایی تو نمی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1242,
        "beyt": "آن چه عیب است که در صورت زیبای تو هست ؟ * و آن چه سِحر است که در غمزۀ فتّان تو نیست ؟",
        "text": "در چهرۀ زیبایت چه نقصی می توان یافت ؟ و کدام جادو در عالم وجود دارد که نتوان آن را در فتنه گری کرشمه هایت یافت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1243,
        "beyt": "آب حیوان نتَوان گفت که در عالَم هست * گر چنان است که در چاه زنخدان تو نیست",
        "text": "اگر آب حیات در چاه زنخدان تو یافت نشود ، نمی توان پذیرفت که در جان آب حیاتی وجود داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1244,
        "beyt": "از خدا آمده ای آیت رحمت بر خَلق * و آن کدام آیت لطف است که در شان تو نیست ؟",
        "text": "تو از نشانه های رحمتا خدا هستی ، و کدام نشانۀ لطافتی وجود دارد که نتوان آن را متناسب با مقام تو دانست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1245,
        "beyt": "گر تو را هست شکیب از من و امکان فراغ * به وصالت که مرا طاقت هجران تو نیست",
        "text": "اگر تو بی من می توانی شکیبا و آسوده باشی ، به وصالت سوگند یاد می کنم که من تاب دوری از تو را ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1246,
        "beyt": "تو کجا نالی از این خار که در پای من است ؟ * یا چه غم داری از این درد که بر جان تو نیست ؟",
        "text": "تو کی می توانی سوزشی را که خلیدن خار غم عشقت در پایم ایجاد کرده است ، احساس نمای و از آن بنالی ؟ یا کی از درد جانکاهی که بر دل دارم ، غمی به خود راه دهی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1247,
        "beyt": "دردی از حسرت دیدار تو دارم ، که طبیب * عاجز آمد که مرا چارۀ درمان تو نیست",
        "text": "حسرت دیدار تو دردی به جانم انداخته که پزشک از درمان آن اظهار ناتوانی می کند و می گوید درد تو علاجی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1248,
        "beyt": "آخر ای کعبۀ مقصود ، کجا افتادی * که خود از هیچ طرف حدِّ بیابان تو نیست ؟",
        "text": "ای کعبۀ آمال ، آخر در کجا واقع شده ای که از هیچ سوی نمی توان حدّی برای کرانه هایت تعیین کرد ؟ به سخن دیگر ، چرا رسیدن به تو تا این حدّ دشوار است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1249,
        "beyt": "گر برانی ، چه کند بنده که فرمان نبَرَد ؟ * ور بخوانی ، عجب از غایت احسان تو نیست",
        "text": "اگر بندۀ خویش را برانی چگونه می تواند فرمان نبرد ؟ و چنانچه او را به خود فرا خوانی تعجبی ندارد زیرا احسان تو نهایتی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1250,
        "beyt": "سعدی از بند تو هرگز به درآید ؟ هیهات * بلکه حیف است بر آن کس که به زندان تو نیست",
        "text": "آیا سعدی آرزوی رهایی از بند عشق تو را دارد ؟ دور باد ، ولی دریغ است برای کسی که اسیر بند عشق تو نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1251,
        "beyt": "نه خود اندر زمین نظیر تو نیست * که قمر چون رخ منیر تو نیست",
        "text": "نه تنها در روی زمین نظیری نداری ، بلکه ماه تمام به اندازۀ چهرۀ تابانت زیبایی و درخشندگی ندارد . یعنی در زمین و آسمان بی همتایی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1252,
        "beyt": "ندهم دل به قدّ و قامت سرو * که چو بالای دلپذیر تو نیست",
        "text": "به قد و بالای سرو دل نمی بندم و عاشق آن نمی شوم . زیرا سرو ، این نماد خوش قامتی هم در برابر بالای تو دلپذیر نمی نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1253,
        "beyt": "در همه شهر ای کمان ابرو * کس ندانم که صید تیر تو نیست",
        "text": "ای یار کمان ابرو ، در تمام شهر کسی را نمی شناسم که با تیر نگاه تو صید نشده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1254,
        "beyt": "دل مردم دگر کسی نبَرَد * که دلی نیست کآن اسیر تو نیست",
        "text": "دیگر هیچ دلربایی نمی تواند دل از کف مردم برباید ، زیرا تمام دل ها اسیر توست و دلی نمانده تا دیگری صید کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1255,
        "beyt": "گر بگیری نظیر من چه کنم ؟ * که مرا در جهان نظیر تو نیست",
        "text": "اگر کسی مثل من را برگزینی چه سازم ؟ آری ، نظیر من برای تو بسیار است امّا من در تمام گیتی همتای تو را نخواهم یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1256,
        "beyt": "ظاهر آن است کآن دلِ چو حدید * در خور صدر چون حریر تو نیست",
        "text": "این امر آشکار است که قلب آهنینت با  آن سینۀ حریرگون و نرم تو تناسب و سازگاری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1257,
        "beyt": "همه عالَم به عشق بازی رفت * نامِ سعدی که در ضمیر تو نیست",
        "text": "نام سعدی که در خاطرت نمانده و آن را فراموش کرده ای ، از لحاظ عشق بازی در سراسر جهان شهره گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1258,
        "beyt": "کس ندانم که در این شهر گرفتار تو نیست * هیچ بازار چنین گرم که بازارِ تو نیست",
        "text": "در این شهر کسی را نمی شناسم که اسیر عشق تو نگشته باشد و هیچ بازاری به رونق و رواج بازار تو وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1259,
        "beyt": "سرو زیبا و ، به زیبایی بالای تو نَه * شهد شیرین و به شیرینی گفتار تو نیست",
        "text": "درخت سرو زیباست ، امّا هرگز به زیبایی قامت تو نمی رسد . عسل شیرین است ولی سخنان تو از آن شیرین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1260,
        "beyt": "خود که باشد که تو را بیند و عاشق نشود ؟ * مگرش هیچ نباشد که خریدار تو نیست",
        "text": "آن کسی که تو را ببیند و به آن دل نبندد ، چه آدمی تواند بود ؟ بی تردید به این دلیل طالب و خریدار نیست که از ذوق بی بهره است و چون تو را ندارد هیچ ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1261,
        "beyt": "کس ندیده ست تو را یک نظر اندر همه عمر * که همه عمر دعاگوی و هوادار تو نیست",
        "text": "کسی یافت نمی شود که در تمام طول عمر خویش فقط یک بار تو را دیده باشد و بقیه عمر هواخواه و عاشق تو نگشته و به دعا و ثنای تو نپرداخته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1262,
        "beyt": "آدمی نیست ، مگر کالبدی بی جان است * آن که گوید که مرا میل به دیدار تو نیست",
        "text": "هر کسی که ادّعا کند تمایلی به دیدن تو ندارد ، آدمی نیست . بلکه فقط جسمی بی روح است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1263,
        "beyt": "ای که شمشیر جفا بر سَر ما آخته ای * صلح کردیم که ما را سر پیکار تو نیست",
        "text": "ای کسی که برای ستم کردن بر ما شمشیر از نیام برآورده ای ، ما از درِ صلح و سازش درآمدیم و عزم درافتادن با تو را نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1264,
        "beyt": "جَور تلخ است ، ولیکن چه کنم گر نبَرم ؟ * چون گریز از لب شیرین شکربار تو نیست",
        "text": "اگر ستم معشوق را تحمّل نکنم ، چه کاری می توانم بکنم ؟ زیرا ای معشوق ، از لبان شیرین تو که شهد از آن می چکد ، نمی توان گذشت و آن را نادیده گرفت . [ بردن = تحمّل کردن / لب شیرین = لب لطیف و با طراوت ، لبی که در آن شادی و نشاط باشد ، لبی که سخنان فصیح و بلیغ می گوید",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1265,
        "beyt": "من سری دارم و در پای تو خواهم بازید * خجل از ننگ بضاعت که سزاوار تو نیست",
        "text": "من سری دارم که آن را در راه عشق تو نثار خواهم کرد ، امّا از اینکه این سرمایه اندک شایستۀ افشاندن به پای تو نیست ، شرمسارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1266,
        "beyt": "به جمال تو که دیدار ز من باز مگیر * که مرا طاقت نادیدن دیدار تو نیست",
        "text": "تو را به زیبایی ات سوگند می دهم که مرا از دیدن چهره ات محروم نسازی ، زیرا من توان ندیدن رخسار تو را ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1267,
        "beyt": "سعدیا ، گر نتوانی که کمِ خود گیری * سَر خود گیر که صاحب نظری کار تو نیست",
        "text": "ای سعدی ، اگر نمی توانی تواضع پیش گیری و خودبینی و خودرایی را ترک کنی ، به خود مشغول باش و راه دیگری پیش گیر ، چرا که معرفت و عشق ورزی کار تو نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1268,
        "beyt": "روز وصلم قرار دیدن نیست * شب هجرانم آرمیدن نیست",
        "text": "در روز وصال و رسیدن به معشوق قرار و آرام خود را از کف می دهم . در شب جدایی هم نمی توانم دوری او را تحمّل نمایم و خواب به دیدگانم نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1269,
        "beyt": "طاقت سربریدنم باشد * وز حبیبم سرِ بریدن نیست",
        "text": "سر بریدن در راه معشوق را تحمّل می کنم ، امّا اندیشۀ جدایی از محبوب را به خود راه نمی دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1270,
        "beyt": "مطرب از دست من به جان آمد * که مرا طاقت شنیدن نیست",
        "text": "نوازنده از این روی که من در اثر اندوه عشق سرِ شنیدن آوای او را ندارم ، از دست من خسته و بی تاب شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1271,
        "beyt": "دست بیچاره چون به جان نرسد * چاره جز پیرهن دریدن نیست",
        "text": "آنگاه که عاشق درمانده از دست یافتن به معشوق عزیز همچون جان خویش ناامید گردد ، چاره ای جز پیراهن دریدن ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1272,
        "beyt": "ما خود افتادگان مسکینیم * حاجت دام گستریدن نیست",
        "text": "ما در راه عشق تو آن بیچارگان به دام افتاده ای هستیم که نیازی نیست برای اسارت ، در راهشان دام گسترده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1273,
        "beyt": "دست در خون عاشقان داری * حاجت تیغ برکشیدن نیست",
        "text": "تو بر ریختن خون عاشقان قادری ، پس نیازی به کشیدن شمیشر برای ریختن خون آنان وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1274,
        "beyt": "با خداوندگاری افتادم * کِش سرِ بنده پروریدن نیست",
        "text": "با مولا و سروری سر و کار پیدا کرده ام که به فکر نوازش بندگان خویش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1275,
        "beyt": "گفتم : ای بوستان روحانی * دیدن میوه چون گزیدن نیست",
        "text": "به او گفتم : ای معشوقی که از عالم بالایی ، همانطور که دیدن میوه مثل چیدن و گاز زدن آن نیست ، تنها با مشاهدۀ چهرۀ زیبایت بهره مندی اتز آن حاصل نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1276,
        "beyt": "گفت : سعدی ، خیال خیره مبند * سیب سیمین برای چیدن نیست",
        "text": "گفت : ای سعدی ، خیال باطل به خود راه مده ، زیرا این چانۀ نقره فام من مثل سیب نیست که بتوان آن را چید ، بلکه باید به مشاهده ای از آن بر روی درختِ قامت بسنده کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1277,
        "beyt": "در من این هست که صبرم ز نکورویان نیست * از گل و لاله گزیر است و ، ز گل رویان نیست",
        "text": "در وجود من چیزی هست که سبب می شود که نتوانم دوری زیبارویان را طاقت بیاورم . برای ندیدن گل چاره ای دارم امّا پای جدایی از معشوقان زیبارو بی طاقتم و چاره ای ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1278,
        "beyt": "دلِ گم کرده در این شهر نه من می جویم * هیچ کس نیست که مطلوب مرا جویان نیست",
        "text": "این فقط من نیستم که در این شهر به دنبال دلِ از کف رفته ام می گردم ، بلکه باید گفت هیچکس نیست که خواهان معشوق من نباشد و همه در جستجوی او هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1279,
        "beyt": "آن پری زادۀ مه پاره که دل بند من است * کس ندانم که به جان در طلبش پویان نیست",
        "text": "کسی را نمی شناسم که از صمیم قلب خواهان یار دلبند من نباشد ، یاری که گویی در زیبایی از نژاد پریان است و به ماه می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1280,
        "beyt": "ساربانا ، خبر از دوست بیاور ، که مرا * خبر از دشمن و اندیشۀ بدگویان نیست",
        "text": "ای ساربان ، برای من خبر و پیامی بیاور ، زیرا من از خصم خود بی خبرم و از بدگویان و ملامتگران هم واهمه ای ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1281,
        "beyt": "مرد باید که جفا بیند و منّت دارد * نه بنالد ،که مرا طاقت بدخویان نیست",
        "text": "مرد راه عاشقی کسی است که جور و جفای معشوق را تحمّل نماید و آن را منّت و احسانی بر خود بشمارد ، نه اینکه ناله سر دهد و بگوید که نمی توانم رقیبان و ملامتگران را تحمّل نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1282,
        "beyt": "عیب سعدی مکن ای خواجه ، اگر آدمی ای * کآدمی نیست که میلش به پری رویان نیست",
        "text": "ای بزرگوار ، اگر آدمی هستی ، سعدی را به دلیل دلدادگی و عشق سرزنش نکن ، زیرا کسی که به زیبارویان تمایلی ندارد ، در زمرۀ آدمیان به شمار نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1283,
        "beyt": "در من این هست که صبرم ز نکورویان نیست * زَرق نفروشم و زهدی ننمایم کآن نیست",
        "text": "من چنین ام که نمی توانم در دوری از زیبارویان شکیبا باشم ، ریا نمی ورزم و پرهیزگاری و زهدی را که ندارم ادّعا نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1284,
        "beyt": "ای که منظور ببینیّ و تأمّل نکنی * گر تو را قوّت این هست ، مرا امکان نیست",
        "text": "ای کسی که یار مورد نظر را می بینی و با تأمل در او می نگری ، اگر تو می توانی چنین رفتار نمایی ، من توان این کار را ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1285,
        "beyt": "ترک خوبان خطا عین صواب است ، ولیک * چه کند بنده که بر نَفس خودش فرمان نیست ؟",
        "text": "زیبارویان شهر حسن خیز ختا را ترک کردن کاملاََ به جا درست است ، امّا من که بر نَفس خویش حکم و سلطه ای ندارم و بر این ترک قادر نیستم چه کنم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1286,
        "beyt": "من دگر میل به صحرا و تماشا نکنم * که گلی همچو رخ تو به همه بستان نیست",
        "text": "من دیگر به صحرا و تماشای آن میلی ندارم ، زیرا در تمام بستان هیچ گلی را نمی توانم یافت که چونان چهرۀ تو زیبا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1287,
        "beyt": "ای پری روی مَلَک صورت زیبا سیرت * هر که با مِثل تو اُنسش نَبُوَد ، انسان نیست",
        "text": "ای کسی که رخساره ات به پری می ماند و صورتت به فرشته و و باطنی نیکو داری . هر کس که با چون تویی الفت نگیرد آدمی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1288,
        "beyt": "چشم برکرده بسی خَلق که نابینااند * مَثَل صورت دیوار که در وی جان نیست",
        "text": "بسیاری از مردم چشم گشوده اند که تو را ببینند ، امّا بصیرتی ندارند و مثل تصویرهای روی دیوار بی جان اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1289,
        "beyt": "درد دل با تو همان بِه که نگوید درویش * ای برادر ، که تو را درد دلی پنهان نیست",
        "text": "ای برادر ، بهتر است که درویش درد دل خود را با تو در میات ننهد ، زیرا تاو به دلیل نداشتن درد پنهان در دل ، اندوه دل را درنمی یابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1290,
        "beyt": "آن که من در قلم قدرت او حیرانم * هیچ مخلوق ندانم که در او حیران نیست",
        "text": "کسی که قلم قدرت او مرا متحیّر ساخته ، پروردگاری هست که تمامی آفریدگان را به حیرت واداشته و کسی را نمی شناسم که حیران او نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1291,
        "beyt": "سعدیا ، عمر گران مایه به پایان آمد * همچنان قصّۀ سَودای تو را پایان نیست",
        "text": "ای سعدی ، عمر عزیز به انتها رسید ، ولی هنوز داستان عشق تو به سر نیامده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1292,
        "beyt": "با فراقت چند سازم ؟ برگ تنهاییم نیست * دستگاه صبر پایاب شکیباییم نیست",
        "text": "من که آمادگی و توان تنهایی ندارم ، تا کی می توانم با جدایی تو بسازم ؟ ساز و سامان شکیبایی و تاب و تحمّل صبر از تو در من نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1293,
        "beyt": "ترسم از تنهایی احوالم به رسوایی کشد * ترس تنهایی است ، ورنه ، بیم رسواییم نیست",
        "text": "بیم آن دارم که در اثر تنهایی کارم به رسوایی کشد . من  از تنها ماندن  ، هراسانم وگرنه از رسوا شدن بیمی به خود راه نمی دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1294,
        "beyt": "مرد گستاخی نی ام تا جان در آغوشت کشم * بوسه بر پایت دهم چون دست بالاییم نیست",
        "text": "ای محبوب من ، من آدم بی پروایی نیستم تا گستاخانه تو را در آغوش کشم ، بلکه به دلیل اینکه قدرتی ندارم ، خاک پایت را می بوسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1295,
        "beyt": "بر گُلت آشفته ام ، بگذار تا در باغ وصل * زاغ بانگی می کنم ، چون بلبل آواییم نیست",
        "text": "من بر چهرۀ گلگونت عاشقم . اجازه فرمای تکنون که قادر نیستم در باغ وصالت مثل بلبل نغمه سرایی کنم ، دست کم چونان زاغ بانگی برآورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1296,
        "beyt": "تا مصوّر گشت در چشمم خیال روی دوست * چشم خودبینی ندارم ، روی خودراییم نیست",
        "text": "از زمانی که خیال رخسارت در نظرم تجسّم یافته است ، چشم ودبینی ام بسته شده و طرز و روش خودخواهی و خودکامگی را ترک گفته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1297,
        "beyt": "درد دُوری می کشم ، گرچه خراب افتاد ه ام * بار جَورت می برم ، گرچه تواناییم نیست",
        "text": "با وجود آنکه مست و مدهوش افتاده ام ، درد جدایی را تحمّل می کنم و با آنکه توانایی خود را از دست داده ام ، بار ستم تو را بر دوش می کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1298,
        "beyt": "طبع تو سیر آمد از من ، جای دیگر دل نهاد * من که را جویم ک چون تو طبع هرجاییم نیست ؟",
        "text": "طبع و نهاد تو از من بیزار شد و به دیگری دل سپرد . من که نههادم مثل تو هر لحظه به دیگری میل نمی کند ، فقط تو را می خواهم و به دنبال کس دیگری نمی روم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1299,
        "beyt": "سعدیِ آتش زبانم در غمت سوزان چو شمع * با همه آتش زبانی ، در تو گیراییم نیست",
        "text": "من ، سعدی ، شاعری هستم که زبانم چونان آتش می سوزاند و مؤثر است . امّا در اندوه تو همانند شمعی می سوزم و با تمام قدرت سوزندگی و تأثیری که در زبانم وجود دارد ، آتش سخنانم بر تو اثری نمی نهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1300,
        "beyt": "خبرت هست که بی روی تو آرامم نیست * طاقت بار فراق این همه ایّامم نیست ؟",
        "text": "آیا می دانی که دور از چهرۀ تو آرامش ندارم و نمی توانم سنگینی بار جدایی را در زمانی این قدر طولانی تحمّل نمایم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1301,
        "beyt": "خالی از ذکر تو عضوی ، چه حکایت باشد * سر مویی به غلط در همه اندامم نیست",
        "text": "باور مکن که هیچ عضوی از من به یاد کردن تو مشغول نباشد ، زیرا حتّی سر مویی که خطا کند و تو را به یاد نیاورد ، در تمام بدن من یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1302,
        "beyt": "میل آن دانۀ خالم نظری بیش نبود * چون بدیدم ، ره بیرون شدن از دامم نیست",
        "text": "گرایشم به خالِ همچون دانه ات نگاهی بیش نبود ، امّا وقتی آن را دیدم ، دیگر برای رهایی از دام راهی نمی یابم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1303,
        "beyt": "شب بر آنم که مگر روز نخواهد بودن * بامدادت که نبینم طمع شامم نیست",
        "text": "بر این باورم که شب تمام نمی شود و روز فرا نمی رسد ، امّا هر بامدادی که تو را نبینم ، توقع ندارم که آن روز را به شب برسانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1304,
        "beyt": "چشم از آن روز که برکردم و رویت دیدم * به همین دیده سَرِ دیدن اقوامم نیست",
        "text": "از روزی که چشم گشودم و رخسارت را دیدم ، دیگر به واسطۀ این شهود ، یعنی چهره ات یا با همین چشمی که رخسارت را دیده است ، نمی خواهم آشنایان خویش را ملاقات کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1305,
        "beyt": "نازنینا ، مکن آن جَور که کافر نکند * ور جهودی بکنم ، بهره در اسلامم نیست",
        "text": "ای یار نازنین من ، ستمی را که کافر هم مرتکب آن نمی شود ، بر من روا مدار ، زیرا اگر در اثر این ستم ، رفتار جهودانه پیش گیرم از اسلام بهره ای نخواهم برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1306,
        "beyt": "گو همه شهر به جنگم به درآیند و خلاف * من که در خلوتِ خاصم ، خبر از عامم نیست",
        "text": "بگذار تمام مردم شهر با من از درِ مخالفت درآیند و به جنگم برخیزند . این ستیزه کاری و غوغای عام برای من که با یار در خلوتی خاص همنشین شده ام اهمیّتی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1307,
        "beyt": "نه به زَرق آمده‌ام تا به ملامت بروم * بندگی لازم اگر عزّت و اکرامم نیست",
        "text": "من با زرق و ریا به سویت نیامده ام تا با سرزنشی از درگاهت بروم . بندگی تو را بر خود لازم می دانم ، گر چه به پاس این بندگی ، بزرگی نبینم و تحقیر شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1308,
        "beyt": "به خدا و به سراپای تو ، کز دوستی ات * خبر از دشمن و اندیشه ز دشنامم نیست",
        "text": "به خدا و به تمام وجود تو سوگند یاد می کنم که در اثر مهرورزی به تو از دشمن خبری ندارم و از دشنام شنیدن واهمه ای به دل راه نمی دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1309,
        "beyt": "دوستت دارم ، اگر لطف کنی ، ور نکنی * به دو چشم تو ، که چشم از تو به اِنعامم نیست",
        "text": "تو را دوست می دارم ، چه به من مهربانی و لطف نمایی و چه مرا از آن محروم سازی ، به دو چشم تو سوگند می خورم که از تو انتظار پاداش و نعمتی ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1310,
        "beyt": "سعدیا ، نامتناسب حَیَوانی باشد * هر که گوید که دلم هست و دلآرامم نیست",
        "text": "ای سعدی ، هر کس که ادّعا می کند دل دارم و یار و دلداری ندارد ، او حیوانی ناساز بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1311,
        "beyt": "هر چه خواهی کن که ما را با تو روی جنگ نیست * پنجه بر زورآوران انداختن فرهنگ نیست",
        "text": "تو به هر صورت که می خواهی با ما رفتار کن ، امّا ما را با تو سر جنگ نیست . زیرا از خردمندی به دور است که آدمی با زورمندان درافتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1312,
        "beyt": "در که خواهم بستن آن دل کز وصالت برکنم ؟ * چون تو در عالَم نباشد ، ورنه ، عالَم تنگ نیست",
        "text": "اگر دلم وصال تو را نخواهد ، دیگر به چه کسی می توانم دل ببندم و به کجا روم . گرچه دنیا بسیار وسیع و گسترده است ، امّا نظیر تو در هیچ جا یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1313,
        "beyt": "شاهد ما را نه هر چشمی چنان بیند که هست * صنع را آیینه‌ای باید که بر وی زنگ نیست",
        "text": "هر دیده ای قادر نیست محبوب زیباروی ما را آنچنانکه هست مشاهده نماید . آری ، برای منعکس شدن مخلوق زیبای خداوند در آینه ضرورت دارد که آن آینه از زنگار زدوده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1314,
        "beyt": "با زمانی دیگر انداز ای که پندم می‌دهی * کاین زمانم گوش بر چنگ است و دل در چنگ نیست",
        "text": "ای ناصح ، نصیحت مرا به زمانی دیگر موکول کن ، زیرا اکنون به نوای چنگ گوش سپرده و دل از کف داده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1315,
        "beyt": "گر تو را کامی برآید دیر زود از وصل یار * بعد از آن نامت به رسوایی برآید ننگ نیست",
        "text": "اگر دیر یا زود در اثر رسیدن به یار کامروا شوی و از آن پس نامت به رسوایی علم گردد ، این را ننگ و عار مدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1316,
        "beyt": "سست پیمانا ، چرا کردی خلاف عقل و رای * صلح با دشمن ، اگر با دوستانت جنگ نیست ؟",
        "text": "ای یار سُست عهد ، اگر بیا دوستان سر جنگ نداری ، چرا بر خلاف عقل با دشمنان از درِ آشتی درآمدی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1317,
        "beyt": "گر تو را آهنگ وصل ما نباشد گو مباش * دوستان را جز به دیدار تو هیچ آهنگ نیست",
        "text": "اگر تو عزم دیدار ما نداری ، بگذار چنین باشد مانعی نیست . امّا ما جز دیدار تو هیچ قصد دیگری نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1318,
        "beyt": "ور به سنگ از صحبت خویشم برانی عاقبت * خود دلت بر من ببخشاید که آخر سنگ نیست",
        "text": "اگر با زدن سنگ مرا از مصاحبت خویش برانی ، تحمّل می کنم . زیرا سرانجام دلت بر ما خواهد سوخت ، چرا که آن دل از سنگ نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1319,
        "beyt": "سعدیا ، نامت به رندی در جهان افسانه شد * از چه می‌ترسی دگر ؟ بعد از سیاهی رنگ نیست",
        "text": "ای سعدی ، نامت به عنوان رند در دنیا شهرت یافت .از چه واهمه داری می دانی که بالاتر از سیاهی رنگی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1320,
        "beyt": "جان ندارد هر که جانانیش نیست * تنگ عیش است آنکه بستانیش نیست",
        "text": "هر کس محبوبی چون جان عزیز ندارد ، جسمی است بی جان ، همچنانکه هر کس بوستانی برای تفرّج ندارد اندوهگین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1321,
        "beyt": "هر که را صورت نبندد سر عشق * صورتی دارد ولی جانیش نیست",
        "text": "هر کس تصوّری از عشق در ذهن نداشته باشد ، جسمی است بی جان . یعنی هر که عاشق نیست مُرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1322,
        "beyt": "گر دلی داری به دلبندی بده * ضایع آن کشور که سلطانیش نیست",
        "text": "اگر قلبی برای عشق ورزیدن داری ، آن را به یاری دلبند تقدیم کن . چرا که آدمی اگر معشوقی نداشته باشد ، مثل سرزمینی است که سلطانی بر آن فرمان نمی راند و به همین دلیل آشفته و پر آشوب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1323,
        "beyt": "کامران آن دل که محبوبیش هست * نیکبخت آن سر که سامانیش نیست",
        "text": "چه کامروا و سعادتمند است آن دلی که دلداری دارد و چه خوشبخت است سری که در اثر عشق نابه سامان گشته است ، یعنی شوریدگی عاشق عین سعادت اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1324,
        "beyt": "چشم نابینا زمین و آسمان * زآن نمی بیند که انسانیش نیست",
        "text": "علّت اینکه چشم نابینا نمی تواند زمین و آسمان را ببیند ، این است که مردمک ندارد . یعنی دلی که دلدار ندارد ، مثل چشم بی مردمک توان دیدن ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1325,
        "beyt": "عارفان درویش صاحب درد را * پادشاه خوانند گر نانیش نیست",
        "text": "عارفان سالکان اهل درد و نیازمندان به عشق را پادشاه می دانند ، گر چه اینان نانی به سفره نداشته باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1326,
        "beyt": "ماجرای عقل پرسیدم ز عشق * گفت معزولست و فرمانیش نیست",
        "text": "داستان و سرگذشت عقل را از عشق پرسیدم . در جواب گفت : عقل در برابر عشق کاره ای نیست و حکم و فرمانی نمی تواند صادر کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1327,
        "beyt": "درد عشق از تندرستی خوشترست * گر چه بیش از صبر درمانیش نیست",
        "text": "اگر کسی درد عشق به  جان داشته باشد ، حالت او از حالت انسان تندرست و سالم بهتر است ، گر چه برای این درد جز شکیبایی درمانی وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1328,
        "beyt": "هر که را با ماه رویی سرخوشست * دولتی دارد که پایانیش نیست",
        "text": "هر کس که به زیبارویی سرخوش و شادمان است ، گویی به عشق و دوستی پایان ناپذیر دست یافته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1329,
        "beyt": "خانه زندان است و تنهایی ضلال * هر که چون سعدی گلستانیش نیست",
        "text": "هر کس که مثل سعدی گلستانی یا معشوقی زیبا نداشته باشد ، خانه برای او مثل زندان و تنها ماندن او عین گمراهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1330,
        "beyt": "ای که گفتی هیچ مشکل جز فراق یار نیست * گر امید وصل باشد ، همچنان دشوار نیست",
        "text": "ای کسی که دوری از یار را مشکل ترین دشواری ها می دانستی ، بدان که اگر امید رسیدن به یار وجود داشته باشد ، تحمّل جدایی او اصلاََ سخت نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1331,
        "beyt": "خَلق را بیدار باید بود از آب چشم من * وِاین عجب کآن وقت می گویم که کس بیدار نیست",
        "text": "مردم باید بیدار باشند تا از سیل اشک چشم من بگریزند ، امّا شگفتا من وقتی می گریم که هیچ کس بیدار نیست تا سیل اشک مرا ببیند و بگریزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1332,
        "beyt": "نوک مژگانم به سرخی بر بیاض روی زرد * قصّۀ دل می نویسد ، حاجت گفتار نیست",
        "text": "نوک قلم مژگان با سرخی خون دیدگانم بر چهره ام که به صفحه ای سفید می ماند ، حدیث دلم را می نگارد ، یعنی حال زارم از چهره ام پیداست و نیاز به بیان حال نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1333,
        "beyt": "بیدلان را عیب کردم ، لاجرم بیدل شدم * آن گنه را این عقوبت همچنان بسیار نیست",
        "text": "از عاشقان عیب جویی کردم ، ناگزیر خود عاشق شدم . آری ، برای عقوبت گناه عیب جویی عشّاق ، این عقوبتی که بدآن دچار آمده ام (عاشق شدن) عقوبت سختی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1334,
        "beyt": "ای نسیم صبح ، اگر باز اتّفاقی افتدت * آفرین گویی بر آن حضرت که ما را بار نیست",
        "text": "ای باد سحرگاهی ، اگر بر سر کوی یار ، که ما اجازه شرفلیابی بدآن را نیافته ایم گذری کردی ، از جانب ما بر آستان او درود فرست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1335,
        "beyt": "بارها روی از پریشانی به دیوار آورم * ور غم دل با کسی گویم ، بِه از دیوار نیست",
        "text": "بارها در اثر بی سر و سامانی و شیفتگی روی به دیوار کرده ام و از مردم گریخته ام . زیرا اگر اندوه دل با آنان در میان نهم ، فرقی با دیوار بی روح ندارند و حال مرا درنمی یابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1336,
        "beyt": "ما زبان اندر کشیدیم از حدیث خَلق و روی * گر حدیثی هست ، با یار است و با اغیار نیست",
        "text": "ما از مردم روی برمی گردانیم و با آنان سخن نمی گوییم ، زیرا اگر سخن گفتن ضرورتی داشته باشد فقط آن را با یار در میان می نهیم نه با بیگانگان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1337,
        "beyt": "قادری بر هر چه می خواهی ، مگر آزار من * زآنکه گر شمشیر بر فرقم نهی ، آزار نیست",
        "text": "تو بر هر کاری توانایی ، الّا بر آزار من ، زیرا اگر تیغ تیزت را هم فرود آوری ، در نظرم آزار نیست بلکه لطف است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1338,
        "beyt": "احتمال نیش کردن واجب است از بهر نوش * حمل کوه بیستون بر یاد شیرین بار نیست",
        "text": "تحمّل نیش زبوعسل برای برگرفتن عسل از کندوی او واجب است و نیز با یاد عشق شیرین حمل کردن کوه بیستون سخت به نظر نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1339,
        "beyt": "سرو را مانی ، ولیکن سرو را رفتار نَه * ماه را مانی ، ولیکن ماه را گفتار نیست",
        "text": "تو به سرو شباهت داری ، امّا از این روی که سرو نمی خرامد ، تو از او زیباتری و نیز به ماه می مانی ، امّا ماه چون توان گفتن ندارد ، به پای تو نمی رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1340,
        "beyt": "گر دلم در عشق تو دیوانه شد ، عیبش مکن * بدر بی نقصان و ، زر بی عیب و ، گل بی خار نیست",
        "text": "اگر کار دلم در راه عشق تو به جنون کشیده است ، این را عیب او مدان . زیرا این عیب و نقصان در همه چیز هست ، همچنانکه ماه تمام می کاهد و کم نور می شود و زر ناخالصی و غش دارد و نیز در کنار گل ، خار دیده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1341,
        "beyt": "لَوحَشَ الله از قد و بالای آن سروِ سهی * زآنکه همتایش به زیر گنبد دوّار نیست",
        "text": "چشم بد از قد و بالای آن معشوق سروبالا دور باد ، زیرا در تمام گیتی هیچ نظیری برای او نمی توان یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1342,
        "beyt": "دوستان گویند : سعدی ، خیمه بر گلزار زن * من گلی را دوست می دارم که در گلزار نیست",
        "text": "دوستانم به من می گویند : ای سعدی ، برای تفرّج و گشایش خاطر به گلزار آی و در آنجا مقیم شو ، امّا من گلی (معشوقی) را دوست دارم که جایش در گلزار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1343,
        "beyt": "گر صبر دل از تو هست و گر نیست * هم صبر که چاره دگر نیست",
        "text": "اگر دلم بتواند دوری تو را تحمّل کند یا نکند ، چارۀ دیگری ندارد و فقط باید در این راه شکیبایی پیش گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1344,
        "beyt": "ای خواجه به کوی دلستانان * زنهار مرو که ره به در نیست",
        "text": "ای سرور ، بر حذر باش از اینکه به سر منزل معشوقان گام نهی ، زیرا رهایی از آنجا ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1345,
        "beyt": "دانند جهانیان که در عشق * اندیشه عقل معتبر نیست",
        "text": "تمام مردم دنیا می دانند که آنچه عقل برای رهایی از عشق می اندیشد ، اعتباری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1346,
        "beyt": "گویند به جانبی دگر رو * وز جانب او عزیزتر نیست",
        "text": "همه به من می گویند او را رها کن و به جانبی دیگر روی آور . امّا باید دانست که عزیزتر از جهتی که به او منتهی می شود ، جانب و جهتی یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1347,
        "beyt": "گرد همه بوستان بگشتیم * بر هیچ درخت از این ثمر نیست",
        "text": "سراسر باغ و بوستان را زیر پای گذاشتم ، امّا هیچ درختی را ندیدم که چون تو برومند باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1348,
        "beyt": "من درخور تو چه تحفه آرم ؟ * جان است و بهای یک نظر نیست",
        "text": "من چه ارمغانی می توانم به تو بدهم که شایستۀ تو باشد ؟ چرا که من تنها جانی دارم و جان هم بهایی ندارد تا برای یک بار نگریستن به تو نثار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1349,
        "beyt": "دانی که خبر ز عشق دارد ؟ * آن کز همه عالَمش خبر نیست",
        "text": "می دانی چه کسی از عشق آگاه داست ؟ کسی که تنها از دوست آگاهی دارد و جز او به چیزی نمی اندیشد و از هیچ چیز خبر ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1350,
        "beyt": "سعدی چو امید وصل باقی است * اندیشه جان و بیم سر نیست",
        "text": "ای سعدی ، از آنجا که هنوز امید رسیدن به دوست در ما زایل نگشته است ، بنابراین ترسی از جان باختن و سر در انداختن نداریم /",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1351,
        "beyt": "پروانه ز عشق بر خطر بود * اکنون که بسوختش ، خطر نیست",
        "text": "پروانه در اثر عاشق بودن گرد سر شمع می گشت و در معرض خطر قرار داشت ، امّا اکنون که عشق او را سوزانید ، دیگر هیچ خطری او را تهدید نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1352,
        "beyt": "کیست آن کِش سر پیوند تو در خاطر نیست * یا نظر با تو ندارد مگرش ناظر نیست",
        "text": "کیست آن که اندیشۀ پیوستن به تو را در ذهن نمی پروراند یا به تو نمی نگرد ؟ بی تردید چنین کسی توان نگریستن ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1353,
        "beyt": "نه حلال است که دیدار تو بیند هر کس * که حرام است بر آن کِش نظری طاهر نیست",
        "text": "حلال نیست که هر کس چهرۀ تو را ببیند ، بلکه برای کسی که چشمی پاک ندارد ، این مشاهده حرام است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1354,
        "beyt": "همه کس را مگر این ذوق نباشد که مرا * کآن که من می نگرم بر دگری ظاهر نیست",
        "text": "بی تردید همه چنین ذوق و سلیقه ای را که من دارم ، ندارند . زیرا چیزی که من توان دیدن آن را دارم ، بر دیگری آشکار نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1355,
        "beyt": "هر شبی روزی و هر روز زوالی دارد * شب وصل من و معشوق مرا آخر نیست",
        "text": "هر شبی به روز می رسد و روز هم پایان می پذیرد . امّا شبی که در آن من به وصال معشوق نایل آیم ، پایان ناپذیر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1356,
        "beyt": "هر که با غمزۀ خوبان سر و کاری دارد * سست مهر است که بر داغ جفا صابر نیست",
        "text": "آن کس که با ناز و کرشمۀ زیبارویان معاملتی دارد ، اگر نتواند داغ جفای آنان را تاب آورد بی وفاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1357,
        "beyt": "هر که سرپنجۀ مخضوب تو  بیند گوید * گر بر این دست کسی کشته شود نادر نیست",
        "text": "هر کسی که سرپنجۀ حنابستۀ تو را بنگرد ، با خود خواهد گفت که اگر کسی به خاطر این دست ها جان بازد یا با این دست ها کشته شود ، عجیب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1358,
        "beyt": "سر موییم نظر کن که من اندر تن خویش * یک سر موی ندانم که تو را ذاکر نیست",
        "text": "به من اندکی توجّه داشته باش ، زیرا من در تمام وجود خویش حتّی سر مویی را هم نمی شناسم که به ذکر تو مشغول نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1359,
        "beyt": "همه دانند که سودازده دلشده را * چاره صبرست ولیکن چه کند قادر نیست",
        "text": "همه می دانند که عاشق دل از کف داده چاره ای جز شکیبایی ندارد ، امّا چه می تواند کرد که توان شکیبایی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1360,
        "beyt": "گفته بودم غم دل با تو بگویم چندی * به زبان چند بگویم که دلم حاضر نیست",
        "text": "با خود می گفتم که مدّتی غم دل را با تو در میان نهم ، امّا دلم به این کار رضایت نمی دهد و یا بی حضور دل ممکن نیست ، پس تا چه حدّی می توانم شکوه هایم را بیان کنم ؟ چون می دانم این گلایه ها زبانی است و از صمیم قلب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1361,
        "beyt": "گر من از چشم همه خلق بیفتم سهل است * تو مپندار که مخذول تو را ناصر نیست",
        "text": "اگر تمام مردم به من بی توجّه باشند و مرا خوار کنند ، تحمّل آن برایم آسانت است ، تو مرا از نظر دور مدار ، زیرا کسی را که تو خوار کنی یار دیگری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1362,
        "beyt": "التفات از همه عالم به تو دارد سعدی * همتی کان به تو مصروف بُوَد قاصر نیست",
        "text": "سعدی از تمام دنیا تو را برگزیده و به تو توجّه دارد . آری ، اراده ای که در راه رسیدن به تو به کار گرفته شود ، نارسا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1363,
        "beyt": "دردی است درد عشق که هیچش طبیب نیست * گر دردمند عشق بنالد ، غریب نیست",
        "text": "در عشق و دوستداری دردی است که هیچ طبیبی نمی تواند آن را درمان کند ، بنابراین اگر کسی که مبتلا به این درد است ناله سر دهد ، عجیب به نظر نمی رسد زیرا جز ناله راهی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1364,
        "beyt": "دانند عاقلان که مجانین عشق را * پروای قول ناصح و پند ادیب نیست",
        "text": "آنان که عاشق نیستند ، می دانند که دیوانگان عشق به سخنان نصیحت کنندگان و به اندرز معلمان توجّهی ندارند و دست از عشق برنمی دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1365,
        "beyt": "هر کُاو شراب عشق نخورده ست و دُرد دَرد * آن است کز حیات جهانش نصیب نیست",
        "text": "هر کس عشق را همانند شرابی نوش نکرده و به ته مانده ههای شراب درد عشق نرسیده باشد . یعنی تا انتهای عشق نرفته باشد ، شکّی نیست که از زندگی خویش بهره ای نبرده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1366,
        "beyt": "در مُشک و عود و عنبر و امثال طیّبات * خوشتر ز بوی دوست دگر هیچ طیب نیست",
        "text": "بهتر از بوی خوش دوست در بوییدنی های خوشبویی چون مشک و عود و عنبر و نظیر اینها یافت نمی شود . یعنی هیچ بویی به بوی دوست نمی رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1367,
        "beyt": "صید از کمند اگر بجهد ، بوالعجب بُوَد * ورنه چو در کمند بمیرد ، عجیب نیست",
        "text": "اگر شکاری که به دام افتاده است از کمند بگریزد ، شگفت نیست . شگفت و عجیب این است که شکار در کمند ماندن و در آنجا جان دادن را ترجیح دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1368,
        "beyt": "گر دوست واقف است که بر من چه می رود * باک از جفای دشمن و جَور رقیب نیست",
        "text": "اگر دوست بداند که من در راه دوستی چه رنجی را تحمّل می کنم ، (خواهد فهمید) از ستمی که دشمن و نگهبان معشوق بر من روا می دارد ، واهمه ای ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1369,
        "beyt": "بگریست چشم دشمن من بر حدیث من * فضل از غریب هست و وفا در قریب نیست",
        "text": "چشم دشمن بر داستان غم انگیز من اشک ریخت . شگفتا که بیگانه لطف و عنایتی بر من دارد ، ولی در خویش و آشنای من وفا وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1370,
        "beyt": "از خنده گُل چنان به قفا اوفتاد باز * کُاو را خبر ز مشغلۀ عندلیب نیست",
        "text": "گل (معشوق) آنچنان خندیده که بی تاب گشته و به پشت افتاده است و از گرفتاری بلبل (عاشق) آگاهی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1371,
        "beyt": "سعدی ، ز دست دوست شکایت کجا بری ؟ * هم صبر بر حبیب ، که صبر از حبیب نیست",
        "text": "ای سعدی ، از دست دوست به چه کسی شکایت می کنی ؟ آیا می دانی که چشم پوشیدن از دوست ممکن نیست . پس باید دوری او را تحمّل کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1372,
        "beyt": "مرا از آن چه که بیرون شهر صحرایی است ؟ * قرین دوست به هر جا که هست ، خوش جایی است",
        "text": "من به اینکه در بیرون شهر صحرای مصفّا و دلگشا وجود دارد چه کار دارم ؟ هر کجا که دوست در کنارم باشد ، همان جا برای من جایی خوش و خرّم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1373,
        "beyt": "کسی که روی تو دیده ست ، از او عجب دارم * که باز در همه عمرش سَر تماشایی است",
        "text": "در شگفتم از کسی که یک بار روی تو را دیده است ، ولی در تمام عمر باز هم اندیشۀ سیر و تماشا را در سر می پروراند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1374,
        "beyt": "امید وصل مدار و خیال دوست مبند * گرت به خویشتن از ذکر دوست پروایی است",
        "text": "اگر به جای پرداختن به یاد دوست به خود توجّهی داری ، به وصل دوست امیدوار مباش و تصوّر دوست را هم از ذهن پاک کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1375,
        "beyt": "چو بر ولایت دل دست یافت لشکر عشق * به دست باش که هر بامداد یغمایی است",
        "text": "اگر عشق مثل لشکری قهّار بر سرزمین دل غلبه یافت ، آماده باش ، زیرا در هر بامداد از این سرزمین (دل) چیزی به غارت می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1376,
        "beyt": "به بوی زلف تو با باد عیش ها دارم * اگر چه عیب کنندم که بادپیمایی است",
        "text": "با باد از این جهت که بویی از زلف تو به من می رساند ، سرخوشم و شادی ها دارم . اگر چه که دیگران بر این بادپیمایی و بی حاصلی کارم بر من خرده می گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1377,
        "beyt": "فراغ صحبت دیوانگان کجا باشد * تو را که هر خم مویی کمند دانایی است ؟",
        "text": "تو که در هرتاب گیسویت دانایی را اسیر کرده ای ، کی مجال می یابی تا به دیوانگانی چون ما بپردازی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1378,
        "beyt": "ز دست عشق تو هر جا که می روم ، دستی * نهاده بر سر و خاری شکسته در پایی است",
        "text": "از دست بلای عشق تو به هر کجا که می روم می بینم که گروهی فغان و افسوس سر داده اند ، و گروهی دیگر خار غم عشق تو را در پای دارند و گرفتارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1379,
        "beyt": "هزار سرو به معنی به قامتت نرسد * وگرچه سرو به صورت بلندبالایی است",
        "text": "اگر چه سرو ظاهراََ دارای قامتی بلند است ، امّا هزار سرو هم از لحاظ معنا به پای قامت تو نمی رسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1380,
        "beyt": "تو را که گفت که حلوا دهم به دست رقیب ؟ * به دست خویشتنم زهر ده که حلوایی است",
        "text": "چه کسی به تو گفته است که با دستانت نگهبانت به من حلوا بچشانی ؟ با دستان خود به من زهر بده که چون تو آن را می دهی برایم از حلوا شیرین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1381,
        "beyt": "نه خاص در سر من عشق در جهان آمد * که هر سَری که تو بینی ، رهین سَودایی است",
        "text": "تنها من نیستم که در جهان گرفتار عشق شدم ، بلکه به سری که بنگری ، آن را در گرو عشقی خواهی یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1382,
        "beyt": "تو را ملامت سعدی حلال کی باشد * که بر کناری و ، او در میان دریایی است ؟",
        "text": "چگونه بر تو رواست که سعدی را ملامت کنی ، در حالی که تو در ساحلی امن قدم می زنی و سعدی در میان دریا گرفتار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1383,
        "beyt": "زهی رفیق که با چون تو سروبالایی است * که از خدای بر او نعمتی و آلایی است",
        "text": "خوشا به حال کسی که با بلندبالایی چون تو دوست و رفیق است . زیرا این دوستی نعمتی است که خداوند به او بخشیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1384,
        "beyt": "هر آن که با تو دَمی یافته ست در همه عمر * نیافته ست اگرش بعد از آن تمنّایی است",
        "text": "هر کس در تمام طول حیاتش فقط لحظه ای با تو بوده و از تو لذّتی یافته است ، از آن پس به هیچ آرزویی دست نمی یابد که او را خشنود سازد ، زیرا آرزویی بزرگتر از با تو بودن وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1385,
        "beyt": "هر آن که رای تو معلوم کرد و دیگربار * برای خود نَفَسی می زند ، نه بس رایی است",
        "text": "هر کس بر نظر و اندیشۀ تو آگاهی یابد و از آن پس به خاطر خویش نفس کشد و زنده ماند ، این تدبیر برای او تدبیر خردمندانه ای نبوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1386,
        "beyt": "نه عاشق است که هر ساعتش نظر به کسی * نه عارف است که هر روز خاطرش جایی است",
        "text": "هر کس هر لحظه به کسی نظر دارد ، عاشق نیست و هر کس هر روز به جایی خاطر می سپارد و تمرکز ندارد ، عارف به شمار نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1387,
        "beyt": "مرا و یاد تو بگذار و کنج تنهایی * که هر که با تو به خلوت بُوَد ، نه تنهایی است",
        "text": "مرا با یاد و خاطرۀ خویش در کنج تنهایی رها کن ، زیرا کسی که با یاد تو خلوت گزیند ، تنها نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1388,
        "beyt": "به اختیار شکیبایی از تو نتوان بود * به اضطرار توان بود اگر شکیبایی است",
        "text": "نمی توان با اختیار و آگاهانه از تو شکیبا بود ، اگر کسی دور از تو صبر پیشه کند ، از روی ناچاری خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1389,
        "beyt": "نظر به روی تو هر بامداد نو روزی است * شب فراق تو هر شب که هست یلدایی است",
        "text": "در هر بامداد که به روی تو نظر کنیم ، آن صبح چون عید نوروز خجسته است و هر شبی که بی تو سپری شود ، طولانی ترین شب سال خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1390,
        "beyt": "خلاص بخش خدایا ، همه اسیران را * مگر کسی که اسیر کمند زیبایی است",
        "text": "خدایا تمام اسیران را آزاد ساز ، مگر کسی که به کمند زیبارویی گرفتار آمده و عاشق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1391,
        "beyt": "حکیم بین که برآورد سر به شیدایی * حکیم را که دل از دست رفت ، شیدایی است",
        "text": "بنگر که حکیم نیز دست از خود شسته و عاشق گشته است . آری ، هر حکیمی که دل از کف بدهد ، شوریده و شیدایی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1392,
        "beyt": "ولیک عذر توان گفت پای سعدی را * در این لَجَم چو فرو شُد ، نه اوّلین پایی است",
        "text": "امّا اگر پای سعدی در این لجن و ورطه فرو رود ، به دلیل اینکه اوّلین پایی نیست که دچار این لغزش و گرفتاری می شود ، عذرش پذیرفتنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1393,
        "beyt": "مشنو ای دوست که غیر از تو مرا یاری هست * یا شب و روز به جز فکر توام کاری هست",
        "text": "ای دوست اگر دیگران بگویند من جز تو یاری دارم یا شب و روز به جز اندیشیدن به تو به کار دیگری می پردازم ، به سخن آنان گوش مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1394,
        "beyt": "به کمند سر زلفت نه من افتادم و بس * که به هر حلقۀ موییت گرفتاری هست",
        "text": "فقط من نیستم که گرفتار زلف تو شده ام . بلکه در هر پیچ و تاب زلف تو یک گرفتار وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1395,
        "beyt": "گر بگویم که مرا با تو سر و کاری نیست * در و دیوار گواهی بدهد کاری هست",
        "text": "اگر من ادّعا کنم که با پیوند و الفتی ندارم ، در و دیوار شهادت می دهند که این پیوند وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1396,
        "beyt": "هر که عیبم کند از عشق و ملامت گوید * تا ندیده ست تو را ، بر مَنَش انکاری هست",
        "text": "هر کس مرا در اثر عشق ورزیدن به تو سرزنش کند و این کار را بر من عیب بشمارد ، تا زمانی که تو را ندیده ، عشق را بر من ناپسند می شمارد . امّا به محض دیدن تو به من حق می دهد و دست از سرزنش من برمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1397,
        "beyt": "صبر بر جَور رقیبت چه کنم گر نکنم ؟ * همه دانند که در صحبت گل خاری هست",
        "text": "چه می توانم کرد اگر در برابر ستم نگهبان تو صبر پیش نگیرم ؟ زیرا همه می دانند که هر گلی در همنشینی خود خاری دارد . پس برای رسیدن به گل از تحمّل نیش خار گریزی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1398,
        "beyt": "نه من خام طمع عشق تو می ورزم و بس * که چو من سوخته در خیل تو بسیاری هست",
        "text": "تنها من که آرزوی بیهوده در سر دارم ، عاشق تو نیستم ، بلکه عشّاق دل سوخته ای چون من در میان هواداران تو بسیار دیده می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1399,
        "beyt": "باد خاکی ز مقام تو بیاورد و بِبُرد * آب هر طیب که در کلبۀ عطّاری هست",
        "text": "باد از جایگاه تو خاکی بیاورد و با آن آبروی هر چیز معطّری را که در دکان عطّار بود ، بریخت و آنها را بی بها ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1400,
        "beyt": "من چه در پای تو ریزم که پسند تو بُوَد ؟ * جان و سر را نتَوان گفت که مقداری هست",
        "text": "چه چیزی می توانم نثار قدم هایت سازم که آن را بپسندی ؟ بی تردید نمی توان گفت که جان و سر من در برابر تو ارزشی برای نثار شدن دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1401,
        "beyt": "من از این دلق مُرّقع به در آیم روزی * تا همه خلق بدانند که زُنّاری هست",
        "text": "سرانجام روزی این لباس صوفیانه ریایی را بیرون می آورم . تا همۀ مردم بدانند که صوفی واقعی نیستم و در زیر این خرقه ، زنّار کارفران بر کمر دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1402,
        "beyt": "همه را هست همین داغ محبّت که مراست * که نه مستم من و در دَورِ تو هشیاری هست",
        "text": "همۀ مردم همین نشان دوستی را که من دارم بر خود احساس می کنند ، برای اینکه معلوم شود در روزگار تو همه چون من ، مست عشق تو هستند و هیچ هشیاری پیدا نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1403,
        "beyt": "عشق سعدی نه حدیثی است که پنهان مانَد * داستانی است که بر هر سر بازاری هست",
        "text": "داستان عشق ورزی سعدی قصّه ای نیست که بتوان آن را از مردم مخفی نگه داشت ، زیرا داستان شیدایی او در سر هر بازاری بازگو می شود و همه از آن آگاهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1404,
        "beyt": "هر چه در روی تو گویند به زیبایی ، هست * و آنچه در چشم تو از شوخی و رعنایی هست",
        "text": "هر آنچه از ملاحت و زیبایی در باب چهرۀ تو بگویند و نیز آنچه از شنگی و دلربایی چشمانت بر زبان آرند ، همۀ اینها در روی و چشم تو وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1405,
        "beyt": "سروها دیدم در باغ و تأمّل کردم * قامتی نیست که چون تو به دلآرایی هست",
        "text": "در باغ به سروها نگریستم و در مورد راستی و بلندی آنها تأمل کردم ، امّا سرانجام دریافتم که هیچ قامتی به دلآرایی بالای تو یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1406,
        "beyt": "ای که مانند تو بلبل به سخندانی نیست * نتَوان گفت که طوطی به شکرخایی هست",
        "text": "ای کسی که بلبل مانند تو قادر به سخندانی و نغمه سرایی نیست ، حتّی نمی توان طوطی را هم در برابر تو شکرشکن دانست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1407,
        "beyt": "نه تو را از من مسکین ، نه گل خندان را * خبر از مشغلۀ بلبلِ سَودایی هست",
        "text": "ای محبوب من ، نه تو از حال زار من خبری داری ، نه گل خندان از شور و غوغای بلبل عاشق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1408,
        "beyt": "راست گفتی که فَرَج یابی اگر صبر کنی * صبر نیک است کسی را که توانایی هست",
        "text": "اینکه گفتی اگر شکیبایی پیشه کنی ، گشایشی در کارت حاصل می شود ، سخن درستی است . امّا برای کسی که تاب شکیبایی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1409,
        "beyt": "هرگز از دوست شنیدی که کسی بشکیبد ؟ * دوستی نیست در آن دل که شکیبایی هست",
        "text": "آیا تا کنون شنیده ای که کسی بتواند دوری دوست را تحمّل کند ؟ به راستی در قلبی که شکیبایی وجود داشته باشد ، دوستی و عشق وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1410,
        "beyt": "خبر از عشق نبوده ست و نباشد همه عمر * هر که او را خبر شُنعت و رسوایی هست",
        "text": "هر کسی که از سرزنش و رسوایی آگاهی دارد و بدآن می اندیشد و از آن می هراسد ، هرگز از عشق خبری نداشته و ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1411,
        "beyt": "آن نه تنهاست که با یاد تو اُنسی دارد * تا نگویی که مرا طاقت تنهایی هست",
        "text": "کسی که با یاد و خاطرۀ تو انس و الفتی دارد ، تنها نیست . پس مپندارید که من طاقت تنهایی دارم ، بلکه یاد تو نمی گذارد جدایی مرا از پای درآورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1412,
        "beyt": "همه را دیده به رویت نگران است ، ولیک * همه کس را نتَوان گفت که بینایی هست",
        "text": "چشم همه به تو می نگرد ، امّا نمی توان گفت هر چشمی بصیرت دارد و تو را آنچنانکه هستی می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1413,
        "beyt": "گفته بودی همه زَرقند و فریبند و فسوس * سعدی آن نیست ، ولیکن چو تو فرمایی هست",
        "text": "ای دوست ، گفته بودی که مردم روزگار ، همه اهل ریا و فریب و تمسخرند . سعدی از این گونه نیست ، ولی چنانچه تو این اوصاف مذموم را به وی نسبت دهی می پذیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1414,
        "beyt": "بیا بیا که مرا با تو ماجرایی هست * بگوی اگر گنهی رفت و گر خطایی هست",
        "text": "اکنون که بین من و تو گله گزاری و گفتگویی هست ، اگر گناهی از من سر زده و یا مرتکب خطایی شده ام ، آن را تذکّر بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1415,
        "beyt": "روا بُوَد که چنین بی حساب دل ببَری ؟ * مکن که مَظلمۀ خلق را جزایی هست",
        "text": "آیا شایسته است بدین گونه بی حدّ و حساب مردم را شیفتۀ خویش سازی ؟ چنین مکن ، زیرا برای این دادخواهی مردم جزا و عقوبتی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1416,
        "beyt": "توانگران را عیبی نباشد ، ار وقتی * نظر کنند که در کوی ما گدایی هست",
        "text": "اگر توانگران گاهی از سر لطف به گدایان کوی خود نظری بیفکنند ، برای آنان عیبی به شمار نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1417,
        "beyt": "به کام دشمن و بیگانه رفت چندین روز * ز دوستان نَشِنیدم که آشنایی هست",
        "text": "روزگار چند روزی آن گونه سپری شد که دشمن آرزو می کرد و در این مدّت از دوستان هم نشنیدم که بگویند این آشنای ماست که دشمن کام گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1418,
        "beyt": "کسی نماند که بر درد من نبخشاید * کسی نگفت که بیرون از این دوایی هست",
        "text": "کسی باقی نماند که در این غم دلش بر من نسوزد و به رحم نیاید ، امّا کسی هم جز تحمّل درد و رنج درمانی برایم تشخیص نداد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1419,
        "beyt": "هزار نوبت اگر خاطرم بشورانی * از این طرف که منم همچنان صفایی هست",
        "text": "اگر هزار بار فکر و خاطر مرا آشفته سازی و مرا مضطرب نمایی ، از جانب من نسبت به تو همچنان صفا و صمیمیّت وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1420,
        "beyt": "به دود آتش ماخولیا دِماغ سوخت * هنوز جهل مُصوَّر که کیمیایی هست",
        "text": "مغزم با دودی که از آتش خیال و سودا برمی خاست سوخت و از میان رفت . ولی هنوز هم از روی نادانی می پندارم که برای این بیماری دارویی معجزه آسا همانند کیمیا یافت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1421,
        "beyt": "به کام دل نرسیدیم و ، جان به حلق رسید * وگر به کام رسد ، همچنان رجایی هست",
        "text": "آرزوی دل ما برآورده نشد و جان ما برای به در رفتن از تن به حلق رسیده است ، ولی اگر این جان به میانۀ دهان هم برسد ، با وجود اینکه میان کام و لب فاصله ای نیست ، ما هنوز هم برای رسیدن به او امیدواریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1422,
        "beyt": "به جان دوست که در اعتقاد سعدی نیست * که در جهان به جز از کوی دوست جایی هست",
        "text": "سوگند به جان دوست که سعدی اصلاََ باور ندارد که در گیتی جز کوی دوست جایی وجود داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1423,
        "beyt": "مرا خود با تو چیزی در میان هست * وگرنه روی زیبا در جهان هست",
        "text": "در میان من و تو چیزی دیگر و پیوندی دیگر ورای عشق های عادی وجود دارد و الّا چهرۀ زیبا در جهان بسیار پیدا می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1424,
        "beyt": "وجودی دارم از مِهرت گدازان * وجودم رفت و ، مِهرت همچنان هست",
        "text": "وجودی دارم که در اثر عشق سوزان تو گداخته می شود . با آنکه وجود من گداخت و نابود شد ، امّا مهر تو همچنان باقی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1425,
        "beyt": "مبر ظن کز سرم سَودای عشقت * رود تا بر زمینم استخوان هست",
        "text": "گمان مکن که تا زنده هستم و رمقی دارم و دو پارۀ استخوان از من باقی است ، خیال عشق تو را از سر به در می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1426,
        "beyt": "اگر پیشم نِشینی ، دل نشانی * وگر غایب شوی ، در دل نشان هست",
        "text": "اگر در کنارم نشینی ، به من آرامش می بخشی و چنانجه از نظرم غایب کردی ، نشان تو در قلبم موجود است و با آن سرخوشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1427,
        "beyt": "به گفتن راست ناید شرح حُسنت * ولیکن گفت خواهم تا زبان هست",
        "text": "گر چه نمی توان حقّ شرح زیبایی تو را با بیان کردن آن ادا کرد ، امّا تا هنگامی که زبان وجود دارد ، از آن حُسن و ملاحت سخن خواهم گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1428,
        "beyt": "ندانم قامت است آن یا قیامت ؟ * که می گوید چنین سرو روان هست",
        "text": "نمی دانم این قامت بلند معشوق است یا با برخاستن او قیامتی به پای گشته است ؟ چه کسی می تواند بگوید که سرو روانی چون او وجود دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1429,
        "beyt": "توان گفتن به مَه مانی ، ولی ماه * نپندارم چنین شیرین دهان هست",
        "text": "می توان گفت که تو مثل ماه هستی . امّا گمان نمی کنم که ماه دهانی به شیرینی دهان تو داشته باشد ، پس تو از ماه برتری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1430,
        "beyt": "به جز پیشت نخواهم سر نهادن * اگر بالین نباشد ، آستان هست",
        "text": "جز در مقابل تو سر تسلیم بر زمین نخواهم گذاشت ، اگر نتوانم سر بر بالین تو نهم . می توانم بر آستانت که به نرمی بالین است سر گذارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1431,
        "beyt": "برو سعدی که کوی وصل جانان * نه بازاری است کآنجا قدر جان هست",
        "text": "ای سعدی از این سودا دست بردار و برو . زیرا کوی وصال معشوق از آن بازارهایی است که در آن متاع جان عاشقان بهایی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1432,
        "beyt": "صبحدم خاکی به صحرا بُرد باد از کوی دوست * بوستان در عنبر سارا گرفت از بوی دوست",
        "text": "باد در هنگام صبح از کوی دوست مشتی خاک به دشت و صحرا برد و بدینسان بوستان را از بوی دوست غرق در بوی عنبر ناب ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1433,
        "beyt": "دوست گر با ما بسازد ، دولتی باشد عظیم * ور نسازد ، می بباید ساختن با خوی دوست",
        "text": "اگر دوست با ما از درِ سازگاری درآید ، این پیروزی و اقبالی بزرگ است . ولی چنانچه راه ناسازگاری پیش گیرد ، بر ما لازم است که خود را با خوی او وفق دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1434,
        "beyt": "گر قبولم می کند ، مملوک خود می پَرورَد * ور برانَد ، پنجه نتوان کرد با بازوی دوست",
        "text": "اگر مرا بپذیرد ، غلام خویش را مورد توجّه و عنایت قرار داده است و چنانچه ما را از خود براند ، توان درافتادن با او را نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1435,
        "beyt": "هر که را خاطر به روی دوست رغبت می کند * بس پریشانی بباید بردنش چون موی دوست",
        "text": "اگر خاطر هر کس به جانب دوست میل و رغبتی دارد ، باید همانند موی دوست آشفتگی بسیاری تحمّل نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1436,
        "beyt": "دیگران را عید اگر فرداست ، ما را این دَم است * روزه داران ماه نو بینند و ، ما ابروی دوست",
        "text": "اگر برای روزه داران فردا عید فطر است ، برای ما همین لحظه است که به جای ماه نو هلال ابروی دوست را مشاهده می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1437,
        "beyt": "هر کسی بی خویشتن جَولان عشقی می کند * تا به چوگان که در خواهد فتادن گوی دوست ؟",
        "text": "هر کس از سر بی خویشتنی در میدان عشق جولانی دارد . امّا باید به انتظار نشست تا معلوم شود که گوی عشق دوست به خم چوگان چه کسی خواهد افتاد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1438,
        "beyt": "دشمنم را بد نمی خواهم ، که آن بدبخت را * این عقوبت بس که بیند دوست هم زانوی دوست",
        "text": "برای دشمنم بدی آرزو نمی کنم ، زیرا برای آن بدبخت همین کافی است که مرا در کنار دوست ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1439,
        "beyt": "هر کسی را دل به صحراییّ و باغی می رود * هر کس از سویی به در رفتند و ، عاشق سوی دوست",
        "text": "دل هر کس برای تفرّج و خوشی به باغ و صحرایی میل می کند . آری ، هر کس متناسب با درک و ذوق خود برای احساس لذّت به جانبی می رود . عاشق هم برای درک این لذّت به سوی دوست می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1440,
        "beyt": "کاش ، باری ، باغ و بستان را که تحسین می کند * بلبلی بودی چو سعدی یا گلی چون روی دوست",
        "text": "ای کاش در باغ و بستانی که مردمان لب به تحسین آن گشوده اند ، بلبلی سخنگو مثل سعدی یا گلی به زیبارویی یار وجود می داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1441,
        "beyt": "شادی به روزگار گدایان کوی دوست * بر خاک ره نشسته به امّید روی دوست",
        "text": "چه روزگار خوشی دارند ، طالبان معشوق که به امید دیدن روی دوست بر خاک راه نشسته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1442,
        "beyt": "گفتم به گوشه ای بنِشینم ، ولی دلم * ننشیند از کشیدن خاطر به سوی دوست",
        "text": "با خود می اندیشم که انزوا اختیار کنم و به گوشه ای روم ، امّا دل از اینکه خاطرم به سوی دوست کشیده می شود ، آرام نمی گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1443,
        "beyt": "صبرم ز روی دوست میسّر نمی شود * دانی طریق چیست ؟ تحمّل ز خوی دوست",
        "text": "صبر از روی دوست برایم ممکن نیست . می دانی چاره این کار چیست ؟ اینکه تندخویی دوست را تحمّل کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1444,
        "beyt": "ناچار هر که دل به غم روی دوست داد * کارش به هم برآمده باشد چو موی دوست",
        "text": "ناگزیر هر کس که غم روی دوست را پذیرفت و بدآن دل داد ، کارش مثل گیسوان دوست پریشان و آشفته می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1445,
        "beyt": "خاطر به باغ می رودم روز نوبهار * تا با درخت گل بنِشینم به بوی دوست",
        "text": "در بهاران ذهنم به سوی باغ کشیده می شود تا در آنجا به آرزوی نشستن با دوست با درخت گُل همنشین گردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1446,
        "beyt": "فردا که خاک مرده به حَشر ، آدمی کنند * ای باد ، خاک من مَطَلب جز به کوی دوست",
        "text": "ای باد ، فردا که در روز قیامت اجزای خاک مردگان را گِرد می کنند تا از آن آدمی به وجود آورند ، خاک مرا فقط از سر کوی دوست بخواه . ( خاک من فقط در کوی دوست یافت می شود . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1447,
        "beyt": "سعدی چراغ می نکُند در شب فراق * ترسد که دیده باز کند جز به روی دوست",
        "text": "سعدی در شب هایی که در فراق به سر می برد ، چراغ روشن نمی کند ، زیرا بیم آن دارد که در پرتو روشنایی چراغ ، چشمش به چهرۀ کسی جز دوست بیفتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1448,
        "beyt": "آب حیات من است خاک سر کوی دوست * گر دو جهان خرّمی است ، ما و غم روی دوست",
        "text": "خاک رهگذر دوست برای من در حکم آب حیات است و من بدان زنده ام ، اگر مرا در جهان بی غم و شادی دوست مخیّر نمایند ، غم دوست را برمی گزینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1449,
        "beyt": "ولوله در شهر نیست ، جز شکن زلف یار * فتنه در آفاق نیست ، جز خم ابروی دوست",
        "text": "جز چین و شکن زلف یار شور و آشوبی در شهر وجود ندارد و جز خم ابروی یار فتنه و غوغایی در جهان دیده نمی شود . یعنی هر آشوب و غوغایی در اثر زلف و ابروی یار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1450,
        "beyt": "داروی مشتاق چیست ؟ زهر ز دست نگار * مرهم عشّاق چیست ؟ زخم ز بازوی دوست",
        "text": "چه چیز عاشق مشتاق را درمان می کند ؟ زهری که معشوق به دست خود به وی دهد . مرهم زخم عاشقان چیست ؟ ضربت و آسیبی که بازوی دوست بر آنان وارد سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1451,
        "beyt": "دوست به هندوی خود گر بپذیرد مرا * گوش من و تا به حَشر حلقۀ هندوی دوست",
        "text": "اگر دوست مرا به عنوان غلام خویش قبول کند ، تا به قیاما حلقۀ غلامی او را به گوش می کنم و یا ملازم حلقه های زلف او خواهم بود و یا غلام غلام او می شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1452,
        "beyt": "گر متفرّق شود خاک من اندر جهان * باد نیارد ربود گَرد من از کوی دوست",
        "text": "اگر خاک من در سراسر جهان پراکنده شود . با قادر نخواهد بود که گرد و غبار وجود مرا از کوی دوست برباید و جدا سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1453,
        "beyt": "گر شب هجران مرا تاختن آرَد اجل * روز قیامت زنم خیمه به پهلوی دوست",
        "text": "اگر در شب فراق اجل مهلتم ندهد که به دوست دست یابم . در روز قیامت خیمۀ خود را در کنار دوست بر پا خواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1454,
        "beyt": "هر غزلم نامه ای است صورت حالی در او * نامه نوشتن چه سود ؟ چون نرسد سوی دوست",
        "text": "هر غزل من مثل نامه ای است . که وصف حال خویش را در آن آورده ام ، امّا نوشتن این نامه ها (سرودن غرل ها) چه فایده ای دارد ؟ چون به دست دوست نمی رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1455,
        "beyt": "لاف مزن سعدیا ، شعر ، تو خود سِحر نیست * سِحر نخواهد خرید غمزۀ جادوی دوست",
        "text": "ای سعدی حتّی اگر شعر خود را سحر و جادو هم فرض کنی ، اشارت های چشم و ابروی یار که خود سحر کننده ای بی نظیر است ، سحر تو را (شعرت را) به چیزی نمی خرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1456,
        "beyt": "مرا تو غایت مقصودی از جهان ای دوست * هزار جان عزیزت فدای جان ای دوست",
        "text": "ای دوست ، در تمام جهان نهایت آمال و آرزیم تو هستی . جان عزیز هزاران کس قربان جان تو گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1457,
        "beyt": "چنان به دام تو الفت گرفت مرغ دلم * که یاد می نکند عهد آشیان ای دوست",
        "text": "ای دوست ، دلم به سان مرغی اسیر دام تو گشته و چنان به آن دام خو گرفته است که دیگر به یاد روزهایی که در سینۀ من بود نمی افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1458,
        "beyt": "گَرَم تو در نگُشایی ، کجا توانم رفت ؟ * به راستان که بمیرم بر آستان ای دوست",
        "text": "اگر تو به رویم در نگشایی ، به کجا می توانم بروم ؟ ای دوست ، سوگند به راستان و درست کرداران که بر آستان تو جان خواهم داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1459,
        "beyt": "دلی شکسته و جانی نهاده بر کف دست * بگو بیار که گویم بگیر هان ای دوست",
        "text": "ای دوست ، آنچه دارم دلی شکسته و جانی آمادۀ تقدیم است . تو برای گرفتن آنها اشارتی کن تا بگویم اینک از آنِ تو ، بستان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1460,
        "beyt": "تنم بپوسد و خاکم به باد ، ریزه شود * هنوز مِهر تو باشد در استخوان ای دوست",
        "text": "جسمم خواهد پوسید و خاکم به وسیلۀ باد پراکنده خواهد شد . امّا ای دوست ، با وجود این مهر و محبّت تو هنوز در استخوان هایم به جای خواهد ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1461,
        "beyt": "جفا مکن که بزرگان به خرده ای ز رهی * چنین سبک ننِشینند و سرگران ای دوست",
        "text": "ای دوست ، بر من ستم روا مدار ، زیرا بزرگان با عیبی که در غلام خویش می بینند ، خشمگین نمی شوند و به او بی اعتنایی نمی کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1462,
        "beyt": "به لطف اگر بخوری خون من روا باشد * به قهرم از نظر خویشتن مران ای دوست",
        "text": "ای دوست ، جایز است که از سر لطف خون مرا نوش کنی ، امّا مرا با قهر و غضب از نظر خود دور مساز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1463,
        "beyt": "مناسب لب لعلت حدیث بایستی * جواب تلخ بدیع است از آن دهان ای دوست",
        "text": "ای دوست ، سخنانت باید با لبان لعل گونت تناسبی داشته باشد . این جواب تلخ و دل گزا از آن دهان ، عجیب به نظر می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1464,
        "beyt": "مرا رضای تو باید ، نه زندگانی خویش * اگر مراد تو قتل است ، وارهان ای دوست",
        "text": "ای دوست ، برای من رضایت و خشنودی تو بایسته و مهم است ، اگر خواست تو کشته شدن من است ، مرا از قید حیات وارهان تا به کام رسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1465,
        "beyt": "که گفت سعدی از آسیب عشق بگریزد ؟ * به دوستی که غلط می برَد گمان ای دوست",
        "text": "ای دوست ، چه کسی به تو گفت که سعدی از بلای عشق می گریزد ؟ سوگند به دوستی که او به غلط به چنین پنداری رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1466,
        "beyt": "که گر به جان رسد از دست دشمنانم کار * ز دوستی نکنم توبه همچنان ای دوست",
        "text": "برای اینکه حتّی اگر از دست دشمنان عاجز و ناتوان گردم ، ای دوست ، باز هم از دوستی بازنمی گردم و از آن دست نمی کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1467,
        "beyt": "ز حد گذشت جدایی میان ما ای دوست * بیا بیا که غلام توام ، بیا ای دوست",
        "text": "ای دوست ، جدایی میان من و تو از حد گذشت . ای دوست ، بیا بیا که حلقۀ غلامی ات به گوش کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1468,
        "beyt": "اگر جهان همه دشمن شود ز من دامن * به تیغ مرگ شود دست من رها ای دوست",
        "text": "اگر تمام مردم گیتی دشمن من شوند ، دست من از دامن تو فقط با مرگ که تیغی برنده است ، جدا می شود . به سخن دیگر ، تا زنده هستم دست از تو نمی کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1469,
        "beyt": "سرم فدای قفای ملامت است ، چه باک * گَرَم بُوَد سخن دشمن از قفا ای دوست",
        "text": "ای دوست ، سرم قربانی سیلی سرزنش است . دیگر بیمی ندارم از اینکه حرف های دشمن پشت سرم باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1470,
        "beyt": "به ناز اگر بخرامی ، جهان خراب کنی * به خون خسته اگر تشنه ای هلا ای دوست",
        "text": "اگر با ناز و عشوه خرامیدن آغاز کنی ، جهانی را به ویرانی می کشد . ای دوست ، اگر به خون عشّاق مجروح تشنه ای ، بشتاب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1471,
        "beyt": "چنان به داغ تو باشم که گر اجل برسد * به شرعم از تو ستانند خون بها ای دوست",
        "text": "ای دوست ، آنچنان داغ و نشانِ عشق تو را بر خود دارم که اگر بمیرم ، در آیین شریعت خون بهای تو را از من خواهند گرفت . یعنی آشکار است که من در راه عشق تو جان باخته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1472,
        "beyt": "وفای عهد نگه دار و از جفا بگذر * به حقّ آنکه نی ام یار بی وفا ای دوست",
        "text": "ای دوست ، به پاس اینکه پیمان شکن و بی وفا نیستم  ، به پیمانی که بسته ای پای بند باش و دست از ستم بردار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1473,
        "beyt": "هزار سال پس از مرگ من چو بازآیی * ز خاک نعره برآرم که مرحبا ای دوست",
        "text": "آنچنان شیفته و عاشقم که اگر پس از هزار سال بر سر خاکم آیی ، می شنوی که از گورم نعره می کشم که ای دوست ، آفرین بر تو باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1474,
        "beyt": "غم تو دست برآورد و خون چشمم ریخت * مکن که دست برآرم به ربّنا ای دوست",
        "text": "غم عشقت بر من سلطه یافت و خون چشم مرا جاری ساخت . کاری مکن که دست به آسمان بلند کنم و برای استغاثه به درگاه خداوند ربّنا بگویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1475,
        "beyt": "اگر به خوردن خون آمدی ، هلا برخیز * وگر به بردن دل آمدی ، بیا ای دوست",
        "text": "ای دوست اگر برای خوردن خون و کشتنم آمده ای ، بشتاب . و چنانچه می خواهی دل از من ربایی و مرا عاشق سازی ، بگیر ، دل از آنِ تو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1476,
        "beyt": "بساز با من رنجور ناتوان ای یار * ببخش بر من مسکین بی نوا ای دوست",
        "text": "ای یار ، با من رنج کشیده و ناتوان مدارا کن . ای دوست ، به من که فقیر و بی زاد و برگم ، چیزی عنایت کن یا مرا عفو کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1477,
        "beyt": "حدیث سعدی اگر نشنوی ، چه جاره کند * به دشمنان نتَوان گفت ماجرا ای دوست",
        "text": "ای دوست ، اگر به سخنان سعدی گوش فرا ندهی ، او چاره ای جز سکوت ندارد . زیرا سرگذشت خویش را نمی توان برای دشمنان بازگو کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1478,
        "beyt": "تا دست ها کمر نکنی بر میان ای دوست * بوسی به کام دل ندهی بر دهان دوست",
        "text": "تا دستان خود را به دور کمر دوست حلقه نکنی و او را در آغوش نگیری ، نمی توانی آنجنانکه می خواهی بر دهان دوست بوسه زنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1479,
        "beyt": "دانی حیات کُشتۀ شمشیر عشق چیست ؟ * سیبی گَزیدن از رخِ چون بوستان دوست",
        "text": "می دانی زندگی کسی که با شمشیر عشق از پای درآید چیست ؟ آنکه بوسه ای از چهره مانند بوستان معشوق برگیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1480,
        "beyt": "بر ماجرای خسرو و شیرین قلم کشید * شوری که در میان من است و میان دوست",
        "text": "شور و اشتیاقی که بین من و دوست وجود دارد ، تأثیر ماجرای خسرو و شیرین را از ذهن مردم زدود و آن را محو ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1481,
        "beyt": "خصمی که تیر کافرش اندر غزا نکشت * خونش بریخت ابروی همچون کمان دوست",
        "text": "دشمنی که با تیر بی رحمانه و ظالمانه اش در جنگ نتوانست عاشق (سعدی) را بکُشد ، ابروی کمانی دوست خونش را ریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1482,
        "beyt": "دل رفت و دیده خون شد و جان ضعیف ماند * وآن هم برای آن که کنم جان فشان دوست",
        "text": "دل از کفم به در رفت و شیفته و عاشق شدم . چشمانم در اثر گریه بسیار خونین شد ، ولی جان ناتوانم باقی ماند ، آن هم برای اینکه در جان فشانی برای دوست به کار رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1483,
        "beyt": "روزی به پای مَرکب تازی درافتمش * گر کِبر و ناز بازنپیچد عنان دوست",
        "text": "اگر غرور و عشوه گری دوباره موجب روی گرداندن دوست نگردد ، روزی خود را به پای اسب تندرو و تازندۀ او خواهم افکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1484,
        "beyt": "هیهات ، کام من که برآید در این طلب * این پس که نام من برود بر زبان دوست",
        "text": "بعید است که من در این طلب به خواست و آرزوی خود نائل آیم ، امّا همین کافی است که دوست نام مرا بر زبان جاری سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1485,
        "beyt": "چون جان سپردنی است به هر صورتی که هست * در کوی عشق خوشتر و بر آستان دوست",
        "text": "از آنجا که آدمی به هر روی باید جان بسپارد ، پس بهتر است که این جان سپاری در کوی عشق و بر درگاه معشوق باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1486,
        "beyt": "با خویشتن همی برم این شوق تا به خاک * وز خاک سر برآرم و پرسم نشان دوست",
        "text": "این اشتیاق را با خود تا به گور خواهم برد و به یاری آن از خاک سر بر می آورم و نشان دوست می پرسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1487,
        "beyt": "فریاد مردمان همه از دست دشمن است * فریاد سعدی از دل نامهربان دوست",
        "text": "همه مردم از دست دشمن به فریاد آمده اند ، امّا فریاد و شکوۀ سعدی از دل سخت و نامهربان دوست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1488,
        "beyt": "ای پیک پی خجسته که داری نشان دوست * با ما مگو به جز سخن دلنشان دوست",
        "text": "ای پیام آور مبارک قدم که از دوست نشانی آورده ای ، با ما جز سخن دلپذیر و آرام بخش دوست چیزی مگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1489,
        "beyt": "حال از دهان دوست شنیدن چه خوش بُوَد * یا از دهان آن که شنید از دهان دوست",
        "text": "حال دوست را از زبان دوست شنیدن ، یا از زبان کسی که از دهان خود او شنیده است ، چه لذّت بخش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1490,
        "beyt": "ای یار آشنا ، عَلَم کاروان کجاست ؟ * تا سر نهیم بر قدم ساربان دوست",
        "text": "ای دوست و آشنای من ، درفش و نشان کاروان را به من نشان بده تا از اشتیاق سر بر قدم های شتربان محمل دوست بگذارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1491,
        "beyt": "گر زر فدای دوست کنند اهل روزگار * ما سر فدای پای رسالت رسان دوست",
        "text": "اگر مردم زمانه به پای دوست سکّه های زر می افشانند ، ما به پای کسی که از وی پیامی آرد ، سر خویش را نثار می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1492,
        "beyt": "دردا و حسرتا که عنانم ز دست رفت * دستم نمی رسد که بگیرم عنان دوست",
        "text": "دردا و دریغا که اختیار از کف دادم و توانایی آن را ندارم که دهنۀ شتر دوست را به دست گیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1493,
        "beyt": "رنجور عشق دوست چنانم ، که هر که دید * رحمت کند ، مگر دل نامهربان دوست",
        "text": "آنچنان دردمند عشق یارم که هر کس مرا در این حال ببیند ، به من مهربانی می کند مگر دوست که دلی نامهربان دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1494,
        "beyt": "گر دوست بنده را بکُشد یا بپرورد * تسلیم از آنِ بنده و فرمان از آنِ دوست",
        "text": "اگر دوست بندۀ خود را بنوازد یا بکُشد ، مختار است . زیرا وظیفۀ بنده تسلیم بودن است و کار دوست حکم راندن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1495,
        "beyt": "گر آستین دوست بیفتد به دست من * چندانکه زنده ام ، سر من و آستان دوست",
        "text": "اگر بتوانم به دوست نزدیک شوم و آستین او را بگیرم و اظهار نیاز کنم ، از آن پس تا جان در بدن دارم ، سر از درگاه دوست برنخواهم داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1496,
        "beyt": "بی حسرت از جهان نرود هیچ کس به در * الّا شهید عشق به تیر از کمان دوست",
        "text": "همۀ انسان ها در هنگام مرگ از رفتن خود دچار دریغ و تأسف می شوند ، مگر آن کس که در راه عشق و با تیر و کمان دوست به شهادت رسیده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1497,
        "beyt": "بعد از تو هیچ در دل سعدی گذر نکرد * وآن کیست در جهان که بگیرد مکان دوست",
        "text": "غیر از تو هیچکس نتوانسته است دل سعدی را متأثر سازد و در آن جای گیرد . و به راستی چه کسی در جهان می تواند جای یار را در دل عاشق اشغال کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1498,
        "beyt": "این مطرب از کجاست که برگفت نام دوست ؟ * تا جان و جامه بذل کنم بر پیام دوست",
        "text": "این رامشگر از کجا آمده است که در میان سرود خود نام دوست را برمی خواند ؟ بگویید تا جان و جامه را به مژدگانی این پیام نثار کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1499,
        "beyt": "دل ، زنده می شود به امید وفای یار * جان ، رقص می کند به سماع کلام دوست",
        "text": "دل به امید وفاداری یار حیاتی دوباره می یابد و جان با شنیدن کلام دوست سخت شادمان می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1500,
        "beyt": "تا نفخ صور بازنیاید به خویشتن * هرک اوفتاد مست محبّت ز جام دوست",
        "text": "کسی که از جام دوست بنوشد و از محبّت او سرمست گردد تا قیامت به حال خود بازنمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1501,
        "beyt": "من بعد از این اگر به دیاری سفر کنم * هیچ ارمغانی ای نبَرم جز سلام دوست",
        "text": "اگر از این پس به شهر دیگری سفر کنم ، جز نام دوست تحفه دیگری از آینجا برای مردم آن سرزمین نخواهم برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1502,
        "beyt": "رنجور عشق بِه نشود جز به بوی یار * ور رفتنی است ، جان ندهد جز به نام دوست",
        "text": "آن کس که درد عشق به جان دارد فقط به بوی معشوق بهبود می یابد و چنانچه در شرف موت باشد ، فقط پس از جاری کردن نام دوست بر زبان جان خواهد داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1503,
        "beyt": "وقتی امیر مملکت خویش بودمی * اکنون به اختیار و ارادت غلام دوست",
        "text": "روزگاری در سرزمین خویش فرمانروا بودم ، ولی اکنون از روی اختیار با دوستی خالص غلامی دوست را پذیرفتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1504,
        "beyt": "گر دوست را به دیگری از من فراغت است * من دیگری ندارم قائم مقام دوست",
        "text": "اگر دوست با پرداختن به دیگری از من فارغ و بی نیاز است ، من هرگز کس دیگر را جانشین دوست نخواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1505,
        "beyt": "بالای بام دوست چو نتوان نهاد پای * هم چاره آنکه سر بنهی زیر بام دوست",
        "text": "اکنون که نمی توان بر بالای بام دوست گام نهاد ، چاره آن است که متواضعانه سر بر زیر بام وی نهی و تسلیم او باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1506,
        "beyt": "درویش را که نام بَرَد پیش پادشاه ؟ * هیهات ، از افتقار من و احتشام دوست",
        "text": "چه کسی نزد پادشاه از من حقیر نامی خواهد برد ؟ دریغا چه فاصله درازی است میان نیازمندی من و شکوه و بی نیازی دوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1507,
        "beyt": "گر کام دوست کُشتن سعدی است ، باک نیست * اینم حیات بس که بمیرم به کام دوست",
        "text": "اگر مراد و آرزوی دوست از میان برداشتن سعدی است ، بیمی ندارم . این زندگی که در راه دوست جان نثار کنم ، برایم کافی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1508,
        "beyt": "صبح می خندد و ، من گریه کنان از غم دوست * ای دَم صبح ، چه داری خبر از مَقدم دوست ؟",
        "text": "صبح طلوع می کند و من در اندوه فراق دوست اشک می بارم ، ای نفس صبحگاهی ، از بازگشت یار چه خبری داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1509,
        "beyt": "بر خودم گریه همی آید و بر خندۀ تو * تا تبسّم چه کنی بی خبر از مَبسَم دوست ؟",
        "text": "در اثر اندوهی که به دل دارم برای خودم و خندۀ تو گریه ام می گیرد و تأسف می خورم که چرا تو بی خبر از لبخند دوست لب به خنده می گشایی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1510,
        "beyt": "ای نسیم سحر ، از من به دلآرام بگوی * که کسی جز تو ندانم که بُوَد مَحرم دوست",
        "text": "ای باد سحرگاهی ، از قول من به معشوق این پیام را برسان که من جز تو کسی را نمی شناسم که محرم دوست باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1511,
        "beyt": "گو کمِ یار برای دل اغیار مگیر * دشمن این نیک پسندد که تو گیری کمِ دوست",
        "text": "ای باد سحرگاهی ، به یار بگو که به خاطر بیگانگان یار خویش را ترک مکن ، زیرا دشمن از این کار تو بسیار خرسند خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1512,
        "beyt": "تو که با جانب خصمت به ارادت نظر است * بِه که ضایع نگُذاری طرف مُعظَم دوست",
        "text": "تو که به جانب دشمن با نظر دوستی می نگری ، بهتر است که به جانب دوست ، که بسیار گرانقدر و عظیم است ، نظری بیفکنی و آن را تباه نسازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1513,
        "beyt": "من نه آنم که عدو گفت ، تو خود دانی نیک * که ندارد دل دشمن خبر از عالَم دوست",
        "text": "تو خود به خوبی می دانی که من آن کسی نیستم که دشمن توصیف کرده است ، زیرا ضمیر دشمن از عالم دوست خبری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1514,
        "beyt": "نی نی ای باد مرو ، حال من خسته مگوی * تا غباری ننِشیند به دل خرّم دوست",
        "text": "نه نه ای باد ، به نزد دوست مرو و از احوال دل خستۀ من به او چیزی مگوی تا در اثر این اندوه غباری بر دل شادمان او ننشیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1515,
        "beyt": "هر کسی را غم خویش است و ، دل سعدی را * همه وقتی غم آن تا چه کند با غم دوست",
        "text": "[ هر کسی به فکر خویش است و برای خود غصّه می خورد ، امّا دل سعدی همواره در غم این است که با غم دوست چه کند و چگونه آن را تحمّل نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1516,
        "beyt": "گفتم : مگر به خواب بینم خیال دوست * اینک عَلَی الصَّباح نظر بر جمال دوست",
        "text": "گفتم : ای کاش خیال دوست را به خواب ببینم ، امّا شگفتا که اکنون در بامدادان نگاهم بر جمال دوست افتاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1517,
        "beyt": "مردم هلال عید بدبدند ، و پیش ما * عید است و آنک ابروی همچون هلال دوست",
        "text": "مردم براب ورود به عید باید هلال عید را مشاهده کنند . امّا در نزد ما اکنون عید است و نشانۀ آن ابروی همچون هلال دوست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1518,
        "beyt": "ما را دگر به سرو بلند التفات نیست * از دوستیّ قامت با اعتدال دوست",
        "text": "ما از زمانی که با قامت معتدل یار دوستی یافته ایم ، دیگر به قامت بلند سرو توجّهی نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1519,
        "beyt": "زآن بی خودم که عاشق صادق نباشدش * پروای نَفس خویشتن از اشتغال دوست",
        "text": "از آن روی از خود بی خود گشته ام که دوستدار راستین از پرداختن به دوست فارغ نمی شود تا به خود توجّه و التفاتی داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1520,
        "beyt": "ای خواب ، گِردِ دیدۀ سعدی دگر مگرد * یا دیده جایِ خواب بُوَد ، یا خیال دوست",
        "text": "ای خواب ، دیگر در اطراف دیدگان سعدی پرسه مزن ، زیرا چشمان او جای خیال دوست است و ناگزیر جایی برای خواب در آن وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1521,
        "beyt": "صبحی مبارک است نظر بر جمال دوست * بر خوردن از درخت امید وصال دوست",
        "text": "بامدادی که در آن جمال دوست مشاهده شود ، صبحی میمون و مبارک است . زیرا در آن صورت این امیدواری که بتوان از وصال دوست برخوردار شد ، وجود خواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1522,
        "beyt": "بختم نخفته بود که از خوابِ بامداد * برخاستم به طالع فرخنده فال دوست",
        "text": "بیدار بخت و خوش اقبال بودم که از خواب صبحگاهی بامدادان به بخت پر شگون و خجستۀ دوست از خواب برخاستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1523,
        "beyt": "از دل برون شو ای غم دنیا و آخرت * یا خانه جای خواب بُوَد یا مَجال دوست",
        "text": "ای غم و اندوهِ هر دو جهان ، از دلم بیرون روید ، زیرا اگر قرار باشد دل جایگاه و جولانگاه دوست باشد ، جایی برای توجّه به شما و غفلت از دوست باقی نخواهد ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1524,
        "beyt": "خواهم که بیخ صحبت اغیار برکَنم * در باغ دل رها نکنم جز نهال دوست",
        "text": "می خواهم از دلم که به باغی می ماند ، ریشۀ همنشینی با بیگانگان را برکنم و تنها دوست را به سان درختی در این باغ باقی گذارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1525,
        "beyt": "تشریف داد و رفت ، ندانم ز بی خودی * کِاین دوست بود در نظرم یا خیال دوست",
        "text": "در حال بی خودی بودم که به خانه ام آمد ، به من شرافت بخشید ، مرا عزیز کرد و رفت . به همین دلیل درنیافتم که دوست مرا عزّت بخشید یا خیال دوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1526,
        "beyt": "هوشم نماند و عقل برفت و سخن ببست * مُقبِل کسی که محو شود در کمال دوست",
        "text": "هوشیاری خود را از کف دادم . عقل هم مرا ترک کرد و توان سخن گفتن از میان رفت . آری ، چه سعادتمند است کسی که در کمال یار محو گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1527,
        "beyt": "سعدی ، حجاب نیست ، تو آیینه پاک دار * زنگار خورده چون بنماید جمال دوست ؟",
        "text": "ای سعدی ، بین تو و معشوق پرده و حجابی وجود ندارد . آینۀ دل و باطن خویش را پاک کن ، زیرا اگر آینۀ دل زنگ زده باشد ، چگونه می تواند جمال دوست را به درستی نشان دهد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1528,
        "beyt": "ز هر چه هست گزیر است و ناگزیر از دوست * به قول هر که جهان ، مِهر برمگیر از دوست",
        "text": "از هر چه وجود دارد چاره ای نیست ، ولی دوست را به هیچ چاره و تدبیری نمی توان ننادیده گرفت . پس به سخنان هیچ باشنده ای در جهان از دوست دل برمگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1529,
        "beyt": "به بندگیّ و صغیری گرت قبول کند * سپاس دار که فضلی بُوَد کبیر از دوست",
        "text": "اگر دوست تو را به بندگی و خواری و حقارت بپذیرد ، از وی سپاسگزار باش ، چرا که این پذیرش بخششی بزرگ است که در باب تو اعمال می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1530,
        "beyt": "به جای دوست گرت هر چه در جهان بخشند * رضا مده که متاعی بُوَد حقیر از دوست",
        "text": "اگر به عوض دوست تمام عالَم را به تو بخشند ، خشنود مباش . زیرا تمام هستی در برابر دوست کالایی ناچیز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1531,
        "beyt": "جهان و هر چه در او هست با نعیم بهشت * نه نعمتی است که بازآورَد فقیر از دوست",
        "text": "دنیا و هر چه در آن وجود دارد به اضافه نعمت های بهشتی ، به اندازۀ نعمتی نیست که درویش از کوی دوست حاصل می کند . یا نعمتی نیست که موجب ترک کوی دوست گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1532,
        "beyt": "نه گر قبول کنندت ، سپاس داری و بس * که گر هلاک شوی ، منّتی پذیر از دوست",
        "text": "نه تنها اگر تو را بپذیرند باید سپاسگزار باشی ، بلکه اگر در این راه نابود هم شوی هم شوی ، باید منّت پذیر دوست باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1533,
        "beyt": "مرا که دیده به دیدار دوست بر کردم * حلال نیست که بر هم نهم به تیر از دوست",
        "text": "من که چشمم بر روی دوست گشوده شده است ، جایز نیست که حتّی اگر تیر دوست به چشمانم اصابت کند ، آنها را ببندم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1534,
        "beyt": "وگر چنانکه مصوّر شود گزیر از عشق * کجا روم ؟ که نمی باشدم گزیر از دوست",
        "text": "در صورتی که به تصوّر درآید که از عشق علاج و چاره ای هست ، من که چاره ای جز با دوست بودن ندارم ، به کجا روم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1535,
        "beyt": "به هر طریق که باشد اسیر دشمن را * توان خرید و ، نشاید خرید اسیر از دوست",
        "text": "آن کسی را که اسیر دشمن شده است ، می توان بازخرید و آزاد کرد . امّا نمی توان عاشقی را که اسیر معشوق گشته ، از اسارت یار رهایی بخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1536,
        "beyt": "که در ضمیر من آید ز هر که در عالَم ؟ * که من هنوز نپرداختم ضمیر از دوست",
        "text": "چه کسی از میان تمام مردم جهان می تواند ذهن و ضمیر مرا به خود مشغول دارد ، زیرا هنوز من ذهن خویش را از دوست تهی نساخته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1537,
        "beyt": "تو خود نظیر نداری و گر بُوَد به مَثَل * من آن نی ام که بَدَل گیرم و نظیر از دوست",
        "text": "تو بی نظیر و بی همتایی ، حتّی اگر نظیری هم برای تو وجود داشته باشد ، من کسی نیستم که نظیر و مانند تو را چون تو پندارد و وی را برگزینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1538,
        "beyt": "رضای دوست نگه دار و صبر کن سعدی * که دوستی نبوَد ناله و نفیر از دوست",
        "text": "ای سعدی ، در پی نگه داشتِ خشنودی دوست باش و شکیبایی پیشه کن ، زیرا ناله و فریاد کردن از دست یار شرط دوستی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1539,
        "beyt": "آن که دل من چو گوی در خم چوگان اوست * مَوقف آزادگان بر سر میدان اوست",
        "text": "آن کسی که در دل من همانند گویی گرفتار چوگان او گشته ، کسی است که آزادگان برای گرفتار شدن ، در میدان او صف می کشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1540,
        "beyt": "ره به در از کوی دوست نیست که بیرون بَرند * سلسلۀ پای جمع زلف پریشان اوست",
        "text": "عاشقان قادر نیستند از کوی دوست بیرون روند ، زیرا گیسوان آشفتۀ او مانند زنجیری به پای آنان پیچیده است . یا جمعیّت خاطر با پریشانی زلف او حاصل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1541,
        "beyt": "چند نصیحت کنند بی خبرانم به صبر ؟ * دردِ مرا ای حکیم ، صبر نه درمان اوست",
        "text": "تا کی ناصحان مرا به شکیبایی فرا می خوانند ؟ ای طبیب ، درد من چیزی نیست که با شکیبایی درمان پذیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1542,
        "beyt": "گر کند اِنعام او در منِ مسکین نگاه * ور نکند حاکم است ، بنده به فرمان اوست",
        "text": "اگر دوست با احسان خویش بر من درویش نظری بیفکند یا نه ، حکم ، حکم اوست . من گوش به فرمان او ایستاده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1543,
        "beyt": "گر بزند بی گناه ، عادت بخت من است * ور بنَوازد به لطف ، غایت احسان اوست",
        "text": "اگر دوست ، بی آنکه مرتکب گناهی شوم مرا عقوبت کند ، از بخت بَد من است که به شکنجه شدن عادت دارد . امّا اگر مرا بنوازد و تفقّدی کند ، این نهایت نیکی و بخشش اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1544,
        "beyt": "میل ندارم به باغ ، اُنس نگیرم به سرو * سروی اگر لایق است ، قدّ خرامان اوست",
        "text": "برای رفتن به باغ و بستان رغبتی ندارم و به هیچ درخت سروی انس نمی گیرم ، زیرا اگر سروی شایسته دل بستن باشد ، فقط سرو خرامان قامت اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1545,
        "beyt": "چون بتَواند نشست آن که دلش غایب است ؟ * یا بتَواند گریخت آن که به زندان اوست",
        "text": "کسی که دلش به نزد معشوق رفته و از وی غایب گشته است ، چگونه می تواند آرام گیرد ؟ یا آن کسی که در زندان عشق محبوب اسیر است ، چگونه می تواند بگریزد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1546,
        "beyt": "حیرت عشّاق را عیب کند بی بصر * بهره ندارد ز عیش هر که نه حیران اوست",
        "text": "آنان که بصیرتی ندارند ، به عاشقان خرده می گیرند که چرا متحیّرند ، به راستی کسانی که حیران معشوق نباشند از نشاط زندگی بهره ای نبرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1547,
        "beyt": "چون تو گلی کس ندید در چمن روزگار * خاصه که مرغی چو من بلبل بستان اوست",
        "text": "در باغ روزگاران هرگز گلی چون تو نروییده است ، به ویژه که پرنده ای چون من بلبل نغمه سرای آن گل باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1548,
        "beyt": "گر همه مرغی زنند سخت کمانان به تیر * حیف بُوَد بلبلی کِاین همه دستان اوست",
        "text": "اگر تیراندازان سخت کمان و ماهر همۀ پرندگان را با تیر بزنند ، دریغ است که بلبلی چون مرا که این همه سرود و نغمه تعبیه در منقار دارد ، از پای درآورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1549,
        "beyt": "سعدی ، اگر طالبی ، راه رَو و رنج بر * کعبۀ دیدار دوست ، صبر ، بیابان اوست",
        "text": "ای سعدی ، اگر یار را می طلبی ، از حرکت بازنایست و رنج و مشقّت راه را تحمّل کن . زیرا دیدار دوست به کعبه ای می ماند که شکیبایی مانند بیابان و گذرگاه آن است و ناگزیر باید از آن بیابان گذشت تا به دیدار کعبه نائل آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1550,
        "beyt": "خورشید زیر سایۀ زلفِ چو شامِ اوست * طوبی غلام قدّ صنوبر خرام اوست",
        "text": "معشوق در زیر سایۀ گیسوان شبگون خویش ، چهرۀ تابان خود را نهان کرده است و یا مهر فلک هم مغلوب زلف اوست . قامت خوش خرام او از طوبی هم کشیده تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1551,
        "beyt": "آن قامت است ؟ نی ، به حقیقت قیامت است * زیرا که رستخیز من اندر قیام اوست",
        "text": "آیا آن قد و قامت معشوق است ؟ نه ، در حقیقت آشوبی است که به پای خاسته است . زیرا هنگامی که او قیام می کند ، رستاخیز من فرا می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1552,
        "beyt": "بر مرگ ، دل خوش است در این واقعه مرا * کآب حیات در لب یاقوت فام اوست",
        "text": "دل من در این رویداد به مرگ خشنود است ، زیرا آب حیاتی که مرا زنده می کند ، در لبان چون یاقوت او قرار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1553,
        "beyt": "بوی بهار می دمدم یا نسیم صبح ؟ * باد بهشت می گذرد یا پیام اوست ؟",
        "text": "آیا اینکه می وزد نسیم صبحگاهی یا بوی خوش بهاری است ؟ و اینکه می گذرد پیام دلدار است یا نسیم بهشت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1554,
        "beyt": "دل عشوه می فروخت که من مرغ زیرکم * اینک فتاده در سر زلف چو دام اوست",
        "text": "دل با ناز می گفت : که من همانند پرنده ای هوشیارم . ولی اکنون در دام زلف او اسیر مانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1555,
        "beyt": "بیچاره مانده ام همه روزی به دام او * وِ اینک فتاده ام به غریبی که کام اوست",
        "text": "تمام روزها در دام او اسیر مانده ام و کاری از من ساخته نیست ، امّا اکنون به غم غربت دچار شده ام و این چیزی است که او می خواست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1556,
        "beyt": "هر لحظه در بَرم دل از اندیشه خون شود * تا خود غلام کیست که سعدی غلام اوست ؟",
        "text": "دل هر لحظه در سینه ام از این فکر خون می شود که معشوقی که سعدی بدو دلباخته و حلقۀ غلامی او را به گوش کرده ، خود حلقه به گوش کیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1557,
        "beyt": "یار من آن که لطف خداوند یار اوست * بیداد و داد و ردّ و قبول اختیار اوست",
        "text": "محبوب من کسی است که خداوند یار و نگه دار اوست . او مختار است که با من به دادگری رفتار کند ، یا ستمگری پیشه سازد . برانَد یا بپذیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1558,
        "beyt": "دریای عشق را به حقیقت کنار نیست * ور هست ، پیش اهل حقیقت کنار اوست",
        "text": "عشق مانند دریایی بی کران است ، چنانچه بتوان بر آن ساحلی تصوّر کرد ، این ساحل در نظر حقیقت بینان در کنار محبوب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1559,
        "beyt": "در عهد لیلی این همه مجنون نبوده اند * وِاین فتنه برنخاست که در روزگار اوست",
        "text": "در روزگار لیلی شیفته گانی که بدو عشق ورزند زیاد نبودند و چنین آشوبی که در روزگار یار ما بر پا شده ، در عهد لیلی وجود نداشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1560,
        "beyt": "صاحب دلی نماند در این فصل نوبهار * الّا که عاشق گل و مجروح خار اوست",
        "text": "در این دورۀ آغاز بهار هیچ عارفی یافت نمی شود که شیفتۀ گل روی محبوب و آزردۀ خار دوری او نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1561,
        "beyt": "دانی کدام خاک بر او رشک می بَرم ؟ * آن خاک  نیکبخت که در رهگذار اوست",
        "text": "آیا می دانی که به کدام خاک حسادت می ورزم ؟ آن خاک نیکبختی که یار بر آن گام می نهد و از روی آن عبور می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1562,
        "beyt": "باور مکن که صورت او عقل من ببُرد * عقل من آن ببُرد که صورت نگار اوست",
        "text": "باور مکن که چهرۀ او دل از من ربوده و عقل مرا زایل کرده است . بلکه آن کسی که چنین صورتی را نقش کرد و آفرید ، عقل از من ربوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1563,
        "beyt": "گر دیگران به منظر زیبا نظر کنند * ما را نظر به قدرت پروردگار اوست",
        "text": "اگر کسانی به چهرۀ زیبای یار نظر می افکنند ، نظر و توجّه ما به توانایی کسی است که پرورندۀ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1564,
        "beyt": "اینم قبول بس که ببینم در آستان * تا نسبتم کنند که خدمتگزار اوست",
        "text": "برای پذیرفته شدنم همین کافی است که بر درگاه یار جان دهم تا مرا جزو خدمتگزاران او منظور نمایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1565,
        "beyt": "بر جَور و بی مرادی و درویشی و هلاک * آن را که صبر نیست ، محبّت نه کار اوست",
        "text": "کسی که بر ستم و ناکامی و فقر و نابودی در راه عشق شکیبا نباشد . عشق ورزی کار او نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1566,
        "beyt": "سعدی ، رضای دوست طلب کن نه خطّ خویش * عبد ، آن کند که رای خداوندگار اوست",
        "text": "ای سعدی ، خشنودی دوست را آرزو کن نه لذّت جویی خود را . برای آن که بنده کاری را انجام می دهد که تدبیر صاحب اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1567,
        "beyt": "کس به چشمم درنمی آید که گویم مِثل اوست * خود به چشم عاشقان صورت نبندد مِثل دوست",
        "text": "هیچ کس در برابر دیدگان ظاهر نمی شود که برایم ارزشی داشته باشد و بگویم او مثل یار من است ، زیرا اصولاََ نظیر و مانند دوست به تصوّر عاشقان در نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1568,
        "beyt": "هر که با مستان نشیند ترک مستوری کند * آبروی نیکنامان در خرابات آبِ جوست",
        "text": "هر کس که با مستان همنشین گردد ، باید از پارسایی دست بشوید ، زیرا آبرومندی و خوشنامی در نظر اهل میکده همان قدر می ارزد که آب جوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1569,
        "beyt": "جز خداوندان معنی را نغلتانَد سماع * اوّلت مغزی بباید تا برون آیی ز پوست",
        "text": "سماع صوفیانه فقط اهل معنی را به جنبش و حرکت درمی آورد و آنان را دگرگون می کند ، همانطور که باید در زیر پوست مغزی وجود داشته باشد تا بتوان آن را از پوست بیرون آورد . به عبارتی ذوق لازم است تا حال ایجاد شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1570,
        "beyt": "بنده ام ، گو تاج خواهی بر سرم نِه یا تبر * هر چه پیش عاشقان آید ز معشوقان ، نکوست",
        "text": "من بنده و تسلیم تو هستم . خواهی تاجبر سرم نِه ، خواهی با تبر سرم را برگیر . هر چه معشوق بپسندد برای عاشقان همان نیکوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1571,
        "beyt": "عقل ، باری ، خسروی می کرد بر مُلک وجود * باز چون فرهاد ، عاشق بر لب شیرین اوست",
        "text": "به هر حال روزگاری بود که خِرد بر سرزمین وجود من فرمان می راند و پادشاهی داشت ، امّا اینک همانند فرهاد شیفتۀ لبان نوشین معشوق گشته و تسلیم عشق شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1572,
        "beyt": "عنبرین چوگان زلفش را گر استقصا کنی * زیر هر مویی دلی بینی که سرگردان چو گوست",
        "text": "اگر در پیچ و تاب گیسوان خمیده و خوشبوی او جست و جو کنی ، درخواهی یافت که در زیر هر تار موی او دلی سرگشته اسیر مانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1573,
        "beyt": "سعدیا ، چندان که خواهی گفت وصف روی یار * حُسن گل بیش از قیاس بلبل بسیارگوست",
        "text": "ای سعدی ، هر قدر که از چهرۀ زیبای معشوق سخن بگویی نیکویی آن چهره بیش از اوصاف فراوان تو خواهد بود . همان طور که بلبل سالیان درازی با نغمه سرایی خود نتوانسته است اندکی از وصف روی گل را بیان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1574,
        "beyt": "سفر دراز نباشد به پای طالب دوست * که زندۀ ابد است آدمی که کشتۀ اوست",
        "text": "سفر برای پای کسی که دوست را خواستار است ، طولانی نیست . زیرا انسانی که در راه او کشته شود ، زندۀ جاوید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1575,
        "beyt": "شراب خوردۀ معنی چو در سماع آید * چه جای جامه ، که بر خویشتن بدرّد پوست",
        "text": "آن کسی که شراب حقیقت و معرفت نوشیده باشد ، وقتی که به پای کوبی برخیزد ، از شوق ، جامه نه ، بلکه پوست بر تن خویش خواهد درید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1576,
        "beyt": "هر آن که با رخ منظور ما نظر دارد * به ترک خویش بگوید که خصم عربده جوست",
        "text": "هر کس که به چهرۀ محبوب مورد نظر ما توجّهی داشته باشد ، باید خویش را فدا سازد . زیرا او چونان دشمنی ستیزه کار و تندخوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1577,
        "beyt": "حقیر تا نشماری تو آب چشم فقیر * که قطره قطرۀ باران چو با هم آمد جوست",
        "text": "مبادا به اشک چشم درویش بی توجّه بمانی و آن را به چیزی نشماری . از آن روی که قطرات اشک او وقتی به هم پیوست جوی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1578,
        "beyt": "نمی رود که کمندش همی بَرَد مشتاق * چه جای پند نصیحت کنان بیهده گوست ؟",
        "text": "مشتاق دوست ، خود نمی رود ، بلکه کمند عشق او را می برد و دیگر جایی برای اندرزهای نصیحت کنندگان یاوه سرای باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1579,
        "beyt": "چو در میانۀ خاک اوفتاده ای بینی * از آن بپرس که چوگان ، از او مپرس که گوست",
        "text": "وقتی در میان راه افتاده ای را دیدی ، از معشوق که مثل چوگان ضربه زده است بپرس که این افتاده کیست . نه از افتاده که همانند گوی ضربه خورده و حیران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1580,
        "beyt": "چرا و چون نرسد بندگان مُخلِص را * رواست ، گر همه بد می کنی بکن که نکوست",
        "text": "چون و چرا کردن و دلیل خواستن ، حقِّ بندگان مخلص نیست ، اگر تو یکسره با ما بدرفتاری کنی نیکوست . همان کن که خواهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1581,
        "beyt": "کدام سرو سهی راست با وجود تو قدر ؟ * کدام غالیه را پیش خاک پای تو بوست ؟",
        "text": "کدام سرو راست قامت با بودن راستی قامت تو قدر و منزلتی دارد ؟ و کدام غالیه در برابر خاک خوشبوی کوی تو می تواند ادّعای خوشبویی کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1582,
        "beyt": "بسی بگفت خداوند عقل و ، نشِنیدم * که دل به غمزۀ خوبان مده ، که سنگ است و سبوست",
        "text": "آن که خرد و عقلی داشت ، مرا بسیار نصیحت کرد که دل به کرشمه و ناز خوبان دادن ، همانند قرار دادن کوزه است در برابر سنگ . ( دریغا که به نصایح او گوش فرا ندادم . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1583,
        "beyt": "هزار دشمن اگر بر سرند سعدی را * به دوستی که نگوید به جز حکایت دوست",
        "text": "اگر بیش از هزار دشمن بر سر سعدی گرد آیند ، به دوستی سوگند که او جز حدیث دوست چیزی نخواهد گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1584,
        "beyt": "به آب دیدۀ خونین نبشته قصّۀ عشق * نظر به صفحۀ اوّل مکن که تُو بر تُوست",
        "text": "داستان عشق با اشک خونین نوشته شده است . فقط به صفحۀ اوّل و آغاز عاشقی منگر ، همۀ آن را مطالعه کن تا دریابی که خکایت عشق لایه به لایه است و زیر هر لایه سوز و گدازی دیگر وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1585,
        "beyt": "سرمست درآمد از درم دوست * لب خنده زنان چو غنچه در پوست",
        "text": "دوست لبخندزنان و سرمست به نزدم آمد ، آنچنانکه غنچه ای از درون پوست خود بیرون آید و شکفته و خندان گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1586,
        "beyt": "چون دیدمش آن رخ نگارین * در خود به غلط شدم که این اوست ؟",
        "text": "هنگامی که یار را با آن چهرۀ زیبا و پر نقش و نگار دیدم ، به مشاهدۀ خود تردید کردم که آیا این یار محبوب من است که به سراغم آمده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1587,
        "beyt": "رضوان درِ خُلد بازکردند * کز عطر مشام روح خوشبوست ؟",
        "text": "با خود گفتم آیا این یار است که می آید یا درِ باغ بهشت را گشوده اند که اینگونه دماغ جان از بوی خوش معطّر گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1588,
        "beyt": "پیش قدمش به سر دویدم * در پای فتادمش که ای دوست",
        "text": "با سر به پیش گام هایش دویدم و در پایش افتادم و گفتم : ای دوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1589,
        "beyt": "یکباره به تَرک ما بگفتی * زنهار ، نگویی این نه نیکوست ؟",
        "text": "ناگهان ترک ما کردی ، بر حذر باش . آیا از خود نپرسیدی که این کار خوب نیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1590,
        "beyt": "بر من که دلم چو شمعِ یکتاست * پیراهن غم چو شمع ده توست",
        "text": "دلو مثل شمع یک لاست و غمم همانند پیراهن شمع ده لایه است ( نگفتی که ترک کردن من نیکو نیست )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1591,
        "beyt": "چشمش به کرشمه گفت با من : * در نرگس مست من چه آهوست ؟",
        "text": "چشمان یار با ناز و کرشمه از من پرسید : در من که مثل نرگس زیبا و سرمستم ، چه عیبی دیده می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1592,
        "beyt": "گفتم : همه نیکویی است ، لیکن * این است که بی وفا و بدخوست",
        "text": "پاسخ دادم : به جز نیکویی در آن نمی توان دید ، ولی باید گفت که این چشمان زیبا بی وفا و تندخو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1593,
        "beyt": "بشنو نفَسی دعای سعدی * گر چه همه عالَمت دعاگوست",
        "text": "با وجود آنکه تمام مردم گیتی تو را دعا می کنند ، امّا لحظه ای هم به دعای سعدی گوش فراده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1594,
        "beyt": "بِتا هلاک شود دوست در محبّت دوست * که زندگانی او در هلاک بودن اوست",
        "text": "بگذار دوست در راه محبّت ورزیدن به محبوب خویش هلاک گردد ، زیرا زندگی حقیقی عاشق از میان برخاستن اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1595,
        "beyt": "مرا جفا و وفای تو پیش ، یکسان است * که هر چه دوست پسندد به جای دوست ، نکوست",
        "text": "در نزد من جفا و وفای تو برابر است ، زیرا چیزی که دوست در حقّ دوست می پسندد نیکوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1596,
        "beyt": "مرا و عشق تو گیتی به یک شکم زاده ست * دو روح در بدنی چون دو مغز در یک پوست",
        "text": "گیتی مرا و عشق تو را یکجا به وجود آورده است ، یعنی عشق تو همزاد من است . در حقیقت من و تو مثل دو روح هستیم در یک جسم ، همچنان که دو مغز در زیر یک پوست قرار دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1597,
        "beyt": "هر آنچه بر سر آزادگان رود زیباست * علی الخصوص که از دست یار زیباخوست",
        "text": "وارستگان و عاشقان راستین هر چه برایشان پیش آید . نیکو تلّقی می کند ، به ویژه اگر عامل این پیش آمدها یار خوش منش آنان باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1598,
        "beyt": "دلم ز دست به در بُرد سروبالایی * خلاف عادتِ آن سروها که بر لب جوست",
        "text": "معشوق سروبالایی دل از کفم ربود ، بر خلاف عادت سروهای لب جو که بدین سان توانایی دلربایی ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1599,
        "beyt": "به خواب دوش چنان دیدمی که زلفینش * گرفته بودم و دستم هنوز غالیه بوست",
        "text": "دیشب در خواب دیدم که گیسوان معطّر او را در دست گرفته بودم . اینک پس از بیداری هنوز هم می توان بوی خوش گیسوان او را از دستانم استشمام کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1600,
        "beyt": "چو گوی در همۀ عالَم به جان بگردیدم * ز دست عشقش و ، چوگان هنوز در پی گوست",
        "text": "از دست عشق او سراسر جهان را چون گوی ، جانانه درنوردیدم . ولی چوگان عشق معشوق هنوز هم مرا مانند گوی سرگردان می خواهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1601,
        "beyt": "جماعتی به همین آب چشم بیرونی * نظر کنند و ندانند کآتشم در توست",
        "text": "گروهی به این اشک ظاهری من می نگرند و از آتش و سوزش درونم آگاهی ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1602,
        "beyt": "ز دوست هر که تو بینی مراد خود خواهد * مراد خاطر سعدی مراد خاطر اوست",
        "text": "هر کس می خواهد از قِبَل دوست به کام دل رسد . امّا آرزوی قلبی سعدی همان است که دوست آن را آرزو می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1603,
        "beyt": "با خردمندیّ و خوبی پارسا و نیکخوست * صورتی هرگز ندیدم کِاین همه معنی در اوست",
        "text": "با وجود بهره مندی از خرد و زیبایی ، پرهیزگار و خوش خُلق نیز هست . هرگز پیکره ای که این همه معنی را یکجا در خود جمع کرده باشد ندیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1604,
        "beyt": "گر خیالِ یاری اندیشد ، باری ، چون تو یار * یا هوای دوستی ورزند ، باری ، چون تو دوست",
        "text": "اگر کسی به یاری بیندیشد و یا هوای دوستی در سر داشته باشد ، یار و دوستی مهربان تر از تو نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1605,
        "beyt": "خاکِ پایش بوسه خواهم داد ، آبم گو ببر * آبروی مهربانان پیش معشوق آبِ جوست",
        "text": "بر خاک گذرگاه او بوسه می زنم . بگذار آبرویم را ببرد . آری ، آبروی مهرورزان در نزد معشوق همانند ، آب جوی بی قدر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1606,
        "beyt": "شاهدش دیدار و گفتن ، فتنه اش ابرو و چشم * نادرش بالا و رفتن ، دلپذیرش طبع و خوست",
        "text": "چهره و سخن گفتن او زیبا ، ابرو و چشمانش برآشوبندۀ دل هاست . قامت و راه رفتنش کم نظیر و طبع و خوی او دلپذیر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1607,
        "beyt": "تا به خود باز آیم آنگه وصف دیدارش کنم * از که می پرسی در این میدان که سرگردان چو گوست ؟",
        "text": "به محض اینکه به هوش آیم ، چهره و جمالش را توصیف خواهم کرد . امّا اکنون از من ، که در میدان مثل گوی بی قرار سرگردانم ، وصف دیدار او مپرس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1608,
        "beyt": "عیب پیراهن دریدن می کنندم دوستان * بی وفایارم که پیراهن همی درّم ، نه پوست",
        "text": "دوستانم پیراهن دریدن مرا عیب می شمارند و بر من خرده می گیرند ، امّا من یار بی وفایی هستم که در این شرایط به جای دریدن پوست ، پیراهن خویش را پاره می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1609,
        "beyt": "خاکِ سبزآرنگ و بادِ گل فشان و آبِ خوش * ابر مرواریدباران و هوای مُشک بوست",
        "text": "خاک سبزینه پوش گشته و باد گل نثار می کند و آب گواراست . از ابر قطعات مرواریدگون باران فرو می چکد و هوا سرشار از بوی مشک گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1610,
        "beyt": "تیرباران بر سر و صوفی گرفتار نظر * مدّعی در گفتگوی و عاشق اندر جستجوست",
        "text": "صوفی اسیر هوس بازی و مدّعی در حال لاف زنی است ، ولی عاشق حقیقی در حالی که تیر بر سرش می بارد ، در جستجوی معشوق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1611,
        "beyt": "هر که را کنج اختیار آمد ، تو دست از وی بدار * کانچنان شوریده سر پایش به گنجی در فروست",
        "text": "دست از سر کسی که در پی عشق ورزی گوشۀ انزوا برگزیده است بردار ، زیرا چنین عاشق شیفته ای پایش به گنجی فرو رفته که دیگر دست از آن برنمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1612,
        "beyt": "چشم اگر با دوست داری ، گوش با دشمن مکن * عاشقی و نیکنامی سعدیا سنگ و سبوست",
        "text": "ای سعدی ، اگر مشتاق تماشای دوست هستی ، به یاوه سرایی های دشمنان گوش فرامده . زیرا عاشق بودن و نیکنام ماندن همان قدر محال است که سالم ماندن سبو در برابر سنگ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1613,
        "beyt": "گر کسی سرو شنیده ست که رفته ست این است * یا صنوبر که بُناگوش و بَرش سیمین است",
        "text": "اگر کسی شنیده باشد که سروی به حرکت درآمده است ، یا صنوبری گوش و سینه ای سیمین دارد ، او سرو و صنوبر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1614,
        "beyt": "نه بلندی است به صورت که تو معلوم کنی * که بلند از نظر مردم کوته بین است",
        "text": "بلندای قامت او آن گونه نیست که بتوان با معیارهای مردم کوته بین آن را سنجید . یا کشیدگی قامتش چنان است که مردم کوته بین قادر به ارزیابی آن نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1615,
        "beyt": "خواب در عهد تو در چشم من آید ؟ هیهات * عاشقی کار سری نیست که بر بالین است",
        "text": "آیا در عهد تو خواب به چشم من می آید ؟ دور باد از من ، زیرا عشق ورزیدن کار سری که بی اضطراب بر بالین نهاده شود نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1616,
        "beyt": "همه آرام گرفتند و شب از نیمه گذشت * و آنچه در خواب نشد ، چشم من و پروین است",
        "text": "شب از نیمه گذشته است و هم خفته اند . امّا چشم من و خوشۀ پروین همچنان بیدارند . یا چشم من مثل خوشۀ پروین بیدار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1617,
        "beyt": "خود گرفتم که نظر بر رخ خوبان کفر است * من از این باز نگردم که مرا این ، دین است",
        "text": "به فرض اینکه نگریستن بر چهرۀ زیبارویان کفر محسوب شود ، من از این کفر بازنمی گردم و آن را آیین خویش می شمارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1618,
        "beyt": "وقت آن است که مردم ره صحرا گیرند * خاصه اکنون که بهار آمد و فروردین است",
        "text": "وقت آن فرا رسیده که مردم برای تفرّج به صحرا روند ، به ویژه اکنون که فصل بهار و فروردین فرا رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1619,
        "beyt": "چمن امروز بهشت است و تو در می بایی * تا خلایق همه گویند که حورالعین است",
        "text": "امروز چمنزاران چون بهشت شده است و فقط تو را لازم دارد تا همۀ مردم بگویند که او زن سیه چشم این بهشت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1620,
        "beyt": "هر چه گفتیم در اوصاف کمالیّت او * همچنان هیچ نگفتیم که صد چندین است",
        "text": "با وجود آنکه از صفت های کمال او بسیار سخن گفتیم ، امّا به نظر می رسد که هنوز چیزی در این باره نگفته ایم ، زیرا اوصاف کمال او صدها برابر بیش از گفته های ماست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1621,
        "beyt": "آنچه سرپنجۀ سیمین تو با سعدی کرد * با کبوتر نکند پنجه که با شاهین است",
        "text": "کاری که دستان سفید و زیبای تو به سعدی کرد ، پنجه های نیرومند شاهین هم نمی تواند با کبوتر بکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1622,
        "beyt": "من دگر شعر نخوانم که نویسم ، که مگس * زحمتم می دهد از بس که سخن شیرین است",
        "text": "من دیگر شعرهایم را نمی نویسم ، زیرا سخنانم آن قدر شیرین است که به محض نوشته شدن مگس ها گرد آن جمع می شوند و مزاحمت ایجاد می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1623,
        "beyt": "بخت جوان دارد آن که با تو قرین است * پیر نگردد که در بهشت برین است",
        "text": "کسی که با تو همنشین باشد ، جوانبخت و خوش اقبال است و از آن روی که با تو بودن مثل در بهشت بودن است و در بهشت پیری وجود ندارد ، همنشین تو پیر نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1624,
        "beyt": "دیگر از آن جانبم نماز نباشد * گر تو اشارت کنی که قبله چنین است",
        "text": "اگر تو به خود اشاره کرده و بگویی که قبله از این جانب است ، دیگر برای اقامۀ نماز به سوی قبله نمی ایستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1625,
        "beyt": "آینه ای پیش آفتاب نهاده ست * بر درِ آن خیمه ؟ یا شعاع جَبین است ؟",
        "text": "نمی دانم آنچه که بر در آن خیمه می درخشد ، آینه ای است که در برابر آفتاب قرار داده اند ؟ و یا پرتو پیشانی معشوق است که می درخشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1626,
        "beyt": "گر همه عالَم ز لوح فکر بشُویند * عشق نخواهد شدن ، که نقش نگین است",
        "text": "اگر همۀ تصوّراتی را که از جهان دارم ، از صفحۀ اندیشه ام پاک کنند ، نقش عشق از ضمیرم شسته نمی شود . زیرا آن نقش همانند نقشی است که بر نگین انگشتری حکّ کرده باشند که با شستن پاک نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1627,
        "beyt": "گوشه گرفتم ز خلق و فایده ای نیست * گوشۀ چشمت بلای گوشه نشین است",
        "text": "از مردم به گوشه ای پناه برده ، منزوی شدم . امّا این گوشه گیری سودی نداشت چرا که چشم تو فتنه ای است که حتّی در انزوا هم آدمی از تأثیر آن در امان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1628,
        "beyt": "تا نه تصوّر کنی که بی تو صبوریم * گر نفَسی می زنیم ، بازپسین است",
        "text": "مبادا بپنداری که دور از تو شکیبا هستم . نه ، اگر در جدایی دَمی برمی آورم ، آن دم آخرین نفس است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1629,
        "beyt": "حُسن تو هر جا که طبل عشق فروکوفت * بانگ برآمد که غارت دل و دین است",
        "text": "زیبایی تو در هر کجا که بانگ عشق در داد . از مردم فریاد برآمد که زمان غارت دل و دین عاشقان فرا رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1630,
        "beyt": "سیم و زرم گو مباش و دنیی و اسباب * روی تو بینم که مُلک روی زمین است",
        "text": "بگذار طلا و نقره و دنیا و ابزار زندگی وجود نداشته باشد . دیدن روی تو که همانند سلطنت بر همۀ عالَم است برای من کافی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1631,
        "beyt": "عاشق صادق به زخم دوست نمیرد * زهر مذابم بده که ماء مَعین است",
        "text": "عاشق راستین با ضربت هایی که دوست بر او می نوازد ، از بین نخواهد رفت . ای دوست ، اگر زهر گداخته به عاشق دهی . آن زهر ، آبی پاک و گواراست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1632,
        "beyt": "سعدی از این پس که راه پیش تو دانست * گر ره دیگر رود ضلال مبین است",
        "text": "از آن روزی که سعدی راهِ رسیدن به تو را شناخته است ، رفتن به راهی دیگر را گمراهی آشکار می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1633,
        "beyt": "با همه مِهر و ، با منش کین است * چه کنم ؟ حظّ بخت من این است",
        "text": "با همه مهر می ورزد امّا با من بر سر کین است . چه می توانم کرد ؟ این هم از بخت بَد من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1634,
        "beyt": "شاید این نَفس ، تا دگر نکنی * پنجه با ساعدی که سیمین است",
        "text": "ای نَفس ، شایسته است که دیگر با ساعد سیمین یار پنجه میفکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1635,
        "beyt": "ننهد پای تا نبیند چای * هر که را چشم مصلحت بین است",
        "text": "هر کسی که چشم مصلحت بین داشته باشد ، تا جایی را نبیند به آنجا پای نمی گذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1636,
        "beyt": "مَثل زیرکان و چنبر عشق * طفلِ نادان و مارِ رنگین است",
        "text": "داستان خردمندان و اسیر شدگان در حلقۀ عشق مَثل داستان کودک نادانی است که ندانسته با ماری خوش خط و خال بازی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1637,
        "beyt": "دردمند فراق سر ننهد * مگر آن شب که گور بالین است",
        "text": "عاشقی که درد جدایی به جان دارد نمی خوابد . مگر شبی که گور بستر و بالین باشد . یعنی تا زنده است خواب به چشمان او نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1638,
        "beyt": "گریه گو بر هلاک من مکنید * که نه این نوبتِ نخستین است",
        "text": "به آشنایان بگو که برای هلاک شدن من اشک مریزید ، زیرا این اوّلین باری نیست که کسی در راه دلدادگی جان می سپارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1639,
        "beyt": "لازم است احتمال چندین جَور * که محبّت هزار چندین است",
        "text": "تحمّل این مقدار ستم از یار ضروری است ، زیرا محبّت و عشق نسبت به او هزار بار بیش از مقدار ستمی است که روا می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1640,
        "beyt": "گر هزارم جواب تلخ دهی * اعتقاد من آنکه شیرین است",
        "text": "اگر هزاران بار به من جواب تلخ بدهی ، من بر این باورم که آن سخنان تلخ و آزار دهنده شیرین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1641,
        "beyt": "مرد اگر شیر در کمند آرد * چون کمندش گرفت مسکین است",
        "text": "انسان اگر توانایی به دام انداختن شیر را هم داشه باشد ، هنگامی که به کمند افتاد و اسیر شد ، شخصی ناتوان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1642,
        "beyt": "سعدیا ، تن به نیستی در ده * چاره با سخت بازوان این است",
        "text": "ای سعدی ، آمادۀ هلاک و نیستی باش ، زیرا درافتادن با معشوق توانا راهی جز این باقی نمی گذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1643,
        "beyt": "ز من مپرس که در دست او دلت چون است * از او بپرس که انگشت هاش در خون است",
        "text": "احوال دل مرا از من سؤال مکن ، از معشوق من که انگشتانش آغشته به خون دل من است بپرس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1644,
        "beyt": "وگر حدیث کنم ، تندرست را چه خبر * که اندرون جراحت رسیدگان چون است ؟",
        "text": "اگر حکایت دل عاشقان رنجور و آزرده را بیان کنم ، شخص تندرست و دور از بلای عشق را از آن چه خبر می تواند باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1645,
        "beyt": "به حُسن طلعت لبلی نگاه می نکند * فتاده در پی بیچاره ای که مجنون است",
        "text": "آن کسی که در پی مجنون بیچاره افتاده و او را آزار می دهد ، به زیبایی لیلی که موجب دیوانگی مجنون شده است ، توجّهی ندارد و عشق او را نمی فهمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1646,
        "beyt": "خیال روی کسی در سر است هر کس را * مرا خیال کسی کز خیال بیرون است",
        "text": "هر کسی در ذهن خویش با تصوّر روی دیگری دل خوش دارد ، امّا در خاطر من تصوّر کسی نقش بسته است که حتّی خیال هم او را تصوّر نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1647,
        "beyt": "خجسته روزِ کسی کز درش تو بازآیی * که بامداد به روی تو فال میمون است",
        "text": "روز هر کس که تو به سراغش روی ، روزی خجسته و میمون است . زیرا صبح را با رویت تو آغاز کردن شگون و میمنت دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1648,
        "beyt": "چنین شمایل موزون و قدّ خوش که تو راست * به ترک عشق تو گفتن نه طبع موزون است",
        "text": "با چنین شکل و شمایل متناسب و قامت و بالایی که تو داری ، اگر کسی به تو عشق نورزد ، از ذوق سلیم بی بهره است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1649,
        "beyt": "اگر کسی به ملامت ز عشق برگردد * مرا به هر چه تو گویی ارادت افزون است",
        "text": "اگر کسی با ملامت شنیدن از عشق چشم پوشد ، من دوستی و ارادتم نسبت به تو در اثر ملامت کاستی نمی پذیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1650,
        "beyt": "نه پادشاه منادی زده ست مِی مخورید ؟ * بیا که چشم و دهان تو مست و می گون است",
        "text": "مگر نه اینکه پادشاه ندا در داده است که باده منوشید ؟ پس بیا تا ما از چشمان مست و لبان چونان می سرخت مست گردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1651,
        "beyt": "کنار سعدی از آن روز کز تو دور افتاد * از آب دیده تو گویی کنار جیحون است",
        "text": "از روزی که سعدی از تو دور افتاده و تو را در کنار خویش ندارد ، آن قدر گریسته که پهلوی او مثل ساحل رود جیحون پر آب شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1652,
        "beyt": "مگر نسیم سَحر بوی زلف یار من است * که راحت دل رنجور بی قرار من است",
        "text": "به یقین نسیم صبحگاهی که این چنین دل غمدیده و بی آرام مرا آسوده می کند ، بوی گیسوان یار مرا همراه دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1653,
        "beyt": "به خواب در نرود چشم بخت من همه عمر * گرش به خواب ببینیم که در کنار من است",
        "text": "اگر به خواب ببینم که یار در کنار من است ، چشم بخت و اقبال من دیگر نمی خسبد و من در تمام عمر خوشبخت خواهم بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1654,
        "beyt": "اگر معاینه بینم که قصد جان دارد * به جان مضایقه با دوستان نه کار من است",
        "text": "اگر آشکارا مشاهده نمایم که قصد کشتن مرا دارد جان می دهم . زیرا جان را از دوستان مضایقه کردن در توان من نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1655,
        "beyt": "حقیقت آنکه نه درخورد اوست جان عزیز * ولیک در خور امکان و اقتدار من است",
        "text": "حقیقت آن است که جان عزیز من لایق او نیست . امّا چه می توان کرد که من فقط همین امکان و توان را در اختیار دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1656,
        "beyt": "نه اختیار من است این معاملت ، لیکن * رضای دوست مقدّم بر اختیار من است",
        "text": "این رفتار و معامله در اختیار من نیست ، زیرا خواست و خشنودی دوست بر اختیار و انتخاب من برتری دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1657,
        "beyt": "اگر هزار غم است از جفای او بر دل * هنوز بندۀ اویم که غمگسار من است",
        "text": "اگر از ستم او هزار غم بر دل من باقی مانده باشد ، با وجود این او را سرور خویش می دانم ، چون غمخوار من فقط اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1658,
        "beyt": "درون خلوت ما غیر درنمی گنجد * برو که هر که نه یار من است ، بار من است",
        "text": "ما در خلوت خویش بیگانه را راه نمی دهیم . ای آن که یار من نیستی ، مرا ترک کن ، زیرا آن که یار من نباشد ، بار خاطری بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1659,
        "beyt": "به لاله زار و گلستان نمی رود دل من * که یاد دوست گلستان و لاله زار من است",
        "text": "دل من برای تماشا و تفرّج به دشت پر لاله و گلزار نمی رود زیرا یاد و خاطر دوست برای من مثل گلزار و و لاله زار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1660,
        "beyt": "ستمگرا ، دل سعدی بسوخت در طلبت * دلت نسوخت که مسکین امیدوار من است",
        "text": "ای یار جفا پیشه ، دل سعدی در راه طلب تو سوخت ، امّا دل تو به رحم نیامد که بگویی این بیچاره به من امید بسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1661,
        "beyt": "و گر مراد تو این است بی مرادی من * تفاوتی نکند ، چون مراد یار من است",
        "text": "ای یار عزیز ، اگر خواست تو این است که مرا ناکام ببینی ، چون تو چنین خواسته ای ، به کام رسیدن یا نرسیدن برای من فرقی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1662,
        "beyt": "هزار سختی اگر بر من آید ، آسان است * که دوستیّ و ارادت هزار چندان است",
        "text": "اگر در راه دوست هزاران سختی بر من تحمیل شود ، آنها را به آسانی تحمّل می کنم . زیرا مهرورزی و میل ما به دوست هزار بار بیش از آن است که تصوّر شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1663,
        "beyt": "سفر دراز نباشد به پای طالب دوست * که خار دشت محبّت گل است و ریحان است",
        "text": "سفر برای پای کسی که دوست را می طلبد دراز به نظر نمی آید . زیرا در قلمرو محبّت که به دشتی می ماند ، خارهای خلنده و رنج و سختی مثل گل و ریحان ، لطیف و دوست داشتنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1664,
        "beyt": "اگر تو جَور کنی ، جور نیست ، تربیت است * وگر تو داغ نهی ، داغ نیست ، درمان است",
        "text": "اگر تو بر من جور و ستم روا داری ، آن را جوری در راه پرورش دادن تلقّی می کنم و اگر داغ گذاری ، آن را وسیله ای برای درمان نهایی خویش می پندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1665,
        "beyt": "نه آبروی ، که گر خون دل بخواهی ریخت * مخالفت نکنم ، آن کنم که فرمان است",
        "text": "نه تنها اگر آبرویم را بریزی ، بلکه اگر خونم را هم بریزی ، مخالفتی ندارم . بلکه کاری را انجام می دهم که تو فرمان دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1666,
        "beyt": "ز عقل من عجب آید صواب گویان را * که دل به دست تو دادم ، خلاف در جان است",
        "text": "آنان که به پندار خویش صواب را تشخیص می دهند ، از عقل من درشگفتند که چرا عاشق تو شدم . آری ، اختلاف من با ایشان در این است که من جان داده ام ، ولی ایشان می پندارند که من تنها دل داده ام و عاشق شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1667,
        "beyt": "من از کنار تو دور افتاده ام ، نه عجب * گَرَم قرار نباشد ، که داغ هجران است",
        "text": "من از تو دور شده ام و این ، داغ جدایی است بر جان من . پس تعجّبی ندارد اگر بی آرام باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1668,
        "beyt": "عجب در آن سر زلف مُعَنبَر مفتول * که در کنار تو خسبد ، چرا پریشان است",
        "text": "درشگفتم از اینکه چرا آن سر زلف خوشبوی درهم بافته که در کنار تو می خوابد و باید آرام یابد ، آشفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1669,
        "beyt": "جماعتی که ندانند حظّ روحانی * تفاوتی که میان دَواب و انسان است",
        "text": "آن گروهی که لذّت معنوی را که وجه تمایز انسان و چهارپا است درنیافته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1670,
        "beyt": "گمان برند که در باغ عشق سعدی را * نظر به سیب زنخدان و نارِ پستان است",
        "text": "می پندارند که در باغ دوستی ، سعدی به زنخدان سیب مانند و پستان چون انار یار نظر دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1671,
        "beyt": "مرا هر آینه خاموش بودن اولاتر * که جهل پیش خردمند عذر نادان است",
        "text": "بی تردید سکوت من در برابر این نادانان شایسته تر است ، زیرا نادانی آنان در برابر من ، عذرخواه آنان است و آنان را از فهم موضوع معذور می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1672,
        "beyt": "وَ ما اُبَرِّیُ نَفسی وَ لا اُزَکّیها * که هر چه نقل کنند از بشر ، در امکان است",
        "text": "من نَفس خویش را مبرّا نمی دانم و آن را از هوا و هوس پاک نمی پندارم ، زیرا هر چیزی که در باب آدمی گفته شود امکان دارد که تحقّق یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1673,
        "beyt": "چه روی است آن که پیش کاروان است * مگر شمعی به دست ساروان است",
        "text": "آن چه چهره ای است که پیشاپیش کاروان حرکت می کند ؟ بی تردید چهره نیست ، بلکه شمعی در دست ساربان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1674,
        "beyt": "سلیمان است گویی در عَماری * که بر باد صبا تختش روان است",
        "text": "گویی او حضرت سلیمان است که در کجاوه ای نشسته و باد صبا آن کجاوه را به حرکت درآورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1675,
        "beyt": "جمال ماه پیکر بر بلندی * بدآن مانَد که ماهِ آسمان است",
        "text": "جمال آن یار زیبا که بر بلندی ایستاده است به ماهِ در آسمان بلند شباهت دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1676,
        "beyt": "بهشتی صورتی در جَوف مَحمل * چو برجی کآفتابش در میان است",
        "text": "آن یار با صورت بهشتی اش در میان کجاوه همانند آفتاب است در میان برجی از منطقة البروج .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1677,
        "beyt": "خداوندان عقل این طُرفه بینند * که خورشیدی به زیر سایبان است",
        "text": "خردمندان این صحنه را که خورشیدی در زیر سایبانی قرار داشته باشد ، عجیب و شگفت می دانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1678,
        "beyt": "چو نیلوفر در آب و ، مِهر در میغ * پری رخ در نقاب پرنیان است",
        "text": "آن یار پری چهره که در نقاب پرنیانی خویش پوشیده مانده ، همانند نیلوفری در آب و ماهی در میان ابر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1679,
        "beyt": "ز روی کار من بُرقَع برانداخت * به یکبار ، آن که در بُرقَع نهان است",
        "text": "آن یاری که در پشت روی بند خویش پنهان است ، پرده از روی کار من برانداخت و مرا رسوا ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1680,
        "beyt": "شتر پیشی گرفت از من به رفتار * که بر من بیش از او بار گران است",
        "text": "شتر در رفتن از من سبقت گرفت و پیش افتاد ، زیرا بار عشقی که بر دوش دل من نهاده شده ، سنگین تر از باری است که آن شتر حمل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1681,
        "beyt": "زهی اندک وفای سست پیمان * که آن سنگین دل نامهربان است",
        "text": "آه که آن یار سنگدل و نامهربان چه وفایی کم و چه میثاقی سست دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1682,
        "beyt": "تو را گر دوستی با من همین بود * وفای ما و عهد ما همان است",
        "text": "گرچه تو با این بی وفایی و سست پیمانی با ما رفتار می کنی ، باز هم عهد و پیمان ما با تو همان میثاق پیشین خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1683,
        "beyt": "بدار ای ساربان ، آخر زمانی * که عهد وصل را آخرزمان است",
        "text": "ای ساربان ، سرانجام لحظه ای کاروان را از حرکت بازبدار و مهلتی بده ، زیرا زمان آخر یا لحظه پایانی وصال دوست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1684,
        "beyt": "وفا کردیم و با ما غَدر کردند * برو سعدی که این پاداش آن است",
        "text": "مهر ورزیدیم ، امّا محبوب با ما بی وفایی کرد و پیمان شکست . ای سعدی ، برو و بگذر که این بی وفایی پاداش آن وفاداری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1685,
        "beyt": "ندانستی که در پایان پیری * نه وقت پنجه کردن با جوان است ؟",
        "text": "آیا نمی دانستی که در انتهای عمر و زمان پیری نباید با یاری جوان پنجه درافکنی و عشق بورزی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1686,
        "beyt": "این خطّ شریف از آن بَنان است * وِاین نُقل حدیث از آن دهان است",
        "text": "این نوشتۀ زیبا کار سرانگشتان هنرمند اوست و این سخن شیرین از آن دهان برآمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1687,
        "beyt": "این بوی عبیر آشنایی * از ساحت یار مهربان است",
        "text": "این بوی خوش آشنایی از جایگاه آن یار مهربان برمی خیزد و به مشام می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1688,
        "beyt": "مُهر از سَر نامه برگرفتم * گفتی که سر گلابدان است",
        "text": "هنگامی که مهر از سر نامه برداشتم و آن را گشودم ، آنچنان معطّر بود که گویی سر گلابدان را برداشتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1689,
        "beyt": "قاصد مگر آهوی خُتن بود * کِش نافۀ مُشک در میان است",
        "text": "گویی ، پیام آور آهوی خُتنی بود که به جای نامه نافه بر میان بسته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1690,
        "beyt": "این خود چه عبارت لطیف است * وِاین خود چه کفایت بیان است",
        "text": "شگفتا از این تعبیرهای لطیف و زیبایی که در نامه به کار رفته است . وه از این کمالی که در بیان او دیده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1691,
        "beyt": "معلوم شد این حدیث شیرین * کز منطق آن شکرفشان است",
        "text": "سرانجام دریافتم که این سخنان شیرین از منطق آن یار شکرفشان تراویده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1692,
        "beyt": "این خط به زمین نشاید انداخت * کز جانبِ ماهِ آسمان است",
        "text": "شایسته نیست که این خطّ مقدّس بر زمین افکنده شود ، زیرا این نوشته از جانب ماه آسمان رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1693,
        "beyt": "روزی برود روان سعدی * کِاین عیش نه عیش جاودان است",
        "text": "روان سعدی روزی به سرای باقی خواهد شتافت ، زیرا این زندگی و شادمانی جاودانه و ابدی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1694,
        "beyt": "خرّم تن او که چون روانش * از تن برود ، سخن روان است",
        "text": "خوشا به حال کسی که وقتی جانش از تنش بیرون می رود ، سخن او همچنان در میان مردم ، زنده و جاری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1695,
        "beyt": "این باد بهار بوستان است ؟ * یا بوی وصال دوستان است ؟",
        "text": "آیا این نسیم باد بهاری است که از جانب بوستان می وزد ؟ یا بوی خوش رسیدن به دوستان است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1696,
        "beyt": "دل می برد این خط نگارین * گویی خط روی دلستان است",
        "text": "این نوشتۀ زیبا آدمی را مجذوب خود می سازد . گویی مثل موهای تازه رُسته بر روی گونه های معشوق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1697,
        "beyt": "ای مرغ به دام دل گرفتار * بازآی که وقت آشیان است",
        "text": "ای پرندۀ گرفتار دل ، بازگرد که هنگام بازگشتن به آشیانه و رسیدن به آرامش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1698,
        "beyt": "شب ها من و شمع می گدازیم * این است که سوز من نهان است",
        "text": "من و شمع شب ها در سوز و گدازیم ، با این تفاوت که سوز شمع آشکار و سوز درون من پنهان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1699,
        "beyt": "گوشم همه روز از انتظارت * بر راه و ، نظر بر آستان است",
        "text": "همه روزه در انتظار خبری که از تو رسد ، گوشم به راه و چشمم بر آستانت دوخته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1700,
        "beyt": "ور بانگ مؤذّنی می آید * گویم که درایِ کاروان است",
        "text": "آنچنان در انتظارت به سر می برم که اگر مؤذّنی اذان گوید ، صدای او را صدای زنگ کاروان می پندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1701,
        "beyt": "با آن همه دشمنی که کردی * بازآی که دوستی همان است",
        "text": "با وجود آنکه بر من دشمنی های بسیار روا داشتی ، بازگرد ، زیرا دوستی من با تو همان دوستی پیشین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1702,
        "beyt": "با قوّت بازُوان عشقت * سرپنجۀ صبر ناتوان است",
        "text": "سرپنجۀ صبر و شکیبایی در برابر نیروی بازوان عشق تاب مقاومت ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1703,
        "beyt": "بیزاری دوستان دمساز * تفریق میان جسم و جان است",
        "text": "بی میلی دوستان موافق از یکدیگر همانند جدایی میان تن و روان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1704,
        "beyt": "نالیدن دردناک سعدی * بر دعوی دوستی بیان است",
        "text": "این که سعدی دردمندانه می نالد . ناله های او بیانگر عشق و دوستی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1705,
        "beyt": "آتش به نی قلم درانداخت * وِاین حَبر که می رود دُخان است",
        "text": "نالیدن سعدی نی قلم را سوزاند و این مرکّبی که بر کاغذ نقش می بندد ، دود نی قلم است که در اثر نلۀ سعدی دل سوخته به وجود آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1706,
        "beyt": "امشب به راستی شب ما را روز روشن است * عید وصال دوست علی رغم دشمن است",
        "text": "امشب به راستی شب ما مثل روز روشن و درخشان است . زیرا در این شب برخلاف خواست دشمن به وصال دوست رسیده ایم و وصال دوست مثل عید نورانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1707,
        "beyt": "باد بهشت می گذرد یا نسیم صبح * یا نَکهت دهان تو یا بوی لادن است ؟",
        "text": "آیا این بادی که از جانب وزیدن گرفته ، نسیم صبحگاهی است ؟ و آیا این بوی خوش دهان توست که به مشام می رسد یا بوی لادن ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1708,
        "beyt": "هرگز نباشد از تن و جانت عزیزتر * چشم که در سر است و روانم که در تن است",
        "text": "چسم و روانم که در سر و جسمم جای دارند و بی آنها زندگی و دیدن ممکن نیست ، هرگز از جسم و جان تو برای من عزیزتر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1709,
        "beyt": "گردن نهم به خدمت و گوشت کنم به قول * تا خاطرم معلّقِ آن گوش و گردن است",
        "text": "تا ذهن و خاطر من دلبستۀ گوش و گردن توست ، برای خدمت به تو تسلیم هستم و به سخنانت گوش فرا می دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1710,
        "beyt": "ای پادشاه ، سایه ز درویش وامگیر * ناچار خوشه چین بُوَد آنجا که خرمن است",
        "text": "ای پادشاه ، به درویش عنایتی دداشته باش ، زیرا هر جا خرمنی وجود داشته باشد ، ناچار خوشه چینی در کنار آن خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1711,
        "beyt": "دور از تو در جهان فراخم مجال نیست * عالَم به چشم تنگدلان چشم سوزن است",
        "text": "دور از تو بساط گستردۀ گیتی برای من جای جولان نیست . آری ، دنیا در نگاه غمگینان به اندازۀ سوراخ سوزن تنگ و کوچک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1712,
        "beyt": "عاشق گریختن نتَواند ، که دست شوق * هر جا که می رود متعلّق به دامن است",
        "text": "عاشق نمی تواند از نفوذ عشق رهایی یابد . زیرا به هر کجا که روی می آورد ، دستان مقرون به شوق او به دامن معشوق آویخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1713,
        "beyt": "شیرین به در نمی رود از خانه بی رقیب * داند شکر که دفع مگس بادبیزن است",
        "text": "معشوق بدون نگهبان از خانه بیرون نمی رود ، زیرا همانطور که برای دفع مگس از گِرد شکر بادبیزن لازم است ، رقیب هم می تواند هوسبازان را از گرد معشوق براند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1714,
        "beyt": "جَور رقیب و سرزنش اهل روزگار * با من همان حکایت گاو دُهل زن است",
        "text": "ستمی که از نگهبان معشوق به من می رسد ، و ملامت هایی که مردم زمانه بر من روا می دارند ، آنچنان بر من بی تأثیر است که صدای دهل برای گاو دهل زن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1715,
        "beyt": "بازان شاه را حسد آید بدین شکار * کآن شاهباز را دل سعدی نشیمن است",
        "text": "بازهای شکاری شاه بر این شاهبازی که دل سعدی را منزل خویش ساخته ، حسادت می ورزند زیرا آنها بر بازو می نشینند و این شاهباز بر دل .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1716,
        "beyt": "قلب رقیق چند بپوشد حدیث عشق ؟ * هرچ آن به آبگینه بپوشی مُبیَّن است",
        "text": "دل نازک چگونه می تواند داستان عشق را در خود پنهان نگه دارد ؟ همانطور که چیزی را که در شیشه پنهان کنی ، کاملاََ آشکار است و پوشیده نمی ماند . حدیث عشق هم از پشت قلب رقیق ، آشکارا مشاهده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1717,
        "beyt": "بر من که صبوحی زاده ام ، خرقه حرام است * ای مجلسیان ، راه خرابات کدام است ؟",
        "text": "خرقه پوشیدن برای من که می بامدادی نوشیده ام روا نیست . ای اهل مجس ، راه خرابات را به من نشان دهید تا در آنجا خودی خود را خراب کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1718,
        "beyt": "هر کس به جهان خرّمی ای پیش گرفتند * ما را غمت ای ماه پری چهره تمام است",
        "text": "هر کسی در دنیا به گونه ای به شادمانی سرگرم است ، ولی ای زیباروی پری چهره ، اندوه عشق تو برای ما کافی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1719,
        "beyt": "برخیز که در سایۀ سروی بنشینیم * کآنجا که تو بنشینی بر سرو قیام است",
        "text": "برخیز تا برویم و در سایه سروی بنشینیم . آری ، هر جا که تو بنشینی ، سرو با همۀ راست قامتی باید کمر به خدمت تو بندد و در پیش تو به پای ایستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1720,
        "beyt": "دامِ دل صاحب نظرانت خَم گیسوست * و آن خال بُناگوش مگر دانۀ دام است",
        "text": "خم گیسوانت چونان دامی دل اهل نظر را صید می کند و خال کنار بناگوشت چونان دانه ای برای فریب دل در زیر این دام نهاده شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1721,
        "beyt": "با چون تو حریفی به چنین جای در این وقت * گر باده خورم ، خَمر بهشتی نه حرام است",
        "text": "اگر با محبوبی چون تو در چنین جای مناسبی و در این لحظۀ خوش شراب نوشم . آن می حرام نیست بلکه مثل شراب بهشتی حلال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1722,
        "beyt": "با محتسب شهر بگویید که زنهار * در مجلس ما سنگ مینداز که جام است",
        "text": "به مأمور احتساب بگویید که مبادا سنگ در مجلس ما بیندازی ، زیرا در این مجلس جام های شکننده وجود دارد . جام شکنی مکن و محفل ما را بر هم مزن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1723,
        "beyt": "غیرت نگذارد که بگویم که مرا کُشت * تا خلق ندانند که معشوقه چه نام است",
        "text": "غیرت و رشک به من اجازه نمی دهد تا کُشندۀ خویش را معرّفی کنم . زیرا در آن صورت ، مردم نام معشوق مرا خواهند دانست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1724,
        "beyt": "دردا که بپختیم در این سوز نهانی * و آن را خبر از آتش ما نیست که خام است",
        "text": "دریغا که در این آتش پنهان سوختیم ، امّا کسی که خام است و آتشی در درون ندارد ، از سوز دل ما آگاه نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1725,
        "beyt": "سعدی ، مبَر اندیشه که در کام نهنگان * چون در نظر دوست نشینی ، همه کام است",
        "text": "ای سعدی ، اندوه به خود راه مده ، زیرا اگر دوست ترا بپذیرد ، حتّی در دهان نهنگ هم به آرزوی خویش خواهی رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1726,
        "beyt": "یارا ، بهشت ، صحبت یاران همدَم است * دیدار یار نامتناسب ، جهنّم است",
        "text": "ای دوست ، همنشینی با یاران موافق همچون بهشت ، دلنشین و مواجهه با دوستان ناساز همچون جهنّم ، سوزان و تباه کننده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1727,
        "beyt": "هر دَم که در حضور عزیزی برآوری * دریاب کز حیات جهان حاصل آن دَم است",
        "text": "هر نفسی که در پیش یاری عزیز می کشی ، آن را غنیمت بشمار ، زیرا نتیجۀ زندگی آن نفس و لحظه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1728,
        "beyt": "نه هر که چشم و گوش و دهان دارد آدمی است * بس دیو را که صورتِ فرزندِ آدم است",
        "text": "هر کس که چشم و گوش و دهان داشته باشد ، آدم نیست . چرا که بسیاری از دیوها هم در توهّم انسان به شکل آدمیزادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1729,
        "beyt": "آن است آدمی که در او حسنِ سیرتی * یا لطفِ صورتی است دگر حشوِ عالَم است",
        "text": "کسی که خوش باطن و زیبا چهره باشد ، آدم است . بقیه کسانی که چنین ویژگی هایی ندارند ، در عالَم ، موجوداتی زاید و بی مصرف هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1730,
        "beyt": "هرگز حسد نبرده و حسرت نخورده ام * جز بر دو روی یار موافق که در هم است",
        "text": "هرگز در دنیا جز بر لحظه ای که دو یار موافق رویاروی شوند و به هم نگرند ، حسرت نبرده و حسادت نورزیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1731,
        "beyt": "آنان که در بهار به صحرا نمی روند * بوی خوش ربیع بر ایشان مُحرَّم است",
        "text": "آن انسان های بی ذوقی که در بهاران به باغ و صحرا نمی روند ، بوی خوش بهار بر آنان حرام شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1732,
        "beyt": "وآن سنگدل که دیده بدوزد ز روی خوب * پندش مده که جهل در او نیک محکم است",
        "text": "آن انسان سنگدلی را که از دیدن محبوب زیباروی چشم ببندد ، نصیحت مکن ، زیرا نادانی در او صفت راسخ و محکمی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1733,
        "beyt": "آرام نیست در همه عالَم به اتّفاق * ور هست ، در مجاورت یار مَحرم است",
        "text": "همه در این امر متّفق القول اند که در دنیا آرامشی وجود ندارد ، یا اگر وجود داشته باشد ، فقط در کنار دوست هم دل و رازدار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1734,
        "beyt": "گر خونِ تازه می رود از ریشِ اهلِ دل * دیدار دوستان که بینند مَحرم است",
        "text": "اگر در دل مجروح عارفان و عاشقان خون تازه وجود داشته باشد ، یعنی اگر زخم دل آنان تازه باشد . به محض اینکه چهرۀ دوست را مشاهده کنند . این دیدار مرهم دل بیمار آنان خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1735,
        "beyt": "دنیا خوش است و مال عزیز است و تن شریف * لیکن رفیق بر همه چیزی مُقدَّم است",
        "text": "نعمت های دنیوی نیکوست ، ثروت گرانقدر است و جسم آدمی ارزشمند . امّا یک دوست موافق بر هر چیز دیگری ترجیح دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1736,
        "beyt": "مُمسِک برای مال همه ساله تنگدل * سعدی به روی دوست همه روزه خرّم است",
        "text": "انسان بخیل برای به دست آوردن ثروت در تمام طول سال غمگین است ، امّا سعدی با دیدن روی دوست در تمام روزها شادمان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1737,
        "beyt": "کارم چو زلف یار پریشان و درهم است * پشتم به سان ابروی دلدار پرخَم است",
        "text": "کارم همانند زلفان یار در هم پیچیده و آشفته و پشتم مثل ابروان او کاملاََ خمیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1738,
        "beyt": "غم ، شربتی ز خون دلم نوش کرد و گفت * این شادی کسی که در این دَور ، خرّم است",
        "text": "خون دلم را غم چونان شرابی نوشید و گفت : این جام را به سلامتی کسی می نوشم که در این روزگار شاد و خرّم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1739,
        "beyt": "تنها دل من گرفتار در غمان ؟ * یا خود در این زمانه دل شادمان کم است ؟",
        "text": "آیا در این زمانه فقط دل من اسیر اندوه است ؟ یا اصلاََ دل شادمان کم است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1740,
        "beyt": "زِاین سان که می دهد دل من دادِ هر غمی * انصاف ، مُلک عالَم عشقش مُسلّم است",
        "text": "این گونه که دل ، حقّ غم را ادا می کند و با هر غمی می سازد ، انصافاََ فرمانروایی سرزمین عشق به او سپرده خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1741,
        "beyt": "دانی خیال روی تو در چشم من چه گفت ؟ * آیا چه جاست این که همه روزه با نم است ؟",
        "text": "آیا می دانی که تصویر خیالی چهرۀ تو که در دیدگان جای گرفته بود ، به من چه گفت ؟ گفت : این چشم چه جایی است که هر روزه تر و مرطوب است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1742,
        "beyt": "خواهی چو روزِ روشن دانی تو حال من ؟ * از تیره شب بپرس که او نیز مَحرم است",
        "text": "اگر می خواهی حال من چون روز روشن بر تو آشکار گردد ، از شب تیره بپرس ، زیرا شبان تیره محرم سیاه روزی های من بوده است و من بارها در دل شب از تیره روزی خود نالیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1743,
        "beyt": "ای کاشکی میان من استیّ و دلبرم * پیوندی این چنین که میان من و غم است",
        "text": "ای کاش این پیوند محکم و استواری که میان من و اندوه وجود دارد ، در میان من و دلبر من بسته می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1744,
        "beyt": "شراب از دست خوبان سلسبیل است * وگر خود خون مِی خواران سبیل است",
        "text": "اگز زیبارویان شراب دهند ، مثل آب چشمۀ بهشتی است ، حتّی اگر برای نوشیدنش خون نوشندگان آن رایگان باشد و ریخته شود . آن شراب به جان می ارزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1745,
        "beyt": "نمی دانم رُطَب را چاشنی چیست ؟ * همی بینم که خرما بر نخیل است",
        "text": "من مزۀ رطب (لب شیرین یار) را نمی دانم ، فقط می بینم که آن لبان شیرین بر بلندای نخل قامت او قرار دارد و دست یافتن بر آن دشوار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1746,
        "beyt": "نه وسمه ست آن ، به دلبندی خضیب است * نه سرمه ست آن ، به جادویی کحیل است",
        "text": "آن چیزی که ابروان را بدان آراسته ای وسمه نیست . بلکه خضابی است که بدان دل می بری و آنچه بر چشمان کشیده ای سرمه نیست ، بلکه چشمان سرمه کشیده و فریبندۀ توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1747,
        "beyt": "سرانگشتان صاحب دل فریبش * نه در حنّا که در خون قتیل است",
        "text": "آن سرانگشتانی که دل از کف صاحبدلان می رباید ، به حنا آراسته نیست بلکه با خون کشتگان سرخ شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1748,
        "beyt": "الا ای کاروان ، مَحمل برانید * که ما را بند بر پای رحیل است",
        "text": "هان ای کاروانیان ، کجاوۀ یار را به حرکت درآورید ، زیرا بند ما بر پای کوچ و رفتن کاروان بسته شده است . چون ما کشیده می شویم پس محمل را هم برانید تا از وی جدا نمانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1749,
        "beyt": "هر آن شب در فراق روی لِیلی * که بر مجنون رود ، لَیلی طویل است",
        "text": "هر شبی که در جدایی از روی لیلی بر مجنون بگذرد ، شب درازی خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1750,
        "beyt": "کمندش می دواند پای مشتاق * بیابان را نپرسد چند میل است",
        "text": "کمند معشوق پای عاشق را به بند کشیده و می دواند . دلدادۀ شیفته فقط به دنبال معشوق می رود و نمی پرسد که مسافت بیابان چند میل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1751,
        "beyt": "چو مور افتان و خیزان رفت باید * وگر خود ره به زیر پای پیل است",
        "text": "در راه معشوق باید مثل مور ، افتان و خیزان ره سپرد ، هر چند این راه بر زیر پای و احتمال خطرِ در هم نوردیده شدن ، وجود داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1752,
        "beyt": "حبیب آنجا که دستی برفشانَد * محبّ ار سر نیفشاند بخیل است",
        "text": "در جایی که دوست اشارتی کند ، اگر عاشق جان نثار نکند ، بخل ورزیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1753,
        "beyt": "ز ما گر طاعت آید ، شرمساریم * وز ایشان گر قبیح آید ، جمیل است",
        "text": "اگر ما سر بر خط فرمان خوبان داشته باشیم . از عمل خویش شرمساریم . امّا اگر خوبان کار ناروایی انجام دهند ، آن را زیبا و پسندیده می دانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1754,
        "beyt": "بدیل دوستان گیرند و یاران * ولیکن شاهد ما بی بدیل است",
        "text": "برای دوستان و یاران بدلی می توان در نظر گرفت ، امّا محبوب زیبای ما نظیری ندارد و بی همتاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1755,
        "beyt": "سخن بیرون مگوی از عشق ، سعدی * سخن عشق است و دیگر قال و قیل است",
        "text": "ای سعدی ، جز سخن عشق سخنی به میان میاور ، زیرا سخن فقط سخن عشق است و سخنان دیگر سر و صدا و هیاهویی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1756,
        "beyt": "دیده از دیدار خوبان بر گرفتن مشکل است * هر که ما را این نصیحت می کند بی حاصل است",
        "text": "چشم از چهرۀ زیبارویان برداشتن دشوار است و هر کس به ما پند می دهد که چشم از زیبارویان برداریم ، کارش بی فایده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1757,
        "beyt": "یار زیبا گر هزارت وحشت از وی در دل است * بامدادان روی او دیدن صباح مُقبِل است",
        "text": "اگر از یار زیبا هزاران دلتنگی و غم و اندوه در دلت باشد ، وقتی در بامداد روی او را ببینی ، آن صبح برای تو سعادتمندانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1758,
        "beyt": "آن که در چاه زنخدانش دل بیچارگان * چون مَلَک محبوس در زندان چاه بابل است",
        "text": "آن محبوب کسی است که دل عاشقان درمانده در چاه زنخدانش چنان اسیر گشته که هاروت و ماروت در چاه بابل محبوس مانده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1759,
        "beyt": "پیش از این من دعوی پرهیزگاری کردمی * باز می گویم که هر دعوی که کردم باطل است",
        "text": "قبل از عاشق شدن ، من ادّعای تقوا و پاکی داشتم ، امّا اینک می گویم که تمام ادّعاهای پیشینم باطل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1760,
        "beyt": "زهر نزدیک خردمندان اگر چه قاتل است * چون ز دست دوست می گیری ، شفای عاجل است",
        "text": "زهر اگر چه به اعتقاد خردمندان کُشنده است . امّا اگر آن را از دست یار بگیری ، درمانی سریع است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1761,
        "beyt": "من قدم بیرون نمی یارم نهاد از کوی دوست * دوستان ، معذور داریدم که پایم در گِل است",
        "text": "من نمی توانم از کوی دوست قدم بیرون گذارم . ای یاران ، عذر مرا بپذیرید ، زیرا پایم در گِل کوی دوست فرو رفته و حیران و گرفتار گشته ام و به همین دلیل قادر به ترک آنجا نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1762,
        "beyt": "باش تا دیوانه گویندم همه فرزانگان * ترک جان نتوان گرفتن تا تو گویی عاقل است",
        "text": "بگذار همۀ خردمندان مرا دیوانه تلقّی کنند ، زیرا نمی توانم برای اینکه مرا عاقل بدانند از عشق جانان دست بردارم . ( عاشق بودن و دیوانه قلمداد شدن بهتر از این است که ترک عشق کنم و عاقل تصوّر گردم . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1763,
        "beyt": "آن که می گوید نظر در صورت خوبان خطاست * او همین صورت همی بیند ، ز معنی غافل است",
        "text": "کسی که ادّعا می کند نگاه به چهرۀ زیبارویان اشتباه و نادرست است ، ظاهر را دیده و از باطن و حقیقت معنای زیبایی آگاهی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1764,
        "beyt": "ساربان ، آهسته ران کآرام جان در محمِل است * چارپایان بار بر پشتند و ، ما را بر دل است",
        "text": "ای ساربان ، کاروان را به آرامی به حرکت درآور ، زیرا یار آرام بخش جان ما در کجاوه بر پشت چهارپایانی است که از لطافت بار خویش بی خبرند . امّا بار سنگین عشق او بر دوش دل ما نهاده شده و تحمّل آن برای ما آسان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1765,
        "beyt": "گر به صد منزل فراق افتد میان ما و دوست * همچنانش در میان جانِ شیرین منزل است",
        "text": "اگر میان ما و دوست به اندازۀ صد مرحله جدایی وجود داشته باشد ، باز هم جایگاه او در میان جان شیرین ماست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1766,
        "beyt": "سعدی ، آسان است با هر کس گرفتن دوستی * لیک چون پیوند شد ، خو باز کردن مشکل است",
        "text": "ای سعدی ، دوست شدن با هر کس آسان است ، امّا هنگامی که پیمان دوستی بسته شد ، ترک موأنست و دست از دوست شستن دشوار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1767,
        "beyt": "پای سرو بوستانی در گِل است * سرو ما را پای معنی در دل است",
        "text": "سرو بوستانی به انسانی می ماند که پایش در گلِ باغ فرو رفته است . امّا معشوق ما معنا و حقیقتی است که بر دل و خاطر ما پای نهاده و در آن جای گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1768,
        "beyt": "هر که چشمش بر چنان روی اوفتاد * طالعش میمون و فالش مُقبِل است",
        "text": "هر کس چشمش بر روی زیبا و سعادت بخش وی بیفتد ، اقبالش خجسته و بختش نیک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1769,
        "beyt": "نیک خواهانم نصیحت می کنند * خشت بر دریا زدن بی حاصل است",
        "text": "نصیحن کنندگان و نیکخواهان مرا پند می دهند ، امّا پند دادن من همان قدر بی فایده است که خشت زدن بر روی دریا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1770,
        "beyt": "ای برادر ، ما به گرداب اندریم * و آن که شُنعت می زند بر ساحل است",
        "text": "ای برادر ، ما به گرداب عشق درافتاده ایم و آن کسی که به ما طعنه می زند و دشنام می دهد ، بر ساحل ایستاده و از حال اسیر گرداب آگاهی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1771,
        "beyt": "شوق را بر صبر ، قوّت غالب است * عقل را با عشق ، دعوی باطل است",
        "text": "نیروی اشتیاق بر شکیبایی چیره است و ادّعا و لاف زنی عقل در برابر عشق باطل و ناپذیرغتنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1772,
        "beyt": "نسبت عاشق به غفلت می کنند * و آن که معشوقی ندارد غافل است",
        "text": "مردم ، عاشق را که معشوق دارد ، غافل می پندارند . در حالی که هر کس که معشوقی ندارد و عشق را تجربه نکرده است ، در حقیقت غافل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1773,
        "beyt": "دیده باشی تشنه مُستعجِل به آب ؟ * جان به جانان همچنان مُستعجِل است",
        "text": "آیا دیده ای که انسان تشنه چگونه به طرف آب می شتابد ؟ جان هم با همان اشتیاق به سوی جانان شتابنده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1774,
        "beyt": "بذل جاه و مال و ترک نام و ننگ * در طریق عشقِ اوّل منزل است",
        "text": "اولین مرحله در راه عشق ، بخشیدن ثروت و واگذاشتن جاه و مقام و چشم پوشی از شهرت و آبروست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1775,
        "beyt": "گر بمیرد طالبی در بند دوست * سهل باشد ، زندگانی مشکل است",
        "text": "اگر طالب و دوستدار یار در بند او جان دهد سهل و آسان است ، ولی در آن حال زنده ماندن در بند دوست آسان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1776,
        "beyt": "عاشقی می گفت و خوش خوش می گریست * جان بیاساید که جانان قاتل است",
        "text": "عاشقی آرام آرام می گریست و می گفت : اگر کُشندۀ عاشق ، معشوق باشد ، جان به آرامش می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1777,
        "beyt": "سعدیا ، نزدیک رأی عاشقان * خلق مجنونند و ، مجنون عاقل است",
        "text": "ای سعدی در باور و عقیدۀ دلدادگان و عاشقان ، کسانی که عاشق نیستند ، دیوانه هستند و مجنون بن قیس ، خردمند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1778,
        "beyt": "دلی که عاشق و صابر بُوَد مگر سنگ است * ز عشق تا به صبوری هزار فرسنگ است",
        "text": "دلی که عاشق و در عین حال شکیبا باشد ، بی تردید دل نیست بلکه سنگ است . چرا که میان عشق تا شکیبایی فاصلۀ طولانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1779,
        "beyt": "برادران طریقت ، نصیحتم مکنید * که توبه در ره عشق آبگینه بر سنگ است",
        "text": "ای هم مسلکان ، مرا نصیحت نکنید ، زیرا توبه کردن در راه عشق مثل رها کردن شیشه بر روی سنگ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1780,
        "beyt": "دگر به خُفیه نمی بایدم شراب و سماع * که نیکنامی در دین عاشقان ننگ است",
        "text": "دیگر ضرورتی ندارد که پنهان شراب بنوشم و مخفیانه به آواز و سرود گوش دهم . زیرا در آیین عشّاق به شراب و سماع نپرداختن و نیکنام ماندن عار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1781,
        "beyt": "چه تربیت شنوم ؟ یا چه مصلحت بینم ؟ * مرا که چشم به ساقی و گوش بر چنگ است",
        "text": "من که چشمم بر ساقی و گوشم بر نوای موسیقی است . نصایح تربیت کننده را نمی شنوم و مصلحت اندیشی نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1782,
        "beyt": "به یادگارِ کسی دامن نسیم صبا * گرفته ایم و ، دریغا که باد در چنگ است",
        "text": "دامن نسیم صبا را که پیام آور معشوق است ، برای حفظ خاطرۀ او در دست گرفته ایم . امّا افسوس که باد به دست داریم و کارمان بی حاصل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1783,
        "beyt": "به خشم رفتۀ ما را که می بَرَد پیغام ؟ * بیا که ما سپر انداختیم ، اگر جنگ است",
        "text": "کیست که به یار به خشم رفتۀ ما این پیغام را برَد ؟ ای معشوق ، بازگرد و چنانچه سرِ جنگیدن داری ، ما مطیع و تسلیم هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1784,
        "beyt": "بکُش چنانکه توانی که بی مشاهده ات * فراخنای جهان بر وجود ما تنگ است",
        "text": "هر طور که برایت مقدور است ، ما را از میان بردار . زیرا اگر قرار باشد تو را نبینیم ، پهنۀ گیتی با تمام گستردگی برای وجود ما جای تنگی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1785,
        "beyt": "ملامت از دل سعدی فرو نشُوید عشق * سیاهی از حبشی چون رود ؟ که خود رنگ است",
        "text": "سرزنش ها رنگ مهر و دوستی را از دل سعدی نمی زداید . همانطور که رنگ سیاه حبشی به دلیل اصلی و ذاتی بودن زدوده نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1786,
        "beyt": "ای که از سرو روان قدّ تو چالاک تر است * دل به روی تو ز روی تو طربناک تر است",
        "text": "ای کسی که قد و قامت تو از سرو خرامان زیباتر و تندپوی تر است . بدان که قلب من با روی آوردن به تو از چهره ات شادمان تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1787,
        "beyt": "دگر از حربۀ خونخوار اجل نندیشم * که نه از غمزۀ خونریز تو ناباک تر است",
        "text": "دیگر از خنجر خونخوار مرگ بیمی به دل راه نمی دهم ، برای آنکه خنجر مرگ از کرشمه های جان ستان تو بی پرواتر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1788,
        "beyt": "چست بوده ست مرا کسوت معنی همه وقت * باز بر قامت زیبای تو چالاک تر است",
        "text": "معنی ، جامه ای است که همیشه بر بالای سخن من مناسب بوده است . امّا معنا و حقیقت بر قامت زیبای تو برازنده تر و زیباتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1789,
        "beyt": "نظر پاک مرا دشمن اگر طعنه زند * دامن دوست بحمدالله از آن پاک تر است",
        "text": "اگر دشمن نگاه پاک مرا نظری الوده بداند و بر آن خرده گیرد ، خدای را سپاس می گویم که دامن دوست پاک تر از نگاه من است و نمی توان آن را آلوده قلمداد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1790,
        "beyt": "تا گل روی تو در باغ لطافت بشِکفت * پردۀ صبر من از دامن گل چاک تر است",
        "text": "از زمانی که روی تو که به گل می ماند ، در باغ لطافت و تازگی شکفته است . بی تاب گشته ام و شکیبایی ام مثل پرده ای از هم دریده و شکاف آن از شکاف میان گلبرگ های گل شکفته هم بیشتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1791,
        "beyt": "پای بر دیدۀ سعدی نِه ، اگر بخرامی * که به صد مَنزَلت از خاک درت خاک تر است",
        "text": "اگر قصد خرامیدن داری ، قدم بر چشمان سعدی بگذار که با صد ارج و مقام ، بارها از خاک درگاهت افتاده تر و حقیرتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1792,
        "beyt": "عشرت خوش است و بر طَرَف جوی خوشتر است * می بر سماع بلبل خوشگوی خوشتر است",
        "text": "خوشدلی و شادکامی خوب است و در کنار جوی لذّت بخش تر می شود . باده خواری با شنیدن نغمه سرایی بلبل خوش نوا دلپذیرتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1793,
        "beyt": "عیش است بر کنار سمن زار ، خواب صبح ؟ * نی ، در کنار یار سمن بوی خوشتر است",
        "text": "خواب صبح در کنار بوته های سمن موجب شادی است ؟ نه ، خفتن در کنار محبوبی که بوی سمن از وی به مشام می رسد ، بسی دلنشین تر از آن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1794,
        "beyt": "خواب از خمار بادۀ نوشین بامداد * بر بستر شقایق خودرُوی خوشتر است",
        "text": "خفتن در اثر خمار و مستی بادۀ دلنشین صبحگاهی در روی بستری آکنده از شقایق خودروی خوشتر است و یا به سخن دیگر ، خواب در بستر یار زیباروی از خمار و مستی بادۀ خوش صبحگاهی لذّت بخش تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1795,
        "beyt": "روی از جمال دوست به صحرا مکن ، که روی * در روی همنشین وفاجوی خوشتر است",
        "text": "تا جمال دوست هست به صحرا و زیبایی های آن روی میاور . برای آن که چهره در چهرۀ مصاحب وفاجوی دوختن و از وی به چیزی نپرداختن دلنشین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1796,
        "beyt": "آواز چنگ و مطرب خوشگوی گو مباش * ما را حدیث همدم خوش خوی خوشتر است",
        "text": "نوای چنگ و صدای خوانندۀ خوش آواز اگر نباشد مهم نیست . زیرا برای ما سخن یار موافق و خوش خُلق از نوای موسیقی دلنشین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1797,
        "beyt": "گر شاهد است سبزه در اطراف گلسِتان * بر عارضین شاهد گل روی خوشتر است",
        "text": "اگر چه سبزه و چمن در اطراف گلستان بر زیبایی آن می افزاید . امّا سبزۀ خط و موی تازه رُسته بر چهرۀ معشوق خوشتر نشسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1798,
        "beyt": "آب را از نسیم باد ، زره روی گشته گیر * مفتول زلف یار زره موی خوشتر است",
        "text": "تصوّر کن که روی آب در اثر وزش نسیم چونان زره در هم بافته شده باشد . امّا بی تردید زلف در هم بافتۀ یار که مثل زره است از آن زیباتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1799,
        "beyt": "گو چشمۀ آب کوثر و ، بُستان بهشت باش * ما را مقام بر سر این کوی خوشتر است",
        "text": "حتّی اگر چشمۀ آب مثل چشمۀ بهشتی کوثر و بوستان مثل بهشت باشد ، ما اقامت خویش را در کوی یار بر بهره مندی از کوثر و بهشت ترجیح می دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1800,
        "beyt": "سعدی ، جفا نبرده چه دانی تو قدر یار ؟ * تحصیل کام دل به تکاپوی خوشتر است",
        "text": "ای سعدی ، اگر در راه طلب دوست تحمّل جفا نکنی ، قدر دوست را نخواهی فهمید . آری ، به دست آوردن آرزوی دل با تلاش و کوشش خوشتر و لذّت بخش تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1801,
        "beyt": "چشمت خوش است و بر اثر خواب خوشتر است * طعم دهانت از شکر ناب خوشتر است",
        "text": "چشمانت زیباست و هنگاهی که خواب آلوده باشد زیباتر است . طعم و مزۀ دهانت از شکر خالص هم نیکوتر و لذّت بخش تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1802,
        "beyt": "زنهار از آن تبسّم شیرین که می کنی * کز خندۀ شکوفۀ سیراب خوشتر است",
        "text": "پناه بر خدا از آن لبخند شکرین ، چرا که لبخند تو از شکفته شدن شکوفۀ آبدار و تازه هم زیباتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1803,
        "beyt": "شمعی به پیش روی تو گفتم که برکنم * حاجت به شمع نیست ، که مهتاب خوشتر است",
        "text": "به خود گفتم شمعی برافروزم و چهره ات را در پرتو آن بنگرم ، امّا دریافتم که نیازی به افروختن شمع نیست . زیرا چهرۀ مهتابی تو زیباتر از روشنایی شمع است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1804,
        "beyt": "دوش آرزوی خواب خوشم بود یک زمان * امشب نظر به روی تو از خواب خوشتر است",
        "text": "دیشب آرزو می کردم که لحظه ای به خواب خوش فرو روم ، امّا امشب نگریستن به روی تو را از خواب خوشتر می دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1805,
        "beyt": "در خوابگاه عاشق سر بر کنار دوست * کَیمُختِ خارپشت ز سنجاب خوشتر است",
        "text": "بستری از چرم سخت و خاردار در خوابگاه عاشقی که محبوب در کنار اوست ، از بستر نرم برای او لذّت بخش تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1806,
        "beyt": "ز آن سوی بحر آتش اگر خوانی ام به لطف * رفتن به روی آتشم از آب خوشتر است",
        "text": "اگر از آن سوی دریای آتش مرا از سر لطف صدا بزنی ، به شوق می آیم ، زیرا بر روی آتش رفتن برایم از در آب بودن لذّت بخش تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1807,
        "beyt": "ز آب روان و سبزه و صحرا و لاله زار * با من مگو که چشم در احباب خوشتر است",
        "text": "از زیبایی های آب جاری و سبزه زاران و دشت و لاله زار با من سخن مگوی که نگریستن به دوستان و معشوقگان برای من از زیبایی های طبیعت لذّت بخش تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1808,
        "beyt": "زهرم مده به دست رقیبان تندخوی * از دست خود بده که ز جُلّاب خوشتر است",
        "text": "ای محبوب من ، به من از دست نگهبانان تندخوی زهر مده . زهر را با دستان خود به من بنوشان که در آن صورت از شربت گلاب هم خوشگوارتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1809,
        "beyt": "سعدی دگر به گوشۀ وحدت نمی رود * خلوت خوش است و صحبت اصحاب خوشتر است",
        "text": "سعدی دیگر به گوشۀ تنهایی پناه نمی برد . زیرا هر چند تنهایی خوش است ، ولی همنشینی با دوستان خوشتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1810,
        "beyt": "هر باب از این کتاب نگارین که برکنی * همچون بهشت گویی از آن باب خوشتر است",
        "text": "هر فصلی از این کتاب پر نقش و نگار و زیبا را که از برکنی و به خاطر بسپاری ، یا ورق بزنی ، گویی یکی از درهای بهشت است که می گشایی و خواهی دید که هر دری از در دیگر یا هر فصلی از فصل دیگر بهتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1811,
        "beyt": "فریاد من از فراق یار است * وَافغان من از غم نگار است",
        "text": "فریادی که از من برمی آید ، به دلیل جدایی از یار است و افغان و نالۀ من از دست غم معشوق زیباروی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1812,
        "beyt": "بی روی چو ماه آن نگارین * رخسارۀ من به خون نگار است",
        "text": "در جدایی از روی چون ماه آن زیبارو ، چهرۀ من با خون دیدگان منقّش گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1813,
        "beyt": "خون جگرم ز فُرقت تو * از دیده روانه در کنار است",
        "text": "در جدایی از تو خون جگرم از چشمان بیرون زده و در کنارم جاری گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1814,
        "beyt": "درد دل من ز حد گذشته ست * جانم ز فراق بی قرار است",
        "text": "درد و اندوه دل بی تابم از اندازه بیرون شد و جانم از درد جدایی قرار ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1815,
        "beyt": "کس را ز غم من آگهی نیست * آوَخ که جهان نه پایدار است",
        "text": "کسی از غم و اندوه من آگاهی ندارد . دردا که دنیا پایدار نیست و مردم در این جهان ناپایدار نمی توانند به اندوه دل من وقوف یابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1816,
        "beyt": "از دست زمانه در عذابم * ز آن جان و دلم همی فگار است",
        "text": "از دست این روزگار زودگذر و ستم پیشه عذاب می کشم و بدین سبب جان و دلم آزرده و رنجور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1817,
        "beyt": "سعدی ، چه کنی شکایت از دوست ؟ * چون شادی و غم نه برقرار است",
        "text": "ای سعدی ، از آنجا که غم و شادی زودگذر و ناپایدار است ، برای چه از دوست شِکوه می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1818,
        "beyt": "هر کسی را نتَوان گفت که صاحب نظر است * عشق بازی دگر و نَفس پرستی دگر است",
        "text": "به هر کس نمی توان عنوان صاحب نظر داد و او را عارف دانست . زیرا عشق ورزیدن و هوس بازی با هم تفاوت ها دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1819,
        "beyt": "نه هر آن چشم که بینند سیاه است و سپید * یا سپیدی ز سیاهی بشِناسد بصر است",
        "text": "هر چشمی که سیاهی و سپیدی دارد یا قادر است میان سپیدی و سیاهی تمایز قایل شود . چشم نیست و بصیرت ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1820,
        "beyt": "هر که در آتش عشقش نبُوَد آتش سوز * گو به نزدیک مرو کآفت پروانه پر است",
        "text": "به آن کس که طاقت سوختن در آتش عشق را ندارد ، بگو که به عشق نزدیک نشود . زیرا عشق سوزانندۀ عاشق است ، همچنانکه پرِ پروانه که او را به شمع نزدیک می کند . سبب سوختن پروانه می شود . ( در حقیقت عشق که عاشق را به معشوق نزدیک می کند ، سبب سوختن عاشق هم می شود . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1821,
        "beyt": "گر من از دوست بنالم ، نفَسم صادق نیست * خبر از دوست ندارد که ز خود با خبر است",
        "text": "اگر من از دست دوست شِکوه سر دهم . دمی که برمی آورم صادقانه نیست . زیرا در آن صورت از خود خبر دارم و در برابر دوست ، خود را به چیزی گرفته ام و هر کس از وجود خویش خبری دارد ، از دوست بی خبر است . ( شرط باخبری از دوست بی خبری از خود است . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1822,
        "beyt": "آدمی صورت اگر دفع کند شهوت نَفس * آدمی خوی شود ، ور نه ، همان جانور است",
        "text": "اگر این موجودات به ظاهر انسان هوا و هوس را از خود برانند ، به خوی و خصلت آدمی آراسته می گردند و به حقیقت آدمی می شوند ، وگرنه همچنان حیوان هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1823,
        "beyt": "شربت از دست دلآرام چه شیرین و چه تلخ * بده ای دوست ، که مستسقی از آن تشنه تر است",
        "text": "شربتی که از دست معشوق دلآرام داده شود ، چه تلخ و چه شیرین فرقی نمی کند . ای دوست ، آن را بیاور که این بیمار آب طلب تشنه تر از آن است که به تلخ و شیرینی نوشیدنی بیندیشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1824,
        "beyt": "من خود از عشق لبت فهم سخن می نکنم * هرچ از آن تلخ ترم گو تو بگویی ، شکر است",
        "text": "من چنان به لبانت عاشقم که اصلاََ به سخنانی که از آنها برمی آید توجّهی ندارم و آنها را نمی فهمم . بنابراین هر سخنی که تلخ تر از آن وجود نداشته باشد ، اگر تو آن را بگویی ، برای من چونان شکر شیرین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1825,
        "beyt": "ور به تیغم بزنی با تو مرا خصمی نیست * خصم آنم که میان من و تیغت سپر است",
        "text": "اگر مرا با شمشیر بزنی ، با تو دشمنی ندارم . بلکه دشمن کسی هستم که میان من و شمشیر تو قرار می گیرد و مثل سپری نمی گذارد شمشیر تو به من اصابت نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1826,
        "beyt": "من از این بند نخواهم به در آمد همه عمر * بندِ پایی که به دست تو بُوَد ، تاجِ سر است",
        "text": "من نمی خواهم در تمام عمر از بندی که عشق تو به پایم نهاده و مرا گرفتار ساخته ، بیرون آیم . زیرا بندی که تو بر پای عاشق نهی ، مثل تاجی است که بر سر او نهاده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1827,
        "beyt": "دست سعدی به جفا نگسَلد از دامن دوست * ترک لؤلؤ نتَوان گفت که دریا خطر است",
        "text": "دست سعدی با جفایی که تو بر او روا می داری ، از دامنت جدا نخواهد شد . مگر می توان به دلیل خطرناک بودن دریا از مروارید چشم پوشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1828,
        "beyt": "عیب یاران و دوستان هنر است * سخن دشمنان نه معتبر است",
        "text": "خرده هایی که یاران و دوستان می گیرند ، عیب نه بلکه فضیلت ماست . امّا سخن و عیب جویی دشمنان اعتباری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1829,
        "beyt": "مُهرِ مِهر از درون ما نرود * ای برادر ، که نقشِ بر حجر است",
        "text": "ای برادر ، نشان مِهر و محبّت از د ما زدوده نمی شود . هم بدآن سان که نقشی که بر سنگ حک شود تا دیر زمانی دوام می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1830,
        "beyt": "چه توان گفت در لطافت دوست ؟ * هر چه گویم از آن لطیف تر است",
        "text": "در مورد لطافت و نازک بدنی دوست چه می توان گفت ؟ زیرا هر چه در آن مورد بگویم ، باز هم او لطیف تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1831,
        "beyt": "آن که منظور دیده و دل ماست * نتَوان گفت شمس یا قمر است",
        "text": "آن کسی که چشم و دل ما او را در نظر دارد ، نمی توان گفت که خورشید یا ماه است ، بلکه بهتر از ماه و خورشید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1832,
        "beyt": "هر کسی گو به حال خود باشید * ای برادر ، که حال ما دگر است",
        "text": "ای برادر بگو هر کس به کار خود بپردازد و به حال خود باشد ، زیرا حال ما غیر از حال دیگران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1833,
        "beyt": "تو که در خواب بوده ای همه شب * چه نصیبت ز بلبل سَحر است ؟",
        "text": "ای کسی که تمام طول شب را به غفلت خفته ای ، تو که دم صبحگاهی را درنیافته ای . از نوای خوش بلبل سحَر ، چه نصیبی برده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1834,
        "beyt": "آدمی را که جان معنی نیست * در حقیقت درخت بی ثمر است",
        "text": "انسانی که حقیقت معنی را درنیافته باشد ، حقیقتاََ مثل درختی است که میوه ای ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1835,
        "beyt": "ما پراکندگان مجموعیم * یار ما غایب است و در نظر است",
        "text": "ما در حین آشفته حالی و بی سر و سامانی خاطری به سامان داریم . زیرا یار ما در عین حال که غایب است ، در دل ما حضور دارد و ما با چشم دل او را می بینیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1836,
        "beyt": "برگِ تر خشک می شود به زمان * برگ چشمان ما همیشه تر است",
        "text": "هر برگ تر و تازه ای با گذشت زمان خشک می گردد . امّا چشمان ما مثل برگی است که همیشه تر و مرطوب است . زیرا همواره در حال گریستن هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1837,
        "beyt": "جان شیرین فدای صحبت یار * شرم دارم که نیک مختصر است",
        "text": "ما جان شیرین خود را نثار همنشینی با دوست می کنیم . امّا از اینکه جان ما بسیار کم بها و ناچیز است شرمساریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1838,
        "beyt": "این قدَر دونِ قدر اوست ، ولیک * حدّ امکان ما همیشه قدَر است",
        "text": "این مقدار در خور شأن و منزلت دوست نیست . امّا امکان محدود ما اجازۀ ایثار بیش از این را نمی دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1839,
        "beyt": "پرده بر خود نمی توان پوشید * ای برادر ، که عشق پرده در است",
        "text": "ای برادر نمی توان خود را از عشق ورزیدن مبرّا نشان داد و محبوب ماند . زیرا عشق نافذ و پرده در و رسوا کننده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1840,
        "beyt": "سعدی از بارگاه قربت دوست * تا خبر یافته ست ، بی خبر است",
        "text": "همین که سعدی از آستانۀ قرب یار آگاهی یافت ، از خود بی خود شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1841,
        "beyt": "ما سر اینک نهاده ایم به طَوع * تا خداوندگار را چه سر است ؟",
        "text": "ما سر خویش را به نشانۀ فرمانبرداری فرود آورده و تسلیم شده ایم تا ببینیم که خداوندگار ما چه اندیشه ای در سر دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1842,
        "beyt": "این بوی روح پرور از آن خوی دلبر است * وِاین آب زندگانی از آن حوض کوثر است",
        "text": "این روح خوش که روح را صیقل می دهد ، از خصایل آن معشوق برخاسته و این آب حیات از سرچشمۀ جاودانی او جاری گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1843,
        "beyt": "ای باد بوستان مگرت نافه در میان ؟ * وِای مرغ آشنا مگرت نامه در پر است ؟",
        "text": "ای نسیم بوستانی ، مگر نافه ای به کمر بسته ای که چنین خوشبویی ؟ و ای مرغ آشنا ، آیا نامه ای از معشوق به پرت بسته شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1844,
        "beyt": "بوی بهشت می گذرد یا نسیم دوست ؟ * یا کاروانِ صبح که گیتی منوّر است ؟",
        "text": "آیا این دوست است که در گذرگاه خود بوی خوش بهشت می پراکند ؟ و آیا این روشنایی دوست است یا قافلۀ سپیده دمان که جهان را بدین سان روشن کرده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1845,
        "beyt": "این قاصد از کدام زمین است مشک بوی ؟ * وِاین نامه در چه داشت که عنوان معطّر است ؟",
        "text": "این پیک از کدام سرزمین خوش بوی آمده است ؟ و این نامه که عنوانش چنین معطّر است . در خود چه خبر خوش بویی دارد ؟ آیا در چه چیز خوش بویی پیچیده شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1846,
        "beyt": "بر راه باد عود بر آتش نهاده اند ؟ * یا خود در آن زمین که تویی خاک عنبر است ؟",
        "text": "آیا در مسیر حرکت باد عود بر آتش نهاده ااند ؟ یا در آن سرزمین که تو هستی ، به تأثیرپذیری از تو خاک هم عنبر می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1847,
        "beyt": "بازآ و حلقه بر در رندان شوق زن * کاصحاب را دو دیده چو مِسمار بر در است",
        "text": "باز آی و در رندان مشتاق را بکوب . زیرا که دو چشم دوستان مثل میخ که بر روی در کوبیده شده ، بر در مانده و انتظار ورود تو را می کشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1848,
        "beyt": "بازآ که در فراق تو چشم امیدوار * چون گوش روزه دار بر الله اکبر است",
        "text": "بازگرد که در دوری از تو چشم امیدوار ما مثل گوش روزه دار بر الله اکبر است . یعنی دیدن تو برای چشم امیدوار ما مثل شنیدن اذان است برای روزه داران که آنان را از ریاضت گرسنگی می رهاند و ما را از مرارت فراق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1849,
        "beyt": "دانی که چون همی گذرانیم روزگار ؟ * روزی که بی تو می گذرد ، روز محشر است",
        "text": "می دانی که ما روزگار را چگونه سپری می کنیم ؟ آن روزی که بدون تو می گذرد ، برای ما مثل روز محشر طولانی و سخت و عذاب آور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1850,
        "beyt": "گفتیم عشق را به صبوری دوا کنیم * هر روز عشق بیشتر و صبر کمتر است",
        "text": "در این اندیشه بودیم که بیماری عشق خود را با شکیبایی مداوا کنیم . امّا چه سود که هر روز عشق افزون می گردد و شکیبایی کم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1851,
        "beyt": "صورت ز چشم غایب و ، اخلاق در نظر * دیدار در حجاب و ، معانی برابر است",
        "text": "چهرۀ تو از برابر چشمان ما غایب ، ولی خُلق و خوی خوشت در نظر ما مجسّم است . همچنانکه دیدار و ظاهر امری در حجاب و معانی باطن آن آشکار باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1852,
        "beyt": "در نامه نیز چند بگنجد حدیث عشق ؟ * کوته کنم که قصۀ ما کار دفتر است",
        "text": "در فضای محدود نامۀ عشق چه مقدار می توان داستان عشق را گنجاند ؟ پس سخن کوتاه می کنم ، زیرا بیان عشق ما کار نامه نیست بلکه کار دفتری است با مجالی فراخ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1853,
        "beyt": "همچون درخت بادیه سعدی به برق شوق * سوزان و ، میوۀ سخنش همچنان تر است",
        "text": "سعدی مثل درختی در بیابان که آذرخش آن را می سوزاند ، امّا باز هم میوه ای بر آن دیده می شود ، از شوق می سوزد . ولی میوۀ درخت سخنش همچنان تر و تازه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1854,
        "beyt": "آری ، خوش است وقت حریفان به بوی عود * وز سوز غافلند که در جانِ مِجمر است",
        "text": "آری ، لحظه های اهل بزم از بوی خوش عود از لذّت سرشار است . امّا آنان از آتشی که در درون مِجمر وجود دارد و عود را می سوزاند ، آگاهی ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1855,
        "beyt": "از هر چه می رود سخن دوست خوشتر است * پیغام آشنا نفَس روح پرور است",
        "text": "نیکوترین چیز از میان همۀ چیزهایی که پیش می آید و می گذرد . سخن دوست و از دوست سخن گفتن است ، زیرا پیام کسی که با وی انس و الفتی داشته ایم ، دمی است که روح را صیقل می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1856,
        "beyt": "هرگز وجود حاضرِ غایب شنیده ای ؟ * من در میان جمع و دلم جای دیگر است",
        "text": "هرگز شنیده ای کسی هم حاضر باشد و هم غایب ؟ آن کس منم که خود در میان جمع حضور دارد ، ولی دلم در جای دیگر و در گرو عشقی دیگر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1857,
        "beyt": "شاهد که در میان نبوَد ، شمع گو بمیر * چون هست ، اگر چراغ نباشد منوّر است",
        "text": "اگر شاهد و زیباروی در میان جمع نباشد . به شمع بگو که خاموش شود ( زیرا در مجلس کسی که شایستۀ دیدن باشد وجود ندارد ) و امّا اگر معشوق در محفل حاضر باشد ، به چراغ و شمع هم نیازی نیست چون وجود نورانی او روشن کنندۀ مجلس است . ( در هر حال در صورت بودن یا نبودن معشوق نیازی به چراغ و شمع نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1858,
        "beyt": "اَبنای روزگار به صحرا روند و باغ * صحرا و باغ زنده دلان کوی دلبر است",
        "text": "مردم روزگار برای بهجت خاطر به باغ و صحرا می روند . امّا برای عاشقان زنده دل کوی محبوب نشاط انگیزترین باغ و صحرا است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1859,
        "beyt": "جان می روم که در قَدم اندازمش ز شوق * درمانده ام هنوز که نُزلی محقّر است",
        "text": "می روم که جان خویش را بر گام های او نثار کنم ، امّا همچنان در این اندیشه ام که جان من تحفه ای ناچیز است و لایق ریختن به پای دوست نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1860,
        "beyt": "کاش آن به خشم رفتۀ ما آشتی کنان * بازآمدی که دیدۀ مشتاق بر در است",
        "text": "ای کاش محبوب من که از سر خشم و تندخویی مرا ترک کرده است ، بازمی گشت ، زیرا چشم این آرزومند یار هنوز بر در است و آمدن او را انتظار می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1861,
        "beyt": "جانا ، دلم چو عود بر آتش بسوختی * وِ این دَم که می زنم ز غمت دود مِجمر است",
        "text": "ای عزیز من ، قلب مرا همراه عود بر آتش نهاده و سوزاندی و این نفسی که در غم تو برمی آورم ، دود دل سوخته ای است که از آتشدان سینه ام برمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1862,
        "beyt": "شب های بی توام شب گور است در خیال * ور بی تو بامداد کنم روز محشر است",
        "text": "شب هایی که بی تو در خیال به سر بردم ، مثل شب هایی است که آدمی در گور تنها می ماند و چنانچه شب بی تو سپری گردد و صبح گردد ، آن روز ، روز قیامت است . یعنی شب جدایی تو به درازای شبی است که فردایش قیامت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1863,
        "beyt": "گیسوت عنبرینۀ گردن تمام بود * معشوق خوب روی چه محتاج زیور است ؟",
        "text": "عنبر گیسوانت به سان گردن بندی گردنت را به خوبی می آراید و زیبارویی چون تو نیازی به زیور دیگری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1864,
        "beyt": "سعدی ، خیال بیهده بستی امید وصل * هجرت بکُشت و وصل هنوزت مصوّر است",
        "text": "ای سعدی ، امیدواری تو برای رسیدن به معشوق و برخورداری از وصال او خیالی باطل بوده است . زیرا هجران او تو را از پای درآورد ، ولی هنوز تصوّر می کنی که وصال وی میسّر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1865,
        "beyt": "زنهار ، از این امید درازت که در دل است * هیهات ، از این خیال محالت که در سر است",
        "text": "این امید درازی که برای وصل او در دل می پرورانی ، باعث دریغ و تأسف است . و دور باد از تو که خیالِ ناممکن رسیدن به او را در سر داشته باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1866,
        "beyt": "ای لعبت خندان ، لب لعلت که مزیده ست ؟ * وِای باغ لطافت ، بِهِ رویت که گَزیده ست ؟",
        "text": "ای معشوق زیباروی من ، چه کسی لبان سرخت را مکیده است ؟ و ای یار لطیف ، چه کسی چهره همانند بِه تو را به دندان گرفته است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1867,
        "beyt": "زیباتر از این صید همه عمر نکرده ست * شیرین تر از این خربزه هرگز نبریده ست",
        "text": "کسی که لب لعلت را مکیده و بِهِ رویت را به دندان گرفته ، در تمام عمر خود صیدی زیباتر از این به دست نیاورده و هرگز خربزه ای بدین شیرینی نبُریده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1868,
        "beyt": "ای خَضر ، حلالت نکنم چشمۀ حیوان * دانی که سکندر به چه محنت طلبیده ست ؟",
        "text": "ای خضر ، بهره مندی از چشمۀ آب حیات حلالت مباد . آیا می دانی که اسکندر برای رسیدن بدان محنت و مرارتی را متحمّل شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1869,
        "beyt": "آن خون کسی ریخته ای یا می سرخ است ؟ * یا توت سیاه است که بر جامه چکیده ست",
        "text": "آیا آنچه که بر جامه ات ریخته ، خون کسی است که کشتۀ عشق توست یا شراب سرخ یا آب توتِ سیاه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1870,
        "beyt": "با جمله برآمیزی و ، از ما بگُریزی * جُرم از تو نباشد ، گنه از بخت رمیده ست",
        "text": "با همگان معاشرت و اختلاط می کنی ، ولی از ما می گریزی . این گریختن گناه تو نیست بلکه بَداقبالی من است که بخت از من رمیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1871,
        "beyt": "نیک است که دیوار به یکباره بیفتاد * تا هیچ کس این باغ نگویی که ندیده ست",
        "text": "چه نیکو شد که حصار باغ دوشیزگی تو یکباره فرو ریخت . تا دیگر نتوانی که مدّعی شوی که هیچ کس باغ عصمت و دوشیزگی مرا ندیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1872,
        "beyt": "بسیار توقف نکند میوۀ بربار * چون عام بدانست که شیرین و رسیده ست",
        "text": "اگر عوام بدانند که میوۀ روی درخت رسیده و شیرین است ، نمی گذارند آن میوه خیلی روی درخت بماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1873,
        "beyt": "گل نیز در آن هفته دهن باز نمی کرد * وِامروز نسیم سَحرش پرده دریده ست",
        "text": "با توجّه به مضمون بیت قبل ، گل نمی خواست شکوفایی اش یک هفته دوام داشته باشد . امّا چه می توان کرد که امروز نسیم سحرگاهی پردۀ گل را درید . همچنانکه تو به دست اغیار افتادی و دوشیزگی ات از بین رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1874,
        "beyt": "در دجله که مرغابی از اندیشه نرفتی * کشتی رود اکنون که تَتَر جِسر بریده ست",
        "text": "در دجله که پیشتر مرغابی کوچک هم از ورود بدآن هراس داشت ، اینک به دلیل اینکه تاتار ویرانگر پل آن را در هم دریده است ، کشتی بزرگ بدآن وارد می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1875,
        "beyt": "رفت آنکه فُقاع از تو گشایند دگربار * ما را بس از این کوزه که بیگانه مکیده ست",
        "text": "گذشت آن روزگاری که به خود می بالیدی و می شد از دست تو باده گرفت . ما را به کوزه ای که بیگانه از آن نوشیده باشد نیازی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1876,
        "beyt": "سعدی ، درِ بستان هوای دگری زن * وِاین کِشته رها کن در او گلّه چریده ست",
        "text": "ای سعدی ، درِ باغ دوستی و عشق دیگری را بکوب و این مزرعه را که در آن گلّه ای چریده است ، رها کن . ( به دنبال کسی باش که دست خوردۀ دیگری نباشد . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1877,
        "beyt": "افسوس بر آن دیده که روی تو ندیده ست * یا دیده و بعد از تو به رویی نگریده ست",
        "text": "اگر چشمی روی تو را ندیده باشد و یا دیده باشد ولی از آن پس به چهره ای دیگر نگریسته باشد ، موجب تأسف و دریغ است . یعنی جز روی تو نباید به چهره ای نگریست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1878,
        "beyt": "گر مدّعیان نقش ببینند پری را * دانند که دیوانه چرا جامه دریده ست",
        "text": "اگر لاف زنان عشق تصویری از پری یا معشوقی که عاشق را دیوانه کرده است ببینند . دلیل جامه چاک کردن عاشقان حقیقی را فهم می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1879,
        "beyt": "آن کیست که پیرامُن خورشید جمالش * از مُشکِ سیه دایرۀ نیمه کشیده ست",
        "text": "آن زیبارو کیست که گیسوان سیاه و معطّر او بر گِرد چهرۀ درخشانش نیم دایره ای ایجاد کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1880,
        "beyt": "ای عاقل اگر پای به سنگیت برآید * فرهاد بدانی که چرا سنگ بریده ست",
        "text": "ای عاقل که عشق را فهم نمی کنی . اگر روزی پایت به سنگ عشق برخورد کند ، علّت سنگ بریدن فرهاد را درخواهی یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1881,
        "beyt": "رحمت نکند بر دل بیچارۀ فرهاد * آن کس که سخن گفتن شیرین نشِنیده ست",
        "text": "کسی که سخن گفتن معشوقی چون شیرین را نشنیده باشد . نمی تواند بر دل بیچارۀ فرهاد دل بسوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1882,
        "beyt": "از دست کمان مهرۀ ابروی تو در شهر * دل نیست که در بر چو کبوتر نتپیده ست",
        "text": "از دست کمان ابروی تو که با مهرۀ چشمانت دل ها را نشانه رفته است . در شهر هیج دلی یافت نمی شود که مثل کبوتر به لرزه نیفتاده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1883,
        "beyt": "در وهم نیاید که چه مطبوع درختی * پیداست که هرگز کس از این میوه نچیده ست",
        "text": "وهم و گمان هم درنمی یابد که او چه معشوق پسندیده و دلخواهی است . چنین پیداست که هنوز دوشیزه است و دست کسی به دامن او نرسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1884,
        "beyt": "سرّ قلم قدرت بی چون الهی * در روی تو چون روی ، در آیینه پدیداست",
        "text": "آینۀ چهره ات راز توانایی بی همانند خداوندی را آنچنان به نمایش می گذارد که آینه ای تصویر چهره ای را می نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1885,
        "beyt": "ما از تو به غیر از تو نداریم تمنّا * حلوا به کسی دِه که محبّت نچشیده ست",
        "text": "ما از تو ، تو را می خواهیم و به جز تو آرزویی نداریم . شیرینی نعمت های دیگرت را به کسانی بچشان که درد طلب تو به جانشان چنگ نینداخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1886,
        "beyt": "با این همه باران بلا بر سر سعدی * نشگفت اگرش خانۀ دل آب چکیده ست",
        "text": "با این همه بلایی که به سان باران بر سر سعدی ریخته است . تعجبّی ندارد اگر از چشمان او که مثل خانۀ باران خورده است ، آب چکیده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1887,
        "beyt": "شب فراق که داند که تا سَحر چند است ؟ * مگر کسی که به زندان عشق دربند است",
        "text": "چه کسی جز گرفتار زندان عشق می داند که شب جدایی چه قدر طولانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1888,
        "beyt": "گرفتم از غمِ دل راه بوستان گیرم * کدام سرو به بالای دوست مانند است ؟",
        "text": "بر فرض که از غصّۀ دل راه بوستان در پیش بگیرم و به باغ بروم . کدان سرو را در بوستان خواهم دید که شبیه قد و قامت یار باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1889,
        "beyt": "پیام من که رساند به یار مِهر گُسِل ؟ * که بر شکستی و ، ما را هنوز پیوند است",
        "text": "چه کسی پیغام مرا به یار پیمان شکن می رساند ؟ بدین مضمون که تو پیمان خویش نگه نداشتی ، ولی من هنوز بر سر پیمان و پیوند خویش هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1890,
        "beyt": "قسم به جان تو گفتن طریق عزّت نیست * به خاک پای تو و آن هم عظیم سوگند است",
        "text": "به جان تو سوگند یاد کردن شیوۀ بزرگ داشتن معشوق نیست ، پس به خاک پای تو که آن هم سوگند عظیمی است ، قسم یاد می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1891,
        "beyt": "که با شکستن پیمان و بر گرفتن دل * هنوز دیده به دیدارت آرزومند است",
        "text": "که با وجود پیمان شکنی تو و دل بر گرفتن از من هنوز چشمانم آرزوی دیدار تو را دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1892,
        "beyt": "بیا که بر سَرِ کویت بساط چهرۀ ماست * به جای خاک که در زیر پایت افکنده است",
        "text": "برای آنکه ما چهرۀ خویش را مانند فرشی بر سر کویت افکنده ایم و تو مجبور نیستی قدم بر خاک بگذاری ، قدمی رنجه کن و به دیدار ما بیا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1893,
        "beyt": "خیال روی تو بیخ امید بنشانده است * بلای عشق تو بنیاد صبر برکنده است",
        "text": "تصوّر روی تو ریشۀ درخت امیدواری را در دل ما کاشته است . امّا عشق تو به سان بلا و گرفتاری پیِ بنای شکیبایی را برکنده و ما را بی تاب کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1894,
        "beyt": "عجب در آن که تو مجموع و ، گر قیاس کنی * به زیر هر خَم مویت دلی پراکنده است",
        "text": "شگفت انگیز است که آسوده خاطری ، در حالی که اگر بسنجی معلوم می شود که در هر خمی از گیسوانت یک دل پریشان وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1895,
        "beyt": "اگر برهنه نباشی که شخص بنمایی * گمان برند که پیراهنت گُل آکنده است",
        "text": "اگر برهنه نباشی و بدنت را بدون جامه در معرض دید نگذاری . مردم گمان می برند که جامۀ تو پر از گل است . یعنی در لباس تو بدنی نمی بینند بلکه گل می بینند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1896,
        "beyt": "ز دست رفته نه تنها منم در این سَودا * چه دست ها که ز دست تو بر خداوند است",
        "text": "در این عشق و دلدادگی تنها من عاشق و دلباخته نگشتم . زیرا دست های بسیاری به شکوه و استعانه از این عشق به سوی خداوند بلند گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1897,
        "beyt": "فراق یار که پیش تو کاه برگی ننیست * بیا و بر دل من بین که کوه الوند است",
        "text": "فراق و جدایی از یار که در نظر تو به اندازۀ برگ کاهی وزن ندارد . بیا و ببین که مثل کوه الوند بر دل من سنگینی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1898,
        "beyt": "ز ضعف طاقت آهم نماند و ، ترسم خَلق * گمان برند که سعدی ز دوست خردسند است",
        "text": "در اثر ناتوانی تاب آه کشیدن هم برایم نمانده است و می ترسم مردم این ناتوانی را خرسندی بپندارند و گمان برند که سعدی غم یار ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1899,
        "beyt": "این تویی یا سرو بستانی به رفتار آمده ست ؟ * یا مَلَک در صورت مردم به گفتار آمده ست ؟",
        "text": "ای محبوب من ، نمی دانم این تو هستی یا سرو بوستانی است که به حرکت درآمده . یا شاید فرشته ای است که همانند مردم سخن می گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1900,
        "beyt": "آن پری کز خَلق پنهان بود چندین روزگار * باز می بینم که در عالَم پدیدار آمده ست",
        "text": "آن معشوق پری وشی که مدّت های دراز از چشم مردم پنهان بوده ، باز می بینم که در جهان آشکار گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1901,
        "beyt": "عود می سوزند یا گل می دمد در بوستان ؟ * دوستان ، یا کاروان مشکِ تاتار آمده ست ؟",
        "text": "ای دوستان ، این بوی خوشی که به مشام می رسد ، بوی گل است یا بوی عود که فضا را پُر کرده است ؟ یا کاروانی است که با خود مشک حمل می کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1902,
        "beyt": "تا مرا با نقش رویَش آشنایی اوفتاد * هر چه می بینم به چشمم نقش دیوار آمده ست",
        "text": "از زمانی که با نقش و نگار چهره اش آشنا شده ام . هر نقش و نگار دیگری که می بینم ، در نظرم نقش بی جان روی دیوار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1903,
        "beyt": "ساربانا ، یک نظر در روی آن زیبانگار * گر به جانی می دهد ، اینک خریدار آمده ست",
        "text": "ای ساربان ، اگر آن محبوب زیبارو برای یک بار نگریستن بر چهره اش جانی طلب می کند ، اینک من خریدار آن هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1904,
        "beyt": "من دگر در خانه ننشینم اسیر و دردمند * خاصه این ساعت که گفتی گل به بازار آمده ست",
        "text": "من دیگر اسیر و دردمند در خانه نمی مانم ، به ویژه در این لحظه که پنداری گل به تجلّی درآمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1905,
        "beyt": "گر تو انکار نظر در آفرینش می کنی * من همی گویم که چشم از بهر این کار آمده ست",
        "text": "اگر تو نگریستن بر صُنع الهی را باور نمی داری ، من می گویم که دیدگان انسان فقط برای دیدن این آفریده ها در سر نهاده شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1906,
        "beyt": "وه که گر من باز بینم روی یار خویش را * مرده ای بینی که با دنیا دگربار آمده ست",
        "text": "چه نیکوست اگر من دوباره چهرۀ یار را مشاهده نمایم . تو مرده ای را خواهی دید که بار دیگر زنده شده و حیات یافته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1907,
        "beyt": "آنچه بر من می رود در بندت ای آرام جان * با کسی گویم که در بندی گرفتار آمده ست",
        "text": "ای آرام دل من ، مشقّتی را که من در بند بلای عشقت تحمّل می کنم ، فقط به کسی می گویم که خود پیشتر گرفتار چنین رنجی شده و تجربه ای در آن باب دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1908,
        "beyt": "نِی که می نالد همی در مجلس آزادگان * زآن همی نالد که بر وی زخمِ بسیار آمده ست",
        "text": "نی که همواره در محفل آزادگان ناله سر می دهد به این دلیل است که آن را به ضرب تیغ از نیستان جدا کرده اند و هنگام سوراخ کردن داغ هایی بر وی نهاده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1909,
        "beyt": "تا نپنداری که بعد از چشم خواب آلود تو * تا برفتی ، خوابم اندر چشم بیدار آمده ست",
        "text": "زنهار ، تصور نکنی که بعد تماشای دیدگان خمارآلود تو از آن پس که مرا تَرک کردی ، خواب به چشمان بیدارم آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1910,
        "beyt": "سعدیا ، گر همّتی داری ، منال از جَور یار * تا جهان بوده ست ، جَور یار بر یار آمده ست",
        "text": "ای سعدی ، اگر در عشق کمر همّت بسته و قصد وصال داری ، از جفای یار شِکوه مکن ، زیرا تا دنیا بوده ، این رسم جفای معشوق بر عاشق وجود داشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1911,
        "beyt": "اتّفاقم به سر کوی کسی افتاده ست * که در آن کوی چو من کشته بسی افتاده ست",
        "text": "تقدیر و سرنوشت مرا به سر کوی تو هدایت کرد که پیش از من کسانی بدانجا رفته و از پای درآمده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1912,
        "beyt": "خبر ما برسانید به مرغان چمن * که هم آواز شما در قفسی افتاده ست",
        "text": "خبر ما را به بلبلان برسانید و به آنها بگویید که عاشقی همانند شما در کوی عشق اسیر قفسی گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1913,
        "beyt": "به دلآرام بگو : ای نَفَس باد سَحر * کار ما همچو سَحر با نَفَسی افتاده ست",
        "text": "ای نسیم صبحگاهی ، به معشوق ما بگو که ما همانند سحر که به سرعت به پایان می رسد ، در شرف نابودی قرار گرفته ایم و زندگی ما به نفسی بسته است . پس ما را دریاب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1914,
        "beyt": "بند بر پای تحمّل چه کند گر نکند ؟ * انگبین است که در وی مگسی افتاده ست",
        "text": "اگرانسانِ گرفتار و پای در بند در اسارت شکیبایی نکند چه کند ؟ گویی آن بند همانند عسلی است که زنبوری در آن افتاده باشد که رهایی از آن برایش ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1915,
        "beyt": "هیچ کس عیب هوس باختن ما نکند * مگر آن کس که به دام هوسی افتاده ست",
        "text": "هیچ کس بر عشق ورزی ما خرده نخواهد گرفت . مگر کسی که عشق را تجربه کرده و به دام آن افتاده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1916,
        "beyt": "سعدیا ، حال پراکندۀ گوی آن داند * که همه عمر به چوگان کسی افتاده ست",
        "text": "ای سعدی ، کسی احوال پریشانِ گوی را درمی یابد که خود روزگاری چون گوی اسیر چوگان معشوق بوده و سرگردانی و پریشانی را تجربه کرده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1917,
        "beyt": "هر صبحدم نسیم گل از بوستان توست * الحان بلبل از نَفَس دوستان توست",
        "text": "بامدادان که بوی گل از بوستان به مشام می رسد ، گویی هر گل بوی خود را از تو به وام گرفته است . همچنانکه نغمه سرایی بلبلان نیز به تأثیر از آوای شوق عاشقان تو شکل می گیرد . یعنی پیوند میان عاشقانت با تو مثل پیوند گل و بلبل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1918,
        "beyt": "چون خِضر دید آن لب جان بخش دلفریب * گفتا : که آب چشمۀ حیوان دهان توست",
        "text": "هنگامی که خضر لبان فریبا و حیات بخش تو را دید ، گفت براستی دهان تو سرچشمۀ آب حیات بوده است و من به خطا سراغ آن را در جای دیگری می گرفته ام . ( در این بیت «دهان» به «آب چشمۀ حیوان» تشبیه شده است . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1919,
        "beyt": "یوسف به بندگیت کمر بسته بر میان * بودش یقین که مُلک ملاحت از آنِ توست",
        "text": "یوسف که مظهر زیبایی است ، در برابر تو کمر خدمت به میان بسته است . زیرا او هم به یقین باور داشت که تو یگانه فرمانروای سرزمین زیبایی هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1920,
        "beyt": "هر شاهدی که در نظر آمد به دلبری * در دل نیافت راه که آنجا مکان توست",
        "text": "از زمانی که دل به تو سپرده ام . دیگر هر زیبارویی که برای دلربایی جلوه آغاز می کند ، به دلم راه نمی یابد . زیرا قلب من تنها به تو تعلّق دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1921,
        "beyt": "هرگز نشان ز چشمۀ کوثر شنیده ای ؟ * کُاو را نشانی از دهن بی نشان توست",
        "text": "آیا هرگز نشانی از چشمۀ بهشتی کوثر شنیده ای ؟ گویا برای نمودن رهان زیبا و شیرین توست که بی نشان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1922,
        "beyt": "از رشک آفتاب جمالت بر آسمان * هر ماه ، ماه دیدم چون ابرُوان توست",
        "text": "در آغاز هر ماه در آسمان ماه را می بینم که در اثر رشک و حسد بردن بر جمال زیبایت وجودش کاسته می گردد و به سان ابروان تو باریک و هلالی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1923,
        "beyt": "این باد روح پرور از انفاس صبحدم * گویی مگر ز طُرّۀ عنبرفشان توست",
        "text": "این باد که در اثر بوی خوش صبحگاهی روح نواز گشته ، گویی از گیسوی عنبرفشان تو وزیدن گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1924,
        "beyt": "صد پیرهن قبا کنم از خرّمی ، اگر * بینم که دست من چو کمر در میان توست",
        "text": "اگر دست خود را مثل کمربندی در میان تو ببینم و تو را در آغوش بگیرم . از شادمانی صد پیراهن خویش را می درم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1925,
        "beyt": "گفتند میهمانی عشّاق می کنی * سعدی به بوسه ای ز لبت میهمان توست",
        "text": "شنیده شده است که عاشقان را مهمان می کنی . پس سعدی را به یک بوسه مهمان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1926,
        "beyt": "ای کآب زندگانی من در دهان توست * تیر هلاک ظاهر من در کمان توست",
        "text": "ای کسی که آب حیات من از دهان تو حاصل می شود و دهان تو چشمۀ آب حیات است . آنچه مرا آشکارا از پای درمی آورد ، تیر نگاه و غمزه ای است که از کمان تو به سوی من رها می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1927,
        "beyt": "گر بُرقعی فرونگُذاری بدین جمال * در شهر ، هر که کُشته شود ، در ضَمان توست",
        "text": "اگر بر روی جمال خویش پرده ای نکشی و آن را آشکارا در معرض تماشای جمال پرستان قرار دهی ، آنان چون تاب دیدن زیبایی ات را ندارند . هلاک خواهند شد و خون آنان به گردن توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1928,
        "beyt": "تشبیه روی تو نکنم من به آفتاب * کِاین مدح آفتاب نه تعظیم شأن توست",
        "text": "من چهرۀ تابانت را به آفتاب مانند نمی کنم زیرا در این صورت به جای ستودن رخسار تو مقام آفتاب را بالا برده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1929,
        "beyt": "گر یک  نظر به گوشۀ چشمِ ارادتی * با ما کنی ، وگر نکنی ، حکم از آنِ توست",
        "text": "اگر به گوشۀ چشم دوستی و مهربانی نظری بر ما بیفکنی یا از این کا خودداری نمایی ، فرقی نمی کند . آنچه تو خواهی نیکوست و ما را اختیاری نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1930,
        "beyt": "هر روز خَلق را سر یاریّ و صاحبی است * ما را همین سر است که بر آستان توست",
        "text": "مردم هر روز سری با یاری و وصاحبت دیگری دارند . امّا ما تنها سری داریم که آن را بر درگاه تو نهاده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1931,
        "beyt": "بسیار دیده ایم درختان میوه دار * زِاین بِه ندیده ایم که در بوستان توست",
        "text": "تا کنون درختان میوه دار بسیار دیده ایم . امّا از این گونه که در بوستان تو یافت می شود ندیده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1932,
        "beyt": "گر دست دوستان نرسد ، باغ را چه جرم ؟ * منعی که می رود ، گنه از باغبانِ توست",
        "text": "اگر دست دوستان به باغ و بوستان تو نرسد ، تو گناهی نداری . زیرا باغبان تو مانع دست یابی دوستان به بوستان توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1933,
        "beyt": "بسیار در دل آمد از اندیشه ها و رفت * نقشی که آن نمی رود از دل ، نشان توست",
        "text": "چه بسیار از اندیشه هایی که به دل خطور کرد و سپس محو گردید . امّا نقشی که هرگز از لوح دل زدوده نمی شود ، نشان توست که بر دل نهاده شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1934,
        "beyt": "با من هزار نوبت اگر دشمنی کنی * ای دوست ، همچنان دل من مهربان توست",
        "text": "ای دوست اگر هزار بار با من دشمنی ورزی . دل من هنوز هم دوستدار و عاشق توخواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1935,
        "beyt": "سعدی به قدر خویش تمنّای وصل کن * سیمرغ ما چه لایق زاغ آشیان توست",
        "text": "ای سعدی ، به اندازۀ توان و امکان خویش وصل را آرزو کن ، زیرا آشیان تو که در خور زاغ است ، خضور سیمرغ ما را برنمی تابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1936,
        "beyt": "مجنون عشق را دگر امروز حالت است * کِاسلام دین لیلی و دیگر ضلالت است",
        "text": "مجنون که بر اثر عشق کارش به جنون کشیده ، امروز وجد و حال دیگری دارد . زیرا آیین معشوق خویش را دین حق و آیین های دیگر را گمراهی می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1937,
        "beyt": "فرهاد را از آنچه که شیرین تُرُش کند ؟ * این را شکیب نیست ، گر آن را ملالت است",
        "text": "فرهاد با ترش رویی و عتاب شیرین چه می تواند کرد ؟ درست است که شیرین ملول و دلتنگ است . امّا فرها هم بی تاب و بی قرار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1938,
        "beyt": "عَذرا که نانوشته بخوانَد حدیث عشق * داند که آب دیدۀ وامق رسالت است",
        "text": "عذرا که می تواند ماجرای عشق را ننوشته بخواند ، به خوبی می داند اشک دیدگان وامق ، نامه ای است که پیام عشق می گزارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1939,
        "beyt": "مطرب همین طریق غزل گو نگاه دار * کِاین رَه که برگرفت ، به جایی دلالت است",
        "text": "مطرب ، همین شیوۀ غزل خواندن را نگه دار . یا به مطرب بگو که همین شیوۀ غزل خواندن را نگه دارد . زیرا این پرده ای که برگزیده ، به جایی رهنمون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1940,
        "beyt": "ای مدّعی که می گذری بر کنار آب * ما را که غرقه ایم ، ندانی چه حالت است ؟",
        "text": "ای لاف زن که بر ساحل و در فراغت و امنیّت گام می زنی . هرگز نمی توانی حال ما را که غرقۀ دریا هستیم دریابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1941,
        "beyt": "زِاین در کجا رویم ؟ که ما را به خاک او * وُ او را به خون ما که بریزد ، حوالت است",
        "text": "از درگاه معشوق به کجا می توانیم رفت ؟ زیرا حوالۀ رفتن به کوی او را به ما و ریختن خون ما را به او سپرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1942,
        "beyt": "گر سر قَدم نمی کنمش ، پیش اهل دل * سر بر نمی کنم ، که مقام خجالت است",
        "text": "اگر سر خویش را به زیر پای او نیندازم . دیگر نمی توانم پیش عاشقان ، آن را بالا نگه دارم . زیرا این عمل ( سر زیر گام های دوست نینداختن ) موجب شرمساری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1943,
        "beyt": "جز یاد دوست هر چه کنی ، عمر ضایع است * جز سرّ عشق هر چه بگویی ، بطالت است",
        "text": "هر کاری که به جز ذکر دوست انجام دهی . عمر خود را بر باد داده ای و به جز راز عشق هر چه بر زبان آوری ، عمر را به بی کاری و بطالت گذرانده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1944,
        "beyt": "ما را دگر معامله با هیچ کس نماند * بیعی که بی حضور تو کردم ، اقالت است",
        "text": "ما دیگر با هیچ کس سر داد و ستد و تعامل نداریم . زیرا هر معامله ای که در نبود تو انجام داده ایم . گویی فسخ بیع بوده و باطل است . ( بی تو به سر نمی شود )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1945,
        "beyt": "از هر جفات بوی وفایی همی دهد * در هر تعنّتیت هزار استمالت است",
        "text": "از هر ستم و تندخویی تو بوی محبّتی به مشام می رسد و در هر ملامت و سرزنش تو هزار دلجویی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1946,
        "beyt": "سعدی ، بشُوی لوح دل از نقش غیر او * علمی که ره به حق ننُماید ، جهالت است",
        "text": "ای سعدی ، صفحۀ دل خویش را از تصویرهایی که جز او را می نماید پاک ساز . زیرا هر ددانشی که هدایتگر آدمی به حق و حقیقت نباشد ، عین نادانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1947,
        "beyt": "سرو چمن پیش اعتدال تو پست است * روی تو بازار آفتاب شکسته است",
        "text": "سرو چمن در برابر راستی قامت تو کوتاه و حقیر است و چهرۀ تو از لحاظ درخشندگی و شهرت ، خورشید را از رونق انداخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1948,
        "beyt": "شمع فلک با هزار مشعل انجم * پیش وجودت چراغ بازنشسته است",
        "text": "خورشید و تمام ستارگانی که چونان مشعل فروزان می درخشند . در برابر وجود تو چراغ هایی خاموش به نظر می آیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1949,
        "beyt": "توبه کند مردم از گناه به شعبان * در رمضان نیز چشم های تو مست است",
        "text": "مردم در شعبان از گناهان خویش توبه و خود را برای روزه گرفتن در رمضان آماده می کنند . امّا چشم های تو حتّی در رمضان هم خمارآلود و مست هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1950,
        "beyt": "این همه زورآوری و مردی و شیری * مرد ندانم که از کمند تو جَسته است",
        "text": "با این همه توانایی و دلیری و شجاعت به نظر نمی رسد کسی توانسته باشد از کمندت بجهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1951,
        "beyt": "این یکی از دوستان به تیغ تو کشته است * و آن دگر از عاشقان به تیر تو خسته است",
        "text": "این شخص ، از دوستان توست که با تیغت به شهادت رسیده است و آن دیگر از عاشقات تو که با تیرت خسته و مجروح گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1952,
        "beyt": "دیده به دل می بَرد حکایت مجنون * دیده ندارد که دل به مِهر نبسته است",
        "text": "چشم ماجرای عشق مجنون را می بیند و آن را به دل منتقل می کند . امّا کسی که عاشق نگشته است . چشمی برای دیدن عشق و عاشقی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1953,
        "beyt": "دستِ طلب داشتن ز دامن معشوق * پیشِ کسی گو کِش اختیار به دست است",
        "text": "دست از دامن معشوق برداشتن را به کسی توصیه کن که از خود بی خود نگشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1954,
        "beyt": "با تو چو روحانی ای تعلّق خاطر * هر که ندارد ، دَوابِ نَفس پرست است",
        "text": "هر کس که به انسان روحانی ای جون تو تعلّق خاطری نداشته باشد . چهارپایی است که فقط در بند هوای نَفسِ خویش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1955,
        "beyt": "منکر سعدی که ذوق عشق ندارد * نیشکرش در دهان تلخ ، کَبَست است",
        "text": "آن که عشق سعدی را انکار می کند و خود از ذوق عشق بی بهره است . چون کسی است که دهانش تلخ است و ناچار طعم شیرین نیشکر را احساس نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1956,
        "beyt": "دیدار تو حلّ مشکلات است * صبر از تو خلاف ممکنات است",
        "text": "رخسار و ملاقات تو تمام دشواری ها را آسان می سازد . ولی شکیبا ماندن در فراق تو امکان ندارد و بر خلاف چیزی است که می تواند اتفاق افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1957,
        "beyt": "دیباچۀ صورت بدیعت * عنوان کمال حُسن ذات است",
        "text": "آنچه از چهرۀ بدیع و زیبایت در اوّلین وهله به چشم می آید ، سرآغازی است برای نمودن کمال زیبایی گوهرین تو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1958,
        "beyt": "لب های تو خضر اگر بدیدی * گفتی لب چشمۀ حیات است",
        "text": "اگر خضر لب های تو را می دید . آنها را لب چشمۀ آب حیات می پنداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1959,
        "beyt": "بر کوزۀ آب نِه دهانت * بردار که کوزۀ نبات است",
        "text": "لبان خویش را بر کوزۀ اب بگذار و بردار ، از آن پس بر اثر شیرینی لبانت کوزۀ آب به نبات تبدیل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1960,
        "beyt": "ترسم تو به سِحر غمزه یک روز * دعوی بکنی که معجزات است",
        "text": "یقین دارم که تو روزی با این ناز و کرشمه ای که به سِحر و جادو می ماند ، ادّعای معجزه خواهی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1961,
        "beyt": "زهر از قِبَل تو نوشدارو * فحش ار دهن تو طیّبات است",
        "text": "زهر اگر از جانب تو باشد مثل داروی بی مرگی است . و ناسزا اگر از دهان تو برآید همانند سخنان پاک و ظریف و دلپسند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1962,
        "beyt": "چون روی تو صورتی ندیدم * در شهر ، که مُبطِل صلات است",
        "text": "در شهر چهره ای مانند تو که بتواند نمازِ نمازگزاران را باطل کند ندیدم ، یعنی چهره ات چنان زیباست که نمازگزار با دیدن آن ، قبله را رها می کند و نمازش باطل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1963,
        "beyt": "عهد تو  و توبۀ من از عشق * می بینم و هر دو بی ثبات است",
        "text": "می بینم که عهد و پیمان تو در دوستی و نیز توبۀ من از عشق ، هر دو شکننده و ناپایدار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1964,
        "beyt": "آخر نگهی به سوی ما کن * کِاین دولت حُسن را زکات است",
        "text": "چهره ات زیباست و این زیبایی ثروت است که باید برای آن زکات بپردازی و زکات چهرۀ زیبا توجّه و نگریستن به عاشق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1965,
        "beyt": "چون تشنه بسوخت در بیابان * چه فایده گر جهان فرات است ؟",
        "text": "اگر تشنه ای در بیابان ، در اثر تشنگی از پای درآید . دیگر چه سودی دارد که تمام دنیا مثل فرات (پر آب) باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1966,
        "beyt": "سعدی غم نیستی ندارد * جان دادن عاشقان نجات است",
        "text": "سعدی از اینکه در راه دوست جان نثار کند باکی ندارد . زیرا جان دادن عاشقان در راه عشق و دوستی برای آنان نوعی رهایی و نجات به شمار می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1967,
        "beyt": "آن ماه دو هفته در نقاب است ؟ * یا حوریِ دست در خضاب است ؟",
        "text": "آیا آن یار است یا ماه شب چهارده که در نقاب پنهان شده است ؟ یا حوری بهشتی است که انگشتان خود را رنگین کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1968,
        "beyt": "وآن وسمه بر ابروان دلبند ؟ * یا قوس قُزَح بر آفتاب است ؟",
        "text": "آن چیزی که ابروان دلبند یار را آراسته ، وسمه است . یا قوس قزحی است که در کنار آفتاب قرار دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1969,
        "beyt": "سیلاب ز سر گذشت یارا * زاندازه به در مبَر جفا را",
        "text": "ای دوست ، سیلاب غم تو ما را در خود غرقه ساخته است . پس بر غرقۀ در این سیلاب بیش از حد ستم مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1970,
        "beyt": "بازآی که از غم تو ما را * چشمی و هزار چشمه آب است",
        "text": "برگرد که در اندوه تو چشم مما به اندازۀ هزار چشمه ، آب جاری ساخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1971,
        "beyt": "تندی و جفا و زشت خویی * هر چند که می کنی ، نکویی",
        "text": "هر قدر که بر خشم و ستم و تندخویی خویش بیفزایی ، باز هم زیبا و خوبی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1972,
        "beyt": "فرمان برمت به هر چه گویی * جان بر لب و چشم بر خطاب است",
        "text": "به هر چه فرمان دهی ، فرمانبرداری می کنم . با آنکه جان بر لب رسیده و مشرف به مرگ هستم امّا چشم به فرمان تو دوخته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1973,
        "beyt": "ای روی تو از بهشت بابی * دل بر نمک لبت کبابی",
        "text": "ای کسی که چهره ات به سان بابی از باب های فردوس است . دل من برای ملاحت لبان تو هلاک و سوخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1974,
        "beyt": "گفتم بزنم بر آتش آبی * وِاین آتش دل نه جای اب است",
        "text": "در این پندار بودم که سوز درون را با آب فرونشانم . امّا این آتش دل حتّی با آب هم فرو نمی نشیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1975,
        "beyt": "صبر از تو کسی نیاورَد تاب * چشمم ز غمت نمی بَرد خواب",
        "text": "در فراق تو کسی تاب شکیبایی ندارد و چشمان من از دست اندوهت به خواب نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1976,
        "beyt": "شک نیست که بر مَمّر سیلاب * چندانکه بنا کنی ، خراب است",
        "text": "و اینکه هر چه تلاش می کنم ، خواب ممکن نمی شود . مثل آن است که کسی بر گذرگاه سیل بنایی بسازد . قطعاََ چنین بنایی بر پای نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1977,
        "beyt": "ای شهرۀ شهر و فتنۀ خیل * فی مَنظَرِکِ النَّهارُ وَالّیل",
        "text": "ای کسی که در شهر پرآوازه ای و مردم بسیاری را برآشفته ای ، شب و روز ( صورت و گیسوان ) را می توان در چهره ات دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1978,
        "beyt": "هر کُاو نکند به صورتت میل * در صورت آدمی دَواب است",
        "text": "هر کسی که به چهرۀ زیبایت میل و گرایش نداشته باشد . چهارپایی است که به صورت انسان درآمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1979,
        "beyt": "ای داروی دلپذیر دردم * اقرار به بندگیت کردم",
        "text": "ای کسی که برای درمان دردم در حکم دارویی شفابخش هستی . اعتراف می کنم که بنده و غلام توام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1980,
        "beyt": "دانی که من از تو برنگردم * چندانکه خطا کنی ، صواب است",
        "text": "تو آگاهی که من از تو برنمی گردم . هر قدر که در این باب به راه خطا روی . من آن را درست و صواب تلقّی خواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1981,
        "beyt": "گرچه تو امیر و ، ما اسیریم * گرچه تو بزرگ و ، ما حقیریم",
        "text": "اگر چه تو فرمانروا و ما اسیر تو هستیم و با وجود آنکه بزرگی ما در برابر تو ناچیز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1982,
        "beyt": "گرچه تو غنی و ، ما فقیریم * دلداری دوستان ثواب است",
        "text": "و اگر چه تو ثروتمند و ما بی چیزیم ، امّا دلجویی از دوستان و دلداری دادن به آنان ثواب دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1983,
        "beyt": "ای سروِ روان و گل بن نو * مه پیکر آفتاب پرتو",
        "text": "ای معشوق بلند قامت و زیبا ، ای آن که پیکرت مانند ماه است و پرتو روی تو مثل پرتو خورشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1984,
        "beyt": "بستان و بِده ، بگوی و بشنو * شب های چنین نه وقت خواب است",
        "text": "با عاشق به گفت و شنود و داد و ستدی عاشقانه بپرداز . زیرا در شب های عشق ورزی نباید خفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1985,
        "beyt": "امشب شب خلوت است تا روز * ای طالع سعد و بخت فیروز",
        "text": "امشب تا صبح شب خلوت نشینی با معشوق است . پس ای طالع سعد و ای بخت فیروز من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1986,
        "beyt": "شمعی به میان ما برافروز * یا شمع مکُن که ماهتاب است",
        "text": "شمعی در میان ما دو دلداده برافروزید . یا نه ، به دلیل چهرۀ منوّر دوست نیازی به روشن کردن شمع نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1987,
        "beyt": "ساقی ، قَدَحی قلندری وار * در دِه به معاشران هشیار",
        "text": "ای ساقی ، با شوریدگی و لاابالی گری قدحی شراب به همنشینان هشیار بنوشان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1988,
        "beyt": "دیوانه به حال خویش بگذار * کِاین مستی ما نه از شراب است",
        "text": "ولی دیوانه و سرمست عشق را به حال خود رها کن ، زیرا مستی دیوانۀ عشق بر اثر شراب نوشی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1989,
        "beyt": "باد است غرور زندگانی * برق است لوامع جوانی",
        "text": "فریفتگی به زندگی همچون باد است که به سرعت می گذرد و درخشش ایّام شباب به سان صاعقه ، پرتو و زودگذر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1990,
        "beyt": "دریاب دَمی که می توانی * بشتاب که عمر در شتاب است",
        "text": "پس در آن لحظه ای که توانایی دارد . عمر را دریاب و برای لذّت برگرفتن از آن فرصت را از دست مده . زیرا عمر به شتاب سپری می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1991,
        "beyt": "این گرسنه گرگ بی ترّحم * خود سیر نمی شود ز مردم",
        "text": "این دوران گرگ صفت با بی رحمی تمام مردم را می دَرد و از خوردن آنان سیر نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1992,
        "beyt": "ابنای زمان ، مثال گندم * وِاین دَورِ فلک چو آسیاب است",
        "text": "مردم روزگار در برابر اجل مثل گندم هستند و گردش روزگار همانند آسیاب است که آنان را در میان سنگهای زیرین و زبرین خود خُرد می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1993,
        "beyt": "سعدی ، تو نه مرد وصلِ اویی * تا لاف زنی و قرب جویی",
        "text": "ای سعدی ، تا زمانی که لاف می زنی و خواهان نزدیکی به او هستی . مردِ رسیدن به او نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1994,
        "beyt": "ای تشنه ، به خیره چند پویی ؟ * کِاین ره که تو می روی ، سراب است",
        "text": "تو همانند تشنه ای هستی که باید آب به دست آورد . امّا این راهی که تو برگزیده ای ، به آب نه ، بلکه به سراب می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1995,
        "beyt": "آن نه زلف است و بُناگوش ، که روز است و شب است * وآن نه بالای صنوبر ، که درخت رُطَب است",
        "text": "آن گیسوان بر چهره ریخته ، شب و روز است به هم آمیخته . قامتش درخت صنوبر ، نه ، بلکه درخت خرمایی است . یعنی افزون بر بلندی ، شیرین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1996,
        "beyt": "نه دهانی است که در وهم سخندان آید * مگر اندر سخن آیی و ، بداند که لب است",
        "text": "دهان تو از لحاظ کوچکی چیزی است که نیروی واهمۀ سخندان نیز آن را درنمی یابد ، مگر اینکه سخن بگویی و او بفهمد که لب و دهانی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1997,
        "beyt": "آتش روی تو زِاین گونه که در خَلق گرفت * عجب از سوختگی نیست ، که خامی عجب است",
        "text": "بدین سان که چهره ات مانند آتش مردم را به کام می کشد ، اگر آدمیان در آتش عشقت بسوزند عجب نیست . بلکه عجیب آن است که اینان دل به تو نسپارند و در عشقت نسوزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1998,
        "beyt": "آدمی نیست که عاشق نشود وقت بهار * هر گیاهی که به نوروز نجنبد ، حَطَب است",
        "text": "آن که در شور و غوغای بهاری عشق ورزی پیش نگیرد ، از آدمیّت بویی نبرده است . آری ، هر گیاهی که نفس روح بخش بهاری در نوروز آن را به نشو و نما واندارد ، هیزم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 1999,
        "beyt": "جنبشِ سرو ، تو پنداری که از باد صباست ؟ * نه ، که از نالۀ مرغان چمن در طَرَب است",
        "text": "آیا تصوّر می کنی که جنب و جوش سرو در اثر وزیدن باد صباست ؟ نه ، بلکه سرو در اثر نغمه های عاشقانه بلبلان به نشاط درآمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2000,
        "beyt": "هر کسی را به تو این میل نباشد که مرا * کآفتابی تو و ، کوتاه نظر مرغ شب است",
        "text": "دیگران بدین سان که من به تو گرایش دارم ، به تو تمایلی نشان نمی دهند زیرا همانند آفتاب می درخشی و کوته بینان مثل خفّاش اند و از آفتاب گریزان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2001,
        "beyt": "خواهم اندر طلبت عمر به پایان آورد * گرچه راهم نه به اندازۀ پای طلب است",
        "text": "آرزو می کنم که عمرم را در طلبت به پایان برسانم . گرچه می دانم که پای من آن توانایی را ندارد که این راه را طی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2002,
        "beyt": "هر قضایی سببی دارد و ، من در غم دوست * اجلم می کُشد و درد فراقش سبب است",
        "text": "هر رویداد و اجلی علّتی دارد ، مرگ من هم در غم دوست به سبب جدایی و فراق از اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2003,
        "beyt": "سخن خویش به بیگانه نمی یارم گفت * گِله از دوست به دشمن نه طریق ادب است",
        "text": "حرف دلم را نمی توانم با بیگانگان در میان نهم . آری ، از دوست پیش دشمن شِکوه کردن از ادب به دور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2004,
        "beyt": "لیکن این حال محال است که پنهان مانَد * تو زره می دری و ، پردۀ سعدی قَصَب است",
        "text": "ممکن نیست که احوال عشق سعدی نسبت به تو پوشیده بماند . زیرا حتّی می توانی زره آهنین را پاره کنی ، چه برسد به سعدی که از کتان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2005,
        "beyt": "عشق ورزیدم و عقلم به ملامت برخاست * کآن که عاشق شد ، از او حکم سلامت برخاست",
        "text": "عشق ورزیدم و عاشق شدم و آنگاه عقل ، مرا سرزنش کرد و گفت که هر کس عاشق شود ، دیگر مشمول حکم سلامت نیست و بیمار خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2006,
        "beyt": "هر که با شاهد گل روی به خلوت بنِشست * نتوانَد ز سر راه ملامت برخاست",
        "text": "هر کس که با زیبا روی گل چهره در خلوت و به طور پنهانی همنشینی کرد . محال است که بتواند خود را از سرزنش شدن در امان دارد . یعنی همواره در معرض سرزنش قرار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2007,
        "beyt": "که شنیدی که برانگیخت سمند غم عشق * که نه اندر عقبش گَرد ندامت برخاست ؟",
        "text": "آیا شنیده ای که کسی اندوه عاشقی را چونان اسبی برانگیزد و سرزنش به سان گرد و غباری در پی او بلند شود ؟ یعنی عشق ورزیدن و سرزنش شدن توأمان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2008,
        "beyt": "عشق غالب شد و از گوشه نشینان صلاح * نام مستوری و ناموس کرامت برخاست",
        "text": "شور عاشقی بر پرهیزگاران صلاح اندیش و خلوت گزیده چیره گشت و کارشان به رسوایی کشید و شهرت و اعتبارشان در پاکدامنی و بزرگواری از میان رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2009,
        "beyt": "در گلستانی کآن گل بن خندان بنِشست * سرو آزاد به یک پایِ غرامت برخاست",
        "text": "در گلستانی که آن معشوق زیباروی بنشیند ، سرو که سمبل راستی و اعتدال است ، در برابر او باید تاوان بپردازد و از این روی است که بر یک پای ایستاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2010,
        "beyt": "گل صد برگ ندانم به چه رونق بشِکفت ؟ * یا صنوبر به کدامین قد و قامت برخاست ؟",
        "text": "نمی دانم گل صد برگ با کدام زیبایی خود در برابر معشوق شکفت و درخت صنوبر با کدام اعتدال و بلندی در مقابل او خودنمایی آغاز کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2011,
        "beyt": "دی زمانی به تکلّف برِ سعدی بنِشست * فتنه بنشست ، چو برخاست ، قیامت برخاست",
        "text": "دیروز معشوق با اکراه و بی میلی در کنار سعدی نشست و هنگامی که نشست ، شور و غوغا فروکش کرد و چون برخاست که برود ، از قیام او شور و غوغا و هیاهو به پا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2012,
        "beyt": "خرّم آن بُقعه که آرامگه یار آنجاست * راحت جان و شفای دل بیمار آنجاست",
        "text": "خوشا آن جایگاهی که قرارگاه و محلّ آرام گرفتن یار است . و به همین دلیل جان در آنجا به آرامش می رسد و دل بیمار شفای خود را در آنجا می جوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2013,
        "beyt": "من در اینجای همین صورت بی جانم و بس * دلم آنجاست که آن دلبر عیّار آنجاست",
        "text": "من در اینجا بدون دلبر فقط جسمی بی جانم . دل من در جایی است که آن معشوق دلربای تردست زندگی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2014,
        "beyt": "تنم اینجاست سقیم و دلم آنجاست مقیم * فلک اینجاست ، ولی کوکب سیّار آنجاست",
        "text": "تنم در اینجا بدون معشوق ، بیمار و دلم مقیم کوی محبوب است . گویی در اینجا فلکی وجد دارد . ولی کوکب سیّاری ندارد . ( عاشق سرگردان بدون معشوق )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2015,
        "beyt": "آخر ای باد صبا ، بویی اگر می آری * سوی شیراز گذر کن که مرا یار آنجاست",
        "text": "ای باد صبا اگر قرار است حامل بویی باشی . به شیراز گذر کن و از یار من که در آنجاست بویی بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2016,
        "beyt": "درد دل پیش که گویم ؟ غم دل با که خورم ؟ * روم آنجا که مرا محرم اسرار آنجاست",
        "text": "در اینجا درد دل خویش را به که بگویم ؟ و غم دلم را با کدام غمخوار در میان نهم ؟ پس به جایی می روم که محرم رازم در آنجاست و می توانم درد و غم دل را با او در میان بگذارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2017,
        "beyt": "نکند میل ، دل من به تماشای چمن * که تماشای دل آنجاست که دلدار آنجاست",
        "text": "دلم رغبتی به سیر در چمن نشان نمی دهد . زیرا دل از جایی لذّت می برد و به تماشای آن می پردازد که دلدار در آنجا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2018,
        "beyt": "سعدی ، این منزل ویران چه کنی ؟ جای تو نیست * رخت بربند که منزلگه احرار آنجاست",
        "text": "ای سعدی ، تو به این دنیای فانی تعلّق نداری ، آمادۀ سفر شو که جایگاه آزادگان دنیای دیگر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2019,
        "beyt": "صبر کن ای دل که صبر سیرت اهل صفاست * چارۀ عشق احتمال ، شرط محبّت وفاست",
        "text": "ای دل ، شکیبایی پیش گیر که صبر کردن شیوۀ پسندیدۀ پاک دلان است . چاره و درمان عشق تحمّل کردن و شرط دوستداری به سر بردن پیمان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2020,
        "beyt": "مالک ردّ و قبول ، هر چه کند پادشاست * گر بزند حاکم است ، ور بنوازد رواست",
        "text": "راندن و پذیرفتن با او و در اختیار اوست و چون فرمانرواست ، گردن نهادن به حکمش لازم و ضروری می نماید . می تواند بزند و براند یا جایز است که بنوازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2021,
        "beyt": "گر چه بخوانَد ، هنوز دست جَزَع بر دعاست * ور چه برانَد ، هنوز روی امید از قفاست",
        "text": "اگر معشوق ، عاشق را به سوی خویش فراخواند . عاشق باز هم او را می طلبد و امّا اگر معشوق ، عاشق را از خود براند ، عاشق باز هم روی امید به سوی او دارد و به سوی او می نگرد و او را می خواهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2022,
        "beyt": "برق یمانی بجَست ، باد بهاری بخاست * طاقت مجنون برفت ، خیمۀ لیلی کجاست ؟",
        "text": "برق درخشان یمنی برجَست و باد بهاری وزیدن گرفت و شور عاشقی مجنون در بهاران افزون گشت و او را بی تاب کرد . سر منزل لیلی کجاست تا مجنون دمی در او آرام گیرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2023,
        "beyt": "غفلت از ایّام عشق پیش محقّق خطاست * اوّل صبح است خیز کآخر دنیا فناست",
        "text": "غفلت ورزیدن از زمان دوستداری و مهرورزی نزد عارف پذیرفتنی نیست . اینک که آغاز روز است . عشق را دریاب ، زیرا پایان دنیا جز فنا چیزی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2024,
        "beyt": "صحبت یار عزیز ، حاصل دَور بقاست * یک دمه دیدار دوست ، هر دو جهانش بهاست",
        "text": "حاصل دوران زندگی چیزی جز همنشینی با یاری عزیز نیست . زیرا یک لحظه دیدن دوست به هر دو جهان می ارزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2025,
        "beyt": "درد دل دوستان ، گر تو پسندی رواست * هر چه مراد شماست ، غایت مقصود ماست",
        "text": "دردی که در دل دوستان است ، در صورتی که تو بپسندی جایز است و درد به شمار نمی آید . زیرا نهایت آرزوی ما چیزی است که شما اراده کرده اید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2026,
        "beyt": "بنده چه دعوی کند ؟ حکم ، خداوند راست * گر تو قدم می نهی ، تا بنَهم چشمِ راست",
        "text": "بنده در برابر خداوندگار خویش چه ادّعایی می تواند داشته باشد ؟ زیرا خداوندگار است که حکم می راند و وظیفۀ بنده فرمانبرداری است . اینک اگر تو می خواهی گام نهی ، بگو تا من چشم راست خود را زیر پایت بگسترم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2027,
        "beyt": "از درِ خویشم مران ، کِاین نه طریق وفاست * در همه شهری غریب ، در همه مُلکی گداست",
        "text": "مرا از درگاه خویش مران که این شیوۀ وفاداری نیست . همانطور که در هر شهری غریب و در هر سرزمینی نادار و فقیر وجود دارد . من مثل غریب و نادار به تو پناه آورده ام . مرا از درگاه خویش بی نصیب بازنگردان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2028,
        "beyt": "با همه جرمم امید ، با همه خوفم رجاست * گر دِرَم ما مِسَ است لطف شما کیمیاست",
        "text": "با وجود گناهانی که مرتکب شده ام ، از درگاهت ناامید نیستم و با همۀ ترسی که بر وجودم مستولی است ، هنوز امیدوارم . زیرا اگر هستی ما مثل درم مسین است امّا لطف شما همانند کیمیایی است که می تواند آن را به زر تبدیل کرده و به کمال رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2029,
        "beyt": "سعدی اگر عاشقی ، میل وصالت چراست ؟ * هر که دل دوست جُست ، مصلحت خود نخواست",
        "text": "ای سعدی ، اگر عاشق هستی . چرا به رسیدن و وصال می اندیشی ؟ هر کس دل معشوق و مراد وی را بخواهد . ناگزیر باید مصلحت اندیشی و عاقبت خواهی خویش را رها کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2030,
        "beyt": "سلسلۀ موی دوست حلقۀ دام بلاست * هر که در این حلقه نیست ، فارغ از این ماجراست",
        "text": "حلقه های زنجیر گیسوان یار دام بلایی گسترده و عاشقان را اسیر خود ساخته است . هر کس اسیر این دام نگردد ، از این هنگامه و غوغا در امان است ، گرچه از لذّت این اسارت نیز محروم خواهد ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2031,
        "beyt": "گر بزنندم به تیغ در نظرش بی دریغ * دیدن او یک نظر صد چو مَنَش خون بهاست",
        "text": "اگر مرا با شمشیر ، بی ملاحظه در پیش چشمان او تکّه تکّه کنند ، تحمّل می کنم . زیرا یک بار دیدن او به خون بهای صد چو منی می ارزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2032,
        "beyt": "گر برود جان ما در طلب وصل دوست * حیف نباشد که دوست دوستر از جان ماست",
        "text": "اگر در راه وصال دوست جان ببازیم ، تأسفّی نمی خوریم زیرا دوست از جان ما محبوب تر و عزیزتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2033,
        "beyt": "دعوی عشّاق را شرع نخواهد بیان * گونۀ زردش دلیل ، نالۀ زارش گواست",
        "text": "شریعت و قانون برای داوری در باب عاشقان به برهان آشکار نیازی ندارد زیرا گونه های زرد آنان به مثابۀ دلیل و ناله های زارشان به جای گواه و شاهد پذیرفتنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2034,
        "beyt": "مایۀ پرهیزگار قوّت صبر است و عقل * عقل ، گرفتار عشق ، صبر ، زبون هواست",
        "text": "آنچه پرهیزگار را به پرهیز وامی دارد ، نیروی شکیبایی و خردمندی است . اینک خردش اسیر عشق گشته و شکیبایی او در برابر هوس عاجز مانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2035,
        "beyt": "دلشدۀ پای بند ، گردن جان در کمند * زَهرۀ گفتار نه کِاین چه سبب وآن چراست ؟",
        "text": "هر گاه عاشق ، پای بند معشوق گردد و جانش با کمند معشوق صید شده باشد ، یارای آن ندارد که بپرسد که این پای بند و اسارت برای چیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2036,
        "beyt": "مالکِ مُلک وجود ، حاکم ردّ و قبول * هر چه کند جَور نیست ، ور تو بنالی جفاست",
        "text": "او فرمانروای سرزمین هستی است و پذیرفتن و نپذیرفتن به حکم اوست و هر چه انجام دهد عین عدل است و چنانچه تو خواست و فرمان او را نپسندی و شِکوه سردهی . جفا کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2037,
        "beyt": "تیغ برآر از نیام ، زهر برافکن به جام * کز قِبَل ما قبول ، وز طرف ما رضاست",
        "text": "شمشیر از غلاف بیرون کن و به جای شراب در جام ما زهر بریز . اینها از جانب ما پذیرفتنی و قابل قبول است و بدان خشنودیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2038,
        "beyt": "گر بنوازی به لطف ، ور بگُدازی به قهر * حکم تو بر من روان ، زجر تو بر من رواست",
        "text": "اگر مرا از سر لطف و مهربانی نوازش کنی و یا با غضب خویش مرا بسوزانی . آنچه تو فرمایی ، بر من روان و جاری است . حتّی اگر مرا از خود برانی ، جایز و رواست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2039,
        "beyt": "هر که به جَور رقیب یا به جفای حبیب * عهد فرامش کند ، مدّعی بی وفاست",
        "text": "آن کسی که به ستم و عتاب های نگهبان معشوق یا به تندخویی او میثاق دوستی را فراموش کند ، لاف زنی بی وفا بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2040,
        "beyt": "سعدی ، از اخلاق دوست ، هر چه برآید نکوست * گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست",
        "text": "ای سعدی ، از خوی یار هر چه حاصل آید برای عاشق نیکوست . بگذار دشنام گوید که حتّی دشنام از لبان شیرین او مثل دعاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2041,
        "beyt": "دیگر نشِنیدیم چنین فتنه که بر خاست * از خانه برون آمد و بازار بیاراست",
        "text": "پیشتر هرگز نشنیده ایم که معشوقی بدین دلربایی و شورانگیزی به پای خاسته باشد ، زیرا او با بیرون خرامیدن از منزل خویش ، بازار را به شمایل خود زینت بخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2042,
        "beyt": "در وهم نگنجد که چه دلبند و چه شیرین * در وصف نیاید که چه مطبوع و چه زیباست",
        "text": "از شدّت دلربایی و حلاوت توصیف ناپذیر است و از غایت لطف و جمال ، وهم را یارای دریافت او نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2043,
        "beyt": "صبر و دل و دین می رود و طاقت و آرام * از زخم پدید است که بازوش تواناست",
        "text": "شکیبایی و دل و دین و توان و آرامش را یک جا می برد . آری ، از جای زخم و جراحتی که به وجود می آید ، می توان به قدرت دست او پی برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2044,
        "beyt": "از بهرِ خدا روی مپوش از زن و از مرد * تا صنع خدا می نگرند از چپ و از راست",
        "text": "تو آفریدۀ بدیع و بی همانند خدایی ، پس چهرۀ زیبایت را از مردم مپوشان . بگذار همه آزادانه به چهره ات بنگرند و از رهگذر آن به آفرینش بی مانند الهی پی برند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2045,
        "beyt": "چشمی که تو را بیند و در قدرتِ بی چون * مدهوش نمانَد نتَوان گفت که بیناست",
        "text": "هر دیده ای که تو را ببیند و از قدرت لایزال خداوند به حیرت نیفتد ، نمی توان گفت که بصیر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2046,
        "beyt": "دنیا به چه کار آید و فردوس چه باشد ؟ * از بارخدا بِه ز تو حاجت نتَوان خواست",
        "text": "در برابر تو این جهان را فایده ای نیست و بهشت قدر و منزلتی ندارد . تو از نعمت های این جهان و بهشت گران قدرتری ، پس بهتر از تو نمی توان چیزی از خدای بزرگ طلبید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2047,
        "beyt": "فریاد من از دست غمت عیب نباشد * کِاین درد نپندارم از آنِ من تنهاست",
        "text": "به فریاد آمدن من از دست غم تو عیبی به شمار نمی آید . زیرا گمان می برم که این عیب در همۀ مردم وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2048,
        "beyt": "با جور و جفای تو نسازیم ، چه سازیم ؟ * چون زَهره و یارا نبُوَد ، چاره مداراست",
        "text": "اگر با ستمی که بر ما روا می داری موافقت و سازگاری نکنیم ، چه کنیم ؟ از آنجا که دلیری و توانایی مقابله با تو را نداریم ، از رفتار نرم گریزی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2049,
        "beyt": "از روی شما صبر نه صبر است ، که زَهر است * وز دست شما زهر نه زهر است ، که حلواست",
        "text": "در محرومیت از دیدارت شکیبایی آسان نیست بلکه زهری کُشنده است . امّا اگر تو زهر کُشنده را بدهی ، چونان حلوا شیرین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2050,
        "beyt": "آن کام و دهان و لب و دندان که تو داری * عیش است ، ولی تا ز برای که مهیّاست",
        "text": "کام و دهان و لب و دندان تو مایۀ خوشی و عیش آدمی است . امّا باید دید که اینها برای خوشی چه کسی آماده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2051,
        "beyt": "گر خون من و جملۀ عالَم تو بریزی * اقرار بیاریم که جرم از طرف ماست",
        "text": "اگر تو من و همۀ مردم عالَم را به خاک و خون بکشی . همۀ ما اعتراف خواهیم کرد که گناه از جانب ما بوده و تو در این کشتار مقصّر نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2052,
        "beyt": "تسلیمِ تو سعدی نتَوانَد که نباشد * گر سر بنهد ، ور ننهد ، دست تو بالاست",
        "text": "سعدی قادر نیست تا در برابر تو سر تسلیم فرود نیاورد . زیرا چه تسلیم باشد و چه نباشد ، تو قدرتمندی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2053,
        "beyt": "خوش می رود این پسر که برخاست * سروی است چنین که می رود راست",
        "text": "این پسر که به پای خاسته چه نیکو به حرکت درآمده است . با این شیوه راه رفتن گویی سروی راست قامت است که می خرامد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2054,
        "beyt": "ابروش کمان قتل عاشق * گیسوش کمند عقل داناست",
        "text": "ابروانش به کمانی می ماند که برای کُشتن عاشق کشیده شده است و گیسوانش به سان کمندی است که خِرَد مردم خردمند را چونان صیدی به دام می اندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2055,
        "beyt": "بالای چنین اگر در اسلام * گویند که هست ، زیر و بالاست",
        "text": "اگر بگویند که چنین قامتی در میان مسلمانان دیده می شود ( و مسلمانان هنوز مسلمان باقی مانده و به وی نگرویده اند ) سخن بی معنی و هرزه گفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2056,
        "beyt": "ای آتش خرمن عزیزان * بنشین که هزار فتنه برخاست",
        "text": "ای دلربایی که چونان آتشی خرمن عزیزان را می سوزانی . از حرکت بایست و بنشین زیرا با رفتار موزونت هزار غوغا به پا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2057,
        "beyt": "بی جُرم بکُش که بنده مملوک * بی شرع ببَر که خانه یغماست",
        "text": "برای کشتن عاشق نیازی به اثبات جرم او نداری زیرا او همانند بندۀ زرخرید توست و برای غارت هستی او نیازی به قانون شرع نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2058,
        "beyt": "دردت بکَشم که درد داروست * خارت بخورم که خار خرماست",
        "text": "دردی را که در اثر عشق تو به جان دارم ، تحمّل می کنم . زیرا درد عشق تو عین داروست و نیشی را که از تو من برسد ، چونان خرمایی پُرحلاوت تلقّی می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2059,
        "beyt": "انگشت نمای خَلق بودن * زشت است ، ولیک با تو زیباست",
        "text": "رسوایی در میان مردم ناپسندیده است ، امّا اگر رسوایی به خاطر تو باشد زیبا و پسندیده خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2060,
        "beyt": "باید که سلامت تو باشد * سهل است ملامتی که بر ماست",
        "text": "آنچه بایسته و ضروری است ، تندرستی توست . وگرنه تحمّل سرزنش هایی که به خاطر تو بر ما روا می دارند چنان دشوار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2061,
        "beyt": "جان در قدم تو ریخت سعدی * وِاین منزلت از خدای می خواست",
        "text": "سعدی جان خویش را در زیر گام های تو نثار کرد . البته این جان فشانی در راه تو مقام و منزلتی است که وی آن را از خدای خویش طلب می کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2062,
        "beyt": "خواهی که دگر حیات یابد * یک بار بگو که کُشتۀ ماست",
        "text": "اگر می خواهی که این کُشتۀ تو ، حیات دیگر و زندگی جاوید داشته باشد . فقط یک بار بر زبان آور که او در راه عشق ما به شهادت رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2063,
        "beyt": "بوی گل و بانگ مرغ برخاست * هنگام نشاط و روز صحراست",
        "text": "بوی گل همه جا را فرا گرفته و نای پرندگان به گوش می رسد . رزگارِ پای کوبی و سیر و تفرّج در صحرا فرا رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2064,
        "beyt": "فرّاش خزان ورق بیفشاند * نقّاش صبا چمن بیاراست",
        "text": "اگر پاییز به سان فرّاشی برگ های زرد درختان را بر صحن باغ و بستان گسترده است . اینک بادِ صبا مثل نقّاشی چیره دست نگارگر چمن زاران شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2065,
        "beyt": "ما را سر باغ و بوستان نیست * هر جا که تویی تفرّج آنجاست",
        "text": "ما به فکر رفتن به باغ و بوستان نیستیم . زیرا جایی که تو در آن باشی ، شایستگی تبدیل شدن به گردشگاهی فرح انگیز و دلگشا را دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2066,
        "beyt": "گویند نظر به روی خوبان * نهی است ، نه این نظر که ما راست",
        "text": "می گویند نگریستن به چهرۀ زیبارویان روا نیست و آن را نهی کرده اند . امّا نگریستن ما بر آنان از آن روی که از سر هوی و هوس نیست ، مشمول این قانون نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2067,
        "beyt": "در روی تو سرّ صنعِ بی چون * چون آب در آبگینه پیداست",
        "text": "راز آفرینش خداوند را در چهرۀ تو می توان به وضوح دید . همچنانکه می توان آب را در شیشه آشکارا مشاهده کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2068,
        "beyt": "چشم چپِ خویشتن برآرم * تا چشم نبیندت بجز راست",
        "text": "چشم چپ خود را از حدقه درمی آورم تا فقط چشم راستم بماند و تو را آنچنانکه هستی مشاهده کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2069,
        "beyt": "هر آدمی ای که مُهرِ مِهرت * در وی نگِرفت ، سنگ خاراست",
        "text": "هر انسانی که نشانِ محبّت تو بر وی اثری باقی نگذارد . موجودی است چون سنگ خارا سخت و انعطاف ناپذیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2070,
        "beyt": "روزی تر و خشک من بسوزد * آتش که به زیرِ دیگ سَوداست",
        "text": "این آتش شعله وری که زیر دیگ آرزوهای من است و هر دم هوس و میلم را بیشتر به جوش می آورد . روزی همۀ هستی مرا از میان خواهد برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2071,
        "beyt": "نالیدن بی حساب سعدی * گوین خلاف رای داناست",
        "text": "می گویند این ناله های از حد گذشتۀ سعدی را اندیشۀ دانایان برنمی تابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2072,
        "beyt": "از ورطۀ ما خبر ندارد * آسوده که بر کنار دریاست",
        "text": "آن کسی که با آرامش در ساحل دریا قدم می زند . از گرداب و غرقابی که ما در آن گرفتار آمده ایم ، آگاهی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2073,
        "beyt": "اگر مراد تو ای دوست ، بی مرادی ماست * مراد خویش دگرباره من نخواهم خواست",
        "text": "اگر آرزوی تو این است که ما به خواست و منظور خود که تو هستی دست نیابیم . از این پس از منظور خویش دست برمی داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2074,
        "beyt": "اگر قبول کنی ، ور برانی ازبرِ خویش * خلاف رای تو کردن خلاف مذهب ماست",
        "text": "اگر ما را بپذیری و یا از نزد خود برانی ، به جان پذیراییم زیرا بر خلاف رای تو عمل کردن با شیوۀ عاشقی ما سازگار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2075,
        "beyt": "میان عیب و هنر پیش دوستانِ کریم * تفاوتی نکند چون نظر به عین رضاست",
        "text": "در نزد دوستان بزرگوار و جوانمرد میان نقص و کمال تفاوتی وجود ندارد زیرا آنان با چشم رضایت و خشنودی به حال و کار دوستان می نگرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2076,
        "beyt": "عنایتی که تو را بود ، اگر مبدّل شد * خلل پذیر نباشد ارادتی که مراست",
        "text": "اگر عنایت و توجّه تو نسبت به ما تغییر یافته است . ارادت و میل ما نسبت به تو تباهی و آشفتگی نمی پذیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2077,
        "beyt": "مرا به هر چه کنی ، دل نخواهی آزردن * که هر چه دوست پسندد ، به جایِ دوست رواست",
        "text": "دل مرا با هر عملی که انجام دهی آزرده نخواهی ساخت . زیرا هر چیزی که دوست در حقِّ دوست خود بپسندد پذیرفتنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2078,
        "beyt": "اگر عداوت و جنگ است در میان عرب * میان لیلی و مجنون محبّت است و صفاست",
        "text": "اگر قبیلۀ لیلی و مجنون در اثر دشمنی به جان هم افتند و با هم بجنگند . باز هم در میان لیلی و مجنون دوستی و صفا و صمیمیّت حکم فرما خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2079,
        "beyt": "هزار دشمنی افتد به قول بدگویان * میان عاشق و معشوق دوستی برجاست",
        "text": "با سخن بدگویان و سخن چینان میان مردم دشمنی به وجود می آید . امّا میان دو دلداده دوستی با سخن بدگویان به دشمنی بدل نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2080,
        "beyt": "غلام قامت آن لعبت قباپوشم * که در محبّت رُویَش هزار جامه قباست",
        "text": "بندۀ قد و بالای آن معشوق قبا پوشی هستم که در اشتیاق چهرۀ زیبایش از غایت بی تابی جامه ها دریده شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2081,
        "beyt": "نمی توانم بی او نشست یک ساعت * چرا که از سَر جان برنمی توانم خاست",
        "text": "من نمی توانم لحظه ای بی او زنده بمانم . چرا که بی او نشستن مثل از جان دست کشیدن است . به سخن دیگر ، او جان من است و بی جان زیستن محال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2082,
        "beyt": "جمال در نظر و ، شوق همچنان باقی * گدا اگر همه عالَم بدو دهند ، گداست",
        "text": "چهرۀ زیبای معشوق در برابر ماست و این تماشای جمال او چیزی از اشتیاق ما نسبت به وی نمی کاهد . درست همانطور که اگر تمام دنیا را به گدا دهند باز هم دست از گدایی و خواهندگی برنمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2083,
        "beyt": "مرا به عشق تو اندیشه از ملامت نیست * وگر کنند ملامت ، نه بر منِ تنهاست",
        "text": "من در عشق ورزیدن به تو بیمی از سرزنش دیگران به خود راه نمی دهم زیرا سرزنش فقط بر من تنها نیست . چرا که من تنها کسی نیستم که به تو عشق می ورزم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2084,
        "beyt": "هر آدمی که چنین شخص دلستان بیند * ضرورت است که گوید به سرو مانَد راست",
        "text": "هر انسانی که چنین اندام دلربایی را ببیند . بی تردید خواهد گفت که او مانند سرو ، راست قامت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2085,
        "beyt": "به روی خوبان گفتی نظر خطا باشد * خطا نباشد ، دیگر مگو چنین ، که خطاست",
        "text": "گفتی که نگاه کردن به صورت زیبارویان درست نیست . نه این نگریستن خطا نیست و تو هم دیگر این سخن را بر زبان نیاور . زیرا که کلام تو نادرست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2086,
        "beyt": "خوش است با غم هجران دوست سعدی را * که گرچه رنج به جان می رسد ، امیدِ دواست",
        "text": "سعدی با اندوه جدایی دوست شاد و سرخوش است و با وجود مشقّت و رنج جانکاه از دست یافتن به دارو و درمان نومید نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2087,
        "beyt": "بلا و زحمت امروز بر دل درویش * از آن خوش است که امید رحمت فرداست",
        "text": "مصیبت و دشواری های زندگی امروز (این جهانی) از آن جهت به دل درویش ناخوشایند نیست و آنها را تحمّل می کند که به رحمت و بخشایش فردا (جهان آخرت) امیوار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2088,
        "beyt": "نشاید گفتن آن کس را دلی هست * که ننهد بر چنین صورت دل از دست",
        "text": "کسی که با مشاهدۀ صورتی چنین زیبا و دلفریب دل از کف ندهد ، نمی توان گفت که صاحب دل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2089,
        "beyt": "نه منظوری که با او می توان گفت * نه خصمی کز کمندش می توان رَست",
        "text": "یار من نه از آن یارانی است که بتوان به او سخن گفت و نه از آن دشمنان که بتوان از کمند او رها شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2090,
        "beyt": "به دل گفتم ز چشمانش بپرهیز * که هشیاران نیامیزند با مست",
        "text": "به دل خود گفتم که از چشمان مخمور یار حذر کند . زیرا درافتادن عاقلان و هشیاران با مستان موجب ملامت و زیانکاری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2091,
        "beyt": "سرانگشتان مخضوبش نبینی * که دست صبر برپیچید و بشکست ؟",
        "text": "آیا نمی بینی که سرانگشتان حنا بستۀ یار دست صبر را می پیجد و آن را در هم می شکند ؟ ( زیبایی سرانگشتانش عاشق را بی تاب می کند . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2092,
        "beyt": "نه آزاد از سرش برمی توان خاست * نه با او می توان آسوده بنشست",
        "text": "نه می توان آزادانه او را رها کرد و نادیده گرفت و نه می توان با او آسوده و راحت همنشینی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2093,
        "beyt": "اگر دودی رود ، بی آتشی نیست * وگر خونی بیاید ، کُشته ای هست",
        "text": "اگر دودی برخیزد بی تردید نشانۀ آتشی است که دیده نمی شود . همانطور که اگر خونی ریخته شود ، کشته ای یا شهیدی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2094,
        "beyt": "خیالش در نظر چون آیدم خواب ؟ * نشاید در به روی دوستان بست",
        "text": "در حالی که خیال او در نظرم تجسّم می یابد چگونه می توانم بخوابم ؟ ( هرگز نمی توانم بخوام ) گویی خیال او آشنایی است که به دلیل آشنا بودن نمی توان در به روی او بست و از ورودش جلوگیری کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2095,
        "beyt": "نشاید خرمن بیچارگان سوخت * نمی باید دل درمندگان خست",
        "text": "شایسته نیست که خرمن بیچارگان را که حاصل حیات آنان است به آتش کشید . همانطور که نباید دل عاشقان دردمند را آزرده و مجروح کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2096,
        "beyt": "به آخر ، دوستی نتوان بریدن * به اوّل ، خود نمی بایست پیوست",
        "text": "پس از مدّتی دوستی کردن نمی توان رشتۀ محبّت و دوستی را گسست . پس بهتر است که آدمی از اوّل دل نبندد و عاشق نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2097,
        "beyt": "دلی از دست بیرون رفته سعدی * نیاید باز تیرِ رفته از شَست",
        "text": "ای سعدی ، دلِ از دست رفته به سینۀ عاشق بازنمی گردد . همانطور که تیر رها شده از چلّۀ کمان دیگر به کمان برنمی گردد .  / دل از دست بیرون رفتن = کنایه از دلباخته و دلبرده شدن و شیفته و بی قرار گشتن ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2098,
        "beyt": "دیر آمدی ای نگارِ سرمست * زودت ندهیم دامن از دست",
        "text": "ای معشوق سرخوشِ مست ، تو را دیر به دست آوردیم . حال که تو را یافتیم . دست از دامنت برنمی داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2099,
        "beyt": "بر آتش عشقت آب تدبیر * چندانکه زدیم ، بازننشست",
        "text": "تمام دوراندیشی خویش به سان آب برای فرونشاندن شعله های آتش عشقت که در وجود ما زبانه می کشد به کار بردیم . امّا این آتش فروننشست و از شیفتگی ما به تو اندکی کم نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2100,
        "beyt": "از رأی تو سر نمی توان تافت * وز روی تو در نمی توان بست",
        "text": "نمی توان از اندیشه و ارادۀ تو سرپیچی کرد و نیز نمی توان در را بر روی تو بست و از دیدار تو محروم ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2101,
        "beyt": "از پیشِ تو راهِ رفتنم نیست * چون ماهیِ اوفتاده در شَست",
        "text": "نمی توانم از پیش تو بروم . درست همانند ماهی که در قلّاب ماهیگیر گرفتار شده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2102,
        "beyt": "سودای لب شِکردهانان * بس توبۀ صالحان که بشکست",
        "text": "هوس لب شیرین دهنان و خوش سخنان چه بسیار موجب شکستن توبۀ پرهیزگاران و صالحان توبه کار گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2103,
        "beyt": "ای سرو بلند بوستانی * در پیشِ درختِ قامتت پَست",
        "text": "ای آن که قامت سرو بوستانی با همه بلندی و زیبایی اش در پیش قد و قامت متناسب و زیبایت کوتاه و حقیر نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2104,
        "beyt": "بیچاره کسی که از تو بُبرید * آسوده تنی که با تو پیوست",
        "text": "کسی که از تو بگسلد درمانده و ناتوان می گردد و آن که به تو بپیوندد ، به آرامش دست می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2105,
        "beyt": "چشمت به کرشمه خونِ من ریخت * وز قتلِ خطا چه غم خورَد مست ؟",
        "text": "چشمت با غمزه خون مرا ریخت . براستی مست از قتلی که به خطا مرتکب شده است ، چه غمی به خود راه می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2106,
        "beyt": "سعدی ، ز کمندِ خوب رویان * تا جان داری نمی توان جَست",
        "text": "ای سعدی ، از دام زیبارویان تا جان در بدن داری ، رهایی نخواهی یافت . یعنی سرانجام در دام عشق جان خواهی باخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2107,
        "beyt": "ور سر ننهی در آستانش * دیگر چه کنی ، دری دگر هست ؟",
        "text": "اگر بر درگاه او سرِ ارادت و تسلیم بر زمین نگذاری ، چه خواهی کرد . آیا جز این درگاه ، آستانۀ دیگری برای سر نهادن می شناسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2108,
        "beyt": "چنان به موی تو آشفته ام  ، به بوی تو مست * که نیستم خبر از هر چه در دو عالَم هست",
        "text": "گیسوان تو چنان مرا برآشفت و بوی خوش تو چنان مرا از خود بی خود کرد که دیگر از هر چه در جهان وجود دارد خبر و آگاهی ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2109,
        "beyt": "دگر به روی کسم دیده برنمی باشد * خلیلِ من همه بُت های آزری بشکست",
        "text": "از روزی که به وجودت پی بردم و تو را شناختم . دیگر چشمانم را به روی کسی باز نمی کنم . گویی همانند ابراهیم خلیل که تمام بت های ساختۀ آزر را در هم شکست و به خدای واحد روی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2110,
        "beyt": "مجال خواب نمی باشدم ز دستِ خیال * درِ سرای نشاید بر آشنایان بست",
        "text": "از دست خیال تو نمی توانم بخوابم و درست همانطور که نمی توان در به روی آشنایان بست . قادر نیستم از حضور خیالت در ذهنم جلوگیری نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2111,
        "beyt": "درِ قفس طلبد هر کجا گرفتاری است * من از کمند تو تا زنده ام نخواهم جَست",
        "text": "گرفتاران قفس همواره برای رهایی خویش به جستجوی درِ قفس می پردازند . امّا تا عمر دارم ، خود را از کمند تو رها نمی سازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2112,
        "beyt": "غلام دولت آنم که پای بند یکی است * به جانبی متعلّق شد ، از هزار برَست",
        "text": "بنده کسی هستم که دل به «یکی» بندد و وابسته و دلبستۀ «یکی» باشد و از دل دادن به هزار جای رهایی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2113,
        "beyt": "مطیع امر توام ، گر دلم بخواهی سوخت * اسیر حکم توام ، گر تنم بخواهی خَست",
        "text": "اگر بخواهی دلم را به آتش کشی . در برابر تو سر فرود می آورم و اگر مایل باشی تنم را مجروح سازی . به حُکمت تن می دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2114,
        "beyt": "نماز شامِ قیامت به هوش بازآید * کسی که خورده بُوَد می ز بامدادِ اَلَست",
        "text": "کسی که از بامداد الست شراب عشق و میثاق را از دست وی گرفته و نوشیده باشد . آنچنان سرمست می گردد که تنها در شامگاه قیامت سر از این مستی برمی دارد . یعنی عشق ، ازلی و ابدی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2115,
        "beyt": "نگاه من به تو و ، دیگران به خود مشغول * معاشران ز می و ، عارفان ز ساقی مست",
        "text": "دیده گان من به تو دوخته شده است در حالیکه دیگران سرگرم کار خود هستند . همنشینان از می انگوری مست می گردند در حالیکه عارفان محو جمال ساقی گشته ، از خود بی خود می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2116,
        "beyt": "اگر تو سروِ خرامان ز پای ننشینی * چه فتنه ها که بخیزد میان اهل نشست",
        "text": "ای سرو خرامان ، اگر تو از رفتار دلفریبت دست برنداری . چه شور و غوغایی در میان مجلسیان به پای خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2117,
        "beyt": "برادران و بزرگان ، نصیحتم مکنید * که اختیار من از دست رفت و تیر از شَست",
        "text": "ای بزرگواران و برادران ، مرا در پرهیز از عشق پند ندهید . زیرا چنان اختیار از کف داده ام که گویی تیری از دست تیرانداز رها شده است و دیگر احتمال ندارد که به کمان بازگردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2118,
        "beyt": "حذر کنید ز بارانِ دیدۀ سعدی * که قطره سیل شود چون به یکدگر پیوست",
        "text": "از اشک دیده گان سعدی بپرهیزید . زیرا هنگامی که قطره ها به یکدیگر بپیوندند به سیل تبدیل می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2119,
        "beyt": "خوش است نامِ تو بردن ، ولی دریغ بُوَد * در این سخن که بخواهند بُرد دست به دست",
        "text": "ذکر نام تو خوش و لذّت بخش است . امّا دریغم می آید آن را در غزل خویش بگنجانم . زیرا شعر من شهرۀ آفاق است و دست به دست می گردد و ناچار نام تو ، چنانچه در شعر من باشد به دست این و آن خواهد افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2120,
        "beyt": "بی تو حرام است به خلوت نشست * حیف بُوَد در به چنین روی بست",
        "text": "روا نیست که آدمی بی تو خلوت گزیند و تنها به سر بَرَد و حیف است که در به روی چون تو زیبارویی بسته شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2121,
        "beyt": "دامن دولت چو به دست اوفتاد * گر بِهِلی ، باز نیاید به دست",
        "text": "اگر به نیکبختی (رسیدن به معشوق) دست یافتی و آن را رها کردی . بار دیگر بدان نخواهی رسید . ( در این بیت سعادت به کسی مانند شده است که دارای دامن است . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2122,
        "beyt": "این چه نظر بود که خونم بریخت ؟ * وِاین چه نمک بود که ریشم بخست ؟",
        "text": "این چه چشم و نگاهی بود که موجب قتلم گردید ؟ و این چه ملاحتی بود که نمک بر زخم درونم پاشید و آن را ریش کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2123,
        "beyt": "هر که بیفتاد به تیرت ، نخاست * وآن که درآمد به کمندت ، نجَست",
        "text": "هر کس را که تیر تو به خاک و خون کشید . برنخواهد خاست و آن کس که اسیر کمندت گردد . خو را از آن رها نخواهد ساخت . یعنی بودن در کمند تو خوش تر از رهایی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2124,
        "beyt": "ما به تو یکباره مقیّد شدیم * مرغ به دام آمد و ، ماهی به شَست",
        "text": "ما آنچنان به سرعت و بی آنکه خود متوجّه باشیم اسیرت گشتیم . هم بدان سان که مرغی به دامِ صیّادی افتد و ماهی ای به قلّاب ماهیگیری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2125,
        "beyt": "صبر قفا خورد و به راهی گریخت * عقل بلا دید و به کُنجی نشست",
        "text": "شکیبایی به دلیل بی تابی سیلی خورد و گریزان به سویی گریخت . عقل نیز دچار مصیبت و گرفتاری شد و به گوشه ای خزید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2126,
        "beyt": "بارِ مذلّت بتوام کشید * عهدِ محبّت نتوانم شکست",
        "text": "می توانم سنگینی و مشقّت را تاب آورم . ولی پیمان دوستی را شکستن در توانم نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2127,
        "beyt": "وِاین رمقی نیز که هست از وجود * پیشِ وجودت نتَوان گفت هست",
        "text": "این نیمه جانی که از هستی ام باقی است . در برابر وجود تو نمی توان ادّعا کرد که وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2128,
        "beyt": "هرگز اگر راه به معنی بَرَد * سجدۀ صورت نکند بُت پَرَست",
        "text": "اگر بت پرست به معنا و حقیقت پی می بُرد و بدآن آگاهی می یافت . دیگر هرگز در برابر صورت و ظاهر زیبای بتان سر به سجده فرود نمی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2129,
        "beyt": "مستی خمرش نکند آرزو * هر که چو سعدی شود از عشق مست",
        "text": "هر کس همانند سعدی در راه عشق و دوستی مست گردد . دیگر مستی بادۀ انگوری را آرز و نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2130,
        "beyt": "چه دل ها بردی ای ساقی به ساقِ فتنه انگیزت * دریغا ، بوسه چندی بر زنخدانِ دلآویزت",
        "text": "ای ساقی با ساق وسوسه انگیزت چه دل ها که غارت نکردی . افسوس که نمی توان چند بوسه ای بر چانۀ دلربایت نهاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2131,
        "beyt": "خدنگِ غمزه از هر سو نهان انداختن تا کی ؟ * سپر انداخت عقل از دست ناوک های خونریزت",
        "text": "تا کی می خواهی عشوه های نافذ خویش را چونان تیری از هر جانب به سویم روانه سازی ؟ عقل از دست غمزه های جان شکارت سپر انداخت و تسلیم شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2132,
        "beyt": "برآمیزی و بگریزیّ و بنماییّ و بربایی * فغان از قهرِ لطف اندود و زهرِ شکّرآویزت",
        "text": "آمیزگاری و اختلاط می کنی و می گریزی . چهره می نمایی و آن را از پیش نگاه می ربایی . آه از این قهر به مهر آمیخته و فریاد از آن زهر نوش آمیزت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2133,
        "beyt": "لبِ شیرینت ار شیرین بدیدی در سخن گفتن * بر او شُکرانه بودی گر بدادی مُلکِ پرویزت",
        "text": "اگر شیرین ، لبان شکرآمیزت را در حال سخن گفتن می دید . برای او واجب بود که به شکرانۀ برخورد با آن لب و سخنان شیرین حتّی مُلکِ پرویز را ببخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2134,
        "beyt": "جهان از فتنه و آشوب یک چندی برآسودی * اگر نه روی شهرآشوب و چشم فتنه انگیزت",
        "text": "اگر روی زیبایت که شهر را بر هم می زند و چشمان مفتون سازت نمی بود . شهر مدّتی از فتنه گری ، افسون سازی و غوغا در امان می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2135,
        "beyt": "دگر رغبت کجا مانَد کسی را سوی هشیاری * چو بیند دست در آغوش مستان سَحرخیزت ؟",
        "text": "وقتی تو را هم آغوش مستان سحرخیز ببیند . دیگر کجا رغبت هوشیار ماندن برای کسی باقی می ماند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2136,
        "beyt": "دمادم درکش ای سعدی ، شرابِ صِرف و دَم درکش * که با مستان مجلس در نگیرد زهد و پرهیزت",
        "text": "ای سعدی ، پی در پی می ناب بنوش و خاموش باش . زیرا زهد و پارسایی بر مستان مجلس تأثیری ندارد و کارگر نمی افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2137,
        "beyt": "مپندار از لبِ شیرین عبارت * که کامی حاصل آید بی مرارت",
        "text": "مپندار که از لبانی که سخنانی شیرین از آنها می تراود ، بدون رنج و سختی کامی حاصل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2138,
        "beyt": "فِراق افتد میانِ دوستداران * زیان و سود باشد در تجارت",
        "text": "میان یاران و عاشقان فراق و جدایی هم اتّفاق می افتد و همیشه عشق متضمّن وصال نیست . همچنانکه در داد و ستد هم زیان وجود دارد و هم سود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2139,
        "beyt": "یکی را چون ببینی کُشتۀ دوست * به دیگر دوستانش دِه بشارت",
        "text": "وقتی عاشقی را کُشتۀ معشوق دیدی . به مشتاقان دیگر بشارت بده که نوبت آنان نیز خواهد رسید که فدای عشق گردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2140,
        "beyt": "ندانم هیچ کس در عهد حُسنت * که با دل باشد ، الّا بی بصارت",
        "text": "در روزگاری که زیبایی تو فرمان می راند . جز انسان های کوردل و بی بصیرت همه عاشق گشته و دل از دست داده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2141,
        "beyt": "مرا آن گوشۀ چشمِ دلآویز * به کُشتن می کند گویی اشارت",
        "text": "پنداری که آن گوشۀ چشمان زیبا و دلنشین تو به کُشتن من اشارت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2142,
        "beyt": "گر آن حلوا به دستِ صوفی اُفتد * خداترسی نباشد روز غارت",
        "text": "اگر آن حلوایی که صوفی خوردنش را به خود حرام کرده بود ، به دست وی افتد . خداترسی را کنار می گذارد و آن را خواهد خورد . یعنی صوفی نمایان بی واهمه از ناپارسایی و خویشتن داری تو را تصاحب خواهند کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2143,
        "beyt": "عجب دارم درونِ عاشقان را * که پیراهن نمی سوزد حرارت",
        "text": "در شگفتم که چرا گرمی درون و دلِ عُشّاق پیراهن آنان را به آتش نمی کشد و نمی سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2144,
        "beyt": "جمال دوست چندان سایه انداخت * که سعدی ناپدید است از حقارت",
        "text": "جمال دوست آنچنان سایه گُستر شد که سعدی در برابر آن از حقارت و کوچکی ناپدید گردید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2145,
        "beyt": "بنده وار آمدم به زنهارت * که ندارم سِلاحِ پیکارت",
        "text": "مثلِ بنده ای از تو امان می خواهم و به تو پناه می آورم . زیرا ابزار و توان جنگیدن با تو را ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2146,
        "beyt": "متّفق می شوم که دل ندهم * معتقد می شوم دگربارت",
        "text": "گاهی با خود به توافق می رسم که به تو دل ندهم و عاشق نشوم . امّا بارِ دیگر به تو و عشقت ایمان می آورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2147,
        "beyt": "مشتری را بهای روی تو نیست * من بدین مفلسی خریدارت",
        "text": "مشتری وجه کافی برای خرید روی تو را ندارد . امّا من با این ناداری طالب و خریدار تو هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2148,
        "beyt": "غیرتم هست و اقتدارم نیست * که بپوشم ز چشم اغیارت",
        "text": "حمیّت و تعصب آن را دارم که نخواهم کسی رویت را ببیند . امّا توانایی آن در من نیست که بیگانگان را از دیدارت مانع شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2149,
        "beyt": "گر چه بی طاقتم چو مورِ ضعیف * می کُشم نَفس و می کَشم بارت",
        "text": "گرچه همانند موری ناتوان و بی طاقتم . امّا با همۀ ناتوانی و بی طاقتی با نَفسِ خویش مبارزه می کنم و بار عشقت را بر دوش می کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2150,
        "beyt": "نه چنان در کمند پیچیدی * که مُخلَّص شود گرفتارت",
        "text": "گرفتار خویش را به گونه ای در کمند اسیر نکرده ای که بتواند از کمندت رهایی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2151,
        "beyt": "من هم اوّل که دیدمت گفتم : * حذر از چشمِ مستِ خونخوارت",
        "text": "من در همان اوّل که تو را دیدم ، با خود گفتم : که باید از چشمان مست و خونریزت حذر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2152,
        "beyt": "دیده شاید که بی تو بر نکند * تا نبیند فراق دیدارت",
        "text": "شایسته است که چشم جز به دیدار تو بازنگردد . زیرا در آن صورت که به دیگری می نگرد . به هجران دیدار تو مبتلا خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2153,
        "beyt": "تو ملولی و دوستان ، مشتاق * تو گریزان و ، ما طلبکارت",
        "text": "تو از ازدحام عشّاق ملول و دلتنگی و ما مشتاقِ دیدار تو . تو می گریزی ، امّا ما تو را خواستاریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2154,
        "beyt": "چشم سعدی به خواب بیند خواب * که ببستی به چشم سحّارت",
        "text": "چشم سعدی که با چشمان افسونگرت آن را افسون کرده ، راهِ خواب بر آن بسته ای . از این پس مگر خفتن را به خواب ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2155,
        "beyt": "تو بدین هر دو چشم خواب آلود * چه غم از چشم های بیدارت ؟",
        "text": "تو با این چشم های مخمور و خواب آلود کجا غمِ چشم های بیدار شب زنده داران را به خود راه می دهی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2156,
        "beyt": "دوست دارم که بپوشی رُخِ همچون قمرت * تا چو خورشید نبینند به هر بام و درت",
        "text": "دوست دارم که چهرۀ چون ماه تابانت را بپوشانی ، تا مردم تو را مثل خورشید در کوی و برزن نبینند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2157,
        "beyt": "جرم بیگانه نباشد ، که تو خود صورت خویش * گر در آیینه ببینی ، برود دل ز بَرت",
        "text": "بیگانه در عشق ورزیدن به تو گناهی ندارد ، زیرا اگر تو هم در آینه به چهرۀ خود بنگری ، دل از کف می دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2158,
        "beyt": "جای خنده ست سخن گفتن شیرین پیشت * کآب شیرین چو بخندی ، برود از شکرت",
        "text": "سخن گفتن شیرین یا شیرین سخن گفتن در پیشِ تو موجبِ خنده و تمسخر است . زیرا وقتی لب به خنده گشایی ، آبروی شیرین ( معشوق خسرو ) می رود یا آبّ به شِکر آمیخته از لبانت جاری می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2159,
        "beyt": "راهِ آهِ سَحر از شوق نمی یارم داد * تا نباید که بشوراند خوابِ سَحرت",
        "text": "نمی توانم به آه صبحگاهی که بر اثرِ شوق به سراغم آمده ، راه دهم زیرا می ترسم که صدای آه کشیدنم خوابِ سحرگاهی تو را آشفته سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2160,
        "beyt": "هیچ پیرایه زیادت نکند حُسنِ تو را * هیچ مشّاطه نیاراید از این خوبترت",
        "text": "زیبایی تو ذاتی و گوهرین است و هیچ پیرایه ای نمی تواند چیزی بر حُسنِ خدادادِ تو بیفزاید و هیچ آرایشگری قادر نیست تو را از آنچه هستی ، زیباتر بیاراید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2161,
        "beyt": "بارها گفته ام این روی به هر کس منمای * تا تأمّل نکند دیدۀ هر بی بَصرت",
        "text": "به دفعات و مکرّر گفته ام که چهرۀ زیبای خود را پیشِ هر کسی آشکار مساز ، تا هر انسان بی بصیرتی به آن چهره ننگرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2162,
        "beyt": "باز گویم نه که این صورت و معنی که تو راست * نتَواند که ببیند مگر اهلِ نظرت",
        "text": "امّا نه چنان است که گفتم ، زیرا که این چنین ظاهر و باطنی که در تو گِرد آمده ، چیزی است که فقط اهلِ نظر قادر به تماشای آن هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2163,
        "beyt": "راه صد دشمنم از بهرِ تو می باید داد * تا یکی دوست ببینم که بگوید خبرت",
        "text": "برای آنکه یک دوست را ببینم و از تو خبری به دست آورم ، ناگزیر باید صد دشمن را به خود راه دهم و آنان را تحمل نمایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2164,
        "beyt": "آنچنان سخت نیاید سرِ من گر برود * نازنینا که پریشانیِ مویی ز سَرت",
        "text": "ای نازنین من ، اگر سَر در راهِ تو نثار کنم برایم آنچنان دشوار نیست که ببینم مویی از سُرت آشفته و پریشان گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2165,
        "beyt": "غم آن نیست که بر خاک نشیند سعدی * زحمتِ خویش نمی خواهد بر رهگذرت",
        "text": "سعدی از اینکه خاک نشینِ راهِ تو گردد ، واهمه ای ندارد . اگر چنین نمی کند ، برای آن است که نمی خواهد تو در گذرگاهت با زحمت وجود او مواجه گردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2166,
        "beyt": "دلِ هر که صید کردی ، نکشَد سَر از کمندت * نه دگر امید دارد که رها شود ز بَندُت",
        "text": "دلِ هر کسی را که به دام آوردی ، در برابرت تسلیم می شود و سرکشی و عصیانفرو می نهد . زیرا اسارت در کمندِ تو به گونه ای است که اسیرت آرزوی رهایی را از دل بیرون می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2167,
        "beyt": "به خدا که پرده از رویِ چو آتشت برافکن * که به اتّفاق بینی دلِ عالَمی سپندت",
        "text": "تو را به خدا سوگند می دهم که از چهرۀ گلگون و آتشینت پرده برانداز تا ببینی که دلِ تمامِ مردم دنیا چونان سپندی برای دفع چشم زخم بر آتشِ رخسارت می تپد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2168,
        "beyt": "نه چمن شکوفه ای رُست چو رویِ دلستانت * نه صبا صنوبری یافت چو قامتِ بلندت",
        "text": "نه چمن توانسته است شکوفه ای به زیبایی رویِ دلربایت برویاند و نه بادِ صبا ، صنوبری به بلندی قامتِ تو یافته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2169,
        "beyt": "گرت آرزوی آن است که خونِ خَلق ریزی * چه کند که شیرِ گردون نَنَهَد چو گوسفندت ؟",
        "text": "اگر آرزوی ریختن خونِ مردم را داری ، همه تسلیمِ تو هستند . شیر با تمام شجاعتش اگر مانند بره ای به حُکمت گردن ننهد ، چه کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2170,
        "beyt": "تو امیرِ مُلکِ حُسنی به حقیقت ، ای دریغا * اگر التفات بودی به فقیرِ مستمندت ؟",
        "text": "تو به حق فرمانروای سرزمینِ زیبایی هستی . امّا ای کاش نظری هم به حال فقیر ناتوان می افکندی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2171,
        "beyt": "نه تو را بگفتم ای دل که سرِ وفا ندارد ؟ * به طمع ز دست رفتی و ، به پای درفکندت",
        "text": "ای دل ، همانا به تو نگفته بودم که معشوق قصدِ وفا کردن ندارد ؟ با طمع ورزیدن به وفای او شیفته شدی و او هم تو را در پای فکند و خوار کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2172,
        "beyt": "تو نه مردِ عشق بودی خود از این حساب ، سعدی * که نه قوّتِ گریز است و نه طاقتِ گزندت",
        "text": "ای سعدی ، بدین ترتیب که نه توانایی گریختن و نه تابِ گزند عشق داری ، مردِ عشق ورزیدن نبودی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2173,
        "beyt": "کهن شود همه کس را به روزگار ، ارادت * مگر مرا که همان عشقِ اوّل است و زیادت",
        "text": "خواست و میل هر کس در اثر مرور زمان کهنه می شود و از آن کاسته می گردد . به جز ارادت من که همان عشق آغازین است و بیشتر از آنجع در ابتدا بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2174,
        "beyt": "گَرَم جواز نباشد به پیشگاهِ قبولت * کجا روم که نمیرم بر آستانِ عبادت ؟",
        "text": "اگر اجازۀ پذیرش به درگات را نیابم و بر آستانۀ ستایش و عبادت تو جان نبازم . به کجا می توانم بروم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2175,
        "beyt": "مرا به روزِ قیامت مگر حساب نباشد * که هجر و وصلِ تو دیدم ، چه جای موت و اعادت ؟",
        "text": "من در روزِ قیامت مشمول محاسبه نخواهم بود ، زیرا دیدن جدایی تو مثلِ مرگ سخت و دشوار و وصالِ تو همانند بازگشت به هستی و تولّدی دوباره است . یعنی مرگ و معاد عاشق هجران و وصال دوست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2176,
        "beyt": "شنیدمت که نظر می کنی به حالِ ضعیفان * تَبم گرفت و دلم خوش به انتظار عیادت",
        "text": "شنیدم که به حالِ ناتوانان و التفاتی داری ، از این روی ، بیمار شدم و دلم خوش است که برای بیمار پرسی بر سرِ بالینم خواهی آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2177,
        "beyt": "گَرَم به گوشۀ چشمی شکسته وار بینی * فَلَک شَوم به بزرگیّ و ، مشتری به سعادت",
        "text": "اگر به گوشۀ چشمی بر منِ شکستۀ ناتوان نظری بیفکنی ، از لحاظِ بزرگی و عظمت مثلِ فلک و از نظر سعادت و پیروز بخشی همانند مشتری که سعد فلک خواهم شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2178,
        "beyt": "بیایمت که ببینم ؟ کدام زِهره و یارا ؟ * روم که بی تو نشینم ؟ کدام صبر و جَلادَت ؟",
        "text": "برای دیدارت بیایم ؟ با کدام دل و جرأت و توانایی ؟ بروم و دور از تو در گوشه ای تنها بنشینم ؟ با کدام توانایی و شکیبایی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2179,
        "beyt": "مرا هر آینه روزی تمام کُشته بینی * گرفته دامنِ قاتل به هر دو دست ارادت",
        "text": "قطعاََ روزی فرا می رسد که از من چیزی به جز کشتۀ عشق باقی نمانده است امّا در همان حال می بینی که با دستان دوستی و ارادت ، دامن قاتلِ خویش را گرفته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2180,
        "beyt": "اگر جنازۀ سعدی به کویِ دوست برآرند * زَهی حیاتِ نکونام و رفتنی به شهادت",
        "text": "اگر پس از مرگ ، جنازۀ سعدی را به کوی یار آورند ، شاهدان خواهند گفت : آفرین بر سعدی که چه نیکو زیست و به دلیل شهادت در راهِ دوست چه سعادت مندانه رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2181,
        "beyt": "معلّمت همه شوخیّ و دلبری آموخت * جفا و ناز و عِتاب و ستمگری آموخت",
        "text": "گویی آموزگار به تو فقط بی باکی ، دلربایی ، آزار عاشق ، عشوه گری ، درشتی و جفاکاری آموخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2182,
        "beyt": "غلامِ آن لبِ ضحّاک و چشمِ فتّانم * که کیدِ سِحر به ضحّاک و سامری آموخت",
        "text": "چاکر و بندۀ آن لبان خندان و چشمان جادوگری هستم که ضحّاکِ ماردوش و سامری از آنها کید و سِحر آموخته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2183,
        "beyt": "تو بت چرا به معلّم روی ؟ که بتگر چین * به چین زلف تو آید به بتگری آموخت",
        "text": "تو ای معشوق زیبا رو ، به نزدِ معلّم می روی تا چه آموزی ؟ در حالیکه پیکرتراشِ چینی که خالق بت هایِ زیباست ، برای شاگردی و آموختن صورتگری به چین و شکن زلفِ تو دست یازیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2184,
        "beyt": "هزار بلبل دستان سرای عاشق را * بباید از تو سخن گفتن دری آموخت",
        "text": "هزار بلبلِ نغمه سرای شیفته و عاشق باید از تو سخن گفتن به زبانِ فصیحِ دری را بیاموزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2185,
        "beyt": "برفت رونق بازار آفتاب و قمر * از آنکه ره به دکان تو مشتری آموخت",
        "text": "دیگر کسی به آفتاب و ماه توجهی ندارد و بازارِ آنان کِساد شده است . زیرا که خواهندگانِ تو به دکّانِ حُسن و جمالت راه یافته و خریدار زیبایی ات شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2186,
        "beyt": "همه قبیلۀ من عالِمانِ دین بودند * مرا معلّمِ عشق تو شاعری آموخت",
        "text": "تمام مردمان طایفۀ من از علمای دین بوده اند . ولی عشقِ تو به سانِ آموزگاری به من درسِ شاعری داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2187,
        "beyt": "مرا به شاعری آموخت روزگار ، آنگه * که چشم مستِ تو دیدم که ساحری آموخت",
        "text": "هنگامیکه دیدم چشمِ مخمورِ تو جادوگری آموخته ، مردم را تسخیر می کند . روزگار هم به من شاعری و سخن سرایی را تعلیم داد . یعنی چشمان خمارآلوده و جادوگرت مرا شاعر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2188,
        "beyt": "مگر دهان تو آموخت تنگی از دلِ من * وجودِ من ز میانِ تو لاغری آموخت",
        "text": "بی تردید دهانِ تو برای کوچکی خود از دلِ تنگِ من الگو برداشته و وجود من لاغری خود را از کمرِ باریک تو به وام گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2189,
        "beyt": "بلای عشق تو بنیادِ زهد و بیخِ وَرَع * چنان بکند که صوفی قلندری آموخت",
        "text": "عشق تو فتنه ای بود که پایه های پرهیزگاری و ریشۀ پارسایی را چنان از جا برکند که صوفی در خانقاه نمانده و رعایت تقوا و پارسایی را رها کرده و در جستجوی تو بی بند و باری پیشه کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2190,
        "beyt": "دگر نه عزمِ سیاحت کند نه یادِ وطن * کسی که بر سرِ کویت مجاوری آموخت",
        "text": "کسی که عابدانه مقیمِ کویِ تو گردیده ، دیگر نه سرِ سیر و سفر خواهد داشت و نه به یادِ وطن می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2191,
        "beyt": "من آدمی به چنین شکل و قد و خوی و رَوِش * ندیده ام ، مگر این شیوه از پری آموخت",
        "text": "من تا کنون آدمی را با این شکل و شمایل و قد و قامت و خصلت و ادا ندیده ام . بی تردید او اینگونه بودن را از پری آموخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2192,
        "beyt": "به خونِ خلق فرو برده پنجه کِاین حنّاست * ندانمش که به قتل که شاطری آموخت ؟",
        "text": "دست خود را به خون مردم می آلاید و آن را حنا می پندارد ، نمی دانم برای کشتن چه کسی این تندی و چالاکی را آموخته است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2193,
        "beyt": "چنین بگویم از این پس که مرد بتواند * در آبِ دیدۀ سعدی شناوری آموخت",
        "text": "از این پس آنچنان اشک می بارم که آدمی بتواند در آبِ چشم سعدی شنا کردن را بیاموزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2194,
        "beyt": "چه فتنه بود که حُسنِ تو در جهان انداخت * که یک دَم از تو نظر بر نمی توان انداخت ؟",
        "text": "حُسن و زیبایی تو چه شور و غوغایی در جهان به پا کرد که حتّی نمی توان یک لحظه  دیده از تو برداشت و به تو ننگریست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2195,
        "beyt": "بلایِ غمزۀ نامهربانِ خونخوارت * چه خون که در دلِ یارانِ مهربان انداخت ؟",
        "text": "کرشمۀ نامهربان و خونریزت بسان آفت و مصیبتی ، دلِ یارانِ مهربان را چقدر خونین کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2196,
        "beyt": "ز عقل و عافیت آن روز بر کران ماندم * که روزگار حدیثِ تو در میان انداخت",
        "text": "در آن زمانی که روزگار ، داستان تو را به میان آورد و از وجودِ تو خبر دار شدم . خِرَد و صحّتِ خویش را از دست دادم و از آنها بی نصیب ماندم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2197,
        "beyt": "نه باغ ماند و نه بستان ، که سرو قامتِ تو * برُست و ولوله در باغ و بوستان انداخت",
        "text": "هنگامی که قامت بلندت بالید و در باغ و بوستان شور و غوغایی برپا کرد . دیگر نه از باغ نشانی ماند و نه از بوستان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2198,
        "beyt": "تو دوستی کن و از دیده مفکنم ، زنهار * که دشمنم ز برای تو در زبان انداخت",
        "text": "ای یار ، مهربانی کن و به من بی توجه مباش و برحذر باش از اینکه مرا خوار سازی . زیرا دشمن به خاطر مهرورزی من به تو ، مرا رسوای خاص و عام ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2199,
        "beyt": "به چشم های تو کآن چشم کز تو برگیرند * دریغ باشد بر ماهِ آسمان انداخت",
        "text": "قسم به چشم هایت که حیف است با چشمی که تو را نگریسته باشند . به ماه آسمان نگاه کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2200,
        "beyt": "همین حکایت روزی به دوستان برسد * که سعدی از پیِ جانان برفت و جان انداخت",
        "text": "این ماجرا که سعدی به دنبال معشوق رفت و در راهِ او جان نثار کرد . روزی به گوشِ دوستان و آشنایان خواهد رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2201,
        "beyt": "هر که خصم اندر او کمند انداخت * به مرادِ وی اش بباید ساخت",
        "text": "هر کس که دشمن بر او کمند اندازد و را اسیر سازد . ناچار باید با خواست دشمن و اسیر کننده خویش بسازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2202,
        "beyt": "هر که عاشق نبود ، مرد نشد * نقره فایق نگشت تا نگُداخت",
        "text": "هر کس عشق نورزد مردِ کامل نمی شود همچانکه نقره تا در کوره ذوب نشود و خالص نگردد ، برتری نمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2203,
        "beyt": "هیچ مصلح به کوی عشق نرفت * که نه دنیا و آخرت درباخت",
        "text": "هیچ انسان اهلِ صلاحی وجود ندارد که به کوی عشق برود و دنیا و آخرت خویش را نثارِ عشق نسازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2204,
        "beyt": "آن چنانش به ذکر مشغولم * که ندانم به خویشتن پرداخت",
        "text": "چنان به یاد او مشغولم که نمی توانم در بند خویش باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2205,
        "beyt": "همچنان شُکرِ عشق می گویم * که گَرم دل بسوخت ، جان بنواخت",
        "text": "هنوز هم از عشق سپاسگزارم اگر چه دلم را در نهیبِ خویش بسوخت ، اما جانم را نوازش کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2206,
        "beyt": "سعدیا ، خوشتر از حدیثِ تو نیست * تحفۀ روزگارِ اهل شناخت",
        "text": "ای سعدی ، هیچ ارمغانی برای عُمر و روزگار عارفان و آگاهان ، بهتر از سخنِ تو وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2207,
        "beyt": "آفرین بر زبان شیرینت * کِاین همه شور در جهان انداخت",
        "text": "زبان خوش و بیان شیرینت را می ستایم که دنیا را تا این حد غرق در وجد و هیجان ساخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2208,
        "beyt": "متناسبند و موزون حرکاتِ دلفریبت * متوجّه است با ما سخنانِ بی حسیبت",
        "text": "تمام رفتارهای دلربای تو در خور و متعادل و خوش آهنگ است و روی سخنان بی حساب تو با ماست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2209,
        "beyt": "چو نمی توان صبوری ، ستمس کِشم ضروری * مگر آدمی نباشد که برنجد از عتیبت",
        "text": "چون شکیبایی از تو ممکن نیست ، ناگزیر جفایت را تحمّل می کنم زیرا آن کسی که از ملامت تو آزرده شود البته آدمی نیست . [ مگر = همانا ، به تحقیق / عتیب = سرزنش و ملامت",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2210,
        "beyt": "اگرم تو خصم باشی ، نروم ز پیشِ تیرت * وگَرم تو سیل باشی ، نگریزم از نشیبت",
        "text": "اگر تو دشمن من باشی ، خود را از پیشت کنار نمی کشم و چنانچه جریان سیلی را به جانم روان کنی ، از برابر آن سیل به بلندی نمی گریزم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2211,
        "beyt": "به قیاس در نگنجی و به وصف درنیایی * متحیّرم در اوصافِ جمال و روی و زیبت",
        "text": "به سنجش درنمی آیی و توصیف ناپذیری ، من در بیان توصیف زیبایی تو و چهره ات و زیور و آرایشت درمانده و حیرانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2212,
        "beyt": "اگرم برآوَرد بخت به تختِ پادشاهی * نه چنانکه بنده باشم همه عُمر در رکیبت",
        "text": "اگر بخت و اقبال مرا به تختِ فرمانروایی نشانده ، این پادشاهی آن قدر برایم ارزشمند نیست که همۀ عمر در رکابت باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2213,
        "beyt": "عجب از کسی در این شهر که پارسا بمانَد * مگر او ندیده باشد رُخِ پارسا فریبت",
        "text": "از کسی که در این شهر پرهیزگار بماند در شگفتم ، زیرا او حتماََ چهرۀ عابدفریب تو را ندیده است تا دست از زهد و پارسایی بشوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2214,
        "beyt": "تو برون خبر نداری که چه می رود ز عشقت * به درآی ، اگر نه آتش بزنیم در حجیبت",
        "text": "تو نمی دانی که در بیرون سرایت در اثر عشق تو چه روی می دهد و عشّاق چه می کنند . بیرون بیا ، وگرنه حجاب و پرده ای را که مانع از دیدار توست ، به آتش می کشیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2215,
        "beyt": "تو درخت خوب منظر همه میوه ای ، ولیکن * چه کنم به دستِ کوته که نمی رسد به سیبت ؟",
        "text": "ای محبوب من که بسانِ درختی زیبا و پر میوه ای ، چه کنم که دستانم کوتاه است و توانِ چیدن میوه ای از درخت قامتت نصیبم نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2216,
        "beyt": "تو شبی در انتظاری ننشسته ای ، چه دانی * که چه شب گذشت بر منتظرانِ ناشکیبت",
        "text": "تو هیچ شبی را در انتظار محبوبی بیدار ننشسته ای تا بدانی که منتظران ناشکیبای تو درازای شب را چگونه سپری می سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2217,
        "beyt": "تو خود ای شبِ جدایی ، چه شبی بدین درازی ؟ * بگُذر که جانِ سعدی بگداخت از نهیبت",
        "text": "ای شبِ فراق ، چه شبی هستی که این قدر دیر می پایی و پایان نمی پذیری ؟ سپری شو که جان سعدی از بیم پایان ناپذیریی ات گداخت و ذوب شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2218,
        "beyt": "سرمست درآمد از خرابات * با عقلِ خراب در مناجات",
        "text": "او از خرابات مست بیرون آمدو با خِرَدِ تباه شده از مستی ، به مناجات و راز گویی ایستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2219,
        "beyt": "بر خاک فکنده خرقۀ زهد * و آتش زده در لباسِ طامات",
        "text": "او پشیمنۀ پارسایی را بر خاک می افکند و لاف و گزاف و ادعای کشف و کرامات را مانند جامه ای به آتش می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2220,
        "beyt": "دلبردۀ شمعِ مجلسِ او * پروانه به شادی و سعادات",
        "text": "پروانه به شادمانی و خوشبختی ، عاشق و شیفتۀ محفل او گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2221,
        "beyt": "جان در ره او به عجز می گفت * کای مالکِ عرصۀ کرامات",
        "text": "دل که از سلوک در راه عشق ناتوان شده بود . به زبان حال می گفت : ای صاحب قلمروِ کرامت و بزرگواری ها و کشف و شهود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2222,
        "beyt": "از خونِ پیاده ای چه خیزد ؟ * ای بر رخِ تو هزار شه مات",
        "text": "در عرصۀ شطرنج عشقِ تو که هزار شاه در مقابل رُخت سرگردان و مات می شوند . ریختن خونِ پیاده ای ضعیف چه لطفی برای تو دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2223,
        "beyt": "حقّا و به جانت ار توان کرد * با تو به هزار جان ملاقات",
        "text": "حقیقتاََ به جانت سوگند می خورم که اگر عاشق ، هزار جان داشته باشد . نمی تواند با نثارِ آنها به پایت ، به دیدار تو نائل آید . در حالی که من جانی بیش ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2224,
        "beyt": "گر چشمِ دلم بصبر بودی * جز عشق ندیدمی مُهمّات",
        "text": "اگر دلم شکیبا می بود هیچ کاری جز عشق را مهم نمی پنداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2225,
        "beyt": "تا باقی عُمر بر چه آید ؟ * بر باد شد آنچه رفت هیهات",
        "text": "افسوس آنچه از عمر گذشت بیهوده بر باد رفت . تا بنگریم که بقیه چون پیش آید و بگذرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2226,
        "beyt": "صافی چو بشد به دَور ، سعدی * زین پس من و دُردیِ خرابات",
        "text": "ای سعدی ، چون با گذشتِ روزگاران و یا در دَورِ می خواران ، می صافی نوشیده شد و به پایان آمد . از این پس ، من دُردی های خرابات را که لایقِ صافی ضمیران است می نوشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2227,
        "beyt": "ماه رویا ، روی خوب از من متاب * بی خطا کشتن چه می بینی صواب ؟",
        "text": "ای ماه رو ، چهرۀ زیبایت را از من بر مگردان . و از من دوری مکن . چرا کشتن بی گناه را درست می دانی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2228,
        "beyt": "دوش در خوابم در آغوش آمدی * وِ این نپندارم که بینم جز به خواب",
        "text": "دیشب در خواب به آغوشم آمدی و اینک در بیداری ، می پندارم که هم آغوشی با تو را فقط می توان در خواب دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2229,
        "beyt": "از درونِ سوزناک و چشمِ تر * نیمه ای در آتشم ، نیمی در آب",
        "text": "در اثرِ سوزشِ درون و اشکِ چشمهایم نیمی از وجودم در آتش می سوزد و نیمِ دیگر آن غرقه در آب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2230,
        "beyt": "هر که باز آید ز در ، پندارم اوست * تشنۀ مسکین آب پندارد سراب",
        "text": "هر کس از دَرَم درآید ، می پندارم که او آمده است . درست همانند فقیر و بیچارۀ تشنه کامی که سراب را آب می پندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2231,
        "beyt": "ناوکش را جانِ درویشان هدف * ناخنش را خونِ مسکینان خِضاب",
        "text": "جانِ فقیران آماجِ تیرِ مژگانِ اوست . و خونِ بیچارگان را برای رنگ کردن ناخن خود غنیمت می شمرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2232,
        "beyt": "او سخن می گوید و دل می برد * وُاو نمک می ریزد و ، مردم کباب",
        "text": "او با سخن گفتن خود ، دل از مردم می رباید و با ملاحت ، عشوه گری می کند و جگرِ مردم کباب می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2233,
        "beyt": "حیف باشد بر چنان تن پیرهن * ظلم باشد بر چنان صورت نقاب",
        "text": "موجبِ دریغ و تأسف است که تَنی بدان لطیفی با پیرهن پوشیده باشد و عادلانه نیست رخساری بدان زیبایی در زیرِ نقاب پنهان بماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2234,
        "beyt": "خَوی به دامان از بُناگوشش بگیر * تا بگیرد جامه ات بوی گلاب",
        "text": "با دامنت عرقِ رخسارِ گلگونِ او را پاک کن تا از آن پس لباست بوی گلاب دهد . زیرا عرق جهرۀ او به دلیل بیرون آمدن از گل برافروختۀ رخسارش همانند عرق گُل خوشبوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2235,
        "beyt": "فتنه باشد شاهدی شمعی به دست * سرگران از خواب و سرمست از شراب",
        "text": "آنگاه که زیبارویی سرش ، از خواب سنگین و خود ، از باده سرمست باشد و شمعی به کف گیرد ، غوغایی خواهد بود که همگان را شیفته خواهد ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2236,
        "beyt": "بامدادی تا به شب رویت مپوش * تا بپوشانی جمالِ آفتاب",
        "text": "روزی از سحرگاهان تا شب هنگام ، چهرۀ تابانت را زیر نقاب پنهان مکن . تا درخشندگی چهره ات روی آفتاب را بپوشاند و بی نیازی از آن را آشکار سازد . زیرا با بودنِ چهره ات نیازی به جمالِ آفتاب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2237,
        "beyt": "سعدیا ، گر بر درش خواهی چو چنگ * گوشتمالت خورد باید چون رَباب",
        "text": "ای سعدی ، اگر آرزو داری که او را مانند چنگ در آغوش بگیری باید مثلِ رباب تحملِ شکنجه های عشق را داشته باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2238,
        "beyt": "ما را همه شب نمی برد خواب * ای خفتۀ روزگار ، دریاب",
        "text": "ای کسی که در تمام روزگار بی توجه به احوال عشاق به آرامی خفته ای ، بیندیش و غفلت را جبران کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2239,
        "beyt": "در بادیه تشنگان بمردند * وز حِلّه به کوفه می رود آب",
        "text": "تشنگان در بیابان در اثرِ تشنگی از پای درآمدند . در حالی که آب از حلّه به جانب کوفه روان است . یعنی جایی که بر ساحل فرات واقع شده است و به آب نیازی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2240,
        "beyt": "ای سخت کمانِ سست پیمان * این بود وفای عهد اصحاب ؟",
        "text": "ای کمان کشِ نیرومند و پیمان شکن ، آیا وفاداریت با دوستان چنین بود ؟ یعنی به عهدت وفا نکردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2241,
        "beyt": "خار است به زیرِ پهلُوانم * بی رویِ تو خوابگاهِ سنجاب",
        "text": "بی روی تو بستری که همچون پوستِ سنجاب نرم است . در زیرِ دو پهلُویم مثلِ خاری است که به بدنم می خلد و آزارم می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2242,
        "beyt": "ای دیدۀ عاشقان به رُویت * چون روی مجاوران به محراب",
        "text": "ای کسی که چشم عاشقان به گونه ای به چهره ات دوخته شده که گویی گوشه نشینان معتکف به محراب روی آورده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2243,
        "beyt": "من تن به قضایِ عشق دادم * پیرانه سر آمدم به کُتّاب",
        "text": "من در سرِ پیری ، عشق را چونان سرنوشتی پذیرفته و بسانِ نوآموزی به مکتب آن گام نهادم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2244,
        "beyt": "زهر از کفِ دستِ نازنینان * در حلق چنان رود که جُلّاب",
        "text": "از دستِ نازنینان ، زهر را چنان به حلق می ریزم که گویی شربتِ آمیخته به گلاب می نوشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2245,
        "beyt": "دیوانۀ کوی خوب رویان * دردش نکند جفایِ بَوّاب",
        "text": "آنکه در اثر عشق خوب رویان کارش به جنون کشیده ، ستمِ دربان او را آزار نمی دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2246,
        "beyt": "سعدی نتوان به هیچ کشتن * اِلّا به فراق رویِ احباب",
        "text": "سعدی با هیچ چیز از پای درنمی آید مگر با دردِ دوری روی دوستان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2247,
        "beyt": "اگر تو برفکنی در میانِ شهر نقاب * هزار مؤمنِ مُخلِص درافکنی به عِقاب",
        "text": "اگر تو در میانِ شهر نقاب از چهرۀ خویش براندازی ، دل هزار مؤمنِ راستین را دچار عذاب و عقوبت خواهی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2248,
        "beyt": "که را مجالِ نظر بر جمالِ میمونت * بدین صفت که تو دل می بَری و رای حجاب ؟",
        "text": "با این خصوصیتی که تو از عشاق دل می بری ، چه کسی می تواند به طلعت فرخنده ات ، بدون حجاب بنگرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2249,
        "beyt": "درون ما ز تو یک دَم نمی شود خالی * کنون که شهر گرفتی ، روا مدار خراب",
        "text": "دل و ضمیر ما در هیچ لحظه ای خالی از یاد تو نیست . اکنون که آن را تسخیر کرده ای به آبادی آن همّت گمار . همانطور که هر کشورگشایی به ترمیم خرابی های سرزمین تسخیر شده می اندیشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2250,
        "beyt": "به مویِ تافته پای دلم فروبستی * چو موی تافتی ای نیک بخت ، روی متاب",
        "text": "با گیسوانِ تابدارِ خویش پای دلم را بستی و مرا اسیر خویش ساختی ، ای کامروا ، اکنون که موی خود را برای اسارت دلم تاب داده ای ، از من روی مگردان و به من بی اعتنا مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2251,
        "beyt": "تو را حکایت ما مختصر به گوش آید * که حالِ تشنه نمی دانی ای گُلِ سیراب",
        "text": "ای زیباروی ، از آنجا که تو بی نیازی و من نیازمند ، به ژرفای داستان عاشقی ما پی نمی بری ، آری ، سیرابی و بی اعتنایی تو به آب ، نمی گذارد حال تشنه را همچنان که هست دریابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2252,
        "beyt": "اگر چراغ بمیرد ، صبا چه غم دارد ؟ * وگر بریزد کتّان ، چه غم خورد مهتاب ؟",
        "text": "اگر چراغ خاموش شود ، باد صبا که موجبِ خاموشی آن است ، غمی ندارد و اگر تار و پود کتان در اثر تابش نور ماه از هم بگسلد ، مهتاب را غمی نیست . یعنی اگر من در راهِ عشق تو نابود شوم ، تو اندوهی به دل راه نمی دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2253,
        "beyt": "دعات گفتم و دشنام اگر دهی ، سهل است * که با شِکر دهنان خوش بُوَد سؤال و جواب",
        "text": "تو را دعا کردم ، اما اگر تو در پاسخ دعای من دشنام دهی ، به سهولت آن را می پذیرم . چرا که به هر حال میان من و تو گفت و گویی روی داده و با شیرین سخنانی چون تو گفت و شنید خوش و لذّت بخش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2254,
        "beyt": "کجایی ای که تَعَنُّت کنی و طعنه زنی ؟ * تو بر کناری و ما اوفتاده در غرقاب",
        "text": "ای کسی که مرا ملامت و سرزنش می کنی ، تو کجایی و ما کجا ؟ زیرا تو بر ساحلی و حال غرقه در ژرفای آب را درنمی یابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2255,
        "beyt": "اسیرِ بندِ بلا را چه جای سرزنش است ؟ * گرت معاونتی دست می دهد ، دریاب",
        "text": "جای آن نیست که گرفتار دامِ بلا را سرزنش کنی . اگر کمکی از دستت برمی آید ، از او دریغ مدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2256,
        "beyt": "اگر چه صبرِ من از رویِ دوست ممکن نیست * همی کنم به ضرورت چو صبرِ ماهی از آب",
        "text": "اگر چه برای من مقدور نیست که در فراق یار شکیبایی پیشه سازم ، اما ناگزیر همانند ماهی که از آب بیرون افتاده و برای بازگشتِ به آن می تپد ، در بی تابی عشق او شکیبایی می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2257,
        "beyt": "تو باز دعوی پرهیز می کنی سعدی ؟ * که دل به کس ندهم ، کُلُّ مُدَّعِِ کذّاب",
        "text": "ای سعدی باز هم ادعا می کنی که از عشق می پرهیزی و دل به کسی نمی سپاری ؟ بدان که هر لاف زن و ادعا کننده ای دروغگوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2258,
        "beyt": "وقتی دل سودایی می رفت به بستان ها * بی خویشتنم کردی بوی گُل و ریحان ها",
        "text": "وقتی که دلِ سودا زده ام به گشت و گذار باغ و بستان می رفت . شمیم خوش گُل ها و گیاهان مرا از خود بیخود می ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2259,
        "beyt": "گه نعره زدی بلبل ، گه جامه دریدی گُل * با یادِ تو افتادم ، از یاد برفت آنها",
        "text": "گاهی بلبل فریا و فغان به راه می انداخت و زمانی گل از شوقِ نغمه های بلبل جامه می درید و من به یاد تو افتادم و همۀ آنها از خاطرم محو شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2260,
        "beyt": "ای مِهر تو در دل ها ، وِای مُهرِ تو بر لب ها * وِای شورِ تو در سَرها ، وِای سرّ تو در جان ها",
        "text": "ای کسی که دل های عاشقان سرشار از محبتِ توست و بر لب های آنان مُهر سکوت نهاده ای . و ای کسی که در سرِ عاشقان خود شور عشق افکندی و راز عشقت در اندرون جانشان جای دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2261,
        "beyt": "تا عهدِ تو در بستم ، عهدِ همه بشکستم * بعد از تو روا باشد نقضِ همه پیمان ها",
        "text": "از زمانی که با تو پیمان بستم ، پیمانِ خویش را با همه شکسته ام . زیرا بعد از عهد بستن با تو ، شکستن تمام پیمان ها جایز است و به آنها نیازی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2262,
        "beyt": "تا خارِ غمِ عشقت آویخته در دامن * کوته نظری باشد رفتن به گلستان ها",
        "text": "از زمانی که غمِ عشقت چونان خاری از دامنم آویخته و مرا پای بند ساخته است . رفتن به گلستان را کوته نظری می دانم . یعنی خارِ غمِ عشقت بر گلستان ها ترجیح دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2263,
        "beyt": "آن را که چنین دردی از پای دراندازد * باید که فروشُوید دست از همه درمان ها",
        "text": "کسی که دردِ عشق او را از پای دراندازد و درمانده سازد ، باید تمام درمان ها را رها کند یعنی دردِ عشق درمان ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2264,
        "beyt": "گر در طلبت رنجی ما را برسد ، شاید * چون عشق حرم باشد ، سهل است بیابان ها",
        "text": "سزاوار است که در راهِ رسیدن به تو رنج و سختی را تحمل کنیم . آنچنان که رنج و سختی رسیدن به کعبه برای عاشقان بیت الحرام سهل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2265,
        "beyt": "هر تیر که در کیش است ، گر بر دل ریش آید * ما نیز یکی باشیم از جملۀ قربان ها",
        "text": "هر تیری که در تیردان وجود دارد اگر به دلِ مجروح اصابت کند و عاشق را از پای درآورد . ما نیز از جملۀ قربانی ها خواهیم بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2266,
        "beyt": "هر کُو نظری دارد با یارِ کمان ابرو * باید که سپر باشد پیشِ همه پیکان ها",
        "text": "هر کس که به یارِ کمان ابرو توجهی داشته باشد باید در مقابل تیرهایی که از کمانِ ابروی او پرتاب می شود همانند سپری بایستد و جانفشانی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2267,
        "beyt": "گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش * می گویم و بعد از من گویند به دوران ها",
        "text": "مرا گویند ای سعدی ، این همه از عشق او سخن مگو . نه تنها من می گویم بلکه بعد از من هم در تمامِ روزگاران از عشق او سخن خواهند گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2268,
        "beyt": "رفتیم ، اگر ملول شدی از نشستِ ما * فرمای خدمتی که برآید ز دستِ ما",
        "text": "اگر از همنشینی با ما دلتنگ شدی ، می رویم ، امّا از ما چیزی بطلب که توان انجام دادنش را داشته باشیم . یعنی رفتن از پیشِ تو برای ما مقدور نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2269,
        "beyt": "برخاستیم و ، نقشِ تو در نَفسِ ما چنانک * هر جا که هست ، بی تو نباشد نشستِ ما",
        "text": "برای رفتن از پیشِ تو برخاستیم که برویم . امّا اثر و نشان تو آنچنان در دل نقش بسته است که بدون تو هر جا که باشد ، ماندن ما مجال نمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2270,
        "beyt": "با چون خودی درافکن ، اگر پنجه می کنی * ما خود شکسته ایم ، چه باشد شکست ما ؟",
        "text": "اگر می خواهی ستیزه کنی ، با کسی همانند خود پنجه افکن . زیرا ما خود شکست خورده و مغلوبیم و تو به شکست دادن افتاده ای چون ما ، نیازی نداری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2271,
        "beyt": "جرمی نکرده ام که عقوبت کند ، ولیک * مردم به شرع می نکُشد تُرکِ مست را",
        "text": "خطایی نکرده ام که شکنجه کند و جزا دهد . امّا گویی او می داند که بر اساسِ قانون شریعت ترکِ مست ( معشوق می زده ) مورد مؤاخذه قرار نمی گیرد . بنابراین عقوبت می کند و از بازخواست نمی هراسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2272,
        "beyt": "شکر خدای بود که آن بُت وفا نکرد * باشد که توبه اس بکند بت پرستِ ما",
        "text": "خدا را شکر که آن بت ، بی وفایی کرد و امید است که بت پرست از بت پرستی توبه کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2273,
        "beyt": "سعدی ، نگفتمت که به سروِ بلند او * مشکل توان رسید به بالای پستِ ما",
        "text": "ای سعدی ، به تو نگفتم که با این قامتِ کوتاه ما ممکن نیست به سرو بلند قامت معشوق دست یابیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2274,
        "beyt": "من بدین خوبیّ و زیبایی ندیدم روی را * وِاِین ولّاویزیّ و دلبندی نباشد موی را",
        "text": "من هیچ رویی را تا بدین حد ظریف و زیبا ندیده ام و نیز هیچ مویی این قدر دلخواه و دوست داشتنی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2275,
        "beyt": "روی اگر پنهان کند سنگین دل و سیمین بدن * مُشک ، غمّاز است ، نَتواند نهفتن بوی را",
        "text": "اگر یار سنگدلِ سیمین تن چهرۀ خود را بپوشاند ، باز هم زیبایی او آشکار خواهد شد . همچنان که مُشک ، پرده دَر است و نمی تواند بوی خوش خود را پنهان نگه دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2276,
        "beyt": "ای موافق صورت و معنی که تا چشم من است * از تو زیباتر ندیدم روی و خوشتر خوی را",
        "text": "ای کسی که بیرون و درونت سازگارند و جمال صورت و سیرت را جمع داری . از هنگامی که چشم من دیدن آغاز کرده است ، رویی زیباتر از روی تو و حقیقتی پسندیده تر از خصائل تو ندیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2277,
        "beyt": "گر به سر می گردم از بیچارگی ، عیبم مکن * چون تو چوگان می زنی ، جرمی نباشد گوی را",
        "text": "اگر من در اثر ناچاری و درماندگی سرگشته و سرگردانم . بر من خرده مگیر ، آنجا که تو چوگان می زنی و گوی ناگزیر است بگردد ، گناهِ سرگشتگی به گوی باز نمی گردد . همچنان که من همانند گوی سرگشتۀ چوگانِ عشق توام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2278,
        "beyt": "هر که را وقتی دَمی بوده ست و دردی سوخته ست * دوست دارد نالۀ مستان و ها یا هوی را",
        "text": "کسی که روزگاری در اثر عاشقی نفسی گرم داشته و درد و سختی او را سوزانیده باشد ، نالۀ مستان و شور و غوغای آنان را دوست دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2279,
        "beyt": "ما ملامت را به جان جوییم در بازار عشق * کنج خلوت ، پارسایان سلامت جوی را",
        "text": "در بازار عشق و عاشقی سرزنش را با دادن جان می طلبیم . بگذار تا پرهیزگاران عاقبت خواه باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2280,
        "beyt": "بوستان را هیچ دیگر درنمی باید به حُسن * بلکه سروی چون تو می باید کنار جوی را",
        "text": "بوستان برای زیبایی خود به چیزی نیازمند نیست ، مگر آنکه سروی چون تو در لب جویبار آن بنشیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2281,
        "beyt": "ای گلِ خوشبوی ، اگر صد قرن باز آید بهار * مثلِ من دیگر نبینی بلبلِ خوش گوی را",
        "text": "ای معشوق زیبا و بویای من ، اگر هزاران سال بهار تجدید شود . دیگر کسی را مانند من خوش بیان و نغمه سرای نخواهی دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2282,
        "beyt": "سعدیا ، گر بوسه بر دستش نمی یاری نهاد * چاره آن دانم که در پایش بمالی روی را",
        "text": "ای سعدی ، اگر نمی توانی بر دستش بوسه زنی ، چاره آن است که دست کم روی خویش را بر پایش بمالی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2283,
        "beyt": "تفاوتی نکند قدرِ پادشایی را * که التفات کند کمترین گدایی را",
        "text": "اگر پادشاهی به فقیری درمانده التفاتی کند ، چیزی از مقام و ارزش او کاسته نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2284,
        "beyt": "به جانِ دوست که دشمن بدین رضا ندهد * که در به روی ببندند آشنایی را",
        "text": "به جان دوست سوگند می خورم که حتّی دشمن هم از اینکه در به روی آشنا ببندند و او را از دیدار محروم سازند خشنود نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2285,
        "beyt": "مگر حلال نباشد که بندگان ملوک * ز خیلِ خانه برانند بی نوایی را",
        "text": "بی تردید روا نیست که خدم و حشم فرمانروایان ، بی نوایی را از درگاه پادشاه برانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2286,
        "beyt": "وگر تو جور کنی ، رای ما دگر نشود * هزار شُکر بگویم هر جفایی را",
        "text": "و چنانچه تو ستم بورزی ، نظر ما در باب تو تغییر نمی کند و در ازای هر جفای تو ، هزار شکر به جای خواهیم آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2287,
        "beyt": "همه سلامت نَفس آرزو کند مردم * خلافِ من که به جان می خَرم بلایی را",
        "text": "همه مردم برای تنِ خویش سلامت و عافیت می طلبند . برعکسِ من که بلا را با نهایت میل می پذیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2288,
        "beyt": "حدیثِ عشق نداند کسی که در همه عُمر * به سَر نکوفته باشد درِ سرایی را",
        "text": "کسی که در تمام زندگانی خویش ، سرِ خود را به درِ سرایی نکوفته و عشق را تجربه نکرده باشد ، سخن و ماجرای عشق را درنمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2289,
        "beyt": "خیال در همه عالَم برفت و باز آمد * که از حضورِ تو خوشتر ندید جایی را",
        "text": "نیروی خیال ، همۀ عالَم را زیر پا گذاشت و سرانجام به محضرِ تو بازگشت . زیرا این محضر را بهترین مکان برای جولان یافت . یعنی جز تو چیزی در خیال نمی گنجد و تو بهترین دست مایه خیال هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2290,
        "beyt": "سری به صحبتِ بیچارگان فرود آور * همین قدَر که ببوسند خاکِ پایی را",
        "text": "سرت را در همنشینی با درماندگان فرود آور ، نه از آن روی که تسلیم آنان گردی . بلکه از آن جهت که آنان مجال و افتخار بوسیدن خاکِ پایی بیابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2291,
        "beyt": "قبای خوشتر از این در بدن تواند بود * بدن نیفتد از این خوبتر قبایی را",
        "text": "جامه ای نیکوتر از این می توان برای بدن یافت . امّا بدنی به این نیکویی نمی توان در جامه ای دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2292,
        "beyt": "اگر تو روی نپوشی بدین لطافت و حُسن * دگر نبینی در پارس پارسایی را",
        "text": "اگر تو روی لطیف و جمیل خود را نپوشانی ، هرگز در پارس ، پرهیزگاری باقی نخواهد ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2293,
        "beyt": "منه به جانِ تو بارِ فراق بر دلِ ریش * که پشّه ای نَبَرد سنگِ آسیایی را",
        "text": "تو را به جان خود سوگند می دهم که فراق و جدایی ات را به سانِ بارِ گران بر دل مجروح من مگذار ، درست همانطور که پشّه ای ناتوان نمی تواند سنگ آسیایی را حمل کند ، تحمل باز جدایی تو برایم مشکل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2294,
        "beyt": "دگر به دست بیاید چو من وفاداری * که تَرک می ندهم عهد بی وفایی را",
        "text": "دیگر شخص وفاداری چون من یافت نمی شود . زیرا عهد و پیمان خویش را به جرم بی وفایی پیمان شکنان ترک نخواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2295,
        "beyt": "دعای سعدی اگر بشنوی ، زیان نکنی * که یحتمل که اجابت بُوَد دعایی را",
        "text": "اگر دعا و درخواست سعدی را بشنوی ، زیان نخواهی کرد . زیرا احتمال دارد که دعا پاسخ مناسب بیابد و روا گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2296,
        "beyt": "لاابالی چه کند دفتر دانایی را ؟ * طاعت وعظ نباشد سرِ سودایی را",
        "text": "دفتر دانش و دانایی به کار عاشق بی پروا نمی آید ، همچنان که سر سودازده تابِ شنیدن نصیحت را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2297,
        "beyt": "آب را قول تو با آتش اگر جمع کند * نتواند که کند عشق و شکیبایی را",
        "text": "اگر بتوانی در کلام یا پندار خویش آب و آتش را در کنار هم قرار دهی ( یعنی ضدّین را آشتی دهی ) هر گز نمی توانی بین عاشقی و شکیبایی آشتی برقرار کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2298,
        "beyt": "دیده را فایده آن است که دلبر بیند * ور نبیند ، چه بُوَد فایده بینایی را ؟",
        "text": "فایده چشم روشن این است که به یاری آن ، دلبر را ببیند . وگرنه در بینایی فایده ای وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2299,
        "beyt": "عاشقان را چه غم از سرزنشِ دشمن و دوست ؟ * یا غمِ دوست خورد یا غمِ رسوایی را",
        "text": "عاشقان از ملامت خودی و بیگانه بیمی ندارند ، زیرا عاشق یا باید غم دوست را تحمّل کند یا غمِ رسوایی را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2300,
        "beyt": "همه دانند که من سبزۀ خط دارم دوست * نه چو دیگر حَیَوان سبزۀ صحرایی را",
        "text": "همه می دانند که من خط سبزه چهره نگار را که تازه رُسته است ، دوست می دارم ، نه همانند آدمیان دیگر که سبزۀ صحرایی را دوست می دارند",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2301,
        "beyt": "من همان روز دل و صبر به یغما دادم * که مقیّد شدم آ دلبر یغمایی را",
        "text": "من همان روزی که پای بند و دلبستۀ آن زیباروی یغمایی و غارتگر دل شدم ، دل و صبرم به تاراج رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2302,
        "beyt": "سرو بگذار که قدّیّ و قیامی دارد * گو ببین آمدن و رفتن رعنایی را",
        "text": "سرو را با وجود آنکه قد و قامتی کشیده دارد ، رها کن و به او بگو که به جلوه گری های زیبا و حرکات موزون نگار ما بنگر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2303,
        "beyt": "گر برانی نرود ، ور برود بازآید * ناگزیر است مگس دکّۀ حلوایی را",
        "text": "اگر مگس را از دکّانِ شکر فروش برانی نمی ردود ، ناچار باز می گردد . زیرا مگس چاره ای جز گِردِ حلوا گشتن ندارد ، یعنی ای معشوق ، مرا از خود مران ، زیرا بی تو زیستن نمی توانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2304,
        "beyt": "بر حدیثِ من و حُسنِ تو نیفزاید کس * حد همین است سخندانی و زیبایی را",
        "text": "هیچ کس قادر نیست چیزی بر سخنوری و شاعری من و زیبایی و ملاحت تو بیفزاید . چرا که نهایت سخندانی و زیبایی همین است که من و تو داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2305,
        "beyt": "سعدیا ، نوبتی امشب دُهُلِ صبح نکوفت ؟ * یا مگر روز نباشد شب تنهایی را ؟",
        "text": "آیا امشب بر خلافِ عادت ، دهل زن طبلِ بیداری فرو نمی کوبد ؟ یا شب فراق و تنهایی ، صبحی در پی ندارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2306,
        "beyt": "کمانِ سخت که داد آن لطیف بازو را ؟ * که تیرِ غمزه تمام است صیدِ آهو را",
        "text": "چه کسی به دستان ظریف یار ، کمان محکم و قوی برای صید آهو ( عاشق بیچاره و بی گناه ) داد ؟ نیازی به کمانِ سخت نیست زیرا غمزه هایِ تیرمانند او برای به دام انداختن عاشق کافی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2307,
        "beyt": "هزار صیدِ دلت پیش تیر باز آید * برین صفت که تو داری کمانِ ابرو را",
        "text": "با چنین شیوه ای که تو کمان کشیده ای . هزاران دل همانند صید جلوی تیرِ تو قرار می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2308,
        "beyt": "تو خود به جوشن و برگستوان نه محتاجی * که روز معرکه بر خود زره کنی مو را",
        "text": "تو در روزِ جنگ به پوشش هایی نظیر جوشن و برگستوان نیازی نداری . زیرا گیسوان در هم تنیده ات همانند زره تو را از آسیب دشمن در امان می دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2309,
        "beyt": "دیار هند و اقالیم تُرک بسپارند * چو چشم تُرک تو بینند و زلف هندو را",
        "text": "هندوان و ترکان اگر چشمانِ ترکانه و زیبا و گیسوان هندُوانه و سیاهت را ببینند . دیگر به زیبارویان ترکستان و هندوستان توجّهی نخواهند کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2310,
        "beyt": "مغان که خدمتِ بت می کنند در فَرخار * ندیده اند مگر دلبران بت رو را",
        "text": "بت پرستانی که در شهر فَرخار ، کمر به خدمت بتان بسته اند و آنان را ستایش می کنند . بی تردید معشوقان بت روی را ندیده اند . وگرنه پرستش بتان را فرو نمی گذاشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2311,
        "beyt": "حصار قلعۀ باغی به منجنیق مده * به بام قصر برافکن کمند گیسو را",
        "text": "برای محاصره کردن قلعۀ ستمگر به منجنیق نیازی نداری . گیسوان چون کمندت را به بامِ کاخ بیفکن و از آن بال برو و قلعه را بگشای . [ حصار دان = محاصره کردن / باغی = ظالم و ستمکار ، در این بیت «باغی» در معنای غیر منظورش بکار رفته است .  / منجنیق = سنگ انداز ، فلاخن مانندی است بزرگ که بر سرِ چوبی تعبیه کنند و سنگ در آن کرده به طرف دشمن اندازند (لغت نامه) /",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2312,
        "beyt": "مرا که عزلت عنقا گرفتمی همه عمر * چنین اسیر گرفتی که باز تیهو را",
        "text": "مرا که در تمام عمر همانند سیمرغ گوشه نشینی اختیار کرده و از دام ها رَسته ام . چنان اسیر کردی که گویی عقابی تیهویی را به چنگال گرفته ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2313,
        "beyt": "لبت بدیدم و لعلم بیوفتاد از چشم * سخن بگفتی و ، قیمت برفت لؤلو را",
        "text": "لبانِ سرخت را دیدم و لعل در نظرم بی اعتبار شد و سخن گفتی ، دندان های مرواید گونت نمایان شد و مروارید در برابر دندان های تو ارزش خود را از دست داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2314,
        "beyt": "بهای روی تو بازارِ ماه و خور بشکست * چنانکه معجز موسی طلسم جادو را",
        "text": "تابش رویت درخشندگی ماه و خورشید را از رونق انداخت . همانگونه که معجزۀ حضرت موسی (ع) جادوی سامری را باطل کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2315,
        "beyt": "به رنج بُردن بیهوده گنج نتوان بُرد * که بخت راست فضیلت ، نه زور بازو را",
        "text": "با رنج بیهوده بردن نمی توان به گنج دست یافت . زیرا بخت و اقبال بر زورِ بازو برتری دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2316,
        "beyt": "به عشق روی نکو ، دل کسی دهد سعدی * که احتمال کند خوی زشت نیکو را",
        "text": "ای سعدی ، کسی بر روی زیبا عاشق می شود که تابِ تحمّلِ خویِ زشت زیبارویان را داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2317,
        "beyt": "ساقی بده آن کوزۀ یاقوت روان را * یاقوت چه ارزد ؟ بده آن قوتِ روان را",
        "text": "ای ساقی ، کوزۀ شرابِ سرخ را که مانند یاقوتِ مذاب است ، بیاور و به من بده . یاقوت در برابر شراب چه ارزشی دارد ؟ آن شرابی را که غذای روح است به من بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2318,
        "beyt": "اوّل ، پدرِ پیر خورَد رَطلِ دَمادَم * تا مدّعیان هیچ نگویند جوان را",
        "text": "ابتدا پدرِ پیر از آن پیالۀ بزرگ پی در پی می نوشد تا لاف زنان برای شراب نوشی به جوان خرده نگیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2319,
        "beyt": "تا مست نباشی ، نبَری بارِ غمِ یار * آری ، شتر مست کشد بار گران را",
        "text": "تا از عشق سرمست نباشی . توانِ حملِ غمِ یار را که به سانِ بار است . نخواهی داشت ، آری ، شتر هنگامی که مست باشد بارِ سنگین را به راحتی حمل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2320,
        "beyt": "ای روی تو آرامِ دلِ خَلقِ جهانی * بیرون تو شاید که نبینند جهان را",
        "text": "ای کسی که طلعتِ زیبای تو موجبِ آرامش دلِ مردمِ دنیاست . شایسته است که مردم جهان بدون وجودِ چهره ات دنیا را نبینند . یعنی دنیا بی روی تو ارزش دیدن ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2321,
        "beyt": "در صورت و معنی که تو داری ، چه توان گفت ؟ * حُسنِ تو ز تحسین تو بسته ست زبان را",
        "text": "در باب زیبایی ظاهر و ژرفای باطن و سیرت تو چه می توان گفت ؟ براستی زیبایی تو زبان را از ستودنت ناتوان کرده است ، یعنی زبان قادر به وصفِ تو نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2322,
        "beyt": "آنک عسل اندوخته دارد مگس نَحل * شهد لب شیرین تو زنبورِ میان را",
        "text": "زنبور عسل که شایسته ترین موجود در تولید شهد است . در برابر شیرینی لبان تو عسلی به کمر دوخته و برای خدمت به آنها کمر بسته است . یعنی لبانت از شهد شیرین تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2323,
        "beyt": "زِاین دست که دیدار تو دل می بَرد از دست * ترسم نبَرم عاقبت از دستِ تو جان را",
        "text": "اینگونه که چهرۀ تو آدمی را شیفته و بی قرار می کند . بیم آن می رود که سرانجام نتوانم از دست تو جان سالم بدر برم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2324,
        "beyt": "یا تیرِ هلاکم بزنی بر دلِ مجروح * یا جان بدهم تا بدهی تیرِ امان را",
        "text": "بنابراین یا با تیری که موجب هلاک است ، دلِ خسته ام را آماج قرار می دهی و هلاکم می کنی یا جان می دهم تا تیر امان از تو دریافت کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2325,
        "beyt": "و آنگه که به تیرم زنی ، اوّل خبرم ده * تا پیشترت بوسه دهم دست و کمان را",
        "text": "و آنگاه که خواستی مرا با تیر بزنی از این امر آگاهم کن تا پیش از زدن ، دست و کمان تو را به شکرانه توجه به من بوسه دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2326,
        "beyt": "سعدی ز فراق تو نه آن رنج کشیده ست * کز شادی وصلِ تو فرامش کند آن را",
        "text": "سعدی از دردِ دوری تو آنچنان متحمّلِ رنج و سختی شده است که حتّی شادی وصل تو نمی تواند آن را از خاطر وی بزداید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2327,
        "beyt": "ور نیز جراحت به دوا بازِ هم آید * از جایِ جراحت نتَوان بُرد نشان را",
        "text": "و اگر هم زخم به کمکِ دارو التیام یابد . از محلِ زخم نمی توان نشان آن را زایل ساخت . یعنی همیشه اثر داغِ عشق تو بر هستی ما باقی خواهد ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2328,
        "beyt": "چه کند بنده که گردن ننهد فرمان را ؟ * چه کند گوی که عاجز نشود چوگان را ؟",
        "text": "بنده جز تسلیم شدن در برابر معشوق چاره ای نمی شناسد . همچنان که گوی جز تن دادن به ضربه های چوگان راهی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2329,
        "beyt": "سروِ بالایِ کمان ابرو اگر تیر زند * عاشق آن است که بر دیده نهد پیکان را",
        "text": "هر گاه معشوق بلند بالای ابرو کمانی ، تیر به سوی عاشق روانه سازد . این عاشق است که چشمان خویش را آماجگاه تیرِ او می سازد و شاکر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2330,
        "beyt": "دستِ من گیر که بیچارگی از حد بگُذشت * سرِ من دار که در پای تو ریزم جان را",
        "text": "به خاطر اینکه عجز و ناتوانی و درماندگی من از حدّ توان گذشته است ، مرا یاری کن و برای اینکه بتوانم جانم را نثارِ گام هایت نمایم ، عنایت و محبتت را از من دریغ مدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2331,
        "beyt": "کاشکی پرده برافتادی از آن مَنظرِ حُسن * تا همه خلق ببینند نگارستان را",
        "text": "ای کاش روی بند از آن چهرۀ زیبایت برمی افتاد تا تمامِ مردم در آن سویِ نقابت ، رخسار پُر نقش و نگار و زیبای تو را مشاهده می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2332,
        "beyt": "همه را دیده در اوصافِ تو حیران ماندی * تا دگر عیب نگویند منِ حیران را",
        "text": "و با مشاهدۀ رخسارت ، چشم همگان به تماشای ویژگی های تو متحیّر می ماند تا دیگر عیبِ منِ واله و حیران را به زبان نیاورند و ملامت نکنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2333,
        "beyt": "لیکن آن نقش که در روی تو ، من می بینم * همه را دیده نباشد که ببینند آن را",
        "text": "امّا نه ، آن نشانی که من در چهرۀ تو می بینم ، دیگران قادر به دیدن آن نیستند . یعنی بصیرتِ دیدن آن نقش را ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2334,
        "beyt": "چشمِ گریانِ مرا حال بگفتم به طبیب * گفت : یک بار ببوس آن دهنِ خندان را",
        "text": "حالِ چشمِ گریان خویش را با طبیب در میان نهادم ، گفت : برای درمان یک بار دهانِ خندانِ معشوق را ببوس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2335,
        "beyt": "گفتم : آیا که در این درد بخواهم مُردن ؟ * که محال است که حاصل کنم این درمان را",
        "text": "گفتم آیا منظورت این است که در این درد جان خواهم داد ؟ زیرا دست یابی به این شیوه درمان ، یعنی یک بار بوسیدن لبِ یار ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2336,
        "beyt": "پنجه با ساعد سیمین نه به عقل افکندم * غایت جهل بُوَد مشت زدن سِندان را",
        "text": "زورآزمایی من با بازوی نقره گون او خردمندانه نبود ، چرا که مشت بر سندان کوفتن نهایت نادانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2337,
        "beyt": "سعدی از سرزنشِ خَلق نترسد ، هیهات * غرقه در نیل چه اندیشه کند باران را ؟",
        "text": "دور باد از من که از ملامت های مردم بیمی به خود راه دهم ، زیرا حال من حال کسی است که در رود نیل غرقه گشته است و ریزش باران بر وی اثری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2338,
        "beyt": "سَر بِنِه گر سر میدان ارادت داری * ناگزیر است که گویی بُوَد این میدان را",
        "text": "اگر اندیشه ورود به میدان عشق را در سر می پرورانی ، تسلیم باش ، زیرا در میدان عشق و ارادت باید سَری برای فدا شدن داشته باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2339,
        "beyt": "تا بُوَد بارِ غمت بر دلِ بی هوش ، مرا * سوزِ عشقت نَنِشاند ز جگر ، جوش ، مرا",
        "text": "تا غم تو به سان باری بر دل بی قرار و شیفتۀ من سنگینی می کند ، سوزِ عشق تو جگر مرا از جوش نمی اندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2340,
        "beyt": "نگذرد یادِ گل و سنبلم اندر خاطر * تا به خاطر بُوَد آن زلف و بُناگوش ، مرا",
        "text": "تا زمانی که تصویری از آن زلف و بناگوش در ذهنم باقی است ، به یادِ گل و سنبل نمی افتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2341,
        "beyt": "شربتی تلخ تر از زهرِ فراقت باید * تا کند لذّتِ وصلِ تو فراموش ، مرا",
        "text": "برای آنکه بتوانم لذّتِ وصلِ تو را از خاطرم ببرم ، نوشیدنی ای تلخ تر از فراقِ چون زهرت باید به کام رسد . یعنی زهرِ فراقت موجب نمی شود که تو را فراموش کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2342,
        "beyt": "هر شبم با غمِ هجرانِ تو سر بر بالین * روزی ار با تو نشد دست در آغوش ، مرا",
        "text": "اگر هیچ روزی نتوانم تو را در آغوش گیرم ، مانعی ندارد . زیرا شب ها با غم تو سر بر بالین می نهم . [",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2343,
        "beyt": "بی دهانِ تو اگر صَد قَدَحِ نوش دهند * به دهانِ تو که زهر آید از آن نوش ، مرا",
        "text": "بی دهان تو که سرچشمۀ نوش است ، اگر صد کاسۀ عسل به من بدهند . سوگند به دهانت که آن عسل ها که آن عسل ها در نظرِ من زهری کشنده خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2344,
        "beyt": "سعدی اندر کفِ جلّاد غمت می گوید : * بنده ام بنده ، به کُشتن ده و مفروش مرا",
        "text": "سعدی که در دستِ جلادِ غم تو اسیر است ، می گوید : من بندۀ توام . بنده ات را بکش . اما او را به دیگری مفروش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2345,
        "beyt": "برخیز تا یک سو نهیم این دلقِ ازرق فام را * بر باد قلّاشی دهیم این شرکِ تقوا نام را",
        "text": "بیا تا این جامۀ پشمین تیره را به کناری نهیم و ترکِ درویشیِ مزوّرانه کنیم و دو گرایی و کفراندیشی را که بر آن نامِ پرهیز نهاده ایم ، با خراباتی گری به باد دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2346,
        "beyt": "هر ساعت از نو قبله ای با بت پرستی می رود * توحید بر ما عرضه کن تا بشکنیم اصنام را",
        "text": "هر لحظه با بت پرستی قبلۀ تازه ای برمی گزینیم و بدین سان روزگار می گذرانیم ، یکتا پرستی را بر ما عرضه دار تا بت ها را در هم شکنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2347,
        "beyt": "مِی با جوانان خوردنم باری ، تمنّا می کند * تا کودکان در پی فتند این پیرِ دُردآشام را",
        "text": "آرزویم این است که یک بار با جوانان شراب بنوشم و مست گردم تا کودکان این پیر عاشق پیشۀ لای خوار را در کوی و برزن دنبال کنند و سنگ زنان ملامت نمایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2348,
        "beyt": "از مایۀ بیچارگی قِطمیر مردم می شود * ماخولیای مهتری سگ می کند بَلعام را",
        "text": "در اثر نیازمندی و اظهار کوچکی ، سگِ اصحابِ کهف انسان می شود و بر عکس ، سودای سروری ، بلعام را به سگ تبدیل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2349,
        "beyt": "زِاین تنگنایِ خلوتم خاطر به صحرا می کشد * کز بوستان بادِ سحر خوش می دهد پیغام را",
        "text": "ذهن و ضمیرم از این حصار تنهایی ، به دلیل دریافت پیام بوستان از باد صبحگاهی ، یعنی استشمام بوی خوش ریاحین به گشت و گذار در باغ و صحرا تمایل یافته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2350,
        "beyt": "غافل مباش ار عاقلی ، دریاب اگر صاحب دلی * باشد که نتوان یافتن دیگر چنین ایّام را",
        "text": "اگر خردمندی ، این روزگار و طبیعت با طراوت را دریاب و از آن غافل مشو ، شاید که دیگر مجالی برای درک چنین روزهایی نیابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2351,
        "beyt": "جایی که سروِ بوستان با پای چوبین می چمد * ما نیز در رقص آوریم آن سروِ سیم اندام را",
        "text": "در جایی که سرو بوستانی با آن پای چوبین به شوق آمده و به این سوی و آن سو می خرامد ، ما نیز معشوق سیمین تن خویش را به حرکات شوق انگیز و پای کوبی وامی داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2352,
        "beyt": "دلبندم آن پیمان گُسِل ، منظورِ چشم ، آرامِ دل * نی نی ، دلآرامش مخوان کز دل ببُرد آرام را",
        "text": "به آن یار بی وفای پیمان شکن که چشم و دل من به دنبال اوست ، عشق می ورزم و او را موجب آرامش دل می دانم . نه نه ، او را دلآرام مخوان ، زیرا آرامش را از دل زایل کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2353,
        "beyt": "دنیا و دین و صبر و عقل از من برفت اندر غَمش * جایی که سلطان خیمه زد ، غوغا نمانَد عام را",
        "text": "در اندوه او دین و دنیا و خرد و شکیبایی را از دست دادم . آری ، جایی که پادشاه سراپرده زند ، دیگر برای عوام و هیاهوی آنان جایی باقی نمی ماند و باید آنجا را ترک کنند . ( غم عشق او سلطانی است که جایی برای دین و دنیا و صبر و عقل باقی نمی گذارد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2354,
        "beyt": "باران اشکم می رود ، وز ابرم آتش می جهد * با پختگان گوی این سخن ، سوزش نباشد خام را",
        "text": "اشکم بسان باران جاری است و از وجودم که مانند ابری است ، غم و اندوه برون می جهد . این حال را فقط می توان با پختگان مجرّب در میان نهاد نه با خامان بی تجربه ای که این سوز را درنمی یابند . ( خام بدم پخته شدم سوختم )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2355,
        "beyt": "سعدی ملامت نَشنَود ، ور جان در این سَر می رود * صوفی ، گران جانی ببَر ، ساقی بیاور جام را",
        "text": "سعدی حتی اگر در این راه جان ببازد ، سخن ملامتگران را گوش نمی کند . بنابراین به صوفی بگو که تندخویی و مزاحمت را به کناری نهد و از ساقی بخواه که جام شراب را بیاورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2356,
        "beyt": "امشب سبکتر می زنند این طبلِ بی هنگام را * یا وقتِ بیداری غلط بوده ست مرغ بام را ؟",
        "text": "امشب این طبلِ نا به هنگام را تندتر می نوازند یا خروس در تشخیص وقت دچار خطا شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2357,
        "beyt": "یک لحظه بود این یا شبی کز عمرِ ما تاراج شد ؟ * ما همچنان لب بر لبی نابرگرفته کام را",
        "text": "این بخش از عُمر که به غارت رفت ، لحظه ای بود یا شبی که ما لب بر لب معشوق نهادیم و مجال برگرفتن کام نیافتیم ؟ ( هر چه بود شبی کوتاه و زودگذر بود ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2358,
        "beyt": "هم تازه رویم هم خجل ، هم شادمان هم تنگدل * از عهده بیرون آمدن نتوانم این اِنعام را",
        "text": "هم گشاده روی و هم شرمسارم ، هم خوش دل و هم اندوهگین ، و به دلیل این تناقض عاشقانه نمی توانم از عهدۀ این همه لطف و بخشش بدر آیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2359,
        "beyt": "گر پای بر فرقم نهی ، تشریفِ قربت می دهی * جز سَر نمی دانم نهادن عذرِ این اقدام را",
        "text": "اگر گام هایت را بر سرم نهی ، با این کار به من شرافت و افتخار خواهی بخشید و من برای تلافی و عذر خواهی از این لطف جز سر نهادن به پایت کاری نمی توانم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2360,
        "beyt": "چون بختِ نیک انجام را با ما به کلّی صلح شد * بگذار تا جان می دهد بَدگویِ بَدفرجام را",
        "text": "از آنجا که بختِ خوش پایان ، با ما یکسره از درِ صلح درآمده است . بگذار بدگویِ بدسرانجام در این درد بمیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2361,
        "beyt": "سعدی عَلَم شد در جهان ، صوفی و عامی گو بدان * ما بت پرستی می کنیم آنگه چنین اَصنام را",
        "text": "سعدی انگشت نمای جهانیان شد . بگذار صوفی و مردم عوام بدانند که او بت پرست است و چنین بت هایی را می پرستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2362,
        "beyt": "وه که گر من باز بینم روی یارِ خویش را * تا قیامت شُکر گویم کِردگارِ خویش را",
        "text": "چه نیکوست اگر بتوانم چهرۀ زیبای یار خود را دوباره ببینم که در این صورت تا قیامت سپاسگزار خدای خویش خواهم بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2363,
        "beyt": "یار بار افتاده را در کاروان بگذاشتند * بی وفا یاران که بربستند بارِ خویش را",
        "text": "هم سفران بی وفا ، بارِ خود را بر ستوران نهادند و یار بار افتادۀ خویش را رها کردند و رفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2364,
        "beyt": "مردم بیگانه را خاطر نگه دارند خَلق * دوستانِ ما بیازردند یارِ خویش را",
        "text": "مردمِ عادی خاطر بیگانگان را نگه می دارند در حالی که دوستان ما خاطر یاران خود را آزردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2365,
        "beyt": "همچنان امّید می دارم که بعد از داغِ هجر * مرهمی بر دل نهد امّیدوارِ خویش را",
        "text": "هنوز هم امیدوارم که محبوب من بعد از آنکه دلم را با داغِ هجرانِ خویش مجروح کرد ، بر قلبِ کسی که هنوز بر او امید بسته ، مرهمی نهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2366,
        "beyt": "رای ، رای توست ، خواهی جنگ و خواهی آشتی * ما قلم در سَر کشیدیم اختیار خویش را",
        "text": "اندیشه ، اندیشه توست . چه سرِ جنگ داشته باشی چه از درِ آشتی درآیی ، برای ما تفاوتی ندارد . زیرا ما اختیار و گزینش خویش را رها کردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2367,
        "beyt": "هر که را در خاکِ غربت پای در گِل ماند ، ماند * گو دگر در خوابِ خوش بینی دیار خویش را",
        "text": "هر کس که در سرزمینِ غریب و بیگانه پایش به گِل فرو شد ، از آن پس پای بند خواهد ماند . به او بگو که دیگر ، سرزمینِ خود را به خواب ببیند . ( زیرا در بیداری ممکن نیست ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2368,
        "beyt": "عافیت خواهی ، نظر در مَنظرِ خوبان مکن * ور کنی ، بدرود کن خواب و قرارِ خویش را",
        "text": "اگر سلامت می طلبی ، به چهرۀ خوبان نظر مکن و اگر نظر افکندی ، با آرامش و قرار و خواب بدرود کن . ( زیرا دیدن خوب رویان و شکیبا ماندن با هم به یکجا گِرد نمی آیند . ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2369,
        "beyt": "گبر و ترسا و مسلمان هر کسی در دینِ خویش * قبله ای دارند و ، ما زیبا نگارِ خویش را",
        "text": "اهل مذاهب مختلف نظیر زردشتی ، مسیحی و مسلمان ، هر کدام بر اساس آیین خویش قبله ای دارند که به هنگام پرستش بدان روی می آورند ، ما نیز در مذهب عشق ، نگارِ زیبای خود را قبله قرار داده و به او رو کرده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2370,
        "beyt": "خاک پایش خواستم شد ، باز گفتم : زینهار * من بر آن دامن نمی خواهم غبارِ خویش را",
        "text": "می خواستم خاکِ پای او گردم امّا با خود گفتم : زنهار و برحذر باش از اینکه بخواهی غبارِ غم و اندوه را بر خاطر او بنشانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2371,
        "beyt": "دوش حَورا زاده ای دیدم که پنهان از رقیب * در میان یاوران می گفت یارِ خویش را",
        "text": "دیشب حوری زاده ای بهشتی را دیدم که دور از چشم نگهبانِ خویش در میان یاران و دوستان به عاشق خود می گفت : ( ادامه معنا در بیت بعد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2372,
        "beyt": "گر مرادِ خویش خواهی ، ترکِ وصلِ ما بگوی * ور مرا خواهی ، رها کن اختیارِ خویش را",
        "text": "اگر در پی آرزوهای خود هستی ، دست از وصال ما بردار و اگر مرا می خواهی ، دست از اختیار خویش بشوی و یکسره تسلیم باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2373,
        "beyt": "درد دل پوشیده مانی تا جگر پر خون شود * بِه که با دشمن نمایی حالِ زارِ خویش را",
        "text": "اگر غصه و اندوه دلِ خویش را پنهان نگه داری و با جگر پر خون بسازی ، بهتر از آن است که حال زار خویش را به دشمن عرضه داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2374,
        "beyt": "گر هزارت غم بُوَد ، با کس نگویی ، زینهار * ای برادر ، تا نبینی غمگسارِ خویش را",
        "text": "ای برادر ، اگر هزاران غم در دل داری ، تا وقتی که غمخوار و مونس خود را نیافته ای . مبادا آنها را با کسی در میان بگذاری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2375,
        "beyt": "ای سهی سروِ روان ، آخر نگاهی باز کن * تا به خدمت عرضه دارم افتقارِ خویش را",
        "text": "ای محبوب بلند قامت ، آخر نگاهی به جانب ما بیفکن تا در ازای این لطف نیازمندی خود را به عنوان هدیه ای تقدیمت نمایم . یعنی توجه کن تا نیازمندی ام را عرضه دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2376,
        "beyt": "دوستان گویند سعدی ، دل چرا دادی به عشق * تا میانِ خَلق کم کردی وقارِ خویش را",
        "text": "دوستانم به نصیحت می گویند : ای سعدی ، چرا عاشق شدی تا در میان مردم بزرگی و شکوه خود را از دست بدهی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2377,
        "beyt": "ما صلاحِ خویشتن در بی نوایی دیده ایم * هر کسی گو مصلحت بینند کارِ خویش را",
        "text": "در جوابشان گویم : ما شایستگی و سامان کار خود را در این درویشی و نیازمندی و بی سامانی دیده ایم . بگذار هر کس سامان کار خویش را داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2378,
        "beyt": "دوست می دارم من این نالیدن دلسوز را * تا به هر نوعی که باشد ، بگذرانم روز را",
        "text": "برای اینکه به هر کیفیتی روزگار جدایی را سپری کنم . به این ناله های سینه سوز و حزین دل خوش کرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2379,
        "beyt": "شب همه شب انتظارِ صبح رویی می رود * کآن صباحت نیست این صبحِ جهان افروز را",
        "text": "پس از سپری شدن روز ، انتظار محبوبی را که رویش به سانِ صبح ، روشن و درخشان است می کشم . زیرا صبحِ طبیعت ، یعنی خورشید صبحگاهی که جان را بر می افروزد و روشن می کند به زیبایی روی معشوق نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2380,
        "beyt": "وه که گر من باز بینم چهرِ مهرافزای او * تا قیامت شُکر گویم طالعِ پیروز را",
        "text": "چه زیباست اگر رویِ با محبّتِ او را ببینم . زیرا در آن صورت تا قیامت از بختِ پیروز خود سپاسگزار خواهم بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2381,
        "beyt": "گر من از سنگِ ملامت روی برپیچم ، زَنَم * جان سپر کردند مردان ناوکِ دل دوز را",
        "text": "اگر من از ملامت که مثلِ سنگ به سویم پرتاب می شود ، روی برگردانم . مرد نیستم . زیرا مردان در برابر تیر دل خراش ، جان خویش سپر می کنند . خلاصه کلام : مردان که از جان خود می گذرند ، من چرا از ملامت روی بگردانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2382,
        "beyt": "کام جویان را ز ناکامی چشیدن چاره نیست * بر زمستان صبر باید طالبِ نوروز را",
        "text": "آنان که در طلبِ آرزوی خویشند ، جز تحمّلِ ناکامی چاره ندارند . همانطور که طالبانِ نوروز ناگزیر باید در برابر سختی های زمستان شکیبایی پیش گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2383,
        "beyt": "عاقلانِ خوشه چین از سرّ لیلی غافلند * این کرامت نیست جز مجنونِ خرمن سوز را",
        "text": "خوشه چینان حسابگر و عاقل به دلیل توجّه به تمتّعِ آنی و مادّی خویش از آنچه در لیلی نهفته است بی خبرند . این کارِ شگفت و بزرگ و تن به سختی دادن ، جز از مجنونِ خرمن سوخته و هستی بر باد داده برنمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2384,
        "beyt": "عاشقانِ دین و دنیاباز را خاصیّتی است * کآن نباشد زاهدانِ مال و جاه اندوز را",
        "text": "عاشقانی که دین و دنیای خود را در راهِ عشق می بازند . سِرشت و خصوصیّتی دارند که آن را نمی توان نزدِ زاهدان مال و جاه اندوز یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2385,
        "beyt": "دیگران را در کمند آور ، که ما خود بنده ایم * ریسمان در پای ، حاجت نیست دست آموز را",
        "text": "ای معشوق ، با کمند صیدِ خود ، دیگری را صید کن زیرا ما خود اسیر و بندۀ توایم . مرغ رام شده به بند و دام نیازی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2386,
        "beyt": "سعدیا ، دی رفت و فردا همچنان موجود نیست * در میانِ این و آن فرصت شمار امروز را",
        "text": "ای سعدی ، دیروز سپری شد و فردا نیز وجود ندارد . پس در میان دیروز سپری شده و فردایِ نیامده ، امروز را غنیمت شمار و از آن بهره برگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2387,
        "beyt": "وقت طَرَب خوش یافتم آن دلبرِ طنّاز را * ساقی بیار آن جامِ می ، مطرب بزن آن ساز را",
        "text": "در هنگام طرب و شادمانی به آن دلبر عشوه گر رسیدم . ای ساقی ، به شکرانۀ این شادی جام شراب بیآور و ای مطرب ، ساز خویش را بنواز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2388,
        "beyt": "امشب که بزمِ عارفان از شمعِ رویت روشن است * آهسته تا نَبوَد خبر رندان شاهد باز را",
        "text": "امشب که محفلِ خداجویان از پرتوِ روی چون شمعت روشن است . آرام و ساکت باش تا بی پروایانِ معشوقه باز و ظاهر پرست از وجودت آگاه نگردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2389,
        "beyt": "دوش ای پسر ، مِی خورده ای ، چشمت گواهی می دهد * باری ، حریفی جو که او مستور دارد راز را",
        "text": "ای جوان زیبا روی ، دیشب شراب خورده ای و این از چشمانت پیداست . پس به دنبال یاری باش که رازِ می گساریت را پوشیده دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2390,
        "beyt": "روی خوش و آوازِ خوش دارند هر یک لذّتی * بنگر که لذّت چون بُوَد محبوب خوش آواز را",
        "text": "چهرۀ زیبا و نوای دلنشین ، هر کدام لذّتی می بخشند ، ببین که معشوقۀ زیبا و خوش آواز که زیبایی روی و صدا را یک جا دارد ، چه لذّتی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2391,
        "beyt": "چشمان تُرک و ابروان ، جان را به ناوک می زنند * یارب ، که داده ست این کمان آن ترکِ تیرانداز را",
        "text": "خدایا چه کسی آن کمان ، یعنی ابروان را در اختیار آن ترک تیرانداز قرار داده است ؟ یعنی خدایا ، چه کسی آن ابروان را بر فرازِ آن چشمان ترکانه نهاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2392,
        "beyt": "شور غم عشقش چنین حیف است پنهان داشتن * در گوشِ نی رمزی بگو تا بر کشد آواز را",
        "text": "دریغ است چنین شور و هیجانی را که غم عشق او به وجود می آورد ، نهان کنیم . همچنانکه نی نمی تواند اشارتی را که نی نواز به گوشش می گوید پنهان دارد و آن را به آواز بلند بازگو می کند . غم عشق هم که به گوش عاشق گفته شده ، پنهان نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2393,
        "beyt": "شیراز پر غوغا شده ست از فتنۀ چشمِ خوشت * ترسم که آشوبِ خوشت بر هم زند شیراز را",
        "text": "شهر شیراز بر اثر فتنه گری های چشمِ زیبایت پر از هیاهو و غوغا شده است و بسیاری از مردم مفتونِ چشمان تو گشته اند . بی تردید این شور و غوغای دلنشینت شیراز را دچار آشفتگی خواهد ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2394,
        "beyt": "من مرغکی پر بسته ام ، زآن در قفس بنشسته ام * گر زآنکه بشکستی قفس ، بنمودمی پرواز را",
        "text": "من مرغی پَر بسته ام و بیدین سبب در کُنجِ قفس اسیر مانده ام . اگر قفس می شکست ، قدرت پرواز خویش را به نمایش می گذاشتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2395,
        "beyt": "سعدی تو مرغِ زیرکی ، خوبت به دام آورده ام * مشکل به دست آرد کسی مانند تو شه باز را",
        "text": "ای سعدی ، تو مرغ دانا هستی ، خوب به دامت انداختم . بی تردید شه بازی چون تو راحت به دامِ کسی نمی افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2396,
        "beyt": "با جوانی سرخوش است این پیر بی تدبیر را * جهل باشد با جوانان پنجه کردن پیر را",
        "text": "این پیر که عافیت نگری را فرو گذاشته ، با جوانی سرخوش و شادمان است . گرچه زورآوری پیران با جوانان نادانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2397,
        "beyt": "من که با مویی به قوّت برنیابم ، ای عجب * با یکی افتاده ام کاو بگسَلد زنجیر را",
        "text": "من که از لحاظِ نیرو از عهدۀ مویی برنمی آیم . شگفتا که با کسی درافتاده ام که زنجیر را پاره می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2398,
        "beyt": "چون کمان در بازو آرد سروقدِ سیم تن * آرزویم می کند کآماج باشم تیر را",
        "text": "وقتی معشوق بلند قامتِ سپید اندام ، کمان به بازو افکند و قصد تیراندازی کند . آرزو می کنم که هدفِ تیرِ او باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2399,
        "beyt": "می رود تا در کمند افتد به پایِ خویشتن * گر بر آن دست و کمان چشم اوفتد نخجیر را",
        "text": "اگر چشمِ شکار بر آن دستِ کمان گیر و کمان کش بیفتد . با پای خود می رود تا در کمند او . ( صید در پی صیاد دویدن ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2400,
        "beyt": "کس ندیده ست آدمی زاد از تو شیرین تر سخن * شکّر از پستان مادر خورده ای یا شیر را ؟",
        "text": "کسی آدمیزاده ای شیرین سخن تر از تو ندیده است . آیا تو به جای شیر از پستانِ مادر ، شکر خورده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2401,
        "beyt": "روز بازار جوانی پنج روزی بیش نیست * نقد را باش ای پسر ، کآفت بُوَد تأخیر را",
        "text": "روزگارِ رونقِ جوانی چند روزی بیشتر دوام نمی آورد . حال را دریاب که در دیر کردن آسیب و زیان وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2402,
        "beyt": "ای که گفتی دیده از دیدار بت رویان بدوز * هر چه گویی چاره دانم کرد ، جز تقدیر را",
        "text": "ای کسی که از من می خواهی چشم از دیدارِ زیبارویان بربندم . برای هر چیز چاره و تدبیری می دانم اما برای تقدیر و سرنوشت چاره ای نمی شناسم . ( عشق تقدیر من بوده است ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2403,
        "beyt": "زهد ، پیدا ، کفر ، پنهان بود چندین روزگار * پرده از سر برگرفتیم آن همه تزویر را",
        "text": "روزگاری با تزویر ، زهد را آشکارا و کفر را پنهان می کردیم . اما اینک از روی آن همه تزویر ، پرده برگرفتیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2404,
        "beyt": "سعدیا ، در پای جانان گر به خدمت سر نهی * همچنان عذرت بباید خواستن تقصیر را",
        "text": "ای سعدی ، اگر از روی فرمانبرداری ، سَرِ خویش بر پای جانان نهی ، لازم است از این غفلت و کوتاهی ، یعنی سر نهادن به جای نثارِ جان ، از او پوزش طلبی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2405,
        "beyt": "گر ماه من برافکند از رُخ نقاب را * بُرقع فرو هلد به جمال ، آفتاب را",
        "text": "اگر محبوبِ من روی بند از مقابلِ چهره برگیرد و آشکارا نمایان گردد ، خورشید باید بر چهرۀ زیبای خویش روی بند بیاویزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2406,
        "beyt": "گویی دو چشمِ جادوی عابد فریبِ او * بر چشمِ من به سِحر ببستند خواب را",
        "text": "گویی چشمانِ افسونگرِ عابدفریبِ معشوق با سِحر و جادو و دلفریبی ، خواب را بر چشم من حرام کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2407,
        "beyt": "اوّل نظر ز دست برفتم عنانِ عقل * وآن را که عقل رفت ، چه داند صواب را ؟",
        "text": "در اولین نگاه ، اختیار عقل از دستم رفت و کسی که عقل از کف دهد ، چگونه می تواند مصلحتِ خویش را باز شناسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2408,
        "beyt": "گفتم مگر به وصل رهایی بُوََد ز عشق * بی حاصل است خوردن مستسقی آب را",
        "text": "می پنداشتم که با رسیدن به معشوق ، قطعاََ از عشق رهایی می یابم . اما نمی دانستم که اگر مبتلا به بیماری استسقا ، آب بنوشد . تشنه تر می شود .یعنی وصالِ یار مرا تشنه تر و شیفته تر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2409,
        "beyt": "دعوی درست نیست گر از دستِ نازنین * چون شربت شکر نخوری زهر ناب را",
        "text": "اگر از دستِ محبوبِ طنّاز و دوست داشتنی ، زهر خالص را همانند شربت شیرین ننوشی ، ادعایت در عشق درست نیست . یعنی جز مدّعی عشق نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2410,
        "beyt": "عشق ، آدمیّت است ، گر این ذوق در تو نیست * هم شرکتی به خوردن و خفتن ، دواب را",
        "text": "تنها عشق است که آدمیت آدم بدان منوط و وابسته است و اگر ذوق عشق در تو نباشد ، به چهار پایانی می مانی که فقط خوردن و خفتن را پیشه کرده است . [ آدمیت = انسانیت و مردمی / ذوق = نشاط و شادی / هم شرکت = شریک و همانند / دواب = به فارسی یعنی ستور که سواری می دهد و بار می کشد (لغت نامه)",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2411,
        "beyt": "آتش بیار و خِرمنِ آزادگان بسوز * تا پادشه خراج نخواهد خراب را",
        "text": "آتش بیاور و بر خرمن آزادگان بزن و آن را بسوزان تا پادشاه از دهِ ویرانۀ آزادگان ، مالیات طلب نکند . مار چنان شیفته ساز که دیگر انتظارِ هوشیاری از ما محال باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2412,
        "beyt": "قوم از شراب مست و ز منظور بی نصیب * من مست از او ، چنانکه نخواهم شراب را",
        "text": "همگان آنچنان مستِ شرابند که وسیله را هدف پنداشته و از منظور اصلی بی بهره مانده اند . اما من از مشاهدۀ جمالِ او چنان از خود بی خود گشته ام که دیگر به شراب نیازی ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2413,
        "beyt": "سعدی ، نگفتمت که مرو در کمندِ عشق ؟ * تیرِ نظر بیفکنَد افراسیاب را",
        "text": "ای سعدی ، آیا به تو نگفتم که در کمند عشق اسیر مشو ؟ زیرا تیرِ نگاهِ دلربای معشوق حتی افراسیاب را هم که از تو قدرتمندتر است ، از پای درمی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2414,
        "beyt": "زاندازه بیرون تشنه ام ، ساقی بیار آن آب را * اوّل مرا سیراب کن ، وآنگه بده اصحاب را",
        "text": "ای ساقی آن باده را بیاور که بیش از حد به آن مشتاقم . اول با آن باده مرا سیراب و سرمست کن و سپس آن را به اصحاب و یاران بنوشان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2415,
        "beyt": "من نیز چشم از خواب خوش برمی نکردم پیش از این * روز فراق دوستان ، شب خوش بگفتم خواب را",
        "text": "من نیز پیش از این شیفتگی از خوابِ خوش چشم باز نمی کردم . اما هنگامی که به فراق و جدایی مبتلا شدم . با خواب بدرود کردم . یعنی دوری از یار ، خوابِ خوش را از چشمانم ربود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2416,
        "beyt": "هر پارسا را کان صنم در پیشِ مسجد بُگذرد * چشمش بر ابرو افکَند ، باطل کند محراب را",
        "text": "هرگاه آن معشوق زیبارو از پیشِ مسجد پارسایی بگذرد و چشم آن پارسا بر ابروی او بیفتد . نمازش باطل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2417,
        "beyt": "من صیدِ وحشی نیستم در بندِ جانِ خویشتن * گر وی به تیرم می زند ، اِستاده ام نُشّاب را",
        "text": "من همانند صید وحشی نیستم که در بندِ جانِ خویش باشم . اگر او با تیر قصدِ جانم را کند . در برابر تیرهای او ایستاده ام و نمی گریزم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2418,
        "beyt": "مقدار یار هم نَفَس چون من نداند هیچ کس * ماهی که بر خشک اوفتد ، قیمت بداند آب را",
        "text": "همانطور که ماهی هنگامِ روی خشکی افتادن ، قدرِ آب را می داند . من نیز ارزش یارِ هم نَفَس را که برای من مثلِ ارزشِ آب برای ماهی است ، بهتر از هر کس می دانم . من برای زنده ماندن به یار و همدم نیازمندم . همانطور که ماهی به آب نیاز دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2419,
        "beyt": "وقتی در آبی تا میان ، دستی و پایی می زدم * اکنون همان پنداشتم دریای بی پایاب را",
        "text": "روزگاری در آبی کم عمق که تا کمرم بیش نبود دست و پا می زدم و خود را می رهانیدم . افسوس که به خطا ، دریای ژرف و بی پایاب عشق را همان آبِ کم عمق پنداشتم . یعنی تصوّر می کردم که می توان در بحرِ عشق هم دست و پایی زد و خود را نجات داد ولی افسوس که در آن غرق شدم و مجالِ دست و پا زدنی برایم باقی نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2420,
        "beyt": "امروز حالا غرقه ام ، تا با کناری اوفتم * آنگه حکایت گویمت درد دل غرقاب را",
        "text": "اینک که غرقۀ این دریایم ، باش تا آب مرا به ساحل اندازد . آنگاه دردِ دلِ خویش را از آن غرقاب و گرداب برایت بیان خواهم کرد . یعنی عاشق نمی تواند احوالِ عشق را در زمانِ غلبۀ شوق بیان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2421,
        "beyt": "گر بی وفایی کردمی ، یَرغو به قاآن بردمی * کآن کافر اعدا می کُشد ، وِاین سنگ دلِ احباب را",
        "text": "اگر پیمان شکن و بی وفا بودم ، دادخواهی به نزدِ حاکم می بردم بدین مضمون که آن حاکمِ بی دین ، دشمنان را از پای درمی آورد و این محبوبِ سنگدل ، دوستان را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2422,
        "beyt": "فریاد می دارد رقیب از دستِ مشتاقان او * آوازِ مطرب در سرا زَحمت بُوََد بَوّاب را",
        "text": "نگهبان و مراقبِ معشوق از دستِ عاشقان و شیفتگان او به ستوه آمده است . همانطور که آوای رامشگران در کاخ ، نگهبانان را به زحمت می اندازد . ( احتمالاََ از آن روی که مردم برای لذّت بردن از نوای موسیقی به کاخ روی می آوردند ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2423,
        "beyt": "سعدی ، چو جَورش می بری ، نزدیک او دیگر مرو * ای بی بصر ، من می روم ؟ او می کشد قُلّاب را",
        "text": "ناصح به سعدی می گوید : ای سعدی ، وقتی او به تو ستم روا می دارد ، پس دیگر به نزدِ او مرو . سعدی پاسخ می دهد : ای کور دل ، مگر من به نزد او می روم ؟ او مرا چون ماهی به دام افکنده و قلّاب را می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2424,
        "beyt": "مشتاقی و صبوری از حد گذشت یارا * گر تو شکیب داری ، طاقت نماند ما را",
        "text": "ای یار عاشقی و شکیبایی ما از اندوه بیرون شد . اگر تو تاب شکیبایی داری ، ما توانِ تحملِ دوری از تو را نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2425,
        "beyt": "باری ، به چشم احسان در حال ما نظر کن * کز خوان پادشاهان راحت بُوَد گدا را",
        "text": "ای یار ، از آنجا که گدایان از خوان پادشاهان آسایش می یابند ، تو نیز که پادشاهِ کشورِ حُسنی ، یک بار به دیدۀ لطف بر ما که نیازمند لطف تو هستیم ، نظری بیفکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2426,
        "beyt": "سلطان که خشم گیرد بر بندگان حضرت * حکمش رسد ، ولیکن حدّی بُوَد جفا را",
        "text": "اگر پادشاهی بر بندگان درگاهِ خویش خشم گیرد بر این کار تواناست . اما ظلم و ستم نیز اندازه ای دارد . یعنی ای معشوقی که پادشاه کشور حُسن و زیبایی هستی ، با اینکه می توانی بر ما خشم بگیری ولی بیش از این بر ما ستم روا مدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2427,
        "beyt": "من بی تو زندگانی ، خود را نمی پسندم * کآسایشی نباشد بی دوستان بقا را",
        "text": "من نمی پسندم که بی تو زنده باشم زیرا در زندگی بدون دوستان ، آسایشی وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2428,
        "beyt": "چون تشنه جان سپردم ، آنگه چه سود دارد * آب از دو چشم دادن بر خاکِ من گیا را ؟",
        "text": "وقتی محروم از تو و تشنه ، جان دادم . چه سودی دارد که با دو چشم گریان ، گیاهِ سریرآورده از گورم را آبیاری کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2429,
        "beyt": "حال نیازمندی در وصف می نیاید * آنگه که باز گردی ، گویم ماجرا را",
        "text": "چگونگی و احوال نیاز ما به تو وصف ناپذیر است . هنگامی که تو باز آمدی ، این ماجرا را بیان خواهیم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2430,
        "beyt": "بازآ و جان شیرین از من ستان به خدمت * دیگر چه برگ باشد درویش بی نوا را ؟",
        "text": "باز آ و جان شیرین مرا به مانند تحفه ای بپذیر زیرا درویش بینوایی چون من ، زادِ دیگری برای تقدیم کردن ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2431,
        "beyt": "یارب ، تو آشنا را مهلت دِه و سلامت * چندان که باز بیند دیدارِ آشنا را",
        "text": "خدایا به عاشق آنقدر که بتواند دیدار معشوق را باز بیند . سلامت و فرصت عنایت فرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2432,
        "beyt": "نَه مُلک پادشا را در چشمِ خوب رویان * وَقعی است ای برادر ، نه زهد پارسا را",
        "text": "ای برادر ، در نظر زیبا رویان ، نه فرمانروایی سلاطین ارزش و اعتباری دارد و نه پرهیزِ پارسایان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2433,
        "beyt": "ای کاش برفتادی بُرقَع ز روی لیلی * تا مدُعی نماندی مجنون مبتلا را",
        "text": "ای کاش نقاب و روی بندِ لیلی از روی چهره اش فرو می افتاد و همگان چهرۀ زیبای او را می دیدند تا دیگر برای مجنونِ گرفتارِ عشق ، هیچ ملامتگری باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2434,
        "beyt": "سعدی ، قلم به سختی رفته ست و نیکبختی * پس هر چه پیشت آید ، گردن بِنِه قضا را",
        "text": "ای سعدی ، قلمِ سرنوشتِ ، سعادت تو را در تحمل سختی ها رقم زده است . پس هر چه را که برایت پیش می آید ، بپذیر و در برابر حکمِ الهی تسلیم باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2435,
        "beyt": "پیش ما رسم ، شکستن نبُوَد عهدِ وفا را * الله الله ، تو فراموش مکن صحبتِ ما را",
        "text": "شکستن پیمان وفاداری در نزدِ ما رسم نیست . برای خدا ، برای خدا ، مصاحبت و دوستی با ما را از خاطر مبر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2436,
        "beyt": "قیمتِ عشق نداند ، قدمِ صدق ندارد * سست عهدی که تحمّل نکند بار جفا را",
        "text": "سست پیمانی که بار جفای معشوق را تحمل نمی کند ، ارزش عشق را درنمی یابد و در راه عشق صادقانه گام برنمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2437,
        "beyt": "گر مخیّر بکنندم به قیامت که چه خواهی * دوست ما را و ، همه نعمتِ فردوس ، شما را",
        "text": "اگر مرا در گزینش هر دو عالم مختار کنند و آزاد گذارند . می گویم ما دوست را برمی گزینیم و همۀ نعمت های بهشتی را به شما وامی گذاریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2438,
        "beyt": "گر سرم می رود از عهد تو سر باز نپیچم * تا بگویند پس از من که به سر بُرد وفا را",
        "text": "اگر سرم برود . از پیمانی که با تو بسته ام باز نمی گردم تا پس از مردنم بگویند که سعدی پیمان خویش را چه نیک به پایان برد و استوار بر سر پیمان خویش باقی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2439,
        "beyt": "خُنُک آن درد که یارم به عیادت به سرآید * دردمندان به چنین درد نخواهند دوا را",
        "text": "چه خوش است دردی که یار را برای عیادت بر سرِ بالینم آورد . بی تردید ، عاشقان دردمند برای چنین دردی ، دوا نمی طلبند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2440,
        "beyt": "باور از مات نباشد ، تو در آیینه نگه کن * تا بدانی که چه بوده ست گرفتارِ بلا را",
        "text": "اگر گرفتاری ما را باور نمی داری ، در آینه به چهره خویش بنگر تا دریابی که زیبایی تو بر سرِ گرفتاران بلای عشق چه آورده است . خلاصه بدانی که چه قدر زیبایی و چه قدر بی تاب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2441,
        "beyt": "از سرِ زلفِ عروسانِ چمن دست بدارد * به سرِ زلفِ تو گر دست رسد باد صبا را",
        "text": "اگر بادِ صبا بتواند بر سرِ زلفِ تو بوزد و آن را لمس کند . دیگر توجهی به سرِ زلفِ عروسان چمن ( گُل ها ) نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2442,
        "beyt": "سرِ انگشتِ تحیّر بگزد عقل به دندان * چون تأمل کند این صورتِ انگشت نما را",
        "text": "عقل اگر در چهرۀ مشهور به زیبایی تو با تأمل و دقت بنگرد . سرِ انگشتِ خویش را به نشانۀ حیرت از زیبایی باورنکردنی تو به دندان خواهد گزید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2443,
        "beyt": "آرزو می کندم شمع صفت پیشِ وجودت * که سراپای بسوزند منِ بی سر و پا را",
        "text": "آرزویم این است که در مقابل وجود تو ، منِ بی سر و پا و بی قدر را ، سراپا مانند شمع بسوزانند و فدای وجود تو سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2444,
        "beyt": "چشم کوته نظران بر ورق صورت خوبان * خط همی بیند و ، عارف قلمِ صنعِ خدا را",
        "text": "دیدگان مردم کوته بین و غافل بر چهرۀ خوبان ، خط می بیند . در حالی که چشم عارف بر همان ورق ، صنع خدای را مشاهده می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2445,
        "beyt": "همه را دیده به رویت نگران است ، ولیکن * خودپرستان ز حقیقت نشِناسند هوا را",
        "text": "همگان به روی تو چشم دوخته اند و بر آن می نگرند . امّا نظّارگان خود پرست قادر به پنهان کردن هوای نَفسِ بدفرمای خود نیستند و هوس را از عشق حقیقی بازنمی شناسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2446,
        "beyt": "مهربانی ز من آموز و ، گَرَم عمر نمانَد * به سرِ تربت سعدی بطلب مِهرگیا را",
        "text": "مهربانی و مهرورزی را از من بیاموز و چنانچه عمرم برای این آموزش یاری نکند . پس از مرگم خواهی دید که مهرگیا از گورم خواهد رویید . یعنی با قلبی آکنده از عشق و مهر جهان فانی را ترک کرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2447,
        "beyt": "هیچ هشیار ملامت نکند مستی ما را * قُل لِصاحِِ تَرَکَ الناسَ مِنَ الوَجدِ سُکارا",
        "text": "هیچ انسان عاقل و هوشیاری ، ما را به خاطر مستی عشق سرزنش نمی کند . به هوشیار بگو که سرمستانی را که در اثر مستی به وجد آمده اند ، به حال خود واگذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2448,
        "beyt": "شبِ فِراق نخواهم دواجِ دیبا را * که شب دراز بُوَد خوابگاهِ تنها را",
        "text": "در شبِ جدایی از یار ، بستر حریر به کارم نمی آید . زیرا شب در خوابگاه عاشقِ تنها به درازا می کشد و بودن لحافِ حریر موجب خوابِ آرام نخواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2449,
        "beyt": "ز دست رفتنِ دیوانه عاقلان دانند * که احتمال نمانده ست ناشکیبا را",
        "text": "فقط عاقلان می دانند که عاشق دیوانه چگونه بی قرار و پریشان شده است ، چرا که آدم بی قرار و ناشکیبا نمی تواند این را دریابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2450,
        "beyt": "گرش بینی و دست از ترنج بشناسی * روا بُوَد که ملامت کنی زلیخا را",
        "text": "اگر یوسف را ببینی و شیفته نشوی و دستِ خویش را نبری ، آنگاه می توانی زلیخا را از عشق یوسف سرزنش نمایی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2451,
        "beyt": "چنین جوان که تویی ، بُرقعی فرو آویز * وگرنه ، دل برود پیرِ پای برجا را",
        "text": "بدینسان که تو جوان و زیبایی ، لازم است روی بندی بر چهره بیاویزی ، وگرنه پیرِ استوار و مقاوم نیز دل از کف می دهد و عاشق می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2452,
        "beyt": "تو آن درختِ گُلی ، کِاعتدالِ قامت تو * ببُرد قیمت سروِ بلند بالا را",
        "text": "تو از لحاظِ زیبایی به سانِ آن درختِ گُلی هستی که راستی و تناسب قد و قامت ، سروِ بلند بالا را بی قدر کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2453,
        "beyt": "دگر به هر چه تو گویی ، مخالفت نکنم * که بی تو عیش میسر نمی شود ما را",
        "text": "دیگر با هر چیزی که بگویی یا بخواهی ، مخالفت نشان نمی دهم . زیرا بدون تو شادی برای ما مهیّا نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2454,
        "beyt": "دو چشم باز نهاده ، نشسته ام همه شب * چو فرقدین و ، نگه می کنم ثریا را",
        "text": "در تمام طول شب بیدار نشسته و دیدگانِ خویش را به سانِ فرقدین باز نگه داشته و خوشۀ پروین را می نگرم ، یعنی انتظار می کشم .  دو چشم به غرقدین تشبیه شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2455,
        "beyt": "شبی و شمعی و جمعی ، چه خوش بُوَد تا روز * نظر به روی تو ، کوریّ چشمِ اعدا را",
        "text": "چه خوش است که در شبی و در پرتو شمعی من و تو با هم باشیم ، و به کوری چشمِ دشمنان ، من تا سحرگاه به چهره ات بنگرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2456,
        "beyt": "من از تو پیشِ که نالم ؟ که در شریعتِ عشق * معافِ دوست بدارند قتلِ عمدا را",
        "text": "من از دستِ تو به نزدِ چه کسی شکایت برم ؟ زیرا می دانم که در قانون و مذهبِ عشق ، محبوب را حتی به خاطر قتل عمدیِ عاشق مواخذه نمی کنند و می بخشایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2457,
        "beyt": "تو همچنان دل شهری به غمزه ای ببری * که بندگانِ بنی سعد ، خوانِ یغما را",
        "text": "تو دل مردم شهر را با ناز و غمزه ات چنان می ربایی که گویی بندگان بنی سعد ابوبکر بن سعد زنگی ، سفره عام را غارت می کنند و اثری از آن خوان باقی نمی گذارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2458,
        "beyt": "در این روش که تویی ، بر هزار چون سعدی * جفا و جور توانی ، ولی مکن یارا",
        "text": "تو با این شیوه ای که در پیش گرفته ای ، می توانی بر هزار عاشق چون سعدی جور و جفا روا داری . اما ای یار ، چنین مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2459,
        "beyt": "اگر تو فارغی از حالِ دوستان ، یارا * فراغت از تو میسّر نمی شود ما را",
        "text": "ای یار ، اگر تو به حالِ دوستان نمی اندیشی ، برای ما آسودگی از تو مقدور نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2460,
        "beyt": "تو را در آینه دیدن جمالِ طلعتِ خویش * بیان کند که چه بوده ست ناشکیبا را",
        "text": "اگر تو آیینه ای به دست بگیری و زیبایی رخسارت را در آن بنگری ، درمی یابی که چرا دوستار تو ، بی تاب و ناشکیباست . یعنی دلیل بی تابی عاشق دیدن زیباییِ چهرۀ توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2461,
        "beyt": "بیا که وقتِ بهار است ، تا من و تو به هم * به دیگران بگُذاریم باغ و صحرا را",
        "text": "اگنون که فصلِ بهار است ، بیا تماشای باغ و صحرا را به دیکران واگذاریم و با هم بودن را به گلگشت و تماشای باغ و صحرا برتری دهیم و از بهار عاشقی لذّت ببریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2462,
        "beyt": "به جایِ سروِ بلندِ ایستاده بر لبِ جوی * چرا نظر نکنی یارِ سرو بالا را",
        "text": "چرا آدمی باید آنقدر بی ذوق باشد که به جای پرداختن به سروِ بالای معشوق به سروِ ایستاده بر لب جوی نظر افکند ؟ یعنی سروِ بلتد ایستاده بر لب جوی از آنِ دیگران و سروِ قامتِ معشوق از آنِ ما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2463,
        "beyt": "شمایلی که در اوصافِ حُسنِ ترکیبش * مجالِ نطق نمانَد زبانِ گویا را",
        "text": "آن قد و قامت و رخساری که زبان گویا نمی تواند در وصفِ زیبایی و ترکیبش سخن بگوید . یا زبان قادر به توصیف و بیان زیبایی او نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2464,
        "beyt": "که گفت در رُخِ زیبا نظر خطا باشد ؟ * خطا بُوَد که نبینند روی زیبا را",
        "text": "چه کسی می گوید که نگریستن به چهرۀ زیبا ، خطاست ؟ برعکس ، ندیدن روی زیبا و محروم ماندن از تماشای زیبایی خطاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2465,
        "beyt": "به دوستی که اگر زهر باشد از دستت * چنان به ذوقِ ارادت خورم که حلوا را",
        "text": "سوگند به دوستی که اگر زهر از دستِ تو بنوشم ، یعنی تو آن را به من بدهی . چنان با میل و اشتیاق می خورم که گویی حلواست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2466,
        "beyt": "کسی ملامتِ وامق کند به نادانی * حبیب من ، که ندیده ست رویِ عذرا را",
        "text": "ای محبوب من ، فقط کسی که روی عذرا را ندیده است ، می تواند از سرِ نادانی ، وامق را به خاطرِ دوست داشتن عذرا سرزنش کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2467,
        "beyt": "گرفتم آتشِ پنهان خبر نمی داری * نگاه می نکنی آبِ چشمِ پیدا را ؟",
        "text": "گیرم که از سوز و گداز درونم آگاهی نداری و آن را نمی بینی ، آیا اشک آشکارم را هم که بیانگر آتش پنهان دل است ، مشاهده نمی کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2468,
        "beyt": "نگفتمت که به یغما رود دلت ، سعدی * چو دل به عشق دهی دلبرانِ یغما را ؟",
        "text": "ای سعدی ، آیا به تو نگفتم که اگر به دلربایان یغما دل سپاری و عاشق آنان شوی ، دلت غارت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2469,
        "beyt": "هنوز با همه دَردم امید درمان است * که آخری بُوَد آخر ، شبان یلدا را",
        "text": "هنوز هم با وجودِ این همه درد ، از مداوا شدن امید نگسسته ام . زیرا همانطور که سرانجام ، شب های دراز پایان می پذیرد ، دردِ من نیز درمان می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2470,
        "beyt": "رویِ تو خوش می نماید آینۀ ما * کآینه پاکیزه است و روی تو زیبا",
        "text": "ما به سان آینه ای هستیم که چهره تو را به خوبی باز می تابیم . زیرا آینۀ ما ، صاف و پاکیزه و چهره تو زیبا و نمودنی است .  دراین بیت ما ، به آینه تشبیه شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2471,
        "beyt": "چون مِی روشن در آبگینۀ صافی * خویِ جمیل از جمالِ رویِ تو پیدا",
        "text": "همانطور که میِ بی غش و روشن از درونِ شیشۀ صافی به خوبی نمایان می گردد . خصائلِ پسندیده تو نیز از زیبایی چهره ات آشکارا متجلّی است .  . در این بیت ، خوی زیبای معشوق در حالی که از جمال او نمایان است ، به میِ روشن در آبگینۀ صافی ، تشبیه شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2472,
        "beyt": "هر که دَمی با تو بود یا قدمی رفت * از تو نباشد به هیچ روی ، شکیبا",
        "text": "هر کس لحظه ای با تو به سر برد و یا به اندازه گامی با تو همراه باشد ، از آن پس به هیچ حال تابِ شکیبایی نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2473,
        "beyt": "صیدِ بیابان سَر از کمند بپیچد * ما همه پیچیده در کمندِ تو عمدا",
        "text": "هیچ حیوانِ شکاری ای پذیرای کمند نمی شود و سر از آن می پیچد . اما ما صیدِ رامی هستیم که به عمد ، خود را در کمند تو اسیر می کنیم . یعنی ما مشتاقانه و آگاهانه اسیر توایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2474,
        "beyt": "طایرِ مسکین که مِهر بست به جایی * گر بکُشَندش نمی رود به دگر جا",
        "text": "پرنده مسکین وقتی به جایی دل بست مثل دل بستن کبوتران به حرم ، دیگر حتی به قیمت جانش هم حاضر نیست به جای دیگری برود . ما دل بستۀ توایم و تا پای جان ایستاده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2475,
        "beyt": "غیرتم آید شکایت از تو به هر کس * دردِ اَحبّا نمی برم به اَطبّا",
        "text": "غیرتم قبول نمی کند که از تو پیشِ دیگران شکوه کنم . بنابراین دردی را که دوستان موجب آن هستند ، برای درمان به طبیبان عرضه نمی دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2476,
        "beyt": "برخیِ جانت شوم ، که شمعِ افق را * پیش بمیرد چراغدانِ ثریّا",
        "text": "فدای جانت گردم ، درست همان طور که چراغدان ثریا ، یعنی خودِ خوشۀ پروین ، پیش مرگ خورشید می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2477,
        "beyt": "گر تو شکرخنده آستین نَفِشانی * هر مگسی طوطی ای شوند شکرخا",
        "text": "اگر تو که شکرین می خندی ، برای راندن مگس ها ، یعنی مدعیان سودجو از گردِ خویش ، آستین نفشانی . هر مگسی خود را طوطی شکرخایی می پندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2478,
        "beyt": "لعبتِ شیرین اگر تُرش ننِشیند * مدّعیانش طمع کنند به حلوا",
        "text": "همانگونه که اگر معشوقِ شیرین حرکات خشمگین ننشیند و مدعیان را از خود نراند . آنان به بهره مندی از شیرینی او طمع می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2479,
        "beyt": "مردِ تماشایِ باغِ حُسنِ تو سعدی است * دست ، فرومایگان بَرند به یغما",
        "text": "فقط سعدی از باغِ زیبایی تو به تماشایی بسنده می کند و در خورِ آن است . والا خسیسان و فرومایگان به جای تماشا دست به یغما دراز خواهند کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2480,
        "beyt": "ای نَفَسِ خُرَمِ بادِ صبا * از بَرِ یار آمده ای ، مرحبا",
        "text": "ای نفحۀ روح بخش باد سحرگاهی ، آفرین بر تو که از برِ یار آمده ای و بوی خوش با طراوت حاصل هم جواری با یار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2481,
        "beyt": "قافلۀ شب ، چه شنیدی ز صبح ؟ * مرغِ سلیمان ، چه خبر از سبا ؟",
        "text": "ای کاروان شب ، از صبح وصال معشوق جه خبر داری ؟ و ای هدهد باد صبا ، از شهر سبا ، سرزمین معشوق چه پیامی آوردی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2482,
        "beyt": "بر سرِ خشم است هنوز آن حریف ؟ * یا سُخَنی می رود اندر رِضا ؟",
        "text": "آیا آن یار و مصاحب ، هنوز از من خشمگین است ؟ یا از رضا و خشنودی ، گفتگویی به میان می آید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2483,
        "beyt": "از درِ صلح آمده ای یا خِلاف ؟ * با قدمِ خوف روم یا رجا ؟",
        "text": "ای بادِ صبا ، پیام آور صلح و آرامشی یا ناسازگاری ؟ و اینک من با ترس به سویش بروم یا با امیدواری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2484,
        "beyt": "بارِ دگر گر به سرِ کویِ دوست * بگذری ای پیکِ نسیمِ صبا",
        "text": "ای یار ملایم صبحگاهی که قاصد کوی یاری ، اگر دوباره بر سرِ کوی محبوب گذر کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2485,
        "beyt": "گو رَمَقی بیش نماند از ضعیف * چند کُند صورتِ بی جان بقا ؟",
        "text": "پیام مرا به او برسان و بگو که از منِ ضعیف ، جز نیم جانی باقی نمانده است . به راستی کالبد بی جان من ، یعنی جسمِ من دور از تو که در حکمِ جان هستی ، چه قدر می تواند بقا و دوام داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2486,
        "beyt": "آن همه دلداری و پیمان و عهد * نیک نکردی که نکردی وفا",
        "text": "ای یار ، پس از آن همه دلبری و عهد و پیمان ، کارِ درستی نکردی که وفای خویش را به سر نبردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2487,
        "beyt": "لیکن اگر دورِ وصالی بُوَد * صلح فراموش کند ماجرا",
        "text": "اما در صورتی که زمانی برای پیوستگی و وصال وجود داشته باشد . صلح و آشتی تو با من این رویداد را به دست فراموشی خواهد سپرد و از یادِ من خواهد برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2488,
        "beyt": "تا به گریبان نرسد دستِ مرگ * دست ز دامن نکنیمت رها",
        "text": "تا دستِ احل گریبان مرا نگیرد و زمان مرگ فرا نرسد . ای معشوق ، دست از دامنت برنمی دارم و رهایت نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2489,
        "beyt": "دوست نباشد به حقیقت ، که او * دوست فراموش کند در بلا",
        "text": "آن کسی که دوست را در محنت و گرفتاری فراموش کند ، حقیقتاََ دوست نیست . ( دوست حقیقی نیست ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2490,
        "beyt": "خستگی اندر طلبت راحت است * درد کشیدن به امید دوا",
        "text": "در راه طلب کردن تو هر جراحتی که به طالب وارد آید ، عین راحت است . همچنانکه کسی به امید رسیدن به دارو ، درد را تحمل می کند . مصراع دوم ، تمثیلی است برای تأکید معنی مصراع اول .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2491,
        "beyt": "سر نتوانم که برآرم چو چنگ * ور چو دفم پوست بدرّد قفا",
        "text": "من همانند چنگ قادر به بلند کردن سر و اعتراض کردن نیستم . حتی اگر پوستم بر اثر سیلی ضربه هایی که بر من نواخته می شود مثل دف از هم بدرد .  . در این بیت شاعر به چنگ و دف تشبیه شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2492,
        "beyt": "هر سحر از عشق دَمی می زنم * روزِ دگر می شنوم بر ملا",
        "text": "هر بامدادی که از عشق سخن می گویم . روز دیگر ، آن اظهار عشق را آشکارا از دیگران می شنوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2493,
        "beyt": "قصۀ دردم همه عالَم گرفت * در که نگیرد نَفَسِ آشنا ؟",
        "text": "داستان دردِ عشقم همه جهان را فرا گرفت ، نفسِ آشنا در چه کسی تاثیر نمی کند ؟ ( چه کسی می تواند از تاثیر نفسِ آشنای سعدی در امان بماند ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2494,
        "beyt": "گر برسد ناله سعدی به کوه * کوه بنالد به زبانِ صدا",
        "text": "اگر ناله سعدی به کوه برسد ، کوه با زبان پژواک ، آن ناله را منعکس خواهد کرد . ( کوه هم از نالۀ سعدی متأثر می شود ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2495,
        "beyt": "اولِ دفتر به نامِ ایزدِ دانا * صانعِ پروردگار ، حیِ توانا",
        "text": "آغاز دفتر به نام خداوندی که آفرینندۀ پرورانده و دانای همواره زنده و لایزال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2496,
        "beyt": "اکبر و اعظم ، خدای عالَم و آدم * صورتِ خوب آفرید و سیرت زیبا",
        "text": "به نام خداوندی مهتر و بزرگوارتر ، آفریدگار گیتی و انسان ، که بیرون و ظاهر را پسندیده و درون و باطن را نیکو آفرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2497,
        "beyt": "از درِ بخشندگی و بنده نوازی * مرغ ، هوا را نصیب و ماهی ، دریا",
        "text": "از رهگذر داد و دهش خویش ، بهره و نصیب مرغ هوا و ماهی دریا را می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2498,
        "beyt": "قسمتِ خود می خورند مُنعِم و درویش * روزیِ خود می بَرند پشّه و عنقا",
        "text": "توانگر و درویش ، هر یک به بهرۀ خویش دست می یازند و پشّه ، ناتوان ترین حشره و عنقا ، تندپروازترین و قدرت مندترین پرنده ، هر کدام رزقِ مقسوم خود را می خورند . یعنی روزی مقدّر است . [ قسمت = بهره و نصیب . منعم = مال دار و توانگر . درویش= فقیر و تهی دست . عنقا = سیمرغ ، پرنده ای است افسانه ای که در داستانهای ملی ایران بر کوه البرز می زیست ولی برخی متون محلِ آن را کوهِ قاف نوشته اند ( فرهنگ اشارات )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2499,
        "beyt": "حاجتِ موری به علمِ غیب بداند * در بُنِ چاهی به زیرِ صَخرۀ صَمّا",
        "text": "خداوند از طریق آگاهی بر نهانی ها ، بر نیاز موری که در قعر چاهی و در زیر صخره ای سخت و درشت زندگی می کند ، آگاهی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2500,
        "beyt": "جانور از نُطفه می کند ، شکر از نی * برگِ تر از چوبِ خشک و ، چشمه ز خارا",
        "text": "او با توانایی خویش نطفه را به موجودی زنده تبدیل می کند و از نی ، شکر می آفریند و بر چوب خشک درختان برگ تر و تازه می رویاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2501,
        "beyt": "شربتِ نوش آفرید از مگسِ نحل * نخلِ تناور کند ز دانه خرما",
        "text": "زنبور عسل را به ایجاد عسل شیرین وامی دارد و دانه کوچک خرما را به نخلی تنومند مبدل می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2502,
        "beyt": "از همگان بی نیاز و بر همه مشفق * از همه عالم نهان و بر همه پیدا",
        "text": "خداوند به هیچ آفریده ای نیازمند نیست و بر همگان دل می سوزاند . در عین پنهان بودن از دید آدمیان ، در دلِ همگان حضور دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2503,
        "beyt": "پرتوِ نورِ سُرادِقاتِ جلالش * از عظمت ، ماورای فکرتِ دانا",
        "text": "تاب و روشنایی سراپردۀ بزرگی او ، آنچنان سترگ و خیره کننده است که اندیشه دانایان بدان راه نمی یابد و درک ، آن را برنمی تابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2504,
        "beyt": "خود نه زبان در دهانِ عارفِ مدهوش * حمد و ثنا می کند ، که موی ، بر اعضا",
        "text": "تنها زبان عارفِ سرگشته و حیران نیست که او را می ستاید بلکه هر مویی که بر عضوی رُسته ، زبانی است برای ستایش او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2505,
        "beyt": "هر که نداند سپاسِ نعمتِ امروز * حیف خورد بر نصیبِ رحمتِ فردا",
        "text": "هر کس سپاسگزار نعمت دنیایی خویش نباشد . از بهره های اخروی بی نصیب می ماند و بر بی بهرگی خویش حسرت خواهد خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2506,
        "beyt": "بار خدایا مُهیمنی و مُدَبّر * وز همه عیبی مقدّس و مُبَرّا",
        "text": "پروردگارا ، تو آدمیان را از ترس در امان می داری و چاره گر و کارساز امور ایشان هستی . از تمام نقص ها منزهی و تهمت کاستی بر تو روا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2507,
        "beyt": "ما نتوانیم حقِ حمدِ تو گفتن * با همه کَرّ و بیانِ عالَمِ بالا",
        "text": "خدایا ، ما به اتفاق تمام فرشتگان مقرب جهان برین توانایی آن را نداریم که تو را آنچنان که در خور توست ، سپاس گوییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2508,
        "beyt": "سعدی از آنجا که فهمِ اوست سخن گفت * ورنه کمال تو ، وهم کی رسد آنجا ؟",
        "text": "سعدی به قدر فهم خود در باب تو سخن گفت . و گرنه حتی نیروی واهمۀ بشری هم قادر به درک کمال تو نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2509,
        "beyt": "ای یوسفِ خوش نامِ ما ، خوش می روی بر بامِ ما * ای دَر شکسته جامِ ما ، ای بَردَریده دامِ ما",
        "text": "ای معشوقی که نام و آوازه ای نیک داری ، وجودِ ما را به تسخیر درآورده ای . و جام هستی کاذب ما را در هم شکسته ای و دام های تعیّنات و هویّاتِ موهوم ما را از هم پاره کرده ای . و منِ حقیقی ما را از این دام ها که از تار و پودِ خیالاتِ یاوه تنیده شده رهانیده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Saadi"
    },
    {
        "id": 2510,
        "beyt": "ای نورِ ما ، ای سورِ ما ، ای دولتِ منصورِ ما * جوشی بِنِه در شورِ ما ، تا مَی شود انگورِ ما",
        "text": "ای معشوقی که وجود ما را روشن کرده ای ، و ای که مایه شادمانی حقیقی ما هستی . و ای دولت و سعادت پیروز ما ، از آتش محبّت خود جوششی به حالت شوریدگی ما بگذار تا انگور ما به شراب تبدیل گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2511,
        "beyt": "ای دلبر و مقصودِ ما ، ای قبله و معبودِ ما * آتش زدی در عودِ ما ، نظّاره کن در دودِ ما",
        "text": "ای که دلِ ما را به محبّت برده ای و مقصود و منظور ما هستی ، ای معشوقی که قبله و معبود ما شده ای . در چوب تیرۀ وجودِ ما آتش عشق افکنده ای . اینک دودِ برخاسته از وجودمان را تماشا کن . یعنی به آثاری که عشق در ما پدید می آورد عنایت فرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2512,
        "beyt": "ای یارِ ما ، عیّارِ ما ، دامِ دلِ خَمّارِ ما * پا وامَکش از کارِ ما ، بِستان گِرو دستارِ ما",
        "text": "ای یاور ما ، ای جوانمرد ما ، ای که دامی شده ای برای دلِ مستِ ما . از کارِ عاشقی ما کناره مگیر ، دستار و عمّامۀ ما را گروگان بگیر . یعنی ما را از هستی کاذب و مجازی خود از جمله عناوین عالِمانه و فقیهانه ای که داریم رهایی بده . چرا که همۀ این امور از مصادیق جاه و از موانع راهِ سلوک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2513,
        "beyt": "در گِل بمانده پایِ دل ، جان می دهم چه جایِ دل * وز آتشِ سودایِ دل ، ای وایِ دل ، ای وایِ ما",
        "text": "پایِ دلِ ما در عشق حضرت معشوق درمانده و زمین گیر شده است و در راه معشوق ، دل که می دهم هیچ ، حتّی جان هم می دهم . و از آتش عشق دل ، وای بر دل ، وای بر ما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2514,
        "beyt": "ای دل چه اندیشیده ای در عذرِ آن تقصیرها * زآن سویِ او چندان وفا ، زین سویِ تو چندین جَفا",
        "text": "ای دل ، در بارۀ گناهانی که مرتکب شده ای چه خیال کرده ای ؟ خدا این همه وفاداری در رحمتش نشان می دهد و تو با گناهانت جفاکاری می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2515,
        "beyt": "زآن سویِ او چندان کرَم ، زین سو خلافِ بیش و کم * زآن سویِ او چندان نِعَم ، زین سویِ تو چندین خطا",
        "text": "از بارگاه حضرت معشوق این همه بزرگواری و بخشش صورت می گیرد . امّا از سوی ما بندگان ، گناه و عصیان و افراط و تفریط انجام می شود . نیز از بارگاه آن معشوق یگانه این همه نعمت می رسد ، و حال آنکه از سوی من و تو ، گناهانی فراوان به بارگاه شکوهمند او درمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2516,
        "beyt": "زین سویِ تو چندین حَسَد ، چندین خیال و ظنِّ بَد * زآن سویِ او چندان کشِش ، چندان چَشِش ، چندان عطا",
        "text": "من و تو این همه حسد می ورزیم و به این و آن و یا حتّی به خداوند گمان بَد می بریم . امّا از بارگاه معشوقِ یگانه ، این همه جَذَبات و اذواق روحانی و مواجید آسمانی و دهش های معنوی و مادّی می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2517,
        "beyt": "چندین چَشِش از بهرِ چه ؟ تا جانِ تلخت خوش شود * چندین کشِش از بهرِ چه ؟ تا در رسی در اولیا",
        "text": "چرا حضرت معشوق این همه به تو جاذبه نشان می دهد ؟ برای آنکه جانِ تلخ تو را شیرین کند . تا با این شیرینی درونی به مقام اولیای الهی برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2518,
        "beyt": "از بَد پشیمان می شوی ، الله گویان می شوی * آن دَم تو را او می کشد ، تا وارهاند مر تو را",
        "text": "در ابتدا گناهی مرتکب می شوی و از ارتکاب  آن زشتی ، پشیمان می گردی و مدام خدایا ، خدایا ، می گویی و همان لحظه که دچار پشیمانی شده ای خدا تو را به سوی خود می کشد تا تو را از رنج پشیمانی یا دایرۀ گناه نجات دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2519,
        "beyt": "از جُرم ترسان می شوی ، وز چاره پُرسان می شوی * آن لحظه ترساننده را با خود نمی بینی چرا ؟",
        "text": "از گناهی که مرتکب شده ای پریشان می شوی و راه چاره گناه و جبران آن را جستجو می کنی . حالا چرا آن کسی که تو را از گناه پریشان و ترسان کرده و در کنار توست او را نمی بینی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2520,
        "beyt": "گر چشمِ تو بربَست او ، چون مُهره ای در دستِ او * گاهت بغلتاند چنین ، گاهی ببازد در هوا",
        "text": "این حضرت معشوق است که گاهی چشمانت را می بندد و تو به دام گناه می افتی . و خلاصه مانند مهره ای هستی در دستِ مشیّت او . گاهی تو را اینگونه می غلطاند و گاهی در هوا می افکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2521,
        "beyt": "گاهی نهد در طبعِ تو ، سودای سیم و زرّ و زن * گاهی نهد در جانِ تو ، نورِ خیالِ مصطفی",
        "text": "در ادامه بیت قبل : گاهی در دلت میل به طلا و نقره و مادّیات می گذارد و گاهی در دلت پرتو نور محمّدی می نهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2522,
        "beyt": "این سو کشان سوی خوشان ، زآن سو کشان با ناخوشان * یا بگذرد یا بشکند کشتی در این گرداب ها",
        "text": "در ادامه بیت قبل : اینجاست که آدمی میان دو راهه قرار می گیرد . از یک طرف آدمی به سوی خیر و نیکی و احوال خوش کشیده می شود و از طرف دیگر به سوی بَدی و احوال بَد کشانده می گردد . و در این حال کشتی وجود آدمی یا از این گرداب هولناک به سلامت می رهد و یا در میان امواج طوفندۀ آن در هم شکسته می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2523,
        "beyt": "چندان دعا کن در نهان ، چندان بنال اندر شبان * کز گنبدِ هفت آسمان در گوشِ تو آید ندا",
        "text": "شبانگاهان و به نهان چنان دعا و زاری کن که از هفت آسمان ، یعنی از مرتبۀ الهی ندای اجابت دعای تو به گوش باطنی ات برسد . یعنی هم فراوان دعا کن و هم خالصانه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2524,
        "beyt": "بانگِ شُعیب و ناله اش ، و آن اشکِ همچون ژاله اش * چون شد ز حد ، از آسمان آمد سحرگاهش ندا :",
        "text": "در ادامه بیت قبل : مثلاََ شعیب چنان با اخلاص دعا و زاری می کرد که ندای حق به گوشش رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2525,
        "beyt": "گر مُجرمی بخشیدمت ، وز جُرم آمرزیدمت * فردوس خواهی ، دادَمَت ، خامُش ، رها کن این دعا",
        "text": "در ادامه بیت قبل : حق تعالی بدو گفت اگر تو گناهکاری ، تو را بخشیدم و تو را آمرزیدم . و اگر بهشت می خواهی بهشت را به تو دادم . دیگر چرا دعا می کنی ؟ دعا را رها کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2526,
        "beyt": "گفتا نه این خواهم نه آن ، دیدارِ حق خواهم عیان * گر هفت بحر ، آتش شود ، من در رَوَم بهرِ لقا",
        "text": "در ادامه بیت قبل : شعیب به خداوند گفت : من نه آمرزش و را می خواهم و نه بهشت تو را . بلکه فقط و فقط دیدار تو را می خواهم و  لاغیر . اگر هفت دریای جهان پُر از آتش شود و دیدار تو در میان آن آتش باشد . حتماََ بدان آتش درمی آیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2527,
        "beyt": "گر راندۀ آن منظرم ، بسته ست از او چشمِ تَرَم * من در جَحیم اَولیترم ، جَنّت نشاید مر مرا",
        "text": "در ادامه بیت قبل : اگر من راندۀ آن درگاه حضرت معشوق باشم و دیدگانم از دیدار او فروبسته . به دوزخ سراوارترم تا بهشت . و من سزاوار بهشت نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2528,
        "beyt": "جَنّت مرا بی رویِ او ، هم دوزخ است و هم عدو * من سوختم زین رنگ و بو ، کو فرِّ انوارِ بقا ؟",
        "text": "در ادامه بیت قبل : زیرا بهشت بی دیدار او برایم دوزخ است و دشمن غدّار . من از این رنگ و بو ، یعنی جهان ظاهر آشفته و دلخسته ام . کجاست شکوه تجلیّات حضرت معشوق جاودان که طالب او هستم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2529,
        "beyt": "گفتند : باری کم گِری ، تا کم نگردد مُبصِری * که چشم نابینا شود چون بگذرد از حد بُکا",
        "text": "به یکی از پارسایان عاشق (شُعیب) گفتند : کمتر گریه کن تا بینایی ات کم نشود . زیرا وقتی گریه از حد بگذرد ، بینایی چشم از دست می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2530,
        "beyt": "گفت : ار دو چشمم عاقبت خواهند دیدن آن صفت * هر جزو من چشمی شود ، کی غم خورم من از عَما ؟",
        "text": "در ادامه بیت قبل : آن عاشق پاسخ داد : اگر دو چشمم حضرت معشوق را ببیند ، هر جزو از اجزای وجودم به چشم تبدیل می شود ، پس با این حساب چه دلیلی دارد که غم نابینایی خود را بخورم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2531,
        "beyt": "ور عاقبت این چشم من محروم خواهد ماندن * تا کور گردد آن بَصَر کو نیست لایق ، دوست را",
        "text": "در ادامه بیت قبل : حال که قرار است نور چشم های من با گذر عُمر و پیری و سالخوردگی از دست برود ، کور باد آن چشمی که لایق دیدار حضرت معشوق نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2532,
        "beyt": "اندر جهان ، هر آدمی باشد فدایِ یارِ خود * یارِ یکی انبانِ خون ، یار یکی شمسِ ضیا",
        "text": "در این دنیا هر کسی دوستدار و هوادار چیزی است . محبوب یکی انبان خون است ، یعنی فقط به جسم و جسمانیّات و مادّیات دلبستگی دارد . و محبوب کسی دیگر خورشید تابان حقیقت و معنویت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2533,
        "beyt": "چون هر کسی در خوردِ خود ، یاری گُزید از نیک و بَد * ما را دریغ آید که خود ، فانی کنیم از بهرِ لا",
        "text": "در ادامه بیت قبل : از آنجا که هر کسی محبوبی خوب یا بَد برای خود دارد ، حیف است که ما خودمان را برای هیچ و پوچ قربانی کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2534,
        "beyt": "روزی یکی همراه شد با بایزید اندر رهی * پس بایزیدش گفت : چه پیشه گُزیدی ای دَغا ؟",
        "text": "روزی شخصی در راهی به بایزید برخورد کرد و همراه او شد . بایزید از او پرسید : شغلت چیست ای آدم زرنگ ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2535,
        "beyt": "گفتا که : من خربنده ام ، پس بایزیدش  گفت : رَو * یا رب ، خرش را مرگ دِه ، تا او شود بندۀ خدا",
        "text": "در ادامه بیت قبل : او پاسخ داد : من خربنده (خرکچی) هستم . پس بایزید گفت : پروردگارا : خرش را مرگ بده تا او  بندۀ خدا شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2536,
        "beyt": "ای طایران قُدس را عشقت فزوده بال ها * در حلقۀ سودایِ تو ، روحانیان را حال ها",
        "text": "ای کسی که عشق تو به سالکان و عارفان ، بال و پَر بسیار داده است . و در دایرۀ عشق تو سالکان طریقت ، احوال روحانی پیدا کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2537,
        "beyt": "در «لا اُحِبُّ الآفِلین» پاکی ز صورت ها یقین * در دیده های غیب بین ، هر دَم ز تو تمثال ها",
        "text": "در آیه 76 سورۀ انعام ، حضرت ابراهیم (ع) گفت : من این معبودهای جسمانی افول کننده را دوست نمی دارم . و تو ای حضرت معشوق ، یقیناََ از جمیع این صورت ها و تعیّنات منزهی ، با این حال دیدۀ قلبی روشن بینان ، دم به دم و لحظه به لحظه تجلّیات تو را مشاهده می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2538,
        "beyt": "افلاک از تو سرنگون ، خاک از تو چون دریایِ خون * ماهت نخوانم ای فزون از ماه ها و سال ها",
        "text": "نظام کهکشان ها به سبب تجلّیات عشقیۀ تو واژگون گردیده و زمین به دریای خون بدل شده است . ای حضرت معشوق که فراتر از ماه ها و سال ها هستی ، یعنی از قید زمان و مکان منزّهی . تو را در زیبایی به ماه تشبیه نمی کنم . ماه کجا ؟ جمال تو کجا ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2539,
        "beyt": "کوه از غمت بشکافته ، و آن غم به دل دَرتافته * یک قطره خونی یافته از فضلت این اِفضال ها",
        "text": "کوه طور از عشق تو بر خود شکافت و آن عشق در دل همگان تابیدن گرفت . و به فضل و برکت تو قطرۀ خونی ، یعنی نطفه ای ناچیز ، به انسانی کامل تبدیل شد و این همه هنر و کمال کسب کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2540,
        "beyt": "ای سروران را تو سند ، بشمار ما را زان عدد * دانی سران را هم بُوَد اندر تَبَع دنبال ها",
        "text": "ای حضرت معشوق که تکیه گاه بزرگان طریقت و پرچمداران حقیقتی ، ما را نیز در شمار آنان قرار بده که ما نیز دنباله رو و پیرو آن بزرگان شویم . تو خود نیز میدانی که هر سَری دنباله ای ، و هر سروری دنباله روها و پیروانی نیز دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2541,
        "beyt": "سازی ز خاکی سیّدی ، بر وی فرشته حاسِدی * با نقدِ تو جان ، کاسِدی ، پامال گشته مال ها",
        "text": "ای حضرت معشوق ، تویی که از خاک ، سرور و اشرف مخلوقات را در وجود آورده ای که ابلیس بر او حسد آورد و با این حال ، جان لطیف (= نَفس ناطقه ملکوتیه انسان) با همۀ ارزشی که دارد در برابر قدر و عظمت تو هیچ رونقی ندارد . و همۀ ثروت های ارزشمند در برابر تو هیچ و پایمال اسدت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2542,
        "beyt": "آن کو تو باشی بالِ او ، ای رِفعت و اِجلالِ او * آن کو چنین شد حالِ او ، بر روی دارد خال ها",
        "text": "کسی که تو ای حضرت معشوق بال و پَرِ او باشی ، عجب شأن والا و گرانقدری دارد . و کسی که چنین حالی داشته باشد دارای نشان و علامتی خاص است و احوال او در رخسارش پیداست . یعنی بندۀ خاص و متمایزی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2543,
        "beyt": "گیرم که خارَم ، خارِ بَد ، خار از پیِ گُل می زِهد * صَرّافِ زَر هم می نهد جَو بر سرِ مثقال ها",
        "text": "فرض کنیم که من خار باشم ، آن هم خار بَد . امّا باید بدانی که خار نیز همراه گُل می روید . یعنی خیر و شَر در این جهان هستی لگام در لگام پیش می روند و وجود مجازی همراه با وجود حقیقی است . چنانکه مثلاََ صرّافان نیز وقتی می خواهند طلا را وزن کنند از کمترین واحد وزن ، یعنی یک دانه جو نیز استفاده می کنند تا سنجش دقیق افتد . تا خُرده ریز طلا نیز بشمار آید . [ ای حضرت معشوق ، هر قدر هم که من بی ارزش باشم باز اندکی به حساب می آیم و همینکه با طلای وجود تو همراه می شوم بر مقام و قدرم افزده می شود . پس نقص مخلوق ، با کمال خالق جبران می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2544,
        "beyt": "فکری بُده ست اَفعال ها ، خاکی بُده ست این مال ها * قالی بُده ست این حال ها ، حالی بُده ست این قال ها",
        "text": "هر کردار و عملی در آغاز به صورت فکر و ایده بوده است . و این همه اموال گرانبها در ابتدا خاک بوده است . چون هر ثروتی از زمین سرچشمه می گیرد اعمّ از ثروت های جمادی و نباتی و حیوانی . و این احوال معنوی ابتدا به صورت گفتار بوده است . یعنی ابتدا نکته ای لطیف شنیده می شود و آن نکته درون را تحت تأثیر قرار می دهد و آن گاه احوال خوش در ظهور می آید . و این نکات لطیفی که از زبان بزرگان شنیده می شود از حال های معنوی شان نشأت گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2545,
        "beyt": "آغازِ عالَم غُلغُله ، پایانِ عالَم زلزله * عشقیّ و شُکری با گِله ، آرام با زلزال ها",
        "text": "جهان هستی با شور و غوغای عشق آغاز شد ، پس خداوند آفریدگان را بیافرید تا او را بشناسند . موجودات با شراب عشق مست شدند و به شور و غوغا درآمدند . پایان جهان نیز همراه است با زلزله ها و حوادثِ تکوینی . ( زِلزال = زلزله ، لرزیدن زمین )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2546,
        "beyt": "توقیعِ شمس آمد شَفَق ، طُغرای دولت ، عشق حق * فالِ وصال آرَد سَبَق ، کآن عشق زد این فال ها",
        "text": "همانطور که شفق ، امضای خورشید است یعنی سرخی افق نشان خورشید است . عشق حق نیز امضای اقبال و نیکبختی است ، یعنی سعادت حقیقی در گرو عشق الهی است . عشق ، تفأل به وصال حضرت معشوق را جایزه می دهد و عشق الهی است که به وصال حضرت معشوق فال می زند . یعنی تنها از طریق عشق الهی می توان به دولت وصال حضرت حق تعالی رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2547,
        "beyt": "از «رَحمَةََ لِلعالَمین» اقبالِ درویشان ببین * چُون مَه منوَّر خرقه ها ، چُون گُل معطَّر شال ها",
        "text": "نیک بختی درویشان از برکت وجود حضرت ختمی مرتبت (ص) است که رحمتی است برای جهانیان . این درویشان چنان از انوار رسول خدا و نفحات پاک او نورانی و معطّر شده اند که این نورانیّت و عطر خوش به خرقه و شال و دستارشان نیز سرایت کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2548,
        "beyt": "عشق ، امرِ کل ، ما رقعه ای ، او قُلزم و ، ما جُرعه ای * او صد دلیل آورده و ، ما کرده استدلال ها",
        "text": "عظمت عشق و خردی و ناچیزی ما چنان است که عشق به منزلۀ همه چیز هستی است و ما برگی از آن . عشق ، دریایی است قعرش ناپدید و ما جرعه ای از آن . عشق ، حقیقت را به انواع مختلف نشان می دهد در حالی که ما مدام چون و چرا و جدل می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2549,
        "beyt": "از عشق ، گَردون مؤتَلِف ، بی عشق ، اختر مُنخَسِف * از عشق ، گشته دال ، الف ، بی عشق ، الف چون دال ها",
        "text": "تأثیر عشق در جهان هستی چنان است که عشق سبب الفت و پیوند سپهر گردون و وحدت کُل هستی شده است . امّا بدون عشق ، جهان تیره و تار است . عشق ، دالِ خمیده را همچون الف راست قامت می کند . یعنی مُرده دلانِ پریشان حال را به نشاط و حیات می انگیزد . و حال آنکه بدون عشق ، الفِ راست قامت ، مانند دالِ خمیده قامت می گردد . یعنی هر موجود با نشاطی بدون عشق ، مُرده و پریشان شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2550,
        "beyt": "آبِ حیات آمد سَخُن کآید ز علمِ «مِن لَدُن» * جان را از او خالی مکُن ، تا بر دهد اعمال ها",
        "text": "سخنی که از علم باطنی سرچشمه گیرد مانند آب حیات زندگی آفرین است . پس تا می توانی جان و روانت را از این نوع علوم خالی مکن تا کردار نیک تو ثمره و نتیجه خوب دهد . [ مولانا سخنی را توان آفرین و حیات انگیز می داند که از معرفت باطنی برخاسته باشد نه از محفوظات طوطی وار ذهنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2551,
        "beyt": "بر اهلِ معنی شد سخن ، اِجمال ها ، تفصیل ها * بر اهلِ صورت شد سخن ، تفصیل ها ، اِجمال ها",
        "text": "اهل معنویت با اهل ظواهر دنیوی تفاوت هایی اساسی دارند . چنانکه مثلاََ اگر اهل معنی مجملی از کلام حضرت معشوق را بگیرند ، با افعال و اعمال نیک خود بسط می دهند و یا از کمترین پند و نکتۀ معرفتی بیشترین هدایت را به دست می آورند . و حال آنکه اهل ظاهر اگر هزاران نکتۀ نغز معرفتی بشنوند از آن سرسری می گذرند و استفادۀ چندانی از آن نتوانند کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2552,
        "beyt": "گر شعرها گفتند پُر ، پُر بِه بُوَد دریا ز دُر * کز ذوقِ شعر ، آخِر شتر ، خوش می کشد تَرحال ها",
        "text": "اگر اشعاری بسیار گفته شود بهتر است که آن اشعار پُر از حقایق بدیع و نکته های نغز و ژرف باشد . مانند دریا که پر از مروارید و گوهرهای گرانبهاست . وزن و آهنگ شعر چنان اثر گذار است که حتّی شتران را هم به نشاط می انگیزد . و در نتیجه راههای صعب العبور را تندتر و آسان تر درمی نوردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2553,
        "beyt": "ای رستخیزِ ناگهان و ای رحمتِ نامنتها * ای آتشی افروخته در بیشۀ اندیشه ها",
        "text": "ای معشوقی که همچون رستاخیزِ ناگهانی ، وجود مرا زیر و رو کرده ای . و ای کسی که رحمتی بیکرانه هستی ، و ای کسی که در جنگل اندیشه های زائد و جدل های زحمت افزا ، آتش عشق و جذبات روحانی را شعله ور ساخته ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2554,
        "beyt": "امروز خندان آمدی ، مِفتاحِ زندان آمدی * بر مستمندان آمدی ، چُون بخشش و فضلِ خدا",
        "text": "ای معشوق معنوی ، در این روزگار یا در این لحظه ها و اوقات ، از روی لطف و صفا سراغ ما آمدی و کلید گشاینده زندانِ وجودِ جزیی ما شد . و همچون فضل و دهش الهی بر فقیران راهِ کمال ظهور کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2555,
        "beyt": "خورشید را حاجب تویی ، اُمّید را واجب تویی * مَطلَب تویی ، طالب تویی ، هم مُنتها ، هم مبتدا",
        "text": "ای معشوق معنوی ، تویی پرتو و کرانۀ درخشانِ خورشیدِ حقیقت ، و تویی مظهر و نماد امید ، تویی که موجب امید می شوی و امیدواری را بر سالک ، واجب و حتمی می کنی . امید به رستگاری و پیوند به معشوق حقیقی را حمیّت می بخشی و تویی نهایت طلب من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2556,
        "beyt": "در سینه ها برخاسته ، اندیشه را آراسته * هم خویش حاجت خواسته ، هم خویشتن کرده روا",
        "text": "انوار خورشید حقیقت هر گاه در دل ها تابش گیرد ، اندیشه ها را صیقل و صفا می دهد . هم اوست که حاجات را در ما بندگان پدید می آورد و هم اوست که حاجات را برآورده می گرداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2557,
        "beyt": "ای روح بخش بی بَدَل و ای لذّتِ علم و عمل * باقی بهانه ست و دَغَل ، کاین علّت آمد ، و آن دوا",
        "text": "ای آن که در جان بخشیدن بی همتایی ، و ای آن که سرچشمۀ هر گونه لذّت در علم و عملی . پرداختن به غیر تو بهانه و فریبکاری است . زیرا توسّل به غیر حق ، بیماری روح و دل است و توسّل به حق ، درمان بیماری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2558,
        "beyt": "ما زان دَغَل کژبین شده ، با بی گُنَه در کین شده * گه مستِ حُورُالعین شده ، گه مستِ نان و شوربا",
        "text": "ما انسان ها به سبب مفتون شدن وارونه کاری های دنیا ، اَحوَل و کژبین شده ایم و به واسطۀ این کژبینی ، مست و شیدای لذّت های دنیوی و نعیم اُخروی گردیده ایم و با بی گناهان که با راه و روش ما همراهی ندارند به ستیز و نقار برخاسته ایم . لذا دوستی ها و دشمنی هایمان حقیقی نیست بلکه پندارینه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2559,
        "beyt": "این سُکر بین ، هِل عقل را ، و این نُقل بین ، هِل نَقل را * کز بهرِ نان و بَقل را ، چندین نشاید ماجرا",
        "text": "به مستی روحانی درنگر و عقل سطحی و جزیی بین را رها کن . و شیرینی اذواق و مواجید روحانی مزه کن تا از علوم نَقلی و جدلی که عمر را تلف می کند رها شوی . آخر روا نیست که برای نان و سبزی ، یعنی برای امور سطحی دنیوی و یا برای علوم نَقلی و جدلی این همه چون و چرا برپا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2560,
        "beyt": "تدبیرِ صد رنگ افکنی ، بر روم و بر زنگ افکنی * وَ اندر میان جنگ افکنی ، فی اِصطناعِ لایُرا",
        "text": "تویی که با درافکندن تدابیر مختلف و با ظرافتی تمام که به چشم نمی آید . اضداد جهان هستی را به جان هم می اندازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2561,
        "beyt": "می مال پنهان گوشِ جان ، می نِه بهانه بر کسان * جان ، رَبِّ خَلِّصنی زنان ، وَاللَّه که لاغ است ای کیا",
        "text": "جان را از ره پنهان که در عالَم اضداد گرفتار آمده است ، چنان گوشمالی و ریاضت می دهی تا از همۀ وابستگی های نفسانی و آویزشهای دنیوی بگسلد و روی به حق بیاورد . با آنکه همۀ این امور به دست تو صورت می گیرد ولی علل و اسباب ظاهری را پیش می آوری و مشیّت خود را از راه علل و اسباب صورت می بخشی . یعنی علل و اسباب ظاهری بهانه ای می گردد تا تو ارادۀ خود را در زیر پوشش آنها جاری فرمایی . و جانی که خواهان رهایی از چرخۀ اضداد اینجهانی است به زبان حال و قال می گوید : مرا از دایرۀ این اضداد رهایی ده تا به ساحل امن و آرامش حقیقی برسم . سوگند به خدا که این دنیای ناسوتی و زندگی دنیوی بازیچه ای بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2562,
        "beyt": "خامُش که بس مُستَعجِلَم ، رفتم سویِ پایِ عَلَم * کاغذ بِنِه ، بشکن قلم ، ساقی درآمد ، اَلصَّلا",
        "text": "خاموش باش که بسیار برای وصال حق شتاب دارم . و برای رسیدن به این وصال می خواهم جان بازی کنم . دفتر را پاره کنم و قلم را بشکنم . یعنی قیل و قال را ترک کنم که ساقی وارد شد . یعنی حضرت معشوق تجلّی کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2563,
        "beyt": "حلقِ جان از فکرِ تن خالی شود * آنگهان روزیش اِجلالی شود",
        "text": "ای خدایی که بی نقش و صورتی و در عین حال در صورتها و مظاهر ، ظاهر می شوی . و در آنها تجلّی می کنی . از این امر ، هم موحدان و هم مشبّهان حیران مانده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2564,
        "beyt": "آب در جُو ، ز آن نمی گیرد قرار * ز آنکه آن جُو نیست تشته و آب خوار",
        "text": "آ ن روستایی خود را به نادانی زد و تجاهل نمود و گفت : گیرم که نامِ تو این باشد ولی من چه می دانم تو کیستی ، و نمی دانم تو فردی تباهکاری یا درستکار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2565,
        "beyt": "آب را و خاک را بر هم زدی * ز آب و گِل ، نقشِ تنِ آدم زدی",
        "text": "آب و هرآنچه از آب است . بدون واسطه نمی تواند از آتش ، کمال یابد و با آن نسبتی برقرار کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2566,
        "beyt": "آب و روغن نیست مر رُو پوش را * راهِ حیلت نیست عقل و هوش را",
        "text": "آبِ پُر خَشم و خروش ، همۀ زمین را فرا گرفته بود و امواجِ آب ، حتی به ستیغِ کوه ها نیز می رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2567,
        "beyt": "آبَکش داد و ، علف از دستِ خویش * نه چنان صوفی که ما گفتیم پیش",
        "text": "آتشِ ترکِ هوی و هوس را به خارِ نَفسِ امّاره بزن و آن را بسوزان و دست به دامنِ یارِ ناصح و نیکوکار شو و از او یاری بخواه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2568,
        "beyt": "آبِ آتش خو ، زمین بگرفته بود * موجِ او ، مر اوجِ کُه را می ربود",
        "text": "آخر ای نکوهش گر به من و رنگِ من نگاهی کن . حتّی بُت پرست نیز مانند من بُت ندارد . بس که زیبا و جذّاب شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2569,
        "beyt": "آبِ شیرین تا نخوردی ، آبِ شور * خوش بُوَد خوش ، چون درونِ دیده نور",
        "text": "آخر جسمِ من که از پشّه کمتر و ناتوانتر نیست . من قدرت و مُلکِ نمرودی را با پرم ویران می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2570,
        "beyt": "آتش است این بانگ نای و نیست باد * هر که این آتش ندارد نیست باد",
        "text": "آخرین قرن ها ، مقدم است بر قرونِ پیشین . در حدیث آمده است : پسینیان پیشتازاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2571,
        "beyt": "آتش اندر زن به گُرگان چون سپند * ز آنکه آن گُرگان عدوِ یوسفند",
        "text": "آدم (ع) یک قدم در راه ذوق نفسانی برداشت و جدایی از مقام والای بهشت مانند طوقی به گردنش افتاد . یعنی دچار محنت جدایی از بهشت برین شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2572,
        "beyt": "آتش عشق است کاندر نی فتاد * جوشش عشق است کاندر می فتاد",
        "text": "آدم برهنه می ترسد که دامانش را قیچی کنند . چگونه ممکن است که دامن برهنه را قیچی کنند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2573,
        "beyt": "آتش و دود آید از خرطومِ او * اَلحَذَر آن کودکِ مرحومِ او",
        "text": "آدم های احمق نسبت به بنای مسجد تعظیم و تکریم می کنند . ولی صاحبدلان را سخت موردِ اهانت و ستمِ خود قرار می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2574,
        "beyt": "آتشِ تَرکِ هوی در خار زَن * دست اندر یارِ نیکوکاران زَن",
        "text": "آدمِ مُقلّد از سخنان خود سرمست می شود . ولی او با شراب ، فاصله بسیاری دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2575,
        "beyt": "آتشی کاصلاحِ آهن با زرست * کی صلاح آبی و سیب تر است ؟",
        "text": "آدمِ نابینا ، با ترس و لرز و احتیاط قدم بر می دارد تا مبادا به مهلکه ای دچار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2576,
        "beyt": "آخر از پشّه نه کم باشد تنم * مُلکِ نَمرودی ، به پَر بَر هم زنم",
        "text": "آدمی مانند تو از خدا می تواند بگذرد ولی از غذا هرگز ، از دین می تواند صرف نظر کند ولی از معبودهای دروغین اصلاََ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2577,
        "beyt": "آخرین کرَّت سه ماه آن پهلوان * خوان نهادش بامدادان و شبان",
        "text": "آسمان و افلاک با همۀ بلندی ، بر محور وجود انسان کامل و پیر واصل ، مستانه و عاشقانه می گردد و آفتاب عالمتاب این پرتو زرین خود را که همانند پارچه های زربافت می درخشد از فیض وجودِ او گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2578,
        "beyt": "آخرینِ قرن ها ، پیش از قرون * در حدیثِ آخِرون السّابِقُون",
        "text": "آسمانی بسیار بلند و درخشان و آفتابی عالمتاب و مهتاب و ستارگانِ بی شمار وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2579,
        "beyt": "آدمی خوارند اغلب مردمان * از سلام علیک شان کم جُو امان",
        "text": "آن ، بازی نیست بلکه جان بازی است و حیله و فریب و نیرنگ بازی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2580,
        "beyt": "آدمی در حبسِ دنیا ز آن بُوَد * تا بُوَد کاِفلاس او ثابت شود",
        "text": "آن آدم تبه کار حتی اگر گُلی را به دست گیرد . آن گُل فوراََ به خار تبدیل می شود و اگر به یاری دل ببندد آن یار ، مارِ او شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2581,
        "beyt": "آدمی را فَربِهی هست از خیال * گر خیالاتش بُوَد صاحب جمال",
        "text": "آن آدمِ منافق ، مُشک را بر جسمش می مالد . ولی روح خود را در ژرفای آتشدان قرار می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2582,
        "beyt": "آدمی مر مار و کژدم را چه کرد * کو همی خواهد مر او را مرگ و درد ؟",
        "text": "آن آهن مانند درویشی است که سخت ریاضت می کِشد و در زیرِ ضربات پُتک و حرارتِ آتشِ ریاضت ، سرخوش و شادمان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2583,
        "beyt": "آدمی چون کشتی است و بادبان * تا کی آرد باد را آن بادران ؟",
        "text": "آن الاغ زبان بسته سراسر شب با زبان حال می گفت : خدایا ، من از جو صرف نظر کردم . حداقل یک مشت کاه به من برسان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2584,
        "beyt": "آزمودی تو بسی آفاتِ خویش * یافتی صحّت از این شاهانِ کیش",
        "text": "آن انسان شیطان صفت ، چاپلوسی و تملق می کند تا همانند آن قصّاب که گوسفندان را می کُشد . تو را با حالی زار و خوار ، خونت را بریزد و هلاکت نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2585,
        "beyt": "آسمان در دَورِ ایشان جُرعه نوش * آفتاب از جودشان زَربَفت پوش",
        "text": "آن انسانِ شیطان صفت با افسون های فریبندۀ خویش ، تو را گمراه می کند تا پوست از سرت بکنَد . وای به حال کسی که از دستِ دشمنانِ دوست نما اندکی تریاک استفاده کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2586,
        "beyt": "آسمانی بس بلند و پُر ضیا * آفتاب و ماهتاب و صد سُها",
        "text": "آن انفاق کننده مانند حضرت اسماعیل ، گلوی خود را پیش آورد . یعنی خویشتن را به مرتبۀ تسلیم و رضا رسانید . اگر چه او گلوی خود را پیش آورد ولی کارد بر گلوی او نتوانست اثری بگذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2587,
        "beyt": "آشناییِ عقل با عقل ، از صفا * چون شود هر دَم فزون ، باشد وِلا",
        "text": "آن اُنس و الفتی که با شیر و پستان داشتی پایدار نماند و آن نفرت و انزجاری که از مکتب خانه داشتی نیز باقی نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2588,
        "beyt": "آشناییِ نفس با هر نَفسِ پست * تو یقین می دان که دَم دَم کمتر است",
        "text": "آن اُنس و عشقی که بر دیوارِ وجودِ موجودات پرتو می افکند . شعاعی از خورشید عشقِ الهی است و آن پرتو دوباره به سوی خورشید عشق الهی باز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2589,
        "beyt": "آفتاب معرفت را نَقل نیست * مشرقِ او غیرِ جان و عقل نیست",
        "text": "آن باز همانند آن بازی نیست که از نزد شاه به سوی خانۀ پیرزنی فرتوت که آرد الک می کرد ، گریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2590,
        "beyt": "آفتابا ، ترکِ این گُلشن کنی * تا که تخت الارض را روشن کنی",
        "text": "آن برهنه گفت : ای دریغ که سپاهیان از روی طمع ، دامن مرا قیچی خواهند کرد و من از شرِ آنان در امان نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2591,
        "beyt": "آفتابش چون برآمد ز آن فلک * با شبِ تن گفت : هین ماوَدّعَک",
        "text": "آن بُز ضمنِ فرود آمدن از کوه نگاهش به قلّۀ دیگر می افتد و ماده بُزی را مشاهده می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2592,
        "beyt": "آفتابی در سخن آمد که خیز * که برآمد روز ، بَجه ، کم ستیز",
        "text": "آن بُزِ کوهی از ترسِ شکارچیان به کوه پناه بُرده . ولی همان پناهگاهش ، خونِ وی را بر زمین ریخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2593,
        "beyt": "آفتِ این در ، هوی و شهوت است * ورنه اینجا ، شربت اندر شربت است",
        "text": "آن بیتابی و اندوهی که در دلت احساس می کنی . خواست و تقاضای چشم دلِ توست که بی صبرانه خواهان نور حق است که حد و حصری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2594,
        "beyt": "آلتِ اِشکاف پیشِ برزگر * پیشِ سگ کَه ، استخوان در پیشِ خر",
        "text": "آن تباهکاران به چوپانِ عقل و خِرَد و راهنمای دانا و خیرخواه گفتند : برو پیِ کارت که ما از تو در شبانی و مراقبت ، برتر و بالاتر یم . چگونه ممکن است که ما تابعِ تو شویم در حالی که هر یک از ما پیشوا و سرورِ قوم هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2595,
        "beyt": "آلتِ زرگر به دستِ کفشگر * همچو دانۀ کِشت کرده ریگ در",
        "text": "آن ترکان ، دو نفر از اشرافِ آن دِه را پیدا کردند و خواستند که یکی از آن دو نفر را بکُشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2596,
        "beyt": "آمد اندر انجمن آن طِفلِ خُرد * آبرویِ مردِ لافی را بِبُرد",
        "text": "آن جمع گرسنه ناگهان بر سرِ راهِ خود ، نوزادِ فیلی را دیدند که چاق و پُر گوشت بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2597,
        "beyt": "آن ابوجهل از محمد ننگ داشت * وز حسد خود را به بالا می فراشت",
        "text": "آن جمعِ گرسنه همچون گله های گرگ های هار بر او یورش آوردند و آن بچه فیل را شکار کردند و تماماََ خوردند و دستهای خود را نیز شستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2598,
        "beyt": "آن ادب کردن بُوَد ، یعنی : مَکُن * هیچ تحویلی از آن عهدِ کُهُن",
        "text": "آن حیوانی که با تیر هدف قرار دادم ، هیأت و ظاهرش مانند گرگ بود و ظاهر او خبر می داد که گرگ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2599,
        "beyt": "آن اصولِ دین بدانستی تو ، لیک * بنگر اندر اصلِ خود ، گر هست نیک",
        "text": "آن خائمِ هادم ، یکسره نزدِ عده ای از ولگردان رفت و با آنان به صحبت پرداخت و در سفارش های آن صوفی خنده تمسخر آمیز کرد . یعنی به ریشش خندید . [ اوباش = فرمایگان ، مردم پست  ، بی سر پاها",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2600,
        "beyt": "آن برهنه گفت : آوه دامنم * از طمع بُرّند و من ناایمنم",
        "text": "آن خدایی که به گندم روزی می دهد . یعنی نشو و نمایش می دهد و به مرحله ای می رساند که قُوت و غذای مردم شود ، چگونه توکّل های تو را بی ثمر می گذارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2601,
        "beyt": "آن برهنه گفت : ترسان زین منم * که بِبُرّند از درازی دامنم",
        "text": "آن خر بینوا در میان خاک و سنگ درغلتیده بود و پالان از کمرش واژگون شده و پالهنگ اش گسسته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2602,
        "beyt": "آن بلیس از ننگ و عارِ کمتری * خویشتن افگند در صد اَبتَری",
        "text": "آن خواجه در جستجوی گرگ بود در حالیکه گرگ بر او همچون پارۀ آتش چیره و مسلط بود و او از آن گرگ غافل و بی خبر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2603,
        "beyt": "آن بُزِ کوهی بر آن کوهِ بلند * بَر دَوَد از بهرِ خوردی بی گزند",
        "text": "آن خواجۀ ساده دل ، مفتون و مسخرۀ صورت شد که به هوایِ حرفِ بی اساس آن روستایی به روستا می رفت . ( سُغبه = فریفته ، بازی داده شده )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2604,
        "beyt": "آن بُزِ کوهی دَوَد که دام کو ؟ * چون بتازد ، دامش افتد در گلو",
        "text": "آن دانش نافرخنده ات را از من دور کن . زیرا نطقِ تو بر مردم روزگار شوم و ناخجسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2605,
        "beyt": "آن بِلالِ صدق ، در بانگِ نماز * حَی را هَی همی خواند از نیاز",
        "text": "آن درخت با زبان حال گوید : یار و مصاحب ناسازگار ، همچو بلایی است بس سخت و شدید . از اینروست که هر گاه بلا و فتنه ، ظهور می کند . روش و خوی من این است که به خواب اندر شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2606,
        "beyt": "آن تقاضایِ دو چشمِ دل شناس * کو همی جوید ضیایِ بی قیاس",
        "text": "آن درویش گفت : من برای این ذکرِ حق را ترک کرده ام که هیچ لبّیکی نمی رسد . می ترسم که مطرود درگاهِ الهی باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2607,
        "beyt": "آن خرِ مسکین میانِ خاک و سنگ * کژ شده پالان ، دریده پالهَنگ",
        "text": "آن دریایِ بزرگواری واقعاََ راست می گفت که : من نسبت به شما از خودتان مهربانترم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2608,
        "beyt": "آن خَضِرجان ، کز اَجَل نهراسد او * شاید ار مخلوق را نشناسد او",
        "text": "آن دزد با خود می گوید : شگفتا ، این دلتنگی و رنجِ درون دیگر چیست ؟ به آن دزد بگو : این دلتنگی ، همان دلتنگی و دل شکستگیِ صاحبِ مال است که از شرّ تو گریسته و جگرش سوخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2609,
        "beyt": "آن درختی کو شود با یار جُفت * از هوای خوش ز سَر تا پا شِکُفت",
        "text": "آن دلی که مظهر معارف و اسرار تابان الهی است . نسبت به عارف ، درهایی است به سوی بهشت ذاتِ حق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2610,
        "beyt": "آن دروگر روی آورده به چوب * بر امیدِ خدمتِ مَه رویِ خوب",
        "text": "آن دهاتی به گمان اینکه گاوِ خودش است بر اعضای شیر دست می کشید . گاه بر پشت و پهلو و گاه بر سر و پهلوی او دست می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2611,
        "beyt": "آن دلی کو مَطلَعِ مَهتاب هاست * بهرِ عارف ، فُتِحَت اَبوابُ هاست",
        "text": "آن دهاتی وارد آخورش شد و به سراغ گاوِ خود رفت . آن مردِ جستجوگر در تاریکی شب به دنبال گاو خود می گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2612,
        "beyt": "آن دمِ سوگند ، غمّازی کُند * بر دماغِ همنشینان برزَنَد",
        "text": "آن دو فرشته با گُرزهای خود چند ضربه بر سر و نشستگاهِ یاوه گویان می کوبند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2613,
        "beyt": "آن دَرِ اوّل که خوردی استخوان * سخت گیر و حق گزار ، آن را مَمان",
        "text": "آن دوست به مردِ غریب گفت : اگر این خرابه سقفی می داشت . تو نیز می توانستی در همسایگی من ساکن شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2614,
        "beyt": "آن رسولِ مهربانِ رَحم کیش * جُز تبسّم ، جُز بَلی نآورد پیش",
        "text": "آن روستایی ، در نهان به ما سفارش بسیار کرد که خواجه را با التماس و تضرّع به طرفِ روستای ما بیاورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2615,
        "beyt": "آن زمان داند غنی ، کِش نیست زر * هم ذکی داند که بُد او بی هنر",
        "text": "آن روستایی ، دو سه ماه مهمان او می شد و در دکان و منزل او به سر می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2616,
        "beyt": "آن زکاتی دان که غمگین را دَهی * گوش را چون پیشِ دستانش نهی",
        "text": "آن روستایی با هزاران امید و آرزو ما را به روستا دعوت کرده و برای ما نهالِ سخاوت و بخشندگی کاشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2617,
        "beyt": "آن سبا ز اهلِ صِبا بودند و خام * کارشان کفرانِ نعمت با کِرام",
        "text": "آن روستایی را ببین که به سبب نیّتِ بَدی که داشت ، بعد از بهره مندی از آن همه نعمت های کوچک و بزرگ و یا بعد از دادن آن همه وعده های کوچک و بزرگ و یا بعد از آن همه تملّق های کوچک و بزرگ و یا بعد از آن همه سختی ها و دشواری های کوچک و بزرگی که در راه به آنان رسید ناجوانمردی کرد . [ مصراع دوم اشاره به ضرب المَثَلی رایج در میان عرب است . اصل ضرب المثل از این قرار است . « مردی عرب با زنی کوتاه قد و تندخو ازدواج کرد و از دستِ او رنج و مرارت بسیار کشید . ناچار او را طلاق داد و زنی بلند قامت برگزید . غافل از اینکه او تندخوتر و ناسازگارتر از زنِ اوّل است . آن مرد رنج و سختی بیشتری از او دید و ناگزیر آن زن را نیز طلاق داد و گفت : بعد از آن زنِ کوتاه قامت و این زنِ بلند قامت دیگر ازدواج نخواهم کرد » ( شرح نهج البلاغه ابن میثم ، ج 1 ، ص 317 . امام علی (ع) نیز همین ضرب المثل را در خطبۀ 5 بیان فرموده است ) این سخن بعدها به صورت ضرب المثل درآمد و کنایه از مصائب و شدائدِ کوچک و بزرگ شد . این بیت با توجه به احتمال ها و تقدیرهای مختلف معنی شد و بر همۀ آن شقوق نیز قابلِ انطباق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2618,
        "beyt": "آن سبا مانَد به شهرِ بس کلان * در فسانه بشنوی از کودکان",
        "text": "آن روستایی روزها خود را از چشمِ خواجه و همراهانش پنهان می کرد تا مبادا به باغش روند و میوه ای بخورند . ( پُوز = دهان )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2619,
        "beyt": "آن سوم گفت آن دوم را : ای عمو * چه زنی طعنه بر او ؟ خود را بگو",
        "text": "آن زمزمه و زیر لب خواندن و مبداء عالَمِ هستی را یاد کردن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2620,
        "beyt": "آن سگی که باشد اندر کویِ او * من به شیران کِی دهم یک مویِ او",
        "text": "آن سالک طریق که از صحبت و همنشینی با یارِ ناسازگار اجتناب دارد می گوید : من می خوابم که جزو اصحاب کهف باشم . چه خوابیدن در غار بهتر است از فرمانبرداری از دقیانوس حسرت خورده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2621,
        "beyt": "آن شده آوازِ صافیّ و ، حَزین * ای خدا ، وی مُستغاث و ، ای مُعین",
        "text": "آن سه نفر همانطور که شیر از شکار خود می خورد از آن مرغ خوردند و از آن همه خوردن مانندِ فیل ، سیر شدند . یعنی آدمی از چریدن در مرتعِ دنیا رشد نمی کند بلکه باد می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2622,
        "beyt": "آن شعاعی بود بر دیوارِشان * جانبِ خورشید وا رفت آن نشان",
        "text": "آن سوارکار ، حیله ای بکار بست و گرد و غباری راه انداخت بطوریکه آن گرد و غبار تو را از یاری خواستن بازداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2623,
        "beyt": "آن شغالان آمدند آنجا به جمع * همچو پروانه به گِرداگِردِ شمع",
        "text": "آن سگ ، نگهبان و حافظِ آن خانه می شود ، اگر چه از سویِ اهلِ خانه نسبت به او خشونت و آزار برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2624,
        "beyt": "آن شغالِ رنگ رنگ آمد نهفت * بَر بناگوشِ ملامت گر بگفت",
        "text": "آن سگ ها او را گاز می گیرند و می گویند برو به منزل و محلِ خویش و در سپاس از نعمت هایی که خورده ای کوتاهی مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2625,
        "beyt": "آن شغالی رفت اندر خُمّ رنگ * اندر آن خم کرد یک ساعت درنگ",
        "text": "آن سگی که در کویِ لیلی ساکن شده من چگونه می توانم تارِ مویی از آن را با شیران عوض کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2626,
        "beyt": "آن شنیدی تو که در هندوستان * دید دانایی گروهی دوستان",
        "text": "آن شخصِ اسیر گفت : آخر رفیقم از من بینواتر است . آن ترک گفت : او عمداََ خود را بینوا نشان می دهد ولی واقعاََ صاحبِ طلا و ثروت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2627,
        "beyt": "آن شکم ، خصمِ سبیلِ او شده * دست پنهان در دعا اندر زده",
        "text": "آن شغال ، خود را به رنگِ سبز و سرخ و صورتی و زرد دید و نزد شغالان خودنمایی نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2628,
        "beyt": "آن طبیبان را بُوَد بُولی دلیل * وین دلیلِ ما بُوَد وحیی جلیل",
        "text": "آن شغال رنگارنگ ، نهانی آمد و بیخِ گوشِ نکوهش کننده خود چنین گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2629,
        "beyt": "آن طبیبانِ طبیعت دیگرند * که به دل از راهِ نبضی بنگرند",
        "text": "آن شغال ها آنجا آمدند و مانند پروانه گِردِ شمع ، جمع شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2630,
        "beyt": "آن طبیبانِ غذااند و ثِمار * جانِ حیوانی بدیشان استوار",
        "text": "آن شهرنشین برای از سر باز کردن روستایی وعده هایی می داد تا اینکه هشت سال از آن وعده ها سپری شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2631,
        "beyt": "آن عصایِ حَزم و استدلال را * چون نداری دید ، می کُن پیشوا",
        "text": "آن شیر خشمگین گفت : ای مسیح ، این شخص را که کشتم و نخوردمش . فقط برای عبرت مردم بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2632,
        "beyt": "آن عِیان نسبت به ایشان فَکرت است * ور نه خود ، نسبت به دُوران رویت است",
        "text": "آن شیطان به علّتِ ننگِ حقارت و احساسِ کُهتری ، خود را دچارِ بسیاری از نقص ها و ناکامی ها کرد . [ اَبتر = عقیم ، بی دنباله . عدد صد در اینجا برای تکثیر آمده است نه عددی معیّن [",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2633,
        "beyt": "آن غریبی خانه ای می جُست از شتاب * دوستی بُردش سویِ خانۀ خراب",
        "text": "آن صدای صاف و حَزین که می گویی : ای خدا ، ای فریاد رس و ای یاور ، دعا آن است ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر سوم ، ص 75 ) یوسف بن احمد مولوی گوید : یعنی از گناه پاک شده و قلبش خاضع گشته و خدا را یاد می کند ( المنهج القوی ، ج 3 ، ص 41 ) ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2634,
        "beyt": "آن غُزانِ ترکِ خون ریز آمدند * بهرِ یغما ، در یکی دِه دَر شدند",
        "text": "آن صفاتِ ناپسند و بیمارگونۀ اخلاقی ، به منزلۀ کیمیای مرگ و رنج است . حیات معنوی تو سرانجام بر اثر این صفات ، به مرگِ معنوی مبدّل می شود . ( جَسک = رنج و بلا )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2635,
        "beyt": "آن فلان روزت خریدم آن مَتاع * کُلُّ سِرِِّ جاوَزَالاِثنَینِ شاع",
        "text": "آن صوفی ، یک چهارپا داشت که آن را در آخوری بست و خودش به صدر مجلس یاران رفت و نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2636,
        "beyt": "آن فلان شب حاضر آ ای شاه پیل * تا درونِ چشمه یابی زین دلیل",
        "text": "آن صوفی به رفقایش پاسخ داد : خری که شب به جای کاه و جو ، لاحول بخورد شیوۀ راه رفتنش غیر از این نخواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2637,
        "beyt": "آن فَرَج آید ز ایمان در ضمیر * ضعفِ ایمان ناامیدیّ و زَحیر",
        "text": "آن صوفی مسافر اسباب و لوازم خود را از حجره بیرون آورد تا بار و بنه اش را به الاغ ببندد و در پی اش بود تا همراهی پیدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2638,
        "beyt": "آن مثالت را چو اژدرها کند * تا به پاسخ جزو جزوت بَرکَند",
        "text": "آن صوفی مسافر نیز از روی تقلید شروع کرد به گفتن خر برفت و خر برفت .( حَنین = ناله کردن ، در اینجا آواز خواندن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2639,
        "beyt": "آن مجاز است ، این حقیقت ای خران * نیست مسجد جز درونِ سَروران",
        "text": "آن صوفی مقلّد همینکه لطف و نوازش صوفیانِ خانقاه را دید با خود گفت : اگر امشب به طرب و شادی نپردازم پس کی چنین خواهم کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2640,
        "beyt": "آن مسیحا مُرده زنده می کُند * و آن جحُود از خشم ، سَبلَت می کنَد",
        "text": "آن صوفی همراه با یاران خود به مراقبه پرداخت . زیرا که حاضر شدن در نزدِ یار ، خود دفتر و کتابی است آموزنده . و حتی از آن هم آموزنده تر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2641,
        "beyt": "آن منافق مُشک برتن می نهد * روح را در قعرِ گُلخُن می نهد",
        "text": "آن صوفی که از رنجِ راه خسته و کوفته شده بود . دراز کشید ، و با چشمان بسته خواب هایی می دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2642,
        "beyt": "آن مَثَل آوردن ، آنِ حضرت است * که به علمِ سِرّ و جَهر او آیت است",
        "text": "آن صوفیان ، تخمِ پوچ و باطل را از آنرو می کاشتند که آن چیز که جان نیست گمان می کردند که جان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2643,
        "beyt": "آن نبات آنجا یقین ، عاریّت است * جای آن گُل ، مجلس است و عشرت است",
        "text": "آن طفل به مجلسی که آن مردِ لاف زن در آنجا بود آمد و او را رسوا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2644,
        "beyt": "آن نثارِ میوه ، ره را می گرفت * از پُریِ میوه ، رهرو در شگفت",
        "text": "آن عارف مشربی که از مرگِ عادی و فنای کالبد عنصری بیمی ندارد . اگر از شدّتِ استغراق در حق و بیخویشی ، خلایق را نشناسد این حال برای او شایسته و سزاوار است . [ خضر ، مظهر عارف واصل و صاحب علومِ باطنی است ، شرح بیت 2231 دفتر دوم / خَضِرجان = کسی روح و روانش همانند خضر در مراتبِ عالیه عرفانی سیر می کند . بنابراین بیخویشی اینان با احوالِ متظاهرانه ریاکاران فرق دارد . صوفیان آن دسته از اولیایی را که به اصطلاح بر مرتبه و قدمِ خضر باشند ، خضر جان و خضران و خضریان نامند . در دیوان کبیر آمده است :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2645,
        "beyt": "آن نشانی ها همه چون در تو هست * چون تو زیشانی ، کجا خواهی برست ؟",
        "text": "آن عالم دنیا طلب با دلتنگی می گوید : این مردم وقت و عُمرِ مرا تلف می کنند . در حالی که هیچ لحظه ای از عُمرِ او سودمند نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2646,
        "beyt": "آن نه بازی ، بلکه جان بازی است آن * حیله و مکر و دَغاسازی است آن",
        "text": "آن عِلم نزدِ هر نااهلی قرار نمی گیرد . چنانکه طاووس در خانۀ محقّرِ روستایی دوام نمی آورد . بلکه جای آن خانه های شاهانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2647,
        "beyt": "آن هزاران گَز دو گَز بنمایدش * تا ز مستی میلِ جَستن آیدش",
        "text": "آن غلام می رود و خود را از بامُ خانه به زمین می افکند . تا مثلا به آقایش زیانی رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2648,
        "beyt": "آن همه خون کرد و ، موسی زاده شد * وز برای قهرِ او ، آماده شد",
        "text": "آن غولِ بیابانی و آن مدعی ارشاد خلایق ، نه راهنماست و نه راهدان ، ای یوسف صفت ، نزد آن آدمیان گرگ صفت کمتر برو ، چرا گه صفای باطنت را می درند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2649,
        "beyt": "آن چنان مستی مباش ، ای بی خِرد * که به عقل آید ، پشیمانی خورد",
        "text": "آن غولِ راهزن ، به آدمی می گوید : ای مایۀ روشنی دل و دیده ام ، ای مهمانِ بس عزیزم . بیا که سرای من به تو تعلق دارد و تو مالِ من هستی و این چاپلوسی دامِ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2650,
        "beyt": "آن چنان کن که دهان ها مر تو را * در شب  روزها آرَد دُعا",
        "text": "آن فرعون نیز از تیره و نژادِ شغالِ ماده زاد بود . و نهایت اینکه در خمِ مال و جاه افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2651,
        "beyt": "آن چنان گوید حکیمِ غزنوی * در الهی نامه گر خوش بشنوی",
        "text": "آن فیل ، دهانِ هر یک از آن جمع بخواب رفته را بو می کرد . از دهانِ همۀ خفتگان بویی ناگوار می آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2652,
        "beyt": "آن چه چشم است آنکه بیناییش نیست * ز امتحان ها جز که رسواییش نیست ؟",
        "text": "آن فیلسوف نما از وطنش سؤال کرد و او را به حرف آورد و ضمن سؤالاتی معانی بسیاری گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2653,
        "beyt": "آن چهارم گفت : حَمدُالله که من * در نیفتادم به چَه چون آن سه تن",
        "text": "آن فیلسوف نما گفت : من نه وزیرم و نه شاه . بلکه شخصی معمولی هستم . تو نگاه به سر و وضع و لباس من بکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2654,
        "beyt": "آن کس کِش مثلِ خود پنداشتی * ز آن سبب با او حسد برداشتی",
        "text": "آن قبضی که به تو دست می دهد همان تأدیب و گوشمالی تو است و معنایش این است که : در پیمانی که با خداوند در عالَمِ اَلَست بسته ای هیچگونه تغییری نده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2655,
        "beyt": "آن کشیدن زیرِ لب آواز را * یاد کردن مبدأ و آغاز را",
        "text": "آن قحطی بی امان ، یعنی مفلس شکمباره ، بر شتر سوار شد و صاحب شتر نیز به دنبال شترِ خود می دوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2656,
        "beyt": "آن کمان و تیر اندر دستِ او * گرگ را جویان همه شب سو به سو",
        "text": "آن قوم پوستِ یوسفان یعنی انبیاء و اولیاء را کندند و آزارشان دادند . ولی هر جنایتی که کردند یک به یک جزای آن را در این دنیا دیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2657,
        "beyt": "آن گِدا گوید خدا ، از بهرِ نان * متّقی گوید خدا ، از عینِ جان",
        "text": "آن قوم گفتند : فرستاده و نماینده شاه هم باید همجنسِ خودِ او باشد . انسانِ خلق شده از آب و گل کجا ؟ و آفریدگار زمین و آسمان کجا ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2658,
        "beyt": "آن یکی از خشم ، مادر را بکُشت * هم به زخمِ خنجر و هم زخمِ مشت",
        "text": "آن قومِ تباهکار برای ستمدیدگان همیشه چاه می کندند ولی سرانجام خودشان در آن چاه فرو افتادند و آهِ حسرت می کشیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2659,
        "beyt": "آن یکی الله می گفتی شبی * تا که شیرین می شد از ذکرش لبی",
        "text": "آن قومِ حق ستیز به انبیاء گفتند : ای کسانی که خود را رسولِ خدا می دانید ما همانندِ آن فیل های احمق نیستیم که لرزش و نوسان تصویر ماه در آب ، ما را بترساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2660,
        "beyt": "آن یکی بس دُوربین و ، دیده کور * از سلیمان کور و ، دیده پای مور",
        "text": "آن قومِ ستمکار به انبیای الهی گفتند : این کارهایی که شما می کنید همه تزویر و حیله است . خدای متعال چگونه ممکن است که از فلان و بهمان ، نایبی برای خود انتخاب کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2661,
        "beyt": "آن یکی در چشمِ تو باشد چو مار * هم وَی اندر چشمِ آن دیگر ، نِگار",
        "text": "آن مارگیر به سبب دزدیده شدن مار ، از نیشِ زهرآگینش جان سالم بدر بُرد . ولی در عوض دزدِ مار را با خواری و زاری کُشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2662,
        "beyt": "آن یکی را تو ندانی از قیاس * بندگی کُن ، ژاژ کم خا ناشناس",
        "text": "آن مردمِ بَدنهاد با یکدیگر مخفیانه و پوشیده حرف می زدند تا مبادا خداوند از اسرارِ آنان آگاه شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2663,
        "beyt": "آن یکی می گفت : ای کشتی بتاز * و آن یکی می گفت : پَرّش هم بساز",
        "text": "آن مردِ لاف زن وقتی که مزۀ جوانمردی و راستی را از آن جوانمردان چشید . بی هیچ تکبّری غلام و بندۀ راستی و صداقت شد و دست از تزویر و ریا بشُست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2664,
        "beyt": "آن یکی همره ، نخورد و پند داد * که حدیثِ آن فقیرش بود یاد",
        "text": "آن مردکِ حقیر با ادّعا و منم منم کردن می خواهد خود را در صفِ اعیان و اشراف جا بزند . ولی معدۀ خالی و گرسنۀ او بر سبیل چربِ او نفرین می فرستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2665,
        "beyt": "آن یکی گفتش که از بَد گوهری * یاد ناوردی تو حقِ مادری",
        "text": "آن مسافر نیز از راهِ دور و دراز آمده بود . خسته و کوفتۀ راه بود . آن اکرام و التفاتی را که در حق اش نشان می دادند نظاره می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2666,
        "beyt": "آن یکی گوشش همی پیچید سخت * و آن دگر در زیرِ کامش جُست لَخت",
        "text": "آن مستی ای که از بویِ شاهِ یگانه یعنی خداوندِ یکتا در روح انسان پدید می آید . حتّی با صد خمره شراب هم نمی توان آن مستی را در روح و مغزِ انسان ایجاد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2667,
        "beyt": "آن یکی گوید : شتر یک چشم بود * و آن دگر گوید : زِ گر ، بی پشم بود",
        "text": "آن منافق ، نامِ حق را ظاهراََ بر زبان می آورد ولی روحش به واسطۀ افکار بی ایمان وی ، بوی گند می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2668,
        "beyt": "آن یکی گوید بریده گوش بود * و آن دگر گوید : جُلَش منقوش بود",
        "text": "آن منافق ریاکار می گوید : من چاره ای جز این ندارم که برای اداره زندگی خانواده ام تلاش کنم و با خلوص و پشتکار به کسبِ حلال مشغول گردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2669,
        "beyt": "آنچنان رُو که همه زَرق و شَر است * از مسلمانان نهان اولی تر است",
        "text": "آن منکران در واقع با خود دشمنی میکردند . از اینرو آنگونه به خود ضربه ها زدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2670,
        "beyt": "آنچنان نزدیک بنماید وَرا * که دویدن گِردِ بالوعۀ سرا",
        "text": "آن مُفلس ، رسمِ جوانمردی و مروت را زیر پا نهاده بود . بطوریکه زندان از دستِ آن طمعکارِ لقمه رُبا جهنم شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2671,
        "beyt": "آنچنان کز فربهی هر یک جوان * در نگنجیدی ز زَفتی در هان",
        "text": "آن نابینا گفت : آن سپاهیان دارند نزدیک می شوند برخیزید و بیش از آنکه آسیبی به ما وارد کنند و یا اسیر شویم از اینجا فرار کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2672,
        "beyt": "آنچه ، دی خوردم از آنم یاد نیست * این دل از غیرِ تحیّر شاد نیست",
        "text": "آن نادان به حضرت عیسی (ع) گفت : ای همراه آن اسم اعظم و عالی را که به وسیله آن مُردگان را زنده می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2673,
        "beyt": "آنچه آن خر ، دید از رنج و عذاب * مرغِ خاکی بیند اندر سیلِ آب",
        "text": "آن نادان به حضرت عیسی (ع) گفت : اینک که من نمی توانم اسرار را بخوانم . پس تو خود نامِ شریف اعظم را بر استخوان مُرده بخوان تا زنده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2674,
        "beyt": "آنچه او خواهد ، رساند آن به چشم * از جمال و از کمال و از کرشم",
        "text": "آن ناشنوا نیز می گفت : هَلا ای یاران ، داد و فریادِ آنها نزدیکتر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2675,
        "beyt": "آنچه بر صورت تو عاشق گشته ای * چون برون شد جان ، چرایش هشته ای ؟",
        "text": "آن نامرد همینکه چکاچاکِ سِلاح ها را می بیند ، پا به فرار می گذارد و با رفتن او کمرِ تو می شکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2676,
        "beyt": "آنچه تو در آینه بینی عیان * پیر ، اندر خشت بیند بیش از آن",
        "text": "آن نصیحت کننده ، این سخنان را گفت و وداعی کرد و رفت . و تدریجاََ بینوایی و گرسنگی آنان شدّت یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2677,
        "beyt": "آنچه در خرگوش و پیل آویختند * تا ازل را باحِیَل آمیختند",
        "text": "آن نصیحت کنندۀ دانا به آن جمعِ گرسنه گفت : این نصیحت مرا گوش کنید تا مبادا قلب و روحتان دچار رنج و بلا شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2678,
        "beyt": "آنچه محسوس است ، اگر معشوقه است ؟ * عاشقستی هر که او را حِس هست",
        "text": "آن نیرنباز اگر بخواهد به تو آن سکّه ها را دهد ، کی خواهد داد ؟ یعنی نخواهد داد . زیرا حرفِ فریبکاران مانند گردوهای پوک و پوسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2679,
        "beyt": "آنچه معشوق است ، صورت نیست آن * خواه عشق این جهان ، خواه آن جهان",
        "text": "آن همه چاره جویی و تدبیر و تلاشی که در راهِ وصالِ به ما انجام دادی ، جملگی از جذبه و کشش ما بود و این جذبۀ ما بود که پای تو را در سلوک به سوی ما گشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2680,
        "beyt": "آنچه می گوید : در این اندیشه ام * آن هم از دستانِ آن نَفس است هم",
        "text": "آن وکیلِ وارسته و خوش اخلاق به سوی قاضی رهسپار شد و شکایات زندانیان را یکی یکی برای او نقل کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2681,
        "beyt": "آنکه بر خلوت نظر بردوخته است * آخرِ آن را هم زِ یار آموخته است",
        "text": "آن پسرک ، طَبَقِ حلوا را پیشِ شیخ گذاشت . تو اسرارِ شیخِ رازدان را ببین که سرانجام از رازدانی او چه دیده شد و چه به ظهور آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2682,
        "beyt": "آنکه بی جفت است و بی آلت ، یکی است * در عدد شَک است و آن یک بی شَکی است",
        "text": "آن پیامبر مهربان ، مو را نادیده می انگاشت و آن هوشمند و خوشخو ، شیر را تحسین می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2683,
        "beyt": "آنکه تخمِ خار کارد در جهان * هان هان او را مجو در گلستان",
        "text": "آن پیامبران به مردم سبا گفتند : ای قوم ، براستی که نعمت های شما فراوان شده است . پس کو شکر گزاریتان ؟ هر گاه مرکوبِ شکر و سپاس خوابید باید آن را به حرکت درآورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2684,
        "beyt": "آنکه تو مستش کُنی و شیر گیر * گر ز مستی کژ رود ، عذرش پذیر",
        "text": "آن پیامبرِ نیک آیین همینکه از نیایش فارغ می شد ، در آغازِ بامداد از صومعۀ خود بیرون می آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2685,
        "beyt": "آنکه جان بوسه دهد بر چشمِ او * کی خورَد غم از فلک و ز خشمِ او ؟",
        "text": "آن چیز که با وزیدن هر بادی به این سو و آن سو می رود ، واقعاََ کاه است . و اِلّا کوه چه باکی از باد دارد ؟ برای آن واقعاََ هیچ ارزش و اهمیتی قائل نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2686,
        "beyt": "آنکه جان در رویِ او خندد چو قند * از تُرُش روییِ خَلقش چه گزند ؟",
        "text": "آن کس که از نَفَسِ شیطان ، لاحول خورد . یعنی کسی که مفتون سخنان فریبندۀ دیگران شود . مانندِ آن خرِ صوفی بالاخره هنگام حرکت و عزیمت با سر به زمین واژگون می افتد ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2687,
        "beyt": "آنکه داند نیم شب گوساله را * چون نداند همرهِ دَه ساله را ؟",
        "text": "آن کس که بویِ خوشِ رحمانی را از یَمَن احساس می کند . چگونه ممکن است که بوی باطل را در وجود من نشناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2688,
        "beyt": "آنکه دو گفت و ، سه گفت و ، بیش از این * مُتّفِق باشند در واحد ، یقین",
        "text": "آن کس که بی همتا و بی وسیله است همانا یکی است . یعنی همان خداوند واحد است . عدد ممکن است در معرض شک و خطا قرار گیرد ولی یگانگی حضرت حق مورد شک و ظن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2689,
        "beyt": "آنکه زین قِندیل کم ، مشکاتِ ماست * نور را در مرتبه ترتیب هاست",
        "text": "آن کس که در طلب نان است و سالیان دراز خدا خدا گوید مانند خری است که برای خوردن کاه و جو کتاب خدا را بر پشت حمل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2690,
        "beyt": "آنکه مادر آفرید و ضَرع و شیر * با پدر کردش قرین آن خود مگیر",
        "text": "آن کس که در مقامی فروتر از قندیل قرار دارد . مشکاتِ ما به شمار می رود . نور به اعتبار مرتبه ، درجاتی دارد . ( مِشکات = سوراخ و یا جایی که در آن چراغ گذارند ، چراغدان ) . صوفیه اولیاءالله را از حیثِ معنوی به مراتبی تقسیم کرده اند بدین صورت :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2691,
        "beyt": "آنکه مُرداری خورد یعنی نَبید * شرع ، او را سویِ معذوران کشید",
        "text": "آن کس که مستِ حرص و آزمندی است . اگر صد نوع حکایتِ پندآموز بشنود . حتی یک نکته هم در گوشِ او فرو نمی رود . زیرا که گوشِ باطنی او در حجابِ حرص و طَمَع است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2692,
        "beyt": "آنکه می گفتی که کو ؟ اینک ببین * دشت می دیدی نمی دیدی کمین",
        "text": "آن کسی که جانِ حقیقی جهان ، یعنی حضرت پروردگار به او بخندد . یعنی از او راضی و خشنود باشد . از زوی اخم آلود مردم چه زیانی به او می رسد ؟ مسلماََ زیلنی نمی رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2693,
        "beyt": "آنکه کالاَنعام بُد ، بَل هُم اَضَلّ * گر چه پُر مکرست آن گَنده بَغَل",
        "text": "آن کسی که در نیمۀ شب ، گوسالۀ خود را باز می شناسد . چگونه ممکن است که رفیقِ دَه سالۀ خود را نشناسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2694,
        "beyt": "آنکه گستاخ آمدند اندر زمین * استخوان و کلّه هاشان را ببین",
        "text": "آن کسی که دچارِ تردید نیست ، بیدرنگ در راهِ راست می رود . ای تردید کننده اگر راه را نمی دانی . رَدِّ پای او را سراغ بگیر و آن را پیدا کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2695,
        "beyt": "آنکه گندم را ز خود روزی دهد * کی توکّل هات را ضایع نهد ؟",
        "text": "آن کسی که مادر و پِستان و شیر را خلق کرد و او را با پدر همسر و قرین ساخت ، خداوند است و سبب این قرین شدن را به خود نسبت مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2696,
        "beyt": "آنکه یابد بوی حق را از یَمَن * چون نیابد بوی باطن را زِ من ؟",
        "text": "آن کسی که همچون چهارپایان است و بلکه فروتر از چهارپایان . اگر آکنده از نیرنگ هم که باشد . باز مُتُعفّن و بویناک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2697,
        "beyt": "آه و افغان از همه برخاست زود * کای سرِ شیخان و شاهان این چه بود ؟",
        "text": "آن کودک تا نماز عصر گریه کرد . اما شیخ چشمانش را فرو بست و به آن کودک نگاهی نکرد . [ نماز دیگر = اصطلاحی است فارسی معادل نماز عصر ( لغت نامه دهخدا )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2698,
        "beyt": "آهن از داود ، مومی می شود * موم ، در دستت چو آهن می بُوَد",
        "text": "آن کور به رفقایش گفت : اینک لشکری به اینجا می رسد و من دارم می بینم که آنها از چه قوم اند و حتّی می بینم که آنها چند نفرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2699,
        "beyt": "آینه ات ، دانی چرا غماز نیست * زآنکه زنگار از رخش ممتاز نیست",
        "text": "آن کُردِ بیچاره بسیار داد و فریاد کرد که شتر مرا از من نگیرید و همان کُرد ، ماموری را که برای گرفتن شتر آمده بود با دادن یک دانگ خوشحال کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2700,
        "beyt": "آینۀ آهن برای پوستهاست * آینۀ سیمای جان ، سنگی بهاست",
        "text": "آن گدای خرقه پوش از سجده و حیرتِ مردم سخت سرمست شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2701,
        "beyt": "آینۀ جان نیست اِلِّا رویِ یار * رویِ آن یاری که باشد ز آن دیار",
        "text": "آن گروهِ تباهکار ، گرد و غبار و آثارِ گرگِ غضبِ الهی را دیدند ولی از راهِ کجِ خود بازنگشتند و توبه نکردند . و بعد از آن همه گرد و غبار و آثار ، بالاخره گرگِ بلا و قهر که بسی بزرگ و سترگ بود به سراغشان آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2702,
        "beyt": "آینۀ دل چون شود صافی و پاک * نقش ها بینی بُرون از آب و خاک",
        "text": "آن گروهِ صوفیان به سبب تهیدستی و ناداری ، جملگی دست به خر فروشی زدند . یعنی تصمیم گرفتند که خرِ مهمان را بفروشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2703,
        "beyt": "آینۀ کُلّی تو را دیدم ابد * دیدم اندر چشمِ تو ، من نقشِ خَود",
        "text": "آن یار حقیقی زیباست و دوستدار زیبایی است . به عنوان مثال ، آیا تا به حال دیده ای که یک نوجوان ، پیرزنی فرتوت و در هم شکسته را به عنوان همسر انتخاب کند ؟ مسلما ندیده ای . ( پیر زال = پیر سفید موی ، پیر فرتوت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2704,
        "beyt": "ابلهان ، تعظیمِ مسجد می کنند * در خرابیِ اهلِ دل ، جِدّ می کنند",
        "text": "آن یارِ حقیقی به من گفت : هر گاه تو نقش و حقیقت اصلی خود را در دو چشم دیگری دیدی . بدان که آن خیالی بیش نیست و از نظر من مردود است . یعنی انسانهای ناکامل ، پدیده ها و آثار را منقطع از حق می بینند . از اینرو در آثار ، حق را نتوانند دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2705,
        "beyt": "احتیاطش کرد از سهو و خُباط * چون قضا آید ، چه سود است احتیاط ؟",
        "text": "آنان برای گرفتن انتقام آهنگِ کعبه کردند . برای آنکه بدانی سرنوشتِ آنان چه شد ، قرآن ( سورۀ فیل ) را بخوان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2706,
        "beyt": "احمدا ، خود کیست اِسپاهِ زمین ؟ * ماه بین بر چرخ ، بشکافش جَبین",
        "text": "آنان در صدد جنگ با پیامبران برآمدند و آنها را جسمی ظاهری دیدند و بشری معمولی گمان کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2707,
        "beyt": "احمدم ، درمانده در دستِ یهود * صالحم ، افتاده در دستِ ثَمود",
        "text": "آنان را از خویشتن و بستگان و طبیعتشان بُرده ای یعنی خلاصشان کرده ای . و چیز خوب و زیبا را در نظر آنان زشت و ناپسند جلوه داده ای . به عبارت دیگر از دایره محسوسات ، فارغ و آزادشان کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2708,
        "beyt": "احمقیّ ام بس مبارک احمقی است * که دلم با برگ و ، جانم مُتّقی است",
        "text": "آنان شریعت را بدون تقلید باور کرده اند . و آن سکّه ناب را بدون بکار بردن سنگِ مِحک گرفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2709,
        "beyt": "از اُصولَینَت ، اصولِ خویش بِه * که بدانی اصلِ خود ، ای مردِ مِه",
        "text": "آنان که در آخرین صف ایستاده اند به سبب ضعفِ قوۀ بینایی ، نمی توانند نورِ صف های جلوتر از خود را مشاهده کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2710,
        "beyt": "از برایِ امتحان ، خوار و یَتیم * لیک اندر سِر منم یار و نَدیم",
        "text": "آنان که در دین روسیاه اند . ابزاری در دست ندارند مگر حیله و نیرنگ و جدال .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2711,
        "beyt": "از برایِ مژدگانی صد نشان * از گِزافه هر خَسی کرده بیان",
        "text": "آنان گفتند : به حقِ این کلامِ الهی که تماماََ پاک و حق است . آن مسجد ، به خاطرِ خشنودیِ خدا ساخته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2712,
        "beyt": "از برون ، بر ظاهرش نقش و نگار * وز درون ، ز اندیشه ها او زار زار",
        "text": "آنانکه به تنویّت و تثلیث عقیده دارند سرانجام در بارۀ وحدانیت حق ، متفّق می شوند . ( ادامه در بیت بعد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2713,
        "beyt": "از برون پیر است و ، در باطن صبی * خود چه چیزست آن ؟ ولیّ و آن نبی",
        "text": "آنقدر شادمان و مسروی که از ما فاصله گرفته ای . بگو بدانیم این تکبّر و بزرگ منشی را از کجا آورده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2714,
        "beyt": "از تو ای بی نقشِ با چندین صُوَر * هم مُشَبِّه ، هم مُوَحِّد ، خیره سَر",
        "text": "آنها از ترس سیل در گوشۀ آن سوراخ مانند ملخ روی هم سوار شده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2715,
        "beyt": "از تو خواهم آنچه من دادم به تو * باز دِه آنچه فرستادم به تو",
        "text": "آنها با حالتِ خنده و رقص به سویِ آن چرخ می چرخیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2716,
        "beyt": "از تو می خواهند هم تا وارهند * زین غَرَض ، باطل گواهی می دهند",
        "text": "آنها به او می گفتند : تو روی یارِ ما را دیده ای . از اینرو تو جانِ جانِ ما و روشنی چشم ما هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2717,
        "beyt": "از جنوب و از شمال و از دَبور * باغ ها دارد عروسی ها و سور",
        "text": "آنها شهر را ترک گفتند و از آنجا بیرون آمدند و در حالِ فرار واردِ یک روستا شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2718,
        "beyt": "از حدیثِ این جهان ، محجوب کرد * غیرِ خون ، او می نداند چاشت خَورد",
        "text": "آنها گرسنه و بی برگ و آذوقه بودند و برهنه ، و از سفری دور و دراز می آمدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2719,
        "beyt": "از حسد می خواست تا بالا بُوَد * خود چه بالا ؟ بلکه خون پالا بُوَد",
        "text": "آنها گفتند : یا رسول الله از روی لطف و احسان ، قَدم رنجه بفرما و به سوی مسجدِ ما نیز تشریف بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2720,
        "beyt": "از خجالت باز گفت او خواجه را * چند وعده ؟ چند بفریبی مرا ؟",
        "text": "آنچه بدان عشق می ورزند . صورت نیست . خواه عشق این جهانی باشد و خواه عشق آن جهانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2721,
        "beyt": "از خدا چاره ستش و ، از لوت ، نَی * چاره اش است از دین و ، از طاغوت ، نَی",
        "text": "آنچه به نظر ما شکار می نماید . یعنی خیال می کنیم که به طعمه ای دست یازیده ایم . در واقع دام است . خداوندا ، هر چیز را آنگونه که هست به ما نشان بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2722,
        "beyt": "از خلیلی ، لا اُحِبُ الآفلین * پس فنا چون خواست ربّ العالَمین",
        "text": "آنکه این یاوه ها را از خری مثلِ تو باور کند و خود را برای تو کور و کر کند ، عَجَب خری است یعنی از تو هم خرتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2723,
        "beyt": "از خیالِ بَد مر او را زشت دید * چشمِ فرع و چشمِ اصلی ناپدید",
        "text": "آنکه نادان است . عیب و نقص را به ابزار نسبت می دهد . مثلا تو اگر سنگ را بر گِل بکوبی آیا آتشی بیرون می جهد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2724,
        "beyt": "از درخت اِنّی اَنا الله می شنید * با کلام ، انوار می آمد پدید",
        "text": "آهای بگو ببینم چرا مادرت را کُشتی ؟ ای بَد خُلق بگو ببینم او چه گناهی کرده بود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2725,
        "beyt": "از درونِ خویش این آوازها * منع کُن تا کشف گردد رازها",
        "text": "آگاه باش و به خود آی که عشوه ها و نازهای رفیق بَد ، تو را فریب ندهد . حتی در روی زمین که راه می روی با خیال راحت راه نرو . شاید بر سرِ راهت دامی گسترده باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2726,
        "beyt": "از درِ دل ، و اهلِ دل ، آبِ حیات * چند نوشیدی و ، وا شد چشم هات",
        "text": "آگاه باش و نَفسِ امّاره خود را به قتل رسان . زیرا به خاطرِ آن نَفسِ فرومایه هر لحظه در صدد قتلِ جانِ عزیزی برمی آیی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2727,
        "beyt": "از دهانِ غیر کی کردی گناه ؟ * از دهانِ غیر بر خوان کای اله",
        "text": "آیا از این نکته غافلی که تقرّبِ اولیاء به حق ، صد نوع کرامت و شُکوه و جلال دارد و باعثِ قدرت و تصرف بر عالَم می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2728,
        "beyt": "از دهانی که نکردستی گناه * و آن دهانِ غیر باشد عذرخواه",
        "text": "آیا این حکایت را شنیده ای که حکیمی ، جمعی از دوستان خود را در هندوستان دید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2729,
        "beyt": "از دَمِ دیو آن که او لاحول خَورد * هم چو آن خر در سَر آید در نبرد",
        "text": "آیا تا به حال کسی زهر و پادزهری مانند نی دیده است ؟ معلوم است که ندیده است و آیا تا کنون کسی همدم و مشتاقی مانند نی دیده است ؟ مسلما ندیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2730,
        "beyt": "از رهِ تقلید ، آن صوفی همین * خر برفت آغاز کرد اندر حَنین",
        "text": "آیا تو از خاک کمتری ؟ البته که کمتر نیستی زیرا که خاکِ مُرده بر اثر همنشینی و همراهی فصل بهار ، شکوفه های رنگارنگ بسیاری پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2731,
        "beyt": "از زراندودِ صفاتش پا بکش * از جهالت قلب را کم گوی خَوش",
        "text": "آیا داستانِ مردمِ ضَروان را خوانده ای ؟ اپر خوانده ای پس چرا دست از حیله گری و نیرنگبازی بر نمی داری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2732,
        "beyt": "از سرِ تقصیر آن صوفی رَمه * خر فروشی در گرفتند آن همه",
        "text": "آیا هرگز واغ واغ سَگ به گوشِ ماه می رسد ؟ بخصوص ماهی که مقبول حق تعالی باشد و از خواص او به شمار آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2733,
        "beyt": "از سفر بَیدَق شود فَرزینِ راد * وز سفر یابید یوسف صد مُراد",
        "text": "آینه ظاهری یعنی همان آینه ای که از آهن و شیشه ساخته شده و با صفحه ای آهنین که صیقل یافته . تنها می تواند صورتهای ظاهری و خارجی آدمیان را نشان دهد . ولی آینه باطنی که می توان نقش جان و روان خور را در آن دید بسی گرانبها و قیمتی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2734,
        "beyt": "از سَرِ کُه بانگ زد خرگوشِ زال * سویِ پیلان در شب غُرّۀ هِلال",
        "text": "آیینۀ باطنی جان ، غیر از روی یار دلدار نیست که می توان اشکال و احوال باطنی خود را در آن مشاهده کرد . این آیینه ، روی همان یاری است که از دیار حقیقت و عشق است نه جهان خاک .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2735,
        "beyt": "از سَمومِ نَفس ، چون با علّتی * هر چه گیری تو ، مرض را آلتی",
        "text": "ابلیس ملعون اینگونه مثال ها را دستاویز خود ساخت و در نتیجه تا روزِ قیامت موردِ لعنت خدا قرار گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2736,
        "beyt": "از صدا آن کوه ، خود آگاه نیست * سویِ معنی هوشِ کُه را راه نیست",
        "text": "احوالِ متغیّر و متعدّدِ روحی انسان ، مانندِ حروفی است که از قلمِ تقدیر و مشیّتِ حضرتِ پروردگار پدید می آید . و تازه وقتی بر کاری مصمم می شوی و سپس از آن بازمی گردی . همه از ارادۀ خداوندی ناشی می شود . بنابراین تصمیم و انصرافِ تو ، دقیقاََ از عزم و فسخِ الهی منبعث می گردد .( نَسخ = نسخه برداری از روی کتاب ، نوشتن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2737,
        "beyt": "از غریوِ کودک آنجا خیر و شر * گِرد آمد ، گشت بر کودک حَشَر",
        "text": "ارواح عارفان و مردان حق ، قبل از آنکه موجودات پدید آیند . نسبت به آنان علم و آگاهی داشتند و این وقتی بود که هنوز روح کلّی ، یعنی روح بسیط و فارغ از قیود مادّی ، به علایق و محدودیت های این عالم مقیّد نشده و در کالبدها مستقر نگشته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2738,
        "beyt": "از فِطامِ خون ، غذایش شیر شد * وز فِطامِ شیر ، لقمه گیر شد",
        "text": "از آستانۀ صاحب دلان و اهلِ معرفت ، چندین بار آبِ حیات نوشیدی و دیدگانِ دلت باز شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2739,
        "beyt": "از فِطامِ لقمه ، لقمانی شود * طالبِ اِشکارِ پنهانی شود",
        "text": "از آستانۀ صاحبدلان ، بسیاری از طعام های معنوی نظیر و وَجد و بیخویشی رزقِ تو شد . [ سُکر = شرح بیت 575 دفتر اول / وَجد = شرح بیت 203 دفتر دوم / بی خویشی (استغراق) = شرح بیت 57 دفتر اوّل",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2740,
        "beyt": "از ملوکِ خاک جز بانگِ دُهُل * تو نخواهی یافت ای پیکِ سُبُل",
        "text": "از آن رو که او سَرت را از سجده بر بت ها رهانیده ، تو نیز بکوش تا با همان نیرو قلبت را نجات دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2741,
        "beyt": "از من ار کوهِ اُحُد واقف بُدی * چَشمه چَشمه از جَبَل خون آمدی",
        "text": "از آن رو که تو جزو دوزخ هستی . پس بهوش باش که سرانجام حزو به کُلِ خود می پیوندد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2742,
        "beyt": "از مُحَقق تا مُقلّد فرق هاست * کین چو داودست و ، آن دیگر صَداست",
        "text": "از آن پس او را به ضیافتِ خود دعوت کردند و شکمش را سیر نمودند و در زمینِ وجودش ، بذرِ مهربانی کاشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2743,
        "beyt": "از میان بَرجَست یک شیرِ سیاه * پنجه ای زد ، کرد نقشش را تباه",
        "text": "از آنجا که تو بر اثر بادهای زهرآلودِ صفاتِ زشت ، بیمار شده ای . هر چه به دستت رسد به مرض و بیماری مبدّل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2744,
        "beyt": "از نشاط از ما کرانه کرده یی * این تکبّر از کجا آورده یی ؟",
        "text": "از آنجا که تو به صفات حضرت پروردگار بزرگ اتّصاف یافته ای از گزند بیماری ها به سلامت باز خواهی رَست . چنانکه حضرت ابراهیم (ع) خلیل از آتش نمرودیان رهید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2745,
        "beyt": "از نماز و صَوم و صد بیچارگی * قوتِ ذوق آید ، بَرَد یکبارگی",
        "text": "از آنجا که پشیمانی ، سراسرِ دل را فرا گرفت . دیگر اعتراف کردن به زشتی قباحت سودی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2746,
        "beyt": "از هزاران اندکی زین صوفیند * باقیان در دولتِ او می زیند",
        "text": "از آنجا که کار ، پرده ای بر کارگر کشیده ، پس تو هرگز نمی توانی او را بیرون از آن پرده ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2747,
        "beyt": "از وطن پُرسید و ، آوردش به گفت * واندر آن پرسش بسی دُرها بسُفت",
        "text": "از آنجا که کارگاه جایگاه شهود و روشن بینی است . پس بیرونِ آن کارگاه ، جای پوشیدگی و احتجابِ دیدگان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2748,
        "beyt": "از وی این دنیای خوش بر توست تنگ * از پیِ او با حق و با خلق جنگ",
        "text": "از آنجا که کودک ، از لباسِ علم و دانش ، عریان است یعنی فاقدِ تشخیص و تمیز است . از اینرو گریه و خنده اش بی اعتبار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2749,
        "beyt": "از پدر ، وز مادر این بشنیده یی * لاجَرم غافل درین پیچیده یی",
        "text": "از آنجایی که خداوند ، صفات و واکنش های گفتاری و رفتاری انسان را با هویّتِ روحی او مقارن و سازگار کرده است . پس تو نیز آن دو را مانندِ تناسبی که میانِ چشم و صورت است ، مناسب و سازگار بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2750,
        "beyt": "از پسِ هر پرده قومی را مُقام * صف صف اند این پرده هاشان تا امام",
        "text": "از آنرو خداوند فرمود : «سوگند به چاشتگاه» که چاشتگاه جلوه ای از روشنی دل حضرت ختمی مرتبت (ص) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2751,
        "beyt": "از پسِ گُربه دویدند ، او گریخت * کودک از ترسِ عِتابش رنگ ریخت",
        "text": "از آنرو که ادراکِ او چنین چیزی را ادراک نکرده ، ادراکِ انکار کنندۀ او این سخنان و توضیحات را نیز نخواهد پذیرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2752,
        "beyt": "از پیام اندر پیام ، او خیره شد * تا زلالِ حزمِ خواجه تیره شد",
        "text": "از آنرو که حق تعالی تو را مأمور به ذکر و دعا کرده ، پس بر اثر دعا و ذکر ، باطنت مغرور شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2753,
        "beyt": "از پیِ این عاقلانِ ذُوفُنون * گفت ایزد در نُبی ، لایَعلمون",
        "text": "از آنرو که خیالِ یارِ من و دلدار من در ذهن و دلم نقش بسته ، صورت آن خیال در حکم بت است . ولی معنای آن در واقع بت شکن است . زیرا به واسطه تصویری که از آن یار در دل دارم . از هوی و هوس و کارهای پلید دور می شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2754,
        "beyt": "از پیِ فرزند صد فرسنگ راه * او بگردد در حَنین و آه آه",
        "text": "از آنرو که زاغان در زمستان خیمه می زنند و گردِ هم جمع می شوند . بلبلان خوش نوای باغ و بوستان ، پنهان می شوند و از نوا و سرود منصرف می شوند و خموشی می گزینند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2755,
        "beyt": "از پیِ گندم ، جُدا گشتی از آن * که فرستادست گندم ز آسمان",
        "text": "از آنرو که شخصِ تباهکار نسبت به دین و ایمان هیچگونه وفایی ندارد . هر زمان که مقتضی بیند سوگندِ خود را نقض می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2756,
        "beyt": "از کبابش مانع آمد آن سُخَن * بختِ تو بخشد تو را عقلِ کُهن",
        "text": "از آنرو که صوفی مُراد و مقصودش را در روزگار دیر به دست می آورد . پُرخوار و شکمباره است . یعنی چون بعضی از صوفیه ، ریاضت غیر اصولی می کشند به جای آنکه بر هوای نَفس غالب شوند . برعکس حریص تر می گردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2757,
        "beyt": "از کبابِ پیل زاده خورده بود * بر درانید و بکشتش پیل ، زود",
        "text": "از آنرو که نیستی ، کارگاهِ آفرینش الهی است . پس هر کس از این کارگاه بیرون باشد هیچگونه ارزشی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2758,
        "beyt": "از کرم دانست مرغ ، آن دانه را * غایتِ حرص است ، نَی جُود ، آن عطا",
        "text": "از آنرو که هیچکس نسبت به خدا ننگ و عاری احساس نمی کند . پس کسی نسبت به حضرت حق حسد نمی ورزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2759,
        "beyt": "اصلشان بَد بود آن اهلِ سبا * می رمیدندی ز اسبابِ لِقا",
        "text": "از آنرو که کارخانه ، محلِ حضورِ کارگر است . پس هر آن کس که از کارخانه بیرون باشد نمی تواند کارگر را ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2760,
        "beyt": "اصلِ کینه دوزخ است و ، کینِ تو * جزو آن کُل است و ، خصمِ دینِ تو",
        "text": "از آنرو که یارِ صالح ، آیینۀ جان اندوهبار تو است . یعنی هر گاه که تو غمگین می شوی او یارِ تو می شود . پس به چهره و رُخِ آن آیینه ، دَم و نَفَس مزن که تیره م منکدر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2761,
        "beyt": "الله الله ، جُمله فرزندان بیار * کین زمانِ گلشن است و نوبهار",
        "text": "از این سو بدان سو و از این محلّه به آن محلّه شتابان می رفتند تا اینکه مردم شهر تماماََ آن مفلس را آشکارا شناختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2762,
        "beyt": "امتحان بر امتحان است ای پدر * هین ، به کمتر امتحان ، خود را مخر",
        "text": "از این طرف نیز بچه های خواجه با شادی و خرسندی می گفتند : می رویم گردش و بازی می کنیم . ( نَرتَع = گردش می کنیم ، به قولِ راغب اصفهانی ، رَتع در اصل به معنی علف خوردن چهارپایان است و استعمالِ آن در مورد انسان ، جنبۀ استعاری دارد و به معنی گردش کردن و لذّت بردن است ( مفردات ، ص 192 ) / نَلعَب = بازی می کنیم )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2763,
        "beyt": "امتحان ست این گُهر مر خلق را * ماش گردانیم گِردِ چشم ها",
        "text": "از این نی بشنو که چگونه از فراق سخن می گوید و از جدائی ها و ایام هجران شکوه می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2764,
        "beyt": "امتحان می کردشان زیر و زَبَر * کی بُوَد سرمست را زینها خَبَر ؟",
        "text": "از اینرو نمازِ هر چهار نفر باطل شد زیرا عیب گویان گمراه ترند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2765,
        "beyt": "امشبِ باران به ما دِه گوشه یی * تا بیابی در قیامت توشه یی",
        "text": "از اینرو چنین مدعی می شود که : این شخص دشمنِ من است و آن یکی هم به من حسادت می ورزد در حالی که حسود و دشمن حقیقی او ، جسم و تن ( نَفسِ امّاره ) اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2766,
        "beyt": "انبیا را واسطه ز آن کرد حق * تا پدید آید حسدها در قَلَق",
        "text": "از بس برای رفتن به دِه شادمان بودند . راهِ ناهموار در نظرشان خوب و هموار می آمد و آن راهِ پُر رنج و تَعب را همچون بهشت می دیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2767,
        "beyt": "انبیا گفتند : آوه پندِ جان * سخت تر کرد ای سفیهان پندتان",
        "text": "از بس که درختان ، پُر از میوه بودند . مقدار فراوانی میوه روی زمین می ریخت و در نتیجه ، راهِ عبور و مرور تنگ می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2768,
        "beyt": "انبیا گفتند : در دل علّتی ست * که از آن در حق شناسی آفتی ست",
        "text": "از بس که نان فراوان بود . سگ ها نیز از غایتِ سیری ، نان ها را زیرِ پا لگد می کردند و گرگِ بیابان نیز از فراوانی طعام ، همیشه دچار سوء هاضمه بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2769,
        "beyt": "انبیا گفتند کین ز آن علّت است * مایۀ کوری ، حجابِ رویت است",
        "text": "از تناول گیاهان زهرآگین باید پرهیز کنی . یعنی نباید دهان به حرام و شهواتِ دنیوی بیلایی . زیرا پرهیز و اجتناب از حرام ، نیرو و روشنی پیامبران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2770,
        "beyt": "اندر آن بازار کایشان ماهرند * حِسّ مِس را چون حِسِ زر کی خرند",
        "text": "از تیزی و شدّتِ نیشتر خادم ، خر می جهید . ولی مگر آن خر زبان داشت که حال زارِ خود را بازگو کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2771,
        "beyt": "اندر آن دِه ، مرغِ فَربِه یافتند * لیک ذرۀ گوشت بر وَی نَه ، نژند",
        "text": "از دامگاهِ دنیا کسی بدون صبر و دوراندیشی به سلامت نرست . صبر ، دست و پای دوراندیشی است . ( پا و دست = کنایه از وسیله و ابزار )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2772,
        "beyt": "اندر آن رَه رنج ها دیدند و تاب * چون عَذابِ مُرغِ خاکی در عِذاب",
        "text": "از دهانی که گناهی مرتکب نشده ای و آن دهانِ دیگری است که عذرِ گناهانِ تو را می خواهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2773,
        "beyt": "اندر آنجا هیچ حیلۀ مکر نیست * اندر آنجا ذِکر و صِدق و ، یا رَبی است",
        "text": "از راه رفتن بسیار به حالِ مرگ افتاده بود . تمام شب را بی علف سر کرده بود . گاهی در حالِ جان کندن بود و گاهی در حالِ مُردن و تلف شدن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2774,
        "beyt": "اندر افتادن ز حیوان باد جَست * روستایی ، های کرد و ، کوفت دست",
        "text": "از روی تمسخُر می گویند : ما یک شتری دیدیم که داشت از این طرف می رفت . رنگش سرخ بود و به سویِ علفزار می رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2775,
        "beyt": "اندر افتادند چون گرگانِ مست * پاک خوردندش ، فرو شستند دست",
        "text": "از روی فرومایگی و پستی ، همدمی فرومایه را اختیار مکن . زیرا اُنس و همدمی او جنبۀ مجازی دارد نه حقیقی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2776,
        "beyt": "اندرو اَشکالِ گُرگی ظاهر است * شکلِ او از گُرگیِ او مُخبر است",
        "text": "از سبک شمردن فرمان های خدا و از بی اعتنایی به فردایِ قیامت حرف می زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2777,
        "beyt": "اندرو خلق و خلایق بی شمار * لیک ، آن جمله سه خامِ پخته خوار",
        "text": "از سمتِ جنوب و شمال و غرب بادهایی می وزد و این جهان دارای باغ و جشن و سروهایی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2778,
        "beyt": "اندرونِ خانه اش موسی معاف * وز بُرون می کشت طفلان را گزاف",
        "text": "از سپیده دَم بر شترم سوار شدی . از جو گذشتم . لااقل بهایِ کاه را به من بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2779,
        "beyt": "اندرین اندیشه خوابش در رُبود * مسجدِ ایشانش ، پُر سِرگین نمود",
        "text": "از شدّتِ هیجان و غضب از خرطومِ او آتش و دود بلند می شود . مواظب باشید به بچه موردِ علاقه اش آسیبی نزنید . ( سمین = چاق و فربه / کودکِ مرحومِ او = کودک مورد علاقه او ) [ مادرِ بچه فیل ها دست از انتقام نمی کشد . راههای بسیار در می نوردد و سرانجام مهاجمانِ بچه های خود را به هلاکت می رساند ( مقتبس از جواهرالاسرار ، دفتر سوم ، ص 369 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2780,
        "beyt": "اندک اندک می ستاند آن جمال * اندک اندک خشک می گردد نهال",
        "text": "از صمیمِ دل به طبیبانِ الهی خدمت کنید تا با مُشک و عنبرِ نفحاتِ ربّانی پُر شوید . ( شرح کبیر انقروی ، جزو دوم ، دفتر سوم ، ص 1052 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2781,
        "beyt": "اهل صفِ آخرین از ضعفِ خویش * چشمشان طاقت ندارد نورِ پیش",
        "text": "از عیسای روحت ، زندگی و عیش جسمانی تقاضا مکن . و از موسایت خواسته های فرعونی مخواه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2782,
        "beyt": "اهل و فرزندان ، سفر را ساختند * رخت را بر گاوِ عزم انداختند",
        "text": "از فریاد و شیون کودک ، همه نوع آدم از خوب و بد پیرامونِ او جمع شدند و انبوه گشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2783,
        "beyt": "اهلِ تن را جمله عَلَّم بِالقَلَم * واسطه افراشت در بذلِ کرم",
        "text": "از مرتبۀ حیله و نیرنگ پرواز کن و بگذر و به سویِ عقلِ کُل بشتاب . زیرا بال و پَرِ مجازی چگونه ممکن است به سویِ آسمانِ حق و حقیقت پرواز کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2784,
        "beyt": "او برآرد از کدورت ها صفا * مر جفاهایِ تو را گیرد وفا",
        "text": "از میانِ اولیای خدا و مصلحانِ بشری هر کس که یار و آشنای تو شد یعنی خواست که به تو یاری برساند تا امراضِ اخلاقی ات را درمان کنی . به واسطۀ همان بیماری های اخلاقی و روحی ، خود را بزرگ دیدی و آنان را حقیر و ناچیز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2785,
        "beyt": "او برهنه آمد و ، عریان رود * وز غمِ دزدش ، جگر خون می شود",
        "text": "از همان روزی که مرا از اصل و خاستگاهم ( نیستان ) جدا کرده اند ، مرد و زن در ناله های من ناله های جانگداز خود را سر داده اند و همراه من از درد فراق نالیده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2786,
        "beyt": "او به حکمِ حالِ خود مُنکر بُدی * زین رسالت مُعرض و کافر شدی",
        "text": "از پیشِ تو باز می گشتم و با خود می گفتم : او از این قضیه خبر دارد و به این کار رضایت دارد . زیرا که او مردی عارف و آگاه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2787,
        "beyt": "او به دعوی میلِ دولت می کند * معده اش نفرین سِبلت می کند",
        "text": "از چیزهایی که بر اثرِ پرتوِ عشق الهی محبوب شده اند . دست بردار و از روی نادانی طلایِ تقلبی را کمتر ستایش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2788,
        "beyt": "او به هر سالی همی گفتی که : کی * عزم خواهی کرد ؟ کآمد ماهِ دی",
        "text": "اسرار حقیقت را تنها اهل فناء که از غیر حق بیهوش هستند درک توانند کرد ، و نااهلان و منکران در مقابل این اسرار کر و گنگ هستند . چنانکه طالب زبان ، تنها گوش است و هیچ عضو دیگری الفاظ را که به وسیله زبان گفته می شود نمی تواند بشنود . پس تا شخص لوح ضمیر را از اوهام و خیالات نپردازد راز حقیقت را درک نتواند کردن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2789,
        "beyt": "او بهانه ساختی کِامسال مان * از فلان خِطّه بیآمد میهمان",
        "text": "اصداد از یکدیگر می گریزند ، چنانکه مثلا وقتی نور خورشید بتابد شب می گریزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2790,
        "beyt": "او بیابد آنچنان پیغمبری * میرِ آبی زندگانی پروری",
        "text": "اصل و ریشۀ کینه توزی ، همان دوزخ است و کینۀ تو جزوی از آن کُل است و دشمن دین و ایمان تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2791,
        "beyt": "او جَمیل است و مُحِبّ لِلجمال * کَی جوانِ نو گزیند پیرِ زال ؟",
        "text": "اطرافیان او با کمالِ تعجب می گویند : ما که چیزی نمی بینیم ، تو حتماََ دچارِ خیالات شده ای . باید در جواب آنها گفت : خیالات دیگر چه مقوله ای است ؟ اکنون هنگامِ کوچیدن به سرای باقی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2792,
        "beyt": "او ز تو رُو درکشَد ای پُر ستیز * بندها را بگسلَد وز تو گُریز",
        "text": "اطفال ، حکایت خود را بدینگونه نقل می کنند . مملکت سبا ، کشوری بسیار بزرگ و شکوهمند بود . ولی وسعتِ آن به اندازۀ یک کاسۀ گِلی بیشتر نبود . ( سکره = کاسۀ گِلی ، پیاله )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2793,
        "beyt": "او ز صیادان به کُه بگریخته * خود پناهش ، خونِ او را ریخته",
        "text": "اطفال قصه هایی می گویند . لیکن اگر با گوشِ هوش بدان توجه کنی در همان افسانه ها نیز اسرار و مواعظِ فراوان نهفته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2794,
        "beyt": "او سَگِ فرّخ رّخِ کهفِ من است * بلکه او همدرد و هم لَهفِ من است",
        "text": "افسوس که ظرفیت درک و فهم مردم ، بسیار محدود است و مردم برای تناول غذاهای معنوی ، استعداد و گلوی مناسب ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2795,
        "beyt": "او شکسته دل شد و ، پنهان سَر * دید در خواب او خَضِر را در خُضَر",
        "text": "البته آن رویی که سراسر مایۀ تزویر و تباهی است . شایسته تر اینست که از مسلمانان پنهان بماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2796,
        "beyt": "او طَبَق بنهاد اندر پیشَ شیخ * تو ببین اسرارِ سِرّاندیشِ شیخ",
        "text": "البته این قلب های ظاهری در قیاس با قلبِ حقیقی عارفان ، که معدنِ بیکرانِ اسرار و حقایق ربّانی است به منزلۀ جسم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2797,
        "beyt": "او نشسته بر سرِ هر دو جوال * یک حدیث انداز کرد او را سؤال",
        "text": "الهی که در این جهان ، کسی گرفتارِ تلاشِ بیهوده نشود . خداوند به راستی و درستی داناتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2798,
        "beyt": "او نمی دانست گَردِ گُرگ را ؟ * با چنین دانش چرا کرد او چَرا ؟",
        "text": "امّا بر عکس ، هر کس که با تو بیگانه باشد ، یعنی دوستِ حقیقی تو نباشد و مانندِ خودِ تو در راه عصیان و گناه حرکت کند . در نظرت او آدمِ بسیار بزرگ و محترمی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2799,
        "beyt": "او نپاید پیش هر نا اُوستا * همچو طاووسی به خانۀ روستا",
        "text": "امّا نوعی دوستی هم هست که مانند فصلِ بهار همه جا را آباد می کند و محصولِ فراوان پدید می آورد . [ خوارزمی گوید : بعضی صحبت ها چون نسیمِ بهار و زلال ، خوشگوار است که نهالِ پژمردۀ محبّت از آن طراوت گیرد . و بعضی صحبت ها چون صرصر دیماه و آبِ شور ، سیاه است که گلشنِ تازۀ مودّت از او خوشیدگی پذیرد . ( جواهرالاسرار ، دفتر سوم ، ص 379 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2800,
        "beyt": "او هم از نسلِ شغالِ ماده زاد * در خُمِ مالی و جاهی درفتاد",
        "text": "انبیاء ادامه دادند : چراغِ پند و اندرز ما ، کوری و تاریکی چشمِ دلِ شما را افزود . زیرا خداوند ، حجاب قهر و خشم خود را بر چشمِ دلِ شما زده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2801,
        "beyt": "او همی بانگی کند بی گوش و هوش * چون خَمُش کردی تو ، او هم شد خَموش",
        "text": "انبیاء به آن قومِ معاند گفتند : شما که دعوتِ ما را شنیدید . آیا این گوهر را در دستِ ما نمی بینید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2802,
        "beyt": "او همی بیند که آن از بهرِ اوست * چشمِ دشمن بسته ز آن و ، چشمِ دوست",
        "text": "انبیاء در جوابِ آنان گفتند : ای نادان ها ، دریغا که نصایح ما ، زنجیر و حجابِ درونی شما را محکم تر ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2803,
        "beyt": "او همی خواهد که بعضی حقِّ آن * واگزارد ، چون شوی تو میهمان",
        "text": "انبیاء در جوابِ کافران گفتند : دریغ و افسوس که هر علاجی که برای شفای شما بکار بردیم نتیجۀ عکس دد و به زهرِ جان ستان مبدّل شد . ( آهنج = کشیدن ، برکندن ، درآوردن / جان آهنج = چیزی که جان را می کشد ، قبضِ روح کننده )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2804,
        "beyt": "او همی دیدش ، همی کردش سلام * که فلانم من ، مرا این است نام",
        "text": "انبیاء در پاسخ اهل هوی گویند : ای بیمار دلان و ای مریض باطنان ، ما طبیب و شاگردِ مکتبِ حضرت حق تعالی هستیم . دریای بیکران ، وقتی حقیقتِ قدرت و اعجازِ روحی ما را بیند از هم بشکافد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2805,
        "beyt": "او همی گفت : این به فرمانِ خداست * این به چَربَک ها نخواهد گشت کاست",
        "text": "اندرز آن ناصحِ دانا او را از خوردن کبابِ فیل بچّه بازداشت ، عقلِ کامل و دوراندیش به تو اقبالی نو می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2806,
        "beyt": "او همی گفتش : چه گویی تُرَّهات ؟ * نی تو را دانم ، نه نامِ تو ، نه جات",
        "text": "اندوه و غم در راهِ حق ، به منزلۀ گنج است و رنج تو مانند معدن ، ولی این سخن در کودکان چه اثری دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2807,
        "beyt": "او همی گوید : عجب این قبض چیست ؟ * قبضِ آن مظلوم کز شَرّت گریست",
        "text": "انسان تا وقتی در زندان دنیا می ماند که تهیدستی او به اثبات رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2808,
        "beyt": "او همی گوید که صبرم شد فنا * در فراقِ رویِ و یا رَبّنا",
        "text": "انسان در مَثَل مانند کشتی و بادبان است . باید به انتظار نشست که چه موقع آفریدگارِ باد ، آن را می وزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2809,
        "beyt": "او چو ذوقِ راستی دید از کِرام * بی تکبّر راستی را شد غُلام",
        "text": "انسان ظاهربین با انگیزۀ حرص و آز ، تنها منافع ظاهری و دنیوی خود را مو به مو می بیند و همچون خرس ، بی هدف می رقصد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2810,
        "beyt": "او چو فارغ گشتی از اورادِ خویش * چاشتگه بیرون شدی آن خوب کیش",
        "text": "انسان های کامل ، در گرمای تابستان ، دیماه (زمستان) را می بینند و در پرتو خورشید . سایه را .   .  تموز = ماه اول تابستان و ماه دهم از ماه شامیان که آفتاب در برج سرطان باشد . گرمای سخت تابستان ( فرهنگ نفیسی ، ج 2 ، ص 172 )  . فَی = سایه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2811,
        "beyt": "او چو فرعون و ، تنش موسیِ او * او به بیرون می دود که کو عدو ؟",
        "text": "انسان کامل ، پیش از آفریده شدن انگورها ، شراب ها نوشیده و شور ومستی ها کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2812,
        "beyt": "او چو می خواند مرا ، من بنگرم * لایق جذب ام و یا بد پیکرم ؟",
        "text": "انسان کامل از راه پر مشکل و خطرناک عشق ربانی حرف می زند و داستانهائی از عشاق پاکباز و مجنون صفت بازگو می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2813,
        "beyt": "او چو نور است و ، خِرَد جبریل اوست * آن ولیّ کم ازو ، قِندیلِ اوست",
        "text": "انسان کامل و پیر واصل ، آنانی هستند که پیش از پدیدار شدن این جهان مادی ، جان و روان آنان در دریای جود و کرم الهی مستغرق بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2814,
        "beyt": "اولیاء اطفالِ حقّند ای پسر * در حضور و غیبت ، ایشان با خبر",
        "text": "انسان کامل که همچو نی ، نوای الهی می سراید یار و مصاحب آن کسی است که از همه تعلقات و آویزش های دنیوی اش بریده باشد ، مقامات معنوی آن اولیاء حجابهای ظلمانی و نورانی سالکان را از هم بدرد . [ اگر نی را همان ساز معروف بدانیم پرده های آن معنی دیگری می دهد . در علم موسیقی ، پرده به معانی مختلف بکار رفته است . و آنگونه که در موسیقی قدیم آمده با آنچه که امروزه از آن مراد می شود فرق دارد . در موسیقی قدیم پرده را بر دوازده آهنگ اطلاق می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2815,
        "beyt": "اوّلاََ خرگاه سازند و ، خرند * تُرک را زان پس به مهمان آورند",
        "text": "انسان که به دستِ قدرتِ الهی ، از گِل ساخته شده . با خدا که خمیرۀ او را آفریده به مکر و حیله پرداخت . آیا دست می تواند بدور از نظارت و آگاهی قلب ، کاری انجام دهد ؟ مسلماََ نمی تواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2816,
        "beyt": "اوّلِ هر آدمی خود صورت است * بعد از آن جان ، کو جمالِ سیرت است",
        "text": "انسانِ آزمند ، در واقع نابیناست . زیرا دیدۀ باطنی ندارد . او معایب همۀ مردم را با تمام جزییات می بیند و در هر محله ای آن را به این و آن می گوید و آن را فاش می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2817,
        "beyt": "اوّلِ هر میوه ، جز صورت کی است ؟ * بعد از آن لذّت ، که معنیِ وَی است",
        "text": "اهل آتش و دوزخیان ، دوزخیان را به خود جذب می کنند . همینطور اهل نور و هدایت نیز طالب اهل نوراند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2818,
        "beyt": "اَحولی ها اندک اندک کم شود * چون ز هفصد بگذرد ، او یَم شود",
        "text": "اهل باطل ، باطلان را به سوی خود جذب می کنند و همینطور اهل حق ، از وجود حق باوران و طالبان حق که ماندگارند سرحال و خشنود می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2819,
        "beyt": "اَحوَلی چون دفع شد ، یکسان شوند * دو سه گویان هم ، یکی گویان شوند",
        "text": "اهلِ بیتِ آن روستایی وقتی متوجه آمدن آنها شدند ، درِ خانه رابستند و خواجه از این رفتارِ نادُرست مانند دیوانه ها شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2820,
        "beyt": "اَستَعیذُالله مِن شَیطانِه * قَد هَلَکنا آه مِن طُغیانِه",
        "text": "اهلِ خانۀ آن مرد ، دنبالِ گربه دویدند . ولی آن گربه گریخت و فرزندِ خُردسالش از ترس بازخواست و سرزنش پدر ، رنگ از رویش پرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2821,
        "beyt": "اَصبَعِ لطف ست و قهر و در میان * کِلکِ دل ، با قبض و بسطی زین بَنان",
        "text": "او از بزرگان و توانگران وام های زیادی می گرفت و همه را صرفِ فقیران و بینوایان می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2822,
        "beyt": "اَلنّبی قَد رَکِبَ مَعروریا * وَالنّبیُ قِیلَ سافَر ماشیا",
        "text": "او از طریق این وام ها ، خانقاهی نیز ساخته بود . جان و مال و خانقاه را جملگی در راهِ خدا فدا کرده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2823,
        "beyt": "اَنصِتُوا بپذیر ، تا بر جانِ تو * آید از جانان ، جزایِ اَنصِتُوا",
        "text": "او این بوی ناگوار را از ما احساس می کند ولی آن را می پوشاند و به روی ما نمی آورد ، بوی خوب و بَد به آسمان می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2824,
        "beyt": "اَکل و مأکول را حلق است و نای * غالب و مغلوب را عقل است و رای",
        "text": "او این حرف را نیز از روی درد و سوزِ دل به زبان نمی آورد . بلکه مانند آدمِ خواب زده ای است که حرفِ پریشان و بی ربطی می زند و دوباره به خواب می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2825,
        "beyt": "اَینَما قَد هَبِطا اَو صَعِدا * قَد تَوَلّاهُ وَ اَحصی عَدَدا",
        "text": "او با خود گفت : چرا پیامبر (ص) این بزرگان و پیرانِ با وقار و متین را این همه شرمگین می کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2826,
        "beyt": "اُشترش بُردند از هنگامِ چاشت * تا به شب افغانِ او سودی نداشت",
        "text": "او در جهانِ هستی به عظمت و بزرگی نام آور بود ولی سرانجام ، این آوازۀ او بر عکس شد . پس وای به حالِ او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2827,
        "beyt": "اُشتری گم کردی و جُستیش چُست * چون بیابی چون ندانی کانِ توست",
        "text": "او در سراسرِ زندگانیش به هیچگونه از گرفتاری و یا دردِسر دچار نشد تا مبادا این بَدنهاد به درگاهِ الهی ناله سر دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2828,
        "beyt": "اُنسِ تو با دایه و لالا چه شد ؟ * گر کسی شاید به غیرِ حق ، عَضُد",
        "text": "او رویِ هر دو کیسه نشسته بود . در میانِ راه یک شخصِ حرّاف (فیلسوف نما) از او سؤالاتی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2829,
        "beyt": "اُنسِ تو با شیر و باپستان نماند * نفرتِ تو از دبیرستان نماند",
        "text": "او صدها هزار کودکِ بی گناه را کُشت تا حکم و تقدیر الهی را دگرگون سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2830,
        "beyt": "اُنسِ تو با مادر و ، بابا کجاست ؟ * گر به جز حق ، مونسانت را وفاست ؟",
        "text": "او ظاهراََ پیر است و باطناََ مانند کودک تر و تازه و با طراوت است . اینان چه کسانی اند ؟ مسلماََ اولیاء الله و انبیایِ والامقام . ( صبی = کودک ، کودکی که هنوز از شیر گرفته نشده باشد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2831,
        "beyt": "اِخسَئُو آید جوابِ آن دُعا * چوبِ رَد باشد جزایِ هر دَغا",
        "text": "او مانند مَگس بدون هیچ شرم و بی آنکه دعوت شود و یا سلامی کند . سرِ هر غذایی می نشیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2832,
        "beyt": "اِشکمش گفتی جوابِ بی طَنین * که : أبادِالله کیدَ الکاذِبین",
        "text": "او مانند نور است و عقل به منزلۀ جبریلِ او . و آن ولی که در مقامی فروتر از او قرار دارد به مثابۀ قندیلِ اوست . یعنی از او نور و بهره می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2833,
        "beyt": "اِفرَحُوا هَوناََ بِما اَتاکُم * کُلُّ اَتِِ مُشغِلِِ اَلهاکُم",
        "text": "او همیشه تیر و کمانی آماده دارد تا اگر گرگی بزرگ حمله کرد با آن مضروبش سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2834,
        "beyt": "ای ببرده رختِ حِس ها سویِ غیب * دستِ چون موسی ، بُرون آور ز جیب",
        "text": "او چگونه می تواند بی تماشای جمالِ حق ، و دیدن گُل و گُلزار او لقمه ای را هضم کُند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2835,
        "beyt": "ای بخورده از خیالی جامِ هیچ * همچو مستانِ حقایق بَر مَپیچ",
        "text": "اولیاء الله به جهت امتحانات الهی ، به ظاهر خوار و بی کس می نمایند ولی من باطناََ یار و انیس آنان هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2836,
        "beyt": "ای برادر ، طفل ، طفلِ چشمِ توست * کامِ خود ، موقوفِ زاری دان دُرُست",
        "text": "اولیاء الله به مردم می گویند : دنیای فعلی مانندِ چاهی بسیار تنگ و تاریک است . ولی بیرون از این چاه ، جهانی مجرّد از مادّه و مدّت و کیفیت های محسوس وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2837,
        "beyt": "ای برادر بود اندر مامَضی * شهریی با روستایی آشنا",
        "text": "اکنون آوازِ حق تعالی آشکارا به گوشِ جانم می رسد و مرا همچون شرابِ پاک و صاف از ناخالصی ها پاک می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2838,
        "beyt": "ای برادر تو همآن اندیشه ای * مابقی تو استخوان و ریشه یی",
        "text": "اگر آدمِ منافق بر حسبِ صورت و ظاهر ، درشت و جالب و با هیبت باشد . تو او را از هنجارِ گفتارش بازخواهی شناخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2839,
        "beyt": "ای بسا از نازنینان ، خار کش * بر امیدِ گُل عِذارِ ماه وَش",
        "text": "اگر آدمِ مُقلّد نکنه هایی دقیق و باریکتر از مو هم بیان کند . قلب و روحش از آن سخنان بی خبر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2840,
        "beyt": "ای بسا حمّال گشته پشت ریش * از برایِ دلبرِ مَه رویِ خویش",
        "text": "اگر آن ابله چنان پیامبری یابد که فرمانروای آبِ حیات باشد و زندگانی بخش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2841,
        "beyt": "ای بسا دولت که آید گاه گاه * پیشِ بی دولت ، بگردد او ز راه",
        "text": "اگر آن دایه ، راهِ پستان را به روی نوزاد ببندد . در عوض ، راهِ صد نوع باغ را به روی او می گشاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2842,
        "beyt": "ای بسا سگ پوست کو را نام نیست * لیک اندر پَرده ، بی آن جام نیست",
        "text": "اگر آن دزد نسبت به این گرفتگی روحی و دلتنگی ، کم توجّهی کند . بادِ اصرار و پافشاری بر گناه و کژی ، آتشِ این دلتنگی و التهاب را بیشتر می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2843,
        "beyt": "ای بسا معشوق کآید ناشناخت * پیشِ بدبختی ، نداند عشق باخت",
        "text": "اگر آن عیب در شما وجود نداشت آسوده خاطر مشو ، ای بسا همان عیب از تو نیز سرزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2844,
        "beyt": "ای بسا کس همچو آن شیرِ ژیان * صیدِ خود ناخورده رفته از جهان",
        "text": "اگر ابلهی روی آن پُل راه برود . هم پُل می شکند و هم پای او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2845,
        "beyt": "ای توانگر ، تو که سیری ، هین مَخَند * بر کژیِ آن فقیرِ دردمند",
        "text": "اگر از ایشان دو دوست را در یک جا مجتمع بینی . آن دو ، هم یک تن به شمار می آیند و هم ششصد هزار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2846,
        "beyt": "ای خداوند ، ای قدیم احسانِ تو * آنکه دانم ، و آنکه نَی ، هم آنِ تو",
        "text": "اگر الآن نمی آیی . دستِ کم تابستان بیا که فصلِ میوه است تا من در خدمتگزاری به تو کمرِ خدمت ببندم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2847,
        "beyt": "ای خرانِ کور ، این سو دام هاست * در کمین ، این سوی ، خون آشام هاست",
        "text": "اگر الاغ ارزش آن چشمه را بداند . مسلماََ برای پا نهادن در جوی ، سر می نهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2848,
        "beyt": "ای خورندۀ خونِ خلق از راه بَرد * تا نه آرد خونِ ایشانت نَبَرد",
        "text": "اگر اندیشۀ تو مانند گُل است . نگاه کن و ببین که تو گُلشنی . و اگر اندیشه ات مانند خار ، ناسازگار باشد . تو همچون هیزم گلخنی که باید بدانجا افکنده شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2849,
        "beyt": "ای خَری کین از تو خَر ، باور کند * خویش را بهرِ تو کُور و کر کند",
        "text": "اگر انسان خیالاتِ خوش و زیبایی داشته باشد . نیرو و توان می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2850,
        "beyt": "ای خُنُک جانی که عیب خویش دید * هر که عیبی گفت : آن بر خود خرید",
        "text": "اگر او واقعاََ مغزی می داشت . با آن شکسته شدن جسمش و هلاک گشتنش هیچ نقصی به او نمی رسید . بلکه تنها این نقص به جسمش وارد می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2851,
        "beyt": "ای دریغ آن دیدۀ کور و کبود * آفتابی اندرو ذرّه نمود",
        "text": "اگر او گرد و غبار گرگِ قضا و قدر را تمییز نمی داد و آن را نمی شناخت . پس چرا در چراگاهِ دنیا به چریدن مشغول شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2852,
        "beyt": "ای دریغا ، کآن سخن از دل بُدی * تا مُرادِ آن نفر حاصل شُدی",
        "text": "اگر اولیاء الله در خلوت به سر می برند و از غیر حق ، غایب می شوند این را دلیل بر نقص و عیب آنان مدان . زیرا حق تعالی به خاطرِ جان و روان ایشان انتقام می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2853,
        "beyt": "ای دریغا عرصۀ اَفهامِ خَلق * سخت تنگ آمد ، ندارد خَلق ، حَلق",
        "text": "اگر این آدم های فرومایه می دانند که در این سرایِ جهان چه کسی وجود دارد . پس برای چه در آستانۀ این سرا به گستاخی و شوخ چشمی می پردازند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2854,
        "beyt": "ای دریغا که دوا در رنجتان * گشت زهرِ قهرِ جان آهَنجتان",
        "text": "اگر این خانه یک اتاقِ دیگر هم داشت . تو همراهِ خانواده خود می توانستی با آسودگی زندگی کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2855,
        "beyt": "ای دهان ، تو خود دهانۀ دوزخی * و ای جهان ، تو بر مثالِ برزخی",
        "text": "اگر این روزهای پر سوز و گداز سپری شد و عمر گذشت ، بگو ای عمر بگذر که از گذر تو هیچ باکی ندارم اما تو ای حضرت معشوق ، عنایات و الطافت همواره متوجه ما باشد که توئی پاک و منزه و همچون تو کسی منزه نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2856,
        "beyt": "ای دوای نخوت و ناموس ما * ای تو افلاطون و جالینوس ما",
        "text": "اگر این فرومایگان و ستیزه جویان به حقیقتِ حالِ آن بزرگان واقف نیستند پس چرا این همه دشمنی و نیرنگ بازی و کینه توزی در حقِ آنان روا می دارند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2857,
        "beyt": "ای ز تو خوش هم ذُکور و هم اِناث * داد کُن اَلمُستغاث ، اَلمُستغاث",
        "text": "اگر با لب یارم که با زبان حال من دمساز است قرین می شدم مانند نی گفتنی های بسیاری می گفتم و اسرار عشق را به شرح باز میگفتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2858,
        "beyt": "ای ز دودی جَسته در ناری شده * لقمه جُسته ، لقمۀ ماری شده",
        "text": "اگر با مردم نشست و برخاست کند ، می گویی : حتماََ طمعی دارد و اگر به کُنجِ خلوت رود و با کسی حَشر و نَشر نکند . می گویی : عجب آدمِ متکبّری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2859,
        "beyt": "ای ز غم مُرده که دست از نان تهی است * چون غفورست و رحیم ، این ترس چیست ؟",
        "text": "اگر بخواهم این مسائل و رخدادها را شرح دهم ، سخن به درازا می کشد . جگر دیگر چیست ؟ حتی کوه ها هم به خون تبدیل می شوند . یعنی جگر که جای خود را دارد ، حتی کوه های گران هم نمی توانند شنیدن آن را تاب بیاورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2860,
        "beyt": "ای سعادت بخشِ جانِ انبیا * یا بِکُش ، یا بازخوانم ، یا بیا",
        "text": "اگر بخواهم همۀ آن نعمت هایی را که نصیبِ مردمِ سبا شده بود شرح دهم و بگویم که چگونه روز به روز بر مقدارِ آن افزوده می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2861,
        "beyt": "ای سگِ گُرگینِ زشت از حرص و جوش * پوستینِ شیر را بر خود مَپوش",
        "text": "اگر بنده ای از بندگانم را به گریه افکنم . دریای رحمتم به جوش می آید . پس آن بندۀ گریان از نعمتم برخوردار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2862,
        "beyt": "ای شغالان هین مخوانیدم شغال * کی شغالی را بُوَد چندین جمال ؟",
        "text": "اگر به شرحِ قصۀ اندوه و ناراحتی غمگینان گوش فرا دهی . این کار را به منزلۀ صدقه و زکاتی بدان که به آنان می دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2863,
        "beyt": "ای صفاتت ، آفتابِ معرفت * و آفتابِ چرخ ، بندِ یک صفت",
        "text": "اگر به مروارید معنا و جوهرِ موضوع راهی نداری ، پس بهوش باش و دانۀ گندم را بردار و به صورت ظاهری حکایت نظر کن و اگر نمی توانی به آن سو یعنی به عالَمِ اسرارِ ربّانی قدم بگذاری به این سو یعنی به سَمتِ عالَمِ صورت و ظاهر توجّه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2864,
        "beyt": "ای ضیاء الحق ، به حَذقِ رأیِ تو * حلق بخشد سنگ را حلوایِ تو",
        "text": "اگر به من همّت و قدرت دهی می توانم کوه را از جایش بکنم . و اگر به من قلمی دهی می توانم ، پرچم ها را واژگون سازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2865,
        "beyt": "ای ضیاء الحق ، حُسام الدین بیار * این سوم دفتر که سُنّت شد سه بار",
        "text": "اگر به پدیدارهای جهان هستی نیک بنگری . خواهی دید که هر پدیده ای ، پدیده همجنس و سازوار خود را جذب می کند . چنانکه مثلا گرمی ، گرمی را به سوی خود می کشد و سردی ، سردی را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2866,
        "beyt": "ای فلان ، ما را به همّت یاد دار * تا شویم از اولیاء ، پایانِ کار",
        "text": "اگر به یک روشن بین و عارف خدمت کنی بهتر است از اینکه بر فرقِ سَرِ شاهان بنشینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2867,
        "beyt": "ای قلم بنگر گر اجلالیستی * که میانِ اِصبَعَینِ کیستی ؟",
        "text": "اگر تو از خانه و دکانِ خود جدا شوی ، حق تعالی به اقتضای مقامِ معیّت ، در مکان و لامکان همراهِ توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2868,
        "beyt": "ای مُدَمّغ ، عقلت این دانش نداد * که خدا هر رنج را درمان نهاد ؟",
        "text": "اگر تو بتوانی مانند اسکندر به مطلعِ شمس حقیقی ( عالم عقل و جان ) برسی . از آن پس به هر جا که بروی . دارای شکوه و جلال حقیقی خواهی بود . [ مطلعِ شمس در اینجا به این نکته اشارت دارد که باید از جسم و لذات جسمانی که مغرب آفتاب معرفت است درگذری و به عقل و جان که مشرق و مطلع اوست درآیی و به مشاهده روح و لذات روحانی که همانا علوم و اسرار الهی است واصل شوی . ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 8 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2869,
        "beyt": "ای مُغَفّل رشته ای بر پای بند * تا ز خود هم گُم نگردی ای لَوَند",
        "text": "اگر تو بدون تقلید از حقایق و اسرار با خبر می شدی . وجودِ مادّی تو محو می گردید و مانند ندایِ آسمانی ، مجرّد و لطیف می شدی . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 66 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2870,
        "beyt": "ای مُیَسّر کرده ما را در جهان * سُخره و بیگار ، ما را وا رهان",
        "text": "اگر تو در دعا خواندن ، نَفَسِ گرمی نداری . برو از عارفان حقیقی التماس دعا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2871,
        "beyt": "ای نَبیّ و ، ای رسولِ کِردگار * یک مؤذِن کاو بُوَد اَفصَح ، بیار",
        "text": "اگر تو در میدانِ او ، مانند گویِ چوگانی ، پس در اطراف چوگانِ او بگرد .  توضیح بیشتر در شرح بیت 2466 دفتر اول .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2872,
        "beyt": "ای که تو هم عاشقی بر عقلِ خویش * خویش بر صورت پرستان دیده بیش",
        "text": "اگر تو را به جز این حواس ظاهری ، حواس دیگری نبود که پیراسته از هوی و دغا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2873,
        "beyt": "ای که شیران مر سگانش را غلام * گفت : امکان نیست ، خامُش ، وَالسّلام",
        "text": "اگر تو سخنان حکمت آمیز را با زبان تکرار کنی ، از آنرو که تو شایسته آن سخنان نیستی . حکمت از تو دور می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2874,
        "beyt": "ای که صبرت نیست از دنیایِ دون * صبر چون داری ز نِعمَ الماهِدون ؟",
        "text": "اگر تو شتری گم کرده باشی و با جدیّت به جستجوی آن پردازی و آن را پیدا کنی چگونه ممکن است ندانی که آن شتر ، همان شترِ گمشدۀ توست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2875,
        "beyt": "ای که صبرت نیست از ناز و نعیم * صبر چون داری ز اللهِ کریم ؟",
        "text": "اگر تو فرضاََ تباهکار و بت پرست هم که باشی و مرا بخوانی خواسته های تو را برآورده سازم . [ اشاره به آیه 60 سورۀ مؤمن « و پروردگارتان بفرموده که مرا بخوانید تا دعای شما را اجابت کنم . آنان که از عبادت من رُخ برمی تابند هر آینه با خواری به دوزخ اندر شوند » این آیه نمی گوید که هر کس هر نیاز شخصی و نفسانی را هر وقت که دلش خواست می تواند بوسیلۀ دعا بدست آورد . چرا که حاجات و خواسته های خلق ، انتهایی ندارد و بخصوص که غالبِ این خواسته ها با یکدیگر متعارض و ناسازگارند . یکی آفتاب می خواهد و در همان زمان ، دیگری هوای ابری و باران و … و هر دو نفر در یک زمان ، توقعِ برآورده شدن حاجتِ خود را دارند و این موجبِ هرج و مرج در نظامِ طبیعت می شود . همانطور که آیه فوق صراحتاََ اجابتِ دعا را بیان می دارد . در دیگر آیات نظیر ، ( آیه 213 سورۀ شعرا و آیه 18 سورۀ جن ) تصریح می کند که هیچ معبودی را با خدا نخواهید و نخوانید . اینکه انگیزۀ دعای ما حاجتی شخصی و نفسانی باشد در واقع معبودی را در کنارِ خدا قرار داده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2876,
        "beyt": "ای که صبرت نیست از پاک و پلید * صبر چون داری از آن کین آفرید ؟",
        "text": "اگر تو مثلِ آن باغبان ، چنین وظیفه ای انجام دهی ، می توانی در آن گوشه مسکن اختیار کنی واِلّا برو جای دیگری پیدا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2877,
        "beyt": "ای گرفته همچو گربه ، موشِ پیر * گر از آن مَی ، شیر گیری شیر گیر",
        "text": "اگر تو مرا از زندان برانی . من حتماََ از تنگدستی و گدایی خواهم مُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2878,
        "beyt": "ایمن آبادست دل ، ای دوستان * چشمه ها و گُلسِتان در گُلسِتان",
        "text": "اگر تو نَفسِ امّاره ات را بکُشی از عذر خواهی و ندامت خواهی رَست . و دیگر کسی در این دنیا با تو دشمنی نمی ورزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2879,
        "beyt": "این ، قلم داند ولی بر قدرِ خَود * قدر خود پیدا کند در نیک و بد",
        "text": "اگر تو واقعاََ بر صورت و ظاهرِ عشق می ورزی . چرا وقتی که جان از آن کالبد مفارقت می جوید دیگر بدان توجه نمی کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2880,
        "beyt": "این بدان مانَد که خرگوشی بگفت : * من رسولِ ماهم و ، با ماه جُفت",
        "text": "اگر تو واقعاََ می خواهی که از بدبختی هایت کاسته شود . تلاش کن تا دانشِ ظاهری را از وجودِ خود بکاهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2881,
        "beyt": "این بدن ، خرگاه آمد روح را * یا مثال کشتئی مر نوح را",
        "text": "اگر تو گلاب باشی ، تو را آدمیان بر سر و روی خود می زنند . و اگر مانند ادرار باشی بیرونت می افکنند . [ باطن و روح آدمی به هر چیز علاقمند و مقیّد شود . رنگِ آن چیز را می گیرد و شخصیت اش بر اساس چیزهای موردِ علاقه اش شکل می گیرد . اکبرآبادی در دفتر دوم شرح مثنوی خود ، ص 49 آورده است :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2882,
        "beyt": "این بدین سو ، آن بِدان سو می کشَد * هر یکی گویا : مَنَم راهِ رَشَد",
        "text": "اگر حضرت آدم (ع) در آن هنگام که می خواست از گندم تناول کند . مشورت می کرد . هرگز در موقع پشیمانی از کرده خویش معذرت و پوزش نمی خواست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2883,
        "beyt": "این بگفت و خیر بادی کرد و رفت * گشت قحط و جوعشان در راه ، زَفت",
        "text": "اگر حضرت محمد (ص) برای آیین حنیف یکتا پرستی ، کوشش و مجاهدت نمی کرد . حتی تو نیز مانند نیاکانت بت می پرستیدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2884,
        "beyt": "این بگفتند و قضا می گفت : بیست * پیشِ پاتان دامِ ناپیدا بَسی ست",
        "text": "اگر حق تعالی تو را در میان مار و عقرب با خیالات خوب مشغول بدارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2885,
        "beyt": "این تردّد عَقبۀ راهِ حق است * ای خُنُک آن را که پایش مُطلق است",
        "text": "اگر حقِ آن کودک را میانِ حاضران تقسیم می کردند . یعنی همگان در پرداخت حق او سهیم می شدند . طلب او پرداخت می شد . ولی همّت و تصرّف شیخ مانع از آن شد که سخاوت آنان به ظهور رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2886,
        "beyt": "این تَردّد ، حبس و زندانی بُوَد * که بنگذارد که جان ، سویی رود",
        "text": "اگر حقیقتِ انبیاء و اولیاء الله برای نیکان و بَدان آشکار نیست . پس به چه سبب آدم های فرومایه نسبت به ایشان حسد می ورزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2887,
        "beyt": "این جهان از بی جهت پیدا شده ست * که ز بی جایی ، جهان را جا شده ست",
        "text": "اگر خاکِ پا و دیوارِ پاکدلان را ببوسی و بلیس بهتر است از همنشینی با عوام الناس و باغ و گلستانشان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2888,
        "beyt": "این جهان و ساکنانش منتشر * و آن جهان و مالکانش مُستَمِر",
        "text": "اگر در این جهان روزی و نصیبی برای من بود با مُردگان چه کار داشتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2889,
        "beyt": "این جهان و عاشقانش مُنقَطع * اهلِ آن عالَم مُخَلّد مُجتمع",
        "text": "اگر در بارۀ کارهای صورت گرایان تحقیق کنی . درمی یابی که مانند پیاز لایه به لایه بوی گَند می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2890,
        "beyt": "این حروفِ حال هات از نسخِ اوست * عزم و فسخت هم ز عزم و فسخِ اوست",
        "text": "اگر در باطن و ضمیرت آثارِ و علائمِ شکفتگی روحی و انبساطِ روانی دیدی . آن احوالِ عالی روحی را با آبِ طاعت و عبادت و ذکر و فکر سیراب کن و همینکه میوه های آن به صورت اعمال و اقوالِ نیک نمایان شد به یاران و رفیقانِ طریق نیز عطا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2891,
        "beyt": "این درازست و فراوان می شود * و آنچه مقصود است پنهان می شود",
        "text": "اگر در باطن و ضمیرت دلتنگی و گرفتگی دیدی ، آن را چاره کن . زیرا شاخ و برگ اعمال و اقوال از ریشۀ روح و روان می روید . پس بنگر که چه کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2892,
        "beyt": "این رها کن ، صورتِ افسانه گیر * هِل تو دُردانه ، تو گندم دانه گیر",
        "text": "اگر در ناگواری ها ، مردم امتحان نمی شدند هر نامردی مدعی می شد که در روزِ جنگ ، رستم دستانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2893,
        "beyt": "این رها کُن ، عشق هایِ صورتی * نیست بر صورت ، نَه بر رویِ سِتی",
        "text": "اگر دلِ طبیبانِ الهی را نگه دارید یعنی اگر آنها را خشنود سازید . در آن صورت واقعیتِ درونی خود را خواهید دید . یعنی بینایی درونی شگرفی پیدا می کنید که به کمک آن باطنِ خود را بخوبی خواهید شناخت و در آن صورت از جهل و غفلتِ خود شرمنده می شوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2894,
        "beyt": "این روا ، و آن ناروا دانی ، ولیک * تو روا یا ناروایی بین تو نیک",
        "text": "اگر سال دیگر از کارها و گرفتاری هایم خلاص شوم حتماََ به روستای شما خواهم شتافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2895,
        "beyt": "این زمان بشنو ، چه مانع شد ؟ مگر * مُستمع را رفت دل ، جایی دگر",
        "text": "اگر سخن تو نارسا و ناآراسته باشد . ولی باطنی راست و درست داشته باشی ، آن نارسایی کلام ، در درگاه الهی پذیرفتنی است",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2896,
        "beyt": "این سخن ، نَه هم ز درد و سوز گفت * خوابناکی هرزه گفت و ، باز خفت",
        "text": "اگر سخنانی که بر لبانش جاری می شد به قلبش نور می افشاند . وجودش بر اثر آن انوار ذره ذره می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2897,
        "beyt": "این سخن پایان ندارد ، باز ران * سویِ اهلِ پیل و ، بر آغاز ران",
        "text": "اگر سگِ غریبه ای به آستانۀ آن خانه نزدیک شود و آن سگ ها ، به او حمله ور می شوند و ادبش می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2898,
        "beyt": "این سزای آن که شد یارِ خَسان * یا کسی کرد از برایِ ناکسان",
        "text": "اگر صوفیان اکنون اینجا بودند ممکن بود صد نوع تدبیر و راه حل پیدا شود . اما چه فایده که الان هر کدامشان به دیاری رفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2899,
        "beyt": "این سزای آنکه از شاهِ خَبیر * خیره بگریزد به خانۀ گَنده پیر",
        "text": "اگر عشق به سوی عاشق توجه نکند ، عاشق مانند پرنده پر کنده ای است که وای بر احوالش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2900,
        "beyt": "این سزایِ آنکه اندر طمعِ خام * ترک گوید خدمتِ خاکِ کِرام",
        "text": "اگر عیب خود را هم نمی گویی ، دستِ کم خاموش باش و سخنی مگو و از این همه ظاهر سازی و فریبکاری ، خود را تباه و هلاک مساز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2901,
        "beyt": "این سزایِ آنکه یابد آبِ صاف * همچو خر ، در جو بمیزد از گزاف",
        "text": "اگر عیب و نقصِ خود را نشان می دادی و کمتر نادرستی می کردی . بالاخره طبیبی پیدا می شد و درمان درد و مرضِ تو را فراهم می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2902,
        "beyt": "این سَرت وارَست از سجدۀ صَنم * تا بِدانی حقِ او را بر اُمَم",
        "text": "اگر غولِ فریبکارِ دنیا ، مثلا پنجاه و یا شصت سکّه طلا به تو دهد . یعنی تو را از لذّاتش برخوردار گرداند . ای ماهی ساده لوح ، بدان که آن سکّه ها مانند پاره گوشتی است که ماهیگیر بر سرِ قلابِ ماهیگیری خود قرار داده تا تو را صید کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2903,
        "beyt": "این سِزایِ آنکه بی تدبیر عقل * بانگِ غولی آمدش ، بگزید نقل",
        "text": "اگر فرضاََ بدن آدمی را در میان مُشک هم که قرار بدهند . باز پس از مرگش بوی گند از آن بلند می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2904,
        "beyt": "این شنو که چند یزدان زَجر کرد * گفت اصحابِ نَبی را گرم و سرد",
        "text": "اگر فرضاََ شخصِ مفلس از روی مکر و نیزنگ ، چنان جامه ای پوشد . یقین بدانید که آن لباس ، عاریتی است و آن را پوشیده تا مردم را فریب دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2905,
        "beyt": "این طبیبان را به جان بنده شوید * تا به مُشک و عنبر آگنده شوید",
        "text": "اگر فرضاََ عوام الناس ، دعاوی یاوۀ او را بدون تحقیق و امتحان بپذیرد . مسلماََ افرادِ مجرّب و آگاه در سلوکِ راهِ حق ، برای آن دعاوی دلیل و برهان می خواهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2906,
        "beyt": "این غلط دِه ، دیده را ، حرمانِ ماست * وین مُقَلِب ، قلب را ، سوءُ القضاست",
        "text": "اگر فرضاََ نقدینه و یا دِرهم و دیناری یافتی به کسی مگو . زیرا در این راه ، سنگِ مِحَک فراوان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2907,
        "beyt": "این قضا می گفت ، لیکن گوششان * بسته بود اندر حجابِ جوششان",
        "text": "اگر فرضاََ گام در طریقِ حق نهادی . ز آن پس گاه به این سو و گاه به آن سو توجّه کن . ( سَر فشاندن = سرافشاندن ، جنبانیدن سر از روی ناز و کرشمه و یا از کِبر و غرور ، در اینجا به معنی توجه کردن است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2908,
        "beyt": "این مثال آورد ابلیسِ لعین * تا که شد ملعونِ حق تا یوم دین",
        "text": "اگر فرعون ، کارگاهِ جاودانی حضرتِ حق یعنی سِرّ قَدَر را می دید . دست و پایش از نیرنگ بازی خشک می شد . و نمی توانست کاری انجام دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2909,
        "beyt": "این مثال آورد قارون از لِجاج * تا فرو شد در زمین با تخت و تاج",
        "text": "اگر قرار براین بود که هر حسِ ظاهری بتواند حضرت حق را شهود کند . پس گاو و الاغ هم می توانست . حق را مشاهده کند . در حالی که این امر ، محال است . [ همانطور که پیشتر ذکر شد . معتزله در باب رویت خدا براین عقیده اند که خدا بوسیله چشمِ سَر دیده نمی شود . اما در اینکه آیا خداوند بوسیله قلوب دیده می شود یا خیر ، اختلاف عقیده دارند . ( تحقیقی در مسائل کلامی ، ص 69 ) . مولانا شیوه معتزلیان را پیش از این مورد نقد قرار داد . در مقابل معتزله ، اشعریان رویت خدا را با چشم سَر و ظاهر ، ممکن دانسته اند . چنانکه مستملی بخاری می گوید : خدا را می توان با چشم سَر و ظاهر مشاهده کرد و برای همین بود که جضرت موسی (ع) درخوست رویت کرد . بدون شک موسی (ع) درخواستی نابجا نکرده بود . منتهی او دیدار حق را در دنیا می خواست نه در آخرت . بنابراین اصل رویت خدا معلّق به جایز است نه ممتنع . ( شرح التعرف لمذهب التصوف ، ج 1 ، ص 384 ) .  ظاهراََ مولانا در اینجا شیوه اشاعره را نیز مقبول ندانسته و آن را مورد نقد قرار داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2910,
        "beyt": "این مثالت را چو زاغ و بوم دان * که ازیشان پست شد صد خاندان",
        "text": "اگر قسم بخوری که من کی پیاز وسیر خورده ام ؟ من خوردن سیر و پیاز را ترک کرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2911,
        "beyt": "این مِزاجت از جهانِ مُنبسط * وصفِ وحدت را کنون شد مُلتَقِط",
        "text": "اگر قلب وجود نداشته باشد . جسم چگونه می تواند گفتگو کند ؟ و نیز اگر قلب چیزی را نخواهد . جسم چه می داند که جستجو یعنی چه ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2912,
        "beyt": "این نمی بینی که قربِ اولیا * صد کرامت دارد و کار و کیا ؟",
        "text": "اگر مثلا خدا تو را زشت و بد منظر آفریده ، دیگر کاری نکن که اخلاقِ بَد نیز داشته باشی . که در آن صورت هم بَد صورت هستی و هم بَد سیرت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2913,
        "beyt": "این نگر که مبتلا شد جانِ او * تا در افتاده ست و ، او شد پندِ تو",
        "text": "اگر مثلا دو جنس ناهمگن مانند عود و شکر در هم آمیزند و کنار یکدیگر قرار گیرند . عطار آن دو را از یکدیگر جدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2914,
        "beyt": "این هم از تأثیرِ آن بیماری است * زهرِ او در جمله جُفتان ساری است",
        "text": "اگر مثلا کسی با زبان حال به جَنین بگوید : بیرون از فضایِ رَحِم جهانی بسیار با نظم و شکوه وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2915,
        "beyt": "این همه عالَم طلب کارِ خوش اند * وز خوشِ تزویر اندر آتش اند",
        "text": "اگر محک داری طلای ناب را برگزین . واِلّا نزدِ عالِمی برو و خود را به او بسپار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2916,
        "beyt": "این چراغِ شمس ، کو روشن بُوَد * نه از فتیل و پنبه و روغن بُوَد",
        "text": "اگر من بخواهم تک تک آن واقعه ها را بیان کنم . تردید کنندگان نیز به صفای باطن آنان پی خواهند برد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 291 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2917,
        "beyt": "این چنین تلبیس با بابات کرد * آدمی را این سیه رُخ ، مات کرد",
        "text": "اگر من به اندازۀ یک فَندُق ، گلولۀ آتشین افکنم . گلولۀ من از نظرِ شدّت تأثیر کارِ صد منجنیق را می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2918,
        "beyt": "این چنین دندان کنان تا نیم شب * جانِشان از ناف می آمد به لب",
        "text": "اگر من دستِ خالی و بی پول نزدِ اُستادم بروم . او مرا می کُشد . آیا تو راضی هستی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2919,
        "beyt": "این چنین رسوا کند حق ، شَید را * این چنین گیرد رمیده صَید را",
        "text": "اگر من گفتم برو خلوت نشینی را انتخاب کن ، منظورم این نیست که از یاران محبوب خلوت بگزینی بلکه منظورم این است که باید از اغیار و همنشینان بد دوری گزینی و به کنج خلوت روی . چنانکه مثلا پوستین را در فصل زمستان پوشند تا از گزند سرما محفوظ ماند نه در فصل بهار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2920,
        "beyt": "این چنین عقل و کفایت که تو راست * تو وزیری ؟ یا شهی ؟ بر گُوی راست",
        "text": "اگر می خواهی حرفی بزنی . سپاسِ این خلاصی و نجات را بر زبان آور و آن را بگو . تا او تو را از بتِ باطن نیز برهاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2921,
        "beyt": "این چنین فکرِ دقیق و رأیِ خوب * تو چنین عریان پیاده در لُغوب ؟",
        "text": "اگر می خواهی چشم و عقل و گوشِ تو صاف باشد باید پرده های آزمندی و طَمَع را پاره کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2922,
        "beyt": "این چنین قولی تو را پیش آورد * و آنچنان قولی تو را نیش آورد",
        "text": "اگر می خواهی که آن خِلعت و موهبت به تو برسد . پس طفلِ چشمِ را بر جسمِ خود به گریستن وادار . [ از جسم و جسمانیات درگذر تا به موهبت های الهی برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2923,
        "beyt": "این چنین مَستی است ز استدراجِ حق * تا چه مستی ها کُند مِعراجِ حق",
        "text": "اگر نابینایی ، تَنی گوشت آلود و طبعی تُند و خشمگین دارد . باید او را پاره گوشتی بدانی ، زیرا که چشم ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2924,
        "beyt": "این چنین میناگری ها کارِ توست * این چنین اکسیرها اسرارِ توست",
        "text": "اگر نبی و یا ولی بر تو لبخند و تبسّمی کرد . مبادا فقط به ظاهر او نگاه کنی . بلکه صد نوع رستاخیز و قیامت در ظاهرِ او نهفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2925,
        "beyt": "این چنین کژ بازیی در جُفت و طاق * با نبی می باختند اهلِ نفاق",
        "text": "اگر نخواهم مراد و خواستۀ کسی را بدو دهم . اصلا طلب و آرزوی آن مراد را به او نشان نمی دهم ولی چون او را نسبت به دهش هایم دلبسته کردم سینه اش را به روی معرفت می گشایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2926,
        "beyt": "این چنین کژ بازیی می باختند * مسجدی جُز مسجدِ او ساختند",
        "text": "اگر نزدِ طاووسان بیایی و در جمعِ آنان ظاهر شوی و بخواهی مانندِ آنان جلوه گری کنی . قطعاََ رسوا خواهی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2927,
        "beyt": "این چنین گُستاخ ز آن می خَاردَم * کو در این شب ، گاو می پندارد",
        "text": "اگر نمی خواهی که در آینده ( و یا در روزِ رستاخیز ) دوست نسبت به تو اظهارِ نفرت کند . در این دنیا با خِردمندان و از روی عقلانیّت طرح دوستی بریز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2928,
        "beyt": "این چه سِرّست ؟ این چه سلطانیست باز ؟ * ای خداوندِ خداوندانِ راز",
        "text": "اگر نور باطن حضرت معشوق در پیش و پس من نباشد ، من چگونه می توانم با این عقل جزئی و ادراک محدود راه را بیابم و در آن سلوک کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2929,
        "beyt": "این چه نسبت ؟ این چه پیوندی بُوَد ؟ * تا که در عقل و دِماغی در رود",
        "text": "اگر نی به ناله و حنین پر سوز و گداز می افتد به خاطر آتش عشقی است که در  آن  افتاده و موجب  نوای حزین آن شده  است و اگر باده می جوشد آن هم به خاطر جوشش عشق است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2930,
        "beyt": "این گهی بخشد که اِجلالی شوی * وز دَغا و از دَغَل ، خالی شوی",
        "text": "اگر هر قدر جستجو کنی که این شکاف را پیدا کنی موفق نخواهی شد . زیرا این شکاف ، بسیار مخفی است امّا از همان شکاف گویی که بسیاری را به خانۀ شوهر می فرستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2931,
        "beyt": "این گُمانِ بَد بَر آنجا بَر ، که تو * می شوی در پیشِ همچون خود ، دو تُو",
        "text": "اگر هم می خواهی شاد شوی ، از غمِ الهی شاد شو . زیرا که اینگونه غم ، مقدمه دیدارِ الهی است . در طریق حق تواضع و فروتنی ، مقدمه تعالی و ارتقاء به مراتبِ معنوی است ( شرح کبیر انقروی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 214 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2932,
        "beyt": "با ازل ، خوش با اَجَل ، خوش ، شادکام * فارغ از تَشنیع و ، گفتِ خاص و عام",
        "text": "اگر همخو و هم سرشتِ سگِ اصحابِ کهف هستی یعنی اگر واقعاََ وفاداری ، در اطرافِ درگاه صاحبدلان بگرد و از سگ کمتر مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2933,
        "beyt": "با تو باشد در مکان و ، بی مکان * چون بمانی از سَرا و ، از دکان",
        "text": "اگر همین کالبد محسوس ، معشوقِ عاشق باشد . پس هر صاحبِ حسّی باید عاشق او باشد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 84 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2934,
        "beyt": "با تو دیوار است ، با ایشان دَر است * با تو سنگ و ، با عزیزان ، گوهر است",
        "text": "اگر واقعاََ دیدۀ بصیرت داری ، آن را بکار گیر و مانند نابینایان راه مرو . و اگر چشمِ بصیرت نداری ، حتماََ یک عصا تهیه کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2935,
        "beyt": "با دل و با اهلِ دل بیگانگی * با شهان ، تزویر و رُوبه شانگی",
        "text": "اگر واقعاََ سگ نیستی پس چرا شیفتۀ استخوانی ؟ و چرا مانند زالو به مکیدنِ خون ، حریص و آزمندی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2936,
        "beyt": "با زبان حال می گفت : ای شیوخ * رحمتی ، که سوختم زین خامِ شوخ",
        "text": "اگر چشمِ من نورِ حق را ببیند . پس ، از آسیب و گزندی که به چشمانم می رسد . چه غمی است ؟ و در برابر وصالِ حق ، نثار کردن دو چشم بسیار ناچیز و بی ارزش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2937,
        "beyt": "با فراقت کافران را نیست تاب * می گُوَد : یا لَیتَنی کُنتُ تُراب",
        "text": "اگر چنین شخصی به یاوه مدعی شود که : من نیز در اندیشۀ الهی فرو رفته ام . این نیز از حیله ها و افسانه سرایی هایِ نَفسِ امّاره است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2938,
        "beyt": "با لئیمان بسته نیکان ز اضطرار * شیر ، مُرداری خورد از جوعِ زار",
        "text": "اگر چه تو اکنون نسبت به آن چاره ها و راهِ حل ها غافلی . ولی به هنگام ضرورت ، حق تعالی آن چاره ها را برای تو نمایان می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2939,
        "beyt": "با لب دمساز خود گر جفتمی * همچو نی من گفتنی ها گفتمی",
        "text": "اگر چه رُستمِ زال سَر و سبیلی داشت یعنی دارای قدرت و هیبت بود . ولی یقیناََ دامگاهش ، شهواتِ نفسانی بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2940,
        "beyt": "با هزاران آرزومان خوانده است * بَهرِ ما غِرسِ کرَم بنشانده است",
        "text": "اگر چه ناخن هایم از میان رفت . ولی اگر از من حمایت کنی و همراه من باشی . من پرچم خورشید را برخواهم کند . [ پَرچَم در لغتبه معنی درفش و دُمِ گاوِ کوهی ، کاکل و زلف است . لیکن در اینجا مراد از پرچمِ خورشید ، اشعۀ خورشید است که همچون رشته های مویین به روی زمین هشته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2941,
        "beyt": "با وکیلِ قاضیِ اِدراک مند * اهلِ زندان در شکایت آمدند",
        "text": "اگر چیزی که تو را از محبوبِ حقیقی ات دور می سازد . صد در صد به نفعِ تو هم که باشد ، باز نباید طالبِ آن شوی . ای بینوا به خاطرِ دِرهم و دینار از صاحبِ گنج جدا مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2942,
        "beyt": "با چنان چشمی که بالا می شتافت * نورِ چشمش آسمان را می شکافت",
        "text": "اگر کریمان ( عارفان راستین ) فرضاََ هزاران نفر هم که باشند . در حقیقت یکی بیش نیستند و آنچنان نیست که کثرت اندیشان خیال می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2943,
        "beyt": "با چنین گبزی و هفت اندامِ زَفت * از شکافِ در بُرون جَستند و رفت",
        "text": "اگر کسی در این سخن ما ایرادی وارد کند و در بارۀ پیامبران و مردان خدا چنین بگوید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2944,
        "beyt": "با گِل اَنداینده ، اِسگالید گِل * دست ، کاری می کند پنهان ز دل ؟",
        "text": "اگر کسی واقعا ترکمان باشد حتما خیمه و سیاه چادری برای خود پیدا می کند . به ویژه که آن شخص از مقربانِ درگاه نیز باشد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 61 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2945,
        "beyt": "با گیاه و برگ ها قانع شوید * در شکارِ پیل بچگان کم روید",
        "text": "اگر گدا مفهوم سخن خویش را می دانست . یعنی اگر از عظمتِ نامِ الله آگاه بود . در برابر دیدگان او هیچ چیز خواه کم و خواه زیاد ، ارزشی نداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2946,
        "beyt": "باد آن میوه فشاندی ، نی کسی * پُر شدی ز آن میوه دامن ها بسی",
        "text": "اگر یک قطعه از آن سفال های شکسته را از کودک بگیری گریه سر می دهد و اگر دوباره به او بدهی خندان و شادمان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2947,
        "beyt": "بادِ خَر کُره چنین رسوات کرد * هستیِ نفیِ تو را اثبات کرد",
        "text": "اگر یک نفر دزد جامه ای گرانبها و فاخر بر تن کند . چگونه می تواند با دستِ بریده اش دستِ تو را بگیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2948,
        "beyt": "بادۀ حق راست باشد ، نَی دروغ * دوغ خوردی ، دوغ خوردی دوغ دوغ",
        "text": "ای آدم های احمق ، هر عبادتگاهی جنبۀ مجازی و صُوری دارد . در حالی که دلِ انسانِ کامل جنبۀ حقیقی دارد . مسجدی جز دلِ بزرگانِ معرفت و اصحابِ حقیقت وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2949,
        "beyt": "بار ، که نهَد در جهان ، خر کره را ؟ * درس که دهَد پارسی ، بو مُرّه را ؟",
        "text": "ای آدم های قشری ، شما عاشقِ خود و ساخته های خود هستید . چنانکه مثلاََ دُمِ مارها به دورِ سرشان حلقه می زند و گویی که دُمِ مارها ، شیفته و دمسازِ سرِ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2950,
        "beyt": "بار برگیرند چون آمد عَرَج * گفت حق : لَیسَ عَلَی الاَعمی حَرَج",
        "text": "ای آدمِ دو رو ، یا ای آدمِ مردّد ، محضِ رضای خدا امشب کاری نکن که آبِ باران بر سرمان بریزد و پاهامان در گِل فرو رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2951,
        "beyt": "بارِ بعضی را رهایی داده ای * زین غم و شادی جدایی داده ای",
        "text": "ای آدمیزاد ، چرا خود را فدای بی وفایان می کنی و بر اثرِ بَد گمان شدن به من ، به سوی آنان می گرایی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2952,
        "beyt": "بارِ صبر و شُکرِ او را بُردنی است * خواه در صد سال و ، خواهی سی و بیست",
        "text": "ای آدمیزادگان ، بخصوص آن لطفی که در کشتی نوح (ع) در آن سحرگاهان با شما کردم یاد کنید . زیرا با کشتی نوح (ع) ، نیاکان و اجدادِ شما را حفظ کردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2953,
        "beyt": "باز این در را رها کردی ز حرص ؟ * گِردِ هر دکّان همی گردی چو خِرس ؟",
        "text": "ای آدمیزادگان ، من شما را در وجودِ اجدادِ پیشینتان حفظ کردم و شما را از درگاهِ رحمتم مردود نساختم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2954,
        "beyt": "باز این دل هایِ جزوی چون تن است * با دلِ صاحب دلی کو معدن است",
        "text": "ای آفت زدگان ، بهوش باشید و بی هیچ رنج و مشقتی به سوی بارگاه آمرزش و بزرگواری حق تعالی روان شوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2955,
        "beyt": "باز این مستیِ شهوت در جهان * پیشِ مستیّ مَلَک دان مُستَهان",
        "text": "ای آفتاب روح انسان ، سرانجام تو گلشن این جهان را ترک خواهی کرد و به زیر زمین خواهی رفت تا آنجا را روشن کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2956,
        "beyt": "باز خاک آمد شد اَکّالِ بشر * چون جُدا شد از بشر روح و بصر",
        "text": "ای آنکه کارهای دشوار را برای ما در جهان آسان کرده ای . ما را از کارهای بی فایده نجات ده . ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر دوم ، ص 87 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2957,
        "beyt": "باز خاکی را ببخشد حَلق و لب * تا گیاهش را خورد اَندر طلب",
        "text": "ای احمق ، عقلِ تو اینقدر تو را راهنمایی نکرده که خدا برای هر دردی درمانی نهاده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2958,
        "beyt": "باز در دل زود استغفار کرد  * تا نگردد ز اعتراض ، او روی زرد",
        "text": "ای اسیر در بندِ حواس ، اگر تو از مشاهده جمال حضرت حق تعالی کوری . بدان که بر شخص کور باکی نیست و در این باره تکلیفی ندارد . ولی اگر کور نیستی و چشم بینا داری . همچنان در راه سلوک تلاش کن و بر مشقت های این راه نیز صابر باش که صبر ، کلید باب نجات است . ( حَرَج = تنگنا و گناه )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2959,
        "beyt": "باز سوگندان بدادش کِای کریم * گیر فرزندان ، بیا بنگر نَعیم",
        "text": "ای الاغ هایی که هیچ جا را نمی بینید . بدانید که در صحرای دنیا ، دام هایی نهاده شده ، در پهنۀ دنیا ، خون آشام هایی کمین کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2960,
        "beyt": "باز سوگندِ دگر خوردند قوم * مُصحِف اندر دست و ، بر لب مُهرِ صَوم",
        "text": "ای انسان کامل ، از جهتی می توان گفت تو با هر اسمی که نامیده شوی . شایسته همانی . زیرا که تو کون جامع و نسخه تامۀ الهی هستی . و فی حدِالذّات . نه اینی و نه آن . یعنی نه خورشیدی و نه دریا و نه قاف و نه عنقا . ای عارف و ای انسان کامل ، تو از حدِ اوهام و ادراک عقول برتر و فزون تری ، بلکه از بیش هم بیشتری . ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 32 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2961,
        "beyt": "باز می جویی نشان از هر کسی * ریش خندت می کُند زین هر خسی",
        "text": "ای انسان کامل و سالکی که مُدرکاتِ حواس را به عالم معنا برده و مَحرمِ اسرار غیب شده ای . شمه ای از کمال خود را مانند یدِ بیضا برای جهانیان آشکار کن . موسی وار ، دستِ افکارت را از گریبان قلبت بیرون بیاور تا عالم ظلمانی که محبوس حواس حیوانی است نورانی شود . ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 10 و شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 31 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2962,
        "beyt": "باز می دید آن خرش در راهِ رَو * گه به چاهی می فتاد و گه به گَو",
        "text": "ای انسانِ پسندیده و برگزیده ، هر گاه به قبرستان گام می نهی . احوالِ گذشتۀ ایشان را از استخوان هاشان سؤال کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2963,
        "beyt": "باز می زارید کای علّامِ سِرّ * مر مرا مگذار بر کفران مُصِرّ",
        "text": "ای انسانِ کاملی که عناصر اربعه یعنی همۀ جهان در حیطۀ تصرّف و فرمان توست ، بدان که آتش برای تو نیز سرد و سازگار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2964,
        "beyt": "باز می مالید پَر بر دستِ شاه * بی زبان می گفت : من کردم گناه",
        "text": "ای برادر ، با این سلوک و طی طریق ، بر اوجِ انوارِ حقیقت خواهی رسید به شرط آنکه با آتشِ ریاضت و شعلۀ محبت و زحمت طی طریق کنی . ( شرح کبیر انقروی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 208 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2965,
        "beyt": "باز می گشتم که او خود واقف است * زین قضا راضی است ، مردِ عارف است",
        "text": "ای برادر ، در زمان های پیشین ، یک شهرنشین با یک روستایی آشنا شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2966,
        "beyt": "باز می گفت : آدمِ با لطف و جود * کی بر آن ابلیس جَوری کرده بود ؟",
        "text": "ای برادر ، منظور از طفل ، طفلِ چشمِ تو است . پس مراد خود را دقیقاََ منوط بر شیون و زاری کردن بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2967,
        "beyt": "باز می گفت : ای عجب آن خادمک * نَه که با ما گشت هم نان و نمک ؟",
        "text": "ای برادر معنوی ، گوهر و حقیقت تو ، همان اندیشه تو است . و غیر از اندیشه ، تنها استخوان و رگی از تو می ماند که فاقد ارزش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2968,
        "beyt": "باز می گفت این گُمانِ بد خطاست * بر برادر این چنین ظنّم چراست ؟",
        "text": "ای بُزِ کوهی ، آن دام که می گفتی : کو و کجاست ؟ حالا ببین ، تو فقط صحرا را می دیدی و دام را نمی دیدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2969,
        "beyt": "باز می گفتند ای شیخ ، این ز چیست ؟ * دی نمی گفتی که شکر ، این خر قوی ست",
        "text": "ای بی عقل ، از آن مست هایی نباش که وقتی سرِ عقل می آیند از مستی خود پشیمان و شرمسار می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2970,
        "beyt": "باز هر سالی چو لکلک ، آمدی * تا مُقیمِ قُبّۀ شهری شدی",
        "text": "ای بینوا ، اگر این یاوه گویی های تو نبود . جوانمرد و بخشنده ای پیدا می شد و به ما رحمتی می کرد و غذایی به ما می داد و دلی از عزا در می آوردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2971,
        "beyt": "باز وَالّیل است ستّاریّ او * و آن تنِ خاکیِ زنگاریِ او",
        "text": "ای حسام الدین ، گنجینه های اسرار و حقایق معنوی را به رویِ طالبان آن گشوده ساز و در دفتر سوم مثنوی ، عذر و بهانه را کنار بگذار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2972,
        "beyt": "باز پَر از شَید ، سویِ عقل تاز * کی پَرَد بر آسمان پَرّ مجاز ؟",
        "text": "ای حسین ، چشم و قلب میان دو انگشت پروردگار است همانگونه که قلم در دستِ نویسنده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2973,
        "beyt": "باز پیغمبر به تکذیبِ صریح * قَد کذِبتُم گفت با ایشان فصیح",
        "text": "ای حیله گر ، تو خود را مانند صوفیانِ راستینی چون جنید بغدادی و بایزید بسطامی نشان می دهی و به اطرافیانت بروید که من به قدری مستغرق و بیخویشم که تَبَر را از کلید نمی توانم تشخیص دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2974,
        "beyt": "باز گرد از هست ، سویِ نیستی * طالبِ رَبّی و ربّانیستی",
        "text": "ای خدا ، یاوه گویی فرومایگان را رسوا فرما . تا موردِ رحم و شفقتِ بخشندگان قرار گیریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2975,
        "beyt": "باز گفت : ای شَه پشیمان می شوم  * توبه کردم ، نو مسلمان می شوم",
        "text": "ای خداوند ، ای که احسان قدیم داری . چه نعمت هایی که می شناسم و چه نعمت هایی که نمی شناسم جملگی از آنِ توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2976,
        "beyt": "باز گفتش : ای حکیمِ خوش سُخُن * شَمّه ای از حالِ خود هم شرح کُن",
        "text": "ای خدایی که به جانِ پیامبران سعادت می بخشی . یا مرا بکُش و یا به آستانت فرا خوان و یا با صفاتِ جمالی به مرتبۀ من تجلّی کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2977,
        "beyt": "باز گفتی حَزم ، سُوالظنِ توست * هر که بَد ظن نیست کی ماند دُرُست ؟",
        "text": "ای خردمند اگر نمی خواهی که دوباره دچارِ بیماری روحی و اخلاقی شوی ، مال و جانت را در برابر طبیب الهی بر زمین بزن . ( نکس = عود کردن بیماری / لبیب = خردمند ، عاقل )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2978,
        "beyt": "باشد آن کفرانِ نعمت در مثال * که کُنی با مُحسنِ خود ، تو جدال",
        "text": "ای خریدار ، هر گاه می خواهی کوزه های سُفالی خریداری کنی . آن را امتحان می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2979,
        "beyt": "باشد اغلب صیدِ این بُز همچنین * ورنه چالاکست و چُست و خصم بین",
        "text": "ای خق ستیز ، کوردلی خود را با اینگونه سخنان خام و بی اساس و سؤالاتِ مغرضانه آشکار مکن . بلکه ادب اقتضا می کند که مُهرِ خموشی بر لب بزنی و در انتظار فضل و کرمِ الهی باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2980,
        "beyt": "باقیاتُ الصّالحات آمد کریم * رَسته از صد آفت و اَخطار و بیم",
        "text": "ای داد از این قحطی سه ساله . الهی که سایه سرور ما (قاضی) برای همیشه پاینده و جاودان باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2981,
        "beyt": "بانگ می آید که تعریفش کند * همچو مصدر ، فعل تصریفش کند",
        "text": "ای درویش بی خویش ، پرده دارِ سلطان آتش است و بدونِ هیچ رابط و واسطی به درونِ آتش می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2982,
        "beyt": "بانگ می دارد که هان ای کاروان * سویِ من آیید نک راه و نشان",
        "text": "ای دلاور ، عشق الهی بر هر چیز که پرتو بیفکند تو نیز بدان عشق می ورزی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2983,
        "beyt": "بانگِ اِشکسته دگرگون می بود * بانگِ چاووش ست پیشش می رود",
        "text": "ای دهان ، تو دهانۀ دوزخی و ای جهان ، تو نیز همانند برزخی . [ در مصراع اول ، دهان به دوزخ تشبیه شده است . چه حرص و آزمندی آدمی ، سیری پذیر نیست . هر چه به کام مادی بریزی باز هم زبانه فزون خواهی آن تیزتر و پر اخگرتر می شود . در آیه 30 سوره ق آمده است . « روزی که دوزخ را گوییم : آیا سیر گشتی ؟ و گوید : آیا بیش از این هست ؟ » ( توضیح بیشتر در شرح ابیات 1375 و 1376 دفتر اول آمده است ) اکبر آبادی در شرح مصراع اول گوید : لذات جسمانی ، عین دوزخ است . ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 4 ) . و در مصراع دوم « ای جهان » به برزخ تشبیه شده است . از آنرو که این عالم در حقیقت چیزی میان عدم و وجود است . یعنی وجودی ظلّی و اضافی دارد و نه حقیقی . ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 17 ) . وجه دیگر این تشبیه از آنروست که دنیا محل درنگ و ماندگاری نیست چنانک برزخ نیز عالمی موقتی و گذراست . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 385 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2984,
        "beyt": "بانگِ سگ هرگز رسد در گوشِ ماه ؟ * خاصه ماهی کو بُوَد خاصِ اِله",
        "text": "ای دوبین با گوشِ هوش ، این سخنان را گوش کُن و از راهِ گوش ، چشمت را درمان کن . یعنی چشمِ باطنت را به وسیله گوش سپاردن به حق معالجه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2985,
        "beyt": "بانگِ طاووسان کنی ؟ گفتا که لا * پس نه یی طاووس ، خواجه بوالعلا",
        "text": "ای دوست ، مهر و محبت آدم نادان را همین گونه بدان . زیرا نادان همواره راه را کج می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2986,
        "beyt": "بانگِ غولان هست بانگِ آشنا * آشنایی که کشَد سویِ فنا",
        "text": "ای دوستان ، آن سخنان نغز و دلنشینی که از صمیمِ دل برنیاید . مانند سبزه ای است که در سرگین زار بروید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2987,
        "beyt": "بحث با توجیه کُن ، حجّت مَیار * آنچه بسپردم تو را واپس سپار",
        "text": "ای دوستان ، در راهی که اینک می روید با فیل روبرو می شوید . مبادا بچه فیل ها را شکار کنید . این نصیحت مرا گوش کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2988,
        "beyt": "بحر ، کف پیش آرد و ، سدّی کند * جَر کند وز بعدِ جَر ، مدّی کند",
        "text": "ای دوستان ، سرزمین دل ، سرزمینی آکنده از ایمنی است و در آن سرزمین چشمه ساران حکمت و گلستانِ معرفت بسیار یافت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2989,
        "beyt": "بر امیدِ زنده یی کُن اِجتهاد * کو نگردد بعدِ روزی دو جَماد",
        "text": "ای دوستِ دلاور ، بیانِ اسرارِ ربّانی از اندازه گذشت . بهوش باش و بازگرد و از حالِ خواجه حرف بزن و ببین که آن روستایی ، خواجه را به خانه اش بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2990,
        "beyt": "بر تو می خندد ، مَبین او را چنان * صد قیامت در درونستش نهان ؟",
        "text": "ای دیده ، تو که بر دیگران نوحه می خوانی و اندوهشان می خوری . بیا و مدّتی بنشین و بر حالِ خود گریه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2991,
        "beyt": "بر در ، ار جویی ، نیابی آن شکاف * سخت ناپیدا و ، زو چندین زِفاف",
        "text": "ای رشوه خوار ، تو نوزادِ فیل را می خوری ، دشمن نیرومند یعنی مادرِ آن نوزادِ فیل ، تو را به هلاکت می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2992,
        "beyt": "بر درش ماندند ایشان پنج روز * شب به سرما ، روز خود خورشید سوز",
        "text": "ای روح ، دادِ تو را از هر غافلی خواهم گرفت . جز خداوندِ دادگر چه کسی می تواند دادِ مظلومان را بستاند ؟ مسلماََ هیچکس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2993,
        "beyt": "بر درِ این خانه گُستاخی ز چیست * گر همی دانند کاندر خانه کیست ؟",
        "text": "ای روستایی ، هم شب است و هم هوا ابری است و هم بارانی سخت می بارد . این سه تاریکی باعثِ خیلی از اشتباهات می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2994,
        "beyt": "بر درید آن گوسفندان را به خشم * که ز چوپانِ خِرَد بَستند چشم",
        "text": "ای ریاکار تو دهانِ جانت را با پندارهای یاوه شیرین می کنی و چنان در خیکِ توخالی روح و روانت ، از بادِ هوی و غرور می دمی که آن را پُر از خودبینی و تکبّر می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2995,
        "beyt": "بر دلِ خود کم نِه اندیشۀ معاش * عیش ، کم نآید ، تو بر درگاه باش",
        "text": "ای ریاکاری که مانند گربه ، موشی پیر را صید می کنی . اگر از بادۀ الهی بنوشی بدان که شیر شکار خواهی کرد . ( شیر گیر = دلاور ، کسی که شیر شکار می کند )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2996,
        "beyt": "بر دهان و بر دلش قُفل است و بند * تا ننالد با خدا وقتِ گزند",
        "text": "ای ساده دل ، سخنان حکمت باری که بر زبان شخصِ نابخرد جاری می شود . آن را مانند جامه های فاخری بدان که از خودِ شخص نیست . بلکه عاریتی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2997,
        "beyt": "بر دَرِ آن صومعۀ عیسی صَباح * تا به دَم ، اوشان رهانَد از جُناح",
        "text": "ای ساده دل برای چه به کُلوخی دل می بندی و به آن عشق می ورزی ؟ اصلی را طلب کُن که او همواره بر اجسام و صور می تابد و در مظاهر ، ظاهر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2998,
        "beyt": "بر رسول حق فسونها خواندند * رَخشِ دَستان و حِیَل می راندند",
        "text": "ای سالک ، اگر تو صورتِ خود را با سنگِ ریاضت بشکنی و در هم کوبی و آن را با اخگر عشق بسوزانی . آن وقت است که شکستن همۀ صورت ها را فرا خواهی گرفت . [ اگر بُتِ نَفسِ خود را بشکنی همۀ بت ها را در هم خواهی شکست . زیرا :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 2999,
        "beyt": "بر زبان ، نامِ حق و ، در جانِ او * گندها از فکرِ بی ایمانِ او",
        "text": "ای سالک ، یا ای کسی که از معارفِ ربّانی سیراب و بالنده ای و یا ای کسی که از عوالِمِ معانی روایت می کنی ، هر گاه به سویِ پروردگار برتر می روی با ما نیز غمخواری کن و دستِ ما را نیز بگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3000,
        "beyt": "بر سرِ اغیار چون شمشیر باش * هین مکُن روباه بازی ، شیر باش",
        "text": "ای سالک تا وقتی که از قید و بند صورت و کمند کثرت نرسته ای نباید از تنزیه و یا تشبیه حق تعالی دم بزنی . زیرا وقتی که تو در چنبرۀ اوهام و خیالات و صورت سازی های ذهنی خود باشی . اگر برای خدا تنزیه قائل شوی مسلم بدان که برای او صورت و شکل خیالی درست خواهی کرد و نیز اگر خدا را به موجودات دیگر تشبیه کنی . باز برای او نظیرها و شبیه هایی قائل خواهی شد که هر دو این اعتقاد ، در طریق یکتاپرستی نیست . [ وقتی که انسان صورت های حسی و خیالی خود را مبنای شناخت خدا قرار می دهد . قطعا به مغاک خطا و لغزش دچار می آید . پس لازم است که انسان قبل از آنکه سخنی از خدا گوید ، خود را از سیطره حواس برهاند . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 396 ) . توضیح بیشتر در شرح بیت 57 همین بخش آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3001,
        "beyt": "بر سرِ شطرنج چُست است این غراب * تو مَبین بازی به چشمِ نیم خواب",
        "text": "ای سالک طریقت ، به هوش باش که شیطان برای فریب تو ، خود را مانند پدری مهربان و شفیق نشان می دهد و به تو «جان بابا» خطاب می کند . این شیطان ملعون می خواهد با سخنان افسون کنندۀ خود تو را فریب دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3002,
        "beyt": "بر شتر بنشست آن قَحطِ گران * صاحبِ اُشتر ، پی اُشتر ، دوان",
        "text": "ای سالکِ چاره جو ، اگر واقعاََ طالب پروردگاری و حقیقتاََ فردی ربّانی و خداپرست هستی . از وجودِ مجازی خود بازگرد و به سوی وجودِ حقیقی رهسپار شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3003,
        "beyt": "بر مثالِ موج ها اعدادشان * در عدد آورده باشد بادِشان",
        "text": "ای ستیزه رو ، آن حکمت از تو روی برمی گرداند و خود را نهان می سازد و سرانجام بندها را از هم پاره می کند و می گریزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3004,
        "beyt": "بر نشستی اُشترم را از پگاه * جُو رها کردم ، کم از اَخراجِ کاه",
        "text": "ای سگِ گرگ صفت و مهاجم که از شدّتِ حرص و آزمندی ، زشت و بدهیبت شده ای . پوستینِ شیر را به تن مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3005,
        "beyt": "بر نکندی یک دعای لوطِ راد * جمله شهرستانشان را ، بی مُراد",
        "text": "ای شاهِ شاهانِ رازها این چه رازی است ؟ این چه حکومتی است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3006,
        "beyt": "بر هر آن چیزی که افتد آن شعاع * تو بر آن هم عاشق آیی ای شعاع",
        "text": "ای شب رُو ، به سوی عالَمِ قلب بگرا و ره بسپار که در آنجا درختان و چشمه سارانی روان است . ( عُج = بگرا ، میل کن / سِر = حرکت کن / ساریَة = شب رو ، آنکه شب ها راه می سپارد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3007,
        "beyt": "بر همان دَر ، همچو حلقه بسته باش * پاسبان و ، چابک و ، برجَسته باش",
        "text": "ای شنونده ، آگاه باش مبادا گولِ سخنان اندوهبار و سوزناک آن مُقلّد را بخوری . به عنوان مثال ، بار را گاو برمی دارد ولی گاری ناله سر می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3008,
        "beyt": "بر هوا انداخت هر یک را گزاف * تا همی زد بر زمین ، می شد شکاف",
        "text": "ای شنونده ای که همراه با منی ، مدتی خستگی و دلتنگی را رها کن تا من ، شمه ای از آن جمال حقیقی برایت وصف کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3009,
        "beyt": "بر کُلوخی دل چه بندی ای سلیم ؟ * واطلب اصلی که تابَد او مُقیم",
        "text": "ای صورت پرستان ، چون بتِ سنگی ، معبود و قبلۀ شما شد . لعنت و کوردلی ، سایبانِ شما گردید یعنی نگون بختی و کوری باطنی بر روح و جانِ شما ظاهرگرایان چیره شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3010,
        "beyt": "بر کُهی دیگر براندازد نظر * ماده بُز بیند بر آن کوهِ دگر",
        "text": "ای صوفی مال باخته ، اگر تو فرضاََ دل و جگری را میانِ گربه ها بیندازی باز هم سراغِ آن را می گیری ؟ مسلماََ نمی گیری چون گربه ها بی درنگ آن را می خورند و نشانی از آن باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3011,
        "beyt": "برنتابد دو سخن زو هَی کُند * تابِ یک جُرعه ندارد قَی کُند",
        "text": "ای ضیاء الحق ، تو با مهارتی که در فکر و اندیشه داری ، می توانی با حلوای ذوق و معنویات به سنگِ خاره نیز دهان و استعداد ببخشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3012,
        "beyt": "برگها را برگ از اِنعامِ او * دایگان را دایه ، لطفِ عامِ او",
        "text": "ای ضیائ الحق ، حسام الدین چَلَبی ، دفتر سوم را بیاور که سنّت سه بار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3013,
        "beyt": "بس بکوشیدی ، ندیدی گرمیی * پس ز شَید آورده ای بی شرمیی",
        "text": "ای طالب ، از یاران عاشق و عارفان صادق ، آنقدر باید ذوق و معانی در روحِ تو منعکس شود که تو دیگر به مرتبۀ استغنا برسی و از دریای حقیقت بدون واسطۀ آنان ، آب معانی بکشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3014,
        "beyt": "بس دعاها رَد شود از بویِ آن * آن دلِ کژ می نماید در زبان",
        "text": "ای طالب معارف مثنوی ، خوب گوش کن . تا وقتی که مادرِ بختِ تو ، فرزند تازه ای نزاید . خون به شیر شیرین و گوارا مبدل نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3015,
        "beyt": "بس دعاها کآن زیان است و هلاک * وز کرَم می نشنود یزدانِ پاک",
        "text": "ای طالبِ معانی ، هر گاه به پیامِ الهی و کلماتِ اولیاء گوش فرا دهی ، مانندِ این است که برای روحِ اسیر در تاریکخانۀ جسم ، مجرایی جهتِ نَفَس کشیدن قرار داده ای . در نتیجه دودِ تلخِ جهالت و غفلت از خانۀ روح بیرون می رود و از انبوهیِ آن کاسته می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3016,
        "beyt": "بس ضعیفند و لطیف و بس سَمین * لیک مادر هست طالب در کمین",
        "text": "ای عاشق ، آن روحی که به کوه طور جان و حیات بخشید عشق بود ، به برکت عشق بود که کوه طور مست شد و موسی ( ع ) از عظمت و مهابت آن بیهوش بر زمین افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3017,
        "beyt": "بس عزیزی که به ناز اِشکار شد * چون شکارت شد ، بَرِ تو خوار شد",
        "text": "ای عزیز ، تو اینگونه گمان مکن که منظور از صوفی ، همان صورت و شکل و هیبت ظاهری است . تا کی می خواهی مانند کودکان ، شیفته گردو و کشمش باشی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3018,
        "beyt": "بس عظیم و ، بس فراخ و ، بس دراز * سخت زَفتِ زَفت اندازۀ پیاز",
        "text": "ای عشق توئی دوای خود بینی و خود نمائی ما و توئی طبیب روحانی و جسمانی ما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3019,
        "beyt": "بس غذایِ سُکر و وَجد و بیخودی * از درِ اهلِ دلان بر جان زدی",
        "text": "ای عشقی که موجد هیجانات خوب و جذاب روحی می شوی و ای طبیب همه دردها و امراض ما ، همواره شادمان و با نشاط باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3020,
        "beyt": "بس غذایی که ز وَی دل زنده شد * چون بیامد در تنِ تو ، گَنده شد",
        "text": "ای غافل و یا ای ناپاک ، در یانِ غار کج مخواب . و هر چه داری آشکارا نشان بده . بنابراین راست و مستقیم باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3021,
        "beyt": "بس مثال و شرح خواهد این کلام * لیک ترسم تا نلغزد وهمِ عام",
        "text": "ای غفلت زده ، ناسپاسی و فراموشی تو نسبت به نعمت ها و الطاف اولیاء الله ، نوشیدن عسل را به یادِ تو نیاورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3022,
        "beyt": "بس وصیّت کرد ما را او نهان * که کشیدس سوی دِه ، لابه کنان",
        "text": "ای فرعون ، تظاهر به تقوی نکن . تو در واقع شغالی و تظاهر به طاووس بودن نکن . ( ناموسی کردن = تظاهر به تقوی و پارسایی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3023,
        "beyt": "بس که می افتاد از پُرّی ، ثِمار * تنگ می شد مَعبرِ رَه ، بر گذار",
        "text": "ای فلانی ، ما را به همّتِ والای خود یادآور ( التماس دعا داریم ) تا ما نیز بالاخره جزء اولیاء الله شویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3024,
        "beyt": "بس گرفتی یار و ، همراهانِ زَفت * گر تو را پُرسم که کُو ؟ گویی که : رفت",
        "text": "ای قلم ، یعنی ای دل ، اگر لایقِ اخذِ شکوه و جلال الهی هستی خوب دقت کن که در میان انگشتان چه کسی هستی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3025,
        "beyt": "بسط دیدی ، بسطِ خود را آب دِه * چون برآید میوه ، با اصحاب دِه",
        "text": "ای قومِ گمراه ، ما چه ریاستی از شما خواهانیم ؟ مسلماََ از شما هیچ ریاستی نمی خواهیم . زیرا ریاست و بزرگی ما از اسمان ها درگذشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3026,
        "beyt": "بشنو اکنون صورت افسانه را * لیک هین از کَه جدا کن دانه را",
        "text": "ای مدعی زیرکی و زرنگی ، اگر کمین و دام و صیاد نباشد ، دُنبه چگونه ممکن است در وسطِ کشتزار باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3027,
        "beyt": "بشنو این قصّه پی تهدید را * تا بدانی آفتِ تقلید را",
        "text": "ای مدّعی ، نیرنگی بکار گرفته ای که بر فرازِ منبر روی و با یاوه گویی هایت مردمان و مُستمعان را دچارِ حسرت و حیرت کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3028,
        "beyt": "بشنو این نی چون حکایت می کند * از جدائی ها شکایت می کند",
        "text": "ای مردم اگر شما این پژمُرده و افسردۀ فقر را به محکمه آورید که من در بارۀ او حکم صادر کنم . بدانید که من هیچوقت آدمِ مُرده را زندانی نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3029,
        "beyt": "بشنوی غم هایِ رنجورانِ دل * فاقۀ جانِ شریف از آب و گِل",
        "text": "ای مردِ برگزیده ، سخن پیامبر (ص) را بشنو که فرمود : اقامت کردن در روستا به منزلۀ گورِ عقل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3030,
        "beyt": "بعد از آن هر جا روی مشرق شود * شرق ها بر مغربت عاشق شود",
        "text": "ای مردِ بزرگ ، اگر از اصل و گوهرِ خود آگاه شوی . بهتر است از اینکه اصول فقه و اصولِ کلام بیاموزی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3031,
        "beyt": "بعد از آن هر صورتی را بشکنی * همچو حَیدَر ، بابِ خیبر برکنی",
        "text": "ای مغرور فریفته ، به واسطه وجود راستان یعنی صالحان و نیکان اجزای کجت را راست و مستقیم کن . ای که راست می روی ، مبادا که از آستان آن راستان و نیکان روی برگردانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3032,
        "beyt": "بعد از آن گفتش که آن هر دو جَوال * چیست آکنده ؟ بگو مصدوقِ حال",
        "text": "ای موسایِ زمانِ ما ، چشمِ موشِ آسیا از روی نادانی و ابلهی به انکارِ تو برخاسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3033,
        "beyt": "بعدِ ده سال و به هر سالی چنین * لابه ها و وعده هایِ شِکَّرین",
        "text": "ای موسی ، تو چه وقت از دهانِ دیگری گناهی مرتکب شده ای ؟ مسلماََ هیچ وقت . پس ما را با دهانِ دیگری بخوان و بگو : معبودا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3034,
        "beyt": "بعدِ ماهی چون رسیدند آن طرف * بی نوا ایشان ، ستوران بی علف",
        "text": "ای مولای ما ، مرد و زن همه از وجودِ تو شادمان اند . به فریاد ما برس ای فریاد رس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3035,
        "beyt": "بلبلی زینجا برفت و باز ، گشت * بهرِ صیِد این معانی بازگشت",
        "text": "ای مچنون ، پوزۀ سگ همیشه ناپاک است زیرا همواره نشیمنگاهِ خود را با پوزه اش می لیسد و کثیفی آن را با لب پاک می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3036,
        "beyt": "بلک از آن مستان که چون مَی می خورند * عقل های پخته حسرت می برند",
        "text": "ای نیرنگباز ، ناسازگاری و تنبلی و بی اعتقادی و حرص و طمع را با حیله چگونه پنهان می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3037,
        "beyt": "بلکه باغ ، ایثارِ راهِ ما کُند * در میانِ جانِ خودمان جا کُند",
        "text": "ای پادشاهِ بزرگوار ، اگر تو غیر از بندۀ نیکوکار را نپذیری . پس بندۀ گنه کار و فرومایه کجا شیون سر دهد ؟ و کجا ناله کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3038,
        "beyt": "بلکه خود را در صفا گوری کنی * در مَنیّ او کُنی دفنِ مَنی",
        "text": "ای پادشاهِ فیل ها ، شب چهاردهم ماه بیا تا در داخلِ چشمه ، این راهنما را پیدا کنی . یعنی بدانی که من رسول و فرستادۀ ماهِ آسمانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3039,
        "beyt": "بند بگسل باش آزاد ای پسر * چند باشی بند سیم و بند زر ؟",
        "text": "ای پادشاهِ فیل ها ، من فرستادۀ ماهِ آسمانم . در مقابلِ من بایست که فرستادگان را نمی توان اسیر و شکنجه نمود و موردِ غضب قرار داد . خلاصه نمایندگان در امان اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3040,
        "beyt": "بندۀ یک مردِ روشن دل شوی * به که بر فرقِ سَرِ شاهان روی",
        "text": "ای پادشاهِ فیل ها در فلان شب در سرچشمه ظاهر شو تا دلیلِ درستی حرفِ مرا دریابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3041,
        "beyt": "بنگر آخر در من و ، در رنگِ من * یک صَنَم چون من ندارد خود شَمَن",
        "text": "ای پدر ، تو بر گردنِ آن روستایی حق داری . و به خاطر او رنج ها کشیده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3042,
        "beyt": "بنگر اکنون زنده اطلس پُوش را * هیچ اطلس دست گیرد هوش را ؟",
        "text": "ای پسر ، آن سبزۀ رُسته در سرگین زار را از دور تماشا کن و سپس از آن عبور کن . زیرا آن سبزه شایستۀ خوردن و بوییدن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3043,
        "beyt": "بهرِ حق این را رها کُن یک نَفَس * تا خرِ خواجه بجنباند جَرَس",
        "text": "ای پسر ، اولیاء الله ، کودکانِ حضرت حق تعالی هستند . اینان چه در غیبت باشند و چه در حضور ، حق تعالی از ایشان آگاهی کامل دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3044,
        "beyt": "بهرِ حق مگذارم امشب ای دو دل * آبِ باران بر سَر و ، در زیر گِل",
        "text": "ای پسر ، جسم ما در مَثَل مانند گردو و کشمش است . اگر تو واقعاََ مردی از این دو درگذر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3045,
        "beyt": "بهرِ سوگندان که اَیمان جُنّتی است * ز آنکه سوگندان ، کژان را سُنّتی است",
        "text": "ای پسر ، قید و بند تعلقات دنیوی را پاره کن و از زنجیر دنیوی و نفسانی آزاد شو . آخر تا کی گرفتار سیم و زر خواهی بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3046,
        "beyt": "بهرِ مظلومان همی کندند چاه * در چَه افتادند و می گفتند : آه",
        "text": "ای پسر ، هر آدمِ آزمندی ناکام است . پس مانند آزمندان شتاب مکن و آهسته تر راهی شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3047,
        "beyt": "بهرِ گندم ، تخمِ باطل کاشتید * و آن رسولِ حق را بگذاشتید",
        "text": "ای پسرِ معنوی در راهِ به دست آوردن الطافِ ربّانی باید جان ببازی . یعنی از انانیّتِ خود درگذری . آیا بدون پیکار و شکیبایی امکان دارد پیروزی حاصل شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3048,
        "beyt": "بوالحِکم نامش بُد و ، بوجهل شد * ای بسا اهل ، از حسد نااهل شد",
        "text": "ای پیامبر و ای فرستادۀ خدا ، یک مؤذنی انتخاب کن که فصیح تر از بلال اذان بگوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3049,
        "beyt": "بوالفضولی گفت : ای مجنونِ خام * این چه شیدست این که می آری مدام ؟",
        "text": "ای کاش ، آن منافقان این سخنان را از صمیمِ دل می گفتند تا مقصودِ آنان حاصل می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3050,
        "beyt": "بود آدم دیدۀ نورِ قدیم * مُوی در دیده بود ، کوهِ عظیم",
        "text": "ای کاش من پیرامدن مزبله و آتشدانِ حمام می گشتم و گذارم به این خانقاه نمی افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3051,
        "beyt": "بود اَنَالحق در لبِ منصور ، نور * بود اَنَالله در لبِ فرعون زور",
        "text": "ای کسی که از دود می گریزی ولی گرفتار آتش شده ای . ای جویندۀ لقمه که خود ، گرفتارِ ماری شده ای ، حواست را جمع کن و سر به هوا راه مرو که حتماََ در چاه خواهی افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3052,
        "beyt": "بود شخصی مُفلِسی بی خان و مان * مانده در زندان و بندِ بی امان",
        "text": "ای کسی که از ناز و نعمت نمی توانی چشم پوشی کنی ، چطور می توانی از خداوندِ بخشنده بگذری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3053,
        "beyt": "بود شهری بس عظیم و مِه ، ولی * قدرِ او قدر سُکرّه بیش نی",
        "text": "ای کسی که از نان و نعیمِ دنیا دستت خالی است و از شدّتِ اندوه جانت به لب رسیده است . اگر واقعاََ ایمان داری که خداوند ، آمرزگار و مهربان است ، پس چرا این همه می ترسی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3054,
        "beyt": "بود شیخی دائماََ او وامدار * از جوانمردی که بود آن نامدار",
        "text": "ای کسی که جویای حق و راستی هستی . به سخنم گوش کُن وپاسخِ این ایرادِ شُبهه آمیزت را بشنو که جواب این است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3055,
        "beyt": "بوی ، رسوا کرد مکراندیش را * پیل داند بویِ طفلِ خویش را",
        "text": "ای کسی که خود را در مسایل فقهی و احکامِ شرعی ، مسلط و آگاه می دانی و مدّعی هستی که من می دانم که شرعاََ چه چیزی جایز است و چه چیزی جایز نیست بدان که تو با همۀ این دعاوی هنوز ندانسته ای که وجودِ خودت از نظر معیارهای الهی ، مقبول است و یا درمانده و مردود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3056,
        "beyt": "بوی می کرد آن دهانش را سه بار * هیچ بویی زو نیآمد ناگوار",
        "text": "ای کسی که خونِ خلق الله را می خوری ، از سرِ راه کنار برو تا خونِ آنها ، تو را گرفتار نسازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3057,
        "beyt": "بویِ شیرِ خشم دیدی ؟ باز گرد * با مناجات و حَذَر اَنباز گرد",
        "text": "ای کسی که در عالمِ پندار و خیال ، جامِ پوچی و هیچی درکشیده ای . مانند مستانِ بادۀ حق ، تلو تلو مخور ، یعنی خود را مدهوش نشان مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3058,
        "beyt": "بویِ کِبر و ، بویِ حرص و ، بویِ آز * در سُخن گفتن بیاید چون پیاز",
        "text": "ای کسی که صفات تو به صفات خورشید معرفت مبدل شده و آفتاب این چرخ گردون با همه عظمت ، تنها به یک صفت الهی مقیّد است . یعنی آفتاب عالمتاب ، فقط مظهر یکی از صفات الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3059,
        "beyt": "بَد رَگی و مَنبلی و حرص و آز * چون کنی پنهان به شَید ، ای مکر ساز ؟",
        "text": "ای کسی که می خواهی منظور و مقصود از این حکایت را درک کنی . اینک بدان که منظور از آن «ناشنوا» آرزوهای دراز آهنگِ توست . آن آرزو ، خبرِ مرگِ ما را می شنود امّا خبرِ مرگِ خود را نمی شنود و کوچیدن خود را از این سرای نمی بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3060,
        "beyt": "بَر درِ آن مُنعِمانِ چرب دیگ * می دَوی بهرِ ثَریدِ مُرده ریگ",
        "text": "ای کسی که نمی توانی از این دنیایِ پست خودداری کنی ، چطور می توانی بر دوری از خداوندی که بساطِ زمین را گسترده است صبر کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3061,
        "beyt": "بَرگُشا گنجینۀ اسرار را * در سوم دفتر بِهِل اِعذار را",
        "text": "ای کسی که نمی توانی بر هر پاک و ناپاکی صبر کنی ، پس چطور بر آفرینندۀ آنها توانی صبر کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3062,
        "beyt": "بَلعَمِ باعور و ، ابلیس لعین * زِ امتحانِ آخرین گشته مَهین",
        "text": "ای که باید شیران ، غلامِ سگانِ او باشند . در اینجا دیگر سخن گفتن ممکن نیست . ساکت و خاموش باش . والسلام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3063,
        "beyt": "بُرده ای از خویش و پیوند و سرشت * کرده ای در چشمِ او هر خوب ، زشت",
        "text": "ای که بر خرِ هوی سواری بدان که راهِ حسِ ظاهری ، راهِ خران است . زیرا حس ظاهری را خران م حیوانات نیز دارند . ای که مزاحم حواس خران شده ای . حیا کن و راهِ آنان را ترک کن و به راه رهیدگان از بند حواس ظاهر درآ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3064,
        "beyt": "بی تردّد می رود در راهِ راست * ره نمی دانی ، بجو گامش کجاست",
        "text": "ای که به دنبال چاره و درمانی ، بهوش باش که چشمانت را به سویِ لامکان متوجه کنی . چنانکه چشمانِ مُرده به سوی جان کشیده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3065,
        "beyt": "بی تماشایِ صفت هایِ خدا * گر خورم نان ، در گِلو ماند مرا",
        "text": "ای که ثروتمندی ، اینک که تو بی نیاز هستی . رفتار ناهنجار و انحراف فقیرانِ دردمند را موردِ تمسخر قرار مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3066,
        "beyt": "بی حجابی آب و فرزندانِ آب * پختگی ز آتش نیابند و خطاب",
        "text": "ای که جویای راه هستی . هدایت شده و هدایت کننده هموست . وی به اعتباری ، نهان است و به اعتباری عیان . و پیشِ روی تو نشسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3067,
        "beyt": "بی دِماغ و دل ، پُر از فکرت بُدند * بی سپاه و جنگ ، بر نُصرت زدند",
        "text": "ای که در راهِ طاعت حق ثبات نداری و متزلزلی . مال و دارایی مانند خَس است و تا وقتی که آن خَس در گلویت خلیده ، امکان ندارد که آب حیات به تو برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3068,
        "beyt": "بی وفایی دان ، وفا با رَدِ حق * بر حقوقِ حق ندارد کس سَبَق",
        "text": "ای که در طریقِ ناسپاسی پافشاری می کنی . نعمت های گوارا برای تو بسیار فراهم آمد . امّا همۀ آنها به مذاقِ تو ناگوار و صفای آن در نظرت تیره و تار آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3069,
        "beyt": "بی وفایی چون سگان را عار بود * بی وفایی چون روا داری نمود ؟",
        "text": "ای که ظاهراََ در پیِ روز هستی . اینکه در وسطِ روز می پُرسی روز کو و کجاست ؟ همین حرف تو را رسوا و بی اعتبار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3070,
        "beyt": "بی کمین و دام و صیّاد ای عَیار * دُنبه کی باشد میانِ کشتزار ؟",
        "text": "ای که گوهرشناسی یعنی گوهر حقیقت را می شناسی . اینک این یک حکایت را گوش بده تا واقعیات را بطور عینی و شهودی بشناسی . نه با قیاس و استدلالات نظری و ذهنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3071,
        "beyt": "بیخ پنهان بود ، هم شد آشکار * قبض و بسطِ اندرون ، بیخی شمار",
        "text": "ای کودن ، ای شهوت پرستِ عشوه گر ، تو نیز ریسمانی بر پای خود ببند تا خود را گم نکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3072,
        "beyt": "بینیِ طفلی بمالد مادری * تا شود بیدار ، واجُوید خَوری",
        "text": "ای یار حقیقی ، خاک درگاه ولایت و محبت تو ، دلم را شیفته و مجذوب خود کرده است . خاک بر فرق آن کسی که در برابر خاک درگاهت صبر و آرام گرفته و بدان شیفته نشده است . ( شِکیفتن = صبر کردن و آرام گرفتن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3073,
        "beyt": "تا بداند سعد و نحسِ بی خبر * دَورِ توست این دَور ، نه دَورِ قمر",
        "text": "ای یار حقیقی ، من تو را آیینۀ کلی ابدی و ازلی دیدم . یعنی تو را حقیقتاََ مظهر جمیع اسماء و صفات حق دیدم . ای انسان کامل و ای ولی واصل ، من در چشم تو نقش خود را دیدم و صورت حقیقی ام را مشاهده کردم . ( شرح گبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 54 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3074,
        "beyt": "تا برآمد آفتابِ انبیا * گفت : ای غِش دُور شو ، صافی بیا",
        "text": "ای یاوه گو ، روی خرِ بدونِ پالان بنشین . مگر حضرت رسول (ص) نبود که روی الاغِ برهنه سوار می شد ؟ یعنی جوهرِ حقیقت را بدونِ قیل و قال دریاب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3075,
        "beyt": "تا بماند شاهیِ او سَرمَدی * همچو عِزِّ مُلکِ دینِ احمدی",
        "text": "ای یاوه گو تو به صورتِ سگ نگاه نکن بلکه به همّت و دل و جان و معرفتِ او بنگر . و ببین که این سگ در کجا مَسکن گُزیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3076,
        "beyt": "تا به شب گفتند و در صاحب شتر * بر نَزَد کو از طَمَع پُر بود پُر",
        "text": "این است سزای کسی که از شاهِ آگاه می گریزد . و گستاخانه به خانۀ پیرزنی فرتوت و بویناک پناه می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3077,
        "beyt": "تا به ظاهر بینی آن مَستانِ کور * چون فرو رفتند در چاهِ غرور ؟",
        "text": "این اصل بدیهی را باید بدانی که هر پدیدۀ خوب ، پدیدۀ خوب دیگری را به سوی خود جذب می کند و طبعا هر پدیدۀ بد نیز همجنس خود را به سوی خود می کشد . اگر کسی در این خصوص باز هم از من دلیل بخواهد به تو می گویم که آیه 26 سوره نور را برای او بازگو کن تا کاملا قانع شود . « زنان بدکار شایسته مردان بدکاراند و مردان بدکار سزاوار زنان بدکار . و زنان پاکیزه سزاوار مردان پاکیزه اند و مردان پاکیزه سزاوار زنان پاکیزه »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3078,
        "beyt": "تا به ماهی احمقی با او بُوَد * از حشیشِ دِه جز اینها چه درَوَد",
        "text": "این بدبختی حقیقی ماست که باعث می شود چشم ما دچارِ اشتباه شود و آن چیزی که قلب را از مشاهده و شناختِ حقیقت باز می گرداند . همانا بدفرجامی ماست . ( غلط دِه = غلط انداز ، هر چیز که آدمی را دچار اشتباه کند / مُقلّب = دگرگون کننده ، واژگون کننده / سوء القضا = قضای بد ، بدفرجامی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3079,
        "beyt": "تا بُوَد کز دیدگانِ هفت رنگ * دیده ای پیدا کُند صبر و درنگ",
        "text": "این بوی ناگوار ، همراهِ نَفَس های تو بالا می رود و به فرشتگانِ آسمانی که همه نوع بو را می شناسند می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3080,
        "beyt": "تا بگقتند : ای پیمبر نیست راست * این خطا ، اکنون که آغازِ بِناست",
        "text": "این بچه فیل ها ، ناتوان و لطیف و بسیار فربه اند . ولی بدانید که مادر آنها در کمین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3081,
        "beyt": "تا تو تن را چرب و شیرین می دهی * جوهرِ خود را نبینی فَربَهی",
        "text": "این بیت بازگشتی است از به حکایت : خواجه و خانواده اش خیال کردند که در آن روستا ، کیسه های طلا برای آنان آماده شده است . از اینرو با سرمستی و غرور بدان سو می شتافتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3082,
        "beyt": "تا ثنای تو بگوید فضلِ هُو * که حسد آرد فلک بر جاهِ تو",
        "text": "این بیت خیلی فشرده و مختصر است و می گوید : قومِ سبا چنان تعصّب و غیرتِ جاهلانه بر مغز و دماغشان چیره شده بود که از پیروی و متابعت مردان خدا رخ برتافتند . بر اثرِ این تعصّب و تکبّر ، قهرِ الهی خانه و کاشانۀ آنان را ویران ساخت و آثاری از آن ویرانه بر جای ماند و زاغ ها در آن ویرانه ، بانگِ شوم سر دادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3083,
        "beyt": "تا جُهودی را ز شام اینجا کشند * که به وعظِ او ، جُهودان سَرخَوشند",
        "text": "این بیت در دفعِ توهّمِ برخی از مردم گفته شده ، بعضی ها وقتی که سرگذشتِ ستمکاران تاریخ را می شنوند . خیال می کنند که خودشان آدم های منزّهی هستند و از خصال ناپسند ایشان مبرّا . لذا با غرور می گویند : ما که انبیاء و اولیاء را آزار نداده ایم . حضرت مولانا در اینجا پاسخ می دهد : می دانی آن یوسف کیست ؟ مسلماََ قلبِ حق طلبِ توست زیرا آن قلب مانند یک اسیر در زندان بدنِ تو بسته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3084,
        "beyt": "تا خَر از هر که بُوَد من واخَرم * ورنه توزیعی کنند ایشان زَرَم",
        "text": "این بیت را نیز می توان به چند وجه معنی کرد :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3085,
        "beyt": "تا دلِ مردِ خدا نآمد به درد * هیچ قرنی را خدا رسوا نکرد",
        "text": "این بیت نیز ادامه اعتراض و عناد آن قوم گمراه است . اینان ( انبیاء و اولیاء ) کسانی هستند که همواره مقهورِ جاه طلبی و ریاست اند . برای همین است که ادعای پیامبری دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3086,
        "beyt": "تا رسد در همرهان او می شتافت * رفت در آخُر ، خرِ خود را نیافت",
        "text": "این بیت نیز ظاهراََ جوابِ سؤالی است بدین مضمون که : مگر ممکن است که کسی نداند که دل ها در تصرّفِ حضرتِ حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3087,
        "beyt": "تا ز غیرت از تو یاران نسکُلَند * ز آنکه آن خاران ، عدوِ این گُلَند",
        "text": "این بیت و سه بیت بعدی ، شرح و اقتباسی است لطیف از آیه 38 سورۀ هود « و نوح به ساختن کشتی پرداخت و هر گاه کسی از قومش بر او می گذشت . وی را مسخره می کرد و نوح در پاسخِ آنان می گفت : اگر امروز شما ما را مسخره می کنید ما هم روزی شما را به سُخره گیریم . همانطور که شما امروز ما را موردِ استهزاء قرار می دهید »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3088,
        "beyt": "تا سبک گردد جوال و ، هم شتر * گفت : شاباش ای حکیمِ اهل و حُر",
        "text": "این بیمار و این کودک در واقع راهزنِ جانِ خویشتن اند . آنها در حقیقت راهزن جان و خِردِ خود شده اند . یعنی به خود زیان می زنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3089,
        "beyt": "تا شود شب از جمالت همچو روز * ای جمالت آفتابِ شب فروز",
        "text": "این بیمار چرا غمَ خود را نمی خورد . چرا این مُردار در غمِ حان خود نیست ؟ در حالی که مناسب این است که به فکر بیماری باطنی خود باشد و تقاضا کند که به دلِ مُرده اش حیات بخشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3090,
        "beyt": "تا شِعارِ دین شود بسیار و پُر * ز آنکه با یاران شود خوش ، کارِ مُر",
        "text": "این تردید و دو دلی به مثابۀ زندان است و نمی گذارد روح ، به جانبی میل کند و امری را انتخاب کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3091,
        "beyt": "تا علف چیند ، ببیند ناگهان * بازیی دیگر ز حُکمِ آسمان",
        "text": "این تردید و دو دلی به مثابۀ گردنۀ راهِ حق است . خوشا به سعادت کسی که پای روح و روانش از ریسمانِ دو دلی آزاد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3092,
        "beyt": "تا غریبی یابد آنجا خیر و جا * تا فراوان گردد این خدمت سرا",
        "text": "این تویی که به سبب دچار شدن به امراضِ اخلاقی ، دشمن این نعمت های گوارا شده ای . بنابراین به هر نعمتی که دست زدی و یا آن را به دست آوردی به ناخوشی تبدیل شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3093,
        "beyt": "تا غَریمان چون که از حلوا خَورند * یک زمانی تلخ در من ننگرند",
        "text": "این جسم در مَثَل مانند خرگاه و خیمه روح است . و یا مانند کشتی است برای حضرا نوح (ع) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3094,
        "beyt": "تا قیامت می خورد او پیشِ غار * آبِ رحمت ، عارفانه بی تَغار",
        "text": "این جهان و ساکنانش متفرّق و از هم گسیخته اند . ولی آن جهان و ساکنانش ثابت و پایدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3095,
        "beyt": "تا مبارک گردد از اَقدامِ تو * تا قیامت تازه باد اَیّامِ تو",
        "text": "این جهان و هواخواهانش از یکدیگر گسیخته و متفرّق اند . ولی اهل الله ، جاودانه و با یکدیگر وحدت دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3096,
        "beyt": "تا نباید دیگران ارزان خرند * ز آن جَلَب صرفه ز ما ایشان بَرند",
        "text": "این جهانِ با شکوه ، زمینی سبز و خرّم و پهناور دارد و در آن صد نوع نعمت و خوردنی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3097,
        "beyt": "تا نروید ریشِ تو ای خوبِ من * بر دگر ساده زَنَخ طعنه مَزَن",
        "text": "این حاجتمندان ، هر بامداد به پرستشگاهِ حضرت عیسی (ع) می آمدند تا آن حضرت ، ایشان را با نَفَسِ گرمِ خویش از گناه و یا امراضِ مختلف نجات دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3098,
        "beyt": "تا نشد تحقیق ، از یاران مَبُر * از صدف مَگسَل ، نگشت آن قطره ، دُر",
        "text": "این حرف ها را زدند و اِدّعاها کردند . ولی قضای الهی به آن دو گفت : صبر کنید و از این لاف ها مزنید که بر سرِ راهِ شما دام های ناپیدا بسیار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3099,
        "beyt": "تا نمازِ دیگر آن کودک گِریست * شیخ ، دیده بست و در وی ننگریست",
        "text": "این حرف ها مَثَلِ اینست که خرگوشی ، نزدِ فیلی رفت و گفت : من فرستادۀ ماه هستم و با ماهِ آسمان همنشین و مصاحبم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3100,
        "beyt": "تا نه یی ایمن ، تو معروفی مجو * رُو بشُو از خوف ، پس بنمای رُو",
        "text": "این حکایت را برای بیم دادن تو بیان می کنم تا آسیب و ضرر تقلید کردن را بدانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3101,
        "beyt": "تا نَزاید بَخت تو فرزند نَو * خون نگردد شیرِ شیرین ، خوش شنو",
        "text": "این در نظرِ من ، سگی معمولی نیست بلکه مانند سگِ اصحابِ کهف ، خجسته رو و مبارک است و همدرد و غمگسارِ من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3102,
        "beyt": "تا نپوشد رویِ خود را از دَمَت * دَم فرو خوردن بباید هر دَمت",
        "text": "این درگاه معنوی دو آفت بزرگ دارد . یکی پیروی از هوای نَفس و دیگری میل به شهوت . یعنی هر آنکس که به کمند این دو آفت گرفتار آید هرگز نمی تواند معانی والای مثنوی را درک کند و اگر هوای نَفس و شهوت در کار نباشد . انسان لذت و حلاوت بیکرانی از این معانی می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3103,
        "beyt": "تا نگردد نیکوییِ ما بَدی * اینکه گفتم هم نَبُد جز بیخودی",
        "text": "این دل که مظهر اسرار و حقایق ربانی است . نسبت به تو که در غفلتی ، همانند دیواری بی نور و روح است . زیرا که تو فقط جسم می بینی . ولی همین دل نسبت به عارفان ، دری است به سوی بهشت و نیز این دل با تو همانند سنگِ بی فرهنگ است و با عارفان عزیز ، گوهرِ باهِر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3104,
        "beyt": "تا نگردی تو گرفتارِ اگر * که : اگر این کردمی یا آن دگر",
        "text": "این دنیا از عالم لامکان که هیچ جهت و سمتی ندارد پدید آمده است . زیرا که عالمِ لامکان از بی جایی ، برای این عالمِ محسوس جا و مکان شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3105,
        "beyt": "تا نگرید کودکِ حلوا فروش * بحرِ رحمت درنمی آید به جوش",
        "text": "این دنیا که به سانِ دامگاهِ گُرگ است ، معدنِ دُنبه نیست . ولی آن گُرگِ حریص چگونه ممکن است معدنِ دُنبه را بشناسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3106,
        "beyt": "تا نگویی سرِّ سلطان را به کس * تا نریزی قند را پیشِ مَگس",
        "text": "این دنیای زیبا و دلنشین به سببِ نَفسِ امّاره ، بر تو ننگ شده است . و برای خاطرِ اوست که تو با حق و خلق به ستیز برخاسته ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3107,
        "beyt": "تا نیاید گرگ آسیبی زند * روستایی ریشِ خواجه بَر کنَد",
        "text": "این دهاتی که گستاخانه تنِ مرا می خارد . بدین سبب است که در تاریکی شب ، مرا گاوِ خود گمان می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3108,
        "beyt": "تا هلال روزه را گیرند فال * آن یکی گفت : ای عُمَر ، اینک هلال",
        "text": "این دو ( هاروت و ماروت ) در عالَمِ ملکوت سرمست و رهیده از کمندِ هوی و هوس بودند و عاشقانه نعرۀ مستانه می زدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3109,
        "beyt": "تا هلاکِ قومِ نوح و قومِ هود * نادیِ رحمت به جانِ ما نمود",
        "text": "این دو نفر از مشاهدۀ جمالِ حق تعالی و از شگفتی های کیفرِ الهی به صورت خارق عادت جلوه می کرد . مست و مدهوش بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3110,
        "beyt": "تا چه مستی ها بُوَد اَملاک را * وز جلالت روح هایِ پاک را",
        "text": "این را باید بدانی که هیچ گوشه ای از این دنیا ، خالی از آدمیانِ درنده خو و حیوان صفت نیست . تنها خلوت گاهِ حضرت حق است که آرامش و فراغت دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3111,
        "beyt": "تا کجا یابد کبابِ پورِ خویش * تا نماند انتقام و زورِ خویش",
        "text": "این را بدان که دعوتِ فریبکاران همانند آوازِ پرندگان است که شکارچی در کمینگاه از خود درمی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3112,
        "beyt": "تا کسی نَدهَد به کودک هیچ چیز * قوّتِ پیران از این بیش است نیز",
        "text": "این را بدان که صورتِ ظاهری تو همانند خیمه و چادر است و معنا و باطنت همانند تُرکِ مهمان است و یا معنا و باطنِ تو مانند کشتی بان و صورت ظاهری تو همچون کشتی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3113,
        "beyt": "تا کلوخ و سنگ بشنید این بیان * مفلس است و مفلس است این قَلتَبان",
        "text": "این را بدان که غذای چرب و گوارا در آستانۀ منزلِ صاحبدلان پیدا می شود و روح و روان آدمی از آن طعام های معنوی ، رشید و فربه می شود . و کارِ ناامیدان از رحمت الهی در این درگاه سامان می یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3114,
        "beyt": "تا که آن کهنه برآرَد برگِ نَو * بشگفاند کهنه صد خوشه ز گَو",
        "text": "این را بدانید که روز بازتابی است از نور درون اولیاءالله ، و شب که چشم ها را فرو می بندد . بازتابی است از صفتِ ستاریت اولیاءالله .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3115,
        "beyt": "تا که تُتماجی پَزَد اولاد را * دید آن بازِ خوشِ خوش زاد را",
        "text": "این را یقین بدان که هر سختی و رنجی که به آدمی می رسد . از خلافِ عادت سرچشمه گرفته یعنی آنچه بدان عادت داشته اند از آنها گرفته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3116,
        "beyt": "تا که موسیِ نبی ناید بُرون * کرد در گردن هزاران ظلم و خون",
        "text": "این ریا کارانِ مدّعی ، با بی شرمی ، مردمِ ساده لوح را به سوی خود جلب می کنند . هر چند ادعا می کنند که حالی خوش داریم یعنی روحی آرام و مطمئن به حقیقت داریم ولی بدان که باطناََ حالی نازل دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3117,
        "beyt": "تا گُلِستانشان سویِ تو بشکُفَد * میوه های پخته بر خود واکفَد",
        "text": "این زحمت و مشقّتب که خواجه تحمل کرد . سزای آن کسی است که از تدبیر عقل پیروی نکرد و همینکه صدای غول را شنید از جایش حرکت کرد و به سوی آن صدا رفت . ( بگزید نقل = راهی شد ، حرکت و کوچ را انتخاب کرد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3118,
        "beyt": "تا یکی مو باشد از تو پیشِ چشم * در خیالت گوهری باشد چو یَشم",
        "text": "این سبیل چرب ، دلیلِ راستی حرفِ من است . و این سبیل ، نشان می دهد که غذای چرب و شیرینی خورده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3119,
        "beyt": "تا یکی یاری ز یارانِ رسول * در دلش انکار آمد ز آن نُکول",
        "text": "این سخن طولانی است و اگر بخواهیم آن را به تفضیل بیان کنیم حرف ، بسیار می شود و در نتیجه مقصودِ اصلی ما در لابلای آن پنهان می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3120,
        "beyt": "تابش خورشید او را می کُشد * رنجِ او خورشید هرگز کِی کشَد ؟",
        "text": "این سخن که گفتیم نیازمندِ مثال ها و شرح فراوان است . ولی می ترسم که اَفهامِ عامه دچارِ لغزش شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3121,
        "beyt": "تاجری دریا و خشکی می رود * آن به مِهرِ خانه شینی می دود",
        "text": "این سخنانی که بیان کردیم ، واقعاََ پایانی ندارد ، بنابراین برو به سوی حکایت فیل و دنبالۀ آن را نقل کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3122,
        "beyt": "تاسۀ تو جذبِ نورِ چشم بود * تا بپیوندد به نورِ روز زود",
        "text": "این شخص که در ظاهر و باطن چیزی ندارد . شخصی مفلس و متقلب و حیله گر و لاف زن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3123,
        "beyt": "تخم ها می کاشت تا روزِ اَجَل * تا بُوَد روزِ اَجَل میرِ اَجَل",
        "text": "این شیطان ، محصول ایمان پرستش کنندگان را که از طریق نماز و روزه و صد نوع عبادت و طاعت دیگر به دست می آید . یک مرتبه همه را می رباید و می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3124,
        "beyt": "تخمِ باطل را از آن می کاشتند * کانکه آن جان نیست ، جان پنداشتند",
        "text": "این صبر و شکیبایی مانند دارویی است که هم می تواند پرده های تاریک و ظلمانی دیدۀ دل را بر طرف کند . یعنی گوهر دل را از پلیدی ها و غفلت و جهالت پاک کند . و هم می تواند به سینۀ آدمی ، گسترش بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3125,
        "beyt": "ترس و عشق تو ، کمندِ لطفِ ماست * زیرِ هر یاربّ تو لبّیک هاست",
        "text": "این صداها که از درونِ تو برمی خیزد را خموش کن تا اسرار و حقایق بر تو آشکار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3126,
        "beyt": "ترکِ این چشمه بگویید و روید * تا ز زخمِ تیغِ مَه ، ایمن شوید",
        "text": "این صرّافان دغلکار ، دشمن روزند ولی طلاهای نابِ معادن شیفتۀ روزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3127,
        "beyt": "تفرقه در روحِ حیوانی بُوَد * نَفسِ واحد روحِ انسانی بُوَد",
        "text": "این عارفان ، در درون انگور ، شراب را دیده اند و در فنا و عدم محض ، اشیاء را مشاهدن کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3128,
        "beyt": "تلخ ، با تلخان ، یقین مُلحَق شود * کی دَمِ باطل ، قرینِ حق شود",
        "text": "این عالمانِ ظاهری و سوداگرانِ فضل فروش در مَثَل مانندِ همان برهنه ای هستند که گمان می کنند واقعاََ جامه و لباسی بلند به تن دارد و می ترسد مهاجمان ، بیایند و دامنِ او را قیچی کنند . از اینرو می گوید : من که دارم خرامان و دامن کشان می روم . چگونه دامنِ بلندم را از چنگِ مهاجمان نجات دهم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3129,
        "beyt": "تلخ از شیرین لبان ، خوش می شود * خار از گُلزار ، دلکش می شود",
        "text": "این عالمانِ ظاهری که حیله ها می آموزند و رنج فراوان می برند و کارها می کنند و انواعِ نیرنگ ها یاد می گیرند و یاد می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3130,
        "beyt": "تن ز جان و جان ز تن مستور نیست * لیک کس را دید جان مستور نیست",
        "text": "این عدم ( وجودِ حقیقی و بی قید و تعیّن ) سود و محصول به بار می آورد . پس ، از آن مگریز . ولی این وجود ( وجودِ مجازی و موهومِ عالم کثرت ) که همواره در حالِ کاست و فزود است ، جای خرج است . یعنی سرمایه های آن رو به نابودی می رود . در حالی که عالم معنا ، همواره پایدار و باقی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3131,
        "beyt": "تو بفرمودی که حق را یاد کُن * ز آنکه حقِ من نمی گردد کُهُن",
        "text": "این مرد تهیدست و بینواست و آهی در بساط ندارد . متوجه باشید ، مبادا به او به اندازه پشیزی قرض دهید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3132,
        "beyt": "تو بماندی در میانه آنچنان * بی مدد ، چون آتشی از کاروان",
        "text": "این مسجد ، برای روزهای بارانی و پُر گِل و لای است و این مسجد ، برای روزهای مبادا و ایامِ فقر و بینوایی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3133,
        "beyt": "تو بگویی : آفتابا کو گواه ؟ * گویدت : ای کور از حق دیده خواه",
        "text": "این مفلس دَمی خوش و گفتاری دلنشین دارد و بسیار می خورد . جامۀ زیرینش نو و جامۀ زبرینش کهنه و پاره پاره است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3134,
        "beyt": "تو تَوَهُم می کنی از قربِ حق * که طَبق گر دُور نَبوَد از طَبَق",
        "text": "این مقلّدانِ مقیّد به حواسِ ظاهره در مقایسه با شهر عقلِ کُلّی مانند خرانِ چشم بسته ای هستند که سنگِ آسیا را می گردانند . [ خرآس = آسیابی که با خر و چاروا گردانند / شهر عقلِ کُلّی = همانا جهان فراخ روحانی و الهی است / عقِل کُل = شرح بیت 1899 دفتر اوّل / این حواس = هم می تواند اشاره به حواس ظاهره باشد و هم صاحبان و مقیّدان به این حواس ، به هر حال اصل مطلب یکی است و اینکه ظرفِ حواسِ ظاهره ، توانِ شناخت و اشراف بر عالَمِ روحانی را ندارد . خوارزمی گوید : لاجرم کرانه از حلقۀ عشاق که مقیمانِ شهر عقل کُلّی اند مجوی و به فریب و غرور در پی روستاییانِ قریۀ حواس مپوی ( جواهر الاسرار ، دفتر سوم ، ص 392 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3135,
        "beyt": "تو جِگربَندی میانِ گُربگان * اندر اندازیّ و ، جویی ز آن نشان ؟",
        "text": "این مملکت ، بسیار بزرگ و پهناور و طولانی بود و در عینِ حال ، بسیار محکم و استوار بود ولی درست به اندازۀ یک پیاز . ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3136,
        "beyt": "تو حسودی ، کز فلان من کمترم ؟ * می فزاید کمتری در اخترم",
        "text": "این منافقان مانند اصحابِ فیل در حَبَش کعبه ای بر پا ساخته بودند ولی حق تعالی آن را به آتش کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3137,
        "beyt": "تو خرِ احمق ز اندک مایگی * بر زمین ماندی ز کوته پایگی ؟",
        "text": "این نادان در اندیشه وجود بیمار خود نیست . یعنی خود را که یک مُرده متحرک است رها کرده و به فکر زنده کردن مُرده دیگران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3138,
        "beyt": "تو دعا را سخت گیر و می شُخول * عاقبت برهاندت از دستِ غول",
        "text": "این نشانه ها و این واقعه در نزدیکی های سرزمین شام است و تو هر گاه به سوی بیت المقدس بروی ، آن آثار را در همان حوالی خواهی دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3139,
        "beyt": "تو عدوِّ این خوشی ها آمدی * گشت ناخوش هر چه بر وَی کف زدی",
        "text": "این نغمه نی در واقع آتش است یعنی کلام گرم و آتشین اولیاء الله است و معلول بادها و هواهای نفسانی نیست و هر کس که از این آتش بهره ای ندارد عدمش بهتر از وجودش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3140,
        "beyt": "تو مکانی ، اصلِ تو در لامکان * این دکان بربند و ، بگشا آن دکان",
        "text": "این نکته را بدان که شرطِ آسوده شدن روح از وساوس و شهوات ، دگرگون شدن مَزاج باطنی انسان است . مرگِ بدکاران نیز زاییدۀ مزاج بدِ روحی آنان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3141,
        "beyt": "تو نبینی ، لیک بهرِ گوششان * برگ ها بر شاخه ها هم کف زنان",
        "text": "این نکویی در خورِ من نیست ، من از این احسان ناراحتم . چرا مرا ناراحت می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3142,
        "beyt": "تو نبینی برگ ها را کف زدن * گوشِ دل باید ، نه این گوشِ بَدَن",
        "text": "این پارچه را بگیر و یک قبای گشاد بِبُر . بر اثرِ این امتحان او رسوا می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3143,
        "beyt": "تو نخواندی قصۀ اهلِ سَبا * یا بخواندی و ، ندیدی جُز صَدا",
        "text": "این پندارهای یاوه را که خیال کنی بر صورت های عَرَضی و محسوس نیز می توان عشق ورزید . رها کن ، زیرا که حتی در عشق های صوری و ظاهری نیز ، عشق به صورت و ظاهر معشوق تعلق نمی گیرد . بلکه جان و روان معشوق است که موجد عشق و شیفتگی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3144,
        "beyt": "تو نه این باشی ، نه آن در ذاتِ خویش * ای فزون از وهم ها ، وز بیش بیش",
        "text": "این چشمه را ترک کنید و بروید تا از گزندِ شمشیر ماه ، در امان مانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3145,
        "beyt": "تو نیایی و ، نگویی مر مرا * که خَرت را می بَرَند ای بی نوا ؟",
        "text": "این چه خیالی است که سپهرِ گردون با همۀ عظمت از ترسِ مرگ ، مانند خیال ، لاغر و حقیر می شود ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 7 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3146,
        "beyt": "تو نیفتادی که باشی پندِ او * زهر ، او نوشید ، تو خور قندِ او",
        "text": "این چه نسبت و چه سنخیتی است که عقل و ادراکِ آدمی آن را بپذیرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3147,
        "beyt": "تو همی خُسپیّ و ، بوی آن حَرام * می زَنَد بر آسمانِ سبز فام",
        "text": "این چه چشمی است که نه بینایی دارد و نه از آزمایش ها جز رسوایی چیز دیگری به بار نمی آورد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3148,
        "beyt": "تو همی گفتی که خر رفت ای پسر * از همه گویندگان ، با ذوق تر",
        "text": "این کج فهمی ، معلولِ همان بیماری های اخلاقی و روحی است که زهرابه اش در همۀ همگنان و اقرانِ آدمی سرایت می کند . ( جُفتان = جمع جُفت به معنی زوج ، قرین ، همنشین )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3149,
        "beyt": "تو چنان جلوه کنی ؟ گفتا که نی * بادیه نارفته ، چون کوبم منی ؟",
        "text": "این کلاغِ سیاه یعنی شیطان ملعون ، هنگام بازی شطرنج ، چالاک و سریع است و فوق العاده مهارت دارد . مبادا به چشم خواب آلوده با او بر سرِ شطرنج بنشینی که فوراََ مات می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3150,
        "beyt": "تو چه خود را گیج و بی خود کرده یی ؟ * خونِ رَز کو ، خونِ ما را خورده یی",
        "text": "این گمانِ بَد را به جایی ببر که در برابرِ بشری مانند خودت چنان تعظیم می کنی که آدم خیال می کند که به رکوع رفته ای . ( دو تُو = دو تا )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3151,
        "beyt": "تو چه دانی سِرِ چیزی تا تو کَل * یا به زلفی یا به رُخ آری مَثَل ؟",
        "text": "این گوهر مایل امتحانِ مردم است . برای همین منظور ، ما آنرا در اطرافِ چشمِ آنها می گردانیم تا آن گوهر را مشاهده کنند و به راهِ هدایت بازآیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3152,
        "beyt": "تو یکی بنگر که را دارد زیان ؟  * عاقبت که بوَد سیاه اختر از آن ؟",
        "text": "اینان از هر دو جهان نومید شده و در نتیجه خارهای بی پایانی کاشته اند . یعنی به تباهکاری و ستمکاری فراوان دست آلوده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3153,
        "beyt": "تُرک چون باشد ، بیابد خرگهی * خاصه چون باشد عزیزِ درگهی",
        "text": "اینان برای آنکه دارای فکر و معرفت باشند . نیازی به ابزار و وسیله فکری مانند قوۀ دِماغ و قلب ندارند . از اینرو در دریای اندیشه و معرفت غوطه ورند . و اینان بی وسیله و سپاه و رنجِ جنگ به کامیابی معنوی می رسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3154,
        "beyt": "تیر را بگشاد آن خواجه ز شَست * زَد بر آن حیوان که تا افتاد پَست",
        "text": "اینان صفاتِ والایِ صبر و ایثار و جوانمردی و بخشندگی را به بادِ فنا می دهند . حال آنکه این صفاتِ والا ، مادّۀ اصلی همۀ سودها و منافعِ حقیقی و پایدار است . ( اکسیر = جوهر گدازنده که ماهیّتِ اجسام را تغییر دهد و کاملتر سازد مثلاََ جیوه را نقره و مس را طلا سازد ، هر چیز مفید و کمیاب ) [ علوم ظاهری سبب می شود که آدمی به دانسته های خود مغرور شود و از صفات و اخلاقِ نیکو بی بهره ماند . در حالیکه علم اگر حقیقی باشد باید انسان را شخصی فروتن و جوانمرد سازد . مولانا این مطلب را به کرّات در مثنوی موردِ تحلیل قرار داده است از آن جمله در حکایت نحوی و کشتیبان ، دفتر اوّل",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3155,
        "beyt": "تیرها پَرّان ، کمان پنهان ز غیب * بر جوانی می رسد صد تیرِ شیب",
        "text": "اینان پیش از آنکه سایر افلاک و ستارگان را ببینند . کیوان را دیده اند و پیش از آنکه دانه های گندم و نظایر آن را ببینند . نان را دیده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3156,
        "beyt": "جان بده از بهرِ این جام ای پسر * بی جهاد و صبر کی باشد ظَفَر ؟",
        "text": "اینان پیش از به وجود آمدن جسم ، دارای روح بوده اند و پیش از پیدایش دریای موجودات ، در عالم معنا مرواریدهای معانی را سفته اند . یعنی به اسرار و حقایق وجود واقف شده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3157,
        "beyt": "جانِ بابا گویدت ابلیس هین * تا به دَم بفرییدت دیوِ لعین",
        "text": "اینست سزای کسی که به سبب خام طمعی خدمت کردن به بزرگان را ترک گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3158,
        "beyt": "جانِ جاهل زین دعا جُز دُور نیست * ز آنکه یارب گفتنش دستور نیست",
        "text": "اینست سزای کسی که یار و مصاحب فرومایگان می شود و یا سزای کسی است که به فرومایگان خدمت کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3159,
        "beyt": "جانِ جمله عِلم ها این است ، این * که بدانی من کی ام در یَومِ دین",
        "text": "اینقدر در اندیشۀ معاش مباش و دل بدان مسپار . زیرا مایۀ زندگی و معاش کاستی نمی گیرد . تو فقط ملازم درگاه حق باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3160,
        "beyt": "جانِ ناکرده به جانان تاختن * گر هزاران است ، باشد نیم تن",
        "text": "اینک آن اسم اعظم را به من نیز بیاموز ، تا مُردگان را از روی احسان خویش زنده کنم و به آنها جان بخشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3161,
        "beyt": "جایِ دَخل است این عَدَم ، از وَی مَرَم * جایِ خرج است این وجودِ بیش و کم",
        "text": "اینک آن روستایی می خواهد که تو را مهمانِ خود کند و بدین ترتیب پاره ای از حقوقِ تو را ادا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3162,
        "beyt": "جبرئیلی را بر اُستُن بسته یی * پرّ و بالش به صد جا خَسته یی",
        "text": "اینک ای انسان اگر واقعاََ عاقلی و بوی خَشم و غضبِ الهی را احساس می کنی ، دست از تباهکاری بکش و با نیایش و پرهیزگاری همراه و شریک شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3163,
        "beyt": "جز بر امّیدِ خدا زین آب خَور * کی خورَد یک لحظه اِلّا گاو و خَر ؟",
        "text": "اینک حسِ آزمندی و طمع از وجودِ او رَخت بر بسته و در عوض دیدۀ تیز بینی پیدا کرده است و هنگامِ مرگ رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3164,
        "beyt": "جز عنایت که گشاید چشم را ؟ * جز محبت که نشاند خَشم را ؟",
        "text": "اینک صورت و قالب افسانه را گوش کن . ولی مواظب باش که ضمنِ شنیدنِ صورتِ داستان ، دانه را از کاه جدا کنی . یعنی فقط به ظاهرِ داستان توجه نکن بلکه از آن عبرت بگیر و حقایق و اسرار را در لابلای آن دریاب . [ در آیه 176 سوره اعراف آمده است . « نقل کن حکایات ، باشد که شنوندگان در آن اندیشه کنند »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3165,
        "beyt": "جز مگر آن صوفی ای کز نورِ حق * سیر خورد ، او فارغ است از ننگ دَق",
        "text": "اینک کاروان های بشری ، زنجیروار ، پشت سرِ هم از شکافِ درِ جهانِ طبیعت ، بیرون می روند در حالی که این شکاف اصلاََ دیده نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3166,
        "beyt": "جز مگر آنها که نومیدند و دور * همچو کُفّاری نهفته در قبور",
        "text": "اینک که آغازِ کارِ دین اسلام و طلیعۀ سازندگی و صلاح است . غلط خواندن حی علی الفلاح واقعاََ عیب و نقص است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3167,
        "beyt": "جز مگر پیری که از حقّ است مست * در درونِ او حیاتِ طیبّه است",
        "text": "اینک که سخن از امتحان الهی در میان آمد . بی درنگ یادِ قصۀ هاروت افتادم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3168,
        "beyt": "جز نیاز و جز تضرّع راه نیست * زین تقلّب هر قلم آگاه نیست",
        "text": "اینک گوش کن که چه عاملی سبب جلوگیری از بیان حقایق و اسرار شد ؟ گویا که قلب شنونده از استماع معانی منصرف شده و به جایی دیگر متوجه شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3169,
        "beyt": "جز که نادر باشد اندر خافِقَین * آدمی سَر بَر زَنَد بی والدین",
        "text": "اینکه آب در جوی نمی ماند به این دلیل است که جویِ آب ، نه تشنه است و نه خورنده آب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3170,
        "beyt": "جسم خاک از عشق بر افلاک شد * کوه در رقص آمد و چالاک شد",
        "text": "اینکه آنها پشتِ درِ خانۀ روستایی چند روز و شب ماندند نه از رویِ بی خبری شان بود و نه از روی نادانی آنان ، بلکه از روی ناچاری و نداشتن مرکوبِ سَرِ حال بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3171,
        "beyt": "جسمشان را هم ز نور اِسرِشته اند * تا ز روح و ، از مَلَک بگذشته اند",
        "text": "اینکه ناگهان گنجی برای کسی پیدا می شود . کارِ شانس و اقبال است و این مورد نیز بسیار اندک پیش می آید . ولی تا وقتی که جسم توان دارد باید کار کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3172,
        "beyt": "جسمِ ما جوز و مَویز است ای پسر * گر تو مَردی ، زین دو چیز اندر گذر",
        "text": "اینگونه عالمان ، خاصیّتِ هر پدیده و جوهری را می دانند و از هر موضوعی اطلاع دارند امّا از شناخت اصل و گوهرِ خود مانندِ الاغ ، هیچ خبر ندارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3173,
        "beyt": "جمع گشتندی ز هر اطراف خلق * از ضریر و لنگ و شلّ و اهلِ دلق",
        "text": "اینگونه مثل های خود را باید مانندِ زاغ و جغد ، شوم بدانی که بر اثرِ شومی آنها ، صدها خاندان از هم پاشیده و تباه شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3174,
        "beyt": "جمله اهلِ مَحکمه گفتند : ما * هم بر اِفلاس و بر اِدبارش گُوا",
        "text": "اینگونه گفتند : سلام ما را اکنون به قاضی برسان و آزار و اذیتی که از دستِ این مردِ پست و بینوا می کشیم به او بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3175,
        "beyt": "جمله اَجزایِ تَنَش ، خصمِ وَی اند * کز بهاری لافد ، ایشان در دَی اند",
        "text": "با این جسمی که بر اثر صبر و شکیبایی حاصل شده می توانی ، غیر از هفت رنگِ ظاهری ، رنگ های دیگری نیز ببینی و به جای سنگ های بی ارزش ، گوهرهای ارزشمند را مشاهده کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3176,
        "beyt": "جمله این سویی از آن سو گپ مَزَن * چون نداری مرگ ، هرزه جان مَکن",
        "text": "با این همه هدایت و بیّنه ، هر کس به پیامبران بگوید : پس گواهِ صدق و حقانیّتِ شما کو ؟ همین سخن دلیل بر این است که گرفتارِ زندانِ کور دلی شده و گوهرِ الهی را نمی بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3177,
        "beyt": "جمله عالَم اَکل و مأکول دان * باقیان را مُقبِل و مقبول دان",
        "text": "با اینکه آدمِ حریص و آزمند ، از همه کس عیبجویی می کند امّا ذرّه ای از عیب خود را نمی بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3178,
        "beyt": "جمله قصد و جُنبشت زین اِصبَع است * فرقِ تو بر چار راهِ مَجمَع است",
        "text": "با اینکه این همه چاق شده بودند و اعضای بدنشان ستبر و درشت بود . با اینحال از شکافِ دری بیرون جهیدند و رفتند . یعنی به ظاهر بزرگ بودند امّا روحی نزار داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3179,
        "beyt": "جمله محروم و ز خوف از چشمه دور * حیله ای کردند چون کم بود زور",
        "text": "با اینکه حضرت موسی (ع) از پیامبرانِ برجستۀ الهی بود . آن آیتِ بزرگ الهی ( اژدها ) را فقط به صورتِ یک چوبدستی دید . در حالی که باطناََ آن ، یک اژدها بود و چون عیاناََ به صورت یک اژدها در می آمد ، رازِ وجودش بر همگان آشکار می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3180,
        "beyt": "جمله معشوق است و عاشق پرده ای  * زنده معشوق است و عاشق مرده ای",
        "text": "با خود گفت : لابد خادمِ خانقاه خر را برده که آبش دهد . زیرا شبِ گذشته آن زبان بسته سیراب نشده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3181,
        "beyt": "جمله گفتند : ای شغالک حال چیست ؟ * که تو را در سر نشاطِ مُلتوی ست",
        "text": "با خود گفتم ، آینه یعنی انسان کامل و سرمشق عالی برای چیست ؟ مسلما آینه برای این است که هر کس بداند هویت و حقیقتش چیست . و اصلا چه کسی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3182,
        "beyt": "جملۀ راه ، استخوان و موی و پی * بس که تیغِ هر لاشَی کرد شَی",
        "text": "با خود گفتم که اگر من لایق و سزاوار وصال کوی محبوب و یار حقیقی ام باشم . همه مشکلات و رنج های رسیدن به آستان او را به جان می خرم و اگر شایسته و لایق نباشم و از کدورت خودبینی نرسته باشم . آن یار ، به روی زشت من می خندد و مرا مورد تمسخر قرار می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3183,
        "beyt": "جنس ها با جنس ها آمیخته * زین تجانس ، زینتی انگیخت",
        "text": "با دردِ طلب است که بنده به کوی و آستان تو می رسد . چنانکه مثلا ، دردِ زایمان ، مریم (ع) را به سوی درخت خرما کشید و بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3184,
        "beyt": "جنسِ چیزی چون ندید اِدراکِ او * نشنود اِدراکِ منکرناکِ او",
        "text": "با زبان حال چنین می گفت : ای سروران و ای بزرگان ، شما رحمتی کنید که از دستِ این نادان و بی شرم سوختم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3185,
        "beyt": "جهدِ بی توفیق خود کس را مباد * در جهان ، وَاللهُ اَعلَم بِالسّداد",
        "text": "با زبانِ حال به آن سگ می گویند : به منزل و جایگاهِ خودت بازگرد زیرا تو مدیونِ ولی نعمت خود هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3186,
        "beyt": "جَوق جَوقی مبتلا دیدی نزار * شِسته بر دَر ، در امید و انتظار",
        "text": "با شادی و خوشحالی به جانبِ صحرا حرکت کردند و مضمون این حدیث را می خواندند « سفر کنید تا به غنیمت دست یازید »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3187,
        "beyt": "جُز مَگَر مستی که از حق پُر بُوَد * گر چه بدهی گنج ها او حُر بُوَد",
        "text": "با شادی و شتاب راهی روستا شدند و به یکدیگر می گفتند : مژده دهید که از روستایِ آن شخص میوه ها و ثمره هایی خواهیم خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3188,
        "beyt": "جُز مگر مُرغی که حَزمش داد حق * تا نگردد گیجِ آن دانه و مَلَق",
        "text": "با ما همنشینی کن تا شبِ ما از جمالِ تو همانند روز ، روشن شود . یعنی با فروغ روحانی خود درونِ تاریکِ ما را روشن کن . ای پیامبری که جمالِ معنوی تو همانند آفتابی است که شبِ درونِ ما را روشن می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3189,
        "beyt": "جُمله راضی رفته اند از پیشِ ما * هست مهمان ، جانِ ما و ، خویش ما",
        "text": "با همه کشتاری که مرتکب شد . موسای پیامبر متولد شد و برای مغلوب کردن فرعون آماده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3190,
        "beyt": "جُملگان چون اُشترانِ بسته پای * که گُشایی زانویِ ایشان به رای",
        "text": "با همۀ این احوال ، مُقلّد از ثواب و پاداش محروم نیست . بلکه نوحه گران را نیز در روزِ حساب مزد می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3191,
        "beyt": "حاجِبِ آتش بُوَد بی واسطه * در دلِ آتش رود بی رابطه",
        "text": "با چنین حالِ پریشان و مضطربی تا نیمه های شب سر کردند در حالی که جان از دلشان به لبشان رسیده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3192,
        "beyt": "حاضر آوردند چون فتنه فروخت * اُشترِ کُردی که هیزم می فروخت",
        "text": "بابا جان ، کسی که ادعا می کند ، من امیر و سردار دربارِ سلطانم . یعنی از همه به درگاهِ الهی نزدیک تر و مقرب ترم . باید بداند که صد نوع امتحان در پیش دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3193,
        "beyt": "حالِ او اینست ، کو خود ز آن سو است * چون بُوَد بی تو ، کسی کآنِ تو است ؟",
        "text": "باد ، آن میوه ها را فرو می ریخت و کسی دیگر اینکار را نمی کرد . و آنقدر میوه می ریخت که دامن های مردم پُر از میوه می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3194,
        "beyt": "حرص ، نابیناست ، بیند مو به مو * عیبِ خلقان و ، بگوید کو به کو",
        "text": "بادِ آن کره خَر ، تو را رسوا کرد و هستی مجازی خود را که با ادّعا نفی می کردی و دعوی بیخویشی می نمودی به اثبات رسانید ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 28 ) [ یعنی ثابت کرد که تو هنوز مَقیّد به هستی مجازی خویشتنی و از کمندِ نَفس و نفسانیّت نرسته ای . زیرا آنان که حقیقتاََ مست از بادۀ عشق و معرفتِ الهی شده اند از کارهای مربوط به نَفس بی خبر و بیخویش اند . ولی نسبت به طاعت و عبادت هوشیارتر از همگان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3195,
        "beyt": "حرصِ دنیا رفت و ، چشمش تیز شد * چشمِ او روشن ، گَهِ خونریز شد",
        "text": "بادِ سرکش و نیرومندِ امتحان از کمینگاهِ قضا و مشیّتِ الهی وزیدن گرفت و آنان را زیر و رو کرد . آدمِ سرمست و مغرور کی ممکن است از این امتحان ها آگاهی داشته باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3196,
        "beyt": "حرفِ حکمت بر زبانِ ناحکیم * حُلّه های عاریت دان ای سلیم",
        "text": "بار و متاع تو روی زمین مانده و راهی خوفناک در پیشِ روی توست . و تو همچنان در تلاش برای یافتن شتر گمشده ات هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3197,
        "beyt": "حرفِ قرآن را ضَریران ، معدن اند * خر نبینند و ، به پالان بر زنند",
        "text": "بارِ دیگر اندکی از آن بسیار را بازگو می کنیم . در اینجا از فیل تنها یک عضو آن شرح داده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3198,
        "beyt": "حزم ، آن باشد که نفریبد تو را * چرب و نوش و دام هایِ این سرا",
        "text": "باز آن قومِ گمراه در اعتراض به انبیاء گفتند : ای مدعیان مقامِ نبوّت ، شما نیز مانندِ ما اسیرِ دامگاهِ آب و گِلِ دنیایید . یعنی شما نیز مقهورِ عناصرِ مادّی این جهانِ خاکی هستید . با این حال چگونه ممکن است که سیمرغِ دل را شکار کنید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3199,
        "beyt": "حفظ کردم من ، نکردم رَدِّتان * در وجودِ جَدِّ جَدِّ جَدِّتان",
        "text": "باز با خود می گفت : حضرت آدم (ع) با آن همه لطف و سخاوت ، کی در حقِ ابلیس ستمی کرده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3200,
        "beyt": "حق ، فرستاد انبیا را با وَرَق * تا گُزید این دانه ها را بر طَبَق",
        "text": "باز با خودش می گفت : شگفتا ، مگر آن ختئم با ما نان و نمک نخورد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3201,
        "beyt": "حق ، قیامت را لقب ز آن روز کرد * روز بنماید جمالِ سُرخ و زرد",
        "text": "باز به شاه گفت : ای شاه از کردار زشتم پشیمان شدم و توبه کردم و از نو مسلمان شدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3202,
        "beyt": "حق ، هزاران صنعت و فن ساخته است * تا که مادر بر تو مِهر انداخته است",
        "text": "باز به مردم می گوییم : اینگونه حرف زدن تو را به فضل و کمال می رساند . امّا آنگونه حرف زدن روحِ تو را آسیب می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3203,
        "beyt": "حق تعالی ، فخر آورد از وفا * گفت : مَن اوفی بِعَهدِِ غَیرِنا ؟",
        "text": "باز تو از روی آزمندی و حرص درگاهِ صاحبدلان را ترک کرده ای ؟ و باز مانند خِرس گِردِ هر دکان و مکانی می گردی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3204,
        "beyt": "حق ها بر وَی تو ثابت کرده یی * رنج ها در کارِ او بس بُرده یی",
        "text": "باز خداوند به حیواناتِ پدید آمده از خاک گِلو و دهان می دهد تا در تکاپوی طبیعی ، گیاهان را بخورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3205,
        "beyt": "حق همی گوید که : ای مغرورِ کور * نَه ز نامم پاره پاره گشت طور ؟",
        "text": "باز می گوید : این مردم مرا از کار و بارم انداخته اند . یعنی از مطالعات و تحقیقات علمی ام بازداشته اند . در حالی که تا خِرخِره ، در بیکاری و بطالت فرو رفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3206,
        "beyt": "حق همی گوید که آری ای نَزِه * لیک بشنو ، صبر آر و ، صبر بِه",
        "text": "باز که به زشتی کار خود پی برده بود . پر و بالش را به دستِ شاه می مالید و با زبانِ حال می گفت : من گناه کرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3207,
        "beyt": "حقِ مادر بعد از آن شد ، کآن کریم * کرد او را از جَنین تو غریم",
        "text": "بامداد دروغین را از بامداد راستین بازشناس و آن دو را از یکدیگر تمییز بده . و رنگِ شراب را از جام تشخیص بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3208,
        "beyt": "حلق بخشد خاک را لطفِ خدا * تا خورد آب و ، بروید صد گیا",
        "text": "باید به صحرای دل گام بگذاری ، زیرا در صحرای گِل ( دنیا و متعلقات آن ) فتح و گشایشی وجود ندارد . پس به معنا روی کن و اسیر شهواتِ حیوانی مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3209,
        "beyt": "حلق بخشید او عصایِ عدل را * خورد آن چندان عصا و حَبل را",
        "text": "باید خاکِ درگاهِ الهی شوی و مستغرق در عشق او ، تا نَفسِ تو از نَفسِ رحمانی او مددها بگیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3210,
        "beyt": "حلق پیش آورد اسماعیل وار * کارد بر حلقش نیارد کرد کار",
        "text": "بجز ماهی ، هر کس از آب سیر می شود زیرا حیات ماهی فقط در آب میسر است . همینطور عاشق صادق بدون عشق و طلب حضرت معشوق زندگی نتواند کرد پس مایه حیات عاشق ، عشق است و هر کس که از آب عشق و عرفان بی نصیب باشد روحی پژمرده و افسرده دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3211,
        "beyt": "حلقۀ آن صوفیانِ مستفید * چون که بر وَجد و ، طَرب آخر رسید",
        "text": "بجه های صاحبخانه گفتند : ای پدر ، حتی ماه و ابر و سایه هم در حرکت و سفر از نقطه ای به نقطه دیگرند تا چه رسد به ما آدم ها ، پس چرا از گوشۀ خانه تکان نمی خوریم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3212,
        "beyt": "حملۀ دیگر ، ز بسیارش قلیل * گفته آید ، شرح یک عضوی ز پیل",
        "text": "بخشندۀ حقیقی ( یعنی آن کس که به جای بذل مال ، همۀ هستی خود را می بخشد و به مقامِ فناء می رسد ) نیک جاودانه است که از صد نوع گزند و خطر و بیم رهیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3213,
        "beyt": "حَزم ، آن باشد که گویی : تُخمه ام * یا سَقیمم ، خستۀ این دَخمه ام",
        "text": "بخشندۀ حقیقی کسی است که در کامِ جانِ خود آبِ حیات را درچکاند تا بقای جاودانه یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3214,
        "beyt": "حَزم ، سُوء الظن گفته ست آن رسول * هر قَدَم را دام می دان ای فَضول",
        "text": "بخصوص با آن چشمی که موسی داشت . چشمی که اگر به آسمان می نگریست . ماورای افلاک و آن سوی جهان مادّی را می دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3215,
        "beyt": "حَزم آن باشد که ظَنِ بَد بَری * تا گریزیّ و ، شوی از بَد ، بَری",
        "text": "بخصوص تقلید از این گروهِ بی ارزش و فاقدِ حقیقت . بر این گروه ، خشمی کُن همانند خشم حضرت ابراهیم (ع) بر ستارگان افول کننده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3216,
        "beyt": "حَزم آن باشد که چون دعوت کنند * تو نگویی ، مست و خواهانِ من اند",
        "text": "بخور که خورد و خوراکِ ما همین است . در حالی که روح ، طعامی جز لقاء الله و شهودِ حق ندارد . لوت و پوت = انواع و اقسام خوردنی ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3217,
        "beyt": "حَزم کن از خورد ، کین زهرین گیاست * حَزم کردن زور و نورِ انبیاست",
        "text": "بدان جهت که فرعونِ ستیزه گر ، رو به سمتِ هستی موهوم و موجودیتِ محسوس داشت . ناگزیر از کارگاهِ حق ، کور و بی خبر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3218,
        "beyt": "حَلق بخشد جسم را و روح را * حَلق بخش بهرِ هر عضوت جُدا",
        "text": "بدان که ویس و معشوق حقیقی تو در ذاتِ توست . و هر چه از ذاتِ تو بیرون است ، آفت و زیان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3219,
        "beyt": "حَمیَتی بُد جاهلیّت در دِماغ * بانگِ شومی بَر دمن شان کرد زاغ",
        "text": "بدان که چشم ظاهر ، سایه و فرع چشمِ باطن است . هر چه را که چشمِ باطن ببیند . چشمِ ظاهر نیز از آن پیروی می کند و آن چیز را همانطور می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3220,
        "beyt": "حَنظَل از معشوق ، خرما می شود * خانه از همخانه ، صحرا می شود",
        "text": "بدانچه خداوند به شما بخشیده اندکی شادمانی کنید (مبادا دچارِ سرمستی و غرور و افراط در شادمانی شوید) هر چیز سرگرم کننده که نصیبِ شما می شود شما را از خدا غافل و به خود مشغول می دارد . ( هَون = آسانی ، امّا در این بیت به معنی مقدار اندک است . بنابراین نسبت به نعمت های الهی باید شادمانی خود را در حدِ اعتدال حفظ کرد و راهِ سرمستی و غرور نپیمود / مُشغِل = سرگرم کننده ، بازدارنده )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3221,
        "beyt": "حُبِ جاه و سروری دارد بر آن * که شمارد خویش از پیغمبران",
        "text": "بدانید که فیل ، دهان هر رهگذری را بو می کند و اطراف شکم او را مورد جستجو قرار می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3222,
        "beyt": "حِسِ ابدان ، قُوتِ ظلمت می خَورد * حِسِ جان ، از آفتابی می چَرَد",
        "text": "بدونِ شک ، نداشتنِ دوراندیشی و زیرکی ، پشیمانی به دنبال می آورد . اینک این حکایت ( فریفتن روستایی ، شهری را و به دعوت خواندن او ) را در شرح این مطلب گوش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3223,
        "beyt": "حِسِ خُفّاشت ، سوی مغرب دوان * حِسِ دُرپاشت ، سوی مشرق روان",
        "text": "بر اثر تجلّی حق ، کوهِ طور از هم دریده شد . آیا تا کنون دیده اید که کوهی همانند شتر به رقص درآید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3224,
        "beyt": "حکمتِ دنیا فزاید ظنّ و شک * حکمتِ دینی پَرَد فوقِ فَلَک",
        "text": "بر اثرِ دعای حضرت عیسی (ع) ، آن بیماران ، با شادی و خوشحالی به سوی خانه و کاشانۀ خود می دویدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3225,
        "beyt": "حکمتِ قرآن چو ضالّۀ مؤمن است * هر کسی در ضالۀ خود مُوقِن است",
        "text": "بر اثرِ سیر و سفر است که مهرۀ پیاده شطرنج به مهرۀ وزیر تبدیل می شود . و بر اثرِ سیر و سفر بود که حضرت یوسف (ع) به بسیاری از مقاصد و مطالب رسید . ( بیدق = مهرۀ پیاده در شطرنج / فرزین = مهرۀ وزیر در شطرنج )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3226,
        "beyt": "حکمتی کز طبع زاید وز خیال * حکمتی بی فیضِ نورِ ذُوالجلال",
        "text": "بر اثرِ سیر وسفر ماه ، کیخسرو می شود ، یعنی از شکل هلال درمی آید و به صورت قرصِ کامل نمایان می شود . اگر این سیر و سفرها نباشد ، ماه چگونه می تواند قرصِ کامل گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3227,
        "beyt": "حکمِ یزدان از پیِ آن خام مَرد * صورتِ آن استخوان ها را زنده کرد",
        "text": "بر اثرِ غلبۀ شهوت ، هزاران گز فاصله ، تنها دو گز به نظرش می رسد . از اینرو بر اثرِ مستی و مدهوشی میلِ پریدن می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3228,
        "beyt": "حیله آموزان ، جگرها سوخته * فعل ها و مکرها آموخته",
        "text": "بر بقایای استخوان و جمجمه های کسانی را تماشا کن که در روی زمین به گستاخی پرداختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3229,
        "beyt": "حیله می کردند کژدُم نیشِ چند * که بُرند از روزیِ درویشِ چند",
        "text": "بر دهان و قلب انسان نادان ، قفل و زنجیری از هوی و حماقت نهاده شده تا به هنگامِ اضطرار و گزند به درگاهِ ما ناله سر دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3230,
        "beyt": "حیله ها و چاره جویی های تو * جذبِ ما بود و ، گشاد این پای تو",
        "text": "بر گوش و چشم آدمی مُهرِ خدا نهاده شده . واِلّا در پسِ حجاب ها و پشتِ پرده ها ، صورت ها و طنین بانگ ها بسیار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3231,
        "beyt": "خادم آمد ، شیخ را اِکرام کرد * و آن طَبَق بنهاد پیشِ شیخِ فَرد",
        "text": "براستی که تقلید کردن از آنان هستی ام را بر باد داد . یعنی بیچاره ام کرد . لعنتِ بسیار بر این تقلید کورکورانه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3232,
        "beyt": "خادم آمد گفت صوفی ، خَر کجاست ؟ * گفت خادم : ریش بین ، جنگی بخاست",
        "text": "براستی که شما با حالتی سرگشته به سویِ گندم شتافتید و آنگاهِ پیامبرِ خویش را در حالیکه ایستاده بود تنها گذاشتید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3233,
        "beyt": "خادم این گفت و میان را بست چُست * گفت : رفتم کاه و جو آرم نُخُست",
        "text": "برای آدمی ، پیوند خویشاوندی برقرار ساختی و همسر و دایی و عمو به او بخشیدی همراه با هزاران اندیشه و شادی و اندوه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3234,
        "beyt": "خارِ سه سویست ، هر چون کِش نهی * در خَلَد وز زخمِ او تو کی جهی ؟",
        "text": "برای آن صوفی که مهمان خانقاه بود . سفره پهن کردند . ولی در همین موقع بود که آن صوفی یادِ مرکوبش افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3235,
        "beyt": "خاصه آن مُنفِق که جان اِنفاق کرد * حلقِ خود قربانیِ خلّاق کرد",
        "text": "برای آن مردِ بینوا ، غذای شصت نفر هم هیچ بحساب می آید . بس که می خورد . اگر هم به او بگویی ، بس است و دیگر بیش از این مخور . خود را به ناشنوایی می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3236,
        "beyt": "خاصه تقلیدِ چنین بی حاصلان * خَشمِ ابراهیم با بر آفلان",
        "text": "برای انجام هر کاری نباید جوش بزنی مگر کاری که به دین و ایمان مربوط می شود . در این کار تا می توانی بجوش و بکوش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3237,
        "beyt": "خاصه خورشید کمالی ، کآن سَری است * روز و شب کردار او روشن گری است",
        "text": "برای اینکه بر اثرِ غلبۀ شهوت ، فاصلۀ آن کوه ، چنان نزدیک می نماید که گویی کسی می خواهد دورِ چاهِ منزلش بگردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3238,
        "beyt": "خاطرش شد سویِ صوفیِ قُنُق * اندر آن سودا ، فرو شد تا عُنُق",
        "text": "برای دستیابی به گندم از او جدا شدی در حالی که همو از آسمان برای شما گندم فرستاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3239,
        "beyt": "خانقَه خالی شد و ، صوفی بماند * گَرد از رخت ، آن مسافر می فشاند",
        "text": "برای رسیدن به جامِ رحمت و الطافِ الهی ، شکیبایی کردن ، کار سختی نیست . شکیبایی پیشه کن که صبر ، کلیدِ بابِ نجات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3240,
        "beyt": "خانۀ دیو است دل های همه * کم پذیر از دیو مردم دَمدَمه",
        "text": "برای شخصِ زندانی ، لقمه غذایی نمی رسد . اگر هم با صد گونه حیله و ترفند غذایی برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3241,
        "beyt": "خانۀ پُر دود دارد پُر فَنی * مَر وَرا بگشا ز اِصغا رَوزنی",
        "text": "برای مثال : گاه می شود که دریا کف ها را همراه با امواج خروشان به سوی ساحل می راند . و کف ها روی دریا را می پوشاند و گاه آبِ دریا پایین می رود و سپس بالا می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3242,
        "beyt": "خاک بر سَر استخوانی را که آن * مانعِ این جان بُوَد از صیدِ جان",
        "text": "برای مثال ، آتشی که برای شکل دادن به آهن و یا طلا ، مناسب است کی می تواند برای بِه و سیبِ تر و تازه نیز مناسب باشد ؟ مسلماََ مناسب نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3243,
        "beyt": "خاکِ او گردی و مدفونِ غَمَش * تا دَمَت یابد مَدَدها از دَمَش",
        "text": "برای مثال ، آدم ثروتمند در خواب می بیند که ثروتِ فراوانی دارد امّا می ترسد که مبادا دزد ، اندوختۀ او را برباید و ببرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3244,
        "beyt": "خاکِ درگاهت دلم را می فریفت * خاک ، بر وَی کو ز خاکت می شِکیِفت",
        "text": "برای مثال ، آدمِ پابرهنه در زمینِ پُر از تیغ و خار ، چگونه راه می رود ؟ مسلماََ بسیار آهسته و هشیار و محتاط راه می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3245,
        "beyt": "خاکِ پاکان لیسی و ، دیوارشان * بهتر از عام و ، رَز و گُلزارشان",
        "text": "برای مثال ، آهنگر صورتِ خود را سیاه می کند و زحمت می کشد تا هنگام شب ، معشوقِ زیبای خود را ببوسد . یعنی شغلِ سختِ آهنگری را انجام می دهد تا دل محبوب خود را به دست آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3246,
        "beyt": "خدمتِ خود را سزا پنداشتی * تو لِوای جُرم از آن افراشتی",
        "text": "برای مثال ، انسان در فصلِ گرمِ تابستان آرزوی زمستان سرد را می کند . و همینکه زمستان از راه می رسد دیگر از آن خوشش نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3247,
        "beyt": "خر ، جهنده گشت از تیزیّ نیش * کو زبان ، تا خر بگوید حالِ خویش ؟",
        "text": "برای مثال ، اَنَالحق گفتن منصور حلاج ، به نور تبدیل شد . ولی اَنَالحق گفتن فرعون ، دروغ و یاوه بود . ( زُور = دروغ و حرف یاوه ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3248,
        "beyt": "خر برفت و خر برفت آغاز کرد * زین حرارت ، جمله را انباز کرد",
        "text": "برای مثال ، اگر ابزار زرگر در دستِ کفشگر قرار گیرد . مانند این است که دانه ای در ریگزار کاشته شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3249,
        "beyt": "خر برهنه برنشین ای بوالفُضول * خر برهنه نَه که راکب شد رسول ؟",
        "text": "برای مثال ، اگر از یک کوه ، دمادم مقداری برداری و به جای آن چیزی نگذاری . کوه به این عظمت ، از این کاستی های تدریجی پایان می پذیرد و چیزی از آن باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3250,
        "beyt": "خر همه شب ذکر می کرد : ای اِله * جَو رها کردم ، کم از یک مشتِ کاه",
        "text": "برای مثال ، اگر تا به حال آبِ شیرین نخورده باشی . آبِ شور مانندِ نورِ چشم برای تو خوش آیند و عزیز می نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3251,
        "beyt": "خر چو هست ، آید یقین پالان تو را * کم نگردد نان ، چو باشد جان تو را",
        "text": "برای مثال ، اگر در آئینه هم ، صفتِ طَمَع پیدا شد . مسلماََ آن آئینه در نفاق و دورویی مانند ما آدمیان می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3252,
        "beyt": "خس ، خَسانه می رود بر رویِ آب * آبِ صافی می رود بی اضطراب",
        "text": "برای مثال ، اگر غیر از حق ، دیگر همدمان و دوستان واقعاََ وفادارند . بگو ببینم : آن اُنس و الفتی که با پدر و مادرت داشتی چه شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3253,
        "beyt": "خشمِ پیغمبر بجوشید و بگفت * یک دو رمزی از عِنایاتِ نَهفت",
        "text": "برای مثال ، اگر یک آدم بی اطلاع از فنّ خیاطی ادّعای خیاطی کند . شاه بلافاصله یک قواره پارچۀ اطلسی به او می دهد و می گوید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3254,
        "beyt": "خلوت از اغیار باید ، نه زِ یار * پوستین بهرِ دی آمد نه بهار",
        "text": "برای مثال ، بر اثر بارش ابر ، شاخ و برگ ، سبز و تر و تازه می شوند . به همین دلیل نیز شمع هر چه بیشتر گریه کند ، پر نورتر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3255,
        "beyt": "خندق و میدان به پیشِ او یکی ست * چاه و خندق پیشِ او خوش مسلکی ست",
        "text": "برای مثال ، به صندوقجه های عطاران نگاه کن که هر جنسی را در کنار هم جنس خود گذاشته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3256,
        "beyt": "خنده آمد حاضران را از شِگِفت * رحم هاشان باز جُنبیدن گرفت",
        "text": "برای مثال ، بُزِ کوهی می خواهد بر فرازِ کوهی بلند پایین بیاید تا راحت چرا کند . [ این تمثیل ظاهراََ تفصیل این بیت عطار است در اسرارنامه . ( مأخذ قصص و تمثیلات مثنوی ، ص 92 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3257,
        "beyt": "خواب ، بیداری است چون با دانش است * وایِ بیداری که با نادان نشست",
        "text": "برای مثال ، بیابان به ظاهر هموار و پهناور است . ولی در هر قدمی دامی نهاده شده . بنابراین گستاخانه کمتر در این وادی بتاز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3258,
        "beyt": "خواب می بیند که او را هست مال * ترسد از دزدی که برباید جوال",
        "text": "برای مثال ، تعدد ظاهری آنان مانند موج های دریاست . که وزش باد ، آنان را متعدد کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3259,
        "beyt": "خواجه ، هر سالی ز زَرّ ومالِ خویش * خرجِ او کردی ، گشادی بالِ خویش",
        "text": "برای مثال ، حضرت یوسف (ع) با وجودِ آن همه زیبایی و جمال ، در نظرِ برادرانش همانند حیوان می شود ولی همان یوسف در چشمِ حضرت یعقوب ، بس زیبا جلوه می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3260,
        "beyt": "خواجه بر جُست و بیآمد ناشِکِفت * روستایی را گریبانش گرفت",
        "text": "برای مثال ، حضرتِ موسی (ع) تنها با یک عصا به جنگِ فرعون آمد . و یک تنه به فرعون و لشکریانِ شمسیر به دستش حمله کرد و خوار و زبونشان ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3261,
        "beyt": "خواجه تا شب بَر دُکانی چارمیخ * ز آنکه سَروی در دلش کرده ست بیخ",
        "text": "برای مثال ، حق تعالی به فرعون صدها مُلک و مال داد تا اینکه او ادعای خدایی کرد و اَنَا رَبّکُمُ الآعلی گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3262,
        "beyt": "خواجه در کار آمد و ، تجهیز ساخت * مُرغِ عَزمش سویِ دِه اِشتاب تاخت",
        "text": "برای مثال ، خفاشِ خُرد و حقیر در واقع دشمن خورشید نیست . بلکه او به سبب فرو رفتن در پردۀ تاریکی ، دشمن خود است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3263,
        "beyt": "خواجه و بچگان ، جِهازی ساختند * بر سُتوران ، جانبِ دِه تاختند",
        "text": "برای مثال ، خلقت نخستین هر انسانی صورتی بیش نیست . امّا پس از تعلق گرفتن روح به بدن ، موجب زیبایی درونی و حقیقی او می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3264,
        "beyt": "خواستم گفتن در آن تحقیق ها * تا کنون واماند از تعویق ها",
        "text": "برای مثال ، در شبِ مهتاب که ماه بر اوج آسمان است . از سگ ها و پارس کردن آنها چه باکی دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3265,
        "beyt": "خوان بیاوردند بهرِ میهمان * از بهیمه یاد آورد آن زمان",
        "text": "برای مثال ، دریایی که آکنده از مروارید است از عبور و مرور کشتی چه قدر و شرفی پیدا می کند ؟ مسلماََ هیچ قدر و شرفی پیدا نمی کند . بخصوص که آن کشتی ، مملو از مدفوع باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3266,
        "beyt": "خواند او را قاضی از زندان به پیش * پس تفحّص کرد از اَعیانِ خویش",
        "text": "برای مثال ، شاه در کنار جویبار تا بامداد شراب می نوشد و جنان غرقِ شنیدن نغمه های خنیاگران خویش است که به هیاهوی قورباغه ها اصلا توجهی نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3267,
        "beyt": "خواند عیسی نامِ حق بر استخوان * از برایِ التماسِ آن جوان",
        "text": "برای مثال ، صوفی مانند آن صیادی است که به سوی شکار می رود . ردّ پای آهو را پیدا می کند و دنبال آن می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3268,
        "beyt": "خواندنِ بی درد از افسردگی است * خواندنِ با درد از دل بُردگی است",
        "text": "برای مثال ، مادری مهربان ، دماغ کودکِ خود را می مالد تا بچه از خواب بیدار شود و غذا بخورد . یعنی او را نوازش می کند که آرام آرام از خواب بیدار شود تا بدو شیر دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3269,
        "beyt": "خوب ، خوبی را کند جذب این بدان * طیبّات لِلطّیبن بر وَی بخوان",
        "text": "برای مثال ، نباید در زمینی که به دیگران تعلق دارد . خانه ای بسازی . کارِ خود را بکن و برای بیگانه کار مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3270,
        "beyt": "خوب گشته پیشِ ایشان راهِ زشت * از نشاطِ دِه شده رَه چون بهشت",
        "text": "برای مثال ، نوحه خوان از روی تقلید ، کلماتی با سوز و گداز بر زبان می آورد . این پلید منظوری جز طمع ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3271,
        "beyt": "خود ، نشد حرصِ شما را این یقین * که منم رزّاق و خَیرُالرّازقین",
        "text": "برای مثال ، هر گاه آفتاب با زبانِ حال به تو بگوید : از خواب برخیز که روز فرا رسیده است و کمتر لجاحت کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3272,
        "beyt": "خود حسد نقصان و عیبی دیگرست * بلکه از جملۀ کمی ها بتّرست",
        "text": "برای مثال ، هرگاه ترازویی صحیح و سالم باشد . ترازوهای نامیزان و خراب را بوسیله آن میزان می کنند . ولی هرگاه ترازویی خراب و ناسالم باشد ، هر ترازویی را که به وسیله آن بخواهند میزان کنند . آن نیز خراب و نامیزان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3273,
        "beyt": "خود قضا بر سَبلَتِ آن حیله مند * زیرِ لب می کرد هر دَم ریش خند",
        "text": "برای مثال ، هرگاه دلبری زیباروی ، نسبت به شخصی زشت روی ، اظهار علاقه کند و به دنبالش راه بیفتد . بدان که حتما او را دست انداخته و مسخره کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3274,
        "beyt": "خود مُخَنّث را زره پوشیده گیر * چون ببیند زخم ، گردد چون اسیر",
        "text": "برای مثال ، هرگاه چشمت را ببندی ، دچار اندوه می شوی و به اصطلاح «دلت می گیرد» زیرا نور چشم طاقت جدایی از نور روزِ جهان افروز را ندارد . یعنی همان نوری که از روزنه ها و پنجره ها به خانه ها می تابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3275,
        "beyt": "خود همو آب است و ، هم ساقی و ، مست * هر سه یک شد چون طلسمِ تو شکست",
        "text": "برای مثال ، هرگاه کفش ات پاره شد نباید در سنگلاخ حرکت کنی . و اگر تو دو نقص داری ، نباید آن را به چهار نقص افزایش دهی . ( مصراع دوم مقتبس است از جواهرالاسرار ، دفتر دوم ، ص 330 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3276,
        "beyt": "خود وَرا بکشید اوّل ای شهان * تا بترسم من ، دهم زَر را نشان",
        "text": "برای مثال ، همینکه بچه ها اسم بازی را می شنوند . حاضرند برای بازی کردن حتّی با گورخر هم بدوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3277,
        "beyt": "خود گرفتی این عصا در دستِ راست * دست را دستانِ موسی از کجاست ؟",
        "text": "برای مثال ، هیچ حمل کننده ای ، بارِ دیگری را حمل نمی کند و هیچ کس تا چیزی نکارد نمی تواند محصولی برداشت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3278,
        "beyt": "خوش دوان و شادمانه سویِ خان * از دعای او شدندی پا دوا",
        "text": "برای مثال ، وقتی که حضرت نوح (ع) برای هلاک کافران از خدا شمشیر خواست . امواج طوفان از سوی بارگاه الهی ، خاصیت شمشیر را پیدا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3279,
        "beyt": "خوش دَم است او و ، گلویش بس فراخ * با شِعار نو ، دِثارِ شاخ شاخ",
        "text": "برای مثال ، وقتی که دزدی مالِ کسی را می دزدد . دچارِ گرفتگی روحی و دلتنگی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3280,
        "beyt": "خوشه های زَفت تا زیر آمده * بر سر و رویِ رونده می زده",
        "text": "برای مثال ، پرتو خورشید روی دیوار می تابد و دیوار از آن پرتو ، روشنی عاریتی پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3281,
        "beyt": "خوف ، آن کس راست کو را خوف نیست * غصّه آن کس راست کین جا طوف نیست",
        "text": "برای مثال ، چشم می تواند رنگ های مختلف را از هم تمییز دهد و نیز چشم می تواند لعلِ گرانبها را از سنگ بی مقدار تشخیص دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3282,
        "beyt": "خون خوری در چارمیخِ تنگنا * در میانِ حبس و اَنجاس و عَنا",
        "text": "برای مثال ، کسی به سرمایه و اموال دست می یازد که تلاش کند . و کم پیش می آید که کسی بدون زحمت به گنجی برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3283,
        "beyt": "خون شود کُه ها و باز آن بفسرد * تو نبینی خون شدن ، کوری و رَد",
        "text": "برای مثال ، کسی که در این دنیا تخمِ خار بکارد یقین داشته باش که نباید او را در گلستان جستجو کنی . بلکه او در انبوه خارهای روییده از اعمال خویش محاصره می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3284,
        "beyt": "خویش را از رهروان کمتر شمر * تو حریفِ رهزنانی ، گُه مخور",
        "text": "برای مثال ، کوه از صدایی که در آن انعکاس می یابد هیچ درکی ندارد ، و نمی تواند معنی را درک کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3285,
        "beyt": "خویش را منصورِ حلّاجی کنی * آتشی در پنبۀ یاران زَنی",
        "text": "برای مثال ، گدا برای رسیدن به نان خدا خدا می گوید . ولی شخصِ پرهیزگار از روی دل و جان خدا خدا می گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3286,
        "beyt": "خویش را واله و عارف می کنی * خاک در چشمِ مروّت می زنی",
        "text": "برای مثال ، گوسفندان نیز بویِ گرگِ درنده را می فهمند و همان دَم که بویِ گرگ را احساس می کنند به هر طرف می گریزند و خود را پنهان می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3287,
        "beyt": "خویشتن را عاشقِ حق ساختی * عشق با دیوِ سیاهی باختی",
        "text": "برو آیه 68 سوره یاسین را بخوان که می فرماید : « هر کس را عمری دراز دهیم خلقت او را واژگونه سازیم ( او را ناتوان و در هم شکسته کنیم ) آیا نمی اندیشید » طالبِ دل باش ای که اهلِ صورتی ، بر استخوان دل مبند . یعنی در طلبِ زیبایی و جمالِ ظاهری مباش و طالب حُسن و لطافتِ روح باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3288,
        "beyt": "خَرفروشانه ، دو سه زخمش بزد * کرد با خر آنچه ز آن سگ می سزد",
        "text": "برو هرچه زودتر یارِ خدایی را پیدا کن و به خومت او درآ . وقتی چنین کردی . حضرت حق نیز یار تو می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3289,
        "beyt": "خُفیه می گفتند سِرها آن بَدان * تا نباید که خدا دریابد آن",
        "text": "برو و مانند حلقه به آن در پیوسته و وابسته باش و نگهبان و چابک و نمونه باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3290,
        "beyt": "خِلعَتِ طاووس آید ز آسمان * کی رسی از رنگ و ، دعوی ها بِدان ؟",
        "text": "برو و نسبت به کافران سخت و با صلابت باش و بر سرِ عشق و دوستیِ نامحرمانِ بدنهاد خاک بپاش . یعنی برای عشق و دوستی آنان ارزشی قائل مشو و از آنان روی برتاب . [ مصراع اول ، اشاره است به آیه 29 سوره فتح . « محمد فرستاده خداست و آنان که با وی اند . بر کافران سختگیر و با خود شفیق و مهربانند … »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3291,
        "beyt": "خِلم بهتر از چنین حِلم ای خدا * که کُند از نورِ ایمانم جدا",
        "text": "برو کارِ زشت مکن که نیکی های ما ، در حضورِ آن محبوب زیبای ما ، زشت نموده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3292,
        "beyt": "خیل و فرزندان و قومت را بیار * در دِهِ ما باش سه ماه و چهار",
        "text": "برگ درختان از لطف و احسانِ خداوند ساز و برگ حیات بدست می آورند و همین لطف احسانِ واسع اوست که همۀ پرورندگانِ موجودات را می پرورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3293,
        "beyt": "داد او را جمله مُلکِ این جهان * حق ندادش درد و رنج و اَندُهان",
        "text": "بسا افرادی که به ظاهر گمراه و دور افتاده از راهِ حق اند . ولی در نهان و دُور از چشمِ ظاهربینان از جامِ رحمتِ الهی برخوردارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3294,
        "beyt": "داد حق ، اهلِ سَبا را بس فراغ * صد هزاران قصر و ایوان ها و باغ",
        "text": "بستگان و فرزندان و خویشانت را همراه بیاور و سه چهار ماه در روستای ما بمانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3295,
        "beyt": "داد مر فرعون را صد مُلک و مال * تا بکرد او دعویِ عِزّ و جلال",
        "text": "بسیاری از دعاها است که به سبب بوی گناهان در درگاهِ حق تعالی به اجابت نمی رسد زیرا انحرافِ قلبی تو در زبانت نمایان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3296,
        "beyt": "دادشان چندان ضِیاع و باغ و راغ * از چپ و ، از راست از بهرِ فراغ",
        "text": "بسیاری از دعاها که انسان برای خود می کند . در واقع موجب هلاک و تباهی اوست . ولی چون به حقایق امور علم ندارد . مصرّانه برآورده شدن آن را از خدا می خواهد . ولی حضرت حق تعالی که پاک و منزه است از روی کرَمش ای قبیل دعاها را قبول نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3297,
        "beyt": "دادِ تو واخواهم از هر بی خبر * داد ، کِه دهَد جز خدای دادگر ؟",
        "text": "بسیاری از عزیزان ، رنجِ بلا و سختی را بر خود هموار می کنند به این امید که به وصال زیبارویی برسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3298,
        "beyt": "دامنِ او گیر ، ای یارِ دلیر * کو مُنزّه باشد از بالا و زیر",
        "text": "بسیاری از مردم ، در واقع آدمخوارند . پس نباید به سلام علیک ظاهری آنان چندان مطمئن باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3299,
        "beyt": "داند او خاصیّتِ هر جوهری * در بیانِ جوهرِ خود چون خَری",
        "text": "بطورکلّی طلاق و خرید و فروش آدمِ مست ، شرعاََ صحیح نیست زیرا او به منزلۀ کودکی نابالغ است و مسلماََ از تکلیفِ شرعی خارج است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3300,
        "beyt": "دانۀ دامش چنین مستی نمود * خوانِ اِنعامش چه ها داند گشود ؟",
        "text": "بعد از حقوقِ خدا ، واجب است که حقوقِ مادر رعایت شود ، زیرا خداوندِ بخشنده از زمانی که تو جَنین بودی او را وام خواهِ تو کرده یعنی نسبت به تو دارای حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3301,
        "beyt": "دایه یی کو طفلِ شیرآموز را * تا به نعمت خوش کند پَدفوز را ؟",
        "text": "بعد از مدتی از خمره بیرون آمد در حالی که پوستش رنگین شده بود و گفت : من طاووسی بهشتی هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3302,
        "beyt": "در بیابانی که چاهِ آب نیست * می کند کشتی ، چه نادان ابلهی ست",
        "text": "بلالِ پاکدل هنگامِ گفتن اذان ، کلمه حَی را در حی علی الصلاة و حَی علی الفلاح از روی اظطرار و نقص طبیعی ، هَیّ تلفظ می کرد . [ بلال بن ریاح حبشی با کنیه ابو عبدالله ، مؤذن و خزانه دار بیت المال حضرت رسول الله (ص) و یکی از سابقان و پیشی گیرندگان در اسلام . وی آخرین با در وفاتِ پیامبر (ص) اذان گفت و بعد از آن گفتن اذان را ترک کرد مگر یک بار که حضرت فاطمه (ع) از او خواست که اذان بگوید . بخاری 44 حدیث از وی نقل کرده است ( اَعلامِ زِرِکلی ، ج 2 ، ص 49 ) او در سنّی میان 60 تا 70 سالگی در دمشق وفات نمود و مدفت او نیز در آنجا قرار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3303,
        "beyt": "در بیان نآید جمالِ حالِ او * هر دو عالم چیست ؟ عکسِ خالِ او",
        "text": "بلبلی از این عالم صورت به عالم معنا رفت و به باز بلند پروازی تبدیل شد که برای صید معانی والا و گرانقدر به این عالم آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3304,
        "beyt": "در تمامی کارها چندین مَکوش * جز به کاری که بُوَد در دین ، مَکوش",
        "text": "بلعم باعور و ابلیس ملعون در آخرین امتحان ها خوار و زبون شدند . ( مَهین = خوار و زبون )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3305,
        "beyt": "در تو هست اخلاقِ آن پیشینینان * چون نمی ترسی که تو باشی همآن ؟",
        "text": "بله البته که دُمِ مار ، اطرافِ سَرِ مار حلقه می زند . زیرا که آن دو دوست لایق و سزاوارِ یکدیگرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3306,
        "beyt": "در تَموزِ گرم ، می بیند دَی * در شعاع شمس ، می بیند فَی",
        "text": "بله تو خیلی تلاش کرده و می کنی ، ولی گرمایی در خود احساس نمی کنی . از اینرو بر اثرِ کثرتِ حیله و شدّتِ خدعه دچارِ گستاخی و بی حیایی شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3307,
        "beyt": "در جهان ، معروف بُد عُلیایِ او * گشت معروفی به عکس ، ای وایِ او",
        "text": "بلکه از آن مستانی باش که وقتی شرابِ عشق و معرفت الهی را درمی کشند . حتّی عقولِ کاملان و صاحبدلان نیز بدان مستی حسرت بخورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3308,
        "beyt": "در جهان هر چیز چیزی جذب کرد * گرم ، گرمی را کشید و سرد ، سرد",
        "text": "بلکه ساختن و عمارت گور در این است که از صدق و صفا ، گوری برای خود فراهم سازی ، و وجودِ موهومِ خود را در وجودِ حقیقی او محو و فانی کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3309,
        "beyt": "در حقیقت رهزنِ راهِ خودند * راهِ عقل و جان خود را خود زدند",
        "text": "بنابراین ، انسان طبعاََ به حالی ثابت خُرسند نمی شود . نه به زندگی سخت عادت می کند و نه به زندگی مرفه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3310,
        "beyt": "در خزان چون دید او یارِ خلاف * در کَشید او رُو و سر زیر لحاف",
        "text": "بنابراین ، نتیجه می گیریم که حیاتِ معنوی و زندگانی جاودانۀ ما وابسته به این است که از شیرِ مادّی یعنی لذّات و شهواتِ حیوانی پرهیز کنیم . تو نیز در راهِ پرهیز از لذّات و شهوات حیوانی بکوش . سخن به پایان رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3311,
        "beyt": "در دعا می خواستی جانم از او * کِش بیابم ، مار بستانم از او",
        "text": "بنابراین از ماه تا ماهی ، یعنی از آسمان گرفته تا زمین ، هیچ موجودی نیست که برای جذبِ ماده غذایی دهانی نداشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3312,
        "beyt": "در دلِ انگور ، مَی را دیده اند * در فنایِ محض ، شَی را دیده اند",
        "text": "بنابراین ای شاهان ، ابتدا رفیقم را بکُشید تا من بترسم و جای طلاها را نشان دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3313,
        "beyt": "در دو چشمِ غیرِ من ، تو نقشِ خَود * گر ببینی ، آن خیالی دان و رَد",
        "text": "بنابراین به جای هر لحظه از عمر که از دست می دهی . از سجده و قرب به حضرت حق ، عوض و مابه ازایی برای آن بگمار و تا از این طریق به مقصودِ حقیقی برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3314,
        "beyt": "در رَهِ اسلام و بر پول صِراط * در سَر آید همچو آن خر از حُباط",
        "text": "بنابراین تو ، خود را باحضرت حق ، همسخن دیدی . بسیاراند کسانی که بر اثر این گُمان از درگاهِ خدا جدا می شوند . یعنی عُجب بر عبادت ، آدمی را از خداوند جدا می کند اگر چه بندۀ ساجدالیل و النهار باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3315,
        "beyt": "در زمان ، او یک به یک را ز آن گروه * می درانید و نبودش ز آن شکوه",
        "text": "بنابراین در حقیقت او به منزلۀ قلبِ جهان است . زیرا بدن به واسطۀ تصرّفات روح قادر به فعالیّت و کار می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3316,
        "beyt": "در زمان ، خادم برون آمد به در * تا خَرَد او جمله حلوا را به زَر",
        "text": "بنابراین نتیجه می گیریم که حقوقِ خداوند از هر لحاظ بر حقوقِ مادر مقدّم است . هر کس آن حقوق را نشناسد ، حتماََ یک خر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3317,
        "beyt": "در زمان ، پیش آید آن دوزخ گلو * حُجّتَش اینکه خدا گفتا : کُلُو",
        "text": "بنابراین چگونه ممکن است که تکلیف بر چنین فردی جایز باشد ؟ چنانکه وقتی دست و پای اسبی بشکند دیگر کسی انتظار دویدن از او ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3318,
        "beyt": "در زمان در رُو فتاد و می گریست * کای خدا اینها نشانِ مُنکِریست",
        "text": "به آن سگِ غریبه می گویند ، برو مقیمِ همان درگاهی شو که استخوان از آنجا خورده ای . حرمتِ آن درگاه را سفت و سخت نگه دار و حق شناسی کن و هرگز آنجا را ترک مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3319,
        "beyt": "در زمینِ مردمان ، خانه مکُن * کارِ خود کُن ، کارِ بیگانه مکُن",
        "text": "به امیدِ زنده ای بکوش که پس از یکی دو روز نمیرد و به جسمِ بی جان مبدّل نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3320,
        "beyt": "در سه تاریکی شناسی بادِ خر ؟ * چون ندانی مر مرا ای خیره سَر ؟",
        "text": "به این مطلب توجه کن که خداوند چقدر یاران و پیروانِ پیامبر (ص) را از لهو و لعب بازداشته و جقدر به آنان سخنان گرم و سرد گفته است . یعنی گاهی با لطف و نرمی و گاهی با قهر و خشنونت حرف زده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3321,
        "beyt": "در شبِ مهتاب ، مَه را سِماک * از سگان و عوعوِ ایشان چه باک ؟",
        "text": "به این نکته توجه کن که روحِ ابلیس دچار ابتلا شد و سرانجام هبوط کرد و مایۀ اندرز و عبرت همگان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3322,
        "beyt": "در صف آید با سِلاح ، او مَردوار * دل برو بنهند کاینک یارِ غار",
        "text": "به جز عنایات و الطافِ خداوندی چه کسی قادر است چشمِ باطنی را بگشاید ؟ و جز عشقِ حق ، چه چیزی می تواند آتشِ کیفر را فرو نشاند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3323,
        "beyt": "در صفت ناید عجایب های آن * تو در این چه یی در امتحان ؟",
        "text": "به جز گاو و الاغ چه کسی می تواند بدون امید به خدا از این آبشخور دنیا آبی بنوشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3324,
        "beyt": "در ضعیفی تو مرا بابیل گیر * هر یکی خصمِ مرا چون پیل گیر",
        "text": "به خادم خانقاه گفت : به آخور برو و به آن حیوان سری بزن و جو و کاهی برای آن زبان بسته فراهم کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3325,
        "beyt": "در عذابِ مُنکر است آن جانِ او * کژدمِ غم در دلِ غَمدانِ او",
        "text": "به خاطرِ آسیب دیدن چشم ، اندوه مخور . زیرا آن عیسی با تو همراه است . به سمتِ چپ و کژی مرو تا دو چشمِ راست به تو عطا کند . یعنی دو چشمی که لوچ و یا کور نباشد و بتواند حقیقت را آنسان که هست مشاهده کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3326,
        "beyt": "در غم ما روزها بیگاه شد * روزها با سوزها همراه شد",
        "text": "به خدا قسم اگر فرضاََ به سوراخِ موشی هم که فرار کنی باز اسیر چنگالِ گربه ای خواهی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3327,
        "beyt": "در فرو بستند اهلِ خانه اش * خواجه شد زین کژرَوی ، دیوانه وَش",
        "text": "به روستا وارد مشو که روستا آدمی را احمق می کند و عقلِ او را بی نور و بی جلوه می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3328,
        "beyt": "در معاصی قبض ها دلگیر شد * قبض ها بعد از اَجَل زنجیر شد",
        "text": "به شش جهت عالم فرار مکُن . زیرا در این شش جهت بکلّی مبهوت و درمانده خواهی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3329,
        "beyt": "در میانِ بیست باد ، آن باد را * می شناسم چون مسافر زاد را",
        "text": "به طرفِ سوار برو نه به طرفِ گرد و غبار ، و اگر حیلۀ آن سوار ، تو را فریب دهد تو را خواهد کوفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3330,
        "beyt": "در میانِ روز گفتن : روز کو ؟ * خویش رسوا کردن است ای روز جُو ؟",
        "text": "به طمعِ گندم ، بذرِ فاسد و تباه شده کاشتید و آن فرستادۀ بر حق را تنها گذاشتید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3331,
        "beyt": "در میانِ صد گرسنه گِرده یی * پیشِ صد سگ ، گربۀ پژمرده یی",
        "text": "به ظاهر حکایت توجه کن اگر چه ، ظاهر کج می رود . یعنی آنگونه که شایسته است نمی تواند معنا و مقصود را نشان دهد . ولی این را بدان که سرانجام ، ظاهر تو را به سوی باطن هدایت خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3332,
        "beyt": "در میانِ مار و کژدُم گر تو را * با خیالاتِ خوشان دارد خدا",
        "text": "به عنوان مثال ، اگر آب دریا را درون کوزه ای بریزی . چقدر در آن جمع می شود ؟ مسلما به اندازه نصیب و بهره یک روز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3333,
        "beyt": "در میانِ مُنعِمان رفتی که من * لوتِ چربی خورده ام در انجمن",
        "text": "به عنوان مثال با اینکه جسم و جان به هم پیوسته اند و هیچکدام از دیگری پوشیده و نهفته نیست ولی کسی اجازه ندارد که جان را ببیند یعنی آنان که اسیر جسم و جسمانیات هستند نمی توانند روح لطیف را ادراک کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3334,
        "beyt": "در نیابد حال پخته هیچ خام * پس سخن کوتاه باید والسلام",
        "text": "به قدری زر و سیم در آن دیار فراوان بود که حتّی نازلترین افرادِ جامعه نیز کمربندِ زرِین بر کمر می بستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3335,
        "beyt": "در همه عُمرش ندید او دردِ سَر * تا ننالد با خدا آن بَد گُهر",
        "text": "به لطف و نیکویی آدم های بی وفا روی میاور . زیرا نیکویی آنان همانند پلِ ویران است . این سخن را خوب گوش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3336,
        "beyt": "در چنان رویِ خَبیثِ عاصیه * گفت یزدان : نَسفَعن بِالنّاصیَة",
        "text": "به همین دلیل بود که حضرت عیسی ، اسم اعظم خداوند بی نیاز را به همراه نادان خود نیاموخت . ( صَمَد = بی نیاز ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3337,
        "beyt": "در کفَش تیر و ، کمان از بهرِ گُرگ * تا زَنَد گر آید آن گرگِ سترگ",
        "text": "به هوش باشید که آفریدگار هستی ، دهان شما را می بوید . چه کسی جز راستگویان می تواند جانِ سالم به در بَرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3338,
        "beyt": "در گلو مانَد ، خَسِ او سال ها * چیست آن خَس ؟ مِهرِ جاه و مال ها",
        "text": "به واسطه لغزشی که آدم (ع) را فرو گرفت . فرشتگان از او می گریختند . گویی که از شیطان می گریزند و این آدم برای پاره نانی ( چند دانه گندم ) اشک ها از چشم فرو ریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3339,
        "beyt": "درد آمد بهتر از مُلکِ جهان * تا بخوانی مر خدا را در نهان",
        "text": "به ویژه آن انفاق کننده ای که جانش را ببخشد و گلوی خود را قربانی آفریدگار سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3340,
        "beyt": "دزد چون مالِ کسان را می بَرد * قبض و دلتنگی دلش را می خَلَد",
        "text": "بهوش باش ، و سگِ نَفسِ خود را زنده مخواه که او از زمانهای پیشین و ادوار دیرین دشمنِ جان و روح تو بوده است .( اشاره است به حدیثی که شرح آن در بیت 906 دفتر اول گذشت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3341,
        "beyt": "دزدکی از مارگیری مار بُرد * ز ابلهی آن را غنیمت می شمرد",
        "text": "بهوش باش و بیدرنگ لاحَولَ ولا قُوَةَ الا بِاللّه ( نیرو و قدرتی نیست مگر خدا را ) را از صمیم جان بگو نه فقط با زبان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3342,
        "beyt": "دست بر سِبلت نهادی در نوید * رمز ، یعنی سویِ سِبلت بنگرید",
        "text": "بهوش باشید ای بیماران علاج ناپذیر ، یعنی ای بیمارانِ هواهای نفسانی ، دوای ما برای درمانِ کسانی است که بر اثرِ بیماری های اخلاقی افسرده و دل مرده شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3343,
        "beyt": "دست بستندش که قربانش کنند * گفت : ای شاهان و ارکانِ بلند",
        "text": "بهوش باشید تا مبادا حرص و طمع شما را از راه به در کند و طمعِ بستن در رونق و نوای جسمانی ، بنیادِ هستی شما را براندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3344,
        "beyt": "دست می مالید بر اعضایِ شیر * پُشت و پهلو ، گاه بالا ، گاه زیر",
        "text": "بهوش باشید و بخشایش های الهی را مشاهده کنید . و این سؤال را جواب دهید . انصافاََ آیا کسی روا می داند که در عوضِ این همه نعمت فقط به یک سپاسگزاری بسنده کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3345,
        "beyt": "دست و آلت همچو سنگ و آهن است * جفت باید ، جفت ، شرطِ زادن است",
        "text": "بهوش باشید و بهوش بشید که این خرقه پوشان ، به من وابستگی دارند یعنی محبوب خدا هستند و اگر چه اولیاء الله کثیرند ولی در حقیقت یکی بیش نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3346,
        "beyt": "دستمزدی می نخواهیم از کسی * دستمزدِ ما رسد از حق بسی",
        "text": "بوی تکبر و حرص و آزمندی هنگامِ سخن گفتن مانند بوی ناگوار پیاز احساس می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3347,
        "beyt": "دستِ او بگرفت سه کرَّت به عهد * کاللّه الله زُو بیا ، بنمای جهد",
        "text": "بُزِ کوهی می خواهد از کوه فرود آید تا مشغولِ خوردن علف شود که ناگهان به اقتضای تقدیرِ الهی ، حکمِ دیگری مقدّر می شود و او مغلوبِ آن حکم می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3348,
        "beyt": "دستِ هر نااهل ، بیمارت کُند * سویِ مادر آ ، که تیمارت کُند",
        "text": "بُو سبب شد که حیله گران رسوا شوند . زیرا فیل ، بوی بچّه خود را می شناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3349,
        "beyt": "دشمن آن باشد کزو آید عذاب * مانع آید لعل را از آفتاب",
        "text": "بی درنگ آه و شیون آنها بلند شد و گفتند : ای سرورِ مشایخ و شاهانِ طریقت این دیگر چه بود ؟ یعنی اسرار این کرامت را برای ما بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3350,
        "beyt": "دشمن آن باشد که قصدِ جان کُند * دشمن آن نَبوَد که خود جان می کَند",
        "text": "بی گمان ، آن گُل در آنجا عاریتی است . زیرا جای اصلی گُل ، مجلس دوستان و محفل جشن و سرور است . [ همین طور ذکر نام های الهی نسبت به منافق جنبۀ عارضی و عاریتی دارد . و جای اصلی ذکر خدا ، مجلس اهل الله است . لازم به توضیح است که ذکر ، یکی از ارکانِ سلوک است . در قرآن کریم آیات بسیاری در این باب آمده است . ( سوره بقره،  آیه 152 و سوره آل عمران ، آیه 41 و سوره اعراف ، آیه 205 و … ) . اهل سلوک با الهام از قرآن کریم و روایات مأثوره ، برای ذکر ، اهمیت والایی قائل شده اند . از آن جمله امام محمد غرالی می گوید : بدان که مقصود و لباب همه عبادت ها ، یاد کردن خدای تعالی است که عماد مسلمانی ، نماز است و مقصود از وی ، ذکر حق تعالی است . ( کیمیای سعادت ، ج 1 ، ص 252 ) . امام قشیری نیز گوید : ذکر ، رکنی قوی است اندر طریق سبحانه و تعالی ، و هیچکس به خدای تعالی نرسد مگر به دوام ذکر . ( ترجمه رساله قشیریه ، ص 347 )  . ارباب طریقت ، ذکر را به اعتبار کُلی دو قسم می دانند . 1) ذکر جلی ، ذکری است که با زبان و غالباََ با صدای بلند و به طور گروهی می خوانند . 2) ذکر خفی ، ذکری است که به تلفظ زبانی نیاز ندارد و قلب ، خود ذکر می گوید به این معنی که هیچ دَم و بازدَمی بدون ذکر سپری نشود و اینگونه ذکر نیاز به مجلس خاص ندارد و ذاکر می تواند با تمرکز قلبی در هر جا و مکانی ذکر بگوید . و حضرت امام سجاد (ع) در مناجات الذاکرین می فرماید : « و ما را انیس و مونس ذکر خفی بگردان » ( زبدۀ مفاتیح الجنان ، ص 460 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3351,
        "beyt": "دشمنِ خود بوده اند آن مُنکِران * زخم بر خود می زدند ایشان چنان",
        "text": "بی گمان ، وفاداری شعار سگان است . ای سرکش برو و مایه ننگ و بدنامی سگ ها مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3352,
        "beyt": "دشمنِ روزند ، این قلّابکان * عاشقِ روزند ، آن زرهایِ کان",
        "text": "بیدرنگ آن مردِ شکمباره که گلویی مانند دهانۀ دوزخ دارد و سیری ناپذیر است و بهانه اش این است که خدا فرموده است : بخورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3353,
        "beyt": "دعوتش کردند و ، سیرش داشتند * تخمِ رحمت در زمینش کاشتند",
        "text": "بیدرنگ به سجده افتاد و شرع کرد به گریستن و گفت : ای خدا اینها همه علامتِ انکار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3354,
        "beyt": "دعوتِ ایشان صفیر مُرغ دان * که کند صیّاد در مَکمَن نهان",
        "text": "بیگانه کیست ؟ مسلماََ بیگانه ، این جسمِ تو است که از خاک دید آمده ، همان جسمی که برای آن دل می سوزانی و غم می خوری و سخت بدان توجه می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3355,
        "beyt": "دعوی ما را شنیدید و ، شما * می نبینید این گُهر در دستِ ما ؟",
        "text": "تا آشکارا بنگری که آن بی خبرانِ کوردل ، چگونه و چرا در مَغاکِ غرور و فریب سقوط کردند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3356,
        "beyt": "دفترِ صوفی سواد و حرف نیست * جز دلِ اِسپیدِ همچون برف نیست",
        "text": "تا آن نکتۀ کهنه که همچون درختی کهنه است . برگِ تازه برآورد و از گودالی که ریشه در آن است . صد نوع خوشه شکوفا سازد یعنی از اعماقِ کلمات ، صد نوع نکتۀ ناگشوده و بِکر ظاهر سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3357,
        "beyt": "دفعشان کرد و ، به سوی غزو تاخت * با دَغایان از دَغا نردی بباخت",
        "text": "تا آن کس که نسبت به سعد و نحسِ ستارگان نادان است . بداند که این دَور ، دَورِ تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3358,
        "beyt": "دفعِ آن علّت بباید کرد زود * که شِکر با آن ، حَدَث خواهد نمود",
        "text": "تا آن یارِ صالح و مرشد کامل ، از کلام ناصواب تو رُخ برنتابد . بنابراین بر تو لازم است که همواره و در هر لحظه در محضر او ساکت و خموش باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3359,
        "beyt": "دفعِ این کوری به دستِ خلق نیست * لیک اِکرامِ طبیبان از هُدی ست",
        "text": "تا اینکه آفتاب پیامبران دمید . یعنی آفتاب عالمتاب پیامبران ، مردمان را از هم جدا کرد . این آفتاب گفت : ای سکۀ تقلبی دور شو و ای سکۀ حقیقی پیش آی . یعنی صالحان را به خود فراخواند و طالحان را از خود راند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3360,
        "beyt": "دفعِ علّت کُن ، چو علّت خَو شود * هر حدیثی کهنه پیشت نَو شود",
        "text": "تا اینکه من خرِ خود را پیشِ هر کس که باشد پس بگیرم . و اگر هم نتوانستم خر را پس بگیرم . لااقل بهای آن را از ایشان بگیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3361,
        "beyt": "دل به دستم نیست همچون دیدِ چشم * ور نَه دل را سوزَمی این دَم به خشم",
        "text": "تا اینکه پیرزن برای فرزندانش ، آشی بپَزَد . در این وقت ، آن بازِ نژاده و زیبا را دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3362,
        "beyt": "دل نباشد تن ، چه داند گفت و گو ؟ * دل نجوید تن ، چه داند جُست و جو ؟",
        "text": "تا اینکه یاران شما از سرِ غیرت از شما پیوند وصال را نبرند . زیرا این تبه کاران بسان خارهایی هستند که با گُل های باطراوت دشمنی می ورزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3363,
        "beyt": "ده هزاران وام کردی از مِهان * خرج کردی بر فقیرانِ جهان",
        "text": "تا بر اثر این جستجو ، گوشتِ کباب شدۀ بچۀ خود را در هر جا یافت . یعنی وقتی خورندۀ بچۀ خود را پیدا کرد ، انتقام و قدرتِ خود را به او نشان دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3364,
        "beyt": "دو مَه و سه ماه ، مهمانش بُدی * بر دُکانِ او و ، بر خوانش بُدی",
        "text": "تا بر اثرِ این گریه ها ، قلبِ آنان به سویِ تو باز شود و میوه های معانی و اسرار ربّانی آنها از شدّتِ پختگی و رسیدگی از هم شکافته شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3365,
        "beyt": "دو کس از اَعیانِ آن دِه یافتند * در هلاکِ آن یکی بشتافتند",
        "text": "تا به حال چند مرتبه ، لنگی و بیچارگی تو بر طرف شده و تو از بندِ اندوه و آزار رهیده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3366,
        "beyt": "دود در حلقش شد و ، حلقش بخَست * از نهیبِ دودِ تلخ از خواب جَست",
        "text": "تا حقایق نهفته و اسرارِ پوشیده حضرت شاه وجود را به هر کسی نگویی و شهدِ گوارایِ معارف الهی را پیش هر آدم فرومایه ای نریزی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3367,
        "beyt": "دودِ مطبخ ، گَردِ آن پاکوفتن * ز اشتیاق و وَجد جان آشوفتن",
        "text": "تا در حضورِ پیامبر (ص) قسم ها یاد کنند ، زیرا سوگند همچو سِپَر است . از اینرو قسم های بسیار یاد کردن شیوۀ تباهکاران است . ( اَیمان = جمع یمین به معنی سوگند / جُنّة = سِپر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3368,
        "beyt": "دوزخ و جَنّت همه اجزایِ اوست * هر چه اندیشی تو ، او بالایِ اوست ؟",
        "text": "تا دلِ مردانِ الهی به درد و رنج دچار نشود . حق تعالی هیچ ملّتی را رسوا نمی کند . یعنی بر اثرِ نفرینِ آنان تباهکاران هلاک شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3369,
        "beyt": "دوستی ، تُخمِ دَمِ آخِر بُوَد * ترسم از وحشت که آن فاسد شود",
        "text": "تا رویت ماه رمضان را به فال نیک بگیرند . یکی از میان آن جمع به عمر گفت : اکنون هلال ماه نمایان شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3370,
        "beyt": "دَم دهد ، تا پوستت بیرون کشَد * وایِ او کز دشمنان ، اَفیون چَشَد",
        "text": "تا شخصِ غریب در آن مسجد برای خود ، احسان و سرپناهی پیدا کند و بر اثر این خیر خواهی ها ، امثالِ این مکان های خدمت فراهم شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3371,
        "beyt": "دَم دهد گوید تو را ، ای جان و دوست * تا چو قصّابی کشَد از دوست ، پوست",
        "text": "تا طلبکاران از آن حلوا بخورند و حداقل برای مدتی هر چند کوتاه به من با تلخی نگاه نکنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3372,
        "beyt": "دَه منادی گر ، بلند آوازیان * تُرک و کُرد و رومیان و تازیان",
        "text": "تا فضل و کرمِ الهی ، تو را بستاید . تا جایی که حتّی آسمان و آسمانیان نیز به مقام و مرتبۀ معنوی تو غبطه بخورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3373,
        "beyt": "دَورِ توست ، ایرا که موسیِ کلیم * آرزو می بُرد زین دَورت مُقیم",
        "text": "تا قبل از این بیت ، معنا به خر و صورت به پالان تشبیه شده بود . ولی از اینجا به بعد طبق روالِ متداول در متونِ عرفانی ، نَفسِ امّاره به خر تشبیه می شود . چنانکه حضرت مولانا می فرماید : نَفسِ امّاره تو که به مثابۀ خر است ، از فرمانِ خدای تعالی گریخته ، افسارش را به میخی ببند . تا کی این حیوان از بارِ تکلیف و طاعتِ حق می گریزد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3374,
        "beyt": "دُور بَر آن حکمتِ شومت زِ مَن * نطقِ تو شُو است بر اهلِ زَمَن",
        "text": "تا مبادا دچارِ گفتن «اگر» شوی و بگویی اگر این کار را می کردم و یا آن کار را می کردم . فلان نتیجه حاصل می آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3375,
        "beyt": "دِه مرو ، دِه مرد را احمق کُند * عقل را بی نور و ، بی رونق کند",
        "text": "تا مبادا دیگران ، اجناس کاروان را ارزان تر بخرند و بواسطۀ خرید آن اجناس ، سودِ بیشتری از ما ببرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3376,
        "beyt": "دِه چه باشد ، شیخِ واصل ناشده * دست در تقلید و ، حجّت در زده",
        "text": "تا مسجدِ ما از گام های تو ، فرخنده گردد . روزگارِ تو تا به روزِ رستاخیز ، شکوفا و خرّم باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3377,
        "beyt": "دید خود را سبز و سرخ فور و زرد * خویشتن را بر شغالان عرضه کرد",
        "text": "تا هم وزنِ کیسه ها سبک شود و هم بارِ شتر . عرب گفت : آفرین بر تو ای فرزانۀ لایق و آزاده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3378,
        "beyt": "دید ناگه باز را در دود و گرد * شَه بر او بگریست زار و ، نوحه کرد",
        "text": "تا هیچ کس به او چیزی نسیه نفروشد و هیچ کس به او پَشیزی قرض ندهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3379,
        "beyt": "دید پیلی سهمناکی می رسید * اوّلاََ آمد ، سویِ حارس دوید",
        "text": "تا هیچکس به کودک چیزی ندهد . آری ، نیروی تصرّف پیرانِ طریقت از این هم که گفتیم بیشتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3380,
        "beyt": "دیده آ ، بر دیگران ، نوحه گری * مدّتی بنشین و بر خود می گِری",
        "text": "تا وقتی که آن بیماری اخلاقی و روحی در تو وجود داشته باشد هر خوشی که به تو روی آورد ، به ناخوشی مبدّل می شود . فرضاََ اگر آبِ حیات به دست تو رسد به آتش تبدیل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3381,
        "beyt": "دیده و دل هست بَینَ اِصبَعَین * چون قلم در دستِ کاتب ای حسین",
        "text": "تا وقتی که آن صفات و خصوصیاتِ آنان در تو وجود دارد . تو در شمارِ آنانی . با این ملاحظه تو چگونه می توانی رستگار شوی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3382,
        "beyt": "دیده چون بی کیف ، هر با کیف را * دیده پیش از کان ، صحیح و زَیف را",
        "text": "تا وقتی که از ماسوی الله یعنی از غیر خدا در پیش چشم دلت حتی به اندازه یک تار مو باشد . گوهر گرانبها را مانند یک سنگِ بی ارزش می بینی . ( یشم = نوعی سنگ قیمتی ولی در اینجا مطلقا به معنی سنگ است که فاقد قیمت است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3383,
        "beyt": "دیدۀ تو چون دلم را دیده شد * شد دلِ نادیده ، غرقِ دیده شد",
        "text": "تا وقتی که انسان به صورت جنین در رَحِمِ مادر است از خون تغذیه می کند . همینطور وقتی که آدمی اسیرِ زهدان دنیا است به ناپاکی ها آلوده است .مؤمن از طعام های ناپاک اجتناب می کند و به طعام پاک می رسد . نیز مؤمن ، ناپاکی ها را به پاکی بَدَل کند . چنانکه جنین ، خونِ ناپاک را به نسوجِ پاک دگر سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3384,
        "beyt": "دیر یابد صوفی آز از روزگار * ز آن سبب صوفی بُوَد بسیار خوار",
        "text": "تا وقتی که این جسمِ مادّی خود را با غذاهای چرب و شیرین پرورش می دهی . هرگز نمی توانی روحت را قوی و نیرومند ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3385,
        "beyt": "ذرّه ها دیدم دهانشان جمله باز * گر بگویم خوردشان ، گردد دراز",
        "text": "تا وقتی که به مرحلۀ اطمینانِ روحی و معنوی نرسیده ای . خواهانِ شهرت و آوازه مباش . ابتدا بیمِ لغزش را از روحِ خود پاک کن و آنگاه خود را نمایان ساز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3386,
        "beyt": "ذکر ، با او همچو سبزه گُلخُن است * بر سرِ مَبرَز گُل است و ، سوسن است",
        "text": "تا وقتی که بی واسطه به دریای حقیقت نرسیده ای . از یاران جدا مشو . زیرا تا وقتی که قطرۀ باران به مروارید تبدیل نشده نباید صدف را ترک کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3387,
        "beyt": "ذکرِ حق پاک است ، چون پاکی رسید * رخت بر بندد ، برون آید پلید",
        "text": "تا کودکِ حلوا فروش گریه سر ندهد . دریای رحمتِ من به جوش و خروش در نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3388,
        "beyt": "ذکرِ حق کُن ، بانگِ غولان را بسوز * چشمِ نرگس را از این کرکس بدوز",
        "text": "تا کی زنبیل و کشکول به دست گیریم و گدایی کنیم ؟ تا کی باید صبر کرد و روزۀ سه روزه گرفت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3389,
        "beyt": "راست می فرمود آن بحرِ کرَم * بر شما من از شما مُشفِق ترم",
        "text": "تا یکماه این حماقت همراه اوست . از گیاه و علفِ بی مقدارِ روستا جز حماقت چیزی نصیب او نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3390,
        "beyt": "راست کُن اجزات را از راستان * سَر مَکش ای راست رُو ، ز آن آستان",
        "text": "تابیدن چراغِ خورشید که همواره روشن است . از فتیله و پنبه و روغن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3391,
        "beyt": "راستان را حاجتِ سوگند نیست * ز آنکه ایشان را دو چشمِ روشنی است",
        "text": "تباهکاران با لجاجت و سرسختی به مردان حق می گویند : ما طُعمۀ گرگِ حق و غضبِ الهی می شویم ولی از او پیروی نمی کنیم . ما هیزمِ آتش می شویم ولی زیرِ بارِ ننگ نمی رویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3392,
        "beyt": "راستی پیش آر ، یا خاموش کن * وانگهان رحمت ببین و ، نوش کن",
        "text": "تباهکاران حیله گر ( عالمان ظاهری ) آخرالزمان ، خود را از صاحبدلان پیشین برتر و بالاتر می دانند . ( زَوبَعان = جمع زَوبَعه و آن نامِ شیطانی است یا رئیسی از پریان )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3393,
        "beyt": "راهِ حِس ، راهِ خران است ای سوار * ای خران را تو مزاحم ، شرم دار",
        "text": "تحمّلِ شنیدنِ دو کلمه حرف را ندارد ، پس داد و فریاد راه می اندازد و حتّی نمی تواند یک جرعه آب بنوشد ، پس همه را بالا می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3394,
        "beyt": "راهِ مرگِ خلق ، ناپیدا رهی ست * در نظر نآید که آن بی جا رهی ست",
        "text": "ترس و عشق تو به منزلۀ کمندی است که الطافِ ما را صید می کند . در زیرِ هر یارب گفتنِ تو بسی لبّیکِ ما نهفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3395,
        "beyt": "رحمتم موقوفِ آن خوش گریه هاست * چون گریست ، از بحرِ رحمت ، موج خاست",
        "text": "ترکانِ آدمکُشِ غُز برای چپاول به یکی از روستاها وارد شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3396,
        "beyt": "رحمش آمد بر حکیم و عزم کرد * کِش بر اُشتر بر نشاند نیک مرد",
        "text": "تلخی کشیدن در راهِ وصال به محبوبان ، دلنشین است . و برخورد با خار برای رسیدن به گلستان گوارا و دل انگیز است . همینطور جفا کشیدن در راهِ معشوق ، گوارا و دلنشین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3397,
        "beyt": "رخت از حجره برون آورد او * تا به خَر بربندد آن همراه جو",
        "text": "تمام مردمِ جهان خواهان رسیدن به خوشی اند و به سبب خوشی دورغین دنیا ، در آتش رنج و محنت می سوزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3398,
        "beyt": "رخت مانده در زمین ، در راهِ خوف * تو پَیِ اُشتر دوان گشته به طَوف",
        "text": "تنزیه و تشبیه حقیقی حضرت حق را تنها کسانی قادرند رعایت کنند که از پوستِ فهم صوری و ادراک تخیّلی و بندِ اوهام رهیده و به مقام حقیقت (مغز) نائل شده باشند . [ هر که از سیطرۀ حواس ظاهری برهد و در بندِ عالم صورت گرفتار نماند قطعا می تواند حضرت حق را شهود کند . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 396 ) . حضرت حق تعالی جامع میان تنزیه و تشبیه است . نه تنزیه مطلق درست است که کار به تعطیل وصف او می رسد . در آیه 27 سوره روم آمده است . « و برای اوست مَثَلِ برترین در آسمانها و زمین » و تشبیه مطلق نیز صحیح نیست زیرا این امر سبب می شود که حق تعالی نظیر موجودات شود . در آیه 11 سوره شوری آمده است . « هیچ چیز مانند و مِثلِ خداوند نیست »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3399,
        "beyt": "رزقها را رزقها او می دهد * ز آنکه گندم بی غذایی چون زَهَد ؟",
        "text": "تنها به حق تعالی شاد شو و نه از غیر او ، زیرا در مَثَل ، حق تعالی مانندِ بهارِ سرسبز و زیباست و سایرین مانند دیماه (زمستان) سرد و خشک کننده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3400,
        "beyt": "رفت ، وز آخُر نکرد او هیچ یاد * خواب خرگوشی بِدآن صوفی بداد",
        "text": "تنها کسانی به این بادۀ الهی دل نبسته اند که از الطافِ الهی نومید و ناکام اند و همچنین منکرانِ حق ، در گورِ اجسامِ خود دفن شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3401,
        "beyt": "رفت خادم جانبِ اوباشِ چند * کرد بر اندرز صوفی ، ریش خند",
        "text": "تو ، بدان سبب از سپاسگزاری دین یکتا پرستی رخ برتافته ای که دین را از پدرت مُفت و مجانی بدست آورده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3402,
        "beyt": "رفتن یک منزلی بر بویِ ناف * بهتر از صد منزلِ گام و طواف",
        "text": "تو آدم کچل ( در اینجا یعنی کسی که فاقد فضل و کمال است ) از سرّ و حقیقتِ انبیاء چه اطلاعی داری که مانندِ عارفانِ حقیقت بین به طریقِ مثل حرف می زنی و یا مثلاََ زلف و رخسار را بصورت تمثیلی بیان می کنی ؟ ( کَل = به قرینه زلف در مصراع دوم به معنی کچل است ، مجازاََ به معنی بی برگ و نوا و فاقد سرمایه های روحیِ فضل و کمال و علم و معرفت است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3403,
        "beyt": "رقص ، آنجا کُن که خود را بشکنی * پنبه را از ریشِ شهوت بر کنی",
        "text": "تو از آنرو پرچم گناه برافراشته ای که طاعت و خدمتِ خود را شایستۀ قبول او پنداشته ای . [ طاعات و عبادات نیز گاه از شهوتِ نَفس سرچشمه می گیرد که بدان شهوت خفیّه گویند و بدان طاعات ، حجابِ نورانی اطلاق کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3404,
        "beyt": "رقص و جولان بر سَرِ میدان کُنند * رقص ، اندر خونِ خود مَردان کُنند",
        "text": "تو از آنرو که دچار بیماری حسدی . لذا همواره با خود می گویی : مگر من از فلانی کمترم که ستارۀ اقبالم هر روز کم فروغ تر می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3405,
        "beyt": "رنج معقولت شود محسوس و فاش * تا نگیری این اشارت را به لاش",
        "text": "تو از قربِ حق پنداری داری و آن را به این تشبیه می کنی که سازندۀ طَبَق از طَبَق دور نیست یعنی خالق از مخلوق دور نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3406,
        "beyt": "رنگ ها بینی بجز این رنگ ها * گوهران بینی بجای سنگ ها",
        "text": "تو از نظرِ ذهنی می دانی که این امر شرعاََ جایز است و آن امر ، جایز نیست . ولی خوب به این نکته دقت کن که خودِ تو ، فردی شایسته ای یا ناشایست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3407,
        "beyt": "ره نمایم ، همرهت باشم رفیق * من قلاووزم در این راهِ دقیق",
        "text": "تو ای ریاکار ، یکسره به عالمِ مادیّت و بشریت وابسته ای . بنابراین از جهانِ معنا دَم مزن زیرا تو هنوز به مرتبۀ مرگ اختیاری نرسیده ای . پس بیهوده تظاهر بدان مکن . ( شرح کبیر انقروی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 283 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3408,
        "beyt": "روح از انگور ، مَی را دیده است * روح از معدوم ، شَی را دیده است",
        "text": "تو این را از پدر و مادرت شنیده ای . یعنی نامِ شریفِ حضرت حق را مقلّدانه یاد گرفته ای و به همین سبب است که از حقیقتِ آن ، غافل مانده ای و بی خبرانه به آن تمسک می جویی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3409,
        "beyt": "روح با علم است و با عقل است یار * روح را با تازی و ترکی چه کار ؟",
        "text": "تو این مطلب را بدان که هر گاه نفسی با نفسِ فرومایه دیگر اشنایی پیدا کند . قطعاََ لحظه به لحظه از دوستی و کمال آنان کاسته می شود . بنابراین هر گاه دو نفر بر اساسِ هواهای نفسانی با یکدیگر طرحِ دوستی بریزند قهراََ نقاطِ مثبت شان رو به نقصان می نهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3410,
        "beyt": "روز ، روی از آفتابی سوختند * شب ز اختر ، راه می آویختند",
        "text": "تو با تظاهر به بیخویشی و مستی از بادۀ عشقِ الهی به دروغ می گویی . برو کنار که من مستم و تو را به جا نمی آورم . از من دور شو من عارفی بیخویش و مدهوشم . من به منزلۀ بهلولِ روستایم هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3411,
        "beyt": "روز شد ، خادم بیامد بامداد * زود پالان جُست ، بر پُشتش نهاد",
        "text": "تو با لبان خشک و عطشان به این طرف و آن طرف می دوی که شتر من کجاست ؟ ولی کاروان از تو دور شده و شب نیز نزدیک شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3412,
        "beyt": "روزها گر رفت گو رو باک نیست * تو بمان ای آنکه جز تو پاک نیست",
        "text": "تو باید این نکته را بدانی که این جهان ، جملگی خورنده و خورده شده است مگر آنان که به بقای حق باقی اند . اینان به حق روی می آورند و در درگاهِ الهی پذیرفته شده و مقبول اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3413,
        "beyt": "روزِ روشن ، هر که او جوید چراغ * عینِ جُستن ، کوریش دارد بلاغ",
        "text": "تو ببین در این صورت به چه کسی زیان وارد می شود ؟ سرانجام چه کسی از این دشمنی بدبخت می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3414,
        "beyt": "روزِ شَه در جست و جو بیگاه شد * سویِ آن کمپیر و آن خرگاه شد",
        "text": "تو برای چه خود را حیران و بیخویش نشان می دهی ؟ شراب که سهل است ، تو خونِ ما را نوشیده ای . ( خونِ رَز = شراب )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3415,
        "beyt": "روستایی بین که از بَد نیّتی * می کند بَعدَ الُّتَیا وَ الّتی",
        "text": "تو به اثر گُرز عزراییل نگاه کن ، اگر چه نتوانی چوب و آهن گُرزِ او را مشاهده کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3416,
        "beyt": "روستایی در تملّق شیوه کرد * تا که حَزمِ خواجه را کالیوه کرد",
        "text": "تو تا به حال دوستان و رفیقانِ بسیاری برگزیده ای که جملگی افرادی به ظاهر متشخّص و بزرگ بوده اند . اگر از تو سؤال کنم که : آن دوستان و رفیقان کجا هستند ؟ می گویی : رهسپارِ دیارِ عدم شده اند . و یا از تو بُریده و پِی کارِ خود رفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3417,
        "beyt": "روستایی شد در آخُر سویِ گاو * گاو را می جُست شب آن کنجکاو",
        "text": "تو جبراییلی را به ستونی بسته ای ، یعنی روحِ لطیف را به ستونِ جسم بسته ای . و صد جای پَر و بال او را زخم کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3418,
        "beyt": "روستایی چون سویِ شهر آمدی * خَرگه اندر کویِ آن شهری زدی",
        "text": "تو حقیقتِ وحدتِ وجود را نمی توانی از طریق قیاس و استدلالِ نظری دریابی . پس ای که بویی از معرفت نبرده ای . به طاعت و بندگی سرگرم شو و کمتر یاوه گویی کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3419,
        "beyt": "روستایی گاو در آخُر ببست * شیر ، گاوش خورد ، بر جایش نشست",
        "text": "تو خود را در ادّعا منصورِ حلاج نشان می دهی . در حالی که اخگرِ سوزانِ الحاد و بَدنهادی را در پنبه زارِ دین و ایمانِ مردم می افکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3420,
        "beyt": "روشنیی کو حیاتِ اوّل است * رنجِ جان و فتنۀ این اَحوَل است",
        "text": "تو خود را ظاهراََ عاشقِ حق نشان می دهی در حالی که با شیطانِ سیاهکار عشق بازی می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3421,
        "beyt": "روی ها باشد که دیوان چون مگس * بر سرش بنشسته باشد چون حَرَس",
        "text": "تو خود فرمودی که خدا را یاد کن ، زیرا حقِ من و حکم و فرمانِ من کهنه و فانی نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3422,
        "beyt": "روی پنهان می کند زیشان به روز * تا سویِ باغش بنگشایند پوز",
        "text": "تو در این میان چنان بی یار و یاور مانده ای که گویی آتشی باقی مانده از یک کاروانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3423,
        "beyt": "رویِ صحرا هست هموار و فراخ * هر قدم دامی است ، کم ران اُوستاخ",
        "text": "تو در حکمِ تقدیر الهی ، کمتر فضولی و گستاخی کن . چرا که در تقدیرِ الهی ، جسمِ خر با گوشِ او تناسب دارد . [ امّا بیت موردِ استشهادِ مولانا در حدیقه اینست :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3424,
        "beyt": "رَو ، مکُن زشتی که نیکی های ما * زشت آید پیشِ آن زیبایِ ما",
        "text": "تو در زندان و تنگنای رَحِم و در میان ناپاکی ها و رنجها از خون تغذیه می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3425,
        "beyt": "رَو ، که نشناسم تو را ، از من بِجِه * عارفِ بی خویشم و بُهلولِ دِه",
        "text": "تو در سه تاریکی بادِ خر را می شناسی ؟ چگونه ای گُستاخِ نادان مرا نمی شناسی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3426,
        "beyt": "رَو بجو یارِ خدایی را تو زود * چون چنان کردی ، خدا یارِ تو بود",
        "text": "تو در نجومِ احکامی ، طالعِ همۀ ستارگان سعد و نحس را خوب می دانی امّا این را نمی دانی که خودت سعدی و یا ناپاک (منحوس) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3427,
        "beyt": "رَو نُعَمّرهُ نُنَکّسهُ بخوان * دل طلب کُن ، دل منه بر استخوان",
        "text": "تو دعا را محکم بگیر و به درگاهِ الهی ناله کن تا سرانجام آن دعا ، تو را از دستِ غولِ راهزن رهایی دهد . [ می شُخول = نالیدن ، فریاد زدن / غول = نَفسِ امّاره و یا مدّعیان ارشاد ، شرح بیت 643 دفتر سوم / خوارزمی گوید : زیرا که دعای هر حزین به آمینِ اجابتِ رب العالمین قرین است و لطفِ شِکربار او و ملقّنِ دعاهای شیرین و شعف هر بنده در دعا نتیجۀ آن و تلقین ( جواهرالاسرار ، دفتر سوم ، ص 503 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3428,
        "beyt": "رُستم ارچه با سَر و سِبلَت بُوَد * دامِ پاگیرش یقین شهوت بُوَد",
        "text": "تو را افسون می کند و «جان» و «دوست» خطاب می کند تا مانند قصّاب ، پوست از دوست (گوسفند و نظایر آن) بر کنَد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3429,
        "beyt": "رُو اَشدّاهُ عَلَی الکُفّار باش * خاک بر دلداریِ اغیار پاش",
        "text": "تو را به خدا ، فرزندانت را نیز بیاور ، زیرا که هم اکنون فصلِ گل و بهار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3430,
        "beyt": "رُو به شهری کرد و گفت : ای خواجه تو * هیچ می نآیی سویِ دِه ، فُرجه جُو ؟",
        "text": "تو فریاد می زنی : آهای مسلمانان ، چه کسی شتری دیده است ؟ این شتر صبح از آخور بیرون آمده و گریخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3431,
        "beyt": "رُو به هستی داشت فرعونِ عَنود * لاجَرم از کارگاهش دور بود",
        "text": "تو قیاس کن که مستی انسان های فرشته خو و صاحبانِ ارواحِ پاک ( اولیاء الله ) از تجلّیاتِ الهی چه مستی ها و خوشی هایی می کنند . یعنی خوشی احوالِ روحانی به وصف در نمی گنجد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3432,
        "beyt": "رُو بگرداند چو بیند زخم ها * رفتنِ او بشکند پُشتِ تو را",
        "text": "تو قیمتِ هر کالایی را می دانی که چیست ولیکن قیمتِ خودت را نمی دانی . بنابراین تو دچارِ حماقتی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3433,
        "beyt": "ز آدمی که بود بی مثل و نَدید * دیدۀ ابلیس جز طینی ندید",
        "text": "تو لحظه به لحظه در حالِ جان کندن هستی . پس به هنگامِ جان کندن های لحظه به لحظه خود مواظب ایمانِ خود باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3434,
        "beyt": "ز آن سبب فرمود یزدان : وَالضُحی * وَالضّحی نورِ ضمیرِ مصطفی",
        "text": "تو موجودی مکانی هستی . یعنی مقیّد به مادیات هستی . در حالی که اصلِ تو در لامکان است . دکّانِ محسوس را ببند و دکانِ معنا را بگشا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3435,
        "beyt": "ز آن همی خوردند چون از صیدِ شیر * هر یکی از خوردنش چون پیل سیر",
        "text": "تو می خوابی و بوی ناگوارِ حرامخواریت به آسمان سبز رنگ می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3436,
        "beyt": "ز آنکه آن تقلیدِ صوفی از طَمَع * عقلِ او بربست از نورِ لُمَع",
        "text": "تو نسبت به هر موجودی که عشق می ورزی بدان که صفتی از صفاتِ خدا ، آن موجود را آراسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3437,
        "beyt": "ز آنکه ایشان در فراقِ فانی اند * غافل از لعلِ بقایِ کانی اند",
        "text": "تو نمی توانی این حال را ببینی ولی برگ درختان بر روی شاخساران برای آنان دست می زنند تا گوشهای باطنی آن را بشنوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3438,
        "beyt": "ز آنکه بر بانگِ دُهُل در سالِ تنگ * جُمعه را کردند باطل بی درنگ",
        "text": "تو نمی توانی دست افشانی برگ ها را تماشا کنی زیرا برای این کار باید گوشِ دل داشت نه گوشِ ظاهری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3439,
        "beyt": "ز آنکه بر دل ، نقشِ تقلید است بند * رَو به آبِ چشم ، بَندش را بِرَند",
        "text": "تو نگاه کن به آدمِ زنده ای که اکنون در این دنیا ، جامه های حریرین و فاخر بر تن می کند . آیا این جامه بر هوش و عقلِ او می افزاید ؟ مسلماََ هیچ بر هوش و فکرِ آدمی نمی افزاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3440,
        "beyt": "ز آنکه تقلید ، آفتِ هر نیکو است * کَه بُوَد تقلید ، اگر کوهِ قوی است",
        "text": "تو نیز ای بی وفا ، تا به حال چندین بار این موضوع را امتحان کرده ای . بر اثرِ نَفَسِ گرمِ امیرانِ دین و ایمان (اولیاء الله) از گرفتاری های فراوانِ خود رهیده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3441,
        "beyt": "ز آنکه در چشمت خیالِ کُفرِ اوست * و آن خیالِ مومنی در چشمِ دوست",
        "text": "تو هبوط نکردی تا مایۀ عبرتِ او شوی بلکه او زَهرِ قهر را نوشید و تو شیرینی لطفِ حق را بخور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3442,
        "beyt": "ز آنکه دل ننهاد بر جُور و جفاش * جانش خو گر بود با لطف و وفاش",
        "text": "تو هر چند اصولِ دین را می دانی ولی این علم کافی نیست . بلکه باید به اصل و گوهرت نیز با دقت بنگری که آیا آن ، درست است یا نه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3443,
        "beyt": "ز آنکه فرزین بندها داند بسی * که بگیرد در گلویت چون خَسی",
        "text": "تو هر چه در بارۀ او اندیشه کنی به نیستی و فنا می رود و آن کسی که در حیطۀ فکرِ آدمیان در نمی آید ، آن خداوند تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3444,
        "beyt": "ز آنکه نَفسش گِردِ علّت می تند * معرفت را زود فاسد می کند",
        "text": "تو وقتی سنگ را از گوهر باز می شناسی که از منزل خیالت به کلی کذشته باشی . یعنی وقتی می توانی ، حق و باطل را از هم تمیز دهی که دیگر در دام خیالات اسیر نباشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3445,
        "beyt": "ز آنکه نیمِ او به عیبستان بُده ست * و آن دگر نیمش ز غیبستان بُده ست",
        "text": "تو پیشِ روح ، گوسالۀ بریان می گذاری ؟ یعنی لذایذ دنیوی و طعامِ نفسانی به او می دهی . و کاهی نیز او را به کاهدانِ دنیا می کشانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3446,
        "beyt": "ز آنکه هفتصد پرده دارد نورِ حق * پرده های نور دان ، چندین طبق",
        "text": "تو چنان رفتار کن ، که دهانِ مردم ، روز و شب تو را دعا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3447,
        "beyt": "ز آنکه پستان شد حجابِ آن ضعیف * از هزاران نعمت و خوان و رَغیف",
        "text": "تو که نادان و احمقی به سبب کم دانش بودن و همّتِ اندک و پستی زمین گیر شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3448,
        "beyt": "ز آنکه کس را از خدا عاری نبود * حاسدِ حق هیچ دَیّاری نبود",
        "text": "تو که چشم داری ، دنبال خَر بُرو که گریخته است . ای پالان پرست ، تا کی می خواهی پالان بدوزی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3449,
        "beyt": "ز آنکه یک نوشت دهد با نیش ها * که بکارد در تو نوشَش ریش ها",
        "text": "تو کیمیایی داری که مس های جهان را بدان وسیله به زَرِ ناب مبدّل می سازی . و عقل و علمِ تو بسانِ جواهری انباشته و متراکم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3450,
        "beyt": "ز ابرِ گریان ، شاخ ، سبز و تر شود * ز آنکه شمع از گریه ، روشن تر شود",
        "text": "تو گاهی خورشید می شوی . یعنی مانند خورشید با انوار الهی و اسرار ربانی ، همه مردم را منور می کنی و از آنرو که بر امواج حقایق ، محیطی گاهی نیز دریا می شوی و گاهی در کمال رسوخ و ثبات ، کوه قاف می شوی . به اعتبار اینکه بر حقایق عالم احاطه می کنی . و گاهی نیز عنقا می شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3451,
        "beyt": "زآنکه با عقلی چو عقلی جُفت شد * مانعِ بَد فعلی و بَد گفت شد",
        "text": "تو گوشتِ بندگانِ خدا را می خوری ، پشتِ سرِ آنان بَد می گویی . بدان که کیفرِ این کارِ ناپسند را خواهی دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3452,
        "beyt": "زآنکه بی گلزار ، بلبل ، خامش است * غیبتِ خورشید ، بیداری کُش است",
        "text": "تو گویی در زمستان ، کوزه هایی از برف درست می کنی . وقتی آب به این ظروف برفی برسد کی دوام پیدا می کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3453,
        "beyt": "زآنکه روزست آینۀ تعریفِ او * تا ببیند اشرفی ، تشریفِ او",
        "text": "توانگرِ صاحب حالی که از حالِ شیخ با خبر بود . برای او پیشکشی فرستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3454,
        "beyt": "زآنکه سُرمۀ نیستی در می کَشَد * باده از تصویرِ شیطان می چشد",
        "text": "توشۀ ایمان در زندان دنیا اندک است و هر کس هم که مایه ای از ایمان دارد مورد تهدید این سگ است . یعنی شیطان درنده خو و مهاجم همواره در حال ربودن ایمان آدمیان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3455,
        "beyt": "زادِ دانشمند ، آثار قَلَم * زادِ صوفی چیست ؟ آثارِ قَدَم",
        "text": "جارچی ها ندا دادند که ای مردم ، آگاه باشید و آگاه باشید . با او کمتر معامله کنید و کمتر با او طرف شوید . چنانکه اگر برای شما گاوی آورد ، آن را محکم ببندید . [ گاو آوردن = کنایه از سبک دستی در امرِ دزدی و فریبکاری و حیله سازی است . و این مبتنی بر یک ضرب المثل قدیمی است . « فلان کس اگر تو را گاو آورد . گره محکم کُن تا باز ندزدد » اصل ماجرا این است :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3456,
        "beyt": "زاهدی را گفت یاری : در عمل * کم گِری تا چشم را نآید خَلَل",
        "text": "جارچیان این ندا را از بامداد تا شامگاه گفتند . ولی بر صاحبِ شتر هیچگونه اثری ننهاد زیرا که او انباشته از طَمَع بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3457,
        "beyt": "زر اگر پنجاه ، اگر شصتت دهد * ماهیا ، او گوشت در شَستَت دهد",
        "text": "جامۀ فاخرِ طاووس از آسمان عطا می شود . کی می تانی با رنگ و ریا و ادّعا به آن جامۀ فاخر دست یابی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3458,
        "beyt": "زر ز رویِ قلب ، در کان می رود * سویِ آن کان رَو تو هم ، کآن می رود",
        "text": "جایگاه و قرارگاهِ او آستانۀ آن خانه می شود ، و رفتن به آستانۀ خانۀ دیگر را ناسپاسی و بی وفایی می شمارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3459,
        "beyt": "زر گمان بُردند بسته در گِرِه * می شتابیدند مغروران به دِه",
        "text": "جایی برقص و شادی کن که خودی و انانیّتِ خود را بشکنی و پنبه را از روی زخمِ شهواتِ خود برداری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3460,
        "beyt": "زشتی ات پیدا شد و ، رسوایی ات * سرنگون افتادی از بالایی ات",
        "text": "جسم اولیاء الله نیز با نور الهی سرشته شده بطوریکه حتی بر روح و فرشتگان نیز سبقت گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3461,
        "beyt": "زندگیِ تن ، مجو از عیسی ات * کامِ فرعونی مخواه از موسی ات",
        "text": "جسمی که از خاک است بر اثر عشق الهی بر اوج افلاک و آسمانها رفت و کوه به رقص و رفتار آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3462,
        "beyt": "زودشان دریاب و استغفار کُن * همچو ابری ، گریه هایِ زار کُن",
        "text": "جلو هر حمام و بازاری که مرکزِ تجمع بود . مردم به شکل و قیافۀ او خوب می نگریستند و نشانه های او را به خاطر می سپردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3463,
        "beyt": "زَهره ، نَه کس را که لقمۀ نان خورد * ز آنکه آن لقمه رُبا گاوش بَرَد",
        "text": "جمعی از ظاهربینان گفتند : ای پیامبر ، اینک که آغازِ کارِ اسلام است . چنین خطایی پسندیده نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3464,
        "beyt": "زَوبَعانِ زیرکِ آخِر زمان * بر فزوده خویش بر پیشینیان",
        "text": "جمعیتِ دَه شهر در آنجا جمع شده بودند ولی همۀ آنان عبارت بودند از سه نفر ناپاک . ( ناشُسته رُو = ناپاک ، آلوده ، فاسد الاخلاق )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3465,
        "beyt": "زین حراره پای کوبان تا سَحَر * کف زنان ، خر رفت و خر رفت ای پسر",
        "text": "جهنم و بهشت همه اجزایی از حقیقتِ انسان کامل به شمار می آید . حقیقت و مقامِ او از حیطۀ اندیشۀ تو خارج است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3466,
        "beyt": "زین رَوِش بر اوجِ اَنور می روی * ای برادر گر بر آذر می روی",
        "text": "جونکه مومنان آینۀ یکدیگرند . پس روی یارِ صالح و مرشد کامل از هر گونه آلودگی پاک است و به همین دلیل است که چگونگی باطن تو را به تو نشان می دهد . ( توضیحات بیشتر در شرح بیت 1328 دفتر اول آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3467,
        "beyt": "زین سبب عیسی بدان همراهِ خَود * در نیاموزید آن اسمِ صَمَد",
        "text": "جَنین با زبان حال می گوید : نخیر ، این که بیرون از رَحِم نیز جهانی وجود دارد ناممکن و فریبنده و گمراه کننده است . زیرا قوۀ واهمۀ نابینا از چیزهایی که ندیده تصوّرِ صحیحی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3468,
        "beyt": "زین سفر چون بازگردم آنگهان * سویِ آن مسجد روان گردم روان",
        "text": "جَنین براثرِ طمع بستن به غذای خون ، نتوانست توصیفاتی را که در بارۀ این جهان به او گفته اند بپذیرد . زیرا او به جز خون غذایی نمی شناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3469,
        "beyt": "زین سپس ، بِستان تو آب از آسمان * چون ندیدی تو وفا در ناودان",
        "text": "جَنین به اقتضای حال و هوای خود ، این سخنان را انکار می کند و از این پیام رُخ برمی تابد و نمی پذیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3470,
        "beyt": "زین شکنجه و امتحان ،  آن مبتلا * می کند از تو شکایت با خدا",
        "text": "حال بگو ببینم صدای غولِ باطن یعنی نَفسِ امّاره چگونه است ؟ آن صدا این است . مال می خواهم ، جاه می خواهم و جلال و حشمت ظاهری نیز می خواهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3471,
        "beyt": "زین طلب بنده به کویِ تو رسید * درد ، مریم را به خرمابُن کشید",
        "text": "حال که دوستی ها اینگونه است . دوراندیشی و احتیاط اقتضاء می کند که بَد گمان باشی . تا بدین وسیله از آفت ها و ناگواری ها و بَدی ها جانِ سالم بدر بَری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3472,
        "beyt": "زین چنین قحطِ سه ساله داد داد * ظِلِ مولانا ابد پاینده باد",
        "text": "حالا که چشمِ بصیرت نداری دستِ کم عصای احتیاط و استدلال را راهنمای خود کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3473,
        "beyt": "زین کمین ، بی صبر و حَزمی کس نَجَست * حَزم را خود ، صبر آمد پا و دست",
        "text": "حامی و پشتیبانِ همۀ آنان ، محافظت های من است یعنی من ( حق تعالی ) از همۀ اولیاء و انسان های کامل حمایت می کنم زیرا مانند این است که ایشان جزیی از وجود من هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3474,
        "beyt": "ساختی خود را جُنَید و بایزید * رَو که نشناسم تبر را از کلید",
        "text": "حتّی کافران نیز تابِ جدایی و دوری تو را ندارند . پس می گویند : ای کاش ، خاک بودم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3475,
        "beyt": "ساعتی آن جایگه ، تشریف دِه * تزکیۀ ما کُن ، ز ما تعریف دِه",
        "text": "حتی به اندازه کاهی ، نصیب و قسمت ندارد . ولی آزمندی و حرصش مانند کوه ، سترگ و عظیم است . او در نزدِ حق آبرویی ندارد . ولی ثروت و اموالِ بیشماری به دست آورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3476,
        "beyt": "ساعدِ شَه ، مَسکَنِ این باز باد * تا ابد بر خلق ، این در ، باز باد",
        "text": "حتی سنگ و کُلوخ هم این سخن را شنید که این تباهکار تهیدست است تهیدست . [ قَلتَبان = بی غیرت ، بی حیثیت ( فرهنگ نفیسی ، ج 4 ، ص 2697 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3477,
        "beyt": "سال ها ابلیس ، نیکو نام زیست * گشت رسوا ، بین که او را نام چیست",
        "text": "حتی ناله سگ ، معلولِ جذبۀ الهی است زیرا هر کس که به سوی حق می گراید و مجذوبِ او می شود ، گرفتار مزاحم و آزار دهنده ای می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3478,
        "beyt": "سال ها گوید خدا آن نان خواه * همچو خر ، مُصحَف کشَد از بهرِ کاه",
        "text": "حتی کوه های جامد نیز بر اثر استماع کلام حق و یا تجلّی او ، به خون مبدّل می شوند و حیات پیدا می کنند و دوباره به مرتبۀ جماد باز می گردند . ولی تو این خون شدن و تحوّلِ جوهری را نمی بینی زیرا از نظرِ باطنی ، کور و مطرودی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3479,
        "beyt": "سالِ دیگر گر توانم وارهید * از مهمّات ، آن طرف خواهم دوید",
        "text": "حتی یک جواب از بارگاه الهی به تو نرسیده ، آخر چقدر با سماجت و پُر رویی خدا را یاد می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3480,
        "beyt": "سر من از ناله من دور نیست * لیک چشم و گوش را آن نور نیست",
        "text": "حرص و آزمندی مانع شد از اینکه به این سخنِ حق یقین کنید . منم روزی دهنده و بهترین روزی دهنده . ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3481,
        "beyt": "سرنگون می افتد از بامِ سرا * تا زیانی کرده باشد خواجه را",
        "text": "حرفِ زیادی را بفروش یعنی اینقدر فضولی نکن و در عوض ، ایثارِ جان و ترک مقام و بذلِ مال را خریداری کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3482,
        "beyt": "سعدها و نحس ها دانسته یی * ننگری تو سَعدی یا ناشُسته یی",
        "text": "حس ظاهری تو مانند خفاش است که شتابان به جایی می رود که خورشید نباشد . ولی حس باطنی تو شتابان به سویی می رود که خورشید حقیقت تابان است . [ در این بیت مقایسه ای است بین حس مادی و حس معنوی . حس مادی مانند خفاش همیشه روی به تاریکی ها دارد و حس معنوی همواره به سوی روشنی ها می گراید . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 390 )  . اکبرآبادی گوید : حس خفاش ، حسِ جسمانی است و مغرب ، عبارت از جسم که آفتاب حقیقت در آن مخفی و محتجب گشته است و حسِ دُرپاش ، حسِ روحانی و مشرق عبارت از روح که آفتاب ذات در آنجا عیان و تابان است . حاصل آنکه حواس جسمانی جز بدن نمی بیند و به جز شغل بدن نمی پردازد و کار حواس روحانی ، مشاهده خورشید حقیقت است و جویای نورِ اویند . ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 8 ) توضیحات بیشتر حواس ظاهری و باطنی در شرح ابیات 303 تا 312 دفتر اول آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3483,
        "beyt": "سغبۀ صورت شد آن خواجۀ سلیم * که به دِه می شد به گفتارِ سَقیم",
        "text": "حسد نیز به نوبۀ خود نقص و عیبی به شمار می آید . بلکه می توان گفت که حسد از همۀ معایب و نقص ها قبیح تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3484,
        "beyt": "سقفِ گردون کو چنین دائم بُوَد * نه از طناب و اُستُنی قائم بُوَد",
        "text": "حضرت آدم (ع) از آنرو که انسان کامل بود . حکم مردمک چشم حضرت حق را داشت . به همین دلیل ، لغزشی که مرتکب شد . هر چند کوچک بود ولی نسبت به مقام او بسی بزرگ می نمود . این درست بدان ماند که مویی خُرد و ناچیز در چشمی بروید . مسلما همین موی بی مقدار می تواند چشم را از کار بیندازد و همچون کوهی عظیم ، جلوی دید آدمی را بگیرد و مانع از دیدن او شود . توضیح بیشتر در شرح بیت 1 و 1679 دفتر اول آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3485,
        "beyt": "سنگ هاش اندر حَدَث جایِ تباه * می دمید از سنگ ها دودِ سیاه",
        "text": "حضرت آدم (ع) که از حیثِ فضل و کمال ، نظیر و همتایی نداشت . در نظرِ ابلیس گِلی بیش نبود . چون فقط به کالبدِ خاکی اش نگریست نه به روحِ پُر شکوه او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3486,
        "beyt": "سنگ هایِ امتحان را نیز پیش * امتحان ها هست در احوالِ خویش",
        "text": "حضرت حق به رزق و روزی موجودات نیز روزی می دهد . زیرا گندم چگونه می تواند بدون رزق و روزی حق تعالی نشو و نما کند . [ زَهَد = نشو نما کند ( شرح اسرار ، ص 189 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3487,
        "beyt": "سهو باشد ظنّ ها را گاه گاه * این چه ظن است ، این که کور آمد ز راه ؟",
        "text": "حضرت حق تعالی ، نسبت به خوی وفاداری ، فخر و مباهات کرده و فرموده است : چه کسی به جُز ما ، در عهد و پیمان وفادارتر است . [ اشاره است به قسمتی از آیه 111 سورۀ توبه « … و کیست وفادارتر از خدا به عهد و پیمان خویش ؟ بدین خرید و فروخت خود شادمانی کنید و آن رستگاری سترگی است »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3488,
        "beyt": "سو به سو و کو به کو می تاختند * تا همه شهرش عیان بشناختند",
        "text": "حضرت حق تعالی بدهیِ شیخ را از هر کجاکه بود ادا می کرد . زیرا حق تعالی ، برای دوستش حضرت ابراهیم (ع) ، ریگ را به آرد تبدیل کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3489,
        "beyt": "سوی طاووسی اگر پیدا شوی * عاجزی از جلوه و ، رسوا شوی",
        "text": "حضرت حق تعالی برای آسایش و رفاه آنان از چپ و راست ، مِلک و بوستان و مرغزار به آنان عطا فرموده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3490,
        "beyt": "سویِ خود ، اَعمی شدم از حق بصیر * بس مُعافم از قلیل و از کثیر",
        "text": "حضرت حق تعالی به طریق الهام به من گفت : اگر چه آن دینار کم است . ولی بدست آوردن آن منوط به گریستن کودک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3491,
        "beyt": "سویِ دامِ آن تملّق ، شادمان * همچو مرغی ، سویِ دانۀ امتحان",
        "text": "حضرت حق تعالی به قومِ سبا ، صدها هزار کاخ و کوشک باغ داد و آنان را در راحتی و عیش فرو بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3492,
        "beyt": "سویِ شام است این نشان و ، این خَبَر * در َهِ قُدسش ببینی در گُذر",
        "text": "حضرت حق تعالی فرمود : ای پیامبر ، غَدر و نیرنگِ آنان را آشکارا بازگو کن . و اگر به خاطر افشای حیله و نیرنگِ آنان ، کار به پیکار هم که بکشد ، باکی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3493,
        "beyt": "سویِ فارِس رَو ، مرو سویِ غُبار * ور نه بر تو کوبد آن مکرِ سوار",
        "text": "حضرت حق تعالی گاه با وحدت مطلق بر قلب مشبّهان تجلّی می کند و آنان را موحد می سازد و گاه به صورت مظاهر و صُور تجلّی می کند و موحدان را دچار گمراهی و سرگشتگی می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3494,
        "beyt": "سویِ قاضی شد وکیلِ با نمک * گفت با قاضی : شکایت یک به یک",
        "text": "حضرت حق گفت : ای موسی آن دور را برای این نشانت دادم و آن راهِ خلوت را بدان سبب برای تو گشودم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3495,
        "beyt": "سویِ لطفِ بی وفایان خود مرو * کآن پُلِ ویران بُوَد ، نیکو شنو",
        "text": "حضرت خِضر (ع) از قولِ حق تعالی گفت : آن الله گفتن تو همان لبّیک ماست . و آن درد و سوز و نیازت پیکی از ما به سوی توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3496,
        "beyt": "سَر ببخشد ، شکر خواهد سجده یی * پا ببخشد ، شکر خواهد قعده یی",
        "text": "حضرت خِضر (ع) به آن درویش گفت : چرا از ذکرِ حق فرومانده ای ؟ چرا از ذکرِ حق پشیمانی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3497,
        "beyt": "سَر بریدن واجب آید مرغ را * کو بغیرِ وقت جنبانَد دَرا",
        "text": "حضرت عیس (ع) با شگفتی به حق تعالی عرضه داشت . ای پروردگارم ، این دیپر چه اسراری است ؟ دلیل میل و خواهش این نادان نسبت به کارِ پُر رنج و تَعَب چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3498,
        "beyt": "سَر به سَر گوش است و چشم است این نَبی * تازه زُو ما مُرضِع است او ، ما صَبی",
        "text": "حضرت عیسی (ع) به آن نادان گفت : ساکت شو که این کار ، کارِ تو نیست . تو دارای این دَمِ مسیحایی و گفتار حق نیستی که بتوانی چنین کاری کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3499,
        "beyt": "سَر ز شُکرِ دین ، از آن برتافتی * کز پدر ، میراثِ مُفتَش یافتی",
        "text": "حضرت عیسی (ع) به خاطر تقاضای آن جوان ، نامِ شریف حق را بر استخوان خواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3500,
        "beyt": "سَر نهد بر پای تو ، قصّاب وار * دَم دهد تا خونت ریزد زارِ زار",
        "text": "حضرت عیسی (ع) گفت : پس چرا خونِ این مرد را نخوردی ؟ شیر پاسخ داد : در قسمتم مقدّر نشده بود که این رزق و روزی را بخورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3501,
        "beyt": "سَر کشَد گوشِ محمّد در سُخُن * کش ، بگوید در نُبی حق هُو اُذُن",
        "text": "حضرت محمد (ص) در دنیا چند بت شکست تا مردم جهان به حق گرویدند و خداپرست شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3502,
        "beyt": "سَلّه بر سر ، در درختستان شان * پُر شدی ناخواست از میوه فشان",
        "text": "حضرت محمد (ص) رازِ کلامِ حق تعالی را در می یابد زیرا که حق تعالی در قرآن کریم ، او را « گوش » خوانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3503,
        "beyt": "سُخرۀ حَس اند اهلِ اعتزال * خویش را سنّی نمایند از ضَلال",
        "text": "حضرت موسی (ع) ادامه می دهد : بار الها ، موسای خود را در میانِ این دریاها غوطه ور ساز . و او را از میانِ دوره حضرت محمد (ص) بیرون بیاور و ظاهرش ساز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3504,
        "beyt": "سِرّ این آن بود کز حق خواستم * لاجرم بنمود راهِ راستم",
        "text": "حضرت موسی (ع) از درخت ، ندای «منم خداوند» را می شنید و همراهِ آن کلام ، انواری پدیدار می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3505,
        "beyt": "سِرِّ مِهرِ ما شنیدستند خلق * شرم دارد رُو چو نعمت خورد حَلق",
        "text": "حضرت موسی (ع) گفت : پروردگارا ، دور حضرت محمد (ص) چه دورِ رحمتِ عجیب و سعادت شگفت انگیزی است ؟ آن دور از رحمت گذشته است بلکه آن دورِ شهود است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3506,
        "beyt": "سگ ، وظیفۀ خود بجا می آورد * مه ، وظیفۀ خود به رُخ می گسترد",
        "text": "حضرت موسی و هارون مانند طاووسان بودند که با جلوه گری خود بال و پَرشان را به سر و روی تو زدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3507,
        "beyt": "سگ نِه ای ، بر استخوان چُون عاشقی ؟ * دیوچه وار از چه بر خون عاشقی ؟",
        "text": "حضرت مولانا از داستان اصحابِ ضَروان در تبیین احوالِ اهلِ ایمان استفاده می کند و می فرماید : اینک گوشِ جانِ خود را از غبارِ غفلت پاک کن و نالۀ فراق آن بینوایان اندوهگین را بشنو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3508,
        "beyt": "سگ کُلیچه کوفتی در زیر پا * تُخمه بودی گرگِ صحرا از نوا",
        "text": "حضرت مولانا به اینجا که می رسد به سالکانِ طریق و طالبان ارشاد چنین اندرز می دهد : تو نیز مانند من از مستی شهوت دست بردار و مستی شهوت را در شترِ نَر تماشا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3509,
        "beyt": "سیب و آبی خامیی دارد خفیف * نه چو آهن ، تابشی خواهد لطیف",
        "text": "حضرت پیامبر (ص) فرمود : در بازارها دو فرشته اینگونه دعا می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3510,
        "beyt": "سیر چشمان را گدا پنداشتن * از حسدشان خفته دشمن داشتن",
        "text": "حضرت پیامبر (ص) فرمود : هر آن کس که در قلب و درونش صبر نباشد . حق تعالی به او ایمان نداده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3511,
        "beyt": "سیر گشته از دِه و از روستا * وز شِکرریزِ چنان نااوستا",
        "text": "حضرتِ حق به آن روحی که اهلِ وصال است می گوید : ای روح پاک ، آری همینطور است . تو واقعاََ عاشقِ منی . ولی از من خوب بشنو و شکیبا باش که شکیبایی بهتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3512,
        "beyt": "سیزده پیغمبر آنجا آمدند * گمرهان را جمله رهبر می شدند",
        "text": "حضرتِ عیسی (ع) به شیر گفت : چرا اینقدر زود او را در هم کوبیدی ؟ شیر پاسخ داد : زیرا که تو به دستِ او خشمگین و پریشان حال شدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3513,
        "beyt": "سینه خواهم شرحه شرحه از فراق * تا بگویم شرح درد اشتیاق",
        "text": "حضّارِ مجلس از تعجب به خنده افتادند و در عینِ حال نسبت به آن مردِ لاف زن دلسوزی و مهربانی کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3514,
        "beyt": "شاخِ خشک از قربتِ آن آفتاب * غیر زوتر خشک گشتن ، گو : بیاب",
        "text": "حق تعالی ، تیرگی های اعمالِ زشت را به صفای اعمالِ صالح مبدّل می کند و ستمکاری های تو را وفاداری تلقّی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3515,
        "beyt": "شاخِ خشک و تَر ، فریبِ آفتاب * آفتاب از هر دو کی دارد حِجاب ؟",
        "text": "حق تعالی ، زیبایی و آب و رنگ انسان را کم کم از او می گیرد چنانکه نهال به آرامی می خشکد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3516,
        "beyt": "شاد از غم شو ، که غم دام لقاست * اندرین ره ، سویِ پستی ارتقاست",
        "text": "حق تعالی ، پیامبران را با کتابهای آسمانی فرستاد تا آنها این دانه ها ، یعنی انسانهای صالح و طالح را روی طبق عالم قرار دهند و از یکدیگر جدا سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3517,
        "beyt": "شاد باش ای عشق خوش سودای ما * ای طبیب جمله علت های ما",
        "text": "حق تعالی اینگونه نیرنگ بازان را رسوا می کند و مکرِ الهی اینگونه بندۀ رمیده از دامِ تکلیف و شرع را به دام می اندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3518,
        "beyt": "شادمانان و ، شتابان سویِ دِه * که بَری خوردیم از دِه ، مژده ده",
        "text": "حق تعالی بدان سبب لقب روز را قیامت داده که روز ، زیبایی سرخ و زرد را نشان می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3519,
        "beyt": "شادمانه سویِ صحرا راندند * سافِرُوا کی تَغنَمُوا برخواندند",
        "text": "حق تعالی بر گوشِ جانِ شما مُهر نهاده تا آوازِ خدا را نشنود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3520,
        "beyt": "شادِ از وَی شو ، مشو از غیرِ وی * او بهارست و دگرها ، ماهِ دی",
        "text": "حق تعالی برای این پیامبران را واسطه میان خود و مردم کرد تا آنها در ازایِ بعثتِ پیامبران به اضطراب آیند و حسادت پنهان در سینه های خود را آشکار سازند . ( مقتبس از شرح کفافی ، ج 2 ، ص 94 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3521,
        "beyt": "شاه ، آن باشد که از خود شَه بُوَد * نه به مخزن ها و لشکر شَه شود",
        "text": "حق تعالی به عصایِ موسی (ع) حلق و گلویی داد و آن عصا ، چندین عصا و ریسمان را فرو بلعید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3522,
        "beyt": "شاه پیلا ، من رسولم ، پیش بیست * بر رسولان بند و زجر و خشم نیست",
        "text": "حق تعالی به عیسی گفت : آدمِ بدبخت و پشت کننده به حق ، هیچوقت کاری نمی کند که او را به سرمنزلِ سعادت برساند . بلکه همواره در صدد است که هر چه بیشتر به سوی بدبختی و اعراض خود از حقیقت پیش برود . یعنی همیشه در پی اِعراض بیشتر از حق است . چنانکه خارِ تیز و برّانی که اینک از تبه کاری های او روییده ، نتیجۀ تخمی است که خود کاشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3523,
        "beyt": "شب ، غلط بنماید و ، مُبدَل بسی * دیدِ صایب ، شب ندارد هر کسی",
        "text": "حق تعالی به یقین نیز همانند عصا ، حلق و گلویی بخشیده تا هر خیالِ یاوه ای را که در قلب پدید می آید فرو بلعد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3524,
        "beyt": "شب همه شب ، جمله گویان ، ای خدا * این سِزایِ ما ، سِزایِ ما ، سِزا",
        "text": "حق تعالی تو را در زهدانِ مادرت ، شکل و صورت بخشید و برای حمل و بارداری تو به وی آرامش و خویِ مادری داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3525,
        "beyt": "شب همه شب می سِگالیدند مَکر * روی در رو کرده ، چندین عَمرو و بکر",
        "text": "حق تعالی در بارۀ آفرینش انسان ها با فرشتگان گفتگو می کرد . در حالی که جان و روح اولیاء و مردان حق در دریای بی کران الهی ، کاملاََ غوطه ور بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3526,
        "beyt": "شد خَرِ نفسِ تو ، بر میخیش بند  * چند بگریزد ز کار و بار چند ؟",
        "text": "حق تعالی در توبیخ آن جمع که نماز را ترک کرده بودند گفت : چگونه آوای طبلِ کاروانِ تجاری و لهو و داد و ستد ، شما را از فرستادۀ خدا جُدا کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3527,
        "beyt": "شد ز حد ، هین بازگرد ای یارِ گُرد * روستایی ، خواجه را بین خانه بُرد",
        "text": "حق تعالی فرمود : آن کس که تو را آفریده از میل و خواهش تو آگاهی ندارد ؟ آیا او نمی داند که در راز گویی تو صداقت وجود دارد و یا چاپلوسی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3528,
        "beyt": "شد عصا اندر کفِ موسی گوا * شد عصا اندر کفِ ساحِر هَبا",
        "text": "حق تعالی فرموده است : بندگانی که مشمولِ یاری و عنایتِ حق قرار گرفته اند . در روی زمین به آهستگی و فروتنی گام برمی دارند . ( هَون = نرمی و آسانی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3529,
        "beyt": "شد مناسب عضوها و ابدان ها * شد مناسب وصف ها با جان ها",
        "text": "حق تعالی می فرماید : اگر کوهِ اُحد از من خبر داشت . یقیناََ چشمه سارانِ خون از آن روان می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3530,
        "beyt": "شد مناسب وصف ها در خوب و زشت * شد مناسب حرف ها که حق نبشت",
        "text": "حق تعالی می فرماید : گوش و دُمت را کج نشان مده . یعنی اعضاء و جوارح خود را در راهِ ناراستی و دغل بازی بکار نگیر . زیرا راستگویی راستگویان به آنان سود می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3531,
        "beyt": "شد نمازِ دیگر ، آمد خادمی * یک طبق بر کف ز پیشِ حاتمی",
        "text": "حق تعالی نه مانند حضرت عیسی (ع) به سوی آسمان صعود می کند و نه مانند قارون به ژرفنای زمین می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3532,
        "beyt": "شرح می کردش که من آنم که تو * لوت ها خوردی ز خوانِ من دو تُو",
        "text": "حق تعالی هزاران کار و هنر بکار بسته تا مادرت نسبت به تو مهربانی ورزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3533,
        "beyt": "شرط ، تبدیلِ مِزاج آمد ، بدان * کز مِزاجِ بَد بُوَد مرگِ بَدان",
        "text": "حق تعالی هم به جسم گلو می بخشد و هم به روح ، او به هر عضوی از اعضایت ، جداگانه گلویی می بخشد . هم جسم نیازمند غذاست و هم روح . برای تناول غذا نیز به دهان و گلو احتیاج است . جسم و روح هر کدام غذایی جداگانه دارند . ( شرح مثنوی معنوی شاه داعی ، ج 2 ، ص 6 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3534,
        "beyt": "شرعِ بی تقلید می پذرفته اند * بی مِحَک آن نقد را بگرفته اند",
        "text": "حق تعالی همه نوع مُلک و مالِ دنیوی به فرعون  بخشید ولی به او درد و رنج و اندوه نداد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3535,
        "beyt": "شش جهت مگریز ، زیرا در جِهات * شَشدَره است ، و شَشدَره مات است ، مات",
        "text": "حق تعالی وقتی این استعداد معنوی و قابلیت فهمِ اسرارِ ربّانی را به تو می دهد که گرانقدر باشی و از پلیدی ها و دغل ها پاک گردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3536,
        "beyt": "شهر را هِشتند و ، بیرون آمدند * در هزیمت در دِهی اندر شدند",
        "text": "حق تعالی که از عظمتِ شأن کلامِ شریف و نام لطیف او بی خبراند . خطاب می کند : ای مردمِ مغرورِ کُور ، مگر کوهِ طور با آن عظمت از نامِ من پاره پاره نگشت و از هم نگسست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3537,
        "beyt": "شهرها نزدیکِ همدیگر ، بَد است * آن بیابان است خوش ، کانجا دد است",
        "text": "حق تعالی گفت : اولیاء الله ، کودکانِ من بشمار می روند و در غربتِ خود ، از شکوه و جلال دنیوی جدا هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3538,
        "beyt": "شهریان ، خود رَهزنان نسبت به روح * روستایی کیست ؟ گیج و بی فُتوح",
        "text": "حق تعالی گفت : کسی که توسطِ گُرگِ قضا و قدر خورده شد ، گرد و غبار این گرگ را دید ولی چرا شیون و زاری نکرد و کسی را به یاری نخواست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3539,
        "beyt": "شومیِ یاریِ اصحابِ نفاق * کرد مؤمن را چو ایشان زشت و عاق",
        "text": "حق را ذِکر کن تا صدای گمراه کنندۀ غول های بیابانِ نَفس را بسوزانی و چشم دلِ خود را از دنیا و دنیاپرستان فروبند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3540,
        "beyt": "شَید کردی تا به مِنبَر بَرجَهی * تا ز لاف ، این خلق را حسرت دهی",
        "text": "حماقتِ من ، حماقتی بسیار فرخنده است که قلبم دارای رِزقِ معنوی است و روحم پرهیزگار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3541,
        "beyt": "شُکرهایِ آن جماعت یاد کرد * در اجابت ، قاصدان را شاد کرد",
        "text": "حواس جسمانی ، قُوت و غذای خود را از تاریکی و ظلمت می گیرد . ولی حواس روحانی از آفتاب عالمتاب حقیقت ارتزاق می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3542,
        "beyt": "شُکرِ مُنعِم ، واجب آید در خِرَد * ور نه ، بگشاید درِ خشمِ اَبَد",
        "text": "حواس شنونده متوجه حکایت صوفی ای شد که در خانقاه ، مهمان شده بود . و در آن فکر و خیال تا گردن فرو رفت . یعنی کاملاََ غوطه ور شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3543,
        "beyt": "شُکرِ یزدان را که چون او شد پدید * در خیالش جان ، خیالِ او بدید",
        "text": "حکایت مردمِ سبا یادم آمد که بر اثر نَفَسِ شُومِ یک احمق ، بادِ جانبخش صبا برای آنان به وبای جان ستان مبدّل شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3544,
        "beyt": "شِسته صیادان میانِ آن دو کوه * انتظارِ این قضایِ با شکوه",
        "text": "حکم و امر الهی به سبب تقاضای آن مردِ نادان ، صورت آن استخوانهای پوسیده را زنده کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3545,
        "beyt": "شکرِ آن نگزاردند آن بَد رَگان * در وفا بودند کمتر از سگان",
        "text": "حکیم غزنوی در الهی نامه این نکته را چقدر خوب بیان کرده ، به شرطِ آنکه به آن بیان گوش بدهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3546,
        "beyt": "شکرِ حق را ، کآن دعا مردود شد * من زیان پنداشتم ، و آن سود شد",
        "text": "حیله و تدبیر آنها چنین بود . در شبِ نخستین ماه ، خرگوشی پیر و با تجربه ، بالای گوهی می رود و فیل ها را صدا کی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3547,
        "beyt": "شیخ ، فارغ از جَفا و از خلاف * در کشیده رویِ چون مَه در لحاف",
        "text": "خادم ، مانند خر فروشانِ حرفه ای به آن خرِ بیچاره دو سه سیخک زد و زخمی اش کرد و آنچه که از آن سگ سیرت و درنده خو برمی آمد با آن زبان بسته کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3548,
        "beyt": "شیخ اشارت کرد خادم را به سَر * که برو آن جمله حلوا را بخر",
        "text": "خادم از آنجا رفت ولی هیچگونه یادی از آخور آن حیوان زبان بسته نکرد و آن صوفی را به خواب خرگوشی فرو برد . در واقع آن صوفی را خام کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3549,
        "beyt": "شیخ فرمود : آن همه گفتار و قال * من به حِل کردم شما را ، آن حلال",
        "text": "خادم این سخنان را گفت و چنین نمود که آمادۀ انجام ماموریت است . پس به صوفی گفت : رفتم که کاه و جو را بیاورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3550,
        "beyt": "شیخ گفت : این بدگمانان را نِگر * نیست حق را چهارصد دینار زَر ؟",
        "text": "خادم به صوفی پاسخ داد : من مغلوب و مجبور بودم . زیرا صوفیان به من حمله کردند و من از جانم بیمناک بودم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3551,
        "beyt": "شیخ گفتا : از کجا آرم دِرَم ؟ * وامدارم ، می روم سویِ عدم",
        "text": "خادم به صوفی گفت : به خدا قسم من چندین بار آمدم تا تو را از این کارها آگاه و با خبر کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3552,
        "beyt": "شیخِ وامی ، سال ها این کار کرد * می سِتد ، می داد همچون پای مرد",
        "text": "خادم به صوفی گفت : پناه بر خدا ، ای سرور و بزرگ من ، این چه حرفی است که می زنی ؟ دیگران هم این کارها را از من یاد می گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3553,
        "beyt": "صاحبِ مالی و ، حالی پیشِ پیر * هَدیه بفرستاد کز وَی بُد خبیر",
        "text": "خادم به صوفی گفت : پناه بر خدا ، ای که سخنان حکمت آمیز می بافی و حرفهای زیادی می زنی . تا کنون نظیر تو ، شمار بسیاری مهمان برای من رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3554,
        "beyt": "صارَ دَکاََ مِنهُ وَ انشقّ الجَبَل * هَل رَایتُم مِن جَبَل رَقصَ الجَمَل",
        "text": "خادم به کودک گفت : نه ، آن قیمت که تو گفتی گران است . از صوفیان ، بیش از آن نخواه . من نیم دینار به تو می دهم و دیگر حرفی نزن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3555,
        "beyt": "صاف خواهی چشم و عقل و سمع را * بر دَران تو پرده هایِ طَمع را",
        "text": "خادم به کودکِ حلوا فروش گفت : همۀ حلواهای این طَبَق را یکجا چند می فروشی ؟ پسرک پاسخ داد نیم دینار و اندی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3556,
        "beyt": "صبح نزدیک است ، خامُش ، کم خروش * من همی کوشم پِیِ تو ، تو ، مَکوش",
        "text": "خادم بی درنگ از درِ خانقاه بیرون آمد تا از آن پسرکِ حلوا فروش همۀ حلواها را با طلا (پول) بخرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3557,
        "beyt": "صبح کاذب را ز صادق واشناس * رنگِ مَی را بازدان از رنگِ کاس",
        "text": "خادم وارد شد و به شیخ احترام کرد و آن طَبَق را در حضورِ شیخِ یگانه و بی نظیر گذاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3558,
        "beyt": "صبر ، شیرین از خیالِ خوش شده ست * کآن خیالات فَرَج پیش آمده ست",
        "text": "خادم که آمد ، صوفی به او گفت : خَرم کو ؟ خادم جواب داد : ریشت را ببین . یعنی زهی ابلهی و نادانی ، آیا این حرف شایسته این ریش هست ؟ این حرفِ احمقانه با این ریش و سن و سال تو مناسب است ؟ در اثر پاسخِ خادم نزاع درگرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3559,
        "beyt": "صبر از ایمان بیابد سَر کُلَه * حَیثَ لاصَبرَ فَلا ایمانَ لَه",
        "text": "خادم گفت : پناه بر خدا ، ای پدر معنوی ، تو نیز پناه بر خدا بگو و به قاصدی که لیاقت و اهلیت دارد ، در بارۀ وظیفه اش کمتر با او سخن بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3560,
        "beyt": "صبر و خاموشی جَذوبِ رحمت است * وین نشان جُستن ، نشانِ علّت است",
        "text": "خادم گفت : پناه بر خدا ، این چه سخنِ زائدی است که می گویی . زیرا از دوران پیشین و از زمانهای قدیم این قبیل کارها ، وظیفه من بوده است . لاحَول = لاحَولَ وَلاقُوَةَ الّابِالله . نیرو و قدرتی نیست مگر خدا را . ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3561,
        "beyt": "صبر کردن بهرِ این نَبوَد حَرَج * صبر کُن کِالصبر مِفتاحُ الفَرَج",
        "text": "خار و خَس ، به اقتضای ذاتِ خود بر روی آب ، حقیرانه می رود . اما آبِ صاف و زلال بی هیچ پریشانی ، رام و هموار می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3562,
        "beyt": "صحبتِ او خَیر مِن لهوَست و مال * بین که را بگذاشتی ؟ چشمی بمال",
        "text": "خاک بر سرِ آن استخوانی که این سگ را از شکارِ جان باز می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3563,
        "beyt": "صحبتی باشد چو شمشیرِ قَطوع * همچو دَی در بوستان و ، در زُروع",
        "text": "خدا فرمود : ای موسی با دهانی پناه درخواست کن که با آن دهان گناهی نکرده باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3564,
        "beyt": "صحبتی باشد چو فصلِ نوبهار * زو عمارت ها و دخلِ بی شمار",
        "text": "خداوند ، آنان را کُشت تا ما از او بترسیم . و اگر برعکسِ این کار می کرد . وای به حالِ تو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3565,
        "beyt": "صد تدارک بود چون حاضر بُدند * این زمان هر یک به اقلیمی شدند",
        "text": "خداوند از سماع و بشارت و وجد و حال ها هر چه بخواهد به گوشِ جان می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3566,
        "beyt": "صد حکایت بشنود مدهوشِ حِرص * درنیابد نکته ای در گوشِ حرص",
        "text": "خداوند به انسان ، سَر می دهد و در قبالِ آن ، یک سجده می خواهد . پا می بخشد و در عوض آن یک قعود می خواهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3567,
        "beyt": "صد هزار ابلیسِ لاحول آر بین * آدما ، ابلیس را در مار بین",
        "text": "خداوند به انسان های مقیّد به جسم و اسیر در جسمانیات ، بواسطۀ قلمِ دانش آموخت و برای اینکه علم و معرفت را به آنان ببخشد واسطه ای قرار داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3568,
        "beyt": "صد هزاران امتحان است ای پدر * هر که گوید من شدم سرهنگِ دَر",
        "text": "خداوند در بارۀ همین عالمانِ علومِ مختلفِ دنیوی در قرآن کریم فرمود : « آنان نمی دانند » ( نُبی = قرآن / لایَعلَمُون = نمی دانند )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3569,
        "beyt": "صد هزاران ز انبیایِ حق پَرست * خود به هر قرنی سیاست ها به دست",
        "text": "خداوند در قرآن کریم نشانه ای ساده تر از منافقان به پیامبر (ص) نشان داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3570,
        "beyt": "صد هزاران طفل کُشت او بی گناه * تا بگردد حکُم و تقدیر اِله",
        "text": "خداوند در موردِ این چهرۀ پلید و سرکش فرمود : البته که مویِ جلوی سَرِ او را خواهیم گرفت و کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3571,
        "beyt": "صد هزاران فصل داند از علوم * جانِ خود را می نداند آن ظَلوم",
        "text": "خداوند فرمود : انسان از هنگامِ تولد تا مرگش مورد امتحان قرار می گیرد . آدمیان هر سال دو بار امتحان می شوند . ( حین = مرگ )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3572,
        "beyt": "صد هزاران مویِ مکر و دَمدَمه * چشم خوابانید آن دَم ، از همه",
        "text": "خداوند مثال ها و سخنان باطلِ تو را در روزِ رستاخیز به صورتِ اژدها درمی آورد تا در جواب و جزای آن مثال ها و سخنان ناروا ، اعضای وجودت را پاره پاره کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3573,
        "beyt": "صد کمر آن قوم بسته بر قَبا * بهرِ هَدمِ مسجدِ اهلِ قُبا",
        "text": "خداوند هر چه را از جمال و کمال و ناز بخواهد . همان را به چشم می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3574,
        "beyt": "صورتت خرگاه دان ، معنیت تُرک * معنیت مَلّاح دان ، صورت چو فُلک",
        "text": "خداوندا ، اگر ما سخنی به خطا گفتیم تو آن را اصلاح کن . زیرا که تو ای سلطانِ سخن ، واقعاََ اصلاح کننده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3575,
        "beyt": "صورتش برجاست این سیری ز چیست ؟ * عاشقا ، واجو که معشوقِ تو کیست ؟",
        "text": "خداوندا ، تو آب و خاک را در هم آمیختی و از آب و گل ، انسان را بیافریدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3576,
        "beyt": "صورتِ خود چون شکستی ، سوختی * صورتِ کُل را شکست آموختی",
        "text": "خداوندا ، تو چنان کیمیایی داری که می توانی خطا را به ضدِ خود ، دگر سازی . اگر آن خطا در مثل جویِ خون هم که باشد . تو قادری که آن را به رود نیل مبدّل کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3577,
        "beyt": "صورتِ نقضِ وفایِ ما مَباش * بی وفایی را مکُن بیهوده فاش",
        "text": "خداوندا ، خَشم در حقِ منافقان بهتر از بُردباری و گذشتی است که مرا از نورِ ایمان محروم سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3578,
        "beyt": "صورتی کردت درونِ جسمِ او * داد در حملش وَرا آرام و خو",
        "text": "خداوندا ، هم دعا از جانبِ تو است و هم اجابتِ آن ، امان از جانبِ تو است و بیم و ترس نیز همینطور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3579,
        "beyt": "صوفی آن صورت مپندار ای عزیز * همچو طفلان تا کی از جوز و مَویز ؟",
        "text": "خداوندِ ما در قرآنِ ما ، افلاس و تهیدستی شیطان را جار زده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3580,
        "beyt": "صوفی از ره مانده بود و ، شد دراز * خواب ها می دید با چشمِ فراز",
        "text": "خدایِ تو فرموده است : بعضی از شما مومن اید . و باز فرمود : برخی از شما کافرید . کافرِ قدیم و کهنه کار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3581,
        "beyt": "صوفی اندر وسوسه و ، آن خر چنان * که چنین بادا جزای دشمنان",
        "text": "خر بیچاره آن شب تا سحر از شدّتِ گرسنگی این پهلو و آن پهلو می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3582,
        "beyt": "صوفی ای در خانقاه از رَه رسید * مرکبِ خود بُرد و در آخُر کشید",
        "text": "خس و خاشاک این شیطانِ ملعون ، سالها در راهِ گلویت می ماند . این کدام خس است ؟ این خس ، همانا حب به مقام و ثروت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3583,
        "beyt": "صوفی ای می گشت در دَورِ افق * تا شبی در خانقاهی شد قُنُق",
        "text": "خطاب « دور شوید » در پاسخ آن دعایی است که از زبانِ بَددلان بر می آید . پاداش هر حیله و ترفندی چوبِ رَد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3584,
        "beyt": "صوفیان تقصیر بودند و فقیر * کادَ فَقرُ اَن یعی کُفراََ یُبیر",
        "text": "خلاصه آن خواجۀ بیچاره ، تیر و کمان را به دست گرفت و سراسر شب از هر طرف گرگ را می جُست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3585,
        "beyt": "صوفیانش یک به یک بنواختند * نردِ خدمت هایِ خوش می باختند",
        "text": "خلاصه آن یاوه گو شروع کرد به شمردن معایب سگ ، و مسلماََ آن کس که از این همه عیب آگاهی داشت از عالَمِ غیب بی خبر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3586,
        "beyt": "صوفیانِ طبل خوارِ لقمه جو * سگ دلان و همچو گربه ، روی شُوی",
        "text": "خلاصه اگر بخواهم از شادی و شادمانی آن خواجه تو را با خبر سازم . می ترسم ای سالک تو را با مشغول کردن به این حکایت از استماع معارف و اسرارِ ربّانی باز دارم . ( شرح کبیر انقروی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 238 و 239 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3587,
        "beyt": "صومعۀ عیساست خوانِ اهلِ دل * هان و هان ، ای مبتلا این دَر مَهِل",
        "text": "خلاصه برای گرفتن مژدگانی ، هر آدمِ بی سر و پایی به یاوه ، صد نوع علامت و نشانی از آن شتر گمشده می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3588,
        "beyt": "صَبر و ایثار و سخایِ نَفس و جُود * باد داده کآن بُوَد ، اکسیرِ سود",
        "text": "خلاصه بعد از یک ماه ، خواجه و همراهانش به روستای مورد نظر رسیدند در حالیکه هیچ رَمقی برای آنان نمانده بود و چهارپایانشان نیز بدون علوفه مانده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3589,
        "beyt": "ضاله چه بوَد ؟ نافۀ گم کرده یی * از کفت بگریخته در پرده یی",
        "text": "خلاصه حدودِ یکماه قریه به قریه رفتند و کوی به کوی گشتند زیرا که راهِ دِه را درست نمی شناختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3590,
        "beyt": "طالب زر گشته جمله پیر و خام * لیک قلب از زر نداند چشمِ عام",
        "text": "خلاصه هر دهاتی و آدمی را که خیال می کردند از آن روستاست با خوشی و خوشحالی او را می بوسیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3591,
        "beyt": "طبله ها بشکست و جان ها ریختند * نیک و بد در همدگر آمیختند",
        "text": "خلاصه وقتی که کاسۀ صبرِ خواجه لبریز شد ، درِ خانۀ روستایی را به صدا درآورد و گفت : صاحب این خانه را صدا کنید بیاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3592,
        "beyt": "طبله ها در پیشِ عطّاران ببین * جنس را با جنسِ خود کرده قرین",
        "text": "خلاصۀ کلام اینکه خواجه و همراهانش ، پنج روزِ تمام پشتِ درِ خانۀ آن روستایی ماندند . شب ها در سرما و روزها در گرمای سوزان خورشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3593,
        "beyt": "طبلِ اِفلاسم به چرخِ سابعه * رفت و تو نشنیده ای بَد واقعه ؟",
        "text": "خواب می دید که الاغش به چنگال گرگی گرفتار شده و گرگ ، پشت و ران آن حیوان زبان بسته را پاره پاره می گند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3594,
        "beyt": "طعمه بنموده به ما ، و آن بوده شَست * آنچنان بنما به ما آن را که هست",
        "text": "خواجه ، روستایی را دید و سلام کرد و گفت : من فلانی هستم و نامم نیز اینست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3595,
        "beyt": "طمعِ لوت و طمعِ آن ذوق و سماع * مانع آمد عقلِ او را ز اطّلاع",
        "text": "خواجه از این ریاکاری های روستایی منقلب شد و گفت : این لحظه شبیه روزِ قیامت شده است ززیرا در آن روز برادر از برادر خود می گریزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3596,
        "beyt": "طَمعِ خام است آن ، مخور خام ای پسر * خام خوردن علّت آرد در بشر",
        "text": "خواجه از پیغام های پی در پیِ آن روستایی گیج و حیرت زده شد تا آنکه آبِ صافِ و زُلالِ احتیاط و دوراندیشی او تیره و تار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3597,
        "beyt": "طُرفه کوری ، دوربینِ تیز چَشم * لیک از اُشتر نبیند غیرِ پَشم",
        "text": "خواجه با شادی و شادمانی به سویِ دامِ چاپلوسی آن دهاتی رفت . درست مانند پرنده ای که به سویِ دانۀ محنت و بلا می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3598,
        "beyt": "طُعمۀ گُرگیم و ، آنِ یار نَی * هیزمِ ناریم و ، آنِ عار نَی",
        "text": "خواجه به روستایی گفت : ای که خورشید مهربانی و دوستی ات رو به اُفول است . اگر تو حتّی خونم را بریزی حلالت می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3599,
        "beyt": "طیّبات آید به سوی طیّبین * لِلخَبیثین الخَبیثاتست هین",
        "text": "خواجه به روستایی گفت : خوب دقت کن که الآن شب است و شب هنگام موجودات در نظرِ بیننده واضح و آشکار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3600,
        "beyt": "ظاهر و باطن ندارد حَبّه ای * مُفلِسی ، قلبی ، دَغایی ، دَبّه ای",
        "text": "خواجه به یاران و کسانش می گفت : ای یاران و خویشان بشتابید تا سود ببرید ولی عقلِ دوراندیش از درون ندا می داد ، نباید شادمانی کنید . [ اشاره است به آیه 23 سورۀ حدید « تا اندوه مخورید بدانچه از شما فوت شده و شادی سرمستانه مکنید بدانچه خداوند بخشیدتان و خداوند مُتُکبرانِ نازَنده را دوست نمی دارد »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3601,
        "beyt": "ظاهرش گیر ، ار چه ظاهر کژ پَرَد * عاقبت ظاهر ، سویِ باطن بَرَد",
        "text": "خواجه توضیح می داد که من همان کسی هستم که تو بارها و بارها بر سَرِ سفره اش می نشستی و غذا می خوردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3602,
        "beyt": "ظلمت افزود این چراغ ، آن چشم را * چون خدا بگماشت پردۀ خشم را",
        "text": "خواجه دست به کار شد و خود را آماده کرد و پرندۀ عزم و تصمیمش با شتاب به سوی روستا پرواز کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3603,
        "beyt": "عاشق و معشوق را در رستخیز * دو به دو بندند و پیش آرند تیز",
        "text": "خواجه و بچه ها ، وسایل و اسبابِ سفر را آماده کردند و بر چهارپایان سوار شدند و به سوی دِه شتابان رفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3604,
        "beyt": "عاشقِ خویشید و صنعت کردِ خویش * دُمِ ماران را سَرِ مار است کیش",
        "text": "خواجه و خانواده اش همینکه می دیدند پرنده ای پرواز می کند . جامۀ صبرشان دریده می شد . چون خیال می کردند به حوالی یک آبادی رسیده اند و به آن روستا نزدیک شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3605,
        "beyt": "عاقبت تو رفت خواهی ناتمام * کارهایت اَبتر و نانِ تو خام",
        "text": "خواجه و همراهانش از بس که در راه ، رنج ها دیدند و مشقت ها کشیدند و از هر چه دِه و روستاست وازده شدند و از شیرین زبانی های آن روستایی که ظاهراََ راهنما بود ولی باطناََ گمراه کننده سیر شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3606,
        "beyt": "عاقل و مجنونِ حقّم یاد آر * در چنین بی خویشیم معذور دار",
        "text": "خواجه و همراهانش پُرسان پُرسان خانۀ روستایی را پیدا کردند و مانند خویشاوندان و آشنایان به طرفِ آن خانه دویدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3607,
        "beyt": "عشق او پیدا و ، معشوقش نهان * یار ، بیرون ، فتنۀ او در جهان",
        "text": "خواجه و کسانش در راهِ روستا رنج ها دیدند و مشقت ها کشیدند . مانند عذابی که مرغِ زمینی در آب های گوارا تحمّل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3608,
        "beyt": "عشق جان طور آمد ، عاشقا * طور مست و خَرّ موسی صاعقا",
        "text": "خواجه گفت : تو آن جای را به من بده . من صد نوع خدمتگذاری و وظیفه شناسی می کنم . حال ، آماده ام ، آن تیر و کمان را بده به دستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3609,
        "beyt": "عشق خواهد کین سخن بیرون بود * آینه ، غماز نبود چون بود ؟",
        "text": "خواستم تا شعائر مذهبی ، فراوان و رایج شود زیرا همنشینی با یاران ، هر کارِ تلخی را شیرین می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3610,
        "beyt": "عشقِ تو بر هر چه آن موجود بود * آن ز وَصفِ حق ، زرّاندود بود",
        "text": "خواه آن سخنان را بنویسی و حفظ کنی و خواه لاف بزنی و به گزاف بیانش کنی . ( ادامه مطلب در بیت بعد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3611,
        "beyt": "عقل با عقلِ دگر دو تا شود * نور ، افزون گشت و ره ، پیدا شود",
        "text": "خود را حیرت زدۀ حقیقت و عارف و دانای به حق نشان می دهی در حالی که مُروّت و جوانمردی را پایمال می کنی . ( خاک در چشم مروّت کردن = ناجوانمردی کردن ، تباه کردن جوانمردی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3612,
        "beyt": "عور ترسان که : منم دامن کشان * چون رهانم دامن از چنگالشان ؟",
        "text": "خود را کمتر در صفِ سالکانِ طریقِ حق جا بزن . تو یار و همراهِ راهزنان طریقِ حقی ، پس گُهِ زیادی نخور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3613,
        "beyt": "عَجِلُوا اَصحابَنا کی تَربَحُوا * عَقل می گفت از درون : لا تَفرَحُوا",
        "text": "خودِ او هم آب است و هم ساقی و هم مست ، همینکه طلسمِ انانیّت و وجودِ موهوم تو شکسته شد . همۀ آن سه ، یکی می شود . ( توضیح بیشتر در شرح ابیات 689 دفتر اول و 2472 دفتر اول آمده است ) . بایزید گفت : هم شراب خواره ام و هم شراب و هم ساقی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3614,
        "beyt": "عُج اِلَی القَلبِ وَ سِر یا ساریَه * فیهِ اَشجارُ وَ عَینُ جاریَه",
        "text": "خورنده و خورده شده هر کدام برای خود حلق و گلویی دارند ، و نیز هر غالب و مغلوبی دارای خِرد و اندیشه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3615,
        "beyt": "عُمرها بایست تا دَم پاک شُد * تا امینِ مخزنِ اَفلاک شد",
        "text": "خوشا به سعادت کسی که معایب خود را ببیند و هر کس که عیب کسی را به زبان آورد . او آن عیب را در وجودِ خود جستجو کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3616,
        "beyt": "عُمرِ تو مانند همیانِ زرست * روز و شب مانندِ دینار اشمرست",
        "text": "خوشه های بزرگ تا پایین درختان آویزان شده بود . بطوری که هر کسی از آن حوالی عبور می کرد ، آن خوشه ها به سر و صورتش برخورد می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3617,
        "beyt": "عُور می ترسد که دامانش بُرند * دامنِ مردِ برهنه کی دَرند ؟",
        "text": "خیال خام در مورد جاه و مال مانند مویی است که در چشم آزمند می روید . یعنی حسِ طَمَع و جاه طلبی ، بصیرت باطنی را کور می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3618,
        "beyt": "عِشوه های یارِ بَد مَنیوش هین * دام بین ، ایمن مَرو تو بر زمین",
        "text": "خیلی کم اتفاق می افتد که در شرق و غرب عالَم ، انسانی بدون پدر و مادر زاده شود . ( خافِقَین = غرب و شرق )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3619,
        "beyt": "عکس ، چندان باید از یارانِ خَوش * که شوی از بحرِ بی عکس ، آب کش",
        "text": "دارایی و اموال ما را خوردی . برای آخرت هم اظهار تظلّم می کنی و دادخواهی و شکایت می بری . این دیگر چه ظلمی بود که بر ظلم های دیگرت افزودی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3620,
        "beyt": "عکس ، کاوّل زد ، تو آن تقلید دان * چون پیاپی شد ، شود تحقیق آن",
        "text": "داستانِ قومِ سبا را کنار بگذار و بگو که آن خواجه چگونه واردِ دِه شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3621,
        "beyt": "عکسِ ذوقِ آن جماعت می زدی * وین دلم ز آن عکس ، ذوقی می شدی",
        "text": "داستانی برای تو بازگو می کنم که باید آن را با گوشِ هوش بشنوی . تا این مطلب را دریابی که طَمَع و آز ، چگونه راهِ گوش را می بندد . یعنی اوصاف بَد ، ادراک آدمی را تباه می کُند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3622,
        "beyt": "عکسِ رازِ مردِ حق دانید روز * عکسِ ستّاریش ، شامِ چشم دوز",
        "text": "دانشِ ظاهری ، موجبِ افزایشِ گمان و شک می شود . ولی دانشِ باطنی به اوجِ آسمان پرواز می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3623,
        "beyt": "عیب باشد اوّلِ دین و صلاح * لحن خواندن لفظِ حَی علی الفلاح",
        "text": "دانشی که از طبیعتِ مادّی و خیالاتِ واهی بشر پدید آید . دانشی است که از انوارِ خداوندِ بزرگ بی بهره است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3624,
        "beyt": "عیب های سگ بسی او بر شمرد * عیب دان ، از غیب دان بویی نبرد",
        "text": "در آخرت ، ترس از آنِ کسی است که در این دنیا از حق تعالی نترسد و به مقامِ خوف نایل نشود و اندوه و غصّه از آنِ کسی است که در دنیا در کویِ حق و حقیقت گام نزده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3625,
        "beyt": "عیب کردن ریش را دارویِ اوست * چون شکسته گشت ، جایِ اِرحَمُوست",
        "text": "در آغاز راه ، ردّ پای آهو برای نشان دادن راه به شکارچی ، وسیله خوب و شایسته ای است . اما وقتی که شکارچی ، مقداری از راه را اینگونه پیمود . بوی دلاویز نافِ آهو او را به سوی خود هدایت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3626,
        "beyt": "عیبِ خود یک ذره چشمِ کورِ او * می نبیند ، گر چه هست او عیبجو",
        "text": "در آن روستا مرغی چاق پیدا کردند ولی ذره ای گوشت بر تن نداشت و لاغر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3627,
        "beyt": "عیسیِ روحِ تو با تو حاضر است * نصرت از وی خواه ، کو خوش ناصر است",
        "text": "در آن زمان است که رنجِ نامحسوس به کیفر محسوس و مجسّم تبدیل می شود . تا اینکه این اشاره ها و گوشمالی ها را که اینک بر تو وارد می شود هیچ و بی مقدار تصور نکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3628,
        "beyt": "غایبی مندیش از نقصانشان * کو کشَد کین از برایِ جانشان",
        "text": "در آن مسجد ، هیچگونه حیله و نیرنگی در کار نیست . در آن مسجد ذکرِ خدا و راست گویی و یارب یارب گفتن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3629,
        "beyt": "غصّه ها زندان شده ست و چارمیخ * غصّه بیخ است و ، بروید شاخ بیخ",
        "text": "در آن مغارۀ ویرانه ، که خواجه و همراهانش مسکن گزیده بودند . هر پشه و کیکی همچون گرگی شده بود و زخمی شان می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3630,
        "beyt": "غم مخور از دیده ، کآن عیسی تو راست * چَپ مرو ، تا بخشدت در چشمِ راست",
        "text": "در آن مملکت ، مردمان و آفریدگانِ بیشماری ساکن بودند . ولی همۀ آنان عبارت بودند از سه نفر ناقصِ مفت خوار . یعنی شخصیت دنیا طلبان ، قالبی و کلیشه ای است . ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3631,
        "beyt": "غم یکی گنجی است و رنجِ تو چو کان * لیک کی درگیرد این در کودکان ؟",
        "text": "در آن هنگام ، مؤذنی وارد شد تا اذان گوید . یکی از آنها در حال نماز به آن مؤذن گفت : آیا وقت اذان و یا نماز شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3632,
        "beyt": "غمگساری کُن تو با ما ای رَوی * گر به سویِ رَبِ اَعلی می روی",
        "text": "در آن وقت است که ثروتمند درمی یابد که صاحبِ هیچ زر و سیمی نیست و نیز هوشمند در آن وقت درمی یابد که هیچ هنری ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3633,
        "beyt": "غوطه ده موسیِ خود را در بِحار * از میانِ دورۀ احمد بر آر",
        "text": "در ابتدای کار ، اگر حال و ذوقی در تو منعکس شد . آن را باید تقلید بدانی و چون آن حال و ذوق پی در پی به تو رسید . آن دیگر مرتبۀ تحقیق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3634,
        "beyt": "غُرّۀ شیرت بخواهد امتحان * نقشِ شیر و ، آنگه اخلاقِ سگان",
        "text": "در اثنای سخن گفتن در مجلس ، دست بر سبیل خود می کشید و با رمز و اشاره می فهماند که به سبیل من نگاه کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3635,
        "beyt": "فرش و سقف و قُبّه اش آراسته * لیک تفریق جماعت خواسته",
        "text": "در ادعا می گویی : من حتّی نمی دانم که دیروز چه خورده ام . دلِ من تنها به بیخویشی و سرگشتگی شادمان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3636,
        "beyt": "فَهوَ لا یَرضی بِحالِِ اَبَدا * لا بِضیقِِ لا بَعَیشِِ رَغَدا",
        "text": "در ایتجا شنوندگان مثنوی ، شنیدن اسرار و حقایق معنوی را تاب نمی آرند و اظهار خستگی و دلتنگی می کنند و بیشتر مایل می شوند تا صورت ظاهری حکایت را بشنوند . به همین سبب ، مولانا نیز رعایت حال آنان می کند و موقتاََ بیان اسرا و حقایق معنوی را متوقف می سازد و به نقل ظاهر داستان باز می گردد و قبل از آغاز حکایت ، 9 بیت زیر را به عنوان تبیین علل این بازگشت می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3637,
        "beyt": "فکر آن باشد که بگشاید رَهی * راه ، آن باشد که پیش آید شَهی",
        "text": "در این اثنا ، خواجه تیر را از انگشتِ شست رها کرد و آن حیوان را چنان هدف قرار داد که از آن بالا به زمین افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3638,
        "beyt": "فکرت از ماضی و مُستَقبَل بُوَد * چون از این دو رَست ، مُشکل حل شود",
        "text": "در این جهانِ شکوهمند ، کوه ها و دریاها و هامون ها و باغ ها و بوستان ها و کشتزارهایی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3639,
        "beyt": "فکرگاهش کُند شد ، عقلش خَرِف * عُمر شد ، چیزی ندارد چون اَلِف",
        "text": "در این راه کمینگاه و امتحانی بود که تندبادش حتّی کوه ها را نیز مانندِ پَرِ کاه می رُبود و با خود می بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3640,
        "beyt": "قاصدان زو بازگشتند آن زمان * حاشَ لِلَه ، حاشَ لِلَه دَم زنان",
        "text": "در این شخص دو فعل متناقض وجود دارد . گاهی او ماهی می شود و قلاب ماهیگیری و دام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3641,
        "beyt": "قبض دیدی ، چارۀ آن قبض کُن * ز آنکه سَرها جمله می روید زِ بُن",
        "text": "در این صورت هم نقش و هم نقاش را خواهی دید و هم فرش دولت . یعنی هم زمین حقیقت را خواهی دید و هم گستراننده آن زمین را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3642,
        "beyt": "قبضِ دل ، قبضِ عَوان شد لاجرم * گشت محسوس آن معانی ، زَد عَلم",
        "text": "در این عالَم ، تیرهایی از هر سو رها می شود ولی کمان های آن پنهان است و صد نوع تیر پیر کننده به سوی شادابی و جوانی مردم رها می شود . ( شَیب = پیری ، ولی در اینجا به معنی «پیر کننده» آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3643,
        "beyt": "قدرِ فُندُق امگنم بُندُق حریق * بُندُقم در فعل ، صد چون مَنجَنیق",
        "text": "در این موقع هندی دیگری با تضرّع در وسط نماز به رفیقش گفت : هی ، چونکه وسط نماز حرف زدی نمازت باطل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3644,
        "beyt": "قربِ ماهی دِه به دِه می تاختند * ز آنکه راهِ دِه نکو نشناختند",
        "text": "در این هنگام بود که دید فیلی هولناک از راه می رسد ، ابتدافیل به طرف محافظِ آن جمع شتافت و شروع به وارسی او کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3645,
        "beyt": "قسمتش کاهی نَه و ، حرصش چو کوه * وجه نَه و ، کرده تحصیلِ وجود",
        "text": "در این هنگام خواجه بی صبر شد و بیدرنگ پرید و گریبانِ روستایی را گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3646,
        "beyt": "قسمِ باطل ، باطلان را می کَشند * باقیان از باقیان هم سر خَوشند",
        "text": "در این هنگام فرستادگان و نمایندگانِ آنان در حالی از حضورِ پیامبر (ص) بازگشتند که پی در پی می گفتند : پناه بر خدا ، پناه بر خدا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3647,
        "beyt": "قصدشان تفریقِ اصحابِ رسول * فضلِ حق را کی شناسد هر فَضول ؟",
        "text": "در این وقت ، بیرون از خانقاه ، پسرکی حلوا فروش فریاد زد : آی حلوا دارم ، آی حلوا دارم ، به این امید که از فروش حلوا پولی بدست آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3648,
        "beyt": "قصدِ ایشان جُز سیه رویی نبود * خیرِ دین کی جُست ترسا و جهود ؟",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا باز می گردد به دنبالۀ حکایت هاروت و ماروت و می فرماید : هاروت و ماروت به سبب سرمستی ملکوتی خود گفتند : ای کاش ما به زمین فرود می آمدیم و مانند ابر بر زمین ، باران نازل می کردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3649,
        "beyt": "قصدِ جنگِ انبیاء می داشتند * جسم دیدند آدمی پنداشتند",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا خطاب به قلب شریف خود چنین فرماید : ای دل ، آیینه ای کلی جستجو کن و برو به سوی دریا که از جوی کاری ساخته نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3650,
        "beyt": "قصدِ خونِ من به چه رُو می کنید ؟ * از چه آخِر تشنۀ خونِ منید ؟",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا رشته سخن را باز می گرداند به بیت 78 و می فرماید : وقتی که آن یار محبوب ، مرا به سوی خود فرا می خواند . به احوالم نیک می نگرم که آیا لایق این دعوت هستم یا اینکه بد پیکرم . یعنی زشت و ناسازوارم و شایسته این دعوت نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3651,
        "beyt": "قصدِ خونِ ناصحان می داشتند * تخمِ فسق و ، کافری می کاشتند",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا شروع می کند به بیان انواعِ قرب و می فرماید : حق تعالی از حیثِ آفریدن و روزی دادن نسبت به همۀ موجودات عالم ، قرب و نزدیکی یکسان دارد . ولی قُربِ خدا با اولیاء ، از طریق وحی و عشق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3652,
        "beyt": "قصدِ کعبه ساختند از انتقام * حالشان چون شد ، فرو خوان از کلام",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا شروع می کند به بیانِ مقصود و می فرماید : ای رفقا ، اگر از مرتبۀ صورت بگذرید و به معنا برسید . آن مرتبه ، بهشت و گلزار در گلزار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3653,
        "beyt": "قصه اصحابِ ضَروان خوانده یی * پس چرا در حیله جویی مانده یی ؟",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا شروع می کند به نتیجه گیری : اگر به امید راحتی و آسودگی به گوشه ای فرار کنی و در کُنجی بخزی . از طرفی دیگر ، آفتی دیگر به تو روی خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3654,
        "beyt": "قصۀ اهلِ سبا یک گُوشه نِه * آن بگو کآن خواجه چون آمد به دِه ؟",
        "text": "در اینجا حضرت مولانا می خواهد عِنانِ قلم از از شرح این معانی و اسرار واکشد . و به صورتِ ظاهری حکایت بازگردد ولی امواجِ معانی دوباره او را به سویِ خود می کشند . این معانی و نتیجه گیری های عرفانی را فعلاََ رها کن و صورتِ ظاهری حکایت را دنبال کن . دانۀ مروارید اسرار و حقایق ربّانی نهفته در این حکایت فروگذار و دانۀ گندم را بردار . یعنی به قالب و صورت داستان توجه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3655,
        "beyt": "قطره یی از باده هایِ آسمان * بَرکند جان را ز مَی وز ساقیان",
        "text": "در اینجا مولانا باز می گردد به حکایت خرگوش و فیل و می گوید : قوم سبا حکایتِ خرگوش و فیل را دستاویز خود ساختند تا بدان وسیله احکامِ ازلی و حقایقِ لم یزلی را با حیله های خود مغشوش و مخدوش سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3656,
        "beyt": "قلب و نیکو ، در جهان بودی روان * چون همه شب بود و ، ما چون شبروان",
        "text": "در اینجا مولانا به درگاه حق تضرّع می کند و می گوید : ای دوست ، آن سخنان دقیق و موشکاف را به ما بیاموز . که آن سخنان تو را نسبت به ما مهربانتر سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3657,
        "beyt": "قوتِ ایمانی در این زندان کم است * و آنکه هست از قصدِ این سگ دَر خم است",
        "text": "در اینجا مولانا جواب می دهد : فرض کن مطالب تازه و نکاتِ بدیعِ دیگری نیز به تو گفته شد و تو آن را شنیدی . دوباره فردا از همان نکات نیز بیزار و دل سیر می شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3658,
        "beyt": "قولِ دیگر کین ضُحی را خواست دوست * هم برای آنکه این هم عکسِ اوست",
        "text": "در اینجا مولانا حکایت سبا را از زبانِ کودکان بیان می کند و ضمنِ آن نکته ها و معارفی نیز بازگو می کند . آن مملکت سبا به شهری بزرگ می مانَد که در افسانه های کودکانه هم می توانی آن را بشنوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3659,
        "beyt": "قولِ پیغمبر شنو ای مُجتبی * گورِ عقل آمد وطن در روستا",
        "text": "در اینصورت او را طلسمی می بینی که به دستِ توانای مولایش بسته شده . این سگ نگهبانِ کوی لیلی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3660,
        "beyt": "قوم گفتند : ای گروهِ مدّعی * کو گواهِ علمِ طبّ و نافعی ؟",
        "text": "در بازار عالم روح و معنا که اهل معنویت ماهر و واردند . کی حس ظاهری را مانند مس بی ارزش و اعتبار است مانند حس لطیف و والای باطنی که همانند طلا ارزش و اعتبار می خرند ؟ یعنی اهل معنا برای حواس ظاهری قدری قائل نیستند زیرا این حواس ، راه به عالم معنا نمی برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3661,
        "beyt": "قوم گفتند : این همه زَرق است و مکر * کی خدا نایب کند از زید و بَکر ؟",
        "text": "در تنگنای گور ، با آب و روغن و چیزهای مُعطر نمی توانند بوی نفرت انگیز دهانشان را بپوشانند و راهِ خدعه و نیرنگ به روی عقل و هوش مسدود شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3662,
        "beyt": "قوم گفته : شکرِ ما را بُرد غول * ما شدیم از شکر وز نعمت ملول",
        "text": "در جاده ها از هر سو غولِ بیابانی تو را به سوی خود می خواند و به تو خطاب می کند : آهای برادر من ، آیا به دنبال راه و مقصدی می گردی ؟ اگر چنین است بیا پیش من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3663,
        "beyt": "قوّتت از قوّتِ حق می زهد * نه از عُروقی کز حرارت می جهد",
        "text": "در جایی که ( به عقیده شما ) پشه ای مُرده و بی مقدار می تواند شریک هُما شود . چگونه ممکن است که انسان زنده ، همراز و دمسازِ خداوند نشود ؟ ( مَلیک = صاحب ملک ، پادشاه ، از اسماء الهی است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3664,
        "beyt": "قَد فَضَضتُم نَحوَ قَمحِِ هائماََ * ثُمَّ خَلَّیتُم نَبیّاََ قائماََ",
        "text": "در جایی که این دو نفر از کیفر الهی که به صورتِ خوارق عادت جلوه می کرد اینگونه مست و مدهوش بودند . پس قیاس کن آن بندگانی که به معراجِ حقایق می روند و به حق واصل می شوند چه مستی هایی می کنند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3665,
        "beyt": "قُتِلَ الاِنسانُ ما اَکفَرَه * کُلَّما نالَ هُدیََ اَنکَرَه",
        "text": "در جایی که بت های سنگی شما (بت پرستان) شایسته است که شریک و انبازِ خدا شود . چرا پیامبرانی که دارای عقل و روح اند ، شایسته نباشند که همرازِ حق باشند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3666,
        "beyt": "قُرب ، بر انواع باشد ای پدر * می زند خورشید بر کُهسار و زَر",
        "text": "در جایی که بی وفایی مایه ننگ و بدنامی سگان است . تو چگونه جایز می دانی که از خود بی وفایی نشان دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3667,
        "beyt": "قُربِ حق و رِزق بر جمله ست عام * قربِ وحیِ عشق دارند این کِرام",
        "text": "در جایی که حالِ کافر این باشد ، پس حالِ کسی که به تو منسوب است چگونه خواهد بود ؟ یعنی حالِ او دیگر خیلی وخیم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3668,
        "beyt": "قُوّتِ جبریل از مَطبَخ نبود * بود از دیدارِ خلّاقِ وجود",
        "text": "در جایی که حضرت ابراهیم خلیل (ع) بگوید : من غروب کنندگان را دوست نمی دارم . پس چگونه ممکن است که پروردگار جهانیان به پدیده های فناپذیر و آفل توجه کند و به نام آنها سوگند خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3669,
        "beyt": "قیمتِ هر کاله می دانی که چیست * قیمتِ خود را ندانی ، احمقی ست",
        "text": "در جایی که شاهِ معرفتی چون موسایِ نبی از راز و حقیقـتِ یک چوب (عصای خود)خبر نداشته باشد . تو از رازِ این دام و دانه چه خبر داری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3670,
        "beyt": "لاتَخافُوا از خدا نشینده یی ؟ * پس چه خود را ایمن و خوش دیده یی ؟",
        "text": "در جایی که مردمِ شهرنشین به منزلۀ راهزن و گمراه کنندۀ روحِ طالبان هستند . روستانشین ، دیگر کیست ؟ او موجودی گیج و فاقدِ معرفت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3671,
        "beyt": "لاتَخَف دان چونکه خُوفت داد حق * نان فرستد چون فرستادت طَبَق",
        "text": "در جایی که چشمِ حقیقت بینِ موسای نبی ، در شناختِ حقیقت و حالِ یک چوب دجارِ اشتباه می شود . یک موشِ حقیر و فضول چگونه می تواند بدان سوی ، نقبی بزند و خود را به سرّ و حقیقت آن وارد کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3672,
        "beyt": "لاجَرم می خواست تبدیلِ قَدَر * تا قضا را بازگرداند ز دَر",
        "text": "در حالی که نه در آن دُم ، دولت و نعمتی وجود دارد و نه در آن سَر ، آسایش و لذّتی پیدا می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3673,
        "beyt": "لاجَرَم آن راه ، بر تو بسته شد * چون دلِ اهلِ دل ، از تو خسته شد",
        "text": "در حالی که همنشینی با رسول خدا از سرگرمی و دارایی بهتر است . چشمانت را بمال و سپس نگاه کن ببین چه کسی را رها کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3674,
        "beyt": "لازم آمد باز رفتن زین مَقال * سویِ آن افسانه بهرِ وصفِ حال",
        "text": "در حالیکه وقتی دزد ، مار را از من رُبود با جان و دل از خدا می خواستم که دزدِ مارم را پیدا کنم و مارم را از او بگیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3675,
        "beyt": "لاف ، وادادِ کرَم ها می کند * شاخ رحمت را ز بُن بَر می کنَد",
        "text": "در خانقاه ، میانِ صوفیان غوغا و ولوله ای افتاد و آنها به یکدیگر می گفتند : امشب ، شبِ خوردنِ انواعِ طعام های لذیذ و مجلسِ سماع و پُرخوری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3676,
        "beyt": "لافِ تو ما را بر آتش برنهاد * آن سِبیلِ چربِ تو بَرکنده باد",
        "text": "در خِرمنِ هستی مطلق ، مانند موری ، بدان خوشم که باری بیش از توانم بر دوش می کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3677,
        "beyt": "لافِ درویشی زَنی و ، بی خودی * های هویِ مستیانِ ایزدی",
        "text": "در درون تو اخلاق و صفاتِ امت های مُعاند پیشین وجود دارد . چرا نمی ترسی که تو نیز مانند آنان شوی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3678,
        "beyt": "لرز لرزان و به ترس و احتیاط * می نهد پا تا نیفتد در خُباط",
        "text": "در دفعه آخر آن جوانمرد ، سه ماه روز و شب از روستایی پذیرایی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3679,
        "beyt": "لطف کآید بی دل و جان در زبان * همچو سبزۀ تُون بُوَد ای دوستان",
        "text": "در دنیا چه کسی پیدا می شود که بر پشتِ کره خَر بار بگذارد ؟ چه کسی به ابلیس درسِ فارسی یاد می دهد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3680,
        "beyt": "لطف کُن ، این نیکویی را دُور کُن * من نخواهم چشم ، زودم کور کُن",
        "text": "در دوران عمر ماه رمضان فرا رسیده بود و مردم با شتاب تمام بر کوهی بالا آمدند و گرد هم جمع شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3681,
        "beyt": "لطفِ شَه ، جان را جنایت جُو کند * ز آنکه شَه هر زشت را نیکو کند",
        "text": "در راهِ اسلام و مسلمانی بر سرِ پلِ صراط ، مانند آن خر صوفی از ضعف و پریشانی با سر به زمین سقوط خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3682,
        "beyt": "لقمه بخش ، آید از هر مُرتَبَس * حلق بخشی ، کارِ یزدان است و بس",
        "text": "در روزِ رستاخیز ، عاشق و معشوق را دو به دو به هم می بندند و به عرصۀ محشر می آورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3683,
        "beyt": "لقمۀ زندانیان ، خوردی گِزاف * بر دلِ خلق از طَمَع چون کوهِ قاف",
        "text": "در سرای ستمکاری و بیدادگری زمین ، عدل و داد و عبادت حق و رسمِ وفاداری را گسترش می دادیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3684,
        "beyt": "لوت خوردند و ، سماع آغاز کرد * خانقه تا سقف شد در دود و گَرد",
        "text": "در شبِ پنجم هوا بارانی شد و بارانی ، باریدن گرفت . چنان بارانی که آسمان از آن باران شگفت زده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3685,
        "beyt": "لیک ، آن صوفی ز مستی دور بود * لاجَرَم در حرص ، او شب کور بود",
        "text": "در شکل و صورت من ، هیبت و شکوه و آب و تاب را مشاهده کن . و آنگاه مرا مایۀ فخرِ دنیا و پایۀ دین به شمار آور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3686,
        "beyt": "لیک آهن را لطیف ، آن شعله هاست * کو جَذوبِ تابشِ آن اژدهاست",
        "text": "در طولِ روز بر اثرِ تابش افتاب پوستشان می سوخت و شب ها نیز با نور ستارگان ، راهِ خود را پیدا می کردند . [ مصراع دوم اشاره دارد به آیه 16 سورۀ نَحل « و به نشانه ها و ستارگان ره یابند »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3687,
        "beyt": "لیک الله الله ای قومِ جلیل * تا نباشد خوردتان فرزندِ پیل",
        "text": "در طی این پنج روز ، جانِ درماندۀ من بر اثر گرما و سرما به اندازۀ پنج سال رنج دیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3688,
        "beyt": "لیک بیگارِ تنِ پُر استخوان * بر دلِ عیسی مَنِه تو هر زمان",
        "text": "در ظاهر ، نمایی پر نقش و نگار و آراسته دارد ولی در باطن ، روان و اندیشه ای سخت مضطرب دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3689,
        "beyt": "لیک ز آن درمان نبینی رنگ و بو * بهرِ دردِ خویش بی فرمانِ او",
        "text": "در غم عشق ما روزها از پی هم آمد و عمر سپری شد و ایام و اوقات توام با سوز و گداز گردید . یعنی درد طلب عشاق و میل به وصال در آنان دائمی است و یک لحظه قطع نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3690,
        "beyt": "لیک قربی هست با زَر شید را * که از آن آگه نباشد بید را",
        "text": "در غیر اینصورت ، لوط که یکی از راد مردان الهی بود ، چگونه می توانست با یک دعا ، شهرهای قومِ خود را زیر و زبر سازد و آنان را ناکام گرداند ( المنهج القوی ، ج 3 ، ص 23 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3691,
        "beyt": "لیک می ترسم ز کشفِ رازشان * نازنیان اند و زیبد نازشان",
        "text": "در غیر اینصورت ، نوح (ع) چگونه می توانست با یک نفرینِ آسیب زننده ، خاور و باختر زمین را غرقِ در آب کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3692,
        "beyt": "لیک هنگامِ دُرُشتی هم نبود * چون در افتادی به چَه ، تیزی چه سود ؟",
        "text": "در غیر اینصورت موسی (ع) چگونه می توانست هنر کند و با یک چوبدستی ، بساطِ حکومتِ فرعون را زیر و رو سازد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3693,
        "beyt": "لیک کو آن قربتِ شاخِ طری ؟ * که ثِمارِ پخته از وَی می خوری",
        "text": "در لحظۀ افتادن ، از آن حیوان بادی رها شد . و روستایی های های کرد و دست هایش را به علامتِ تأسف و افسوس بر هم کوفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3694,
        "beyt": "ما به دل بی واسطه خوش بنگریم * کز فراست ما به عالی منظریم",
        "text": "در مسیری که می روید با بچه فیل هایی برخورد می کنید که دلتان می خواهد آنها را شکار کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3695,
        "beyt": "ما ذخیرۀ دَه زمستانِ دراز * از برِ او سویِ شهر آریم باز",
        "text": "در میان صد آدم گرسنه ، قرص نانی انداختن ، مانند این است که گربه ای ناتوان در میانِ صد سگ باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3696,
        "beyt": "ما ز موسی پند نگرفتیم کُو * گشت از انکارِ خِضری زرد رُو",
        "text": "در میانِ هزاران صوفی ، تنها شمارِ اندکی اینگونه صوفی اند . یعنی واقعاََ وارسته و پاک باخته اند و سایر صوفیان در سایۀ حرمت و هویت والای آنان زندگی می کنند و موردِ احترام مردمان قرار می گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3697,
        "beyt": "ما طبیبانِ فِعالیم و مَقال * مُلهِمِ ما پرتوِ نورِ جلال",
        "text": "در ناتوانی و ضعفم مرا مانند پرنده ابابیل فرض کن و هر یک از دشمنانم را همانند فیل ببین . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 51 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3698,
        "beyt": "ما طبیبانیم ، شاگردانِ حق * بحرِ قُلزُم دید ما را فَانفَلق",
        "text": "در نتیجه ، زشتی و رسوایی نمایان شد و از بلندای آن همه دعاوی و یاوه گریی ها و منم منم زدن هایت بر زمینِ عجز و زبونی سقوط کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3699,
        "beyt": "ما نخواهیم این چنین لاف و دروغ * کردن اندر گوش و ، افتادن به دوغ",
        "text": "در هر کجا که گریه و زاری سر می دهند . همانجا بنشین ، زیرا که تو برای گریستن سزاوارتری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3700,
        "beyt": "ما ندانستیم ، ما را عفو کن * بس پراکنده که رفت از ما سُخُن",
        "text": "در همان وقت که قوۀ واهمه ام ، بر من تاخته و دچار اضطراب و نگرانی ام کرده بود . صورت حقیقی ذاتم به من چنین ندا داد . بدان که در مقام وحدت ، من ، عینِ تو هستم و تو عینِ منی . مبادا که به آتش تفرقه و جدایی گرفتار شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3701,
        "beyt": "ما نمی بینیم ، باشد این خَیال * چه خیال است این ؟ که این هست ارتحال",
        "text": "در همین اندیشه ها بود که خواب بر او چیره شد . در خواب دید که مسجدِ منافقان آکنده از نجاست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3702,
        "beyt": "ما نمی خواهیم این ایوان و باغ * نی زنانِ خوب و ، نَی امن و فراغ",
        "text": "در همین حال بودم که قوۀ واهمه ام در من تصرفی کرد و باعث تشویش خاطرم شد و مرا دچار شبهه کرد و گفت : به هوش باش که این نقشی که از خود دیدی ، حقیقتِ ذاتِ تو نیست . بلکه این خیال توست . پس باید خویشتن حقیقی خود را از خویشتن خیالی خویش بازشناسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3703,
        "beyt": "ما نمی خواهیم نعمت ها و باغ * ما نمی خواهیم اسباب و فراغ",
        "text": "در واقع معنا آن نیست که انسان را کور و ناشنوا سازد و او را بر نقشِ ظاهر شیفته تر کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3704,
        "beyt": "ما نه ز آن پیلانِ گولیم ای گروه * که اضطرابِ ماه آردمان شکوه",
        "text": "در پشتِ هر حجاب ، جمعی جای دارند . آنها تا جایگاه امام ( = قطب ) صف در صف و مرتبه به مرتبه ایستاده اند . ( توضیح قطب در شرح بیت 820 همین بخش گذشت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3705,
        "beyt": "ما هم از خَلقیم ، جان داریم ما * دولت ، امشب میهمان داریم ما",
        "text": "در گوشۀ طَبَق ، چهارصد دینار نهاده بود . به اضافۀ نیم دینار دیگر که در کاغذ پیچیده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3706,
        "beyt": "ما چنان پژمرده گشتیم از عطا * که نه طاعتمان خوش آید ، نه خطا",
        "text": "درد و بلا از سلطنت جهان بهتر و برتر است ، تا نهانی خدا را نیایش کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3707,
        "beyt": "ما چو کرّان ناشنیده یک خِطاب * هرزه گویان از قیاسِ خود جواب",
        "text": "درست است که خداوند برای هر دردی ، درمانی آفریده ، ولی بدونِ اذن و فرمان او ، تو نمی توانی حتی رنگ و بوی آن را دریابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3708,
        "beyt": "ما که کورانه عصاها می زنیم * لاجرم قِندیل ها را بشکنیم",
        "text": "درست مانند گاوی که نیمۀ چپِ پیکرش سیاه باشد و نیمۀ راستِ پیکرش مانند ماه سفید باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3709,
        "beyt": "مادرِ آن پیل بَچگان کین کشد * پیل بچه خواره را کیفر کشد",
        "text": "دریغ و افسوس بر آن چشم های ظاهربینی که آفتاب جهانتاب حقیقت در آن ذرّه ای بیش چلوه نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3710,
        "beyt": "مار و کژدُم مر تور را مُونِس بُوَد * کآن خیالات ، کیمیای مِس بُوَد",
        "text": "دزدی حقیر و نادان از یک مارگیر ، ماری دزدید و از روی نادانی پیشِ خود خیال می کرد که غنیمتِ گرانبهایی بُرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3711,
        "beyt": "مارگیرش دید ، پس بشناختش * گفت : از جان ، مارِ من پرداختش",
        "text": "دست هر آدم ناشایسته ای ، تو را بیمار و تباه می کند . اینک سوی مادر بیا تا که از تو خوب نگه داری کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3712,
        "beyt": "مال ، او یابد که کسبی می کند * نادری باشد که گنجی بر زند",
        "text": "دسته دسته از بیماران و مبتلایانِ رنجور و لاغر را می دید که کنار صومعۀ او به امیدِ شفا یافتن به انتظار نشسته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3713,
        "beyt": "مال ، خَس باشد ، چو هست ای بی ثَبات * در گلویت مانعِ آبِ حیات",
        "text": "دستِ او را بستند تا مقتولش سازند ولی او گفت : ای شاهان و بلند پایگان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3714,
        "beyt": "مال ، مار آمد که در وَی زهرهاست * و آن قبول و سجدۀ خلق ، اژدهاست",
        "text": "دشمن ، آن کسی است که از طرف او به انسان گزندی رسد و نگذارد که مثلا نور آفتاب به لعل برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3715,
        "beyt": "مالِ ایشان ، خونِ ایشان دان یقین * ز آنکه مال از زور آید در یَمین",
        "text": "دشمن ، آن کسی است که قصدِ جانِ دیگری را بکند . دشمن ، آن کسی نیست که خود به خود به حالِ جان کندن بیفتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3716,
        "beyt": "مالِ مان خوردی ، مَضالِم می بَری * از چه بود این ظلمِ دیگر ، بر سَری ؟",
        "text": "دعای آن شکم به اجابت رسید و نیازِ سختِ او به غذا آشکار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3717,
        "beyt": "ماند پیغمبر به خلوت در نماز * با دو سه درویشِ ثابت ، پُر نیاز",
        "text": "دعوت کنندۀ رحمت ، نابودی قومِ نوح و هود را به ما خبر داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3718,
        "beyt": "مانع آید از سخن های مهم * انبیا بُردند امرِ فَاستَقِم",
        "text": "دفتر و کتاب صوفی ، سیاهی و حروف کتاب نیست . بلکه او غیر از دلِ سفید و صاف ، کتاب دیگری ندارد . [ کتاب و دفتر در اینجا نشانگر علوم رسمی و محفوظاتِ صوری است . اما در اینجا لازم است قدری پیرامون کلمۀ صوفی سخن بگوییم ، هر چند که در این زمینه ، آراء بسیار است . بدواََ باید گفت که برخی از اکابر محققینِ صوفیه ، نظیر امام قشیری ، برای کلمه صوفی ریشه عربی قائل نشده اند . هر چند که اشتقاق غیر عربی آن را نیز معلوم نکرده اند . ( ترجمه رساله قشیریه ، ص 467 و 468 ) . ابوریحان بیرونی نیز بر همین باور است . با این فرق که اشتقاق غیر عربی آن را نیز بیان کرده و گفته است که اصل آن از لفظ سوف ( = حکمت و دانش ) است و ریشه یونانی دارد . ( کتاب الهند ، ص 16 به نقل از مصباح الهدایة ، ص 63 ) . جمعی نیز گفته اند که کلمۀ صوفی ، از «صفه» مشتق شده به مناسبت مشابهت صوفیان با اصحاب صفه . یعنی همان پارسایان و مسلمانان فقیر صدر اسلام نظیر ابوذر و سلمان و بلال و … که در صفّۀ مسجد پیامبر می زیستند . ولی برخی بر این نسبت خدشه آورده و گفته اند اگر صوفی را منسوب به صفّه بدانیم باید صفی بخوانیم نه صوفی . لیکن امام جارالله زمخشری ، در کتاب خود به نام اساس البلاغه ، به این ایراد پاسخ داده و گفته است که یکی از دو حرف (ف) را برای تخفیف به حرف (و) تبدیل کرده اند و به جای صّفیّه ، صوفی گفته اند تا تلفظ آن ثقیل نباشد . زبیدی صاحب تاج العروس هم بر همین نَهج رفته است . برخی نیز صوفی را مشتق از صفا دانسته اند که این نسبت ، از نظرِ صرف لغوی خالی از اشکال نیست . زیرا در این حالت نسبت آن صفوی می شود نه صوفی . درست ترین اشتقاقی که می توان برای آن در نظر گرفت این است که صوفی را منسوب به صوف ( = پشم و پشمینه ) فرض کنیم که هم از نظر صرفِ لغوی درست است و هم با احوال صوفیان ، سازگار است زیرا که شعار آنان پشمینه پوشی و پشت پا زدن به تجمّلاتِ اشرافی بوده است . ( مقدمه مصباح الهدایة ، ص 63 تا 68 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3719,
        "beyt": "مانعِ خویشند جملۀ کافران * از شعاعِ جوهرِ پیغمبران",
        "text": "دل های مردم ، خانۀ شیطان است . از مردم شیطان پرست کمتر فریب بخور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3720,
        "beyt": "ماه روزه گشت در عهدِ عُمَر * بر سرِ کوهی دویدند آن نَفَر",
        "text": "دلم همانند دیدگانم فرمانبردار من نیست . اگر دل ، فرمانبردارم بود همین الآن با غضب و خشمِ خود می سوزاندم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3721,
        "beyt": "ماه می گوید که : ای پیلان روید * چشمه آنِ ماست ، زین یکسو شوید",
        "text": "دلی می خواهم که از درد و سوز فراق پاره پاره شده باشد ، تا برای چنین دلی از درد اشتیاقم به وصال سخن بگویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3722,
        "beyt": "مثنوی که صیقلِ ارواح بود * بازگشتش روزِ اِستفتاح بود",
        "text": "دلیل و غرضِ شما در کُشتن من چیست ؟ در حالی که من فردی بینوا و برهنه هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3723,
        "beyt": "محتشم چون عاریت را مِلک دید * پس بر آن مالِ دروغین می طپید",
        "text": "ده نفر جارچی تُرک و کُرد و رومی و عرب که صدایی بسیار بلند داشتند . اینگونه ندا کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3724,
        "beyt": "محرم این هوش جز بی هوش نیست * مر زبان را مشتری جز گوش نیست",
        "text": "دوباره آن روستایی ، صاحبخانه را قسم داد که دستِ فرزندانت را بگیر و بیا روستای ما و نعمت را مشاهده کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3725,
        "beyt": "مختصر کردم ، چو آمد دِه پدید * خود نبود آن دِه ، رهِ دیگر گُزید",
        "text": "دوباره با خود گفت : دوراندیشی ، در بَدگمانیِ تو است . هر کسی که بدگمان نباشد کی سالم می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3726,
        "beyt": "مدّتی این مثنوی تاخیر شد * مُهلَتی بایست تا خون ، شیر شد",
        "text": "دوباره به شیون و زاری می پرداخت که : ای دانای اسرار ، مرا به حالِ خود رها مکن که در این اعتراض پافشاری کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3727,
        "beyt": "مر سَرَت را چون رهانید از بُتان * هم بِدان قوّت ، تو دل را وارهان",
        "text": "دوباره صوفی به خواب رفت و این بار خواب دید که الاغش هنگامِ راه رفتن گاه به چاهی سقوط می کرد و گاهی به گودالی می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3728,
        "beyt": "مر سگان را چون وفا آمد شعار * رَو ، سگان را ننگ و بدنامی میار",
        "text": "دوباره منافقان سوگندهای دیگری یاد کردند و قرآن به دست گرفتند و خود را روزه دار نشان دادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3729,
        "beyt": "مر سگی را ، لقمه نانی ز دَر * چون رسد بر در ، همی بندد کمر",
        "text": "دوباره نشانِ شترت را از هر کس می جویی ولی آدم های پَست و بی ارزش به ریشِ تو می خندند و مسخره ات می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3730,
        "beyt": "مر سیه رویانِ دین را خود جِهاز * نیست اِلّا حیلت و مکر و ستیز",
        "text": "دوباره هر سال که فرا می رسید ، روستایی مانند لکلک می آمد و در منزلِ آن شهری اقامت می گزید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3731,
        "beyt": "مر لبِ هر خفته یی را بوی کرد * بوی می آمد وَرا ز آن خُفته مَرد",
        "text": "دوباره وقتی که روح و بینش از آدمی جدا شود خاک می آید و او را می خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3732,
        "beyt": "مر مرا آموز تا احسان کنم * استخوان ها را بدان با جان کنم",
        "text": "دوباره پیامبر (ص) با صراحت و با زبانی روشن به آنان گفت : براستی که دروغ می گویید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3733,
        "beyt": "مر مرا تقلیدشان بر باد داد * که دو صد لعنت بر آن تقلید باد",
        "text": "دوبینی ها رفته رفته کاستی می گیرد و چون سالک از این حجاب ها بگذرد و در هیچ موقفی از مواقف درنگ نکند . او عین دریای وحدت می شود . ( یَم = دریا ، کنایه از وحدتِ ذاتِ الهی ، شرح بیت 2213 دفتر اول ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3734,
        "beyt": "مر مرا زین حکمت و فضل و هنر * نیست حاصل جز خیال و دردِسر",
        "text": "دود در گلوی او فرو می رفت و گلویش را می گرفت و آزرده می کرد . از گزندِ آن دودِ تلخ از خواب پرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3735,
        "beyt": "مر مُروّت را نهاده زیرِ پا * گشته زندان ، دوزخی ز آن نان رُبا",
        "text": "دوراندیشی آن است که چرب و شیرین و دام های این دنیا تو را نفریبد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3736,
        "beyt": "مردمِ دَه شهر ، مجموع اندرو * لیک جمله سه تنِ ناشسته رو",
        "text": "دوستی با پارسایی گفت : هنگامِ عبادت کمتر گریه کن تا چشمت دچار آسیب نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3737,
        "beyt": "مردِ دنیا ، مفلس است و ترسناک * هیچ او را نیست ، از دزدانش باک",
        "text": "دوستی مانند بَذری است که در آخرین لحظه های فصلِ مناسب ، کاشته شود . و می ترسم که آن هم بر اثرِ بر کنار ماندن و جدا شدن از شرایط مناسب ، تباه گردد . ( وحشت = در اینجا ضدِ محبت و دوستی است یعنی نفرت و جدایی ( شرح اسرار ، ص 192 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3738,
        "beyt": "مردِ زندان را نیاید لقمه ای * ور به صد حیلت گُشاید طعمه ای",
        "text": "دِورِ تو است . زیرا که حضرتِ موسی (ع) ، کلیم الله ، همواره دورِ تو را آرزو می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3739,
        "beyt": "مردِ میراثی چه داند قدرِ مال ؟ * رُستمی جان کند ، مجّان یافت زال",
        "text": "دکاندار از صبح تا شب در دکانِ خود ، سرِ پا می ایستد . زیرا عشقِ زنی خوش اندام در دلِ ریشه کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3740,
        "beyt": "مردِ گُلخَن تاب ، از پُریّ زر * بسته بودی در میان ، زَرّین کمر",
        "text": "دیدگان حسی و ظاهری ، روش معتزله را دارد یعنی منکر شهود حق تعالی است . ولی دیدگان دل و عقل ، روش سنی ها را دارد یعنی به شهود حق تعالی ایمان و ایقان دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3741,
        "beyt": "مرغ ، پندارد که جنسِ اوست او * جمع آید ، بَر دَرَدشان پوست ، او",
        "text": "ذوق و شوق گروه صوفیان در من بازتابی پیدا کرد . یعنی مرا تحتِ تأثیر قرار داد و دل و درونم از انعکاسِ ذوقِ آنان ، سرِ ذوق آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3742,
        "beyt": "مرغِ بی هنگام شد آن چشمِ او * از نتیجۀ کبر او و ، خَشمِ او",
        "text": "ذکر خدا در دهان منافق مانند سبزه ای است که در گُلخُن حمام بروید . یا همچون گُل و سوسنی است که روی مستراح بدمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3743,
        "beyt": "مرغِ مُرده پیش بنهاده که این * می کُند این بانگ و ، آواز و حَنین",
        "text": "ذکرِ خدا همیشه پاک است و چون پاکی از راه برسد ، ناپاکی و پلیدی می گریزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3744,
        "beyt": "مست بودند از تماشای اله * وز عجایب هایِ اِستدراجِ شاه",
        "text": "راستش را بگو ، تو با این عقل و شایستگی ، وزیری یا پادشاه ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3745,
        "beyt": "مست بودند و رهیده از کمند * های هویِ عاشقانه می زدند",
        "text": "راستی را پیشۀ خود ساز و یا دستِ کم خاموش باش و حرفی مزن . و زآن پس رحمت الهی را مشاهده کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3746,
        "beyt": "مست و بنگی را طلاق و بیع نیست * همچو طفل است او ، معاف و مُعتَقی است",
        "text": "راهِ مرگِ مردمان ، بسیار مخفی است . بطوریکه اصلاََ دیده نمی شود زیرا راهی بی محل و بی مکان است . یعنی راه محسوس نیست که بشر بتواند آن را مشاهده کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3747,
        "beyt": "مستِ حق ، هُشیار چون شد از دَبور * مستِ حق ، نآید به خود از نَفخِ صُور",
        "text": "رحمت من بستگی دارد به گریه های خوب و لطیف که از ژرفای دل برآید . هر گاه بنده ای ار سرِ اخلاص بگرید از دریای رحمتم امواجی برمی خیزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3748,
        "beyt": "مستی ای دارد ز گفتِ خود ، ولیک * از بَرِ وَی تا به مَی راهی است نیک",
        "text": "ردِ پای آهو را بگیر و با خیالِ آسوده پیش برو تا بر اثرِ ردِ پای آهو به نافۀ خوشبویِ آهویِ حقیقت برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3749,
        "beyt": "مستیِ آن مستیِ این بشکند * او به شهوت التفاتی کی کُند ؟",
        "text": "رفقای صوفی باز به وی می گفتند : ای شیخ ، این دیگر چه حالتی است ؟ مگر تو نبودی که دیروز می گفتی ، سپاس خدا را که این الاغ ، بس نیرومند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3750,
        "beyt": "مستیی کآید ز بویِ شاهِ فرد * صد خُمِ مَی در سر و ، مغز آن نکرد",
        "text": "رفیق ناشنوای او گفت : بله همینطور است . چون من سر و صدای آنها را می شنوم و حتّی حرف هایی که چه بلند و چه درگوشی می زنند می شنوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3751,
        "beyt": "مسجد و اصحابِ مسجد را نواز * تو مَهی ، ما شب ، دَمی با ما بساز",
        "text": "رفیقِ برهنه آن دو گفت : من ترسم از این است که این لشکریان به اینجا بیایند و دامن های بلندِ مرا قیچی کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3752,
        "beyt": "مسجدِ روزِ گِل است و روزِ ابر * مسجدِ روزِ ضروت ، وقتِ فقر",
        "text": "رفیقِ نیک سیرتِ تو به جهانِ برین و عالَمِ علّیین پر گشوده و رفیقِ بَد سیرتِ تو در ژرفنایِ زمین جای گرفته است . چون هر کسی به اصلِ خود می پیوندد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3753,
        "beyt": "مسجدی بر جِسرِ دوزخ ساختند * با خدا نردِ دَغاها باختند",
        "text": "رنج و عذابی که آن شب ، الاغ زبان بسته دید . پرنده خشکی در سیلاب می بیند . یعنی همان اندازه که پرنده خشکی در آب دچار بلا و عذاب می شود . آن الاغ بیچاره نیز آن شب عذاب دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3754,
        "beyt": "مسجدی کان اندرونِ اولیاست * سجده گاهِ جمله است ، آنجا خداست",
        "text": "روح ، شراب را در انگور دیده است . و روح در نیستی ، اشیاء و موجودات را مشاهده کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3755,
        "beyt": "مشورت می رفت در ایجادِ خلق * جانشان در بحرِ قدرت تا به حلق",
        "text": "روح انسان کامل ، هر چیزی را که مقیّد به چگونگی و کیفیت است . فارغ از چگونگی و کیفیت دیده است . یعنی باطن و ملکوت هر موجودی را دیده است و پیش از پدید آمدن معدن ، نقدِ سَرَه وحدت را در میان نقدِ ناسَرَه کثرت مشاهده کرده است . زیرا از تفرقۀ قال به جمعیت حال رسیده است . ( جواهرالاسرار ، دفتر دوم ، ص 308 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3756,
        "beyt": "مصطفایی کو که جسمش جان بُوَد * تا که رَحمان ، عَلّم القرآن بُوَد",
        "text": "روح با علم و عقل ، یار و همراه است . یعنی روح به عالم علم و عقل تعلق دارد . نه عالم قیل و قال . روح چه سنخیتی با الفاظ عربی و ترکی دارد ؟ مسلما هیچ سنخیتی ندارد . یعنی با هیچ لفظ و کلامی و با هیچ قیل و قالی نمی توان به کنه و حقیقت روح راه یافت جز با علم و عقل الهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3757,
        "beyt": "مصطفی مَه می شکافد نیم شب * ژاژ می خاید ز کینه ، بُولَهَب",
        "text": "روح و روانِ انسانِ نادان از حقیقتِ این نیایش بدور است . زیرا نادان ، مجاز به ذکرِ حق نیست . یعنی چون معرفت ندارد نمی تواند نیایش حق گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3758,
        "beyt": "مصطفی چون بُرد بوی از راهِ دور * چون نیابد از دهانِ ما بخور ؟",
        "text": "روحِ اسیر در زندان جسم با زبانِ حال به حضرتِ حق می گوید : پروردگارا کاسۀ صبرم لبریز شده و در فراقِ ذاتِ تو بیتاب شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3759,
        "beyt": "مطربانشان از درون ، دف می زنند * بحرها در شورشان ، کف می زنند",
        "text": "روحِ او دچارِ عذابی ناگوار است و عقربِ اندوه در قلبِ اندوه زدۀ او لانه کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3760,
        "beyt": "مطلعِ شمس آی اگر اِسکندری * بعد از آن هر جا رَوی نیکو فَری",
        "text": "روحِ شریف و عزیز که آکنده از علوم و فنون است . در خانۀ پُر دود و دَمِ جسم حبس شده است . پس ای طالبِ معانی ، از راهِ استماعِ پیامِ الهی و کلماتِ اولیاء ، دریچه ای به رویِ آنن باز کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3761,
        "beyt": "مظهرِ لطفِ خدایی گشته ام * لوحِ شرحِ کبریایی گشته ام",
        "text": "روحِ گرفتار د ربندِ نفسانیات بواسطۀ این آزار و رنج از تو به درگاهِ خدا شکایت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3762,
        "beyt": "معنی آن باشد که بستاند تو را * بی نیاز از نقش گرداند تو را",
        "text": "روزی از روزها آن روستایی به شهری رو کرد  گفت : ای بزرگوار ، چرا برای تفریح و گردش به روستای ما نمی آیی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3763,
        "beyt": "معنی آن نَبوَد که کور و کر کند * مرد را بر نقش ، عاشق تر کند",
        "text": "روستایی از روی خجالت گفت : ای بزرگوار ، تا کی وعده می دهی که می آیم ؟ تا کی مرا می فریبی ؟ یعنی تا کی حرفِ مرا زمین می زنی و امروز و فردا می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3764,
        "beyt": "معنیِ تو صورت است و عاریت * بر مناسب شادی و بر قافیت",
        "text": "روستایی با صد نوع اصرار و پافشاری آمد دَمِ در و به قیافه ای حق به جانب به خواجه گفت : بابا جان آخر چه می گویی ؟ از جانِ من چه می خواهی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3765,
        "beyt": "مغزِ حیوانات ، بویِ شیر را * می بداند ، تَرک می گوید چَرا",
        "text": "روستایی به خواجه گفت : آنچه در بارۀ تاریکی گفتی همینطور است . ولی برای من مثلِ روز ، روشن است که آن حیوان ، کره الاغِ من بود که کشته شده زیرا من صدایِ بادِ کره الاغم را می شناسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3766,
        "beyt": "مغزِ خَر خوردیم تا ما چون شما * پشّه را داریم همرازِ هُما",
        "text": "روستایی به خواجه گفت : ای ناجوانمرد ، این که زدی کره الاغِ من است . خواجه گفت : نه ، این گرگِ شیطان صفت بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3767,
        "beyt": "من برون کردم ز گَردن وامِ نُصح * جز سعادت کی بُوَد انجامِ نُصح ؟",
        "text": "روستایی به خواجه گفت : این چه یاوه هایی است که می بافی ؟ ای مرد ، من نه تو را می شناسم و نه می دانم نامِ تو چیست و نه می دانم جا و مکانِ تو کجاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3768,
        "beyt": "من به تبلیغِ رسالت آمدم * تا رهانم مر شما را از نَدَم",
        "text": "روستایی به قدری در چاپلوسی با مهارت و تَردَستی کار کرد که حَزم و احتیاطِ خواجه را از میان بُرد و او را گیج و حیران کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3769,
        "beyt": "من به هر جمعیتی نالان شدم * جفت بدحالان و خوش حالان شدم",
        "text": "روستایی دستِ آن شهری را گرفت و سه بار سوگندش داد که تو را به خدا زود به روستای ما بیا و در آن مورد همّت کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3770,
        "beyt": "من دلیلم ، حق شما را مشتری * داد حق دلّالیم ، هر دو سَری",
        "text": "روستایی می گفت : ای نیکوکار ، خانوادۀ من منتظر و فرزندان و خانوادۀ تو هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3771,
        "beyt": "من ز سهو و ، بی وفایی ها بَری * سویِ من آیی ، گُمانِ بَد بَری ؟",
        "text": "روستایی هر سال می گفت : بالاخره کی تصمیم به آمدن می گیری ؟ آنقدر تأخیر کردی که دیماه ( زمستان ) فرا رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3772,
        "beyt": "من نخواهم در دو عالَم بنگریست * تا نبینم این دو مجلس آنِ کیست ؟",
        "text": "روستایی گفت : نه ، من بادی که از نشیمن او رها شد می شناسم . چنانکه می توانم آب را از شراب تمییز دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3773,
        "beyt": "من نخُسبم ، حارسیِّ رَز کنم * گر برآرد گرگ سر ، تیرش زنم",
        "text": "روستایی گفت : گوشه ای در منزلم هست که به باغبان اختصاص دارد . و او در آنجا از هجومِ گرگ نگهبانی می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3774,
        "beyt": "من ندیدم در جهانِ جُست و جو * هیچ اهلیّت بِه از خویِ نکو",
        "text": "ریزش میوه بر روی زمین ، راه را بند می آورد و رهگذران از فراوانی میوه ، تعجب می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3775,
        "beyt": "من نشسته بر کنارِ آتشی * با فروغ و شعلۀ بس ناخوشی",
        "text": "ریشه های نهان در دلِ زمین آشکار می شود . بنابراین ، قبض و بسطِ خود را به منزلۀ یک ریشه فرض کن . ( قبض و بسط = شرح بیت 2961 دفتر دوم )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3776,
        "beyt": "من نکردم با وَی اِلّا لطف و لین * او چرا با ما کند برعکس ، کین ؟",
        "text": "زرِ خالص سرانجام از روی طلای تقلبی کنار می رود و به معدنِ خویش می پیوندد . تو نیز به سوی آن معدنی برو که آن زر می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3777,
        "beyt": "من چگونه هوش دارم پیش و پس * چون نباشد نور یارم پیش و پس ؟",
        "text": "زشتی این کار را که افرادِ قانع را گدا به شمار می آوردند متذکر می شد و از حسادت های نهانِ آنان در دشمنی با صالحان حرف می زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3778,
        "beyt": "من کریمم ، نان نمایم بنده را * تا بگریاند طَمَع آن زنده را",
        "text": "زن و فرزندان خواجه ، وسایل سفر را آماده کردند و رخت و لوازم راه را بر گاوِ عزم و تصمیم نهادند یعنی با تمامِ وجود آماده رفتن شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3779,
        "beyt": "من که را گیرم ؟ که را قاضی بَرم ؟ * این قضا خود از تو آمد بر سَرم",
        "text": "زنان پاک به سوی مردان پاک می روند و آگاه باش که زنان ناپاک از آنِ مردان ناپاک اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3780,
        "beyt": "منبعِ گفتارِ این ، سوزی بُوَد * و آن مُقَلّد ، کهنه آموزی بُوَد",
        "text": "زندانیان از دستِ آن شکمباره به وکیل قاضی که مردی بسیار فهمیده و هوشمند بود شکایت کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3781,
        "beyt": "مهدی و هادی وی است ای راه جو * هم نهان و هم نشسته پیشِ رو",
        "text": "زندانیان می خواهند که از دستِ تو نجات پیدا کنند . پس بواسطۀ این غرضی که دارند شهادتشان باطل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3782,
        "beyt": "مو به مو بیند ز صرفۀ حرصِ اِنس * رقصِ بی مقصود دارد همچو خرس",
        "text": "زیانِ بیگانه بودن با عالَمِ دل و اهلِ دل و تزویر و ریاکاری با شاهان را بیان می کرد . [ روبه شانگی = مجازاََ به معنی حیله و تزویر آمده ، چنانکه در دیوانِ کبیر آمده است :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3783,
        "beyt": "موسی آمد در وَغا با یک عصاش * زد بر آن فرعون و بر شمشیرهاش",
        "text": "زیبایی حال او در سخن نمی گنجد . هر دو عالم چیست ؟ مسلماََ هر دو عالم بازتابی است از خال او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3784,
        "beyt": "موسی و هارون چو طاووسان بُدند * پَرِّ جلوه بر سَر و رویت زدند",
        "text": "زیبایی و جمال در انسان نیز مانند فلزی زراندود شده است . اگر چنین نیست پس چرا محبوب و دلبر تو مانند یک الاغ پیر و نفرت انگیز می شود ؟ [ حال آدمی نیز همین سان است تا وقتی که پرتوِ جان بر تاریکخانۀ کالبدش می تابد نشاط و خرمی و جمال در آن مشهود می شود . همینکه جان از کالبد مفارقت می جوید . آن را به مُرداری زشت و کریه مبدّل می سازد و همگان از او می رَمند حتی کسانی که عُمری او را عزیز می داشتند . توضیح بیشتر در شرح ابیات 3267 تا 3272 دفتر اول آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3785,
        "beyt": "موسیی آن را عصا دید و ، نبود * اژدها بُد ، سِرِ او لب می گشود",
        "text": "زیرا آن زیبایی ها و حُسن و جمال ها جنبۀ عاریتی و ناپایدار دارند و زیرِ آن زینت و جمالِ ظاهری ، زشتی ها نهفته است . پس سکه های تقلبی نیز اعتبار خود را از طلای حقیقی می گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3786,
        "beyt": "مونسی مگزین خسی را ، از خسی * عاریت باشد در او آن مونسی",
        "text": "زیرا آن منافق هم در حالِ گفتنِ اگر اگر بود که مُرد . و از «اگر اگر گفتن» هیچ سودی حاصل نیامد جز حسرت و افسوس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3787,
        "beyt": "موی را نادیده می کرد آن لطیف * شیر را شاباش می گفت آن ظریف",
        "text": "زیرا آنها در یکی از سال های قحطی با شنیدن بانگِ طبل ، نماز جمعه را بیدرنگ رها کردند و رفتند . [ اشاره به آیه 11 سورۀ جمعه « و هرگاه داد و ستد و یا سرگرمی و لهوی بینند بدان سو شتابند و تو را در حالیکه ایستاده ای رها کنند . بگو آنچه در نزدِ خداست از لهو و سرگرمی و داد و ستد بهتر است و خداوند بهترین روزی دهندگان است » در تفاسیر قرآن کریم شأن نزول های مختلفی در این باب آمده که به نقلِ یکی از آنها بسنده می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3788,
        "beyt": "مویِ کژ چون پردۀ گردون بُوَد * چون همه اجزات کژ شد چون دید ؟",
        "text": "زیرا از انبوهی و کِثرتِ موی و استخوان و بقایای کشته شدگان ، راهیان و سالکان ، جای قدم گذاشتن پیدا نمی کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3789,
        "beyt": "مَر یقین را چون عصا هم حلق داد * تا بخورد او هر خَیالی را که زاد",
        "text": "زیرا اندیشیدن ، همواره مربوط به زمان گذشته و یا آینده است . پس همینکه آدمی از این دو قید رها شد . مشکل حل می شود . [ ارواح عارفان که از قید و بندِ زمان رهیده ، تفکرشان محدود به زمان نیست . از اینرو مشکل معرفت و شناخت آنان حل شده است . شرح کفافی ، ج 2 ، ص 406 ) . زیرا برای حصول به معرفت و شناخت نیازی به ابزار و وسیله های متداول در میان عامه مردم ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3790,
        "beyt": "مَطلعِ تاریخ این سَودا و سود * سال ، اندر ششصد و شصت و دو بود",
        "text": "زیرا انسان توقع ندارد که از خویشان و کسانش جفا ببیند بلکه روح انسان با لطف و وفای آنان اُنس گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3791,
        "beyt": "مَعدنِ دُنبه نباشد دامِ گُرگ * کی شناسد معدن ، آن گرگِ سترگ ؟",
        "text": "زیرا اگر از دَرِ خانه ای پاره نانی به سگی دهند . هرگاه آن سگ به درِ آن خانه رسید ، اظهارِ وفاداری و خدمتگزاری می کند ولی قومِ سبا ناشُکری کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3792,
        "beyt": "مَقصدِ ما را چراگاهی خوش است * یارِ ما آنجا کریم و ، دلکش است",
        "text": "زیرا اگر به تو یک شیرینی یا شربتی دهد . بدانکه همراه با آن نیشی است و بر اثر آن شیرینی دمل هایی در وجودِ تو پدید می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3793,
        "beyt": "مَی خورد شَه بر لبِ جُو تا سَحَر * در سماع از بانگِ چَغران بی خبر",
        "text": "زیرا ای پیشاهنگ در عرصۀ دنیا از شاهان و سلاطین چیزی عاید تو نمی شود و جز آوایِ دُهُل و سَر و صدا و حشمت و جلالِ ظاهری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3794,
        "beyt": "مُؤذِن آمد ، زان یکی لفظی بجَست * کای مؤذَن بانگ کردی وقت هست ؟",
        "text": "زیرا بر اثر اضطرار و ناچاری ، حتی خوردن گوشت مُردار نیز جایز و مباح می شود و بسیاری از کارهای ناروا بر اثر ضرورت ، روا به شمار می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3795,
        "beyt": "مُردۀ خود را رها کرده ست او * مُردۀ بیگانه را جوید رفو",
        "text": "زیرا برای آموختن اسم اعظم ، نَفَسی پاکتر از باران لطیف ، لازم است . و کسی :ه آن را یاد گیرد باید درک و فهمش از فرشتگان هم بالاتر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3796,
        "beyt": "مُرغِ مُردۀ خشک وز زخمِ کلاغ * استخوان ها زار گشته چون پَناغ",
        "text": "زیرا تقلید آن صوفیِ مسافر از روی آزمندی بود که عقلِ او را از روشنایی ها فرو بست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3797,
        "beyt": "مُرغکان در طمعِ دانه ، شادمان * سویِ آن تزویر ، پَرّان و دَوان",
        "text": "زیرا تهیدستی وی در نزدِ من به اثبات رسیده و از نقدینه و متاع چیزی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3798,
        "beyt": "مُستجاب آمد دعای آن شکم * سوزشِ حاجت بزد بیرون عَلَم",
        "text": "زیرا حق تعالی اگر چه روح حیوانی شهیدان را هلاک کرد ولی در عوض به آنان جانی داد که آن جان از غم و رنج و بدبختی در امان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3799,
        "beyt": "مُشک را بر تن مَزن ، بر دل بمال * مُشک چه بوَد ؟ نامِ پاکِ ذوالجلال",
        "text": "زیرا در زندان دنیا من حالی خوش دارم تا اینکه فرزندانِ دشمنم را بکُشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3800,
        "beyt": "مُطّلِع بر نقشِ هر که هست شد * پیش از آن کین نَفسِ کُل پا بَست شد",
        "text": "زیرا در موسم بهار ، دهستانِ ما خوش و خرم است و کشتزار و گُل های دلربایی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3801,
        "beyt": "مُفتَرِق شد آفتاب جان ها * در درونِ روزنِ ابدان ها",
        "text": "زیرا در چشمِ تو ، خیالِ کُفرِ او آمده است و در چشمِ دوست ، خیالِ ایمان او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3802,
        "beyt": "مُفلسیِ ابلیس را یزدانِ ما * هم منادی کرد در قرآنِ ما",
        "text": "زیرا دنیا در واقع ، نه چرب است و نه شیرین ، هر چند که ظاهراََ چنین می نماید . دنیا در حقیقت افسونگر است و افسون های خود را در گوشِ طالبان خود می خواند و می دمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3803,
        "beyt": "مُفلِس است این و ، ندارد هیچ چیز * قَرض ندهد کس مر او را یک پشیز",
        "text": "زیرا روز مانند آینه ، حقیقت طلا را نشان می دهد . تا اشرفی صرّافان امین ، بهتر دیده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3804,
        "beyt": "مُهر در گوشِ شما بنهاد حق * تا به آوازِ خدا نارَد سَبَق",
        "text": "زیرا زیبایی دل ، جاودانه است و دو لَبِ او آب حیات را به او می نوشاند و سیراب می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3805,
        "beyt": "مِن رِباحِ اللهِ کُونُوا رابِحین * اِنَّ رَبّی لا یُحِبُّ الفَرِحین",
        "text": "زیرا سگ ها نیز یکدیگر را اندرز می دهند و با زبان حال می گویند : برو نسبت به خانۀ اوّل خود وفادار باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3806,
        "beyt": "مِهرِ جاهل را چنین دان ای رفیق * کژ رود جاهل همیشه در طریق",
        "text": "زیرا شیرِ پستان ، طفل را از تناول هزاران نعمت و طعام و قرصِ نان محروم داشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3807,
        "beyt": "مِهرِ داناییش جوشید و بگفت * خوش سلامیشان و چون گُلبُن بگفت",
        "text": "زیرا صدای کوزۀ شکسته یک طورِ دیگر است و صدای کوزۀ سالم طوری دیگر ، صدا در حکمِ پیشرو و جلودارِ کوزه است یعنی چگونگی کوزه را به مشتری نشان می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3808,
        "beyt": "مکرِ آن فارِس چون انگیزید گَرد * آن غُبارت ز استغاثت دور کرد",
        "text": "زیرا صفاتِ هر روحی ، مناسب است با هویّتِ ذاتی آن روح که خداوند ساخته و پرداخته اش کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3809,
        "beyt": "مکرِ او سرزیر و ، او سَر زیر شد * روزگارک بُرد و ، روزش دیر شد",
        "text": "زیرا غُرّشِ شیر می خواهد که تو را امتحان کند . آیا صورتِ شیران داری و سیرت سگان ؟ [ ریا و تزویرِ تو در فراز و نشیبِ روزگار بر ملا می شود . چنانکه حضرتِ علی (ع) فرمود : در کشاکشِ دهر ، گوهرِ آدمیان شناخته شود . ( نهج البلاغه ، حکمت شماره 208 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3810,
        "beyt": "می دوی این سو و ، آن سو خُشک لب  * کاروان شد دور و ، نزدیک است شب",
        "text": "زیرا فرشته خویان و مردانِ خدا به واسطۀ رایحه و بویی نسبت بدان شرابِ الهی شیفته و دلبسته شده اند و در نتیجه ، خُمِ شراب این جهانی را شکسته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3811,
        "beyt": "می زنی دستی بر آن کوزه چرا ؟ * تا شناسی از طَنین ، اِشکسته را",
        "text": "زیرا نفسِ امّاره آدمی همواره در اطرافِ غرض و مرض روحی دور می زند . به همین سبب نفس ، معرفت و آشنایی را بیدرنگ تباه می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3812,
        "beyt": "می ستانم گه به مکر و گه به ریو * تا برآرند از پشیمانی غریو",
        "text": "زیرا نقشِِ تقلید سدّی است بر دل تو . برو و با گریستن ، آن سد را ویران کُن و از جای برکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3813,
        "beyt": "می شمارد ، می دهد زر بی وقوف * تا که خالی گردد و آید خُسوف",
        "text": "زیرا نورِ خورشید ، آن خفاشِ حقیر را می کُشد . ولی آیا ممکن است خورشید رنج و گزندی از خغاش تحمّل کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3814,
        "beyt": "می فُتی این سو و آن سو مست وار * ای تو این سو ، نیستت ز آن سو گذار",
        "text": "زیرا نیروی تو از نیروی حق تعالی جوشیدن می گیرد نه از رگ هایی که از حرارتِ طبیعی بدن می جنبد که این جنبش زاییده حرکتِ کارخانۀ جسمانی آدمی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3815,
        "beyt": "می نمود آن مکرِ ایشان پیشِ او  * یَک به یک ز آن سان که در شیر ، مُو",
        "text": "زیرا هر کس که از همزبانش جدا شود ، اگر صد نوا و نغمه هم داشته باشد باز هم لال و بی زبان خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3816,
        "beyt": "می نیاید یک جواب از پیشِ تخت * چند الله می زنی با رویِ سخت ؟",
        "text": "زیرا هرگاه دو عقل به یاری یکدیگر کار کنند . جلوی کردار بد و گفتار بد را می گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3817,
        "beyt": "می گریزد ضدها از ضدها * شب گریزد ، چون برافروزد ضیا",
        "text": "زیرا وجودِ انسان از دو عنصر تشکیل شده ، نیمی از عیب و مادیّت است و نیمه ای از عالم غیب و معنویت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3818,
        "beyt": "می گریست از غَبن کودک ، های های * که مرا بشکسته بودی هر دو پای",
        "text": "زیرا وقتی که چشمِ آنان از نقصِ لوچی و دو بینی بهبود یابد . متحد می شوند و دوگانه پرستان و سه گانه پرستان به توحید و یکتا پرستی می رسند . ( دو سه گوی = معتقد و قائل به شِرک و تنویّت . یکی گوی = معتقد و قائل به توحید ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3819,
        "beyt": "می گزندش کز ادب آنجا رود * وز مقامِ اوّلین مُفلِح شود",
        "text": "زیرا پیامبرِ سازگار و مهربان ، مردم را از «اگر گفتن» بازداشته و فرموده است : اگر گفتن ، نشانه دورویی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3820,
        "beyt": "می گزندش که برو بر جایِ خویش * حقِ آن نعمت ، فرو مگذار بیش",
        "text": "زیرا کسی که سُرمه نیستی به چشمان خود می کشد . یعنی هوی و هوس را بر دل خود حاکم می سازد و از تصویر شیطان باده می نوشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3821,
        "beyt": "می گزندش کِای سگِ طاغی برو * با وَلیّ نعمتت یاغی مشو",
        "text": "زیرا که آن نوحه گران در فراق چیزهای فناپذیر می گریند . در حالی که آنان از لعلِ معدنی جاودان غافل اند . [ آنکه بر امور فانی نگران است از گنجینه های حیات جاودان معنوی بی خبر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3822,
        "beyt": "ناامید از هر دو عالَم گشته اند * خارهایِ بی نهایت کِشته اند",
        "text": "زیرا که اگر گلزار نباشد . بلبل نیز نوایی نمی سراید و در خموشی فرو می رود . چنانکه وقتی خورشید غروب می کند . میل به خواب در جانوران پیدا می شود و بیداریِ آنها را می کُشد و از میان می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3823,
        "beyt": "ناجوانمردا که خَر کرۀ من است * گفت : نی ، این گُرگِ چون اَهرمن است",
        "text": "زیرا که این فرومایگان ، مکر و حیله بکار بسته اند ، بنابراین هر چه به تو گفته اند برعکسِ آن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3824,
        "beyt": "ناریان مر ناریان را جاذب اند * نوریان مر نوریان را طالب اند",
        "text": "زیرا که تقلید ، آفت و آسیب هر امرِ نیک است . برای مثال ، تقلید اگر مانند کوه هم که باشد . در واقع کاهی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3825,
        "beyt": "ناسپاسیّ و ، فراموشیّ تو * یاد نآورد آن عسل نوشیّ تو",
        "text": "زیرا که حکایت از این قرار است که گلّه ای از فیل ها به سرچشمۀ آبی زلال می آمدند و سایر حیوانات و وحوش از ترسِ آن فیل ها دچارِ رنج و محنت بودند و نمی توانستند به سویِ آن چشمه بروند و سیراب شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3826,
        "beyt": "ناصحانشان در نصیحت آمدند * از فُسوق و کُفر مانع می شدند",
        "text": "زیرا که در این چشم روشن و روشنگر که روشنی آن هرگز از حقایق ، زوال نمی گیرد . بلکه همواره حقیقت بین است . خیال کی می تواند بدان راه یابد ؟ ( منیر = روشنگر و روشن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3827,
        "beyt": "نالۀ سگ در رهش بی جذَبه نیست * ز آنکه هر راغب ، اسیرِ رهزنی است",
        "text": "زیرا که شیطان ، حیله ها و نیرنگ های بسیاری می داند که همانند خاری راهِ گلویت را ناگهان می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3828,
        "beyt": "نامُصَوَّر یا مُصَوَّر پیشِ اوست * کو همه مغزست و بیرون شد ز پوست",
        "text": "زیرا که شیطان ، نیرنگ باز و تهیدست و بد گفتار است . هرگز با او شریک و همنشین مشو . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 80 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3829,
        "beyt": "نامُصَوَّر یا مُصَوَّر گفتنت * باطل آمد ، بی ز صُورت رَستنت",
        "text": "زیرا که نور الهی دارای هفتصد حجاب است . و بدان که این حجاب ها چندین طبقه دارد . ( توضیح بیشتر در شرح ابیات 139 دفتر اول و 1599 دفتر اول آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3830,
        "beyt": "نامِ دیوی ، ره بَرَد در ساحری * تو به نامِ حق پشیزی می بَری ؟",
        "text": "زیرا گوی ( = توپ چوگان ) وقتی که بی عیب و نقص باشد از ضربه های دستِ شاه به حرکت درمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3831,
        "beyt": "نامِ هر یک می بَرَد غول ای فلان * تا کُنَد آن خواجه را از آفلان",
        "text": "زیرکی و دوراندیشی اینست که وقتی فریبکاران تو را به بزم و ضیافتِ خود دعوت کنند ، فوراََ نگویی : که حتماََ آنها شیفته و خواستار من شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3832,
        "beyt": "ناگهان تِمثالِ گُرگِ هِشته یی * سَر برآورد از فرازِ پُشنه یی",
        "text": "زیرکی و دوراندیشی در اینست که در پاسخِ او بگویی : من بسیار خورده ام و یا مثلاََ بگویی : من بیمارم و در سیاهچالِ دنیا و یا جسمِ خویش رنجور و درمانده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3833,
        "beyt": "ناگهان دیدند سویِ جاده ای * پورِ پیلی ، فربهی ، نوزاده یی",
        "text": "زین پس هر کس از او به جهت حیله و تزویرش به مَحکمه شکایت آورد . من دیگر بیش از این او را زندانی نخواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3834,
        "beyt": "نزدِ پیغمبر به لابه آمدند * همچو اُشتر پیشِ او زانو زدند",
        "text": "ساعتی به آن مکان تشریف بیاور ، درونِ ما را پاک کن و ما را به نامِ نیک مشهور و معروف فرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3835,
        "beyt": "نسبتش دادی و ، جُفت و خال و عم * با هزار اندیشه و ، شادی و غم",
        "text": "سالیانِ سال ، ابلیس با خوش نامی زندگی کرد ولی سرانجام رسوا شد . اینک تأمل کن که نامِ او چه شده است . یعنی ابلیس با هزاران سال عبادت ، خوش نام زیست . امّا به سببِ عیب جویی و خودبینی بَدنامِ ابدی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3836,
        "beyt": "نعمت از وَی جملگی علّت شود * طعمه در بیمار ، کی قوّت شود ؟",
        "text": "سر و صدای آن گردوها ، عقل و هوشت را می رباید ، آن حیله گر صدها هزار صدها هزار عقل و هوش را هیچ می انگارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3837,
        "beyt": "نقشِ جانِ خویش می جُستم بسی * هیچ می ننمود نقشم از کسی",
        "text": "سراسر شب در فکرِ حیله سازی بودند و چند عَمرو و بکر یعنی فلان آدم و بهمان شخص روبروی یکدیگر می نشینند و در بارۀ محروم کردن حقوق بینوایان مذاکره می نمودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3838,
        "beyt": "نقشِ من از چشم تو آواز داد * که منم تو ، تو منی در اتّحاد",
        "text": "سرانجام ، تو بدون اینکه کارهایت را تمام کرده باشی از این دنیا رخت خواهی بست . بنابراین کارهایت ناقص و نانِ تو ناپخته می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3839,
        "beyt": "نقضِ میثاق و عُهود از احمقی است * حفظِ اَیمان و وفا کارِ تقی است",
        "text": "سرانجام این خرِ نَفس باید بارِ صبر و شکر را بر دوش کشد . خواه در صد سال آن را بر دوش کشد و خواه در بیست یا سی سال .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3840,
        "beyt": "نه چنان بازی کو از شَه گریخت * سویِ آن کمپیر کو می آرد بیخت",
        "text": "سرانجام جایی در گوشه ای از باغ خالی شد . خواجه و همراهانش به آن جای بسیار تنگ و بدونِ امکانات رفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3841,
        "beyt": "نوح ، چون شمشیر در خواهید ازو * موجِ طوفان گشت ازو شمشیرخو",
        "text": "سرتاسر شب می گفتند : خداوندا ، اینست سزای ما ، سزای ما ، سزای ما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3842,
        "beyt": "نوح اندر بادیه کشتی بساخت * صد مَثَل گُو از پَیِ تَسخُر بتاخت",
        "text": "سرتاسر وجودِ پیامبر (ص) گوش و چشمِ باطنی است . ما از او تازگی و طراوت کسب می کنیم . او شیر دهنده است و ما شیر خوار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3843,
        "beyt": "نوحه گر باشد مُقلّد در حدیث * جز طمع نَبوَد مرادِ آن خَبیث",
        "text": "سرتاسرِ راهِ سلوک ، آکنده است از استخوان و موی و رگ و پِیِ کشته شدگان . از بس که تیغِ قهرِ الهی ، همه چیز را به نیستی بُرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3844,
        "beyt": "نوحه گر گوید حدیثِ سوزناک * لیک کو سوزِ دل و ، دامانِ چاک ؟",
        "text": "سرِ او را از تن جدا کرد و مغزش را روی زمین ریخت . سرِ او مانند گردویی پوک و میان تهی بود و در واقع هیچ مغزی نداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3845,
        "beyt": "نور از دیوار تا خور می رود * تو بدآن خور رَو که در خور می رود",
        "text": "سرِ تو از سجده کردن بر بت نجات پیدا کرد تا حقی که پیامبر بر گردن همۀ امّت ها دارد دریابی و آن را نیک بشناسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3846,
        "beyt": "نورِ باقی ، پهلویِ دنیایِ دون * شیرِ صافی ، پهلویِ جُوهای خون",
        "text": "سزاوار است که یک مثال دیگری در مورد گمراهی از قرآن بیاوریم ، به شرط آنکه تو بدان گوش فرا دهی . [ اشاره است به آیات 107 تا 110 سورۀ توبه « و آنان که ساختند مسجدی از بهرِ زیان زدن به آیین اسلام و رواج کفر و تفرقه میان مؤمنان و یاری دادن به کسانی که پیش از این به پیکار با خدا و رسولش برخاستند و (با همه اینها) سوگند استوار یاد می کنند که قصدی جز نیکی ندارند ، ولی خدا گواهی دهد که ایشانند دروغگویان ، هرگز در آن مسجد به نماز مایست . بلکه در مسجدی سزاوار است به نماز ایستی که از نخستین روز ، بنیادش بر پروا بوده است . در آن مسجد ، مردانی به سر برند که دوست دارند خود را از زشتی ها پاک کنند و خداوند دوست دارد پاکی جویندگان را ، آیا کسی که بنیاد مسجد خود را بر پروا و خشنودی خدا بر پا ساخت بهتر است یا آنکه بنیاد مسجد خود را بر کنارۀ سیلگاهی که آب پایه آن را شُسته و روی به ویرانی نهاده و سرانجام ، آن پایه به دوزخ افتد . و خداوند ستمکاران را دوست نمی دارد و همواره آن بنایی که برآورده اند پریشانشان کند تا آنگاه که دلشان پاره پاره شود و خداوند دانا و فرزانه است »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3847,
        "beyt": "نَفس ، زین سان است ، ز آن شد کُشتنی * اُقتُلُوا اَنفُسَکُم گفت آن سَنی",
        "text": "سقفِ آسمان که همواره پابرجاست . نه متّکی به ریسمانی است و نه ستونی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3848,
        "beyt": "نَفس با نَفسِ دگر خندان شود * ظلمت افزون گشت ، ره ، پنهان شود",
        "text": "سنگ های مسجدِ منافقان در مستراحی به نجاست آلوده شده بود و از آن سنگ ها دودی سیاه برمی خاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3849,
        "beyt": "نَفس با نَفسِ دگر چون یار شد * عقلِ جزوی عاطل و بی کار شد",
        "text": "سوال کننده به قاتل گفت : ای بزرگ مرد می خواستی آن مردِ زناکار و فاسق را بکُشی . قاتل گفت : در این صورت لازم بود که هر روز یک مرد را بکُشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3850,
        "beyt": "نَفس کُشتی ، باز رَستی ز اعتذار * کس تو را دشمن نمانَد در دیار",
        "text": "سِرّ این کرامت آن بود که از حضرت حق خواستم راهِ راست را به من نشان دهد . ناگزیر او راه را نشانم داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3851,
        "beyt": "نَفسش اندر خانۀ تن نازنین * بر دگر کس دست می خاید به کین",
        "text": "سپاس خدای را که دعایم موردِ اجابت قرار نگرفت . من ابتدا عدم اجابت دعایم را زیانی بر خود می پنداشتم . ولی سرانجام دریافتم که این مسئله ، نسبت به من سود و منفعت به همراه داشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3852,
        "beyt": "نَفسِ تو است آن مادرِ بَد خاصیّت * که فسادِ اوست در ناحیّت",
        "text": "سپاس و شکر ، خداوند راست که وقتی آن یار حقیقی پدیدار شد . جانم در عالم خیال و برزخ ، صورت خیالی خود را مشاهده کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3853,
        "beyt": "نَه مرا ، پروایِ سرخاریدن است * نَه مرا ، پروایِ دین ورزیدن است",
        "text": "سپاسگزاری از نعمت دهنده عقلاََ امری واجب است و اِلّا خداوند درِ خشم و قهرِ الهی را برای همیشه می گشاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3854,
        "beyt": "نَک صریح آوازِ حق می آیدم * همچو صاف از دُرد می پالایدم",
        "text": "سپس به آن عربِ صحرانشین گفت : راست بگو ببینم این دو کیسه از چه چیزی پُر شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3855,
        "beyt": "نَک پیاپی کاروان ها مُقتَفی * زین شکافِ در که هست آن مُختفی",
        "text": "سپس در میان توانگران می رفت و می گفت : در فلان مهمانی ، غذای چرب و نرمی خوردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3856,
        "beyt": "نَی ز دریا ترس و ، نَی از موج و کف * چون شنیدی تو خِطابِ لا تَخَف",
        "text": "سپس طبیب بی آنکه رنجه شود بدو گفت : ای کسی که عُمرت به شصت سال رسیده ، این خشم و غضبِ تو نیز از پیری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3857,
        "beyt": "نَی قلاووزست و ، نَی ره داند او * یوسفا کم رَر ، سویِ آن گرگ خُو",
        "text": "سپس عربِ صحرانشین به او گفت : ای حکیمِ سخنور ، اندکی از حال و وضعِ خودت برای ما بیان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3858,
        "beyt": "نُعطِ مَن اَعرَض هُنا عَن ذِکرِنا * عیشَةََ ضَنکاََ و نَجزی بِالعَمی",
        "text": "سپیده دمان نزدیک است ، خموش باش و کمتر فغان کن . زیرا من برای تو می کوشم و تو در تکاپو و التهاب مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3859,
        "beyt": "نک نشان آن است کاندر چشمه ماه * مضطرب گردد ز پیلِ آب خواه",
        "text": "سکه های تقلبی و سکه های حقیقی در این جهان رایج بود یعنی صالحان و طالحان در هم آمیخته بودند . همه جا مانند شب تاریک بود و ما نیز به منزلۀ راهیانِ شب بودیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3860,
        "beyt": "نی حدیث راه پر خون می کند * قصه های عشق مجنون می کند",
        "text": "سگ به وظیفۀ خود عمل می کند و ماه نیز طبقِ وظیفه ، انوار درخشان را با چهره اش در همه جا پخش می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3861,
        "beyt": "نی حریف هرکه از یاری برید * پرده هایش پرده های ما درید",
        "text": "سگان محلّه ، آن سگِ غریبه را گاز می گیرند تا شرطِ ادب را نگه دارد و به همان جای اوّل باز گردد و رستگار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3862,
        "beyt": "نی در آن دُم ، دولتیّ و ، نعمتی * نی در آن سَر ، راحتیّ و ، لذّتی",
        "text": "سگان محلّه ، آن سگِ غریبه را گاز می گیرند و با زبان حال به او می گویند : ای سگِ سرکش و یاغی برو و با ولی نعمتِ خود سرکشی مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3863,
        "beyt": "نی دهان دزدیدن امکان ، ز آن مِهان * نی دهان خوش کردن از دارو دهان",
        "text": "سیب و بِه اندکی خامی و نارسی دارند . برای رسیده شدن آنها ، باید حرارتی ملایم داد . نه مانند آهن که حرارتی بس قوی نیازمند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3864,
        "beyt": "نی ز غفلت بود ماندن ، نی خری * بلکه بود از اضطرار و بی خَری",
        "text": "سیزده پیامبر برای ارشادِ آنان آمدند و همۀ گمراهان را به سوی حق رهبری کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3865,
        "beyt": "نی چو عیسی سویِ گردون بَر شود * نی چو قارون در زمین اندر رود",
        "text": "شاخه های خشک از نزدیکی و پیوستگی با آفتاب چه نتیجه ای به بار می آورد جز خوشیدن و خشک شدن بیشتر ؟ بگو پیدایش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3866,
        "beyt": "نیست خفّاشک عدوِ آفتاب * او عدوِ خویش آمد در حجاب",
        "text": "شاه به آن باز گفت : هر چند این حالِ زار ، جزای کارِ نادرست تو است . زیرا که در وفاداری نسبت به ما راست و کامل نبوده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3867,
        "beyt": "نیست شرحِ این سُخن را منتها * پاره یی گفتم بدانی پاره ها",
        "text": "شاه حقیقی ، آن شاهی است که ذاتاََ شاه باشد نه اینکه با تکیه بر گنجینه ها و سپاهیانش خود را شاه نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3868,
        "beyt": "نیمِ او مومن بُوَد ، نیمش گبر * نیمَ او حرص آوری ، نیمش صبر",
        "text": "شاه ناگهان باز را در میان دود و گرد و غبار دید . از این بابت خیلی گریه و زاری و شیون کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3869,
        "beyt": "هان بگو لاحَول ها اندر زمان * از زبان تنها نَه ، بلک از عینِ جان",
        "text": "شاه که به دنبال آن بازِ فراری بود . یک روزش به هدر رفت . ناچار به سوی خانۀ آن پیرزن رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3870,
        "beyt": "هان و هان این دلق پوشانِ من اند * صد هزار اندر هزار و ، یَک تَن اند",
        "text": "شاهی که ذاتاََ شاه باشد . پادشاهیِ او جاودانه خواهد بود مانند شکوه و جلال آیینِ حنیفِ حضرتِ احمد (ص) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3871,
        "beyt": "هان و هان با او حریفی کم کنید * چونکه گاو آرد ، گِرِه مُحکَم کنید",
        "text": "شاید بر اثر صبر و شکیبایی از همین دیدگانی که بجز رنگ های هفتگانه ، رنگی نمی بیند . دیده ای دیگر پیدا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3872,
        "beyt": "هان که بویای دهانتان ، خالق است * کی بَرد جان ، غیرِ آن کو صادق است ؟",
        "text": "شب هنگام ، خیلی چیزها را اشتباه و وارونه نشان می دهد و هر کسی در تاریکی شب ، درست نمی تواند ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3873,
        "beyt": "های ای فرعون ، ناموسی مکُن * تو شغالی ، هیچ طاووسی مکُن",
        "text": "شبانِ عقل چند بار آنان را فراخواند ولی نیامدند و بدین ترتیب خاکِ غم و اندوه را به چشمِ آن شبان پاشیدند و او را اندوهگین کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3874,
        "beyt": "هر حریصی هست محروم ای پسر * چون حریصان تَک مَرو ، آهسته تر",
        "text": "شتاب کن و آنان را هر چه سریعتر پیدا کن و در حضورشان آمرزش بخواه . و همچون ابر ، زار زار گریه کن و اشک بریز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3875,
        "beyt": "هر حَوایج را که بودیش آن زمان * راست کردی مردِ شهری رایگان",
        "text": "شترِ آن مردِ کُرد را از آغاز روز تا شامگاه گرفتند و بردند و داد و فغان او هیچ سودی نبخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3876,
        "beyt": "هر خوشی کآید به تو ، ناخوش شود * آبِ حیوان گر رسد ، آتش شود",
        "text": "شخص خام نمی تواند احوال پختگان را دریابد زیرا حال آنان را نمیتوان  با الفاظ و عبارات درک کرد ، حال که چنین است پس باید سخن را کوتاه نمود و دم فرو بست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3877,
        "beyt": "هر دهان را پیل بویی می کند * گِردِ معدۀ هر بشر بر می تند",
        "text": "شخصِ اسیر گفت : از آنجا که حالِ من و رفیقم برای شما یقیناََ آشکار نیست . بلکه گمان می رود که چنین و چنان باشیم . پس هر دو نفرِ ما وضعی یکسان داریم زیرا هر دو در مقامِ احتمال و شک هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3878,
        "beyt": "هر رسولِ شاه ، باید جنسِ او * آب و گِل کو ، خالقِ افلاک کو ؟",
        "text": "شخصِ محتضر می بیند که آن گُرز و شمشیر برای او فراهم آمده است ولی چشمان دوست و دشمن نمی تواند آن را درک کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3879,
        "beyt": "هر رسولی یک تنه کآن در زده ست * بر همه آفاق ، تنها بر زده ست",
        "text": "شخصِ مُحتَضَر به اطرافیان خود می گوید : این شمشیر چیست که بر بالای سرِ من می درخشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3880,
        "beyt": "هر زمان نزعی است جزوَ جانت را * بنگر اندر نزعِ جان ، ایمانت را",
        "text": "شخصِ مُقلّد در مَثَل مانند جویِ آب است . جوی ، هرگز جرعه ای از آب نمی نوشد اما آبِ آن به تشنگان و نوشندگانِ آب می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3881,
        "beyt": "هر زمانش خلق برمی داشتند * جمله رنجورش همی پنداشتند",
        "text": "شخصی از روی خشم ، مادر خود را با ضرباتِ دشنه و مشت کُشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3882,
        "beyt": "هر سه زآن خوردند و ، بس فَربِه شدند * چون سه پیلِ بس بزرگ و مِه شدند",
        "text": "شخصی در یک شب نامِ الله را بر زبان می راند تا بر اثرِ این ذکرِ شریف دهانش شیرین شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3883,
        "beyt": "هر صحابی دید ز آن مسجد عیان * واقعه ، تا شد یقینشان سرِّ آن",
        "text": "شخصی نادان با حضرت عیسی (ع) همراه و رفیق شد . ناگهان آن نادان مقداری استخوان در یک گودال دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3884,
        "beyt": "هر طرف غولی همی خوانَد تو را * کای برادر راه خواهی ؟ هین بیا",
        "text": "شراب الهی ، حقیقت دارد و دروغی در کار نیست ولی چه کنم که تو دوغ خوردی ، دوغ خوردی و با دوغ خوردن مست شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3885,
        "beyt": "هر عبارت خود نشانِ حالتی است * حال ، چون دست و ، عبارت آلتی است",
        "text": "شرح این مطالب پایانی ندارد . من نمونه ای گفتم تا سایر موارد را خودت درک کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3886,
        "beyt": "هر عداوت را سبب باید سَنَد * ورنه جنسیت وفا تلقین کند",
        "text": "شغال ها بدو گفتند : آیا تو نیز همانند آنان شکوه و جلال داری ؟ پاسخ داد : من که هنوز به بیابان نرفته ام چگونه دَم از مِنی بزنم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3887,
        "beyt": "هر منافق مُصحَفی زیرِ بغل * سویِ پیغمبر بیاورد از دَغَل",
        "text": "شغال ها به او گفتند : آیا مانندِ طاووس ها نغمه سرایی می کُنی ؟ شغالِ ریاکار گفت : نه . پس به او گفتند : ای شغالِ بلند مرتبه ، تو طاووس نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3888,
        "beyt": "هر مِزاجی را عناصِر مایه است * وین مزاجت برتر از هر پایه است",
        "text": "شغال ها به او گفتند : حال که تو می گویی مرا شغال نخوانید ، پس ای بزرگ منش تو را چه بخوانیم ؟ شغال ریاکار گفت : مرا طاووسِ نَر بخوانید . که همچون ستارۀ مشتری درخشان و سعادتمند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3889,
        "beyt": "هر نبیّی گفت : با قوم از صفا * من نخواهم مُزدِ پیغام از شما",
        "text": "شغال ها گفتند : طاووس های جان در گُلستان ، جلوه ها دارند و در میانِ باغ می خرامند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3890,
        "beyt": "هر پشه ، هر کیک چون گُرگی شده * اندر آن ویرانه شان زخمی زده",
        "text": "شغالی دانا و کهنه کار پیشِ او رفت و گفت : فلانی راستش را بگو ، آیا حیله ای در کار است و یا واقعاََ جزو کاملانِ نیک نهاد شده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3891,
        "beyt": "هر چه از یارت جدا اندازد آن * مشنو آن را ، کآن زیان دارد ، زیان",
        "text": "شما به همین گیاهان و برگ ها بسنده کنید و به شکار بچه های فیل نپردازید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3892,
        "beyt": "هر چه اندیشی پذیرایِ فناست * آنکه در اندیشه نآید ، آن خداست",
        "text": "شما نیز مانند پروانگان در اطراف من چرخ می زنید و من هم با دو دست ام پروانه ها را می رانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3893,
        "beyt": "هر چه بر مردم ، بلا و شدّت است * این یقین دان کز خلافِ عادت است",
        "text": "شما پیامبران نیز مانندِ ما ، وابسته به خوردن و خفتنید و مانندِ ما در این دهکدۀ دنیا مشغولِ تیمارِ تن و پروار بدن هستید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3894,
        "beyt": "هر چه غیرِ اوست ، استدراجِ توست * گر چه تخت و ملک توست و تاجِ توست",
        "text": "شهر آنان که همچون باغِ بهشت بود به رودخانۀ سیاهی مبدّل شد ، برو نشانه ها و آثار آن را ببین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3895,
        "beyt": "هر چه محسوس است او رد می کند * و آنچه ناپیداست ، مُسنَد می کند",
        "text": "شهری بهانه می آورد که امسال از فلان جا برای ما مهمان آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3896,
        "beyt": "هر کجا لشکر شکسته می شود * از دو سه سُستِ مُخَنّث می بُوَد",
        "text": "شکارچی برای به دام انداختن پرندگانِ دیگر ، پرنده ای مُرده را به آنها نشان می دهد و چنین وانمود می کند که این آوازها همه از جانبِ آن پرنده مُرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3897,
        "beyt": "هر کجا نوحه کنند ، آنجا نشین * ز آنکه تو اولیتری اندر حَنین",
        "text": "شکارچیان میانِ دو کوه در انتظارِ این تقدیرِ شکوهمند و با هیبت می نشینند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3898,
        "beyt": "هر کراماتی که می جویی به جان * او نمودت تا طَمَع کردی در آن",
        "text": "شکایت هایی که زندانیان از آن مرد کرده بودند . تماماََ در حضور قاضی ثابت شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3899,
        "beyt": "هر کسی از ظن خود شد یار من * از درون من نجست اسرار من",
        "text": "شکستن عهد و پیمان ناشی از حماقت است . ولی حُرمتِ سوگند را حفظ کردن و وفاداری نشان دادن ، شیوۀ پرهیزگاران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3900,
        "beyt": "هر کسی کو دور ماند از اصل خویش * باز جوید روزگار وصل خویش",
        "text": "شکم آن مرد ، دشمن سبیلِ چرب او شده و نهانی ، دست به دعا برداشته بود و چنین می گفت :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3901,
        "beyt": "هر که از دیدار برخوردار شد * این جهان ، در چشمِ او مُردار شد",
        "text": "شگفتا ، پس چه وقت می توانم روی حقیقی خود را مشاهده کنم تا بدانم که چه رنگی دارد . آیا رنگی سفید همچو روز روشن دارم یا رنگی سیاه همانند شب تار ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3902,
        "beyt": "هر که او از همزبانی شد جدا * بی زبان شد گرچه دارد صد نوا",
        "text": "شگفتی های این جهان را نمی توان وصف کرد . تو ای انسانِ اسیر در رَحِمِ تاریک ، از چه رو به رنج و تَعَب گرفتار شده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3903,
        "beyt": "هر که او بیگانه باشد با تو ، هم * پیشِ تو او بس مِه است و ، محترم",
        "text": "شیخ ، آسوده از تندخویی و مخالفتِ آن جمع ، رخسار خود را که مانند ماه می درخشید زیرِ لحاف برد و آن را پوشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3904,
        "beyt": "هر که او را قوتِ ایمانی بُوَد * وز برایِ زادِ رَه ، نانی بُوَد",
        "text": "شیخ با سرش به خادم اشارت کرد که برو همه آن حلواها را بخر و نزد ما بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3905,
        "beyt": "هر که او شد آشنا و یارِ تو * شد حقیر و خوار در دیدارِ تو",
        "text": "شیخ به طلبکاران اشاره کرد که ، این عطیۀ با تبرّک و حلالی است . از آن بخورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3906,
        "beyt": "هر که این نیمه ببیند ، رَد کند * هر که آن نیمه ببیند ، کَد کُند",
        "text": "شیخ به کودک پاسخ داد : از کجا پول بیاورم ؟ من اینک بدهکارم و اکنون در شُرُفِ مرگ هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3907,
        "beyt": "هر که با ناراستان هَمسَنگ شد * در کمی افتاد و ، عقلش دَنگ شد",
        "text": "شیخ تا می توانست تخمِ نیکی می کاشت تا اینکه به گاهِ فرا رسیدن روزِ مرگ ، فرمانروایی بزرگوار و محترم به شمار آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3908,
        "beyt": "هر که بَر گوید نشان از اُشترم * مژدگانی می دهم چندین دِرَم",
        "text": "شیخ هم با حقِ ازلی و ابدی خوش بود و هم با فرا رسیدن مرگ شادمان بود . و از بدگویی و گفتار عام و خاص آسوده خاطر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3909,
        "beyt": "هر که بیرون شد ز حِس ، سُنّی وَی است * اهلِ بینش چشمِ عقلِ خوش پَی است",
        "text": "شیخ چنین فرمود : آن همه گفتار و سخنان شما را حلال کردم . حلالتان باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3910,
        "beyt": "هر که تازد سوی کعبه بی دلیل * همچو این سرگشتگان گردد ذلیل",
        "text": "شیخ که قیافه اخم آلود آنان را می نگریست با خود گفت : این بدگمانان را نگاه کن . آیا حق تعالی جهارصد دینار طلا هم ندارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3911,
        "beyt": "هر که جز ماهی ، ز آبش سیر شد * هر که بی روزی است ، روزش دیر شد",
        "text": "شیخِ وامدار ، چندین سال به این کار ادامه داد . یعنی از توانگران وام می گرفت و مانند یک مددکار و قیّم و واسطه به بینوایان می بخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3912,
        "beyt": "هر که در حِس ماند ، او معتزلی است * گر چه گوید : سنّی ام ، از جاهلی است",
        "text": "شیخی بود که در جوانمردی نام آور و مشهور بود. او به خاطرِ آنکه اهلِ سخاوت و جوانمردی بود همواره بدهکار بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3913,
        "beyt": "هر که در رَه ، بی قلاووزی رَود * هر دو روزه راه ، صد ساله شود",
        "text": "شیر با زبان حال گفت : اگر روشنایی ، بیشتر می شد . زَهرۀ این دهاتی می ترکید و دلش ، خونین می گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3914,
        "beyt": "هر که در رُستا بُوَد روزیّ و ، شام * تا به ماهی عقلِ او نَبوَد تمام",
        "text": "شیر گفت : این است سزای کسی که آب زلال را پیدا می کند . اما از روی نادانی مانند الاغ در آن ادرار کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3915,
        "beyt": "هر که دعوی آرَدَش اینجا به فن * بیش ، زندانش نخواهم کرد من",
        "text": "شیطان از رویِ حسادت می خواست تا به مقامی بالا رسد . ولی چه بالا بودنی ؟ بلکه در این آرزوی خام خون گریست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3916,
        "beyt": "هر که دُور از دعوتِ رحمان بُوَد * او گداچشم است ، اگر سلطان بُوَد",
        "text": "شیطان به او گفت : ای شخصی که دائماََ الله الله می گویی . بگو بدانم برای این همه ذکری که می گویی ، پاسخی هم به تو می رسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3917,
        "beyt": "هر که دید آن مال و جاهش ، سجده کرد * سجدۀ افسوسیان را او بخَورد",
        "text": "شیطان به منزلۀ یک سگ است ولی در درون هزاران نفر انسان راه پیدا می کند . و شیطان در وجود هر کس نفوذ کند او شیطان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3918,
        "beyt": "هر که را با مُرده ، سودایی بُوَد * بر امیدِ زنده سیمایی بُوَد",
        "text": "شیطان ملعون ، اینگونه پدرت ( حضرت آدم ) را فریب داد و این شیطان روسیاهِ رسوا ، اینگونه او را مات کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3919,
        "beyt": "هر که را باشد طَمَع ، اَلکن شود * با طَمَع کی چشم و دل روشن شود ؟",
        "text": "صاحب مال چون اموال و املاکِ عاریتی را واقعاََ از آنِ خود می داند . پس برای آن اموالِ دروغین ، پریشان و مضطرب می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3920,
        "beyt": "هر که را جامه ز عشقی چاک شد  * او ز حرص و جمله عیبی پاک شد",
        "text": "صاحبخانه ( خواجه ) گفت : ای خوبرویِ با کمال ، راست همین است که گفتی ، ولی بترس از شرِ کسی که به او نیکی کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3921,
        "beyt": "هر که را خویِ نکو باشد ، بِرَست * هر کسی کو شیشه دل باشد ، شکست",
        "text": "صاحبخانه هر سال برای پذیرایی از آن روستایی از طلا و اموالِ خود صرف می کرد و از خود سخاوت و جوانمردی نشان می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3922,
        "beyt": "هر که را پرسید قاضی حالِ او * گفت : مولا ، دست از این مُفلس بشو",
        "text": "صاحبخانه گفت : روح و جسمِ من به تو پیوند دارد ولی این را نیز بدان که هر تحوّل و رویدادی محکومِ مشیّتِ الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3923,
        "beyt": "هر که سَردت کرد ، می دان کو در اوست * دیو ، پنهان گشته اندر زیرِ پوست",
        "text": "صبر ، از ایمان ، تاجِ سَر پیدا می کند . آنجا که آدمی صبر ندارد ، پس در واقع ایمان ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3924,
        "beyt": "هر که می آمد ز دِه از سویِ او * بوسه می دادند خوش بر روی او",
        "text": "صبر کردن و خاموشی گُزیدن ، رحمتِ الهی را جذب می کند . امّا اینگونه دلیل و برهان طلب کردن ، علامت بیماری اخلاقی و روحی است . ( جَذوب = بسیار کِشنده ، بسیار جذب کننده )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3925,
        "beyt": "هر که گوید : کو گُو ؟ گفتش گواست * کو نمی بیند گهر حبسِ عَماست",
        "text": "صبر که ذاتاََ تلخ است بر اثر خیالِ خوب و خوش ، شیرین و لذت بخش می شود . زیرا که در آن حال ، خیال رهایی از بند غم و گرفتاری پدید آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3926,
        "beyt": "هر که گیرد پیشه یی بی اوستا * ریشخندی شد به شهر و روستا",
        "text": "صد هزار از پیامبران خداپرست ، هر کدام در عهدِ خود کیفرهایی بر بَدکاران فرود آورده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3927,
        "beyt": "هر یکی از یکدگر بی مغزتر * صادقان را یک ز دیگر نغزتر",
        "text": "صد هزار شیطان ریاکار و فریبکار را بشناس و زیر نظر قرار بده . و ای آدم در درونِ مار ، ابلیس را مشاهده کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3928,
        "beyt": "هر یکی بَر نیّتی تکبیر کرد * در نماز آمد به به مسکینیّ و درد",
        "text": "صدای غولان در بیابان ، یعنی صدای نَفسِ امّاره و شیطان مانند صدای آشنایان است . یعنی شبیه ندای هادیان است . منتهی آن آشنایی که تو را به سوی هلاکت می کشاند . یعنی شیطان و شیطان صفتان خود را در کِسوتِ خیرخواهان در می آورند و تو را گمراه می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3929,
        "beyt": "هر یکی ترسان ز دزدیِ کسی * خویشتن را عِلم پندارد بسی",
        "text": "صدایی که به گوش می رسد ، احوالِ درون را می شناساند . مانند مصدر که فعل ، آن را صرف می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3930,
        "beyt": "هرک ازیشان گفت از عیب و گناه * وز دلِ چون سنگ ، وز جانِ سیاه",
        "text": "صفات با خوبان و بدان تناسب دارد . یعنی آدم های خوب ، دارای منش و صفتِ نیک اند . و آدم های بد ، دارای منش و صفت بد . خلاصه اینکه خداوند ، حروف ( = موجودات ) را در کتابِ آفرینش ، مناسب نوشته است . [ یکی از صاحبدلان می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3931,
        "beyt": "هرکه در دنیا خورَد تلبیس دیو * وز عدوّ دوست رُو تعظیم و ریو",
        "text": "صندوقچه ها شکست و روح ها از عالم ارواح به این عالم بیرون ریختند و در نتیجه در این عالم روح های صالحان و طالحان در یکدیگر درآمیخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3932,
        "beyt": "هزل ها گویند در افسانه ها * گنج می جو در همۀ ویرانه ها",
        "text": "صوفی از خواب پرید و از شدّتِ اضطراب با خود می گفت ، این دیگر چه خیالاتِ یاوه ای است ؟ شگفتا ، آن خادمِ مهربان کجاست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3933,
        "beyt": "هست آن آهن ، فقیرِ سخت کش * زیرِ پُتک و آتش است او سرخ و خوش",
        "text": "صوفی با خودش می گفت : حالا چاره چیست ؟ یاران و دوستان همه برخاسته و از خانقاه رفته اند و همه درها را نیز بسته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3934,
        "beyt": "هست بر سَمع و بَصَر مُهرِ خدا * در حُجُب بس صورت است و بس صَدا",
        "text": "صوفی با دستِ خود ، اندکی آب و مقداری علف به آن حیوان داد . ولی این صوفی ، مانند آن صوفی نیست که پیش از این حکایتش را بازگو کردیم . ( حکایت اندرز کردن صوفی خادم را در تیمارداشتِ بهیمه )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3935,
        "beyt": "هست بی حَزمی پشیمانی یقین * بشنو این افسانه را در شرحِ این",
        "text": "صوفی باز با خود گفت : در حقِ آن خادم ، این بدگمانی نارواست . چرا باید در بارۀ برادرم چنین گمانِ بَدی داشته باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3936,
        "beyt": "هم از اینجا کودکانش در پسند * نَرتَع و نَلعَب ، به شادی می زدند",
        "text": "صوفی باز خوابش برد و این بار خواب های پریشان و گوناگون می دید . برای رهایی از این خواب های پریشان و هولناک ، شروع کرد به خواندن سوره فاتحه و قارعه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3937,
        "beyt": "هم ببینی نقش و ، هم نقاش را * فرشِ دولت را و ، هم فَرّاش را",
        "text": "صوفی برای اینکه مبادا مرکوبش کم و کسری داشته باشد . احتیاط کرد که دچار سهو و خطا نشود . ولی هنگامیکه قضا و قَدَر بیاید احتیاط چه فایده ای دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3938,
        "beyt": "هم بر آن در باشدش باش و قرار * کفر دارد ، کرد غیری اختیار",
        "text": "صوفی به خادم گفت : ابتدا جو این زبان بسته را خیس کن . زیرا که آن حیوان ، خری پیر است و دندانهایش نیز کُند و سست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3939,
        "beyt": "هم بر آن دَر گَرد ، کم از سگ مباش * با سگِ گهف ار شدستی خواجه تاش",
        "text": "صوفی به خادم گفت : ابتدا پالانش را از پشتش بردار و روی زمین بگذار . و بر زخمِ پشتش مرهم بمال .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3940,
        "beyt": "هم به صورت می نماید گَه گَهی * ز آن همان رنجور باشد آگَهی",
        "text": "صوفی به خادم گفت : اگر به جهتِ عناد و سرکشی به این حکم راضی نیستی . اینک من و تو باید برویم پیشِ حاکم شرع و اختلاف خود را نزد او عنوان کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3941,
        "beyt": "هم به وام او خانقاهی ساخته * جان و مالِ خانقه در باخته",
        "text": "صوفی دچار این وسوسه ها و خیالات پریشان بود . و آن خر نیز گرفتار بلا و رنجی بود که سزاوار است دشمنان بدان حالِ زار دچار آیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3942,
        "beyt": "هم بیابد ، لیک پوشانَد زِ ما * بویِ نیک و بَد برآید بر سَما",
        "text": "صوفی مال باخته در جوابِ خادم گفت : واقع امر اینست که صوفیان دَمِ « خر برفت و خر برفت و خر برفت » را خیلی دلنشین و گیرا می گفتند و این دَمِ گیرا مرا هم بر سرِ ذوق آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3943,
        "beyt": "هم ترازو را ترازو راست کرد * هم ترازو را ترازو کاست کرد",
        "text": "صوفی مسافر شتاب می کرد تا به همراهانش برسد . در پی الاغش وارد طویله شد و آن را در آخور ندید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3944,
        "beyt": "هم در آن دَم آن خرک بفروختند * لوت آوردند و ، شمع افروختند",
        "text": "صوفی مسافر گفت : من خَرم را به تو سپرده ام . من تو را مواظبِ او ساخته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3945,
        "beyt": "هم دعا از تو ، اجابت هم ز تو * ایمنی از تو ، مَهابت هم ز تو",
        "text": "صوفی گفت : به آن حیوان زبان بسته آب بده . ولی مواظب باش که آبش ولرم باشد . خادم گفت : پناه بر خدا که از سخنانت شرمنده شدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3946,
        "beyt": "هم ز دُورش بنگر و اندر گُذز * خوردن و بُو را نشاید ای پسر",
        "text": "صوفی گفت : جای آن حیوان زبان بسته را از سنگ و سرگین و کثافات جارو کن . و اگر زیرش خیس بود مقداری خاکِ خشک در آنجا بریز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3947,
        "beyt": "هم شب و ، هم ابر و ، هم بارانِ ژرف * این سه تاریکی ، غلط آرَد شِگرف",
        "text": "صوفی گفت : فرض می کنیم که آنها با زور ، خرِ مرا از تو گرفتند . اما در واقع قصدِ منِ بیچاره را کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3948,
        "beyt": "هم شدی توزیعِ کودک دانگِ چند * همّتِ شیخ ، آن سَخا را کرد بند",
        "text": "صوفی گفت : قِشو را بگیر و پشتِ خر را قِشو بزن . ولی خادم گفت : پناه بر خدا ، ای پدر خجالت بکش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3949,
        "beyt": "هم عِیال تو بیاسودی اگر * در میانه داشتی حجرۀ دگر",
        "text": "صوفی گفت : وقتی جو را با کاه مخلوط می کنی . کاه کمتر در آن بریز . خادم گفت : پناه بر خدا ، این سخنان را دیگر مگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3950,
        "beyt": "هم مقلّد نیست محروم از ثواب * نوحه گر را مُزد باشد در حساب",
        "text": "صوفیان ، فقیر و تهیدست بودند .  فقر ، نزدیک است که کفر را در بر گیرد . چنان کفری که نابود می کند . ( تقصیر = فقر و تهیدستی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3951,
        "beyt": "همرهِ اَنفاسِ زشتت می شود * تا به بوگیرانِ گردون می رود",
        "text": "صوفیان از روی وَجد و اشتیاق ، آشوبی به پا کردند . از شدّتِ پای کوبی آنان ، گرد و غبار مانند دودِ آشپزخانه به هوا بلند شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3952,
        "beyt": "همسُخَن دیدی تو خود را با خدا * ای بسا کو زین گُمان افتد جُدا",
        "text": "صوفیان با این ترانه ، رقص کنان و پای کوبان و دست افشان تا سحرگاهان می خواندند . ای پسر ، خر رفت ، خر رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3953,
        "beyt": "همچنان این قوّتِ اَبدالِ حق * هم ز حق دان ، نه از طعام و از طبق",
        "text": "صوفیان غذای لذیذ را خوردند و سماع را آغاز کردند . بطوریکه خانقاه بر اثر رقص و جنبش آنان تا سقف پُر از دود و گرد و غبار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3954,
        "beyt": "همچنان لرزانیِ این عالِمان * که بُوَدشان عقل و علمِ این جهان",
        "text": "صوفیان همه رفتند و خانقاه از صوفیان خالی شد . فقط صوفی مسافر ماند . و گرد و غبار جامه اش را می تکاند تا آمادۀ رفتن شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3955,
        "beyt": "همچنان که خلقِ عام اندر جهان * ز آن جهان ، اَبدال می گویندشان",
        "text": "صوفیان همینکه خر را فروختند با پول آن غذایی فراهم کردند و شمع روشن نمودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3956,
        "beyt": "همچنانکه آن جَنین را طَمعِ خون * کان غذای اوست در اوطانِ دون",
        "text": "صوفیان یکی یکی او را موردِ لطف و نوازش قرار دادند و در حق وی خدماتِ پسندیده و مطلوبی کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3957,
        "beyt": "همچنانکه موسی از سویِ درخت * بانگِ حق بشنید کای مسعود بخت",
        "text": "صوفیانِ مفت خوار پُرخور ، سیرتی همانند سگان دارند . درّنده و آزمندند . ولی ظاهر آراسته و پسندیده دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3958,
        "beyt": "همچنین خندان و ، رقصان می شدند * سویِ آن دولاب ، چرخی می زدند",
        "text": "طبق موازین و اصول حرف بزن . روشن تر سخن بگو و مغلطه نکن . امانتی که به تو سپرده ام به من پس بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3959,
        "beyt": "همچو آن ابله که اندر داستان * ذکرِ او کردیم بهرِ راستان",
        "text": "طبیب گفت : ای پیرمردِ ناتوان ، این ناراحتی هم علّتش پیری است . پیرمرد گفت : هر غذایی می خورم ، هضم نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3960,
        "beyt": "همچو آن اصحابِ فیل اندر حَبَش * کعبه یی کردند حق آتش زدش",
        "text": "طبیب گفت : ای پیرِ کلانسال ، این ناراحتی هم علّتش پیری است . پیرمرد گفت : کمرم نیز بسیار درد می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3961,
        "beyt": "همچو ابلیسی که می گفت : ای سلام * رَبّ اَنظِرنی الی یَومِ القِیام",
        "text": "طبیب گفت : بله ، بند آمدن نَفَس هم از پیری است . بطور کُلّی وقتی که پیری فرا می رسد . صدها بیماری پیدا می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3962,
        "beyt": "همچو جزوِ مُتّصل دید او تو را * متّصل را کرد تدبیرش جدا",
        "text": "طبیب گفت : ضعفِ معده هم علّتش پیری است . پیرمرد گفت : وقتی که می خواهم نَفَس بکشم ، نَفَسم بالا نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3963,
        "beyt": "همچو جُوی ست او ، نه او آبی خورد * آب ازو بر آب خواران بگذرد",
        "text": "طبیب گفت : علّتِ ضعف مغزِ تو از پیری است . پیرمرد گفت : چشمم تار شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3964,
        "beyt": "همچو خادم دان مراعاتِ خَسان * بی کسی بهتر ، ز عشوۀ ناکسان",
        "text": "طبیبانِ جسمانی ، با طبیبانِ الهی فرق دارند زیرا طبیبانِ جسمانی از طریق حرکت نبض و سایر آثار طبیعی از احوالِ درونی بیمار آگاه می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3965,
        "beyt": "همچو دیو ، از وَی فرشته می گریخت * بهرِ نانی چند ، آبِ چشم ریخت",
        "text": "طبیبانِ جسمانی ، طبیبانِ غذاها و میوه ها هستند یعنی ایشان موجبِ تقویتِ روح حیوانی می شوند و به عبارت دیگر سخن این طبیبان فقط جنبه های جسمانی آدمی را می سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3966,
        "beyt": "همچو شیری ، صیدِ خود را خویش کُن * ترک عشوۀ اجنبی و ، خویش کُن",
        "text": "طبیبانِ جسمانی از طریقِ رنگ و بویِ ادرار ، نوعِ بیماری را تشخیص می دهند امّا دلیل ما در تشخیصِ امراضِ اخلاقی و روحی ، وحی و الهامِ حضرت حق تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3967,
        "beyt": "همچو صاحب نَفس ، کو تن پرورد * بر دِگر کس ، ظنِ حِقدی می بَرَد",
        "text": "طلای ناب پرتوی بر طلای تقلبی افکنده . مبادا بدون آزمایش و به صِرفِ گُمان ، طلایی انتخاب کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3968,
        "beyt": "همچو صیادی سویِ اشکار شد * گامِ آهو دید ، بر آثار شد",
        "text": "طلبکاران ، از وصول طلب خود ناامید و اخم آلود شده بودند . دردِ جگر نیز به دردِ دل آنان افزوده شده بود . یعنی دردی بر دردشان افزوده بود . خلاصه اینکه جسم و جانِ طلبکاران آشفته و پُرتاب بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3969,
        "beyt": "همچو فرعونی مُرصّع کرده ریش * برتر از عیسی پریده از خریش",
        "text": "طلبکاران ، گِردِ او جمع شده بودند . اما شیخ رفته رفته مانند شمع آب می شد و می سوخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3970,
        "beyt": "همچو مجنون کو سگی را می نواخت * بوسه اش می داد و پیشش می گُداخت",
        "text": "طلبکاران شیخ احمد خضرویه ، وقتی کراماتِ او را دیدند به اعتراف به غفلت ، عذرها خواستند و گفتند : ما از کارِ حضرت موسی (ع) پند نگرفتیم متنبّه نشدیم . همان کسی که به سبب انکارِ کارهای خضر شرمگین و پژمرده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3971,
        "beyt": "همچو من از مستی شهوت بِبُر * مستیِ شهوت ببین اندر شتر",
        "text": "طلبکاران هم با اعتراض و بی اعتقادی رو به شیخ کردند و گفتند : این دیگر چه ستمی بود که بر آن کودک روا داشتی ؟ این دیگر چه بازی است که درآورده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3972,
        "beyt": "همچو موری اندرین خِرمن ، خوشم * تا فزون از خویش ، باری می کشم",
        "text": "طَمَعِ آن صوفی به غذا و وجد و سماع ، عقلِ او را از آگاهی بر اَمر بازداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3973,
        "beyt": "همچو نایی ، نالۀ زاری کند * لیک پیکارِ خریداری کُند",
        "text": "ظاهراََ از مولانا سؤال شده که : بدون شک انبیاء و اولیاء مخلوق اند . آیا درمان کوردلی بشر به دست مخلوق انجام می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3974,
        "beyt": "همچو نی زهری و تریاقی که دید؟ * همچو نی دمساز و مشتاقی که دید؟",
        "text": "ظاهراََ از مولانا سؤال شده که این همه جمعیت چطور فقط سه نفر گفته شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3975,
        "beyt": "همچو پروانه شما آن سو دَوان * هر دو ستِ من شده پروانه ران",
        "text": "ظاهراََ این بیت نیز جوابِ سؤالی است با این مضمون : برخی از این عالمان واقعاََ در انواعِ علوم و فنون ، تسلطِ کامل دارند پس چرا باز آنها را غیر عالم حساب می کنید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3976,
        "beyt": "همچو گاوی نیمۀ چَپّش سیاه * نیمۀ دیگر سپیدِ همچو ماه",
        "text": "عادت معمول چنین است که ابتدا ، خیمه و چادری ساخته و خریداری می شود و سپس تُرک را به مهمانی دعوت می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3977,
        "beyt": "همچو یوسف ، کِش ز تقدیرِ عجب * نَرتَع و نَلعَب ببُرد از ظلِّ اَب",
        "text": "عالَم هستی سراسر پُر است از درمان و راهِ علاج . اما تو هیچگونه چاره ای نداری مگر آنکه حق تعالی دریچه ای به روی تو بگشاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3978,
        "beyt": "هِمّتَش بین و ، دل و جان و شناخت * کو کجا بگزید و ، مسکنگاه ساخت",
        "text": "عجب کوری هستی ، در امورِ دنیوی و مادّی ، بسیار بینا و موشکافی . اما از شترِ به این بزرگی ، پشمی بیش نمی بینی . ( طرفه = عجیب ، شگفت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3979,
        "beyt": "هِی تو مادر را چرا کشتی ؟ بگو * او چه کرد آخِر ؟ بگو ای زشت خو",
        "text": "عرب صحرانشین به او گفت : برو از من دور شو که شومی و نحسی تو مرا نیز دچار نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3980,
        "beyt": "هین به جاروب زبان ، گَردی مکن * چشم را از خس ، ره آوردی مکن",
        "text": "عرب صحرانشین به حالِ آن فیلسوف نما دلش سوخت و خواست که آن مردِ نیک را روی شتر سوار کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3981,
        "beyt": "هین بکُش او را که بهرِ آن دَنی * هر دمی قصدِ عزیزی می کُنی",
        "text": "عرب صحرانشین گفت : ای حکیم تو با این اندیشۀ دقیق و نظرِ صائب چرا با تنی برهنه و پایی پیاده با رنج و تَعَب می روی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3982,
        "beyt": "هین روان گردید بی رنج و عَنا * سویِ غفّاریّ و اِکرامِ خدا",
        "text": "عرب صحرانشین گفت : حالا از پول و نقدینه ات سؤال می کنم چقدر پول داری که داری تنها می روی و پند و اندرزهای دوست داشتنی بیان می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3983,
        "beyt": "هین سگِ نَفسِ تو را زنده مخواه * کو عدوِ جانِ توست از دیرگاه",
        "text": "عرب صحرانشین گفت : در یک کیسه گندم است و در کیسه دیگر ، ریگ پُر کرده ام که غذای مردم نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3984,
        "beyt": "هین صَلا ، بیماریِ ناسور را * داوریِ ما یک به یک رنجور را",
        "text": "عرب صحرانشین گفت : چند نفر شتر داری و چند رأس گاو ؟ فیلسوف نما گفت : نه شتری دارم و نه گاوی . اینقدر در احوالِ ما جستجو مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3985,
        "beyt": "هین مبادا که طَمَع رَهتان زَنَد * طَمعِ برگ از بیخهاتان بَر کنَد",
        "text": "عرب گفت : در دکانت چه اجناسی داری ؟ فیلسوف نما گفت : دکانم کجا بوده و محلّ و مأوایم کجا ؟ یعنی خلاصه آه در بساط ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3986,
        "beyt": "هین مدو گستاخ در دشتِ بلا * هین مران کورانه اندر کربلا",
        "text": "عشق ایجاب می کند که معانی و اسرار به ظهور رسد زیرا چگونه ممکن است که آینه صیقلی اشیاء را در خود منعکس نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3987,
        "beyt": "هین مشو غِرّه بدان گفتِ حَزین * بار بر گاوست و ، بر گردون حَنین",
        "text": "عصای موسی (ع) با وجود اینکه آن همه رَسَنو عصای ساحران را فرو بلعیده بود بر حجم آن چیزی افزوده نشد زیرا شکل و غذای آن از جنس حیوان نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3988,
        "beyt": "هین کرم بینید و ، این خود کس کند * کز چنین نعمت به شکری بس کند ؟",
        "text": "عضوها با بدن ها تناسب دارند . صفاتِ موجودات با جانِ آنها مناسب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3989,
        "beyt": "هیچ در گوشِ کسی زایشان نَرَفت * کین طمع آمد حجابِ ژرف و زَفت",
        "text": "عطاران از آمیختن این اجناس همگن با یکدیگر و ایجاد تجانس مناسب ، آرایش زیبایی پدید آورده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3990,
        "beyt": "هیچ وازِر ، وِزرِ غیری برنداشت * هیچ کس نَدرود تا چیزی نکاشت",
        "text": "عقل به این جمعِ سرمست می گفت : از سودهای الهی بهره مند شوید که پروردگارِ من ، سرمستان را دوست نمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3991,
        "beyt": "هیچ چاره نیست از قوتِ عیال * از بُنِ دندان کُنم کسبِ حلال",
        "text": "علامتِ به خشم آمدن ماه اینست که هر گاه فیلی از این چشمه آب بخورد ماه می لرزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3992,
        "beyt": "هیچ کس نسیه نفروشد بدو * قرض ندهد هیچ کس او را تَسو",
        "text": "عمر برای اینکه او را بطور عینی متوجه خیالات یاوه اش کند گفت : دستت را تَر کن و بر ابروانت بکش و سپس دوباره به هلالی که دیده ای بنگر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3993,
        "beyt": "هیچ کُنجی بی دَد و بی دام نیست * جز به خلوت گاهِ حق ، آرام نیست",
        "text": "عمر گفت : آری موی ابرویت مانند کمانی شده بود و تیری از خیال بر کمانِ گُمان نهاده و به سوی تو پرانده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3994,
        "beyt": "و آن دگر بس تیز گوش و ، سخت کر * گنج ، در وَی نیست یک جو سنگِ زر",
        "text": "عمرِ تو در مَثَل مانند کیسه زر است . و روز و شب نیز همانند کسی است که دینارها را می شمرد ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر سوم ، ص 38 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3995,
        "beyt": "و آن دگر در نعلِ او می جُست سنگ * و آن دگر در چشمِ او می دید زنگ",
        "text": "عُمرِ اصحاب کهف در بیداری به خاطر حکومت بیدادگرانه دقیانوس ، بی جهت صرف می شد . یعنی در واقع عمرشان تباه و تلف می گشت . زیرا همواره مورد تهدید و تخویف او بودند و بدان می اندیشیدند . ولی همینکه به خواب رفتند فکرشان از کمند عالم حسی رهید و از بند محسوسات آزاد شد و در نتیجه ، عزت و حرمت خود را محفوظ داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3996,
        "beyt": "و آن دگر عور و برهنۀ لاشه باز * لیک دامن های جامۀ او دراز",
        "text": "عیسای روحِ تو همواره همراهِ تو است و در تو حضور دارد . از او یاری بخواه که او یاور بسیار خوبی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3997,
        "beyt": "و آن صفِ پیش از ضعیفیِ بصر * تاب نآرد روشنایی پیشتر",
        "text": "عیسی (ع) به آنان می گفت : ای آفت زدگان ، حاجتِ همۀ شما از لطفِ حق تعالی برآورده شد . یعنی همۀ شما به شفا رسیدید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3998,
        "beyt": "و آن عمارت کردنِ گور و لحد * نی به سنگ است و به چوب و نی لُبَد",
        "text": "غالبِ اوقات ، بُزِ کوهی را با همین شیوه شکار می کنند واِلّا این حیوان فوق العاده چابک و چالاک است و دشمن را خوب می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 3999,
        "beyt": "و آن غریمان هم به انکار و جُحود * رُو به شیخ آورده کین بازی چه بود ؟",
        "text": "غذای زندانیان را بیهوده می خورد و از بس طمعکار بود بر دلِ زندانیان مانند کوهِ قاف ، سنگینی می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4000,
        "beyt": "و آن فرار از نکته هایِ ناصحان * و آن رمیدن از لقایِ صالحان",
        "text": "غم ها و غصه ها برای گناهکاران و مجرمان به منزلۀ زندان و چارمیخ است . غم و غصه در مَثَل مانند ریشه است که موجبِ روییدن برگ و شاخه و میوه می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4001,
        "beyt": "و آن فسونِ دیو در دل های کژ * می رود چون کفشِ کژ در پایِ کژ",
        "text": "غمخواری و مواظبتِ فرومایگان را مانند مواظبتِ آن خادم بدان . بی کسی و تنهایی بهتر است از خوشامد گویی و ثناخوانی انسان های تبه کارِ بدنهاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4002,
        "beyt": "و آن یکی بینی در آن دَلقِ کُهَن * چون نبات اندیشه و ، شِکّر سُخن",
        "text": "غول ، نامِ هر یک از کاروانیان را می برد و می گوید : آهای فلانی ، یعنی به نام ، او را صدا می زند . تا آن بزرگ را نیز جزو هلاک شدگان قرار دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4003,
        "beyt": "و آنچه او خواهد رساند آن به گوش * از سماع و از بشارت ، وز خروش",
        "text": "غول بیابانی به تو می گوید : من راه را به تو نشان می دهم و من همراه و همطریق تو هستم و در این راهِ باریک پیشاهنگ و راهدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4004,
        "beyt": "و آنچه می گوید : غفورست و رحیم * نیست آن چیز حیلۀ نَفسِ لئیم",
        "text": "غولِ بیابانی صدا می زند و می گوید : ای کاروانیان بهوش باشید . بیایید به سوی من که راه و نشان از این طرف است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4005,
        "beyt": "و آنکه ماهی باشد اندر روستا * روزگاری باشدش جهل و عَما",
        "text": "غیر از این پنج حس ظاهری ، پنج حس دیگر نیز وجود دارد که مانند طلای سرخ ، ارزش و اعتبار دارد ولی حواس ظاهری در مقایسه با آن حواس ، مانند مس در مقابل طلای سرخ فاقد ارزش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4006,
        "beyt": "و اندرو افزون نشد ز آن جمله اَکل * ز آنکه حیوانی نبودش اکل و شکل",
        "text": "فرض کنیم چنین نامردی ، زرۀ جنگی هم بپوشد . ولی همینکه کوچکترین زخم و آسیبی ببیند زود اسیر می شود . یعنی از کارزار دست می کشد و ذلیل و زبون می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4007,
        "beyt": "وآن مُسافر نیز از راهِ دراز * خسته بود و ، دید آن اقبال و ناز",
        "text": "فرمان الهی «خاموش باشید» را ( با دل و جان ) قبول کن تا بر جانت از بارگاهِ حضرت معشوق ، پاداشِ آن فرمان در رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4008,
        "beyt": "وا نگشتند آن گُرُه از گَردِ گُرگ * گرگِ محنت بعدِ گَرد آمد سترگ",
        "text": "فرمود : ای فرومایگان ، در پیشگاهِ الهی ، تلفظِ غلط بلال از صد نوع فصاحت و قیل و قال شما بهتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4009,
        "beyt": "وارهید آن مارگیر از زخمِ مار * مار کُشت آن دزد او را زارِ زار",
        "text": "فقط آن صوفی ای شکمباره نیست که از نورِ حق تعالی سیر خورده باشد . چنین صوفی ای از ننگِ کوبیدن درِ خانۀ این و آن و تکدّی آسوده خاطر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4010,
        "beyt": "واسطه ، دیگی بُوَد یا تابه ای * همچو پا را در روش پاتابه ای",
        "text": "فکرِ حقیقی آن فکری است که راهی در برابر تو باز کند و راهِ حقیقی ، آن راهی است که با پادشاه و امیری برخورد کنی . یعنی تو را مصاحب نیکان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4011,
        "beyt": "واقعات ار باز گویم یَک به یَک * پس یقین گردد صَفا بر اهلِ شَک",
        "text": "فیل بیدرنگ هر یک از آنان را از هم درید و هیچ ترسی از آن جمع به دل راه نمی داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4012,
        "beyt": "والله ار سوراخِ موشی در روی * مُبتلایِ گربه چنگالی شوی",
        "text": "فیل سه بار دهانِ آن محافظ را بو کرد ولی بوی ناگواری از آن احساس نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4013,
        "beyt": "وامداران گشته نومید و تُرِش * دردِ دل ها یار شد با دردِ شُش",
        "text": "فیل هر یک از آن جمع را چندین بار به هوا پرتاب کرد و بر زمین کوبید و قطعه قطعه شان کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4014,
        "beyt": "وامداران گِردِ او بنشسته جمع * شیخ بر خود خوش گُدازان همچو شمع",
        "text": "فیل همینکه تصویرِ ماه را در آب ، لرزان دید . حرف آن خرگوش را باور کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4015,
        "beyt": "وامشورانید تا من رازتان * وانگویم آخِر و آغازتان",
        "text": "فیل چند بار اطراف او دور زد و چرخید و بی آنکه آن فیلِ درشت اندام به او آسیبی بزند ، راهش را گرفت و رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4016,
        "beyt": "وامِ او را حق ز هر جا می گزارد * کرد حق بهرِ خلیل از ریگ ، آرد",
        "text": "فیلسوف نما گفت : ای بزرگِ عرب به خدا سوگند که حتّی هزینۀ غذای شبانه ام را نیز در اختیار ندارم . ( وَجهَ العرب = بزرگ و روشناس عرب )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4017,
        "beyt": "وایِ آن افسوسیی کش بوی گیر * باشد اندر گور ، مُنکر یا نَکیر",
        "text": "فیلسوف نما گفت : عقل و حکمت ایجاب می کند که نیمی از بارِ گندم را در کیسۀ دیگر بریزی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4018,
        "beyt": "ور به حکم آرید این پژمرده را * من نخواهم کرد زندان مُرده را",
        "text": "فیلسوف نما گفت : چرا این ریگ ها را بار کرده ای ؟ عرب گفت : برای اینکه آن کیسه دیگر تک نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4019,
        "beyt": "ور بُرَد کفشت ، مرو در سنگلاخ * ور دو شاخستت ، مشو تو چار شاخ",
        "text": "قاتل ادامه داد : او را به قتل رساندم و از آلوده شدن به خون های مردم رهیدم . بریدنِ گلوی او بهتر است از بریدنِ گلویِ مردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4020,
        "beyt": "ور بگیری نکتۀ بکری لطیف * بعدِ دَرکت گشت بی ذوق و کثیف",
        "text": "قاتل به سوال کننده گفت : مادرم کاری کرده که سبب ننگ و رسوایی او شده . پس او را به قتل رساندم تا خاکِ گور پوشاننده معایب و مفاسد او باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4021,
        "beyt": "ور تو اندر نگذری ، اِکرامِ حق * بگذراند مر تو را از نُه طبق",
        "text": "قارون هم از روی ستیزه و عنادِ خود ، اینگونه مثل ها را مستمسکِ خود کرد تا اینکه با تخت و تاجش به اعماقِ زمین فرو رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4022,
        "beyt": "ور خیالاتش نماید ناخوشی * می گدازد همچو موم از آتشی",
        "text": "قاضی ، آن مفلس را به حضور خود فراخواند و از نزدیکان مورد اعتماد خود نیز در بارۀ او تحقیق کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4023,
        "beyt": "ور سگی آید غریبی ، روز و شب * آن سگانش می کُنند آن دَم ادب",
        "text": "قاضی از هرکس حالِ آن مرد را سوال کرد . جواب داد : ای سرور ، دست از این بینوا بردار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4024,
        "beyt": "ور عصایِ حَزم و استدلال نیست * بی عصاکش بر سَرِ هر رَه مایست",
        "text": "قاضی به آن مرد گفت : بلند شو از این زندان خارج شو و به خانۀ کهنه و کم ارزش خود برو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4025,
        "beyt": "ور نبودی عیب و ، کژ کم باختی * یک طبیبی دارویِ او ساختی",
        "text": "قاضی به آن مردِ مفلس گفت : مفلس بودن خود را ثابت کُن . مردِ مفلس در جواب قاضی گفت : اکنون زندانیان گواه اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4026,
        "beyt": "ور نخوانی و ، ببیند سوزِ تو * عِلم باشد مرغِ دست آموز تو",
        "text": "قاضی گفت : آن مفلس را در ملأ عام ، گِردِ شهر بگردانید و بگویید که این مرد ، بینوا و تهیدست است . ( قَلّاش = در بیت فوق به ضرورتِ شعری بدون تشدید آمده است به معنی بی نام و ننگ ، مفلس ، تهیدست ، کلّاش ، حیله باز ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4027,
        "beyt": "ور نخواهد دید حق را گو : برو * این چنین چشمِ شقی گو : کور شو",
        "text": "قاضی گفت : زندانیان موردِ اتهام اند . زیرا از دستِ تو می گریزند و از دستِ تو خون گریه می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4028,
        "beyt": "ور نمی بینی ، گمانی بُرده ای * که صباح ست و ، تو اندر پرده ای",
        "text": "قبل از آن ما امّتی واحد بودیم و هیچکس نمی دانست که ما خوبیم و یا بَد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4029,
        "beyt": "ور نمی دانندشان عِلمُ الیقین * چیست این بغض و حِیَل سازی و کین ؟",
        "text": "قسمت و نصیبِ نابینا ، خیالاتی است که اندوه می افزاید . ولی قسمتِ چشم ( یا شخصِ دیده ور و بینا ) خیالاتی است که از فنای ذات مُنبعث شده باشد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 86 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4030,
        "beyt": "ور نه ، من تان کور گردانم ، ستم * گفتم ، از گردن برون انداختم",
        "text": "قصه هاروت و ماروت را گوش کن . ای که ما غلام و چاکرِ رویِ ماهِ تو هستیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4031,
        "beyt": "ور نگویی عیبِ خود ، باری خَمُش * از نمایش وز دَغل خود را مَکُش",
        "text": "قضا با زبان حال این معنا را به آن دو ( هاروت و ماروت ) می گفت . ولی گوشِ باطنی آنان در حجابِ شور و هیجان پوشیده شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4032,
        "beyt": "ور همی دانند بعث و رستخیز * چون زنندی خویش بر شمشیر تیز",
        "text": "قطره ای از شراب های روحانی و آسمانی ، روحِ آدمی را از توجه به شراب ها و ساقیانِ جسمانی بیزار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4033,
        "beyt": "ور چه بنویسی نشانش می کنی * ور چه می لافی بیانش می کنی",
        "text": "قهراََ این شرح ، مرا از بیان مطالب مهم باز می دارد . ( از انجا که این قوم ، شکر نعمت های الهی را به جا نیاورد . حق تعالی پیامبرانی به سوی ایشان برانگیخت ) انبیاء فرمان الهی «ثابت قدم باش» را به آنان ابلاغ کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4034,
        "beyt": "ور کنی او را بهانه آوری * مُفلِس است او ، صَرفه از وَی کی بَری ؟",
        "text": "قول دیگر آن است که دوست ( در اینجا حق تعالی ) از آنرو چاشتگاه را خواست که چاشتگاه ، جلوه ای از نور معنوی حضرت محمد (ص) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4035,
        "beyt": "ورنه بر فانی قسم گفتن ، خطاست * خود فنا چه لایقِ گفتِ خداست ؟",
        "text": "قوم سبا گفتند : ما را از یکدیگر دور کن و زشتی های ما برای ما بهتر است . زیورهای ما را بگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4036,
        "beyt": "ورنه من بیناترم اَفلاک را * جون نمی بینم هِلالِ پاک را ؟",
        "text": "قوم ناسپاس سبا گفتند : ما این ایوان و باغ را نمی خواهیم و به زنان زیبا و خوب و امنیت و آسایش هم نیاز نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4037,
        "beyt": "ورنه کی کردی به یک نفرینِ بَد * نوح ، شرق و غرب را غرقابِ خَود ؟",
        "text": "قومِ سبا قدرِ آن همه نعمت را ندانستند و به پیامبرانِ خود گفتند : غول بیابانی ( شیطان ) ، شکر و سپاسِ ما را از میان بُرده است . ما دیگر هم از سپاس و شکر دلتنگ و خسته شده ایم و هم از خودِ نعمت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4038,
        "beyt": "ورنه کی کردی به یک چوبی هنر * موسیی ، فرعون را زیر و زبر ؟",
        "text": "قومِ سبا ناسپاسی را از حد گذراندند و گفتند : برای ما بیماری وبا بهتر است از نسیمِ لطیفِ سحرگاهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4039,
        "beyt": "ورنه یی از سرکشی راضی بدین * نَک من و تو ، خانۀ قاضیِ دین",
        "text": "قومِ لجوجِ نوح می گفتند : این (نوح) چه آدمِ احمقی است که در بیابانی که چاهِ آب ندارد . دارد کشتی می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4040,
        "beyt": "ورچه پرّم رفت ، چون بنوازیم * چرخ ، بازی کم کُند در بازیُم",
        "text": "قومِ گمراه سبا گفتند : ای کسانی که ادعا دارید که شاگردِ مکتبِ الهی هستید . دلیلِ طبابت و سودمند بودن داروهای شما کو و کجاست ؟ نشان دهید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4041,
        "beyt": "وز سبک داریّ فرمان هایِ او * وز فراغت از غمِ فردایِ او",
        "text": "لازم است که هر چه سریعتر آن بیماری را درمان نمود زیرا که با و جودِ آن بیماری ، طعمِ شیرین و گوارای شکر نیز همچون مدفوع ، زننده و نفرت انگیز به نظر می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4042,
        "beyt": "وز هوس ، وز عشقِ این دنیایِ دون * چون زنان ، مر نَفس را بودن زبون",
        "text": "لاف زدن و یاوه گفتن ، بخشش و عطا را رد می کند و آن را پس می زند . و شاخۀ رحمت را از ریشه بیرون می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4043,
        "beyt": "وصفِ هر جانی تناسب باشدش * بی گمان با جان ، که حق بتراشدش",
        "text": "لرزیدن صاحبِ مال برای سیم و زر ، مانند لرزیدن کودکان است برای سفال شکسته های رنگین که در کوچه و خیابان پیدا می کنند و آن را چون زر و سیم ، غنیمت می دانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4044,
        "beyt": "وصل ، پیدا گشت از عینِ بلا * ز آن حلاوت شد عبارت ماقَلا",
        "text": "لطف و مهربانی شاه ، جان و روانِ بنده را به سویِ گناه می کشد . زیرا که شاه ، هر زشت را نیکو می کند . یعنی هر گناهی را می بخشد و از گناهکار ، فردی نیکوکار می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4045,
        "beyt": "وعده دادی شهری او را دفعِ حال * تا برآمد بعدِ وعده هشت سال",
        "text": "لطفِ حضرت حق ، به خاک نیز گِلو می بخشد . یعنی به خاک قابلیت جذب آب می دهد تا آب را بیاشامد و سپس صد گونه گُل و گیاه از دلِ خود برویاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4046,
        "beyt": "وقتِ مرگش که بُوَد صد نوحه پیش * خنده آید جانش را زین ترسِ خویش",
        "text": "لطفی کن و دیگر از این احسان ها در حقِ من نکن . من چشم نخواستم ، مرا نابینا کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4047,
        "beyt": "وَلوَله افتاد اندر خانِقَه * که امشبان ، لوت و سماعست و شَرَه",
        "text": "لطفی کن  در این شبِ بارانی ، جایی به ما بده تا در قیامت به سبب این کار خیر ، ثواب و توشه ای به دست آوری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4048,
        "beyt": "ویسه و معشوقِ تو هم ذاتِ توست * وین برونی ها همه آفاتِ توست",
        "text": "لقمه بخشیدن از هر آدم توانگری برمی آید . ولی گلو بخشیدن تنها کارِ حق تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4049,
        "beyt": "پا برهنه ، تن برهنه می دَوَم * هر که نانی می دهد ، آنجا رَوَم",
        "text": "لیکن با کار و زحمت بی مزد برای این تنِ آکنده از استخوان ، هر لحظه بر دلِ عیسای روح بارِ تحمیل قرار مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4050,
        "beyt": "پابرهنه چون رود در خارزار ؟ * جز به وقفه و فکرت و پرهیزگار",
        "text": "ما ( انبیاء و اولیاء ) به بیماردلان می گوییم که : چنین کاری برای تو سودمند است و تو با این کار سلامتی روحی پیدا می کنی و امّا آن کارها ( کارهای نامطلوب ) تو را از راه به در می کتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4051,
        "beyt": "پاسبان و حارسِ در می شود * گرچه بر وَی جور و سختی می رود",
        "text": "ما ( کافران ) نمی خواهیم اینگونه سخنان یاوه و دروغ را بشنویم و گولِ این اَراجیف را بخوریم و به دوغِ خیالات و اوهام بیفتیم چنانکه مگس می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4052,
        "beyt": "پای کژ را کفشِ کژ بهتر بُوَد * مر گدا را دستگه ، بَر دَر بُوَد",
        "text": "ما اصلاََ نه این نعمت ها را می خواهیم و نه این باغ ها را . و همچنین ما این امکانات و این آسایش را هم نمی خواهیم . [ این حالت همان چیزی است که در قرآن کریم ، آیه 7 ، سورۀ علق ، با عنوان استغنا یاد شده « براستی که آدمی سرکشی کند آنگاه که خود را توانگر بیند »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4053,
        "beyt": "پایَکش بست و پَرَش کوتاه کرد * ناخنش بُبرید و ، قوتش کاه کرد",
        "text": "ما بقدری از عطایای الهی پژمرده و دل سیر شده ایم که نه از انجامِ طاعت خوشمان می آید و نه از گناه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4054,
        "beyt": "پرتوِ خورشید بر دیوار تافت * تابشِ عاریتی دیوار یافت",
        "text": "ما ذخیرۀ دَه زمستان طولانی را از باغ و بوستانِ آن روستایی به شهر می آوریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4055,
        "beyt": "پرتوِ عقل است آن بر حِسِ تو * عاریت می دان ذَهَب بر مِسِ تو",
        "text": "ما نادان بودیم . ما را ببخش . بسیار سخنان پریشان و نامربوط بر زبان راندیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4056,
        "beyt": "پرتوی بر قلب زد خالص ببین * بی مِحَک زر را مکُن از ظن گُزین",
        "text": "ما نیز آدمیم ، ما هم جان داریم . دولت ، امشب با ماست . در واقع امشب ، بخت با ما یار است . زیرا که مهمان داریم . براستی که مهمان برای خانه و خانقاه ، عینِ دولت و برکت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4057,
        "beyt": "پرده های دیده را دارویِ صبر * هم بسوزد هم بسازد شرحِ صَدر",
        "text": "ما همچو ناشنوایان ، هنوز سخنی نشنیده از روی قیاس خود ، پاسخ هایی یاوه و بی ربط می دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4058,
        "beyt": "پس امامِ حَیّ قائم ، آن ولی است * خواه از نسلِ عُمَر ، خواه از علی است",
        "text": "ما همچون طبیبانِ جسمانی از کسی دستمزدی نمی گیریم زیرا دستمزدِ ما را خدا عطا می فرماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4059,
        "beyt": "پس بخُسپم ، باشم از اصحاب کَهف * بِه ز دقیانوس ، آن محبوسِ لَهف",
        "text": "ما که مانند کوران و نابینایان ، عصا زنان می رویم . ناگزیر چراغهایی را که بر سرِ راهمان هست خواهیم شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4060,
        "beyt": "پس بر او تکلیف چون باشد روا ؟ * اسب ، ساقط گشت و شد بی دست و پا",
        "text": "ماجرای دوستی من و تو را همۀ مردم شنیده اند . وقتی کسی از دستِ دیگری نعمتی بخورد نعمت خوار از نعمت دهنده حیا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4061,
        "beyt": "پس برآمد ، پوستش رنگین شده * که : منم طاووسِ عِلّیّین شده",
        "text": "مادر ، تو را جزیی پیوند یافته با وجودِ خودش می دانست . ولی تدبیر حق تعالی اقتضاء کرد که تو را از وجودِ مادرت جدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4062,
        "beyt": "پس بنی آدم مُکَرَّم کی بُدی ؟ * کَی به حِسِ مشترک ، مَحرَم شدی ؟",
        "text": "مادر آن نوزادهای فیل انتقام می گیرد و کسانی را که بچّۀ او را خورده اند به کیفر می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4063,
        "beyt": "پس به هر دَوری ولیّی قائم است * تا قیامت آزمایش دائم است",
        "text": "مادرِ بچه فیل ها ، صد فرسخ را ناله کنان و آه زنان به دنبال آنها می پیماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4064,
        "beyt": "پس به پهلو گشت آن شب تا سحر * آن خرِ بیچاره از جوع البَقَر",
        "text": "مار و عقرب با تو اُنس می گیرند . زیرا که خیالِ تو در واقع کیمیایی است که مس را به طلا تبدیل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4065,
        "beyt": "پس به یک سوزن ، تهی گَردی ز باد * این چنین فربه ، تنِ عاقل مَباد",
        "text": "مال در معنا همچو مار زهرآگین است ولی باورکردن و سرمست شدن سجده ها و تعظیم های ظاهری مردم همانند اژدهاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4066,
        "beyt": "پس بِنه بر جای هر دم را عِوض * تا زِ وَاسجُد وَاقتَرِب یابی غَرض",
        "text": "مانند آن نادانی که داستان او را برای افراد حقیقت طلب نقل کردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4067,
        "beyt": "پس بگفتندش که طاووسانِ جان * جلوه ها دارند اندر گُلستان",
        "text": "مانند این است که ابزار کفشگر را در اختیار کشاورز قرار دهی . و کاه را پیش سگ بگذاری و استخوان را پیش الاغ . ( اِشکاف = کفشگر ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4068,
        "beyt": "پس بیفتادند و خُفتند آن همه * و آن گرسنه چون شبان اندر رمه",
        "text": "مانند حضرتِ یوسف (ع) که بر اثرِ تقدیر و سرنوشتِ شگفت انگیز ، جملۀ « گردش کنیم و بازی کنیم » او را از از سایۀ پدر بیرون بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4069,
        "beyt": "پس حقِ حق ، سابق از مادر بُوَد * هر که آن حق را نداند ، خَر بُوَد",
        "text": "مانند سگِ اصحابِ کهف که از تناول مُردار چشم پوشید و در عوض بر سرِ سفرۀ شاهان حقیقت و رادمردان معنویت نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4070,
        "beyt": "پس حقیقت ، روز ، سِرّ اولیاست * روز ، پیشِ ماهشان چون سایه هاست",
        "text": "مانند شیر باش و شکار خود را خودت صید کن . عشوه و نازِ بیگانه و دشمن را رها کن و از خوشامد گویی و ثناخوانی آنان استقبال مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4071,
        "beyt": "پس حیاتِ ماست موقوفِ فِطام * اندک اندک جَهد کن تَمّ الکلام",
        "text": "مانند شیطان که می گفت : ای خدا ، مرا تا روزِ قیامت مهلت ده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4072,
        "beyt": "پس درآ در کارگه ، یعنی عدم * تا ببینی صُنع و صانع را به هم",
        "text": "مانند فرعون که ریشِ خود را به جواهر آراسته بود و از روی نادانی و حماقت از حضرتِ عیسی (ع) نیز خود را بالاتر دانست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4073,
        "beyt": "پس دلِ عالَم وَی است ایرا که تن * می رسد از واسطۀ این دل به فن",
        "text": "مانند مجنون که سگی را نوازش می کرد و می بوسید و در برابرش می گداخت و فانی می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4074,
        "beyt": "پس ز مستی ها بگفتند ای دریغ * بر زمین باران بداد یمی ، چو میغ",
        "text": "مانند مستانِ بادۀ حق ، این سو و آن سو می افتی . یعنی خود را مدهوش و بیخویش نشان می دهی . ای کسی که در این سو ساکنی . بدان سو راهی نداری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4075,
        "beyt": "پس ز مَه تا ماهی هیچ از خلق نیست * که به جذبِ مایه او را حلق نیست",
        "text": "ماننید شخصی که اسیرِ نَفسِ امّاره است و به پرورش تن و پروار کردن جسم سرگرم است و گمان می کند که دیگران نسبت به او کینه و دشمنی دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4076,
        "beyt": "پس سبا گفتند : باعِد بَینَنا * شَینَنا خَیرُ لَنا ، خُذ زَینَنا",
        "text": "ماه به شما پیغام داده است که ای رَمۀ فیل ها از این چشمه دور شوید . زیرا این چشمه ، مِلکِ ماست . پس از اینجا جای دیگر بروید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4077,
        "beyt": "پس شهیدان زنده زین رُوبند خَوش * تو بِدآن قالَب بِمَنگر گبر وَش",
        "text": "مایۀ اصلی مزاج عامۀ خلایق ، عناصر مادّی و طبیعی است ولی مزاج روحانی تو برتر از همه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4078,
        "beyt": "پس طبیبش گفت : ای عُمرِ تو شصت * این غضب ، وین خشم هم از پیری است",
        "text": "مبادا که نیّتِ پاکِ ما نتایجِ بَد به بار آورد . همین مقدار از اسرار و حقایق نیز که بر زبان راندم چیزی نبود جز نتیجه بیخویشی و اِلّا اینها را در عالَمِ صَحو و هوشیاری نگفتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4079,
        "beyt": "پس عرب گفتش : که شو دُور از بَرَم * تا نبارد شُومیِ تو بر سَرَم",
        "text": "مبادا گرگ یورش آورد و مصدومشان سازد و روستایی ، خواجه را موردِ آزار و شماتت قرار دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4080,
        "beyt": "پس فقیر آن است کو بی واسطه است * شعله ها را با وجودش رابطه است",
        "text": "مثا آوردن در توصیف و بیانِ یک مطلب ، تنها سزاوار حق تعالی ( و بندگان صالح ) اوست چرا که او در علومِ نهان و عیان ، نشان و آیتی است مسلّم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4081,
        "beyt": "پس فِراقِ آن دو نورِ پایدار * تاسه می آرد ، مر آن را پاس دار",
        "text": "مثال دیگر ، اگر یک مریض با طبیب خود دشمنی کند و اگر طفلی با آموزگارِ خود عداوت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4082,
        "beyt": "پس معانی را چو اعیان حلق هاست * رازقِ حلقِ معانی هم خداست",
        "text": "مثال دیگر ، بُزِ کوهی به این سو و آن سو می دود و با خود می گوید : دام کجا بود ؟ این ها همه حرف است ، ولی همینکه مقداری بی خیال می دود ، دام گرفتارش می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4083,
        "beyt": "پس مُراقب گشت با یاران خویش * دفتری باشد حضورِ یار ، بیش",
        "text": "مثال دیگر ، خورشید جان ها که مراد ، روح های انسانی است وقتی از پنجره کالبد آدمیان ، تابیدن گرفت ، متعدد و پراکنده شد . [ این پنجره ها و روزنه ها که آفتاب از آنها می تابد . هر چند متعدد و مختلف اند اما این تعدد نمی تواند حقیقت آفتاب را متعدد و متکثّر کند . اکبرآبادی معتقد است که این بیت ، تعمیم بعد از تخصیص است . یعنی ارواح جمیع افرادِ انسانی ، در حقیقت ، واحد است . لیکن عوام که در حجاب ابدان مانده اند از ادراک وحدت ارواحِ انسانی بی بهره اند . ( شرح کبیر ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 39 ) . شاه داعی نیز معتقد است که ارواح انسانی در حقیقت ، مختلف نیستند بلکه به مثابۀ یک نوراند و افتراق ایشان بعد از تعلق به ابدان اعتبار می شود . ( شرح مثنوی معنوی شاه داعی ، ج 1 ، دفتر دوم ، ص 450 ) . « ابدان ، جمع بدن است که مولانا به شیوه قدما ، جمع عربی را با علامت جمع فارسی آورده است »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4084,
        "beyt": "پس نظرگاه شعاع ، آن آهن است * پس نظرگاهِ خدا دل ، نَی تن است",
        "text": "مثال دیگر ، عصایی که موسی در دست داشت بر صدق و راستی او گواه بود . ولی عصایی که در دستِ جادوگران بود به هیچ دردی نخورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4085,
        "beyt": "پس نمازِ هر چهاران شد تباه * عیب گویان بیشتر گُم کرده راه",
        "text": "مثال دیگر ، مگر هر میواه ای ابتدا جز صورت و شکل ظاهر چیز دیگری نیز دارد ؟ مسلماََ ندارد ولی طعمِ لذیذ و گوارای آن در واقع معنا و کمال میوه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4086,
        "beyt": "پس چه خوانیمت ؟ بگو ، ای جوهری * گفت : طاووسِ نَرِ چون مُشتری",
        "text": "مثال دیگر ، هم شاخه های خشک در معرضِ تابش خورشید است و هم شاخه های تر و تازه . آفتاب کی ممکن است خود را از آن دو پنهان کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4087,
        "beyt": "پس کجا زارَد ؟ کجا نالَد لئیم ؟ * گر تو نَپذیری بجز نیک ای کریم",
        "text": "مثالِ دیگر ، اگر ترازو نسبت به مال طَمَع داشت ، کی می توانست ، حال را به درستی بیان کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4088,
        "beyt": "پس کرم های الهی بین که ما * آمدیم آخِر زمان در انتها",
        "text": "مثالِ دیگر ، اگر یک رختشوی ، نسبت به خورشید خشم بگیرد . یا یک ماهی نسبت به آب غضبناک شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4089,
        "beyt": "پس کریم آن است کو خود را دهد * آبِ حیوانی که مانَد تا ابد",
        "text": "مثالِ دیگر ، حضرت مسیح (ع) با دَمِ الهی خود مُرده را زنده می کند . در حالی که آن یهودی متعصّب از روی عصبانیت موهای سبیل خود را می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4090,
        "beyt": "پس کلامِ پاک در دل های کور * می نپاید ، می رود تا اصلِ نور",
        "text": "مثلا آدم به مار و عقرب چه بدی رسانده که آنها مرگ و درد را برای او خواهانند . یعنی قصدّ هلاک و آزار انسان را دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4091,
        "beyt": "پشتِ خَر دُکّان و مال و مَکسَبست * دُرِ قلبت ، مایۀ صد قالَبست",
        "text": "مثلا ابوجهل نیز نسبت به سروری و برتری حضرت محمد (ص) ننگ داشت و از روی حسادت ، خود را از او بالاتر می شمرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4092,
        "beyt": "پشم رنگین ، رونقِ خوش یافته * آفتاب ، آن رنگ ها برتافته",
        "text": "مثلا اگر به قرصِ خورشید نگاه کنی ، می بینی که آن یکی است . ولی آن کس که در حجاب جسم فرورفته ، سخت در شک و تردید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4093,
        "beyt": "پنج حِسّ هست جز این پنج حِس * آن چو زرّ سرخ و ، این حِس ها چو مِس",
        "text": "مثلا حضرتِ رسول اکرم (ص) در نیمۀ شب ، ماه را دو پاره کرد . ولی ابولهب از روی دشمنی و کینه یاوه می گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4094,
        "beyt": "پنج ساله رنج دیدم پنج روز * جانِ مسکینم در این گرما و سوز",
        "text": "مثلا ممکن است شخصی در نظر تو مانند مار جلوه کند و همان شخص به نظر دیگری محبوب و دوست داشتنی بیاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4095,
        "beyt": "پنجمین شب ابر و بارانی گرفت * کآسمان از بارشش دارد شگفت",
        "text": "مثلا هر درختی که یار و دمساز یار حقیقی شود . یعنی با بهار قرین گردد . از هوای لطیف بهاری سراپا شکفته می شود و با برگها و میوه ها آراسته می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4096,
        "beyt": "پوزِ سگ دائم پلیدی می خورد * مَقعَدِ خود را به لَب می اِستُرد",
        "text": "مثلا پیر و جوان خواهان طلا هستند . لیکن چشمِ دلِ عامۀ مردم نمی تواند طلای اصلی را از طلای تقلبی باز شناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4097,
        "beyt": "پوستِ دنبه یافت شخصی مُستَهان * هر صَباحی چرب کردی سِبلَتان",
        "text": "مثلاََ ای نیک مرد ، تا وقتی که ریش بر رخشاره ات نروییده ، کسانی را که هنوز موی بر صورتشان نرُسته تمسخر مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4098,
        "beyt": "پوستینِ یوسفان بشکافتند * آنچه می کردند یک یک یافتند",
        "text": "مثنوی که برای روح ها و جان ها حکم صیقل داشت و آنها را با معارف معنوی ، پاک و صاف می کرد . دوباره نظم آن در روز استفتاح از سر گرفته شد و دفتر دوم آغاز گشت . ( صیقل = تیز کننده شمشیر و زدودن چرک و زنگ از آیینه و فلزات )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4099,
        "beyt": "پَشّۀ مُرده ، هُما را شد شریک * چون نشاید زنده همرازِ مَلیک ؟",
        "text": "مثنوی که محل داد و ستد معنوی و فایده های روحانی است . در سال ششصد و شصت و دو هجری نظم دفتر دوم آن آغاز شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4100,
        "beyt": "پُشت دارِ جُمله ، عصمت هایِ من * گوییا هستند خود ، اَجزایِ من",
        "text": "مجنون به او گفت : تو فقط در بندِ جسم و نقشِ ظاهری هستی . به عالَمِ درون بیا و از چشمِ من به او نگاه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4101,
        "beyt": "پیر ، ایشان اند کین عالم نبود * جانِ ایشان بود در دریای جُود",
        "text": "مجنون فروتنانه پیرامون سگ می گشت و به او شربت گلابِ صاف و پاک می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4102,
        "beyt": "پیش از آن کین قَبض ، زنجیری شود * این که دل گیریست ، پاگیری شود",
        "text": "محبوب و معشوق تو ابتدا مانند فرشته ، زیبا و دلرباست ولی همینکه جان از آن مفارقت کرد مانند دیوی زشت و منفور می گردد . زیرا که حُسن و جمال آن محبوب ، موقتی و عاریتی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4103,
        "beyt": "پیش از این ، ز آن گفته بودیم اندکی * خود چه گوییم ؟ از هزارانش یکی",
        "text": "محضِ رضای خدا از گفتن اینگونه سخنان و اسرار خودداری کُن تا بالاخره خَرِ خواجه سَرش را تکان دهد و زنگولۀ آویخته به سر و صورتش را به صدا درآورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4104,
        "beyt": "پیش از این تن عُمرها بگذاشتند * پیشتر از کِشت بُر برداشتند",
        "text": "محلّه به محلّه برایش جار بزنید و کوسِ تهیدستی اش را آشکارا در همه جا به صدا درآورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4105,
        "beyt": "پیش از این ما امّتِ واحد بُدیم * کس ندانستی که ما نیک و بَدیم",
        "text": "مخصوصا خورشید صاحب کمال را هیچگونه نقل و انتقالی نیست . زیرا این خورشید متعلق به آن جهان است و از اینروست که روزان و شبان کارش تابیدن و روشن کردن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4106,
        "beyt": "پیشتر از خلقتِ انگورها * خورده مَی ها و ، نموده شورها",
        "text": "مدت زمانی این مثنوی نوشته نشد و انشاء و تقریر آن به تاخیر افتاد . زیرا که مثلا وقتی خون بخواهد به شیر تبدیل شود مدتی باید سپری گردد [ اصولا هر پدیده ای اعم از مادی یا روحی برای به کمال رسیدن نیازمند گذر زمان است ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 1 ) در این بیت مولانا یادآور می شود که تاخیر در انشاء مثنوی ، بدین خاطر بوده است که حکمت و معارف باید مدتی در ذهن و قلب بماند تا قوام لازم گیرد . ضمنا مصراع دوم اشاره دارد به آیه 66 سوره نحل که می فرماید : « و همانا برای شما ، مشاهده حال چهارپایان مایه پند و عبرت است که ما از میان سرگین و خون ، /شیر پاک را به شما می نوشانیم که بر طبع نوشندگان ، گوارا است » ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 382 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4107,
        "beyt": "پیشتر از نقش ، جان پذرفته اند * پیشتر از بحر ، دُرها سفته اند",
        "text": "مدت های مدید و زمان های بس طویل لازم است تا شخص ، نَفَسش پاک شود و به مقامی رسد که محرم گنجینه اسرار آسمان گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4108,
        "beyt": "پیشتر ز افلاک ، کیوان دیده اند * پیشتر از دانه ها ، نان دیده اند",
        "text": "مدّعیانِ کمال در مَثَل مانند آن شغالی هستند که درونِ خمره ای از رنگ رفت و مدتی کوتاه در آن ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4109,
        "beyt": "پیشِ او هیچ است لوتِ شصت کس  * کر کُند خود را اگر گوییش : بس",
        "text": "مرا وادار نکنید که دقیقاََ از باطنِ نهفته تان خبر دهم و بر ملا کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4110,
        "beyt": "پیشِ او گوساله بریان آوری ؟ * گه کشی او را به کَهدان آوری ؟",
        "text": "مرد حکیم گفت : می دانم که از گرسنگی و تهی شدن شکم ، سخت رنجیده و ناراحت هستید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4111,
        "beyt": "پیشِ شهرِ عقلِ کُلّی ، این حواس * چون خَرانِ چشم بسته در خرآس",
        "text": "مرد دنیا طلب ، همانطور که برهنه به دنیا آمده ، برهنه نیز از دنیا می رود . با اینحال از ترسِ اینکه مبادا دزدی بیاید و جامه و مالش را ببرد ، جگرش خون می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4112,
        "beyt": "پیشِ شیخ آمد که ، ای شیخِ دُرُشت * تو یقین دان که مرا اُستاد کُشت",
        "text": "مردان حق ، وقتی که از دستِ خودنگری و انانیّتِ خود می رهند . دست افشانی می کنند و همینکه از نقص های خود آسوده می شوند ، رقص و پایکوبی می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4113,
        "beyt": "پیشِ من اِفلاسِ او ثابت شده ست * نقد و کالا نیستش چیزی به دست",
        "text": "مردان حق در ملأ عام می رقصند و جُست و خیز می کنند . مردان حق در میانِ خونِ خود می رقصند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4114,
        "beyt": "پیشِ هر حمّام و هر بازار گه * کرد مردم جمله در شکلش نِگه",
        "text": "مردم از کور و لنگ و افلیج و ژنده پوش از هر طرف در آن صومعه گِرد می آمدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4115,
        "beyt": "پیشِ چشمِ او خیالِ جاه و زر * همچنان باشد که موی ، اندر بصر",
        "text": "مردم سبا ، اهلِ هوی و هوس بودند و به علاوه خام و نادان نیز بودند . و کارشان کفران نعمت با انبیاء و اولیاء بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4116,
        "beyt": "پیل باور کرد از وی آن خطاب * چون درونِ چشمه ، مَه کرد اضطراب",
        "text": "مردم سبا ، بَد گوهر و بَد نهاد بودند . به همین جهت از هر عامل و سببی که آنان را به لقایِ الهی می رسانید فرار می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4117,
        "beyt": "پیل بچه می خوری ای پاره خوار * هم برآرد خصمِ پیل از تو دمار",
        "text": "مردم سبا در میانِ درختزارها ، سبد بر سر می گرفتند و راه می افتادند و بی آنکه درخت را بتکانند . آنقدر میوه فرو می ریخت که سبد پُر از میوه می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4118,
        "beyt": "پیل بچگان اند اندر راهتان * صید ایشان هست بس دلخواهتان",
        "text": "مردم شهر و روستا از خطر دزد و گرگ در امان بودند و حتی بُز از گرگِ عظیم الجُثّه ترسی نداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4119,
        "beyt": "پیل هست این سو که اکنون می روید * پیل زاده مشکنید و بشنوید",
        "text": "مردم چگونه می توانند در برابر آن چشم بی نظیر پرده بکِشند ؟ بلکه آنان چشم خود را کور و لوچ می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4120,
        "beyt": "پیله بابایانتان را آن زمان * دادم از طوفان و ، از موجش امان",
        "text": "مردِ دنیاطلب در واقع تهیدست و بینواست زیرا همۀ دارایی و ذخایرش در لحظه ای از او ستانده می شود . چنین کسی دائماََ در حال بیم و هراس است . با اینکه بر حسبِ واقع ، هیچ چیز ندارد ، با این حال از حرامیانِ طریق بیمناک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4121,
        "beyt": "چار هندو ، در یکی مسجد شدند * بهرِ طاعت ، راکع و ساجد شدند",
        "text": "مردِ غریب گفت : بله ، البته همینطور است که تو می گویی . زندگی کردن در جوارِ یاران ، واقعاََ دلنشین است . ولی ای عزیزِ من ، در «اگر» ممکن نیست آدم سکونت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4122,
        "beyt": "چارصد دینار بر گوشۀ طَبَق * نیمِ دینارِ دگر اندر وَرَق",
        "text": "مردِ مفلس گفت : خانه و کاشانۀ من احسانِ توست . من همان کافری هستم که بهشتم زندانِ تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4123,
        "beyt": "چاره آن باشد که خود را بنگرم * ورنه او خندد مرا ، من کی خَرَم",
        "text": "مردِ نیایشگر از این سخنان شیطان دلشکسته شد و سر بر زمین نهاد و به خواب رفت . در خواب ، حضرت خضر (ع) را در سبزه زاری دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4124,
        "beyt": "چربِش اینجا دان که جان فَربِه شود * کارِ نا اومید اینجا بِه شود",
        "text": "مردی بیمقدار ، پوستِ دُنبه ای پیدا کرد و هر بامداد سبیل خود را با آن چرب می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4125,
        "beyt": "چشم ، باز اَر تاسه گیرد مر تو را * دان که چشم دل ببستی ، برگُشا",
        "text": "مرغ بی هنگام را باید سر بُرید زیرا او بی موقع بانگ می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4126,
        "beyt": "چشم ، بسته می شود وقتِ قضا * تا نبیند چشم ، کُحلِ چَشم را",
        "text": "مرغی مرده و خشکیده که استخوان هایش بر اثرِ ضرباتِ منقار کلاغ ها مانندِ ریسمانی باریک شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4127,
        "beyt": "چشم ، داند فرق کردن رنگ را * چشم ، داند لعل را و ، سنگ را",
        "text": "مرگ بر آدمی که چقدر ناسپاسی می کند . هرگاه به هدایتی رسد ، آن را منکر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4128,
        "beyt": "چشم ، داند گوهر و ، خاشاک را  * چشم را ز آن می خَلَد خاشاک ها",
        "text": "مستی روحانی ، بر مستی جسمانی چیره و غالب است . چگونه ممکن است که انسان های فرشته خو به شهوات تمایل پیدا کنند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4129,
        "beyt": "چشم اگر داری تو ، کورانه مَیا * ور نداری چشم ، دست آور عصا",
        "text": "مستی شهوت در این دنیا در مقایسه با مستی فرشتگان ، واقعاََ خوار و بی مقدار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4130,
        "beyt": "چشم بندِ آن جهان ، حلق و دهان * این دهان بربند ، تا بینی عیان",
        "text": "مسجد و اهلِ مسجد را مورد لطف و نوازش خود قرار ده . زیرا تو همانند ماه تابانی و ما همچون شبِ تار . لحظه ای با ما همنشین شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4131,
        "beyt": "چشم حِس را هست مذهب ، اعتزال * دیدۀ عقل است سنّی در وصال",
        "text": "مسجدی که در باطنِ مردانِ الهی وجود دارد . سجده گاهِ همۀ مخلوقات است . بدان که دلِ آنان تجلّی گاهِ حضرت حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4132,
        "beyt": "چشم دیوانه ، بهارش دَی نمود * ز آن طرف جُنبید کو را خانه بود",
        "text": "مشهودات حسّی ، نسبت به این عارفان ، در حکم اندیشه و معرفت است . یعنی اینان از صورت حسّی پدیده ها به ماورای حس راه پیدا می کنند و به معرفت حق می رسند . در حالیکه همین مشهودات حسّی نسبت به غیر عارفان ، تنها مشاهده ای صوری و رویتی ظاهری است . یعنی اسیران کمند محسوسات ، تنها صورت ظاهری پدیده ها را نگاه می کنند و راه به ماورای محسوسات نمی برند . ( مقتبس از شرح کفافی ، ج 2 ، ص 405 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4133,
        "beyt": "چشم را ای چاره جو در لامکان * هین بِنه چون چشمِ کُشته سویِ جان",
        "text": "مطربِ صوفیان ، با آن آهنگِ ضربی شروع کرد به خواندن « خر برفت و خر برفت » و بر اثر دَم و نغمۀ گرم او ، سایر حضّار نیز هم آواز و دمساز شدند . ( حرارت = ترانه ، نغمه )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4134,
        "beyt": "چشم ها و گوش ها را بسته اند * جز مر آنها را که از خود رَسته اند",
        "text": "معتزله ، اسیر و ذلیل حواس ظاهراند . ولی از آنرو که دچار گمراهی و ضلالت شده اند . خود را سنی نشان می دهند . یعنی خود را در زمره عارفان صاحبدل می نمایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4135,
        "beyt": "چشم چون بستی ، تو را تاسه گرفت * نورِ چشم از نور روزن کَی شِکِفت ؟",
        "text": "معدۀ خالی آن مردک با زبان حال می گوید : الهی هر چه را او پنهان می دارد آشکار کن . خدایا او ما را با این ریاکاری ها ، تباه کرده ، او را رسوا بفرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4136,
        "beyt": "چشمشان خانۀ خیال است و عدم * نیست ها را هست بیند لاجَرم",
        "text": "معشوقِ تو نیز خورجین و کیسۀ توست . اگر رامینی ، یعنی اگر واقعاََ عاشقی ، تنها جویای ویس باش و بس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4137,
        "beyt": "چشمِ او تاریک گردد در زمان * بر جهد سرمست زین کُه تا بدان",
        "text": "معلوم است که خاصیت و خوی گرگ ، دریدن این و آن است . ولی حسادت هم در مردم آشکارا دیده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4138,
        "beyt": "چشمِ ظاهر ، سایۀ آن چشم دان * هر چه آن بیند ، بگردد این بِدان",
        "text": "معلوم می شود که تو داستان اهلِ سبا را نخوانده ای . و یا اگر هم خوانده باشی ، سر سری از آن گذشته ای و تنها قالبِ ظاهری آن را دیده ای و اسرارِ آن را درک نکرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4139,
        "beyt": "چشمِ من چون سُرمه دید از ذواجلال * خانۀ هستی است نه خانۀ خیال",
        "text": "معنای حقیقی آن است که تو را از خود بگیرد . یعنی من و مایی و خودبینی را از تو باز ستاند و تو را از نقش و صورت و تعیّن های موهوم بی نیاز کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4140,
        "beyt": "چل هزارِ او نباشد مُزدِ من * کی بُوَد شِبهِ شَبَه ، دُرِ عَدَن ؟",
        "text": "مغزش سست و عقلش فرتوت می شود . عمر او می گذرد در حالی که مانند الف هیچ چیزی از خود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4141,
        "beyt": "چند آن لنگیِّ تو رَهوار شد * چند جانت بی غم و آزار شد",
        "text": "مغزِ جانوران ، بوی شیر درنده را می شناسد ، همینکه جانوران در جایی بویِ شیر را احساس کردند ، چریدن را ترک می کنند و به جایی امن می روند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4142,
        "beyt": "چند ازین زنبیل ؟ وین دریوزه چند ؟ * چند ازین صبر و ، ازین سه روزه چند ؟",
        "text": "مفلس به کُرد گفت : تا کنون ما برای چه می گشتیم ؟ پس هوش و حواست کجاست ؟ آیا در خانه کسی نیست ؟ یعنی عقلت کجاست ؟ این همه مرا گرداندند تا به همه ثابت شود که من بینوا و تنگدستم . حالا تو از من بهای کاه را مطالبه می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4143,
        "beyt": "چند باری گِردِ او گشت و برفت * مَر وَرا نآزُرد آن شه پیلِ زَفت",
        "text": "مقبره و گنبد و بارگاه ، مقبولِ مردانِ عالَمِ غیب نیست . ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر سوم ، ص 38 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4144,
        "beyt": "چند بُت بشکست احمد در جهان * تا که یارب گوی گشتند اُمّتان",
        "text": "مقصدِ ما چراگاهی زیباست و دوستی که در آنجا داریم شخصی بخشنده و خوش برخورد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4145,
        "beyt": "چند خوش پیشِ تو آمد ای مُصِر * جمله ناخوش گشت و ، صافِ او کدر",
        "text": "من (حق تعالی) از هر گونه خطا و بی وفایی مبرّا هستم . آیا تو وقتی که به طرفِ من می آیی نسبت به من بَد گمانی داری ؟ حال آنکه باید به خدا نیک گمان باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4146,
        "beyt": "چند چوپانشان بخواند و نآمدند * خاکِ غم در چشمِ چوپان می زدند",
        "text": "من آن چیز را که به تو سپرده ام از تو می خواهم . باید آن را به من پس دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4147,
        "beyt": "چند کُوبَد زخم هایِ گُرزشان * بر سرِ هر ژاژخا و مُرزشان",
        "text": "من اجداد شما را در آن روزگار بوسیله کِشتی نوح (ع) از طوفان و امواجِ دریا حفظ کردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4148,
        "beyt": "چند گاهش گامِ آهو درخورست * بعد از آن خود نافِ آهو رهبرست",
        "text": "من از آن حقوقی که به گردن تو داشتم گذشتم و همۀ آنچه را که حقوقِ خود می انگاشتم رها کردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4149,
        "beyt": "چه حلال ، ای گشته از اهلِ ضَلال * غیر خونِ تو نمی بینم حلال",
        "text": "من از بس بیخویشم که زمین را از آسمان تشخیص نمی دهم . و از اینگونه یاوه ها سرِ هم می کنی ولی خبر نداری که غیرتِ حق تعالی تو را آزمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4150,
        "beyt": "چه خیال است این ؟ که این چرخِ نگون * از نهیبِ این ، خَیالی شد کنون",
        "text": "من از شیطانِ خدا به خدا پناه می برم . به راستی که ما تباه شدیم . آه از سرکشی شیطان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4151,
        "beyt": "چه رئیسی جُست خواهیم از شما ؟ * که ریاستمان فزون است از سَما",
        "text": "من با خود گفتم : بالآخره حقیقتِ خویشتنم را یافتم و در دو چشم یارم ، راهی روشن پیدا کردم که مرا به سرمنزل مقصود می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4152,
        "beyt": "چه شرف یابد ز کشتی بحرِ دُر ؟ * خاصه کشتی یی ز سرگین گشته پُر",
        "text": "من با همۀ این علم و فضل و هنر ، حاصلی در دست ندارم جز خیالاتِ بی اساس و زحمت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4153,
        "beyt": "چون از ایشان ، مجتمع بینی دو بار * هم یکی باشند و ، هم ششصد هزار",
        "text": "من با پایی برهنه و تنی عریان تلاش می کنم و هر کس لقمۀ نانی به من بدهد به آنجا می روم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4154,
        "beyt": "چون ببینی رویِ او در تو فُتند * یا مَبین آن رُو ، چو دیدی خوش مَخَند",
        "text": "من بخشنده و بزرگوارم . از آنرو به بنده ام نان نشان می دهم تا امید ، او را وادار سازد که به درگاهِ من شیون و تضرّع نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4155,
        "beyt": "چون بتِ سنگین ، شما را قبله شد * لعنت و کوری شما را ظُلّه شد",
        "text": "من برای انجامِ رسالتم آمده ام تا شما را از پشیمانی برهانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4156,
        "beyt": "چون بدین قبض ، التفاتی کم کُند * بادِ اِصرار ، آتشش را دَم کُند",
        "text": "من برای اینکه همدم و همرازی پیدا کنم و درد فراق را با او در میان بگذارم در میان هر جمعیتی حاضر شدم و ناله ها کردم ، هم با آنان که حالی نازل دارند حشر و نشر کردم و هم با آنان که حال عالی دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4157,
        "beyt": "چون بر آن شد تا روان گردد رسول * غیرتِ حق ، بانگ زد مشنو زِ غُول",
        "text": "من بسی در باره نقش روح و جانم جستجو کردم . ولی کسی را نیافتم که خود را در اینۀ حقیقی او پیدا کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4158,
        "beyt": "چون بشاید سنگتان انبازِ حق * چون نشاید عقل و جان همرازِ حق ؟",
        "text": "من به این دو جهان نگاه نمی کنم مگر آنکه مشاهده کنم که این دو مجلس به چه کسی تعلق دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4159,
        "beyt": "چون به صد اِلحاح آمد سویِ دَر * گفت : آخر چیست ای جانِ پدر ؟",
        "text": "من به قدری بیخویشم که حتّی عُمَر ( خلیفۀ دوم مسلمین ) را از ابولهب نمی توانم بازشناسم . ولی بادِ کرّه خرم را در نیمۀ شب در میانِ بیست بادِ دیگر می شناسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4160,
        "beyt": "چون به گورستان روی ای مُرتضی * استخوانشان را بپرس از مامَضی",
        "text": "من تا صفاتِ الهی را مشاهده نکنم اگر نانی بخورم در گلویم گیر می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4161,
        "beyt": "چون بُوَد آن بانگِ غول ، آخِر بگو * مال خواهم ، جاه خواهم ، و آبِ رو",
        "text": "من تمی خوابم و به حراست از باغ می پردازم و اگر سر و کلۀ گرگ پیدا شد با تیر می زنمش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4162,
        "beyt": "چون بپرسیدند و خانه ش یافتند * همچو خویشان سویِ در بشتافتند",
        "text": "من در ابلاغ نصیحت دَینِ خود را اَدا کردم یعنی در اندرز دادن به شما سنگِ تمام گذاشتم . عمل کردن به نصیحتِ ناصحان آیا چیزی جز خوشبختی به دنبال دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4163,
        "beyt": "چون بگریانم ، بجوشد رَحمتم * آن خروشنده بنوشد نعمتم",
        "text": "من در این جهانِ سعی و طلب ، هیچ شایستگی و لیاقتی را بهتر از نیک خویی و اخلاقِ خوب ندیدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4164,
        "beyt": "چون بیامد از غزا ، باز آمدند * طالبِ آن وعدۀ ماضی شدند",
        "text": "من ذره هایی دیدم که جملگی دهان خود را گشوده بودند . حالا اگر من بخواهم در بارۀ چگونگی خوردن آنها حرف بزنم سخن به درازا می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4165,
        "beyt": "چون تو بینایی ، پیِ خَر رَو که جَست * چند پالان دوزی ، ای پالان پرست",
        "text": "من راهنما هستم و خدا ، مشتری شما . حق تعالی ، حقِ دلّالیِ مرا دو جانبه داده است . یعنی هم در دنیا بهره مند از عطای الهی هستم و هم در آخرت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4166,
        "beyt": "چون تو جزوِ دوزخی ، پس هوش دار * جزو ، سویِ کُلِ خود گیرد قرار",
        "text": "من صدای بادِ کره الاغم را در میانِ صدای بیست بادِ دیگر تشخیص می دهم . درست مانند مسافر که بار و بُنه خود را می شناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4167,
        "beyt": "چون تو را ذکر و دعا دستور شد * ز آن دعا کردن دلت مغرور شد",
        "text": "من عاقلم لیکن دیوانۀ حقم و عذرِ مرا در این بیخویشی و سرگشتگی بپذیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4168,
        "beyt": "چون تو وِردی ترک کردی در روش * بر تو قَبضی آید از رنج و تبش",
        "text": "من نه وقتِ سر خاراندن دارم و نه توجّهی به امورِ دینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4169,
        "beyt": "چون جفا آری ، فرستد گوشمال * تا ز نقصان وا روی سویِ کمال",
        "text": "من هم اینک مظهر لطف الهی شده ام و به لوحی تبدیل شده ام که اسرار کبریایی و حقایق ربّانی در من نوشته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4170,
        "beyt": "چون جَنین بود آدمی بُد خون غذا * از نجس پاکی بَرَد مؤمن ، کذا",
        "text": "من همانند گُلزاری صد رنگ و زیبا شده ام . در برابر من سجده آور و سرکشی مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4171,
        "beyt": "چون حدیثِ امتحان ، رویی نمود * یادم آمد قصۀ هاروت زود",
        "text": "من کنارِ آتشی فروزان و پُر لهیب و آزار نشسته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4172,
        "beyt": "چون خدا سوگند را خوانَد سِپَر * کی نهد اسپَر ز کف پیکارگر ؟",
        "text": "من که نسبت به آن خادم ، جز لطف و نرمی کاری نکرده ام . او چرا برعکس ، بامن دشمنی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4173,
        "beyt": "چون خلیل آمد خیالِ یارِ من * صورتش بُت ، معنی او بُت شکن",
        "text": "من گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم . پس امّتی هدایت شده را برانگیختم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4174,
        "beyt": "چون خَلَف دادَستشان جانِ بقا * جانِ ایمن از غم و رنج و شقا",
        "text": "مناسبت این بیت با بیت قبلی در اینست که حضرت محمد (ص)  نیز برای غلبه بر دشمنان ، از حق تعالی یاری خواست و حق تعالی به او فرمود : ای احمد ، سپاهیان روی زمین چه اهمیتی دارند ؟ به ماهی که در پهنۀ آسمان است نگاه کن و پیشانیش را از هم بشکاف .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4175,
        "beyt": "چون در او گامی زنی بی احتیاط * شیرِ تو ، خون می شود از اختلاط",
        "text": "منافقان ، مسجدی را بر روی پُلِ جهنم بر پا کردند و با خداوند به حیله گری پرداختند . ( جِسر = پُل / نرد باختن = نرد بازی کردن / نرد دغا باختن = به حیله و نیرنگ پرداختن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4176,
        "beyt": "چون درآید نامِ پاک اندر دهان * نی پلیدی مانَد و ، نی اَندُوهان",
        "text": "منافقان با شیون و التماس نزدِ پیامبر (ص) آمدند و مانند شتر در محضرِ او زانو بر زمین زدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4177,
        "beyt": "چون رسد آنجا ببیند گرگ و شیر * عمر ضایع ، راه دور و ، روز دیر",
        "text": "منافقان بدینسان به کج رفتاری و ناسازگاری پرداختند و مسجدِ دیگری در کنار مسجدِ پیامبر (ص) ساختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4178,
        "beyt": "چون رسید آن کارد اندر استخوان * حلق زد خواجه که مهتر را بخوان",
        "text": "منافقان برای ویران ساختن مسجدِ قُباء تلاش های بسیاری صورت دادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4179,
        "beyt": "چون رَهند از دستِ خود ، دستی زنند * چون جهند از نقصِ خود ، رقصی کنند",
        "text": "منافقان در این بازی کجِ خود ، به صورت های مختلف با پیامبر (ص) ستیز می کردند . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 283 ،",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4180,
        "beyt": "چون ز تنهایی ، تو نومیدی شوی * زیرِ سایۀ یار ، خُرشیدی شوی",
        "text": "منافقان سخنانِ حیله گرانۀ بسیاری برای پیامبر (ص) بر زبان راندند و اسبِ نیرنگ و فریب را به تاخت و تاز درآوردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4181,
        "beyt": "چون ز حد بردند اصحابِ سَبا * که به پیشِ ما وَبا بِه از صبا",
        "text": "منافقان گفته بودند که ما برای ارجمند کردن آیینِ محمّدی ، مسجدی می سازیم ، در حالی که نیّتِ آنان چیزی جز کفر و بازگشت از دینِ محمّدی نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4182,
        "beyt": "چون ز خوابش بَر جهاند گوش کش * پس ز ترسِ خویش تَسخُر آیدش",
        "text": "منبع و منشأ گفتار مُحقّق ، سوزِ دل و اخلاص است . ولی آن مُقلّد سخنان کهنه را تکرار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4183,
        "beyt": "چون ز دریا سویِ ساحل بازگشت * چَنگِ شعرِ مثنوی ، با ساز گشت",
        "text": "منظور از دو انگشت ، یکی انگشت لطفِ الهی است و دیگری انگشتِ قهر او . با این دو انگشت است که قلمِ جان ، دچارِ قبض و بسط می شود . ( کلک = قلم / بَنان = انگشت ، سر انگشت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4184,
        "beyt": "چون ز نورِ وحی در می ماندند * باز نو سوگندها می خواندند",
        "text": "منظور از دِه ( در این حکایت ) چیست ؟ شیخی است که به کوی حقیقت نرسیده و تنها دست به دامن تقلید و مغالطه زده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4185,
        "beyt": "چون زراندود است خوبی در بشر * ورنه چون شد شاهدِ تو پیره خر",
        "text": "مواظب باش که با جاروب زبان ، گرد و غبار راه نیندازی و برای چشم ، خس و خاشاک ارمغان نیاوری . یعنی مبادا آن یار صالح و مرشد کامل را برنجانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4186,
        "beyt": "چون زری با اصل رفت و مس بماند * طبع ، سیر آمد ، طلاقِ او براند",
        "text": "مورِ پایدار و جاودان در پهلوی این دنیای پست است و شیر صاف و پاک نیز پهلوی جویبار خون قرار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4187,
        "beyt": "چون سفالین کوزه ها را می خری * امتحانی می کنی ای مُشتری",
        "text": "موسی در منزلِ فرعون ، در سلامتی و امان می زیست . در حالی که فرعون ، بی خبر از آن بود و اطفال بنی اسرائیل را کشتار می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4188,
        "beyt": "چون سماع آمد ز اوّل تا کران * مُطرِب آغازید یک ضربِ گران",
        "text": "موسی گفت : من آن دهانی که می گویی ندارم . خدا فرمود : پس ما را با دهانِ دیگری بخوان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4189,
        "beyt": "چون سگان هم مر سگان را ناصِحَند * که دل اندر خانۀ اوّل ببند",
        "text": "مولانا از زبان پیامبر (ص) می فرماید :  مزدِ کارِ من چیست ؟ مسلماََ مزدِ من ، دیدار یارِ حقیقی است . اگر چه ابوبکر در راهِ دوستی من چهل هزار دِرهم ببخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4190,
        "beyt": "چون سگِ کهفی که از مُردار رَست * بر سَرِ خوانِ شهنشاهان نشست",
        "text": "مولانا به اینگونه یاوه گویان و مدعیان می گوید : از درویشی و بیخویشی دَم می زنی و همچون مستانِ بادۀ عشق الهی ، های و هویی به راه می اندازی و چنین می لافی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4191,
        "beyt": "چون شبانه از شتر آمد به زیر * کُرد گفتش : منزلم دور است و دیر",
        "text": "مولانا به چاره و درمانِ این مرضِ روحی می پردازد و می گوید : تو ابتدا باید بیماری اخلاقی و روحی را از خودت بر طرف کنی و آنگاه هر نکتۀ کهنه ای بشنوی در نظرت جلوه و روح تازه ای خواهد داشت . ( خَو = کندن و بریدن و درو کردن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4192,
        "beyt": "چون شدی سَر ، پُشتِ پایت چون زَنم ؟ * کارگاهِ خویش ، ضایع چون کنم ؟",
        "text": "مولانا در اینجا به وصفِ صفاتِ زشتِ آن سه نفر می پردازد و می گوید : یکی از آن سه نفر ، بسیار دوربین بود ولی چشمانی نابینا داشت . با اینکه حضرت سلیمان (ع) را نمی توانست ببیند امّا قادر بود که پای مورچه را ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4193,
        "beyt": "چون شما بستۀ همین خواب و خَورید * همچو ما باشید در دِه می چَرید",
        "text": "مولانا پس از نقدِ مَشربِ صورت پرستان و حس گرایان ، کلام را متوجه کسانی می کند که بر عقلِ جزیی و مصلحت اندیش خود غرّه شده و بدان می بالند و می گوید : ای کسی که بر عقلِ خود عشق می ورزی و خود را برتر از صورت پرستان می دانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4194,
        "beyt": "چون شما در دامِ این آب و گِلید * کی شما صیادِ سیمرغِ دلید ؟",
        "text": "مُشک را بر جسمت نزن بلکه آن را بر دلت بمال . مُشک چیست ؟ مسلماََ مُشک نامِ پاکِ خداوند بلند مرتبه است که ذکر نام های او قلب و روح را لطیف و معطر می سازد . ( ذوالجلال = دارندۀ شکوه ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4195,
        "beyt": "چون شکم ، خود را به حضرت در سپرد * گُربه آمد ، پوستِ آن دُنبه بِبُرد",
        "text": "مُقلّد اگر چه مانند نی می نالد و نغمه می سراید . ولی در واقع او برای جلب مشتری تلاش می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4196,
        "beyt": "چون صفت با جان قرین کرده ست او * پس مناسب دانش همچو ن چشم و رُو",
        "text": "مِزاجِ روحانی تو از عالَمِ احدیّت سرچشمه گرفته ، و به همین جهت نیز توانسته است وصف حقیقت واحد را اکتساب کند . [ جهان منبسط = اشاره دارد به ذاتِ احدیّت و هستی محض ، چنانکه در ابیات 686 تا 689 دفتر اوّل این معنا را شرح داده است / مُلتَقِط = بر گیرنده ، برچیننده ، کسب کننده ، صاحب المنهج القوی در ص 10 نوشته که «مُلتَقِط» در این بیت به معنی «جامع اوصاف الهی» می باشد . اکبرآبادی در بیان مصراع دوم می گوید : انسان کامل در ذاتِ احدیّت مستغرق شده و از کثرت گذشته و عین وحدت شده است ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر سوم ، ص 3 ) . ملاهادی سبزواری نیز قریب همین معنا را گفته : مزاج عنصری هم مظهر توحید و عدل است . چون این مزاج وصفِ وحدت حاصل کند به عالَم وحدت و عدالت داخل شده و خلعت الهی می یابد ( شرح اسرار ، ص 188 ) . خوارزمی نیز در همین مضمون گفته است : جون تابشِ عشق ، عوارضِ اختلافات را بسوختی و چهره به انوار تجلّیاتِ احدیّت برافروختی و نقدِ خزائنِ گنج وحدت را بیندوختی ، فوجِ مَلَک کمینۀ غلامت گردد و اوجِ فلک ، ادنی مقامت شود ( جواهر الاسرار ، دفتر سوم ، ص 259 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4197,
        "beyt": "چون ضیاءالحق حُسام الدین عِنان * باز گردانید ز اوجِ آسمان",
        "text": "مِهر و محبّتِ خردمندانه آن مردِ حکیم جوشیدن گرفت و با خوشرویی به آنان سلام کرد و همانند گُل از هم شکفته شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4198,
        "beyt": "چون طبیبان را نگه دارید دل * خود ببینید و شوید از خود خَجِل",
        "text": "مکر و افسون شیطان ، در کج دلان نفوذ می کند و در درون آنان قرار می گیرد . چنانکه مثلا کفش کج مناسب پای کج است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4199,
        "beyt": "چون طَبَق خالی شد ، آن کودک سِتد * گفت : دینارم بده ای با خِرَد",
        "text": "مگر آن بی خویشی که از عشقِ حق آکنده و مالامال باشد . اگر همه گنجینه های زر و سیم را هم که به او بدهی باز او آزاده است و اسیر آنها نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4200,
        "beyt": "چون طَبَق را از غِطا وا کرد رُو * خلق دیدند آن کرامت را ازو",
        "text": "مگر آن پیری که از بادۀ حق سرمست شده باشد . در روح و روانِ او زندگی پاکیزه ای جاری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4201,
        "beyt": "چون عُمَر بر آسمان ، مَه را ندید * گفت : کین مَه از خیالِ تو دمید",
        "text": "مگر از خدا نشنیده ای که می فرماید : نترسید ؟ پس چرا احساس ایمنی می کنی و آسوده خاطری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4202,
        "beyt": "چون غلامِ هندوی کو کین کشَد * از ستیزۀ خواجه خود را می کُشد",
        "text": "مگر ما مغزِ خَر خورده ایم که پَشه را مصاحب و همدمِ هُما بدانیم . شما کجا ، خدا کجا ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4203,
        "beyt": "چون غلط شد چشمِ موسی در مَثَل * چون کند موشی فضولی مُدّخَل ؟",
        "text": "مگر پیامبران نَفسِ خود را نکشته بودند ؟ پس چرا این همه دشمن و حسود داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4204,
        "beyt": "چون غمِ خود نیست این بیمار را ؟ * چون غمِ جان نیست این مُردار را ؟",
        "text": "می دانی که چرا آینه دل و روحت اسرار و حقایق معنوی را نشان نمی دهد ؟ به خاطر اینکه زنگار هوی و هوس را از روی آن پاک نکرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4205,
        "beyt": "چون فدایِ بی وفایان می شوی * از گُمانِ بَد ، بدان سو می روی ؟",
        "text": "می گوید : ای خدا فریاد از این گرگِ پیر ، حق تعالی به روح جواب می دهد : اینک صبر کن که زمانِ داد گرفتن تو نیز حتماََ فرا می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4206,
        "beyt": "چون فرشته بود ، همچون دیو شد * کآن ملاحت اَندرو عاریّه شد",
        "text": "میانِ شخصِ محقّق و شخصِ مُقلّد ، تفاوت های بسیاری است زیرا که به عنوان مثال ، محقّق مانند حضرت داود (ع) است و مُقلّد مانند انعکاسِ صوت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4207,
        "beyt": "چون فِراقِ آن دو نورِ بی ثَبات * تاسه آوردت گشادی چشمهات",
        "text": "میوۀ تلخ اگر از دستِ یارِ محبوب مانند خرما شیرین به نظر می رسد ، چنانکه خانۀ تَنگ و حقیر با وجودِ یارِ دلدار همچون صحرا ، پهناور به نظر می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4208,
        "beyt": "چون قضا آید ، شود تنگ این جهان * از قضا حلوا ، شود رنجِ دهان",
        "text": "ناخجستگی یاری و همراهی با منافقان ، مؤمن را زشت خوی و سرکش می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4209,
        "beyt": "چون مزاجِ آدمی گِل خوار شد * زرد و بَد رنگ و سَقیم و خوار شد",
        "text": "نامِ ابوجهل ، ابتدا ابوالحکم ( = صاحب حکمت ها ) بود . چه بسا آدمیانِ اهل و شایسته بر اثر حسادت ، نااهل و ناشایسته شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4210,
        "beyt": "چون مزاجِ زشتِ او تبدیل یافت * رفت زشتی از رُخَش ، چون شمع تافت",
        "text": "نامِ شیطان در جادوگری موردِ استفاده قرار می گیرد و ساحر را به مقصود می رساند . آیا تو می خواهی با نامِ حق تعالی پشیزی به دست آوری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4211,
        "beyt": "چون ملائک مانع آن می شدند * بر ملائک خفیه ، خُنبک می زدند",
        "text": "ناگزیر ، راهِ احسان و الطافِ صاحبدلان به روی تو بسته شد زیرا که تو با ناسپاسیِ خود دلِ آنان را زخمین کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4212,
        "beyt": "چون ملخ بر همدگر گشته سوار * از نهیبِ سیل ، اندر کُنجِ غار",
        "text": "ناگزیر ، فرعون می خواست . تقدیر الهی را تغییر دهد و قضایِ مسلّم و محتومِ او را باز گرداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4213,
        "beyt": "چون مَگس حاضر شود در هر طعام * از وقاحت بی صَلا و بی سلام",
        "text": "ناگزیر این دلتنگی باعث می شود که دزد به دستِ مأموران گرفتار شود ، بدین ترتیب گرفتگی های روحی او ، مصداقِ عینی پیدا می کند . یعنی گرفتگی دل به گرفتاری زندان تبدیل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4214,
        "beyt": "چون مُقرّر شد بزرگیِ رسول * پس حسد ناید کسی را از قبول",
        "text": "ناگهان از بالای تپه ای ، شَبَحِ گرگی سرکش و رها شده نمایان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4215,
        "beyt": "چون مِحَک دیدی ، سیه گشتی چو قلب * نقشِ شیری رفت و ، پیدا گشت کلب",
        "text": "ناگهان شیری سیاه از آن میان جَست و پنجه ای زد و آن مرد را هلاک کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4216,
        "beyt": "چون نباشد طفل را دانش دِثار * گریه و ، خنده ش ندارد اعتبار",
        "text": "نتیجه گیری حکایت : اینک به کرمِ خداوندی نگاه کن که ما در آخرالزمان به دنیا آمدیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4217,
        "beyt": "چون نباشد عشق را پروای او * او چو مرغی ماند بی پر ، وای او",
        "text": "نجّار که با چوب کار می کند به این امید است که به یارِ زیبای خود خدمتی کند . ( دروگر = درودگر ، نجار )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4218,
        "beyt": "چون ندارد مَردِ کژ در دین وفا * هر زمانی بشکند سوگند را",
        "text": "نسبت به نامحرمان و تبه کاران همانند شمشیر ، قاطع و بُران باش . ای سالک آگاه باش که مبدا حیله گری کنی و به مکر و تملق و چاپلوسی روی آوری . بلکه باید مانند شیر ، دلیر باشی و متکی بر سعی و جهد خود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4219,
        "beyt": "چون نشانی چند از اسرارشان * در بیان آورد ، بَد شد کارشان",
        "text": "نسبت به هستی مجازی خودم کور شدم ولی نسبت به هستی حقیقی خداوند ، بینا گشتم . از اینرو از تکالیف و رسوم کوچک و بزرگ رها شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4220,
        "beyt": "چون نظر در قرص داری ، خود یکی است * و آنکه شد محجوبِ ابدان ، در شکی است",
        "text": "نشیمن و جایگاه این بازِ بلندپرواز عالم معانی ، بازوی حضرت شاه وجود باد و این درگاه معنا تا ابد به روی مردم گشوده باد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4221,
        "beyt": "چون نمیرد پیشِ او کز اَمرِ کُن ؟ * ای امیرِ آب ، ما را زنده کُن",
        "text": "نصیحت کنندگانِ خیرخواه به نصیحتِ آنان پرداختند و آنان را از تباهکاری و ناسپاسی بازداشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4222,
        "beyt": "چون نیآیی و نگویی ای غریب * پیش آمد این چنین ظلمی مَهیب ؟",
        "text": "نه امکان دارد که دهان را از آن دو فرشته بزرگ پنهان کرد و نه امکان دارد که دهان را با دارویی خوشبو کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4223,
        "beyt": "چون نیابد صورت ، آید در خیال * تا کشانَد آن خیالت در وَبال",
        "text": "نه تنها دِرهَم و دینارها آزمایش می شوند . بلکه حتّی سنگ های محک را نیز امتحان می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4224,
        "beyt": "چون همه اوصاف و اجزاء شد نحیف * خویشتن داری و صبرت شد ضعیف",
        "text": "نوازندگان آنان از یَرِ حقیقت و با خلوص دف می زنند و دریاها از شور و غوغای آن مردم ، کف بر لب می آورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4225,
        "beyt": "چون همی دیدند مرغی می پرید * جانبِ دِه ، صبر جامه می درید",
        "text": "نوح در پاسخ آن ستیزه گران می گفت : این کشتی به فرمانِ خدا ساخته می شود . و مطمئن باشید که ساختِ این کشتی با مسخره بازی شما نیمه تمام نخواهد ماند . ( چَربَک = دروغ ، بهتان ، سخنی که به صورت تمسخر به کسی بگویند )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4226,
        "beyt": "چون وفا آن عشق افزون می کند * کی وفا صورت دگرگون می کند",
        "text": "نوحه خوان ، سخنان پر سوز و گدازی می گوید . ولی کجاست سوزِ دل و دامانی که براستی برای نیکخواهی چاک شده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4227,
        "beyt": "چون پشیمانی ز دل شد تا شَغاف * زین سپس سودی ندارد اعتراف",
        "text": "نوری که نسبت به صفِ اول حیات بخش است . همان نور برای این شخصِ دوبین ( = لوچ باطنی ) رنج آور و عذاب دهنده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4228,
        "beyt": "چون چنان شاهی نداند سِرِ چوب * تو چه دانی سِرِ این دام و حُبوب ؟",
        "text": "نوشته و ذخیره دانشمند و طالب علوم رسمی ، آثار و تراوشات قلمی و نوشتارهای نظری است . ولی نوشته صوفی چیست ؟ مسلماََ علوم و معارفی است که از سیر و سلوک او ناشی می شود . [ آثار قدم =  اشاره دارد به سیر و سلوک و پیروی از طریقت و نتایج روحی و آثاری که از این راه خاصل می شود . ( حکایت رومیان و چینیان و هم چنین حکایت نحوی و کشتیبان در دفتر اول در تبیین همین موضوع است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4229,
        "beyt": "چون کنارِ کودکی پُر از سُفال * کو بر آن لرزان بُوَد چون رَبِ مال",
        "text": "نوعی دوستی هست که مانند شمشیری بُرّان است . یعنی درختِ دوستی را می بُرد . درست مانند فصلِ زمستان است که باغ و کشتزارها را خشک و تباه می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4230,
        "beyt": "چون که او تر کرد ابرو ، مَه ندید * گفت : ای شه ، نیست مَه ، شد ناپدید",
        "text": "نَفسِ امّاره بقدری تو را بیمار کرده که اگر فرضاََ گوهر به دست آری به سنگِ بی فرهنگ تبدیل می شود . و اگر به دوستی و محبت دست یازی سبب برپایی جنگ و ستیز می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4231,
        "beyt": "چون که بر سر مر تو را دَه ریش هست * مَرهَمت بر خویش باید کار بَست",
        "text": "نَفسِ امّاره مانند خاری سه شعبه است . هر گونه که قرارش دهی در تنِ تو فرو می رود . تو چگونه می توانی از زخمِ آن جانِ سالم بدر بری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4232,
        "beyt": "چون که حق رَشّ عَلَیهِم نُورَهُ * مُفتَرِق هرگز نگردد نورِ او",
        "text": "نَفسِ امّاره نیز همینگونه است ، از اینرو سزاوار کشته شدن است . آن بزرگمرد ( حضرت موسی (ع) ) فرمود : نَفس های خود را بکشید . ( سَنی = عالی ، والا )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4233,
        "beyt": "چون که شُکرِ گام کرد و ، ره بُرید * لاجرم ز آن گام ، در کامی رسید",
        "text": "نَفسِ امّارۀ او در خانۀ جسم ، عزیز و نازنین شمرده می شود . ولی او دیگری را دشمن خود می پندارد و از روی خشم و کینه نسبت به او ، دست به دندان می گزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4234,
        "beyt": "چون که صوفی برنشست و شد روان * رِو در افتادن گرفت او هر زمان",
        "text": "نَفسِ امّارۀ تو مانند آن مادرِ پلید است که تباهی و فسادِ او همه جا را فرا گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4235,
        "beyt": "چون که عُمرِ شیخ در آخِر رسید * در وجودِ خود نشانِ مرگ دید",
        "text": "نیایش بدون درد از افسردگی و دلمردگی آدمی ناشی می شود . ولی نیایش با درد از سوزِ درون و شیفتگی به حق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4236,
        "beyt": "چون که قوتِ خر ، به شب لاحول بود * شب مُسبّح بود و ، روز اندر سجود",
        "text": "نیروی جبرئیل از غذاهای آشپزخانه ای و مادّی ناشی نمی شود . بلکه این همه قدرتِ روحانی از دیدار و شهود آفرینشگر هستی حاصل شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4237,
        "beyt": "چون که موسی رونقِ دَورِ تو دید * کاندرو صبحِ تجلّی می دَمید",
        "text": "نیز گفتند : نزدیک بودن شهرها به یکدیگر بَد است . برای ما بیابانی خوب است که پُر از حیواناتِ درنده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4238,
        "beyt": "چون که مویی کژ شد ، او را راه زد * تا به دعوی ، لافِ دیدِ ماه زد",
        "text": "نیمِ وجودِ آن شخص ، مومن است و نیمی از آن ، کافر . نیمی از او حرص و نیمی دیگر صبر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4239,
        "beyt": "چون کُند دعویِ خیّاطی خَسی * افکند در پیشِ او شَه ، اطلسی",
        "text": "نیّتِ آنان پراکنده ساختن یارانِ رسول الله بود . چنانکه مثلا هر آدم یاوه گویی می تواند فضلیت حق را بشناسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4240,
        "beyt": "چون کُنی از خُلد در دوزخ قرار ؟ * غافل از لا یَستَوی اَصحابُ نار ؟",
        "text": "نیّتِ این منافقان چیزی جُز رسوا کردن آیین محمدی نبود . برای مثال ، نصارا و یهود ( البته معاندان آنان ) کی ممکن بود که برای آیین محمّدی خیر خواهی کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4241,
        "beyt": "چون گذشت آن نوش و جوش و آن سماع * روز گشت و جمله گفتند : اَلوِداع",
        "text": "نیکمردان از روی ناچاری به فرومایگان نیاز و وابستگی پیدا می کنند . چنانکه مثلاََ شیرِ صحرا ، از شدّتِ گرسنگی لاشۀ جانوری را می خورد . ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4242,
        "beyt": "چون گلستان گشته ام صد رنگ و خَوش * مر مرا سجده کن ، از من سر مَکش",
        "text": "هر آنچه که تو در آینه آشکارا می بینی . انسان کامل و پیر ، آن را بیشتر از آنچه تو می بینی مشاهده می کند . [ انسان کامل از کهترین پدیده ها و آیات به حقایق و اسرار هستی پی می برد . ولی انسان ناقص ، حوزۀ شناختش محدود است . بیش را در مصراع دوم پیش هم خوانده اند که با این ملاحظه ، یعنی انسان کامل پیش از آنکه حوادث و پدیده ها در عالم شهود صورت واقعیت بندند آنها را مشاهده می کند . خوارزمی گوید : پیر نه آن است که به مرور ایام و مُضّیِ اعوام از قوّت و چُستی به ضعف و سستی روی آورده باشد و از حالی به حالی تغییر پذیر گشته و قیر او شیر شده ، پیر کامل نه محبوسِ قفسِ خاکی است و نه محلِ طوارق و افلاکی . ( جواهرالاسرار ، دفتر دوم ، ص 308 ) . این بیت اشاره دارد به ضرب المثل متداول در میان مردم :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4243,
        "beyt": "چون گُوارد لقمه ، بی دیدارِ او * بی تماشایِ گُل و گُلزارِ او ؟",
        "text": "هر جا که آن کوچنده فرود آید و یا بالا رود ، آن شخصِ آگاه و بینا ، بر وی تسلّط دارد و حسابِ کارِ او را می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4244,
        "beyt": "چون گیاهش خورد حیوان گشت زَفت * گشت حیوان لقمۀ انسان و رفت",
        "text": "هر جا که لشکری شکست می خورد . این شکست به سببِ یک مشتِ آدمِ سُست عُنصرِ نامَرد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4245,
        "beyt": "چونکه بجهد ، در فتد اندر میان * در میانِ هر دو کوهِ بی امان",
        "text": "هر دشمنی و عداوتی باید مبتنی بر علت و سببی باشد . واِلّا هم جنس بودن ، موجب رعایت وفاداری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4246,
        "beyt": "چونکه بیخِ بَد بُوَد ، زودش بزن * تا نروید زشت خاری در چمن",
        "text": "هر دفعه که الاغ صوفی به زمین می افتاد . مردم آن را بلند می کردند و می پنداشتند که آن حیوان ، بیمار و رنجور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4247,
        "beyt": "چونکه زاغان ، خیمه بر بهمن زدند * بلبلان پنهان شدند و تن زدند",
        "text": "هر رسولی که به تنهایی آن در را زده است . یعنی فقط از خدا یاری خواسته است بر همۀ جهانیان غالب شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4248,
        "beyt": "چونکه زد خرطوم ، پیل آن شب در آب * مضطرب شد آب و ، مَه کرد اضطراب",
        "text": "هر سه نفر از آن مرغ خوردند و بسیار چاق شدند و مانند سه فیل بسیار بزرگ و تنومند شدند . یعنی دچار تورم شخصیت شدند نه رشد شخصیت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4249,
        "beyt": "چونکه من از خالِ خوبش دَم زنم * نطق می خواهد که بشکافد تَنَم",
        "text": "هر عبارتی نشانگر حالتی خاص است . حال و معنی مانند دست است و عبارت و کلام مانند ابزار و وسیلۀ آن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4250,
        "beyt": "چونکه موصوفی به اوصافِ جلیل * ز آتشِ اَمراض بگذر چون خلیل",
        "text": "هر وقت دشمنی با حیله و ترفند ، مالت را از تو بستاند . مانند این است که یک راهزن از راهزنی دیگر چیزی را ربوده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4251,
        "beyt": "چونکه مومن آینۀ مومن بُوَد * رویِ تو زآلودگی ایمن بُوَد",
        "text": "هر پیامبری که آمد از رویِ صفایِ باطن به مردم گفت : ای قوم ، من از شما در ازایِ رسالتم هیچ دستمزدی نمی خواهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4252,
        "beyt": "چونکه هفت و هشت از مَه بگذرید * شاه پیل آمد ، ز چشمه می چرید",
        "text": "هر چند رازهای درونی ام در ناله های من نهفته و از آن جدا نیست و به گوش هر کس می رسد ولی چشم را آن بینائی و گوش را آن شنوائی نیست که به اسرار نهفته من پی ببرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4253,
        "beyt": "چونکه گل رفت و گلستان درگذشت * نشنوی زآن پس ز بلبل سرگذشت",
        "text": "هر چند فرش و سقف و گنبدِ مسجد آراسته بود ولی نیّتِ منافقان پراکنده کردن جمعیتِ مؤمنان بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4254,
        "beyt": "چیز دیگر تازه و نو گفته گیر * باز فردا ز آن شوی سیر و نفیر",
        "text": "هر چند که شاه با تو روی زمین بنشیند . ولی تو حدّ خود را بشناس و نیکوتر بنشین . یعنی همواره ادب را در حضورِ او رعایت کُن و گستاخی اختیار مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4255,
        "beyt": "چیست حکمت ؟ چه غرض در کُشتنم ؟ * چون چنین درویشم و ، عریان تَنَم",
        "text": "هر چه غیرِ حق است مایۀ هلاکتِ تدریجی تو است . پر چه آن چیز تخت و سلطنت و تاجِ شاهانه باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4256,
        "beyt": "چیست مُزدِ کارِ من ؟ دیدارِ یار * * گر چه خود بوبکر بخشد چل هزار",
        "text": "هر چه هست معشوق است و عاشق پرده ای بیش نیست و آنکه زنده حقیقی است فقط معشوق است و عاشق بدون معشوق کالبد بی جانی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4257,
        "beyt": "ژَغژَغِ آن ، عقل و مغزت را بَرَد * صد هزاران عقل را یک نشمرد",
        "text": "هر چیزی که تو را از محبوبِ حقیقی ات دور و مهجور سازد ، به آن اعتنا نکن که سخت به زیانت تمام می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4258,
        "beyt": "کآن جمالِ دل جمالِ باقی است * دو لَبَش از آبِ حَیوان ، ساقی است",
        "text": "هر کرامتی را که با جان و دل در طلبش هستی ، آن را خداوند به تو نشان داده تا در آن دل بستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4259,
        "beyt": "کآن خرش در چنگِ گرگی مانده بود * پاره ها از پشت و رانش می رُبود",
        "text": "هر کس از روی وهم و گمان خود با من یار و همراه شد ولی هیچکس از اسرار درون من واقف نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4260,
        "beyt": "کآن فلانی یافت گنجی ناگهان * من همان خواهم مَه کار و مَه دکان",
        "text": "هر کس از شترِ من نشانی بدهد . چند دِرَم به او مژدگانی می دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4261,
        "beyt": "کآن مُنافق در اگر گفتن بِمُرد * وز اگر گفتن بجز حسرت نَبُرد",
        "text": "هر کس با مُرده یعنی جَماد سر و کاری دارد . این کار را به امیدِ محبوبی زنده ، صورت می دهد . پس ای عزیز ، مبادا مفتونِ مظاهر شوی و از حق تعالی وامانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4262,
        "beyt": "کآن نَفَس خواهد ز باران پاک تر * وز فرشته در روش درّاک تر",
        "text": "هر کس بدونِ راهنما به سوی کعبه حرکت کند مانند همین سرگشتگان ، خوار و ذلیل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4263,
        "beyt": "کار چون بر کارکُن پرده تنید * خارجِ آن کار ، نتوانیش دید",
        "text": "هر کس بدونِ راهنما قدم در راه گذارد ، راهِ دو روزه را در صد سال طی می کند . ( قلاووز = پیشاهنگ ، بلدِ راه ، دلیل راه ، مقدمۀ لشکر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4264,
        "beyt": "کاروان در بار کردن آمده * اُشترِ تو از میانه گُم شده",
        "text": "هر کس تو را از اطاعت حق دلسرد کند . بدانکه شیطان در اندرونِ او نفوذ کرده و شیطان در پوست و جلد او پنهان گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4265,
        "beyt": "کارَکِ خود می گذارد هر کسی * آب نگذارد صَفا بهرِ خسی",
        "text": "هر کس جامه خود خواهی و نفسانی اش از شدت عشق به حضرت معشوق ، چاک شود . او از حرص و هر نوع عیبی پاک خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4266,
        "beyt": "کارِ بَخت است آن و آن هم نادر است * کسب باید کرد تا تن قادر است",
        "text": "هر کس در این دنیا از یادِ ما رُخ برتابد . ما نیز در عوض ، زندگانی تنگی به او می دهیم و کوری را جزای او می سازیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4267,
        "beyt": "کارکُن در کارگه باشد نهان * تو برو در کارگه بینَش عیان",
        "text": "هر کس در وسط روز روشن ، چراغ به دست بگیرد تا روشنی روز را ببیند . همین جستجوی او دلیلی بر کوری اوست . به قول شیخ محمود شبستری :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4268,
        "beyt": "کارگاهِ صُنع حق ، چون نیستی است * پس برونِ کارگه بی قیمتی است",
        "text": "هر کس نیمۀ سیاه آن را ببیند ردّش می کند و هر کس نیمۀ سفیدش را مشاهده می کند . خواهان و طالب آن می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4269,
        "beyt": "کارگه چون جای باشِ عامل است * آنکه بیرون است ، از وَی غافل است",
        "text": "هر کس که از اصل و مبدا خود دور افتاده باشد سرانجام به تکاپو می افتد و روزگار وصال خود را می جوید تا بدان نائل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4270,
        "beyt": "کارگه چون جایِ روشن دیدگی است * پس برونِ کارگه ، پوشیدگی است",
        "text": "هر کس که از دعوت و ضیافت حق تعالی دور و بیگانه باشد . او در واقع گدا سیرت و فقیر صفت است . اگر چه به ظاهر پادشاه باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4271,
        "beyt": "کاشکی من گِردِ گُلخَن گشتمی * بر درِ این خانقه نگذشتمی",
        "text": "هر کس که از دیدارِ الهی بهره مند شد . در چشم او این دنیا با همۀ فریبندگی اش ، مُرداری بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4272,
        "beyt": "کافر و مومن خدا گویند لیک * در میانِ هر دو فرقی است نیک",
        "text": "هر کس که بدونِ استاد ، حرفه و پیشه ای را شروع کند . موردِ تمسخر مردمِ شهر و روستا واقع می شود . یعنی همه او را مسخره می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4273,
        "beyt": "کام از ذوقِ تَوَهم خوش کُنی * در دَمی در خیگِ خود ، پُرّش کُنی",
        "text": "هر کس که به دارایی و مقامِ فرعون می نگریست در برابر او به سجده می افتاد . و او نیز از سجدۀ آن مسخرگان خُرسند و سرمست می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4274,
        "beyt": "کان خوشی در قلب ها عاریّتی ست * زیرِ زینت ، مایۀ بی زینتی ست",
        "text": "هر کس که به طَمَع دچار شود . زبانش به گاهِ سخن گفتن گیر می کند . یعنی حق را نمی تواند بگوید . با داشتن طَمَع ، چشم و دلِ آدمی کی روشن می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4275,
        "beyt": "کانبیا را نَی که نَفسِ کُشته بود ؟ * پس چراشان دشمنان بود و حسود ؟",
        "text": "هر کس که توشۀ ایمانی داشته باشد و برای توشۀ راه نانی فراهم کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4276,
        "beyt": "کاندرین زندان دنیا من خوشم * تا که دشمن زادگان را می کُشم",
        "text": "هر کس که خوش اخلاق باشد ، نجات می یابد . و هر کس که نازک دل و زود رنج باشد ، زود می شکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4277,
        "beyt": "کاندرین چشمِ منیر بی زوال * از حقایق راه کَی یابد خیال ؟",
        "text": "هر کس که در این دنیا حیله و نیرنگِ شیطان را بخورد و از دشمنِ دوست نما ، اخترام و مکر را باور کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4278,
        "beyt": "کاندرین یک شخص ، هر دو فعل ، هست * گاه ماهی باشد او و ، گاه شَست",
        "text": "هر کس که در قید حس گرفتار شود او براستی که معتزلی است . گرچه به یاوه مدعی شود که من ، سُنی ام . یعنی من به شهود حق رسیده ام  . این سخن او از روی نادانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4279,
        "beyt": "کانچه پنهان می کند ، پیداش کن * سوخت ما را ، ای خدا رسواش کن",
        "text": "هر کسی حتّی اگر یک روز و یک شب در روستا زندگی کند ، عقلش نقصان پیدا می کند و این نقصان تا یکماه برقرار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4280,
        "beyt": "کاه باشد کو به هر بادی جَهَد * کوه کی مر باد را وزنی نَهَد ؟",
        "text": "هر کسی کارِ کوچکِ خود را انجام می دهد . و آب هرگز به خاطرِ مشتی خَس و خار ، صفای خود را از دست نمی دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4281,
        "beyt": "کاَبلَهِ طرّار ، شَید آورده یی ؟ * بنگ و افیون هر دو با هم خورده یی ؟",
        "text": "هر کسی که از کمندِ حواسِ ظاهری رهیده باشد . بدان که او سُنی حقیقی است . یعنی اهلِ شهودِ حق است .از راهِ کشف و ذوق باطنی . آنانکه صاحب این ذوق و بینش هستند . برای عقل خجسته و فرخنده به منزله دیده و چشم اند . زیرا که به شهود حق ایقان دارند . ( خوش پی = مبارک قدم )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4282,
        "beyt": "کاِی رسولِ حق ، برایِ مُحسنی * سویِ آن مسجد ، قدم رنجه کُنی",
        "text": "هر که با مردم ناراست و تبه کار ، مصاحب و دمساز شود و خود را با آنان تطبیق دهد . مسلماََ چنین کسی همیشه در حال تنزل و کاستی است و عقلش تباه می گردد و حیران و مدهوش می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4283,
        "beyt": "کای خدا ، رسوا کُن این لافِ لِئام * تا بجُنبد سویِ ما ، رحمِ کِرام",
        "text": "هر گاه آن روستایی به شهر می آمد . یک راست به منزل آن شهرنشین می رفت و در همان جا سکونت می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4284,
        "beyt": "کای خدا افغان ازین گُرگِ کُهُن * گویدش : نَک ، وقت آمد ، صبر کُن",
        "text": "هر گاه آن روستایی نیازی پیدا می کرد . مردِ شهری آن را برایش مجّانی فراهم می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4285,
        "beyt": "کر اَمَل را دان که مرگِ ما شنید * مرگ خود نشنید و ، نقلِ خود ندید",
        "text": "هر گاه آن مردان الهی از رویِ خلوصِ نیّت و صفای باطن ، هدیۀ تو را بپذیرد . می گویی : او گداست ، و اگر هم نپذیرد ، می گویی اهلِ ریا و تظاهر و حقه بازی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4286,
        "beyt": "کرد اشارت با غَریمان کین نَوال * نَک تبرّک خوش خورید این را حلال",
        "text": "هر گاه آیینه دل از زنگار هوی و هوس ، صاف و پاک شود . صورت ها و اسرار عالم غیب در آن نقش می بندد و تو آنها را مشاهده خواهی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4287,
        "beyt": "کرده آهنگر ، جمالِ خود سیاه * تا که شب آید ، ببوسد رویِ ماه",
        "text": "هر گاه تو زخمِ خود را عیب بدانی ، این عیب کردن ، ابتدای درمان است . وقتی خود را شکستی ، سزاوارِ لطف و رحمت می شوی . [ اِرحَمُوا = رحم کنید ، اشاره است به حدیث » رحم کنید تا به شما رحم شود »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4288,
        "beyt": "کرده با چشمت تعصّب موسیا * از حماقت چشمِ موشِ آسیا",
        "text": "هر گاه تو یکی از اوراد و اذکار طریقتی را ترک کنی ، دجار دلتنگی می شود و این رنج و اضطرابی است که بر اثرِ ترکِ ذکرِ تو عارض می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4289,
        "beyt": "کرّ و فرّ و آب و تاب و رنگ بین * فخرِ دنیا خوان مرا و ، رُکنِ دین",
        "text": "هر گاه خواب انسان همراه با علم و معرفت باشد عین بیداری است . وای به حال آنکه بیدار است و با نادانان مصاحبت می کند و عمرش را در این راه تلف می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4290,
        "beyt": "کز اگر گفتن رسولِ با وِفاق * منع کرد و گفت : آن هست از نِفاق",
        "text": "هر گاه در این جهان به سوی نفسانیت و شهوت ، گامی ناآگاهانه برداری . شیر روحانیت تو با خونِ نفسانیت و شهوت درآمیزد و در اثر این آمیزش از مرتبه والای روحانی به ورطه نازل جسمانی فرو می افتد . ( اختلاط = در هم آمیختن و آمیزش )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4291,
        "beyt": "کز برای عِزِ دینِ احمدی * مسجدی سازیم و ، بود آن مُرتَدی",
        "text": "هر گاه دست به ستم بیالایی ، حق تعالی تو را گوشمالی و تأدیب می کند تا از کاستی و عیب برهی و رهسپار مقصدِ کمال شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4292,
        "beyt": "کز رمۀ پیلان بر آن چشمۀ زلال * جمله نخچیران بُدند اندر وَبال",
        "text": "هر گاه سالک ، از اینکه راه حقیقت را با نشانه های تکلیف و تعبّد پیموده شاکر باشد . ناگزیر بر اثر این سلوک به مراد خویش خواهد رسید و در زمرۀ اهلِ حقیقت قرار خواهد گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4293,
        "beyt": "کز سفرها ماه ، کیخسرو شود * بی سفرها ماه ، کی خسرو شود ؟",
        "text": "هر گاه شیطان ، شخصی را برای فریب تو نیابد از راهِ خیال درمی آید تا آن خیالِ شیطانی ترا به گمراهی کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4294,
        "beyt": "کز ضرورت هست ، مُرداری مباح * بس فَسادی کز ضرورت شد صلاح",
        "text": "هر گاه عقلی با عقلِ دیگر از روی صفا و صمیمیّت آشنا شود . یعنی هر گاه صاحبِ عقلی با صاحبِ عقلی دیگر ارتباط برقرار کند . لحظه به لحظه موجبِ افزایش دوستی و پیوستگی آنها می شود . ( وِلا = وِلاء ، دوستی و پیوستگی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4295,
        "beyt": "کز نیستان تا مرا ببریده اند * در نفیرم مرد و زن نالیده اند",
        "text": "هر گاه قضا و تقدیر الهی در رسد ، دنیا با همۀ فراخی بر انسان تنگ می شود و از قضا و تقدیر الهی ، حلوای شیرین موجبِ رنجِ آدمی می شود و دهانش را می آزارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4296,
        "beyt": "کسب کردن گنج را مانع کی است ؟ * پا مکش از کار ، آن خود در پی است",
        "text": "هر گاه مِزاجِ بَدِ آدمی تبدیل یابد ، زشتی رخساره اش محو شود و همچون شمع بتابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4297,
        "beyt": "کلّه اش برکند ، مغزش ریخت زود * مغزِ جَوزی کاندرو مغزی نبود",
        "text": "هر گاه گلوی جان و روان آدمی از وسوسه های جسمانی آسوده شود . در آن صورت به روزی های طیّبه الهی دست خواهد یافت . یعنی از هوس ها بگذر تا به حیاتِ طیّبه رسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4298,
        "beyt": "کم ز خاکی ؟ چونکه خاکی یار یافت * از بهاری صد هزار اَنوار یافت",
        "text": "هر گوشه ای از این جهان که مانند زندان ، هیچ چاره ای از آن نیست . بدونِ بارِ تکلیف و زحمت نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4299,
        "beyt": "کم فضولی کن تو در حکمِ قَدَر * در خور آمد شخصِ خر با گوشِ خر",
        "text": "هر یک از آن منافقان ، پوچ تر از دیگری است ولی انسان های راستین یکی از یکی نیکوترند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4300,
        "beyt": "که از آن دُوری درین دَور ای کلیم * پا بکش ، زیرا درازست این گلیم",
        "text": "هر یک از آن چهار نفر نیّت کرد و تکبیرة الالحرام گفت و با خضوع و دردمندی روحی به نماز ایستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4301,
        "beyt": "که التفاتِ خلق سوی خود کشند * که خوشیم و از اندرون بس ناخوشند",
        "text": "هر یک از این عالمانِ ظاهری از اینکه مبادا کسی بیاید و علوم او را به سرقت بَرَد . بیمناک است زیرا او گمان می کند که واقعاََ عالم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4302,
        "beyt": "که اُشتری دیدیم می رفت این طرف * اُشتری سرخی به سویِ آن علف",
        "text": "هر یک از دعوت کنندگانِ حق که در بارۀ معایب اخلاقی و گناه و دل هایِ سختِ همچون سنگ و روان هایِ سیاه و تباهکار سخن می گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4303,
        "beyt": "که بخور ، این است ما را لوت و پوت * نیست او را جُز لقاء الله ، قُوت",
        "text": "هر یک از صحابه در خواب ، آشکارا مسجدِ منافقان را دید تا یقیناََ به اغراضِ نهانی آنان واقف شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4304,
        "beyt": "که برو آنجا که اوّل منزل است * حقِ آن نعمت گروگانِ دل است",
        "text": "هر یک از منافقان قرآنی زیرِ بغل زد و حیله گرانه نزدِ پیامبر (ص) آورد  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4305,
        "beyt": "که برو ما از تو خود چوپان تریم * چون تَبَع گردیم هر یک سَروَریم ؟",
        "text": "هرگاه با وجود گشوده بودت چشمانت ، باز هم دلت گرفت و به بیتابی دچار آمدی . بدان که چشم دلت را فرو بسته ای . پس فوراََ آن را بگشا تا از این بیتابی و پریشانی برهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4306,
        "beyt": "که بنشناسم عُمَر از بولهب * بادِ کُرّۀ خود شناسم نیم شب",
        "text": "هرگاه تو از تنهایی و خلوت نشینی به نومیدی دچار آمدی و احساس کردی که به مراد و مقصودت ره نیافته ای . لازم است که به یک انسان کامل و مرشد فاضل خدمت کنی و صحبت او گزینی و سر بدو سپاری . [ درست است که مولانا یکی از لوازم سلوک را داشتن پیر و مرشد دانسته ولی در عین حال هشدار داده است که هر مدعی ژاژخا و مُلتَبِس به لباس دستگیری و ارشاد نیز لیاقت ارشاد ندارد و نباید فریفته این گندم نمایان جو فروش شد . ( توضیحات بیشتر در باب خلوت نشینی در شرح بیت 549 دفتر اول آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4307,
        "beyt": "که به بویی دل در آن مَی بسته اند * خُمِّ بادۀ این جهان بشکسته اند",
        "text": "هرگاه دو نفس با هم متحد شوند . مسلما عقل جزوی عاطل و باطل می ماند و از انجام کاری و عمل خیری در می ماند . توضیحات بیشتر در شرح بیت 1109 دفتر اول آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4308,
        "beyt": "که به حقِ این کلامِ پاکِ راست * کآن بنایِ مسجد ، از بهرِ خداست",
        "text": "هرگاه عقلی با عقلی دیگر همراه شود . قدرت راهنمایی و راهبری آنها دو چندان می شود و روشنگری و نور آنها فزونی می گیرد . در نتیجه به مدد راهنمایی آنها راه برای سالکان پیدا می شود و آنها در آن به سلوک می پردازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4309,
        "beyt": "که بهاران خطّۀ دِه خوش بُوَد * کشتزار و لالۀ دلکش بُوَد",
        "text": "هریک از دو امرِ موردِ تردید و گمان ، روحِ آدمی را به سمتِ خود می کشد . یعنی هر کدام از آن دو امر ادعا می کند که راهِ صواب و راست من هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4310,
        "beyt": "که بِبُر این را بَغَلطاقِ فراخ * ز امتحان پیدا شود او را دو شاخ",
        "text": "هزاران ستم و قتل مرتکب شد تا موسای پیامبر در این جهان ظهور نکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4311,
        "beyt": "که بیا رابع عشر ای شاه پیل * تا درونِ چشمه یابی این دلیل",
        "text": "هم حیله هایِ او رو به سقوط و فنا می رود و هم خودِ او ، یا نیرنگِ او پنهان است و خودِ او رو به سقوط . او چند صباحی زندگی می کند و روزگارش به پایان می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4312,
        "beyt": "که بیا مهمانِ ما ای روشنی * خانه ، آنِ توست و ، تو آنِ منی",
        "text": "هما کجا و پشه کجا ؟ گِل کجا و خدا کجا ؟ یعنی میانِ اینها چه مناسبتی است ؟ ذرّه چه مناسبتی با آفتابِ جهانتاب دارد ؟ پس بیهوده مدعی رسالتِ الهی نشوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4313,
        "beyt": "که تو رویِ یارِ ما را دیده یی * پس تو جان را جان و ، ما را دیده یی",
        "text": "همان وقت که فرشتگان ، ساده لوحانه و از روی بی اطلاعی با سوالات انکاری خود در صدد بودند که از آفرینش انسان جلوگیری کنند . ارواح کاملان و عارفان ، در نهان آنها را مسخره می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4314,
        "beyt": "که در این زندان بماند او مُستَمِر * یاوه تاز و طبل خوارست و مُضِر",
        "text": "همانطور که آزمندی و طمع ، گوشِ هوش را از شنیدن سخنان اولیاء الله می بندد . غرض ورزی نیز دیدۀ باطن را از دیدن و معرفت یافتن می بندد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4315,
        "beyt": "که ز موی و استخوانِ هالکان * می نباید راه پایِ سالکان",
        "text": "همانطور که در بیت بالا گفتم چشمانت نمی تواند جدایی از نور و روشنی را تحمل کند . پس بیتاب می شوی . از اینرو این بیتابی سبب می شود که چشمان تو به سوی نور جذب و گشوده شود . پس بلافاصله چشمانت به نور روز که همجنس خودش است می پیوندد . یعنی چشمانت را می گشایی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4316,
        "beyt": "که زمین را من ندانم ز آسمان * امتحانت کرد غیرت ، امتحان",
        "text": "همانطور که پرتوِ نور از روی دیوار جدا می شود و به سوی خورشید بازمی گردد . ای سالک ، تو نیز به سویِ خورشیدِ حقیقی جهان راهی شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4317,
        "beyt": "که سلامِ ما به قاضی بَر ، کنون * بازگو آزارِ ما زین مردِ دون",
        "text": "همانگونه که حضرت موسی (ع) از جانبِ درختی بانگِ خداوند را شنید که فرمود : ای نیک بخت و خوش اقبال .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4318,
        "beyt": "که لَو اَنزَلنا کِتاباََ لِلجَبَل * لَانصَدَع ثُمّ انقَطَع ثُمّ ارتَحَل",
        "text": "همانگونه که پا برای راه رفتن نیاز به کفش دارد . آنها نیز باید دیگ و یا تابه ای را واسطه خود و آتش قرار دهند تا به کمال و پختگی رسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4319,
        "beyt": "که مرا از خویش هم آگاه نیست * در دلم گنجایِ جُز الله نیست",
        "text": "همواره مانند افرادِ نابینا گام بردار تا از گزندِ چاه و سگ نجات پیدا کنی . یعنی با احتیاط حرکت کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4320,
        "beyt": "که من این را بس شنیدم ، کهنه شد * چیز دیگر گو بجز آن ، ای عَضُد",
        "text": "همچنین سوگند به شب به صفت عیب پوشی حضزت محمد (ص) و کالبد زنگاریّ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4321,
        "beyt": "که نمی باید مرا این نیکویی * من به رنجم زین ، چه رنجه می شوی ؟",
        "text": "همچنین چشم می تواند گوهر را از خاشاک تمییز دهد . به همیین سبب است که خاشاک در چشم فرو می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4322,
        "beyt": "که نه چربش دارد و ، نَی نوش ، او * سِحر خوانَد ، می دمد در گوش ، او",
        "text": "همۀ آن آفت زدگان مانندِ شترانِ پای بسته بودند که تو با اراده و تدبیر خود بند از پای آنان گشودی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4323,
        "beyt": "که همی دانم یَجُوز و لایَجُوز * خود ندانی تو یَجُوزی یا عَجُوز",
        "text": "همۀ آن مهمانان که تعدادشان بسیار بوده از نزدِ ما راضی و خرسند رفته اند . زیرا مهمان به منزلۀ جان و روان ماست . ( مقتبس از شرح کفافی ، ج 2 ، ص 38 ) [ برخی شارحان خویش را به معنی تن گرفته اند . ( نثر و شرح مثنوی شریغ ، دفتر دوم ، ص 62 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4324,
        "beyt": "که هَله نعمت فزون شد ، شُکر کو ؟ * مَرکبِ شکر ار بخُسپد حرّکُوا",
        "text": "همۀ آنان که کباب فیل را خورده بودند روی زمین افتادند و خوابیدند و آنکه چیزی از آن گوشت ها نخورده بود مانند چوپان بیدار ماند و از خوابیدگان محاظت می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4325,
        "beyt": "که چنین پیرانِ با شَیب و وقار * می کُندشان این پیمبر شرمسار ؟",
        "text": "همۀ اعضاء و جوارح و اجزای جسمِ او با وی دشمن اند . زیرا این ریاکار دَم از بهار می زند در حالی که همه اعضای او در موسمِ زمستان به سر می برند . یعنی او از خوشی و نشاط می لافد در حالی که اجزای او افسرده و پژمرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4326,
        "beyt": "کهف اندر کژ مَخُسب ای مُحتَلِم * آنچه داری وانما و فَاستَقِم",
        "text": "همۀ حضّار در مَحکمه گفتند : ما نیز بر تنگدستی و بدبختی این مرد شهادت می دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4327,
        "beyt": "کو به کو او را منادی ها زنید * طبلِ اِفلاسش عیان هر جا زنید",
        "text": "همۀ حیله ها و نیرنگ های آن منافقان در نظر پیامبر (ص) آشکار بود . درست مانند مویی که در شیر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4328,
        "beyt": "کو خلیلی کو برون آمد ز غار * گفت : هذا رَب ، هان کو کردگار ؟",
        "text": "همۀ خواست ها و مقاصد تو از این انگشت است یعنی همۀ حرکات و سکنات تو تحتِ تصرف قدرت و حکمت الهی است . سَرِ تو یعنی قلبِ تو به چهار راهِ الوهیّت متصل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4329,
        "beyt": "کو دَغا و مُفلِس است و بَد سُخُن * هیچ با او شرکت و بازی مکُن",
        "text": "همۀ شغالان گفتند : ای شغال عزیز یا ای شغال حقیر ، چه شده که این همه در نشاط و شادابی غوطه می خوری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4330,
        "beyt": "کو نداند ، نقص بر آلت نهد * سنگ بر گِل زن تو ، آتش کی جهد ؟",
        "text": "همۀ نعمت های الهی به سبب آن بیماری ، به بیماری تبدیل می شود . یعنی سببِ شدّت و افزایش بیماری می گردد . در این حالت چگونه ممکن است که طعام ، باعثِ نیرومند شدن بیمار شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4331,
        "beyt": "کو هما ، کو پشّه ، کو گِل ، کو خدا ؟ * ز آفتابِ چرخ ، چه بوَد ذرّه را ؟",
        "text": "همۀ وحوش از چشمه محروم بودند و از ترسشان نمی توانستند به آن نزدیک شوند . و چون در مقابلِ فیل ها ، زوری نداشتند ناچار به حیله و تدبیر روی آوردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4332,
        "beyt": "کو کرَم ؟ کو سِتر پوشی ؟ کو حیا ؟ * صد هزاران عیب پوشند انبیا",
        "text": "همۀ پرندگانِ ساده لوح اسیرِ صیاد می شوند مگر آن پرنده ای که خداوند به او زیرکی و دوراندیشی عطا فرموده است و او فریبِ دانه و محبّتِ چاپلوسانۀ صیّاد را نمی خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4333,
        "beyt": "کو گرسنه خفته باشد بی خبر * و آن دو پِستان می خَلَد از بهرِ دَر",
        "text": "همۀ کافران باعث می شوند که نورِ پیامبران به آنان نرسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4334,
        "beyt": "کودک از غم ، زد طَبَق را بر زمین * ناله و گریه برآورد و حَنین",
        "text": "همین که آن شخص دستِ تَرِ خود را بر ابروانش کشید . دیگر هلال ماه را ندید . از اینرو به عمر گفت : ای پادشاه ، هلال ماه ناپدید شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4335,
        "beyt": "کودکان افسانه ها می آورند * دَرج در افسانه شان بس سِرّ و پند",
        "text": "همین که تارِ مویی کج شد او را دچار گمراهی کرد تا بدانجا که به یاوه مدعی شد که ماه را دیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4336,
        "beyt": "کودکان چون نامِ بازی بشنوند * جمله با خرگور ، هم تگ می دوند",
        "text": "همین که روز فرا رسید . خادم سحرگاه به طویله آمد و بی درنگ پالان را پیدا کرد و در پشتِ آن زبان بسته گذاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4337,
        "beyt": "کودکانِ خواجه گفتند : ای پدر * ماه و ابر و سایه هم دارد سفر",
        "text": "همین که صوفی سوار بر الاغش شد و به راه افتاد . حیوان زبان بسته هر لحظه به روی زمین واژگون می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4338,
        "beyt": "کودکی حلوا ز بیرون بانگ زد * لافِ حلوا بر امیدِ دانگ زد",
        "text": "همینطور ، صفِ پیشتر هم به سبب ضعفِ بینایی ، نمی توانند نورِ صفِ جلوتر از خود را ببینند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4339,
        "beyt": "کور را قسمت ، خیالِ غم فزاست * بهرۀ چشم ، این خیالاتِ فَناست",
        "text": "همینطور است حالِ عوام النّاس در این دنیا ، اولیاء الله در بارۀ آن جهان به آنها سخنانی می گویند ولی عوام النّاس هیچ توجهی نمی کنند . اَبدال = شرح بیت 264 دفتر اوّل ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4340,
        "beyt": "کور گفت : اینک به نزدیک آمدند * خیز ، بگریزیم پیش از زخم و بند",
        "text": "همینطور اگر تکیه داشتن به غیر خدا امری شایسته است . پس آن دوستی و الفتی که با دایه و لَلَه ات داشتی چه شد و کجا رفت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4341,
        "beyt": "کوریِ خود را مکن زین گفت ، فاش * خامُش و ، در انتظارِ فضل باش",
        "text": "همینطور عالمانِ علومِ ظاهری و دنیوی نیز مانندِ آن ثروتمندان دچارِ پریشانی و اضطراب اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4342,
        "beyt": "کوزه ها سازی ز برف اندر شِتا * کی کُند ، چون آب بیند آن وفا ؟",
        "text": "همینطور نیروی اولیاء الله را نیز باید از جانبِ حضرت حق بدانی ، نه از طعام و سفره های رنگین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4343,
        "beyt": "کوزه چشم حریصان پر نشد * تا صدف قانع نشد پر در نشد",
        "text": "همینکه آن بُزِ کوهی بپرد . میانِ دو کوهِ خطرناک می پرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4344,
        "beyt": "کون پُر چاره ست و هیچت چاره نی * تا که نگشاید خدایت روزنی",
        "text": "همینکه آن شکم ، امرِ خود را به حضرت حق واگذار کرد ، گربه ای آمد و آن پوستِ دُنبه را بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4345,
        "beyt": "کوه ها و بحرها و دشت ها * بوستان ها ، باغ ها و کِشت ها",
        "text": "همینکه آن فیل ، خرطومِ خود را در آب زد . آب به تکان و نوسان افتاد و تصویر ماه نیز در آب ، دچار نوسان و لرزش شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4346,
        "beyt": "کوهِ طُور اندر تجلّی حَلق یافت * تا که مَی نوشید و ، مَی را بَرنتافت",
        "text": "همینکه آن مفلس ، آتش فتنه را شعله ور ساخت . مردمِ شهر ، شترِ یک نفر کُرد را که هیزم می فروخت حاضر آوردند تا مفلس را روی آن سوار کنند و در شهر بگردانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4347,
        "beyt": "کَی ببینم رویِ خود را ای عَجَب ؟ * تا چه رنگم ؟ همچو روزم یا چو شب ؟",
        "text": "همینکه از این سفر بازگشتم حتماََ به سوی آن مسجد خواهم رفت یعنی به مسجدِ اهلِ نفاق سر خواهم زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4348,
        "beyt": "کُردِ بیچاره بسی فریاد کرد * هم موکّل را به دانگی شاد کرد",
        "text": "همینکه امتحان پیش آمد ، مانندِ طلایِ تقلّبی با سنگِ مَحک ، روسیاه و بی اعتبار شدی . و هیأتِ ظاهری تو که مانند شیر بود از میان رفت و ماهیّتِ زبون تو که همچون سگ بود نمایان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4349,
        "beyt": "کُشت ایشان را که ما ترسیم از او * ور خود این برعکس کردی ، وایِ تو",
        "text": "همینکه برزگیِ پیامبر با دلائل بیّنه های روشن ثابت شود . پس کسی از قبول کردن آن حضرت دچار حسد نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4350,
        "beyt": "کُشتم او را ، رَستم از خون های خلق * نایِ او بُرّم ، بِه است از نایِ خلق",
        "text": "همینکه به چهرۀ آن پلید نگاه کنی . مگس ها (شیاطین) به جانِ تو می افتند . پس راهِ چاره اینست که یا چنین چهره ای را اصلاََ نبینی و یا اگر دیدی به او خنده نکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4351,
        "beyt": "کُشته از ره ، جملۀ شب بی علف * گاه در جان کندن و ، گه در تلف",
        "text": "همینکه بینش و دیده باطنی تو به قلبم رسید . این دلِ نابینا و فاقد بینش ام از میان رفت و قلبم یکسره ، غرقِ آن دیدۀ روشن و بینش حقیقت بین گردید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4352,
        "beyt": "کُشته یی خَر کُره ام در ریاض * که مَبادت بسط هرگز ز انقباض",
        "text": "همینکه حسام الدین از دریای تأملات روحی و سیر معنوی متوجه این عالم شد . دوباره ساز دلنواز مثنوی آماده ترنم و نوا شد .  توضیحات در مورد حالات استغراق و صحو در شرح ابیات 57 و 575 و 2200 دفتر اول آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4353,
        "beyt": "کُنتُ کنزاََ رَحمَةََ مَخفِیّةََ * فَابتَعَثتُ اُمّةََ مَهدِیّةََ",
        "text": "همینکه حلقۀ آن صوفیان بهره مند از تعالیم و ارشاد پیر ، با وجد و شادی به پایان رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4354,
        "beyt": "کُنجِ زندانِ جهانِ ناگزیر * نیست بی پا مُزد و بی دَقُ الحَصیر",
        "text": "همینکه سماع به پایان خود نزدیک شد . مُطربِ صوفیان ، ضربی قوی و سنگین را شروع کرد . ( کران = طرف ، کنار ، ساحل ، انتها )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4355,
        "beyt": "کِاِی خدا ، تو مُنفِقان را دِه خَلَف * وَی خدا ، تو مُمسکان را دِه تَلَف",
        "text": "همینکه شب هنگام ، مفلس از شترِ آن مردِ کُرد پایین آمد . کُرد به او گفت : منزل من دور است و اکنون نیز دیر وقت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4356,
        "beyt": "کِای خَسان ، نزدِ خدا هَیِ بلال * بهتر از صد حَی و خَیّ و قیل و قال",
        "text": "همینکه شیخ سرپوش را از روی طَبَق کنار زد و آن گروه آن کرامت را از شیخ دیدند . ( غِطا = پرده و پوشش ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4357,
        "beyt": "کِای مسلمانان ، که دیده ست اُشتری * جَسته بیرون بامداد از آخُری ؟",
        "text": "همینکه فصل گل سپری شود و ایام گلستان بگذرد ، دیگر از بلبل نغمه نخواهی شنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4358,
        "beyt": "کی حجابِ چشمِ آن فردند خلق ؟ * چشمِ خود را کور و کژ کردند خلق",
        "text": "همینکه لایه زرّین از آن مس جدا شود و به اصلِ خود بازگردد . مس باقی می ماند و کِششِ طبیعی انسان فرومی نشیند و آن را رها می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4359,
        "beyt": "کی رسدتان این مَثَل ها ساختن * سویِ آن درگاهِ پاک انداختن ؟",
        "text": "همینکه نامِ پاک حق تعالی بر زبان رانده شود . نه پلیدی می ماند و نه اندوه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4360,
        "beyt": "کی گذارد آنکه رَشکِ روشنی است * تا بگویم آنچه فرض و گفتنی است",
        "text": "همینکه ندای «مترس» را شنیدی ، نه از دریا بیمی به خود راه بده و نه از موج و نه از کفِ آن . [ مصراع دوم اشاره دارد به ایه 68 سورۀ طه « گفتم مترس که همانا تو برتری »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4361,
        "beyt": "کیست آن یوسف ؟ دلِ حق جویِ تو * چون اسیری بسته اندر کویِ تو",
        "text": "همینکه همۀ خوی ها و اعضای تو ناتوان شود ، خودداری و شکیبایی تو نیز ناتوان و ضعیف می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4362,
        "beyt": "کیست بیگانه ؟ تنِ خاکیّ تو * کز برای اوست غمناکیّ تو",
        "text": "همینکه پیامبر (ص) از پیکار بازگشت . منافقان نزدِ آن حضرت رفتند و خواهان انجامِ وعده شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4363,
        "beyt": "کیفَ یَغفَل عَن ظَعین قَد غَدا * مَن یُعایِن اَینَ مَثواهُ غَدا",
        "text": "همینکه پیامبر (ص) شمّه ای از اسرارِ باطنی آنان را فاش کرد ، حالشان وخیم شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4364,
        "beyt": "کیمیا داری که تبدیلش کنی * گر چه جویِ خون بُوَد ، نیلش کُنی",
        "text": "همینکه پیامبر (ص) عزمِ رفتن به مسجدِ منافقان را کرد ، غیرتِ حق تعالی بانگ زد . ای پیامبر ، به آوازِ غول گوش نکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4365,
        "beyt": "کیمیای مرگ و جَسک است آن صفت * مرگ گردد ز آن ، حیاتت عاقبت",
        "text": "همینکه کسی بیاید و گوشِ او را بکشد و از خواب بیدارش کند . از ترسی که در خواب بر او مستولی شده خنده اش می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4366,
        "beyt": "کیمیایِ زهر و مارست آن شَقی * بر خلافِ کیمیای متّقی",
        "text": "هندی سومی به دومی گفت : ای عمو جان چرا به او طعنه می زنی ؟ به خودت بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4367,
        "beyt": "کیمیایِ مسِّ عالَم با تو است * عقل و دانش را گُهر تُو بر تُو است",
        "text": "هندی چهارمی گفت : حمد و ستایش خدا را که من مانند آن سه نفر به چاهِ اشتباه نیفتادم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4368,
        "beyt": "کین جهان چاهی است بس تاریک و تنگ * هست بیرون عالَمی بی بُو و رنگ",
        "text": "هنگام فرا رسیدن مرگِ دنیا طلب که پیشِ روی او بسیار شیون و زاری می کنند . روح آن مُرده از ترس و بیمی که قبلاََ به خاطر از دست رفتن اموالش داشته خنده اش می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4369,
        "beyt": "کین خبیثان مکر و حیلت کرده اند * جمله مقلوب است آنچ آورده اند",
        "text": "هنگامی که آفتاب حضرت رسول از فلک تابیدن گرفت . به این جسم که همانند شب ، پوشاننده است گفت : بهوش باش که حق تعالی تو را رها نکرده است . [ اشاره است به آیه 2 سوره والضّحی . « پروردگارت تو را رها نکرده و تو را دشمن نداشته است » .( وَدّعک = تو را ترک نکرد ، از مصدر تودیع )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4370,
        "beyt": "کین طلسمِ بستۀ مولاست این * پاسبانِ کوچۀ لیلاست این",
        "text": "هنگامی که در باطن و ضمیر خود ریشۀ بَد یافتی . یعنی دانستی که دچار احوال نازل روحی شده ای . بیدرنگ قطعش کن تا در مرغزارِ وجودت ، خاری مزاحم از اعمال و کردار بَد نرُوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4371,
        "beyt": "کین عدو و ، آن حسود و دشمن است * خود حسود و ، دشمن او آن تن است",
        "text": "هنگامی که قضا و تقدیر الهی در رسد . چشم از دیدن سود و زیان خود بسته می شود . چنانکه حتّی داروی تقویت بینایی را نیز نمی تواند ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4372,
        "beyt": "کین مدار آنها که از کین گُمرَهند * گورشان پهلوی کین داران نهند",
        "text": "هنگامی که می خواهم از خالِ زیبا و خوبش سخنی بگویم . یعنی وقتی که می خواهم از وحدت حق حرف بزنم . سخن می خواهد تنِ مرا بشکافد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4373,
        "beyt": "کین مُحالست و فریب است و غرور * ز آنکه تصویری ندارد وهمِ کور",
        "text": "هنگامی که پیامبر (ص) از قبولِ درخواست منافقان اتناع کرد و درون آنها را رسوا ساخت . یکی از یاران او به نسبت به این رفتار پیامبر (ص) بَد دل شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4374,
        "beyt": "کین چنین فعلی تو را ، نافع بُوَد * و آنچنان فعلی ز رَه ، قاطع بُوَد",
        "text": "و آن دیگری در عینِ اینکه گوشی بسیار شنوا داشت امّا خیلی کر و ناشنوا بود . هر چند ظاهراََ نشان می داد که صاحبِ گنج است . امّا به اندازۀ وزن یک جو ، طلا هم نداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4375,
        "beyt": "کین گواهِ صدقِ گفتارِ من است * وین نشانِ چرب و شیرین خوردن است",
        "text": "و آن سومی نیز شخصی برهنه و عریان بود امّا دامن های او بسیار دراز بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4376,
        "beyt": "گازُری گر خشم گیرد ز آفتاب * ماهیی گر خشم می گیرد ز آب",
        "text": "و آن یکی نعلِ خر را نگاه می کرد که شاید در آن سنگی فرو رفته باشد . و آن دیگری چشم الاغ را وارسی می کرد که شاید لکه ای در آن پیدا شده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4377,
        "beyt": "گام در صحرای دل باید نهاد * ز آنکه در صحرایِ گِل نَبوَد گشاد",
        "text": "و از هوی و هوس و از شیفتگی به این دنیایِ خوار دادِ سخن می داد و ناتوانی و تسلیم آنان را در قبالِ نَفسِ امّاره به زبونی زنان تشبیه می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4378,
        "beyt": "گام ز آن سان نِه ، که نابینا نَهَد * تا که پا از چاه و از سگ ، وارهد",
        "text": "و اِلّا سوگند یاد کردن باقی بر فانی درست نیست . پدیدۀ فنا پذیر چه ارزشی دارد که خدا از آن سخن بگوید و بدان سوگند یاد کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4379,
        "beyt": "گامِ آهو را بگیر و ، رَو معاف * تا رسی از گامِ آهو تا به ناف",
        "text": "و اگر انسان دارای خیالات پریشان و ناپسند باشد . وجودِ او همانند شمع آب می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4380,
        "beyt": "گاه خورشید و ، گهی دریا شوی * گاه کوهِ قاف و ، گه عنقا شوی",
        "text": "و اگر این فرومایگان به روز رستاخیز و قیامت اعتقاد دارند . پس چگونه خود را بر شمشیر تیز قهر و کیفر الهی می زنند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4381,
        "beyt": "گاه دست افشان قَدَم می کوفتند * گه به سَجده صُفّه را می روفتند",
        "text": "و اگر با ابلیس داد و ستد و همنشینی کنی و سپس او را بهانه کنی . او تهیدست و فقیر است . کی از به تو سودی خواهد رسید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4382,
        "beyt": "گاه نقشِ خویش ، ویران می کند * از پیِ تَنزیهِ جانان می کند",
        "text": "و اگر تو قیدِ صورت و جسم را نزنی . مسلماََ اِکرامِ حق تعالی تو را از نُه طبقۀ آسمان می گذراند . یعنی تو را از زندگی مادّی و عالم ماده و مدّت بیرون می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4383,
        "beyt": "گر ببندد راهِ آن پستان بَر او * برگشاید راهِ هر بُستان بَر او",
        "text": "و اگر روزِ روشن را نمی توانی ببینی ، به شک و گمان می افتی که آیا واقعاََ صبح شده است یا نه ؟ امّا ای حق ستیز تو در حجابِ جهل و عداوت پوشیده شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4384,
        "beyt": "گر ببیند نورِ حق ، خود چه غم است ؟ * در وصالِ حق ، دو دیده چه کم است",
        "text": "و اگر عصای احتیاط و استدلال را نیز نداری ، بدون راهنما بر سرِ هر راهی توقف مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4385,
        "beyt": "گر بدان سو راه یابی بعد از آن * گه بدین سو ، گه بدان سو ، سَر فشان",
        "text": "و اگر چشمِ تو نخواهد که حق تعالی را مشاهده کند . بگو ، برو . یعنی حالا که آمادگی دیدارِ حق را نداری . از من دور شو . به چنین چشمِ نگون بختی ، بگو : کور شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4386,
        "beyt": "گر بداند قیمتِ آن جُوی ، خر * او به جای پا نهد در جُوی ، سَر",
        "text": "و اگر چنین شخصی بگوید : خدا آمرزگار و مهربان است . این نیز حیله ای است از حیله هایِ نَفسِ فرومایه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4387,
        "beyt": "گر بدانستی گدا از گفتِ خویش * پیشِ چشمِ او نه کم ماندی ، نه بیش",
        "text": "و اگر چه بال و پرم کنده شده و از میان رفته است . ولی چون تو مرا نوازش دهی ، چرخ گردون در برابر حرکتِ من ، نمی تواند به بازی خود ادامه دهد . [ بازی چرخ : در اینجا به معنی تأثیری است که افلاک در سرنوشت زمینیان می نهند . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 416 و 417 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4388,
        "beyt": "گر بدیدی حِسِّ حیوان شاه را * پس بدیدی گاو و خر الله را",
        "text": "و اگر یک نکته بِکر و لطیفی را بشنوی و مفهومِ آن را بفهمی . پس از آنکه آن مطلب را دریافتی . آن مطلب برایت پوچ و بی معنی می شود . و هیچگونه ذوق و نشاطِ روحی در تو پدید نمی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4389,
        "beyt": "گر بدیدی کارگاهِ لایزال  * دست و پایش خشک گشتی ز احتیال",
        "text": "و باید بدانی که آباد کردن و ساختن گور و لحد ، به سنگ و چوب و مالِ فروان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4390,
        "beyt": "گر بریزی بحر را در کوزه ای * چند گنجد ؟ قسمت یک روزه ای",
        "text": "و بگو که این مرد ، در این زندان برای همیشه و تا ابد می ماند . زیرا محکوم به حبسِ ابد است . در حالی که رفتاری و کرداری بی ادبانه دارد و شکمباره و زیان زننده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4391,
        "beyt": "گر به دل در تافتی گفتِ لبش * ذره ذره گشته بودی قالَبَش",
        "text": "و تو در جواب آفتاب بگویی : ای آفتاب ، گواهِ تو کو و کجاست ؟ یعنی به چه دلیل می گویی روز شده است ؟ آفتاب در جواب این سؤالِ خامِ تو می گوید : ای نابینا برو از خدا چشم طلب کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4392,
        "beyt": "گر به دُر ره نیست هین بُر می ستان * گر بدان ره نیستت ، این سو بران",
        "text": "و تو سراغِ درگاهِ ثروتمندانی می شتابی که دیگ های آکنده از غذای چرب و رنگین دارند تا لقمه ای از ترید ناچیز و بی ارزش آنها تناول کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4393,
        "beyt": "گر بَرَد مالَت عدُوِی پُر فنی * رَه زنی را بُرده باشد رَه زنی",
        "text": "و حتّی ممکن است که آن روستایی باغ و بوستان خود را به ما ببخشد و ما را در میانِ جانش جای دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4394,
        "beyt": "گر بُوَد آن سودِ صد در صد ، مگیر * بهرِ زَر ، مَسکُل ز گنجور ای فقیر",
        "text": "و می خواستند یک نفر یهودی را از سرزمین شام به اینجا بیاورند تا سایرِ یهودیان از وعظ و اندرز او شادمانی کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4395,
        "beyt": "گر بپوشد بهرِ مَکر ، آن جامه را * عاریه است آن ، تا فریبد عامه را",
        "text": "و نیز برخی از بندگانت را به مرتبۀ آزادگی رساندی و از غم و شادی دورشان داشتی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4396,
        "beyt": "گر بکاوی کوششِ اهلِ مَجاز * تُو به تُو گنده بُوَد همچون پیاز",
        "text": "و همان کسی هستم که فلان روز برایت فلان کالا را خریدم . هر رازی که از دو نفر تجاوز کند شایع می شود یعنی دوستی من و تو را همه شنیده اند و جای حاشا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4397,
        "beyt": "گر بگویم ، این بیان افزون شود * خود جگر چِه بوَد ؟ که کُه ها خون شود",
        "text": "و هنگامی که انسان از غذاهای حسّی بازگرفته شود . به حکیمی فرزانه مبدّل می گردد . و خواهان صیدِ اسرارِ ربّانی و حقایق پنهانی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4398,
        "beyt": "گر بگویم شرحِ نعمت های قوم * که زیادت می شد آن یَوماََ بِیَوم",
        "text": "و چه بسا معشوقی که بطورِ ناشناخته پیشِ عاشقی نگون بخت برود . امّا آن عاشقِ نگون بخت طریقِ عشقبازی و ابرازِ محبت با آن معشوق را نداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4399,
        "beyt": "گر بگویی ، شُکرِ این رَستن بگوی * کز بتِ باطن هَمَت بِرهانَد اوی",
        "text": "و کسی که یک ماه در روستایی ساکن شود . مدّتی طولانی دچار نادانی و عدمِ بصیرت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4400,
        "beyt": "گر بگیری گوهری ، سنگی شود * ور بگیری مِهرِ دل ، جنگی شود",
        "text": "و گریختن از نکته ها و نصیحت های خیرخواهان را بیان می کرد و نفرت آنان را از دیدارِ نیکان به زبان می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4401,
        "beyt": "گر ترازو را طمع بودی به مال * راست کی گفتی ترازو وصفِ حال ؟",
        "text": "والّا من در دیدن افلاک و ستارگان از تو بسی بیناترم . چه سان ممکن است هلال پاک و روشن را من نبینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4402,
        "beyt": "گر تو آن خدمت کنی جا آنِ توست * ور نه جای دیگری فرمای جُست",
        "text": "وای به حالِ آن فریب خوردۀ مسخرۀ که نکیر و منکر در قبر دهان او را بو می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4403,
        "beyt": "گر تو بی تقلید ازو واقف شوی * بی نشان از لطف ، چون هاتف شوی",
        "text": "وجوه مختلف معنی :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4404,
        "beyt": "گر تو خواهی کت شقاوت کم شود * جَهد کُن تا از تو حکمت کم شود",
        "text": "وصال از درون بلا آشکار شد . و از آن شیرینی وصال ، عبارت «دشمن نداشته باش» پدید آمد . ( ما قَلی = دشمن نداشت و ترک نکرد ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4405,
        "beyt": "گر تو را حق آفریند زشت رُو * هان مشو هم زشت رُو ، هم زشت خو",
        "text": "وفاداری با مردودانِ حضرتِ حق را باید واقعاََ بی وفایی بحساب آوری . زیرا هیچ کس بر حقوقِ حضرتِ حق ، پیشی نمی گیرد . [ رَدِ حق = آنکه از نظرِ حق تعالی مردود است ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر سوم ، ص 13 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4406,
        "beyt": "گر تو نقدی یافتی ، مگشا دهان * هست در ره ، سنگ هایِ امتحان",
        "text": "وقتِ نمازِ عصر فرارسیده بود که ناگهان خادمی از درِ خانقاه وارد شد و از طرفِ شخصی بخشنده و سخاوتمند طَبَقی برای شیخ آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4407,
        "beyt": "گر تو کوری ، نیست بر اعمی حَرَج * ورنه ، رَو کِالصّبرُ مِفتاحُ الفَرَج",
        "text": "وقتی تو از این مسئله با خبر شدی . آیا نباید بیایی و به من بگویی که ای بیچاره و ای بینوا ، صوفیان دارند خرت را می بَرَند ؟ یعنی می خواهند آن را بفروشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4408,
        "beyt": "گر جَنین را کس بگفتی در رَحِم * هست بیرون ، عالَمی بس منتظم",
        "text": "وقتی جدایی دو نور محسوس و ناپایدار یعنی نور چشم و نوری که از پنجره و روزنه به درون خانه می تابد سبب اندوه و گرفتگی می شود و فوراََ چشمهایت را به سوی نور می گشایی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4409,
        "beyt": "گر حدیثت کژ بُوَد معنیت راست * آن کژیّ لفظ ، مقبولِ خداست",
        "text": "وقتی عُمرِ شیخ به پایان رسید و او نشانه های مرگ را در خود مشاهده کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4410,
        "beyt": "گر خطا گفتیم ، اصلاحش تو کُن * مُصلِحی تو ، ای تو سلطانِ سُخُن",
        "text": "وقتی که آن شخص به محلِ بانگِ غول می رسد . در آنجا گرگ و شیر و حیواناتِ درنده می بیند . در آنجا متوجه می شود که عمرش تباه شده و از مقصود دور افتاده و دلتنگ و ملول می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4411,
        "beyt": "گر خوری سوگند ، من کی خورده ام ؟ * از پیاز و سیر ، تقوی کرده ام",
        "text": "وقتی که از هلالِ ماه ، هفت و هشت روز گذشت یعنی وقتی هلال به قرصِ ماه بدل شد . پادشاه فیل ها کنارِ چشمه آمد و مشغولِ چریدن شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4412,
        "beyt": "گر در آمیزد ، تو گویی : طامع است * ورنه گویی : در تکبُّر مُولع است",
        "text": "وقتی که انسان مزاجاََ به گِل خوردن عادت کند . چهره ای زرد و بَدرنگ و حالی بیمار و زار پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4413,
        "beyt": "گر در آن ، آدم بکردی مشورت * در پشیمانی نگفتی معذرت",
        "text": "وقتی که این منافقان در برابر انوارِ درخشان وحی عاجز و درمانده می شدند . دوباره قسم های دیگری یاد می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4414,
        "beyt": "گر درآمیزنند عُود و شِکرّش * برگریند یَک یَک از یکدیگرش",
        "text": "وقتی که بامداد فرا رسید و آن جوش و خروش و سماع پایان گرفت . همۀ صوفیان با صوفی مسافر خداحافظی کردند و پراکنده شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4415,
        "beyt": "گر دَهَد ، خود کی دهد آن پُر حِیَل ؟ * جوزِ پوسیدست گفتارِ دَغَل",
        "text": "وقتی که تو ای انسان ، سردارِ این جهان شدی . چگونه به تو پشتِ پا بزنم ؟ یعنی چگونه تو را از خود دور کنم و چگونه کارگاهِ آفرینش خویش را تباه کنم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4416,
        "beyt": "گر روم من پیشِ او دستِ تهی * او مرا بِکشد اجازت می دهی ؟",
        "text": "وقتی که حضرت محمد (ص) بوی خوش را از راهِ دور احساس می کند . چگونه از دهانِ ما بوی ناگوار را ادراک نمی کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4417,
        "beyt": "گر ز زندانم برانی تو به ردّ * خود بمیرم من ز تقصیری و کدّ",
        "text": "وقتی که حضرت موسی (ع) ، رونق و درخشندگی دورِ زمانِ تو را که بامدادِ تجلّیِ الهی در آن ظاهر بود . مشاهده کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4418,
        "beyt": "گر ز شادی خواجه آگاهت کنم * ترسم ای رهرو که بیگاهت کنم",
        "text": "وقتی که حق تعالی به کسی خوف و بیم دهد ، یعنی بنده ای را به مقامِ خوف از حق برساند به دنبالش او را به مقامِ امن و اطمینان می رساند . چنانکه مثلا هرگاه کسی برای تو طبق بفرستد به دنبالش نان نیز خواهد فرستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4419,
        "beyt": "گر ز صورت بگذرید ای دوستان * جنّت است و گُلسِتان در گُلسِتان",
        "text": "وقتی که خداوند ، قسم را سِپَر خوانده است . جنگاور چگونه ممکن است سِپَر را بر زمین نهد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4420,
        "beyt": "گر ز کُه بستانی و نَنهی به جای * اندر آید کوه ز آن دادن ز پای",
        "text": "وقتی که دانۀ قهر و کیفرِ حق ، این سان مستی می آورد . پس سفرۀ اِنعام و احسانِ معنوی او چه اسرار و حقایقی را برایِ عُشاق ، مکشوف می سازد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4421,
        "beyt": "گر ستانی پاره یی ، گریان شود * پاره گر بازش دهی خندان شود",
        "text": "وقتی که روح از کالبد معشوق تو بیرون می رود . کالبدش بر جای خود می ماند . پس چرا از آن دل زده و سیر می شوی ؟ پس ای عاشق با کسبِ معرفت تلاش کن تا بدانی که معشوق حقیقی تو چه کسی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4422,
        "beyt": "گر سخن گوید ، ز مو باریک تر * آن سِرش را ز آن سخن نَبوَد خبر",
        "text": "وقتی که علوفۀ الاغ در شب ، لاحول باشد . پس آن حیوان زبان بسته سراسر شب را به تسبیح گفتن مشغول می شود و ناچار در روز به سجده می افتد و واژگون می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4423,
        "beyt": "گر شود بیمار دشمن با طبیب * ور کند کودک عداوت با ادیب",
        "text": "وقتی که عمر به پهنه آسمان درنگریست . هلال ماه را ندید . به آن شخص کفت : این هلال که می گویی زادۀ خیالِ تو است . در آسمان هلالی دیده نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4424,
        "beyt": "گر شِکال آرد کسی در گفتِ ما * از برای انبیا و اولیا",
        "text": "وقتی که مارگیر با جسدِ دزد مار روبرو شد او را شناخت و با جان و دل گفت : مارِ من آن دزد را هلاک کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4425,
        "beyt": "گر ضریری لَمتُرست و تیز خشم * گوشت پاره اش دان چو او را نیست چشم",
        "text": "وقتی که چَنین از فضا و غذای پُر خونِ رَحِم باز گرفته شود . شیر ، غذای او می گردد . و هنگامی که او از شیر گرفته شود به خوردن دیگر غذاها می پردازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4426,
        "beyt": "گر طمع در آینه برخاستی * در نفاق آن آینه چون ماستی",
        "text": "وقتی که کسی دچار لنگی شود ، بار را از دوشِ او برمی دارند چنانکه خداوند فرمود : « بر نابینا ، بزهی نیست » اشاره است به آیه 17 سورۀ فتح « بزهی نیست بر نابینا و نیز بر لنگ … »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4427,
        "beyt": "گر قَدَم را جاهلی بر وَی زند * بشکند پُل ، و آن قَدَم را بشکند",
        "text": "وقتی که یک تارِ موی کج مانند پرده و حجابی روی چرخ سپهر کشیده شد . پس اگر همه اعضاء و اجزای وجودت کج شود ، چه می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4428,
        "beyt": "گر لطیفی ، زشت را در پی کند * تَسخُری باشد که او بر وی کند",
        "text": "ولی ( ما انبیاء و اولیاء الله ) طبیبان کردار و گفتاریم . یعنی صفاتِ مردم را اصلاح می کنیم . الهام کنندۀ ما تجلّیاتِ انوارِ حضرت پروردگار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4429,
        "beyt": "گر مرا روزی بُدی اندر جهان * خود چه کارستی مرا با مُردگان ؟",
        "text": "ولی آدم های نیکوکار نیازی به قسم خوردن ندارند . زیرا آنان دارای دوچشمِ بصیر و بینا هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4430,
        "beyt": "گر منافق زَفت باشد نغز و هَول * واشناسی مَر وَرا در لحن و قول",
        "text": "ولی آن صوفیِ مُقلّد ، از مستی شرابِ الهی دور و بیگانه بود . ناگزیر او به علّتِ دچار شدن به حرص ، شب کور شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4431,
        "beyt": "گر مِحَک داری گُزین کُن ، ور نَه رَو * نزدِ دانا خویشتن را کُن گِرو",
        "text": "ولی آن لحظات ، وقتِ خشنونت و دُرُشتی کردن هم نبود . زیرا مثلاََ وقتی آدم ، درونِ چاهی بیفتد . در تهِ چاه ، خشونت کردن و تندی کردند چه فایده ای دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4432,
        "beyt": "گر میانِ مُشک تن را جا شود * روزِ مُردن گَندِ او پیدا شود",
        "text": "ولی آن ناسازگارانِ تباهکار ، سپاسِ آن همه نعمت را به جای نیاوردند و در وفاداری از سگ هم فروتر و پست تر شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4433,
        "beyt": "گر نبودی امتحانِ هر بَدی * هر مُخَنّث در وَغا رُستم بُدی",
        "text": "ولی آن پیامبر مهربان که مرامِ شفقت و مرحمت داشت ، جُز لبختد و اظهارِ خرسندی کارِ دیگری نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4434,
        "beyt": "گر نبودی حِسِ دیگر مر تو را * جُز حِسِ حیوان ، ز بیرون هوا",
        "text": "ولی از آنرو که چشم من از بارگاه حضرت حق که دارای شکوه و یزرگی است . سُرمه دیده است یعنی به بصیرت باطنی رسیده است . پس چشمانم سرای هستی حقیقی است نه خیالات واهی . یعنی حقیقت بین است نه خیال بین . ( ذوالجلال = دارنده شکوه و بزرگی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4435,
        "beyt": "گر نبودی لافِ زشتت ای گدا * یک کریمی رحم افگندی به ما",
        "text": "ولی الان چه کسی را پیدا کنم ؟ چه کسی را پیش قاضی ببرم ؟ این حادثه ناگوار را تو بر سرم آوردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4436,
        "beyt": "گر نبودی کوشش احمد ، تو هم * می پرستیدی چو اجدادت صَنم",
        "text": "ولی اگر از آن سخنان حکمت آمیز چیزی نخوانده باشی و آن عِلم ، سوز و گداز و عشق و علاقه تو را نسبت به خودش مشاهده کند . در اختیارت قرار می گیرد مانند پرندۀ دست آموز و تربیت شده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4437,
        "beyt": "گر نخواهم داد ، خود نَنمایمش * چونش کردم بسته دل ، بگشایمش",
        "text": "ولی ای جمع محترم ، شما را به خدا سوگند می دهم که مبادا بچه فیل بخورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4438,
        "beyt": "گر نخواهی دوست را فردا نفیر * دوستی با عاقل و ، با عقل گیر",
        "text": "ولی این خیکِ پُر از بادِ غرور و نخوت ، با یک سوزن محنت و ابتلا خالی می شود . الهی که هیچ خِردمندی از بادِ عُجب و غرور چاق نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4439,
        "beyt": "گر نخواهی نکس ، پیشِ این طبیب * بر زمین زن زرّ و سَر را ای لبیب",
        "text": "ولی این سخنان به گوشِ هیچیک از آنان فرو نمی رود . زیرا آزمندی ، حجابی گران و ستبر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4440,
        "beyt": "گر نداری تو دَمِ خوش در دعا * رَو دعا می خواه ز اِخوانِ صَفا",
        "text": "ولی برای آفتاب معرفت غروبی وجود ندارد و او همواره از کرانه جان و عقل می تابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4441,
        "beyt": "گر نداند عامه او را ز امتحان * پختگانِ راه ، جویندش نشان",
        "text": "ولی برای آهن ، آن شعله های نیرومند ، مناسب و لطیف است . زیرا آهن زبانه های اِژدهای آتش را جذب می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4442,
        "beyt": "گر نه پیدااند پیشِ نیک و بَد * چیست با ایشان خَسان را این حسد ؟",
        "text": "ولی بیدرنگ از این انفعال درونی خود آمرزش خواست تا مبادا با این اعتراض ، شرمسار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4443,
        "beyt": "گر هزاران اند ، یک کس بیس نیست * چون خیالاتِ عدداندیش نیست",
        "text": "ولی تو نیز مانند دیگر صوفیان می گفتی : ای پسر خر رفت . بلکه از همۀ آنان با ذوق تر و شورانگیزتر این دَم را تکرار می کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4444,
        "beyt": "گر همان عیبت نبود ، ایمن مباش  * بوک آن عیب از تو گردد نیز فاش",
        "text": "ولی خورشید با معدنِ طلا نزدیکی و قرابتی دارد که با درختِ بید ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4445,
        "beyt": "گر همی خواهی که آن خِلعَت رسد * پس بگریان چشمِ دیده بر جَسد",
        "text": "ولی دست و ابزار مانند سنگ و آهن است . همانطور که از خوردن آهن به سنگ ، شراره پدید می آید . دست آدمی نیز باید همراه ابزار مناسب باشد تا نتیجه ای از این همراهی و جفت شدن پدید آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4446,
        "beyt": "گر همی گوید که :  آری مَشغله * می شود نزدیکتر یاران ، هَله",
        "text": "ولی شخصِ دیگری را می بینی که خرقه ای ژنده و کهنه بر تن دارد ، در حالی که فکر و اندیشه ای مانند نبات و گفتاری شیرین چون شِکر دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4447,
        "beyt": "گر وَرا مغزی بُدی ، اشکستنش * خود نبودی نقص ، اِلّا بر تَنش",
        "text": "ولی شکم آن مردِ یاوه گو با زبان حال جواب می داد : خدا ، مکرِ دروغگویان را نابود کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4448,
        "beyt": "گر پذیرد چیزِ تو ، گویی : گداست * ورنه گویی : زرق و مکرست و دَغاست",
        "text": "ولی قرابت و پیوستگی آفتاب با شاخه های تر و تازه که میوه های شیرین خوردنی می دهد کجا و قرابتِ و پیوستگی آفتاب با شاخه های خوشیدۀ بی ثمر کجا ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4449,
        "beyt": "گر چه با تو ، شَه نشیند بر زمین * خویشتن بشناس و ، نیکوتر نشین",
        "text": "ولی قضایِ مقدّرِ الهی هر لحظه مخفیانه به سبیل او می خندید . یعنی او را مسخره می کرد و با زبان حال می گفت : ای احمق به قدرت و سلطنت ظاهری ، مغرور شده ای و از باطن تقدیر الهی بی خبری ؟ زهی نادانی و حماقت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4450,
        "beyt": "گر چه تو هستی کنون غافل از آن * وقتِ حاجت حق کُند آن را عیان",
        "text": "ولی قومِ سبا آهنگِ قتلِ نصیحت کنندگانِ خود را کردند و بذر تباهکاری و ناسپاسی می افشاندند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4451,
        "beyt": "گر چه حکمت را به تکرار آوری * چون تو نااهلی ، شود از تو بَری",
        "text": "ولی ما طبیبانِ الهی با قلبِ خود به همه چیز می نگریم یعنی هیچ چیز را در جهانِ جسمانی واسطه و وسیلۀ خود قرار نمی دهیم . زیرا ما با داشتن علمِ فراست در جایگاهی بسیار بلند قرار داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4452,
        "beyt": "گر چه دزدی حلّه یی پوشیده است * دستِ او چون گیرد آن ببریده است ؟",
        "text": "ولی من از آشکار شدن اسرارِ ایشان بیم دارم . آنان دارای نازند و نازشان نیز برازنده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4453,
        "beyt": "گر چه ناخن رفت ، چون باشی مرا * بر کنم من ، پرجمِ خُرشید را",
        "text": "ولی من سخنم را کوتاه می کنم ، وقتی که روستا نمایان شد . خواجه دید که این دِه ، آن دهی که خیال می کرده نیست . از اینرو راهِ دیگری در پیش گرفت و رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4454,
        "beyt": "گر کمر بخشیم ، کُه را بَرکنم * گر دهی کِلکی ، عَلَم ها بشکنم",
        "text": "ولی هرگاه نفس اماره ای با نفس اماره دیگر همراه شود . هر چند از این دمساز شدن ، خشنود و خندان اند . ولی تاریکی گمراهی و ضلالتشان فزونی می گیرد و راه حق برای سالکان ، پنهان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4455,
        "beyt": "گر گلابی ، بر سر و جَیبت زنند * ور تو چون بَولی ، بُرونت افکنند",
        "text": "ولی همان نفسِ تو به هنگامِ سوگند یاد کردن تو را رسوا  می کند و بوی سیر و پیاز را به مشامِ همنشینان می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4456,
        "beyt": "گر گُریزی بر امیدِ راحتی * ز آن طرف هم پیشت آید آفتی",
        "text": "ولی همین درختان ، چون فصل پاییز و هوای خزانی را دمسازی نامناسب می بینند . سرِ خود را زیر لحاف می کنند . یعنی اسرار و استعداد و قوای باطنی خود را مخفی می دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4457,
        "beyt": "گر گُل است اندیشۀ تو ، گُلشنی * ور بُوَد خاری ، تو هیمۀ گُلخَنی",
        "text": "پارسا گفت : از دو حال خارج نیست . چشمِ من ، یا جمال حق را خواهد دید و یا نخواهد دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4458,
        "beyt": "گر گُلی گیرد به کف ، خاری شود * ور سویِ یاری رود ، ماری شود",
        "text": "پدر جان ، قرب مراتبی دارد . چنانکه مثلاََ خورشید هم بر کوه ها متابد و هم بر معادن طلا و نقره .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4459,
        "beyt": "گر یکی گویی تو در میدانِ او * گِرد برمی گرد از چوگانِ او",
        "text": "پدر جانِ من ، امتحان پشتِ امتحان وجود دارد . بهوش باش و اگر در امتحانی کوچک و ناچیز قبول شدی . شیفتۀ خود مشو و خود را کامل مشمار . ( خود را مَخَر = خودپسندی مکن ، خواهان خود مشو )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4460,
        "beyt": "گربه آمد ، ناگهانش در رُبود * بس دویدیم و نکرد آن جهد سود",
        "text": "پراکندگی و تفرقه ، در روح حیوانی است . ولی روح انسانی ، ذاتاََ واحد و یگانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4461,
        "beyt": "گردد آتش بر تو هم بَرد و سلام * ای عَناصُر مر مِزاجت را غلام",
        "text": "پرتو عقل کُل است که بر حسِّ او نور افشانده و تو باید آن را مانند طلایی بدانی که روی مس می کشند و آن را زراندود می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4462,
        "beyt": "گرزها و تیغ ها محسوس شد * پیشِ بیمار و ، سَرَش منکوس شد",
        "text": "پرستشگاه حضرت عیسی (ع) ، سفرۀ صاحبدلان است . ای گرفتار بلا ، بهوش باش و بهوش باش که این آستانه را ترک نکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4463,
        "beyt": "گرمی ، آنِ اولیا و انبیاست * باز بی شرمی پناهِ هر دَغاست",
        "text": "پرندگان به طمعِ دانۀ صیاد شادمانه به سوی دامِ تزویر می پرند و می دوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4464,
        "beyt": "گرچه یک مو بُد گُنه کو جُسته بود * لیک آن مو در دو دیده رُسته بود",
        "text": "پرندگان هوا خیال می کنند که آن پرنده همجنس آنهاست . پس پیرامونِ آن پرنده جمع می شوند و شکارچی پوستشان را می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4465,
        "beyt": "گرگ بر وَی خود مسلّط چون شَرَر * گرگ جویان و ز گرگ ، او بی خبر",
        "text": "پرندۀ غافل ، آن دانه را به حسابِ سخاوت و جوانمردی صیاد می گذارد . در حالی که آن عطا و بخشش از روی حرص و آزِ بسیار زیاد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4466,
        "beyt": "گرگ را خود خاصیت بِدریدن است * این حسد در خلق ، آخِر روشن است",
        "text": "پروردگارا من نیز مانند حضرتِ محمد (ص) در دستِ یهودیان گرفتار شده ام و مانند حضرت صالح (ع) گرفتارِ جهل و غفلتِ ثمودیان گشته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4467,
        "beyt": "گستریدیمی درین بیدادجا * عدل و انصاف و عبادات و وفا",
        "text": "پریشان حالی های حاصل از گناهان ، دلگیر و رنج آور است ولی پریشان حالی های پس از مرگ به زنجیرِ کیفر مبدّل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4468,
        "beyt": "گشت با عیسی یکی ابله رفیق * استخوان ها دید در حفرۀ عمیق",
        "text": "پس آدمیزادگان کی می توانستند گرامی و ارجمند شوند ؟ و کی می توانستند به وسیله حواس مشترک میان انسان و حیوان ، مَحرمِ اسرار الهی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4469,
        "beyt": "گشت ثابت پیشِ قاضی آن همه * که نمودند از شکایت آن رَمه",
        "text": "پس از آنکه به مشرق حقیقت واصل شدی . به هر سو و سمتی که رَوی آنجانیز مشرقِ انوار حق و مطلعِ شمس وجود می گردد . و همه کائنات و ذرات که مشرق آفتاب حق و مظهر شمس حقیقت اند . بر مغرب وجود تو عاشق می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4470,
        "beyt": "گشت شهرستانِ چون فردوسشان  * دِجلۀ آبِ سیه ، رَو ، بین شان",
        "text": "پس از آنکه صورت و بتِ نَفسِ خود را شکستی می توانی همۀ صورت ها و بت ها را در هم شکنی و مانند حضرت علی (ع) درِ خیبر را از جا بکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4471,
        "beyt": "گشت مستک آن گدایِ ژنده دلق * از سجود و از تحیّرهای خلق",
        "text": "پس از آنکه طَبَق از حلوا خالی شد . کودکِ یاد شده طَبَق را گرفت و به شیخ گفت : ای شیخِ خردمند ، پول مرا بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4472,
        "beyt": "گشته ایمن شهر و دِه ، از دزد و گرگ * بُز نترسیدی هم از گرگِ سترگ",
        "text": "پس از سپری شدن ده سال و لابه و التماس آن روستایی و دادن وعده های شیرین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4473,
        "beyt": "گفت : آبش دِه ، ولیکن شیر گرم * گفت : لاحول از توام بگرفت شرم",
        "text": "پس ای دوستی که نسبت به حق ، دلیر و گستاخ شده ای . تا به دیارِ عدم نشتافته ای ، دامنِ لطف و عنایت او را بگیر که او از بالا و پایین یعنی از مکان مبرّاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4474,
        "beyt": "گفت : آخِر او زِ من مسکین ترست * گفت : قاصد کرده است او را زَر است",
        "text": "پس ای شغال ها بهوش باشید و مرا شغال نخوانید . کی ، ممکن است که شغال این همه حُسن و جمال داشته باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4475,
        "beyt": "گفت : آری ، مویِ ابرو شد کمان * سویِ تو افکند تیری از گُمان",
        "text": "پس به کارگاه وارد شو . یعنی به عدم و نیستی در بیا تا کار و کارگر را در انجا با هم ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4476,
        "beyt": "گفت : آری انقطاعِ دَم بُوَد * چون رسد پیری ، دو صد علّت شود",
        "text": "پس جدایی آن دو نور پایدار و جاودان ، یعنی نور چشم دل و نور بی حد و قیاس حق نیز اندوه می زاید و بیتابی می آرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4477,
        "beyt": "گفت : آری پهلویِ یاران خوش است * لیک ای جان در اگر نتوان نشست",
        "text": "پس جوانمردی کجاست ؟ عیب پوشی کجاست ؟ شرم و حیا کجاست ؟ در حالی که پیامبران صدها هزار عیب مردم را می پوشانند و از آن دَم نمی زنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4478,
        "beyt": "گفت : آن اللهِ تو لبّیکِ ماست * و آن نیاز و درد و سوزت پیکِ ماست",
        "text": "پس در حقیقت ، روز سِرِ اولیاءالله است . یعنی روزِ حقیقی ، درونِ روشن اولیاست . هر چند که روز ، در برابر ماهِ اولیاءالله سایه ای بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4479,
        "beyt": "گفت : آن بر من چو روزِ روشن است * می شناسم ، بادِ خر کرۀ من است",
        "text": "پس در هر دوره ای ، ولی و جانشینی وجود دارد . و امتحانِ مردم تا روز رستاخیز برقرار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4480,
        "beyt": "گفت : آن خادم به آبش بُرده است * ز آنکه آب او دوش ، کمتر خورده است",
        "text": "پس درویشِ حقیقی کسی است که مستقیماََ با شعله های عشق و اخگرِ تجلّیات الهی در تماس باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4481,
        "beyt": "گفت : آن دُنبه که هر صبحی بِدان * چرب می کردی لبان و سِبلتان",
        "text": "پس سخن پاک در دل های کور جای نمی گیرد . بلکه به اصلِ نور می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4482,
        "beyt": "گفت : آن دینار اگر چه اندک است * لیک موقوفِ غریوِ کودک است",
        "text": "پس شهیدان به همین سبب زنده و خوش اند . و تو بدان جسمِ کُشته شده مانند کافران نگاه مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4483,
        "beyt": "گفت : آن را جمله می گفتند خَوش * مر مرا هم ذوق آمد گفتنش",
        "text": "پس لازم است که ما نیز از شرح اسرار و بیان حقایق ، منصرف شویم و برای شرح حال و ماجرای آن صوفی به سوی نقل داستان باز آییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4484,
        "beyt": "گفت : آن کس را بکُش ای مُحتَشم * گفت : پس هر روز مردی را کُشم",
        "text": "پس نتیجه می گیریم که آهن ، موردِ نظر شعله های آتش است و به همین دلیل قلبِ انسان ، موردِ نظر عنایت الهی است نه جسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4485,
        "beyt": "گفت : از پیری است آن ضعفِ دِماغ * گفت : بر چشمم ز ظُلمت هست داغ",
        "text": "پس نتیجه می گیریم که عالَمِ معانی و حقایقِ غیر طبیعی نیز مانند موجوداتِ مادّی و طبیعی ، حلق و گلویی دارند و بخشنده حلق و گلو به عالَمِ معانی نیز حق تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4486,
        "beyt": "گفت : از پیری است ای شیخِ نزار * گفت : هر چه می خورم نَبوَد گُوار",
        "text": "پس پیشوایِ زنده ای که به حفظِ دین قیام می کند . آن ولی است . چه از نسلِ عُمَر باشد و چه از نسلِ علی . یعنی هیچ فرقی نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4487,
        "beyt": "گفت : اطفالِ من اند این اولیا * در غریبی ، فرد از کار و کیا",
        "text": "پشتِ خَر ، محلِ دکّان و سرمایه و سود است . ولی قلب مروارید گونۀ تو همانند سرمایه صد جسم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4488,
        "beyt": "گفت : اندر جُو تو کمتر کاه کُن * گفت : لاحول ، این سخن کوتاه کُن",
        "text": "پشمِ رنگارنگِ آن شغال ، جلوه دلنشینی پیدا کرده بود . و پرتوِ آفتاب بر آن رنگ ها می تابید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4489,
        "beyt": "گفت : اندر یک جَوالم گندم است * در دِگر ، ریگی نه قُوتِ مردم است",
        "text": "پیامبر (ص) آنان را روانه کرد و خود نیز به سویِ پیکار شتافت و با حیله گران ، حیله بکار بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4490,
        "beyt": "گفت : او را گُوتُرو حلوا به چند ؟  * گفت کودک : نیمِ دینار و اِدَند",
        "text": "پیامبر (ص) از شنیدن این ایراد خشمگین شد و یکی دو جمله از اسرارِ نهفته الهی را بازگو کرد . یعنی آن حضرت تعجب کرد که چرا برخی از دینداران اینقدر قشری و ظاهری اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4491,
        "beyt": "گفت : اَلا یَعلَم هَواک مَن خَلَق ؟ * اِنّ فی نَجواک صِدقاََ اَم مَلَق ؟",
        "text": "پیامبر (ص) از کارهای آنان تشکر کرد و نمایندگان و فرستادگانِ ایشان را با وعدۀ اجابت شادمان نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4492,
        "beyt": "گفت : اِذا جاءَ القَضا ، ضاقَ الفَضا * تُحجَبُ الاَبصارُ اِذ جاءَ القضا",
        "text": "پیامبر (ص) با چند نفر فقیر که در دین و ایمان ثابت قدم بودند . در آن مسجد که خلوت شده بود به نماز ادامه دادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4493,
        "beyt": "گفت : اگر من نیستم اسرار خوان * هم تو برخوان نام را بر استخوان",
        "text": "پیامبر (ص) بر خرِ برهنه و بدون پالان سوار می شد . و نیز گفته اند که آن حضرت که آن حضرت با پای پیاده می رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4494,
        "beyt": "گفت : ای احمق ، بر این بَر دوختی ؟ * از طبیبی تو همین آموختی ؟",
        "text": "پیامبر (ص) به منافقان گفت : من سوگندِ شما را راست فرض کنم یا سوگندِ خدا را ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4495,
        "beyt": "گفت : ای خورشیدِ مهرت در زَوال * گر تو خونم ریختی ، کردم حلال",
        "text": "پیامبر (ص) در آن وقت از صدها هزار موی نیرنگ و افسون چشم فرو بست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4496,
        "beyt": "گفت : ای قومِ دَغَل خامُش کُنید * تا نگویم رازهاتان ، تَن زنید",
        "text": "پیامبر (ص) فرمود : آوازِ خدا در گوشِ جانِ من همچون طنین صدایی منعکس می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4497,
        "beyt": "گفت : ای موسی ز من می جو پناه * با دهانی که نکردی تو گناه",
        "text": "پیامبر (ص) فرمود : دست تو هر آن چیز را گرفته باید سرانجام عیناََ آن را پس دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4498,
        "beyt": "گفت : ای همراه آن نامِ سَنی * که بدان آن مرده را زنده کنی",
        "text": "پیامبر (ص) فرموده است : « دوراندیشی و احتیاط ، همانا بَد گمانی است » ( احادیث مثنوی ، ص 74 ) ای پُرگو هر گامی را دامی بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4499,
        "beyt": "گفت : ایشان مُتّهم باشند چون * می گریزند از تو ، می گریند خون",
        "text": "پیامبر (ص) گفت : ای مردمِ نیرنگباز ، خاموش باشید . تا اسرارِ شما را آشکار نساخته ام از این کارِ زشتِ خود دست بکشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4500,
        "beyt": "گفت : این دَم با قیامت شد شبیه * تا برادر شد یَفِرُّ مِن اَخیه",
        "text": "پیامبر (ص) گفت : بسیار خوب ، ولی فعلاََ آهنگِ پیکار داریم و بدان سو رهسپاریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4501,
        "beyt": "گفت : این هر دو نیَم ، از عامه ام * بنگر اندر حال و اندر جامه ام",
        "text": "پیامبران به این قومِ ناسپاس چنین گفتند : قلب های شما بیمار است . یعنی دچارِ امراضِ اخلاقی و معنوی شده اید . و همین بیماری سبب شده که به قوۀ حق شناسی شما آسیب وارد آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4502,
        "beyt": "گفت : باشد من چه دانم تو کی ای ؟ * یا پلیدی یا قرینِ پاکی ای ؟",
        "text": "پیامبران عظیم الشّأن به آن جماعت گمراه گفتند : این عناد و ستیز شما ، از همان بیماری اخلاقی و روحی ناشی می شود . زیرا کوردلی مانند پرده و حجاب ، مانع دیدن انسان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4503,
        "beyt": "گفت : بِستان شانه ، پشتِ خر بخار * گفت : لاحول ، ای پدر شرمی بدار",
        "text": "پیامبرانِ الهی به آن قومِ بَدنهاد گفتند : ای قوم ، شما کی شایسته بوده اید که برای کارهای الهی مَثَل بزنید و آن مَثَل ها را به سوی درگاهِ الهی ارجاع دهید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4504,
        "beyt": "گفت : تا هیبت بر این یارت زند * تا بترسد او و ، زَر پیدا کند",
        "text": "پیدا شدن خیالات رهایی از غم و گرفتاری ، از ایمان سرچشمه می گیرد . ولی سُست ایمانی ، سبب نومیدی و بیتابی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4505,
        "beyt": "گفت : تر کن آن جوش را از نُخُست * کآن خرِ پیر است و دندانهاش سست",
        "text": "پیران که انسان کامل اند ، پیش از آنکه به این تنِ عنصری بیایند عُمرها گذرانده و قبل از آنکه زراعت کنند ، محصول خود را برداشت کرده اند . ( بُر = گندم و در اینجا مطلقاََ به معنی محصول است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4506,
        "beyt": "گفت : تو چُون بار کردی این رِمال ؟ * گفت : تا تنها نماند آن جَوال",
        "text": "پیرزن آن باز را گرفت و پایش را بست و پَرش را کوتاه کرد و ناخنش را چید و مقداری کاه نیز به عنوان غذا پیش او ریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4507,
        "beyt": "گفت : تَر کن دست بر ابرو بمال * آنگهان تو بر نگر سویِ هِلال",
        "text": "پیرمرد که از طبابت این طبیب ناراحت شده بود گفت : ای احمق تو به همین حرف ها بسنده می کنی ؟ آیا تو از طبابت همین چند کلمه حرف را یاد گرفته ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4508,
        "beyt": "گفت : جایش را بروب از سنگ و پُشک * ور بُوَد تَر ، ریز بر وَی خاکِ خشک",
        "text": "پیرمردی به طبیبی گفت : من از ضعفِ مغزم ناراحت هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4509,
        "beyt": "گفت : خامش کن که این کارِ تو نیست * لایقِ انفاس و گفتار تو نیست",
        "text": "پیش از آنکه گرفتگی روانی به زنجیری مبدّل شود و این گرفتگی روانی اینک بر دلت عارض شده و فردای قیامت پاگیر و اسیر کننده ات می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4510,
        "beyt": "گفت : خان و مانِ من ، احسانِ توست * همچو کافر جَنّتَم زندانِ توست",
        "text": "پیش از این از آن قصه کمی گفته بودیم . از آن قصه چه بگویم در حالی که از هزاران مطلبِ آن ، تنها یکی را گفته ام . یعنی فقط یک هزارم آن را بازگو کرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4511,
        "beyt": "گفت : دانم کز تَجَوّع وز خَلا * جمع آمد رنجتان زین کربلا",
        "text": "پیش از این دیدیم که حضرت مولانا ، مشرب عاشقان محسوسات و عاشقانِ معقولات را مورد نقد قرار داد و هر دو را شیفتۀ فرع معرفی کرد نه اصل . اینک در خطاب به عاشقانِ علومِ نظری و عقلی می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4512,
        "beyt": "گفت : صد خدمت کنم ، تو جای دِه * آن کمان و ، تیر در کفّم بنه",
        "text": "پیش از این می خواستم در بارۀ این قصه ، تحقیق ها کنم و اسرارِ آن را به تفصیل بیان دارم . امّا به دلایلی این کار به تعویق افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4513,
        "beyt": "گفت : ضعفِ معده هم از پیری است * گفت : وقتِ دَم مرا دَم گیری است",
        "text": "چرا به آن کوزه ها با دست ضربه ای می زنی ؟ برای اینکه از نوعِ طنینِ صدا در کوزه ها ، سالم را از شکسته بازشناسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4514,
        "beyt": "گفت : طبل و لهو و بازرگانیی * چونتان بُبرید از ربّانیی ؟",
        "text": "چرا می خواهید خونِ مرا بریزید ؟ آخر چرا تشنۀ خونِ من هستید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4515,
        "beyt": "گفت : لا حول ، ای پدر لا حول کُن * با رسولِ اهل ، کمتر گو سَخُن",
        "text": "چرا نیامدی و نگفتی ای غریب ، چنین ستم هولناکی برای تو رخ داده ، حواست جمع باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4516,
        "beyt": "گفت : لاحول ، این چه می گویی مِها * از من آموزند این ترتیب ها",
        "text": "چشم آزمندان با همه محدودیتی که دارد هرگز سیر نمی شود و هر چه زر و سیم بیندوزند پریشانی خاطرشان بر طرف نمی شود بلکه هر روز آتش حرص و آزشان تیزتر گردد . برای مثال تا صدف قانع نباشد و از قطرات فراوان باران به چند قطره اکتفا نکند هرگز درونش پر از مروارید نگردد . [ برخی از قدما می پنداشتند که مروارید از دانه های باران نیسان حاصل می آید . خواجه نصیر گوید : که در افواه مشهور است که آن وقت که باران نیسان می آید. صدف ، دهان باز گشاده و قطرات باران را می گیرد و چون این قطرات به باطن صدف می رسد به خاصیتی که در جوف صدف ، قدرت ازلی تعبیه کرده . مروارید متولد می شود . ( تنسوخ نامه ایلخانی ، ص 84 و 85 ) . مولانا در بیان ضرورت و فایده قناعت این باور عامیانه را بر سبیل مثال آورده است . ( نیسان : ماه هفتم سریانی مطابق فروردین و اردیبهشت است . در قدیم وقتی در این ماه باران می بارید . ظرفی در بیرون می نهادند و قطرات باران را جمع می کردند و ادعیه ای بر آن می خواندند و آن را جهت استشفای بیماران و سلامتی ، مدام می نوشیدند . )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4517,
        "beyt": "گفت : لاحول ؛ آخر ای حکمت گزار * جنس تو مهمانم آمد صد هزار",
        "text": "چشم آنان ، سرای نیستی و خیالات یاوه است . در نتیجه نیست ها را به صورت هست ها مشاهده می کنند . یعنی دنیا را که در واقع ، نیستِ هست نماست . به صورت هستی حقیقی فرض می کنند . توضیحات بیشتر در شرح بیت 602 دفتر اول آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4518,
        "beyt": "گفت : لبّیکم شبی آید جواب * ز آن همی ترسم که باشم ردِ باب",
        "text": "چشم و گوشِ باطنی همگان بسته است . مگر آنان که از وجودِ مجازی و موهومِ خود صرفِ نظر کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4519,
        "beyt": "گفت : من آن حق ها بگذاشتم * ترک کردم آنچه می پنداشتم",
        "text": "چشمِ او بر اثرِ تکبّر و غضب ، همانند مرغِ بی هنگام شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4520,
        "beyt": "گفت : من خَر را به تو بسپرده ام * من تو را بر خَر موکّل کرده ام",
        "text": "چشمِ بُزِ کوهی در همان لحظه سیاهی می رود و هیج جیز را نمی بیند و فاصلۀ زیاد را تشخیص نمی دهد و ناگهان از سرِ این قلّۀ کوه به سرِ آن قلّه می پَرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4521,
        "beyt": "گفت : من مغلوب بودم ، صوفیان * حمله آوردند و بودم بیمِ جان",
        "text": "چشمِ ظاهربین شیطانی ابلیس ، وجودِ حضرت آدم (ع) را که همچون بهار ، سرسبز و نشاط بود مانندِ زمستان ، بی برگ و بار و خوشیده دید . به عبارت دیگر حقیقتِ باطنی حضرت آدم (ع) بسانِ باغی بود که در موسمِ بهار قرار داشت . یعنی آکنده از درختانِ معارف و اشجارِ سرسبز حقایقِ ربّانی بود امّا ابلیس فقط جسم و صورتِ ظاهری آدم را می دید . چون ابلیس از جایی حرکت کرد که در آن جا خانه داشت . یعنی این داوری و قضاوتِ سطحی ابلیس ، مبتنی بود بر بینشِ ظاهری و دنیا گرایانۀ او . ( دیوانه = شیطانی ، ابلیسانه ، ابلیس وار / چشم دیوانه = چشم ظاهربین شیطانی ابلیس )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4522,
        "beyt": "گفت : نااهلان نکردندت به ساز * پَر فزود از حدّ و ، ناخن شد دراز",
        "text": "چشمِ ظاهرِ برادران بر اثرِ خیالِ بَد ، حضرت یوسف (ع) را زشت و ناپسند دید و در همان حال ، و در همان حال چشمِ باطن در میان نبود بلکه ناپدید بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4523,
        "beyt": "گفت : نه ، از صوفیان افزون مجو * نیم دینارت دهم ، دیگر مگو",
        "text": "چنان چاق و جسیم شدند که از شدّتِ چاقی و تنومندی در جهان جا نمی گرفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4524,
        "beyt": "گفت : نی ، بادی که جَست از فَرجِ وَی * می شناسم ، همچنانک آبی ز مَی",
        "text": "چنانکه ، طمع نسبت به خوردن سبب می شود که جَنین در جاهای پست بماند و از خون تغذیه کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4525,
        "beyt": "گفت : نیمِ گندمِ آن تنگ را * در دگر ریز از پَیِ فرهنگ را",
        "text": "چنانکه برای پای کج ، کفشِ کج مناسب تر است . و گدا جایگاهی ندارد مگر در آستانۀ درِ منزل .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4526,
        "beyt": "گفت : نیکوتر تفحّص کُن ، شب است * شخص ها در شب ز ناظر مُحجَب است",
        "text": "چنانکه مثلاََ آهنِ سفت و سخت در دستِ حضرتِ داود (ع) که مقرّبِ درگاهِ حق بود مانند موم نرم بود امّا در دستِ تو مومِ نرم مانند آهن ، سخت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4527,
        "beyt": "گفت : هر چند این جزایِ کارِ توست * که نباشی در وفایِ ما دُرُست",
        "text": "چنانکه پیامبر (ص) فرموده است : خداوند بزرگ برای هر درد ، درمانی پدید آورده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4528,
        "beyt": "گفت : هستند آن عیالم منتظر * بهرِ فرزندانِ تو ای اهلِ بِرّ",
        "text": "چند تن از آدم هایی که آزار و ایذایشان مانند نیشِ عقرب بود ، حیله بکار بُردند تا رزق و روزی چند نفر بینوا را قطع کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4529,
        "beyt": "گفت : هین از ذکر چون وامانده ای ؟ * چون پشیمانی از آن کش خوانده ای ؟",
        "text": "چنین آفرینش های ظریفی ، کارِ توست و این مادّه های شگفت انگیز که جوهر اشیاء و موجودات را به نحو احسن تغییر می دهد از اسرار توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4530,
        "beyt": "گفت : والله آمدم من بارها  * تا تو را واقف کنم زین کارها",
        "text": "چنین بنده ای ، عشق و دوستی اش آشکار و معشوقش پنهان است . به همین مناسبت حضرت معشوق ، در خارج از این عالَمِ محسوسات است ولی ابتلای به عشق او در همین دنیاست . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 84 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4531,
        "beyt": "گفت : والله نیست یا وَجهَ العرب * در همه مِلکم وجوهِ قوتِ شب",
        "text": "چنین بنده عارفی ، هر چیز محسوس و مقیّد به عالم مادّه را پس می زند و به عالم غیب تکیه می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4532,
        "beyt": "گفت : وهمم کآن خیالِ توست هان * ذاتِ خود را از خیالِ خود بدان",
        "text": "چنین سگی تا به روزِ رستاخیز در آستانۀ آن غار مانند عارفان از آبِ رحمتِ الهی سیراب می شود و این آب را بدون ظرف می نوشد . یعنی رحمت و تجلّیِ الهی نظروف در هیچ ظرفی نیست و در هیچ شکل و عنوانی محدود نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4533,
        "beyt": "گفت : پالانش فرو نِه پیش پیش * داروی مَنبَل بنه بر پشتِ ریش",
        "text": "چنین شخصی مانند فرعون است و جسم او نیز مانند موسی",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4534,
        "beyt": "گفت : پس از نقد پُرسم ، نقد چند ؟ * که تویی تنها رَو و ، محبوب پند",
        "text": "چنین می گویی : من این نکته ها را قبلاََ هم شنیده بودم و این حرف ها برای من حرف های کهنه ای است و ای یاور و ای رفیق ، نکاتِ دیگری برایم بیان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4535,
        "beyt": "گفت : چاره چیست ؟ یاران جَسته اند * رفته اند و جمله درها بسته اند",
        "text": "چه بسا افرادِ عزیزالوجودی که با شاز شکار می شوند . یعنی وصالشان با صدها نوع ناز و التماس حاصل می شود . امّا همینکه این افراد ، بوسیله تو شکار می شوند در نظرت خوار و حقیر می آیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4536,
        "beyt": "گفت : چون وهم است ، ما هر دو یکیم * در مقامِ امتحان و در شَکیم",
        "text": "چه بسا غذاهای پاکِ معنوی که دل از آن ، حیاتِ طیبه می یابد . همینکه به درون وجود تو آید ، گندیده و متعفن می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4537,
        "beyt": "گفت : کاری کرد کآن عارِ وی است * کُشتمش کآن خاک ، ستّارِ وی است",
        "text": "چه بسا ممکن است که گاهی بخت و اقبال به آدمِ بی دولت و نگون بخت روی کند امّا به واسطۀ ناشایستگی و بی لیاقتی ، از مسیر بخت و اقبال به سویی دیگر برود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4538,
        "beyt": "گفت : گیرم کز تو ظلماََ بستدند * قاصدِ خونِ منِ مسکین شدند",
        "text": "چه بسیارند کسانی که از بَس در راهِ معشوقِ زیبارویِ خویش بارِ سختی می کشند پشتشان زخمی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4539,
        "beyt": "گفت : یا موسی بِدان بنمودمت * راهِ آن خلوت ، بِدان بگشودمت",
        "text": "چه بسیارند کسانی که مانند این شیرِ خشمگین و مهاجم ، هنوز شکارِ خود را نخورده از دنیا رفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4540,
        "beyt": "گفت : یارب آن چه دَورِ رحمت است ؟ * آن گذشت از رحمت ، آنجا رویت است",
        "text": "چه حلالی ؟ ای گمراه ، من که جز ریختن خونِ تو حلالِ دیگری نمی بینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4541,
        "beyt": "گفت : یارِ بد بلا آشفتن بود * چونکه او آمد ، طریقم خفتن است",
        "text": "چهار نفر هندی وارد مسجدی شدند و برای طاعت اقامۀ نماز به رکوع و سجده رفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4542,
        "beyt": "گفت : یک گوشه ست آنِ باغبان * هست اینجا گرگ را او پاسبان",
        "text": "چهره در این است که من به حال خود نظاره کنم . یعنی خود را وارسی کنم که آیا واقعا عشقی به آن یار دارم یا تنها به یاوه گویی و ادعا مشغولم ؟ اگر من به او عشق و سوزی حقیقی داشته باشم قهرا او نیز مرا مجبوب خود خواهد دانست والّا از روی تحقیر به من خواهد خندید و خواهد گفت : من کی می توانم خریدار و پذیرنده کسی باشم که اخگر عشق بر دل او زبانه نزده است ؟ ( کَی و کِی = ادات استفهام به معنی چه وقت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4543,
        "beyt": "گفت ، آن خر کو به شب لاحول خَورد * جز بدین شیوه نداند راه کرد",
        "text": "چهره هایی وجود دارد که شیاطین مانند مگس روی آن می نشینند و به نگهبانی می پردازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4544,
        "beyt": "گفت آن شیر : ای مسیحا ، این شکار * بود خالص از برایِ اعتبار",
        "text": "چهل هزار دیناری که ابوبکر در راهِ رسالت من انفاق کرد . مزدِ رسالتم نمی شود . زیرا سنگِ سیاهِ شَبَه کی می تواند نظیر مروارید عَدَن باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4545,
        "beyt": "گفت آن هندوی دیگر از نیاز * هَی سخن گفتی و ، باطل شد نماز",
        "text": "چون آن خفتگان از گوشتِ بچّه فیل خورده بودند . آن فیل بیدرنگ آنان را پاره پاره کرد و کُشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4546,
        "beyt": "گفت از پیری است ای شیخِ قدیم * گفت : پشتم درد می آید عظیم",
        "text": "چون حکمت قرآن ، گمشدۀ مؤمن است . هر کسی گمشدۀ خود را می شناسد . یعنی اگر کسی از روی لاغ یا تقلید نشانی های غلطی بدو دهد آن نشانی ها او را به غلط نمی افکند . زیرا شتر خود را خوب می شناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4547,
        "beyt": "گفت او : این را اگر سقفی بُدی * پهلویِ من مر تو را مسکن شدی",
        "text": "چون دانستی که این ناودان یعنی جهان و موجوداتِ آن وفایی ندارند . از این به بعد آب را از آسمانِ لطفِ الهی به دست آورر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4548,
        "beyt": "گفت اُشتر چند داری ؟ چند گاو ؟ * گفت : نَه این و ، نَه آن ، ما را مَکار",
        "text": "چون ضیاء الحق ، حسام الدین چلبی ، عِنان توجه و عزیمتش را از اوج آسمان معنوی باز گردانید . یعنی از تحریر معنوی و تقریرِ کلام معنوی که صرفا برای ارشاد مردم انجام می داد فراغت جُست . ( و دلیل فراغتش هم این بود که برای مشاهده مراتب حقایق دنیوی و معارج اسماء الهی رفته بود ) پس بی بهار همت زندگی بخش وی ، غنچه های معانی و حقایق ربانی در باغ دل ناشکفته ماند . ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزء اول ، ص 11 ) همانگونه که مشاهده می شود . مولانا توقف و تاخیر در نظم مثنوی را ناشی از تأملات روحی و مکاشفات قدسی حسام الدین ذکر می کند و هیچگونه اشارتی به به اندوه و سوگ حسام از فقدان همسرش ندارد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 383 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4549,
        "beyt": "گفت تا اکنون چه می کردیم پس ؟ * هوشِ تو کو ؟ نیست اندر خانه کس ؟",
        "text": "چون قلمِ دل در دستِ مشیّت و قدرتِ حضرتِ سبحان است . باید بدانی که هیچ راهی نداری جز اظهارِ نیاز و شیون کردن به درگاهِ احدیّت . از این دگرگونی های روحی و حالاتِ درونی هر قلبی خبر ندارد . یعنی هر قلبی نمی داند که مقلب القلوب ، حضرت حق است . زیرا اگر این مطلب را می دانست تنها نیاز به درگاهِ او می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4550,
        "beyt": "گفت حق : آن را که این گُرگَش بخورد * دید گَردِ گُرگ ، چون زاری نکرد ؟",
        "text": "چون که حق تعالی ، نور خویش را بر این جان ها افشانده ، نور آن خدا هرگز پراکنده نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4551,
        "beyt": "گفت حق : ادبارگر ، ادبارجوست * خارِ روییده جزایِ کِشتِ اوست",
        "text": "چون که حیوان ، گیاهان را بخورد . فربه می شود و در این صورت همین حیوان ، لقمۀ آدمی می گردد و به نیستی می رود . پس قانونِ اَکل و مأکول بر جهان حاکم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4552,
        "beyt": "گفت حق : گر فاسقی وَ اهلِ صَنَم * چون مرا خوانی ، اجابت ها کُنم",
        "text": "چون که خَر داشته باشی . حتماََ پالان نیز پیدا خواهی کرد . چنانکه اگر جان داشته باشی نان هم از تو بُریده نخواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4553,
        "beyt": "گفت حق است این ، ولی این سیبَوَیه * اِتّقِ مِن شَرِّ مَن اَحسَنت اِلَیه",
        "text": "چونکه در سرِ تو دَه زخم وجود دارد باید مرهم را بر سرِ خود بگذاری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4554,
        "beyt": "گفت حق که : کژ مَجُنبان گوش و دُم * یَنفَعَنّ الصّادقینِ صِدقُهُم",
        "text": "چگونه از بهشتِ جاودان رُخ برمی تابی و در دوزخ جای می گیری ؟ مگر از آیه 20 که سوره حشر غافلی که می فرماید : « دوزخیان و بهشتیان برابر نیستند . بهشتیان رستگارانند »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4555,
        "beyt": "گفت حق که بندگانِ جُفتِ عَون * بر زمین آهسته می رانند و هَون",
        "text": "چگونه در برابر آن پیامبر جان نبازد و نگوید : ای فرمانروای آبِ حیات ، ما را به فرمان خداوند ، زنده کن ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4556,
        "beyt": "گفت حقّش : ای پیمبر فاش گو * غدر را ، وَر جنگ باشد ، باش گو",
        "text": "چیزی نکاشتن و در آن طَمَع داشتن ، طَمَعِ خام است . ای پسر معنوی ، خام مخور که خام خوردن باعث بیماری و مرض می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4557,
        "beyt": "گفت خادم را که در آخور برو * راست کن بهرِ بهیمه کاه و جو",
        "text": "کار آنان مانند کارِ آن غلامِ هندی است که از روی خشم و کینه نسبت به خواجۀ خود ، خویش را می کُشد تا او را ناراحت کُند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4558,
        "beyt": "گفت خواجه : جسم و جانم وصل جوست * لیک هر تحویل اندر حکمِ هُوست",
        "text": "کار و تلاش کی می تواند از به دست آوردن گنج مانع شود ؟ هرگز از کار کردن خودداری مکن که پیدا شدن گنج بستگی به کار کردن دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4559,
        "beyt": "گفت رختت چیست باری در دکان ؟ * گفت : ما را کو دکان و ، کو مکان ؟",
        "text": "کاروانیان در حالِ بار نهادن بر شتران هستند ولی شتر تو در این میان گم شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4560,
        "beyt": "گفت زاهد : از دو بیرون نیست حال * چشم بیند یا نبیند آن جمال",
        "text": "کارگر در کارگاه پنهان است . تو به کارگاه برو و او را آشکارا ببین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4561,
        "beyt": "گفت شیر : ار روشنی افزون شدی * زَهره اش بدریدی و دل ، خون شدی",
        "text": "کاری مکن که صفتِ وفاداری ما سگ ها را نقض کنی و بی وفایی را بیهوده اشاعه مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4562,
        "beyt": "گفت شیطان : آخر ای بسیار گو * این همه الله را لبیک کو",
        "text": "کام و دهان و توجه به شکمبارگی و لذاتِ حیوانی ، سبب می شود که چشم باطنی انسان بسته شود و نتواند حقایق معنوی را ادراک کند . حال که چنین است . ای سالک ، دهان خود را از غذاهای جسمانی فروبند و مرکوب تن را در مرغزار شهوات نچران و به ریاضت بکوش تا حقایق معنوی را آشکارا ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4563,
        "beyt": "گفت عیسی : چون شتابش کوفتی ؟ * گفت : ز آن رو که تو زو آشوفتی",
        "text": "کجاست آن انسانِ برگزیده ای که جسمش نیز روح باشد تا اینکه خداوند بخشاینده به او قرآن آموزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4564,
        "beyt": "گفت عیسی : چون نخوردی خونِ مَرد ؟ * گفت : در قسمت نبودم رزقِ خَورد",
        "text": "کجاست آن دایۀ حقیقی روح و روان که شیرخواره را از شیرِ طبیعت بگیرد و کامش را با نعمت های معنا و کمال شیرین سازد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4565,
        "beyt": "گفت عیسی : یارب این اسرار چیست ؟ * میلِ این ابله در این بیگار چیست ؟",
        "text": "کجاست آن دوستِ خالصِ حضرتِ حق که از غارِ طبیعت و نهانخانۀ مادیّت بیرون آید و بگوید : این پروردگار من است . آنگاه بگوید : کجاست خداوندِ حقیقی جهان ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4566,
        "beyt": "گفت قاضی : خیز از زندان برو * سویِ خانۀ مُرده ریگِ خویش شو",
        "text": "کره الاغِ مرا در میان بوستان کشتی . الهی که هرگز اندوه در قلبت به شادی و مسرّت مبدّل نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4567,
        "beyt": "گفت قاضی : مُفلِسی را وانما * گفت : اینک اهلِ زندانت گوا",
        "text": "کسی جرأت نداشت لقمه ای نان بخورد . زیرا آن مردِ طمعکار بی درنگ با حیله و ترفند آن لقمه را از او می ربایید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4568,
        "beyt": "گفت قاضی کِش بگردانید فاش * گِردِ شهر ، این مُفلس است و بس قَلاش",
        "text": "کسی که از بادۀ الهی ، مست و مدهوش است چگونه ممکن است که از بادِ مخالف و ناگوار به هوشیاری درآید ؟ یعنی که امکان ندارد که اولیاء الله به هواهای نفسانی توجه کنند . آن کسی که از بادۀ حق ، مست و مدهوش است حتّی از صورِ اسرافیل نیز به هوش نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4569,
        "beyt": "گفت لاحول ، این چه افزون گفتن است ؟ * از قدیم این کارها ، کارِ من است",
        "text": "کسی که تو مست و شیرشکارش کردی . اگر از روی مستی کج و نااستوار راه رود عذرش را بپذیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4570,
        "beyt": "گفت لاحول ، این چه سان ماخولیاست ؟ * ای عجب آن حادمِ مُشفِق کجاست ؟",
        "text": "کسی که جان بر چشمِ او بوسه زند . یعنی محبوب حضرت حق قرار گیرد . کی از فَلک و خشم آن اندوه می خورد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4571,
        "beyt": "گفت مجنون : تو همه نقشیّ و تن * اندر آ و ، بنگرش از چشمِ من",
        "text": "کسی که جایگاهِ فردای کوچنده ای را می بیند چگونه از احوالِ وی که سحرگاه کوچیده است غافل خواهد شد ؟ [ ظَعین = رونده ، کوچ کننده ( آنندراج ، ج 4 ، ص 2864 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4572,
        "beyt": "گفت موسی : من ندارم آن دهان * گفت : ما را از دهانِ غیر خوان",
        "text": "کسی که خلوت گزیند و نظرش را به روی ماسوی الله بسته دارد و در حضرت حق گشاید . این کار را نیز از انسان کامل و مرشد فاضل آموخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4573,
        "beyt": "گفت ناصح : بشنوید این پندِ من * تا دل و جانتان نگردد مُمتَحَن",
        "text": "کسی که مُرداری یعنی شرابی بخورد و از خود بیخود شود . شرعاََ تکلیف از او ساقط می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4574,
        "beyt": "گفت پیری مر طبیبی را که من * در زَحیرم از دِماغِ خویشتن",
        "text": "کسی که میراث خوار است چه می داند که مال چه ارزشی دارد ؟ چنانکه رُستم برای افتخار و شرف جان باخت و زال ، آن را مفت و مجانی بدست آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4575,
        "beyt": "گفت پیغمبر : خداش ایمان نداد * هر که را صبری نباشد در نهاد",
        "text": "کسی که پیامبران را مانند خود گمان می کند نسب به آنان حسد می ورزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4576,
        "beyt": "گفت پیغمبر که آری ، لیک ما * بر سرِ راهیم و بر عزمِ غزا",
        "text": "کفران نعمت در مَثَل اینست که با کسی که به تو نیکی کرده به ستیز و جدال بپردازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4577,
        "beyt": "گفت پیغمبر که آوازِ خدا * می رسد در گوشِ من همچون صَدا",
        "text": "که اگر فرضاََ ما این کتاب را بر کوه نازل می کردیم . حتماََ آن کوه پاره پاره می شد . سپس از از هم می گسیخت . سپس به جای دیگر حرکت می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4578,
        "beyt": "گفت پیغمبر که در بازارها * دو فرشته می کند ایدر دعا",
        "text": "که ای خداوند ، انفاق کنندگان را عوض ده و ای خدا ، تنگ چشمان و خسیسان را تباه فرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4579,
        "beyt": "گفت پیغمبر که دستت هر چه بُرد * بایدش در عاقبت واپس سپرد",
        "text": "که ای نادان ، مکر می ورزی ؟ یا اینکه بَنگ و افیون را با هم خورده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4580,
        "beyt": "گفت پیغمبر که سوگندِ شما * راست گیرم یا که سوگندِ خدا ؟",
        "text": "که تو ای موسای کلیم الله ، از این دور ، فاصله داری و از آن دُوری . پای از گلیم بکِش که این دور برای تو بس دراز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4581,
        "beyt": "گفت پیغمبر که یزدانِ مجید * از پیِ هر درد ، درمان آفرید",
        "text": "که من از خودم هم با خبر نیستم و در قلبم تنها عشق و معرفتِ خداوند است و بس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4582,
        "beyt": "گفت چون می دید مَیلانشان به وَی * گر طَرَب امشب نخواهم کرد کی ؟",
        "text": "کودک از این که زیان دیده بود . های های گریه می کرد و ضمن گریه می گفت : کاش هر دو پایم شکسته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4583,
        "beyt": "گفت کر : آری ، شنودم بانگشان * که چه می گویند پیدا و نهان",
        "text": "کودک با شکمِ گرسنه و بی خبر از همه چیز به خواب رفته . و از آن طرف ، پِستان مادر برای شیر دادن سوزش پیدا کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4584,
        "beyt": "گفت کور : اینک سپاهی می رسند * من همی بینم که چه قومند و چند",
        "text": "کودک حلوا فروش پیشِ شیخ آمد و گفت : ای شیخِ بدخو ، تو مطوئن باش که اُستادم مرا خواهد کُشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4585,
        "beyt": "گفت یزدان : از ولادت تا به حَین * یُفتَنُونَ کُلَّ عامِِ مَرّتین",
        "text": "کودک گفت : ای پدر ، آن پوستِ دُنبه ای که هر بامداد با آن لب ها و سبیل هایت را چرب می کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4586,
        "beyt": "گفت یزدان مر نبی را در مَساق * یک نشانی سهل تر ز اهلِ نفاق",
        "text": "کودکان در حکایات و افسانه های خود ، سخنان هزل و دروغ نیز بر هم می بافند ولی تو در همۀ ویرانه ها در جستجوی گنج باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4587,
        "beyt": "گفت یزدانت : فَمِنکُم مُومِنُ * باز مِنکُم کافِرُ گبرِ کُهُن",
        "text": "کودکِ حلوا فروش از شدّتِ غم و ناراحتی ، طَبَق را بر زمین زد و گریه و شیون سرداد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4588,
        "beyt": "گفتم : آخر خویش را من یافتم * در دو چشمش ، راهِ روشن یافتم",
        "text": "کوردلان ، تنها الفاظ و حروفِ قرآن را حفظ می کنند و معدنِ کلماتِ قرآنی می شوند . مَثَلِ آنان مَثَلِ کسانی است که خر را نمی بینند و در نتیجه پالانش را می زنند .  . ضَریر = کور و نابینا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4589,
        "beyt": "گفتم : ای دل آینۀ کُلّی بجو * رَو به دریا ، کار برناید به جُو",
        "text": "کوسِ فقر و تنگدستی من به آسمانِ هفتم هم رسیده است . آیا تو آن رویداد ناگوار را نشنیده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4590,
        "beyt": "گفتم آخر آینه از بهرِ چیست ؟ * تا بداند هر کسی کو چیست و کیست ؟",
        "text": "کوه نیز وقتی صدایی در آن به طنین افتد بدون آنکه گوش و هوش و ابزارِ فهم داشته باشد ، آن صدا را به صورتِ طنین تکرار می کند ولی همینکه تو خاموش شدی و چیزی نگفتی ، کوه نیز خاموش می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4591,
        "beyt": "گفتم ار خوبم ، پذیرم این از او * ورنه خود خندید بر من زشت رو",
        "text": "کوهِ طور بر اثرِ تجلّیِ حق ، استعداد و قابلیت فهمِ اسرارِ ربّانی را یافت . چندانکه شرابِ شهود جمال حق را نوشید ولی نتوانست آن را تحمل کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4592,
        "beyt": "گفتِ افزون را تو بفروش و ، بخر * بذلِ جان و ، بذلِ جاه و ، بذلِ زر",
        "text": "کیمیای انسان تبه کار و حق ستیز ، همه چیز را به زهر و مار تبدیل می کند . و حال آنکه کیمیای شخصِ نیکوکار درست بر خلاف آن کیمیای دیگر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4593,
        "beyt": "گفتی : ای اصحابِ آفت از خدا * حاجتِ این جملگانتان شد روا",
        "text": "کینه توزی مکن . زیرا کسانی که از کینه توزی گمراه شده اند . گورشان را در کنار گورِ کینه توزان قرار می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4594,
        "beyt": "گه به درویشی کنم تهدیدشان * گه به زلف و خال بندم دیدشان",
        "text": "گاه با حیله و گاه با نیرنگ از دستشان می ربایم تا از شدّتِ پشیمانی فریاد برآورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4595,
        "beyt": "گه تو را گوید ز مستی بوالحَسَن * یا صَغیرَالسِّنِّ یا رَطبَ البَدَن",
        "text": "گاه با فقر و تنگدستی بندگان خدا را تهدید می کنم و گاه با زلف و خالِ زیبارویان چشمانشان را می بندم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4596,
        "beyt": "گه خیالِ فُرجه و گاهی دُکان * گه خیالِ علم و گاهی خان و مان",
        "text": "گاهی این عارف صاحبدل ، نقش وجود خویش را ویران می سازد و این ویران کردن وجود مجازی ، برای تنزیه حضرت حق تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4597,
        "beyt": "گه مُشَبِّه را مُوَحِد می کند * گه مُوَحِد را صُوَر ره می زند",
        "text": "گاهی تو را به خیال گردش و تفریح و گاهی به خیالِ کسب و کار و گاهی نیز به خیالِ علم و گاهی هم به خیال خانه و کاشانه می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4598,
        "beyt": "گورخانه و قبّه ها و کنگره * نبوَد از اصحابِ معنی آن سَرَه",
        "text": "گاهی در گمان ها نیز سهو و خطا دیده می شود . ولی این چه گمانی است که از دیدن راه ، نابینا و عاجز است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4599,
        "beyt": "گوسفندان بویِ گُرگِ با گزَند * می بدانند و به هر سو می خَزَند",
        "text": "گاهی دست افشان ، پای بر زمین می کوفتند و گاهی نیز با رویشان ، زمینِ خانقاه را جارو می کردند . یعنی سر از پا نمی شناختند . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 68 و شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 192 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4600,
        "beyt": "گوش دار ، ای اَحوَل اینها را به هوش * دارویِ دیده بکش از راهِ گوش",
        "text": "گاهی صوفی عاشق و عارفِ واله که در حال سُکر و مستی به سر می برد به تو ای حضرت حق چنین خطاب می کند : ای محبوب خُردسالم ، ای که پیکری تر و تازه داری . [ در اینکه منظور از «ابوالحسن» کیست چند احتمال هست . یکی آنکه کُنیه مولانا باشد که این کُنیه از او مشهور نیست و دیگر آنکه کُنیه حُسام الدین چَلَبی باشد  ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 36 ) . بعضی گویند : ابوالحسن همان کُنیه حضرت علی (ع) است و مراد از ذکر این کنیه ، خطاب به شخص عارف است ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 14 ) . بعضی نیز ابوالحسن را شخص خاصی ندانسته و ذکر آن را تنها برای پر کردن جای خالی وزن شعر تلقی کرده اند . ( مثنوی استعلامی ، دفتر دوم ، ص 180 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4601,
        "beyt": "گوش را اکنون ز غفلت پاک کُن * استماعِ هجرِ آن غمناک کن",
        "text": "گاهی نیز گُرزِ خود را ظاهر می سازد ولی تنها شخصِ محتضر از آن آگاه می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4602,
        "beyt": "گوش را بندد طمع از اِستماع * چشم را بندد غَرَض از اِطّلاع",
        "text": "گر چه کافر و مومن هر دو خدا خدا می گویند . ولی میان آن دو فرقی بسیار است . [ چنانکه در آیه 38 سوره زُمَر آمده است « اگر از کافران سوال کنی که چه کسی آسمان ها و زمین را آفریده است ؟ حتماََ می گویند : خدا »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4603,
        "beyt": "گوش نِه تو ای طلب کارِ صواب * بشنو این اِشکالِ شُبهت را جواب",
        "text": "گربه ای آمد و ناگهان آن پوستِ دُنبه را ربود و برد و هر چه به دنبالش دویدیم و کوشیدیم نتوانستیم آن را از او بگیریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4604,
        "beyt": "گوش کن هاروت را ، ماروت را * ای غلام و چاکران ما رُوت را",
        "text": "گردش روزان و شبان و گذرِ زمان ، بیدرنگ و توقف ، سکه های عمر آدمی را می شمارد تا آنکه کیسۀ حیات آدمی خالی می شود و زوال او از راه می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4605,
        "beyt": "گوشت های بندگان حق خَوری * غیبت ایشان کُنی ، کیفَر بَری",
        "text": "گرمی خلوص و پاکدلی ویژه انبیاء و اولیاست . ولی گستاخی و بی شرمی ، پناهگاهِ حیله گران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4606,
        "beyt": "گوشه یی خالی شد و او با عیال * رفت آنجا ، جایِ تنگ و بی مجال",
        "text": "گرگ ها به آتش کِش درست مانند اسپندی که درون آتش می ریزی . زیرا که آن گرگ ها دشمنان یوسف اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4607,
        "beyt": "گوشِ آن کس نُوشَد اسرارِ جلال * کو چو سوسن صد زبان افتاد و لال",
        "text": "گرگِ بلا و قهرِ الهی ، تباهکاران را که گوسفندوار در مرتع شهواتِ دنیا می چریدند . با غضب فراوان از هم درید زیرا که آنان شبانِ عقل را نادیده گرفته بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4608,
        "beyt": "گوشِ تو ، او را چو راهِ دَم شود * دودِ تلخ از خانۀ او گم شود",
        "text": "گستاخانه به صحرای بلا و محنت نشتابید . و بهوش باشید . مبادا بدون مطالعه و بصیرت قدم در جایگاه رنج و ابتلا بگذارید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4609,
        "beyt": "گوشِ تو پُر بوده است از طمعِ خام * پس طَمَع کر می کند کُور ای غلام",
        "text": "گفت : آدمیان نالایق سامانت نداده اند . پرهایت بیش از حد بلند شده و ناخنت نیز دراز شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4610,
        "beyt": "گوشِ سَر بربند از هَزل و دروغ * تا ببینی شهرِ جانِ با فروغ",
        "text": "گفته اند : هر گاه قضا و قدر برسد ، فضا تنگ می شود ، یعنی از انسان کاری ساخته نمی شود . چشم ها هنگامِ آمدن قضا و قدر پوشیده می شود . یعنی آدم صلاح و ضرر خود را نمی تواند تمییز دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4611,
        "beyt": "گونه گون می دید ناخوش واقعه * فاتحه می خواند او والقارعه",
        "text": "گم شده چیست ؟ مسلماََ همان شتری که تو آن را گم کرده ای و از دستت گریخته و در جایی مخفی شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4612,
        "beyt": "گوهرِ چه ؟ بلکه دریایی شوی * آفتابِ چرخ پیمایی شوی",
        "text": "گناهی که حضرت آدم (ع) مرتکب شده بود اگر چه به قدر یک مو بود یعنی خیلی ناچیز بود . ولی این بدان ماند که مویی درون چشم انسانی روییده شود . مسلما با وجود این موی ناچیز ، چشم آدمی نمی تواند اشتباه را ببیند و همواره از این موی ، در رنج نابینایی به سر خواهد برد . [ در اینجا حضرت آدم (ع) را به منزله دیده و دیگر انسانها را به سایر اعضای بدن تشبیه کرده است به این معنی که آن گناهی که از آدم سرزد . اگر از انسانهای دیگر سر می زد چندان تاثیری نداشت . زیرا خلیدن یک موی مثلا در دست یا پا نمی تواند کار آنها را مختل کند ولی برای انسان کاملی مانند آدم (ع) که حکم مردمک چشم را دارد چنین گناهی هر چند کوچک شایسته نیست و همین لغزش حقیر به مقام والای او خدشه وارد کرد . ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 19 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4613,
        "beyt": "گوی ، آنگه راست و بی نُقصان شود * کو ز زَخمِ دستِ شه ، رقصان شود",
        "text": "گودالِ عظیم و راهِ صاف و وسیع در نظرِ آدمِ سرمست برابر است . چاه و خندق برای چنین آدمی راهی مطلوب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4614,
        "beyt": "گوید : از کارم برآوردند خلق * غرقِ بیکاری ست جانش تا به حلق",
        "text": "گوش تو از طمعِ خام و بیهوده پُر بوده است . پس ای جوان ، بدان که طمع ، آدمی را کور و کر می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4615,
        "beyt": "گوید آن رنجور : ای یارانِ من * چیست این شمشیر بر سارانِ من ؟",
        "text": "گوش خود را برای شنیدن داستانِ اندوه غمدیدگان آماده کن . زیرا روحِ شریف و عزیز آنان به سبب تقیّد و وابستگی به آب و گِل ( جسم مادّی و کالبد عنصری ) دچار نیاز و بینوایی شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4616,
        "beyt": "گوید او که : روزگارم می بَرَند * خود ، ندارد روزگارِ سودمند",
        "text": "گوش ظاهری و جسمانی را از استماع سخنان یاوه و بی پایه فروبند تا وادی روح و روان را روشن و فروزان مشاهده کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4617,
        "beyt": "گُرزِ عزرائیل را بنگر اثر * گر نبینی چوب و آهن در صُوَر",
        "text": "گوشِ کسی می تواند اسرارِ الهی را بشنود که همانندِ گُلِ سوسن ، صد زبان داشته باشد ولی لال و خموش باشد . ( نُوشَد = مخفف نیوشد به معنی بشنود ( شرح اسرار ، ص 189 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4618,
        "beyt": "گُرسِنِه مانده شده بی برگ و عُور * می رسیدند از سفر از راهِ دُور",
        "text": "گوهر چه ارزشی دارد ؟ بلکه به دریایی مبدّل می شوی ، خورشیدی می شوی و افلاک را درمی نوردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4619,
        "beyt": "گِردِ او می گشت خاضع در طواف * هم جُلابِ شکّرَش وداد صاف",
        "text": "گوهرِ اصلی همۀ علوم اینست که تو بدانی در روزِ جزا کیستی یعنی بدانی که تو از نظرِ روحی و باطنی چگونه آدمی هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4620,
        "beyt": "گِردِ سرگردان بُوَد آن دُمِ مار * لایقند و درخورند آن هر دو یار",
        "text": "گویا سببِ این فکرِ غلطِ شما این است که خالقِ پشّۀ مرده را خود می دانید و خالقِ پشّۀ زنده را خداوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4621,
        "beyt": "یا به تابستان بیا ، وقتِ ثَمر * تا ببندم خدمتت را من کمَر",
        "text": "گُرزها و شمشیرهای کیفر اعمال انسانی به هنگامِ وقوعِ حالتِ احتضار برای آدمی محسوس می گردد . از اینرو سرِ او به پایین فرو می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4622,
        "beyt": "یا تو آن سو رَو ، من این سو می دَوَم * ور تو را رَه پیش ، من واپس رَوَم",
        "text": "گیرم که تو این عصا را در دستانت ، محکم بگیری . یعنی فرض کنیم که تو چوبدستی حضرت موسی (ع) را به دست آوری . حالا رازِ دستان حضرت موسی (ع) را از کجا می آوری ؟ یعنی نیرو و قدرت معنوی او را از کجا حاصل می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4623,
        "beyt": "یا دهانِ خویشتن را پاک کُن * روح خود را چابک و چالاک کن",
        "text": "یا آنکه باید میانِ آب و آتش ، مکانی باشد تا به واسطۀ حرارتِ آتش ، هوای آنجا گرم شود و سپس گرما به آب سرایت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4624,
        "beyt": "یا ز زندان تا رود این گاومیش * یا وظیف کُن ز وقفی لقمه ایش",
        "text": "یا اگر برای قبولِ ارشادِ آنان هیچ بهانه ای نتوانی بتراشی مانند منافقان عذر می آوری که : بله ، من گرفتار هزینه فرزند و همسرم هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4625,
        "beyt": "یا سَرَم درد است ، دردِ سَر بِبَر * یا مرا خواندست آن خالو پسر",
        "text": "یا این گاومیش از زندان بیرون برود و یا اینکه از محلِ وقف برای او مقرری و مستمری معین شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4626,
        "beyt": "یا محک باید میانِ جانِ خویش * ور ندانی ره ، مرو تنها تو بیش",
        "text": "یا باید محک را در باطن خود داشته باشی و یا اگر راه را نمی دانی نباید به تنهایی پیش روی که در آن صورت دچار سرگشتگی خواهی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4627,
        "beyt": "یا منافق وار عُذر آری که من * مانده ام در نفقۀ فرزند و زن",
        "text": "یا به او مثلاََ بگو : سَرم درد می کند ، مزاحمِ من مشو ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر سوم ، ص 76 ) و یا به او بگو : پسر دایی ام مرا به مهمانی دعوت کرده است ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر سوم ، ص 12 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4628,
        "beyt": "یا مکانی در میان تا آن هوا * می شود سوزان و می آرد به ما",
        "text": "یا به تعبیر دیگر ، طمع خام این است که مثلا بگویی : همان گونه که فلان کس بطورِ ناگهانی گنجی یافت . من نیز همان گنج را بدون کار و کسب به دست می آورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4629,
        "beyt": "یا مگر مُرده ، تراشیدۀ شماست * پَشّۀ زنده ، تراشیدۀ خداست",
        "text": "یا تو بدان سَمت برو و من به این سَمت بشتابم . اگر مسیرِ تو جلو است من به عقب برمی گردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4630,
        "beyt": "یاد دِه ما را سخن های دقیق * که تو را رحم آورد آن ، ای رفیق",
        "text": "یا دهان خود را از هر گونه آلایش پاک کن و روحِ خود را چابک و چالاک کن یعنی به پرواز درآور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4631,
        "beyt": "یاد کن لطفی که کردم آن صُبوح * با شما از حفظ در کشتیِ نوح",
        "text": "یار صالح و مرشد کامل ، به مثابه چشم تو است . هم عزیزالوجود است و هم هادی . ای که در پی صید معانی هستی . بهوش باش که خس و خاشاک هوی و هوس بر او ننشیند که در این صورت سخت آزار و اذیت شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4632,
        "beyt": "یادم آمد قصۀ اهلِ سبا * کز دَمِ احمق صباشان شد وَبا",
        "text": "یاوه گویی تو ما را به آتش محنت و گرسنگی افکند . الهی که آن سبیل چربِ تو کنده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4633,
        "beyt": "یار ، آیینه است جان را در حَزَن * در رُخِ آیینه ، ای جان دَم مزن",
        "text": "یقین بدان که مالِ خلق الله مانند خونِ آنان بر تو حرام است زیرا آن اموال بر اثرِ رنج و زحمت حاصل شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4634,
        "beyt": "یار ، چشمِ توست ، ای مردِ شکار * از خس و خاشاک او را پاک دار",
        "text": "یقین بدان که هر چیز تلخ به تلخ ها می پیوندد . یعنی مردم ناپاک و بَدنهاد که در واقع گوهرِ ناسِره دارند به اشخاصی مانند خودشان ملحق می شوند . سخن یاوه کی می تواند همطراز و همراه سخن حق شود ؟ مسلماََ نمی تواند چون جمع نقیض محال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4635,
        "beyt": "یارِ تو خورجینِ توست و کیسه ات * گر تو رامینی ، مجو جُز ویسه ات",
        "text": "یک آدمِ فضول و یاوه گو به مجنون گفت : ای مجنونِ نادان ، این دیگر چه نوع دیوانگی است که پی در پی نشان می دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4636,
        "beyt": "یارِ نیکت رفت بر چرخِ بَرین * یارِ فِسقت رفت در قعرِ زمین",
        "text": "یک بی وفایی و ستم از طرفِ خویشان و یاران و کسان از سیصد هزار جفای دیگران سنگین تر و ناگوارتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4637,
        "beyt": "یوسف اندر چشمِ اخوان چون ستور * هم وی اندر چشمِ یعقوبی چو حور",
        "text": "یک تاجر در دریا و خشکی سفر می کند و این همه سفرهای پُر رنج را به خاطرِ عشق به معشوقِ خود انجام می دهد که در خانه به انتظارِ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4638,
        "beyt": "یَشم را آنگه شناسی از گُهر * کز خیالِ خود کُنی کُلی عَبَر",
        "text": "یک دهاتی گاوِ خود را در آخور بسته بود . از قضا شیری آمد و گاوِ آن مرد را خورد و بر جای آن نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4639,
        "beyt": "یَطلُبُ الاِنسانُ فِی الصَّیف الشِّتا * فَاِذا جآءَ الشِّتا اَنکرَ ذا",
        "text": "یک شخص بینوا و بی خانمان گرفتار زندان و زنجیر ناگسستنی شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4640,
        "beyt": "یَقظَه شان مصروفِ دقیانوس بود * خوابشان سرمایۀ ناموس بود",
        "text": "یک شخصِ غریب با شتاب و عجله در جستجوی خانه ای بود . یکی از دوستانش او را به خانه ای ویران بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4641,
        "beyt": "یک بهیمه داشت ، در آخُر ببست * او به صدرِ صفّه با یاران نشست",
        "text": "یک عربِ صحرانشین ، دو کیسه بزرگ پُر از گندم بر شتری بار کرده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4642,
        "beyt": "یک جفا از خویش و از یار و تبار * در گرانی هست چون سیصد هزار",
        "text": "یک منزل طی کردن بوسیله بوی خوش آهو بهتر است از طی کردن صد منزل به وسیله دنبال کردن ردِ پای آهو و گشتن به دنبال اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4643,
        "beyt": "یک جَوالم گندم و ، دیگر ز ریگ * بِه بُوَد زین حیله هایِ مُرده ریگ",
        "text": "یک نفر به او گفت : تو به علّتِ سرشتِ پلید ، حقِ مادری را نیز فراموش کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4644,
        "beyt": "یک حکایت بشنو ای گوهر شناس * تا بدانی تو عیان را از قیاس",
        "text": "یک کیسه گندم و یک کیسه ریگی که دارم بهتر است از این همه حیله های کهنه و برجای مانده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4645,
        "beyt": "یک حکایت گویمت ، بشنو به هوش * تا بدانی که طَمَع شد بندِ گوش",
        "text": "یکی از آن آدم های بی سر و بی پا می گوید : گوشش بریده بود و آن دیگری می گوید : پالان و جهازش نقش و نگار داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4646,
        "beyt": "یک زمان بگذار ای هَمرَه مَلال * تا بگویم وصفِ خالی ، ز آن جمال",
        "text": "یکی از این نامَردانِ سُست عُنصر با هیبتِ مردانه ، سِلاح به دست می گیرد و واردِ آوردگاه می شود . آدم های ساده لوح همینکه او را با آن هیبتِ عجیب می بیند دلگرم می شوند . و با خود می گویند : یاورِ حقیقی ما سر رسید . یعنی الآن است که دشمن تار و مار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4647,
        "beyt": "یک زمین خرّمی با عرض و طول * اندرو صد نعمت و چندین اُکُول",
        "text": "یکی از ترکان گفت : به خاطر اینکه رفیقت بترسد و جایِ طلاها را نشان دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4648,
        "beyt": "یک سگ است و ، در هزاران می رود * هر که در وَی رفت ، او او می شود",
        "text": "یکی از صوفیان از راه رسید و به خانقاه وارد شد و چهارپای خود را بُرد و در آخور بست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4649,
        "beyt": "یک شغالی پیشِ او شد کای فلان * شَید کردی ، یا شدی از خوشدلان ؟",
        "text": "یکی از صوفیان در اطراف عالم سیر و سیاحت می کرد تا اینکه شبی در خانقاهی مهمان شد و در آنجا رحل اقامت افکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4650,
        "beyt": "یک عَرابی بار کرده اُشتری * دو جوالِ زَفت از دانه پُری",
        "text": "یکی از همراهان آن جمع که اندرز آن دانیِ ناصح را به خاطر سپرده بود ، از گوشت آن بچّه فیل چیزی نخورد و به آنها نیز نصیحت کرد که از خوردن آن صرف نظر کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4651,
        "beyt": "یک قَدم زد آدم اندر ذوقِ نَفس * شد فِراقِ صدرِ جَنّت ، طوقِ نَفس",
        "text": "یکی دیگر از آن میان به طریقِ تمسخر می گفت : آهای کشتی تندتر حرکت کن و آن دیگری می گفت : برای کشتی ات بال و پری هم قرار بده تا پواز کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4652,
        "beyt": "یک مثالِ دیگر اندر کژ روی * شاید اَر از نقلِ قرآن بشنوی",
        "text": "یکی نیز می گوید : آن شتر فقط یک چشم داشت و دیگری می گوید : به سبب بیماری کچلی ، پشمش ریخته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4653,
        "beyt": "یک کمین و امتحان در راه بود * صرصرش چون کاه ، کُه را می رُبود",
        "text": "یکی گوشِ الاغ را محکم می کشید و آن دیگری زیر زبان و دهانش را بررسی می کرد . یعنی که شاید زخمی پیدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4654,
        "beyt": "تا عمر آمد ز قیصر یک رسول * در مدینه از بیابان نغول",
        "text": "از طرف قیصر روم ، فرستاده ای پس از درنوردیدن بیابانهای پهناور برای دیدن عمر (خلیفه دوم)  وارد مدینه شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4655,
        "beyt": "گفت : کو قصر خلیفه ، ای حشم ؟ * تا من اسب و رخت را آنجا کشم",
        "text": "فرستاده قیضر روم گفت : ای مردم کاخ خلیفه کجاست تا من اسب و اسباب و رختم را بدانجا ببرم و در آنجا رحل اقامت افکنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4656,
        "beyt": "قوم گفتندش که او را قصر نیست * مر عمر را قصر ، جان روشنی است",
        "text": "مردم به فرستاده قیصر روم پاسخ دادند که خلیفه مسلمین کاخی ندارد . در حقیقت کاخ او ، همان دل روشن و روان تابناک اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4657,
        "beyt": "گر چه از میری ورا آوازه ای است * همچو درویشان ، مر او را کازه ای است",
        "text": "اگر چه عمر از حیث فرمانروایی ، آوازه و شهرت دارد ولی مانند درویشان در خانه ای محقر زندگی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4658,
        "beyt": "ای برادر چون ببینی قصر او ؟ * چونکه در چشم دلت رسته است مو",
        "text": "ای برادر تو چگونه می خواهی کاخ باطنی او را ببینی در حالیکه بر دیدگان باطنی ات ، موی اوصاف ذمیمه روییده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4659,
        "beyt": "چشم دل از مو و علت پاک آر * و آنگه آن ، دیدار قصرش چشم دار",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4660,
        "beyt": "هر که را هست از هوس ها جان پاک * زود بیند حضرت و ایوان پاک",
        "text": "هر که جان و روانش را از هوس های دنیوی پاک کند . او بی درنگ حضرت حق و ایوان پاک الهی را مشاهده کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4661,
        "beyt": "چون محمد پاک شد زین نار و دود * هر کجا رو کرد ، وجه الله بود",
        "text": "به عنوان مثال همینکه محمد (ص) از دود و آتش دنیوی و کدورت بشری پاک شد . به هر سوی که رو کرد وجه الله را دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4662,
        "beyt": "چون رفیقی وسوسه بد خواه را * کی بدانی ثم وجه الله را ؟",
        "text": "ای کسی که چشم دلت از موهای زائد هوی و هوس پاک نشده است . چون همراه وسوسه های شیطان بدخواه هستی ، کی بدین حقیقت واقف خواهی شد که آدمی به هر جا که روی آورد . ذات حضرت حق در آنجا متجلی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4663,
        "beyt": "هر که را باشد ز سینه فتح باب * او ز هر شهری ، ببیند آفتاب",
        "text": "هر کس که به مقام شرح صدر برسد یعنی هر کس که سینه باطنی اش به روی معارف حق گشوده گردد . او در هر مرتبه ای از مراتب متعین جهان مادی ، پرتو شمس حقیقت را مشاهده کند . [ فتح باب به معنی گشودن در آرزو و نیاز است و در اینجا مراد از ، کشف و شهود الهی است یعنی مرتبه ای از ادراک حقیقت که در آن مرتبه درهای غیب به روی دل و قلب سالک گشوده گردد و شهر در اینجا کنایه از هر مرتبه از مراتب متعین جهان صورت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4664,
        "beyt": "حق پدید است از میان دیگران * همچو ماه ، اندر میان اختران",
        "text": "در میان همه کائنات و موجودات ، حضرت حق از همه آشکارتر است . درست مانند ماه که در میان ستارگان ظاهرتر و تابان تر است . [ حضرت حق در این جهان از هر چیز ، ظاهرتر است ولی از شدت ظهور پوشیده و مستتر می شود . زیرا همانطور که استتار موجب خفاء می شود . غایت ظهور نیز موجب خفاء می گردد . مانند خورشید که هر گاه مستقیم بر دیدگان تابد . چشم را تباه کند و نامرئی گردد . از اینرو شیخ محمود شبستری گوید :  جهان ، جمله فروغ نور حق دان / حق اندر وی ز پیدایی است ، پنهان . (گلشن راز ، ص 72)",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4665,
        "beyt": "دو سر انگشت بر دو چشم ، نه * هیچ بینی از جهان ؟ انصاف ده",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4666,
        "beyt": "گر نبینی ، این جهان معدوم نیست * عیب جز ز انگشت نفس شوم نیست",
        "text": "اگر تو چشمانت را ببندی یا با چیزی بپوشانی و در آن صورت نتوانی جهان هستی را ببینی . این ندیدن تو دلیل بر این نمی شود که جهان وجود ندارد . زیرا نیافتن دلیل بر نبودن نیست . پس این انگشت نحس نفس اماره توست که دیده دل تو را پوشانده و سبب شده است که تو جهان را نبینی . پس عیب و منقصت تو و عدم بینش تو از ناحیه نفس اماره است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4667,
        "beyt": "تو ز چشم ، انگشت را بردار هین * وآنگهانی هر چه می خواهی ببین",
        "text": "تو انگشت را از روی چشمانت بردار و بعد از آن هر چه دلت می خواهد تماشا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4668,
        "beyt": "نوح را گفتند امت : کو ثواب ؟ * گفت : او زآن سوی ، واستغشوا ثیاب",
        "text": "امت حضرت نوح (ع) بدو گفتند : پس کو آن پاداش موعود تو ؟ نوح نیز پاسخ داد : پاداش الهی در ماورای حجاب جهل و غفلت و عناد شماست . ولی چه کنم که جامه جهل و غفلت و عناد بر سر خود کشیده اید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4669,
        "beyt": "رو و سر در جامه ها پیچیده اید * لاجرم با دیده و نادیده اید",
        "text": "ای کسانی که سر و روی خود را در جامه ها نهان داشته اید . شما با آنکه دیده باطنی دارید ولی چون در لباس آن را جسمانی پوشانده اید . نمی توانید حقیقت را مشاهده نمایید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4670,
        "beyt": "آدمی دید است و باقی پوست است * دید آن است آن ، که دید دوست است",
        "text": "انسان در حقیقت دیده است و مابقی پوست است و آن دیده ای ، دیده است که خدا را ببیند . چشمی که دوست را نبیند چشم نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4671,
        "beyt": "چونکه دید دوست نبود ، کور به * دوست ، کو باقی نباشد ، دور به",
        "text": "آن چشمی که جمال یار را نمی بیند . بهتر است که کور باشد . و دوستی که یابنده نباشد . دور بودنش ، بهتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4672,
        "beyt": "چون رسول روم ، این الفاظ تر * در سماع آورد ، شد مشتاق تر",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4673,
        "beyt": "دیده را بر جستن عمر گذاشت * رخت را و اسب را ضایع گذاشت",
        "text": "فرستاده قیصر روم برای پیدا کردن عمر به هر سو نگریخت و چنان غرق یافتن او شده بود که رخت و اسب و اسباب خود را جا گذاشت و گم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4674,
        "beyt": "هر طرف اندر پی آن مرد کار * می شدی پرسان او ، دیوانه وار",
        "text": "فرستاده قیصر روم برای پیدا کردن آن مرد لایق و برجسته الهی ، دیوانه وار به هر طرف می دوید و از همه کس سراغ او را می گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4675,
        "beyt": "کین چنین مردی بود اندر جهان * وز جهان مانند جان باشد نهان ؟",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4676,
        "beyt": "جست او را ، تاش چون بنده بود * لاجرم جوینده یابنده بود",
        "text": "فرستاده قیصر روم همچنان به دنبال عمر بود تا او را بیابد و به حضورش رسد و مانند بنده در خدمتش باشد . زیرا که جوینده ، یابنده است . [ مصراع دوم ، ضرب المثلی است متداول در فارسی که اصل آن عربی است ” هر که چیزی خواهد و کوشد ، بیابدش ” . بعضی این ضرب المثل را به جنید بغدادی نسبت داده اند . نظامی گوید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4677,
        "beyt": "دید اعرابی زنی او را دخیل * گفت عمر ، نک به زیر آن نخیل",
        "text": "یک زن تازی صحرانشین ، چون فرستاده قیصر روم را غریب و بیگانه یافت به فراست دریافت که او دنبال عمر است . پس بدو گفت : الان عمر زیر فلان درخت خرما آرمیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4678,
        "beyt": "زیر خرمابن ، ز خلقان او جدا * زیر سایه خفته بین ، سایه خدا",
        "text": "زن بدو گفت : عمر دور از مردم در زیر درخت خرما آرمیده است . ببین که سایه خدا زیر سایه درخت خرما خوابیده است . ( توضیح سایه خدا در شرح بیت 425 همین دفتر آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4679,
        "beyt": "آمد او آنجا و از دور ایستاد * مر عمر را دید و در لرز اوفتاد",
        "text": "فرستاده روم بدانجا آمد و در نقطه ای دور ایستاد و همینکه به عمر نگریست لرزه بر اندامش افتاذ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4680,
        "beyt": "هیبتی زآن خفته آمد بر رسول * حالتی خوش کرد در جانش نزول",
        "text": "از آن مرد خفته در زیر سایه درخت (عمر) در دل فرستاده دولت روم ترسی توام با احترام پدید آمد ولی در عین حال نوعی نشاط روحانی بدو دست داد و کلا احساس خوبی داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4681,
        "beyt": "مهر و هیبت هست ضد همدگر * این دو ضد را دید ، جمع اندر جگر",
        "text": "محبت و ترس ، ضد یکدیگرند . اما فرستاده دولت روم ، این دو ضد را در ضمیرش جمع می دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4682,
        "beyt": "گفت با خود : من شهان را دیده ام * پیش سلطانان ، مه و بگزیده ام",
        "text": "فرستاده روم که شدیدا تحت تاثیر عظمت روحی عمر قرار گرفته بود با خود گفت : من تا به حال شاهان بسیاری را دیده ام و در نظر سلاطین بزرگ ، شخصی عالیقدر و نخبه شمرده می شدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4683,
        "beyt": "از شهانم هیبت و ترسی نبود * هیبت این مرد ، هوشم را ربود",
        "text": "من از ملاقات با شاهان هیچگونه ترس و واهمه ای در خود احساس نمی کردم ولی هیبت این مرد عقل و هوش از سرم درربود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4684,
        "beyt": "رفته ام در بیشه شیر و پلنگ * روی من زایشان نگردانید رنگ",
        "text": "من تا به حال بارها به بیشه شیران و پلنگان رفته ام . اما از روبرو شدن با آن جانوران وحشی ، خود را نمی باختم و رنگ از چهره ام نمی پرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4685,
        "beyt": "بس شدستم در مصاف و کارزار * همچو شیر ، آن دم که باشد کارزار",
        "text": "هر گاه که پیکاری پیش می آمد . همچون شیر به آوردگاه می شتافتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4686,
        "beyt": "بس که خوردم ، بس زدم زخم گران * دل قوی تر بوده ام از دیگران",
        "text": "در آوردگاه ضرباتی بر پیکرم نشسته است و در عوض ضربات سنگینی نیز بر حریفان وارد آورده ام . به هر تقدیر در این نبردها از سایرین دلاورتر بوده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4687,
        "beyt": "بی سلیح ، این مرد خفته بر زمین * من به هفت اندام لرزان ، چیست این",
        "text": "این مرد بی آنکه سلاحی داشته باشد . بر زمین خفته است ولی نمی دانم چرا هفت بند پیکرم یعنی سر تا وجودم می لرزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4688,
        "beyt": "هیبت حق است این ، از خلق نیست * هیبت این مرد صاحب دلق نیست",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4689,
        "beyt": "هر که ترسید از حق و تقوی گزید * ترسد از وی ، جن و انس و هر که دید",
        "text": "هر کس از خدا بترسد و تقوا پیشه کند . آدمیان و پریان و هر کس که او را بیند از وی بترسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4690,
        "beyt": "اندرین فکرت به حرمت دست بست * بعد یکساعت عمر از خواب جست",
        "text": "فرستاده روم در همین افکار بود و در کمال ادب و احترام دست به سینه نهاده بود که دقایقی بعد عمر از خواب برخاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4691,
        "beyt": "پیش از عثمان یکی نَسّاخ بود * کو به نَسخِ وحی جدّی می نمود",
        "text": "پیش از عثمان ، کاتبی بود که در نوشتن وحی بسیار کوشایی می ورزید",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4692,
        "beyt": "وحیِ پیغمبر چوخواندی در سَبَق * او همان را وانبشتی بر ورق",
        "text": "وقتی که پیامبر (ص) از وحی و آیات قرآن چیزی می خواند . آن کاتب ، همان را روی کاغذ می نوشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4693,
        "beyt": "پرتوِ آن وحی ، بر وی تافتی * او درونِ خویش ، حکمت یافتی",
        "text": "پرتوِ وحیِ حضرت ختمی مرتبت (ص) بر قلب کاتب می تابید و او در ضمیر و نهاد خویش ، احساس می کرد که حکمت و معرفتی یافته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4694,
        "beyt": "عینِ آن حکمت بفرمودی رسول * زین قَدَر گمراه شد آن بوالفضول",
        "text": "کاتب یاد شده ، عین آن حکمتی که حضرت رسول (ص) بیان می فرمود در ضمیر خویش احساس می کرد و آن جانب فرمود : این شخصِ خودبین و مغرور از این مقدار حکمت ، گمراه شد و چنین ادعا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4695,
        "beyt": "کانچه می گوید رسولِ مُستَنیر * مر مرا هست آن حقیقت در ضمیر",
        "text": "هر چه را که رسول روشن ضمیر می فرماید : همان حقیقت در ضمیر من نیز تحقق دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4696,
        "beyt": "پرتوِ اندیشه اش زد بر رسول * قهرِ حق آورد بر جانش نزول",
        "text": "برق اندیشه ها و وساوس آن کاتب ، بر دلِ حضرتِ رسول زده شد و انعکاس یافت . پس قهرِ حق تعالی بر جانِ آن کاتب فرود آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4697,
        "beyt": "هم ز نَسّاخی برآمد ، هم ز دین * شد عدُوِ مصطفی و دین ، به کین",
        "text": "او به واسطۀ آن غرور ، هم مقامِ کاتبی را از دست داد و هم از عرصۀ دین خارج شد و کینۀ حضرتِ رسول را به دل گرفت و ستیزه گری آغازید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4698,
        "beyt": "مصطفی فرمود ای گَبرِ عنود * چُون سیه گشتی ؟ اگر نور از تو بود",
        "text": "پیامبر (ص) فرمود : ای کافرِ ستیزه گر ، اگر نورِ معنا و روشنی وحی  از تو ناشی می شد . اینک چرا سیاه و تیره دل شدی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4699,
        "beyt": "گر تو یَنبوعِ الهی بوده ای * این چنین آب سیه نگشوده ای",
        "text": "اگر تو سرچشمه الهی بودی . هرگز چنین آبِ سیاهی را روان نمی داشتی . و اگر واقعاََ نور حق با تو می بود . هرگز به سوی تاریکی و ظلمت ، گرایش نمی کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4700,
        "beyt": "تا که ناموسش به پیشِ این و آن * نشکند ، بر بست این او را دهان",
        "text": "برای آنکه آوازه و ناموسش نزد این و آن لکه دار نشود . در این باره ، دهان کاتب را بست و به همین جهت وی نتوانست توبه کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4701,
        "beyt": "اندرون می شوردش هم زین سبب * او نیارد توبه کردن این عجب",
        "text": "بدین سبب دلش می سوخت یعنی از اینکه نمی توانست توبه کند . پریشان و ناراحت بود . ولی بر توبه کردن نیز توانا نبود و این ، شگفت انگیز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4702,
        "beyt": "آه می کرد و نبودش آه ، سود * چون درآمد تیغ و سَر را در ربُود",
        "text": "آن کاتب وحی ، از روی تاسف و افسوس ، آه می کشید . ولی این آه ، سودی نداشت . زیرا او همچنان به تکبّر و نِخوت سرگرم بود تا آنکه تیغِ قهرِ الهی آمد و سرش را در ربُود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4703,
        "beyt": "کرده حق ، ناموس را صد مَن حدید * ای بسی بسته به بندِ ناپدید",
        "text": "حضرتِ حق تعالی ، ناموری و بالیدن را همانند صد من آهن کرده که به صورت زنجیری بر دست و پای ما بسته می شود . بسیارند کسانی که با رشتۀ ناموری و تفاخر بسته شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4704,
        "beyt": "کبر و کفر ، آن سان ببست آن راه را * که نیارد کرد ظاهر ، آن راه را",
        "text": "کِبر و کفر چنا راه ررا بر آن کافر بست که حتی نتوانست آهِ درونی اش را ظاهر کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4705,
        "beyt": "گفت : اغلا لَاََ فَهُم به مُقمَحُون * نیست آن اَغلال بر ما از بُرون",
        "text": "حق تعالی فرمود : ما بر گردنِ کافران ، غُل و زنجیرها افکنده ایم . پس آنان به سبب آن غُل و زنجیرها سر به هوا کنندگانند . و آن غُل ها و زنجیرها از بیرون ما نیست بلکه درونی و باطنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4706,
        "beyt": "خَلفَهُم سَدّاََ فَاغشَیناهُم  * پیش و پس سدّ را نمی بیند عمو",
        "text": "ما در پشتِ سرِ کافران ، سدی قرار دادیم و چشمانشان را پوشاندیم و به همین جهت هیچکدامشان در پس و پیش خویش ، آن سد و مانع را نمی بینند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4707,
        "beyt": "رنگِ صحرا دارد آن سدّی که خاست * او نمی داند که آن سَدِّ قضاست",
        "text": "آن سدی که در پس و پیش کافران قرار گرفت . رنگِ صحرا دارد . یعنی رنگِ آن چیزها را می گیرد که در صحرای وجود ، موجود است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4708,
        "beyt": "شاهدِ تو ، سدِ روی شاهد است * مُرشدِ تو ، سدِ گفتِ مُرشد است",
        "text": "ای غافلی که با بندِ قضا مقیّد شده ای . شاهدِ مجازی تو سدِ روی شاهدِ حقیقی است و مرشدِ صوری تو ، سد کننده و حجاب گفتار حق مرشدِ راستین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4709,
        "beyt": "ای بسا کفّار را سودایِ دین * بندِ او ناموس و کِبر و آن و این",
        "text": "بسیاری از کافران سودای دین دارند لیکن ناموس و کِبر و «آن و این» برای آنان بند و حجاب شده است . یعنی از شدت تکبر و نام و آوازۀ خود به ندای فطری و وجدانی خود پاسخ نمی گویند و جرقۀ ایمان را در خود خاموش می سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4710,
        "beyt": "بندِ پنهان ، لیک از آهن بَتَر * بندِ آهن را بِدرّاند تبر",
        "text": "اگر چه این حجاب و بند ، پنهان است ولی از آهن بدتر است . یعنی قوی تر و استوارتر از آن است . زیرا حجاب و زنجیرِ آهنین را تبر می تواند از هم پاره کند .  . توضیح حجاب در شرح بیت 1599 همین دفتر آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4711,
        "beyt": "بندِ آهن را توان کردن جدا * بندِ غیبی را نداند کس دوا",
        "text": "زنجیر آهنین را می توان برید و قطع کرد . ولی زنجیرِ درونی و روحی را هیچکس نمی تواند چاره ای کند . یعنی تنها راهِ پاره کردن زنجیرهای نفسانی ، تهذیب و تزکیه است . فقط تبرِ ریاضت و تزکیه می تواند زنحیرها و اغلال نَفس را که به صورت صفات رذیله بروز می کنند از هم بشکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4712,
        "beyt": "مرد را زنبور گر نیشی زند * نیشِ آن زنبور از خود می کند",
        "text": "برای مثال ، اگر زنبور کسی را نیش بزند و دردمندش سازد . همان دَم آن شخص به تکاپو می افتد و نیش را از تن خود بیرون می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4713,
        "beyt": "زخمِ نیش ، اما چو از هستیِ توست * غم قوی باشد ، نگردد درد سست",
        "text": "ولی اگر زخمِ نیش از وجود و ذات تو برخیزد . اندوهی بس جانکاه دارد و دردِ آن کاستی نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4714,
        "beyt": "شرحِ این از سینه بیرون می جهد * لیک می ترسم که نومیدی دهد",
        "text": "شرح این گفتار از سینه ام بیرون می جهد و نمایان می شود . ولی می ترسم که ناامیدی پدید بیاورد و بسیار کسان را به یأس و نومیدی کشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4715,
        "beyt": "نَی مشو نومید ، خود را شاد کن * پیشِ آن فریاد رس ، فریاد کن",
        "text": "به سبب سخنانی که من گفتم ، نومید مشو و بکوش تا اینکه خود را شادمان کنی و در درگاهِ خداوندِ فریادرس ، فریاد عفو و توبه برآوری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4716,
        "beyt": "کِای مُحِبِّ عفو ، از ما عفو کُن  * ای طبیبِ رنجِ ناسورِ کُهُن",
        "text": "بگو ای خدای دوستدار عفو و گذشت ، از ما درگذر . ای طبیب زخم های سخت و کهنه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4717,
        "beyt": "عکسِ حکمت آن شقی را یاوه کرد * خود مبین ، تا بر نیارد از تو گرد",
        "text": "سایه ای از حکمت الهی ، آن مردِ نگون بخت را گمراه کرد . یعنی آن کاتب وحی که به دامِ غرور و خودبینی افتاد . چون ظرفیت و اهلیت نداشت . پرتوی از حکمت الهی ، او را به کژی کشاند . خودبین مباش تا مبادا که خودبینی ، دمار از روزگارت برآورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4718,
        "beyt": "ای برادر ، بر تو حکمت ، جاریه است * آن ز اَبدال است و ، بر تو عاریه است",
        "text": "ای برادر ، حکمت و اسرار الهی بر بستر قلب تو روان است ولی این را بدان که اسرار الهی و حکت های آن به واسطه وجود اولیاءالله به تو می رسد . پس وجود حکمت در تو جنبه عاریتی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4719,
        "beyt": "کرچه در خودخانه نوری یافته است * آن ز همسایۀ مُنَوّر تافته است",
        "text": "برای مثال ، اگر چه درون خانه ، روشن و منوّر است . ولی این روشنی را از همسایه اش که نورافشان است گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4720,
        "beyt": "شُکر کُن ، غِرّه مشو ، بینی مکُن * گوش دار و هیچ خودبینی مکُن",
        "text": "شُکر و سپاس را به جای آر و مغرور مشو و تکبُر مَورز . این نکته را گوش کُن و خودبینی نشان مَده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4721,
        "beyt": "صد دریغ و درد کین عاریتّی * اُمّتان را دور کرد از اُمّتی",
        "text": "صد افسوس و دریغ که این حکمت عاریتی ، یعنی حکمت هایی که به واسطه انبیاء و اولیاء به سالک می رسد . برای سالک ، جنبۀ عاریتی دارد و امّت ها را از دین و ایمان دور ساخته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4722,
        "beyt": "من غلامِ هر که اندر هر رِباط * خویش را واصل نداند بر سِماط",
        "text": "من تابع و خادمِ همّتِ آن شخص ام که او در هر منزل و مقامی ، خود را واصل بر خوانِ حقیقت نپندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4723,
        "beyt": "پس رِباطی که بباید ترک کرد * تا به مَسکن در رسد یک روز مَرد",
        "text": "سالک راه حق باید بسیاری از مقامات و منازل را پشت سر بگذارد . تا اینکه سرانجام روزی به منزل اصلی واصل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4724,
        "beyt": "گرچه آهن سرخ شد ، او سرخ نیست * پرتوِ عاریتِ آتش زَنیست",
        "text": "برای مثال ، آهن ، اگر چه بر اثر شعله آتش ، سرخ می شود . ولی این سرخی ، از ذات آهن برنمی آید . بلکه سرخی آهن ، جنبۀ عاریتی دارد و به وسیله یک آتش زنه ، پدید آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4725,
        "beyt": "گر شود پُر نور روزن یا سرا * تو مدان روشن ، مگر خورشید را",
        "text": "اگر روزنه ای و یا خانه ای ، روشن شود . تو واقعاََ آن را روشن مپندار . بلکه فقط خورشید را روشن و تابان بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4726,
        "beyt": "هر در و دیوار گوید روشنم * پرتوِ غیری ندارد ، این منم",
        "text": "ولی هر در و دیواری به یاوه مدعی می شود که : این منم که روشنایی دارم . و هیچ پرتوی غیر از خودم را ندارم بلکه ذاتاََ روشن هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4727,
        "beyt": "پس بگوید آفتاب : ای نا رشید * چونکه من غارِب شوم ، آید پدید",
        "text": "پس آفتاب جهانتاب به در و دیوار گوید : ای که بر گمان یاوه ای ، صبر کن وقتی که من غروب کردم برای تو روشن می شود که ادعای یاوه ای کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4728,
        "beyt": "سبزه ها گویند : ما سبز از خودیم * شاد و خندانیم و ما عالی قدیم",
        "text": "مثال دیگر ، سبزه ها می گویند : این همه شادابی و سرسبزی و شادمانی از خودِ ماست و ما بسیار زیبا رخسار و نیکو چهره ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4729,
        "beyt": "فصلِ تابستان بگوید : کای اُمَم * خویش را بینید چون من بگذرم",
        "text": "فصلِ تابستان به سبزه ها گوید : ای گروه گیاهان (امم) ، آنگاه که من رفتم و دورانم سپری شد . آن وقت به خود بنگرید . خواهید دانست که این همه لطافت و تازگی از ذات شما ناشی نشده بلکه به واسطه وجودِ من به شما رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4730,
        "beyt": "تن همی نازد به خوبیّ و جمال * روح ، پنهان کرده فرّ و پرّ و بال",
        "text": "مثال دیگر ، جسم و کالبد ، به زیبایی و حُسنِ جمالِ خویش می بالد و فخر می فروشد . ولی روح ، شکوه و فرّ خویش را پنهان می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4731,
        "beyt": "گویدش کِای مَزبَلَه تو کیستی ؟ * یک دو روز از پرتوِ من زیستی",
        "text": "روح از جهت باطنی و معنوی به جسم گوید : ای زباله دان ، تو کیستی ؟ تو همانی هستی که از پرتوِ وجودِ من یک دو روزی زندگی می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4732,
        "beyt": "غَنج و نازت ، می نگنجد در جهان * باش تا که من شوم از تو جِهان",
        "text": "تویی که ناز و کرشمه ات در این جهان نمی گنجد . صبر کن تا من از تو دور بشوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4733,
        "beyt": "گرم دارانت تو را گوری کُنَند * طعمۀ موران و مارانت کُنَند",
        "text": "روح مجدداََ به جسم می گوید : دوستدارانت که علاقه شدیدی به تو دارند . وقتی من از تو جدا شوم و تو کالبدی بی جان و جیفه ای بی روح شوی . گوری برایت فراهم می کنند و تو را به عنوان غذا به مارها و مورها تقدیم می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4734,
        "beyt": "بینی از گَندِ تو گیرد آن کسی * کو به پیشِ تو همی مُردی بسی",
        "text": "آن وقت خواهی دید که آنکس که به خاطر تو ، حاضر بود جانش را فدا کند و قربان تو شود . از بوی گندِ تو ، بینی خود را می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4735,
        "beyt": "پرتوِ روح است نطق و چشم و گوش * پرتوِ آتش بُوَد در آب ، جوش",
        "text": "زبان و چشم و گوش یعنی قوای چشایی و بینایی و شنوایی ، پرتوی از وجودِ روح است . مانند جوشیدن آب که پرتو و اثر آتش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4736,
        "beyt": "آنچنان که پرتوِ جان ، بر تن است * پرتوِ اَبدال ، بر جانِ من است",
        "text": "همانگونه که جان بر جسم ، پرتو افکنده . اولیاءالله نیز بر جانِ من ، پرتو افکنده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4737,
        "beyt": "جانِ جان ، چون واکَشد پا را زِ جان * جان چنان گردد که بی جان تن ، بدان",
        "text": "همینکه جانِ جان ، از جانِ سالک فاصله بگیرد . جانِ او همان حال را پیدا می کند که تنِ بی جان دارد . یعنی مُرده و فاقد حیات می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4738,
        "beyt": "سَر از آن رُو می نهم من بر زمین * تا گواهِ من بُوَد در یَومِ دین",
        "text": "این مطلب را نه تنها موجودات زنده و ناطق ، گواهی می دهند . بلکه حتی جمادات را این را شهادت خواهند داد و من از آنرو سر بر زمین می گذارم و به سجده درمی آیم که در روز قیامت ، زمین گواهِ من است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4739,
        "beyt": "یَومِ دین که زُلزِلَت زِلزالَ ها * این زمین باشد گُواهِ حالِ ما",
        "text": "روزِ قیامت که زمین سخت به لرزه درمی آید . با این حرکت ها و جنبش هایش احوالِ بندگان را گواهی می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4740,
        "beyt": "کو تُحَدّث جَهرةََ اَخبارَها * در سخن آید زمین و خارها",
        "text": "زیرا زمین آشکارا ، خبرهای خود را بازگو می کند و زمین و خارها به نطق می آیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4741,
        "beyt": "فلسفی ، مُنکِر شود در فکر و ظَن * گو : برو ، سَر را بر این دیوار زن",
        "text": "فلسفی بر اساسِ گمان و فکرِ قاصر خود ، این حقایق را انکار می کند . یعنی او نطق و گویایی جامدات را انکار می کند . پس به شخص بگو : برو سرت را به دیوار بزن . [ فلسفی ، نطق و گویایی جامدات را منکر است و در این مقام به حسب دریافت عقل ، چیزها می گوید در حالیکه عقل را در نهانخانه اسرار راه نیست . ( شرح مثنوی ولی محمداکبرآبادی ، دفتر اول ، ص 256 ) . مراد از «فلسفی» در مثنوی ، کسی است که به موشکافی های سطحی عقل جزیی دل خوش داشته و از لایه های روبین هستی فراتر نرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4742,
        "beyt": "نطقِ آب و نطقِ خاک و نطقِ گِل * هست محسوسِ حواسِ اهلِ دل",
        "text": "نطق آب و خاک و گِل را تنها صاحبدلان احساس می کنند . جمادات نیز دارای احساس و بیان اند . شمس گوید : از سخن گفتن جمادات و افعال جمادات می گویم ، حُکما این را منکر می شوند . اکنون این دیده خود را چه کنم . ( مقالات شمس تبریزی ، ص 115 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4743,
        "beyt": "فلسفی ، کو مُنکِرِ حنّانه است * از حواسِ اولیاء بیگانه است",
        "text": "فلسفی و آنکه همه چیز را می خواهد با قیاسات عقلی دریابد . مدعی است که ستون چوبین حنانه نمی تواند بنالد . بدین سان او از معانی و اسراری که اولیاء آن را مشاهده می کنند برخوردار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4744,
        "beyt": "گوید او که : پرتوِ سودایِ خلق * بس خیالات آوَرَد در رایِ خلق",
        "text": "شخصِ سطحی اندیش می گوید : تاثیر خیالات و آرزوهای بشری است که موجب پندارها و نظریات بی اساس می شود که برخی گمان می دارند که ستون مسجد هم می تواند ناله کند و در فراق پیامبر (ص) فغان سر دهد و یا جمادات هم نطق و سخن دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4745,
        "beyt": "بلکه عکسِ آن فَساد و کفرِ او * این خیالِ مُنکری را زد بر او",
        "text": "ولی او نمی داند که تباهی و کفر درونی اوست که او را به مرتبۀ نفی و انکار حقایق رسانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4746,
        "beyt": "فلسفی ، مر دیو را مُنکِر شود * در همان دَم سُخرۀ دیوی بُوَد",
        "text": "آن فلسفی همان دَم که وجودِ دیو را انکار می کند در همان لحظه مغلوب و مقهور دیو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4747,
        "beyt": "گر ندیدی دیو را ، خود را ببین * بی جنون نَبوَد کبودی در جَبین",
        "text": "اگر تو ای فلسفی ، دیو را ندیده ای . پس به خود نگاه کن . زیرا اگر کسی پیشانی اش ، کبودی باشد . یعنی لکه ای از جراحت بر پیشانی اش نقش بسته باشد . نشان می دهد که او دچار صرع و غش شده و سرش را بر سنگ کوفته است . ( جبین = پیشانی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4748,
        "beyt": "هر که را در دل شک و پیچانی است * در جهان ، او فلسفی پنهانی است",
        "text": "هر کس در دلش شک و تردید است . چنین شخصی در این جهان ، نهانی فلسفی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4749,
        "beyt": "می نماید اعتقاد و گاه گاه * آن رَگِ فَلسَف کُند رویش سیاه",
        "text": "شخصِ فلسفی ، ممکن است گاه گاهی ، عقیده ای موافق اهلِ دل بر زبان آورد . ولی بالاخره رگِ فلسفی او به جنبش درمی آید و او را رسوا و سیه رو می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4750,
        "beyt": "الحَذَر ای مومنان کآن در شماست * در شما بس عالَمِ بی مُنتهاست",
        "text": "ای مومنان حذر کنید که خوی فلسفی در شما وجود دارد . یعنی زمینه روحی و فکری تفلسف و قیاسات عقلی و استدلالات نظری در شما هست ولی این نکته را نیز توجه داشته باشید که در وجود شما عالمی بس بزرگ و بیکران وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4751,
        "beyt": "جمله هفتاد و دو ملت ، در تو است * وه که روزی ، آن برآرد از تو دست",
        "text": "همه هفتاد و دو ملت در وجودِ توست . یعنی نتیجه اختلافات و ستیزه های فرقه ای در همگان وجود دارد . و بترس از اینکه این زمینه ها روزی در تو ظاهر شود و به فعلیت برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4752,
        "beyt": "هر که او را برگِ این ایمان بُوَد * همچو برگ ، از بیمِ او لرزان بُوَد",
        "text": "هر کس که برگِ آن ایمان را داشته باشد یعنی ایمان داشته باشد که در روزِ جزا ، باطن همه آدمیان آشکار خواهد شد . او از ترس مانند برگِ درخت ، لرزان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4753,
        "beyt": "بر بِلیس و دیو از آن خندیده ای * که تو خود را نیکِ مردم دیده ای",
        "text": "تو برای این بر ابلیس و شیطان ، خنده های تمسخرآمیز زده ای که خود را بهترین مردم دانسته ای . ( بلیس = مخفف ابلیس به معنی شیطان )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4754,
        "beyt": "چون کُند جان ، بازگونه پوستین * چند واویلی برآرد ز اهلِ دین",
        "text": "حال اگر جان ، پوستین را واژگونه سازد . یعنی جان ، باطن و گوهرِ خود را آشکار سازد و عقاید و صفات درونی اش ظاهر و آشکار گردد . از دینداران ، صدای افسوس و حسرت برمی خیزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4755,
        "beyt": "بر دکان ، هر زرنما خندان شده است * زآنکه سنگِ امتحان ، پنهان شده است",
        "text": "برای مثال ، تا وقتی که سنگِ محک ، حاضر نیاید . هر طلای تقلبی در دکان می درخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4756,
        "beyt": "پرده ای ستّار از ما بر مگیر * باش اندر امتحانِ ما ، مُجیر",
        "text": "ای کسی که عیب ها را می پوشانی و گناهان را می آمرزی . پرده و حجاب را از ما مگیر . روز امتحان ما را حفظ فرما و پناهمان ده ای پناه دهنده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4757,
        "beyt": "قلب ، پهلو می زند با زر به شب * انتظارِ روز می دارد ، ذَهَب",
        "text": "طلای تقلبی هنگام شب با طلای اصلی ، ادعای همطرازی و برابری می کند . ولی طلای اصلی ، همیشه منتظر آمدن روز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4758,
        "beyt": "با زبانِ حال ، زر گوید که : باش * ای مُزَوّر تا برآید روز ، فاش",
        "text": "طلای اصلی با زبان حال گوید : ای طلای تقلّبی ، صبر کن تا که روز آزمایش برآید و نهان ها آشکار گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4759,
        "beyt": "صد هزاران سال اِبلیسِ لَعین * بود اَبدالِ امیرالمومنین",
        "text": "چنانکه ابلیس ملعون ، صدها هزار سال در زمرۀ ابدال و اولیاءالله و سالار مومنان بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4760,
        "beyt": "پنجه زد با آدم از نازی که داشت * گشت رسوا ، همچو سِرگین وقتِ چاشت",
        "text": "ابلیس از روی تفاخر و غرور با آدم (ع) مقابله و مفاخره کرد . در نتیجه رسوا شد مانند رسوا شدن سرگین به هنگامِ چاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4761,
        "beyt": "بلعمِ باعور را خلقِ جهان * سُغبه شد مانند عیسیِ زمان",
        "text": "مردم جهان چنان مطیع و شیفته بلعم باعور شدند که گویی مطیع و شیفته عیسای دوران خود شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4762,
        "beyt": "سجده ناوردند کس را دونِ او * صحتِ رنجور بود ، افسونِ او",
        "text": "مردم آن دوران غیر از او به کسی سجده نکردند . او با افسون و وِرد ، هر گونه بیماری و دردی را شفا می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4763,
        "beyt": "پنجه زد با موسی از کِبر و کمال * آن چنان شد که شنیدستی تو حال",
        "text": "بلعم از رویِ کِبر و غرور با حضرت موسی (ع) نیز به مقابله برخاست و سرانجام همانگونه که حکایت او را شنیده ای کافر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4764,
        "beyt": "صد هزار ابلیس و بلعم در جهان * همچنین بوده ست پیدا و نهان",
        "text": "در این جهان ، صدها هزار ابلیس و بلعم چه نهان و چه عیان پدید آمده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4765,
        "beyt": "این دو را مشهور گردانید اِله * تا که باشند این دو ، بر باقی گواه",
        "text": "ولی از میان این همه تبهکار ، این دو نفر یعنی ابلیس و بلعم را مشهور گردانیده تا که گواه و مایۀ عبرت دیگران باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4766,
        "beyt": "این دو دزد آویخت بر دارِ بلند * ورنه اندر قهر ، بس دزدان بُدند",
        "text": "برای مثال ، خداوند متعال تنها این دو دزد را بر دار کشید تا مایۀ عبرت دیگر دزدان شود وگرنه بسیاری از دزدان مستحقِ این کیفر بوده و هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4767,
        "beyt": "این دو را پرچم به سویِ شهر بُرد * کشتگانِ قهر را نتوان شمرد",
        "text": "برای عبرت جهانیان ، پرچم و سیاست این دو مغلوب را به شهر بُرد والّا شمردن کشته شدگان قهرِ الهی میسّر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4768,
        "beyt": "نازنینی تو ، ولی در حدِ خویش * الله الله پا منه از حد ، بیش",
        "text": "ای انسان ، تو عزیز و محترمی ولی به اندازه خود . از خدا بترس . از خدا بترس . مبادا پا از حدود خود فراتر بگذاری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4769,
        "beyt": "گر زنی بر نازنین تر از خودت * در تگِ هفتم زمین ، زیر آرَدَت",
        "text": "اگر تو با عزیزتر و محترم تر از خود ، مقابله کنی . تو را از فراز آسمان هفتم به پایین مرتبۀ زمین تنزل خواهد داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4770,
        "beyt": "قصۀ عاد و ثمود از بهرِ چیست ؟ * تا بدانی کانبیاء را نازُکی است",
        "text": "داستان عاد و ثمود برای چیست ؟ برای اینکه بدانی پیامبران و اولیاءالله نیز عزیز هستند و می توانند در جهان ، تصرف کنند . ( نازکی = زود رنجی و لطافت ، در اینجا به معنی عزت و ارجمندی )  توضیح در مورد قوم عاد در شرح بیت 3122 همین دفتر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4771,
        "beyt": "این نشانِ خَسف و قَذف و صاعقه * شد بیانِ عِزِ نَفسِ ناطقه",
        "text": "این همه آثار و آیات عجیب که شنیده ای از قبیل خَسف و قَذف و صاعقه ، می دانی برای چه بر اقوام فرو باریده است ؟ برای اینکه عُلو و بلند مرتبگی را نشان دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4772,
        "beyt": "جمله حیوان را پیِ انسان بکُش * جمله انسان را بکُش از بهرِ هُش",
        "text": "همه حیوانات را به خاطرِ انسان بکُش و این کاری جایز است . همینطور همه آدمیان را به خاطر هوش بکُش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4773,
        "beyt": "هُش چه باشد ؟ عقلِ کُلِ هوشمند * هوشِ جزوی ، هُش بُوَد ، اما نَژند",
        "text": "هوش چیست ؟ همان عقلِ کُلِ هوشمند است . هوش جزیی یا عقلِ جزیی نیز هوش و عقل است اما ضعیف و ناتوان است . ( نژند = اندوهگین و افسرده )  . توضیح عقلِ جزوی در شرح بیت 1109 همین دفتر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4774,
        "beyt": "جمله حیواناتِ وحشی ز آدمی * باشد از حیوانِ اِنسی در کمی",
        "text": "همه حیوانات وحشی که از انسان می رَمَند از آن حیواناتی که با انسان مأنوس می شوند پست ترند . ( کمّی = نقصان و کاستی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4775,
        "beyt": "خون آنها خلق را باشد سَبیل * چون نشد اعمالِ انسان را قبیل",
        "text": "خونِ حیوانات وحشی برای مردم مباح شده زیرا کردار آدمیان را نپذیرفته اند و با آنان مأنوس نشده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4776,
        "beyt": "عزّتِ وحشی ، بدین ساقط شده ست  * که مر انسان را ، مخالف آمده ست",
        "text": "پست بودن حیوانات وحشی از اینروست که همدم انسان نیستند و با آدمی ، خو نمی گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4777,
        "beyt": "پس چه عزّت باشدت ای نادره * چون شدی تو حُمُر مُستَنفِرة ؟",
        "text": "پس ای انسانِ شگفت انگیز ، برای تو چه عزّت و فخری می ماند که همچون خرانِ وحشی که از شیران دژم می گریزند از نصایح و مواعظِ اولیاءالله بگریزی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4778,
        "beyt": "خر نشاید کُشت از بهرِ صَلاح * چون شود وحشی ، شود خونش مُباح",
        "text": "برای مثال ، کشتن خر ، روا و شایسته نیست از آنرو که خر ، در خدمتِ آدمی است و به او نفع می رساند . پس نشاید او را کشت . ولی اگر خر از آدمی برَمَد و وحشی گری کند و موجبِ آزار شود . ریختن خونش روا و مباح شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4779,
        "beyt": "گرچه خر را دانشِ زاجِر نبود * هیچ معذورش نمی دارد وَدود",
        "text": "اگر چه خر ، علمِ مقابله با توحش و وحشیگری خود را ندارد و نمی داند که چه سان با این خوی خود مبارزه کند و آن را از خود دور سازد . ولی با اینحال خداوند مهربان ، به خاطر ندانستن و جهل او ، او را از کشته شدن معاف نمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4780,
        "beyt": "پس چو وحشی شد از آن دَم آدمی * کی بُوَد معذور ای یارِ سمی ؟",
        "text": "ای دوستِ والامقام ، وقتی که خر ، با آنکه نادان است از قهر و زجر معاف نیست . مسلماََ وقتی که انسان با وحود دانش و معرفت از دمِ رحمانی اولیاء و انبیاء بگریزد از قهرِ الهی کی معذور و معاف خواهد بود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4781,
        "beyt": "لاجَرم کفّار را شد خون ، مباح * همچو وحشی ، پیشِ نُشّاب و رِماح",
        "text": "ناگزیر ، کافران نیز خونشان مباح می شود . یعنی می توان با تیرها و نیزه ها آنان را کشت . زیرا آنان با وجود آنکه عقل و فهم دارند از حق روی برمی تابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4782,
        "beyt": "جفت و فرزندانشان ، جُمله سَبیل * ز آنکه وحشی اند از عقلِ جلیل",
        "text": "همسران و فرزندان آنان نیز مملوک شوند زیرا که از عقلِ بزرگ و والا رخ برتافته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4783,
        "beyt": "باز عقلی ، کو رَمَد از عقلِ عقل * کرد از عقلی ، به حیوانات نَقل",
        "text": "باز اگر عقلی از مقامِ عقلِ عقل (خداوند) بگریزد و نفرت حاصل نماید . در واقع صاحبِ این عقلِ ناقص ، از مقامِ عقلانیت به مرتبۀ دونِ حیوانیت سقوط کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4784,
        "beyt": "طایفه نخچیر ، در وادی خوش * بوده اند از شیر ، اندر کش مکش",
        "text": "در چراگاهی سرسبز و دلکش دسته ای از حیواناتی که برای شکار شدن مناسب بودند می زیستند و فقط از شیری که در آن حوالی بود دچار غم و اندوه بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4785,
        "beyt": "بس که آن شیر از کمین در می ربود * آن چرا بر جمله ناخوش گشته بود",
        "text": "از بس که آن شیر کمین می نمود و نخچیران را می ربود . چراگاه برای همه آن حیوانات ناگوار شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4786,
        "beyt": "حیله کردند ، آمدند ایشان به شیر * کز وظیفه ما تو را داریم سیر",
        "text": "آن نخچیران تدبیری اندیشیدند و نزد شیر آمدند و گفتند : ما غذای روزانه ات را بطور مستمر فراهم می آریم و تو را سیر نگه می داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4787,
        "beyt": "جز وظیفه در پی صیدی میا * تا نگردد تلخ ، بر ما این گیا",
        "text": "شرط این است که تو روزانه تنها برای گرفتن طعمه مقررت از جایگاهت بیرون آیی تا این چراگاه و این چمنزار برای ما ناگوار نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4788,
        "beyt": "گفت : آری ، گر وفا بینم ، نه مکر * مکرها بس دیده ام از زید و بکر",
        "text": "شیر به نخچیران گفت : بله سخنی که شما می گوئید مورد قبول من است به شرط آنکه از شما وفا ببینم نه نیرنگ و حیله زیرا تا کنون از افراد مختلف حیله های فراوان دیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4789,
        "beyt": "من هلاک فعل و مکر مردمم * من گزیده زخم مار و کژدمم",
        "text": "من به وسیله حیله و فریب مردم به هلاکت رسیده ام و تا کنون توسط مار و عقرب گزیده شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4790,
        "beyt": "مردم نفس از درونم در کمین * از همه مردم بتر از مکر و کین",
        "text": "نفس اماره ام از درون من به کمینم نشسته است تا مرا بفریبد و این نفس در حیله گری از همه مردمان شریر ، بدتر و زیان آورتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4791,
        "beyt": "گوش من ، لایلدغ المومن شنید * قول پیغمبر به جان و دل گزید",
        "text": "شیر به نخچیران گفت : ای وحوش ! گوش من فرمایش حضرت رسول (ص) را شنید که فرموده است “شخص با ایمان از یک سوراخ دو بار گزیده نشود” .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4792,
        "beyt": "گفت : آری گر توکل رهبر است * این سبب هم سنت پیغمبر است",
        "text": "شیر به نخچیران گفت : بله اگر توکل در سیر و سلوک سرمشق و نمونه عمل است . به علل و اسباب امور توجه داشتن هم سنت پیامبر (ص) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4793,
        "beyt": "گفت پیغمبر به آواز بلند : * با توکل زانوی اشتر ببند",
        "text": "پیامبر (ص) با صدای بلند فرمود : در عین حال که به خدا توکل می کنی زانوی شتر را هم ببند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4794,
        "beyt": "رمز الکاسب حبیب الله شنو * از توکل در سبب ، کاهل مشو",
        "text": "ای کسی که فقط به توکل چنگ زده ای و سعی و تلاش را فرو نهاده ای . راز حدیث “الکاسب حبیب الله” را هم گوش کن و بر طبق آن عمل کن و هرگز به خاطر رعایت توکل دست از کار و تلاش مدار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4795,
        "beyt": "جمله گفتند ای حکیم با خبر * الحذر دع لیس یغنی عن قدر",
        "text": "همه آن نخچیران به شیر گفتند : ای حکیم آگاه ! احتیاط را رها کن زیرا احتیاط و حذر در برابر قضا و قدر کاری از پیش نمی برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4796,
        "beyt": "در حذر شوریدن شور و شر است * رو توکل کن ، توکل بهتر است",
        "text": "احتیاط کردن و حذر نمودن باعث غوغای درونی و پریشانی روحی و روانی می شود . برو توکل کن که توکل بهترین کار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4797,
        "beyt": "با قضا پنجه مزن ای تند و تیز * تا نگیرد هم قضا با تو ستیز",
        "text": "ای شخص عجول و هیجان زده ! با قضا و قدر ستیزه مکن تا قضا و قدر با تو نستیزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4798,
        "beyt": "مرده باید بود پیش حکم حق * تا نیاید زخم ، از رب الفلق",
        "text": "در برابر حکم الهی باید همچو مرده بود تا از این بارگاه پروردگاری که پدید آورنده آفریدگان و ایجاد کننده بامدادان است قهری به تو نرسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4799,
        "beyt": "آن شنیدستی که در عهد عُمَر * بود چنگی مطربی ، با کَرّ و فَر ؟",
        "text": "این حکایت را شنیده ای که در روزگار عُمَر بن خطاب ، چنگ نوازی با قدرت و مهارت و زیبایی چنگ می نواخت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4800,
        "beyt": "بلبل از آواز او ، بی خود شدی * یک طرب ز آواز او صد شدی",
        "text": "آن قدر زیبا می خواند که بلبل از شنیدن آواز او ، بیخود و مدهوش می شد . و از صدای دلپذیر نغمه او ، شادیِ هر شنونده صد برابر می گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4801,
        "beyt": "مجلس و مجمع ، دَمش آراستی * وز نوای او ، قیامت خواستی",
        "text": "نغمه آن نوازنده طرب انگیز ، زینت بخش هر مجلسی بود و از نوا و نغمه اش قیامت بر پا می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4802,
        "beyt": "همچو اسرافیل ، کآوازش به فن * مُردگان را جان برآرد در بدن",
        "text": "نوای او ، همانند بانگ اسرافیل ، خاصیتی داشت که مُردگان را جان می بخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4803,
        "beyt": "یا رَسایل بود اسرافیل را * کز سماعش پَر بِرَستی فیل را",
        "text": "یا اینکه آن نوازنده برای اسرافیل به منزله همراه و دمساز و هم آواز بود که از استماع آوازش آنانکه که چون فیل ، سنگین و ثقیل بودند ، پر و بال درمی آوردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4804,
        "beyt": "سازد اسرافیل روزی ناله را * جان دهد پوسیدۀ صد ساله را",
        "text": "اسرافیل در روز رستاخیز ، با دمیدن در صور به مردگانِ پوسیده صد ساله جان می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4805,
        "beyt": "انبیا را در درون هم نغمه هاست * طالبان را ز آن حیاتِ بی بهاست",
        "text": "پیامبران در درون خود نغمه هایی دارند و برای طالبان معنوی از آن نغمه ها ، زندگی معنوی و جاودان که ارزشی برای آن نمی توان معین کرد حاصل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4806,
        "beyt": "نشنود آن نغمه ها را گوشِ حس * کز ستم ها گوشِ حس باشد نجس",
        "text": "گوشهای حسی و ظاهری این نغمه ها را نمی شنوند ، زیرا گوش حسی به واسطه ستم ها و جفاها که از آدمی سر می زند . پلید و ناپاک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4807,
        "beyt": "نشنود نغمۀ پَری را آدمی * کو بُوَد ز اسرار پَریان ، اعجمی",
        "text": "مثلا ، آدمی نغمه پری را نمی شنود زیرا انسان از اسرار پریان ، غافل است و با نغمه پریان ، بیگانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4808,
        "beyt": "گر چه هم نغمۀ پَری ، زین عالم است * نغمه دل ، برتر از هر دو دَم است",
        "text": "اگر چه نغمه پَری هم از همین عالم است ولی نغمه قلب از هر دو دَم ، یعنی از کلام آدمی و پری ، برتر و عالی تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4809,
        "beyt": "که پَریّ و آدمی زندانی اند * هر دو در زندان این نادانی اند",
        "text": "زیرا پری و آدمی زندانی اند و هر دوشان در زندان نادانی محبوس هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4810,
        "beyt": "مَعشَرالجِن ، سورۀ رحمان بخوان * تَستَطیعُوا ، تَنفُذُوا را باز دان",
        "text": "از سوره الرحمن آیه 33 را بخوان « ای گروه پریان و آدمیان ، اگر می توانید از کرانه های آسمانها و زمین برون شوید ، بیرون شوید . و نتوانید برون شدن مگر با قدرت و سلطه تمام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4811,
        "beyt": "نغمه های اندرون اولیا * اوّلا گوید که : ای اجزای لا",
        "text": "نغمه های درون اولیا ، نخست با زبان حال می گویند : ای اجزای لا ، یعنی ای اجزای جهان ماده که واقعا معدوم اید و نیستِ هست نما هستید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4812,
        "beyt": "هین ، ز لای نفی ، سرها بر زنید * زین خیال و وهم ، سر بیرون کنید",
        "text": "از هر چه ماسواست ، رخ برتابید . یعنی از جز حق منصرف شوید و از جهان فانی خلاص شوید و وهم را کنار افکنید و به مرتبه وجود حقیقی برسید . ( شرح کبیر انقروی ، ج 2 ، ص 765 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4813,
        "beyt": "ای همه پوسیده در کون و فساد * جانِ باقیتان نرویید و نزاد",
        "text": "ای کسانی که جملگی در این عالم کون و فساد پوسیده شده اید . آن جانهای باقی شما و آن روح مجرد و عالی شما ، نه رشد کرد و نه حقیقتی را آبستن شد و زایید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4814,
        "beyt": "گر بگویم شمه ای ز آن نغمه ها * جانها سر بر زنند از دخمه ها",
        "text": "اگر من شمه ای از آن نغمه ها بگویم . جانها همه از دخمه ها سر برون آورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4815,
        "beyt": "گوش را نزدیک کن ، کآن دور نیست * لیک نقل آن به تو ، دستور نیست",
        "text": "گوش جانت را به آن کسی که نغمه های ربانی را با زبان باطنی بیان می کند نزدیک کن که آن کس در واقع از تو دور نیست . ولی اجازه و دستوری ندارد که آن نغمات را به تو انتقال دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4816,
        "beyt": "هین که اسرافیل وقت اند اولیا * مُرده را زیشان حیات است و حیا",
        "text": "ای مُردگانی که در میان گورِ تن ها و قبر جسدها زندانی شده اید . آگاه باشید که اولیاءالله ، اسرافیلان زمان خود هستند و مُردگان را زندگی راستین می بخشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4817,
        "beyt": "جانهای مُرده اندر گور تن * برجهد ز آوازشان اندر کفن",
        "text": "جانهای مُرده دلان و پژمردگان در حالیکه در میان گورِ تن و زندان بدن محبوس اند . از آواز اولیا خدا حیات می یابند و زنده می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4818,
        "beyt": "گوید : این آواز ، ز آوازها جداست * زنده کردن ، کارِ آواز خداست",
        "text": "کسی که با دَمِ اولیاءالله زنده شده باشد می گوید : این آواز از آوازهای دیگر جداست . کارِ زنده کردن از هر بانگی برنمی آید . بلکه تنها مختص اواز الهی و سروش غیبی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4819,
        "beyt": "ما بمُردیم و بکلی کاستیم * بانگ حق آمد ، همه برخاستیم",
        "text": "ما مردیم و بکلی محو شدیم . اما بانگ حق در رسید و ما سر از قبور ابدان برون آوردیم و برخاستیم . یعنی به حیات پاک معنوی دست یافتیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4820,
        "beyt": "بانگِ حق اندر حِجاب و بی حِجیب * آن دهد ، کو داد مریم را ز جیب",
        "text": "بانگ حق تعالی چه بی واسطه وحی شود و چه بواسطه فرشتگان ، همان چیزی را می دَمد که به مریم (ع) از جیب خویش دمید و به واسطه آن نفخه ، حضرت مسیح (ع) روح الله به ظهور آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4821,
        "beyt": "ای فنا پوسیدگانِ زیر پوست * باز گردید از عدم ز آواز دوست",
        "text": "ای کسانی که در زیر پوستِ دنیای دون پوسیده شده اید . آواز دوست را بشنوید تا از عدم به مرتبه وجود باز گردید . یعنی ای اسیران دنیا به ندای معنوی اولیا پاسخ دهید تا به حیات حقیقی برسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4822,
        "beyt": "مطلق آن آواز ، خود از شَه بُوَد * گر چه از حلقومِ عبدالله بُوَد",
        "text": "آن بانگی که مُرده دلان را زنده می کند . مطلقاََ از حضرت شاه وجود است . گر چه این بانگ از کام بنده ای از بندگان او درآید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4823,
        "beyt": "گفته او را من زبان و چشم تو * من حواس و من رضا و خشم تو",
        "text": "حضرت حق تعالی در حدیث قرب نوافل فرموده است : منم زبان و چشم تو ، منم رضا و خشم تو ، منم که با اسماء و صفاتم در حواس تو ظهور می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4824,
        "beyt": "رَو که بی یَسمُع و بی یُبصِر توی * سَر توی ، چه جایِ صاحب سِر توی",
        "text": "برو ای بنده خالصِ من که بوسیله من می شنوی و به وسیله من می بینی . تو دیگر ، رازدان نیستی بلکه تو خود ، رازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4825,
        "beyt": "چون شدی مَن کانَ لِلّه از وَلَه * من تو را باشم که کانَ الله لَه",
        "text": "هر گاه از روی عشق و حیرت مفرط همه وجودت برای خدا شد . آنگاه من (خدا) نیز برای تو باشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4826,
        "beyt": "گه توی گویم تو را ، گاهی منم * هر چه گویم ، آفتاب روشنم",
        "text": "ای بنده کامل ، گاهی از جهت بندگی ات به تو ، تو می گویم و گاهی از حیث ربوبیتم می گویم تو ، من هستی . هر چه بگویم خلاصه حرف این است که من آفتاب روشن و وحدت نمایانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4827,
        "beyt": "هر کجا باشم ز مشکات دَمی * حل شد آنجا مشکلات عالَمی",
        "text": "ای انسان کامل و بنده فاضل ، هر جا که از چراغدانِ دمم تجلی کنم . آنجا مشکلات عالم حل و کشف خواهد شد . یعنی فیض تجلیات حق ، مشکلات بنده را حل کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4828,
        "beyt": "ظلمتی را کآفتابش بر نداشت * از دَمِ ما ، گردد آن ظلمت چو چاشت",
        "text": "ظلمتی را که آفتاب ، محو نکرد از نَفَس و کلام ما به روز روشن مبدل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4829,
        "beyt": "آدمی را او به خویش ، اسما نمود * دیگران را ، ز آدم اسما می گشود",
        "text": "حق تعالی ، حقایق را مستقیما به آدم (ع) تعلیم فرمود و دیگران را نیز به واسطه آدم (ع) آشنای به حقایق می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4830,
        "beyt": "خواه از آدم گیر نورش ، خواه ازو * خواه از خُم گیر مَی ، خواه از کدو",
        "text": "پس اگر می خواهی نور حق را از انسان کامل بگیر و یا اگر می توانی و قابلیت داری بدون واسطه از خدا بگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4831,
        "beyt": "کین کدو با خُم ، پیوسته ست سخت * نَی چو تو ، شاد آن کدویِ نیکبخت",
        "text": "این کدو با آن خُمِ حقیقت سخت پیوند خورده اند و آن کدوی نیکبخت مانند تو از شهوات جسمانی و لذات دنیایی شادان و شادمان نیست . بلکه شادی او بسته به وجود حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4832,
        "beyt": "گفت : طوبی مَن رَاَنی ، مصطفا * والذی یُبصِر لِمَن وجهی رَایا",
        "text": "حضرت پیامبر فرمود : خوشا به حال کسی که مرا بیند و خوشا به حال کسی که آن کس را بیند که او مرا دیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4833,
        "beyt": "چون چراغی نورِ شمعی را کَشید * هر که دید آن را ، یقین آن شمع دید",
        "text": "برای مثال ، هرگاه جراغی از نور شمع شعله گرفت . هر کس که آن چراغ را بیند مسلما آن شمع را نیز دیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4834,
        "beyt": "همچنین تا صد چراغ ، از نقل شد * دیدنِ آخِر لقایِ اصل شد",
        "text": "همین طور اگر تا صد عدد چراغ نقل شود یعنی نور آن چراغ به هزاران چراغ منتقل شود و هر چراغ از چراغ دیگر فروزان گردد . دیدن آخرین چراغ لقای اصل بوده است . یعنی مانند دیدن چراغ اول است . زیرا نور همه چراغها از همان چراغ اول گرفته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4835,
        "beyt": "خواه از نورِ پَسین بستان به جان * هیچ فرقی نیست ، خواه از شمعِ جان",
        "text": "خواه تو آن نور را از چراغ آخری بگیری و خواه از شمع جان . هیچ فرقی نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4836,
        "beyt": "خواه بین نور ، از چراغِ آخِرین * خواه بین نورش ، ز شمع غابرین",
        "text": "اگر خواستی آن نور را از چراغ آخری بگبر و یا از شمع اولیاء و انبیای پیشین . هیچ فرقی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4837,
        "beyt": "گفت پیغمبر که : نَفحَت هایِ حق * اندرین ایّام می آرد سَبَق",
        "text": "پیامبر فرمود : نَفحه های حق تعالی در این ایام ، بیشتر شده و پُشتاپُشتِ هم می آید . یعنی در همه اوقات و در همه ساعات شبانه روز ، نفحات الهی درمی رسد و بر دیگر نسیم ها و نفحه ها پیشی می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4838,
        "beyt": "گوش و هُش دارید این اوقات را * در رُبایید این چنین نفحات را",
        "text": "ای کسانی که نفحات الهی را طالب هستید . این اوقات را که نفحه حق به شما می رسد با گوش و هوش ، مغتنم شمرید . و این چنین نفحات لطیف و شریف را در ربائید . یعنی مستعدِ اخذ و استفاده از آن باشد و طلبش کنید . ( شرح کبیر انقروی ، ج 3 ، ص 778 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4839,
        "beyt": "نَفحه آمد مر شما را دید و رفت * هر که را می خواست جان بخشید و رفت",
        "text": "در هر روز از روزگاران ، نفحات الهی بر شما وارد می شود و شما را می بیند و می رود . و هر که را بخواهد جان می بخشد و می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4840,
        "beyt": "نَفحۀ دیگر رسید ، آگاه باش * تا از این هم وانمانی ، خواجه تاش",
        "text": "نفحه های جان نواز حق تعالی تمام شدنی نیست بلکه نفحۀ دیگری درمی رسد . آگاه باش که این یکی را دریابی ای خواجه تاش . یعنی ای نده خدا مواظب فیض الهی باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4841,
        "beyt": "جانِ آتش یافت زو آتش کُشی * جان مُرده یافت در خود جُنبِشی",
        "text": "جانهایی که طبع آتشین دارند . توسط آن نفحه کشته می شوند . و جانهای مُرده و پژمُرده بر اثر آن نفحه الهی به جنبش و حرکت درمی آیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4842,
        "beyt": "تازگی و جنبش طوبی است این * همچو جنبش های حیوان ، نیست این",
        "text": "آن لطافت و جنبشی که در روح سالک پیدا می شود . همان لطافت و جنبش «طوبی» است . پس آن جنبش مانند حرکت و جنبش عالم حیوانات نیست . یعنی از جنبش های معمولی جداست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4843,
        "beyt": "گر در افتد در زمین و آسمان * زَهره شان آب گردد در زمان",
        "text": "آن دَمِ رحمانی و آن نفحه ربانی که در ذات آدمی است اگر بر زمین و آسمان می افتاد در یک لحظه ، زَهرۀ همه آنان آب می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4844,
        "beyt": "خود ز بیمِ این دَمِ بی مُنتها * باز خوان فَأبَینَ أن یَحمِلنَها",
        "text": "از بیمِ همین دَم بی نهایت و امانت خدا ، زمین و آسمان از حمل آن تن زدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4845,
        "beyt": "ورنه خود أشفَقنَ مِنها چون بُدی ؟ * گر نه از بیمش دلِ کُه خون شدی ؟",
        "text": "وگرنه کی زمین و آسمان از قبول آن امانت ، خوف و بیم داشتند ؟ و قلب کوه از این دَمِ بی انتها چگونه خون شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4846,
        "beyt": "دوش ، دیگر لَونِ این می داد دست * لقمۀ چندی درآمد ، ره ببست",
        "text": "دیشب ، شرح این نفحفه به نوع دیگری برای ما صاصل شد . و من حقایق دیگری از آن را دریافته بودم که چند لقمه خورده شد و به واسطه آن راهِ این معنا و راه فهم اسرار و حقایق آن بسته شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4847,
        "beyt": "بهرِ لقمه ، گشته لقمانی گرو * وقتِ لقمان است ، ای لقمه برو",
        "text": "بخاطر یک لقمه ، لقمانی در گرو قرار گرفته . یعنی روح لقمان صفت انسان که معدن حکمت و کانِ معرفت است گرفتار غذای نفسانی و طعام لقمانی شده . پس اینک وقت لقمان است ، ای لقمه برو . یعنی اینک زمان فهم علوم و درک حکمت و معرفت است . ای غذای جسمانی برو و از من دور شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4848,
        "beyt": "از برای لقمه ای این خارخار * از کفِ لقمان برون آرید خار",
        "text": "این خارخار و دغدغه از برای لقمه ای است که خورده اید . اینک از پای لقمانِ روح ، خار و وسوسه و دغدغه را بیرون بکشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4849,
        "beyt": "در کفِ او خار و ، سایه اش نیز نیست * لیکتان از حرص ، آن تمییز نیست",
        "text": "در کفِ پای لقمانِ روحِ آدمی خاری می خلد . ولی شما چنان حرص و آز فرو پوشیده که متوجه آن نمی شوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4850,
        "beyt": "خار دان ، آن را که خرما دیده ای * ز آنکه بس نان کور و بس نادیده ای",
        "text": "آنچه را که به ظاهر ، خرما دیده ای در واقع ، باید خار بدانی . زیرا که تو بسی فرومایه و فاقد بصیرتی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4851,
        "beyt": "جانِ لقمان که گلستان خداست * پایِ جانش ، خستۀ خاری چراست ؟",
        "text": "جان لقمان که گلستان و مرغزار خدای تعالی است . چرا پای جانش ، زخمیخاری است ؟ آیا رواست که خاری ، پای روح را خسته و مجروح سازد و از طی طریق بازش دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4852,
        "beyt": "اُشتر آمد این وجودِ خار خوار * مصطفی زادی بر این اُشتر سوار",
        "text": "این تن خارخورنده در مثَل مانند شتر است و کسی از نسل مصطفی بر این شتر سوار است . یعنی روحی بر آن سوار شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4853,
        "beyt": "اُشترا ، تنگِ گلی بر پشت توست * کز نسیمش در تو صد گلزار رُست",
        "text": "ای شتر ، بار گُلی بر پشت تو قرار است که از عطر و نسیم آن ، در تو صد گلزار رُسته و روییده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4854,
        "beyt": "میلِ تو ، سویِ مغیلان است و ریگ * تا چه گُل چینی ز خارِ مُرده ریگ ؟",
        "text": "ولی گرایش تو به سوی خار و ریگ است ، یعنی تو به سمت امور نفسانی گرایش داری . شگفتا که می خواهی از خار پست و بی ارزش مادی ، گُلهای معنوی بچینی . یعنی با نفسانیات ، نمی شود صفای قلب یافت . ( مغیلان = درختی خاردار که در ریگستان می روید ) ( مرده ریگ = میراث مردگان ، در اینجا کنایه از امری پست و خوار است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4855,
        "beyt": "ای بگشته زین طلب از کو به کو * چند گویی کین گلستان کو و کو ؟",
        "text": "ای کسی که در طلب راه حق ، کوی به کوی گشته و سعی نموده ای . تا کی خواهی گفت : این گلستان معنوی کو و کجاست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4856,
        "beyt": "پیش از آن کین خارِ پا بیرون کُنی * چشم تاریک است ، جولان چون کنی ؟",
        "text": "تا وقتی که این خارِ نفسانی را از پای جانب بیرون نکشیده ای . چشم دلت همچنان تیره و بی فروغ است . چرا گام در راه سلوک نهاده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4857,
        "beyt": "آدمی کو می نگنجد در جهان * در سرِ خاری همی گردد نهان",
        "text": "انسانی که در جهان نمی گنجد . یعنی حقیقت او برتر و بزرگتر از همه دنیاست . ( توضیح بیشتر در شرح بیت 1 همین دفتر آمده است ) . با این حال ، عجب است که آدمی به خاطر سَرِ خاری نهان می گردد . یعنی حاری بی ارزش که همانا لذت جسمانی و عیش نفسانی است . حقیقت و «من» او را به خود مشغول داشته و رسوایش کرده است !",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4858,
        "beyt": "مصطفی آمد که سازد همدمی * کَلّمینی یا حُمَیرا کَلّمی",
        "text": "حضرت محمد مصطفی (ص) که نمونه اعلای انسان کامل است و در گیتی نمی گنجد . خواست که در این عالم بشری همدمی داشته باشد . پس روی به عایشه کرد و گفت : ای حمیرا با من حرف بزن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4859,
        "beyt": "ای حُمَیرا آتش اندر نِه نعل * تا ز نعلِ تو شود این کوه ، لعل",
        "text": "ای عایشه نعل را در آتش نِه و بگذار تا از نعل تو ، این کوه به لعل بدل گردد . [ در فن ساحری ، رسم بوده است که هر گاه بنده ای از صاحبش می گریخت و یا معشوقی دل به عاشق نمی داد . اسم او را بر روی نعلی می نوشتند و در میان آتش می نهادند . به محض انجام این کار ، بنده فراری باز می گشت و معشوق در تسخیر و اطاعت عاشق قرار می گرفت . ( ابن خلدون در کتاب مقدمه ، ج 2 ، بحث مستوفایی در باب سحر دارد ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4860,
        "beyt": "این حمیرا لفظِ تأنیث است و جان * نام تانیثش نهند این تازیان",
        "text": "اسم حمیرا که مصغّر «حمراء» است . کلمه ای مؤنث است . چنانکه لفظ «جان» نیز در میان تازیان به صورت مؤنث (نفس یا روح) استعمال می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4861,
        "beyt": "لیک ، از تانیث ، حان را باک نیست * روح را با مرد و زن ، اشراک نیست",
        "text": "لیکن روح از اینکه به صورت مؤنث ذکر می شود . باکی ندارد . زیرا روح ، سنخیتی با مرد و زن بودن ندارد . یعنی روح انسانی عالی تر از این است که مؤنث و یا مذکر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4862,
        "beyt": "از مؤنث وز مذکّر برترست * این نه آن جان است کز خشک و ترست",
        "text": "زیرا روح از جنسیت مرد و زن برتر است . البته این روحی را که من ذکر کردم . منظورم آن روح خشک و تر نیست . یعنی آن روح نباتی حیوانی نیست که آمیزه ای است از مزاجهای خشکی و تری و گرمی و سردی . بلکه این روح جوهری مجرد و لطیف و مفارق از عالم ماده و مدّت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4863,
        "beyt": "این نه آن جان است کافزاید ز نان * یا گهی باشد چنین ، گاهی چنان",
        "text": "این روحی که مورد نظر من است آن روحی نیست که با نان و غذا رشد کند و گاهی چنین و گاهی چنان باشد . یعنی گاهی بوسیله تمهیدات مادی و امور دنیوی توانمند شود و گاه با نبودن آنها به ناتوانی گراید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4864,
        "beyt": "خوش کننده ست و خوش و عینِ خوشی * بی خوشی نبوَد خوشی ای مرتشی",
        "text": "این روح خوش کننده زوج حیوانی و بدن انسانی است و ذاتاََ خوش است و خود ، عین خوشی است . زیرا ناخوشی ، عین خوشی نیست ای کسی که برای نیل به مرادت رشوه می گیری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4865,
        "beyt": "چون تو شیرین از شِکر باشی ، بود * کآن شکر گاهی ز تو غایب شود ؟",
        "text": "برای مثال ، اگر تو از شکر ، شیرینی احساس کنی . آیا ممکن است که آن شکر از تو جدا شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4866,
        "beyt": "چون شِکَر گردی ز بسیاری وفا * پس شکر کی از شکر باشد جدا ؟",
        "text": "هرگاه تو از تاثیر وفای حضرت سبحان ، به شکر مبدل شوی یعنی روح الهی شوی و حلاوتی از آن در تو حاصل شود . دیگر کی می توان شیرینی را از شکر جدا کرد ؟ یعنی آن حلاوتهای روحانی ، جزء ذات آن روح است و میان آن انفکاک ممکن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4867,
        "beyt": "عاشق ، از خود چون غذا باید رَحیق * عقل ، آنجا گُم بماند ، بی رفیق",
        "text": "عاشق که شراب وحدت و باده محبت را از وجود خویش می گیرد . عقل در تفسیر و فهم این راز ، سر درگُم می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4868,
        "beyt": "عقلِ جزوی ، عشق را مُنکِر بُوَد * گرچه بنماید که صاحب سِر بُوَد",
        "text": "عقل جزیی نظری ، عشق را انکار می کند . هر چند که این عقل ، خود را دانای به اسرار می نمایاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4869,
        "beyt": "زیرک و داناست ، اما نیست نیست * تا فرشته لا نشد ، اهریمنی است",
        "text": "عقل نظری زیرک و داناست . ولی به مرحله فنا نرسیده . یعنی خودبین است و در برابر حقایق بَرین و اسرار عظیم عاَلم ، برای خود موجودیت قائل است . حال آنکه اگر فرشته ، وجودیت خود را محو و فانی نسازد به مقام فرشتگی نمی رسد بلکه شیطان و اهریمن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4870,
        "beyt": "او به قول و فعل ، یارِ ما بُوَد * چون به حکم حال ، آیی لا بُوَد",
        "text": "عقل نظری ، گفتار ما را تنظیم می کند . و فعالیت و تلاش ما را در جهت شناخت کمیّت ها و کیفیت های جهان یاری می کند . ولی در برابر عالَم حال و معنا ، فانی و محو است و کاری از او ساخته نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4871,
        "beyt": "لا بُوَد ، چون او نشد از هست نیست * چونکه طُوعاََ لا نشد کُرهاََ بسی است",
        "text": "این عقل جزیی چون از هستی ناقص خود دست بر نداشته و محو نشده و همچنان خود را کامل می داند . در واقع باید او را نیست و فانی شمرد . زیرا او از روی اختیار ، فنا را نپذیرفته لذا باید اجباراََ و بر خلاف میل او ، او را فانی بشمریم .  توضیح بیشتر در شرح بیت 4 همین دفتر آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4872,
        "beyt": "جان ، کمال است و ندای او کمال * مصطفی گویان ، اَرِحنا یا بِلال",
        "text": "جان ، کمال حقیقی را دارد و بانگ او نیز عین کمال است . به همین سبب حضرت ختمی مرتبت به بلال فرمود : « ای بلال ما را آرامش ده »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4873,
        "beyt": "ای بِلال ، افراز بانگِ سَلسَلت * ز آن دَمی کاندر دمیدم در دلت",
        "text": "پیامبر (ص) هر گاه که از تبلیغ رسالت ، خسته می شد به بلال می گفت : ای بلال ، بانگ دلنشین و خوش اذانت را بلند کن و ضمن تمجید و تمحید حق تعالی ، از آن دم و نفخه ای که من بر قلبت دمیدم حرف بزن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4874,
        "beyt": "ز آن دَمی کآدم از آن ، مدهوش گشت * هوشِ اهلِ آسمان ، بیهوش گشت",
        "text": "از همان دَمی که آدم (ع) از آن مدهوش شد و هوش و عقل آسمانیان بر اثر آن از میان رفت . دُچارِ بیهوشی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4875,
        "beyt": "مصطفی بی خویش شد ز آن خوب صوت * شد نمازش از شبِ تعریس فوت",
        "text": "پیامبر(ص) از آن بانگ خوش و آن دَمِ خدایی ، از خویش برفت و مستغرق سیر باطنی شد . لذا نماز بامدادش به علت شبِ تعریس قضا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4876,
        "beyt": "سر از آن خواب مبارک برنداشت * تا نماز صبحدم آمد به چاشت",
        "text": "آن حضرت ، سر از خواب مبارک برنداشت تا آنکه نماز صبح او قضا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4877,
        "beyt": "در شبِ تعریس ، پیشِ آن عروس * یافت جانِ پاکِ ایشان ، دستبوس",
        "text": "در شب تعریس ، در حضور آن معشوق چون عروس ، جان پاک آن عاشقان سعادت ، مرتبۀ دست بوس را پیدا کرد . یعنی وصلت دست داد و مشاهده معشوق حقیقی بر ایشان حاصل شد . ( شرح کبیر انقروی ، ج 3 ، ص 794 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4878,
        "beyt": "عشق و جان ، هر دو نهانند و سَتیر * گر عروسش خوانده ام ، عیبی مگیر",
        "text": "عشق و جان هر دو نهان و پوشیده اند . لذا اگر آن را با لفظ عروس یاد کرده ام بیجا نیست و نباید مورد ایراد قرار گیرم . زیرا عروس هم از انظار عامه پوشیده است و اغیار او را نتاوانند دید . ( سَتیر = پوشیده شده و مستاور )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4879,
        "beyt": "از ملولی یار خامُش کردمی * گر همو مهلت بدادی یک دَمی",
        "text": "اگر یارم از این گونه سخنانم ملول می شد . من به خاطر ملولی وی سکوت را برمی گزیدم و اگر او به من دمی فرمان سکوت می داد . حتما ساکت و خموش می شدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4880,
        "beyt": "لیک می گوید : بگو ، هین عیب نیست * جز تقاضای قضایِ غیب نیست",
        "text": "ولی آن یار می گوید : این قبیل سخنان ، عیب نیست و بیان اینگونه سخنان و اظهار این الفاظ بر طبق قضای الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4881,
        "beyt": "عیب باشد ، گو نبیند جز که عیب * عیب کی بیند روانِ پاک غیب ؟",
        "text": "کسی که جز عیب نبیند ، کار او عیب است ولی کسی که روان پاک غیبی داشته باشد . کی در اقوال انسانهای کامل و مشایخ حقیقی ، عیب تواند دید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4882,
        "beyt": "عیب شد نسبت به مخلوقِ جَهول * نَی به نسبت با خداوندِ قبول",
        "text": "عیب ها و زشتی ها فقط از دیدگاه مردم نادان ، عیب و زشت است ولی همین معایب از نظر مردم شامخ خداوندی ، عیبی محسوب نمی شود . ( جهول = صیغه مبالغه جاهل است به معنی بسیار ندان )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4883,
        "beyt": "کفر هم نسبت به خالق حکمت است * چون به مانسبت کُنی ، کفر آفت است",
        "text": "حتی کفر هم نسبت به خالق حکمت است و کفر محسوب نمی شود .  ولی همان کفر هنگامی که در بشر جلوه می کند . یکسره آفت و مضرت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4884,
        "beyt": "ور یکی عیبی بُوَد با صد حیات * بر مثالِ چوب باشد در نبات",
        "text": "و اگر یک عیب در میان صد حسنه و صفت خوب موجود باشد . عیب اندک در میان نیکویی های فراوان چندان مهم نیست وآن عیب بر مثال چوبی است که در میان نبات جای می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4885,
        "beyt": "در ترازو هر دو را یکسان کِشند * ز آنکه آن هر دو چو جسم و جان خوشند",
        "text": "در ترازو ، هم چوب و هم نبات را با هم می کَشند . زیرا آن دو مانند جسم و جان سرخوش اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4886,
        "beyt": "پس بزرگان این نگفتند از گِزاف * جسم پاکان عین جان افتاد صاف",
        "text": "پس بزرگان این سخن را که جسم پاکان عین جان ، صاف است بیهوده و ناروا نگفته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4887,
        "beyt": "گفتشان و نَفسِشان و نقششان * جمله جانِ مطلق آمد بی نشان",
        "text": "گفتار و روان و نقش آن صاحبدلان ، در حکم جان مطلق است . یعنی آثار و عوارض جسم آنان نیز مانند روح شان پاک و عاری از عیب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4888,
        "beyt": "جانِ دشمن دارشان جسم است صرف * چون زیاد از نَرد ، او اسم است صِرف",
        "text": "این جانهایی که اولیاء را دشمن می دارد مانند حسم مادی است و در مثل مانند مُهره زیاد در بازی نَرد ، هیچ فایده ای ندارند بلکه تنها اسمی خالی بیش نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4889,
        "beyt": "آن به خاک اندر شد و کُل خاک شد * این نمک اندر شد و کُل پاک شد",
        "text": "زیرا آن جانی که اولیاء را دشمن می دارد به خاک سیاه فرو می رود و یکسره خاک می شود و جان اولیاءالله مانند اینکه در نمک فرو رفته باشد قلب ماهیت می کند و بکلی پاک و سپید و ظاهر می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4890,
        "beyt": "آن نَمک ، کز وی محمد ، اَملَح است * ز آن حدیث با نمک ، او اَفصح است",
        "text": "این پاکان بدان نمکی درمی آیند که محمد (ص) از آن نمکین گشت و بر اثر آن حدیث نمکین ، خوش گفتار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4891,
        "beyt": "این نمک باقی است از میراثِ او * با تواند آن وارثان او ، بجُو",
        "text": "این نمک معنوی از میراث حضرت محمد (ص) باقی مانده است . آن وارثانِ پاک ، هم اکنون در حضور تو هستند و تو می توانی آن میراث معنوی را از ایشان طلب کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4892,
        "beyt": "پیش تو شِسته تو را خود پیش کو ؟ * پیش هستت ، جانِ پیش اَندیش کو ؟",
        "text": "آن اولیای ربانی از تو دور نیستند و در حضور تو نشسته اند البته پیش حقیقت تو حضور دارند . ولی تو اگر جان مجردی ، دیگر پیش و پس تو کجاست ؟  یعنی جانِ مجرد ، جنبه مادی و جسمانی ندارد که پیش و پس و بالا و پایین داشته باشد و مادام که در دام هستی مجازی خود اسیری . جان مطلق و مجرد کجاست . یعنی تا وقتی که اسیر کمند جسم هستی . جان لطیف و پاک در کار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4893,
        "beyt": "گر تو خود را پیش و پس داری گُمان * بستۀ جسمی و محرومی ز جان",
        "text": "اگر تو در عالم ماده برای خودت سمت و جهت گمان کنی . تو وابسته به جسم خواهی بود . زیرا جهان از اوصاف اجسام است و لذا از جان و عالم معنا محروم خواهی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4894,
        "beyt": "زیر و بالا ، پیش و پس، وصفِ تن است * بی جهت ، آن ذاتِ جانِ روشن است",
        "text": "زیرا پایین و بالا و پیش و پس ، مربوط به جسم است و جان روشن ، جهت ندارد زیرا روح ، مجرد از ماده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4895,
        "beyt": "برگُشا از نورِ پاکِ شه ، نظر * تا نپنداری تو چون کوته نظر",
        "text": "حال اگر میل داری که جان را درک کنی . پس چشم دل خود را به نور حقیقت بگشا . تا در این باره ، ظن و قیاس نکنی و راه شُبهه و گمان نپویی و همانند کوتاه نظران ، نپنداری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4896,
        "beyt": "که : همینی در غم و شادی و بس * ای عدم ، کو مر عدم را پیش و پس ؟",
        "text": "که تو همین غم و شادی هستی . یعنی مبادا مانند کوته نظران خیال کنی که حقیقت انسان محدود می شود به احوال عارضی مانند غم ها و شادی ها که به شوائب جسمانی آلوده است . یعنی خلاصه فکر نکنی که حقیقت انسان ، مادی و محسوس است . ای انسانی که حقیقت تو الهی است . حقیقت الهی کجا پیش و پس و جهت دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4897,
        "beyt": "روزِ باران است ، می رو تا به شب * نَه از این باران ، از آن باران رَب",
        "text": "باران رحمت الهی فرو می بارد و تو تا فرا رسیدن شب مرگ و فنا ، همچنان ره بسپار و از آن بهره مند شو . این باران از آن بارانهای معمولی نیست . بلکه باران رب العالمین است و خاصیت آن زنده کردن دلها است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4898,
        "beyt": "آسمانهاست در ولایت جان * کارفرمایِ آسمانِ جهان",
        "text": "این بخش جلیل در بیان تبدّل امثال و این عقیده صوفیان است که هرآنچه در این دنیا وجود دارد صورت کلی و اعلای آن در جهان غیب موجود است .  « صورتی در زیر دارد آنچه در بالاستی » و این نظیر آن چیزی است که افلاطون در باره مُثُل گفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4899,
        "beyt": "غیب را ابری و آبی دیگرست * آسمان و آفتابی ، دیگرست",
        "text": "ابر و آب و آسمان و آفتاب جهان غیب مانند ابر و آب و آسمان و آفتاب این جهان نیست بلکه از نوع دیگر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4900,
        "beyt": "ناید آن اِلّا که بر خاصان پدید * باقیان فی لَبس مِن خَلقِِ جَدید",
        "text": "جهان غیب فقط برای خواصِ حق ، ظاهر و نمایان است و سایر مردو از این خلق جدید بی خبر و ناکامند . [ مراد از خلق جدید ( آفرینش نو ) تجلیات حق تعالی است که دمادم ظاهر می شود  . منتهی فقط ارباب قلوب و اصحاب درون ، از این تجلیات باخبر هستند . مصراع دوم اشارت دارد به آیه 15 سوره ق که می فرماید . « مگر ما از آفرینش نخستین ، ناتوان ماندیم ؟ نه چنین است بلکه آنان در باره آفرینشی نو به شبهه اندرند » عرفا را عقیده بر این است که در تجلیات حق تعالی تکرار وجود ندارد . به اقتضای این قاعده ، حضرت سبحان نو به نو در عالم تجلی می کند و هیچ شأنی از شئون عالم ثابت و صامت نمی ماند . بلکه همه چیز در تحول و تغیُر است . از اینرو قاعده معروف عرفا و صوفیه به نام تبدّل امثال یا تجدّدِ امثال ( شرح بیت 1142 دفتر اوّل ) به آیه مصراع دوم همین بیت و نظایر آن استناد یافته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4901,
        "beyt": "هست باران ، از پیِ پَروَردِگی * هست باران ، از پی پژمردگی",
        "text": "بارانها در جهان بر دو نوع است . یک نوع باران ، حیات بخش است و موجب رشد و نمو موجودات می شود و نوع دیگر ، بارانی است که موجودات را افسرده و پژمرده می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4902,
        "beyt": "نفعِ بارانِ بهاران ، بوالعجب * باغ را بارانِ پاییزی چو تب",
        "text": "بارانهای بهاری ، سودمندی های شگفت انگیزی دارد . اما بارانهای پاییزی ، باغ را مانند تب ، می سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4903,
        "beyt": "آن بهاری ، نازپروردش کند * وین خزانی ، ناخوش و زردش کند",
        "text": "آن بارانی که در بهار می بارد . باغ و بوستان عالم را با ناز می پرورد و حیات زندگانی می بخشد و اما باران پاییزی آن باغها و بوستانها جهان را زرد و پژمرده می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4904,
        "beyt": "همچنین سرما و باد و آفتاب * بر تفاوت دان و سَرِ رشته بیاب",
        "text": "همینطور که در باره باران ذکر شد . سرما و باد و آفتاب را نیز دارای همان تفاوت بدان و آنگاه مشکل را حل خواهی نمود . ( سَرِ رشته را یافتن = کنایه از حل مشکل )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4905,
        "beyt": "همچنین در غیب انواع است این * در زیان و سود و در رِیح و غَبین",
        "text": "همانطور که در این دنیا ، بارانها ، متنوع و گوناگون است . در عالم غیب نیز ، بارانها ، انواع دارد و از نظر سود و زیان مختلف است . ( رِیح = سود و غَبین = زیان )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4906,
        "beyt": "این دَمِ ابدال باشد زآن بهار * در دل و جان روید از وی سبزه زار",
        "text": "این نَفَس و دَمی که اولیاءالله دارند از تاثیر آن بهار حاصل می شود . یعنی دَمِ حیات بخش اولیاءالله نتیجه وجود آن بهار معنوی است که پیشتر گفته آمد . بر اثر آن دَم ، در دل و جانِ طالب ، سبزه زار معرفت و حقیقت می روید . ( اَبدال = رجوع کنید به شرح بیت 264 همین دفتر  )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4907,
        "beyt": "فعلِ بارانِ بهاری با درخت * آید از اَنفاسشان در نیکبخت",
        "text": "همان طور که تاثیر بارانهای بهاری به درختان می رسد و آنها را زنده و با نشاط می گرداند . دَم و نَفَسِ پاک مردانِ خدا نیز درختِ وجودِ طالبِ حقیقت را حیات معنوی می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4908,
        "beyt": "گر درختِ خشک باشد در مکان * عیبِ آن از بادِ جان افزا مدان",
        "text": "اگر فرضاََ در مکانی درختی خشکیده و خوشیده باشد . عیب آن درخت را از بادِ جان افزا و حیات بخش تلقی مکن بلکه عیبِ خشک شدن آن از خودِ اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4909,
        "beyt": "باد ، کارِ خویش کرد و بر وزید * آنکه جانی داشت ، بر جانش گُزید",
        "text": "برای مثال ، باد کارِ خودش را انجام می دهد . یعنی بر همه گیاهان و درختان و حیوانات می وزد . همین طور نفحه ها و نسیم های جان بخش الهی ، دمادم بر قلب و درون مردم می وزد ولی تنها کسانی از این نسیم های معنوی ، بهره می برند که جان و روحشان هشیار و زنده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4910,
        "beyt": "مصطفی روزی به گورستان برفت * با جنازۀ مردی از یاران برفت",
        "text": "روزی حضرت رسول خدا همراه جنازۀ مردی از یاران خود به گورستان درآمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4911,
        "beyt": "خاک را در گورِ او آکنده کرد * زیرِ خاک ، آن دانه اش را زنده کرد",
        "text": "آن حضرت ، خاک را در گور آن مرده ریخت و او را مدفون نمود . و در زیر آن خاک ، دانۀ وجود آن مرده را احیا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4912,
        "beyt": "این درختانند همچون خاکیان * دست ها بر کرده اند از خاکدان",
        "text": "درختان روی زمین مانند اهل خاک اند که از خاکستان وجود خود ، دست هایشان را به سوی آسمان برافراشته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4913,
        "beyt": "سویِ خلقان ، صد اشارت می کنند * وآنکه گوش استش ، عبارت می کنند",
        "text": "این درختان با زبان حال به سوی مردم ، صد اشاره می کنند و اسرار برزخ و احوال حشر و نشر را بیان می دارند و برای آن کس که گوش هوش و باطنی دارد مقاصد خود را بیان می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4914,
        "beyt": "با زبانِ سبز و با دست دراز * از ضمیر خاک می گویند راز",
        "text": "این درختان با برگهای سبز و شاخه هایی که همچون دست رو به آسمان ، بالا رفته به مردم شنوا و تیزهوش از اسرار خاک می گویند . یعنی به آنها می گویند : شما نیز مانند ما به زیر خاک می روید و پس از زمانی ، دوباره می رویید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4915,
        "beyt": "همچو بَطنان سر فرو برده به آب * گشته طاووسان و بوده چون غُراب",
        "text": "این درختان در فصل زمستان مانند مرغابیان که سر به درون آب فرو برند می خوابند . ولی در فصل بهار بسان طاووسانِ زیبا منظر ظاهر می شوند و در زمستان همانند کلاغ ، تیره می شوند . ( بط = نوعی مرغابی ) ( غُراب = کلاغ )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4916,
        "beyt": "در زمستانشان اگر محبوس کرد * آن غُرابان را خدا طاووس کرد",
        "text": "اگر چه حق تعالی در فصل زمستان ، آنها را محبوس می سازد اما مدتی بعد ، همان کلاغها را مبدل به طاووس می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4917,
        "beyt": "در زمستانشان اگر چه داد مرگ * زنده شان کرد از بهار و داد برگ",
        "text": "اگر چه حق تعالی در زمستان به درختان مرگ و فنا می دهد ولی در بهاران ، تمام درختان را زنده می کند و به آنها برگ و شکوفه می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4918,
        "beyt": "مُنکران گویند : خود هست این قدیم * این چرا بندیم بر ربِ کریم ؟",
        "text": "انکار کنندگان می گویند : این تحولات و تبدّلات ، از قدیم بوده . یعنی حیات و فنای طبیعت ، از آثار بهار و خزان است و این فصول هم زاییده گردش افلاک اند . پس برای چه و به چه جهت این امر را به خدا نسبت دهیم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4919,
        "beyt": "کوریِ ایشان ، درون دوستان * حق برویانید باغ و بوستان",
        "text": "ولی به کوری چشم منکران ، حضرت حق تعالی ، در درون دوستان ، بوستان معارف و مرغزار حقایق پدید آمرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4920,
        "beyt": "هر گُلی کاندر درون ، پویا بُوَد * آن گُل از اسرارِ کُل ، گویا بُوَد",
        "text": "هر گلی که در قلب و باغ درون آدمی ، عطر و بویی می پراکند . آن گل با زبان حال ، از اسرار حق سخن می گوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4921,
        "beyt": "بویِ ایشان ، رَغمِ اَنفِ مُنکِران * گِردِ عالَم می رود پَرده دران",
        "text": "بوی این دوستان خدا و گل های باغ عرفان برای به خاک مالیدن بینی منکران و مقهور کردنشان در اطراف جهان به طور آشکار پراکنده می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4922,
        "beyt": "منُکِران همچون جُعل زآن بوی گُل * یا چو نازک مغز در بانگِ دُهُل",
        "text": "منکران مانند جانوری که سِرگین جمع می کند همواره در جاهای کثیف و متعفن زندگی می کنند . از بوی دلاویز گل نفرت دارند و یا مانند افراد حساس و کم تحمل از شنیدن آوای دُهُل ، پرهیز می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4923,
        "beyt": "خویشتن مشغول می سازند و غرق * چشم می دزدند از این لَمعان و برق",
        "text": "این منکران خود را در امور دنیوی ، غرق و مشغول می کنند تا به اسراری که اولیاءالله ، بیان می کنند . اعتنا ننمایند و همچنین چشمان خود را می بندند تا نور درخشان اولیاء و اسرار و اسرار درخشنده آنان را مشاهده نکنند . ( لَمعان = درخشیدن و درخشندگی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4924,
        "beyt": "چشم می دزدند و آنجا چشم ، نی * چشم آن باشد که بیند مأمنی",
        "text": "این منکران ، چشم خود را می بندند . در حالی که واقعا چشم ندارند . زیرا در حقیقت چشم ، آن است که پناهگاه الهی را مشاهده کند و خود را درون آن بَرد تا از خطر شیطان محفوظ ماند . ( مأمن = پناهگاه و محل امن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4925,
        "beyt": "چون ز گورستان ، پیمبر بازگشت * سویِ صدیقه شد و همراز گشت",
        "text": "در اینجا مولانا به صورت حکایت باز می گردد . همینکه پیامبر (ص) از گورستان بازگشت . نزد عایشه رفت و با وی همراز شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4926,
        "beyt": "چشم صدیقه چو بر رویش فتاد * پیش آمد ، دست بر وی می نهاد",
        "text": "همینکه چشم عایشه به روی رسول خدا افتاد . پیش آمد و دستش را بر رسول خدا نهاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4927,
        "beyt": "بر عمامه و رویِ او و مویِ او * بر گریبان و بُر و بازوی او",
        "text": "عایشه بر دستار و و روی و موی و ریش و یقه و سینه و بازوی آن حضرت دست سود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4928,
        "beyt": "گفت پیغمبر : چه می جویی شتاب ؟ * گفت  باران آمد امروز از سحاب",
        "text": "پیامبر (ص) فرمود : با این شتاب به دنبال چه هستی ؟ عایشه گفت  امروز هوا ابری بود و باران بارید . ( سحاب = ابر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4929,
        "beyt": "جامه هایت می بجویم در طلب * تَر نمی بینم ز باران ، ای عجب !",
        "text": "عایشه گفت : در جستجوی لباسهایت هستم . می خواهم ببینم آیا از آن باران ، خیس شده است یا نه ؟ ولی شگفتا که با وجود بارندگی ، لباسهایت را خیس نمی بینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4930,
        "beyt": "گفت : چه بر سر فکندی از اِزار ؟ * گفت  کردم آن رِدای تو خِمار",
        "text": "پیامبر به عایشه فرمود : چه پوششی بر سرت افکندی . عایشه گفت : آن ردای تو را . ( اِزار = هر جامه که تن را می پوشاند ) ( رِدا = جامه ای که بر خود می پیچند ) ( خِمار = سرانداز و روسری)",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4931,
        "beyt": "گفت : بهرِ آن نمود ، ای پاک جَیب * چشمِ پاکت را خدا ، باران غَیب",
        "text": "پیامبر (ص) فرمود : ای عایشه پاکدامن ، به همان جهت خدای تعالی بر چشم پاکت باران عالم غیب را نمایان ساخت . ( پاک جَیب = پاکدامن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4932,
        "beyt": "نیست آن باران ازین ابرِ شما * هست ابری دیگر و دیگر سَما",
        "text": "آن بارانی که دیدی از ابر این آسمان نبود بلکه از ابر دیگر و از آسمان دیگر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4933,
        "beyt": "از علی آموز اخلاص عمل * شیر حق را دان مُطَهّر از َدغَل",
        "text": "اخلاص در عمل را باید از حضرت علی (ع) یاد بگیری . آن شیر حق را از هر حیله و نیرنگی پاک و منزه بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4934,
        "beyt": "در غَزا ، بر پهلوانی دست یافت * زود ، شمشیری برآورد و شتافت",
        "text": "حضرت علی (ع) در یکی از جنگها بر پهلوانی غالب و چیره شد و بی درنگ شمشیری برون آورد که کارش را تمام کند . [ غزا = جنگ و کارزار [",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4935,
        "beyt": "او خدو انداخت بر روی علی * افتخارِ هر نبی و هر ولی",
        "text": "اما آن پهلوان ، بر چهره آن حضرت ، آب دهان انداخت . یعنی به روی مبارک او تف کرد . همان شخصیت بزرگی که مایه افتخار پیامبران و سرافرازی اولیاء است  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4936,
        "beyt": "آن خدو زد بر رُخی که رویِ ماه * سَجده آرد پیشِ او ، در سجده گاه",
        "text": "آن پهلوان بر چهره ای آب دهان انداخت که روی ماه ، با همه بلندی اش در برابر آن صورت ، در سجده گاه ، سجده می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4937,
        "beyt": "گشت حیران آن مبارز زین عمل * وز نمودن عفو و رحمت بی محل",
        "text": "آن پهلوان از این عمل حضرت ، سخت حیرت کرد و از اینکه آن جناب ، بی مناسبت و در غیر جای خود ، عفو و بخشش کرده شگفت زده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4938,
        "beyt": "گفت : بر من تیغِ تیز افراشتی * از چه افکندی ؟ مرا بگذاشتی ؟",
        "text": "آن مبارز گفت : ای علی ، تو که بر من شمشیر تیز کشیدی . پس چرا آن را از کف انداختی و در ستیز با من انصراف نشان دادی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4939,
        "beyt": "آن چه دیدی بهتر از پیکارِ من * تا شدستی سست در اِشکارِ من ؟",
        "text": "تو چه چیز دیدی که بهتر از جنگیدن با من و ریختن خونم بود ؟ در نتیجه دست از کارزارم کشیدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4940,
        "beyt": "آن چه دیدی که چنین خشمت نشست * تا چنان برقی نمود و باز جَست ؟",
        "text": "چه چیزی دیدی که خشم و غضبت فرو نشست و خشمت ، برقی زد و دوباره خاموش شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4941,
        "beyt": "آن چه دیدی که مرا ز آن عکسِ دید * در دل و جان شعله ای آمد پدید ؟",
        "text": "چه دیدی که عکس و بازتاب دیدنت در دل و جانم آشکار شد ؟ آنچه به تو نشان داده اند . بازتابش در دل و جانم شعله ای زد . به عبارت دیگر دل من ، از این مسئله از جا کنده شد و دریافتم که این عمل تو ناشی از حقیقتی والاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4942,
        "beyt": "آن چه دیدی برتر از کون و مکان * که بِه از جان بود و بخشیدیم جان ؟",
        "text": "چه دیدی که از جهان هستی و کون و مکان هم بالاتر بود و از جان نیز بهتر بود و به من جان بخشیدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4943,
        "beyt": "در شجاعت ، شیر رَبّانیستی * در مُروّت ، خود که داند کیستی",
        "text": "تو در شجاعت ، شیر خدایی و در مروّت و جوانمردی کسی نمی داند که تو کیستی ؟ یعنی هیچکس نمی داند که تو چه مقام والایی داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4944,
        "beyt": "در مُرُوّت ، ابرِ موسییّ به تیه * کآمد از وَی خوان و نان بی شبیه",
        "text": "تو در مروت و رادمردی مانند ابر موسی هستی در صحرای تیه . که از آن ابر خوان و نان بی مانندی بر قوم موسی نازل می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4945,
        "beyt": "ابرها گندم دهد کآن را به جهد * پخته و شیرین کند مردم به شهد",
        "text": "ابرهای آسمان ، باعث رویش گندم زارها می شوند و مردم با جهد و تلاش خود با گندمها نان می پزند و مانند انگبین شیرین می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4946,
        "beyt": "ابرِ موسی پَرِّ رحمت برگشاد * پخته و شیرین ، بی زحمت بداد",
        "text": "ولی ابری که حضرت موسی (ع) برای قوم خود از خدا درخواست کرد . پرهای رحمت خود را گسترده کرد و بر سرِ آنان سایه رحمت خود را افکند و بی زحمت و رنج ، برای آن قوم ، طعام پخته آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4947,
        "beyt": "از برایِ پخته خوارانِ کرَم * رَحمتش افراشت در عالَم عَلَم",
        "text": "برای آن کسانی که بی هیچ زحمتی غذاهای آماده را می خوردند ( قوم بنی اسرائیل ) . پرچم رحمت خود را افراشت و در جهان آوازه یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4948,
        "beyt": "تا چهل سال آن وظیفه و آن عطا * کم نشد یک روز از آن اهلِ رَجا",
        "text": "تا چهل سال ، آن مقرری و نعمت الهی ، از آن مردم امیدوار به رحمت خدا حتی برای یک روز هم قطع نشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4949,
        "beyt": "تا هم ایشان از خسیسی خاستند * گندنا و تَرِه و خس خاستند",
        "text": "تا اینکه این قوم از روی فرومایگی خود ، اعتراض کردند و خواهان تره و چیزهای پست شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4950,
        "beyt": "اُمّتِ احمد که هستند از کِرام * تا قیامت هست باقی آن طعام",
        "text": "ولی امت محمد (ص) که از نظر مَناعت طبع و راد مردی ، طبعی والا دارند از طعام معنوی که بر آنها نازل شده است تا ابد بهره مند خواهند شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4951,
        "beyt": "چون اَبیتُ و عِندَ رَبی فاش شد * یُطعِم و یَسقی کنایت ز آش شد",
        "text": "این فرمایش حضرت نبی (ص) که : در حین به سر آوردن شب به صبح ، پروردگارم مرا غذا و آب می دهد . کنایه از آن طعام معنوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4952,
        "beyt": "هیچ ، بی تأویل این را درپذیر * تا درآید در گلو چون شهد و شیر",
        "text": "بدون اینکه این حدیث را تاویل کنی ، حقیقت آن را قبول کن تا در گلو ، مانند انگبین و شهد ، شیرین و گوارا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4953,
        "beyt": "ز آنکه تأویل است وادادِ عطا * چون که بیند آن حقیقت را خطا",
        "text": "این بیت علت است برای بیت قبل ، زیرا تاویل و جرّ و بحث ، در حکم رد کردن عطا و بخشش است و با این تاویل ، حقیقت ، مردود و انکار می شود . تاویل وقتی کنند که آن حقیقت را خطا بینند و قبول نکنند . پس تاویل ، حقیقت را که در واقع عطای الهی است از آدمی دور می کند و عطیه معنوی الهی را پس می زند . بنابراین تاویل سدِ راهِ کشف است . ( مقتبس از شرح ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر اول ، ص 301 ) ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4954,
        "beyt": "آن خطا دیدن ز ضعفِ عقلِ اوست * عقلِ کُل مغز است و ، عقلِ ما چو پوست",
        "text": "کسی که این حقایق را خطا بداند . ناشی از ضعفِ عقلانی اوست . عقلِ کُل مغز است و عقل جزیی ما پوست و قشر به شمار می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4955,
        "beyt": "خویش را تأویل کن ، نه اخبار را * مغز را بدگوی ، نه گُلزار را",
        "text": "ای کسی که حقایق را بر مبنای وهم و خیال و هوای خود تأویل می کنی . اخبار و احادیث بزرگان را بی جهت تأویل مکن . بلکه خود را تأویل کن . اگر نقصی هم باشد از نقص و ادراک توست نه از گلزار معنا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4956,
        "beyt": "ای علی که جمله عقل و دیده ای * شَمّه ای واگو از آنچه دیده ای",
        "text": "ای حضرت امیر مومنان ، علی (ع) تو که سراسر ، عقل و بینشی . جلوه ای از مشاهدات و مکاشفات خود را برای ما بیان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4957,
        "beyt": "تیغِ حلمت ، جانِ ما را چاک کرد * آبِ علمت ، خاکِ ما را پاک کرد",
        "text": "شمشیر شکیبایی و وقارت ، جان ما را چاک کرد و فدایی تو نمود و آبِ حیاتِ دانشت . وجود ما را از پلیدی های کفر و نادانی شستشو داد و طاهر نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4958,
        "beyt": "بازگو دانم که این اسرارِ هوست * ز آنکه بی شمشیر کشتن کارِ اوست",
        "text": "آن حقایق را برایم بگو که اینها همه از اسرار آن خدایی است که بدون آلت و ابزار می کُشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4959,
        "beyt": "صانعی بی الت و بی جارحه * واهبِ این هَدیه هایِ رابحه",
        "text": "آن خدایی که بدون ابزار و وسیله می آفریند و ارمغانهای سودمند به آفریدگان خود عطا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4960,
        "beyt": "صد هزاران می چشاند هوش را * که خبر نَبوَد دو چشم و گوش را",
        "text": "این صانع ، صدها هزار از انواع معارف به هوشِ درونی ما می چشاند در حالیکه چشم و گوش ، کوچکترین آگاهی از آن پیدا نمی کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4961,
        "beyt": "باز گو ، ای بازِ عرشِ خوش نگار * تا چه دیدی این زمان از کردگار ؟",
        "text": "ای بازِ بلند پرواز عالم افلاک که صیدهای معنوی و معرفتی می کنی . اینک از جانب پروردگار چه دیدی ؟ برایم بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4962,
        "beyt": "چشمِ تو ، ادراکِ غیب آموخته * چشم های حاضران ، بردوخته",
        "text": "ای علی ، چشم حق بین تو اسرار عالم غیب را دیده و آموخته . ولی چشم های عادی نمی توانند آن حقایق و اسرار را مشاهده کنند و به کُنه آن پی ببرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4963,
        "beyt": "آن یکی ، ماهی همی بیند عیان * و آن یکی ، تاریک می بیند جهان",
        "text": "برای مثال ، یکی ماه را آشکارا می بیند و آن دیگری این جهان را تیره و تار مشاهده می کند و اصلا ماه را نمی بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4964,
        "beyt": "و آن یکی ، سه ماه می بیند به هم * این سه کس ، بنشسته ، یک موضع نَعَم",
        "text": "و آن دیگری نیز سه ماه را در یکجا جمع می بیند . در حالیکه این نفر در یک جا نشسته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4965,
        "beyt": "چشمِ هر سه باز و گوشِ هر سه تیز * در تو آویزان و ، از من در گریز",
        "text": "چنانکه چشم این سه نفر آدم فرضی ظاهراََ باز است و گوششان سالم و تیز است . در چنین حالتی کشف غیب به تو آویخته و از من گریخته است . یعنی تو غیب را در می یابی و من چیزی از آن درک نمی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4966,
        "beyt": "سِحرِ عین است این ، عجب لطفِ خفی است * بر تو نقشِ گرگ و ، بر من یوسفی است",
        "text": "این حالت که اینک آشکار شده آیا افسون چشم است و یا خود ، از الطاف خفیه است که عقل سبب آن را درنیابد . این حالت که بر تو ظهور کرد . نسبت به تو صورت گرگ دارد یعنی زشت و نفرت انگیز است . چرا که بیم آن داشتی که مبادا به خاطر خشم و غضب شخصی ، مرا بکشی و این از مرتبۀ توحید ، خارج بود . لذا کشتن در این حال را زشت دانستی مانند صورت گرگ . لیکن این درنگ برای من زیبا بود مانند جمال یوسف (ع) . زیرا در این درنگ ، من عالی ترین جلوه کمال انسانی را دیدم و جانم را بدر بردم و از کفر و عصیان رهیدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4967,
        "beyt": "عالم ار هژده هزار است و فزون * نیست این هجده به هر چشمی زبون",
        "text": "اگر تعدا عوالم هیجده هزار و یا بیشتر باشد . این عوالم برای هر کس ، قابل شناسایی نیست . یعنی هر کس نمی تواند به اسرار مراتب و مدارج عوالم کوناگون ناسوتی و ملکوتی پی ببرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4968,
        "beyt": "راز بگشا ای علیِ مرتصی * ای پسِ سُوءُالقَضا ، حُسنُ القَضا",
        "text": "ای علی مرتضی که به اسرار عوالم مختلف واقفی . اسرار را برای ما فاش کن و حقیقت این حال را برایم بگو . ای که می توانستی مرا بکشی و سرنوشت ناگواری پیدا کنم و یا با حال و عصیان از دنیا بروم . ولی این کار را نکردی . بلکه با صبر و وقار موجب شدی که به جای قضای ناگوار ، قضای نیک بر من آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4969,
        "beyt": "یا تو واگو آنچه عقلت یافته است * یا بگویم آنجه بر من تافته است",
        "text": "یا تو فاش کن آنچه را که عقلت شناخته . و یا من بگویم از احوالی که به من دست داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4970,
        "beyt": "از تو بر من تافت ، پنهان چون کنی ؟ * بی زبان چون ماه ، پرتو می زنی",
        "text": "از تو نوری بر من تابید . چرا آن را پنهان می کنی ؟ تو که مانند ماه ، بدون زبان نور می پاشی . یعنی بی کلام و در عین خموشی و سکوت ، عالم را روشن می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4971,
        "beyt": "لیک اگر در گفت آید قُرصِ ماه * شبروان را زودتر آرد به راه",
        "text": "ولی اگر قرص ماه به زبان و گفتار هم بیاید . شبروان و راهیان شب را زودتر به راه می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4972,
        "beyt": "از غلط ایمن شوند و از ذُهول * بانگِ مَه ، غالب شود بر بانگِ غُول",
        "text": "راهیان شب به سبب کلام ماه ، راه راست و مقصد درست را می یابند و می روند و دیگر به بانگ و ندای غول ، توجهی نمی کنند و دیگر دچار غفلت و گمراهی نمی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4973,
        "beyt": "ماه بی گفتن چو باشد رهنما * چون بگوید ، شد ضیا اندر ضیا",
        "text": "وقتی که ماه بدون سخن گفتن مردم را راهنمایی می کند . حال اگر به کلام نیز دربیاید . روشنی افزون و کامل می گردد و دیگر کسی به کژی نمی رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4974,
        "beyt": "چون تو بابی ، آن مدینۀ علم را * چون شعاعی ، آفتابِ حِلم را",
        "text": "ای علی ، تویی دروازۀ شهر دانش پیامبر . و تویی پرتو آفتاب حلم و بردباری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4975,
        "beyt": "باز باش ای باب ، بر جویایِ باب * تا رسد از تو قُشور اندر لباب",
        "text": "ای دروازۀ دانش به روی جوینده ات همواره گشوده باش تا قشرها از اثر وجود تو به مرحلۀ مغز برسند . یعنی انانکه در عالم صورت مانده اند . بر اثر ارشاد تو به مرحلۀ معنا دست یابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4976,
        "beyt": "باز باش ای بابِ رحمت تا ابد * بارگاهِ ما لَهُ کُفواََ اَحد",
        "text": "ای دروازۀ رحمتِ خدا تا ابد گشوده بمان . ای بارگاه کسی که برایش هیچ کس ، همتا و نظیر نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4977,
        "beyt": "هر هوا و ذره ای خود مَنظَری است * ناگشاده کی گُوَد آنجا دری است ؟",
        "text": "هر هوا و ذره ای برای اهلِ بصیرت ، دریچه و چشم اندازی است به سوی حضرت حق تعالی . ولی تا وقتی که دری از این حقایق به روی کسی گشوده نشود . چه کسی می تواند بگوید که آنجا هم دری وجود دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4978,
        "beyt": "تا بِنَگشابد دری را دیده بان * در درون ، هرگز نجُنبد این گُمان",
        "text": "تا دیده بان حقیقت دری را به روی کسی باز نکند . هیچکس اصلا گمان نمی کند که در هم وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4979,
        "beyt": "چون گشاده شد دری ، حیران شود * پَر بروید بر گُمان ، پِرّان شود",
        "text": "وقتی که دری از درهای حقایق ربانی به روی کسی گشوده شود . آن شخص از مشاهده حقایق حیرت می کند و پرنده امید و آرزویش بدان سو می پرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4980,
        "beyt": "غافلی ، ناگه به ویران گنج یافت * سویِ هر ویران از آن پس می شتافت",
        "text": "مانند آن شخص غافل و بی خبر که تصادفاََ در یک ویرانه ، گنجی می یابد . و از آن پس به سوی هر ویرانه ای می دود به این امید که گنجی پیدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4981,
        "beyt": "تا ز درویشی نیابی تو گُهر * کی گُهر جویی ز درویشی دگر ؟",
        "text": "تا وقتی که تو از یک درویش ، گوهری پیدا نکنی . کی از دیگر درویشان ، گوهر طلب می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4982,
        "beyt": "سالها گر ظن دَوَد با پای خویش * نگذرد ز اشکافِ بینی هایِ خویش",
        "text": "اگر صاحب ظن و گمان ، سالیان متمادی را در راهِ یافتن حق بدود . از شکاف بینی های خود هم تجاوز نمی کند و نمی تواند قدم به جهان درون بگذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4983,
        "beyt": "تا به بینی نایدت از غیب بو * غیرِ بینی هیچ می بینی ؟ بگو",
        "text": "تا از عالم غیب بویی به دماغ جانت نرسد و حضرت حق ، برای استشمام این بوی معنوی به تو معرفت باطنی ندهد . بگو ببینم آیا غیر از این بینی ظاهری چیز دیگری می بینی ؟ پس دماغ باطنی است که حقایق را درک می کند نه این بینی ظاهری که در رخسارۀ همگان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4984,
        "beyt": "گفت : فرما یا امیرالمومنین * تا بجُنبد جان به تن در چون جَنین",
        "text": "آن پهلوان مغلوب گفت : ای امیرالمومنین ، بفرما تا جان در تن من از نفسِ گرم و حق تو به حیات درآید و حرکت کند مانند جنبیدن جَنین در شکم مادر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4985,
        "beyt": "چون جنین را نوبتِ تدبیر رُو * از ستاره سویِ خورشید آید او",
        "text": "همینکه جَنین بخواهد جان بگیرد . به جای ستاره ، آفتاب او را در این مرحله یاری می کند و به رشدش کمک می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4986,
        "beyt": "چون که وقت آید که گیرد جان جَنین * آفتابش آن زمان گردد معین",
        "text": "وقتی که زمان جان گرفتن جَنین در شکم مادر فرا می رسد . آن هنگام آفتاب ، یاور آن جنین می شود و جَنین روح پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4987,
        "beyt": "این جنین در جنبش آید ز آفتاب * کآفتابش جان همی بخشد شتاب",
        "text": "این جَنین که در شکم مادر است از تربیت آفتاب به جنبش و حرکت در می آید . زیرا که آفتاب به وی جان می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4988,
        "beyt": "از دِگر اَنجُم به جز نقشی نیافت * این جَنین تا آفتابش برنتافت",
        "text": "جَنین از ستارگان دیگر ، جز نقشی ، چیز دیگری بدست نیاورد . تا اینکه آفتاب بر آن جَنین بتابد و به تربیت حقیقی او آغاز کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4989,
        "beyt": "از کدامین ره ، تعلّق یافت او * در رَحِم با آفتابِ خوب رُو ؟",
        "text": "جَنین در رحم از کدامین راه به آفتاب زیبا رخسار وابستگی یافت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4990,
        "beyt": "از رهِ پنهان که دور از حِسِ ماست * آفتابِ چرخ را بس راههاست",
        "text": "از یک راهِ پنهانی ، جنین با آفتاب پیوند یافت که این راه از حیطه حواس ، خارج است . آفتاب سپهر ، راههای نهانی بسیار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4991,
        "beyt": "آن رهی که زَر بیابد قوت ازو * و آن رهی که سنگ شد یاقوت ازو",
        "text": "این راه همان راهی است که کانِ طلا از آن تغذیه می شود و این راه همان راهی است که سنگ به واسطه آن به یاقوت مبدّل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4992,
        "beyt": "و آن رهی که سرخ سازد لعل را * و آن رهی که برق بخشد نعل را",
        "text": "و این راه همان راهی است که به لعل ، سرخی می بخشد و همان راهی که نعل را درخشان می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4993,
        "beyt": "و آن رهی که پخته سازد میوه را * و آن رهی که دل دهد کالیوه را",
        "text": "و این را همان راهی است که میوه را می پزد و آن راه ، راهی است که آدم ترسو را قوت قلب می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4994,
        "beyt": "بازگو ای بازِ پَرّ افروخته * با شه و با ساعدش آموخته",
        "text": "آن پهلوان دوباره گفت : ای باز پر افروخته الهی ، یعنی ای بازی که بالهای تو با نور خداوند روشنی یافته ، و ای آن بازی که دست پروردۀ شاه هستی . یعنی شاه حقیقی جهان هستی ، تو را پرورش داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4995,
        "beyt": "بازگو ای بازِ عنقا گیرِ شاه * ای سپاه اشکن به خود ، نَی با سپاه",
        "text": "ای که شکار و صید تو عنقا و سیمرغ است . ای که یک تنه و بدون کمک گرفتن ، لشکریان و سپاهیان را شکست می دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4996,
        "beyt": "اُمّتِ وَحدی ، یکی و صد هزار * بازگو ای بنده بازت را شکار",
        "text": "تو به ظاهر یک نفری ولی بر حسب باطن ، گویی که صد هزار نفری . این راز را فاش کن . ای کسی که این بنده ، صید و شکار باز بلند پرواز توست . [ مصراع اول اشاره است به آیه 120 سوره نحل . « همانا ابراهیم ، امتی فرمانبردار و خاشع خدا بود »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4997,
        "beyt": "در محلِ قهر ، این رحمت ز چیست ؟ * اژدها را دست دادن ، راهِ کیست ؟",
        "text": "این چیست که در جایی که باید خشم و قهر نشان دهی ، مهربانی می کنی . این چه منطقی است که به اژدها مهلت و فرصت می دهی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4998,
        "beyt": "من چنان مَردم که بر خونیِ خویش * نوشِ لطفِ من نشد ، در قهر نیش",
        "text": "حضرت امیر مومنان علی (ع) فرمود : من به آن گونه مردی هستم که نوش لطفم ، حتی در حق کشنده ام . نیش نشد . یعنی به انتقام نگراییدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 4999,
        "beyt": "گفت پیغمبر به گوشِ چاکرم * کو بُرَد روزی ز گردن ، این سَرم",
        "text": "حضرت پیامبر (ص) در گوش رکابدار و چاکرم (ابن ملجم) گفت : روزی فرا رسد که تو علی را بکشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5000,
        "beyt": "کرد آگه آن رسول ، از وحیِ دوست * که هلاکم عاقبت ، بر دستِ اوست",
        "text": "آن رسول خدا از طریق وحی الهی ، آگاهم کرد که قتلِ من سرانجام به دست ابن ملجم انجام خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5001,
        "beyt": "او همی گوید : بکُش پیشین مرا * تا نیاید از من این مُنکر خطا",
        "text": "وقتی ابن ملجم از حضرت رسول (ص) این سخنان را شنید به من همیشه می گفت : ای علی مرا پیشاپیش بکُش تا این عمل زشت از من سر نزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5002,
        "beyt": "من همی گویم چو مرگِ من ز توست * با خطا من چون توانم حیله جُست ؟",
        "text": "ولی من به وی می گویم : چون مرگ و هلاک من به دست تو انجام می شود . من در برابر قضای حق چگونه قادر به تدبیر و چاره جویی هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5003,
        "beyt": "او همی افتد به پیشم کِای کریم * مر مرا کن از برای حق ، دو نیم",
        "text": "ولی ابن ملجم در برابرم روی زمین می افتد و می گوید : ای بزرگوار به خاطر خدا مرا دونیمه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5004,
        "beyt": "تا نه آید بر من این انجامِ بد * تا نسوزد جان من بر جان خَود",
        "text": "تا این فرجام بد برایم پیش نیاید . چرا که تو جان منی ، و اگر من تو را بکشم . جان من برای جان جانم بسوزد و دوزخی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5005,
        "beyt": "من همی گویم : بَرو جَفّ القَلَم * ز آن قلم ، پس سرنگون گردد عَلَم",
        "text": "من به او می گویم : برو که قلم تقدیر ، سرنوشت ها را مقدر کرده است و از آن قلم ، بسیاری پرچم ها واژگون می شود . یعنی قلمِ تقدیر ، بسیاری از قدرتها را سرنگون می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5006,
        "beyt": "هیچ بُغضی نیست در جانم ز تو * ز آنکه این را من نمی دانم ز تو",
        "text": "من از تو هیچگونه بغض و کینه ای در دل نپرورده ام . زیرا که این قتل و کشتن را من از ناحیه تو نمی دانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5007,
        "beyt": "آلتِ حقی تو ، فاعل ، دستَ حق * چُون زنم بر آلتِ حق ، طَعن و دَق ؟",
        "text": "و تو ابزار حق تعالی هستی . در حالی که کننده این کار ، حضرت حق تعالی است و من اینک ابزار حق تعالی را چگونه طعن و سرزنش کنم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5008,
        "beyt": "گفت او : پس آن قِصاص از بهرِ چیست ؟ * گفت : هم از حق و آن سِرّ ، خفی است",
        "text": "ابن ملجم به حضرت علی (ع) گفت : حالا که کار بدین منوال است . پس دیگر چرا قاتل باید قصاص شود . حضرت علی (ع) به او فرمود : قصاص هم از ناحیه حضرت حق تعالی است . و آن رازی است نهان که هر کسی نمی تواند آن را درک کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5009,
        "beyt": "گر کند بر فعل خود ، او اعتراض * ز اعتراضِ خود ، برویاند رِیاض",
        "text": "اگر حق تعالی بر فعل خود اعتراض کند .از اعتراض خود باغها می رویاند . یعنی انواع و اقسام باغهای اسرار و حقایق را بوجود می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5010,
        "beyt": "اعتراض ، او را رسد بر فعل خود * ز آنکه در قهر است و در لطف او اَحَدع",
        "text": "اعتراض کردن بر فعل خویش ، سزاوار اوست . زیرا که خداوند در قهر ولطف کردن ، فرد و یگانه است و کسی با مُلکِ او با او انباز و شریک نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5011,
        "beyt": "اندرین شهر حوادث ، میر ، اوست * در مَمالک ، مالکِ تدبیر اوست",
        "text": "در عرصۀ پُر حادثه این جهان ، فرمانروای مطلق اوست . و در همه قلمروهای عرصۀ وجود ، مالک تدبیر نیز هموست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5012,
        "beyt": "آلتِ خود را اگر او بشکند * آن ، شکسته گشته را نیکو کُند",
        "text": "حضرت حق ، اگر ابزار خود را بشکند . همان ابزار شکسته شده را مجدداََ سامان می دهد و التیام می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5013,
        "beyt": "رمزِ نَنسَخ آیَةََ او نُنسِها * نأتِ خَیراََ در عقب می داد مِها",
        "text": "ای بزرگمرد ، رمز و راز آیه نسخ را که آیه ناسخ ، بهتر و کاملتر از آیه منسوخ است درک کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5014,
        "beyt": "هر شریعت را که او منسوخ کرد * او گیا بُرد و عوض آورد وَرد",
        "text": "حضرت حق تعالی ، هر شریعتی را که منسوخ فرموده ، در مَثَل مانند این بوده که گیاه را از میان برده و به جای آن ؛ گُل آورده باشد . یعنی شریعت و حکم جدید ، کاملتر از شریعت و حکم سابق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5015,
        "beyt": "شب کُند منسوخ شغلِ روز را * بین جمادیّ خِردافروز را",
        "text": "مثلا شب ، اوضاع و احوال روز را از بین می برد . یعنی خوابیدن شبانه ، موجب زائل شدن افعال و اعمال و فعالیت های روز می گردد . تو ببین که این حالت جُمود و خفتگی شبانه ، چگونه عقل و خِرد را افزایش می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5016,
        "beyt": "باز شب منسوخ شد از نورِ روز * تا جمادی سوخت ، ز آن آتش فروز",
        "text": "باز بر اثر تابش نور و روشنی روز ، احوال شب زائل می شود . تا آنجا که آن حالت خمودی و افسردگی شبانه با شعله فروزان روز بکلّی بر طرف می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5017,
        "beyt": "گرچه ظلمت آمد آن نَوم و سُبات * نَی دورنِ ظلمت است آبِ حیات ؟",
        "text": "اگر چه بر حسب ظاهر ، تاریکی شب و خواب شبانگاهی به نظر ظلمت می رسد . ولی آیا آب حیات نیز در ظلمت قرار ندارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5018,
        "beyt": "نَی در آن ظلمت خِردها تازه شد ؟ * سَکته ای سرمایۀ آوازه شو ؟",
        "text": "مگر نه این است که در تاریکی خواب ، عقل ها تازگی پیدا می کند و حواس زنده می شود ؟ و کلاََ تجدید قوا می گردد و با یک سکوت ، آوازِ انسانِ خواننده درباره رسایی خود را باز می تابد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5019,
        "beyt": "که ز ضَدها ، ضدها آید پدید * در سُوَیدا نورِ دائم آفرید",
        "text": "زیرا ضدها به واسطۀ ضدهای خود پدیدار می شوند . حضرت حق در نقطۀ سیاه دل ، روشنایی آفرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5020,
        "beyt": "جنگِ پیغمبر ، مَدارِ صُلح شد * صلحِ این آخِر زمان ، ز آن جنگ بُد",
        "text": "مثلا جنگیدن پیامبر (ص) ، مدار صلح شد و صلحی که در این زمان برقرار شده . سبب آن ، همان جنگ های پیامبر (ص) بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5021,
        "beyt": "صد هزاران سَر بُرید آن دلسِتان * تا امان یابد سرِ اهلِ جهان",
        "text": "آن پیامبر دلرُبا ، صدها هزار سر برید تا سرِ مردم جهان در امن و امان باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5022,
        "beyt": "باغبان ز آن می بُرد شاخِ مُضِر * تا بیابد نخل ، قامت ها و بَر",
        "text": "مثالی دیگر ، باغبان ، شاخه های بی فایده و زیان بار را قطع می کند تا درخت خرما ( و هر درختی ) رشد کند و بارور گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5023,
        "beyt": "می کنَد از باغِ ، دانا آن حشیش * تا نماید باغ و میوه خُرَمیش",
        "text": "مثال دیگر ، آنکه در فن باغداری و باغبانی ، مهارت دارد . علف های هرزه را می کنَد تا که باغ و میوه هایش ، سبز و خرم و باردار شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5024,
        "beyt": "می کنَد دندانِ بَد را آن طبیب * تا رَهَد از درد و بیماری ، حبیب",
        "text": "مثال دیگر ، طبیب ، دندان فاسد را از دهان بیرون می آورد تا یار و دوست از درد آن رها شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5025,
        "beyt": "بس زیادتها ، درونِ نقص هاست * مر شهیدان را ، حیات اندر فَناست",
        "text": "بنابراین مقدّمات ، نتیجه می گیریم که گمانها در دل نقصانها نهفته است . چنانکه زندگانی جاودان شهیدانِ راه حق نیز در کشته شدن و فانی شدن ظاهری آنان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5026,
        "beyt": "چون بُریده گشت حَلقِ رزق خوار * یُرزَقونَ فَرِحینَ شد گُوار",
        "text": "پس از آنکه شهدای راه حق ، گلوهایشان در این راه بریده گشت . نوبت روزی شان از بارگاه الهی در می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5027,
        "beyt": "حلقِ حیوان چون بُریده شد به عدل * حلقِ انسان رُست و افزون گشت فضل",
        "text": "مثلا هر گاه گلوی حیوان از روی عدل بریده شود . سبب نیرو پیدا کردن گلوی آدمی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5028,
        "beyt": "حلقِ انسان چون بِبُرّد ، هین ببین * تا چه زاید ؟ کُن قیاسِ آن برین",
        "text": "وقتی که گلوی حیوان بریده شود و این ار تقاء را پیدا کند . تو ببین که اگر گلوی انسان در راه حق بریده شود چه معانی والایی حاصل می کند . یعنی اگر آدمی در برابر هستی حقیقی به فنای عارفانه رسد به برترین مرتبت رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5029,
        "beyt": "حلقِ ثالث زاید و ، تیمارِ او * شربتِ حق باشد و انوارِ او",
        "text": "گلوی انسان که بریده شود برای آن گلوی سومی پدید می آید . و غذای چنین گلویی شراب حق و نور حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5030,
        "beyt": "حلقِ ببریده خورد شربت ، ولی * حلقِ از لارَسته مُرده در بلی",
        "text": "گلوی بریده ای از شراب حق می نوشد که از این جهانِ فانی ، رَسته باشد و در اثباتِ وجودِ حق ، فانی شده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5031,
        "beyt": "بس کن ای دون همّتِ کوته بَنان * تا کیت باشد حیاتِ جان به نان ؟",
        "text": "ای که توجه و نظرت تنها به همین دنیا تعلق دارد و قادر نیستی که به جهان بالا دسترسی پیدا کنی . تا کی می خواهی حیاتِ جانت را محدود به نان و طعام بکنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5032,
        "beyt": "ز آن ندارد میوه ای ، مانند بید * کآبِ رُو بردی پیِ نانِ سپید",
        "text": "اگر می بینی که مانند درخت بید ، میوه و ثمره نداری . بدین جهت است که به خاطر نان سپید . آبرویت را برده ای . یعنی به خاطر نفسانیات و مسائل پست دنیوی ، پوچ و بی اعتبار شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5033,
        "beyt": "گر ندارد صبر زین نان جانِ حِس * کیمیا را گیر و زر گردان تو مس",
        "text": "اگر جانِ حسّی تو ( زندگی طبیعی تو ) بر بی نانی صبر ندارد . کیمیا بگیر و مسِ وجودت را طلا کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5034,
        "beyt": "جامه شویی کرد خواهی ای فلان * رُو مگردان از محلۀ گازُران",
        "text": "ای فلانی ، اگر می خواهی جامه ات را بشویی . از محله جامه شویان رو گردان مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5035,
        "beyt": "گرچه نان بشکست مر روزۀ تو را * در شکسته بند پیچ و برتر آ",
        "text": "اگر چه نان ، روزه تو را می شکند . ولی تو به آن شکسته بند مهربان یعنی جبّار رحیم توسل بجو و مقام و مرتبۀ باطنی ات را بالاتر ببر . یعنی هر گاه تعلق به امور نفسانی ، باعث شد که از مسیر تقوی خارج شوی به حضرت جبّار ( یا ولیّ مرشد ) روی آور که او پیوند دهنده دلهای شکسته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5036,
        "beyt": "چون شکسته بند آمد دستِ او * پس رفو باشد یقین اشکستِ او",
        "text": "اینک که دست توانای خداوند ، شکسته ها را التیام می بخشد و نقایص ممکنات را جبران می کند . پس شکستن او ، تنها شکستن نیست بلکه التیام دادن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5037,
        "beyt": "گر تو آن را بشکنی ، گوید : بیا * تو دُرستش کن ، نداری دست وپا",
        "text": "اگر موجودیت معنوی خود را بشکنی . حق تعالی در گوش جانِ تو ندا دهد که : بیا این موجودیت شکسته ات را التیام بده . ولی تو آن دست و پا یعنی قدرت و استعداد آن را نداری که شکسته را پیوند بزنی . از اینرو معلوم می شود که شکستن و پیوند زدن از تو برنمی اید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5038,
        "beyt": "پس شکستن ، حق او باشد که او * مر شکسته گشته را داند رفو",
        "text": "نتیجه می گیریم که شکستن ، حق کسی است که بتواند شکسته ها را پیوند بزند . یعنی حق خداوند و خلیفه اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5039,
        "beyt": "آنکه داند دوخت ، او داند دَرید * هر چه را بفروخت ، نیکوتر خرید",
        "text": "آن کسی که دوختن را بداند . همو نیز پاره کردن را هم می داند و می تتواند . هر چه را او بفروشد بهتر از آن را می خرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5040,
        "beyt": "خانه را ویران کُنَد زیر و زَبَر * پی به یک ساعت کند معمورتر",
        "text": "برای مثال ، اگر او خانه را ویران و منهدم کند . پس دوباره در کوته زمانی می تواند آن را بسازد بطوریکه از شکل اغازینش نیز آبادتر و بهتر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5041,
        "beyt": "گر یکی سَر را بِبُرّد از بدن * صد هزاران سَر درآرد از زَمن",
        "text": "مثال دیگر ، اگر او سری را از تن جدا کند . فوراََ صد هزار سر بوجود می آورد . یعنی به آن شخص سر بریده ، هزاران حیات می بخشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5042,
        "beyt": "گر نفرمودی قصاصی در جُناة * یا نگفتی فِی القصاص آمد حیاة",
        "text": "اگر برای جنایتکاران ، قصاصی مقرر نمی فرمود و یا نمی گفت که در قصاص ، زندگی است . هر کسی گستاخ می شد و به روی مردم ، تیغِ تیز می کشید و بنیاد حق را ویران می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5043,
        "beyt": "مَر که را زَهره بُدی تا او ز خَود * بر اسیرِ حکمِ حق ، تیغی زند ؟",
        "text": "کیست که چنان دلیر و گستاخ باشد که بر اسیر حکم و فرمان حق ، تیغی بزند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5044,
        "beyt": "ز آنکه داند هر که چشمش را گُشود * کآن کُشنده سُخرۀ تقدیر بود",
        "text": "زیرا که چشم هر کس را که حضرت حق بگشاید . یعنی بصیرت داشته باشد می فهمد که قاتل ، اسیر سرپنجۀ تقدیر الهی بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5045,
        "beyt": "هر که آن تقدیر ، طوقِ او شدی * بر سر فرزند هم تیغی زدی",
        "text": "آن حکم الهی بر سرِ هر کس که فرود آید و محتوم گردد . او حتی سرِ فرزند خود را نیز با تیغ می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5046,
        "beyt": "رَو ، بترس و طعنه کم زن بر بَدان * پیشِ دامِ حُکم ، عِجزِ خود بدان",
        "text": "حال که وضع چنین است . برو از خدا بترس و بر بَدان و تباه کاران کمتر طعنه بزن و خود را پیش دامِ حکم و تقدیر او ناتوان و عاجز ببین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5047,
        "beyt": "گفت : من تیغ از پیِ حق می زنم * بندۀ حقم ، نه مأمورِ تنم",
        "text": "حضرت علی (ع) به آن پهلوان گفت : من برای رضای حق ، شمشیر می زنم . بندۀ حق تعالی هستم و مأمور کالبد و جسمم نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5048,
        "beyt": "شیرِ حقم ، نیستم شیرِ هوا * فعل من ، بر دینِ من ، باشد گُوا",
        "text": "من شیرِ حقم نه شیر هوی و هوس . رفتار و عملم گواهی می دهد بر دین و ایمانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5049,
        "beyt": "ما رَمَیتَ اِذ رَمَیتُم در حِراب * من چو تیغم ، و آن زننده آفتاب",
        "text": "من مظهر و مصداق صادقِ ما رَمَیتَ اِذ رَمَیتَ هستم . من در کشتار و کارزار ، ابزاری مانند تیغ در دست الهی هستم و آن زننده آفتاب حقیقی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5050,
        "beyt": "رَختِ خود را من ، ز رَه برداشتم * غیرِ حق را ، من عدم اِنگاشتم",
        "text": "من رخت خویش را از سر راه برداشتم . یعنی رشتۀ تمایلات شخصی و وابستگی های پست دنیوی و حیوانی را بریده ام و هر چیزی که غیر حق باشد . من آن را نیستی می انگارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5051,
        "beyt": "سایه ای ام ، کدخدایم آفتاب * حاجبم من ، نیستم او را حجاب",
        "text": "من سایه ام ، سرور و صاحب وجود ظلی و سایه وار من ، آفتاب عالمتابِ وجود باریتعالی است . من دربان درگاه سعادت او هستم و حجاب او نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5052,
        "beyt": "من چو تیغم ، پُر گُهرهایِ وصال * زنده گردانم نه کشته در قِتال",
        "text": "من مانند تیغی هستم از گوهرهای وصال الهی . من در جنگ و قتال ، مردم را حیات می بخشم نه آنکه جانشان را بستانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5053,
        "beyt": "خون نپوشد گوهرِ تیغِ مرا * باد از جا کِی بَرَد میغِ مرا",
        "text": "گوهر تیغ مرا خون نمی پوشد . یعنی تیغ و شمشیر من بجز برای حق ، خون نمی ریزد . باد کی می تواند ابرِ مرا از جای تکان دهد ؟ یعنی باد هوای نفسانی ، سحاب وجود مرا نمی تواند متزلزل و پریشان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5054,
        "beyt": "کَه نیم ، کو هم ز حِلم و صبر و داد * کوه را کِی در رباید تُندباد",
        "text": "من کاه نیستم بلکه در بردباری و شکیبایی و دادگری همچون کوه استوارم . کوه را تندباد کی می تواند از جای بجنباند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5055,
        "beyt": "آنکه از بادی رَوَد از جا ، خَسی است * ز آنکه بادِ ناموافق ، خود بسی است",
        "text": "آن کسی که در اثر وزیدن یک باد از جایش بجنبد . خسی بیش نیست . زیرا بادِ ناموافق خیلی زیاد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5056,
        "beyt": "بادِ خشم و بادِ شهوت بادِ آز * بُرد او را که نَبوَد اهلِ نماز",
        "text": "باد غضب و باد شهوت و باد حرص ، کسی را از جای می کند و تکان می دهد که اهل نماز نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5057,
        "beyt": "کوهم و هستیِ من ، بنیاد اوست * ور شوم چون کاه ، بادم بادِ اوست",
        "text": "من کوهم و هستی من از بنیاد آن شاه حقیقی است و اگر هم مانند کاه ، سبک باشم و به هر سو بروم . آن بادی که مرا می جنباند و به ای سو و آن سو می برد . تنها باد ارادۀ حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5058,
        "beyt": "جز به بادِ او نجُنبد میلِ من * نیست جز عشق اَحَد سَرخیلِ من",
        "text": "من جز به باد ارادۀ او حرکت نمی کنم . سردار لشکریان وجودم فقط عشق اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5059,
        "beyt": "خشم ، بر شاهان ، شَه و ما را غلام * خشم را هم بسته ام زیرِ لَگام",
        "text": "خشم و غضب ، بر شاهان ، فرمانروا و حاکم است و آنان را اسیر خود کرده . ولی این خشم و غضب پیش ما ، غلام و برده است . یعنی نمی تواند بر ما غالب شود . زیرا من غضب را مرکوب خود کرده ام و بر آن سوارم و لگام تقوا را بر آن نهاده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5060,
        "beyt": "تیغِ حِلمم ، گردن خشمم زده ست * خشمِ حق ، بر من چو رحمت آمده ست",
        "text": "شمشیر بردباری ام ، گردن غضب مرا زده است . خشم حضرت حق بر من مانند رحمت شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5061,
        "beyt": "غرقِ نورم ، گر چه سقفم شد خراب * رَوضه گشتم ، گر چه هستم بو تراب",
        "text": "علی (ع) گفت : من غرق نورم . گرچه ظاهرم ویران و پریشان گشته است و اگرچه ابوترابم ولی روحم ، گلشنی است با طراوت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5062,
        "beyt": "چون درآمد در میان ، غیرِ خدا * تیغ را ، اندر میان کردن سزا",
        "text": "وقتی دیدم در جنگ کردن با تو ، مسئله ای بروز کرد و غرضی نفسانی نمایان شد . صلاح دیدم که تیغ را در نیام فرو کنم و از کارزار دست بکشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5063,
        "beyt": "تا اَحَبّ لِلّه ، آید نامِ من * تا که اَبغَض لِلّه ، آید کامِ من",
        "text": "تا که اسم و حقیقتِ من برای خدا دوست بدارد و برای خدا دشمن بدارد . یعنی دوستی و دشمنی ام از اغراض نفسانی پاک و خالص باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5064,
        "beyt": "تا که اَعطا لِلّه آید جودِ من * تا که اَمسَک لِلّه آید بودِ من",
        "text": "تا اینکه بخشش من مصداق اَعطی لَلّه باشد . تا که امساک من مصداق امسک لِلّه باشد . یعنی بخشش و امساک من تماماََ برای رضای خدا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5065,
        "beyt": "بُخلِ من لِلّه ، عطا لِلّه و بس * جمله لِلّه ام ، نِیَم من آنِ کس",
        "text": "امساک من برای خداست و بخشش من نیز برای خداست . خلاصه همه وجودم سراسر برای خداست و من مملوک کسی جز خدا نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5066,
        "beyt": "و آنچه لِلّه می کنم ، تقلید نیست * نیست تَخییل و گُمان ، جز دید نیست",
        "text": "آنجه برای خدا می کنم تقلید نیست و آن کاری که می کنم از روی حدس و گمان نیست بلکه از روی مشاهده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5067,
        "beyt": "ز اجتهاد و از تَحرّی رَسته ام * آستین بر دامنِ حق بسته ام",
        "text": "از کوشش و کنکاشی که با گمان و ظن انجام گیرد خلاص شده ام و قبلۀ حقیقی را مشاهده کرده ام و دستم را بر دامنِ امر حق محکم بسته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5068,
        "beyt": "گر همی پَرَّم ، همی بینم مَطار * ور همی گردم ، همی بینم مَدار",
        "text": "اگر به پرواز درآیم . جایگاه پرواز و طیران را مشاهده می کنم . و اگر هم پرواز کنم . جایگاه  گردش و دَوَران را می بینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5069,
        "beyt": "ور کشم باری ، بدانم تا کجا * ماهم و خورشید پیشم پیشوا",
        "text": "و اگر باری بر دوش بکشم می دانم که آن را باید تا به کجا بکشم . من ماه هستم و خورشید هم در برابر من بینوا و مقتداست . یعنی خورشید حقیقت مرا رهبری می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5070,
        "beyt": "بیش از این با خلق گفتن ، روی نیست * بحر را گنجایی اندر جوی نیست",
        "text": "فاش کردن بیش از این ، از اسرار و حکمت ها برای مردم ، صلاح نیست . زیرا دریا در یک جوی آب نمی گنجد . همینطور افهام مردم مانند جوی آب است و اسرار الهی و حقایق آن بسان دریا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5071,
        "beyt": "پست می گویم به اندازۀ عقُول * عیب نَبوَد ، این بُوَد کارِ رسول",
        "text": "من سخنان را در سطح نازل عقول مردم ، تنزل می دهم و این امر ، عیبی به شمار نمی رود و بلکه شیوه و سنت پیامبر (ص) نیز این گونه بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5072,
        "beyt": "از غرض حُرّم ، گواهی حُرّ شنو * که گواهی بندگان ، نه ارزد دو جو",
        "text": "من از اغراض نفسانی و اهوای شیطانی ، آزاد و خلاصم . اینک گواهی شخص حُر و آزاد را بشنو . زیرا گواهی بندگان به اندازه دو عدد جو هم نمی ارزد . [ استاد همایی می گوید : این مسئله که شهادت بنده مملوک در شریعت اسلام هیچ کجا و به هیچ وجه ، مسموع و مقیول نباشد . درست موافق مذهب حنفی در باب قضا و شهادات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5073,
        "beyt": "در شریعت مر گواهی بنده را * نیست قدری ، نزدِ دعوی و قضا",
        "text": "در شریعت اسلام ، مسلماََ گواهی بنده را هنگام دعوی و حکم ، قدر و قیمتی نیست و برای آن ارزشی قائل نمی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5074,
        "beyt": "گر هزاران بنده ، باشندت گُواه * شرع نَپذیرد گواهی شان به کاه",
        "text": "اگر هزاران بنده ، گواه تو باشند . شرع اسلام برای آنان به اندازۀ کاهی ارزش قائل نیست و شهادتشان مورد قبول شمرده نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5075,
        "beyt": "بندۀ شهوت ، بَتَر نزدیکِ حق * از غلام و بندگانِ مُستَرَق",
        "text": "در بارگاه الهی ، بنده و اسیر شهوت از غلام و بندگان اسیر گشته نیز بدتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5076,
        "beyt": "کین به یک لفظی شود از خواجه حُر * و آن زیِد شیرین و میرد تلخ و مُر",
        "text": "زیرا این بنده که در ظاهر اسیر است . با یک جمله از طرفِ خواجۀ خود می تواند آزاد شود . ولی آن بندۀ شهوت ، ظاهراََ زندگی شیرین دارد در حالیکه سرانجام تلخ و سخت می میرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5077,
        "beyt": "بندۀ شهوت ندارد خود ، خِلاص * جز به فضلِ ایزد و اِنعامِ خاص",
        "text": "آنکه بنده شهوت است . خودش نمی تواند از شهوت ، خلاصی یابد . مگر با مدد فضل و احسان خاص خداوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5078,
        "beyt": "در چَهی افتاد کآن را غَور نیست * و آن گناهِ اوست ، جبر و جَور نیست",
        "text": "زیرا بندۀ شهوت در اهی افتاده است که ژرفای ناپیدایی دارد و آن چاه ، نتیجه گناهی است که خود مرتکب شده است و این به جبر و بیداد ربطی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5079,
        "beyt": "در چَهی انداخت او خود را که من * در خورِ قعرش نمی یابم رَسَن",
        "text": "او خود را به چاهی افکند که من برای ژرفایی و عمق آن ، ریسمانی نمی یابم که بدان برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5080,
        "beyt": "بس کنم ، گر این سخن افزون شود * خود جگر چه بوَد ؟ که خارا خون شود",
        "text": "این سخنان را خاتمه می دهم . زیرا بیمِ آن دارم که اگر کمی بیشتر حرف بزنم . جگرها که هیچ ، حتی سنگ های خارا نیز خون شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5081,
        "beyt": "این جگرها خون نشد ، نه از سختی است * حَیرت و مشغولی و بدبختی است",
        "text": "اینکه جگرها خون نشود از سختی و استواری انها نیست بلکه ناشی از سرگشتگی و سرگرمی و بدبختی آنهاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5082,
        "beyt": "خون شود ، روزی که خونش سود نیست * خون شو ، آن وقتی که خون ، مردود نیست",
        "text": "این جگرها وقتی خونین می شوند که دیگر سودی برای آنها ندارد . ای جگر ، وقتی خون شو که خون شدن عمل عاطل و مردودی نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5083,
        "beyt": "چون گواهی بندگان ، مقبول نیست * عدل ، آن باشد که بندۀ غول نیست",
        "text": "از آنرو که گواهی بندگان ، مورد قبول واقع نمی شود . عادل آن کسی است که اسیر و بندۀ دیو نَفس امّاره نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5084,
        "beyt": "گشت اَرسَلناکَ شاهد در نُذُر * ز آنکه بود در کون ، او حُرّ ابن حُر",
        "text": "اینکه پیامبر (ص) گواه و بشارت دهنده و انذار کننده بوده است . برای این است که او از زنجیر گران هوی و هوس ، کاملا آزاد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5085,
        "beyt": "چون که حُرّم ، خشم کی بندد مرا ؟ * نیست اینجا جز صفاتِ حق ، درآ",
        "text": "من که از بندِ نفسانی و زنجیر گران شهوانی ، رها و آزاد هستم . چگونه خشم می تواند . مرا اسیذ و مقید خود کند ؟ زیرا در این مرتبه که من هستم . غیر از صفات خدا چیز دیگری نیست . پس داخل شو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5086,
        "beyt": "اندرآ ، کآزاد کردت فضلِ حق * ز آنکه رحمت داشت بر خشمش سَبَق",
        "text": "پیش بیا زیرا فضل و احسان حضرت حق ، تو را از کفر آزاد کرده است . چرا که رحمت حق بر غضبش پیشی گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5087,
        "beyt": "اندرآ ، اکنون که جَستی از خَطَر * سنگ بودی ، کیمیا کردت گُهَر",
        "text": "ای پهلوان ، پیش بیا که از بیم و خطر رهیده ای . با اینکه وجودی همچون سنگ داشتی . ولی کیمیای حق تو را به گوهر معنوی مبدّل ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5088,
        "beyt": "رَسته ای از کُفر و خارستان او * چون گُلی بشکفت به سروستانِ هو",
        "text": "از کفر و خارستانش رها گشته ای . در گلستان «هو» مانند گلی شکفته باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5089,
        "beyt": "تو منی و من توام ای مُحتَشَم * تو علی بودی ، علی را چون کُشَم ؟",
        "text": "ای محتشم ، تو منی و من توام . حال دیگر تو علی شدی . علی را چگونه بکشم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5090,
        "beyt": "معصیت کردی بِه از هر طاعتی * آسمان پیموده ای در ساعتی",
        "text": "معصیتی کردی که از هر طاعتی بهتر است . و در مدت یک ساعت آسمان را طی کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5091,
        "beyt": "پس خجسته معصیت کآن کرد مَرد * نَی ز خاری بردَمَد اوراقِ وَرد ؟",
        "text": "معصیتی که آن پهلوان کرد ، بسیار خجسته و مبارک بود . زیرا سبب ظهور رضا و رحمت شد . یعنی این گناه ، مقدمۀ هدایت او گشت . مگر برگهای گل از خارها سر نمی زند و نمی روید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5092,
        "beyt": "نَی گناهِ عُمَرّ و قصدِ رسول * می کشیدش تا به درگاهِ قبول ؟",
        "text": "برای مثال ، مگر گناه عُمّر و سوء قصدی که به پیامبر (ص) داشت . او را به درگاه قبول حضرت حق نرسانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5093,
        "beyt": "نَی به سِحرِ ساحران فرعونشان * می کشید و گشت دولت ، عَونشان ؟",
        "text": "برای مثال ، مگر نه این است که فرعون ، ساحران را به سبب سِحرشان تحت حمایت خویش کشید و همین سِحر ، آنان را به ایمان و هدایت رسانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5094,
        "beyt": "گر نبودی سِحرِشان و آن جُحود * کی کشیدیشان به فرعونِ عَنود ؟",
        "text": "اگر سِحر و انکارشان نبود . کی آنان را به سوی فرعون ستیزه گر می کشاند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5095,
        "beyt": "کی بدیدندی عصا و مُعجِزات ؟ * مَعصیت ، طاعت شد ، ای قومِ عُصات",
        "text": "اگر سحر آن ساحران نبود . کی آنان عصا و معجزات را می دیدند ؟ زیرا سِحر سبب شد که ساحران به ایمان بگرایند . پس معصیت ، طاعت شد . ای عصیانگران .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5096,
        "beyt": "ناامیدی را خدا گردن زده ست * چون گناه و معصیت طاعت شده ست",
        "text": "حضرت خداوند ناامیدی را از میان برده است . زیرا که گناه به مثابۀ طاعت شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5097,
        "beyt": "چون مَبدّل می کند او سیّات * طاعتی اش می کند رغمِ وُشات",
        "text": "چون که خداوند متعال ، سیئات را به حسنات مبدّل می کند . خداوند گناهان را به کوری چشم شیاطین به طاعت مبدّل می فرماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5098,
        "beyt": "زین شودِ مَرجومِ شیطانِ رَجیم * وز حسد او بِطرَقَد ، گردد دو نیم",
        "text": "شیطان رجیم برای همین رانده می شود و از حسادتش می ترکد و دو نیمه می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5099,
        "beyt": "او بکوشد تا گناهی پرورد * ز آن گُنه ، ما را به چاهی آورد",
        "text": "شیطان می کوشد تا گناهی ایجاد کند . پس به سبب ارتکاب ما به آن گناه ، ما را بر سر چاه بیاورد و به داخلش پرتاب کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5100,
        "beyt": "چون ببیند کآن گُنه شد طاعتی * گردد او را نامبارک ساعتی",
        "text": "وقتی که می بیند که آن گناه ، طاعتی شده . آن لحظه برای او لحظۀ نامبارکی خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5101,
        "beyt": "اندرآ من درگشادم مر تو را * تُف زدی و تحفه دادم مر تو را",
        "text": "ای پهلوان بیا و داخل شو و به شهر علم درآ که من برای تو دروازه آن را گشودم . تو بر من آب دهان انداختی و من به تو ارمغان بخشیدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5102,
        "beyt": "من جفاگر را چنین ها می دهم * پیشِ پای چپ ، چه سان سَر می نهم ؟",
        "text": "من به جفاگران این گونه احسانها می کنم . پس ببین که پیش جفاکاران و ستمگران که به مثابۀ پای چپ هستند چگونه احسان می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5103,
        "beyt": "پس وفاگر را چه بخشم ؟ تو بدان * گنج ها و مُلک های جاودان",
        "text": "اینک تو قیاس کن که رفتار من با وفاداران چگونه است . گنج ها و دارایی های جاودان به آنها می دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5104,
        "beyt": "یک خلیفه بود در ایّامِ پیش * کرده حاتم را غلامِ جُودِ خویش",
        "text": "در زمانهای پیشین ، خلیفه ای بود که در سخاوت و بخشش ، حتی حاتم طایی را غلام خود کرده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5105,
        "beyt": "رایتِ اِکرام و داد افراشته * فقر و حاجت از جهان برداشته",
        "text": "آن خلیفه درفش بخشش و عدل را برافراشته بود و فقر و احتیاج را در دنیا از میان برده بود . زیرا همیشه در حال دستگیری از نیازمندان بود . ( رایت = پرچم و درفش )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5106,
        "beyt": "بحر و کان از بخشش صاف آمده * دادِ او از قاف تا قاف آمده",
        "text": "از کرم و سخاوت او دریای گوهر تهی شده و عدالت و دادگری او سراسر جهان را فراگرفته بود . [ قاف ، آنگونه که برخی از گذشتگان گفته اند . کوهی است که از غایت بزرگی گِرد عالَم برآمده و محیط بر عالم است ( شرح گلشن راز ، ص 13 ) . اکبرآبادی گوید : از بخشش صاف آمدن یعنی تهی گشتن ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر اول ، ص 167 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5107,
        "beyt": "در جهانِ خاک ، ابر و خاک بود * مظهرِ بخشایشِ وَهّاب بود",
        "text": "آن خلیفه برای این جهان خاکی ، مانند ابر و آب بود که همه را بهره مند می ساخت و مظهر بخشندگی حضرت پروردگار وهاب بود . ( وهاب = بسیار بخشنده )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5108,
        "beyt": "از عطائش بحر و کان در زلزله * سویِ جُودش ، قافله بر قافله",
        "text": "از کرم و عطای او دریا و معدن ، از شرم بر خود می لرزیدند و کاروان در کاروان به سمت بخشندگی و سخاوت او ره می شپردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5109,
        "beyt": "قبلۀ حاجت دَر و دَروازه اش * رفته در عالَم به جُود آوازه اش",
        "text": "در و دروازه آن خلیفه ، قبله حاجتِ نیازمندان بود و شهرتِ بخشندگی او به همه جا رسیده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5110,
        "beyt": "هم عَجم ، هم رُوم ، هم ترک و عرب * مانده از جُود و سخائش در عَجَب",
        "text": "همه افراد از رومی و ترک و تازی و عجم از سخاوت و بزرگواری او در شگفت شده بودند . ( سخا = بخشندگی و جوانمردی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5111,
        "beyt": "آبِ حَیوان بود و دریای کَرَم * زنده گشته هم عرب زُو ، هم عَجَم",
        "text": "آن خلیفه ، آب حیات و دریای کرم بود که هم تازی و هم عجم از سخاوت او حیات و زندگانی یافته بودند . ( آب حیوان = آب حیات ، توضیح بیشتر در شرح بیت 574 همین دفتر آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5112,
        "beyt": "یک شب اعرابی زنی مر شُوی را * گفت و از حَد بُرد گفت و گوی را",
        "text": "شبی یک زن عرب بیابان نشین با شوهرش به گفتکو پرداخت و در این باره زیاده روی کرد و از حد گذشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5113,
        "beyt": "کین همه فقر و جَفا ما می کَشیم * جمله عالَم در خوشی ، ما ناخوشیم",
        "text": "این همه فقر و ستم را ما می کشیم اما تمام مردم دنیا در خوشی اند . فقط ما هستیم که حال خوش نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5114,
        "beyt": "نانمان نی ، نان خورشمان درد و رَشک * کوزه مان نه ، آبمان از دیده اشک",
        "text": "نان نداریم و به جای نان ، نان خورشمان ، درد و رشک و غبطه بر اموال دیگران است . حتی کوزه آب هم نداریم و آبمان ، اشک چشممان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5115,
        "beyt": "جامۀ ما روز ، تابِ آفتاب * شب نهالین و لحاف از ماهتاب",
        "text": "هنگام روز ، لباسمان پرتو و گرمای خورشید است و شب زیرانداز و لحافی جز مهتاب نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5116,
        "beyt": "قُرصِ مَه را قُرصِ نان پنداشته * دست ، سوی آسمان برداشته",
        "text": "آن زن عرب صحرانشین از ففرط نیاز و شدت گرسنگی به شوهرش می گوید : چنان به گرسنگی گرفتار شده ایم که قرص ماه را گِردۀ نان می پنداریم و دست به سوی آسمان دراز می کنیم که آن قرص ماه را به جای قرص نان بگیریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5117,
        "beyt": "ننگِ درویشان ، ز درویشیّ ما * روز و شب از روزی اندیشیِ ما",
        "text": "درویشان از فقر ما ننگ دارند بس که ما در روز و شب به فکر رزق و روزی هستیم . زیرا این کار با مشرب درویشان منافات دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5118,
        "beyt": "خویش و بیگانه شده از ما رَمان * بر مثال سامری از مردمان",
        "text": "خویشاوند و بیگانه از ما می رمند و می گریزند . مانند رمیدن سامری از مردم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5119,
        "beyt": "گر بخواهم از کسی یک مشت نَسک * مر مرا گوید : خَمُش کن ، مرگ و جَسک",
        "text": "فرضاََ اگر از کسی یک مشت عدس بخواهم . بی تردید به من می گوید : خاموش و ساکت باش . بمیر و دم مزن . [ (نَسک = عدس ) ( جَسک = بلا و رنج )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5120,
        "beyt": "مر عرب را فخر ، غزوست و عطا * در عرب تو ، همچو اندر خط ، خطا",
        "text": "تازیان به جنگیدن و بخشیدن مباهات می کنند . وبلی تو در میان تازیان ، از این آیین و روش منحرف شده ای و دیگر در شمار آنان محسوب نمی شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5121,
        "beyt": "چه غزا ؟ ما بی غزا خود کُشته ایم * ما به شمشیرِ عدم ، سرگشته ایم",
        "text": "ما چگونه می توانیم به جنگ و غارت رویم زیرا که بدون این نیز ما نابود شده ایم و به تیغ فقر و فاقه سر بر باد داده ایم . ( غزا = جنگ و پیکار )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5122,
        "beyt": "چه عطا ؟ ما بر گدایی می تنیم * مر مگس را در هوا رگ می زنیم",
        "text": "ما که با گدایی و مسکنت زندگی می کنیم . چه عطایی می توانیم بکنیم ؟ واقعا مانند عنکبوت در هوا رگِ مگس را می زنیم . یعنی برای بدست آوردن یک چیزِ خوار و بی مقدار ، تلاش می ورزیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5123,
        "beyt": "گر کسی مهمان رسد ، گر من منم * شب بِخُسبد ، قصد دلقِ او کنم",
        "text": "اگر کسی به عنوان مهمان بر ما وارد شود . با این حال فقر و فاقه ای که من دارم . ناچار شبانه برمی خیزم و جامۀ ژنده او را مورد دستبرد قرار می دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5124,
        "beyt": "بهرِ این گفتند دانایان به فن : * میهمان مُحسِنان باید شدن",
        "text": "دانایان و بینایان برای همین است که گفته اند : باید مهمان نیکوکاران شد نه مهمان ما بینوایان . تا فسادی به ظهور نرسد ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5125,
        "beyt": "تو مرید و میهمانِ آن کسی * کو رباید حاصلت را از خسی",
        "text": "ای طالب تو مرید و مهمان کسی شده ای که او از فرومایگی ، حاصل دین و عُمرت را تباه می کند . در اینجا مولانا به طالبان حقیقت هشدار می دهد که بر خوانِ تهی از رزق معنوی مسند نشینان مدعی ننشینند . تا متاع گرانقدر دین و ایمانشان به دست آنان به یغما نرود . ( خَسی = فرومایگی و پستی ) ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5126,
        "beyt": "نیست چیره ، چون تو را چیره کند ؟ * نور ندهد ، مر تو را تیره کند",
        "text": "او خودش شخصا از لحاظ نَفس ، چیره و توانا نیست . پس چگونه می تواند تو را چیره کند . این شخص نه تنها چشم های تو را نورانی نتواند کرد بلکه دیدگانت را نیز تیره و تار می نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5127,
        "beyt": "چون وَرا نوری نبود اندر قِران * نور ، کی یابند از وی دیگران ؟",
        "text": "چون آن مدعی ارشاد ، خودش نوری ندارد . پس چگونه دیگران از او نور خواهند گرفت . او که نوری با او قرین و پیوسته نیست . چه سان دیگران از او روشنی گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5128,
        "beyt": "همچو اَعمَش کو کند داروی چَشم * چه کَشَد در چشم ها الّا که پَشم ؟",
        "text": "آنکه بیهوده دعوی ارشاد خلایق دارد مانند آن کسی است که خودش از ضعف بینایی رنج می برد ولی می گویند چشم بیمار دیگر را علاج کند . مسلماََ این شخص ، چشم بیمار را رنجورتر می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5129,
        "beyt": "حالِ ما این است در فقر و عَنا * هیچ مهمانی مبا مغرورِ ما",
        "text": "ادامه حکایت : زن به شوهرش گفت : این است حال ما که در فقر و رنج به سر می بریم . خدا کند مهمانی گول ما را نخورد و به خانه ما نیاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5130,
        "beyt": "قحطِ ده سال ، ار ندیدی در صُوَر * چشم ها بگشا و اندر ما نگر",
        "text": "اگر نشانه های قحطی ده ساله را در رخساره ها ندیده ای چشم بگشا و دیده باز کن و به رخسار ما نگاه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5131,
        "beyt": "ظاهرِ ما چون درونِ مُدّعی * در دلش ظلمت ، زبانش شَعشَعی",
        "text": "ظاهر ما همانند سیرت و قلب مدعیان است یعنی مانند قلب مدعی ژاژخا . تاریک است ولی زبانش نورانی و مشعشع است . یعنی کلمات و الفاظ پُر رونق بر زبان می آورد . اما دلی سیاه دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5132,
        "beyt": "از خدا بویی نه او را ، نَی اثر * دعوی اش افزون ز شیث و بوالبشر",
        "text": "این مدعی دروغین ارشاد ، از خدا رنگ و بویی ندارد ولی با این حال در ادعا از حضرت شیث پیامبر و آدم ابوالبشر نیز فراتر رفته و خود را بالاتر از آنها می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5133,
        "beyt": "دیو ننموده وَرا هم نقشِ خویش * او همی گوید : ز اَبدالیم و بیش",
        "text": "در حالیکه شیطان ، او را لایق این ندانسته که خود را به او نشان دهد . یعنی حتی دیو و اهریمن نیز ننگ دارند از اینکه او را همراز و همراه خود کنند . ولی او مدعی است که مقامش از اولیاءالله و ابدال نیز بالاتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5134,
        "beyt": "حرفِ درویشان بدزدیده بسی * تا گمان آید که هست او خود کسی",
        "text": "این مرشد دروغین ، سخنان و کلمات مخصوص اولیاءالله و درویشان بی خویش را که براستی مرتبه فقر و حقیقت را دریافته اند . می دزدند تا مردم گمان کنند که او حقیقتا مقامی در عرفان دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5135,
        "beyt": "خرده گیرد در سخن بر بایزید * ننگ دارد از وجودِ او یزید",
        "text": "در مقام حرف و سخن حتی به مقام والای بایزید هم ایراد وارد می کند . در حالیکه یزید بن معاویه با آن همه دنائتِ روح از باطن تیره و پلید او ننگ دارد و از او بیزاری می جوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5136,
        "beyt": "بی نوا از نان و خوانِ آسمان * پیش او ننداخت حق ، یک استخوان",
        "text": "این مدعی نادرست که این همه دم از مقامات عرفانی می زند . هیچ نصیب و حصّه ای از معانی غیبی و حقایق آسمانی ندارد بطوریکه حق تعالی او را به اندازه سگ درگاهش نیز به رسمیت نشناخته که پاره استخوانی جلویش بیندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5137,
        "beyt": "او ندا کرده که خوان ، بنهاده ام * نایب حقّم ، خلیفه زاده ام",
        "text": "با این حال این مرشد شیاد ، فریاد می زند که من سفرۀ گسترده ای از معارف و ارزاق معنوی گسترده ام . زیرا منم نایب حق و منم فرزند خلیفة الله که حضرت آدم ابوالبشر و انسان کامل باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5138,
        "beyt": "الصّلا ، ساده دلان پیچ پیچ * تا خورید از خوانِ جُودم سیر ، هیچ",
        "text": "ای ساده دلانِ راه به جایی نبرده ، بیایید تا از سفره جود و کرم من ، «هیچ» را بخورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5139,
        "beyt": "سالها بر وعدۀ فردا کسان * گِردِ آن در گشته فردا نارَسان",
        "text": "سالیانی بس طولانی ، مردم بر وعدۀ فردای او گِردِ خانه اش می گردند ولی آن فردا هرگز نخواهد رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5140,
        "beyt": "دیر باید تا که سِرِ آدمی * آشکارا گردد افزون و کمی",
        "text": "زمانی دراز لازم است تا سِر و گوهر آدمی آشکار گردد . و معلوم گردد که در پسِ این چهره های به ظاهر پسندیده و خوشنما چه باطنی وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5141,
        "beyt": "زیرِ دیوارِ بَدن گنج است ، یا * خانۀ مار است و مور و اژدها ؟",
        "text": "آیا زیرِ دیوارِ بدنِ آدمی ، گنجی نهفته شده و. یا خانه مار و مور و اژدهاست ؟ یعنی آیا درون آدمی آکنده از معارف و حقایق ربانی است یا مَکمَنِ اخلاق پلید و افکار خبیث ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5142,
        "beyt": "چونکه پیدا گشت کو چیزی نبود * عُمرِ طالب رفت ، آگاهی چه سود ؟",
        "text": "وقتی که زمانی دراز گذشت سرانجام برای طالب آشکار می گردد که مرشد او صاحب معرفتی نبوده و عُمرِ او به تباهی سپری شده است و حال اگر طالب ، تازه متوجه این اتلاف عمر شود چه سودی دارد ؟ و دیگر عمر هدر رفته باز نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5143,
        "beyt": "لیک نادر طالب آید کز فروغ * در حقِ او نافع آید آن دروغ",
        "text": "کم پیش می آید که جوینده و طالبی که خود برخوردار از نور هدایت است . مرشد دروغین برای سلوک او مفید افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5144,
        "beyt": "او به قصد نیکِ خود جایی رسد * گرچه جان پنداشت ، و آن آمد جسد",
        "text": "آن مرید سالک با نیّت نیک خود به هدایت راه می برد . گرچه او آن پیر دروغین را جان و روان می پندارد . ولی در واقع آن پیر مدّعی ، همچون جسد فاقد جان است و دارای حسیات معنوی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5145,
        "beyt": "چون تحرّی در دلِ شب قبله را * قبله نی و آن نماز او روا",
        "text": "برای مثال ، کسی که برای نمازگزاردن در دل شب . قبله را بجوید و پیدا نکند . باز هم نمازش درست و مقبول است . ( تحرّی = طلب صواب ، جستجو )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5146,
        "beyt": "مدّعی را قحطِ جان ، اندر سِر است * لیک ما را قحطِ نان بر ظاهرست",
        "text": "مدعی دروغین ، باطناََ و بر حسب درون ، دچار فقر و نداری جان و معناست . از اینرو این فقر و بی مایگی ، مخفی است . ولی فقر ما نسبت به امور مادی ، ظاهر و آشکار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5147,
        "beyt": "ما چرا چون مدعی پنهان کنیم * بهرِ ناموسِ مُزوّر جان کَنیم ؟",
        "text": "ما برای چه فقر ظاهری مان را پنهان کنیم . درست مانند آن مدعی که فقر باطنی اش را کتمان می کند ؟ و برای چه به خاطر حُسن شهرت دروغین و ریایی خود جان بکَنیم و به رنج و تعب گرفتار آییم ؟ ( مُزَوّر = ساختگی و دروغین )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5148,
        "beyt": "شیر و گرگ و روبهی بهرِ شکار * رفته بودند از طلب در کوهسار",
        "text": "شیر و گرگ و روباه برای شکار به کوهسار رفته بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5149,
        "beyt": "تا به پشتِ همدگر بر صیدها * سخت بربندند ، بند و قیدها",
        "text": "تا با یاری و کمک یکدیگر ، دامها و بندهای شکار را استوار و محکم ببندند تا صیدها را گرفتار سازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5150,
        "beyt": "هر سه با هم اندر آن صحرای ژرف * صیدها گیرند ، بسیار و شِگرف",
        "text": "هر سه با یکدیگر در آن هامون پهناور و عظیم ، صیدهای زیاد و خوشایندی بگیرند . ( شگرف = نیکو و خوشایند ، عجیب )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5151,
        "beyt": "گرچه زیشان شیرِ نر را ننگ بود * لیک کرد اِکرام و همراهی نمود",
        "text": "شیر نر اگر چه از آن دو عار داشت . ولی نسبت به آنان بزرگواری کرد و رفاقت نشان داد . ( اِکرام = گرامی داشتن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5152,
        "beyt": "این چنین شه را ز لشکر زحمت است * لیک همره شد ، جماعت رحمت است",
        "text": "برای این گونه شاه ، لشکر سبب زحمت می گردد . ولی با آنان همراه شد زیرا جماعت و گروه مایۀ رحمت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5153,
        "beyt": "این چنین مه را ز اختر ننگ هاست * او میانِ اختران ، بهرِ سخاست",
        "text": "اینگونه ماه از ستارگان عار دارد . ولی آن ماه میانِ ستارگان بود تا به رفیقان و همراهان خود کَرَم و بزرگواری کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5154,
        "beyt": "امرِ شاوِرهُم پیمبر را رسید * گرچه رایی نیست رایَش را ندید",
        "text": "برای مثال ، حق تعالی با آیه شریفه 159 سوره آل عمران به پیامبر (ص) دستور می دهد که « در کارها با مسلمان و اصحاب خود رایزنی کن » گرچه هیچ رایی و نظری نمی نواند با رای و نظر پیامبر (ص) برابری و همانندی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5155,
        "beyt": "در ترازو ، چو رفیقِ زَر شده ست * نَی از آنکه جو چو زَر ، گوهر شده ست",
        "text": "مثال دیگر ، در ترازو «جو» همراه و ملازم طلای گرانقیمت است . ولی این همراهی و ملازمت ، دلیل بر آن نمی شود که «جو» ارزشی همانند طلا داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5156,
        "beyt": "روح ، قالَب را کُنون همره شده ست * مدّتی سگ ، حارسِ درگه شده ست",
        "text": "مثال دیکر ، روح اینک همراه کالبد است . چنانکه مدتی نیز سگ ، نگهبان درگاه شده بود مانند سگِ اصحاب کهف . ولی این همراهی و ملازمت ، دلیل بر این نیست که روح مانند کالبد باشد و سگ به مقام اصحاب کهف ، واصل  شده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5157,
        "beyt": "چون که رفتند این جماعت سویِ کوه * در رکابِ شیرِ با فرّ و شکوه",
        "text": "وقتی که این گروه رو به سوی کوه نهادند . یعنی گرگ و روباه همراه و ملتزم رکاب شیر با شکوه و عظمت راهی کوه شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5158,
        "beyt": "گاوِ کوهی و بُز و خرگوشِ زَفت * یافتند و کارِ ایشان پیش رفت",
        "text": "در آنجا گاو کوهی و بُزی کوهی و خرگوشی بس درشت یافتند و کارشان رو به سامان بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5159,
        "beyt": "هر که باشد در پیِ شیرِ حِراب * کم نیاید روز و شب او را کباب",
        "text": "هر کسی که مطیع شیرِ جنگی باشد و از او تبعیت کند . روز و شب ، کبابش قطع نمی شود . ( حِراب = جنگ و جنگی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5160,
        "beyt": "چون ز کُه در بیشه آوردندشان * کشته و مجروح و اندر خون کشان",
        "text": "همینکه شیر و همراهانش ، شکارهایشان را از کوه به سوی جنگل ، کشان کشان آوردند . در حالی که آن شکارها همه کُشته و زخمی بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5161,
        "beyt": "گرگ و روبه را طمع بود اندر آن * که رود قسمت به عدلِ خسروان",
        "text": "گرگ و روباه در این حد طمع داشتند که شکارها مطابق عدالت شاهانه تقسیم شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5162,
        "beyt": "عکسِ طَمعِ هر دوشان بر شیر زد * شیر دانست آن طمع ها را سَنَد",
        "text": "طمعِ گرگ و روباه بر دلِ شیر منعکس شد و حقیقت حالِ آنان به او معلوم گشت و شیر ، سبب و علتِ طمعِ گرگ و روباه را دانست . شیر با یقین و فراست ، ریشۀ منشأ طمعِ آنان را احساس کرد . ( زدن عکس = منعکس شدن ، معلوم شدن . سَنَد = تکیه گاه ، چیزی که بدان اعتماد کنند ، در اینجا به معنی منشأ و سرچشمه )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5163,
        "beyt": "هر که باشد شیرِ اسرار و امیر * او بدانَد هر چه اندیشه ضمیر",
        "text": "هر کسی که شیرِ اسرار و سالار حقایق نهفته باشد . هر چه در ضمیرِ دیگران بگذرد . او بدان واقف می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5164,
        "beyt": "هین نگه دار ای دلِ اندیشه خو * دل ز اندیشۀ بدی در پیشِ او",
        "text": "ای دلِ اندیشناک ، آگاه باش و دلت را از اندیشۀ بد و قبیح در محضر او حفظ کن . ( اندیشه خو = دارای طبع و سرشت اندیشه و فکر ، کسی که پیوسته در فکرِ است و نه فکر صواب بلکه خیالات واهی )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5165,
        "beyt": "داند و خر را همی راند خموش * در رُخَت خندد برای روی پوش",
        "text": "او تمام افکار و اندیشه های باطنی تو را می داند . و خر را ساکت و آرام می راند . یعنی مماشات می کند و برای پوشاندن اسرارت حتی به رویت لبخند نیز می زند . یعنی در واقع بنا به مصلحت تغافل و تجاهل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5166,
        "beyt": "شیر چون دانست آن وسواسشان *  وانگفت و داشت آن دَم پاسِشان",
        "text": "شیر با اینکه وسواسهای درونی آن دو را دریافته بود ولی چیزی نگفت و آن دَم ، رعایت حال ایشان را کرد و حرمتِ آنان را نگه داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5167,
        "beyt": "لیک با خود گفت : بنمایم سزا * مر شما را ای خسیسانِ گدا",
        "text": "اما پیشِ خود گفت : ای فرومایگان گدا صفت ، من سزای شما را خواهم داد . به نحوی که شایسته شما باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5168,
        "beyt": "مر شما را بس نیامد رایِ من ؟ * ظَنّتان این است در اِعطای من ؟",
        "text": "آیا رای و اندیشه من برای شما بسنده و کافی نیست ؟ آیا این چنین در مورد من و بخشش من گمان می کنید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5169,
        "beyt": "ای خِرَد و رایِتان از رای من * از عطاهای جهان آرای من",
        "text": "ای گرگ و روباهی که اندیشه و خِرَدِ شما ، جملگی از رای من ناشی شده و همۀ آنها بر اثر بخشش های جهان گستر من پرید آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5170,
        "beyt": "نقش با نقاش چه اِسگالَد دِگر ؟ * چون سِگالِش اوش بخشید و خبر",
        "text": "برای مثال ، نقش چه ارزشی دارد که اندیشه کند و ایرادی به نقاش بگیرد ؟ زیرا که این نقاش است که اندیشه و آگاهی را به وی داده است . یعنی وجود نقش و نگار ، نشانی است از اِعمال فکر و نظر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5171,
        "beyt": "این چنین ظَنِ خسیسانه به من * مر شما را بود ؟ ننگانِ زَمَن",
        "text": "آیا در حقِ من اینگونه گمانِ پَست دارید ؟ در حالی که مردم زمانه از وجود شما ننگ دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5172,
        "beyt": "ظانّین بِالله ظنَ السُوء را * چون منافق سر بیندازم جدا",
        "text": "آنان که نسبت به خداوند گمان بد برند . باید همانند منافقان ، سرشان را قطع کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5173,
        "beyt": "وارهانم چرخ را از ننگتان * تا بماند در جهان این داستان",
        "text": "جهان را از ننگ و عار شما رها سازم . تا این حکایت در دنیا باقی ماند و جهانیان از این ماجرا عبرت گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5174,
        "beyt": "شیر با این فکر می زد خنده فاش * بر تبسّم هایِ شیر ، ایمن مباش",
        "text": "شیر با اینکه این فکرها و اندیشه ها را می کرد . با این حال ، آشکارا لبخند می زد اما بدان که نباید بر تبسم شیر آسوده و ایمن باشی . [ چه ممکن است در پسِ این حالت خنده و تبسم ، خشمی آتشین و جانگداز نهفته باشد . شیر ، هنگام خشم ، دندانهای خود را نمایان می کند و شخص نادان دچار خیال خام می شود و به غلط گمان می کند که شیر ، در حال تبسم و نشاط است . از اینرو فارغ و آسوده به کار خود مشغول می شود . در حالیکه شیر در این حالت قصد هجوم و دریدن او را دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5175,
        "beyt": "مالِ دنیا شد تبسّم هایِ حق * کرد ما را مست و مغرور و خَلَق",
        "text": "مالِ دنیا تبسّم و لبخند حق تعالی است و همین مال ، ما را مست و غافل و ژنده و پوسیده کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5176,
        "beyt": "فقر و رنجوری به استت ای سَنَد * کآن تبسّم ، دامِ خود را بر کَنَد",
        "text": "ای شخصِ مورد اعتماد ، بدان که ترش رویی دنیا . یعنی فقر و رنجوری و تهیدستی برای تو بهتر است . زیرا آن لبخند یعنی خوشی دنیا ، سرانجام دامِ خود را آشکار می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5177,
        "beyt": "گفت شیر : ای گرک این را بخش کن * مَعدِلت را نو کن ای گرگِ کُهُن",
        "text": "شیر به گرگ گفت : ای گرگ ، این شکارها را بین ما تقسیم کن . ای گرگِ سالمند ، عدالت خود را نشان بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5178,
        "beyt": "نایبِ من باش در قسمت گری * تا پدید آید که تو چه گوهری ؟",
        "text": "در تقسیم ، تو جانشین من باش تا گوهر و اصلِ ذاتت ، شناخته و معلوم گردد که تو چه اصل و خمیرمایه ای داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5179,
        "beyt": "گفت : ای شه ، گاوِ وحشی ، بخشِ توست * آن بزرگ و تو بزرگ و زَفت و چُست",
        "text": "گرگ گفت : ای شاه و ای سلطانِ جنگل ، گاوِ وحشی ، قسمتِ تو باشد . زیرا گاوِ وحشی بزرگ است و تو نیز بزرگ و سترگ و چالاکی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5180,
        "beyt": "بُز مرا ، که بُز میانه است و وسط * روبَها ، خرگوش بِستان بی غلط",
        "text": "ولی این بُز هم سهمِ من باشد که اندامی میانه و متوسط دارد . از اینرو مناسبت حالِ من است و ای روباه ، قسمتِ تو نیز همین خرگوش است . آن را بگیر بی آنکه خطایی مرتکب شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5181,
        "beyt": "شیر گفت : ای گرگ چُون گفتی ؟ بگو * چون که من باشم ، تو گویی ما و تو ؟",
        "text": "شیر به گرگ گفت : ای گرگ چه گفتی ؟ یک بار دیگر حرفت را تکرار کن ؟ یعنی با چه گستاخی و جُراَتی این گونه حرف زدی ؟ بگو ببینم در جایی که من جضور داشته باشم تو با چه جراَتی اظهار وجود می کنی و از خودبینی و «مایی» و «تویی» حرف می زنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5182,
        "beyt": "گرگ ، خود چه سگ بُوَد کو خویش دید * پیشِ چون من ، شیرِ بی مِثل و نَدید ؟",
        "text": "گرگ چه سگی است که در حضور شیری مانند من که بی مانند و نظیر هست اظهار وجود کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5183,
        "beyt": "گفت : پیش آ ، ای خری کو خود بدید * پیشش آمد ، پنجه زد او را درید",
        "text": "شیر به گرگ گفت : پیش بیا ای خری که خودپسندی داری و برای خود ، «من بودن» قائلی . وقتی که گرگ جلوی شیر رفت . شیر پنجه بر او زد و هلاکش نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5184,
        "beyt": "چون ندیدش مغزِ تدبیرِ رشید * در سیاست پوستش از سر کشید",
        "text": "برای این جهت شیر ، گرگ را از هم درید که گرگ فاقد عقل و تدبیر درست و کامل بود . پس به عنوان مجازات او ، پوست از سرش کَند یعنی هلاکش نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5185,
        "beyt": "گفت : چون دیدِ مَنَت از خود نَبُرد * این چنین جان را بباید زار مُرد",
        "text": "شیر به گرگ گفت : چون وجود مرا دیدی و این وجود قاهرِ من ، تو را از وجود موهوم و مجازی ات فانی نکرد . پس باید این چنین جان ، با زاری بمیرد و به فنا واصل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5186,
        "beyt": "چون نبودی فانی اندر پیشِ من * فضل آمد مر تو را گردن زدن",
        "text": "چون که در محضر من فانی نشدی و از موجودیت عاریتی و اضافی ات دست نشستی . لذا فضل من چنین اقتضا کرد که گردن تو را بزنم و تو را از تشخصّ مجازی ات رها سازم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5187,
        "beyt": "کُلُ شیءِِ هالِکُ جز وجهِ او * چون نه ای در وجهِ او ، هستی مجو",
        "text": "همه چیز روی به فنا می گذارد مگر ذات خدا و تا وقتی که وجود خود را در هستی خدا فانی نکرده ای بقا و هستی نباید بخواهی . زیرا در اینجا هستی در نیستی و فانی شدن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5188,
        "beyt": "هر که اندر وجهِ ما باشد فنا * کُلُ شیءِِ هالِکُ نَبوَد جزا",
        "text": "هر کس و هر چه که در ذات ما فانی شود . مشمول این قاعده کُلّی قرار نمی گیرد که ، همه چیز به نیستی می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5189,
        "beyt": "زآنکه در اِلّاست او از لا گذشت * هر که در اِلّاست او فانی نگشت",
        "text": "هر کس که از قلمرو لا ( نیست شدن وجود موهوم و ظلّی و اضافی ) بگذرد . یعنی به مقام فنا برسد وارد مرتبه الّا ( بقای بعد از فنا یعنی همان هستی حقیقی ) می گردد و هر که به این مرتبه شریف برسد . دیگر فنا او را فرو نمی گیرد زیرا به هستی محض رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5190,
        "beyt": "هر که او بر در ، من و ما می زند * رَدِ باب است او و بر لا می تند",
        "text": "هر کس که بر درِ خانه خدا برسد و دَم از «من» و «ما» بزند . آن شخص مردود درگاه الهی خواهد بود و مقهور نیستی می گردد .   داستان بعدی در ادامه همین مطلب آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5191,
        "beyt": "گفت یارش کاندرآ ای جمله من * نَی مخالف چون گُل و خارِ چمن",
        "text": "آن دوست از درون سرای خود گفت : ای کسی که وجود خود را در وجود من فانی کرده ای و خویشتن را یکسره در وجود من ، مستهلک ساخته ای و من شده ای . به سرایم اندر شو که تو همچون گُل و خارِ چمن ضد نیستی بلکه عینِ گُلی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5192,
        "beyt": "رشته یکتا شد ، غلط کم شو کنون * گر دو تا بینی حروفِ کاف و نون",
        "text": "رشته یکتا شد . یعنی وجودِ متعدد و کثیر به وحدت گرایید . مبادا که دوگانه بودن ظاهری و صُوری آن ، تو را به اشتباه افکند و گمان کنی که واقعا نیز کثرت وجود دارد . مثلا همین دو حرفِ کاف و نون ( کُن = باش ) ظاهراََ دو تاست و باطناََ قدرت ایجادیۀ حضرت سبحان را می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5193,
        "beyt": "کاف و نون همچون کمند آمد جَذوب * تا کشاند مر عدم را در خُطوب",
        "text": "این حرفِ کاف و نون (کُن) صورتاََ مانند کمندی است که ماهیّات و اعیان ثابتات را از کَتمِ عدم ، صید می کند و به عرصۀ وجود و شهود می کشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5194,
        "beyt": "پس دو تا باید کمند اندر صُوَر * گرچه یکتا باشد آن دو در اثر",
        "text": "پس در ظاهر ، کمند باید دو تا باشد اگر چه در اثر و نتیجه کار ، آن دو ، یکی است . حاصلِ کار ، این است که صید را گرفتار سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5195,
        "beyt": "گر دو پا گر چار پا ، یک را بَرَد * همچو مِقراضِ دو تا ، یکتا بُرَد",
        "text": "مثال دیگر ، انسان که دو پا دارد و بعضی از حیوانات با حیواناتی که چهار پا دارند . نتیجه آن یکی است و آن این است که هر دو با این پاهای متعدد و مختلف ، راه می روند . درست مانند دو لبۀ قیچی که هر چند دو تا است ولی تنها یک کار می کند و آن ایجاد بُرش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5196,
        "beyt": "آن دو انبازانِ گازُر را ببین * هست در ظاهر خِلافی زآن و زاین",
        "text": "مثال دیگر ، دو نفر رختشوی که در ظاهر ، کارشان با هم مختلف است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5197,
        "beyt": "آن یکی کرباس را در آب زد * و آن دگر همباز خشکش می کند",
        "text": "زیرا یکی از رختشویان ، مثلا کرباس را در آب فرو می کند و دیگری آن را از آب بیرون می آورد و خشک می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5198,
        "beyt": "باز او آن خشک را تر می کند * همچو ز استیزه به ضد بر می تند",
        "text": "آن رختشو ، کرباس خشک شده را دوباره در آب فرو می کند . گویی که با همکارش ستیز و عناد دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5199,
        "beyt": "لیک ، این دو ضدِ استیزه نما * یکدل و یک کار باشد در رضا",
        "text": "ولی این دو ضدّی که ظاهراََ با هم ستیزه و لجاج می کنند . در معنا هر دو یک عمل را انجام می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5200,
        "beyt": "هر نَبی و هر وَلی را مَسلکی است * لیک ، با حق می بَرَد جمله یکی است",
        "text": "هر پیامبر و ولی مرشدی ، برای خود آیین و طریقتی خاص دارد که بر حسب ظاهر این آیین ها با هم اختلاف دارند . ولی چون آن راهها و روشها ، سالکان را به سرمنزل حقیقت می رساند و بنابراین در واقع طریقۀ انبیا و اولیاء یکی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5201,
        "beyt": "چونکه جمع مستمع را خواب بُرد * سنگ های آسیا را آب بُرد",
        "text": "به جهت اینکه خوابِ غفلت بر شنوندگان غالب شد . سنگ های آسیای حروف و الفاظ را آب معنی و حقیقتِ کُلّی از میان بُرد . یعنی الفاظ را تابُ معانی والا نیست . [ ملا هادی سبزواری گوید : این بیت مثالی است برای بیان توحید و وحدتِ وجود . زیرا بیش از آنکه کلام به ظرف حروف ، تنزل کند . در والاترین مرتبۀ فواد است . و در این مرحله ، واحد است و بسیط . و چون در قالب حروف ، تنزل کند . کثرتِ خیالی و حسّی به خود می گیرد . ( شرح اسرار ، ص 79 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5202,
        "beyt": "رفتنِ این آب ، فوقِ آسیاست * رفتنش در آسیا بهرِ شماست",
        "text": "آبِ حقایق از ناودان دهان ، روان می شود . ولی شأنِ این حقایق از حدود الفاظ و کلمات خارج است . اما به هر حال حصِه ای از این حقایق در ظرفِ الفاظ قرار می گیرد تا شما ارشاد شوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5203,
        "beyt": "چون شما را حاجتِ طاحون نماند * آب را در جویِ اصلی باز راند",
        "text": "ولی چون شما به آسیای ارشاد و هدایت نیازی ندارید . پس آب حقایق را دوباره به سوی راهِ اصلی اش باز می گرداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5204,
        "beyt": "ناطقه ، سوی دهان تعلیم راست * ورنه خود آن نطق را جویی جداست",
        "text": "آن حقایق از راه دهان و حروف و الفاظ ، آشکار می شوند . وگر نه حقایق و اسرار ربانی جایگاه دیگری دارد که آن مسلماََ مرحلۀ جان و دل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5205,
        "beyt": "می رود بی بانگ و بی تَکرارها * تَحتَها الانهار تا گُلزارها",
        "text": "حقایق عالیه که از عقلِ کُلّی صادر می شود و به سوی این عالَم سرازیر می شود . نه تکرار پذیر است و نه با قیل و قال همراه . این عالَم حقایق که نه تکرار پذیر است و نه قیل و قال ، همچون مرغزاری است که در زیرِ سراهای آن ، جویبارها جاری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5206,
        "beyt": "ای خدا جان را تو بنما آن مقام * که درو بی حرف می روید کلام",
        "text": "خداوندا آن مقامِ والا را تو به جان نشان بده که در آن مقامِ هُمام ، حقیقت بدونِ قیل و قال ظاهر می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5207,
        "beyt": "تا که سازد جانِ پاک از سَر قَدَم * سویِ عرصۀ دورپهنای عدم",
        "text": "تا اینکه جانِ پاک به عوضِ پا از سر ، برای خود قدم سازد . یعنی با اشتیاق تام و ذوق تمام به سوی عرصۀ پهناور عدم بشتابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5208,
        "beyt": "عرصۀ بس با گشاد و با فضا * وین خیال و هست یابد زو نوا",
        "text": "این عرصۀ بیکران که مرتبۀ حقیقت کُلّیّه نام دارد . به گونه ای است که این عالَمِ صورت و خیال ، از آن عالَم مایه می گیرد و آن جهان بیکران ، اساس و زیربنای این عالَم صُوری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5209,
        "beyt": "تنگ تر آمد خیالات از عدم *  ز آن سبب باشد خیال ، اسبابِ غَم",
        "text": "عالم خیال از عالم حقیقت کُلّیّه ( عالم الهی ) تنگ تر و محدودتر است به همین جهت عالم خیال ، روح را غمگین می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5210,
        "beyt": "باز هستی ، تنگتر بود از خیال * ز آن شود در وَی قَمرها چون هلال",
        "text": "باز همین جهان مادّی نیز از خیال ، تنگتر است . ( زیرا جهانِ ماده دارای امتداد و تزاحم اشیاء است که وقتی کُره ای در مقابل ماه می ایستد . ما آن را به صورتِ هلال مشاهده می کنیم . در حالیکه ماه کُروی شکل است . [ هلال ، اَشکالِ ظاهری ماه از نظرِ یک ناظر زمینی است و جمع آن اَهِلَّه است . چون خورشید ، فقط یک نیمکره ماه را روشن می کند . ناظر زمینی نیز فقط آن نیمه را مشاهده می کند و این قسمت نیز در طول هر ماه دچار دگرگونی است . در اول هر ماه به شکلِ هلال نازک است . پس از یک هفته به شکلِ نیمدایره است و در آخر هفته دوم ، دایره ای تمام روشن است و در هفته سوم مانند هفته اول نیمدایره است و در هفته چهارم پس از محاق ، مجدداََ به صورت هلال درمی آید . این تغییر به ترتیب ، هلال ، تربیع اول ، تربیع دوم و هلال دوم یا همان هلال اول نام دارد و فارسی زبانان قدیم ، هلال را نوماه و تربیع را نیم ماه و بدر را پُرماه نامیده اند . ( فرهنگ اصطلاحات نجومی ، ص 862 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5211,
        "beyt": "باز هستیِ جهانِ حس و رنگ * تنگ تر آمد که زندانی است تنگ",
        "text": "باز این جهانِ محسوس و آمیخته به رنگ و کثرت از آن عالم مادی نیز که کاملا مشهود است . تنگ تر می نماید . زیرا عالم حس زندانی تنگ و تاریک است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5212,
        "beyt": "علتِ تنگی است ترکیب و عدد * جانبِ ترکیب ، حس ها می کشد",
        "text": "علت و سببِ اصلی این تنگی و فشار ، ترکیب و عدد است . یعنی کمیّت های متّصل و منفصل بر این جهان حکمفرماست . حواس انسان ، او را به سوی این عالم جذب می کند . پس هرگاه که انسان می خواهد از این قفس رها شود و به عالم وحدت برسد . این حواس با ریسمانهای خود او را به این عالم می کشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5213,
        "beyt": "ز آن سویِ حس ، عالمِ توحید دان *  گر یکی خواهی ، بدان جانب بران",
        "text": "بدانکه آن سویِ عالم حس و صورت ، عالم وحدت قرار دارد . حال اگر وحدت و یکتایی را می خواهی باید مرکوب عشق را بدان سو برانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5214,
        "beyt": "امرِ کُن یک فعل بود و نون و کاف * در سخن افتاد و معنی بود صاف",
        "text": "به عنوان مثال ، فعل امرِ «کُن» یک فعل است . هر چند که حروفِ آن ، بر حسب ظاهر و از جنبۀ صورتِ کلام ، مختلف است . ولی در معنا ، صاف و عاری از کثرت و تضاد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5215,
        "beyt": "این سُخن پایان ندارد ، بازگرد * تا چه شد احوالِ گرگ اندر نَبَرد ؟",
        "text": "این حقایقی که بر زبان راندیم . پایان پذیر نیست . باز گرد به داستان و بگو که گرگ چه شد و کارش در نبرد به کجا کشید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5216,
        "beyt": "آن یکی آمد درِ یاری بِزَد * گفت یارش : کیستی ای مُتَمَد ؟",
        "text": "شخصی آمد و درِ خانه دوستش را به صدا درآورد . دوستش از اندرون خانه پرسید : ای موردِ اعتماد ، تو کیستی ؟ ( مُعتَمَد = کسی که مورد اعتماد باشد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5217,
        "beyt": "گفت : من ، گفتمش : برو ، هنگام نیست * بر چنین خوانی مقامِ خام نیست",
        "text": "آن کس که درِ خانه را به صدا درآورده بود گفت : منم . صاحب خانه جواب داد : برو اینک وقتش نیست و شخصِ خامی همچون تو سزاوار این خوان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5218,
        "beyt": "خام را جز آتشِ هَجر و فِراق * کی پَزَد ؟ کی وارهاند از نِفاق ؟",
        "text": "آیا شخصِ خام را به جز آتش فراق و هجران ، چیز دیگری می پَزَد ؟ و آیا چیزی جز آتشِ فِراق و هجران می تواند او را از بندِ نِفاق رها سازد ؟ مسلماََ خیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5219,
        "beyt": "رفت آن مِسکین و ، سالی در سَفَر * در فِراقِ دوست سوزید از شَرَر",
        "text": "آن بیچاره رفت و یکسال تمام در آتشِ فِراق یار سوخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5220,
        "beyt": "پخته شد آن سوخته ، پس بازگشت * باز گِردِ خانۀ انباز گشت",
        "text": "آن خام ، پس از این مدّت پختگی حاصل کرد و دوباره دور و بر خانه بازگشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5221,
        "beyt": "حلقه زد بر دَر به صد ترس و ادب * تا بنجهد بی ادب لفظی دگر",
        "text": "این بار با بیمِ فراوان و در کمالِ ادب ، درِ خانه را به صدا درآورد . مبادا که حرفی نامعقول و دور از ادب از دهانش خارج شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5222,
        "beyt": "بانگ زد یارش که : بر در کیست آن ؟ * گفت : بر در هم تویی ای دلستان",
        "text": "یار از درون خانه فریاد زد : کیستی ؟ کیست که در را می زند ؟ گفت : ای دلبر آنکه پشتِ در ایستاده و حلقۀ در را به صدا درآورده نیز خودِ تویی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5223,
        "beyt": "گفت : اکنون چون منی ، ای من درآ * نیست گنجایی دو من را در سرا",
        "text": "یار گفت : اکنون چون «من» هستی . داخل شو . یعنی از آن جهت که دست از خویشتنِ خویش شسته ای و وجودِ خود را در وجودِ من ، فانی ساخته ای بیا درون سرای ، زیرا در یک خانه ، «دو من» نمی گنجد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5224,
        "beyt": "نیست سوزن را سَرِ رشتۀ دو تا * چون که یکتایی در این سوزن درآ",
        "text": "به عنوان مثال ، سوزن ، یک سوراخ دارد و اگر سرِنخ ، دو تا باشد از سرِ سوزن رد نمی شود . اگر یکتا بودی و عاری از اضافات ، پس درون سوراخِ سوزن شو . یعنی هرگاه از مرحلۀ انانیّت درآمدی و همه چیز را «او» دانستی می توانی به خانۀ وحدت و حقیقت داخل شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5225,
        "beyt": "رشته را باشد به سوزن ارتباط * نیست در خور با جَمَل سَمّ الخِیاط",
        "text": "رشتۀ نخ وقتی باریک و یکتا باشد با سوزن ارتباط پیدا می کند و در حالی به سوراخ سوزن درمی آید که یکتا باشد . ولی سوراخِ سوزن در خورِ وجودِ شتر نیست . یعنی شتر نمی تواند از آن عبور کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5226,
        "beyt": "کی شود باریک هستیِ جَمَل ؟ * جز به مِقراضِ ریاضات و عمل",
        "text": "وجود شتر ، یعنی طبیعت نفسانی آدمی ، کی باریک و ظریف می شود ؟ فقط با قیچی ریاضت و عمل و طاعت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5227,
        "beyt": "دستِ حق باید مر آن را ای فلان * کو بُوَد بر هر مُحالی کُن فکان",
        "text": "ای فلانی ، برای آنکه طبیعت نفسانی لاغر و ناچیز شود . باید دستِ مدد حق همراهی کند زیرا قدرت حق تعالی بر هر امرِ محالی تعلّق گیرد . آن را جامۀ هستی می پوشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5228,
        "beyt": "هر مُحال از دستِ او ممکن شود * هر حَرون از بیمِ او ساکن شود",
        "text": "هر امرِ محالی به دست او جامۀ امکان می پوشد و ممکن می گردد و هر نَفسِ سرکش و طاغی از دستِ قدرت و سطوتِ او رام و رهوار می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5229,
        "beyt": "اَکمَه و اَبرَص چه باشد ؟ مُرده نیز * زنده گردد از فسونِ آن عزیز",
        "text": "درمانِ کورِ مادرزاد و آنکه دچار بیماری پیسی شده ، برای او بس آسان است . اینکه چیزی نیست حتی مُرده نیز با افسون آن شاهِ وجود و به اقتضای اسمِ مبارک «مُحی» زنده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5230,
        "beyt": "و آن عدم کز مُرده مُرده تر بُوَد * وقتِ ایجادش ، عدم مُضطَر بُوَد",
        "text": "و آن عدم و نیستی که از مُرده هم مُرده تر است . به هنگام پدید آمدنش ، مُسخّر و رام حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5231,
        "beyt": "کُلُ یَومِِ هُوَ فی شأنِِ بخوان * مر وَرا بی کار و بی فعلی مدان",
        "text": "آیه 29 سوره الرحمن را همواره بخوان که فرماید : « خدا هر آن به کاری است » و هرگز او را بی کار مدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5232,
        "beyt": "کمترین کاریش هر روز آن بُوَد * کو سه لشکر را روانه می کند",
        "text": "کمترین کارِ خدا در هر روز این است که او سه لشکر را روانه می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5233,
        "beyt": "لشکری ز اَصلاب ، سویِ اُمّهات * بهرِ آن تا در رَحِم روید نبات",
        "text": "لشکری از تیره پشتِ مردان به سوی زهدان مادران روانه می سازد تا آنکه در زهدان مادران ، نبات روید . یعنی فرزندانی حاصل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5234,
        "beyt": "لشکری ز ارحام ، سوی خاکدان *  تا ز نرّ و مادّه پُر گردد جهان",
        "text": "و لشکر دیگری از زهدانها به سوی خاک روانه می کند تا دنیا از نر و ماده پُر شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5235,
        "beyt": "لشکری از خاک زآن سوی اَجل * تا ببیند هر کسی حُسن عمل",
        "text": "و لشکری نیز از خاک به سوی مرگ و اجل گسیل می دارد که هر کسی پاداش نیکی کردار خود را ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5236,
        "beyt": "این سخن پایان ندارد هین بتاز * سوی آن دو یارِ پاک پاکباز",
        "text": "اینگونه سخنان را پایانی نیست . پس هلا به سوی آن دو یار پاکِ پاکباز بشتاب . یعنی برای بیان حالِ آن دو دوستِ خالص عجله کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5237,
        "beyt": "بشنوید ای دوستان این داستان * خود حقیقت نقد حال ماست آن",
        "text": "ای دوستان ، این حکایت را گوش کنید که حقیقتا احوال درونی ما آدمیان در این حکایت مورد بررسی و نقد قرار گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5238,
        "beyt": "بود شاهی در زمانی پیش از این * ملک دنیا بودش و هم ملک دین",
        "text": "در زمانهای پیشین شاهی بود که هم در دنیا فرمانروائی داشت و هم در دین ، یعنی نیکبختی دو سرا ی را دارا بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5239,
        "beyt": "اتفاقا شاه روزی شد سوار * با خواص خویش از بهر شکار",
        "text": "اتفاقا روزی آن شاه به همراه خادمان ویژه خود سوار بر مرکب خود شد و عزم شکار کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5240,
        "beyt": "یک کنیزک دید شه بر شاهراه * شد غلام آن کنیزک جان شاه",
        "text": "شاه کنیزکی را بر شاهراهی دید و بلافاصله جان شاه ، شیفته و شیدای آن کنیزک شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5241,
        "beyt": "مرغ جانش در قفس چون می طپید * داد مال و آن کنیزک را خرید",
        "text": "چون پرنده روح شاه در قفس تن ، بال بال می زد ، مالی داد و آن کنیزک را برای خود خرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5242,
        "beyt": "چون خرید او را و برخوردار شد * آن کنیزک از قضا بیمار شد",
        "text": "پس از آنکه شاه آن کنیزک را خرید و از وصال او برخوردار شد ، اتفاقا آن کنیزک دچار بیماری شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5243,
        "beyt": "آن یکی خر داشت پالانش نبود * یافت پالان گرگ خر را درربود",
        "text": "مثال ، شخصی خری داشت اما پالان نداشت ، همینکه پالانی تهیه کرد ، گرگ آمد و خرش را صید کرد و با خود برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5244,
        "beyt": "کوزه بودش آب می نامد به دست * آب را چون یافت خود کوزه شکست",
        "text": "مثال دیگر ، شخصی کوزه ای داشت ولی هر چه می گشت آب نمی یافت و همینکه آب را یافت کوزه اش شکسته شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5245,
        "beyt": "شه ، طبیبان جمع کرد از چپ و راست * گفت جان هردو در دست شماست",
        "text": "شاه ، اطبا را از همه طرف به سوی خود فرا خواند و گفت ، بقای جان من و این کنیزک در دست شماست ( مراد از طبیبان ، مدعیان ارشاد و نجات آدمیان است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5246,
        "beyt": "جان من سهل است جان جانم اوست * دردمند و خسته ام ، درمانم اوست",
        "text": "شاه به اطبا گفت ، جان من در مقابل جان کنیزک ارزشی ندارد بلکه در حقیقت جان جانم هموست و من فردی دردمند و خسته و زارم و تنها مایه درمانم اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5247,
        "beyt": "هر که درمان کرد مر جان مرا * برد گنج و در و مرجان مرا",
        "text": "اگر هر یک از شما اطبا ، جان مرا درمان کنید ، گنجینه و مروارید و مرجان مرا تصاحب خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5248,
        "beyt": "جمله گفتندش که جانبازی کنیم * فهم گرد آریم و انبازی کنیم",
        "text": "آن اطبا همگی گفتند : شاها ! برای درمان این کنیزک در حد جان می کوشیم و با یکدیگر همراهی و همفکری می کنیم تا او درمان شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5249,
        "beyt": "هر یکی از ما مسیح عالمی است * هر الم را در کف ما مرهمی است",
        "text": "آن اطبا گفتند : هر یک از ما مسیح دانشمند ( یا مسیح جهانیان ) است و برای هر درد ، دوا و درمانی داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5250,
        "beyt": "“گر خدا خواهد” نگفتند از بطر * پس خدا بنمودشان عجز بشر",
        "text": "چون آن حکیمان خودبین و مغرور به مهارت و حذاقت خود اعتماد داشتند ، مشیت  قاهر الهی را که فوق الاسباب است نادیده گرفتند ، پس خداوند نیز عجز و درماندگی آنان را به خودشان نشان داد .   “بطر به معنی خودبینی و خودپسندی است”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5251,
        "beyt": "ترک استثنا مرادم قسوتی است * نی همین گفتن که عارض حالتی است",
        "text": "منظورم از بی اعتنا شدن به انشاء الله آن حالت قساوت و غفلتی است که بر دل آدمی چیره می آید و نه گفتن زبانی این عبارت که امری عرضی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5252,
        "beyt": "ای بسی ناورده استثنا بگفت * جان او با جان استثناست جفت",
        "text": "چه بسیارند کسانی که کلمه انشاء الله را بی آنکه به زبان آورند ، جان و روحشان با حقیقت آن قرین است بطوریکه حدوث هر امری را معلق به مشیت الهی می دانند . ( عارف بالله موثر حقیقی را در عالم فقط ذات احدیت داند و بس ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5253,
        "beyt": "هرچه کردند از علاج و از دوا * گشت رنج افزون و حاجت ناروا",
        "text": "طبیبان هر چه در راه درمان و شفای کنیزک کوشیدند توفیقی نیافتند و رنج و درد او بیشتر شد و در نتیجه حاچت شاه برآورده نگشت زیرا مشیت قاهر الهی را نادیده گرفته بودند و بر حذاقت خود مفتون شده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5254,
        "beyt": "آن کنیزک از مرض چون موی شد * چشم شه از اشک خون چون جوی شد",
        "text": "کنیزک از شدت بیماری چنان نحیف شد که گوئی موئی بیش نیست و چشمان شاه از اشک خونین مانند جویبار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5255,
        "beyt": "از قضا سرکنگبین صفرا نمود * روغن بادام خشکی می نمود",
        "text": "قضای الهی چنین اقتضا کرد که سرکنگبین با آنکه طبعا دافع صفراست ولی در مورد این کنیزک قضیه برعکس شد و موجب فزونی صفرایش شد و نیز روغن بادام که طبعا ملین و روان کننده مزاج است موجب خشکی و یبوست بیشتر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5256,
        "beyt": "از هلیله قبض شد اطلاق رفت * آب آتش را مدد شد همچو نفت",
        "text": "همینطور هلیله به جای آنکه لینت دهد و شکم را روان کند موجب خشکی و یبوست شد و آب به جای آنکه آتش را خاموش کند مانند نفت شعله آن را تیزترکرد و پرلهیب تر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5257,
        "beyt": "شه چو عجز آن حکیمان را بدید * پا برهنه جانب مسجد دوید",
        "text": "شاه همینکه پی برد که حکیمان در علاج بیماری کنیزک ناتوان و عاجز هستند ، پای برهنه به سوی مسجد شتافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5258,
        "beyt": "رفت در مسجد سوی محراب شد * سجده گاه از اشک شه پر آب شد",
        "text": "شاه به سوی مسجد رفت و سجده گاه از اشک چشم او پر از آب شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5259,
        "beyt": "چون به خویش آمد ز غرقاب فنا * خوش زبان بگشود در مدح و ثنا",
        "text": "هنگامی که شاه از غرقاب فناء به در آمد و به خویش بازگشت به مدح و ثنای حق زبان گشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5260,
        "beyt": "کای کمینه بخششت ملک جهان * من چه گویم ؟ چون تو می دانی نهان",
        "text": "ای خدائی که کمترین بخشش تو ملک جهان هستی است ، من چه بگویم در حالیکه تو خود سر نهان را می دانی و به اسراری که در قلب من است از اول تا آخر دانائی پس نیازی به عرض حاجت نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5261,
        "beyt": "ای همیشه حاجت ما را روا * بار دیگر ما غلط کردیم راه",
        "text": "ای خدائی که هماره پناهگاه حاجات مائی ، یک بار دیگر ما راه خطا رفتیم یعنی به جای آنکه از تو تمنا کنیم از حکیمان خودبین و عاجز شفای کنیزک را خواستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5262,
        "beyt": "لیک گفتی : گرچه می دانم سرت * زود هم پیدا کنش بر ظاهرت",
        "text": "اما ای خدا به ما فرموده ای که ای بندگان ، اگر چه من به اسرار درون شما واقفم ولی شما نیز هر چه زودتر خواسته های ضمیر خود را بر زبان آورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5263,
        "beyt": "چون برآورد از میان جان خروش * اندر آمد بحر بخشایش به جوش",
        "text": "شاه همینکه از صمیم قلب ناله و زاری کرد ، پس دریای عطا و کرم خداوندی نیز جوشیدن گرفت و دعای او به اجابت رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5264,
        "beyt": "در میان گریه ، خوابش در ربود * دید در خواب او ، که پیری رو نمود",
        "text": "پادشاه در میان گریه و زاری بود که خواب بر او چیره شد و در عالم رویا دید که پیری بدو رخ نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5265,
        "beyt": "گفت ای شه ، مژده حاجاتت رواست * گر غریبی آیدت فردا ، ز ماست",
        "text": "آن پیر ربانی گفت ، ای شاه بر تو مژده باد که حاجت و خواسته ات برآورده شد ، و اگر فردا غریبی نزد تو آمد بدان که او از جانب ما آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5266,
        "beyt": "چون که آید او ، حکیم حاذق است * صادقش دان ، کو امین و صادق است",
        "text": "هنگامی که آن غریب نزد تو آمد بدان که او حکیمی حاذق و ماهر است و وی را امین و درستکار و راستگو بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5267,
        "beyt": "در علاجش سحر مطلق را ببین * در مزاجش قدرت حق را ببین",
        "text": "در علاج و درمان بخشی او ، کاری غریب و فوق عادت معمول را ببین و در مزاجش ، قدرت حق را آشکارا مشاهده کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5268,
        "beyt": "چون رسید آن وعده گاه و روز شد * آفتاب از شرق اختر سوز شد",
        "text": "چون وقت آن وعده فرا رسید و روز پر فروز آشکار شد و خورشید از جانب خاور با پرتو خود ، نور ستارگان را محو و ناپدید کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5269,
        "beyt": "بود اندر منظره شه منتظر * تا ببیند آنچه بنمودند سر",
        "text": "شاه در کوشک کاخ منتظر بود تا آنچه را که در نهان دیده بود در عیان ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5270,
        "beyt": "دید شخصی ، فاضلی پرمایه ای * آفتابی در میان سایه ای",
        "text": "شاه دید که شخصی دانا و گرانمایه ای مانند آفتابی که در میان سایه باشد ظاهر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5271,
        "beyt": "می رسید از دور مانند هلال * نیست بود و هست بر شکل خیال",
        "text": "آن پیر ربانی از دور مانند هلال بود و بر حسب ظاهر نیست بود زیرا مقام حقیقی او از چشم عامگان مخفی بود اما بر حسب باطن وجود داشت چون خاصگان به حقیقت او واقف بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5272,
        "beyt": "نیست وش باشد خیال اندر روان * تو جهانی بر خیالی بین روان",
        "text": "قوه خیال ، گویی که در روح آدمی وجود ندارد زیرا ظاهرا دیده نشود لیکن تو ببین که جهان آدمیان با همه پهناوری بر محور خیال می گردد . یعنی قوه خیال بر کل آدمیان حاکمیت دارد و در همگان تصرف می کند زیرا محرک آنان همانا امیدها و بیم های مخیل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5273,
        "beyt": "بر خیالی صلحشان و جنگشان * و ز خیالی فخرشان و ننگشان",
        "text": "صلح و جنگ مردم مبتنی بر خیال است و همچنین فخر و ننگشان نیز از خیال نشات می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5274,
        "beyt": "آن خیالاتی که دام اولیاست * عکس مه رویان بستان خداست",
        "text": "ظاهرا کسی از مولانا سوال کرده که “خیال” در اولیاءالله چه نقشی دارد و آیا آنان نیز همچون عامگان اسیر و بندی خیالات اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5275,
        "beyt": "آن خیالی که شه اندر خواب دید * در رخ مهمان همی آمد پدید",
        "text": "آن خیالی که شاه در خواب دیده بود در چهره آن مهمان غیبی نمایان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5276,
        "beyt": "شه به جای حاجبان فا پیش رفت * پیش آن مهمان غیب خویش رفت",
        "text": "شاه از شدت خوشحالی و سرور جلوتر از دربابانش رفت و شخصا به پیشواز آن مهمان غیبی رفت و از او استقبال کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5277,
        "beyt": "هر دو بحری آشنا آموخته * هر دو جان بی دوختن بردوخته",
        "text": "هر دو به راههای دریایی نیک آشنا بودند و شناگری می دانستند یعنی هر دو تن سالک دریای حقیقت بودند و این هر دو جان که بر حسب ظاهر از هم جدا بودند در عالم معنا با هم اتحاد داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5278,
        "beyt": "گفت معشوقم تو بودستی نه آن * لیک کار از کار خیزد در جهان",
        "text": "شاه با رعایت ادب به مهمان غیبی خود گفت : معشوق حقیقی من تویی نه آن کنیزک . لیکن در این دنیا از یک کار ، کاری دیگر حاصل آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5279,
        "beyt": "ای مرا تو مصطفی من چون عمر * از برای خدمتت بندم کمر",
        "text": "ای راهبر تو برای من همانطور عزیز هستی که حضرت محمد مصطفی (ص) برای عمر عزیز بود . من به خدمت تو کمر همت بسته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5280,
        "beyt": "دست بگشاد و کنارانش گرفت * همچو عشق اندر دل و جانش گرفت",
        "text": "شاه از طبیب الهی استقبال کرد و در هنگام دیدار با او ، دستهای خود را گشود و با اشتیاق وی را در آغوش کشید و او را مانند عشق در دل و جانش جای داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5281,
        "beyt": "دست و پیشانیش بوسیدن گرفت * از مقام و راه پُرسیدن گرفت",
        "text": "شاه بر دست و پیشانی آن طبیب بوسه ها زد و از مقام و راه سفر او جویا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5282,
        "beyt": "پرس پرسان می کشیدش تا به صدر * گفت : گنجی یافتم آخر به صبر",
        "text": "شاه ضمن آنکه از مقام و راه آن طبیب الهی جویا می شد ، وی را به صدر مجلس کشید و گفت بالاخره با صبر به گنجی چون تو دست یافتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5283,
        "beyt": "گفت : ای هدیه حق و دفع حرج * معنی الصبر مفتاح و الفرج",
        "text": "شاه خطاب به آن طبیب گفت ، ای ارمغان حق و ای رفع کننده سختی و تنگنا و ای مضداق حقیقی ” صبر کلید گشایش است ”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5284,
        "beyt": "ای شفای تو جواب هر سوال * مشکل از تو حل شود بی قیل و قال",
        "text": "دیدار تو پاسخ هر سوالی است و بی چون و چرا مشکل من به دست تو حل خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5285,
        "beyt": "ترجمانی هرچه ما را در دل است * دست گیری هرکه پایش در گل است",
        "text": "ای دانا به اسرار نهان ، هرچه در دل ما نهفته است تو بازگو کننده آنی و پای جان هر کس که در گل مادیت گیر کند توئی دستگیر او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5286,
        "beyt": "مرحبا یا مجتبی یا مرتضی * ان تغب جاءالقضا ضاق الفضا",
        "text": "ای یار گزین و پسندیده ، خوش آمدی . اگر تو غایب شوی قضا آید و فضا تنگ شود . ( مرحبا مرحبا گفتن از سنن طریقت است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5287,
        "beyt": "اَنتَ مَولَی القَومِ مَن لا یَشتَهی * قَد رَدی کلّا لَئن لَم یَنتَهِ",
        "text": "توئی سرور قوم سالکان و هرکس که تو را نخواهد و از این اعراض دست برندارد براستی که تباه خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5288,
        "beyt": "از خدا جوئیم توفیق ادب * بی ادب محروم گشت از لطف رب",
        "text": "از خداوند توفیق ادب را خواهانیم زیرا که بی ادب از لطف پروردگار محروم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5289,
        "beyt": "بی ادب تنها نه خود را داشت بد * بلکه آتش در همه آفاق زد",
        "text": "شخص بی ادب نه تنها خود را دچار بلا می کند بلکه سراسر جهان را در آتش فتنه خود می سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5290,
        "beyt": "مائده از آسمان در می رسید * بی صُداع و بی فروخت و بی خرید",
        "text": "رزق و روزی الهی بی هیچ رنج و زحمت و داد و ستدی از آسمان بر قوم موسی ( ع ) فرو می بارید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5291,
        "beyt": "در میان قوم موسی چند کس * بی ادب گفتند : کو سیر و عدس ؟!",
        "text": "در میان قوم موسی (ع) چند نفر آدم بی ادب گفتند : پس سیر و عدس کو ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5292,
        "beyt": "منقطع شد نان و خوان از آسمان * ماند رنج زرع و بیل و داسمان",
        "text": "آن نان و سفره آسمانی قطع شد و برای ما زحمت زراعت و شخم زدن و درویدن باقی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5293,
        "beyt": "باز عیسی چون شفاعت کرد حق * خوان فرستاد و غنیمت بر طبق",
        "text": "بار دیگر که حضرت عیسای نبی شفاعت کرد حق تعالی طعام و ارزاقی برای آنان فرستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5294,
        "beyt": "باز گستاخان ادب بگذاشتند * چون گدایان زَلّه ها برداشتند",
        "text": "باز شوخ چشمان ادب را فرو نهادند و مانند گدایان برای ذخیره کردن ، هر یک سهمی و قسمتی از سفره رزق الهی را برداشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5295,
        "beyt": "لابه کرد عیسی ایشان را که این * دائم است و کم نگردد از زمین",
        "text": "حضرت عیسی ( ع ) به آنان التماس کرد که نزول این مائده از آسمان دائمی است و هرگز کاستی نگیرد ، بنابراین از نقصان و انقطاع آن بیمی نداشته باشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5296,
        "beyt": "بد گمانی کردن و حرص آوری * کفر باشد پیش خوان مهتری",
        "text": "بد گمان شدن و آزمندی نشان دادن در برابر سفره نعمت شخصی بزرگوار ، کفر و ناسپاسی به شمار آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5297,
        "beyt": "زان گدارویان نادیده ز آز * آن در رحمت بر ایشان شد فراز",
        "text": "در اثر حرص و سماجت آن گداهای ندید بدید ، دو باره آن در رحمت الهی بسته شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5298,
        "beyt": "ابر برناید پی منع زکات * و ز زنا افتد وبا اندر جهات",
        "text": "وقتی که مردم زکات ندهند ، ابر رحمت بر آسمان ظاهر نشود و بارانی نبارد و عمل زنا موجب شیوع وبا در سراسر جامعه شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5299,
        "beyt": "هرچه بر تو آید از ظلمات و غم * آن ز بی باکی و گستاخی است هم",
        "text": "هر مصیبت و اندوهی که به تو روی آرد تماما نتیجه بی پروائی و گستاخی خود توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5300,
        "beyt": "هر که بی باکی کند در راه دوست * ره زن مردان شد و نامرد ، اوست",
        "text": "هر کس در راه دوست گستاخی کند ، راهزن مردان الهی است . هم گمراه است و هم گمراه کننده و البته چنین شخصی نامرد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5301,
        "beyt": "از ادب پر نور گشته این فلک * وز ادب معصوم و پاک آمد ملک",
        "text": "این فلک گردون به برکت ادب ، نورانی شده است و نیز به برکت ادب فرشتگان پاک و معصوم شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5302,
        "beyt": "بد ز گستاخی ، کسوف آفتاب * شد عزازیلی ز جرات ، رد باب",
        "text": "کسوف آفتاب به سبب بی ادبی اوست و ابلیس نیز به سبب گستاخی ، رانده درگاه حق شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5303,
        "beyt": "بود بازرگان و ، او را طوطیی * در قفص محبوس ، زیبا طوطیی",
        "text": "بازرگانی یک طوطی زیبا داشت و آن طوطی در قفس زندانی شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5304,
        "beyt": "چونکه بازرگان ، سفر را ساز کرد * سوی هندستان شدن آغاز کرد",
        "text": "همینکه بازرگان وسایل سفر را آماده کرد و در تدارک کوچیدن سوی هندوستان بود . ( ساز کرد = قصد کرد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5305,
        "beyt": "هر غلام و هر کنیزک را ز جود * گفت : بهر تو چه آرم ؟ گوی زود",
        "text": "از روی بخشندگی و سخاوت به یکایک غلامان و کنیزان خود گفت : زود بگو ببینم از سفر هندوستان چه ارمغانی برایت بیاورم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5306,
        "beyt": "هر یکی از وی مرادی خواست کرد * جمله را وعده بداد آن نیک مرد",
        "text": "هر یک از آنان چیزی درخواست کرد و آن بازرگان نیکو خصال به همه آنان وعده داد . ( خواست کرد = تقاضا نمود ، درخواست کرد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5307,
        "beyt": "گفت طوطی را چه خواهی ارمغان ؟ * کارمت از خِطّه هندوستان",
        "text": "بازرگان به طوطی خود نیز گفت : تو چه ارمغانی میخواهی تا از سرزمین هندوستان برایت بیاورم ؟ ( خطه = سرزمین )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5308,
        "beyt": "گفت آن طوطی که آنجا طوطیان * چون ببینی ، کن ز حال من بیان",
        "text": "طوطی در پاسخ بازرگان گفت : هر گاه طوطیان همنوع مرا در هندوستان دیدی . آنان را از حال من با خبر کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5309,
        "beyt": "کان فلان طوطی که مشتاق شماست * از قضای آسمان ، در حبس ماست",
        "text": "بگو آن طوطی که اشتیاق فراوانی دارد که با شما دیدار کند به حکم تقدیر در قفس ما زندانی شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5310,
        "beyt": "بر شما کرد او سلام و داد خواست * وز شما چاره و رهِ اِرشاد خواست",
        "text": "آن طوطی برای شما سلام فرستاد و از شما دادخواهی کرد و گفت : برای رهایی از قفس منتظر راهنمایی شما هستم . ( دادخواست = تظلّم خواهی کرد ، دادخواهی کرد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5311,
        "beyt": "گفت می شاید که من در اشتیاق * جان دهم اینجا ، بمیرم از فراق ؟",
        "text": "طوطی به بازرگان گفت : به آن طوطیان بگو : آیا شایسته است که من در شوق دیدار شما جان بسپارم و در این قفس از غم فراق شما بمیرم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5312,
        "beyt": "این روا باشد که من در بند ِ سخت * گه شما بر سبزه ، گاهی بر درخت ؟",
        "text": "آیا این سزاوار است که من سخت در اسارت باشم و شما آزادانه گاهی بر سبزه زار گردش کنید و گاه بر سر درخت بنشینید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5313,
        "beyt": "این چنین باشد وفای دوستان * من در این حبس و شما در گُلسِتان ؟",
        "text": "آیا این است وفای شما دوستان که راضی بشوید من در این قفس زندانی باشم و شما در گلزار بگردید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5314,
        "beyt": "یاد آرید ای مِهان ، زین مُرغِ زار * یک صَبوحی در میانِ مَرغزار",
        "text": "ای بزرگان ، آنگاه که در میان گلزار از باده طرب سرخوش هستید . این مرغ ناتوان و زار را یاد آرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5315,
        "beyt": "یاد یاران ، یار را میمون بُوَد * خاص کان لیلی و این مجنون بُوَد",
        "text": "زیرا یاد کردن یاران برای دوست ، فرخنده و مبارک است . به ویژه آنکه یارِ یاد شده لیلی باشد و یاِ یاد کننده مجنون .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5316,
        "beyt": "ای حریفانِ بُتِ موزونِ خود * من قَدَح ها می خورم پُر خونِ خود",
        "text": "ای یارانی که با معشوقکانِ خوش اندام خود به سر برید . من در عالم فراق و هجران ، قدح های پر خون در می گشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5317,
        "beyt": "یک قدح مَی نوش کن بر یادِ من * گر همی خواهی که بِدهی دادِ من",
        "text": "اگر می خواهید به فریاد من برسید . قدحی به یاد من درآشامید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5318,
        "beyt": "یا به یادِ این فتادۀ خاک بیز * چونکه خوردی ، جُرعه یی بر خاک ریز",
        "text": "یا به یاد این درمانده غریب ، هر گاه باده ای نوشیدید . جرعه ای از آن را روی خاک بیافشانید . [ خاک بیز = در لغت به معنی کسی است که خاک کوچه ها و بازارها را جاروب می کند . اما در اینجا کنایه از کسی است که ناتوان و بی کس باشد . همچنین از قدیم در میان میخواران رسم بر این بوده است که ته نشست و دُردِ جام خود را بر زمین می افشاندند تا با این کار ، دوستان و غایبان را یاد کرده باشند . از اینرو شعرای ایرانی و عرب ، این مضمون را در اشعار خود بسیار آورده اند . چنانکه حافظ گوید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5319,
        "beyt": "ای عجب آن عهد و آن سوگند کو ؟ * وعده های آن لبِ چون قند کو ؟",
        "text": "شگفتا آن عهد و سوگند کجا رفت ؟ و کو آن وعده هایی که از لبان شیرین گفتار شما شنیدم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5320,
        "beyt": "گر فِراقِ بنده از بَدبندگی است * چون تو با بَد ، بَدکُنی ، پس فرق چیست ؟",
        "text": "اگر من به واسطه بجا نیاوردن وظیفه بندگی ام . دچار این فراق گشته ام و تو بدی را با بدی عوض دهی . پس فرق میان خداوند و بنده چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5321,
        "beyt": "ای بدی که تو کُنی در خَشم و جَنگ * با طرب تر از سماع و بانگِ چَنگ",
        "text": "ای معشوق حقیقی ، هر بدی و جفایی که تو به گاه خشم بر من می کنی . برای من شوق انگیزتر و دلنشین تر از استماع الحان شورانگیز و نغمات چنگ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5322,
        "beyt": "ای جفایِ تو ، ز دولت ، خوبتر * وانتقامِ تو ، ز جان ، محبوبتر",
        "text": "ای محبوب حقیقی ، جفای تو از اقبال دنیوی و دولت ظاهری ، زیباتر است چنانکه انتقام تو از جان و حیات ، نکوتر و مرغوبتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5323,
        "beyt": "نارِ تو اینست ، نورت چون بُوَد ؟ * ماتم این ، تا خود که سورت چون بود ؟",
        "text": "اگر شراره قهرت اینست پس فروغ لطفت چگونه است ؟ و اگر سوگ تو اینست پس شادی و جشن تو چگونه است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5324,
        "beyt": "از حلاوت ها که دارد جورِ تو * وز لطافت کس نیابد غورِ تو",
        "text": "قهر و جفای تو چنان پر لطف است که به وصف در نگنجد و تو چنان لطیفی که کسی نمی تواند به کُنهِ وجود تو رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5325,
        "beyt": "نالم و ترسم که او باور کند * وز کرم آن جور را کمتر کند",
        "text": "از جفای او می نالم در حالیکه می ترسم آن محبوب حقیقی ، ناله هایم را باور کند یعنی ناله ام را نشان ناخشنودی ام محسوب دارد و از روی بزرگواری و مهربانی ، جور و جفای خویش را از من دریغ دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5326,
        "beyt": "عاشقم بر قهر و بر لطفش به جِد * بوالعجب ، من عاشق این هر دو ضد",
        "text": "براستی که من عاشق لطف و قهر آن محبوب حقیقی هستم . شگفتا که من نسبت به این هر دو ضد عشق می ورزم . یعنی هم عاشق لطف او هستم و هم عاشق قهر او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5327,
        "beyt": "وَالله ار زین خار ، در بُستان شوم * همچو بلبل ، زین سبب نالان شوم",
        "text": "به خدا سوگند ، اگر من از این خارستان به گلستان بروم . یعنی از خار بلا بگریزم و به بوستان راحتی و آسایش درآیم . مانند بلبل از اینکه از خار بلا گریخته ام و به راحتی رسیده ام . ناله و فغان سر می دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5328,
        "beyt": "این عجب بلبل که بگشاید دهان * تا خورد او خار را با گلستان",
        "text": "شگفتا از اینکه بلبل دهان بگشاید تا خار و گل را با هم بخورد . یعنی جفا و بلا را همچون لطف و صفا بپذیرد . [ مولانا در این ابیات از زبان آن طوطی قفس نشین ، ابتدا خود را به بلبل تشبیه کرد . اما دید که بلبل ، سست عهد و ناپایدار است زیرا بوستان را تا وقتی می خواهد که یغماجیِ خزان برآن نتاخته و زرد و خوشیده اش نکرده است . حال آنکه در ابیات پیشین خواندیم که عاشق صادق ، بر قهر و بلا مرحبا می گوید و سینه چاک به استقبال آن می رود . از اینرو تشبیه را عوض می کند و در بیت بعدی می گوید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5329,
        "beyt": "این چه بلبل ؟ این نهنگِ آتشی است * جمله ناخوش ها ز عشق ، او را خوشی است",
        "text": "این عاشق بلا کش (مولانا) دیگر چه بلبلی است ؟ این اصلا بلبل نیست بلکه نهنگی آتشین و آتش خوار است . یعنی نه تنها از قهر و جفای معشوق نمی گریزد بلکه خود را در بطن و متن جفا می افکند . او همه ناخوشی ها را عاشقانه می پذیرد و آن را خوشی و دلپذیری می شمرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5330,
        "beyt": "عاشق کُل است و خود کُل است او * عاشق خویش است و عشق خویش جو",
        "text": "این بنده عاشق در واقع بر کُلِ عالم عشق می ورزد زیرا او به مرتبه کُل رسیده است . یعنی عاشق حقیقی ، چون از منِ جزییِ خود گذشته و به حقیقتِ حق پیوسته است دیگر به عنوان « فرد » مطرح نیست . به عبارتی دیگر ، وجودش مناسب با هستی حضرت معشوق بسط یافته بطوریکه خود را در همه چیز و همه چیز را در خود می بیند . بدین جهت بر مظاهر عالم هستی عشق می ورزد و همگان را صرف نظر از خون و نژاد و ملیت و مرام و مسلک ، دوست می دارد . او عاشق خود است اما نه خودِ شخصی ، بلکه عاشق خودِ نوعی و کُلی است یعنی عاشق همه هستی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5331,
        "beyt": "قصه طوطی جان ، زین سان بُوَد * کو کسی ، کو محرم مرغان بُوَد ؟",
        "text": "داستان طوطی جان نیز نظیر ماجرای طوطی بازرگان است که در قفس ، آرزوهای خلاصی و پرواز داشت . پرنده جان نیز در آرزوی رهیدن از قفس کالبد و عروج به عوالم بالاست . ولی کجاست کسی که محرم پرندگان عرش ( انبیا و اولیاء ) باشد و برای درک راز حقیقت قابلیت و استعداد حاصل کند ؟  توضیح کامل را در شرح بیت 1524 همین دفنر بخوانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5332,
        "beyt": "کو یکی مرغی ، ضعیفی بی گناه * واندرون او ، سلیمان با سپاه ؟",
        "text": "کجاست آن پرنده ای که  جسما ناتوان است و مرتکب معاصی نیز نمی شود ؟ در کالبد ضعیف او ، سلیمان حقیقت با همه سپاهیانش جای گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5333,
        "beyt": "چون بنالد زار ، بی شُکر و گِله * افتد اندر هفت گردون ، غُلغُله",
        "text": "همینکه آن پرنده به ظاهر حقیر و کوچک ( انسان کامل ) به ناله و نیایش پردازد . نه از روی سپاس و نه از روی شکایت ، در هفت آسمان غلغله می افتد . [ دعای انسان کامل ، قاطع و موثر است . چه او به قضا ، رضا داده است . نه از بلایی گله می کند و نه همچو سوداگران ، به گاه خوشی و نعمت ، سپاس می گوید . پس محرّک او در دعا نه جلب منفعت است و نه دفع ضرر . زیرا او عاشق مُنعِم است نه نعمت . بر خلاف آنان که خدا را برای جلب سود و دفع زیان می خواهند . فَلا تَدعوا مَعَ اللهِ اَحَداََ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5334,
        "beyt": "هر دَمَش ، صد نامه ، صد پیک از خدا * یاربی زو ، شصت لبیک از خدا",
        "text": "از جانب خداوند دمادم به نزد او صد نامه و صد پیک می رسد . او یک یاربی می گوید و در عوض از جانب خدا شصت بار لبّیک بدو می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5335,
        "beyt": "زلّتِ او بِه ز طاعت نَزدِ حق * پیشِ کُفرَش ، جمله ایمان ها خَلَق",
        "text": "خطا و لغزش عاشق در نزد خدا از طاعت دیگران بهتر است و در برابر کفرش ، ایمان اهل ظاهر ، کهنه و بی ارزش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5336,
        "beyt": "هر دَمی او را یکی مِعراجِ خاص * بر سَرِ تاجش نهد ، صد تاج خاص",
        "text": "عاشق صادق ، هر لحظه معراجی خاص دارد که هرگز از مشاهده الهی خالی نیست و خداوند بر تاج عاشق ، تاج هایی بی شمار از تاج های خاص خود بنهد . یعنی بر کمالات او می افزاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5337,
        "beyt": "صورتش بر خاک و جان ، بر لامکان * لامکانی فوقِ وهمِ سالکان",
        "text": "کالبد محسوس آن عاشق عارف ، روی زمین خاکی است در حالیکه روحش به عالم غیب متصل است . همان عالم غیبی که از وهم و گمان سالکانِ مبتدی برتر و بالاتر آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5338,
        "beyt": "لامکانی نَی که در فهم آیدت * هر دَمی در وی ، خیالی زایدت",
        "text": "عالم غیبی که در بیت پیشین متذکر شدم . آن گونه عالم غیب نیست که به حیطه پندار و درک تو درآید و هر لحظ در باره آن ، خیالی در تو پدید آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5339,
        "beyt": "بل مکان و لامکان ، در حُکمِ اوست * همچو در حُکمِ بهشتی ، چارجُو",
        "text": "بلکه مکان و لامکان در تحت فرمان او قرار دارد . همچنانکه چهار رود جاری در بهشت که بهشتیان را سیراب می کند . کاملا تحت تصرف و فرمان اولیاءالله قرار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5340,
        "beyt": "شرح این کوته کُن و رُخ زین بتاب * دَم مَزَن ، والله اعلَم بالصّواب",
        "text": "شرح این پرندگان بوستان الهی را کوتاه کن و از این مطلب در گذر . خموش باش و دم مزن که خداوند به راستی و درستی داناتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5341,
        "beyt": "باز می گردیم از این ای دوستان * سویِ مرغ و تاجر و هندوستان",
        "text": "ای دوستان دوباره باز می گردیم به نقل حکایت طوطی و بازرگان و سفر او به هندوستان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5342,
        "beyt": "مرد بازرگان پذیرفت این پیام * کو رساند سویِ جنس از وی سلام",
        "text": "مرد بازرگان این پیغام را از طوطی خود پذیرفت و قول داد که سلام او را به همنوعانش برساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5343,
        "beyt": "چونکه تا اقصای هندُستان رسید * در بیابان ، طوطی چندی بدید",
        "text": "وقتی که بازرگان به دورترین نقطه هندوستان رسید . در بیابان چند طوطی را دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5344,
        "beyt": "مَرکَب اِستانید پس آواز داد * آن سلام و آن امانت باز داد",
        "text": "بازرکان همانجا که طوطیان جمع شده بودند . مرکبش را متوقف کرد و طوطیان را صدا زد و سلام و پیغام طوطی قفس نشین را به آنها رسانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5345,
        "beyt": "طوطیی زآن طوطیان ، لرزید بس * اوفتاد و مُرد و بُگسَستش نَفَس",
        "text": "ناگهان یکی از آن طوطیان ، سخت لرزید و بر زمین افتاد و نَفَسش بند آمد و جان سپرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5346,
        "beyt": "شد پشیمان خواجه از گفتِ خبر * گفت : رفتم در هلاک جانور",
        "text": "بازرگان از رساندن پیغام طوطی ، پشیمان شد و از اینکه پیام آن طوطی را برای طوطیان هندوستان بازگو کرد . پشیمانی اظهار کرد و با خود گفت : حیف که باعث مرگ این حیوان شدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5347,
        "beyt": "این مگر خویش است با آن طوطیک * این مگر دو جسم بود و روح ، یک ؟",
        "text": "بازرگان که گمان کرده بود آن طوطی واقعا مرده است . باز پیش خود گفت : عجبا ، مگر این طوطی با آن طوطی که در قفس من است خویشاوندی دارد ؟ مگر این دو طوطی ، یک روح در دو کالبد هستند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5348,
        "beyt": "این چرا کردم ؟ چرا دادم پیام ؟ * سوختم بیچاره را زین گفتِ خام",
        "text": "بازرگان با تاسف ادامه داد . آخر چرا این کار را کردم ؟ چرا از آن طوطی برای این طوطی پیام آوردم ؟ من با این سخن ناپخته ای که گفتم . جان عزیز او را تباه کردم و حیات او را به آتش کشیدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5349,
        "beyt": "این زبان چون سنگ و ، هم آهن وَش است * وآنچه بجهد از زبان ، چون آتش است",
        "text": "زبان آدمی در مَثَل به سنگ و آهن ماند و هر سخنی که از زبان بی عنان صادر شود . آتشبار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5350,
        "beyt": "سنگ و آهن را مَزَن بر هم ، گِزاف * گَه ز روی نَقل و ، گَه از روی لاف",
        "text": "پس ای کوبنده ، سنگ و آهن را بیهوده بر هم مَزَن و زبانت را بیهوده گاهی جهت نَقلِ مسموعات یا از ره لاف زنی تکان مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5351,
        "beyt": "زآنکه تاریکی است و هر سو پنبه زار * در میانِ پنبه ، چون باشد شرار ؟",
        "text": "زیرا این عالم به پنبه زاری تاریک ماند و اینک اندیشه کن که اگر شراره آتشی بدین پنبه زار افتد چه اتفاقی رُخ می دهد ؟ مسلما همه جا را به آتش می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5352,
        "beyt": "ظالم آن قومی که چشمان دوختند * زآن سخن ها ، عالمی را سوختند",
        "text": "ستمگرند آن کسانی که چشم بر هم می نهند و جهانی را با سخنان آتش انگیز خود می سوزانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5353,
        "beyt": "عالمی را یک سخن ، ویران کند * روبَهانِ مرده را شیران کند",
        "text": "یک سخن فتنه انگیز جهانی را به ویرانی در می کشد و روباهان ناتوان را به شیران تبدیل می کند . یعنی خدعه گران ضعیف النفس و بزدل که شهامت همراهی با حقیقت را ندارند در سایه سخنان فتنه انگیز ، جانی می گیرند و قدرت نمایی می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5354,
        "beyt": "جان ها در اصل ، خود عیسی دَم است * یک دَمَش زخم است و ، دیگر مَرهم است",
        "text": "همه جانها در اصل گوهرین خود ، خاصیّت نَفَسِ مسیحایی را دارند . یعنی مردگان را زنده می کنند و بیماران را شفا می دهند . اما وقتی جانهای لطیف اسیر نفسانیّات و مادیّات شوند . خاصیت حیات بخشی و درمان گری خود را از دست می دهند و موجب تباهی جانهای دیگر شوند و چون به حجاب نفسانیّات دچار نیایند همچو عیسی زندگی دهند و درمان کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5355,
        "beyt": "گر حجاب از جان ها برخاستی * گفتِ هر جانی ، مسیح آساستی",
        "text": "پس هرگاه حجاب نفسانی از روی جانها واپس رود . سخن هر جانی مسیح آسا گردد . یعنی آن سخن ، مُرده دلان را حیات طیبه بخشد و بیماران اخلاقی و نفسانی را درمان کند و مُردگان جهل را نیز به اکسیر علم و معرفت زنده گرداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5356,
        "beyt": "گر سخن خواهی که گویی چون شِکَر * صبر کن از حِرص و ، این حلوا مَخَور",
        "text": "ای گوینده ، اگر می خواهی سخنی شیرین و دلنشین همچون شِکَر بگویی از آزمندی و طمع دست بدار و شیرینی نفسانیّات را مخور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5357,
        "beyt": "صبر باشد مُشتَهایِ زیرکان * هست حلوا ، آرزوی کودکان",
        "text": "صبر بر تلخی ها و ناملایمات ، خواسته و مطلوب هوشمندان است و شیرینی امیال و خواسته های سخیف ، آرزوی دل مردمان کودک صفت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5358,
        "beyt": "هر که صبر آرد ، گردون بَر رَوَد * هر که حلوا خورد ، واپس تر شود",
        "text": "هر کس صابر باشد به افلاک گام نهد یعنی صبر موجب کمال والای آدمی شود و هر کس حلوا خورَد یعنی به لذایذ حیوانی و هواهای نفسانی گراید پست تر و خوارتر گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5359,
        "beyt": "صاحبِ دل را ندارد آن زیان * گر خورَد او زَهرِ قاتل را عِیان",
        "text": "اگر صاحبدلی ، آشکارا زهری کشنده بخورد . آن زهر بدو هیچ زیانی نرساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5360,
        "beyt": "زآنکه صِحّت یافت واز پرهیز رَست * طالب مسکین ، میان تَب ، دَر است",
        "text": "زیرا که صاحبدل از امراض روحانی و اخلاقی رهیده است و به کمالِ سلامتیِ روح دست یافته است . و نیازی بدین پرهیزها ندارد ولی آن طالب نانوان و تازه راه افتاده ، هنوز دچار تَب است . یعنی همچنان دلش از بار تعلّقان دنیوی آزاد نشده است . پس بر او لازم است که تا مرتبۀ کمال پرهیز را رعایت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5361,
        "beyt": "گفت پیغمبر که ای طالب جِری * هان مکن با هیچ مطلوبی مِری",
        "text": "پیامبر فرمود : ای خواستار جیره و مستمری ، بهوش باش که با هیچ مطلوب و مرادی ستیز مکنی . یعنی ای سالک مبتدی که در مرتبه طلبی ، خود را با کاملانی که به مرتبه کمال رسیده اند قیاس مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5362,
        "beyt": "در تو نَمرودی است ، آتش در مَرو * رفت خواهی ، اوّل ابراهیم شو",
        "text": "زیرا در باطن تو نمرودِ نفس امّاره وجود دارد . پس نباید به آتش نفسانیات درآیی . اگر می خواهی به میان آتش روی ، نخست ابراهیم شو و آنگاه قدم بر آتش نِه . یعنی ای سالک مقیّد به نفس ، تا وقتی روحت را مانند ابراهیم خلیل از لوثِ آویزش های نفسانی پاک نکرده ای به دنیا و لواحق آن روی مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5363,
        "beyt": "چون نِه ای سبّاح و نَی دریاییی * در میفکن خویش از خودراییی",
        "text": "ای کسی که مقیّد به تعلقات نفسانی هستی ، حال که تو نه شناگری بلدی و نه به فن دریانوردی آشنایی داری پی خودسرانه خویش را به کام دریا میفکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5364,
        "beyt": "او ز قعرِ بَحر گوهر آورد * از زیانها سود بر سَر آورد",
        "text": "اما منتَهیّان سلوک که از بند هوی رسته اند و فن شناگری و دریانوردی را در بحر دنیا آموخته اند . از ژرفای آن دریا ، گوهرهای معنوی صید می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5365,
        "beyt": "کاملی گر خاک گیرد ، زر شود * ناقص ار زَر بُرد ، خاکستر شود",
        "text": "اگر انسان کامل و سالک منتهی مثلا از زمین مشتی خاک بردارد . آن مشت خاک به طلای پربها تبدیل شود ولی انسان نالقص و سالک مبتدی اگر طلا بدست آرد . آن طلا به خاکستر تبدیل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5366,
        "beyt": "چون قبولِ حق بُوَد آن مردِ راست * دست او در کارها ، دستِ خداست",
        "text": "زیرا انسان کامل ، مقبول درگاه حضرت حق تعالی است . بدین سبب در هر کاری ، دست او به منزله دستِ خداست . یعنی او واسطه اجرای مشیّت الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5367,
        "beyt": "دستِ ناقص ، دستِ شیطان است و دیو * زآنکه اندر دام تکلیف است و ریو",
        "text": "اما دست انسان ناقص به منزله دست شیطان و دیو است زیرا او در دام تکلیف و حیله های نفس و شیطان است یعنی فعلا عبادات را متکلفانه انجام می دهد نه عاشقانه . و پیوسته زهد و تعبّد در او ایجاد غرور و خودبینی می کند نه رهایی از خود . ( ریو = حیله و نیرنگ )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5368,
        "beyt": "جهل آید پیش او ، دانش شود * جهل شد علمی که در ناقص رود",
        "text": "اگر جهل به نزد انسان کامل آید به علم و معرفت بدل می گردد ولی علمی که به نزد انسان ناقص رود به جهل بدل گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5369,
        "beyt": "هر چه گیرد عِلّتی ، عِلّت شود * کفر گیرد کاملی ، ملّت شود",
        "text": "برای مثال ، شخص بیمار هر چه بخورد باز بر اثر خوردن آن چیز بر بیماری اش افزوده می شود و اگر انسان کاملی ، کُفر را پیشه کند . همان کُفر را به مذهب و آیین حق مبدل سازد . (ملّت = دین و آئین)",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5370,
        "beyt": "ای مِری کرده پیاده با سوار * سَر نخواهی بُرد ، اکنون پای دار",
        "text": "ای پیاده که با سوار می ستیزی . بدان که از این ستیز ، سَرَت را به سلامت نخواهی برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5371,
        "beyt": "بود بقالی و وی را طوطیی * خوش نوایی ، سبز گویا طوطیی",
        "text": "در دوران پیشین بقالی بود که طوطی خوش آواز و سبز رنگی داشت و این طوطی با مردم حرف می زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5372,
        "beyt": "در دکان بودی نگهبان دکان * نکته گفتی با همه سوداگران",
        "text": "این طوطی در واقع نگهبان دکان بود و با همه مشتریان نکته و لطیفه می گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5373,
        "beyt": "در خطاب آدمی ناطق بوی * در نوای طوطیان ، حاذق بوی",
        "text": "این طوطی با آدمیان حرف می زد و در نغمه سرائی طوطیان نیز بسیار ماهر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5374,
        "beyt": "جست از سوی دکان ، سویی گریخت * شیشه های روغن گل را بریخت",
        "text": "از یک طرف دکان پرید طرف دگر و شیشه های روغن گل را روی زمین ریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5375,
        "beyt": "از سوی خانه بیامد خواجه اش * بر دکان بنشست فارغ ، خواجه وش",
        "text": "صاحب طوطی از سوی خانه اش به دکان آمد و فارغ و آسوده با متانت و بزرگی در آنجا نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5376,
        "beyt": "دید پر روغن دکان و و جامه چرب * بر سرش زد ، گشت طوطی کل ز ضرب",
        "text": "بقال دید که دکان پر از روغن شده و لباسش چرب گشته است از اینرو چنان خشمگین شد که بر سر طوطی زد و از شدت ضرب دستش طوطی کچل شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5377,
        "beyt": "روزکی چندی سخن ، کوتاه کرد * مرد بقال از ندامت، آه کرد",
        "text": "طوطی چند روزی سخن نگفت و مرد بقال از مشاهده این وضع آه ندامت برکشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5378,
        "beyt": "ریش برمی کند و می گفت : ای دریغ * کافتاب نعمتم شد زیر میغ",
        "text": "بقال از شدت اندوه ریش خود را می کند و می گفت افسوس که آفتاب نعمت و دولتم زیر ابر نهان شد یعنی کلام طوطی و نوای آن نعمتی بود که به زوال رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5379,
        "beyt": "دست من بشکسته بودی آن زمان * چون زدم من بر سر آن خوش زبان",
        "text": "ای کاش در آن وقت که طوطی خوش آوازم را زدم دستم می شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5380,
        "beyt": "هدیه ها می داد هر درویش را  * تا بیابد نطق مرغ خویش را",
        "text": "بقال برای آنکه طوطی به آواز و سخن باز گردد به هر درویش و بینوائی هدیه ها می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5381,
        "beyt": "بعد سه روز و سه شب ، حیران و زار * بر دکان بنشسته بد نومیدوار",
        "text": "پس از سپری شدن سه شبانه روز ، مرد بقال حیران و نومید و گریان بر دکان نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5382,
        "beyt": "می نمود آن مرغ را هر گون شگفت * تا که باشد اندر آید او به گفت",
        "text": "بقال برای آن طوطی هر گونه کار شگفت و غریب انجام می داد تا شاید طوطی را به نغمه سرائی درآورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5383,
        "beyt": "جولقیی سر برهنه می گذشت * تا سر بی مو ، چو پشت طاس و طشت",
        "text": "روزی درویشی سر برهنه و موی سترده از آنجا می گذشت که سرش مانند پشت طاس و طشت ، صاف بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5384,
        "beyt": "طوطی اندر گفت آمد در زمان * بانگ بر درویش زد که ، هی فلان",
        "text": "طوطی همینکه آن درویش بی موی را دید به سخن آمد و بر او بانگ زذ که آهای فلانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5385,
        "beyt": "از چه ای کل با کلان آمیختی ؟ * تو مگر از شیشه روغن ریختی ؟",
        "text": "ای کچل ، برای چه تو نیز در سلک کچلان درآمده ای ؟ مگر تو هم از شیشه روغن ریختی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5386,
        "beyt": "از قیاسش خنده آمد خلق را * کو چو خود پنداشت صاحب دلق را",
        "text": "از اینکه طوطی ، درویش را با خود قیاس کرده بود مردم به خنده افتادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5387,
        "beyt": "کار پاکان را قیاس از خود مگیر * گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر",
        "text": "کار انسانهای پاک و وارسته را نباید با کار خودت مقایسه کنی اگر چه املای شیر درنده با شیر خوردنی مانند هم نوشته می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5388,
        "beyt": "جمله عالم زین سبب گمراه شد * کم کسی ز ابدال حق آگاه شد",
        "text": "همه مردم دنیا بدان جهت گمراه شده اند که کار انسانهای پاک و وارسته را با کار خود قیاس می کنند ، براستی که شمار اندکی از مردم از حال اولیاءالله آگاهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5389,
        "beyt": "همسری با انبیا برداشتند * اولیا را همچو خود پنداشتند",
        "text": "افراد ظاهر بین و قشری مدعی برابری با پیامبران شدند و اولیای خدا را مانند خودشان تصور کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5390,
        "beyt": "گفته : اینک ما بشر ، ایشان بشر * ما و ایشان ، بسته خوابیم و خور",
        "text": "این ظاهر بینان گفتند : ما بشریم و اولیاءالله هم بشرند ، و ما و ایشان وابسته به خوابیدن و خوردن و نیازهای طبیعی و مقتضیات غریزی هستیم . [ در آیه 10 سوره ابراهیم آمده است « … گفتند ، شما نیستید مگر بشری همچو ما … » مصراع دوم نیز ناظر است به آیه 7 سوره فرقان « و گفتند این چه رسولی است که (همانند ما) طعام خورَد و در بازار (و معابر) راه رود »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5391,
        "beyt": "این ندانستند ایشان از عمی * هست فرقی در میان ، بی منتها",
        "text": "این افراد ظاهربین بواسطه کوردلی خود این حقیقت را درک نکردند که میان آنان و انبیا و اولیا فرقی بی نهایت وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5392,
        "beyt": "هر دو گون زنبور خوردند از محل * لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل",
        "text": "برای مثال هر دو نوع زنبور ( زنبور عسل و معمولی ) از یک محل شیره می خورند ولی از یکی عسل بدست می آید و از یکی نیش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5393,
        "beyt": "هر دو گون آهو گیا خوردند و آب * زین یکی سرگین شد و زان مشک ناب",
        "text": "مثال دیگر ، هر دو نوع آهو ( آهوی معمولی و آهوی ختن ) گیاه می خورند و آب می نوشند ولی از یکی مدفوع حاصل می شود و از دیگری مشک معطر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5394,
        "beyt": "هر دو نی خوردند از یک آبخور * این یکی خالی و آن دیگر شکر",
        "text": "مثال دیگر ، هر دو نوع نی ( نی معمولی و نی شکر ) از یک محل آب می خورند ولی یکی خالی از شکر است و یکی پر از شکر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5395,
        "beyt": "صد هزاران این چنین اشباه بین * فرق شان هفتاد ساله راه بین",
        "text": "نظیر این مثالهائی که گفتیم صد هزار مثال دیگر پیدا می شود که میان ذات آنها فرقی بسیار به طول هفتاد سال راه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5396,
        "beyt": "این خورد ، گردد پلیدی زو جدا * آن خورد گردد همه نور خدا",
        "text": "یکی غذا می خورد و آن غذا در او پلیدی می زاید و دیگری همان غذا را می خورد ولی یک پارچه نور الهی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5397,
        "beyt": "این خورد ، زاید همه بخل و حسد * آن خورد ، زاید همه عشق احد",
        "text": "این یکی غذا می خورد و آن غذا در او صفات مذمومی نظیر بخل و حسادت پدید می آورد ولی آن یکی همان غذا را می خورد و عشق الهی را پدید می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5398,
        "beyt": "این زمین پاک و آن ، شوره است و بد * این فرشته پاک و آن دیو است و دد",
        "text": "انبیا و اولیا مانند زمین پاک و حاصلخیزند و کافران مانند شوره زار . دسته اول مانند فرشته پاک اند و دسته دوم مانند دیو و جانور وحشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5399,
        "beyt": "هر دو صورت گر به هم ماند ، رواست * آب تلخ و آب شیرین را صفاست",
        "text": "اگر ظاهر دو چیز به هم شبیه باشد مسئله مهمی نیست بلکه امری جایز است زیرا تشابه در ظاهر امری طبیعی و قهری است چنانکه آب تلخ و شیرین هردو ظاهر صاف و شفاف دارند ولی اگر چشیده شود تفاوت میان آنها آشکار گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5400,
        "beyt": "جز که صاحب ذوق که شناسد ، بیاب * او شناسد آب خوش از شوره آب",
        "text": "بجز شخص صاحب ذوق ( کسی که قوه ذائقه اش خوب کار میکند ) چه کسی می تواند مزه این دو آب تلخ و شیرین را متوجه شود ؟ مسلما هیچ کس ، پس جستجوی او باش ، اوست که مزه آب گوار از ناگوار را تمیز می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5401,
        "beyt": "سحر را با معجزه کرده قیاس * هر دو را بر مکر پندارد اساس",
        "text": "ظاهر بینان سحر و معجزه را مانند هم می دانند و گمان می دارند که مبنای هر دو مکر و حیله است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5402,
        "beyt": "ساحران موسی از استیزه را * بر گرفته چون عصای او عصا",
        "text": "ساحران در دوران حضرت موسی (ع) از سر عناد و مجادله ، خود را مانند حضرت موسی (ع) پنداشتند و عصائی مانند عصای او بدست گرفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5403,
        "beyt": "زین عصا تا آن عصا فرقی است ژرف * زین عمل تا آن عمل راهی شگرف",
        "text": "میان عصای ساحران فرعونی تا عصای موسی (ع) فرقی فاحش است و کار حیله گرانه ساحران با معجزه موسی (ع) خیلی تفاوت دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5404,
        "beyt": "لعنت الله این عمل را در قفا * رحمت الله آن عمل را در وفا",
        "text": "کار ساحران لعنت خدا را به دنبال خود دارد و کار موسی (ع) رحمت الهی را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5405,
        "beyt": "کافران اندر مری بوزینه طبع * آفتی آمد درون سینه ، طبع",
        "text": "کافران در عناد و ستیز خود طبعی بوزینه وش دارند یعنی مخالفت هاشان تقلیدی است نه از روی تحقیق چرا که طبیعت نفسانی در نهاد آدمی آفتی بزرگ است . مری به معنی عناد و ستیز است و بوزینه طبع به معنی مانند بوزینه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5406,
        "beyt": "هرچه مردم می کند ، بوزینه هم * آن کند کز مرد بیند دم به دم",
        "text": "هر کاری که انسان می کند بوزینه هم لحظه به لحظه هر چه می بیند همان را تقلید می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5407,
        "beyt": "او گمان برده که من کردم چو او * فرق را کی داند آن استیزه رو ؟",
        "text": "بوزینه گمان کرده که کارش مانند کار انسان است ولی آن حیوان لجوج و گستاخ چگونه ممکن است دریابد که میان این دو عمل فرقی شگرف است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5408,
        "beyt": "این کند از امر و ، او بهر ستیز * بر سر استیزه رویان خاک ، ریز",
        "text": "انبیا و اولیا به امر خداوند کار می کنند و حال آنکه مقلدان بوزینه صفت کارشان بر اساس تقلید است پس بر سر گستاخان ستیزه گر خاک بریز یعنی ترکشان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5409,
        "beyt": "آن منافق با موافق در نماز * از پی استیزه آید ، نی نیاز",
        "text": "این درست است منافق هم مانند مومن راستین به نماز می ایستد ولی نماز منافق از روی حق ستیزی است نه از روی اخلاص و نیاز قلبی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5410,
        "beyt": "در نماز و روزه و حج و زکات * با منافق ، مومنان در برد و مات",
        "text": "در نماز و روزه و حج و زکات ، مومنان و منافقان حالت برد و باخت دارند ، مومنان چون خلوص دارند عبادات را خالصانه انجام می دهند ولی منافقان به سبب عدم خلوص بازنده و حرمان زده هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5411,
        "beyt": "مومنان را برد باشد عاقبت * بر منافق ، مات اندر آخرت",
        "text": "سرانجام مومنان به رستگاری رسند ولی منافقان در آخرت زیانکار و گرفتار شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5412,
        "beyt": "گرچه هر دو بر سر یک بازی اند * هر دو با هم مروزی و رازی اند",
        "text": "هر چند مومن و منافق هر دو یک عمل را پیش گرفته اند ولی هر دو نسبت به یکدیگر بسیار دور و بیگانه اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5413,
        "beyt": "هر یکی سوی مقام خود رود * هر یکی بر وفق نام خود رود",
        "text": "سرانجام هر یک از مومن و منافق به جایگاه و مرتبه اصلی خود می رود و هر یک از آن دو مطابق حقیقت نام خود راهی را می پیماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5414,
        "beyt": "مومنین خوانند ، جانش خوش شود * ور منافق گویی ، پر آتش شود",
        "text": "اگر به منافق ، مومن بگوئی شادمان گردد زیرا او دوست دارد که وی را بر خلاف باطن تیره اش در صف پاکدلان به شمار آرند و اگر او را منافق صدا زنند سخت خشمگین شود زیرا در اینصورت باطنش هویدا شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5415,
        "beyt": "نام او محبوب از ذات وی است * نام این مبغوض از آفات وی است",
        "text": "محبوبیت نام مومن ناشی از حقیقت ذات اوست ، و سبب منفور شدن منافق نیز آفات بیماری روحی و نفاق اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5416,
        "beyt": "میم و واو و میم و نون تشریف نیست * لفظ مومن ، جز پی تعریف نیست",
        "text": "لفظ ” مومن” که از چهار حرف میم و واو و میم و نون تشکیل شده به ذات مومن شرافتی نمی بخشد بلکه لفظ “مومن” برای تعریف و توصیف ذاتی وضع شده که حقیقتا ایمان داشته باشد نه اینکه الفاظی را لقلقه لسان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5417,
        "beyt": "گر منافق خوانی اش ، این نام دون * همچو کژدم می خلد در اندرون",
        "text": "اگر منافق را بدین نام بخوانی ، این نام پست و حقیر قلب او را مانند عقرب نیش می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5418,
        "beyt": "گر نه این نام اشتقاق دوزخ است * پس چرا در وی مذاق دوزخ است ؟",
        "text": "اگر نام ” منافق ” از صفت دوزخی نفاق سرچشمه نگرفته پس چرا منافق طبعی دوزخی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5419,
        "beyt": "زشتی آن نام بد ، از حرف نیست * تلخی آن آب بحر ، از ظرف نیست",
        "text": "زشتی و قباحت نام ” منافق ” از حروف آن نیست همانگونه که تلخی آب دریا از کوزه ای که آب دریا را در آن می ریزند نیست بلکه از خود دریاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5420,
        "beyt": "حرف ، ظرف آمد در او معنی چو آب * بحر معنی ، عنده ام الکتاب",
        "text": "حروف مانند ظرف است و معنی در آن مانند آب است ، یعنی همانطور که آب را در ظرف می ریزند معنی را نیز در قالب حروف می ریزند ، همانا ام الکتاب که دریای معنویات است در نزد خداوند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5421,
        "beyt": "بحر تلخ و بحر شیرین در جهان * در میانشان برزخ لایبغیان",
        "text": "در این جهان میان دریای تلخ و شیرین سدی است نامرئی که در هم نمی آمیزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5422,
        "beyt": "دان که این هر دو ز یک اصلی روان * بر گذر زین هر دو ، رو تا اصل آن",
        "text": "این حقیقت را بدان که این دو دریای تلخ و شیرین یعنی حقیقت آدمیان صالح و طالح از یک اصل سرچشمه گرفته است . تو باید از ظاهر این دو بگذری و به اصل حقیقت آنها برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5423,
        "beyt": "زر قلب و زر نیکو در عیار * بی محک هرگز ندانی ز اعتبار",
        "text": "برای مثال عیار طلای خالص و ناخالص را نمی توانی بدون سنگ محک تعیین کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5424,
        "beyt": "هر که را در جان خدا بنهد محک * مر یقین را باز داند او ز شک",
        "text": "اگر خداوند در باطن کسی محک علم و عرفان را به ودیعت نهد ، چنین کسی هرگونه یقین را از شک باز خواهد شناخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5425,
        "beyt": "در دهان زنده خاشاکی جهد * آنگه آرامد ، که بیرونش نهد",
        "text": "برای مثال اگر در دهان زنده ای خس و خاشاکی داخل شود ، مادام که آن خس و خاشاک را از دهان خود بیرون نیاورده آرام نمی گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5426,
        "beyt": "در هزاران لقمه یک خاشاک خرد * چون درآمد ، حس زنده پی ببرد",
        "text": "در میان هزاران لقمه اگر فقط یک خاشاک وارد دهان شود حس آدم زنده آنرا درمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5427,
        "beyt": "حس دنیا ، نردبان این جهان * حس دینی ، نردبان آسمان",
        "text": "حس دنیوی نردبان این جهان محسوس است یعنی عقل معاش و حس ظاهری و دنیوی فقط می تواند مدرکات مربوط به این جهان فرودین را دریابد ولی حس دینی مدرکات عرفانی را درمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5428,
        "beyt": "صحت این حس ، بجویید از طبیب * صحت آن حس ، بخواهید از حبیب",
        "text": "سلامتی حواس ظاهری را از طبیب جسم جویا شوید ولیکن سلامتی حواس دینی و عرفانی را از خداوند طلب کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5429,
        "beyt": "صحت این حس ز معموری تن * صحت آن حس ، ز ویرانی بدن",
        "text": "سلامتی حواس ظاهری از سلامتی کالبد جسمانی حاصل می آید ، ولیکن سلامتی حواس دینی و عرفانی از ویرانی کالبد ، یعنی ترک هواهای نفسانی و حظوظ جسمانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5430,
        "beyt": "راه جان ، مر جسم را ویران کند * بعد از آن ویرانی آبادان کند",
        "text": "راه جان ابتدا کالبد عنصری را ویران می کند یعنی ترک شهوات می کند و سپس آنرا آباد می کند یعنی بعد از فنای اوصاف جسمانی به مقام شهود قلبی میرسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5431,
        "beyt": "کرد ویران ، خانه بهر گنج زر * وز همان گنجش کند معمورتر",
        "text": "بعنوان مثال ، هرگاه کسی اطلاع یابد که در خانه اش گنجی از طلا نهفته است ، ابتدا خانه اش را ویران می کند و سپس گنج را می یابد و چون بدان گنج دست یافت مجددا خانه اش را می سازد منتهی بسیار آبادتر و زیباتر از خانه پیشین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5432,
        "beyt": "آب را ببرید و جو را پاک کرد * بعد از آن در جو روان کرد آب خورد",
        "text": "مثال دیگر ، کسی که بخواهد جوی آبی را از مواد زائد پاک کند ابتدا جریان آب را به جوی قطع کرده و سپس آنرا تمیز میکند و آنگاه آب زلال را بدان روان می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5433,
        "beyt": "پوست را بشکافت و پیکان را کشید * پوست تازه بعد از آنش بردمید",
        "text": "مثال دیگر ، هنگامی که سرنیزه ای در پوست بدن فرو می رود باید پوست را شکافت و آن تیر را بیرون آورد تا پوست و گوشت تازه بروید و جراحت التیام یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5434,
        "beyt": "قلعه ویران کرد و از کافر ستد * بعد از آن برساختش صد برج و سد",
        "text": "مثال دیگر ، امیری از لشکر ابتدا به دژ دشمنان حمله و آن را از چنگشان بیرون می آورد و پس از تصرف صد نوع برج و بارو و حصار بر آن می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5435,
        "beyt": "کار بی چون را که کیفیت نهد ؟ * این که گفتم هم ضرورت می دهد",
        "text": "چه کسی می تواند کیفیتی برای کار خداوند قائل شود ؟ و تازه این حرفهائی را که زدم از روی ناچاری بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5436,
        "beyt": "گه چنین بنماید و گه ضد این * جز که حیرانی نباشد کار دین",
        "text": "کارهای خداوند روی قواعد معهود بشری صورت نمی گیرد از این رو گاهی بدین صورت انجام می شود و گاهی بدان صورت ، اصولا کار دین جز حیرت چیز دیگری نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5437,
        "beyt": "نی چنان حیران که پشتش سوی اوست * بل چنین حیران و غرق و مست دوست",
        "text": "البته منظورم از حیران شدن این نیست که شخص حیران ، از حق رخ برتابد بلکه مرادم حیرتی است که شخص حیران ، مست و مستغرق حق شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5438,
        "beyt": "آن یکی را روی او شد سوی دوست * و آن یکی را روی او ، خود روی اوست",
        "text": "آنکه حیران جمال حق است هماره متوجه حق است و روی به حضرت دوست دارد اما آنکه حیران جمال کاذب دنیاست پشت به حق دارد و رویش هماره به سوی دنیا و نفسانیات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5439,
        "beyt": "روی هر یک می نگر ، می دارپاس  * برکه گردی تو ز خدمت روشناس",
        "text": "به حقیقت و ذات حیرانان حق و حیرانان دنیا خوب درنگر ، شاید تو نیز حقیقت شناس شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5440,
        "beyt": "چون بسی ابلیس آدم روی هست * پس به هر دستی نشاید داد دست",
        "text": "زیرا همیشه بسیاری از مردم هستند که باطنی شیطانی و ظاهری انسانی دارند ، اینان خود را به صورت اهل حقیقت می آرایند و دعوی پیشوائی می کنند و افراد ساده لوح را به دام می افکنند ، پس روا نیست که به هر دستی ، دست بیعت و اطاعت داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5441,
        "beyt": "ز آنکه صیاد آورد بانگ صفیر * تا فریبد آن مرغ را ، آن مرغ گیر",
        "text": "مثلا شکارچی برای صید طیور ، صدای آنها را تقلید می کند و آوائی مانند پرندگان در می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5442,
        "beyt": "بشنود آن مرغ بانگ جنس خویش * از هوا آید ، بیابد دام و نیش",
        "text": "وقتی که پرنده صدای همجنس خود را می شنود از هوا پائین می آید و به دام صیاد می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5443,
        "beyt": "حرف درویشان بدزد مرد دون * تا بخواند بر سلیمی ز آن فسون",
        "text": "فرد فرومایه ، سخنان درویشان راستین را می دزد و آن را حفظ می کند تا برای اشخاص ساده لوح بازگوید و آنان را بدین وسیله خام و گمراه سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5444,
        "beyt": "کار مردان روشنی و گرمی است * کار دونان ، حیله و بی شرمی است",
        "text": "در حالی که کار مردان الهی این است که به مردم گرمی معنوی بخشند و آنان را از دل مردگی و  افسردگی  روحی برهانند ، ولی کار مدعیان ، نیرنگ بازی و بی حیائی است که الفاظی چند از اهل حقیقت اقتباس می کنند تا خود را در سلک اهل الله جا بزنند و ساده لوحان را بفریبند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5445,
        "beyt": "شیر پشمین از برای گد کنند * بُو مُسَیلِم را لقب ، احمد کنند",
        "text": "مثلا شیر پشمین ساختگی را برای گدائی بکار می برند ، یعنی برای خود ظاهری مانند شیران طریقت درست می کنند تا به مطامع دنیوی برسند . این سیاهکاران مسیلمۀ کذّاب را احمد ( ص ) لقب می دهند یعنی شخص عاطل و بی حقیقتی را حق جلوه می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5446,
        "beyt": "بو مسیلم را لقب کذاب ماند * مر محمد را اولوالالباب ماند",
        "text": "سرانجام مسیلمه به لقب کذاب یعنی بسیار دروغگو ملقب شد و حضرت محمد (ص) به لقب اولوالالباب یعنی صاحبان عقل و خرد ملقب شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5447,
        "beyt": "آن شراب حق ختامش مشک ناب * باده راختمش بود گند و عذاب",
        "text": "مردان الهی مانند شراب حق اند که مهرش مشک ناب است در حالیکه شراب دنیوی طعم تلخ و زننده دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5448,
        "beyt": "بود شاهی در جهودان ظلم ساز * دشمن عیسی و نصرانی گداز",
        "text": "در میان یهودیان پادشاهی بیدادگر حکومت می کرد که این پادشاه دشمن عیسی (ع) بود و نصرانیان را سخت شکنجه می کرد و می کشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5449,
        "beyt": "عهد عیسی بود و نوبت ، آن او * جان موسی او و موسی ، جان او",
        "text": "آن دوران ، دوران عیسی (ع) بود یعنی دوره پیامبری آن حضرت برقرار بود و در حقیقت عیسی جان موسی و موسی جان عیسی بود زیرا پیامبران جملگی از یک گوهراند و هیچ فرقی میان آنان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5450,
        "beyt": "شاه احول کرد در راه خدا * آن دو دمساز خدایی را جدا",
        "text": "آن شاه یهودی که دچار هواهای نفسانی و اغراض شیطانی بود آن دو یار غار و رفیق طریق را از هم جدا کرد یعنی حقیقت واحد آن دو پیامبر را دو گانه پنداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5451,
        "beyt": "گفت استاد : احولی را ، کاندرآ * رو برون آر از وثاق آن شیشه را",
        "text": "مثال : استاد کاری به شاگرد لوچش می گوید برو از داخل آن اطاق فلان شیشه را برایم بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5452,
        "beyt": "گفت احول : زآن دو شیشه من کدام * پیش تو آرم ، بکن شرح تمام",
        "text": "شاگرد لوچ وقتی وارد اطاق شد دید به جای یک شیشه دو شیشه وجود دارد و به استادش گفت : در اینجا دو شیشه هست من کدامیک را نزد تو بیاورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5453,
        "beyt": "گفت استا : آن دو شیشه نیست ، رو * احولی بگذار و افزون بین مشو",
        "text": "استاد گفت : آنجا دو شیشه نیست ، برو دست از دو بینی بردار و اینقدر کثرت بین مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5454,
        "beyt": "گفت : ای استا مرا طعنه مزن  *  گفت استا : زآن دو ، یک را در شکن",
        "text": "شاگرد گفت : ای استاد مرا مسخره مکن زیرا در اینجا دو شیشه هست نه یکی ، استاد گفت : حالا که چنین است یکی از آن دو شیشه را بشکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5455,
        "beyt": "شیشه یک بود و به چشمش دو نمود * چون شکست او ، شیشه را دیگر نبود",
        "text": "در واقع در آنجا فقط یک شیشه بود ولی به نظر آن شاگرد لوچ دو تا می آمد و چون آن شیشه را شکست دیگر شیشه ای در میان نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5456,
        "beyt": "چون یکی بشکست ، هر دو شد ز چشم * مرد ، احول گردد از میلان وخشم",
        "text": "وقتی که شاگرد لوچ یکی از آن دو شیشه را شکست ، آن دیگر هم شکست ، بله ، انسان نیز بر اثر پیروی از هوی و هوس و خشم و غضب دچار کژ بینی و عدم تعادل روحی و فکری می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5457,
        "beyt": "خشم و شهوت ، مرد را احول کند * ز استقامت ، روح را مبدل کند",
        "text": "خشم و شهوت موجب لوچی دیده باطنی شخص می شود و در نتیجه روح را از حالت تعادل و توازن خارج می کند . یعنی هر کس که اسیر خشم و هوای نفس شود به دیده باطنی اش چنان خللی وارد آید که واقعیت را نبیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5458,
        "beyt": "چون غرض آمد ، هنر پوشیده شد * صد حجاب از دل به سوی دیده شد",
        "text": "همینکه آدمی گرفتار اغراض نفسانی شود هنر دیگران را نمی تواند ببیند زیرا که از جانب دل او حجابهائی پدید آید و در برابر دیده گانش قرار گیرد و در نتیجه از دیدن فضائل اهل فضل محروم می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5459,
        "beyt": "چون دهد قاضی به دل رشوت قرار * کی شناسد ظالم از مظلوم زار ؟",
        "text": "مثال ، وقتی که قاضی طمع رشوه داشته باشد چگونه می تواند حق ستمدیده ناتوان را از ستمکار بستاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5460,
        "beyt": "شاه از حقد جهودانه چنان * گشت احول ، کالامان یارب امان",
        "text": "آن شاه از شدت خشم و کینه جهودوار خود چنان دیده باطنی اش لوچ شد که پرودگارا تو خود ما را از آن خوی زشت  در پناه خودت گیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5461,
        "beyt": "صد هزاران مومن مظلوم کشت * که پناهم دین موسی را و پشت",
        "text": "آن شاه بیدادگر صدها هزار از مومنان مسیحی را بی هیچ گناهی کشت به این خیال که منم حافظ دین موسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5462,
        "beyt": "او وزیری داشت گبر و عشوه ده * کو بر آب از مکر بر بستی گره",
        "text": "آن شاه جهود وزیری داشت بسیار فریبکار که از شدت مکاری و حیله گری به آب گره می زد یعنی کارهائی انجام می داد که در نظر دیگران محال می نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5463,
        "beyt": "گفت : ترسایان ، پناه جان کنند * دین خود را از ملک ، پنهان کنند",
        "text": "آن وزیر پر تزویر گفت : شاها ، عیسویان برای اینکه جانشان حفظ شود دین خود را از شاه پنهان و طوری رفتار می کنند که خیال کنی آنان عیسوی نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5464,
        "beyt": "کم کش ایشان را که کشتن سود نیست * دین ندارد بوی ، مشک و عود نیست",
        "text": "شاها ، این قدر آنان را مکش که کشتار آنان هیچ سودی ندارد چرا که دین مانند عود و مشک نیست که بوئی داشته باشد و بدان وسیله پیروان دین و آئینی شناخته شوند . ( ممکن نیست به ضرب شمشیر اعتقاد را از دل مردم برانداخت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5465,
        "beyt": "سر ، پنهان است اندر صد غلاف * ظاهرش با تو ، چو تو ، باطن خلاف",
        "text": "دین و اعتقاد امری قلبی است بنابراین پوشیده داشتن آن ممکن است . ظاهرش با تو و باطنش بر توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5466,
        "beyt": "شاه گفتش : پس بگو تدبیر چیست ؟ * چاره آن مکر و آن تزویر چیست ؟",
        "text": "شاه جهود به آن وزیر مکار گفت : پس بگو بدانم که تدبیر و چاره این امر چیست ؟ و آن مکر و تزویر چه راهی دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5467,
        "beyt": "تا نماند در جهان ، نصرانیی * نی هویدا دین و ، نی پنهانیی",
        "text": "تا بر اثر این تدبیر حتی یک نصرانی در جهان نماند ، چه آنکه دینش را آشکار کند و چه آنکه دینش را نهان دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5468,
        "beyt": "گفت : ای شه ، گوش و دستم را ببر * بینی ام بشکاف ، اندر حکم مر",
        "text": "وزیر مکار به شاه گفت : با فرمانی قاطع دست و گوشم را ببر و بینی ام را بشکاف . ( حکم مر به معنی فرمان قاطع است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5469,
        "beyt": "بعد از آن در زیر دار آور مرا * تا بخواهد یک شفاعتگر مرا",
        "text": "سپس مرا زیر چوبه دار بیاور بدین قصد که بر دارم زنی اما باید کسی بیاید و شفاعت مرا نزد تو کند تا بر بالای دار نروم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5470,
        "beyt": "بر منادی گاه کن این کار ، تو * بر سر راهی که باشد چارسو",
        "text": "این کار را در محلی پر رفت و آمد مثل بازار یا سر چهار راه عمومی شهر انجام بده تا همگان آنرا مشاهده کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5471,
        "beyt": "آنگهم از خود بران تا شهر دور * تا دراندازم در ایشان شر و شور",
        "text": "پس از اجرای این حکم مرا به شهری دور تبعید کن تا در آنجا میان عیسویان فتنه و آشوب بر پا دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5472,
        "beyt": "صد هزاران مرد ترسا سوی او * اندک اندک جمع شد در کوی او",
        "text": "صدها هزار نفر از عیسویان اندک اندک به دور او گرویدند و پیرامونش گرد آمدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5473,
        "beyt": "او بیان می کرد با ایشان به راز * سر انگلیون و زنار و نماز",
        "text": "وزیر مخفیانه اسرار و حقایق انجیل و و زنار بستن و نماز گزاردن را برای مردم تشریح می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5474,
        "beyt": "او به ظاهر ، واعظ احکام بود * لیک ، در باطن صفیر و دام بود",
        "text": "وزیر در عیان احکام شریعت عیسی را بازگو می کرد ولی در نهان همچو صیادان دام می گسترد و صفیر وحوش بر می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5475,
        "beyt": "بهر این بعضی صحابه از رسول * ملتمس بودند مکر نفس غول",
        "text": "برای همین بود که بعضی از اصحاب پیامبر (ص) از آن حضرت می خواستند که در باره چگونگی مکر و فریب نفس اماره توضیحاتی دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5476,
        "beyt": "کو چه آمیزد ز اغراض نهان * در عبادتها و در اخلاص جان ؟",
        "text": "اصحاب از پیامبر (ص) سوال می کردند که نفس اماره چگونه اغراض نهانی خود را در عبادات و اخلاص قلبی مردم وارد می سازد و صفای آنرا تیره و تار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5477,
        "beyt": "فضل طاعت را نجستندی از او * عیب ظاهر را بجستندی که کو ؟",
        "text": "صحابه از آن رسول بزرگوار در باره فضیلت و ثواب حاصل از انجام طاعات سوالی نمی کردند زیرا خوب می دانستند که هر طاعت و عبادتی ستوده است ولی چیزی را که نمی دانستند بازیهای نفس اماره و وارونه کاریهای ظریف آن بود که شناخت آن از هر کسی بر نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5478,
        "beyt": "مو به مو ، ذره به ذره مکر نفس * می شناسیدند چون گل از کرفس",
        "text": "اصحاب رسول الله به کمک آن حضرت ، مکر و نیرنگ نفس اماره را مو به مو و ذره به ذره می شناختند . یعنی با توضیحات رسول خدا دقیقا به فتنه انگیزیهای مرموز نفس اماره واقف می شدند . و همانطور که گل را از کرفس تشخیص می دادند ریاکاریهای نفس اماره و حیله گریهای آن را از عمل خالصانه باز می شناختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5479,
        "beyt": "مو شکافان صحابه هم در آن * وعظ ایشان خیره گشتندی به جان",
        "text": "حتی اصحاب دقیق و نکته سنج پیامبر (ص) با دقت به سخنان پند آمیز آن حضرت گوش می دادند و از شنیدن آن حیرت زده می شدند . یعنی از خطیر بودن حیله های نفس اماره مبهوت می شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5480,
        "beyt": "پس بگویم من به سر نصرانی ام * ای خدای رازدان می دانی اه",
        "text": "من به عیسویان می گویم که دین اصلی من نصرانی است و هم کیش شما هستم ولی این راز را نهان داشتم و ای خدای دانا به رازها و اسرار تو خود حال مرا می دانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5481,
        "beyt": "شاه واقف گشت از ایمان من * وز تعصب کرد قصد جان من",
        "text": "شاه جهود چون دانست که من به آئین عیسویان ایمان دارم از روی تعصب و خشم آهنگ جانم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5482,
        "beyt": "خواستم تا دین ، ز شه پنهان کنم * آنکه دین اوست ، ظاهر آن کنم",
        "text": "من خواستم دینم را از نظر شاه پنهان کنم و دین وی هرچه هست بدان تظاهر کنم و خود را به ظاهر یهودی نشان دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5483,
        "beyt": "شاه بویی برد از اسرار من * متهم شد پیش شه ، گفتار من",
        "text": "اما شاه از راز من آگاه شد و دین اصلی مرا دریافت و در نتیجه حرف من در نزد شاه بی اعتبار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5484,
        "beyt": "گفت : گفت تو چو در نان ، سوزن است * از دل من تا دل تو روزن است",
        "text": "شاه گفت : سخن تو مانند سوزنی است که در نان فرو رفته باشد و همانطور که زبان و دهان سوزن را در میان نان زود احساس می کنند من نیز به حیله تو واقف شدم . منظور مصراع دوم ضرب المثل “دل به دل راه دارد” می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5485,
        "beyt": "من از آن روزن بدیدم حال تو * حال تو دیدم ، ننوشم قال تو",
        "text": "من از روزنه قلب خود به حقیقت حال تو واقف گشتم م از احوالت واقف گشتم و دیگر به کلامت توجه نمی کنم و فریب حرفهای تو را نمی خورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5486,
        "beyt": "گر نبودی جان عیسی چاره ام * او جهودانه بکردی پاره ام",
        "text": "اگر دین عیسی (ع) یاری ام نمی کرد و چاره ساز من نمی شد آن شاه بیدادگر جهودوار پاره پاره ام می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5487,
        "beyt": "بهر عیسی جان سپارم ، سر دهم * صد هزاران منتش بر خود نهم",
        "text": "من به خاط عیسی (ع) جان خود را خواهم باخت و سرم را در راهش خواهم داد و جان دادن در راه او را منت بی شماری بر خود می دانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5488,
        "beyt": "جان دریغم نیست از عیسی ، ولیک * واقف بر علم دینش نیک نیک",
        "text": "من جانم را از عیسی دریغ نداشته ام ولی به علم دین او نیک آگاهی دارم بدین جهت نمی خواهم فعلا جان دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5489,
        "beyt": "حیف می آمد مرا کان دین پاک * در میان جاهلان گردد هلاک",
        "text": "من دریغ داشتم از اینکه دین پاک عیسی (ع) در میان نادانان تباه گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5490,
        "beyt": "شکر ایزد را و عیسی را که ما * گشته ایم آن کیش حق را رهنما",
        "text": "خدا و عیسی (ع) را سپاس می گزارم که ما برای این دین برحق راهنما و هادی شده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5491,
        "beyt": "از جهود و از جهودی رسته ام * تا به زناری ، میان را بسته ام",
        "text": "از وقتی که مسیحی شده ام از یهودیان و آئین یهودی تبری جسته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5492,
        "beyt": "دور دور عیسی است ای مردمان * بشنوید اسرار کیش او به جان",
        "text": "ای مردم ، اینک دور ، دور عیسی (ع) است اسرار دین او را با دل و جان گوش دهید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5493,
        "beyt": "کرد با وی شاه ، آن کاری که گفت * خلق ، اندر کار او مانده شگفت",
        "text": "آن شاه ستمکار به همان پیشنهاد فتنه انگیز وزیر پر تزویر عمل کرد و وزیر را به همان ترتیب شکنجه اش کرد و مردم همه از این کار شگفت زده شدند زیرا تا آن موقع دیده بودند که آن وزیر از مقربان درگاه شاه بود ولی ناگهان ورق بر ضد او برگشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5494,
        "beyt": "راند او را جانب نصرانیان * کرد در دعوت ، شروع او بعد از آن",
        "text": "شاه پس از شکنجه وزیر خود ، او را به سوی عیسویان راند و بدان دیار تبعیدش کرد و از آن پس وزیر شروع کرد به تبلیغ دین مسیحی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5495,
        "beyt": "آن دهان کژ کرد و از تسخر بخواند * نام احمد را ، دهانش کژ بماند",
        "text": "آن کسی که برای مسخره کردن نام محمد (ص) دهانش را کج کرد و آن نام شریف را به تمسخر خواند ، دهانش به همان حالت کج ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5496,
        "beyt": "باز آمد کای محمد عفو کن * ای تو را الطاف علم من لدن",
        "text": "او نزد محمد (ص) آمد وگفت مرا ببخش . ای صاحب موهبت علم لدنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5497,
        "beyt": "من تو را افسوس می کردم ز جهل * من بدم افسوس را منسوب و اهل",
        "text": "این من بودم که ترا از روی نادانی مسخره (افسوس) می کردم در حالیکه این منم که در خور تمسخر بوده و هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5498,
        "beyt": "چون خدا خواهد که پرده کس درد * میلش اندر طعنه پاکان برد",
        "text": "هر گاه خداوند بخواهد پرده آبروی کسی را پاره کند . یعنی هر گاه آدمی تبهکار مستحق رسوایی گردد . خداوند در او میل و علاقه ای ایجاد می کند که به خرده گیری و عیبجوئی افراد وارسته و پاک دست زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5499,
        "beyt": "چون خدا خواهد که پوشد عیب کس * کم زند در عیب معیوبان ، نفس",
        "text": "هر گاه خداوند بخواهد که عیب کسی را پوشاند کاری می کند که شخص هرگز از عیب عیبناکان سخن نگوید و حرفی در طعنه آنان بر زبان نراند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5500,
        "beyt": "چون خدا خواهد که مان یاری کند * میل ما را جانب زاری کند",
        "text": "هر گاه خداوند بخواهد که به ما یاری رساند میل و علاقه ما را به سوی تضرع و زاری کشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5501,
        "beyt": "ای خنک چشمی که آن ، گریان اوست * ای همایون دل که آن ، بریان اوست",
        "text": "خوشا به سعادت آن چشمی که از شوق لقای حضرت حق بگرید و خجسته باد آن دلی که از سوز و عشق حق تفتیده و بریان باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5502,
        "beyt": "آخر هر گریه ، آخر خنده یی است * مرد آخربین ، مبارک بنده یی است",
        "text": "سرانجام هر گریه ای خنده است و هر کس عاقبت بین باشد بنده مبارک و فرخنده ای است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5503,
        "beyt": "هر کجا آب روان ، سبزه بود * هر کجا اشکی دوان ، رحمت شود",
        "text": "برای مثال هر کجا که آب روان باشد در آنجا سبزه می روید و هر جا که اشک ریزان باشد ثمره آن گریه ، حصول رحمت الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5504,
        "beyt": "باش چون دولاب ، نالان ، چشم تر * تا ز صحن جانت بر روید خضر",
        "text": "مانند چرخ چاه گریان و نالان باش یعنی اشک بریز و ناله کن تا در فضای درون جانت سبزه های (خضر) ایمان و عرفان بروید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5505,
        "beyt": "اشک ، خواهی ، رحم کن بر اشک بار * رحم ، خواهی ، بر ضعیفان رحم آر",
        "text": "اگر می خواهی گریه کنی پس بر چشمان اشکبار یتیمان و مظلومان و مستمندان رحم آور زیرا رحم آوردن بر اینان مستلزم رقت قلب و انفعال روحی است و چون به دیگران رحم آوردی دیگران نیز به تو رحم کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5506,
        "beyt": "یک زنی با طفل آورد آن جهود * پیش آن بت ، و آتش اندر شعله بود",
        "text": "آن شاه جهود زنی را همراه بچه اش کنار آن بت آورد در حالی که آتش زبانه می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5507,
        "beyt": "طفل از او بستد در آتش فکند * زن بترسید و دل از ایمان بکند",
        "text": "شاه جهود بچه را از آن زن گرفت و در میان آتش افکند . آن زن از شراره های انبوه آتش ترسید و نزدیک بود که دست از ایمان بردارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5508,
        "beyt": "خواست تا او سجده آرد پیش بت * بانگ زد آن طفل کانی لم امت",
        "text": "همینکه زن خواست که بر آن بت سجده آورد . کودک فریاد زد براستی که من نمرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5509,
        "beyt": "اندر آ مادر ! اینجا من خوشم * گر چه در صورت ، میان آتشم",
        "text": "کودک گفت : ای مادر به میان آتش درآی که من اینجا حالی خوش دارم هر چند که به ظاهر در میان آتش هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5510,
        "beyt": "چشم بند است آتش از بهر حجاب * رحمت است این سر برآورده ز جیب",
        "text": "آنان که در حجاب غفلت و نادانی پوشیده شده اند رحمت خدا را آتش می بینند و این آتش در واقع رحمتی است که سر از گریبان غیب برآورده و نمایان شده است",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5511,
        "beyt": "اندر آ مادر ببین برهان حق * تا ببینی عشرت خاصان حق",
        "text": "ای مادر به میان آتش بیا و برهان و آیت حضرت حق را تماشا کن تا بتوانی عیش و عشرت معنوی دوستداران خاص حق را ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5512,
        "beyt": "اندر آ آب بین آتش مثال * از جهانی کاتش است آبش مثال",
        "text": "ای مادر در میان آتش بیا تا مشاهده کنی که این آتش ظاهرا آتش است اما باطنا آبی است زلال . یعنی از جهانی که به ظاهر مثل آب است و به باطن ، اتش است به جهانی درآ که صورتا آتش است و سیرتا آب . [ دنیای شهوات به ظاهر آب گواراست و به باطن آکنده از عذاب ، ولی ریاضت ظاهرا آتش است و باطنا آب حیات .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5513,
        "beyt": "اندر آ اسرار ابراهیم بین * کو در آتش یافت سرو و یاسمین",
        "text": "ای مادر بیا و اسرار ابراهیم (ع) را مشاهده کن که چگونه در میان آتش گل و یاسمن پیدا کرد یعنی آتش بر او سرد و سازگار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5514,
        "beyt": "مرگ می دیدم گه زادن ز تو * سخت خوفم بود افتادن ز تو",
        "text": "ای مادر در آن هنگام که از تو زاده می شدم و از رحم تو بیرون می آمدم بسیار بیمناک بودم زیرا خیال می کردم که جهانی فراخ تر از رحم یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5515,
        "beyt": "چون بزادم ، رستم از زندان تنگ * در جهانی خوش هوای خوبرنگ",
        "text": "همینکه از رحم تو زاده شدم ، از زندان تنگ خلاصی یافتم و به دنیایی زیبا درآمدم با هوایی بس دل انگیز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5516,
        "beyt": "من جهان را چون رحم دیدم کنون * چون در این آتش بدیدم این سکون",
        "text": "ای مادر ، من این جهان طبیعت را هم اکنون مانند همان رحم می بینم که برای من تنگ و تاریک بود زیرا که در میان این آتش به آرامش و سکون حقیقی رسیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5517,
        "beyt": "اندرین آتش بدیدم عالمی * ذره ذره اندر او عیسی دمی",
        "text": "در میان این آتش جهانی دیدم که هر جزء آن دمی مسیحایی دارد یعنی باعث حیات و زندگی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5518,
        "beyt": "نک ، جهان نیست شکل هست ذات * و آن جهان هست شکل بی ثبات",
        "text": "اینک این جهان پر آتش که من درون آن هستم ظاهرا نیست (زیرا شکل و خواص ماده را ندارد) ولی در واقع وجود دارد و این جهان طبیعت ظاهرا هست (زیرا حواس ظاهره ما آن را احساس می کند) ولی در واقع وجود ندارد زیرا در معرض تغییر و زوال است و صورتهای آن دوامی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5519,
        "beyt": "اندر آ مادر به حق مادری * بین که این آذر ندارد آذری",
        "text": "ای مادر تو را به حق مقام مادری قسم می دهم به میان آتش بیا و ببین که این آتش ، اصلا خاصیت آتش را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5520,
        "beyt": "اندر آ مادر ، که اقبال آمده ست * اندر آ مادر ، مده دولت ز دست",
        "text": "ای مادر درون آتش بیا که بخت به تو روی آورده است . ای مادر به آتش درآی و دولت و حشمت معنوی را از دست مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5521,
        "beyt": "قدرت آن سگ بدیدی ، اندر آ * تا ببینی قدرت لطف خدا",
        "text": "تو قدرت آن شاه سگ سیرت را دیدی . اینک به درون آتش درآی تا قدرت لطف حضرت پروردگار را ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5522,
        "beyt": "من ز رحمت ، می کشانم پای تو * کز طرب خود نیستم پروای تو",
        "text": "من از روی مهربانی پای تو را به سوی آتش می کشانم ولی به قدری در خوشی و شادی این آتش مستغرق شده ام که به سوی تو توجهی ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5523,
        "beyt": "اندر آ و دیگران را هم بخوان * کاندر آتش شاه بنهاده ست خوان",
        "text": "ای مادر به درون آتش بیا و دیگران را هم به سوی آن فرا بخوان زیرا شاه جهان هستی در درون آتش ریاضت و فنای فی الله ، سفره کرم و احسانش را گسترده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5524,
        "beyt": "اندر آیید ای مسلمانان همه * غیر این عذبی عذاب است آن همه",
        "text": "ای اهل ایمان جملگی به درون این آتش درآئید که به جز لذت معنوی که گوارا است ، جمله لذات حقیقتا عذابی است بس بزرگ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5525,
        "beyt": "اندر آیید ای همه ، پروانه وار * اندرین بهره که دارد صد بهار",
        "text": "ای مسلمانان همگی مانند پروانه به درون آتش بروید و بیایید به سوی این بهره و نصیب که بهاران فراوانی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5526,
        "beyt": "بانگ می زد در میان آن گروه * پر همی شد جان خلقان از شکوه",
        "text": "آن طفل صغیر در میان آن جماعت ندا در می داد چندانکه از هیبت و عظمت آن ندا جانهای مردم پر از شکوه یقین شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5527,
        "beyt": "خلق ، خود را بعد از آن بی خویشتن * می فکندند اندر آتش مرد و زن",
        "text": "مردم از مرد و زن پس از شنیدن آن ندا بی اختیار خود را به میان آتش می افکندند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5528,
        "beyt": "بی موکل ، بی کشش از عشق دوست * زآنکه شیرین کردن هر تلخ ازوست",
        "text": "مردم بدون آنکه کسی آنان را وادار کند و یا به سوی آتش بکشاند از روی عشق حق تعالی خود را به آتش می افکندند . زیرا شیرین کردن هر امر تلخی به دست او انجام می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5529,
        "beyt": "تا چنان شد کان عوانان خلق را * منع می کردند کاتش در میا",
        "text": "مردم به قدری خود را بی محابا به درون آتش در می افکندند که ماموران شاه آنان را از درآمدن به آتش باز می داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5530,
        "beyt": "آن یهودی ، شد سیه رو و خجل * شد پشیمان ، زین سبب بیمار دل",
        "text": "سرانجام آن شاه ستمگر سرشکسته و شرمنده شد و بدین جهت پشیمان و دلتنگ شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5531,
        "beyt": "کاندر ایمان ، خلق عاشق تر شدند * در فنای جسم ، صادق تر شدند",
        "text": "زیرا که مردم نسبت به ایمان خود علاقمندتر و گرم تر شدند و در فنای جسم و ریاضت نفس ، صداقت و خلوص بیشتری پیدا کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5532,
        "beyt": "مکر شیطان هم در او پیچید ، شکر * دیو هم خود را سیه رو دید ، شکر",
        "text": "خدا را شکر که مکر شیطان دامنگیر او شد یعنی حیله و خدعه اش به خود او بازگشت و خدا را شکر که شیطان هم سرشکسته و بی آبرو شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5533,
        "beyt": "آنچه می مالید در روی کسان * جمع شد در چهره آن ناکس ، آن",
        "text": "هرچه که شاه ستمگر به روی آن یکتا پرستان عیسوی می مالید یعنی هر چه در صدد حقارت آنها می کوشید . همه آن حقارتها در چهره آن فرومایه جمع میشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5534,
        "beyt": "آنکه می درید جامه خلق ، چست * شد دریده آن او ، ایشان درست",
        "text": "آن کسی که لباس آبروی مردم را بی درنگ از هم پاره می کرد . جامه آبرویش از هم دریده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5535,
        "beyt": "آن جهود سگ ببین چه رای کرد * پهلوی آتش بتی بر پای کرد",
        "text": "ببین آن جهود سگ سیرت چه تدبیری اندیشید . او در کنار آتش فروزان بتی قرار داد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5536,
        "beyt": "کانکه این بت را سجود آرد برست * ور نه آرد ، در دل آتش نشست",
        "text": "و گفت هرکس که به این بت سجده کند از قهر آتش می رهد و الا باید در میان آتش افکنده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5537,
        "beyt": "چون سزای این بت نفس او نداد * از بت نفسش ، بتی دیگر بزاد",
        "text": "چون این شاه سگ سیرت آنطور که باید و شاید سزای بت نفس اش را بر مبنای اوامر و نواهی الهی نداده بود از نفس همچون بت اش بتی دیگر پدید آمد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5538,
        "beyt": "مادر بت ها ، بت نفس شماست * زآنکه آن بت ، مار و این بت ، اژدهاست",
        "text": "اصل همه بت ها ، بت نفس اماره است که انسانها آن را در درون خود ساخته اند زیرا بت های بیرونی در حکم مار است و بت های درونی در حکم اژدهاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5539,
        "beyt": "آهن و سنگ است نفس و ، بت شرار * آن شرار از آب می گیرد قرار",
        "text": "برای مثال ، نفس به منزله آهن و سنگ چخماق است و بت به منزله شراره ای که از برخورد سنگ چخماق و آهن پدید می آید و مسلما شراره به وسیله آب توبه و ریاضت خاموش می شود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5540,
        "beyt": "سنگ و آهن ز آب کی ساکن شود ؟ * آدمی با این دو ، کی ایمن شود ؟",
        "text": "مثلا سنگ و آهن چگونه ممکن است که بر اثر آب ، ساکن شوند یعنی خاصیت خود را از دست بدهند . پس انسان با بودن این دو کی می تواند ایمن گردد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5541,
        "beyt": "بت ، سیاهابه است اندر کوزه ایی * نفس ، مر آب سیه را چشمه ای",
        "text": "بت در درون وجود انسان به منزله آب سیاهی است که درون کوزه ای باشد و نفس سرچشمه اصلی این آب سیاه است یعنی منبع اصلی شهوات و امیال حیوانی و هوای نفسانی همانا نفس است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5542,
        "beyt": "آن بت منحوت چون سیل سیاه * نفس بتگر چشمه گر آب و را",
        "text": "بت تراشیده یعنی بتی که به دست کافران تراشیده و ساخته می شود در مثل مانند سیل سیاه و گل آلود است که ممکن است پس از زمانی کوتاه جریان آن قطع شود و یا تیرگی اش برطرف گردد ولی نفس اماره بتگر و بت ساز مانند چشمه ای است که لاینقطع جاری می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5543,
        "beyt": "صد سبو را بشکند یک پاره سنگ * آب چشمه می زهاند بی درنگ",
        "text": "برای مثال ، یک پاره سنگ می تواند صد کوزه را بشکند و آب درون آن را روی زمین بریزد و تباه کند ولی آب چشمه همیشه روی زمین جاری است و چون به منبع اصلی متصل است هیچگاه عوارض خارجی نمی تواند آن را از جریان بیندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5544,
        "beyt": "بت شکستن ، سهل باشد ، نیک سهل * سهل دیدن نفس را ، جهل است ، جهل",
        "text": "شکستن بت تراشیده شده ظاهری ، کاری بس آسان است ولی آسان گرفتن نفس اماره و ناچیز شمردن آن بسیار نابخردانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5545,
        "beyt": "صورت نفس ار بجویی ای پسر * قصه دوزخ بخوان با هفت در",
        "text": "ای پسر ، اگر می خواهی صورت حقیقی نفس را بشناسی باید توصیف دوزخ را با هفت دری که دارد از قرآن کریم بخوانی و بفهمی . آری نفس انسان مانند دوزخ دارای هفت در است . [ اشاره مصراع دوم به آیه 43 و 44 سوره حجر است که می گوید : ” همانا دوزخ ، وعده گاه جملگی ایشان است . آن را هفت در است و بر هر در ، پاه ای مقسوم است مر ایشان را ”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5546,
        "beyt": "هر نفس ، مکری و در هر مکر ز آن * غرقه صد فرعون ، با فرعونیان",
        "text": "این نفس بتگر و بت ساز در هر لحظه و دمی می تواند مکرها و حیله ها و فریب ها بر سر راه انسان بگستراند . توانایی حیله گری نفس اماره تا بدان جاست که می تواند صدها فرعون و خیل عظیم فرعونیان را غرق کند زیرا که بسیار مکار و مقتدر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5547,
        "beyt": "در خدای موسی و موسی گریز * آب ایمان را ز فرعونی ، مریز",
        "text": "اگر می خواهی آب ایمانت به دست فرعون نفس ریخته نشود و از شر و گزند نفس اماره خلاص شوی به خدای موسی و خود موسی ( و جمیع موسی صفتان در هر عصر و روزگار ) پناه ببر . وجه دوم معنی مصراع دوم این است ” به سبب تکبر ، آب ایمانتد را مریز ” .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5548,
        "beyt": "دست را اندر احد و احمد بزن * ای برادر وا ره از بوجهل تن",
        "text": "ای برادر ، به خداوند یگانه و حضرت احمد (ص) متوسل شو تا از دست تن که همچون ابوجهل سرسخت و مکار است رها شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5549,
        "beyt": "بعد از این خون ریز درمان ناپذیر * کاندر افتاد از بلای آن وزیر",
        "text": "پس از این پادشاه آدمکش علاج ناپذیر که بر اثر مبتلا شدن به مکر آن وزیر به شرارت افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5550,
        "beyt": "یک شه دیگر ز نسل آن جهود * در هلاک قوم عیسی رو نمود",
        "text": "پادشاهی دیگر از نژاد آن شاه جهود در صدد نابود ساختن قوم عیسی (ع) برآمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5551,
        "beyt": "گر خبر خواهی از این دیگر خروج * سوره برخوان ، والسما ذات البروج",
        "text": "اگر خبر خروج و ظهور دیگر شاه جهود را می خواهی بدانی باید سوره بروج را بخوانی زیرا این ماجرا در آن سوره نقل شده است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5552,
        "beyt": "سنت بد ، کز شه اول بزاد * این شه دیگر ، قدم در وی نهاد",
        "text": "سنت و روش ناپسندی که از شاه اول باقی مانده بود . این شاه هم در آن طریق پا گذاشت یعنی او هم در صدد قتل عام مسیحیان برآمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5553,
        "beyt": "هر که او بنهاد ناخوش سنتی * سوی او نفرین رود هر ساعتی",
        "text": "هر کس که روش ناپسند را بنیاد نهد لحظه به لحظه آماج لعنت حق و خلق شود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5554,
        "beyt": "نیکوان رفتند و سنت ها بماند * وز لئیمان ، ظلم و لعنت ها بماند",
        "text": "مردم نکوکار از این جهان فانی رحلت می کنند و می روند ولی آثار خصائل و صفات نیک آنان برجای می ماند و فرومایگان نیز از این جهان می روند ولی آثار ستمکاری آنان می ماند و دائما لعنت می شوند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5555,
        "beyt": "تا قیامت هر که جنس آن بدان * در وجود آید ، بود رویش بدان",
        "text": "تا قیامت هر کس که از جنس آن بدکاران بوجود آید همواره میل و توجهش به سوی آنان است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5556,
        "beyt": "رگ رگ است این آب شیرین و آب شور * در خلائق می رود تا نفخ صور",
        "text": "حق و باطل ، خیر و شر مانند رگ آب شیرین و شوری است که از دل زمین بیرون آید و تا قیام قیامت در جریان است . یعنی خیر و شر و اصول و اوصاف نیک و بد در این جهان پهلو به پهلو و در برابر یکدیگر جریان دارند . نیکان ، نیکی را برمی گزینند و بدان ، بدی را اختیار می کنند . خوبان از راه و رسم نیکی و جوانمردی پیروی می کنند و بدان از روش ها و کیش های اهریمنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5557,
        "beyt": "نیکوان را هست میراث از خوش آب * آن جه میراث است ؟ اورثناالکتاب",
        "text": "مردم نیک از آب گوارای حکمت الهی انبیا و اولیا ارث می برند و آن میراث سر و حقیقت کتاب آسمانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5558,
        "beyt": "شد نیاز طالبان ار بنگری * شعله ها از گوهر پیغمبری",
        "text": "اگر درست بنگری طالبان حقیقت و جویندگان معرفت به شعله هائی از گوهر نبوت نیاز دارند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5559,
        "beyt": "شعله ها با گوهران ، گردان بود * شعله آن جانب رود هم کان بود",
        "text": "برای مثال زبانه آتش همیشه همراه اصل آتش است هر جا اصل آتش برود زبانه آتش هم همانجا می رود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5560,
        "beyt": "نور روزن گرد خانه می دود * زآنکه خور ، برجی به برجی می رود",
        "text": "مثال دیگر ، نور آفتاب که از پنجره به درون خانه می تابد دور محوطه خانه می چرخد زیرا خورشید از برجی به برج دیگر حرکت می کند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5561,
        "beyt": "هر که را با اختری پیوستگی است * مر ورا با اختر خود هم تگی است",
        "text": "مثال دیگر : هر کس که با ستاره ای مناسبت و پیوستگی داشته باشد ، خاصیت آن ستاره در او ظاهر می گردد و او از خاصیت ستاره اش تاثیر می پذیرد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5562,
        "beyt": "طالعش گر زهره باشد در طرب * میل کلی دارد و عشق و طلب",
        "text": "آن شخص اگر طالعش ستاره زهره باشد میل به شادی و شادمانی پیدا می کند و در صدد عشق و طلب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5563,
        "beyt": "ور بود مریخی خون ریز خو * جنگ و بهتان و خصومت جوید او",
        "text": "و اگر کسی خوی مریخی داشته باشد یعنی صفت سفاکی و آدمکشی داشته باشد همواره خواهان جنگ و تهمت و نزاع است زیرا مقتضای طالعش این است  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5564,
        "beyt": "اختران اند از برای اختران * که احتراق و نحس نبود اندر آن",
        "text": "به جز این ستارگان محسوس و طبیعی ، در ماورای آنها ستارگانی نامحسوس و ماورائی هستند که هیچیک از خواص طبیعت مادی را ندارند یعنی این ستارگان معنوی نه زوال می پذیرند و نه ناپدید می شوند و نه سعد و نحس دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5565,
        "beyt": "سایران در آسمانهای دگر * غیر این هفت آسمان مشتهر",
        "text": "این ستارگان معنوی در آسمانها و افلاک دیگر در گردش و حرکت اند که آن افلاک غیر از این هفت آسمان مشهور (مشتهر) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5566,
        "beyt": "راسخان ، در تاب انوار خدا * نی به هم پیوسته ، نی از هم جدا",
        "text": "آن ستارگان معنوی در تابش انوار ذات الهی استوار و مستغرق اند . در آن آسمانهای لاهوتی مسئله اتصال و انفصال که از خواص فیزیکی جهان مادی است مطرح نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5567,
        "beyt": "هر که باشد طالع او آن نجوم * نفس او کفار سوزد در رجوم",
        "text": "هر کس بتواند به چنان کمال روحی برسد که از کمند اختران زوال پذیر برهد ، با اختران عالم معنا پیوستگی خواهد یافت و با این اتصال می تواند کافران و تبهکاران را که می خواهند به سوی آسمانها عروج کنند سنگسار (رجوم) کند و بسوزاند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5568,
        "beyt": "خشم مریخی نباشد خشم او * منقلب رو ، غالب و مغلوب خو",
        "text": "مرد خدا از روی هوای نفس غضبناک نمی شود که دائما حالی متغیر داشته باشد و هر چند ستمکاران خشمین ظاهرا غالب و قاهراند ولی باطنا مغلوب و مقهور هستند . زیرا آنان مغلوب نفس اماره خویش اند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5569,
        "beyt": "نور غالب ، ایمن از نقص و غسق * در میان اصبعین نور حق",
        "text": "جان اولیاءالله که همچون انوار تابان است نه به کاستی دچار می آید و نه به تاریکی (غسق) گراید و این نور در میان دو انگشت (اصبعین) حضرت حق است . یعنی در عین غالب بودن ، مغلوب تصرفات الهی است و در خدا فانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5570,
        "beyt": "حق ، فشاند آن نور را بر جانها * مقبلان برداشته دامانها",
        "text": "حضرت حق آن نور را بطور یکسان بر همه جانها تابانده است و در افاضه انوار هیچ فرقی قائل نشده ، منتهی نیکان (مقبلان) دامن قابلیت و استعداد خود را گشوده اند و آن انوار را به جان خریده اند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5571,
        "beyt": "و آن نثار نور را او یافته * روی ، از غیر خدا بر تافته",
        "text": "مردان خدا چون به انوار حق رسیده اند از غیر او رخ برتافته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5572,
        "beyt": "هر که را دامان عشقی نا بده * ز آن نثار نور ، بی بهره شده",
        "text": "هر کس که دامان عشق و محبتی نداشته باشد از فیض انوار الهی بی نصیب خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5573,
        "beyt": "جزوها را روی ها سوی کل است * بلبلان را عشق بازی با گل است",
        "text": "مثلا اجزاء به سوی کل خود میروند چنانکه بلبلان نیز طبعا علاقمند به گل و گلزار هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5574,
        "beyt": "گاو را رنگ از برون و ، مرد را * از درون جو رنگ سرخ و زرد را",
        "text": "مثلا گاو را از شکل و رنگ و علائم ظاهریش تشخیص می دهی که حیوان خوب و سالمی است و یا حیوان مریض و علیل . اما رنگ حقیقی انسان را باید از درونش بشناسی زیرا انسان موجودی پیچیده و چند لایه است و غالبا ظاهر خود را بر خلاف باطنش می آراید تا مقبول دیگران افتد . بنابراین حواست را جمع کن تا مبادا ابلیسان خود را در کسوت اولیاءالله درآورند و دل ساده لوحان را بربایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5575,
        "beyt": "رنگ های نیک از خم صفاست * رنگ زشتان، از سیاهابه جفاست",
        "text": "رنگهای خوب از خم صفا حاصل می شود و رنگهای زشت از آب تیره نیرنگ و طبع ناسالم است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5576,
        "beyt": "صبغة الله ، نام آن رنگ لطیف * لعنة الله بوی آن رنگ کثیف",
        "text": "رنگهای نیک یعنی اعمال و احوال نیک ، رنگ الهی است و هر کس خود را در معرض انوار الهی قرار دهد آن حضرت رنگ و قالب او را به رنگ ایمان و توحید در می آورد و رنگ زشت یعنی احوال و اعمال بد ، عین لعنت خداوندی است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5577,
        "beyt": "آنچه از دریا به دریا می رود * از همانجا کامد ، آنجا می رود",
        "text": "هر چه از دریا سرازیر شود سرانجام به سوی دریا باز می گردد زیرا هر چیز به اصل خود باز می گردد یعنی از همانجا که آمده به همانجا نیز باز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5578,
        "beyt": "از سر که ، سیل های تیزرو * وز تن ما ، جان عشق آمیزرو",
        "text": "مثلا از سر کوه سیل های تند و خروشان با سرعت روان می شوند و همینطور از کالبد ما جانهای آکنده از عشق به سوی دریای وحدت الهی شتابان ره میپویند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5579,
        "beyt": "پادشاهی دو غلام ارزان خرید * با یکی ز آن دو ، سخن گفت و شنید",
        "text": "پادشاهی دو غلام به قیمتی کم خرید و پسپس با یکی از آن دو شروع کرد به حرف زدن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5580,
        "beyt": "یافتش زیرک دل و شیرین جواب * از لبِ شِکّر چه زاید ؟ شِکّر آب",
        "text": "شاه ، آن غلام را هوشیار و شیرین سخن یافت . مگر از لبِ شیرین مانند شکر چه بیرون می آید ؟ مسلّماََ سخنانی شیرین مانند شربت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5581,
        "beyt": "آدمی ، مخفی است در زیرِ زبان * این زبان پرده است بر درگاهِ جان",
        "text": "انسان در زیرِ زبان نهان شده است . این زبان ، مانند پرده ای است بر سرایِ جان و روان آدمی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5582,
        "beyt": "چون که بادی پرده را در هم کشید * سِرّ صحنِ خانه شد بر ما پدید",
        "text": "برای مثال ، همینکه باد بوَزد و پرده را واپس زند . درونِ خانه بر ما نمایان می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5583,
        "beyt": "کاندر آن خانه گُهر یا گندم است ؟ * گنجِ زر ، یا جمله مار و کژدُم است ؟",
        "text": "در آن وقت معلوم می شود که در آن خانه ، گندم وجود دارد یا جواهر ؟ گنجِ طلا وجود دارد یا مار و عقرب ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5584,
        "beyt": "یا در او گنج است ماری بر کِران * ز آنکه نَبوَد گنجِ زر بی پاسبان",
        "text": "یا اینکه در خانۀ دل ، گنجی نهفته و ماری در کنارش خفته است . زیرا که گنجِ طلا بدون نگهبان نمی تواند باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5585,
        "beyt": "بی تأمّل او سخن گفتی چنان * کز پسِ پانصد تأمّل دیگران",
        "text": "آن غلام شیرین گفتار ، چنان بی درنگ و بی اندیشه و در عین حال نغز و پُر مغز سخن می گفت که دیگران همان سخن را پس از پانصد بار تأمل و تفکّر بر زبان می راندند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5586,
        "beyt": "گفتیی در باطنش دریاستی * جمله دریا گوهرِ گویاستی",
        "text": "گویی که در درونِ او دریایی بود پُر گوهر و هر گوهری ، زبان گویا و کلامِ شیوا داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5587,
        "beyt": "نورِ هر گوهر کزو تابان شدی * حق و باطل را ازو فُرقان شدی",
        "text": "نورِ هر دانه گوهری که از او می تابید . میان حق و باطل فرق می گذاشت . یعنی هر جملۀ او شنونده را متوجه حق و باطل می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5588,
        "beyt": "نورِ فرقان ، فرق کردی بهرِ ما * ذرّه ذرّه حق و باطل را جُدا",
        "text": "مولانا در اینجا از معنی لفظی فرقان به معنی اصطلاحی آن یعنی قرآن کریم منتقل می شود و می فرماید : نورِ قرآن برای ما حق و باطل را متمایز کرده و آن دو را ذره به ذره نشان می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5589,
        "beyt": "نورِ گوهر ، نورِ چشمِ ما شدی * هم سؤال و هم جواب از ما بُدی",
        "text": "اگر نورِ گوهرِ قرآن ، دیدۀ ما را روشن می کرد . هم پرسش از ما بود و هم پاسخ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5590,
        "beyt": "چشم کژ کردی ، دو دیدی قرصِ ماه * چون سؤال است این نظر در اشتباه",
        "text": "لیکن تو چشم باطنت را کج کرده ای و به همین دلیل قرصِ ماهِ حقیقت را دو تا می بینی . این دو بینی ، همانند سؤال کردن در حالت شبهه و تردید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5591,
        "beyt": "راست گردان چشم را در ماهتاب * تا یکی بینی تو مَه را نَک جواب",
        "text": "چشم را راست کن تا در مهتاب ، ماه را یکی ببینی . این است جواب تو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5592,
        "beyt": "فَکرتَت گو : کژ مبین ، نیکو نگر * هست آن فَکرَت شُعاعِ آن گهر",
        "text": "به اندیشه ات بگو : کژ بینی مکن و خوب نگاه کن . آن اندیشۀ راست و درست ، پرتوی است از آن گوهر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5593,
        "beyt": "هر جوابی کآن ز گوش آید به دل * چشم گفت : از من شنو ، آن را بِهِل",
        "text": "هر پاسخی که از راهِ گوش به دل می رسد . چشم می گوید : از من بشنو ، آن را رها کن . ( بِهِل = ترک کن ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5594,
        "beyt": "گوش دَلّاله است و ، چشم اهل وصال * چشم ، صاحب حال و ، گوش اصحابِ قال",
        "text": "گوش ، واسطه است در حالی که چشم ، اهلِ وصال است . چشم ، از اصحابِ حال است و گوش از اصحابِ قال . ( دَلّاله = زنی که زنان را بد راه کند ، زنی که زنان را به مردان رساند ، واسطه ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5595,
        "beyt": "در شنودِ گوش ، تبدیلِ صفات * در عیانِ دیدها تبدیلِ ذات",
        "text": "شنیدن معارف ، موجبِ دگرگونی صفاتِ شخص می شود . ولی شهودِ معارف و حقایق موجب دگرگونی ذاتِ او می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5596,
        "beyt": "ز آتش ار علمت یقین شد از سخُن * پختگی جو در یقین منزل مکُن",
        "text": "ای سالک اگر از طریق شنیدن دانستی که ذاتِ آتش ، سوزان است . در صدد پخته شدن برآ . یعنی معرفت و علم خود را کامل کن و در این مرحله از یقین ( علم الیقین ) درنگ مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5597,
        "beyt": "تا نسوزی نیست آن را عَین الیقین * این یقین خواهی ، در آتش در نشین",
        "text": "تا در آتش نسوزی به مرحلۀ عین الیقین ، واصل نخواهی شد . اگر خواهان این مرحله از یقین هستی باید به آتش وارد شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5598,
        "beyt": "گوش چون نافذ بُوَد ، دیده شود * ورنه ، قُل در گوش پیچیده شود",
        "text": "اگر گوش ، شنوا باشد به چشم تبدیل می شود . یعنی حقیقت را بطورِ عینی مشاهده می کند . در غیر اینصورت ، سخن در گوش می پیچد و به درون روح نفوذ نمی کند و اثری در آن نمی نهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5599,
        "beyt": "این سخن پایان ندارد ، باز گرد * تا که شه با آن غلامانش چه کرد ؟",
        "text": "بیان معارف الهی نهایتی ندارد . پس ، از ادامۀ گفتار در باب منصرف شو و به دنبالۀ آن حکایت باز گرد تا ببینیم شاه با غلامان خود چه کرد و چه گفت ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5600,
        "beyt": "آن غلامک را چو دید اهلِ ذکا * آن دگر را کرد اشارت که بیا",
        "text": "شاه چون آن غلامک را دارای هوش و ذکاوت دید . به غلام دیگر گفت بیا جلو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5601,
        "beyt": "کافِ رحمت گفتمش ، تصغیر نیست * جَد گُوَد : فرزندَکم ، تحقیر نیست",
        "text": "ظاهراََ از مولانا سؤال شده ، چرا با اینکه آن غلام زیرک و هوشمند بود . نام او را با پسوند تصغیر یاد کردید ؟ مولانا جواب می دهد : این کاف ، کافِ تصغیر و تحقیر نیست بلکه کافِ تحبیب است . چنانکه پدر بزرگِ شخص ، گاهی از روی محبّت به او می گوید : فرزندَکم ، مسلماََ قصدِ او تحقیر نوۀ خود نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5602,
        "beyt": "چون بیامد آن دوم در پیشِ شاه * بود گَنده دهان ، دندان سیاه",
        "text": "همینکه غلام دوم نزدِ شاه رسید . شاه دید که دهانِ او بوی بد می دهد و دندانهای سیاهی نیز دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5603,
        "beyt": "گرچه شه ناخوش شد از گفتارِ او * جُست و جویی کرد هم ز اسرار او",
        "text": "هرچند شاه از گفتگو با آن غلام ناراحت شد ولی در بارۀ احوال و اسرار درون او جستجو نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5604,
        "beyt": "گفت : با این شکل ، وین گَنده دهان * دُور بنشین ، لیک آن سوتر مَران",
        "text": "شاه به آن غلام گفت : با این قیافه و با این بوی گندِ دهانت ، دورتز بنشین . ولی از آنجا دیگر عقب تر نرو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5605,
        "beyt": "که تو اهلِ نامه و رُقعه بُدی * نه جلیس و یار و هم بُقعه بُدی",
        "text": "در برخی از شروح مثنوی این بیت را چنین معنی کرده اند : « با تو باید به وسیلۀ نامه در ارتباط بود نه به وسیلۀ همنشینی و دوستی و هم اتاقی » برخی نیز گفته اند « با تو باید از دور صحبت کرد . پس تو مصاحب و یار و همخانه نیستی » بعضی نیز گفته اند « تو غلامی هستی که باید وظیفه ات بردن نامه ها و رقعه ها باشد . یا دوستی هستی که باید با تو از طریق نامه و رقعه رابطه داشت نه با حضور و دیدار » برخی نیز بکلّی از معنای بیت دور افتاده و گفته اند « تو پیش از این تنها شغلِ نامه رسانی داشته ای » مصراع دوم را نیز معنی نکرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5606,
        "beyt": "تا علاجِ آن دهانِ تو کنیم * تو حبیب و ما طبیبِ پُر فَنیم",
        "text": "تا بوی دهانِ تو را درمان کنیم زیرا تو دوستِ من هستی و من پزشکِ حاذق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5607,
        "beyt": "بهرِ کیکی نوگلیمی سوختن * نیست لایق از تو دیده دوختن",
        "text": "همانگونه که شایسته نیست به خاطر از بین بردن حشرۀ کوچکِ کیک ، یک گلیم نو سوخته شود . همینطور سزاوار نیست از تو چشم پوشی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5608,
        "beyt": "با همه بنشین دو سه دستان بگو * تا ببینم صورتِ عقلت نکو",
        "text": "با وجودِ این همه عیب ونقص ، بنشین و دو سه حکایت برای ما تعریف کن تا میزانِ عقل و شعورت را بطور کامل بشناسیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5609,
        "beyt": "آن ذکی را پس فرستاد او به کار * سویِ حمّامی که : رَو خود را بِخار",
        "text": "شاه آن غلامِ هوشمند را نیز در پی کاری فرستاد . یعنی روانۀ حمام کرد و بدو گفت : برو تنِ خود را بخاران . یعنی تنت را بشوی و از چرک و کثافت پاک کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5610,
        "beyt": "وین دگر را گفت : خِه تو زیرکی * صد غلامی در حقیقت نه یکی",
        "text": "شاه به آن غلامِ دیگر خطاب کرد : آفرین ، تو زیرک و با هوشی ، و در واقع تو به تنهایی صد نفر غلامی نه یک نفر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5611,
        "beyt": "آن نه ای کآن خواجه تاشِ تو نمود * از تو ما را سرد می کرد آن حسود",
        "text": "تو آنگونه نیستی که غلامِ همتایت به ما معرفی کرد . آن غلامِ حسود ما را نسبت به تو دلسرد می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5612,
        "beyt": "گفت : او دزد و کژ است و کژ نشین * حیز و نامرد و چنان است و چنین",
        "text": "شاه افزود رفیقت در بارۀ تو می گفت : او دزد و نادُرست و بد کردار و نامردِ مرد نما و چنین و چنان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5613,
        "beyt": "گفت : پیوسته بُدست او راستگو * راست گویی من ندیدستم چو او",
        "text": "آن غلام به شاه گفت : آن غلامی که این حرف ها را در بارۀ من زده . همیشه آدمی راستگو بوده و من تا کنون فردی را نیافته ام که مانند او راست بگوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5614,
        "beyt": "راست گویی در نهادش خلقتی است * هر چه گوید ، من نگویم آن ، تُهی است",
        "text": "راست گویی با سِرشتِ او درآمیخته ، بطوری که هر چه او بگوید . من سخنِ او را تهی از صداقت نمی دانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5615,
        "beyt": "کژ ندانم آن نکو اندیش را * مُتهم دارم وجودِ خویش را",
        "text": "من آن شخصِ نیک اندیش را نادرست نمی دانم . بلکه خود را متّهم می شمرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5616,
        "beyt": "باشد او در من ببیند عیب ها * من نبینم در وجودِ خود شها",
        "text": "شاها ، ممکن است او در من عیب هایی مشاهده کند که خودم نتوانم آن عیب ها را ببینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5617,
        "beyt": "هر کسی کو عیبِ خود دیدی ز پیش * کی بُدی فارغ خود از اصلاحِ خویش ؟",
        "text": "هر کس عیب خود را پیشاپیش مشاهده کند . کی از اصلاح خود آسوده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5618,
        "beyt": "غافلند این خلق از خود ای پدر * لاجَرَم گویند عیبِ همدگر",
        "text": "ای پدر من این مردم از خود غافل اند . از اینرو ناگزیر به عیب جویی یکدیگر می پردازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5619,
        "beyt": "من نبینم رویِ خود را ای شَمَن * من ببینم رویِ تو ، تو رویِ من",
        "text": "ای بت پرست ، من روی خود را نمی بینم . بلکه من روی تو را می بینم و تو روی مرا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5620,
        "beyt": "آن کسی که او ببیند رویِ خویش * نورِ او از نورِ خلقان است بیش",
        "text": "هر کس که روی خود را ببیند . یعنی ذاتِ خود را بشناسد و به صفاتِ خویش متوجّه شود . نورِ چنین شخصی از نورِ سایر مردم زیادتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5621,
        "beyt": "گر بمیرد ، دیدِ او باقی بُوَد * ز آنکه دیدش دیدِ خلّاقی بُوَد",
        "text": "چنین شخصی اگر بمیرد ، دیدۀ دلِ او بلقی خواهد ماند . زیرا دیدۀ دلِ او ، دیدی خلّاق و آفریننده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5622,
        "beyt": "نورِ حِسّی نَبوَد آن نوری که او * رویِ خود محسوس بیند پیشِ رُو",
        "text": "آن نوری که آدمی بتواند با آن ذات و صفات خود را نزدِ خود ، آشکارا مشاهده کند مسلّماََ نورِ محسوس و معمولی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5623,
        "beyt": "گفت : اکنون عیب هایِ او بگو * آنچنان که گفت او ، از عیبِ تو",
        "text": "شاه به آن غلام نیکخو گفت : اینک تو نیز عیب های رفیقت را بگو همانطور که او عیب های تو را باز گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5624,
        "beyt": "تا بدانم که تو غمخوارِ منی * کدخدایِ مُلکت و کارِ منی",
        "text": "تا من بدانم که تو یار و غمخوار من هستی و کارگزارِ مملکت و کارهای من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5625,
        "beyt": "گفت : ای شه ، من بگویم عیب هاش * گر چه هست او مر مرا خوش خواجه تاش",
        "text": "غلام گفت : شاها ، من عیب های او را می گویم > اگر چه آن غلام برای من رفیق و همتای خوبی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5626,
        "beyt": "عیبِ او مهر و ، وفا و مردمی * عیبِ او صدق و ذکا و همدمی",
        "text": "عیب آن غلام ، مهربانی و وفاداری و مردم داری و راستگویی و هوشیاری و سازگاری است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5627,
        "beyt": "کمترین عیبش ، جوانمردی و داد * آن جوانمردی که جان را هم بداد",
        "text": "کمترین و کوچکترین عیب اش ، جوانمردی و دادگری است . او جوانمردی است که اگر اقتضا کند از جان خود نیز صرف نظر می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5628,
        "beyt": "صد هزاران جان خدا کرده پدید * چه جوانمردی بود که آن را ندید ؟",
        "text": "حق تعالی ، صدها هزار جان پدید آورده . آن کس که این را نبیند چه جوانمردی است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5629,
        "beyt": "ور بدیدی ، کی به جان بُخلش بُدی ؟ * بهرِ یک جان ، کی چنین غمگین شدی ؟",
        "text": "اگر کسی آن صدها هزار جان را می دید . کی برای دادن جانِ خود بُخل و تنگ چشمی نشان می داد ؟ و به خاطر از دست دادن یک جان ، کی اینگونه اندوهگین می شد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5630,
        "beyt": "بر لبِ جو ، بخلِ آب آن را بُوَد * کو ز جویِ آب ، نابینا بود",
        "text": "برای مثال ، کسی در کنارِ جویِ آب از دادن آب دریغ می کند که آب درون جوی را نبیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5631,
        "beyt": "گفت پیغمبر که هر که از یقین * داند او پاداشِ خود در یومِ دین",
        "text": "حضرت پیامبر (ص) فرمود : هر کس یقین داشته باشد که در روزِ رستاخیز ، پاداش خواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5632,
        "beyt": "که یکی را دَه عِوَض می آیدش * هر زمان جودِ دگرگون زایدش",
        "text": "که در برابر هر نیکی ، ده برابر پاداش بدست می آورد . هر لحظه سخاوت و جوانمردی تازه ای از او پدید می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5633,
        "beyt": "جُودِ جمله از عوض ها دیدن است * پس عوض دیدن ضدِ ترسیدن است",
        "text": "بخشندگی و سخاوتمندیِ همۀ سخاوتمندان بواسطۀ پاداشی است که در این کار مشاهده می شود . بنابراین دیدن پاداش ، بیمِ زوال و تلف شدن سرمایه را از میان می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5634,
        "beyt": "بخل ، نادیدن بُوَد اعواض را * شاد دارد دیدِ دُر خوّاض را",
        "text": "تنگ چشمی و بُخل از ندیدن پاداش ها ناشی می شود . چنانکه مثلا دیدن مروارید ، غواص را شادمان می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5635,
        "beyt": "پس به عالَم هیچکس نَبوَد بخیل * ز آنکه کس چیزی نبازد بی بدیل",
        "text": "بنابراین در این جهان هیچکس بخیل و تنگ چشم نیست . زیرا هیچکس دست به کاری نمی زند که در آن پاداشی نباشد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 102 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5636,
        "beyt": "پس سَخا از چشم آمد نه ز دست * دید دارد کار ، جز بینا نَرَست",
        "text": "پس نتیجه می گیریم که سخاوتمندی از چشم حاصل می شود نه از دست . دیدن ، سودمند است و کار از چشم ساخته است و هیچکس جز شخص بینا نجات نخواهد یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5637,
        "beyt": "عیبِ دیگر اینکه خودبین نیست او * هست او در هستیِ خود عیب جُو",
        "text": "غلامِ نیکخواه ادامه داد . عیب دیگر رفیقم این است که دچارِ خودبینی نیست . بلکه او همواره در صدد یافتن عیب خود است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5638,
        "beyt": "عیب گوی و ، عیب جویِ خود بُده ست * با همه نیکو و ، با خود بَد بده ست",
        "text": "دیگر اینکه او عیبِ خود را می جوید و بر زبان می آورد . با همۀ مردم به نیکی رفتار می کند ولی با خودش بَد رفتار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5639,
        "beyt": "گفت شه : جُلدی مکن در مدحِ یار * مدحِ خود در ضمنِ مدحِ او میار",
        "text": "شاه به گفت : در ستایش رفیقت اینقدر زیرکی و زرنگی به کار مگیر . و ضمن ستایش از او به ستایش خود مپرداز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5640,
        "beyt": "ز آنکه من در امتحان آرم وَرا * شرمساری آیدت در ماوَرا",
        "text": "زیرا من آن غلام را مورد آزمایش قرار خواهم داد و در آن صورت تو نیز از این سخنانت شرمگین خواهی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5641,
        "beyt": "پادشاهی ، بنده ای را از کرَم * برگزیده بود بر جملۀ حَشَم",
        "text": "پادشاهی یکی از غلامان خود را از روی جوانمردی بر سایر غلامانش برگزیده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5642,
        "beyt": "جامگیِ او وظیفۀ چل امیر * دَه یکی قدرش ندیدی صد وزیر",
        "text": "مقرری و حقوق آن غلام ، معادل حقوق چهل فرمانده بود . و صد وزیر یک دهم ارزش او را نداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5643,
        "beyt": "از کمالِ طالع و اقبال و بخت * او ایازی بود و شه ، محمودِ وقت",
        "text": "آن غلام به علّت کمال دولت و بخت و اقبال ، مانند ایاز ، عزیز بود و آن شاه نیز مانند سلطان محمود غزنویِ زمانِ خود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5644,
        "beyt": "روحِ او با روحِ شه در اصلِ خویش * پیش از این تن ، بود هم پیوند و خویش",
        "text": "روحِ آن غلام با روحِ شاه در اصل ، پیش از به وجود آمدن این جسم ، با روحِ شاه پیوند و خویشی داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5645,
        "beyt": "کار ، آن دارد که پیش از تن بده ست * بگذر ار اینها که نو حادث شده ست",
        "text": "کارِ حقیقی از آنِ آن وجود حقیقی و معنای مطلق است که پیش از جهانِ ماده بوده است . پس باید از پدیده های حادث و عالَم صورت بگذری . ادینگتون فیزیکدان می گوید : در آغاز خیال می کردم که ذهن محصولِ فرعی ماده است . تا رسیدم به اینکه جهان از فکر ساخته شده نه ماده ، جهان به آگاهی شبیه تر است تا ماده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5646,
        "beyt": "کار ، عارف راست ، کو نه اَحوَل است * چشمِ او بر کِشت های اوّل است",
        "text": "این کار ، کارِ عارف است . یعنی نگاه کردن و توجه داشتن به کارهای خدا مخصوص عارف است . زیرا که عارف ، دوبین نیست . و چشم عارف متوجّه کِشت های اوّل است . یعنی او کشتزار ازلی را می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5647,
        "beyt": "آنچه گندم کاشتندی و آنچه جَو * چشمِ او آنجاست روز و شب گِرَو",
        "text": "هر چه از گندم و یا جو کاشته اند . چشم عارف ، روز و شب به آنجا متوجه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5648,
        "beyt": "آنچه آبست است شب ، جز آن نزاد * حیله ها و مَکرها با دستِ باد",
        "text": "شب آنچه آبستن است . جز آن نمی زاید . تدبیرها و نیرنگ ها در مقابل تقدیر الهی هیچ و پوچ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5649,
        "beyt": "کی کُند دل خوش به حیلت هایِ گَش * آنکه بیند حیلۀ حق بر سَرَش",
        "text": "کسی که تدبیر خدای متعال را بر حیله های خود غالب می بیند . کی به حیله های فراوان و انبوه خود می تواند دل خوش کند ؟ ( گش = بسیار ، فراوان ، انبوه ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5650,
        "beyt": "او درونِ دام ، دامی می نهد * جانِ تو نَه این جهد ، نَه آن جهد",
        "text": "کسی که به تدبیر و عقلِ خود مغرور باشد . درون دام ، دامی دیگر کار می گذارد . به جان تو سوگند که نه دام نجات پیدا می کند نه دام گذار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5651,
        "beyt": "گر بروید ، ور بریزد صد گیاه * عاقبت بر روید آن کِشتۀ اله",
        "text": "اگر مثلا صد گونه گیاه و چمن سبز شود و همۀ آنها فرو ریزد . سرانجام آنچه را که حق تعالی کاشته است خواهد رویید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5652,
        "beyt": "کِشتِ تو کارید بر کِشتِ نخست * این دوم فانی است و آن اوّل دُرُست",
        "text": "برای مثال ، اگر در زمینی که قبلا کِشت شده ، کِشتِ دیگری روی آن انجام دهند . این کِشت تباه می شود و نمی روید . ولی آن کِشتِ نخستین در خاک ثابت و پایدار می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5653,
        "beyt": "کِشتِ اوّل کامل و بُگزیده است * تخمِ ثانی فاسد و پوسیده است",
        "text": "زیرا کِشتِ نخستین ، کامل و برگزیده است . ولی کشتِ دوم ، تباه و پوسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5654,
        "beyt": "افکن این تدبیرِ خود را پیشِ دوست * گر چه تدبیرت هم از تدبیرِ اوست",
        "text": "تدبیر خود را پیشِ محبوب حقیقی فرو افکن و دست از آن بردار . اگر چه همین تدبیر نیز از تدبیر ( تقدیر ) او ناشی شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5655,
        "beyt": "کار ، آن  دارد که حق افراشته است * آخر آن روید که اوّل کاشته است",
        "text": "آن کاری اعتبار دارد که حق تعالی آن را بر پا داشته باشد و سرانجام همان چیزی می روید که خدا کاشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5656,
        "beyt": "هر چه کاری ، از برایِ او بکار * چون اسیرِ دوستی ای دوستدار",
        "text": "هر چه می کاری برای خدا بکار . زیرا ای دوستدارِ حق ، تو اسیر و فرمانبردار او هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5657,
        "beyt": "گِردِ نفسِ دزد و کارِ او مپیچ * هر چه آن نه کار ، حق هیچ است هیچ",
        "text": "پیرامون نَفسِ امّاره ای که دزد و دَغل است . گردش مکن . زیرا هر چه که کارِ حضرت حق نباشد هیچ اندر هیچ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5658,
        "beyt": "پیش از آنکه روزِ دین پیدا شود * نزدِ مالک ، دزدِ شب رسوا شود",
        "text": "پیش از آنکه روزِ جزا آشکار شود و قیامت فرا رسد . در نزدِ صاحبِ روزِ جزا ، دزدِ شب رسوا می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5659,
        "beyt": "رختِ دزدیده به تدبیر و فَنَش * مانده روزِ داوری بر گردنش",
        "text": "آن رخت و اسبابی را که با حیله و ترفند دزدیده ، در روز حساب و عدل ، وبال گردن آن دزد می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5660,
        "beyt": "صد هزاران عقل با هم برجهند * تا به غیرِ دامِ او دامی نهند",
        "text": "صدها هزار عقل با یاری و پشتیبانی یکدیگر در صدد برمی آیند تا دامی غیر از دامِ خدا کار بگذارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5661,
        "beyt": "دامِ خود را سخت تر یابند و بس * کی نماید قوّتی با باد ، خس ؟",
        "text": "ولی خود را در دامی سخت تر می یابند . برای مثال ، خار و خس در برابر باد چه نیرویی می تواند داشته باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5662,
        "beyt": "گر تو گویی فایدۀ هستی چه بود ؟ * در سؤالت فایده هست ای عنود",
        "text": "ظاهراََ از مولانا سؤال می شود ، تو که می فرمایی هر چه در این جهان به وقوع می پیوندد . همه از تقدیر الهی ناشی شده ، پس این جهان هستی چه فایده ایی دارد ؟ اصلا برای چه آفریده شده است ؟ مولانا در جواب می فرماید : ای حق ستیز ، تو که می گویی جهان هستی چه فایده ای دارد ؟ بدان که در همین سؤال تو فایده وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5663,
        "beyt": "گر ندارد این سؤالت فایده * چه شنوم این را ، عَبَث ، بی عایده ؟",
        "text": "اگر این سؤال تو فایده ای ندارد . چرا باید به این سؤال بیهوده و بی نتیجه گوش دهم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5664,
        "beyt": "ور سؤالت را بسی فایده هاست * پس جهان ، بی فایده آخِر چراست ؟",
        "text": "اگر سؤالِ تو فایده های بسیار دارد پس چرا جهان هستی باید بی فایده باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5665,
        "beyt": "ور جهان از یک جهت بی فایده ست * از جهت های دگر پُر عایده ست",
        "text": "و اگر جهان از یک جهت بی فایده باشد . از جهات دیگر پُر از فایده و نتیجه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5666,
        "beyt": "فایدۀ تو گر مرا فایده نیست * مر تو را چون فایده ست از وَی مه ایست",
        "text": "اگر چیزی برای تو فایده دارد . ولی برای من مفید نباشد . چون که برای تو فایده دارد نباید نسبت بدان فارغ و بی توجه باشی . [ این بیت و ابیات بعدی ، بیانی است از نسبی بودن خیر و شر در عالم ، یک پدیده ممکن است برای کسی خیر و شادی آور باشد و برای دیگری زیانبار و پریشان کننده . ولی کلّ عالم هستی ، برای حق تعالی که موجد آن است . خیرِ محض است از اینرو هر دم به کاری است و هر لحظه تجلّی و خلق جدیدی از او نمایان ، مولانا در ابیات ذیل مثالهایی در این باب آورده و می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5667,
        "beyt": "حُسنِ یوسف عالَمی را فایده * گر چه بر اِخوان ، عَبَث ، بُد زایده",
        "text": "برای مثال ، زیبایی حضرت یوسف (ع) برای جهانیان فایده در بر داشت ولی برای برادران او بیهوده و مزاحم بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5668,
        "beyt": "لحنِ داودی چنان محبوب بود * لیک بر محروم ، بانگِ چوب بود",
        "text": "مثال دیگر ، نوای نیِ حضرت داود (ع) که آنگونه دلنشین و روح نواز بود ، برای انسانِ بی ذوق ، مانند صدای بی روحِ چوب بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5669,
        "beyt": "آبِ نیل از آبِ حیوان بُد فزون * لیک بر محروم و مُنکِر بود خون",
        "text": "مثال دیگر ، آب رودِ نیل که در گوارایی از آب حیات هم بالاتر بود . ولی برای محرومان از ایمان و منکران خون می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5670,
        "beyt": "هست بر مؤمن شهیدی زندگی * بر منافق ، مُردن است و ژَندَگی",
        "text": "مثال دیگر ، شهادت برای انسان مؤمن ، سرآغاز زندگی نوین دیگری است . در حالی که برای آدم منافق ، مُردن و پوسیدن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5671,
        "beyt": "چیست در عالَم بگو یک نعمتی * که نه محرومند از وَی اُمّتی ؟",
        "text": "بگو ببینم کدام نعمتی در جهان است که گروهی از مردم از آن محروم نباشند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5672,
        "beyt": "گاو و خر را فایده چه در شِکر ؟ * هست هر جان را یکی قُوتی دگر",
        "text": "مثال دیگر ، شِکر برای گاو و الاغ چه فایده ای دارد . مسلماََ هیچ فایده ای ندارد . زیرا هر جانداری ، غذای جداگانه ای دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5673,
        "beyt": "لیک گر آن قُوت بر وَی عارضی است * پس نصیحت کردن او را رایضی است",
        "text": "اولی اگر آدمی به غذای عارضی و موقتی روی آورد . نصحیت کردن ، او را تربیت می کند و به راه می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5674,
        "beyt": "چون کسی کو از مَرَض گِل داشت دوست * گر چه پندارد که آن خود قُوتِ اوست",
        "text": "مثلا کسی که دچار مرضِ گِل خواری است . گِل را دوست می دارد و آن را غذای خوبی برای خود می پندارد . [ گِل خواری ، در مثنوی کنایه از پداختن به شهوات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5675,
        "beyt": "قُوتِ اصلی را فرامُش کرده است * روی ، در قُوتِ مرض آورده است",
        "text": "آن شخصِ بیمار ، غذای اصلی را فراموش کرده و به غذایی روی آورده که بر اثر بیماری آن را غذای خوبی فرض کرده است . یا به غذایی روی آورده که بیماری زاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5676,
        "beyt": "نُوش را بگذاشته ، سَم خورده است * قُوتِ علّت را چو چَربِش کرده است",
        "text": "این شخص بیمار ، انگبین را رها کرده و به جای آن زهرابه می خورد و غذای بیماری زا را همانند چربی و روغن ، نیروزا گمان کرده است . ( نوش = شهد ، انگبین / چَربِش = چربی و روغن ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5677,
        "beyt": "قُوتِ اصلیِ بشر ، نورِ خداست * قوتِ حیوانی مر او را ناسزاست",
        "text": "غذای اصلی انسان ، نورِ خداست . و مسلماََ غذای حیوانی برای او سزاوار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5678,
        "beyt": "لیک از علّت درین افتاد دل * که خورد او روز و شب زین آب و گِل",
        "text": "وقتی قلب آدمی به سبب بیماری ، روز و شب به خوردن این آب و گِل روی آورده است . یعنی دائماََ غذاهای نفسانی و شهوانی تناول می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5679,
        "beyt": "روی ، زرد و پای ، سست و دل ، سَبُک * کو غذایِ وَالسّما ذاتِ الحُبُک ؟",
        "text": "آن کسی که به گِل خواری و غذاهی نفسانی می پردازد . چهره ای زرد و پای سست و دلی پریشان پیدا می کند . پس کو و کجاست آن غذای آسمانی که راههای بسیار دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5680,
        "beyt": "آن ، غذای خاصِگانِ دولت است * خوردن آن ، بی گلو و آلت است",
        "text": "آن نور خدا ، غذای مردان خاص در دولتِ ایمان است . خوردن آن نیازی به گلو و ابزار ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5681,
        "beyt": "شد غذایِ آفتاب از نورِ عَرش * مر حسود و دیو را از دودِ فَرش",
        "text": "غذای آفتاب از نور عرش است ولی غذای حسود و شیطان از دودِ زمین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5682,
        "beyt": "در شهیدان ، یُرزَقُون فرمود حق * آن غذا را نه دهان بُد نه طَبَق",
        "text": "حضرتِ حق تعالی در شأن شهیدان فرمود : شهیدان نزد حق روزی خورند . آن غذایی که نزدِ حق تعالی است نه احتیاجی به دهان دارد و نه خوان و طبق . [ اشاره است به آیه 169 سوره آل عمران « شرح بیت 1076 همین بخش  »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5683,
        "beyt": "دل ز هر یاری ، غذایی می خورد * دل ز هر علمی ، صفایی می بَرَد",
        "text": "دل آدمی از هر یاری غذایی می خورد و از هر علم و معرفتی صفایی پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5684,
        "beyt": "صورتِ هر آدمی چون کاسه ای است * چشم از معنیِ او حَسّاسه ای است",
        "text": "برای مثال ، صورت و قالب انسان همانند کاسه ای پُر است از طعام های معنوی . چشمان حقیقت بین می تواند غذاهای معنوی را در آن کاسه مشاهده و درک کند . ( حَسّاسه = درک کننده ، حس کننده ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5685,
        "beyt": "از لقایِ هر کسی ، خَوری * وز قِرانِ هر قَرین ، چیزی بَری",
        "text": "از دیدار هر کسی چیزی کسب خواهی کرد و از نزدیکی با هر مصاحب و همنشینی بهره ای خواهی برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5686,
        "beyt": "چون ستاره با ستاره شد قرین * لایقِ هر دو اثر زاید یقین",
        "text": "برای مثال ، هر گاه ستاره ای با ستاره دیگر قرین شود . بی گمان از اقتران آن دو ، اثری مناسب آن دو پیدا خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5687,
        "beyt": "چون قِرانِ مرد و زن زاید بشر * وز قِرانِ سنگ و آهن ، شد شَرر",
        "text": "همینطور از نزدیک مرد و زن ، انسانی زاده می شود و از برخورد و اقتران سنگ چخماق و آمن ، پاره های آتش پدید می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5688,
        "beyt": "وز قِرانِ خاک با باران ها * میوه ها و سبزه و ریحان ها",
        "text": "و از نزدیک و همنشینی خاک با باران ، میوه ها و سبزه ها می دمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5689,
        "beyt": "وز قِرانِ سبزه ها با آدمی * دلخوشی و بی غمیّ و خرّمی",
        "text": "و از نزدیکی و همنشینی سبزه ها با انسان ، شادمانی و نشاط و شادابی پدید می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5690,
        "beyt": "وز قِرانِ خرّمی با جانِ ما * می بِزاید خوبی و احسانِ ما",
        "text": "و از نزدیکی شادمانی با روح ما ، نیکی و احسان پدید می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5691,
        "beyt": "قابلِ خوردن شود اجسامِ ما * چون برآید از تفّرُج ، کامِ ما",
        "text": "وقتی که از گردش و تفرّج ، کامیاب و خرم شدیم . جسم ما آمادۀ غذا خوردن می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5692,
        "beyt": "سرخ رویی از قِرانِ خون بُوَد * خون ز خورشیدِ خوشِ گُلگُون بُوَد",
        "text": "چهرۀ سرخ انسان به سبب نزدیکی خون با اوست . یعنی نشان شادابی و سلامتی است . خون از تابش خورشید لطیف و سرخ فام پدید می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5693,
        "beyt": "بهترینِ رنگ ها سُرخی بُوَد * و آن ز خورشیدست و ، از وی میرسد",
        "text": "بهترین رنگ ها ، رنگ سرخ است . و آن رنگ از آفتاب پدید می آید و به موجودات می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5694,
        "beyt": "هر زمینی کان قرین شد با زُحَل * شوره گشت و کِشت را نَبوَد مَحَل",
        "text": "مثال دیگر ، هر زمینی که با ستارۀ زُحَل ( = کیوان ) مقترن شود . آن زمین تبدیل به شوره زار می گردد و دیگر جای کشت و زرع نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5695,
        "beyt": "قُوّت اندر فعل آید ز اتّفاق * چون قِرانِ دیو با اهلِ نفاق",
        "text": "حال که این امثال را شنیدی . بدان که هر گاه پدیده ایی با پدیده دیگر نزدیک و مقترن شود . از مرحلۀ قوّه به فعلیّت خواهد رسید . بطوریکه مثلاََ از همنشینی شیطان با اهل نفاق سبب می شود که شرارتِ بالقوّۀ آنان ، بالفعل شود و به ظهور رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5696,
        "beyt": "این معانی راست از چرخِ نُهُم * بی همه طاق و طُرُم طاق و طُرُم",
        "text": "این معانی جلیل ، اگر چه در این دنیا ، ظاهراََ شکوه و جلالی ندارند ولی در فلک نهم دارای شکوه و جلال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5697,
        "beyt": "خلق را طاق و طُرُم ، عاریتی است * امر را طاق و طُرُم ماهیّتی است",
        "text": "شکوه و جلال مردم موقتی و گذراست . ولی شکوه و جلال عالم امر ، ذاتی و اصلی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5698,
        "beyt": "از پیِ طاق و طُرُم ، خواری کشند * بر امیدِ عِز در خواری خَوشند",
        "text": "مردمِ دنیا برای بدست آوردن شکوه و جلال به ذلّت و خواری تن می دهند و به امید آنکه به عزّت رسند خود را در ذلّت سعادتمند احساس می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5699,
        "beyt": "بر امیدِ عِزّ دَه روزۀ خُدوک * گَردنِ خود کرده اند از غم ، چو دوک",
        "text": "این مردم به امید شکوه و جلال روزگاری دنیوی که آکنده از تشویش و پریشانی روحی است . گردنِ خود را مانند دوک نخ ریسی لاغر و باریک می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5700,
        "beyt": "چون نمی آیند اینجا کی منم ؟ * کاندرین عِز ، آفتابِ روشنم",
        "text": "چرا مردم به اینجا که من هستم نمی آیند ؟ و در مقامِ عزّت مانند خورشید تابانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5701,
        "beyt": "مشرِقِ خورشید ، بُرجِ قیرگون * آفتابِ ما ز مشرق ها بُرون",
        "text": "مشرق خورشید ، برج سیه فام است . آفتابِ عزّت و عظمت ما از مشرق ها بیرون است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5702,
        "beyt": "مَشرقِ او ، نسبتِ ذرّاتِ او * نَی برآمد ، نَی فرو شد ذاتِ او",
        "text": "مشرق حضرت حق ، موجودات و مظاهر اوست . یعنی موجودات ، آینه ای هستند که نورِ حق در آنها نمایان می شود . واِلّا خدا نه طلوعی دارد و نه غروبی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5703,
        "beyt": "ما که واپس ماندِ ذرّاتِ وَییم * در دو عالَم آفتابی بی فَییم",
        "text": "با اینکه ما ناچیزترین ذرات پرتو او هستیم . با این حال در هر دو جهان به منزلۀ آفتابی هستیم که همواره می تابیم و هیچ چیز نمی تواند بر ما سایه افکند و نور ما را منکدر سازد . ( فَی = سایه ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5704,
        "beyt": "باز گِردِ شمس می گردم عَجَب * هم ز فرّ شمس باشد این سبب",
        "text": "شگفتا که من دوباره گرداگردِ  خورشید (حقیقت) می چرخم . سبب این کار نیز همانا شکوه و جلال خورشید (حقیقت) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5705,
        "beyt": "شمس باشد بر سبب ها مطّلع * هم از او حبلِ سبب ها مُنقَطِع",
        "text": "این خورشید بر جمیع اسباب آگاه و مطلع است . و در عین حال نیز ریسمان اسباب گاهی از آن خورشید گسسته شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5706,
        "beyt": "صد هزاران بار بُبریدم امید * از کِه ؟ از شمس ، این شما باور کنید ؟",
        "text": "صدها هزار دفعه امیدم را بریدم . از چه کسی ؟ از خورشید . آیا شما این را باور می کنید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5707,
        "beyt": "تو مرا باور مکن کز آفتاب * صبر دارم من و یا ماهی ز آب",
        "text": "تو هرگز این را باور نکن که من و فراق خورشید و جدایی از آن صبر توانم کرد . و یا ماهی بتواند بر جدایی از آب صبر کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5708,
        "beyt": "ور شوم نومید ، نومیدیّ من * عینِ صُنعِ آفتاب است ای حَسَن",
        "text": "ای حسن ، اگر فرضاََ نومید هم که شوم . این نومیدی نیز عینِ فعل و مشیّتِ آفتاب حقیقت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5709,
        "beyt": "عینِ صُنع از نَفسِ صانع چون بُرَد * هیچ هست از غیرِ هستی چون چَرَد ؟",
        "text": "چگونه ذاتِ مصنوع از صانع می تواند جدا باشد ؟ یا چگونه موجود می تواند بجز از وجودِ مطلق فیض بگیرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5710,
        "beyt": "جمله هستی ها از این رَوضه چرند * گر بُراق و تازیان ور خود خرند",
        "text": "همۀ موجودات از باغ فیوضاتِ ربّانی فیض می برند . خواه بُراق باشد و خواه اسبِ عربی و یا الاغ . ( روضه = باغ ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5711,
        "beyt": "و آنکه گردش ها از آن دریا ندید * هر دَم آرد رُو به مِحرابی جدید",
        "text": "و آن کس که گردش ها ، یعنی همۀ کارها و افعال را از دریای ذاتِ حق نمی بیند . چنین شخصی هر دَم رو به محراب جدیدی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5712,
        "beyt": "او ز بحرِ عَذب ، آبِ شور خَورد * تا که آبِ شور ، او را کُور کرد",
        "text": "چنین کسی از دریای شیرین و گوارا آب شور می نوشد . تا آنکه این آبِ شور ، چشمان او را کور می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5713,
        "beyt": "بحر می گوید : به دستِ راست خَور * ز آبِ من ای کُور ، تا یابی بَصَر",
        "text": "دریا به آنکه در طلب آب است چنین می گوید : با دست راستت از آبِ من بنوش . تا ای کور دل ، بینایی به دست آری . [ دست راست کنایه از سلوک استوار در راهِ حقیقیت است . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 454 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5714,
        "beyt": "هست دستِ راست ، اینجا ظنّ راست * کو بدانَد نیک و بد را کز کجاست",
        "text": "منظور از دستِ راست در اینجا گمان راست است . و هموست که منشأ نیکی و بدی را می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5715,
        "beyt": "نیزه گردانی است ای نیزه که تو * راست می گَردی گَهی ، گاهی دو تُو",
        "text": "ای نیزه ، نیزه گردانی وجود دارد که تو گاهی راست می شوی و گاهی خمیده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5716,
        "beyt": "ما ز عشقِ شمسِ دین بی ناخنیم * ور نه ما نه این کور را بینا کنیم ؟",
        "text": "ما بر اثر عشق شمس تبریزی مغلوب و فانی شده ایم . واِلّا ما چگونه آن کور دل را بینا نمی کردیم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5717,
        "beyt": "هان ، ضیاءالحق ، حسام الدین تو زود * داروش کن کوریِ چشمِ حسود",
        "text": "ای ضیاءالحق و ای حسام الدین فوراََ آن کور دل را به کوری چشم حسودان درمان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5718,
        "beyt": "توتیایِ کبریایِ تیز فعل * دارویِ ظُلمت کُشِ استیز فعل",
        "text": "ای حسام الدین ، تئتیای تو با عظمت است و خیلی زود اثر می بخشد و تاریکی قلوب حق ستیزان را می زداید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5719,
        "beyt": "آنکه گر بر چشمِ اعمی بر زند * ظُلمتِ صد ساله را زو بر کند",
        "text": "همان دارویی که اگر به چشم کور دل مالیده شود ، تاریکی صد ساله را از میان برمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5720,
        "beyt": "جمله کوران را دوا کن جز حسود * کز حسودی بر تو می آرد جُحود",
        "text": "همۀ کوردلان را درمان کن مگر حسود را . زیرا حسود ، از روی حسادت ، تو را انکار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5721,
        "beyt": "مر حسودت را اگر چه آن مَنَم * جان مده ، تا همچنین جان می کنم",
        "text": "ای حسام الدین ، هرگز به کسی که بر تو حسد می ورزد جان مبخش . اگر چه آن حسود من باشم . آنقدر به من جان نبخش تا بمیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5722,
        "beyt": "آنکه او باشد حسودِ آفتاب * ز آنکه می رنجد ز بودِ آفتاب",
        "text": "آن کس که نسبت به خورشید حسد می ورزد . و آن کس که از وچودِ خورشید رنج می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5723,
        "beyt": "اینت دردِ بی دوا کو راست آه * اینت افتاده اَبَد در قعرِ چاه",
        "text": "ببین چه دردِ بی درمانی دارد . وای بر او ، ببین که او تا ابد در ژرفای چاه فرو افتاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5724,
        "beyt": "نفیِ خورشیدِ ازل ، بایستِ او * کی برآید این مرادِ او ؟ بگو",
        "text": "او لزوماََ می خواهد خورشید ازلی را نفی کند . بگو ببینم این خواستۀ او چه موقع برآورده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5725,
        "beyt": "گفت : نه ، وَالله و بِاللّهِ العظیم * مالِکُ المُلک و به رحمن و رحیم",
        "text": "غلام نیکخو برای قانع کردن شاه و اثبات صدق خود گفت : نه ، چنین نیست ، سوگند به خدا و خدای بزرگ که دارندۀ همۀ جهان هستی است و سوگند به خدای بخشاینده و مهربان ، منظورم از ستایش آن غلام ، ستایش از خودم نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5726,
        "beyt": "آن خدایی که فرستاد انبیا * نه به حاجت ، بل به فضل و کبریا",
        "text": "همان خدایی که به سوی بندگان خود پیامبران را گسیل داشت . ولی این فرستادن برای رفع نیاز خود نبوده ، بلکه به سبب فضل و بزرگی او بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5727,
        "beyt": "آن خداوندی که از خاکِ ذلیل * آفرید او شهسوارانِ جلیل",
        "text": "همان خدایی که از خاکِ خوار و بی مقدار ، شهسوارانی بزرگ بیافرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5728,
        "beyt": "پاکشان کرد از مزاجِ خاکیان * بگذرانید از تگِ افلاکیان",
        "text": "خداوند ، آنان را از سِرشتِ زمینیان پاک گردانید و از عرصۀ آسمانیان نیز فراتر بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5729,
        "beyt": "برگرفت از نار و ، نورِ صاف ساخت * و آنگه او ، بر جملۀ انوار تاخت",
        "text": "خداوند از آتش ، اخگری برگرفت و آن را به نورِ صاف ، دگرگون ساخت . و زآن پس ، آن نورِ صاف بر همۀ انوار برتری و تَفَوّق یافت . ( مقتبس از شرح کفافی ، ج 2 ، ص 102 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5730,
        "beyt": "آن سَنا برقی که بر ارواح تافت * تا که آدم معرفت ز آن نور یافت",
        "text": "آن برق روشنی که بر ارواح تابیدن گرفت . حضرت آدم (ع) نورِ معرفت را از آن نور به دست آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5731,
        "beyt": "آن کز آدم رُست دستِ شیث چید * پس خلیفه اش کرد آدم کآن بدید",
        "text": "آن معرفتی که از حضرت آدم (ع) رویید و نمایان شد . حضرت شیث (ع) آن را دِرَوید و به دست آورد . از اینرو وقتی حضرت آدم (ع) ، آثار و نشانه های آن نور را در شیث مشاهده کرد وی را به جانشینی خود گماشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5732,
        "beyt": "نوح از آن گوهر که برخودار بود * در هوایِ بحرِ جان ، دُربار بود",
        "text": "حضرت نوح (ع) که از آن گوهرِ عرفان بهره مند شد . در عشق دریای جان مرواریدهای اسرار و معارف را به مردم زمان خویش نثار کرد . ( دُُربار = بارندۀ مروارید ، نثار کنندۀ مروارید ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5733,
        "beyt": "جانِ ابراهیم از آن انوارِ زفت * بی حَذَر در شعله های نار رفت",
        "text": "جان حضرت ابراهیم (ع) به سبب آن انوارِ عظیم ، بی هیچ بیم و پروایی به درون آتش رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5734,
        "beyt": "چونکه اسماعیل در جُویَش فتاد * پیشِ دشنۀ آبدارش سَر نهاد",
        "text": "از آنرو که حضرت اسماعیل (ع) به مجرای آن نور درآمد . پس در برابر کاردِ بُرّان حضرت ابراهیم (ع) سرِ تسلیم بر زمین نهاد . صوفیه ، حضرت اسماعیل (ع) را مظهر اسمِ علی می دانند . از اینرو فصّ حکمتِ علیّه به نامِ او موسوم گشته . ( شرح فصوص الحکم ، ج 1 ، ص 288 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5735,
        "beyt": "جانِ داود از شُعاعش گرم شد * آهن اندر دست بافش نرم شد",
        "text": "جان حضرت داود (ع) از پرتوِ آن نور ، گرمی گرفت و آهن در دست های او نرم شد و بصورت زره بافته می گردید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5736,
        "beyt": "چون سلیمان بُد وصالش را رَضیع * دیو گشتش بنده فرمان و مُطیع",
        "text": "چون حضرت سلیمان (ع) از وصال آن نور شیر نوشید . یعنی از نورِ ربّانی بهره مند شد . به همین سبب دیوان فرمانبردار او شدند . ( رَضیع = طفل شیرخواره ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5737,
        "beyt": "در قضا یعقوب چون بنهاد سَر * چشم ، روشن کرد از بویِ پسر",
        "text": "چون حضرت یعقوب (ع) به قضای الهی سرِ تسلیم نهاد . پس آن نور بوسیلۀ بوی فرزندش ، چشمان او را روشن و بینا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5738,
        "beyt": "یوسفِ مَه رو ، چو دید آن آفتاب * شد چنان بیدار در تعبیرِ خواب",
        "text": "همینکه حضرت یوسف (ع) زیبا رخسار آن خورشید را در خواب دید . در تعبیر خواب دانا و آگاه شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5739,
        "beyt": "چون عصا از دستِ موسی آب خَورد * مُلکتِ فرعون را یک لقمه کرد",
        "text": "از آنرو که عصا از دستِ حضرتِ موسی (ع) آب نوشید . یعنی تحتِ تصرفِ معنوی موسی قرار گرفت . حکومت فرعون را یک لقمه کرد و فرو بلعید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5740,
        "beyt": "نردبانش عیسیِ مریم چو یافت * بر فرازِ گُنبدِ چارُم شتافت",
        "text": "چون حضرت عیسی (ع) نردبان آن نور را پیدا کرد . پس بر فرازِ آسمانِ چهارم عروج کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5741,
        "beyt": "چون محمّد یافت آن مُلک و نعیم * قرصِ مَه را کرد در دَم او دو نیم",
        "text": "چون حضرت محمد (ص) به آن حکومت و نعمت پایدار رسید در لحظه ای قُرصِ ماه را در پاره کرد . [ اشره است به آیه 1 سورۀ قمر . مولانا تا اینجا بیان کرد که همۀ انبیاء دارای نوری واحدند . این نورِ اعظم در هر دوره و زمانی از کالبد پیامبری ظهور کرد و سبب ارشاد و دستگیری خلایق شد . و چون این نورِ اعظم در وجودِ شریفِ حضرت ختمی مرتبت (ص) به کمال و تمام ظهور کرد . صوفیه آن را حقیقتِ محمدّیه نامیدند . چنانکه حضرت مولانا در بیت 1106 دفتر اول فرمود :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5742,
        "beyt": "چون ابوبکر آیتِ توفیق شد * با چنان شَه ، صاحب و صدّیق شد",
        "text": "وقتی ابوبکر نشان و آیتِ فیروزی شد . پس با چنان شاهی همنشین گردید و لقبِ صدیق یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5743,
        "beyt": "چون عُمَر شیدایِ آن معشوق شد * حق باطل را چو دل فاروق شد",
        "text": "همینکه عُمَر ، شیفتۀ آن معشوق شد . مانند قلب که آگاه و هوشیار است میانِ حق و باطل فرق نهاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5744,
        "beyt": "چونکه عثمان آن عیان را عَین گشت * نورِ فایض بود ذِی النّورَین گشت",
        "text": "چون عثمان ، چشمه و منبعِ آن نورِ آشکار شد . نوری فیض بخش شد و دارای دو نور گردید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5745,
        "beyt": "چون ز رُویش مُرتَضی شد دُرفشان * گشت او شیرِ خدا در مَرجِ جان",
        "text": "چون حضرت علی (ع) از دیدن روی آن نورِ اعظم ، مرواریدهای اسرار و حقایق را برای طالبان نثار کرد . او در مرغزارِ روح و جان ، شیر خدا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5746,
        "beyt": "چون جُنید از جُندِ او دید آن مدد * خود مقاماتش فزون شد از عدد",
        "text": "همینکه جُنید از لشکرِ آن نور یاری و مدد گرفت . مقامات معنویش از شمار خارج شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5747,
        "beyt": "بایزید اندر مَزیدش راه دید * نامِ قطبُ العارفین از حق شنید",
        "text": "بایزید به سبب نورِ عرفان فراوانی که داشت ، راهِ حق را دید و از جانبِ حق ، لقب قطب العارفین را بشنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5748,
        "beyt": "چون که کرخی ، کرخِ او را شد حَرَس * شد خلیفۀ عشق و ربّانی نَفَس",
        "text": "چون معروف کرخی ، نگهبان شرح و حریم عشق او گردید . پس خلیفۀ عشق او شد و دمی الهی پیدا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5749,
        "beyt": "پورِ اَدهم ، مَرکب ، آن سو راند شاد * گشت او سلطانِ سلطانانِ داد",
        "text": "پسر ادهم با شادی به سوی حق شتافت . پس او شاهِ شاهان دادگری و عدالت شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5750,
        "beyt": "و آن شفیق از شقِ آن راهِ شِگَرف * گشت او خورشید رأی و تیز طَرف",
        "text": "و شفیق ، بر اثر رنج کشیدن و درنوردیدن آن راهِ عظیم ، اندیشه ای خورشید آسا و نگاهی تیزبین یافت . یعنی فکری بس فروزان و بینشی بس حقیقت بین پیدا کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5751,
        "beyt": "صد هزاران پادشاهانِ نهان * سَرفرازآنند ز آن سویِ جهان",
        "text": "علاوه بر انبیاء و اولیاء و مشایخ عظام که نامشان گذشت . صدها هزار تن از بزرگان طریق حق وجود دارند که نام و نشان آنان از مردم مستور و پنهان است . گمنام اند و هیچ آوازه ای به هم نرسانیده اند . ولی به سبب آن نور اعظم که ذکرش گذشت سرفراز و بلند مرتبه هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5752,
        "beyt": "نامشان از رشکِ حق پنهان بماند * هر گدایی نامشان را برنخواند",
        "text": "از غیرت حق تعالی ، نام آنان نهان شده . تا هر آدم فرومایه و عاری از کمالی ، نامِ آنان را به زبان نیاورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5753,
        "beyt": "حقِ آن نور و حقِ نورانیان * کاندر آن بحرند همچون ماهیان",
        "text": "به حقِ آن نورِ اعظم و به حقِ آن مردان نورانی ، یعنی انبیاء و اولیاء که مانند ماهیانی در دریای نور شناورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5754,
        "beyt": "بحرِ جان و جانِ بحر ار گویمش * نیست لایق ، نامِ نو می جویمش",
        "text": "اگر آن نور اعظم را دریای جان و جان در یا بنامیم باز حق مطلب را ادا نکرده ایم . پس می کوشم نامی نو برای آن پیدا کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5755,
        "beyt": "حقِ آن آنی که این و آن ازوست * مغزها نسبت بدو باشد چو پوست",
        "text": "به حقِ آن خدایی که این و آن را پدید آورد . یعنی همۀ موجودات را آفرید . همۀ مغزها در برابر او پوستی بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5756,
        "beyt": "که صفاتِ خواجه تاش و یارِ من * هست صد چندان که این گفتارِ من",
        "text": "که صفات دوست و رفیق من صد برابر آن چیزی است که من در بارۀ آن حرف می زنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5757,
        "beyt": "آنچه می دانم ز وصفِ آن نَدیم * باورت نآید ، چه گویم ؟ ای کریم",
        "text": "من آنچه از توصیف صفاتِ آن یارِ دمساز می دانم . باور نمی کنی . ای بزرگوار ، من چه بگویم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5758,
        "beyt": "شاه گفت ؟ اکنون از آنِ خود بگو * چند گویی آنِ این و آنِ او ؟",
        "text": "شاه به غلام گفت : اینک از احوال و اوصافِ خود برای من تعریف کن . چقدر از این و آن تعریف می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5759,
        "beyt": "تو چه داری و چه حاصل کرده ای ؟ * از تگِ دریا چه دُر آورده ای ؟",
        "text": "تو چه کمال و هنری داری و چه چیز به دست آورده ای ؟ از ژرفنای دریا چه مرواریدی صید کرده ای ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5760,
        "beyt": "روزِ مرگ این حسِ تو باطل شود * نورِ جان داری که یارِ دل شود ؟",
        "text": "به هنگام فرا رسیدن مرگ ، حواس ظاهری تو از میان خواهد رفت . آیا نورِ جانی داری که همدمِ دلِ تو شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5761,
        "beyt": "در لَحَد کین چشم را خاک آگنند * هستت آنچه گور را روشن کند ؟",
        "text": "وقتی که در گور ، چشمان ظاهری تو را پُر از خاک می کنند . آیا توشه ای داری که گور تو را روشن کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5762,
        "beyt": "آن زمان که دست و پایت بردَرَد * پرّ و بالت هست تا جان بر پَرَد ؟",
        "text": "وقتی که دست و پای تو متلاشی می شود . آیا پَر و بالی داری که روحِ تو بوسیلۀ آن از تاریکی گور به عالَمِ بالا پرواز کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5763,
        "beyt": "آن زمان کین جانِ حیوانی نماند * جانِ باقی بایدت بر جان نشاند",
        "text": "وقتی که این روح حیوانی از تو جدا شد . باید به جای آن ، جانی ابدی قرار بدهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5764,
        "beyt": "شرطِ مَن جابالحَسَن نَه کردن است * این حَسَن را سویِ حضرت بُردن است",
        "text": "شرطِ به جا آوردن کارِ نیک ، تنها انجام آن نیست . بلکه باید این کارِ نیک را به بارگاهِ حضرت حق رسانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5765,
        "beyt": "جوهری داری ز انسان یا خری ؟ * این عَرَض ها که فنا شد ، چون بری ؟",
        "text": "آیا جوهر انسانی داری یا جوهرِ خر بودن ؟ وقتی این عَرَض ها فانی شد . چگونه آنها را به بارگاهِ الهی می رسانی  ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5766,
        "beyt": "این عَرَضهایِ نماز و روزه را * چونکه لایَبقی زَمانّینِ انتَفی",
        "text": "این عَرَض های نماز و روزه و سایر عبادات ، چون در دو زمان باقی نمی مانند پس ، از میان می روند و منتفی می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5767,
        "beyt": "نقل نتوان کرد مر اعراض را * لیک از جوهر برند اَمراض را",
        "text": "عَرَض ها را نمی توان از جوهری به جوهر دیگر انتقال داد . ولی عَرَض ها می توانند بیماری ها را از جوهر دفع کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5768,
        "beyt": "تا مبدّل گشت جوهر زین عَرَض * چون ز پرهیزی که زایل شد مرض",
        "text": "پس جوهر با همین عَرَض دگرگون می شود . همانگونه که بیماری بر اثر پرهیز از میان می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5769,
        "beyt": "گشت پرهیزِ عرض جوهر به جهد * شد دهانِ تلخ از پرهیز ، شهد",
        "text": "پرهیز که همانند عَرَض است با جهد و تلاش به جوهر دگرگون می شود . مثلا دهانِ تلخ بر اثر پرهیز همانند عسل ، شیرین می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5770,
        "beyt": "از زراعت ، خاک ها شد سنبله * دارویِ مو کرد ، مو را سِلسله",
        "text": "مثال دیگر ، زراعت ، خاک را به سنبل تبدیل می کند . و داروی مو ، مو را همانند زنجیر بلند و مجعد می گرداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5771,
        "beyt": "آن نکاحِ زن ، عَرَض بُد شد فنا * جوهرِ فرزند حاصل شد ز ما",
        "text": "نکاح زن ، عَرَض است که زایل شدنی است . آن فرزندی که به منزلۀ جوهر است از آب حاصل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5772,
        "beyt": "جُفت کردن اسب و اُشتر را عَرَض * جوهرِ کُرّه بزاییدن غَرَض",
        "text": "مثال دیگر ، جفتگیری اسب و شتر عَرَض است . و مقصود زاده شدن کُرّه است که آن جوهر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5773,
        "beyt": "هست آن بُستان نشاندن هم عَرَض * گشت جوهرِ کِشتِ بُستان ، نک غَرَض",
        "text": "کاشتن بوستان نیز عَرَض است وای محصولِ این کاشتن ، جوهر است . مقصود از نشاندن درختان همین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5774,
        "beyt": "هم عَرَض دان کیمیا بردن به کار * جوهری ز آن کیمیاگر شد ، بیآر",
        "text": "مثال دیگر ، به کار بستن کیمیا نیز نوعی عَرَض است . و اگر بر اثر کیمیاگری ، جوهری حاصل شد . آن را بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5775,
        "beyt": "صیقلی کردن ، عَرَض باشد ، شها * زین عَرَض ، جوهر همی زاید صفا",
        "text": "مثال دیگر ، شاها ، صیقل زدن به آیینه ها نیز عَرَض است ولی از این عَرَض ، جوهر صفا حاصل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5776,
        "beyt": "پس مگو که من عمل ها کرده ام * دَخلِ آن اَعراض را بنما ، مَرَم",
        "text": "بنابراین نگو من کارهایی کرده ام . بلکه حاصلِ آن کارها را نشان بده . یعنی جوهر معنوی کارهای خود را نمایان ساز و رَم نکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5777,
        "beyt": "این صفت کردن ، عَرَض باشد ، خَمُش * سایۀ بُز را پیِ قربان مَکُش",
        "text": "این توصیف اعمال نیز نوعی عَرَض است . درست مانند این است که سایه بُزی را برای قربانی ذبح کنی . پس همانطور که نمی توانی سایۀ بُز و یا هر حیوانِ دیگر را به جای حقیقتِ آن بکُشی . همینطور اگر حقیقتی را با اوصافی وصف کنی . آن توصیف ها همه به منزلۀ عَرَض است نه جوهر و حقیقت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5778,
        "beyt": "گفت : شاها ، بی قُنوطِ عقل نیست * گر تو فرمایی عَرَض را نقل نیست",
        "text": "غلام نیکخو گفت : ای پادشاه ، اگر تو می فرمایی که عَرَض ، قابل انتقال نیست . این مطلب ، عقل را دچارِ نومیدی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5779,
        "beyt": "پادشاها ، جز که یأسِ بنده نیست * گر عَرَض کآن رفت باز آینده نیست",
        "text": "ای پادشاه ، اگر تو می فرمایی که وقتی عَرَض برود دیگر باز نمی گردد . این امر چیزی جز مایۀ نومیدی بنده نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5780,
        "beyt": "گر نبودی مر عَرَض را نقل و حشر * فعل ، بودی باطل و اقَوال ، فَشر",
        "text": "اگر برای عَرَض ، انتقال و حشری نباشد . یعنی اگر عَرَض از میان برود و دوباره پدید نیاید . عمل بندگان ، باطل و گفتارشان بیهوده و هذیان می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5781,
        "beyt": "این عَرَض ها نقل شد لَونی دگر * حشرِ هر فانی بُوَد کونی دگر",
        "text": "این عَرَض ها نیز منتقل می شود ولی به نوعی دیگر ، و محشور شدن هر موجود فناپذیری ، ماهیت دیگری دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5782,
        "beyt": "نقلِ هر چیزی بُوَد هم لایقش * لایقِ گَلّه بُوَد هم سایقش",
        "text": "اانتقال هر چیزی مناسب با ماهیّتِ همان چیز است . چنانکه مثلا چوپان هر رمه ای لایق همان رمه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5783,
        "beyt": "وقتِ محشر هر عَرَض را صورتی است * صورتِ هر یک عَرَض را نوبتی است",
        "text": "به هنگام حشر ، هر عَرَضی دارای صورتی است و برای صورت هر عَرَضی نیز نوبتی است تا به ظهور رسد . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 108 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5784,
        "beyt": "بنگر اندر خود ، نَه تو بودی عَرَض ؟ * جُنبشِ جفتی و جُفتی با غرض ؟",
        "text": "حالا به خود نگاه کن . مگر تو عَرَض نبودی ؟ مگر تو نتیجه و حاصلِ هیجان و جنبش نر و ماده ای نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5785,
        "beyt": "بنگر اندر خانه و کاشانه ها * در مهندس بود چون افسانه ها",
        "text": "تو برای مثال به خانه ها و کاشانه ها نگاه کن . همۀ اینها ابتدا در ضمیر و ذهن مهندس همانند افسانه ها و صُورِ خیالی بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5786,
        "beyt": "آن فلان خانه که ما دیدیم خَوش * بود موزون صُفّه و سقف و دَرَش",
        "text": "از بین خانه ها ، فلان خانه ای که به نظر ما زیبا آمد ، سقف و در و ایوانش موزون و متناسب بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5787,
        "beyt": "از مهندس آن عَرَض و اندیشه ها * آلت آورد و ستون از پیشه ها",
        "text": "عَرَض ها و اندیشه در ذهن مهندس بود و او از صاحبانِ حرفه ها ، ابزار و آلاتی به دست آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5788,
        "beyt": "چیست اصل و مایۀ هر پیشه ای ؟ * جز خیال و جز عَرَض و اندیشه ای",
        "text": "اصل و گوهرِ هر پیشه و صنعتی جز خیال و فکر چیست ؟ اصل هر پیشه ای غیر از خیال و عَرَض و اندیشه چیز دیگری نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5789,
        "beyt": "جمله اجزایِ جهان را بی غَرَض * در نگر حاصل نشد جز از عَرَض",
        "text": "اگر تمام اجزای دنیا را با دیدی عاری از غَرض نگاه کنی خواهی دید که همۀ آنها بجز از عَرَض از چیز دیگری پدید نیامده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5790,
        "beyt": "اوّلِ فکر ، آخِر آمد در عَمل * بُنیَتِ عالَم چنان دان در ازل",
        "text": "ابتدای هر اندیشه پس از عمل آشکار می شود . و اساس و بنیاد جهان از ازل همینگونه بوده است . ( بُنیَت = اساس ، بنیاد ) . [ اشارت است به یکی از قواعد حکما یعنی علّتِ غایی . ( توضیح علّت غایی ، در شرع بیت 530 دفتر چهارم آمده است ) و متناسب با مسأله اعیان ثابته .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5791,
        "beyt": "میوه ها در فکرِ دل اوّل بُوَد * در عمل ظاهر به آخر می شود",
        "text": "برای مثال ، صورت میوه ها ابتدا در ذهنِ باغبان پیدا می شود و سرانجام ضمن تلاش و کار ، آن میوه ها تحقق خارجی پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5792,
        "beyt": "چون عمل کردی ، شَجَر بنشاندی * اندر آخِر ، حرفِ اوّل خواندی",
        "text": "تو آنگاه که کار کردی و درختان را در خاک نشاندی . گویی که در پایان حرف اول را خوانده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5793,
        "beyt": "گر چه شاخ و برگ و بیخش اوّل است * آن همه از بهرِ میوه ، مُرسَل است",
        "text": "اگر چه ریشه و شاخ و برگ درخت ، مقدّم بر میوه آن است . ولی همۀ اینها برای پدید آمدن میوه فرستاده شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5794,
        "beyt": "پس سِری که آن مغزِ آن افلاک بود * اندر آخِر ، خواجۀ لَولاک بود",
        "text": "بنابراین ، این رازی که مغز و زبدۀ افلاک بود . سرانجام ، آن راز نهان ، وجود حضرت پیامبر (ص) بود که حدیث لولاک به آن سرور خطاب می کند . [ اشاره است به حدیثِ معروفی که در کتب صوفیه فراوان آمده است . « اگر ای پیامبر (ص) تو نمی بودی جهان را نمی آفریدم » صوفیه این حدیث را قدسی دانسته و از آن بسیار استفاده کرده اند . صرف نظر از سند این حدیث که آیا معتبر است یا خیر . مفهوم کلّی آن قابل دفاع است . چنانکه در آیه 7 سوره هود می فرماید : « و اوست آن خدایی که بیافرید آسمان ها و زمین را در شش برهه از زمان و عرش او بر آب قرار داشت تا شما را بیازماید که کدامینتان نکوکارترید … » با این ملاحظه ، آفرینش جهان بخاطر وجود انسان بوده است . ابن عربی در فصوص الحکم می گوید : « بدینسان حضرت حق تعالی با چشم انسان به آفریدگان در نگریست ، پس به آنان رحم آورد . از اینرو عالَم با وجود انسان کامل شد » .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5795,
        "beyt": "نقلِ اَعراض است این بحث و مقال * نقلِ اَعراض است این شیر و شَگال",
        "text": "این بحث ها و گفتگوها نیز ، مثالی است برای انتقال عَرَض ها . همچنین این شیر و شغال مثالی برای انتقال عَرَض ها است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5796,
        "beyt": "جمله عالَم خود عَرَض بودند تا * اندرین معنی بیآمد هَل أتا",
        "text": "همۀ موجوداتِ این جهان ، در اصل ، عَرَض بوده اند . حتی در این باره که همۀ عالَم ، اَعراض بوده اند . آیه هَل أتی نازل شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5797,
        "beyt": "آن عَرَض ها از چه زاید ؟ از صُوَر * وین صُوَر هم از چه زاید ؟ از فِکر",
        "text": "این عَرَض ها از چه چیزی زاده می شود ؟ مسلماََ از صورت ها ، و این صورت ها از چه زاده می شود ؟ قطعاََ از اندیشه ها .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5798,
        "beyt": "این جهان یک فکرت است از عقلِ کُل * عقل چون شاه است و ، صورت ها رُسُل",
        "text": "این جهان ، اندیشه ای از عقلِ کلّ است . عقلِ کلّ مانند شاه است و صورت ها مانند رسولانِ او . [ عقلِ کلّ ، همان صادرِ اوّل است که اصلِ وجودِ عالَم است و ساری در همۀ موجودات ، ( شرح ابیات 1899 دفتر اوّل و 3335 دفتر اول ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5799,
        "beyt": "عالَمِ اوّل ، جهانِ امتحان * عالَمِ ثانی ، جزایِ این و آن",
        "text": "جهان نخستین ، جهان آزمایش است و جهان دوم ، جزای این و آن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5800,
        "beyt": "چاکرت شاها ، جنایت می کند * آن عَرَض ، زنجیر و زندان می شود",
        "text": "ای پادشاه ، مثلا بندۀ تو مرتکب جنایتی می شود که آن جنایت جزو اعراض است . ولی آن عَرَض برای او به زنجیر و زندان مبدّل می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5801,
        "beyt": "بنده ات چون خدمتِ شایسته کرد * آن عَرَض نه خِلعتی شد در نبرد ؟",
        "text": "ولی برعکس ، اگر بنده و غلام تو خدمت شایسته و پسندیده انجام دهد . مگر این عَرَض در این سعی و تلاش به خلعتی که جوهر است تبدیل نشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5802,
        "beyt": "این عَرَض با جَوهَر آن بیضه است و طَیر * این از آن و ، آن از این زاید به سَیر",
        "text": "این عَرَض در نسبت با جوهر مانند قضیّه تخم مرغ با مرغ است . همانطور که در سیر تکاملی ، تخم مرغ از مرغ پدید می آید و مرغ نیز از تخم مرغ پیدا می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5803,
        "beyt": "گفت شاهنشه : چنین گیر ، اَلمراد * این عَرَض هایِ تو یک جوهر نزاد ؟",
        "text": "شاه به غلام نیکخو گفت : فرض می گیریم که مراد و مقصود ، همان است که تو گفتی ، پس چرا این عَرَض های تو یک جوهر نیز پدید نیاورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5804,
        "beyt": "گفت : مخفی داشته است آن را خِرَد * تا بُوَد غیب این جهانِ نیک و بد",
        "text": "غلام در پاسخ شاه گفت : عقلِ کل آن جوهر را مخفی و پنهان داشته تا جهان نیک و بد ( آخرت ) در جهان ما مستور و نهان بماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5805,
        "beyt": "ز آنکه گر پیدا شدی اَشکالِ فکر * کافر و مؤمن نگفتی جز که ذِکر",
        "text": "زیرا اگر صورت اندیشه ، آشکار و نمایان می شد . کافر و مؤمن بجز ذکر حق چیزی نمی گفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5806,
        "beyt": "پس عیان بودی نه غیب ای شاه ، این * نقشِ دین و کُفر بودی بر جَبین",
        "text": "بنابراین ای پادشاه ، اگر عقل ، آن جوهر را مخفی نمی داشت . نشان دینداری و کفر در کسی نهان نمی ماند . بلکه بر پیشانی هر کس نوشته می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5807,
        "beyt": "کِی در این عالَم بُت و بُتگر بُدی ؟ * چُون کسی را زَهرۀ تَسخُر بُدی",
        "text": "دیگر چه کسی در این جهان ، بت و بت ساز باقی می ماند ؟ و چه کسی جرأت این را داشت که به مسخره کردن انبیاء و اولیاء بپردازد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5808,
        "beyt": "پس قیامت بودی این دنیایِ ما * در قیامت کِی کُند جُرم و خطا ؟",
        "text": "در این صورت ، دنیای ما همان روزِ قیامت می شد . در روز قیامت چه کسی می تواند گناه و لغزشی مرتکب شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5809,
        "beyt": "گفت شه : پوشید حق پاداشِ بَد * لیک از عامه ، نه از خاصّانِ خَود",
        "text": "شاه گفت : اگر چه حق تعالی ، پاداش و جزای اعمال بَد را پوشیده دانسته . ولی این حقیقت را از عامۀ مردم پوشانده نه از بندگان خاص خویش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5810,
        "beyt": "گر به دامی افکنم من یک امیر * از امیران خُفیه دارم ، نه از وزیر",
        "text": "برای مثال ، اگر من بخواهم یکی از فرماندهانم را به بندِ اسارت و حبس کشم ، این قصد را از دیگر فرماندهان مخفی می دارم نه از وزیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5811,
        "beyt": "حق به من بنمود پس پاداشِ کار * وز صُورهایِ عمل ها صد هزار",
        "text": "بنابراین ، حق تعالی پاداش کارها را به صورت اعمال بی شمار به من نشان داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5812,
        "beyt": "تو نِشانی دِه که من دانم تمام * ماه را بر من نمی پوشد غَمام",
        "text": "ای غلام ، تو از اعمالت تنها یک نشان به من بده . زیرا که من همۀ مسئله را می دانم . چه ابرِ شک و تردید نمی تواند ماه حقیقت را بر من بپوشاند . ( مقتبس از شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو اول ، ص 346 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5813,
        "beyt": "گفت : پس ، از گفتِ من مقصود چیست ؟ * چون تو می دانی که آنچه بود چیست",
        "text": "آن غلام در پاسخ شاه گفت : تو که از نتایج اعمال من واقفی ، پس مقصودت از سخن گفتن من چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5814,
        "beyt": "گفت شه : حکمت در اظهارِ جهان * آنکه دانسته برون آید عیان",
        "text": "شاه گفت : حکمت پدید آوردن جهان ، این بوده که علمِ خداوند عیان و نمایان شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5815,
        "beyt": "آنچه می دانست تا پیدا نکرد * بر جهان ننهاد رنجِ طَلق و درد",
        "text": "خداوند پیش از آنکه معلومات خود را آشکار سازد . رنج و دردِ زایمان را در جهان پدید نیاورد . ( طَلق = درد زایمان ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5816,
        "beyt": "یک زمان بیکار نتوانی نشست * تا بَدی یا نیکیی از تو نَجَست",
        "text": "تو نمی توانی لحظه ای بیکار بنشینی تا اینکه یک کار بَد و یا خوبی از تو سر بزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5817,
        "beyt": "این تقاضاهای کار از بهرِ آن * شد موکِل تا شود سِرّت عیان",
        "text": "این انگیزه های کار و رفتار برای این بر تو چیره می شود که رازِ نهانت عیان شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5818,
        "beyt": "پس کلابۀ تن کجا ساکن شود ؟ * چون سَرِ رشتۀ ضمیرش می کشَد ؟",
        "text": "بنابراین این کلافِ تن چگونه می تواند ساکن بماند در حالی که قلب و درونش سررشته اش را می کشد ؟ ( کلابه = کلاف ، گلوله ریسمان ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5819,
        "beyt": "تاسۀ تو شد نشانِ آن کشِش * بر تو بیکاری بُوَد چون جان کنِش",
        "text": "اندوه و اضطرابی که در موقع بیکاری بر تو غلبه می کند . نشانه همان کِشش و انگیزۀ درونی است بطوریکه این بیکاری ، برای تو مانند جان کندن می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5820,
        "beyt": "این جهان و آن جهان زاید ابد * هر سبب مادر ، اثر زاید ولد",
        "text": "این جهان و آن جهان همواره در حال زایش است . هر سبب مانند مادر است و اثرش مانند فرزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5821,
        "beyt": "چون اثر زایید ، آن هم شد سبب * تا بزاید او اثرهایِ عجب",
        "text": "همینکه اثری پدید آمد خود به یک سبب دیگر تبدیل می شود تا آثارِ شگفت انگیز دیگر پدید آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5822,
        "beyt": "این اثرها نسل بر نسل است ، لیک * دیده ای باید منوّر نیک نیک",
        "text": "این سبب ها زنجیره وار در پی یکدیگر می آیند . ولی چشمی بسیار روشن لازم است که این همه اسباب و آثار را مشاهده کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5823,
        "beyt": "شاه با او در سخن اینجا رسید * تا بدید از وی نشانی ناپدید",
        "text": "گفتگوی شاه با غلام تا اینجا رسیده بود که ناگهان نشانی در او دید که ظاهر نبود . [ شاه ضمن گفتگو علامتی در او دید که نشان از آن بود که غلام ، صاحبِ معرفت و کمال است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5824,
        "beyt": "گر بدید آن شاهِ جویا ، دور نیست * لیک ما را ذِکرِ آن دستور نیست",
        "text": "اگر آن شاه جویای اسرار ، در آن غلام نشانه ای دید . این کار از او بعید نیست . ولی ما چنین اجازه ای نداریم که آن راز را برمَلا سازیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5825,
        "beyt": "چون ز گرمابه بیآمد آن غلام * سویِ خویشش خواند آن شاه و هُمام",
        "text": "وقتی غلامِ زیبا روی بَد سِرشت از حمام آمد . آن شاه و بزرگ او را نزدِ خویش خواند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5826,
        "beyt": "گفت : صُحّاََ لَک نَعیمُ دایمُ * بس لطیفی و ظریف و خوب رُو",
        "text": "شاه به غلام گفت : عافیت باشد پیوسته کامکار باشی . زیرا که تو بسیار لطیف و ظریف و زیبا رخسار هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5827,
        "beyt": "ای دریغا گر نبودی در تو آن * که همی گوید برایِ تو فلان",
        "text": "اای دریغ و افسوس ، کاش آن عیب هایی که رفیقت از تو برای من گفته در تو نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5828,
        "beyt": "شاد گشتی هر که رویت دیدیی * دیدنت مُلکِ جهان ارزیدیی",
        "text": "در آن صورت هر آنکس که رویت را می دید شادمان می شد و دیدارِ تو به همه مُلکِ جهان می ارزید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5829,
        "beyt": "گفت : رمزی ز آن بگو ای پادشاه * کز برای من بگفت آن دین تباه",
        "text": "وقتی که غلام زیبارو این سخنان را شنید با عصبانیت گفت : شاها از حرف هایی که آن غلام بی دین و ایمان در باره من زده اندکی بازگو کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5830,
        "beyt": "گفت : اوّل وصفِ دو روییت کرد * کآشکارا تو دوایی ، خُفیه ، درد",
        "text": "شاه گفت : نخستین عیبی که به تو نسبت داد . دورویی و نفاق تو است . به این معنی که تو در پیشِ روی انسان مانند داروِ جانبخشی و پشت سرِ انسان مانند دردِ بی درمان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5831,
        "beyt": "خُبثِ یارش را چو از شه گوش کرد * در زمان دریایِ خشمش جوش کرد",
        "text": "آن غلامِ زیبارو وقتی که پلیدی و فرومایگی دوستش را شنید . ناگهان دریای خشم و غضبش به جوش آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5832,
        "beyt": "کف برآورد آن غلام و سرخ گشت * تا که موجِ هجو او از حد گذشت",
        "text": "غلام چنان خشمناک شد و کف بر دهان آورد و رخساره اش سرخ شد و دیگر موجِ بدگویی و قدحش از حد فراتر رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5833,
        "beyt": "کو ز اوّل دَم که با من یار بود * همچو سگ در قحط ، گُه خوار بود",
        "text": "و گفت : او از همان آغاز دوستی با من ، مانند سگ در ایام قحطی ، نجاست می خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5834,
        "beyt": "چون دُمادُم کرد هجوش چون جَرَس * دست بر لب زد شهنشاهش که : بس",
        "text": "وقتی که آن غلام پی در پی همانند جَرَس ، رفیقِ خود را موردِ ذمّ و بدگویی قرار داد . شاه دست بر دهانش نهاد که دیگر بَس است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5835,
        "beyt": "گفت : دانستم تو را از وَی بد آن * از تو جان ، گَنده ست ، وز یارت ، دهان",
        "text": "شاه گفت : من با یک آزمایش تو را از رفیقت باز شناختم . دانستم که تو جانت بویِ تعفّن می دهد و رفیقت ، دهانش . یعنی تو باطنت بد است و او ظاهرش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5836,
        "beyt": "پس نشین ای گَنده جان از دُور تو * تا امیر ، او باشد و مأمور ، تو",
        "text": "پس ای که جان و روحِ پلید و گندیده ای داری . دورتر بنشین تا امیر و فرمانروا او باشد و مأمور و فرمانبر تو باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5837,
        "beyt": "بر حدیث آمد که تسبیح از ریا * همچو سبزۀ گُولخَن دان ای کیا",
        "text": "ای بزرگوار در حدیث آمده است . تسبیح و ذکرِ خدا از روی ریا ، مانند سبزه زاری است رُسته در سرگین زار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5838,
        "beyt": "پس بدان که صورتِ خوب و نکو * با خِصالِ بَد نیرزد یک تَسو",
        "text": "پس این مطلب را خوب درک کن که صورت زیبا و نیکو با داشتن خوی و سیرت بَد پشیزی نمی ارزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5839,
        "beyt": "ور بود صورت حقیر و ناپذیر * چون بُوَد خُلقش نکو ، در پاش میر",
        "text": "اگر صورتِ شخصی زشت و ناپسند باشد ولی خوی و سیرتِ خوبی داشته باشد . سزاوار است که در برابر او جان ببازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5840,
        "beyt": "صورتِ ظاهر ، فنا گردد بدان * عالَمِ معنی بمانَد جاودان",
        "text": "صورت ظاهری رو به فنا و نیستی می گذارد ولی عالَمِ معنی جاودانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5841,
        "beyt": "چند بازی عشق با نقشِ سبو ؟ * بگذر از نقشِ سبو ، رُو آب جُو",
        "text": "تا کی به نقشِ سبو عشق می ورزی و بدان اظهار علاقه می کنی ؟ از نقشِ سبو ، صرف نظر کن و در طلبِ آب برآ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5842,
        "beyt": "صورتش دیدی ، ز معنی غافلی * از صدف دُری گزین گر عاقلی",
        "text": "اتو صورتِ آن سبو را می بینی در حالی که از معنایش غافلی . اگر عاقل و خردمندی از صدف ، مرواریدی برگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5843,
        "beyt": "این صدف هایِ قوالب در جهان * گر چه جمله زنده اند از بحرِ جان",
        "text": "این قالب ها که به منزلۀ صدف اند . اگر چه همۀ آنها از دریای جان زنده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5844,
        "beyt": "لیک اندر هر صدف نَبوَد گُهَر * چشم بگشا ، در دلِ هر یک نگر",
        "text": "ولی در هر صدفی گوهر یافت نمی شود . پس باید چشم بگشایی و درون هر یک از آن ها را ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5845,
        "beyt": "کآن چه دارد ؟ وین چه دارد ؟ می گزین * ز آنکه کمیاب است آن دُرِ ثَمین",
        "text": "که آن صدف چه دارد ؟ و این صدف چه دارد ؟ سپس انتخاب کن . زیرا که آن مرواریدِ گرانبها واقعاََ کمیاب است . ( ثَمین = گرانبها ، قیمتی ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5846,
        "beyt": "گر به صورت می روی ، کوهی به شکل * در بزرگی هست ، صد چندان که لعل",
        "text": "اگر به صورت توجه کنی . در آن صورت کوه در ضخامت و بزرگی صدها بار از لعل بزرگتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5847,
        "beyt": "هم به صورت دست و پا و پشمِ تو * هست صد چندانکه نقشِ چشمِ تو",
        "text": "همچنین از نظرِ ظاهر ، دست و پا و ریشِ تو ، صد برابر ظاهر چشمِ تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5848,
        "beyt": "لیک پوشیده نباشد بر تو این * کز همه اعضادو چشم آمد گُزین",
        "text": "ولی این نکته از تو پوشیده نیست که از همۀ اعضای بدن ، فقط دو چشم ، برگزیده و ممتاز شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5849,
        "beyt": "از یک اندیشه که آید در درون * صد جهان گردد به یک دَم سرنگون",
        "text": "از یک اندیشه که در ضمیر آدمی پیدا می شود . در یک آن ، صد جهان ویران می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5850,
        "beyt": "جسمِ سلطان گر به صورت یک بُوَد * صد هزاران لشکرش در پَی رود",
        "text": "برای مثال ، جسمِ شاه اگر چه در ظاهر یکی بیش نیست . ولی صدها هزار لشکر به دنبال او روان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5851,
        "beyt": "باز شکل و صورت شاهِ صَفی * هست محکومِ یکی فکرِ خَفی",
        "text": "با همۀ این ها ، شکل و ظاهر این شاهِ برگزیده و زبده ، محکومِ یک فکرِ نهانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5852,
        "beyt": "خلقِ بی پایان ز یک اندیشه بین * گشته چون سیلی روانه بر زمین",
        "text": "مردمِ بی شمار را مشاهده کن که در اثر یک اندیشه در روی زمین مانند سیل ، روان می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5853,
        "beyt": "هست آن اندیشه پیشِ خلق خُرد * لیک چون سیلی جهان را خورد و بُرد",
        "text": "آن فکر در نظر مردم ، اگر چه کوچک و ناچیز می آید . ولی مانند سیلی خروشان عالَم را می خورد و می بَرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5854,
        "beyt": "پس چو می بینی که از اندیشه یی * قائم است اندر جهان هر پیشه یی",
        "text": "با این مقدمه روشن شد که در جهان ، هر صنعت و حرفه ای بر فکری قائم و استوار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5855,
        "beyt": "خانه ها و قصرها و شهرها * کوه ها و دشت ها و نهرها",
        "text": "خانه ها و کاخ ها و شهرها و کوه ها و بیابان ها و رودها جملگی قائم بر اندیشه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5856,
        "beyt": "هم زمین و بحر و هم مِهر و فلک * زنده از وَی همچو از دریا سَمَک",
        "text": "همچنین زمین و دریا و خورشید و سپهر از آن فکر زنده اند همانطور که ماهی در دریا زنده می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5857,
        "beyt": "پس چرا از ابلهی پیشِ تو کور * تن سلیمان است ، اندیشه چو مور ؟",
        "text": "پس چرا بر اثر نادانی در نظرِ تو که کوردلی ، جسم مانند سلیمان (ع) با حشمت و جلال جلوه می کند و فکر مانند مورچه ، حقیر و کوچک ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5858,
        "beyt": "می نماید پیشِ چشمت کُه بزرگ * هست اندیشه چو موش و ، کوه گرگ",
        "text": "در نظرِ تو کوه ، بزرگ جلوه می کند . و فکر در نظرِ تو مانند موش ، کوچک می نماید و کوه مانند گرگ ، بزرگ به نظر می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5859,
        "beyt": "عالَم اندر چشمِ تو هَول و عظیم * ز ابر و رعد و چرخ داری لرز و بیم",
        "text": "جهان در چشمِ تو هولناک و سترگ است . و تو از ابر و رعد و آسمان دچار بیم و لرز می شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5860,
        "beyt": "وز جهانِ فکرتی ای کم ز خَر * ایمن و غافل چو سنگِ بی خبر",
        "text": "ای پست تر از الاغ ، تو مانند سنگی بی جان از جهانِ اندیشه آسوده و بی خبری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5861,
        "beyt": "ز آنکه نقشی ، وَز خرد بی بهره ای * آدمی خُو نیستی خر کُرّه ای",
        "text": "زیرا که تو فقط نقش و صورتی و از عقل و معنی بهره ای نداری . تو سیرت آدمیان نداری بلکه کُرّه خری بیش نیستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5862,
        "beyt": "سایه را تو شخص می بینی ز جهل * شخص از آن شد پیشِ تو بازی و سهل",
        "text": "تو از روی نادانی ، سایه را شخص می پنداری . یعنی اوهام را واقعیت می انگاری . یا سایه را با خودِ شخص یکی فرض می کنی . از اینرو انسان در نظر تو بازیچه و حقیر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5863,
        "beyt": "باش تا روزی که آن فکر و خیال * برگشاید بی حجابی پَرّ و بال",
        "text": "صبر کن تا روزی که آن فکر و خیال ، آشکارا بال و پری گشاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5864,
        "beyt": "کوه ها بینی شده چون پشمِ نرم * نیست گشته این زمینِ سَرد و گرم",
        "text": "کوه ها را خواهی دید که مانند پشم ، نرم شده و این زمینِ سرد و گرم را نیست شده خواهی دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5865,
        "beyt": "نه سَما بینی ، نه اختر ، نه وجود * جُز خدایِ واحدِ حیّ وَدود",
        "text": "نه آسمان می بینی و نه ستاره ای و نه جز خدای یگانه زندۀ و مهربان ، وجودِ دیگری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5866,
        "beyt": "یک فسانه راست آمد یا دروغ * تا دهد مر راستی ها را فروغ",
        "text": "یک افسانه راست باشد یا دروغ ، اهمیتی ندارد . بلکه مهم این است که حقایق را برای شنونده روشن کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5867,
        "beyt": "مُقریی می خواند از روی کتاب * ماوُکُم غَورا ، ز چشمه بندم آب",
        "text": "یک قاری از روی قرآن ، آیه 30 سورۀ مُلک را می خواند . « بگو اگر گردد آبتان در زمین نهان ، که رساندتان به آبِ روان »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5868,
        "beyt": "آب را در غَورها پنهان کنم * چشمه ها را خشکستان کنم",
        "text": "من آب را در ژرفای زمین پنهان می کنم و چشمه ساران را خشک می سازم و به خشکزار دگرگون می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5869,
        "beyt": "آب را در چشمه کی آرد دِگر * جز منِ بی مِثلِ با فضل و خطر",
        "text": "جز من که خدای بی مانند و با فضل و عظمت هستم . چه کسی می تواند آب را به چشمه ها باز گرداند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5870,
        "beyt": "فلسفیِ منطقیِ مُستَهان * می گذشت از سوی مکتب آن زمان",
        "text": "در همان وقت که قاری مشغول تلاوت این آیه بود . یک آدم فلسفه دان و منطق شناسِ کم قدری از آنجا عبور می کرد . ( مُستهان = خوار ، ذلیل ، بی قدر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5871,
        "beyt": "چون که بشنید آیتِ او از ناپسند * گفت : آریم آب را ما با کُلَند",
        "text": "وقتی که این فیلسوف نما ، آیه قرآنی را شنید و مورد پسندش قرار نگرفت ، گفت : ما به وسیلۀ کُلَنگ ، آب را از زمین بیرون می آوریم . یعنی به علل و اسبابِ ظاهری توسّل می جوییم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5872,
        "beyt": "ما به زخمِ بیل و تیزیِ تَبر * آب را آریم از پستی ز بَر",
        "text": "ما به ضرب بیل و تیزیِ تبر ، آب را از دلِ زمین بالا می کشیم . یعنی چاه می زنیم و آبِ چاه را با ریسمان و دلو بالا می آوریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5873,
        "beyt": "شب بخفت و دید او یک شیر مَرد * زد طپانچه ، هر دو چشمش کور کرد",
        "text": "آن فیلسوف نما شب خوابید و خواب دید که یک مردِ دلاور و نیرومند ، کشیده ای آبدار به صورتِ او نواخت که از شدّتِ آن چشمانش کور شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5874,
        "beyt": "گفت : زین دو چشمۀ چشم ، ای شقی * با تَبَر نوری در آ ، ار صادقی",
        "text": "آن مرد نیرومند پس از زدن سیلی به او گفت : ای بدبخت ، اگر راست می گویی با تبر آبِ نوری از آن بیرون بیاور . یعنی چون آسیبِ چشمِ تو از ماورای این جهان پدید آمده آیا می توانی با علل و اسباب ظاهری آن را درمان کنی ؟ مسلماََ نمی توانی . پس زور را بگذار و زاری را بگیر . ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5875,
        "beyt": "روز برجَست و ، دو چشمِ کور دید * نورِ فایض از دو چشمش ناپدید",
        "text": "آن فیلسوف نما ، صبح که از خواب بیدار شد . دید چشمانش کور شده ، و متوجه شد که آن نورِ فیض بخش که به چشمانش روشنی و بینایی می بخشید ناپدید شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5876,
        "beyt": "گر بنالیدی و مُستَغفِر شدی * مور رفته از کرَم ، ظاهر شدی",
        "text": "اگر آن فیلسوف نما به درگاه خدا می نالید و آمرزش می خواست ، مسلماََ از کرم و فضل الهی ، بینایی از دست رفته اش را باز می یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5877,
        "beyt": "لیک استغفار هم در دست نیست * ذوقِ توبه نُقلِ هر سرمَست نیست",
        "text": "ولی باید به این نکته توجه داشت که آمرزش خواستن هم به این آسانی ها به دست نمی آید . بنابراین چشیدن لذّتِ توبه نصیبِ هر سرمست و غافلی نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5878,
        "beyt": "زشتیِ اعمال و ، شومیِ جُحود * راهِ توبه بر دلِ او بسته بود",
        "text": "زیرا رفتارِ بدِ او و ناخجستگی عناد و ستیز او ، راهِ توبه را به رویِ دلِ او بسته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5879,
        "beyt": "دل به سختی همچو رویِ سنگ گشت * چون شکافد توبه آن را بُهرِ کشت",
        "text": "دلِ او از شدّتِ سختی مانند سنگ شده بود . بنابراین ، توبه چگونه می تواند آن دلِ سنگ شده را بشکافد و برای زراعتِ بذرهای حق و معرفت آماده سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5880,
        "beyt": "چون شُعَیبی کو ، که تا او از دعا * بهرِ کِشتن خاک سازد کوه را ؟",
        "text": "کجاست شخصی همانند شُعَیب که بر اثر دعا کردن ، کوه را برای زراعت به خاک ، دگرگون سازد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5881,
        "beyt": "از نیاز و اعتقاد آن خلیل * گشت ممکن امرِ صَعب و مُستَجیل",
        "text": "بر اثرِ نیاز و اعتقاد آن دوست و خلیلِ خدا ، یعنی حضرت ابراهیم (ع) ، امرِ دشوار و محال ، ممکن و آسان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5882,
        "beyt": "یا به دریوزۀ مَقُوقِس از رسول * سنگلاخی مزرعی شد با اصول",
        "text": "همینطور مقوقس از حضرت رسول اکرم (ص) درخواست کرد که سنگلاخی به مزرعۀ تمام عیار و حاصلخیز مبدل شود و چنین شد . ( دریوزه = گدایی کردن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5883,
        "beyt": "همچنین بر عکسِ آن ، انکارِ مَرد * مِس کند زَر را و ، صلحی را نبرد",
        "text": "نیز برعکسِ اینها ، انکار آن مرد ، طلا را مِس می سازد و صلح را به جنگ مبدّل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5884,
        "beyt": "کهربای مَسخ آمد این دَغا * خاکِ قابل را کند و سنگ و حَصا",
        "text": "این حیله گر ، کهربای وارونه است . خاک حاصلخیز را به سنگ و سنگریزه تبدیل می کند . ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر دوم ، ص 200 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5885,
        "beyt": "هر دلی را سجده هم دستور نیست * مُزدِ رحمت ، قِسمِ هر مُزدور نیست",
        "text": "هر قلبی هم اجازه ندارد به سجده پردازد . زیرا پاداش رحمتِ الهی نصیب هر آدمی که سجده را برای رسیدن به اُجرت می کند نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5886,
        "beyt": "هین به پشتِ آن مکن جُرم و گناه * که کنم توبه ، در آیم در پناه",
        "text": "بهوش باش ، مبادا به دلگرمی توبه کردن به گناه و جُرم دست بیالایی و پیشِ خود بگویی : فعلاََ گناه می کنم و بالاخره روزی هم توبه می کنم و در پناه رحمت الهی درمی آیم . ( بحث توبه در شرح بیت 2205 دفتر اول )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5887,
        "beyt": "می بباید تاب و آبی توبه را * شرط شد برق و ، سَحابی توبه را",
        "text": "توبه باید با آب و تابی همراه باشد . یعنی با اشکِ چشم و آتشِ دل همراه باشد . شرط توبۀ خالص ، وجودِ صاعقه و ابر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5888,
        "beyt": "آتش و آبی بباید میوه را * واجب آید ابر و برق ، این شیوه را",
        "text": "برای اینکه میوه برسد به آب و حرارت نیاز دارد . بدین منظور نیز ابر و صاعقه ای لازم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5889,
        "beyt": "تا نباشد برقِ دل و ابرِ دو چشم * کی نشیند آتشِ تهدید و خَشم ؟",
        "text": "تا وقتی که برق دل و ابرِ دو چشم انسان نباشد . یعنی تا وقتی که انسان ، دارای سوزِ دل و اشک چشم نباشد . آتش تهدید و خشم چه سان فرو می نشیند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5890,
        "beyt": "کی برویَد سبزۀ ذوقِ وصال ؟ * کی بجوشد چشمه ها از آبِ زُلال ؟",
        "text": "کی سبزۀ ذوق وصال در قالب آدمی سبز شود ؟ و کی چشمه های آب زلال خواهد جوشید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5891,
        "beyt": "کی گلستان راز گوید با چمن ؟ * کی بنفشه ، عهد بندد با سَمَن",
        "text": "کی گلستان به چمن راز می گوید . و کی گلِ بنفشه با سَمَن پیمان می بندد ؟ ( سَمَن = گل سه برگه )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5892,
        "beyt": "کی چناری کف گشاید در دعا ؟ * کی درختی سر فشانَد در هوا ؟",
        "text": "کی درخت چناری برای نیایش دستانش را از هم می گشاید ؟ و کی درختی سر به سوی آسمان بلند می کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5893,
        "beyt": "کی شکوفه آستینِ پُر نثار * بَر فشاندن گیرد ایّامِ بهار ؟",
        "text": "کی شکوفه در فصلِ بهار این همه عطر و زیبایی به جهانیان می بخشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5894,
        "beyt": "کی فُروزد لاله را رُخ همچو خون ؟ * کی گُل از کیسه برآرد زَر بُرون ؟",
        "text": "کی رخسارۀ لاله مانند خون ، افروخته می شود ؟ و کی گُل از کیسه ، طلا را بیرون می آورد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5895,
        "beyt": "کی بیآید بلبل و گُل بو کند ؟ * کی چو طالب فاخته کوکو کند ؟",
        "text": "کی بلبل به باغ می آید و گل عطر افشانی می کند ؟ و کی فاخته همانند طالب عاشق نوایِ کوکو سر می دهد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5896,
        "beyt": "کی بگوید لَکلَک آن لَک لَک بجان ؟ * لَک چه باشد ؟ مُلکِ توست ای مُستَعان",
        "text": "کی لکلک با دل و جان می گوید : لَک لَک ؟ لَک یعنی چه ؟ یعنی ای یاری کننده ، مُلکِ جهان از آنِ توست . [ پرندۀ لکلک همواره لک لک می گوید . یعنی به زبانِ حال ، حضرتِ متعال را خطاب کند . مُلکِ جهان از آنِ توست . مولانا در غزلی می فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5897,
        "beyt": "کی نماید خاک ، اسرارِ ضمیر ؟ * کی شود چون آسمان بُستان مُنیر ؟",
        "text": "کی خاک ، اسرارِ نهفته خود را آشکار می سازد ؟ و کی بوستان همانند آسمان ، روشن و تابان شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5898,
        "beyt": "از کجا آورده اند آن حُلّه ها ؟ * مِن کریمِِ مِن رَحیمِِ کُلّها",
        "text": "آن جامه های رنگین و گرانبها را از کجا آورده اند ؟ مسلماََ از بارگاه بخشندۀ مهربان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5899,
        "beyt": "آن لطافت ها نشانِ شاهدی است * آن نشانِ پایِ مردِ عابدی است",
        "text": "همۀ این لطافت ها و زیبایی ها نشانۀ آن نگارِ بی همتاست . همۀ اینها ، علائمی است که انسان پارسا بدان وسیله به حضرتِ پروردگار واصل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5900,
        "beyt": "آن شود شاد از نشان ، کو دید شاه * چون ندید او را نباشد اِنتباه",
        "text": "کسی از دیدن نشان و اثر شاد می شود که شاه را دیده باشد . ولی آنکه او را نبیند از این معرفت محروم شود و به هوشیاری و بیداری نرسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5901,
        "beyt": "روحِ آن کس کو به هنگامِ اَلَست * دید ربِ خویش و ، شد بی خویش و مَست",
        "text": "روح کسی که به هنگام اَلست پروردگار خود را دید و مست و مدهوش شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5902,
        "beyt": "او شناسد بویِ مَی کو مَی بخَورد * چون نخورد او ، مِی نداند بوی کرد",
        "text": "اوست کسی که بوی شراب را می شناسد زیرا که قبلاََ شراب خورده است . ولی کسی که شرابی نخورده نمی تواند بوی آن را بشناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5903,
        "beyt": "زآنکه حکمت همچو ناقۀ ضالّه است * همچو دلّاله شهان را دالّه است",
        "text": "زیرا حکمت مانند شتر گم شده است و نیز مانند راهنمایی است که طالبان وصال شاه را به بارگاه شاه هدایت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5904,
        "beyt": "تو ببینی خواب در یک خوش لِقا * کو دهد وعده و نشانی مر تو را",
        "text": "برای مثال ، تو در عالم خواب یک شخصِ خوش برخوردی را می بینی که به تو وعده و نشانی می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5905,
        "beyt": "که مرادِ تو شود اینک نشان * که به پیش آید تو را فردا فلان",
        "text": "او گوید که مرادِ تو حاصل می شود و نشانۀ برآورده شدن حاجت تو این است که فردا فلان کس نزدِ تو می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5906,
        "beyt": "یک نشانی آنکه او باشد سوار * یک نشانی که تو را گیرد کنار",
        "text": "یکی از نشانه های او این است . که او سواره است نه پیاده . و نشان دیگر آنکه تو را در آغوش می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5907,
        "beyt": "یک نشانی که بخندد پیشِ تو * یک نشان ، که دست بندد پیشِ تو",
        "text": "نشانِ دیگر آنکه ، آن شخصِ سواره وقتی پیشِ تو می رسد می خندد . و نشانِ دیگر آنکه او در برابر تو دست بسته می ایستد . یعنی با احترام می ایستد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5908,
        "beyt": "یک نشانی آنکه این خواب از هوس * چون شود فردا ، نگویی پیشِ کس",
        "text": "نشانِ دیگر آنکه وقتی فردا رسید نباید هوس کنی که این خواب را برای کسی بازگو کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5909,
        "beyt": "ز آن نشان با والدِ یحیی بگفت * کی نیایی تا سه روز اصلاََ به گفت",
        "text": "و از همین نشانه ها بود که حق تعالی به زکریا ، پدر حضرت یحیی (ع) نیز فرمود که : تا سه روز نباید با کسی حرفی بزنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5910,
        "beyt": "تا سه شب خامُش کن از نیک و بَدَت * این نشان باشد که یحیی آیدت",
        "text": "تا سه روز هر آنچه از خیر و شر به تو می رسد . چیزی مگو و خاموش باش . این نشان آن است که حضرت یحیی (ع) برای تو زاده خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5911,
        "beyt": "دَم مزن سه روز اندر گفتگو * کین سکوت است آیتِ مقصودِ تو",
        "text": "تا سه روز هیچ حرفی نزن . و این سکوت ، نشانۀ روا شدن حاجتِ تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5912,
        "beyt": "هین میآور این نشان را تو بگفت * وین سن را دار اندر دل نهفت",
        "text": "بهوش باش ، مبادا این نشانه را آشکار کنی . بلکه باید آن را در قلبِ خود مستور و نهان داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5913,
        "beyt": "این نشان ها گویدش همچو شِکر * این چه باشد ؟ صد نشانیِ دِگر",
        "text": "این نشانهای شیرین و شکرین را که آن شخصِ خوش برخورد به او در خواب گفت . چیست ؟ یعنی چیزی نیست بلکه می تواند صد نشان دیگر نظیر آن را بگوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5914,
        "beyt": "این نشانِ آن بُوَد کآن مُلک و جاه * که همی جویی ، بیابی از اِله",
        "text": "این نشانِ آن است که هر چه از مُلک و مقام از خدا درخواست می کنی . به آن دست می یابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5915,
        "beyt": "آنکه می گریی به شب های دراز * و آنکه می سوزی سحرگه در نیاز",
        "text": "این است که در شبهای دراز گریه سر می دهی و در سحرگاهان در تضرع و نیاز می سوزی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5916,
        "beyt": "آنکه بی آن روزِ تو تاریک شد * همچو دوکی گردنت باریک شد",
        "text": "این است که بدون آن نشان ، روز تو تیره می شود و گردنت مانند دوک ، لاغر و باریک می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5917,
        "beyt": "و آنچه دادی ، هر چه داری در زکات * چون زکاتِ پاکبازان رختهات",
        "text": "و این است که تو هر چه داری در راهِ او می دهی . همانند پاک باختگان ، جامه های خود را نیز در راهِ او می بخشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5918,
        "beyt": "رخت ها دادیّ و ، خواب و رنگِ رُو * سر فِدا کردیّ و ، گشتی همچو مو",
        "text": "تو همۀ داراتی هایت را بذل می کنی . حتی از خواب و راحتِ خود نیز می گذری و رنگِ رخساره ات را نیز از دست می دهی و سرت را نیز درمی بازی و همچون مو لاغر و ناچیز می شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5919,
        "beyt": "چند در آتش نشستی همچو عود * چند پیشِ تیغ رفتی همچو خُود",
        "text": "بارها درون آتش می روی و مانند عود می سوزی . و بارها مانند لاهخُود در برابر شمشیر بلا می روی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5920,
        "beyt": "زین چنین بیچارگی ها صد هزار * خویِ عشّاق است و ، نآید در شمار",
        "text": "از این بلاها و گرفتاری ها به قدری برای عاشقان پیش می آید که نمی توان آنها را شمارش کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5921,
        "beyt": "چونکه شب این خواب دیدی ، روز شد * از امیدش روزِ تو پیروز شد",
        "text": "ابیات پیشین مقدمه ای است برای این بیت و بیت بعد . وقتی که شب ، چنین خوابی را ببینی و صبح فرا رسد بر اثر این مژده ها ، روزت خوش و پیروز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5922,
        "beyt": "چشم ، گَردان کرده یی بر چپّ و راست * کآن نشان و آن علامت ها",
        "text": "به سوی چپ و راست چشم می گردانی و پیش خود می اندیشی که پس کو آن نشانه هایی که در خواب دیدم ؟ یعنی انتظار داری که رویاهایت به واقعیت پیوندد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5923,
        "beyt": "بر مثالِ برگ می لرزی که وای * گر رود روز و نشان ، نآید بجای",
        "text": "از شدّتِ اضطراب مانند برگ به خود می لرزی و با خود می گویی : وای به حالِ من که روز سپری شود و آن نشانه ها آشکار نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5924,
        "beyt": "می دوی در کوی و بازار و سرا * چون کسی کو گم کُند گوساله را",
        "text": "در کوی و برزن و بازار و خانه می دوی . درست مانند کسی که گوساله اش را گم کرده و به دنبال او می دود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5925,
        "beyt": "خواجه خیرست این دَوادَو چیستت ؟ * گم شده اینجا که داری ، کیستت ؟",
        "text": "اگر کسی در این اثنا به تو بگوید : ای آقا ، انشاءالله که خیر است . برای چه اینقدر می دوی ؟ گمشدۀ تو در اینجا کیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5926,
        "beyt": "گوییش : خیر است ، لیکن خیرِ من * کس نشاید که بداند غیرِ من",
        "text": "تو راز را فاش نمی کنی و فقط به او می گویی : بله ، البته که خیر است . ولی خیری که تنها به من می رسد . و سزاوار نیست که این راز را کسی جز من بداند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5927,
        "beyt": "گر بگویم ، نَک نشانم فَوت شد * چون نشان شد فَوت ، وقتِ موت شد",
        "text": "تو به آن شخص می گویی : اگر به تو نشانی از آن بگویم . نشانی را از کف خواهم داد و هر گاه آن نشان را از دست دهم مرگم فرا خواهد رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5928,
        "beyt": "بنگری در رویِ هر مردی سوار * گویدت : منگر مرا دیوانه وار",
        "text": "تو برای آنکه آن سوار موعود در رویا را پیدا کنی . به روی هر شخصِ سواره ای که عبور می کند با دقّت نگاه می کنی ولی آن سوار که از نگاهِ مات و مبهوت ، گمان بر جنون تو برده می گوید : این قدر مانند دیوانه ها به من نگاه نکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5929,
        "beyt": "گوییش : من صاحبی گم کرده ام * رُو به جُست و جویِ او آورده ام",
        "text": "تو به او می گویی : ای سوار ، من یار همدم و انیسی را گم کرده ام و اکنون در حال جستجوی او هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5930,
        "beyt": "دولتت پاینده بادا ای سوار * رحم کُن بر عاشقان ، معذور دار",
        "text": "ای سوار ، دولت و اقبالت پاینده باد . بر عاشقان رحم آور و عذرِ آنان را بپذیر . یعنی ای اصحابِ قیل و قال ، احوالِ عارفان را از دید عارفان بنگرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5931,
        "beyt": "چون طلب کردی به جِد آمد نظر * جَد خطا نَکنَد چنین آمد خبر",
        "text": "خلاصه چون از رویِ جدیّت به طلب برخاستی ، برای تو بینشی و نظری حاصل می شود . تلاش و جدیّت هرگز خطا نمی کند . و این چیزی است که در خبر آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5932,
        "beyt": "ناگهان آمد سواری نیک بخت * پس گرفت اندر کنارت سخت سخت",
        "text": "ناگهان آن سوارِ نیکبختِ موعود در عالمِ رویا ، در برابر چشمانت پیدا می شود و تو را سخت در آغوش می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5933,
        "beyt": "تو شدی بی هوش و افتادی به طاق * بی خبر گفت : اینت سالوس و نِفاق",
        "text": "تو از ذوق و شوقِ ظاهر شدن آن سوار ، بی هوش به پشت می افتی . ولی کسی که از این احوال غافل است می گوید : شگفتا از این حیله و ریاکاری . ( اینت = شرح بیت 1129 همین دفتر ) [ وجه دیگر مصراع اول : تو بیهوش می شوی و از یاران جدا می مانی . ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر دوم ، ص 202 ) . وجه دیگر : از شوق دیدار او بیهوش شوی و بی تاب و طاقت بر زمین افتی . ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو دوم ، ص 593 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5934,
        "beyt": "او چه می بیند ؟ در او این شور چیست ؟ * او نداند کآن نشانِ وصلِ کیست ؟",
        "text": "آن غافلِ بی خبر چه می داند که در آن شخصِ بیهوش ، آن همه شور چیست و چرا بیهوش شده است ؟ زیرا او نمی داند که این حالاتی که بدو دست داده نشانۀ وصالِ کیست . [ وجه دیگر مصراع اول این است : آن بی خبر با خود یا با دیگران می گوید : این بیهوش چه چیزی را می بیند ؟ و در او این همه شور و شعف برای چیست ؟ ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو دوم ، ص 593 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5935,
        "beyt": "این نشان در حقِ او باشد که دید * آن دگر را کی نشان آید پدید ؟",
        "text": "این نشان در حقِ کسی است که آن نشان را در آن عالم دیده است و گرنه برای دیگری کی چنین نشانی پیدا می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5936,
        "beyt": "هر زمان کز وَی نشانی می رسید * شخص را جانی به جانی می رسید",
        "text": "از بارگاه الهی هر زمان ، نوعی نشان به او می رسد و دمادم ، روحِ تازه ای به جانِ او در می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5937,
        "beyt": "ماهیِ بیچاره را پیش آمد آب * این نشان ها تِلک آیاتُ الکتاب",
        "text": "این طالبِ عاشق ، حالی همچون ماهیِ دور افتاده از آب دارد که ناگهان به آبی می رسد . این نشانه ها و آیات ( آفاقی و انفسی ) تماماََ آیات کتاب حضرت حق تعالی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5938,
        "beyt": "پس نشان ها که اندر انبیاست * خاصِ آن جان را بُوَد کو آشناست",
        "text": "پس آن نشانی هایی که در ذاتِ پیامبران وجود دارد . تماماََ مخصوصِ جانی است که با حضرتِ حق آشنا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5939,
        "beyt": "این سخن ناقص بماند و بی قرار * دل ندارم ، بی دلم ، معذور دار",
        "text": "سخنم ناتمام ماند و به جایی نرسید زیرا دلباخته و بی دلم . عذرم را بپذیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5940,
        "beyt": "ذرّه ها را کی تواند کس شمرد ؟ * خاصه آن کو عشق ، عقلِ او ببرد",
        "text": "زیرا ذراتِ ریز را چه کسی می تواند بشمارد ؟ به ویژه کسی که عشق ، عقل و خِردش را از میان برده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5941,
        "beyt": "می شمارم برگ هایِ باغ را * می شمارم بانگِ کبک و زاغ را",
        "text": "برگ های باغ را می شمارم . بانگِ کبک و زاغ را می شمارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5942,
        "beyt": "در شمار اندر نیاید ، لیک من * می شمارم بهرِ رشدِ مُمتَحَن",
        "text": "این چیزها که ذکرشان رفت اگر چه به شمارش درنمی آید ولی من برای ارشاد سالکِ آزموده به اندازۀ رفع حاجت می شمارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5943,
        "beyt": "نحسِ کیوان یا که سعدِ مشتری * نآید اندر حَصر ، گرچه بشمری",
        "text": "برای مثال ، نحس بودن ستارۀ کیوان یا سعد بودن ستارۀ مشتری را بخواهی بشماری ، قابل شمارش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5944,
        "beyt": "لیک هم بعضی از این هر دو اثر * شرح باید کرد یعنی نفع و ضر",
        "text": "ولی بایسته است که بخشی از تأثیر این دو ستارۀ شرح داده شود و سود و زیان آن دو را بیان کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5945,
        "beyt": "تا شود معلوم ، آثارِ قضا * شَمّه ای مر اهلِ سعد و نحس را",
        "text": "تا اندکی از نشانه های قضا و قَدَر برای نیکبختان و بدبختان معلوم و روشن گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5946,
        "beyt": "طالعِ آن کس که باشد مشتری * شاد گردد از نشاط و سروری",
        "text": "طالع کسی که ستاره مشتری باشد از شور و نشاط و والایی مقام ، شادمان گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5947,
        "beyt": "و آنکه را طالع زُحل از هر شُرور * احتیاطش لازم آید در امور",
        "text": "ولی طالع کسی که ستارۀ زُحل باشد . باید در همۀ کارها از بدی ها احتیاط ورزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5948,
        "beyt": "گر بگویم آن زُحل استاره را * ز آتشش سوزد مر آن بیچاره را",
        "text": "اگر برای کسی که طالعش زُحل است ، شمّه ای از شومی آن بگویم . حتماََ آتش شومی ، آن بدبخت را خواهد سوخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5949,
        "beyt": "أذکُروالله شاهِ ما دستور داد * اندر آتش دید ما را نور داد",
        "text": "شاه ما فرمان داده که خدا را یاد کنید . چون آن خدا ما را در آتش قهر و بلا دید . به ما نور بخشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5950,
        "beyt": "گفت : اگر چه باکم از ذکرِ شما * نیست لایق مر مرا تصویرها",
        "text": "شاه جهان هستی (خداوند) فرموده است . اگر چه من از ذکرِ شما پاک و منزّهم و تصویرهایی که شما از من می سازید . لایق مقامِ من نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5951,
        "beyt": "لیک هرگز مستِ تصویر و خیال * در نیابد ذاتِ ما را بی مثال",
        "text": "ولی کسی که مست و شیفتۀ تصویر و خیال ما شده . هرگز ذاتِ ما را بدون مثال و تمثیل نمی تواند فهم کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5952,
        "beyt": "ذکرِ جسمانه ، خیالِ ناقص است * وصفِ شاهانه ، از آنها خالص است",
        "text": "تصویر جسمانی از ذاتِ حضرتِ حق ، از آنِ خیالِ ناقص است . در حالی که توصیف شاهانه از حالات و صفاتِ جسمانی عاری و مبرّاست . یعنی اندیشه های قاصر ، خداوند را به صورت جسمانی توصیف می کنند . ولی آن توصیف عالی است که از شائبه جسمانی پاک باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5953,
        "beyt": "شاه را گوید کسی ، جُولاه نیست * این چه مدح است ؟ این مگر آگاه نیست ؟",
        "text": "اگر کسی ضمن توصیف شاه بگوید : آن شخصیت بزرگی است که بافنده و نسّاج نیست . این دیگر چه مدح و ستایشی است ؟ مگر این گوینده از شخصیت شاه خبر ندارد و او را نمی شناسد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5954,
        "beyt": "دید موسی یک شبانی را به راه * کو همی گفت : ای گزیننده اله",
        "text": "حضرت موسی (ع) در راه چوپانی دید که مرتب می گفت : ای خداوندی که هر که را خواهی برمی گزینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5955,
        "beyt": "تو کجایی تا شوم من چاکرت * چارُقت دوزم ، کنم شانه سرت",
        "text": "تو اصلاََ کجایی که من خادم و چاکرت شوم . چارُق تو را بدوزم و سرت را شانه بزنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5956,
        "beyt": "جامه ات شویم ، شُپشُهایت کُشم * شیر ، پیشت آورم ای مُحتشم",
        "text": "لباس های تو را بشویم و شپش هایت را بکُشم . شیر برایت بیاورم ای بزرگوار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5957,
        "beyt": "دَستکت بوسم ، بمالم پایَکت * وقتِ خواب آید ، بروبم جایَکت",
        "text": "دست تو را ببوسم و پای تو را بمالم و هنگام خواب ، جای تو را جارو کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5958,
        "beyt": "ای فِدای تو همه بزهایِ من * ای به یادت هَیهَی و هَیهایِ من",
        "text": "ای خدا ، همه بزهایی که دارم فدای تو باد . ای خدایی که با شیون و فریادم ، تو را یاد می کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5959,
        "beyt": "این نمط بیهوده می گفت آن شبان * گفت موسی : با کِیَست این ای فلان ؟",
        "text": "خلاصه آن چوپان از این گونه سخنان یاوه و بیهوده می گفت که ناگهان حضرت موسی (ع) به او گفت : آهای فلانی با چه کسی اینگونه حرف می زنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5960,
        "beyt": "گفت : با آن کس که ما را آفرید * این زمین و چرخ از او آمد پدید",
        "text": "چوپان گفت : این حرف ها را به همان کسی می زنم که دنیا را آفریده و این زمین و آسمان از فضلِ او پدید آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5961,
        "beyt": "گفت موسی : های ، بس مُدبِر شدی * خود مسلمان ناشده کافر شدی",
        "text": "حضرت موسی (ع) گفت : آهای چوپان ، تو خیلی سیه رو و بدفرجام شدی یعنی خیلی از حق رُخ برتافته ای . زیرا هنوز مسلمان نشده ، کافر شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5962,
        "beyt": "این چه ژاژست و چه کفر است و فُشار ؟ * پنبه یی اندر دهانِ خود فشار",
        "text": "این چه حرفهای یاوه و کفرآمیز و بیهوده ای است که می زنی ؟ پنبه ای در دهانت فرو کن تا دیگر از این حرفها نزنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5963,
        "beyt": "گندِ کُفرِ تو جهان را گنده کرد * کُفرِ تو دیبای دین را ژنده کرد",
        "text": "بوی بَدِ کفرِ تو ، جهان را گندیده و متعفن کرده و کفرِ تو ، جامۀ لطیف و زیبای دین را کهنه و فرسوده کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5964,
        "beyt": "چارق و پاتابه لایق مر تو راست * آفتابی را چنین ها کی رواست ؟",
        "text": "چارُق و پاپوش لایقِ توست . این چیزها کی در خورِ آفتابِ حقیقت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5965,
        "beyt": "گر نبندی زین سخن تو حَلق را * آتشی آید بسوزد خلق را",
        "text": "اگر تو دهانت را از گفتن این یاوه ها فرو نبندی . آتش قهرِ الهی فرو می بارد و همۀ مردمان را می سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5966,
        "beyt": "آتشی گر نامده ست ، این دود چیست ؟ * جان سیه گشته ، روان مردود چیست ؟",
        "text": "اگر آتشِ قهرِ الهی نیامده ، پس این دود چیست ؟ پس چرا روحِ تو تیره شده و روانت مردود درگاهِ حق گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5967,
        "beyt": "گر همی دانی که یزدان داور است * ژاژ و گستاخی تو را چون باورست ؟",
        "text": "اگر واقعاََ تو معتقدی که خداوند ، حاکم و فرمانروای جهانِ هستی است پس چرا این یاوه ها و گستاخی ها را باور داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5968,
        "beyt": "دوستیِ بی خِرَد ، خود دشمنی است * حق تعالی زین چنین خدمت غنی است",
        "text": "دوستی شخصِ بی عقل و خِرَد ، عین دشمنی می ماند و حق تعالی از این گونه عبادات و خدمات بی نیاز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5969,
        "beyt": "با که می گویی ؟ تو این ، با عمّ و خال ؟ * جسم و حاجت در صفاتِ ذوالجلال ؟",
        "text": "ای چوپان ، تو این سخنان را به چه کسی می گویی ؟ مگر داری با عمو و دایی ات حرف می زنی ؟ آیا می شود که خداوند بزرگ دارای جسم و نیاز باشد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5970,
        "beyt": "شیر ، او نوشد که در نشو و نماست * چارُق او پوشد که او محتاجِ پاست",
        "text": "شیر و لَبَن را کسی می نوشد که در حالِ رشد و نمو باشد و چارُق کسی به پا می کند که نیازمند به پا باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5971,
        "beyt": "ور برای بنده اش است این گفت و گو * آنکه حق گفت او من است و من خود او",
        "text": "تازه اگر این حرفها را در بارۀ بندۀ خاص خدا هم که بزنی یعنی همان بنده ای که حق تعالی در بارۀ او فرمود : « او من هستم و من او »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5972,
        "beyt": "آنکه گفت : اِنّی مَرِضتُ لَم تَعُد * من شدم رنجور ، او تنها نشد",
        "text": "آن کس که خدا به او فرمود بیمار شدم و تو به عیادتم نیامدی . فقط بنده ام بیمار نشد بلکه من (خالق) نیز بیمار شدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5973,
        "beyt": "آنکه بی یَسمع و بی یُبصِر شده ست * در حقِ آن بنده این هم بیهده ست",
        "text": "در بارۀ آن کس که من گوش و چشم او شده ام یعنی به مقامِ قرب نوافل رسیده است نیز روا نیست اینگونه سخنان یاوه را بر زبان آوری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5974,
        "beyt": "بی ادب گفتن سخن با خاصِ حق * دل بمیراند ، سیه دارد وَرَق",
        "text": "گفتن سخنان گستاخانه به بنده خاصِ خدا نیز حیاتِ معنوی قلب را از میان می برد و دفتر اعمال آدمی را سیاه می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5975,
        "beyt": "گر تو مردی را بخوانی ، فاطمه * گر چه یک جنس اند مرد و زن همه",
        "text": "برای مثال ، اگر تو به یک مردی بگویی : فاطمه ، یعنی او را با نام زنانه صدا کنی . اگر چه مرد و زن یک گوهر دارند و آن گوهر ، انسان بودن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5976,
        "beyt": "قصدِ خونِ تو کند تا ممکن است * گر چه خوش خور ، حلیم و ساکن است",
        "text": "آن مرد از روی خشم و غضب تا حدّ ممکن ، آهنگِ کُشتن و نابودی تو را می کند . اگر چه او فردی خوش اخلاق و بردبار و آرام باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5977,
        "beyt": "فاطمه ، مدح است در حقِ زنان * مرد را گویی بُوَد زخمِ سِنان",
        "text": "نامِ فاطمه در مورد زنان ، نوعی مدح و ستایش است  ولی اگر مرد را با نام فاطمه صدا کنی مانند این است که با نیزه بر او زخم زده ای . یعنی خیلی ناراحت می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5978,
        "beyt": "دست و پا در حقِ ما ، اِستایش است * در حقِ پاکِیّ حق ، آلایش است",
        "text": "پس ای چوپان ، دست و پا داشتن برای ما بندگان ستایش و نشانِ کامل بودن خلقت است ولی نسبت دادن دست و پا و جسم به حق تعالی ، عیب و نقص به شمار می رود و از مقامِ تنزیه به دور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5979,
        "beyt": "لَم یَلِد لَم یولَد او را لایق است * والِد و مولود را او خالق است",
        "text": "اگر در توصیف حق تعالی بگوییم : « او نه زاده است و نه زاییده شده است » توصیف بجا و سزاواری است زیرا او آفرینندۀ همۀ زایندگان و زاده شدگان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5980,
        "beyt": "هر چه جسم آمد ، وِلادت وصفِ اوست * هر چه مولودست ، او زین سویِ جوست",
        "text": "هر چیز که جسم باشد او را می توان به زاییده شدن توصیف کرد و هر چه که زاده شده باشد . به این سمتِ جوی تعلّق دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5981,
        "beyt": "ز آنکه از کون و فسادست و مَهین * حادث است و ، مُحدِثی خواهد یقین",
        "text": "زیرا جسم به عالمِ متغیّرِ مادی تعلّق دارد که عالمی خوار و بی مقدار است . و در واقع حادث است و هر حادثی نیاز به پدید آورنده دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5982,
        "beyt": "گفت : ای موسی ، دهانم دوختی * وز پشیمانی تو جانم سوختی",
        "text": "چوپان وقتی این سخنان را از حضرت موسی (ع) شنید به او گفت : ای موسی تو دهانِ مرا دوختی و از پشیمانی ، جانِ مرا به آتش کشیدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5983,
        "beyt": "جامه را بدرید و آهی کرد و تَفت * سَر نهاد اندر بیابان و برفت",
        "text": "آن چوپان ، لباس خود را از هم درید و آهی سوزان و آتشین برکشید و سر به بیابان نهاد و رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5984,
        "beyt": "وحی آمد سوی موسی از خدا * بندۀ ما را ز ما کردی جدا",
        "text": "از بارگاه الهی به موسی (ع) وحی رسید که ای موسی ، تو بندۀ ما را از ما جدا کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5985,
        "beyt": "تو برای وصل کردن آمدی * یا خود از بهرِ بُریدن آمدی ؟",
        "text": "آیا تو برای پیوند دادن بندگان به حضرت حق آمده ای یا برای بریدن این پیوند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5986,
        "beyt": "تا توانی پا مَنِه اندر فراق * اَبعضُ الاَشیاء عِندی اَلطّلاق",
        "text": "تا توانی در عرصه فراق و جدایی گام مسپار زیرا ناپسندترین چیزها در نزد من طلاق و جدایی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5987,
        "beyt": "هر کسی را سیرتی بنهاده ام * هر کسی را اصطلاحی داده ام",
        "text": "من در وجودِ هر کسی ، خوی و عادتی قرار داده ام و به هر کسی شیوه ای خاص در بیان مقصود و منظور خود داده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5988,
        "beyt": "در حقِ او مَدح و ، در حقِ تو ذَم * در حقِ او شَهد و ، در حقِ تو سَم",
        "text": "آن سخنان نسبت به حال و مرتبۀ استعداد او مدح و ستایش است . یعنی آن سخنان ساده و پیش پا افتاده نسبت به سطح درک و شعور چوپان ، واقعاََ مدح و ستایش حق تعالی است . ولی همان سخنان نسبت به حال و مرتبۀ استعداد تو (موسی) نکوهش و بدگویی حق تعالی است . چنانکه چیزی برای ذائقۀ او همانند عسل ، شیرین می نماید . ولی برای ذائقۀ تو ، سمّ ناگوار . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 181 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5989,
        "beyt": "ما بَری از پاک و ناپاکی همه * از گِرانجانی و ، چالاکی همه",
        "text": "خداوند می فرماید : ذات ما از پاکی و ناپاکی بری و مبرّاست . یعنی از مرتبۀ تنزیه و تشبیه بالاتر است و نیز از هر روحی که در عبادت سست است و یا چالاک . ( گرانجانی = سستی ، پیری ) . [ مصراع اول ناظر است به اینکه حق تعالی در مرتبۀ ذات ، هیچگونه تعیّن و قیدی ندارد و از هر گونه صفات اعمّ از ثبوتیه و سلبیه ، پاک و مبرّاست . امام علی (ع) می فرمایند : « کمال یکتایی ذات بیچونِ الهی ، نفی هر گونه صفت از اوست » ( نهج البلاغه فیض الاسلام ، خطبۀ 1 ) . صفات و اسماء حضرت حق تعالی عین ذاتِ اوست و هیچگونه دویی و مباینتی میان ذات و صفات او نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5990,
        "beyt": "من نکردم امر تا سودی کنم * بلکه تا بر بندگان جُودی کنم",
        "text": "من اگر به بندگانم گفتم که عبادت ام کنید . منظورم این نبود تا سودی ببرم . بلکه خواستم بر بندگانم جود و بخششی کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5991,
        "beyt": "هِندوان را اصطلاحِ هِند مدح * سِندیان را اصطلاح سِند مدح",
        "text": "برای مثال ، هندوها با تعابیر هندی خدا را ستایش و عبادت می کنند . و سندی ها نیز با تعابیر و اصطلاحات ویژه خود خدا را ستایش می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5992,
        "beyt": "من نگردم پاک از تسبیحشان * پاک هم ایشان شوند و دُرفشان",
        "text": "من از تقدیس و تسبیح بندگانم ، پاک و مقدس نمی شوم . بلکه این آنان اند که بر اثر این عمل ، پاک می شوند و اذکاری همچون مروارید از زبانشان فرو می پاشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5993,
        "beyt": "ما زبان را ننگریم و قال را * ما درون را بنگریم و حال را",
        "text": "ما که حق تعالی هستیم به زبان و گفتار مردمان کاری نداریم . بلکه با قلب و درون آنان کار داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5994,
        "beyt": "ناظرِ قلبیم ، اگر خاشع بُوَد * گر چه گفتِ لفظ ، ناخاشع رَوَد",
        "text": "اگر قلب فروتن و خاشع باشد . ما به قلب می نگریم . هر چند که ظاهر گفتار ، نرم و فروتن نباشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5995,
        "beyt": "ز آنکه دل جوهر بُوَد ، گفتن عَرَض * پس طفیل آمد عَرَض ، جوهر غَرَض",
        "text": "زیرا قلب به منزلۀ جوهر است و گفتار ، عَرَض محسوب می شود . بنابراین ، عَرَض ، تابع جوهر است و منظور و غَرَض اصلی ، همان جوهر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5996,
        "beyt": "چند از این الفاظ و اِضمار و مَجاز ؟ * سوز خواهم ، سوز با آن سوز ساز",
        "text": "تا کی می خواهی با این کلمات پر پیچ و تاب و پر رمز و راز و آکنده از مجاز سخن بگویی ؟ من آتش پر اخگر عشق را خواهانم . با آن عشق بسوز و بساز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5997,
        "beyt": "آتشی از عشق در جان برفروز * سر به سر فکر و عبارت را بسوز",
        "text": "ای کسی که دلبستۀ قیل و قالی ، از عشق الهی در قلب و جانت آتشی برافروز و اندیشه و عبارت را یکسره بسوزان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5998,
        "beyt": "موسیا ، آداب دانان دیگرند * سوخته جان و روانان دیگرند",
        "text": "در اینجا حق تعالی دوباره به حضرت موسی (ع) خطاب می کند : ای موسی ، در میان بندگان من ، آنها که رعایت آداب می کنند نوعی دیگراند و آنان که بر جان و روانشان ، شرر عشق الهی افتاده نوعی دیگر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 5999,
        "beyt": "عاشقان را هر نَفَس سوزیدنی است * بر دهِ ویران ، خِراج و عُشر نیست",
        "text": "عاشقان سوخته دل ، هر دَم در آتشِ عشق الهی می سوزند . زیرا از روستای ویران شده ، خراج و عُشر نمی گیرند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6000,
        "beyt": "گر خطا گوید ورا ، خاطی مگو * ور بُوَد پُر خون شهید ، آن را مشو",
        "text": "اگر عاشق دل سوخته بر حسب ظاهر ، سخنی به خطا هم گفت . تو او را خطاکار مدان . و اگر شهید ، غرق در خون هم که باشد نیازی نیست او را غسل دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6001,
        "beyt": "خون ، شهیدان را ز آب اولاترست * این خطا از صد صواب اولاترست",
        "text": "برای شهیدان ، خون پسندیده تر از آب است و این خطایی که عاشق بر زبان می راند از صد درستی هم پسندیده تر و بهتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6002,
        "beyt": "در درونِ کعبه رسمِ قبله نیست * چه غم ار غوّاص را پاچیله نیست ؟",
        "text": "در داخل کعبه ، آداب یافتن قبله وجود ندارد . اگر شناگر پاپوش نداشته باشد چه غمی بر اوست . ( پاچیله = کفش و پاافزار ، نوعی کفش که برای کوبیدن برف به پا کنند ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6003,
        "beyt": "تو ز سرمستان قلاووزی مجو * جامه چاکان را چه فرمایی رفو ؟",
        "text": "تو نباید از شوریدگان سرمست ، انتظار رهبری و دستگیری داشته باشی . چگونه تو کسی را که لباس های پاره دارد امر به رفو کردن می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6004,
        "beyt": "ملّتِ عشق از همه دین ها جداست * عاشقان را ملّت و مذهب خداست",
        "text": "آیین عشق از همۀ دین ها و آیین ها جُداست . دین و مذهب عاشقان همانا خداست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6005,
        "beyt": "لعل را گر مُهر نَبوَد ، باک نیست * عشق در دریای غم ، غمناک نیست",
        "text": "اگر لعل ، مُهر و نشانی نداشته باشد ، باکی نیست . عشق در دریای اندوه ، اندوهگین نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6006,
        "beyt": "گفت موسی : ای کریمِ کارساز * ای به یک دَم ، ذکرِ تو عُمرِ دراز",
        "text": "موسی (ع) گفت : ای بزرگواری که کارها را سامان می دهی . ای کسی که یک لحظه در ذکرِ تو عُمری دراز است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6007,
        "beyt": "نقشِ کژمژ دیدم اندر آب و گِل * چون ملائک اعتراضی کرد دِل",
        "text": "در آب و گِل نقش های کج و نادرست دیدم . یعنی در جهان خلقت ، ناهماهنگی دیدم و قلبم مانند فرشتگان بدان اعتراض کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6008,
        "beyt": "که چه مقصودست نقشی ساختن * واندر او تخمِ فَساد انداختن ؟",
        "text": "منظور از این کار چیست که نقشی آفریده شود و سپس تخمِ تباهی و فساد در آن افشانده گردد ؟ یعنی این ساختن و ویران کردن برای چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6009,
        "beyt": "آتشِ ظلم و ، فساد افروختن * مسجد و ، سجده کُنان را سوختن ؟",
        "text": "از اینکه آتش ستم و تباهی افروخته شود و مسجد و سجده کنندگان در آن سوخته شوند ، منظور چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6010,
        "beyt": "مایۀ خونابه و زردابه را * جوش دادن از برایِ لابه را",
        "text": "اینکه خونابه و زردابه در بدن انسان بجوش درآید تا او به لابه و تضرّع افتد برای چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6011,
        "beyt": "من یقین دانم که عینِ حکمت است * لیک مقصودم عیان و رؤیت است",
        "text": "حضرت موسی (ع) می گوید : خداوندا ، من یقیناََ می دانم که این کارهای تو نه تنها از روی حکمت است بلکه عینِ حکمت است . ولی مقصودم از این پرسش این است که قلبم به مرتبۀ اطمینان و شهود رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6012,
        "beyt": "آن یقین می گویدم : خاموش کن * حرصِ رؤیت گویدم : نه ، جوش کن",
        "text": "آن یقینی که دارم به من می گوید : خموش باش ولی حرص بر مشاهده و شهود حق به من می گوید : نه ، خموش نباش ، بلکه به جوش و خروش درآ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6013,
        "beyt": "مر مَلایک را نمودی سرِ خویش * کین چنین نوشی همی ارزد به نیش",
        "text": "خداوندا ، تو اسرار خود را به فرشتگان بازگفتی و آن را نمایان ساختی . زیرا چنین شهد و نوشی به نیش می ارزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6014,
        "beyt": "عرضه کردی نورِ آدم را عیان * بر ملایک گشت مشکل ها بیان",
        "text": "پروردگارا ، تو نورِ حضرتِ آدم آشکارا به فرشتگان نشان دادی . یعنی نور معرفت و علمی را که تو به آدم (ع) بخشیدی به فرشتگان نمایاندی . از اینرو مشکلات فرشتگان حل شد . یعنی سرّ برتری و فضیلت انسان و خلقت او را درک کردند و سؤالشان در بارۀ او پاسخ داده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6015,
        "beyt": "حَشرِ تو گوید که سرِ مرگ چیست * میوه ها گویند سرِ برگ چیست",
        "text": "حشرِ تو ، رازِ مرگ را آشکار می سازد و ماهیّتِ آن را نمایان می کند . چنانکه میوه ها ، رازِ برگ ها را نشان می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6016,
        "beyt": "سرِ خون و نطفه ، حُسنِ آدمی است * سابقِ هر بیشی ای ، آخِر کمی است",
        "text": "خون و نطفه ، رازِ زیبایی انسان است . یعنی سرانجام انسانی جمیل از خون و نطفه که نفرت انگیز است پدید می آید . زیرا مقدمۀ هر کمال ، نقص است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6017,
        "beyt": "لوح را اوّل بشوید بی وقوف * آنگهی بر وی نویسد او حروف",
        "text": "برای مثال ، نویسنده ، لوح را بی درنگ می شوید تا آمادۀ نوشتن شود . ز آن پس روی آن لوح پاک شده ، حروف و کلماتی می نویسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6018,
        "beyt": "خون کند دل را و ، اشکِ مُستهان * بر نویسد بر وی اسرار آنگهان",
        "text": "حضرت حق تعالی قلب عاشق و اشکِ بی قدر او را به خون تبدیل می کند و سپس بر لوح قلب او اسراری می نویسد . ( مُستهان = خوار ، ذلیل ، بی قدر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6019,
        "beyt": "وقتِ شُستن ، لوح را باید شناخت * که مر آن را دفتری خواهند ساخت",
        "text": "به هنگام شستن لوح ، انسان باید دقت کند که از این لوح ، دفتری درست خواهند کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6020,
        "beyt": "چون اساسِ خانه یی می افگنند * اولین بنیاد را بر می کنند",
        "text": "مثال دیگر ، وقتی بخواهند خانه ای نو بسازند . خانۀ کهنه را به کلّی ویران می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6021,
        "beyt": "گِل برآرند اوّل از قعرِ زمین * تا به آخِر بر کشی ماءِ مَعین",
        "text": "مثال دیگر ، ابتدا از ژرفای زمین گِل و لای را بیرون می کشند و سپس به آب گوارا دست می یازند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6022,
        "beyt": "از حِجامت ، کودکان گِریند زار * که نمی دانند ایشان سرِ کار",
        "text": "مثال دیگر ، کودکان از ترس نیش حجامت ، زار زار می گریند . زیرا حکمت و مصلحت حجامت کردن را نمی دانند . یعنی نمی دانند که حجامت موجب سلامتی آنان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6023,
        "beyt": "مرد ، خود زر می دهد حَجّام را * می نوازد نیشِ خون آشام را",
        "text": "در حالی که مرد عاقل به حجامتگر پول نیز می دهد و نیشِ خون ستان حجامت را عزیز و گرانبها می شمرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6024,
        "beyt": "می دَود حمّال ، زی بارِ گران * می رُباید بار را از دیگران",
        "text": "مثال دیگر ، حمّال و باربر ، برای آنکه بار را از چنگ دیگر حمّالان در بیاورد و خودش حمل کند با شتاب به سوی بار سنگین می دود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6025,
        "beyt": "جنگِ حمّالان برای بار بین * این چنین است اِجتهاد کاربین",
        "text": "کشمکش و درگیری حمّالان را نگاه کن که چگونه بر سرِ بردن بار با یکدیگر دعوا می کنند . همینطور است تلاش و کوشش انسان آگاه و بصیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6026,
        "beyt": "چون گرانی ها اساسِ راحت است * تلخ ها هم پیشوای نعمت است",
        "text": "زیرا زحمت ها و مشقّت ها ، پایه و اساس هر نوع آسایش و راحتی است . و تلخی ها نیز مقدمۀ شیرینی نعمت هاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6027,
        "beyt": "حُقَتِ الجنّه بِمَکروهاتِنا * حُقَتِ النّیرانُ مِن شَهواتِنا",
        "text": "بهشت با چیزهایی پوشیده شده که ما آن را ناخوشایند می دانیم و نیز دوزخ با شهوات ما پوشیده شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6028,
        "beyt": "تخم مایۀ آتشت ، شاخِ تَرَست * سوختۀ آتش ، قرینِ کوثَر است",
        "text": "برای مثال ، مایۀ اصلی آتش ، شاخۀ تر و تازه است . آنکه به آتش بسوزد . به حوض کوثر خواهد رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6029,
        "beyt": "هر که در زندان ، قرینِ مِحنتی است * آن جزای لقمه یی و شهوتی است",
        "text": "هر کس که گرفتار زندان بلا شود و رنج و عذاب کشد . همۀ آن رنج ها کیفر لقمه ای است که به ناروا خورده و شهوتی است که نابجا رانده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6030,
        "beyt": "هر که در قصری قرینِ دولتی است * آن جزای کارزار و مِحنَتی است",
        "text": "و هر کس که در کاخی به سر می برد و اقبال و بخت یارش شده ، بدان که همۀ این خوشی ها پاداش جهاد با نفس و رنجی است که در این راه متحمل شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6031,
        "beyt": "هر که را دیدی به زرّ و سیم فرد * دان که اندر کسب کردن صبر کرد",
        "text": "برای مثال ، هر کس را دیدی که از حیث داشتن طلا و نقره بی همتا بود . بدان که او در کار و کسب پایداری و شکیبایی کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6032,
        "beyt": "بی سبب بیند چو دیده شد گُذار * تو که در حِسّی سبب را گوش دار",
        "text": "وقتی که چشم بسیار بینا و نافذ باشد . حقیقت را بدون اسباب واسطه مشاهده می کند . ولی تو که در عالم حس مانده ای به اسباب و واسطه ها توجه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6033,
        "beyt": "آنکه بیرون از طبایع ، جانِ اوست * مَنصَبِ خَرقِ سبب ها آنِ اوست",
        "text": "آن کس که روح و جانش از حیطۀ عناصر مادی خارج است . به مقامی می رسد که محدودۀ اسباب و علل را می شکافد و از آن در می گذرد . یعنی علل و اسباب طبیعی در برابر تصرف روحی او از اثر می افتد . ( طبایع = شرح ابیات 1618 و 1625 همین دفتر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6034,
        "beyt": "بی سبب بیند ، نه از آب و گیا * چَشم ، چَشمۀ معجزاتِ انبیا",
        "text": "این بیت از ابیات مبهم و مشکل مثنوی است و ابهام بیشتر به مصراع اول مربوط می شود . و اما معنی بیت : چشم ، بدون نشانه هایی چون آب و گیاه ، چشمه های معجزات پیامبران را می بینند . ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر دوم ، ص 227 ) و باز گفته اند : چشم عارف کامل ، چشمۀ معجزات پیامبران را که به سوی خلایق روان شده ، بدون اسباب می بینند . یعنی همۀ معجزات را از مشیّتِ الهی می داند نه از وجودِ مادی بشری که از آب و گیاه پدید آمده است . ( شرح کبیر انقروی ، دفتر دوم ، جزو دوم ، ص 467 ) ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6035,
        "beyt": "این سبب ، همچون طبیب است و علیل * این سبب ، همچون چراغ است و فتیل",
        "text": "برای مثال ، این سبب که ذکرش گذشت همانند طبیب و بیمار است . و نیز سبب همانند چراغ و فتیله است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6036,
        "beyt": "شب چراغت را فتیلِ نو بتاب * پاک دان زین ها چراغِ آفتاب",
        "text": "هنگام شب برای چراغِ خانه ات ، فتیله ای نو بگذار . و پرتو خورشید را از همۀ این اسباب مادی پاک و منزه بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6037,
        "beyt": "رَو تو کَهگِل ساز بهرِ سقفِ خان * سقفِ گردون را ز کَهگِل پاک دان",
        "text": "ای اسیر در عالم جسم و ماده ، برو برای سقفِ خانه ات کاهگل فراهم آر که سقفِ آسمان به کاهگل نیازی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6038,
        "beyt": "آه که چون دلدارِ ما غم سوز شد * خلوتِ شب درگذشت و روز شد",
        "text": "افسوس که خلوت شبانه سپری شد و روز فرا رسید . زیرا که دلدارِ ما ، اندوهِ ما را بزدود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6039,
        "beyt": "جز به شب ، جلوه نباشد ماه را * جز به دردِ دل ، مجو دلخواه را",
        "text": "ماه ، تنها در شب می تابد و جلوه می کند . جز با دردِ دل نباید به دنبال محبوب برآیی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6040,
        "beyt": "ترکِ عیسی کرده ، خر پرورده یی * لاجَرم چون خَر ، برونِ پرده ای",
        "text": "تو عیسی را رها کرده ای و به جای آن خر را پرورش داده ای . یعنی روح خود را پرورش نمی دهی بلکه فقط جسم خود را پروار می کنی . پس ناگزیر تو مانند خر ، بیرون پرده مانده ای . یعنی به حریمِ اسرار ربّانی درنیامده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6041,
        "beyt": "طالعِ عیسی است علم و معرفت * طالعِ خر نیست ، ای تو خَرصفت",
        "text": "علم و معرفت ، طالع عیسی است ، طالع خر نیست . یعنی علم و معرفت حقیقی نصیبِ مسیح صفتان می شود نه حیوان سیرتان . ای که صفتِ خران را داری یعنی نادانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6042,
        "beyt": "نالۀ خر بشنوی ، رحم آیدت * پس ندانی خر ، خری فرمایدت",
        "text": "چون بانگِ خر را می شنوی دلت به حال او می سوزد ولی ای خر صفت ، نمی دانی که آن خر تو را به خر بودن فرمان می دهد . یعنی آن خر بر وجودِ تو مسلّط و حاکم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6043,
        "beyt": "رحم بر عیسی کن و ، بر خر مکن * طبع را بر عقلِ خود سَرور مکن",
        "text": "تو باید بر عیسی رحم کنی نه بر خر ، مبادا غرایز حیوانی و نفسانی را بر عقل خود چیره و حاکم سازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6044,
        "beyt": "طبع را هِل تا بگِرید زار زار * تو از او بستان و ، وامِ جان گزار",
        "text": "بگذار تا غرایز حیوانی زار زار گریه کند . تو باید از خواسته های غرایز حیوانی ، بگیری و دَینِ روح خود را ادا کنی . ( هِل = بگذار ، ترک کن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6045,
        "beyt": "سال ها خربنده بودی ، بس بُوَد * ز آنکه خربنده ز خر واپس بُوَد",
        "text": "تو سال ها غلام و بندۀ خرِ نفسِ امّاره بوده ای ، دیگر بس است . زیرا غلام و خادم خر ، همیشه در پشتِ خر حرکت می کند . یعنی مرتبۀ تو از خر هم کمتر است . چرا که مرتبۀ خادم از مخدوم کمتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6046,
        "beyt": "زَاخّروهُنّ مُرادش نَفسِ توست * کو به آخر باید و عقلت نُخُست",
        "text": "منظور از این حدیث که « آنان را پشتِ سر قرار دهید » نَفسِ امّاره توست . زیرا نفسِ امّاره باید همواره پشتِ سرِ عقل باشد و عقل ، مقدّم قرار گیرد . [ اشاره است به حدیث « زنان را واپس نگاه دارید همانگونه که خدا ایشان را واپس نگاه داشته » ( احادیث مثنوی ، ص 60 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6047,
        "beyt": "هَم مَزاجِ خر شده ست این عقلِ پَست * فکرش اینکه چون علف آرد به دست",
        "text": "این عقلِ فرومایه نیز با خرِ نفس ، هم خوی و هم سر شده . به طوری که فقط در فکرِ علف است . یعنی تنها به غذاهای نفسانی توجه دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6048,
        "beyt": "آن خرِ عیسی ، مزاجِ دل گرفت * در مقامِ عاقلان ، منزل گرفت",
        "text": "خرِ عیسی یعنی جسم ، خوی و سرشتِ قلب را پیدا می کند و در جایگاه عاقلان قرار می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6049,
        "beyt": "ز آنکه غالب عقل بود و خر ، ضعیف * از سوارِ زَفت گردد خر ، نحیف",
        "text": "اینکه خرِ عیسی یعنی جسم ، خوی عاقلان و عارفان را کسب کرد . بدین سبب است که عقلِ معاد بر او غالب و حاکم شده و او ناتوان و ضعیف گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6050,
        "beyt": "وز ضعیفی ، عقلِ تو ای خَربَها * این خرِ پژمرده گشته ست اژدها",
        "text": "ای که هم ارزش یک الاغ هستی . از ناتوانی عقلِ تو ، خرِ افسرده و ناتوانت همچون اژدها شده است . ( خَربَها = هر چیز یا هر کس بی ارزش ، بی عقل )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6051,
        "beyt": "گر ز عیسی گشته ای رنجور دل * هم از او صحّت رسد او را مَهِل",
        "text": "اگر از عیسی رنجیده دل شده ای ، او را رها مکن زیرا تندرستی هم از او به تو می رسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6052,
        "beyt": "چونی ای عیسیّ عیسی دَم ز رنج ؟ * که نبود اندر جهان بی مار گنج",
        "text": "ای عیسایی که دَمِ مسیحایی داری . یعنی از نَفَسِ گرمت ، دلمردگان را زنده می کنی . با رنجها چگونه ای ؟ زیرا در این دنیا ، هیچ گنجی بدون مار یافت نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6053,
        "beyt": "چونی ای عیسی ز دیدارِ جهود ؟ * چونی ای یوسف ز مکّارِ حسود ؟",
        "text": "ای عیسی از دیدار یهودیانِ ستیزه گر چه حالی داری ؟ و ای یوسف ، از شرِ برادرانِ نیرنگبازِ حسود چه حالی داری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6054,
        "beyt": "تو شب و روز از پیِ این قومِ غُمر * چون شب و روزی مددبخشای عُمر",
        "text": "تو روز و شب دنبالِ این مردمِ نادانی ، مانند روز و شب به عُمرِ ما مدد و یاری می رسانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6055,
        "beyt": "آه از آن صفراییانِ بی هنر * چه هنر زاید ز صفرا ؟ دردِ سر",
        "text": "آه از دستِ خشمگینان بی هنر ، از صفرا چه هنری زاده می شود ؟ مسلماََ چیزی پدید نمی آید جز سر درد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6056,
        "beyt": "تو همان کن که کند خورشیدِ شرق * با نفاق و حیله و دزدی و زرق",
        "text": "ای پیامبر دوران و ای مرشدِ زمان ، تو همان کاری را بکن که خورشید تابان می کند . یعنی بر همۀ خلایق بتاب . ولی ما که اهل دنیا و اسیر هوی هستیم ، دورویی و نیرنگ و دزدی و مکر به کار می بندیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6057,
        "beyt": "تو عسل ، ما سِرکِه در دنیا و دین * دفعِ این صفرا بُوَد سِرکِنگَبین",
        "text": "در دنیا و دین ، تو عسلی و ما سِرکِه . یعنی تو در دین و دنیا ، اخلاق نکو و پسندیده داری و ما بر عکسِ تو ، دچارِ سوء اخلاق هستیم . ما صفرای خود را تنها با سرکنگبینِ تو می توانیم دفع کنیم . یعنی سوء اخلاق ما با حُسنِ اخلاقِ تو تصحیح می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6058,
        "beyt": "سِرکِه افزودیم ما قومِ زَحیر * تو عسل بفزا ، کرَم را وامگیر",
        "text": "ما که دچار بیماری پیچش دل هستیم . بر سرکه می افزاییم ولی تو عسل را زیاد کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6059,
        "beyt": "این سِزید از ما ، چنان آمد ز ما * ریگ اندر چشم چه افزاید ، عَما",
        "text": "این چیزی است که از ما می سِزَد و لایق آن هستیم . خلاصه هر چه در درونمان بود آشکار شد . ریگ در چشم چه چیز را می افزاید ؟ کوری و نابینایی را افزون می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6060,
        "beyt": "آن سِزد از تو ایا کُحلِ عزیز * که بیابد از تو هر ناچیز ، چیز",
        "text": "ای سرمۀ بی گرانبها ، شایستگی تو این است که هر چیزِ خوار و بی مقدار از تو خاصیّتی بیابد یعنی قدر و ارزش پیدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6061,
        "beyt": "ز آتشِ این ظالمانت ، دل کباب * از تو جمله اِهدِ قَومی بُد خطاب",
        "text": "از آتش ستمگران ، دلِ تو خراب شده است ولی تو پیوسته در حقِ آنان می گویی : پروردگارا قوم مرا هدایت فرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6062,
        "beyt": "کانِ عودی ، در تو گر آتش زنند * این جهان از عِطر و رَیحان اَکَنند",
        "text": "تو معدنِ عودی ، اگر تو را به آتش کشند . این جهان را از بوی دلاویز و جانفزا پُر خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6063,
        "beyt": "تو نه آن عودی کز آتش کم شود * تو نه آن روحی که اسیرِ غم شود",
        "text": "تو آن عودی نیستی که از آتش کاستی پذیرد و تو آن روحی نیستی که گرفتار اندوه شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6064,
        "beyt": "عود سوزد ، کانِ عود از سوز ، دور * باد ، کی حمله بَرَد بر اصلِ نور ؟",
        "text": "هر چند که عود می سوزد ولی معدنِ عود از سوختن به دور است . باد چه سان می تواند به گوهر نور و روشنی یورش آورد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6065,
        "beyt": "ای ز تو مر آسمان ها را صفا * ای جفایِ تو نکوتر از وفا",
        "text": "ای مرشدِ کاملی که صفای آسمان ها از توست و ای کسی که جفای تو بهتر از وفا کردن دیگران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6066,
        "beyt": "ز آنکه از عاقل جَفایی گر رود * از وفایِ جاهلان آن بِه بُوَد",
        "text": "زیرا اگر از شخصِ عاقل ، جفا و بی وفایی سر زند . این جفا از وفای نادانان بهتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6067,
        "beyt": "گفت پیغمبر : عَداوت از خِرَد * بهتر از مِهری که از جاهل رسد",
        "text": "حضرت محمد (ص) فرمود : دشمنی کردن شخصِ خردمند بهتر است از دوستی و محبّتِ نادان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6068,
        "beyt": "بعد از آن در سِرّ موسی حق نهفت * رازهایی کآن نمی آید بگفت",
        "text": "سپس حق تعالی رازهایی پوشیده به موسی گفت که نمی توان به زبان آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6069,
        "beyt": "بر دلِ موسی سخن ها ریختند * دیدن و گفتن به هم آمیختند",
        "text": "بر قلب حضرت موسی (ع) سخنانی فرو ریختند و دیدن و گفتن به هم درآمیخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6070,
        "beyt": "چند بیخود گشت و ، چند آمد به خَود * چند پرّید از ازل سویِ اَبَد",
        "text": "حضرت موسی (ع) چند بار از خود بیخود شد و باز چند بار به خود آمد و مکرراََ از ازل به سوی ابد پرواز کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6071,
        "beyt": "بعد از این گر شرح گویم ، ابلهی است * زآنکه شرحِ این ، ورای آگهی است",
        "text": "از این پس اگر در این باب ، شرحی دهم نشان بلاهت و نادانی است . زیرا شرح این اسرار و حقایق فراتر از علم و آگاهی آدمیان است و به گفت درنیاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6072,
        "beyt": "ور بگویم ، عقل ها را بَر کَنَد * ور نویسم ، بس قلم ها بشکند",
        "text": "و اگر آن اسرار و حقایق را فاش سازم . عقل های بشری را از بنیاد برخواهد کند . و اگر هم آن را بنویسم . بسیاری از قلم ها را خواهد شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6073,
        "beyt": "چونکه موسی این عِتاب از حق شنید * در بیابان در پیِ چوپان دوید",
        "text": "همینکه موسی (ع) این عتاب حضرت حق را شنید . در بیابان به دنبال چوپان دوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6074,
        "beyt": "بر نشانِ پایِ آن سرگشته راند * گَرد از پَرّۀ بیابان برفشاند",
        "text": "موسی (ع) رَدِ پای آن چوپان سرگشته و حیران را گرفت و رفت و چنان به شتاب می رفت که از حاشیه بیابان گرد و غبار بلند می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6075,
        "beyt": "گامِ پایِ مردمِ شوریده خَود * هم ز گامِ دیگران پیدا بُوَد",
        "text": "گام مردم عاشق و سرگشته از گام آدم های معمولی کاملا معلوم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6076,
        "beyt": "یک قدم چون رُخ ، ز بالا تا نشیب * یک قدم چون پیل ، رفته بر وُریب",
        "text": "عاشق شوریده حال گاهی مانند مُهرۀ رُخ در صفحۀ شطرنج ، مستقیم حرکت می کند و از بالا به پایین می رود و گاه نیز مانند مهرۀ فیل ، کج و مورّب حرکت می کند . ( وُریب = اُریب ، کج و معوج ، منحرف ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6077,
        "beyt": "گاه چون موجی بر افزاران عَلَم * گاه چون ماهی روانه بر شکم",
        "text": "گاهی همچون خیزاب و موج ، سر به بالا می افرازد و گاهی مانند ماهی در ژرفای دریاها روی شکم می لغزد و فرو می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6078,
        "beyt": "گاه بر خاکی نبشته حالِ خَود * همچو رَمّالی که رَملی بر زَند",
        "text": "گاهی ، روی خاک ، شرح احوال خود را می نویسد . مانند رمّالان که خطِ رمل می زنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6079,
        "beyt": "عاقبت دریافت او را و بدید * گفت : مژده دِه که دستوری رسید",
        "text": "بالاخره ، حضرت موسی (ع) ، چوپان را پیدا کرد و او را دید و به وی گفت : ای چوپان ، مژده که حق تعالی در بارۀ تو اجازه ای داده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6080,
        "beyt": "هیچ آدابی و ترتیبی مَجو * هر چه می خواهد دلِ تنگت بگو",
        "text": "و آن اینکه در صدد هیچگونه آداب و رسومی مباش . بلکه هر چه دلِ تنگت می خواهد بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6081,
        "beyt": "کفرِ تو ، دین است و دینت ، نورِ جان * ایمنی ، وز تو جهانی در امان",
        "text": "زیرا کفر گفتن تو ، عین دین است و دین تو ، نورِ جان است . تو از عذاب خدا در امانی و به پاس حرمت تو ، مردم جهان نیز از عذاب خدا در امان اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6082,
        "beyt": "ای مُعافِ یَفعلُ الله ما یَشا * بی مُحابا رَو ، زبان را برگشا",
        "text": "ای که به حکم آیه « خدا کُند هر چه خواهد » از هر گونه کیفر و عذاب معاف شده ای . اینک برو و بی هیچ ملاحظه ای زبان خود را بگشا و هر چه می خواهی بگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6083,
        "beyt": "گفت : ای موسی از آن بگذشته ام * من کنون در خونِ دل آغشته ام",
        "text": "چوپان به حضرت موسی (ع) گفت : من از عالمِ جذبۀ الهی و مرتبۀ بیخویشی گذشته ام . و اینک به خون دل آغشته شده ام یعنی به مرتبۀ فناء فی الله رسیده ام و شهید عشق الهی ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6084,
        "beyt": "من ز سِدرۀ منتهی بگذشته ام * صد هزاران ساله زآن سو رفته ام",
        "text": "من از مقام سدرة المنتهی نیز گذشته ام و صدها هزار سال در آن جانب گام نهاده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6085,
        "beyt": "تازیانه بر زدی ، اسبم بگشت * گُنبدی کرد و ز گردون بر گذشت",
        "text": "ای موسی بر اسب من تازیانه ای زدی که بر اثرِ آن اَسبم جهید و از فلک گذشت . یعنی عتاب تو همچون تازیانه ای بود که بُراقِ همّتِ مرا به سوی لاهوت دوانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6086,
        "beyt": "مَحرَمِ ناسوتِ ما ، لاهوت باد * آفرین بر دست و بر بازوت باد",
        "text": "امید که لاهوت ، مَحرم و مصاحب ناسوت باشد . زهی بر دست و بازویت ای موسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6087,
        "beyt": "حالِ من اکنون برون از گفتن است * این چه می گویم ، نه احوالِ من است",
        "text": "حال من اکنون به گفت درنمی آید و این حال که اینک از آن سخن می گویم . حال حقیقی من نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6088,
        "beyt": "نقش می بینی که در آیینه ای است * نقشِ توست ، آن نقشِ آن آیینه نیست",
        "text": "برای مثال ، تو در یک آیینه ، عکس خود را می بینی . مسلماََ آن عکس و تصویر به تو تعلّق دارد و از آن آیینه نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6089,
        "beyt": "دَم که مَردِ نایی اَندر نای کرد * در خورِ نای است ؟ نه ، در خوردِ مَرد",
        "text": "مثلا آیا آن نفسی که نوازنده نی ، در نی می دمد به نی تعلق دارد ؟ مسلماََ به نی تعلق ندارد بلکه از کامِ نوازنده نی برمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6090,
        "beyt": "هان و هان ، گر حمد گویی ، گر سپاس * همچو نافرجام آن چوپان شناس",
        "text": "بهوش باش ، بهوش باش ، اگر به درگاه الهی حمد و سپاسی بجا می آوری . آن را مانند حمد و سپاس ناسزاوار و نارسای آن چوپان بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6091,
        "beyt": "حمدِ تو نسبت بدان گر بهترست * لیک آن نسبت به حق هم اَبترست",
        "text": "حمد و ستایش تو اگر چه نسبت به حمد و ستایش آن چوپان برتر و بهتر است ولی همین حمد و ستایش تو نیز نسبت به مقام کبریایی حق ، ناقص و نارساست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6092,
        "beyt": "چند گویی ؟ چون غِطا برداشتند * کین نبوده ست آنکه می پنداشتند",
        "text": "چقدر از خودت تعریف می کنی ؟ یعنی دائماََ می گویی منم که این همه طاعت و عبادت کرده ام و این همه اذکار و اوراد خوانده ام . تهجّد داشته ام و نوافل بجا آورده ام و … روزِ رستاخیز که پرده از میان بردارند . همگان درخواهند یافت که حقیقت این نبوده که در دنیا گمان می کرده اند . یعنی مقبول شدن عبادات تو بواسطۀ رحمت الهی است نه از سزاوار بودن عبادات تو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6093,
        "beyt": "این قبولِ ذِکرِ تو از رحمت است * چون نمازِ مُستَحاضه رُخصت است",
        "text": "اینکه اذکار و عبادات تو مورد قبول حق قرار می گیرد از لیاقت تو نیست بلکه از رحمت واسعۀ الهی است . مانند نماز زنی که دچار بیماری استحاضه شده ، صرفاََ جنبۀ رخصتِ شرعی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6094,
        "beyt": "با نمازِ او بیالوده ست خون * ذکرِ تو آلودۀ تشبیه و چون",
        "text": "همانگونه که نماز زنِ مستحاضه آلوده به خون است . ذکر تو نیز آلوده به تشبیه و چون و چراست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6095,
        "beyt": "خون پلیدست و به آبی می رود * لیک باطن را نجاست ها بُوَد",
        "text": "تازه باید به این نکته هم دقّت کنی . درست است که خون نجس و ناپاک است . ولی با آب پاک می شود . در حالیکه پلیدی باطن مانند وساوس شیطانی و اخلاق ذمیمه را نمی توان با آب پاک کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6096,
        "beyt": "کان به غیرِ آبِ لطفِ کردگار * کم نگردد از درونِ مردِ کار",
        "text": "زیرا که پلیدی و آلودگی باطن انسان را که خود ، عامل آن بوده تنها لطفِ حضرت حق پاک می کند . آن پلیدی ها به واسطۀ الطاف الهی از وجود انسان کاسته و برکنده می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6097,
        "beyt": "در سُجودت کاش رُو گردانیی * معنیِ سُبحانَ رَبّی دانیی",
        "text": "ای کاش در سجده ات رو بر می گرداندی و معنی سُبحانَ رَبّی الاَعلی را می دانستی . یعنی ای کاش در سجده و جمیع عباداتت تأمّل می کردی و حقیقتِ تنزیه ذاتِ اقدس الهی را می دانستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6098,
        "beyt": "کای سُجودم ، چُون وجودم ناسزا * مر بَدی را تو نِکویی دِه جزا",
        "text": "و ای کاش می گفتی : پروردگارا سجدۀ من مانند وجودم نالایق و ناشایسته است و در خورِ مقامِ تو نیست . حقیقت این است که تو خود بدی را به نیکی جزا دِه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6099,
        "beyt": "این زمین از حِلمِ حق دارد اثر * تا نجاست بُرد و گُل ها داد بَر",
        "text": "زمین را ببین که از حلم و بردباری خدا نشانی دارد . چنانکه ناپاکی و نجاست را می بَرد و در عوض گُل هایی می رویاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6100,
        "beyt": "تا بپوشد او پلیدی هایِ ما * در عوض بر روید از وَی غنچه ها",
        "text": "تا اینکه ناپاکی های ما را بپوشاند و در عوض از آن ، غنچه هایی نمایان سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6101,
        "beyt": "پس چو کافر دید کو در داد و جود * کمتر و بی مایه تر از خاک بود",
        "text": "همینکه کافر می بیند که در بخشش و سخاوت از خاک هم کمتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6102,
        "beyt": "از وجودِ او گُل و میوه نَرُست * جز فَسادِ جمله پاکی ها نَجُست",
        "text": "و از وجود او گُل و میوه ای نروید و جز تباهی و آلایش همۀ پاکی ها چیزی را دنبال نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6103,
        "beyt": "گفت : واپس رفته ام من در ذَهاب * حَسرَتا یا لَیتَنی کُنتُ تُراب",
        "text": "در این حال می گوید : من سیرِ قهقرایی کرده ام . وای بر من ، ای کاش ، خاک می بودم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6104,
        "beyt": "کاش از خاکی سفر نگزیدمی * همچو خاکی دانه یی می چیدمی",
        "text": "ای کاش از مرتبۀ خاک بودن در نمی گذشتم . و همچون خاک ، دانه ای در دلِ خود می پروردم و آن را می رویانیدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6105,
        "beyt": "چون سفر کردم ، مرا راه آزمود * زین سفر کردن ، ره آوردم چه بود ؟",
        "text": "وقتی که از مرتبۀ خاکی سفر آغاز کردم . راه ، مرا مورد امتحان قرار داد . پس حاصل و ارمغانِ این سفرم چه بوده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6106,
        "beyt": "ز آن همه میلش سویِ خاک است کو * در سفر سودی نبیند پیشِ رُو",
        "text": "اینکه کافر به سویِ خاک متمایل است . این است که او در ضمن سفر در پیش روی خود سودی مشاهده نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6107,
        "beyt": "روی واپس کردنش ، آن حرص و آز * روی در ره کردنش ، صدق و نیاز",
        "text": "اینکه کافر روی به قهقرا می کند به دلیل اینست که دچار حرص و آزمندی است . یعنی اینکه کافر ، رخ از حق برمی تابد معلولِ حرص و آزِ اوست و اینکه شخصِ مؤمن روی به حق می آورد . معلول صداقت و نیاز معنوی اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6108,
        "beyt": "هر گیا را کِش بُوَد میلِ عُلا * در مزیدست و حیات و در نَما",
        "text": "برای مثال ، هر گیاهی که میل به سوی عالم بالا داشته باشد . قطعاََ در حال رشد و حیات و نمو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6109,
        "beyt": "چونکه گردانید سر سویِ زمین * در کمی و خشکی و نقص و غبین",
        "text": "ولی همینکه گیاه سر به سوی زمین خم کند . قهراََ در حال کاستی و خوشیدن و نقص و زیان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6110,
        "beyt": "میلِ روحت چون سویِ بالا بُوَد * در تزاید مرجعت آنجا بُوَد",
        "text": "با توجه به مثال بالا اگر روح تو به سوی بالا میل کند . مسلماََ رو به تعالی و کمال نهاده ای و بازگشتگاهِ تو نیز همانجاست . یعنی دوباره به همان مرتبۀ اعلی رجوع خواهی کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6111,
        "beyt": "ور نگون سازی سَرت سویِ زمین * آفِلی ، حق لا یُحِبُّ الآفِلین",
        "text": "اگر سرت را به سوی زمین خم کنی و متوجه دنیای پستِ مادی شوی . قطعاََ تو نیز جزو افول کنندگان خواهی بود و حق تعالی افول کنندگان را دوست نمی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6112,
        "beyt": "در خبر آمد که آن معاویه * خُفته بُد در قصر ، در یک زاویه",
        "text": "روایت کرده اند که معاویه ، در گوشه ای از کاخِ خود خفته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6113,
        "beyt": "قصر را از اندرون در بسته بود * کز زیارت های مردم خسته بود",
        "text": "معاویه ، درِ کاخ را از داخل بسته بود زیرا از دیدارهای مردم ، خسته شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6114,
        "beyt": "ناگهان مَردی وَرا بیدار کرد * چَشم چون بگشاد ، پنهان گشت مَرد",
        "text": "ناگهان شخصی او را از خواب بیدار کرد . همینکه چشم خود را گشود ، آن شخص پنهان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6115,
        "beyt": "گفت : اندر قصر کس را رَه نبود * کیست کین گستاخی و جرأت نمود ؟",
        "text": "معاویه با خود گفت : کسی نمی تواند به داخل کاخ بیاید . پس چه کسی چنین گستاخی و جسارتی کرده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6116,
        "beyt": "کرد برگشت و طلب کرد آن زمان * تا بیابد ز آن نهان گشته نشان",
        "text": "بیدرنگ در گوشه و کنار کاخ شروع به جستجو کرد تا از آن کسی که در آنجا نهان شده اثری به دست آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6117,
        "beyt": "از پَسِ در مُدبِری را دید کو * در در و ، پرده نهان می کرد رُو",
        "text": "او در حینِ گشتن ، با موجودی شقی و مطرود روبرو شد که چهرۀ خود را پشتِ در و پرده پنهان می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6118,
        "beyt": "گفت : هَی کیستی ؟ نام تو چیست ؟ * گفت : نامم فاش ، ابلیس شقی است",
        "text": "معاویه به او گفت : آهای تو کیستی ؟ نامت چیست ؟ گفت : نامِ من آشکارا ابلیس بدبخت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6119,
        "beyt": "گفت : بیدارم چرا کردی به جِد ؟ * راست گو با من ، مگو بر عکس و ضِد",
        "text": "معاویه گفت : چرا کوشیدی مرا بیدار کنی ؟ به من راست بگو و بر خلاف حقیقت حرف مزن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6120,
        "beyt": "آمد از حق سویِ موسی این عتاب * کاِی طلوعِ ماه دیده تو ز جیب",
        "text": "از بارگاهِ الهی به حضرت موسی (ع) این خطابِ پُر عتاب در رسید که : ای کسی که زایش ماه را از گریبانِ خود دیده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6121,
        "beyt": "مُشرِقت کردم ز نورِ ایزدی * من حقم ، رنجور گشتم ، نآمدی",
        "text": "من با نور الهی ، تو را تابان کردم . منم حق ، بیمار شدم ، به عیادت من نیامدی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6122,
        "beyt": "گفت : سبحانا تو پاکی از زبان * این چه رمزست ؟ این بکن یارب بیان",
        "text": "حضرت موسی (ع) عرضه داشت : ای خداوندِ پاک از هر گونه نقصان و کاستی ، تو از هر زیان و گزندی منزّهی ، این چه رازی است ؟ این راز را بیان بفرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6123,
        "beyt": "باز فرمودش که در رنجوریّم * چُون نپرسیدی تو از رویِ کرَم ؟",
        "text": "حضرت حق تعالی دوباره به موسی فرمود : در ایّامِ بیماری من چرا از رویِ کرَم و جوانمردی به عیادت من نیامدی و حال مرا نپرسیدی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6124,
        "beyt": "گفت : یارب نیست نقصانی تو را * عقل گم شد ، این سخن را بَرگُشا",
        "text": "حضرت موسی عرضه داشت : پروردگارا ، نتو کاستی و نقصانی نداری و عقلم در این خصوص سرگشته و حیران شده . پس خدایا معنی و مقصود از این کلام را بیان بفرما .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6125,
        "beyt": "گفت : آری بندۀ خاصِ گُزین * گشت رنجور ، او مَنَم ، نیکو ببین",
        "text": "خداوند فرمود : بله ، یکی از بندگان خاص و برگزیدۀ من بیمار شده . او در حقیقت منم . این نکته دقیق را خوب بنگر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6126,
        "beyt": "هست معذوریش ، معذوریِ من * هست رنجوریش ، رنجوریِ من",
        "text": "معذور بودن او ، در واقع ، معذور بودن من است و بیماری او نیز بیماری من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6127,
        "beyt": "هر که خواهد همنشینیِ خدا * تا نشیند در حضورِ اولیا",
        "text": "هر کس می خواهد با خدا همنشینی کند . باید با اولیاء الله همنشینی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6128,
        "beyt": "از حضورِ اولیاء گر بِسکُلی  * تو هلاکی ز آنکه جزو بی کُلی",
        "text": "اگر تو از محضر اولیاء الله ، جدا شوی و از مصاحبت ایشان ببُری ، قطعاََ هلاک خواهی شد . زیرا که تو جزو فاقدِ کُلّی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6129,
        "beyt": "هر که را دیو از کریمان وا بَرَد * بی کسش یابد ، سرش را او خَورَد",
        "text": "هر کس را که شیطان از محضرِ بزرگانِ حق دور سازد . او را تنها گیر می آورد و سَرش را می خورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6130,
        "beyt": "یک بَدَست از جمع رفتن یک زمان * مکرِ شیطان باشد ، این نیکو بدان",
        "text": "اگر در یک آن به اندازۀ یک وجب از اولیاء الله دور شوی . نیک بدان که این اَمر ، از نیرنگ شیطان سرچشمه گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6131,
        "beyt": "از صحابه خواجه ایی بیمار شد * واندر آن بیماریَش چُون تار شد",
        "text": "از اصحابِ حضرت رسول الله (ص) ، بزرگی بیمار شد و به سبب بیماری ، بسیار نحیف و لاغر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6132,
        "beyt": "مصطفی آمد عیادت سویِ او * چون همه لطف و کرم بُد خویِ او",
        "text": "حضرت مصطفی (ص) به عیادت آن بیمار رفت . زیرا خوی و عادت او سراسر مهربانی و بزرگواری بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6133,
        "beyt": "در عیادت رفتن تو فایده ست * فایدۀ آن باز با تو عایده ست",
        "text": "در رفتن به عیادت بیمار فایده وجود دارد و آن فایده به خودت باز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6134,
        "beyt": "فایدۀ اوّل که آن شخصِ علیل * بوک قطبی باشد و ، شاهِ جلیل",
        "text": "فایدۀ اوّل این است که شاید آن شخصِ بیمار ، قطبی و یا شاهِ بزرگی باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6135,
        "beyt": "ور نباشد قطب ، یارِ رَه بُوَد * شَه نباشد ، فارِسِ اِسپَه بُوَد",
        "text": "و اگر فرضاََ آن بیمار قطب هم که نباشد . دستِ کم رفیقِ طریق که هست . و اگر شاه نباشد ، سوارِ سپاه که هست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6136,
        "beyt": "پس صِلۀ یارانِ رَه لازم شمار * هر که باشد ، گر پیاده ، گر سوار",
        "text": "پس باید پیوند و رفت و آمد را لازم شماری . این همراه هرکس که هست باشد . چه پیاده و چه سواره . یعنی خویِ آدمی باید چنان باشد که فقط با بزرگان رابطه برقرار نکند . بلکه فرودستانِ جامعه را نیز دلجویی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6137,
        "beyt": "ور عدو باشد ، همین احسان نکوست * که به احسان بس عدو گشته است دوست",
        "text": "تازه اگر بیمار ، دشمن هم که باشد . احسان در حقِ او خوب و بجاست . زیرا بسیاری از دشمنان بوسیله احسان و نیکی به دوست تبدیل می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6138,
        "beyt": "ور نگردد دوست ، کینش کم شود * زآنکه احسان ، کینه را مَرهَم شود",
        "text": "و اگر فرضاََ آن دشمن ، دوستِ آدمی نشود . دستِ کم از دشمنی و کینه اش کاسته می گردد . زیرا نیکی و احسان ، داروی دشمنی ها است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6139,
        "beyt": "بس فواید هست غیرِ این ولیک  * از درازی خایفم ، ای یارِ نیک",
        "text": "در عیادت بیمار ، فواید بیشمارِ دیگری نیز هست . ولی ای یارِ نیکو ، من از طولانی شدن کلام می ترسم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6140,
        "beyt": "حاصل این آمد که یارِ جمع باش * همچو بُتگر از حَجَر یاری تراش",
        "text": "حاصل کلام اینست که یارِ جمع باش . یعنی با جمعیّتِ دوستان نشست و برخاست کن . و مانند بت تراش برای خودت دوستی بتراش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6141,
        "beyt": "زآنکه انبوهی و جمعِ کاروان * رَه زنان را بشکند پشت و سِنان",
        "text": "زیرا کثرت کاروان و اجتماعِ آنان ، پشت و نیزۀ حرامیان را می شکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6142,
        "beyt": "چون دو چشمِ دل نداری ای عَنود * که نمی دانی تو هیزم را ز عُود",
        "text": "ای ستیزه گر ، تا وقتی که تو دو چشمِ دل نداری . نمی توانی هیزم را از عود تمییز دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6143,
        "beyt": "چونکه گنجی هست در عالَم ، مَرَنج * هیچ ویران را مدان خالی ز گنج",
        "text": "تا وقتی که در این جهان ، گنج وجود دارد . آزرده خاطر مباش . و هیچ ویرانه ای را خالی از گنج تصور مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6144,
        "beyt": "قصدِ هر درویش می کُن از گزاف * چون نشان یابی به جِد می کُن طواف",
        "text": "به هر درویشِ تهی دستی بسیار خدمت کن . همینکه نشانه ای در او دیدی با سعی و تلاشِ تمام دورش بگرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6145,
        "beyt": "چون تو را آن چشمِ باطن بین نبود * گنج می پندار اندر هر وجود",
        "text": "وقتی که چشمِ باطن بین نداری . پس چنان پندار که در هر وجودی گنجی نهفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6146,
        "beyt": "این عیادت از برای این صِله ست * وین صِله از صد محبّت حامله ست",
        "text": "این عیادت و احوالپرسی از بیمار ، بخاطر پیوند روحی و معنوی است . و این پیوند و اتصال معنوی ، حاملِ صد نوع محبّت و دوستی است . یعنی این پیوند ، محبّت ها را بسیار می افزاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6147,
        "beyt": "در عیادت شد رسولِ بی ندید * آن صحابی را به حالِ نَزع دید",
        "text": "حضرت رسول اکرم (ص) که واقعاََ بی همتا و نظیر است به عیادت یارِ خود رفت و او را در حال جان دادن دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6148,
        "beyt": "چون شوی دور از حضورِ اولیا * در حقیقت گشته یی دور از خدا",
        "text": "زیرا اگر تو از حضور اولیاء الله دور شوی . در حقیقت از حضرتِ حق دور شده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6149,
        "beyt": "چون نتیجۀ هَجرِ همراهان غم است * کی فراقِ رویِ شاهان زآن کم است ؟",
        "text": "از آنرو که نتیجه جدایی از همراهان و یاران اندوه و غم است . آیا جدایی از شاهان طریقت و سلوک حقیقت از این بی اهمیت تر است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6150,
        "beyt": "سایۀ شاهان طلب هر دَم شتاب * تا شوی ز آن سایه بهتر ز آفتاب",
        "text": "هر آن با شتاب تمام ، سایۀ شاهان را طلب کُن تا به وسیله آن سایه از آفتاب عالمتاب نیز درخشان تر شوی . یعنی با نورِ معنوی اولیاء الله که سایۀ حق تعالی هستند نورانی می شوی . ( توضیح بیشتر در شرح بیت 425 دفتر اوّل آمده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6151,
        "beyt": "گر سفر داری ، بدین نیّت برو * ور حَضَر باشد ، از این غافل مشو",
        "text": "اگر خیال سفر کردن داری با همین نیّت برو ، و اگر در حَضَر هستی از این نکته غافل مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6152,
        "beyt": "باغبانی چون نظر در باغ کرد * دید چون دُزدان به باغِ خود سه مرد",
        "text": "یک باغبان وقتی به باغِ خود نگاه کرد . دید سه نفر مرد مانند دزدان در باغ هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6153,
        "beyt": "یک فقیه و ، یک شریف و ، صُوفئی * هر یکی شوخی ، بُدی لایُوفئی",
        "text": "آن سه نفر عبارت بودند ا ز یک فقیه و یک شریف ( سیّد ) و یک صوفی ، این سه تن گستاخ و پیمان شکن بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6154,
        "beyt": "گفت : با اینها مرا صد حجت است * لیک جمع اند و ، جماعت قوّت است",
        "text": "باغبان پیشِ خود گفت : من برای برخورد و مقابله با این ها صد گونه حجت و دلیل دارم . ولی اِشکالِ کار در اینجاست که این ها جمعی مُتُشکلّ اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6155,
        "beyt": "بر نیایم یک تنه با سه نفر * پس بِبُرّمشان نُخُست از همدگر",
        "text": "به تنهایی نمی توانم از پسِ اینان برآیم . از اینرو باید این سه نفر را از یکدیگر جدا کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6156,
        "beyt": "هر یکی را زآن دگر تنها کنم * چونکه تنها شد ، سِبالش بَر کنَم",
        "text": "هر یکی از اینان را از دیگری جدا می کنم و چون تنها شد سبیلِ او را می کنَم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6157,
        "beyt": "حیله کرد و ، کرد صوفی را به راه * تا کند یارانش را با او تباه",
        "text": "باغبان نیرنگی بکار بست و صوفی را به راهی روانه کرد تا نظرِ رفقا را نسبت به او تیره و تباه سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6158,
        "beyt": "گفت صوفی را : برو سویِ وِثاق * یک گلیم آور برایِ این رِفاق",
        "text": "به صوفی گفت : برو به اتاق و برای این دوستانت یک گلیم بردار و بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6159,
        "beyt": "رفت صوفی ، گفت خلوت با دو یار : * تو فقیهی ، این شریفِ نامدار",
        "text": "وقتی که صوفی به دنبالِ گلیم رفت ، باغبان از غیبت صوفی استفاده کرد و به آن دو نفر گفت : تو یک فقیهی و این هم یک سیّدِ نام آور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6160,
        "beyt": "ما به فتوایِ تو نانی می خوریم * ما به پَرّ دانشِ تو می پَریم",
        "text": "باغبان به فقیه گفت : ما به برکتِ فتواهای دُرستِ تو نان می خوریم . یعنی زندگی خود را به آسودگی سپری می کنیم . و ما به وسیلۀ پَر و بالِ دانشِ تو پرواز می کنیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6161,
        "beyt": "وین دگر شه زاده و ، سلطانِ ماست * سَیّدست از خاندانِ مصطفاست",
        "text": "و این یکی نیز که شاهزاده و پادشاه ماست . سیّدی از خاندان حضرت مصطفی (ص) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6162,
        "beyt": "کیست این صوفی ، شکم خوارِ خسیس * تا بُوَد چون شما شاهانِ جلیس ؟",
        "text": "این صوفی شکم پَرستِ فرومایه کیست که با شما شاهانِ حقیقی همنشینی کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6163,
        "beyt": "چون بیآید ، مَر وَرا پنبه کُنید * هفته یی بر باغ و ، داغِ من زنید",
        "text": "همینکه صوفی اینجا آمد ، بگیرید و آنقدر بزنیدش که مانند پنبه شود . آن وقت به پاداشِ این کار ، یک هفته در باغ و بوستانِ من خوش گردش کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6164,
        "beyt": "باغ چه بوَد ؟ جانِ من ، آنِ شماست * ای شما بوده مرا چون چَشمِ راست",
        "text": "باغ چه ارزشی دارد ؟ جانم از آنِ شماست ، ای شمایی که برای من مانند چشمِ راست عزیز و ارزشمند هستید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6165,
        "beyt": "وسوسه کرد و مر ایشان را فریفت * آه از یاران نمی باید شِکیفت",
        "text": "باغبان نیرنگ بکار گرفت و آنقدر وسوسه کرد که آن دو ( فقیه و سیّد ) را فریب داد . آه که نباید و نشاید جدایی از دوستان را صبر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6166,
        "beyt": "چون به ره کردند صوفی را و رفت * خصم شد اندر پَیَش با چوبِ زَفت",
        "text": "همینکه فقیه و سیّد ، صوفی را راهی کردند و از خود جدا نمودند . دشمن ( باغبان ) چوبی ستبر بر گرفت و به دنبال صوفی رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6167,
        "beyt": "گفت : ای سگ ، صوفئی باشد که تیز * اندر آیی باغِ ما تو از ستیز ؟",
        "text": "باغبان به صوفی گفت : ای سگ ، آیا تصوّف همین است که بی اجازه و از روی گستاخی به باغِ ما وارد شوی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6168,
        "beyt": "این جُنَیدَت ره نمود و بایزید * از کدامین شیخ و پیرت این رسید ؟",
        "text": "این راه را جُنید به تو نشان داده و یا ابایزید ؟ این عادت زشت از کدام شیخ و پیرِ طریقت به تو رسیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6169,
        "beyt": "کوفت صوفی را ، چو تنها یافتش * نیم کُشتش کرد و ، سر بشکافتش",
        "text": "باغبان همینکه صوفی را تنها دید . او را سخت کوبید ، بطوری که او را نیمه جان کرد . و سَر و کلّه اش را شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6170,
        "beyt": "گفت صوفی ، آنِ من بگذشت ، لیک * ای رفیقان ، پاسِ خود دارید نیک",
        "text": "صوفی در آن حالِ زار به خود گفت : نوبتِ من که گذشت ، ولی ای دوستان ، خوب مواظبِ خود باشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6171,
        "beyt": "مر مرا اغیار دانستید ، هان * نیستم اغیارتر زین قَلتَبان",
        "text": "شما واقعاََ مرا بیگانه پنداشتید ، ولی من هر که باشم ، بیگانه تر از این دیّوث نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6172,
        "beyt": "آنچه من خوردم شما را خوردنی است * وین چنین شربت جزای هر دنی است",
        "text": "این کتکی که من خوردم ، شما نیز حتماََ خواهید خورد . و اینگونه شربت ، پاداشِ هر فرومایه ای است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6173,
        "beyt": "این جهان کوه است و گفت و گویِ تو * از صَدا هم باز آید سویِ تو",
        "text": "این جهان ، همانند کوه است و گفتگوی تو در آن ، بر اثرِ طنین و انعکاسِ صوت به سویِ خودت بازمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6174,
        "beyt": "چون ز صوفی گشت فارغ باغبان * یک بهانه کرد ز آن پس جنسِ آن",
        "text": "همینکه باغبان خیالش از جانبِ صوفی راحت شد . بهانه دیگری از همان نوع تراشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6175,
        "beyt": "کِای شریفِ من ، برو سویِ وِثاق * که ز بهرِ چاشت پُختم من رُقاق",
        "text": "باغبان گفت : ای سیّدِ بزرگوارم ، برو به طرفِ اتاق که من برای چاشت ، قدری نانِ نازک پخته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6176,
        "beyt": "بر درِ خانه بگو قیماز را * تا بیار آن رقاق و قاز را",
        "text": "برو درِ خانه به نوکرم قیماز بگو تا آن نان نازک و مرغابی را بیاورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6177,
        "beyt": "چون به ره کردش ، بگفت : ای تیزبین * تو فقیهی ، ظاهرست این و یقین",
        "text": "باغبان همینکه سیّد را راهی کرد به فقیه گفت : ای آدم موشکاف و باریک بین ، این مسلّم واضح است که تو یک فقیهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6178,
        "beyt": "او شریفی می کند دعویّ سَرد * مادرِ او را که می داند که کرد ؟",
        "text": "او ( سیّد ) که ادّعای نامعقولی می کند . کسی چه می داند که چه آدمی با مادرِ او آمیزش کرده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6179,
        "beyt": "بر زن و بر فعلِ زن دل می نهید ؟ * عقلِ ناقص و آنگهانی اعتماد ؟",
        "text": "آیا شما بر زن و کردار زن دل می نهید ؟ آیا می توان به عقلِ ناقص اعتبار کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6180,
        "beyt": "خویشتن را بر علیّ و ، بر نَبی * بسته است و در زمانه بس غَبی",
        "text": "بسیاری از ابلهان در روزگار ما ، خود را به حضرت علی (ع) و پیامبر (ص) نسبت می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6181,
        "beyt": "هر که باشد از زنا و زانیان * این بَرَد ظن در حقِ ربّانیان",
        "text": "هر کسی که زنازاده و زناکار باشد . در حقانیت مردان الهی گمان بَد خواهد بُرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6182,
        "beyt": "هر که برگردد سَرش از چرخ ها * همچو خود گردنده بیند خانه را",
        "text": "برای مثال ، هر کسی دورِ خودش بچرخد ، سرش گیج می رود . او در این حال گمان می کند که خانه نیز همچون او می چرخد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6183,
        "beyt": "آنچه گفت آن باغبانِ بوالفُضول * حالِ او بُد ، دُور از اولادِ رسول",
        "text": "هر چه آن باغبان یاوه گو در باره فرزندان رسول الله گفت . در واقع وصف الحالِ خودش بود . یعنی آن یاوه گویی ها لایق خودِ او بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6184,
        "beyt": "گر نبودی او نتیجۀ مُرتَدان * کی چنین گفتی برایِ خاندان ؟",
        "text": "اگر آن باغبان از نسلِ مرتدان و از نوادۀ دین برگشتگان نبود . چگونه ممکن بود که در حقِ خاندان پیامبر (ص) چنین یاوه هایی بر زبان راند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6185,
        "beyt": "خواند افسون ها ، شنید آن را فقیه * در پَیَش رفت آن ستمکارِ سفیه",
        "text": "آن باغبان ، به قدری سخنان نیرنگ آمیز به گوش فقیه خواند که او نیز آن حرف ها را باور کرد . آنگاه باغبانِ ستمکار و نابِخرد به دنبالِ سیّد روان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6186,
        "beyt": "گفت : ای خر ، اندرین باغت که خواند ؟ * دزدی از پیغمبرت میراث ماند ؟",
        "text": "باغبان به سیّد گفت : ای الاغ ، چه کسی تو را به این باغ دعوت کرد ؟ آیا دزدی و سرقت ، میراثی است که از رسول الله برای تو مانده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6187,
        "beyt": "شیر را بچّه همی مانَد بدو * تو به پیغمبر به چه مانی ، بگو",
        "text": "برای مثال ، بچّۀ شیر به خودِ شیر شباهت دارد . بگو ببینم تو به پیامبر چه شباهتی داری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6188,
        "beyt": "با شریف آن کرد مردِ مُلتَجی * که کُند با آلِ یاسین خارجی",
        "text": "آن مردی که به حیله و نیرنگ پناه بره بود ( باغبان ) با سیّد ، آن کرد که خوارج با خاندان پیامبر (ص) کردند . [ آلِ یاسین = خاندان مطهّرِ حضرت رسول اکرم (ص) و پیروان ایشان را گویند . آلِ یاسین در آیه 130 سورۀ صافات آمده است . « سلامُ علی آلِ یاسین » ابن عباس گوید : آلِ یاسین یعنی آلِ محمِد (ص) و یاسین یکی از نام های پیامبر (ص) است . از سلیم بن قیس روایت است که گفت از علی (ع) شنیدم که می گفت : پیامبر خدا یاسین است و ما آلِ او هستیم . ( دایرة المعارف تشیّع ، ج 1 ، ص 228 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6189,
        "beyt": "تا چه کین دارند دایم دیو و غول * چون یَزید و شِمر با آلِ رسول",
        "text": "کینه ای که شیطان و غول بیابانی و امثالِ یزید و شمر در حق اولادِ پیامبر داشتند . او نیز همان کینه را داشت و انتقام گرفت . ( نثر و شرح مثنوی شریف ، دفتر دوم ، ص 268 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6190,
        "beyt": "شد شریف از زخمِ آن ظالم خراب * با فقیه او گفت : من جَستم از آب",
        "text": "حالِ سیّد از ضربات آن ستمکار وخیم شد و در همان وضع پیشِ خود گفت : ای فقیه ، من که از آی پَریدم و گرفتار آن نشدم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6191,
        "beyt": "پای دار اکنون که ماندی فَرد و کم * چون دُهُل شو ، زخم می خور بر شکم",
        "text": "اینک پایداری کُن که یکّه و تنها مانده ای . تو همانند طبل شو و ضربات را بر شکم تحمّل کُن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6192,
        "beyt": "گر شریف و لایق و همدم نِیَم * از چنین ظالم تو را من کم نِیَم",
        "text": "اگر چه من سیّد و سزاوار و مصاحب نیستم . ولی از این ستمگر نیز برای تو کمتر نیستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6193,
        "beyt": "شد ازو فارغ ، بیآمد کی فقیه * چه فقیهی ؟ ای تو ننگِ هر سفیه",
        "text": "همینکه باغبان خیالش از جانبِ سیّد راحت شد به سراغ فقیه آمد و گفت : آهای فقیه ، تو چه فقیهی هستی ؟ ای که مایۀ ننگ و عارِ هر نادانی هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6194,
        "beyt": "فتوی ات این است ای بُبریده دست * کاندر آیی و ، نگویی امر هست ؟",
        "text": "دستت بریده باد ، آیا فتوای تو همین است که واردِ باغ شوی و سؤالی نکنی که آیا اجازه ای در کار است یا نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6195,
        "beyt": "این چنین رُخصت بخواندی در وسیط ؟ * یا بُدَه ست این مسئله اندر مُحیط ؟",
        "text": "آیا چنین رخصتی را در کتابِ وسیط خوانده ای ؟ یا این مسئله در کتابِ محیط بوده است ؟ ( رخصت = شرح بیت 1797 همین دفتر )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6196,
        "beyt": "گفت : حق استت ، بزن دستت رسید * این سزایِ آنکه از یاران بُرید",
        "text": "فقیه به باغبان گفت : این حرفِ تو واقعاََ حق است . بزن که اکنون غلبه با تو است . ( شرح کفافی ، ج 2 ، ص 225 ) اینست سزای کسی که از یاران خود جدا شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6197,
        "beyt": "ماه روزه گشت در عهدِ عُمَر * بر سرِ کوهی دویدند آن نَفَر",
        "text": "در دوران عمر ماه رمضان فرا رسیده بود و مردم با شتاب تمام بر کوهی بالا آمدند و گرد هم جمع شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6198,
        "beyt": "تا هلال روزه را گیرند فال * آن یکی گفت : ای عُمَر ، اینک هلال",
        "text": "تا رویت ماه رمضان را به فال نیک بگیرند . یکی از میان آن جمع به عمر گفت : اکنون هلال ماه نمایان شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6199,
        "beyt": "چون عُمَر بر آسمان ، مَه را ندید * گفت : کین مَه از خیالِ تو دمید",
        "text": "وقتی که عمر به پهنه آسمان درنگریست . هلال ماه را ندید . به آن شخص کفت : این هلال که می گویی زادۀ خیالِ تو است . در آسمان هلالی دیده نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6200,
        "beyt": "ورنه من بیناترم اَفلاک را * جون نمی بینم هِلالِ پاک را ؟",
        "text": "والّا من در دیدن افلاک و ستارگان از تو بسی بیناترم . چه سان ممکن است هلال پاک و روشن را من نبینم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6201,
        "beyt": "گفت : تَر کن دست بر ابرو بمال * آنگهان تو بر نگر سویِ هِلال",
        "text": "عمر برای اینکه او را بطور عینی متوجه خیالات یاوه اش کند گفت : دستت را تَر کن و بر ابروانت بکش و سپس دوباره به هلالی که دیده ای بنگر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6202,
        "beyt": "چون که او تر کرد ابرو ، مَه ندید * گفت : ای شه ، نیست مَه ، شد ناپدید",
        "text": "همین که آن شخص دستِ تَرِ خود را بر ابروانش کشید . دیگر هلال ماه را ندید . از اینرو به عمر گفت : ای پادشاه ، هلال ماه ناپدید شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6203,
        "beyt": "گفت : آری ، مویِ ابرو شد کمان * سویِ تو افکند تیری از گُمان",
        "text": "عمر گفت : آری موی ابرویت مانند کمانی شده بود و تیری از خیال بر کمانِ گُمان نهاده و به سوی تو پرانده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6204,
        "beyt": "چون که مویی کژ شد ، او را راه زد * تا به دعوی ، لافِ دیدِ ماه زد",
        "text": "همین که تارِ مویی کج شد او را دچار گمراهی کرد تا بدانجا که به یاوه مدعی شد که ماه را دیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6205,
        "beyt": "مویِ کژ چون پردۀ گردون بُوَد * چون همه اجزات کژ شد چون دید ؟",
        "text": "وقتی که یک تارِ موی کج مانند پرده و حجابی روی چرخ سپهر کشیده شد . پس اگر همه اعضاء و اجزای وجودت کج شود ، چه می شود ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6206,
        "beyt": "راست کُن اجزات را از راستان * سَر مَکش ای راست رُو ، ز آن آستان",
        "text": "ای مغرور فریفته ، به واسطه وجود راستان یعنی صالحان و نیکان اجزای کجت را راست و مستقیم کن . ای که راست می روی ، مبادا که از آستان آن راستان و نیکان روی برگردانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6207,
        "beyt": "هم ترازو را ترازو راست کرد * هم ترازو را ترازو کاست کرد",
        "text": "برای مثال ، هرگاه ترازویی صحیح و سالم باشد . ترازوهای نامیزان و خراب را بوسیله آن میزان می کنند . ولی هرگاه ترازویی خراب و ناسالم باشد ، هر ترازویی را که به وسیله آن بخواهند میزان کنند . آن نیز خراب و نامیزان می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6208,
        "beyt": "هر که با ناراستان هَمسَنگ شد * در کمی افتاد و ، عقلش دَنگ شد",
        "text": "هر که با مردم ناراست و تبه کار ، مصاحب و دمساز شود و خود را با آنان تطبیق دهد . مسلماََ چنین کسی همیشه در حال تنزل و کاستی است و عقلش تباه می گردد و حیران و مدهوش می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6209,
        "beyt": "رُو اَشدّاهُ عَلَی الکُفّار باش * خاک بر دلداریِ اغیار پاش",
        "text": "برو و نسبت به کافران سخت و با صلابت باش و بر سرِ عشق و دوستیِ نامحرمانِ بدنهاد خاک بپاش . یعنی برای عشق و دوستی آنان ارزشی قائل مشو و از آنان روی برتاب . [ مصراع اول ، اشاره است به آیه 29 سوره فتح . « محمد فرستاده خداست و آنان که با وی اند . بر کافران سختگیر و با خود شفیق و مهربانند … »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6210,
        "beyt": "بر سرِ اغیار چون شمشیر باش * هین مکُن روباه بازی ، شیر باش",
        "text": "نسبت به نامحرمان و تبه کاران همانند شمشیر ، قاطع و بُران باش . ای سالک آگاه باش که مبدا حیله گری کنی و به مکر و تملق و چاپلوسی روی آوری . بلکه باید مانند شیر ، دلیر باشی و متکی بر سعی و جهد خود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6211,
        "beyt": "تا ز غیرت از تو یاران نسکُلَند * ز آنکه آن خاران ، عدوِ این گُلَند",
        "text": "تا اینکه یاران شما از سرِ غیرت از شما پیوند وصال را نبرند . زیرا این تبه کاران بسان خارهایی هستند که با گُل های باطراوت دشمنی می ورزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6212,
        "beyt": "آتش اندر زن به گُرگان چون سپند * ز آنکه آن گُرگان عدوِ یوسفند",
        "text": "گرگ ها به آتش کِش درست مانند اسپندی که درون آتش می ریزی . زیرا که آن گرگ ها دشمنان یوسف اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6213,
        "beyt": "جانِ بابا گویدت ابلیس هین * تا به دَم بفرییدت دیوِ لعین",
        "text": "ای سالک طریقت ، به هوش باش که شیطان برای فریب تو ، خود را مانند پدری مهربان و شفیق نشان می دهد و به تو «جان بابا» خطاب می کند . این شیطان ملعون می خواهد با سخنان افسون کنندۀ خود تو را فریب دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6214,
        "beyt": "این چنین تلبیس با بابات کرد * آدمی را این سیه رُخ ، مات کرد",
        "text": "شیطان ملعون ، اینگونه پدرت ( حضرت آدم ) را فریب داد و این شیطان روسیاهِ رسوا ، اینگونه او را مات کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6215,
        "beyt": "بر سرِ شطرنج چُست است این غراب * تو مَبین بازی به چشمِ نیم خواب",
        "text": "این کلاغِ سیاه یعنی شیطان ملعون ، هنگام بازی شطرنج ، چالاک و سریع است و فوق العاده مهارت دارد . مبادا به چشم خواب آلوده با او بر سرِ شطرنج بنشینی که فوراََ مات می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6216,
        "beyt": "ز آنکه فرزین بندها داند بسی * که بگیرد در گلویت چون خَسی",
        "text": "زیرا که شیطان ، حیله ها و نیرنگ های بسیاری می داند که همانند خاری راهِ گلویت را ناگهان می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6217,
        "beyt": "در گلو مانَد ، خَسِ او سال ها * چیست آن خَس ؟ مِهرِ جاه و مال ها",
        "text": "خس و خاشاک این شیطانِ ملعون ، سالها در راهِ گلویت می ماند . این کدام خس است ؟ این خس ، همانا حب به مقام و ثروت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6218,
        "beyt": "مال ، خَس باشد ، چو هست ای بی ثَبات * در گلویت مانعِ آبِ حیات",
        "text": "ای که در راهِ طاعت حق ثبات نداری و متزلزلی . مال و دارایی مانند خَس است و تا وقتی که آن خَس در گلویت خلیده ، امکان ندارد که آب حیات به تو برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6219,
        "beyt": "گر بَرَد مالَت عدُوِی پُر فنی * رَه زنی را بُرده باشد رَه زنی",
        "text": "هر وقت دشمنی با حیله و ترفند ، مالت را از تو بستاند . مانند این است که یک راهزن از راهزنی دیگر چیزی را ربوده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6220,
        "beyt": "دزدکی از مارگیری مار بُرد * ز ابلهی آن را غنیمت می شمرد",
        "text": "دزدی حقیر و نادان از یک مارگیر ، ماری دزدید و از روی نادانی پیشِ خود خیال می کرد که غنیمتِ گرانبهایی بُرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6221,
        "beyt": "وارهید آن مارگیر از زخمِ مار * مار کُشت آن دزد او را زارِ زار",
        "text": "آن مارگیر به سبب دزدیده شدن مار ، از نیشِ زهرآگینش جان سالم بدر بُرد . ولی در عوض دزدِ مار را با خواری و زاری کُشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6222,
        "beyt": "مارگیرش دید ، پس بشناختش * گفت : از جان ، مارِ من پرداختش",
        "text": "وقتی که مارگیر با جسدِ دزد مار روبرو شد او را شناخت و با جان و دل گفت : مارِ من آن دزد را هلاک کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6223,
        "beyt": "در دعا می خواستی جانم از او * کِش بیابم ، مار بستانم از او",
        "text": "در حالیکه وقتی دزد ، مار را از من رُبود با جان و دل از خدا می خواستم که دزدِ مارم را پیدا کنم و مارم را از او بگیرم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6224,
        "beyt": "شکرِ حق را ، کآن دعا مردود شد * من زیان پنداشتم ، و آن سود شد",
        "text": "سپاس خدای را که دعایم موردِ اجابت قرار نگرفت . من ابتدا عدم اجابت دعایم را زیانی بر خود می پنداشتم . ولی سرانجام دریافتم که این مسئله ، نسبت به من سود و منفعت به همراه داشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6225,
        "beyt": "بس دعاها کآن زیان است و هلاک * وز کرَم می نشنود یزدانِ پاک",
        "text": "بسیاری از دعاها که انسان برای خود می کند . در واقع موجب هلاک و تباهی اوست . ولی چون به حقایق امور علم ندارد . مصرّانه برآورده شدن آن را از خدا می خواهد . ولی حضرت حق تعالی که پاک و منزه است از روی کرَمش ای قبیل دعاها را قبول نمی کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6226,
        "beyt": "گشت با عیسی یکی ابله رفیق * استخوان ها دید در حفرۀ عمیق",
        "text": "شخصی نادان با حضرت عیسی (ع) همراه و رفیق شد . ناگهان آن نادان مقداری استخوان در یک گودال دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6227,
        "beyt": "گفت : ای همراه آن نامِ سَنی * که بدان آن مرده را زنده کنی",
        "text": "آن نادان به حضرت عیسی (ع) گفت : ای همراه آن اسم اعظم و عالی را که به وسیله آن مُردگان را زنده می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6228,
        "beyt": "مر مرا آموز تا احسان کنم * استخوان ها را بدان با جان کنم",
        "text": "اینک آن اسم اعظم را به من نیز بیاموز ، تا مُردگان را از روی احسان خویش زنده کنم و به آنها جان بخشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6229,
        "beyt": "گفت : خامش کن که این کارِ تو نیست * لایقِ انفاس و گفتار تو نیست",
        "text": "حضرت عیسی (ع) به آن نادان گفت : ساکت شو که این کار ، کارِ تو نیست . تو دارای این دَمِ مسیحایی و گفتار حق نیستی که بتوانی چنین کاری کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6230,
        "beyt": "کآن نَفَس خواهد ز باران پاک تر * وز فرشته در روش درّاک تر",
        "text": "زیرا برای آموختن اسم اعظم ، نَفَسی پاکتر از باران لطیف ، لازم است . و کسی :ه آن را یاد گیرد باید درک و فهمش از فرشتگان هم بالاتر باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6231,
        "beyt": "عُمرها بایست تا دَم پاک شُد * تا امینِ مخزنِ اَفلاک شد",
        "text": "مدت های مدید و زمان های بس طویل لازم است تا شخص ، نَفَسش پاک شود و به مقامی رسد که محرم گنجینه اسرار آسمان گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6232,
        "beyt": "خود گرفتی این عصا در دستِ راست * دست را دستانِ موسی از کجاست ؟",
        "text": "گیرم که تو این عصا را در دستانت ، محکم بگیری . یعنی فرض کنیم که تو چوبدستی حضرت موسی (ع) را به دست آوری . حالا رازِ دستان حضرت موسی (ع) را از کجا می آوری ؟ یعنی نیرو و قدرت معنوی او را از کجا حاصل می کنی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6233,
        "beyt": "گفت : اگر من نیستم اسرار خوان * هم تو برخوان نام را بر استخوان",
        "text": "آن نادان به حضرت عیسی (ع) گفت : اینک که من نمی توانم اسرار را بخوانم . پس تو خود نامِ شریف اعظم را بر استخوان مُرده بخوان تا زنده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6234,
        "beyt": "گفت عیسی : یارب این اسرار چیست ؟ * میلِ این ابله در این بیگار چیست ؟",
        "text": "حضرت عیس (ع) با شگفتی به حق تعالی عرضه داشت . ای پروردگارم ، این دیپر چه اسراری است ؟ دلیل میل و خواهش این نادان نسبت به کارِ پُر رنج و تَعَب چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6235,
        "beyt": "چون غمِ خود نیست این بیمار را ؟ * چون غمِ جان نیست این مُردار را ؟",
        "text": "این بیمار چرا غمَ خود را نمی خورد . چرا این مُردار در غمِ حان خود نیست ؟ در حالی که مناسب این است که به فکر بیماری باطنی خود باشد و تقاضا کند که به دلِ مُرده اش حیات بخشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6236,
        "beyt": "مُردۀ خود را رها کرده ست او * مُردۀ بیگانه را جوید رفو",
        "text": "این نادان در اندیشه وجود بیمار خود نیست . یعنی خود را که یک مُرده متحرک است رها کرده و به فکر زنده کردن مُرده دیگران است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6237,
        "beyt": "گفت حق : ادبارگر ، ادبارجوست * خارِ روییده جزایِ کِشتِ اوست",
        "text": "حق تعالی به عیسی گفت : آدمِ بدبخت و پشت کننده به حق ، هیچوقت کاری نمی کند که او را به سرمنزلِ سعادت برساند . بلکه همواره در صدد است که هر چه بیشتر به سوی بدبختی و اعراض خود از حقیقت پیش برود . یعنی همیشه در پی اِعراض بیشتر از حق است . چنانکه خارِ تیز و برّانی که اینک از تبه کاری های او روییده ، نتیجۀ تخمی است که خود کاشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6238,
        "beyt": "آنکه تخمِ خار کارد در جهان * هان هان او را مجو در گلستان",
        "text": "برای مثال ، کسی که در این دنیا تخمِ خار بکارد یقین داشته باش که نباید او را در گلستان جستجو کنی . بلکه او در انبوه خارهای روییده از اعمال خویش محاصره می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6239,
        "beyt": "گر گُلی گیرد به کف ، خاری شود * ور سویِ یاری رود ، ماری شود",
        "text": "آن آدم تبه کار حتی اگر گُلی را به دست گیرد . آن گُل فوراََ به خار تبدیل می شود و اگر به یاری دل ببندد آن یار ، مارِ او شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6240,
        "beyt": "کیمیایِ زهر و مارست آن شَقی * بر خلافِ کیمیای متّقی",
        "text": "کیمیای انسان تبه کار و حق ستیز ، همه چیز را به زهر و مار تبدیل می کند . و حال آنکه کیمیای شخصِ نیکوکار درست بر خلاف آن کیمیای دیگر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6241,
        "beyt": "صوفی ای می گشت در دَورِ افق * تا شبی در خانقاهی شد قُنُق",
        "text": "یکی از صوفیان در اطراف عالم سیر و سیاحت می کرد تا اینکه شبی در خانقاهی مهمان شد و در آنجا رحل اقامت افکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6242,
        "beyt": "یک بهیمه داشت ، در آخُر ببست * او به صدرِ صفّه با یاران نشست",
        "text": "آن صوفی ، یک چهارپا داشت که آن را در آخوری بست و خودش به صدر مجلس یاران رفت و نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6243,
        "beyt": "پس مُراقب گشت با یاران خویش * دفتری باشد حضورِ یار ، بیش",
        "text": "آن صوفی همراه با یاران خود به مراقبه پرداخت . زیرا که حاضر شدن در نزدِ یار ، خود دفتر و کتابی است آموزنده . و حتی از آن هم آموزنده تر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6244,
        "beyt": "دفترِ صوفی سواد و حرف نیست * جز دلِ اِسپیدِ همچون برف نیست",
        "text": "دفتر و کتاب صوفی ، سیاهی و حروف کتاب نیست . بلکه او غیر از دلِ سفید و صاف ، کتاب دیگری ندارد . [ کتاب و دفتر در اینجا نشانگر علوم رسمی و محفوظاتِ صوری است . اما در اینجا لازم است قدری پیرامون کلمۀ صوفی سخن بگوییم ، هر چند که در این زمینه ، آراء بسیار است . بدواََ باید گفت که برخی از اکابر محققینِ صوفیه ، نظیر امام قشیری ، برای کلمه صوفی ریشه عربی قائل نشده اند . هر چند که اشتقاق غیر عربی آن را نیز معلوم نکرده اند . ( ترجمه رساله قشیریه ، ص 467 و 468 ) . ابوریحان بیرونی نیز بر همین باور است . با این فرق که اشتقاق غیر عربی آن را نیز بیان کرده و گفته است که اصل آن از لفظ سوف ( = حکمت و دانش ) است و ریشه یونانی دارد . ( کتاب الهند ، ص 16 به نقل از مصباح الهدایة ، ص 63 ) . جمعی نیز گفته اند که کلمۀ صوفی ، از «صفه» مشتق شده به مناسبت مشابهت صوفیان با اصحاب صفه . یعنی همان پارسایان و مسلمانان فقیر صدر اسلام نظیر ابوذر و سلمان و بلال و … که در صفّۀ مسجد پیامبر می زیستند . ولی برخی بر این نسبت خدشه آورده و گفته اند اگر صوفی را منسوب به صفّه بدانیم باید صفی بخوانیم نه صوفی . لیکن امام جارالله زمخشری ، در کتاب خود به نام اساس البلاغه ، به این ایراد پاسخ داده و گفته است که یکی از دو حرف (ف) را برای تخفیف به حرف (و) تبدیل کرده اند و به جای صّفیّه ، صوفی گفته اند تا تلفظ آن ثقیل نباشد . زبیدی صاحب تاج العروس هم بر همین نَهج رفته است . برخی نیز صوفی را مشتق از صفا دانسته اند که این نسبت ، از نظرِ صرف لغوی خالی از اشکال نیست . زیرا در این حالت نسبت آن صفوی می شود نه صوفی . درست ترین اشتقاقی که می توان برای آن در نظر گرفت این است که صوفی را منسوب به صوف ( = پشم و پشمینه ) فرض کنیم که هم از نظر صرفِ لغوی درست است و هم با احوال صوفیان ، سازگار است زیرا که شعار آنان پشمینه پوشی و پشت پا زدن به تجمّلاتِ اشرافی بوده است . ( مقدمه مصباح الهدایة ، ص 63 تا 68 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6245,
        "beyt": "زادِ دانشمند ، آثار قَلَم * زادِ صوفی چیست ؟ آثارِ قَدَم",
        "text": "نوشته و ذخیره دانشمند و طالب علوم رسمی ، آثار و تراوشات قلمی و نوشتارهای نظری است . ولی نوشته صوفی چیست ؟ مسلماََ علوم و معارفی است که از سیر و سلوک او ناشی می شود . [ آثار قدم =  اشاره دارد به سیر و سلوک و پیروی از طریقت و نتایج روحی و آثاری که از این راه خاصل می شود . ( حکایت رومیان و چینیان و هم چنین حکایت نحوی و کشتیبان در دفتر اول در تبیین همین موضوع است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6246,
        "beyt": "همچو صیادی سویِ اشکار شد * گامِ آهو دید ، بر آثار شد",
        "text": "برای مثال ، صوفی مانند آن صیادی است که به سوی شکار می رود . ردّ پای آهو را پیدا می کند و دنبال آن می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6247,
        "beyt": "چند گاهش گامِ آهو درخورست * بعد از آن خود نافِ آهو رهبرست",
        "text": "در آغاز راه ، ردّ پای آهو برای نشان دادن راه به شکارچی ، وسیله خوب و شایسته ای است . اما وقتی که شکارچی ، مقداری از راه را اینگونه پیمود . بوی دلاویز نافِ آهو او را به سوی خود هدایت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6248,
        "beyt": "چون که شُکرِ گام کرد و ، ره بُرید * لاجرم ز آن گام ، در کامی رسید",
        "text": "هر گاه سالک ، از اینکه راه حقیقت را با نشانه های تکلیف و تعبّد پیموده شاکر باشد . ناگزیر بر اثر این سلوک به مراد خویش خواهد رسید و در زمرۀ اهلِ حقیقت قرار خواهد گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6249,
        "beyt": "رفتن یک منزلی بر بویِ ناف * بهتر از صد منزلِ گام و طواف",
        "text": "یک منزل طی کردن بوسیله بوی خوش آهو بهتر است از طی کردن صد منزل به وسیله دنبال کردن ردِ پای آهو و گشتن به دنبال اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6250,
        "beyt": "آن دلی کو مَطلَعِ مَهتاب هاست * بهرِ عارف ، فُتِحَت اَبوابُ هاست",
        "text": "آن دلی که مظهر معارف و اسرار تابان الهی است . نسبت به عارف ، درهایی است به سوی بهشت ذاتِ حق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6251,
        "beyt": "با تو دیوار است ، با ایشان دَر است * با تو سنگ و ، با عزیزان ، گوهر است",
        "text": "این دل که مظهر اسرار و حقایق ربانی است . نسبت به تو که در غفلتی ، همانند دیواری بی نور و روح است . زیرا که تو فقط جسم می بینی . ولی همین دل نسبت به عارفان ، دری است به سوی بهشت و نیز این دل با تو همانند سنگِ بی فرهنگ است و با عارفان عزیز ، گوهرِ باهِر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6252,
        "beyt": "آنچه تو در آینه بینی عیان * پیر ، اندر خشت بیند بیش از آن",
        "text": "هر آنچه که تو در آینه آشکارا می بینی . انسان کامل و پیر ، آن را بیشتر از آنچه تو می بینی مشاهده می کند . [ انسان کامل از کهترین پدیده ها و آیات به حقایق و اسرار هستی پی می برد . ولی انسان ناقص ، حوزۀ شناختش محدود است . بیش را در مصراع دوم پیش هم خوانده اند که با این ملاحظه ، یعنی انسان کامل پیش از آنکه حوادث و پدیده ها در عالم شهود صورت واقعیت بندند آنها را مشاهده می کند . خوارزمی گوید : پیر نه آن است که به مرور ایام و مُضّیِ اعوام از قوّت و چُستی به ضعف و سستی روی آورده باشد و از حالی به حالی تغییر پذیر گشته و قیر او شیر شده ، پیر کامل نه محبوسِ قفسِ خاکی است و نه محلِ طوارق و افلاکی . ( جواهرالاسرار ، دفتر دوم ، ص 308 ) . این بیت اشاره دارد به ضرب المثل متداول در میان مردم :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6253,
        "beyt": "پیر ، ایشان اند کین عالم نبود * جانِ ایشان بود در دریای جُود",
        "text": "انسان کامل و پیر واصل ، آنانی هستند که پیش از پدیدار شدن این جهان مادی ، جان و روان آنان در دریای جود و کرم الهی مستغرق بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6254,
        "beyt": "پیش از این تن عُمرها بگذاشتند * پیشتر از کِشت بُر برداشتند",
        "text": "پیران که انسان کامل اند ، پیش از آنکه به این تنِ عنصری بیایند عُمرها گذرانده و قبل از آنکه زراعت کنند ، محصول خود را برداشت کرده اند . ( بُر = گندم و در اینجا مطلقاََ به معنی محصول است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6255,
        "beyt": "پیشتر از نقش ، جان پذرفته اند * پیشتر از بحر ، دُرها سفته اند",
        "text": "اینان پیش از به وجود آمدن جسم ، دارای روح بوده اند و پیش از پیدایش دریای موجودات ، در عالم معنا مرواریدهای معانی را سفته اند . یعنی به اسرار و حقایق وجود واقف شده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6256,
        "beyt": "مشورت می رفت در ایجادِ خلق * جانشان در بحرِ قدرت تا به حلق",
        "text": "حق تعالی در بارۀ آفرینش انسان ها با فرشتگان گفتگو می کرد . در حالی که جان و روح اولیاء و مردان حق در دریای بی کران الهی ، کاملاََ غوطه ور بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6257,
        "beyt": "چون ملائک مانع آن می شدند * بر ملائک خفیه ، خُنبک می زدند",
        "text": "همان وقت که فرشتگان ، ساده لوحانه و از روی بی اطلاعی با سوالات انکاری خود در صدد بودند که از آفرینش انسان جلوگیری کنند . ارواح کاملان و عارفان ، در نهان آنها را مسخره می کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6258,
        "beyt": "مُطّلِع بر نقشِ هر که هست شد * پیش از آن کین نَفسِ کُل پا بَست شد",
        "text": "ارواح عارفان و مردان حق ، قبل از آنکه موجودات پدید آیند . نسبت به آنان علم و آگاهی داشتند و این وقتی بود که هنوز روح کلّی ، یعنی روح بسیط و فارغ از قیود مادّی ، به علایق و محدودیت های این عالم مقیّد نشده و در کالبدها مستقر نگشته بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6259,
        "beyt": "پیشتر ز افلاک ، کیوان دیده اند * پیشتر از دانه ها ، نان دیده اند",
        "text": "اینان پیش از آنکه سایر افلاک و ستارگان را ببینند . کیوان را دیده اند و پیش از آنکه دانه های گندم و نظایر آن را ببینند . نان را دیده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6260,
        "beyt": "بی دِماغ و دل ، پُر از فکرت بُدند * بی سپاه و جنگ ، بر نُصرت زدند",
        "text": "اینان برای آنکه دارای فکر و معرفت باشند . نیازی به ابزار و وسیله فکری مانند قوۀ دِماغ و قلب ندارند . از اینرو در دریای اندیشه و معرفت غوطه ورند . و اینان بی وسیله و سپاه و رنجِ جنگ به کامیابی معنوی می رسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6261,
        "beyt": "آن عِیان نسبت به ایشان فَکرت است * ور نه خود ، نسبت به دُوران رویت است",
        "text": "مشهودات حسّی ، نسبت به این عارفان ، در حکم اندیشه و معرفت است . یعنی اینان از صورت حسّی پدیده ها به ماورای حس راه پیدا می کنند و به معرفت حق می رسند . در حالیکه همین مشهودات حسّی نسبت به غیر عارفان ، تنها مشاهده ای صوری و رویتی ظاهری است . یعنی اسیران کمند محسوسات ، تنها صورت ظاهری پدیده ها را نگاه می کنند و راه به ماورای محسوسات نمی برند . ( مقتبس از شرح کفافی ، ج 2 ، ص 405 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6262,
        "beyt": "فکرت از ماضی و مُستَقبَل بُوَد * چون از این دو رَست ، مُشکل حل شود",
        "text": "زیرا اندیشیدن ، همواره مربوط به زمان گذشته و یا آینده است . پس همینکه آدمی از این دو قید رها شد . مشکل حل می شود . [ ارواح عارفان که از قید و بندِ زمان رهیده ، تفکرشان محدود به زمان نیست . از اینرو مشکل معرفت و شناخت آنان حل شده است . شرح کفافی ، ج 2 ، ص 406 ) . زیرا برای حصول به معرفت و شناخت نیازی به ابزار و وسیله های متداول در میان عامه مردم ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6263,
        "beyt": "روح از انگور ، مَی را دیده است * روح از معدوم ، شَی را دیده است",
        "text": "روح ، شراب را در انگور دیده است . و روح در نیستی ، اشیاء و موجودات را مشاهده کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6264,
        "beyt": "دیده چون بی کیف ، هر با کیف را * دیده پیش از کان ، صحیح و زَیف را",
        "text": "روح انسان کامل ، هر چیزی را که مقیّد به چگونگی و کیفیت است . فارغ از چگونگی و کیفیت دیده است . یعنی باطن و ملکوت هر موجودی را دیده است و پیش از پدید آمدن معدن ، نقدِ سَرَه وحدت را در میان نقدِ ناسَرَه کثرت مشاهده کرده است . زیرا از تفرقۀ قال به جمعیت حال رسیده است . ( جواهرالاسرار ، دفتر دوم ، ص 308 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6265,
        "beyt": "پیشتر از خلقتِ انگورها * خورده مَی ها و ، نموده شورها",
        "text": "انسان کامل ، پیش از آفریده شدن انگورها ، شراب ها نوشیده و شور ومستی ها کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6266,
        "beyt": "در تَموزِ گرم ، می بیند دَی * در شعاع شمس ، می بیند فَی",
        "text": "انسان های کامل ، در گرمای تابستان ، دیماه (زمستان) را می بینند و در پرتو خورشید . سایه را .   .  تموز = ماه اول تابستان و ماه دهم از ماه شامیان که آفتاب در برج سرطان باشد . گرمای سخت تابستان ( فرهنگ نفیسی ، ج 2 ، ص 172 )  . فَی = سایه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6267,
        "beyt": "در دلِ انگور ، مَی را دیده اند * در فنایِ محض ، شَی را دیده اند",
        "text": "این عارفان ، در درون انگور ، شراب را دیده اند و در فنا و عدم محض ، اشیاء را مشاهدن کرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6268,
        "beyt": "آسمان در دَورِ ایشان جُرعه نوش * آفتاب از جودشان زَربَفت پوش",
        "text": "آسمان و افلاک با همۀ بلندی ، بر محور وجود انسان کامل و پیر واصل ، مستانه و عاشقانه می گردد و آفتاب عالمتاب این پرتو زرین خود را که همانند پارچه های زربافت می درخشد از فیض وجودِ او گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6269,
        "beyt": "چون از ایشان ، مجتمع بینی دو بار * هم یکی باشند و ، هم ششصد هزار",
        "text": "اگر از ایشان دو دوست را در یک جا مجتمع بینی . آن دو ، هم یک تن به شمار می آیند و هم ششصد هزار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6270,
        "beyt": "بر مثالِ موج ها اعدادشان * در عدد آورده باشد بادِشان",
        "text": "برای مثال ، تعدد ظاهری آنان مانند موج های دریاست . که وزش باد ، آنان را متعدد کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6271,
        "beyt": "مُفتَرِق شد آفتاب جان ها * در درونِ روزنِ ابدان ها",
        "text": "مثال دیگر ، خورشید جان ها که مراد ، روح های انسانی است وقتی از پنجره کالبد آدمیان ، تابیدن گرفت ، متعدد و پراکنده شد . [ این پنجره ها و روزنه ها که آفتاب از آنها می تابد . هر چند متعدد و مختلف اند اما این تعدد نمی تواند حقیقت آفتاب را متعدد و متکثّر کند . اکبرآبادی معتقد است که این بیت ، تعمیم بعد از تخصیص است . یعنی ارواح جمیع افرادِ انسانی ، در حقیقت ، واحد است . لیکن عوام که در حجاب ابدان مانده اند از ادراک وحدت ارواحِ انسانی بی بهره اند . ( شرح کبیر ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر دوم ، ص 39 ) . شاه داعی نیز معتقد است که ارواح انسانی در حقیقت ، مختلف نیستند بلکه به مثابۀ یک نوراند و افتراق ایشان بعد از تعلق به ابدان اعتبار می شود . ( شرح مثنوی معنوی شاه داعی ، ج 1 ، دفتر دوم ، ص 450 ) . « ابدان ، جمع بدن است که مولانا به شیوه قدما ، جمع عربی را با علامت جمع فارسی آورده است »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6272,
        "beyt": "چون نظر در قرص داری ، خود یکی است * و آنکه شد محجوبِ ابدان ، در شکی است",
        "text": "مثلا اگر به قرصِ خورشید نگاه کنی ، می بینی که آن یکی است . ولی آن کس که در حجاب جسم فرورفته ، سخت در شک و تردید است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6273,
        "beyt": "تفرقه در روحِ حیوانی بُوَد * نَفسِ واحد روحِ انسانی بُوَد",
        "text": "پراکندگی و تفرقه ، در روح حیوانی است . ولی روح انسانی ، ذاتاََ واحد و یگانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6274,
        "beyt": "چون که حق رَشّ عَلَیهِم نُورَهُ * مُفتَرِق هرگز نگردد نورِ او",
        "text": "چون که حق تعالی ، نور خویش را بر این جان ها افشانده ، نور آن خدا هرگز پراکنده نمی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6275,
        "beyt": "یک زمان بگذار ای هَمرَه مَلال * تا بگویم وصفِ خالی ، ز آن جمال",
        "text": "ای شنونده ای که همراه با منی ، مدتی خستگی و دلتنگی را رها کن تا من ، شمه ای از آن جمال حقیقی برایت وصف کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6276,
        "beyt": "در بیان نآید جمالِ حالِ او * هر دو عالم چیست ؟ عکسِ خالِ او",
        "text": "زیبایی حال او در سخن نمی گنجد . هر دو عالم چیست ؟ مسلماََ هر دو عالم بازتابی است از خال او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6277,
        "beyt": "چونکه من از خالِ خوبش دَم زنم * نطق می خواهد که بشکافد تَنَم",
        "text": "هنگامی که می خواهم از خالِ زیبا و خوبش سخنی بگویم . یعنی وقتی که می خواهم از وحدت حق حرف بزنم . سخن می خواهد تنِ مرا بشکافد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6278,
        "beyt": "همچو موری اندرین خِرمن ، خوشم * تا فزون از خویش ، باری می کشم",
        "text": "در خِرمنِ هستی مطلق ، مانند موری ، بدان خوشم که باری بیش از توانم بر دوش می کشم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6279,
        "beyt": "بشنوید ای دوستان این داستان * خود حقیقت نقد حال ماست آن",
        "text": "ای دوستان ، این حکایت را گوش کنید که حقیقتا احوال درونی ما آدمیان در این حکایت مورد بررسی و نقد قرار گرفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6280,
        "beyt": "بود شاهی در زمانی پیش از این * ملک دنیا بودش و هم ملک دین",
        "text": "در زمانهای پیشین شاهی بود که هم در دنیا فرمانروائی داشت و هم در دین ، یعنی نیکبختی دو سرا ی را دارا بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6281,
        "beyt": "اتفاقا شاه روزی شد سوار * با خواص خویش از بهر شکار",
        "text": "اتفاقا روزی آن شاه به همراه خادمان ویژه خود سوار بر مرکب خود شد و عزم شکار کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6282,
        "beyt": "یک کنیزک دید شه بر شاهراه * شد غلام آن کنیزک جان شاه",
        "text": "شاه کنیزکی را بر شاهراهی دید و بلافاصله جان شاه ، شیفته و شیدای آن کنیزک شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6283,
        "beyt": "مرغ جانش در قفس چون می طپید * داد مال و آن کنیزک را خرید",
        "text": "چون پرنده روح شاه در قفس تن ، بال بال می زد ، مالی داد و آن کنیزک را برای خود خرید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6284,
        "beyt": "چون خرید او را و برخوردار شد * آن کنیزک از قضا بیمار شد",
        "text": "پس از آنکه شاه آن کنیزک را خرید و از وصال او برخوردار شد ، اتفاقا آن کنیزک دچار بیماری شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6285,
        "beyt": "آن یکی خر داشت پالانش نبود * یافت پالان گرگ خر را درربود",
        "text": "مثال ، شخصی خری داشت اما پالان نداشت ، همینکه پالانی تهیه کرد ، گرگ آمد و خرش را صید کرد و با خود برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6286,
        "beyt": "کوزه بودش آب می نامد به دست * آب را چون یافت خود کوزه شکست",
        "text": "مثال دیگر ، شخصی کوزه ای داشت ولی هر چه می گشت آب نمی یافت و همینکه آب را یافت کوزه اش شکسته شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6287,
        "beyt": "شه ، طبیبان جمع کرد از چپ و راست * گفت جان هردو در دست شماست",
        "text": "شاه ، اطبا را از همه طرف به سوی خود فرا خواند و گفت ، بقای جان من و این کنیزک در دست شماست ( مراد از طبیبان ، مدعیان ارشاد و نجات آدمیان است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6288,
        "beyt": "جان من سهل است جان جانم اوست * دردمند و خسته ام ، درمانم اوست",
        "text": "شاه به اطبا گفت ، جان من در مقابل جان کنیزک ارزشی ندارد بلکه در حقیقت جان جانم هموست و من فردی دردمند و خسته و زارم و تنها مایه درمانم اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6289,
        "beyt": "هر که درمان کرد مر جان مرا * برد گنج و در و مرجان مرا",
        "text": "اگر هر یک از شما اطبا ، جان مرا درمان کنید ، گنجینه و مروارید و مرجان مرا تصاحب خواهد کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6290,
        "beyt": "جمله گفتندش که جانبازی کنیم * فهم گرد آریم و انبازی کنیم",
        "text": "آن اطبا همگی گفتند : شاها ! برای درمان این کنیزک در حد جان می کوشیم و با یکدیگر همراهی و همفکری می کنیم تا او درمان شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6291,
        "beyt": "هر یکی از ما مسیح عالمی است * هر الم را در کف ما مرهمی است",
        "text": "آن اطبا گفتند : هر یک از ما مسیح دانشمند ( یا مسیح جهانیان ) است و برای هر درد ، دوا و درمانی داریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6292,
        "beyt": "“گر خدا خواهد” نگفتند از بطر * پس خدا بنمودشان عجز بشر",
        "text": "چون آن حکیمان خودبین و مغرور به مهارت و حذاقت خود اعتماد داشتند ، مشیت  قاهر الهی را که فوق الاسباب است نادیده گرفتند ، پس خداوند نیز عجز و درماندگی آنان را به خودشان نشان داد .   “بطر به معنی خودبینی و خودپسندی است”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6293,
        "beyt": "ترک استثنا مرادم قسوتی است * نی همین گفتن که عارض حالتی است",
        "text": "منظورم از بی اعتنا شدن به انشاء الله آن حالت قساوت و غفلتی است که بر دل آدمی چیره می آید و نه گفتن زبانی این عبارت که امری عرضی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6294,
        "beyt": "ای بسی ناورده استثنا بگفت * جان او با جان استثناست جفت",
        "text": "چه بسیارند کسانی که کلمه انشاء الله را بی آنکه به زبان آورند ، جان و روحشان با حقیقت آن قرین است بطوریکه حدوث هر امری را معلق به مشیت الهی می دانند . ( عارف بالله موثر حقیقی را در عالم فقط ذات احدیت داند و بس ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6295,
        "beyt": "هرچه کردند از علاج و از دوا * گشت رنج افزون و حاجت ناروا",
        "text": "طبیبان هر چه در راه درمان و شفای کنیزک کوشیدند توفیقی نیافتند و رنج و درد او بیشتر شد و در نتیجه حاچت شاه برآورده نگشت زیرا مشیت قاهر الهی را نادیده گرفته بودند و بر حذاقت خود مفتون شده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6296,
        "beyt": "آن کنیزک از مرض چون موی شد * چشم شه از اشک خون چون جوی شد",
        "text": "کنیزک از شدت بیماری چنان نحیف شد که گوئی موئی بیش نیست و چشمان شاه از اشک خونین مانند جویبار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6297,
        "beyt": "از قضا سرکنگبین صفرا نمود * روغن بادام خشکی می نمود",
        "text": "قضای الهی چنین اقتضا کرد که سرکنگبین با آنکه طبعا دافع صفراست ولی در مورد این کنیزک قضیه برعکس شد و موجب فزونی صفرایش شد و نیز روغن بادام که طبعا ملین و روان کننده مزاج است موجب خشکی و یبوست بیشتر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6298,
        "beyt": "از هلیله قبض شد اطلاق رفت * آب آتش را مدد شد همچو نفت",
        "text": "همینطور هلیله به جای آنکه لینت دهد و شکم را روان کند موجب خشکی و یبوست شد و آب به جای آنکه آتش را خاموش کند مانند نفت شعله آن را تیزترکرد و پرلهیب تر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6299,
        "beyt": "شه چو عجز آن حکیمان را بدید * پا برهنه جانب مسجد دوید",
        "text": "شاه همینکه پی برد که حکیمان در علاج بیماری کنیزک ناتوان و عاجز هستند ، پای برهنه به سوی مسجد شتافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6300,
        "beyt": "رفت در مسجد سوی محراب شد * سجده گاه از اشک شه پر آب شد",
        "text": "شاه به سوی مسجد رفت و سجده گاه از اشک چشم او پر از آب شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6301,
        "beyt": "چون به خویش آمد ز غرقاب فنا * خوش زبان بگشود در مدح و ثنا",
        "text": "هنگامی که شاه از غرقاب فناء به در آمد و به خویش بازگشت به مدح و ثنای حق زبان گشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6302,
        "beyt": "کای کمینه بخششت ملک جهان * من چه گویم ؟ چون تو می دانی نهان",
        "text": "ای خدائی که کمترین بخشش تو ملک جهان هستی است ، من چه بگویم در حالیکه تو خود سر نهان را می دانی و به اسراری که در قلب من است از اول تا آخر دانائی پس نیازی به عرض حاجت نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6303,
        "beyt": "ای همیشه حاجت ما را روا * بار دیگر ما غلط کردیم راه",
        "text": "ای خدائی که هماره پناهگاه حاجات مائی ، یک بار دیگر ما راه خطا رفتیم یعنی به جای آنکه از تو تمنا کنیم از حکیمان خودبین و عاجز شفای کنیزک را خواستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6304,
        "beyt": "لیک گفتی : گرچه می دانم سرت * زود هم پیدا کنش بر ظاهرت",
        "text": "اما ای خدا به ما فرموده ای که ای بندگان ، اگر چه من به اسرار درون شما واقفم ولی شما نیز هر چه زودتر خواسته های ضمیر خود را بر زبان آورید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6305,
        "beyt": "چون برآورد از میان جان خروش * اندر آمد بحر بخشایش به جوش",
        "text": "شاه همینکه از صمیم قلب ناله و زاری کرد ، پس دریای عطا و کرم خداوندی نیز جوشیدن گرفت و دعای او به اجابت رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6306,
        "beyt": "در میان گریه ، خوابش در ربود * دید در خواب او ، که پیری رو نمود",
        "text": "پادشاه در میان گریه و زاری بود که خواب بر او چیره شد و در عالم رویا دید که پیری بدو رخ نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6307,
        "beyt": "گفت ای شه ، مژده حاجاتت رواست * گر غریبی آیدت فردا ، ز ماست",
        "text": "آن پیر ربانی گفت ، ای شاه بر تو مژده باد که حاجت و خواسته ات برآورده شد ، و اگر فردا غریبی نزد تو آمد بدان که او از جانب ما آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6308,
        "beyt": "چون که آید او ، حکیم حاذق است * صادقش دان ، کو امین و صادق است",
        "text": "هنگامی که آن غریب نزد تو آمد بدان که او حکیمی حاذق و ماهر است و وی را امین و درستکار و راستگو بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6309,
        "beyt": "در علاجش سحر مطلق را ببین * در مزاجش قدرت حق را ببین",
        "text": "در علاج و درمان بخشی او ، کاری غریب و فوق عادت معمول را ببین و در مزاجش ، قدرت حق را آشکارا مشاهده کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6310,
        "beyt": "چون رسید آن وعده گاه و روز شد * آفتاب از شرق اختر سوز شد",
        "text": "چون وقت آن وعده فرا رسید و روز پر فروز آشکار شد و خورشید از جانب خاور با پرتو خود ، نور ستارگان را محو و ناپدید کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6311,
        "beyt": "بود اندر منظره شه منتظر * تا ببیند آنچه بنمودند سر",
        "text": "شاه در کوشک کاخ منتظر بود تا آنچه را که در نهان دیده بود در عیان ببیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6312,
        "beyt": "دید شخصی ، فاضلی پرمایه ای * آفتابی در میان سایه ای",
        "text": "شاه دید که شخصی دانا و گرانمایه ای مانند آفتابی که در میان سایه باشد ظاهر شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6313,
        "beyt": "می رسید از دور مانند هلال * نیست بود و هست بر شکل خیال",
        "text": "آن پیر ربانی از دور مانند هلال بود و بر حسب ظاهر نیست بود زیرا مقام حقیقی او از چشم عامگان مخفی بود اما بر حسب باطن وجود داشت چون خاصگان به حقیقت او واقف بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6314,
        "beyt": "نیست وش باشد خیال اندر روان * تو جهانی بر خیالی بین روان",
        "text": "قوه خیال ، گویی که در روح آدمی وجود ندارد زیرا ظاهرا دیده نشود لیکن تو ببین که جهان آدمیان با همه پهناوری بر محور خیال می گردد . یعنی قوه خیال بر کل آدمیان حاکمیت دارد و در همگان تصرف می کند زیرا محرک آنان همانا امیدها و بیم های مخیل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6315,
        "beyt": "بر خیالی صلحشان و جنگشان * و ز خیالی فخرشان و ننگشان",
        "text": "صلح و جنگ مردم مبتنی بر خیال است و همچنین فخر و ننگشان نیز از خیال نشات می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6316,
        "beyt": "آن خیالاتی که دام اولیاست * عکس مه رویان بستان خداست",
        "text": "ظاهرا کسی از مولانا سوال کرده که “خیال” در اولیاءالله چه نقشی دارد و آیا آنان نیز همچون عامگان اسیر و بندی خیالات اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6317,
        "beyt": "آن خیالی که شه اندر خواب دید * در رخ مهمان همی آمد پدید",
        "text": "آن خیالی که شاه در خواب دیده بود در چهره آن مهمان غیبی نمایان شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6318,
        "beyt": "شه به جای حاجبان فا پیش رفت * پیش آن مهمان غیب خویش رفت",
        "text": "شاه از شدت خوشحالی و سرور جلوتر از دربابانش رفت و شخصا به پیشواز آن مهمان غیبی رفت و از او استقبال کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6319,
        "beyt": "هر دو بحری آشنا آموخته * هر دو جان بی دوختن بردوخته",
        "text": "هر دو به راههای دریایی نیک آشنا بودند و شناگری می دانستند یعنی هر دو تن سالک دریای حقیقت بودند و این هر دو جان که بر حسب ظاهر از هم جدا بودند در عالم معنا با هم اتحاد داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6320,
        "beyt": "گفت معشوقم تو بودستی نه آن * لیک کار از کار خیزد در جهان",
        "text": "شاه با رعایت ادب به مهمان غیبی خود گفت : معشوق حقیقی من تویی نه آن کنیزک . لیکن در این دنیا از یک کار ، کاری دیگر حاصل آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6321,
        "beyt": "ای مرا تو مصطفی من چون عمر * از برای خدمتت بندم کمر",
        "text": "ای راهبر تو برای من همانطور عزیز هستی که حضرت محمد مصطفی (ص) برای عمر عزیز بود . من به خدمت تو کمر همت بسته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6322,
        "beyt": "از خدا جوئیم توفیق ادب * بی ادب محروم گشت از لطف رب",
        "text": "از خداوند توفیق ادب را خواهانیم زیرا که بی ادب از لطف پروردگار محروم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6323,
        "beyt": "بی ادب تنها نه خود را داشت بد * بلکه آتش در همه آفاق زد",
        "text": "شخص بی ادب نه تنها خود را دچار بلا می کند بلکه سراسر جهان را در آتش فتنه خود می سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6324,
        "beyt": "مائده از آسمان در می رسید * بی صُداع و بی فروخت و بی خرید",
        "text": "رزق و روزی الهی بی هیچ رنج و زحمت و داد و ستدی از آسمان بر قوم موسی ( ع ) فرو می بارید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6325,
        "beyt": "در میان قوم موسی چند کس * بی ادب گفتند : کو سیر و عدس ؟!",
        "text": "در میان قوم موسی (ع) چند نفر آدم بی ادب گفتند : پس سیر و عدس کو ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6326,
        "beyt": "منقطع شد نان و خوان از آسمان * ماند رنج زرع و بیل و داسمان",
        "text": "آن نان و سفره آسمانی قطع شد و برای ما زحمت زراعت و شخم زدن و درویدن باقی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6327,
        "beyt": "باز عیسی چون شفاعت کرد حق * خوان فرستاد و غنیمت بر طبق",
        "text": "بار دیگر که حضرت عیسای نبی شفاعت کرد حق تعالی طعام و ارزاقی برای آنان فرستاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6328,
        "beyt": "باز گستاخان ادب بگذاشتند * چون گدایان زَلّه ها برداشتند",
        "text": "باز شوخ چشمان ادب را فرو نهادند و مانند گدایان برای ذخیره کردن ، هر یک سهمی و قسمتی از سفره رزق الهی را برداشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6329,
        "beyt": "لابه کرد عیسی ایشان را که این * دائم است و کم نگردد از زمین",
        "text": "حضرت عیسی ( ع ) به آنان التماس کرد که نزول این مائده از آسمان دائمی است و هرگز کاستی نگیرد ، بنابراین از نقصان و انقطاع آن بیمی نداشته باشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6330,
        "beyt": "بد گمانی کردن و حرص آوری * کفر باشد پیش خوان مهتری",
        "text": "بد گمان شدن و آزمندی نشان دادن در برابر سفره نعمت شخصی بزرگوار ، کفر و ناسپاسی به شمار آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6331,
        "beyt": "زان گدارویان نادیده ز آز * آن در رحمت بر ایشان شد فراز",
        "text": "در اثر حرص و سماجت آن گداهای ندید بدید ، دو باره آن در رحمت الهی بسته شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6332,
        "beyt": "ابر برناید پی منع زکات * و ز زنا افتد وبا اندر جهات",
        "text": "وقتی که مردم زکات ندهند ، ابر رحمت بر آسمان ظاهر نشود و بارانی نبارد و عمل زنا موجب شیوع وبا در سراسر جامعه شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6333,
        "beyt": "هرچه بر تو آید از ظلمات و غم * آن ز بی باکی و گستاخی است هم",
        "text": "هر مصیبت و اندوهی که به تو روی آرد تماما نتیجه بی پروائی و گستاخی خود توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6334,
        "beyt": "هر که بی باکی کند در راه دوست * ره زن مردان شد و نامرد ، اوست",
        "text": "هر کس در راه دوست گستاخی کند ، راهزن مردان الهی است . هم گمراه است و هم گمراه کننده و البته چنین شخصی نامرد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6335,
        "beyt": "از ادب پر نور گشته این فلک * وز ادب معصوم و پاک آمد ملک",
        "text": "این فلک گردون به برکت ادب ، نورانی شده است و نیز به برکت ادب فرشتگان پاک و معصوم شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6336,
        "beyt": "بد ز گستاخی ، کسوف آفتاب * شد عزازیلی ز جرات ، رد باب",
        "text": "کسوف آفتاب به سبب بی ادبی اوست و ابلیس نیز به سبب گستاخی ، رانده درگاه حق شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6337,
        "beyt": "دست بگشاد و کنارانش گرفت * همچو عشق اندر دل و جانش گرفت",
        "text": "شاه از طبیب الهی استقبال کرد و در هنگام دیدار با او ، دستهای خود را گشود و با اشتیاق وی را در آغوش کشید و او را مانند عشق در دل و جانش جای داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6338,
        "beyt": "دست و پیشانیش بوسیدن گرفت * از مقام و راه پُرسیدن گرفت",
        "text": "شاه بر دست و پیشانی آن طبیب بوسه ها زد و از مقام و راه سفر او جویا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6339,
        "beyt": "پرس پرسان می کشیدش تا به صدر * گفت : گنجی یافتم آخر به صبر",
        "text": "شاه ضمن آنکه از مقام و راه آن طبیب الهی جویا می شد ، وی را به صدر مجلس کشید و گفت بالاخره با صبر به گنجی چون تو دست یافتم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6340,
        "beyt": "گفت : ای هدیه حق و دفع حرج * معنی الصبر مفتاح و الفرج",
        "text": "شاه خطاب به آن طبیب گفت ، ای ارمغان حق و ای رفع کننده سختی و تنگنا و ای مضداق حقیقی ” صبر کلید گشایش است ”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6341,
        "beyt": "ای شفای تو جواب هر سوال * مشکل از تو حل شود بی قیل و قال",
        "text": "دیدار تو پاسخ هر سوالی است و بی چون و چرا مشکل من به دست تو حل خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6342,
        "beyt": "ترجمانی هرچه ما را در دل است * دست گیری هرکه پایش در گل است",
        "text": "ای دانا به اسرار نهان ، هرچه در دل ما نهفته است تو بازگو کننده آنی و پای جان هر کس که در گل مادیت گیر کند توئی دستگیر او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6343,
        "beyt": "مرحبا یا مجتبی یا مرتضی * ان تغب جاءالقضا ضاق الفضا",
        "text": "ای یار گزین و پسندیده ، خوش آمدی . اگر تو غایب شوی قضا آید و فضا تنگ شود . ( مرحبا مرحبا گفتن از سنن طریقت است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6344,
        "beyt": "اَنتَ مَولَی القَومِ مَن لا یَشتَهی * قَد رَدی کلّا لَئن لَم یَنتَهِ",
        "text": "توئی سرور قوم سالکان و هرکس که تو را نخواهد و از این اعراض دست برندارد براستی که تباه خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6345,
        "beyt": "چون گذشت آن مجلس و خوان کرم * دست او بگرفت و برد اندر حرم",
        "text": "وقتی که دیدار شاه با طبیب الهی در آن مجلس انجام یافت و سفره کرامت برچیده شد ، شاه دست طبیب را گرفت و وارد حریم خانه خود کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6346,
        "beyt": "قصه رنجور و رنجوری بخواند * بعد از آن در پیش رنجورش نشاند",
        "text": "شاه ماجرای بیماری و رنجوری کنیزک را برای طبیب الهی شرح داد و سپس او را بر بالین بیمار برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6347,
        "beyt": "رنگ و رو و نبض و قاروره بدید * هم علاماتش هم اسبابش شنید",
        "text": "آن طبیب الهی طبق عادت اطبا رنگ و رو و نبض و ادرار بیمار را دید و نیز علائم و اسباب کسالت او را از زبان وی و همراهش شنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6348,
        "beyt": "گفت هر دارو که ایشان کرده اند * آن عمارت نیست ویران کرده اند",
        "text": "طبیب الهی گفت هر دوا و درمانی که آن حکیمان مغرور کرده اند نه تنها حال آن کنیزک را بهبود نداده بلکه حالش را وخیم تر هم کزرده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6349,
        "beyt": "بی خبر بودند از حال درون * استعیذالله مما یفترون",
        "text": "آن طبیبان مغرور از احوال درون کنیزک آگاهی نداشتند ، پناه می برم به خدا از اکاذیبی که برهم می بافند . یعنی آنها چیزی از شناخت و درمان دردها و بیماریهای مردم نمی دانند بلکه فقط ادعا می کنن که مائیم دانا به احوال بیماران .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6350,
        "beyt": "دید رنج و کشف شد بر وی نهفت * لیک پنهان کرد و با سلطان نگفت",
        "text": "طبیب الهی رنج کنیزک را دریافت و به علت آن پی برد ولی آن راز را پنهان داشت و به شاه چیزی نگفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6351,
        "beyt": "رنجش از سودا و از صفرا نبود * بوی هر هیزم پدید آید ز دود",
        "text": "رنج و درد کنیزک ناشی از غلبه صفرا و سودا نبود زیرا بوی هر هیزم از دودش معلوم می شود یعنی علائم و آثار هر چیز بر ذات آن چیز دلالت می کند . اگر چه وقتی انسان به عشق دچار می آید رنگ و رویش دگر می شود ولی این حالات را نباید با بیماری جسمانی اشتباه گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6352,
        "beyt": "دید از زاریش ، کو زار دل است * تن خوش است و او گرفتار دل است",
        "text": "طبیب الهی از رنجوری کنیزک پی برد که بیماری او علت جسمانی ندارد ، او تنش سالم است و گرفتار بیماری دل است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6353,
        "beyt": "عاشقی پیداست از زاری دل * نیست بیماری چو بیماری دل",
        "text": "از ناله های دل ، عشق آشکار می شود و هیچ بیماری به اندازه بیماری دل اهمیت ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6354,
        "beyt": "علّتِ عاشق ز علت ها جداست * عشق اُسطُرلاب اسرار خداست",
        "text": "بیماری عشق از نوع بیماریهای جسمانی نیست ، بلکه عشق مانند اُسطُرلاب ، اسرار شمس حقیقت را نشان می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6355,
        "beyt": "عاشقی گر زین سر و گر زان سر است * عاقبت ما را بدان سر رهبر است",
        "text": "عشق خواه حقیقی و یا مجازی باشد سرانجام ما آدمیان را به سوی عالم الهی هدایت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6356,
        "beyt": "هرچه گویم عشق را شرح و بیان * چون به عشق آیم خجل باشم از آن",
        "text": "هر چه از عشق سخن بگویم و آنرا بیان دارم چون به ذات عشق می رسم شرمگین می شوم . ( از نظر مولانا عشق تعریف شدنی نیست )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6357,
        "beyt": "گر چه تفسیر زبان روشن تر است * لیک عشق بی زبان روشن تر است",
        "text": "اگر چه تفسیر و تبین زبان ، روشن کننده مسائل است ولی عشق موضوعی نیست که به زبان درآید ، پس عشقی که به زبان درنیاید از هر بیانی روشن تر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6358,
        "beyt": "چون قلم ، اندر نوشتن می شتافت * چون به عشق آمد ، قلم بر خود شکافت",
        "text": "قلم کتابت و نویسندگی همه چیز را شتابان می نویسد ولی همینکه به موضوع عشق می رسد و می خواهد آنرا به رشته تحریر درآورد بیدرنگ بر خود می شکافد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6359,
        "beyt": "عقل ، در شرحش چو خر در گل بخفت * شرح عشق و عاشقی هم ، عشق گفت",
        "text": "عقل و خرد در شرح و بیان عشق همچو خری است که در گل  گیر کند زیرا عشق است که می تواند پرده از اسرار عشق و عاشقی بردارد و رموز آنرا برملا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6360,
        "beyt": "آفتاب آمد دلیل آفتاب * گر دلیلت باید ، از وی رو متاب",
        "text": "دلیل بر وجود آفتاب ، خود آفتاب است حال اگر دلیلی بر وجود آن لازم آمد ، خود آفتاب دلیل آفتاب است پس از آفتاب روی مگردان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6361,
        "beyt": "از وی ار ، سایه نشانی می دهد * شمس ، هر دم نور جانی می دهد",
        "text": "اگر چه سایه بر وجود آفتاب دلالت می کند اما خود آفتاب هر لحظه نور حیات بخش خود را به همه جا عطا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6362,
        "beyt": "سایه ، خواب آرد تو را همچون سمر * چون بر آید عشق ، انشق القمر",
        "text": "همانطور که حکایت شبانه تو را به خواب می برد سایه عقل و استدلال تو را دچار غفلت و بی خبری می سازد و چون شمس حقیقت بتابد ، قمر عقل و استدلال زائل شود و نور و جذابیت خود را از دست بدهد .  سَمَر = افسانه به مناسبت آنکه غالباََ در شب گفته شود ]",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6363,
        "beyt": "خود غریبی در جهان چون شمس نیست * شمس جان باقی است او را امس نیست",
        "text": "در جهان چیزی غریب تر و شگفت انگیزتر از خورشید وجود ندارد ، خورشید جان پایدار است و امروز و فردائی برایش نمی توان تصور کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6364,
        "beyt": "شمس ، در خارج اگرچه هست فرد * می توان هم ، مثلِ او را تصویر کرد",
        "text": "اگر چه شمس مادی و طبیعی در عالم خارج ، تنها و بی نظیر است ولی در عین حال می توان مانند آنرا در ذهن تصوّر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6365,
        "beyt": "شمس جان ، کو خارج آمد از اثیر * نبودش در ذهن و در خارج ، نظیر",
        "text": "خورشید جان که از حیطه افلاک و جهان محسوسات خارج است نه در ذهن همتا و نظیر دارد و نه در خارج از ذهن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6366,
        "beyt": "در تصور ذات او را گنج کو * تا درآید در تصور مثل او",
        "text": "آن شمس حقیقت کجا در تصور آدمی می گنجد تا مانند او در تصورش آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6367,
        "beyt": "چون حدیث روی شمس الدین رسید * شمس چارم آسمان سر در کشید",
        "text": "هر گاه از روی شمس الدین تبریزی سخن به میان می آید خورشید آسمان از پرتو و جمال آن شرمگین می شود و روی خود را نهان می سازد . ( شمس چارم = شمس چهارم ، همین آفتاب است که کُرۀ خاکی ما جزیی از منظومۀ آن محسوب می شود و در تقسیماتِ هیأتِ قدیم ، آن را در آسمان چهارم قرار داده اند ) [ در اینجا لفظ شمس ( = آفتاب ) ، مولانا را به یاد محبوبش شمس الدین تبریزی انداخته است . شمس الدین محمد بن علی بن مَلِک دادِ تبریزی از مردم تبریز بود که پیران طریقت بدو « کامل تبریزی » و مسافران صاحبدل بدو « شمس پرنده » می گفتند به جهت سَیرانِ دائمی او . ابتدا مرید شیخ ابوبکرِ تبریزی سلّه باف بود و چون کمالاتِ او از حدِ ادراکِ مردم در گذشت در طلبِ اکملی برآمد و به سفر پرداخت ( مناقب العارفین ، ج 1 ، ص 615 ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6368,
        "beyt": "واجب آید چون که آمد نام او * شرح رمزی گفتن از انعام او",
        "text": "چون که نام شمس تبریزی بر زبانم آمد لازم است که شمه ای از انعام معنوی او بازگو شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6369,
        "beyt": "این نفس ، جان دامنم برتافته است * بوی پیراهان یوسف یافته است",
        "text": "اکنون حسام الدین که به منزله جان من است ، چنگ در دامنم زده و مصرانه می خواهد که شمه ای از اسرار رابطه معنوی خود را با شمس تبریزی بیان کنم ،حال او گوئی همچون حال یعقوب است که بوی پیراهن یوسف را شنیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6370,
        "beyt": "از برای حق صحبت ، سال ها * بازگو حالی از آن خوشحال  ها",
        "text": "حسام الدین به من گفت که به حق سالهای همراهی و رفاقتی که با تو دارم شمه ای از آن احوال خوب و خوشت که با شمس داشتی برایم بازگو کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6371,
        "beyt": "تا زمین و آسمان خندان شود * عقل و روح و دیده صد چندان شود",
        "text": "تا از شرح احوال معنوئی که تو با شمس داشتی زمین و آسمان شادمان گردد و قوه عقل و جان و دیده دل ، صد مرتبه افزایش یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6372,
        "beyt": "لا تکلفنی فانی فی الفنا * کلت افهامی فلا احصی ثنا",
        "text": "مولانا در جواب گفت : چون من در حال فنای عارفانه هستم مرا به تکلف و زحمت میفکن و فعلی از من توقع نداشته باش که متعلق به عالم صحو و هشیاری است چرا که من در حال محو و فنا هستم و درک و شعورم از کار افتاده و نمی توانم مدح و ثنائی گویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6373,
        "beyt": "کل شیء قاله غیرالمفیق * ان تکلف او تصلف لایلیق",
        "text": "هر چیز را که انسان در حال محو و بی خویشی گوید نمی توان آن کلام را در حال صحو و با خویشی درک کرد و اگر کسی به تکلف و لاف زنی بخواهد آن سخنان را در یابد چنین حالتی سزاوار مقام آدمی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6374,
        "beyt": "من چه گویم ؟ یک رگم هشیار نیست  * شرح آن یاری که او را یار نیست",
        "text": "من چگونه می توانم احوال آن یار بی نظیر و بی یار را شرح دهم در حالی که حتی یک رگم هشیار نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6375,
        "beyt": "شرح این هجران و این خون جگر * این زمان بگذار تا وقت دگر",
        "text": "ای حسام الدین چلپی ، فعلا شرح این هجران و این خون جگر را موکول کن به وقتی دیگر . اکنون از من توقع نداشته باش که چگونگی هجران و خون دلم را از آن معشوق بر زبان رانم زیرا من در حالت استغراق و بی خویشی به سر می برم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6376,
        "beyt": "قال اطعمنی فانی جائع * واعتجل فالوقت سیف قاطع",
        "text": "حسام الدین چلپی به مولانا گفت : به من طعام معنوی بده که گرسنه ام ، و در این باره بشتاب که زمان مانند شمشیر تیز سریعا می گذرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6377,
        "beyt": "صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق * نیست فردا گفتن از شرط طریق",
        "text": "حسام الدین ادامه داد : ای رفیق طریق ” صوفی ابن الوقت است ” یعنی زمان را تلف نمی کند زیرا ” فردا گفتن ” شرط سلوک طریقت و طی مراتب و منازل معنوی نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6378,
        "beyt": "تو مگر خود مرد صوفی نیستی * هست را از نسیه خیزد نیستی",
        "text": "تو ای مولانا ، مگر مرد صوفی نیستی که می گوئی : ” این زمان بگذار تا وقت دگر ”  زیرا هر آن چیز که وجود  داشته باشد و داده  نشود و به زمان بعد موکول گردد دچار نیستی و تباهی گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6379,
        "beyt": "گفتمش : پوشیده خوشتر سر یار * خود ، تو در ضمن حکایت گوش دار",
        "text": "من به حسام الدین گفتم : بهتر است که سر یار پوشیده  باشد تا که نامحرمان از آن آگاه  نشوند و تو خود گوش هوشت را باز کن تا اسرار یار را در ضمن حکایات دریابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6380,
        "beyt": "خوشتر آن باشد که سر دلبران * گفته آید در حدیث دیگران",
        "text": "بهتر این است که اسرار محبوبان حرم الهی در اثنای سخنان دیگران بیان شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6381,
        "beyt": "گفت : مکشوف و برهنه و بی غلول * بازگو ، دفعم مده ای بوالفضول",
        "text": "حسام الدین گفت : ای صاحب فضیلت های بسیار ، اسرار یار را آشکار و برهنه و بی کم و کاست برایم بازگو کن و بهانه میاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6382,
        "beyt": "پرده بردار و برهنه گو که من * می نخسبم با صنم با پیرهن",
        "text": "از روی  اسرار یار پرده بردار و برهنه و آشکار از او سخن بگو که من با محبوب و عروس حقیقت که پوشیده  و  محتجب  باشد در یک جا نمی خوابم .  ( من شاهد حقیقت  را برهنه و بی حجاب می خواهم )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6383,
        "beyt": "گفتم ار عریان شود او در عیان * نی تو مانی ، نی کنارت ، نی میان",
        "text": "به حسام الدین گفتم : اگر ذات آن محبوب حقیقی آشکارا نمایان شود و او با ذات خود تجلی کند ، نه تو می مانی و نه کنارت و نه میانت . یعنی در سطوت تجلی آن یار بی یار ، به کلی محو و فانی خواهی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6384,
        "beyt": "آرزو می خواه ، لیک اندازه خواه * برنتابد کوه را یگ برگ کاه",
        "text": "ای حسام الدین آرزو و مطلوب داشته باش ولی اندازه  نگه دار و به اندازه استعدادت طلب درک حقیقت کن نه بیشتر ، که اندازه نکوست ، مثلا یکه برگ کاه نمی تواند سنگینی کوهی را تحمل کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6385,
        "beyt": "آفتابی کز وی این عالم فروخت * اندکی گر پیش آید جمله سوخت",
        "text": "برای مثال ، همین آفتابی که همه جهان را روشن کرده ، اگر اندکی بیش از حد خود به سوی این جهان نزدیک شود همه را می سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6386,
        "beyt": "فتنه و آشوب و خونریزی مجو * بیش از این از شمس تبریزی مگو",
        "text": "ای حسام الدین بیش از این در باره شمس تبریزی سخن مگو و طالب فتنه و آشوب مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6387,
        "beyt": "این ندارد آخر ، از آغاز گو * رو تمام این حکایت باز گو",
        "text": "شرح و بیان اسرار شمس پایانی ندارد ، پس اینک برو از ابتدای حکایت آغاز کن و همه ماجرای کنیزک را بازگو کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6388,
        "beyt": "گفت ای شه خلوتی کن خانه را * دور کن هم خویش و هم بیگانه را",
        "text": "طبیب الهی گفت : شاها ، خانه را کاملا خلوت کن و هیچکس از محرم و نامحرم در آن نباشد و فقط من باشم و کنیزک .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6389,
        "beyt": "کس ندارد گوش در دهلیزها * تا بپرسم زین کنیزک چیزها",
        "text": "کسی حتی در سرسرای خانه هم نایستد و به سخنان ما گوش ندهد تا من در گفتگو با کنیزک سوالات سرپوشیده و خصوصی از او بکنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6390,
        "beyt": "خانه خالی ماند و یک دیار ، نی * جز طبیب و جز همان بیمار ، نی",
        "text": "خانه از مردم تخلیه شد و در آن سرا کسی جز آن طبیب الهی و آن کنیزک بیمار نماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6391,
        "beyt": "نرم نرمک گفت : شهر تو کجاست ؟ * که علاج اهل هر شهری ، جداست",
        "text": "آن طبیب الهی با لحنی نرم و ملایم به آن کنیزک بیمار گفت : اهل کجا هستی زیرا که اهل هر شهری درمانی جداگانه دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6392,
        "beyt": "واندر آن شهر از قرابت کیستت ؟ * خویشی و پیوستگی با چیستت ؟",
        "text": "طبیب الهی افزود : در آن شهر با چه کسی خویشاوندی و با چه کسی بیگانه ای و کلا روابط تو با دیگران چگونه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6393,
        "beyt": "دست بر نبضش نهاد و یک به یک * باز می پرسید از جور فلک",
        "text": "طبیب دست بر نبض کنیزک نهاد و از جفاهای روزگار یکان یکان می پرسید . ” نبض شناسی یکی از اصول طب قدیم بود “",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6394,
        "beyt": "چون کسی را خار ، در پایش جهد * پای خود را بر سر زانو نهد",
        "text": "برای مثال ، اگر کسی خاری در پایش فرو رود ، پایش را به روی زانویش می گذارد تا خار را پیدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6395,
        "beyt": "وز سر سوزن همی جوید سرش * ور نیابد ، می کند با لب ترش",
        "text": "کسی که خار در پایش رفته با سر سوزن خار را جستجو می کند و اگر آنرا نیابد با لبش محل خار را تر می کند تا بتواند آسانتر آنرا پیدا و بیرون آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6396,
        "beyt": "خار ، در پا شد چنین دشواریاب * خار در دل چون بود ، واده جواب",
        "text": "وقتی که خار در پا اینگونه سخت پیدا شود ، پس خاری که در دل فرو رود چگونه باید پیدا شود ؟ پاسخ بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6397,
        "beyt": "خار دل را گر بدیدی هر خسی ؟  * دست ، کی بودی غمان را بر کسی ؟",
        "text": "اگر قرار بر این بود که هر فرومایه بی مقداری بیماریهای مربوط به روح و روان و قلب و جنان را بشناسد چگونه ممکن بود که غم و اندوه بر دل مردم چیره آید ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6398,
        "beyt": "کس به زیر دم خر خاری نهد * خر نداند دفع آن ، بر می جهد",
        "text": "مثال دیگر ، کسی به زیر دم خر خاری می گذارد و خر چون نمی داند چگونه باید آن خار را از بدن خود دور کند با پریشانی شروع به جستن می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6399,
        "beyt": "بر جهد وان خار ، محکمتر زند * عاقلی باید که خاری بر کند",
        "text": "خر می خواهد آن خار را از بدنش بیرون آورد ولی از روی نادانی می جهد و خار بیشتر در بدنش فرو می رود پس باید فردی عاقل بیاید و آن خار را بیرون آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6400,
        "beyt": "خر زبهر دفع خار از سوز و درد * جفته می انداخت ، صد جا زخم کرد",
        "text": "خر از شدت درد و سوز برای دفع خار از بدنش جفتک می اندازد و صد جای دیگر از بدنش را زخمی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6401,
        "beyt": "آن حکیم خارچین استاد بود * دست می زد جا به جا می آزمود",
        "text": "آن حکیم الهی که امراض روحی را خوب می شناخت بر بدن کنیزک دست می زد و می آزمود تا ریشه بیماری او را بشناسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6402,
        "beyt": "زان کنیزک بر طریق داستان * باز می پرسید حال دوستان",
        "text": "آن حکیم الهی به صورت حکایت از آن کنیزک ، حال دوستانش را می پرسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6403,
        "beyt": "با حکیم او قصه ها می گفت فاش * از مقام و خواجگان و شهرتاش",
        "text": "آن کنیزک آشکارا از ماجرای زندگانیش صحبت می کرد مثلا از خانه (مقام) و بزرگان (خواجگان) و همشهری های (شهرتاش) خود حرف می زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6404,
        "beyt": "سوی قصه گفتنش می داشت گوش * سوی نبض و جستنش می داشت هوش",
        "text": "آن حکیم الهی ضمن آنکه به صحبتهای کنیزک گوش می داد نبض او را نیز با کمال دقت و فراست در دست داشت و متوجه حرکت نبض او بود تا از نوسانات نبض به اسرار درونش پی ببرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6405,
        "beyt": "تا که نبض از نام کی گردد جهان * او بود مقصود جانش در جهان",
        "text": "تا حکیم الهی ببیند نبض کنیزک از شنیدن نام چه کسی حرکتش تندتر می شود ، آن وقت معلوم می شود که مقصود و مطلوب جان کنیزک همان شخص است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6406,
        "beyt": "دوستان شهر او را برشمرد * بعد از آن شهری ، دگر را نام برد",
        "text": "حکیم الهی یکی یکی دوستان شهر کنیزک را نام برد و پس از آن نام یک شهر دیگر را ذکر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6407,
        "beyt": "گفت : چون بیرون شدی از شهر خویش ؟ * در کدامین شهر بودستی تو بیش ؟",
        "text": "حکیم الهی به کنیزک گفت : وقتی که از شهر خود بیرون رفتی در کدام شهر بیشتر اقامت کردی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6408,
        "beyt": "نام شهری گفت و زان هم درگذشت * رنگ رو و نبض او دیگر نگشت",
        "text": "حکیم الهی نام یک شهر را نیز بر زبان آورد و از آن گذشت ولی رنگ صورت و نبض کنیزک از شنیدن آن هیچ تغییری نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6409,
        "beyt": "خواجگان و شهرها را یک به یک * باز گفت از جای و از نان و نمک",
        "text": "حکیم الهی نام خواجه ها و روسا و شهرهای مختلف را یک به یک یاد کرد و از آنجا و نان ونمکی که با هم خورده بودند سخن گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6410,
        "beyt": "شهر شهر و خانه خانه قصه کرد * نی رگش جنبید و نی رخ گشت زرد",
        "text": "حکیم الهی دید با اجمال گوئی مرادش حاصل نمی آید ، پس شروع کرد به طور مفصل از هر شهر و خانه بصورت جداگانه پرسید ولی باز نه رگ کنیزک جنبید و نه رنگ رخساره اش زرد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6411,
        "beyt": "نبض او بر جای خود بد بی گزند * تا بپرسید از سمرقند چو قند",
        "text": "نبض کنیزک به حال عادی خود بود تا اینکه حکیم از شهر سمرقند که برای کنیزک خاطرات شیرین داشت ذکری به میان آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6412,
        "beyt": "نبض ، جست و روی سرخ و زرد شد * کز سمرقندی زرگر فرد شد",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6413,
        "beyt": "چون ز رنجور ، آن حکیم این راز یافت * اصل آن درد و بلا را باز یافت",
        "text": "همینکه آن حکیم الهی از راز بیماری آن کنیزک آگاه شد ، به اصل و حقیقت آن درد و بلا پی برد و دانست که کنیزک بیمار عشق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6414,
        "beyt": "گفت : کوی او کدام اندر گذر * او سر پل گفت و کوی غاتفر",
        "text": "حکیم الهی از کنیزک پرسید که کوی زرگر در کدام طریق و گذر است و کنیزک گفت : بر سر پل و محله غاتفر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6415,
        "beyt": "گفت : دانستم که رنجت چیست ، زود * در خلاصت سحرها خواهم نمود",
        "text": "حکیم الهی گفت : فهمیدم که بیماری تو چیست و هر چه زودتر از رهانیدن تو از آن بیماری معجزاتی خواهم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6416,
        "beyt": "شاد باش و فارغ و ایمن که من * آن کنم با تو که باران ، با چمن",
        "text": "آن حکیم الهی به کنیزک گفت : شادمان و آسوده خاطر باش که من با تو همان کاری را کنم که باران با چمن می کند . یعنی همانطور که باران حیات و طراوت به چمن می بخشد ، من نیز به روح افسرده تو را تازگی و طراوت دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6417,
        "beyt": "من غم تو می خورم تو غم مخور * بر تو من مشفق ترم از صد پدر",
        "text": "حکیم گفت : من غمخوار تو هستم و دیگر لازم نیست اندوهگین شوی زیرا که من از صد پدر مهربان نسبت به تو مهربانترم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6418,
        "beyt": "هان هان این راز را با کس مگو * گر چه از تو شه کند بس جستجو",
        "text": "حکیم گفت : به هوش باش که مبادا این راز را به کسی گوئی ولو اینکه شاه از تو بسیار پرس و جو کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6419,
        "beyt": "گورخانه راز تو چون دل شود * آن مرادت زودتر حاصل شود",
        "text": "اگر دل مقبره اسرارت باشد یعنی اگر راز خود را در دلت پنهان داری و به کس نگوئی ، مرادت زودتر حاصل خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6420,
        "beyt": "گفت پیغمبر که هر که سر نهفت * زود گردد با مراد خویش جفت",
        "text": "حضرت محمد ( ص ) فرموده است : هر کس رازش را نهان دارد ، زود به مقصودش برسد . ( اشاره به حدیث ، نیازهای خود را با پوشاندن آنها برآورید که هر صاحب نعمتی مورد حسادت است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6421,
        "beyt": "دانه ها چون در زمین پنهان شود * سر آن سرسبزی بستان شود",
        "text": "برای مثال ، اگر دانه ها در دل خاک پنهان شود ، سر آن سبب سرسبز شدن باغ و بوستان است . ( یعنی سبزیهائی که در باغها دیده می شود در واقع اسرار آن دانه هائی است که در دل خاک مدفون شده است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6422,
        "beyt": "زر و نقره گر نبودندی نهان * پرورش کی یافتندی زیر کان",
        "text": "مثال دیگر ، اگر طلا و نقره در زیر زمین نهان نمی شد ، چگونه ممکن بود که درون معدن پرورش یابند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6423,
        "beyt": "وعده ها و لطف های آن حکیم * کرد آن رنجور را ایمن ز بیم",
        "text": "وعده های صادقانه آن حکیم الهی ، کنیزک بیمار را از بیم و خوف ایمن کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6424,
        "beyt": "وعده ها باشد حقیقی ، دلپذیر * وعده ها باشد مجازی ، تاسه گیر",
        "text": "وعده های حقیقی و راستین دلپذیر است . یعنی هر وعده ای که صادق باشد موجب آرامش دل شود ولی وعده های دروغین موجب پریشان خاطری و اندوه گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6425,
        "beyt": "وعده اهل کرم نقد روان * وعده نااهل شد رنج روان",
        "text": "وعده مردم بزرگوار و کریم همچون گنج قارون ( گنج روان ) است اما وعده مردم نالایق موجب کدورت قلب و تیرگی روح می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6426,
        "beyt": "بعد از آن برخاست و عزم شاه کرد * شاه را ز آن شمه ای آغاز کرد",
        "text": "حکیم الهی پس از آنکه بیماری کنیزک را تشخیص داد از کنار او برخاست و آهنگ شاه کرد و اندکی از رنج کنیزک را برای شاه گفت و او را در جریان گذاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6427,
        "beyt": "گفت : تدبیر آن بود کان مرد را * حاضر آریم از پی این درد را",
        "text": "به شاه گفت : چاره این است که آن مرد زرگر را برای علاج درد کنیزک از سمرقند بدینجا آوریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6428,
        "beyt": "مرد زرگر را بخوان زآن شهر دور * با زر و خلعت بده او را غرور",
        "text": "از آن شهر دور ( سمرقند ) مرد زرگر را بدینجا دعوت کن و با زر و جامه های فاخر فریبش بده تا از شهر خود برون آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6429,
        "beyt": "شه فرستاد آن طرف یک دو رسول * حاذقان و کافیان بس عدول",
        "text": "شاه بی درنگ یکی دو مامور به سوی سمرقند گسیل داشت ، ماهر ، لایق و با کفایت و بسیار عادل بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6430,
        "beyt": "تا سمرقند آمدند آن دو رسول * از برای زرگر شنگ فضول",
        "text": "آن دو مامور شاه به سمرقند آمدند نزد زرگر رعنای شیرین رفتار نکوکار رسیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6431,
        "beyt": "کای لطیف استاد کامل معرفت * فاش اندر شهرها از تو صفت",
        "text": "ماموران شاه به زرگر گفتند : ای استاد ماهری که شناخت و معرفت تو کامل است و وصف تو در همه شهرها بر سر زبانها افتاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6432,
        "beyt": "نک ، فلان شه از برای زرگری * اختیارت کرد زیرا مهتری",
        "text": "اینک فلان شاه ترا برای امور زرگری خود پذیرفته است زیرا تو زرگری بزرگ هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6433,
        "beyt": "اینک این خلعت بگیر و زر و سیم * چون بیایی خاص باشی و ندیم",
        "text": "حال این خلعت و این طلا و نقره را بگیر و اگر به حضور شاه برسی مصاحب و همنشین خاص او نیز خواهی بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6434,
        "beyt": "مرد مال و خلعت بسیار دید * غره شد ، از شهر و فرزندان برید",
        "text": "مرد زرگر وقتی که آن همه مال و جامه های فاخر را دید فریفته شد و از شهر و اهل و عیالش جدا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6435,
        "beyt": "اندر آمد شادمان در راه ، مرد * بی خبر ، کان شاه قصد جانش کرد",
        "text": "مرد زرگر شادمان شد و به راه افتاد در حالیکه نمی دانست شاه قصد جانش را کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6436,
        "beyt": "اسب تازی برنشست و شاد تاخت * خونبهای خویش را خلعت شناخت",
        "text": "مرد زرگر بر اسبی عربی  نشست و شادمان به سوی بارگاه شاه تاخت و خونبهای خود را خلعت می پنداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6437,
        "beyt": "ای شده اندر سفر با صد رضا * خود به پای خویش تا سوالقضا",
        "text": "ای کسی که با کمال اختیار و رضا و رغبت آهنگ سفر کرده ای و با پای خود به سوی سرنوشتی شوم گام پیش نهاده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6438,
        "beyt": "در خیالش ملک و عز و مهتری * گفت عزرائیل : رو ، آری ، بری",
        "text": "آن زرگر در خیالاتش فرمانروائی و عزت و سالاری می پروراند در حالیکه عزرائیل با تحقیر میگفت : بشتاب به سوی حرص و آز که به آرزوهای خیال انگیزت می رسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6439,
        "beyt": "چون رسید از راه آن مرد غریب * اندر آوردش به پیش شه ، طبیب",
        "text": "همینکه زرگر به شهر شاه رسید ، آن حکیم الهی وی را به نزد شاه برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6440,
        "beyt": "سوی شاهنشاه بردندش به ناز * تا بسوزد بر سر شمع طراز",
        "text": "مرد زرگر را با عزت و احترام نزد شاه بردند تا پروانه وار بر سر آن شمع بسوزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6441,
        "beyt": "شاه دید او را ، بسی تعظیم کرد * مخزن زر را بدو تسلیم کرد",
        "text": "شاه زرگر را دید و خیلی تعظیمش کرد و گنجینه طلا را در اختیار گذاشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6442,
        "beyt": "پس حکیمش گفت : کای سلطان مه * آن کنیزک را بدین خواجه بده",
        "text": "آن حکیم الهی به شاه گفت : ای سلطان بزرگ و عالیقدر ، این کنیزک را به خواجه ( زرگر ) بده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6443,
        "beyt": "تا کنیزک در وصالش خوش شود * آب وصلش ، دفع آن آتش شود",
        "text": "تا کنیزک به وصالش برسد و به برکت این وصال بهبود یابد و آب وصال زرگر ، آتش و حرارت عشق او را تسکین دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6444,
        "beyt": "شه بدو بخشید آن مه روی را * جفت کرد آن هردو صحبت جوی را",
        "text": "شاه آن کنیزک زیباروی را به زرگر داد و آن دو نفر را که همنشینی و وصال یکدیگر را طلب می کردند به وصال هم رسانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6445,
        "beyt": "مدت شش ماه می راندند کام * تا به صحت آمد آن دختر ، تمام",
        "text": "کنیزک و زرگر مدت شش ماه با یکدیگر کامرانی می کردند تا آنکه کنیزک کاملا سلامتی خود را باز یافت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6446,
        "beyt": "بعد از آن از بهر او شربت بساخت * تا بخورد و پیش دختر می گداخت",
        "text": "پس از سپری شدن شش ماه آن حکیم الهی شربتی ساخت و به زرگر داد ، زرگر شربت را خورد و در حضور کنیزک حالش دگرگون شد و رو به رنجوری نهاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6447,
        "beyt": "چون ز رنجوری جمال او نماند * جان دختر در وبال او ، نماند",
        "text": "هنگامی که زیبائی و طراوت زرگر بر اثر بیماری از میان رفت ، جان کنیزک از درد و رنج فراق و جدائی او رها شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6448,
        "beyt": "چونکه زشت و ناخوش و رخ زرد شد * اندک اندک در دل او سرد شد",
        "text": "همینکه زرگر آن شربت را خورد رنجور و زشت شد و رنگ رخساره اش زرد شد و اندک اندک علاقه قلبی کنیزک نسبت به او سرد و خموش شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6449,
        "beyt": "عشق هایی کز پی رنگی بود * عشق نبود ، عاقبت ننگی بود",
        "text": "عشق هائی که تنها به خاطر آب و رنگ و جمال ظاهری باشد در واقع عشق نیست بلکه ننگ و عار پدید می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6450,
        "beyt": "کاش کان هم ننگ بودی یکسری * تا نرفتی بر وی آن بد داوری",
        "text": "اگر ضمیر «آن» در مصراع اول به «زرگر» بازگردد ، می گوید : کاشکی زرگر سرتاپا عیب و ننگ می بود و اصلا ذره ای حسن و جمال نداشت تا این وضع و حال ناگوار و قضای بد گریبانش را نمی گرفت . و اگر ضمیر «آن» در مصراع اوّل به « عشق های رنگی » باز گردد معنی بیت اینست : ای کاش عشق های رنگی و هوسناکانه نزد مردم چنان مذموم و ننگین جلوه می کرد که کسی بدان تعلّقِ خاطر نمی یافت . در نتیجه آن زرگر و امثال آن که معشوق واقع شده اند دچار سرنوشت ناگوار نمی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6451,
        "beyt": "خون دوید از چشم همچون جوی او * دشمن جان وی آمد روی او",
        "text": "از چشم آن زرگر خون مانند جوی روان شد و روی زیبای او دشمن جانش شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6452,
        "beyt": "دشمن طاووس آمد پر او * ای بسی شه را بکشته فر او",
        "text": "پر طاووس ، دشمن جان طاووس است و چه بسیارند شاهانی که شکوه و شوکتشان آنها را هلاک کرده است . یعنی محسود خاندان قرار گرفته و در نتیجه قربانی حسدورزی ها شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6453,
        "beyt": "گفت : من آن آهوم کز ناف من * ریخت آن صیاد ، خون صاف من",
        "text": "زرگر در آن هنگام که می مرد با زبان حال می گفت : من مانند آن آهوی هستم که شکارچی به خاطر نافه خوشبویم ، خون صافم بریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6454,
        "beyt": "ای من آن روباه صحرا کز کمین * سر بریدندش برای پوستین",
        "text": "و نیز من مانند آن روباه صحرائی هستم که به خاطر پوست مرغوبش بر سر راه او کمین می کنند و سرش را می برند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6455,
        "beyt": "ای من آن پیلی که زخم پیلبان * ریخت خونم از برای استخوان",
        "text": "و هم چنین من مانند آن فیلی هستم که فیلبانان ( شکارچیان ) او را زخمی می کنند و خونش را می ریزند تا استخوان و عاج گرانبهایش را به یغما ببرند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6456,
        "beyt": "آنکه کشتستم پی مادون من * می نداند که نخسبد خون من",
        "text": "آن کسی که مرا به خاطر زیبائی ظاهر یا مطامع پست و حقیر خود می کشد ، آیا نمی داند که خون من نمی خوابد یعنی تباه و ضایع نمی شود و روزی دامن قاتل را می گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6457,
        "beyt": "بر من است امروز و فردا بر وی است * خون چون من کس ، چنین کی ضایع است ؟",
        "text": "امروز به زیان من سپری شد و فردا به زیان او خواهد بود یعنی هرکس چاهی برای دیگری حفر کند روزی خود بدان چاه خواهد افتاد و تقاص فعل خود را خواهد دید زیرا خون مظلومی همچون من مگر ممکن است به هدر رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6458,
        "beyt": "گرچه دیوار افکند سایه دراز * باز گردد سوی او آن سایه باز",
        "text": "به عنوان مثال اگر چه دیوار سایه بلند بر زمین پهن کند ولی بالاخره آن سایه به سوی دیوار باز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6459,
        "beyt": "این جهان کوه است و فعل ما ندا * سوی ما آید نداها را صدا",
        "text": "این جهان در مثل مانند کوه است و اعمال و نیات ما مانند بانگ و فریادی است که در کوه طنین می افکند و بی گمان هر فریادی که در کوه بزنیم طنین آن دوباره به سوی ما باز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6460,
        "beyt": "این بگفت و رفت در دم زیر خاک * آن کنیزک شد ز رنج و عشق پاک",
        "text": "زرگر این سخنان را گفت و مرد و آن کنیزک از عشق زرگر رها شد و دلش از حب او پاک گردید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6461,
        "beyt": "زآنکه عشق مردگان پاینده نیست * زآنکه مرده سوی ما آینده نیست",
        "text": "زیرا عشق به مرده و معشوق های آفل دوامی ندارد چرا که مردگان هرگز به سوی ما باز نخواهند گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6462,
        "beyt": "عشق زنده در روان و در بصر * هر دمی باشد ز غنچه تازه تر",
        "text": "عشق زنده یعنی آن عشقی که بر معبود حقیقی تعلق می گیرد پیوسته در روح و دیده باطنی حتی از غنچه هم تازه تر است زیرا معشوق حقیقی هماره زنده و پاینده است پس عشق بدو نیز هرگز نمیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6463,
        "beyt": "عشق آن زنده گزین کو باقی است * کز شراب جانفزایت ساقی است",
        "text": "عشق آن کسی را انتخاب کن که زنده و جاودان است و مدام تو را از شراب جان افزای بقا و جاودانگی سیراب می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6464,
        "beyt": "عشق آن بگزین که جمله انبیا *  یافتند از عشق او کار و کیا",
        "text": "عشق آن کسی را برگزین که جمیع انبیا از عشق او شکوه و شوکت و اقتدار یافتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6465,
        "beyt": "تو مگو ما را بدان شه بار نیست * با کریمان کارها دشوار نیست",
        "text": "در اینجا مولانا با بیتی دلنشین و اقناعی به آن دسته از متکلّمان پاسخ داده که معتقدند محبّتِ بنده به خدا قابلِ تصور نیست ، زیرا اولاََ خداوند با مخلوقات مباینتی تام دارد و چون هیچگونه مناسبت و سنخیتی میان حق و خلق نیست ، پس محبّتِ بنده به او هم قابلِ تصوّر نیست . ثانیاََ محبّت نوعی اراده و خواهش است و ارادۀ بنده به چیزی تعلق خواهد گرفت که از امور ممکنه باشد تا تصرّف در آن متصرّف شود و چون خدا ازلی است مشمولِ ارادۀ بندۀ حادث نگردد زیرا تصرّفِ حادث در قدیم مُحال است . بنابراین متکلّمان هر جا در قرآنِ کریم لفظِ «حُب» و مشتقاتش را دیده اند آنرا به معنی تعظیم و یا ارادۀ طاعت فرض کرده اند . ولی صوفیه بر خلافِ آنان معتقدند که جز خدا چیزِ دیگری شایسته عشق و محبّت نیست و در جوابِ ادلّۀ متکلّمان گویند که ما بر خلافِ شما معتقدیم که ارتباط و مناسبت میانِ حق و خلق موجود است و از نظر ما میان حق و خلق مباینتی نیست . چرا که مذهبِ ما مذهبِ وحدت و یگانگی است نه کِثرت و دوگانگی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6466,
        "beyt": "کشتن این مرد بر دست حکیم * نی پی امید بود و نی ز بیم",
        "text": "کشته شدن مرد زرگر به دست آن حکیم الهی ، نه بدین خاطر بود که حکیم امید و نظری به عطای شاه داشت و نه از اینرو که حکیم از عقاب شاه می ترسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6467,
        "beyt": "او نکشتش از برای طبع شاه * تا نیامد امر و الهام اله",
        "text": "حکیم الهی آن زرگر را برای خوشایند شاه نکشت بلکه تا وقتی که امر و الهام خداوند به حکیم نرسید او بدان کار اقدام نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6468,
        "beyt": "آن پسر را کش خضر ببرید حلق * سر آن را در نیابد عام خلق",
        "text": "برای مثال سر و حکمت بریده شدن گلوی آن پسرک بدست حضرت خضر در فهم عوام الناس نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6469,
        "beyt": "آنکه از حق یابد او وحی و جواب * هرچه فرماید بود عین صواب",
        "text": "آن پیر راهدانی که از بارگاه الهی بدو وحی رسد و از جانب خدا جواب سوالاتش را میگیرد هر چه گوید و امر کند عین صواب است و خطائی در کارش نیست  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6470,
        "beyt": "آنکه جان بخشد اگر بکشد رواست * نایب است و دست او دست خداست",
        "text": "آن کسی که به آدمیان جان می بخشد اگر جان آنان را بستاند جایز و رواست زیرا که او ولی و نایب خداوند است و هر چه انجام دهد درست است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6471,
        "beyt": "همچو اسماعیل پیشش سر بنه * شاد و خندان پیش تیغش جان بده",
        "text": "همانگونه که حضرت اسماعیل (ع) در برابر حضرت ابراهیم (ع) سر بر زمین نهاد و تسلیم او شد تو نیز در برابر هادی و مرشد سر اطاعت فرود آور و در برابر تیغ امرش راضی و خشنود باش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6472,
        "beyt": "تا بماند جانت خندان تا ابد * همچو جان پاک احمد با احد",
        "text": "تا جانت هماره خندان و شادان بماند چنانکه جان پاک حضرت احمد ( ص ) در پیشگاه حضرت احدیت شادان بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6473,
        "beyt": "عاشقان جام فرح آنگه کشند  *  که به دست خویش خوبانشان کشند",
        "text": "عاشقان زمانی جام شادمانی سرمی کشند که معشوقان آنان ، ایشان را به دست خود بکشند یعنی آنان را از خویشتن موهوم و هستی مجازی برهانند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6474,
        "beyt": "شاه آن خون از پی شهوت نکرد * تو رها کن بدگمانی و نبرد",
        "text": "شاه آن خونی که ریخت از روی هواهای نفسانی نبود پس تو نیز در باره وی گمان بد به خود راه مده و دست از مجادله و مناقشه بردار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6475,
        "beyt": "تو گمان بردی که کرد آلودگی * در صفا ، غش کی هلد پالودگی",
        "text": "تو چنین گمان کردی که آن شاه با اغراض نفسانی ، خود را آلوده کرد . حال آنکه آن نفسی که از آلودگیهای نفسانی پاک باشد چگونه ممکن است در کار خالص خود ناخالصی بکار برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6476,
        "beyt": "بهر آن است این ریاضت وین جفا * تا برآرد کوره از نقره جفا",
        "text": "این ریاضت و مشقت برای تصفیه نفس است تا کوره گدازان ریاضت ، خس و خاشاک را از نقره جدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6477,
        "beyt": "بهر آن است امتحان نیک و بد * تا بجوشد ، بر سر آرد زر ، زبد",
        "text": "آزمایش سره و ناسره نیز برای آن است که طلا به جوش و غلیان آید و ناخالصی را بر سرش جمع کند تا طلا عیارش کامل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6478,
        "beyt": "تا نبودی امر و الهام اله * او سگی بودی دراننده ، نه شاه",
        "text": "اگر این کار شاه الهام الهی نبود قطعا او سگی بود هار و درنده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6479,
        "beyt": "پاک بود از شهوت و حرص و هوا * نیک کرد او ، لیک نیک بدنما",
        "text": "اما آن شاه از حرص و هوای نفس و شهوات پاک بود و در واقع کار خوبی انجام داد ولی ظاهرا آن کار بد می نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6480,
        "beyt": "گر خضر در بحر کشتی را شکست * صد درستی در شکست خضر هست",
        "text": "برای مثال اگر خضر در دریا کشتی سالم آن مستمندان را شکست ، در آن شکستن بسی درستی ها وجود داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6481,
        "beyt": "وهم موسی با همه نور و هنر * شد از آن محجوب ، تو بی پر ، مپر",
        "text": "حتی حضرت موسی با آن همه عقل و ادراک و مرتبه نورانی اش نتوانست از اسرار کار خضر آگاه شود پس تو نباید بدون بال و پر عشق و همت و ارشاد مشایخ و هادیان در آسمان معانی پرواز کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6482,
        "beyt": "آن گل سرخ است تو خونش مخوان * مست عقل است او ، تو مجنونش مخوان",
        "text": "خون آن زرگر در واقع خون نبود بلکه گل سرخ بود پس در واقع شاه خونی نریخت . گل سرخی را از ساقه اش جدا کرد . پس بر زرگر ستمی نرفت چرا که آن شاه مست عقل است و تو نباید او را دیوانه محسوب داری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6483,
        "beyt": "گر بدی خون مسلمان ، کام او * کافرم گر بردمی من ، نام او",
        "text": "اگر منظور آن شاه آن بود که خون مسلمانی را مباح کند و آنرا به ناحق بریزد کافر هستم اگر نام او را بر زبان آورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6484,
        "beyt": "می بلرزد عرش از مدح شقی * بد گمان گردد ز مدحش ، متقی",
        "text": "زیرا عرش جهان هستی از اینکه شخصی تبه کار مورد ستایش قرار گیرد بر خود می لرزد چرا که مدح اشقیا مذموم و منفور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6485,
        "beyt": "شاه بود و ، شاه بس آگاه بود * خاص بود و ، خاصه الله بود",
        "text": "او شاه بود اما شاهی آگاه و دانا بود و از دوستان و خواص خداوند به شمار می آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6486,
        "beyt": "آن کس را کش چنین شاهی کشد  *  سوی بخت و بهترین جاهی کشد",
        "text": "آن کس را که چنین شاه دانائی بکشد در حقیقت مقتول را به سوی نیک بختی و مقام رفیع می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6487,
        "beyt": "گر ندیدی سود او در قهر او * کی شدی آن لطف مطلق ، قهرجو",
        "text": "اگر شاه در کشتن او زرگر خیر و صلاح او را نمی دید ، آن لطف مطلق الهی کی جویای قتل و قهر او می شد ؟ ( قهر حق تعالی خالی از لطف و مصلحت نیست ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6488,
        "beyt": "بچه می لرزد از آن نیش حجام * مادر مشفق در آن غم ، شادکام",
        "text": "مثلا کودک از نیش حجامتگر بر خود می لرزد ولی مادر مهربان او در همان لحظه که کودکش هراسان و گریان است شادمان و خرسند است . زیرا می داند که نیش حجامت برای سلامتی فرزندش خوب است . همینطور قهر الهی نیز خالی از لطف و مصلحت بندگان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6489,
        "beyt": "نیم جان بستاند و صد جان دهد * آنکه در وهمت نیاید ، آن دهد",
        "text": "حق تعالی جان ضعیف ترا می گیرد و به عوض آن صد جان به تو می دهد و پاداشی که در وهم و گمانت نمی گنجد به تو عطا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6490,
        "beyt": "تو قیاس از خویش می گیری ولیک * دور دور افتاده ای ، بنگر تو نیک",
        "text": "تو کار خداوند و اسرار اولیاءالله را با خود قیاس می کنی در حالی که از حقیقت خیلی دور افتاده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6491,
        "beyt": "بود بقالی و وی را طوطیی * خوش نوایی ، سبز گویا طوطیی",
        "text": "در دوران پیشین بقالی بود که طوطی خوش آواز و سبز رنگی داشت و این طوطی با مردم حرف می زد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6492,
        "beyt": "در دکان بودی نگهبان دکان * نکته گفتی با همه سوداگران",
        "text": "این طوطی در واقع نگهبان دکان بود و با همه مشتریان نکته و لطیفه می گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6493,
        "beyt": "در خطاب آدمی ناطق بوی * در نوای طوطیان ، حاذق بوی",
        "text": "این طوطی با آدمیان حرف می زد و در نغمه سرائی طوطیان نیز بسیار ماهر بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6494,
        "beyt": "جست از سوی دکان ، سویی گریخت * شیشه های روغن گل را بریخت",
        "text": "از یک طرف دکان پرید طرف دگر و شیشه های روغن گل را روی زمین ریخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6495,
        "beyt": "از سوی خانه بیامد خواجه اش * بر دکان بنشست فارغ ، خواجه وش",
        "text": "صاحب طوطی از سوی خانه اش به دکان آمد و فارغ و آسوده با متانت و بزرگی در آنجا نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6496,
        "beyt": "دید پر روغن دکان و و جامه چرب * بر سرش زد ، گشت طوطی کل ز ضرب",
        "text": "بقال دید که دکان پر از روغن شده و لباسش چرب گشته است از اینرو چنان خشمگین شد که بر سر طوطی زد و از شدت ضرب دستش طوطی کچل شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6497,
        "beyt": "روزکی چندی سخن ، کوتاه کرد * مرد بقال از ندامت، آه کرد",
        "text": "طوطی چند روزی سخن نگفت و مرد بقال از مشاهده این وضع آه ندامت برکشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6498,
        "beyt": "ریش برمی کند و می گفت : ای دریغ * کافتاب نعمتم شد زیر میغ",
        "text": "بقال از شدت اندوه ریش خود را می کند و می گفت افسوس که آفتاب نعمت و دولتم زیر ابر نهان شد یعنی کلام طوطی و نوای آن نعمتی بود که به زوال رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6499,
        "beyt": "دست من بشکسته بودی آن زمان * چون زدم من بر سر آن خوش زبان",
        "text": "ای کاش در آن وقت که طوطی خوش آوازم را زدم دستم می شکست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6500,
        "beyt": "هدیه ها می داد هر درویش را  * تا بیابد نطق مرغ خویش را",
        "text": "بقال برای آنکه طوطی به آواز و سخن باز گردد به هر درویش و بینوائی هدیه ها می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6501,
        "beyt": "بعد سه روز و سه شب ، حیران و زار * بر دکان بنشسته بد نومیدوار",
        "text": "پس از سپری شدن سه شبانه روز ، مرد بقال حیران و نومید و گریان بر دکان نشست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6502,
        "beyt": "می نمود آن مرغ را هر گون شگفت * تا که باشد اندر آید او به گفت",
        "text": "بقال برای آن طوطی هر گونه کار شگفت و غریب انجام می داد تا شاید طوطی را به نغمه سرائی درآورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6503,
        "beyt": "جولقیی سر برهنه می گذشت * تا سر بی مو ، چو پشت طاس و طشت",
        "text": "روزی درویشی سر برهنه و موی سترده از آنجا می گذشت که سرش مانند پشت طاس و طشت ، صاف بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6504,
        "beyt": "طوطی اندر گفت آمد در زمان * بانگ بر درویش زد که ، هی فلان",
        "text": "طوطی همینکه آن درویش بی موی را دید به سخن آمد و بر او بانگ زذ که آهای فلانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6505,
        "beyt": "از چه ای کل با کلان آمیختی ؟ * تو مگر از شیشه روغن ریختی ؟",
        "text": "ای کچل ، برای چه تو نیز در سلک کچلان درآمده ای ؟ مگر تو هم از شیشه روغن ریختی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6506,
        "beyt": "از قیاسش خنده آمد خلق را * کو چو خود پنداشت صاحب دلق را",
        "text": "از اینکه طوطی ، درویش را با خود قیاس کرده بود مردم به خنده افتادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6507,
        "beyt": "کار پاکان را قیاس از خود مگیر * گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر",
        "text": "کار انسانهای پاک و وارسته را نباید با کار خودت مقایسه کنی اگر چه املای شیر درنده با شیر خوردنی مانند هم نوشته می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6508,
        "beyt": "جمله عالم زین سبب گمراه شد * کم کسی ز ابدال حق آگاه شد",
        "text": "همه مردم دنیا بدان جهت گمراه شده اند که کار انسانهای پاک و وارسته را با کار خود قیاس می کنند ، براستی که شمار اندکی از مردم از حال اولیاءالله آگاهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6509,
        "beyt": "همسری با انبیا برداشتند * اولیا را همچو خود پنداشتند",
        "text": "افراد ظاهر بین و قشری مدعی برابری با پیامبران شدند و اولیای خدا را مانند خودشان تصور کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6510,
        "beyt": "گفته : اینک ما بشر ، ایشان بشر * ما و ایشان ، بسته خوابیم و خور",
        "text": "این ظاهر بینان گفتند : ما بشریم و اولیاءالله هم بشرند ، و ما و ایشان وابسته به خوابیدن و خوردن و نیازهای طبیعی و مقتضیات غریزی هستیم . [ در آیه 10 سوره ابراهیم آمده است « … گفتند ، شما نیستید مگر بشری همچو ما … » مصراع دوم نیز ناظر است به آیه 7 سوره فرقان « و گفتند این چه رسولی است که (همانند ما) طعام خورَد و در بازار (و معابر) راه رود »",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6511,
        "beyt": "این ندانستند ایشان از عمی * هست فرقی در میان ، بی منتها",
        "text": "این افراد ظاهربین بواسطه کوردلی خود این حقیقت را درک نکردند که میان آنان و انبیا و اولیا فرقی بی نهایت وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6512,
        "beyt": "هر دو گون زنبور خوردند از محل * لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل",
        "text": "برای مثال هر دو نوع زنبور ( زنبور عسل و معمولی ) از یک محل شیره می خورند ولی از یکی عسل بدست می آید و از یکی نیش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6513,
        "beyt": "هر دو گون آهو گیا خوردند و آب * زین یکی سرگین شد و زان مشک ناب",
        "text": "مثال دیگر ، هر دو نوع آهو ( آهوی معمولی و آهوی ختن ) گیاه می خورند و آب می نوشند ولی از یکی مدفوع حاصل می شود و از دیگری مشک معطر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6514,
        "beyt": "هر دو نی خوردند از یک آبخور * این یکی خالی و آن دیگر شکر",
        "text": "مثال دیگر ، هر دو نوع نی ( نی معمولی و نی شکر ) از یک محل آب می خورند ولی یکی خالی از شکر است و یکی پر از شکر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6515,
        "beyt": "صد هزاران این چنین اشباه بین * فرق شان هفتاد ساله راه بین",
        "text": "نظیر این مثالهائی که گفتیم صد هزار مثال دیگر پیدا می شود که میان ذات آنها فرقی بسیار به طول هفتاد سال راه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6516,
        "beyt": "این خورد ، گردد پلیدی زو جدا * آن خورد گردد همه نور خدا",
        "text": "یکی غذا می خورد و آن غذا در او پلیدی می زاید و دیگری همان غذا را می خورد ولی یک پارچه نور الهی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6517,
        "beyt": "این خورد ، زاید همه بخل و حسد * آن خورد ، زاید همه عشق احد",
        "text": "این یکی غذا می خورد و آن غذا در او صفات مذمومی نظیر بخل و حسادت پدید می آورد ولی آن یکی همان غذا را می خورد و عشق الهی را پدید می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6518,
        "beyt": "این زمین پاک و آن ، شوره است و بد * این فرشته پاک و آن دیو است و دد",
        "text": "انبیا و اولیا مانند زمین پاک و حاصلخیزند و کافران مانند شوره زار . دسته اول مانند فرشته پاک اند و دسته دوم مانند دیو و جانور وحشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6519,
        "beyt": "هر دو صورت گر به هم ماند ، رواست * آب تلخ و آب شیرین را صفاست",
        "text": "اگر ظاهر دو چیز به هم شبیه باشد مسئله مهمی نیست بلکه امری جایز است زیرا تشابه در ظاهر امری طبیعی و قهری است چنانکه آب تلخ و شیرین هردو ظاهر صاف و شفاف دارند ولی اگر چشیده شود تفاوت میان آنها آشکار گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6520,
        "beyt": "جز که صاحب ذوق که شناسد ، بیاب * او شناسد آب خوش از شوره آب",
        "text": "بجز شخص صاحب ذوق ( کسی که قوه ذائقه اش خوب کار میکند ) چه کسی می تواند مزه این دو آب تلخ و شیرین را متوجه شود ؟ مسلما هیچ کس ، پس جستجوی او باش ، اوست که مزه آب گوار از ناگوار را تمیز می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6521,
        "beyt": "سحر را با معجزه کرده قیاس * هر دو را بر مکر پندارد اساس",
        "text": "ظاهر بینان سحر و معجزه را مانند هم می دانند و گمان می دارند که مبنای هر دو مکر و حیله است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6522,
        "beyt": "ساحران موسی از استیزه را * بر گرفته چون عصای او عصا",
        "text": "ساحران در دوران حضرت موسی (ع) از سر عناد و مجادله ، خود را مانند حضرت موسی (ع) پنداشتند و عصائی مانند عصای او بدست گرفتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6523,
        "beyt": "زین عصا تا آن عصا فرقی است ژرف * زین عمل تا آن عمل راهی شگرف",
        "text": "میان عصای ساحران فرعونی تا عصای موسی (ع) فرقی فاحش است و کار حیله گرانه ساحران با معجزه موسی (ع) خیلی تفاوت دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6524,
        "beyt": "لعنت الله این عمل را در قفا * رحمت الله آن عمل را در وفا",
        "text": "کار ساحران لعنت خدا را به دنبال خود دارد و کار موسی (ع) رحمت الهی را .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6525,
        "beyt": "کافران اندر مری بوزینه طبع * آفتی آمد درون سینه ، طبع",
        "text": "کافران در عناد و ستیز خود طبعی بوزینه وش دارند یعنی مخالفت هاشان تقلیدی است نه از روی تحقیق چرا که طبیعت نفسانی در نهاد آدمی آفتی بزرگ است . مری به معنی عناد و ستیز است و بوزینه طبع به معنی مانند بوزینه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6526,
        "beyt": "هرچه مردم می کند ، بوزینه هم * آن کند کز مرد بیند دم به دم",
        "text": "هر کاری که انسان می کند بوزینه هم لحظه به لحظه هر چه می بیند همان را تقلید می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6527,
        "beyt": "او گمان برده که من کردم چو او * فرق را کی داند آن استیزه رو ؟",
        "text": "بوزینه گمان کرده که کارش مانند کار انسان است ولی آن حیوان لجوج و گستاخ چگونه ممکن است دریابد که میان این دو عمل فرقی شگرف است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6528,
        "beyt": "این کند از امر و ، او بهر ستیز * بر سر استیزه رویان خاک ، ریز",
        "text": "انبیا و اولیا به امر خداوند کار می کنند و حال آنکه مقلدان بوزینه صفت کارشان بر اساس تقلید است پس بر سر گستاخان ستیزه گر خاک بریز یعنی ترکشان کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6529,
        "beyt": "آن منافق با موافق در نماز * از پی استیزه آید ، نی نیاز",
        "text": "این درست است منافق هم مانند مومن راستین به نماز می ایستد ولی نماز منافق از روی حق ستیزی است نه از روی اخلاص و نیاز قلبی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6530,
        "beyt": "در نماز و روزه و حج و زکات * با منافق ، مومنان در برد و مات",
        "text": "در نماز و روزه و حج و زکات ، مومنان و منافقان حالت برد و باخت دارند ، مومنان چون خلوص دارند عبادات را خالصانه انجام می دهند ولی منافقان به سبب عدم خلوص بازنده و حرمان زده هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6531,
        "beyt": "مومنان را برد باشد عاقبت * بر منافق ، مات اندر آخرت",
        "text": "سرانجام مومنان به رستگاری رسند ولی منافقان در آخرت زیانکار و گرفتار شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6532,
        "beyt": "گرچه هر دو بر سر یک بازی اند * هر دو با هم مروزی و رازی اند",
        "text": "هر چند مومن و منافق هر دو یک عمل را پیش گرفته اند ولی هر دو نسبت به یکدیگر بسیار دور و بیگانه اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6533,
        "beyt": "هر یکی سوی مقام خود رود * هر یکی بر وفق نام خود رود",
        "text": "سرانجام هر یک از مومن و منافق به جایگاه و مرتبه اصلی خود می رود و هر یک از آن دو مطابق حقیقت نام خود راهی را می پیماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6534,
        "beyt": "مومنین خوانند ، جانش خوش شود * ور منافق گویی ، پر آتش شود",
        "text": "اگر به منافق ، مومن بگوئی شادمان گردد زیرا او دوست دارد که وی را بر خلاف باطن تیره اش در صف پاکدلان به شمار آرند و اگر او را منافق صدا زنند سخت خشمگین شود زیرا در اینصورت باطنش هویدا شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6535,
        "beyt": "نام او محبوب از ذات وی است * نام این مبغوض از آفات وی است",
        "text": "محبوبیت نام مومن ناشی از حقیقت ذات اوست ، و سبب منفور شدن منافق نیز آفات بیماری روحی و نفاق اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6536,
        "beyt": "میم و واو و میم و نون تشریف نیست * لفظ مومن ، جز پی تعریف نیست",
        "text": "لفظ ” مومن” که از چهار حرف میم و واو و میم و نون تشکیل شده به ذات مومن شرافتی نمی بخشد بلکه لفظ “مومن” برای تعریف و توصیف ذاتی وضع شده که حقیقتا ایمان داشته باشد نه اینکه الفاظی را لقلقه لسان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6537,
        "beyt": "گر منافق خوانی اش ، این نام دون * همچو کژدم می خلد در اندرون",
        "text": "اگر منافق را بدین نام بخوانی ، این نام پست و حقیر قلب او را مانند عقرب نیش می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6538,
        "beyt": "گر نه این نام اشتقاق دوزخ است * پس چرا در وی مذاق دوزخ است ؟",
        "text": "اگر نام ” منافق ” از صفت دوزخی نفاق سرچشمه نگرفته پس چرا منافق طبعی دوزخی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6539,
        "beyt": "زشتی آن نام بد ، از حرف نیست * تلخی آن آب بحر ، از ظرف نیست",
        "text": "زشتی و قباحت نام ” منافق ” از حروف آن نیست همانگونه که تلخی آب دریا از کوزه ای که آب دریا را در آن می ریزند نیست بلکه از خود دریاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6540,
        "beyt": "حرف ، ظرف آمد در او معنی چو آب * بحر معنی ، عنده ام الکتاب",
        "text": "حروف مانند ظرف است و معنی در آن مانند آب است ، یعنی همانطور که آب را در ظرف می ریزند معنی را نیز در قالب حروف می ریزند ، همانا ام الکتاب که دریای معنویات است در نزد خداوند است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6541,
        "beyt": "بحر تلخ و بحر شیرین در جهان * در میانشان برزخ لایبغیان",
        "text": "در این جهان میان دریای تلخ و شیرین سدی است نامرئی که در هم نمی آمیزند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6542,
        "beyt": "دان که این هر دو ز یک اصلی روان * بر گذر زین هر دو ، رو تا اصل آن",
        "text": "این حقیقت را بدان که این دو دریای تلخ و شیرین یعنی حقیقت آدمیان صالح و طالح از یک اصل سرچشمه گرفته است . تو باید از ظاهر این دو بگذری و به اصل حقیقت آنها برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6543,
        "beyt": "زر قلب و زر نیکو در عیار * بی محک هرگز ندانی ز اعتبار",
        "text": "برای مثال عیار طلای خالص و ناخالص را نمی توانی بدون سنگ محک تعیین کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6544,
        "beyt": "هر که را در جان خدا بنهد محک * مر یقین را باز داند او ز شک",
        "text": "اگر خداوند در باطن کسی محک علم و عرفان را به ودیعت نهد ، چنین کسی هرگونه یقین را از شک باز خواهد شناخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6545,
        "beyt": "در دهان زنده خاشاکی جهد * آنگه آرامد ، که بیرونش نهد",
        "text": "برای مثال اگر در دهان زنده ای خس و خاشاکی داخل شود ، مادام که آن خس و خاشاک را از دهان خود بیرون نیاورده آرام نمی گیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6546,
        "beyt": "در هزاران لقمه یک خاشاک خرد * چون درآمد ، حس زنده پی ببرد",
        "text": "در میان هزاران لقمه اگر فقط یک خاشاک وارد دهان شود حس آدم زنده آنرا درمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6547,
        "beyt": "حس دنیا ، نردبان این جهان * حس دینی ، نردبان آسمان",
        "text": "حس دنیوی نردبان این جهان محسوس است یعنی عقل معاش و حس ظاهری و دنیوی فقط می تواند مدرکات مربوط به این جهان فرودین را دریابد ولی حس دینی مدرکات عرفانی را درمی یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6548,
        "beyt": "صحت این حس ، بجویید از طبیب * صحت آن حس ، بخواهید از حبیب",
        "text": "سلامتی حواس ظاهری را از طبیب جسم جویا شوید ولیکن سلامتی حواس دینی و عرفانی را از خداوند طلب کنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6549,
        "beyt": "صحت این حس ز معموری تن * صحت آن حس ، ز ویرانی بدن",
        "text": "سلامتی حواس ظاهری از سلامتی کالبد جسمانی حاصل می آید ، ولیکن سلامتی حواس دینی و عرفانی از ویرانی کالبد ، یعنی ترک هواهای نفسانی و حظوظ جسمانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6550,
        "beyt": "راه جان ، مر جسم را ویران کند * بعد از آن ویرانی آبادان کند",
        "text": "راه جان ابتدا کالبد عنصری را ویران می کند یعنی ترک شهوات می کند و سپس آنرا آباد می کند یعنی بعد از فنای اوصاف جسمانی به مقام شهود قلبی میرسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6551,
        "beyt": "کرد ویران ، خانه بهر گنج زر * وز همان گنجش کند معمورتر",
        "text": "بعنوان مثال ، هرگاه کسی اطلاع یابد که در خانه اش گنجی از طلا نهفته است ، ابتدا خانه اش را ویران می کند و سپس گنج را می یابد و چون بدان گنج دست یافت مجددا خانه اش را می سازد منتهی بسیار آبادتر و زیباتر از خانه پیشین .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6552,
        "beyt": "آب را ببرید و جو را پاک کرد * بعد از آن در جو روان کرد آب خورد",
        "text": "مثال دیگر ، کسی که بخواهد جوی آبی را از مواد زائد پاک کند ابتدا جریان آب را به جوی قطع کرده و سپس آنرا تمیز میکند و آنگاه آب زلال را بدان روان می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6553,
        "beyt": "پوست را بشکافت و پیکان را کشید * پوست تازه بعد از آنش بردمید",
        "text": "مثال دیگر ، هنگامی که سرنیزه ای در پوست بدن فرو می رود باید پوست را شکافت و آن تیر را بیرون آورد تا پوست و گوشت تازه بروید و جراحت التیام یابد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6554,
        "beyt": "قلعه ویران کرد و از کافر ستد * بعد از آن برساختش صد برج و سد",
        "text": "مثال دیگر ، امیری از لشکر ابتدا به دژ دشمنان حمله و آن را از چنگشان بیرون می آورد و پس از تصرف صد نوع برج و بارو و حصار بر آن می سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6555,
        "beyt": "کار بی چون را که کیفیت نهد ؟ * این که گفتم هم ضرورت می دهد",
        "text": "چه کسی می تواند کیفیتی برای کار خداوند قائل شود ؟ و تازه این حرفهائی را که زدم از روی ناچاری بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6556,
        "beyt": "گه چنین بنماید و گه ضد این * جز که حیرانی نباشد کار دین",
        "text": "کارهای خداوند روی قواعد معهود بشری صورت نمی گیرد از این رو گاهی بدین صورت انجام می شود و گاهی بدان صورت ، اصولا کار دین جز حیرت چیز دیگری نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6557,
        "beyt": "نی چنان حیران که پشتش سوی اوست * بل چنین حیران و غرق و مست دوست",
        "text": "البته منظورم از حیران شدن این نیست که شخص حیران ، از حق رخ برتابد بلکه مرادم حیرتی است که شخص حیران ، مست و مستغرق حق شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6558,
        "beyt": "آن یکی را روی او شد سوی دوست * و آن یکی را روی او ، خود روی اوست",
        "text": "آنکه حیران جمال حق است هماره متوجه حق است و روی به حضرت دوست دارد اما آنکه حیران جمال کاذب دنیاست پشت به حق دارد و رویش هماره به سوی دنیا و نفسانیات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6559,
        "beyt": "روی هر یک می نگر ، می دارپاس  * برکه گردی تو ز خدمت روشناس",
        "text": "به حقیقت و ذات حیرانان حق و حیرانان دنیا خوب درنگر ، شاید تو نیز حقیقت شناس شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6560,
        "beyt": "چون بسی ابلیس آدم روی هست * پس به هر دستی نشاید داد دست",
        "text": "زیرا همیشه بسیاری از مردم هستند که باطنی شیطانی و ظاهری انسانی دارند ، اینان خود را به صورت اهل حقیقت می آرایند و دعوی پیشوائی می کنند و افراد ساده لوح را به دام می افکنند ، پس روا نیست که به هر دستی ، دست بیعت و اطاعت داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6561,
        "beyt": "ز آنکه صیاد آورد بانگ صفیر * تا فریبد آن مرغ را ، آن مرغ گیر",
        "text": "مثلا شکارچی برای صید طیور ، صدای آنها را تقلید می کند و آوائی مانند پرندگان در می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6562,
        "beyt": "بشنود آن مرغ بانگ جنس خویش * از هوا آید ، بیابد دام و نیش",
        "text": "وقتی که پرنده صدای همجنس خود را می شنود از هوا پائین می آید و به دام صیاد می افتد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6563,
        "beyt": "حرف درویشان بدزد مرد دون * تا بخواند بر سلیمی ز آن فسون",
        "text": "فرد فرومایه ، سخنان درویشان راستین را می دزد و آن را حفظ می کند تا برای اشخاص ساده لوح بازگوید و آنان را بدین وسیله خام و گمراه سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6564,
        "beyt": "کار مردان روشنی و گرمی است * کار دونان ، حیله و بی شرمی است",
        "text": "در حالی که کار مردان الهی این است که به مردم گرمی معنوی بخشند و آنان را از دل مردگی و  افسردگی  روحی برهانند ، ولی کار مدعیان ، نیرنگ بازی و بی حیائی است که الفاظی چند از اهل حقیقت اقتباس می کنند تا خود را در سلک اهل الله جا بزنند و ساده لوحان را بفریبند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6565,
        "beyt": "شیر پشمین از برای گد کنند * بُو مُسَیلِم را لقب ، احمد کنند",
        "text": "مثلا شیر پشمین ساختگی را برای گدائی بکار می برند ، یعنی برای خود ظاهری مانند شیران طریقت درست می کنند تا به مطامع دنیوی برسند . این سیاهکاران مسیلمۀ کذّاب را احمد ( ص ) لقب می دهند یعنی شخص عاطل و بی حقیقتی را حق جلوه می دهند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6566,
        "beyt": "بو مسیلم را لقب کذاب ماند * مر محمد را اولوالالباب ماند",
        "text": "سرانجام مسیلمه به لقب کذاب یعنی بسیار دروغگو ملقب شد و حضرت محمد (ص) به لقب اولوالالباب یعنی صاحبان عقل و خرد ملقب شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6567,
        "beyt": "آن شراب حق ختامش مشک ناب * باده راختمش بود گند و عذاب",
        "text": "مردان الهی مانند شراب حق اند که مهرش مشک ناب است در حالیکه شراب دنیوی طعم تلخ و زننده دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6568,
        "beyt": "بود شاهی در جهودان ظلم ساز * دشمن عیسی و نصرانی گداز",
        "text": "در میان یهودیان پادشاهی بیدادگر حکومت می کرد که این پادشاه دشمن عیسی (ع) بود و نصرانیان را سخت شکنجه می کرد و می کشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6569,
        "beyt": "عهد عیسی بود و نوبت ، آن او * جان موسی او و موسی ، جان او",
        "text": "آن دوران ، دوران عیسی (ع) بود یعنی دوره پیامبری آن حضرت برقرار بود و در حقیقت عیسی جان موسی و موسی جان عیسی بود زیرا پیامبران جملگی از یک گوهراند و هیچ فرقی میان آنان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6570,
        "beyt": "شاه احول کرد در راه خدا * آن دو دمساز خدایی را جدا",
        "text": "آن شاه یهودی که دچار هواهای نفسانی و اغراض شیطانی بود آن دو یار غار و رفیق طریق را از هم جدا کرد یعنی حقیقت واحد آن دو پیامبر را دو گانه پنداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6571,
        "beyt": "گفت استاد : احولی را ، کاندرآ * رو برون آر از وثاق آن شیشه را",
        "text": "مثال : استاد کاری به شاگرد لوچش می گوید برو از داخل آن اطاق فلان شیشه را برایم بیاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6572,
        "beyt": "گفت احول : زآن دو شیشه من کدام * پیش تو آرم ، بکن شرح تمام",
        "text": "شاگرد لوچ وقتی وارد اطاق شد دید به جای یک شیشه دو شیشه وجود دارد و به استادش گفت : در اینجا دو شیشه هست من کدامیک را نزد تو بیاورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6573,
        "beyt": "گفت استا : آن دو شیشه نیست ، رو * احولی بگذار و افزون بین مشو",
        "text": "استاد گفت : آنجا دو شیشه نیست ، برو دست از دو بینی بردار و اینقدر کثرت بین مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6574,
        "beyt": "گفت : ای استا مرا طعنه مزن  *  گفت استا : زآن دو ، یک را در شکن",
        "text": "شاگرد گفت : ای استاد مرا مسخره مکن زیرا در اینجا دو شیشه هست نه یکی ، استاد گفت : حالا که چنین است یکی از آن دو شیشه را بشکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6575,
        "beyt": "شیشه یک بود و به چشمش دو نمود * چون شکست او ، شیشه را دیگر نبود",
        "text": "در واقع در آنجا فقط یک شیشه بود ولی به نظر آن شاگرد لوچ دو تا می آمد و چون آن شیشه را شکست دیگر شیشه ای در میان نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6576,
        "beyt": "چون یکی بشکست ، هر دو شد ز چشم * مرد ، احول گردد از میلان وخشم",
        "text": "وقتی که شاگرد لوچ یکی از آن دو شیشه را شکست ، آن دیگر هم شکست ، بله ، انسان نیز بر اثر پیروی از هوی و هوس و خشم و غضب دچار کژ بینی و عدم تعادل روحی و فکری می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6577,
        "beyt": "خشم و شهوت ، مرد را احول کند * ز استقامت ، روح را مبدل کند",
        "text": "خشم و شهوت موجب لوچی دیده باطنی شخص می شود و در نتیجه روح را از حالت تعادل و توازن خارج می کند . یعنی هر کس که اسیر خشم و هوای نفس شود به دیده باطنی اش چنان خللی وارد آید که واقعیت را نبیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6578,
        "beyt": "چون غرض آمد ، هنر پوشیده شد * صد حجاب از دل به سوی دیده شد",
        "text": "همینکه آدمی گرفتار اغراض نفسانی شود هنر دیگران را نمی تواند ببیند زیرا که از جانب دل او حجابهائی پدید آید و در برابر دیده گانش قرار گیرد و در نتیجه از دیدن فضائل اهل فضل محروم می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6579,
        "beyt": "چون دهد قاضی به دل رشوت قرار * کی شناسد ظالم از مظلوم زار ؟",
        "text": "مثال ، وقتی که قاضی طمع رشوه داشته باشد چگونه می تواند حق ستمدیده ناتوان را از ستمکار بستاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6580,
        "beyt": "شاه از حقد جهودانه چنان * گشت احول ، کالامان یارب امان",
        "text": "آن شاه از شدت خشم و کینه جهودوار خود چنان دیده باطنی اش لوچ شد که پرودگارا تو خود ما را از آن خوی زشت  در پناه خودت گیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6581,
        "beyt": "صد هزاران مومن مظلوم کشت * که پناهم دین موسی را و پشت",
        "text": "آن شاه بیدادگر صدها هزار از مومنان مسیحی را بی هیچ گناهی کشت به این خیال که منم حافظ دین موسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6582,
        "beyt": "او وزیری داشت گبر و عشوه ده * کو بر آب از مکر بر بستی گره",
        "text": "آن شاه جهود وزیری داشت بسیار فریبکار که از شدت مکاری و حیله گری به آب گره می زد یعنی کارهائی انجام می داد که در نظر دیگران محال می نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6583,
        "beyt": "گفت : ترسایان ، پناه جان کنند * دین خود را از ملک ، پنهان کنند",
        "text": "آن وزیر پر تزویر گفت : شاها ، عیسویان برای اینکه جانشان حفظ شود دین خود را از شاه پنهان و طوری رفتار می کنند که خیال کنی آنان عیسوی نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6584,
        "beyt": "کم کش ایشان را که کشتن سود نیست * دین ندارد بوی ، مشک و عود نیست",
        "text": "شاها ، این قدر آنان را مکش که کشتار آنان هیچ سودی ندارد چرا که دین مانند عود و مشک نیست که بوئی داشته باشد و بدان وسیله پیروان دین و آئینی شناخته شوند . ( ممکن نیست به ضرب شمشیر اعتقاد را از دل مردم برانداخت )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6585,
        "beyt": "سر ، پنهان است اندر صد غلاف * ظاهرش با تو ، چو تو ، باطن خلاف",
        "text": "دین و اعتقاد امری قلبی است بنابراین پوشیده داشتن آن ممکن است . ظاهرش با تو و باطنش بر توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6586,
        "beyt": "شاه گفتش : پس بگو تدبیر چیست ؟ * چاره آن مکر و آن تزویر چیست ؟",
        "text": "شاه جهود به آن وزیر مکار گفت : پس بگو بدانم که تدبیر و چاره این امر چیست ؟ و آن مکر و تزویر چه راهی دارد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6587,
        "beyt": "تا نماند در جهان ، نصرانیی * نی هویدا دین و ، نی پنهانیی",
        "text": "تا بر اثر این تدبیر حتی یک نصرانی در جهان نماند ، چه آنکه دینش را آشکار کند و چه آنکه دینش را نهان دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6588,
        "beyt": "گفت : ای شه ، گوش و دستم را ببر * بینی ام بشکاف ، اندر حکم مر",
        "text": "وزیر مکار به شاه گفت : با فرمانی قاطع دست و گوشم را ببر و بینی ام را بشکاف . ( حکم مر به معنی فرمان قاطع است )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6589,
        "beyt": "بعد از آن در زیر دار آور مرا * تا بخواهد یک شفاعتگر مرا",
        "text": "سپس مرا زیر چوبه دار بیاور بدین قصد که بر دارم زنی اما باید کسی بیاید و شفاعت مرا نزد تو کند تا بر بالای دار نروم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6590,
        "beyt": "بر منادی گاه کن این کار ، تو * بر سر راهی که باشد چارسو",
        "text": "این کار را در محلی پر رفت و آمد مثل بازار یا سر چهار راه عمومی شهر انجام بده تا همگان آنرا مشاهده کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6591,
        "beyt": "آنگهم از خود بران تا شهر دور * تا دراندازم در ایشان شر و شور",
        "text": "پس از اجرای این حکم مرا به شهری دور تبعید کن تا در آنجا میان عیسویان فتنه و آشوب بر پا دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6592,
        "beyt": "پس بگویم من به سر نصرانی ام * ای خدای رازدان می دانی اه",
        "text": "من به عیسویان می گویم که دین اصلی من نصرانی است و هم کیش شما هستم ولی این راز را نهان داشتم و ای خدای دانا به رازها و اسرار تو خود حال مرا می دانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6593,
        "beyt": "شاه واقف گشت از ایمان من * وز تعصب کرد قصد جان من",
        "text": "شاه جهود چون دانست که من به آئین عیسویان ایمان دارم از روی تعصب و خشم آهنگ جانم کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6594,
        "beyt": "خواستم تا دین ، ز شه پنهان کنم * آنکه دین اوست ، ظاهر آن کنم",
        "text": "من خواستم دینم را از نظر شاه پنهان کنم و دین وی هرچه هست بدان تظاهر کنم و خود را به ظاهر یهودی نشان دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6595,
        "beyt": "شاه بویی برد از اسرار من * متهم شد پیش شه ، گفتار من",
        "text": "اما شاه از راز من آگاه شد و دین اصلی مرا دریافت و در نتیجه حرف من در نزد شاه بی اعتبار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6596,
        "beyt": "گفت : گفت تو چو در نان ، سوزن است * از دل من تا دل تو روزن است",
        "text": "شاه گفت : سخن تو مانند سوزنی است که در نان فرو رفته باشد و همانطور که زبان و دهان سوزن را در میان نان زود احساس می کنند من نیز به حیله تو واقف شدم . منظور مصراع دوم ضرب المثل “دل به دل راه دارد” می باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6597,
        "beyt": "من از آن روزن بدیدم حال تو * حال تو دیدم ، ننوشم قال تو",
        "text": "من از روزنه قلب خود به حقیقت حال تو واقف گشتم م از احوالت واقف گشتم و دیگر به کلامت توجه نمی کنم و فریب حرفهای تو را نمی خورم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6598,
        "beyt": "گر نبودی جان عیسی چاره ام * او جهودانه بکردی پاره ام",
        "text": "اگر دین عیسی (ع) یاری ام نمی کرد و چاره ساز من نمی شد آن شاه بیدادگر جهودوار پاره پاره ام می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6599,
        "beyt": "بهر عیسی جان سپارم ، سر دهم * صد هزاران منتش بر خود نهم",
        "text": "من به خاط عیسی (ع) جان خود را خواهم باخت و سرم را در راهش خواهم داد و جان دادن در راه او را منت بی شماری بر خود می دانم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6600,
        "beyt": "جان دریغم نیست از عیسی ، ولیک * واقف بر علم دینش نیک نیک",
        "text": "من جانم را از عیسی دریغ نداشته ام ولی به علم دین او نیک آگاهی دارم بدین جهت نمی خواهم فعلا جان دهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6601,
        "beyt": "حیف می آمد مرا کان دین پاک * در میان جاهلان گردد هلاک",
        "text": "من دریغ داشتم از اینکه دین پاک عیسی (ع) در میان نادانان تباه گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6602,
        "beyt": "شکر ایزد را و عیسی را که ما * گشته ایم آن کیش حق را رهنما",
        "text": "خدا و عیسی (ع) را سپاس می گزارم که ما برای این دین برحق راهنما و هادی شده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6603,
        "beyt": "از جهود و از جهودی رسته ام * تا به زناری ، میان را بسته ام",
        "text": "از وقتی که مسیحی شده ام از یهودیان و آئین یهودی تبری جسته ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6604,
        "beyt": "دور دور عیسی است ای مردمان * بشنوید اسرار کیش او به جان",
        "text": "ای مردم ، اینک دور ، دور عیسی (ع) است اسرار دین او را با دل و جان گوش دهید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6605,
        "beyt": "کرد با وی شاه ، آن کاری که گفت * خلق ، اندر کار او مانده شگفت",
        "text": "آن شاه ستمکار به همان پیشنهاد فتنه انگیز وزیر پر تزویر عمل کرد و وزیر را به همان ترتیب شکنجه اش کرد و مردم همه از این کار شگفت زده شدند زیرا تا آن موقع دیده بودند که آن وزیر از مقربان درگاه شاه بود ولی ناگهان ورق بر ضد او برگشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6606,
        "beyt": "راند او را جانب نصرانیان * کرد در دعوت ، شروع او بعد از آن",
        "text": "شاه پس از شکنجه وزیر خود ، او را به سوی عیسویان راند و بدان دیار تبعیدش کرد و از آن پس وزیر شروع کرد به تبلیغ دین مسیحی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6607,
        "beyt": "صد هزاران مرد ترسا سوی او * اندک اندک جمع شد در کوی او",
        "text": "صدها هزار نفر از عیسویان اندک اندک به دور او گرویدند و پیرامونش گرد آمدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6608,
        "beyt": "او بیان می کرد با ایشان به راز * سر انگلیون و زنار و نماز",
        "text": "وزیر مخفیانه اسرار و حقایق انجیل و و زنار بستن و نماز گزاردن را برای مردم تشریح می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6609,
        "beyt": "او به ظاهر ، واعظ احکام بود * لیک ، در باطن صفیر و دام بود",
        "text": "وزیر در عیان احکام شریعت عیسی را بازگو می کرد ولی در نهان همچو صیادان دام می گسترد و صفیر وحوش بر می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6610,
        "beyt": "بهر این بعضی صحابه از رسول * ملتمس بودند مکر نفس غول",
        "text": "برای همین بود که بعضی از اصحاب پیامبر (ص) از آن حضرت می خواستند که در باره چگونگی مکر و فریب نفس اماره توضیحاتی دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6611,
        "beyt": "کو چه آمیزد ز اغراض نهان * در عبادتها و در اخلاص جان ؟",
        "text": "اصحاب از پیامبر (ص) سوال می کردند که نفس اماره چگونه اغراض نهانی خود را در عبادات و اخلاص قلبی مردم وارد می سازد و صفای آنرا تیره و تار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6612,
        "beyt": "فضل طاعت را نجستندی از او * عیب ظاهر را بجستندی که کو ؟",
        "text": "صحابه از آن رسول بزرگوار در باره فضیلت و ثواب حاصل از انجام طاعات سوالی نمی کردند زیرا خوب می دانستند که هر طاعت و عبادتی ستوده است ولی چیزی را که نمی دانستند بازیهای نفس اماره و وارونه کاریهای ظریف آن بود که شناخت آن از هر کسی بر نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6613,
        "beyt": "مو به مو ، ذره به ذره مکر نفس * می شناسیدند چون گل از کرفس",
        "text": "اصحاب رسول الله به کمک آن حضرت ، مکر و نیرنگ نفس اماره را مو به مو و ذره به ذره می شناختند . یعنی با توضیحات رسول خدا دقیقا به فتنه انگیزیهای مرموز نفس اماره واقف می شدند . و همانطور که گل را از کرفس تشخیص می دادند ریاکاریهای نفس اماره و حیله گریهای آن را از عمل خالصانه باز می شناختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6614,
        "beyt": "مو شکافان صحابه هم در آن * وعظ ایشان خیره گشتندی به جان",
        "text": "حتی اصحاب دقیق و نکته سنج پیامبر (ص) با دقت به سخنان پند آمیز آن حضرت گوش می دادند و از شنیدن آن حیرت زده می شدند . یعنی از خطیر بودن حیله های نفس اماره مبهوت می شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6615,
        "beyt": "دل بدو دادند ترسایان ، تمام  * خود چه باشد قوت تقلید عام",
        "text": "مسیحیان از روی تقلید و ساده لوحی دل بدان وزیر حیله گر سپردند ، تو ببین قدرت تقلید عوام الناس تا چه حد عظیم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6616,
        "beyt": "در درون سینه مهرش کاشتند * نایب عیسیش می پنداشتند",
        "text": "ساده لوحان مسیحی ، محبت آن وزیر پر تزویر را در دلشان جای دادند و او را نایب حضرت مسیح (ع) شمردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6617,
        "beyt": "او به سر ، دجال یک چشم لعین * ای خدا ، فریاد رس نعم المعین",
        "text": "آن وزیر در باطن مانند دجال یک چشم ملعون بود یعنی بیگانه بین بود نه یگانه بین ، خداوندا از شر این مکاران به تو پناه می بریم ، خدایا به فریادمان رس که توئی نیک یاور .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6618,
        "beyt": "صد هزاران دام و دانه است ای خدا * ما چو مرغان حریص بی نوا",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6619,
        "beyt": "دم به دم ما بسته دام نویم * هر یکی گر باز و سیمرغی شویم",
        "text": "خداوندا هر چند ما به باز بلند پرواز و سیمرغ بلند آشیان تبدیل شویم ، لحظه به لحظه به دامی تازه گرفتار خواهیم آمد . زیرا عامل افتادن به دام همیشه با ما و در نفس شریر ماست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6620,
        "beyt": "می رهانی هر دمی ما را و باز * سوی دامی می رویم ای بی نیاز",
        "text": "خداوندا از کمال لطف و احسان هر لحظه ما را از دامی می رهانی ولی ای خدای بی نیاز ، ما دو باره به سوی دام ها می رویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6621,
        "beyt": "ما در این انبار ، گندم می کنیم * گندم جمع آمده گم می کنیم",
        "text": "برای مثال ، ما در انبار قلبمان گندم طاعات و عبادات را ذخیره می کنیم اما همان گندم ها را از دست می دهیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6622,
        "beyt": "می نیندیشیم آخر ما به هوش * کین خلل در گندم است از مکر موش",
        "text": "آخر ما از روی عقل و تدبیر نمی اندیشیم که علت نقصان گندم ، نیرنگ و دزدی موش است یعنی نفس اماره و شیطان همچون موشی است که به انبار قلبمان نفوذ کرده و طاعات و اعمال حسنه ما را از خلوص خارج می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6623,
        "beyt": "موش ، تا انبار ما حفره زده ست * وز فنش انبار ما ویران شده ست",
        "text": "از آن وقت که شیطان مانند موش در انبار قلب ما سوراخ پدید آورده و بدان نفوذ کرده است ، قلب ما از نیرنگ او دچار خرابی شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6624,
        "beyt": "اول ای جان ، دفع شر موش کن * وآنگهان در جمع گندم کوش کن",
        "text": "عزیز من اول آفت موش نفس اماره را از عرصه قلبت دفع کن و سپس در ذخیره کردن گندم طاعات و عبادات بکوش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6625,
        "beyt": "بشنو از اخبار آن صدر صدور * لا صلاة تم الا بالحضور",
        "text": "یکی از احادیث آن بزرگ بزرگان و سرور کائنات را بشنو که می فرماید : نماز ، کامل و تمام نشود مگر به شرط حضور قلب نماز گزار .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6626,
        "beyt": "گرنه موشی دزد در انبار ماست * گندم اعمال چل ساله کجاست ؟",
        "text": "اگر در انبار قلب ما موش شیطان و نفس اماره نیست پس گندم طاعات و عبادات چهل ساله کجا رفته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6627,
        "beyt": "ریزه ریزه صدق هر روزه چرا * جمع می ناید در این انبار ما ؟",
        "text": "این چه رازی است که هر روز دانه های صدق و راستی به انبار قلب ما سرازیر می شود ولی با این همه ، انبار قلب ما از اعمال صالح و حسنات پر نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6628,
        "beyt": "بس ستاره آتش از آهن جهید * و آن دل سوزیده پذرفت و کشید",
        "text": "برای مثال ، بر اثر برخورد سنگ چخماق ، شراره های بسیاری پدید می آید و دل سوخته ما آن شراره ها را به سوی خود جذب می کند و روشن می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6629,
        "beyt": "لیک در ظلمت یکی دزدی نهان * می نهد انگشت بر استارگان",
        "text": "ولی در تاریکی دزدی که خود را مخفی کرده انگشتش را روی آن شرازه ها می گذارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6630,
        "beyt": "می کشد استارگان را یک به یک * تا که نفروزد چراغی از فلک",
        "text": "آن دزد ، شیطان یا نفس اماره با سرانگشت وسوسه و تلقینات فاسد خود شراره ها را خاموش می کند تا که از جانب آسمان چراغی روشن نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6631,
        "beyt": "گر هزاران دام باشد در قدم * چون تو با مایی ، نباشد هیچ غم",
        "text": "خداوندا اگر در هر  قدم ما ، هزاران دام گسترده باشد چون تو با ما باشی و یاور ما ، هیچ غم و اندوهی نداریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6632,
        "beyt": "هر شبی از دام تن ، ارواح را * می رهانی می کنی الواح را",
        "text": "خداوندا تو چنانی که هر شب ، ارواح را از دام ابدان (بدن ها) آزاد می کنی و از لوح اذهان ، نقوش و خواطر را محو می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6633,
        "beyt": "می رهند ارواح هر شب زین قفص * فارغان از حکم و گفتار و قصص",
        "text": "هر شب ارواح از قفس تن ها رها می شوند . این ارواح از قید و بند ابدان و حکم و گفتار و قصه های همگان فراغت و خلاصی می یابند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6634,
        "beyt": "شب ، ز زندان بی خبر زندانیان * شب ز دولت بی خبر سلطانیان",
        "text": "برای مثال ، زندانیان به هنگام شب و فرو رفتن در خواب از حبس و زندان بی خبرند یعنی ای بسا زندانی که در خواب بیند که آزاد است و همینطور سلاطین که در خواب از حکومت و قدرت بی خبرند یعنی ای بسا پادشاهی که در خواب بیند جزو مردم معمولی و یا در سلک گدایان است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6635,
        "beyt": "نی ، غم و اندیشه سود و زیان * نی خیال این فلان و آن فلان",
        "text": "ارواحی که از قفس تن می رهند نه در غم زیانی هستند و نه در اندیشه سودی و خلاصه همه حواس منقطع می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6636,
        "beyt": "حال عارف این بود بی خواب هم * گفت ایزد ، هم رقود زین مرم",
        "text": "عارف ربانی در بیداری نیز چنین حالتی دارد و هر لحظه از قفس جسم و جسمانیات رهاست چرا که قدرت روحی او چنان است که بر جسم و غرائز و شهوات خود غالب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6637,
        "beyt": "خفته از احوال دنیا روز و شب * چون قلم در پنجه تقلیب رب",
        "text": "عارف حقیقی روز و شب از احوال دنیا چشم فرو بسته و خفته است یعنی از این عالم مادی و تعلقات آن صرف نظر کرده و مانند قلم در دست قدرت پروردگار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6638,
        "beyt": "آنکه او پنجه نبیند در رقم * فعل ، پندارد به جنبش از قلم",
        "text": "اگر کسی دست نویسنده را نبیند گمان می کند حرکت قلم از خود قلم است همینطور کسی که قدرت و مشیت الهی را نبیند گمان می دارد که حرکات و سکنات عارف از خود اوست نه از حضرت حق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6639,
        "beyt": "شمه یی زین حال عارف وانمود * خلق را هم خواب حسی در ربود",
        "text": "حضرت حق اندکی از حالات عارفان را به مردم نشان داده تا آنان به آرامش و سکینه روحی عارفان پی ببرند اما دریغا که مردم ، مقهور خواب های حسی و ظاهری هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6640,
        "beyt": "رفته در صحرای بی چون ، جان شان * روح شان آسوده و ابدان شان",
        "text": "روح لطیف و مجرد خلائق به عالم ملکوت رفته و روح حیوانی و کالبدشان در زمین آرمیده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6641,
        "beyt": "وز صفیری باز دام اندرکشی * جمله را در داد و در داور کشی",
        "text": "خداوندا توئی که ارواح را با صفیر و بانگی به درون دام جسم شان می افکنی و همگان را به شرائط و مقتضیات عالم محسوسات اندر می سازی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6642,
        "beyt": "فالق الاصباح ، اسرافیل وار * جمله را در صورت آرد زآن دیار",
        "text": "خداوندی که چادر سیاه شب را با دمیدن سپیده صبح می شکافد مانند اسرافیل که همه ارواح را از عالم ارواح به عرصه صورت های محسوسه باز می گرداند و هر کس را به کار روزمره خویش مشغول می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6643,
        "beyt": "روح های منبسط را تن کند * هر تنی را باز آبستن کند",
        "text": "خداوند روح های رهیده از مقتضیات جسمانی را دوباره مقید به کالبدها می کند و هر بدنی را مجددا بوسیله روح باردار می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6644,
        "beyt": "اسب جان ها را کند عاری ز زین * سر النوم اخوالموت است این",
        "text": "خداوند به هنگام خواب ، اسب روح ها را از زین بدن جدا می کند و روح را به عالم ارواح می برد و خوابی بر آدمیان چیره می آید که برادر مرگ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6645,
        "beyt": "لیک بهر آنکه روز آیند باز * بر نهد بر پاش پابند دراز",
        "text": "اما برای آنکه روح ها ، هنگام روز دوباره به به سوی بدن ها باز آیند . بر پای روح ها بند درازی می بندد یعنی خداوند در خواب رابطه روح و جسم را بکلی قطع نمی کند چرا که اگر این انقطاع کامل گردد مرگ رخ می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6646,
        "beyt": "تا که روزش واکشد زآن مرغزار * وز چراگاه آردش در زیر بار",
        "text": "خداوند آن پای بند را به پای روح می بندد و بواسطه آن هنگام روز روح را از بوستان عالم غیب به سوی بدن ها بازگرداند و بدین ترتیب روح ها را که مثل اسب در چراگاه عالم غیب چریده اند مجددا به زیر بار تکلیف می کشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6647,
        "beyt": "کاش چون اصحاب کهف ، این روح را * حفظ کردی ، یا چو کشتی ، نوح را",
        "text": "ای کاش خداوند این روح لطیف را مانند اصحاب کهف حفظ می کرد یا همچون کشتی نوح را محفوظ می داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6648,
        "beyt": "تا از این طوفان بیداری و هوش * وارهیدی این ضمیر و چشم و گوش",
        "text": "تا این دل و چشم و گوش از این طوفان بیداری و هوش جزئی وارهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6649,
        "beyt": "ای بسا اصحاب کهف اندر جهان * پهلوی تو ، پیش تو هست این زمان",
        "text": "ای بسا اصحاب کهف یعنی اولیاءالله در همین دنیا حضور داشته باشند و هم اینک حتی کنار تو و در حضور تو ایستاده باشند . ( توضیح بیشتر در شرح بیت بعدی می آید ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6650,
        "beyt": "غار با او ، یار با او ، در سرود * مهر بر چشم است و بر گوشت چه سود ؟",
        "text": "همان اصحاب کهفی که غار و یار با آنان سرود می خوانند اما دریغا که چشم و گوش باطنی تو در حجاب غفلت پوشیده شده و تو نمی توانی نه آنان را ببینی و نه به الحان آنها گوش دهی . [ مولانا و بسیاری از عرفا و صوفیه علاوه بر اعتقاد به حقیقت شخصیه صالحان و طالحان به حقیقت نوعیه آنان نیز اعتقاد داشتند . حققت شخصیه عبارت است از وجود جزیی و مخصوصی که در کالبد مجسم می شود و نام و خصوصیات معینی نیز دارد مانند همین اصحاب کهف که افراد خاصی بوده اند و در دوره دقیانوس می زیستند و آن ماجراها که در کتب تاریخی آمده است را طی کردند . اما حقیقت نوعیه عبارت است از خصوصیات و صفات باطنی آنان منهای کالبد عنصری و جزئیات منفرد ایشان . مولانا و اکابر صوفیه اعتقاد دارند که حقیقت نوعیه انبیا و اولیا در هر عصری قابل رجوع و تکرار است . شیخ محمود شبستری فرماید :",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6651,
        "beyt": "گفت لیلی را خلیفه ، کان تویی * کز تو مجنون شد پریشان و غوی",
        "text": "خلیفه به لیلی گفت : آن لیلی تو هستی که از عشق تو مجنون پریشان و سرگردان شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6652,
        "beyt": "از دگر خوبان تو افزون نیستی * گفت : خامش چون تو مجنون نیستی",
        "text": "تو ای لیلی از زیبارویان دیگر که زیباتر نیستی ، لیلی گفت : خاموش باش که تو عاشق و مجنون من نیستی تا جمال من و مقام مجنون را دریابی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6653,
        "beyt": "هر که بیدار است ، او در خواب تر * هست بیداریش ، از خوابش بتر",
        "text": "هر کسی که در امور دنیوی و نفسانی بیدار است ، او خواب تر و غافل تر است و بیداری چنین شخصی از خواب بودنش بدتر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6654,
        "beyt": "چون به حق بیدار نبود جان ما * هست بیداری ، چو در بندان ما",
        "text": "اگر جان ما در بیداری خود به حق تعالی متکی نباشد و تنها به بیداری حسی اکتفا کند ، این بیداری برای ما به منزله حبس و زندان است و با چنین بیداری به سر منزل حقیقت واصل نتوانیم شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6655,
        "beyt": "جان همه روز از لگد کوب خیال * وز زیان و سود ، وز خوف زوال",
        "text": "زیرا جان آدمی به سبب اشتغال به امور نفسانی و دنیوی که خیال محض است و نیز به خاطر اندیشیدن در سود و زیان های کاسبکارانه و ترس از زوال نعمت های مادی ، هماره از تنویر روح و صفای باطن خود باز می ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6656,
        "beyt": "نی صفا می ماندش ، نی لطف و فر * نی به سوی آسمان ، راه سفر",
        "text": "در نتیجه سیطره خیال ، صفا و لطافت جان از میان می رود و راه وصول به عالم بالا به رویش بسته می شود زیرا که بال و پر این پرنده عرشی به گل و لای شهوات و اغراض پلید آغشته شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6657,
        "beyt": "خفته آن باشد که او از هر خیال * دارد امید و کند با او مقال",
        "text": "در حقیقت خفته آن کسی است که به هر خیال بی اساس امید بندد و به قدری بدان دل خوش دارد که با آن گفتگو و مصاحبت کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6658,
        "beyt": "دیو را چون حور بیند او به خواب * پس ز شهوت ریزد او با دیو ، آب",
        "text": "مولانا در اینجا برای بیان حال خفتگان و غفلت زدگان که در پی خیالات یاوه دنیوی و شهوانی هستند تمثیلی می آورد و می گوید : حال این خفتگان بدان کسی ماند که در اثنای خواب ، شیطان را به صورت زنی زیبا ببیند و تحریک شهوانی شود و محتلم گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6659,
        "beyt": "چونکه تخم نسل او در شوره ریخت * او به خویش آمد ، خیال از وی گریخت",
        "text": "وقتی که آن شخص بذر تولید و تکثیر نسل خود یعنی نطفه اش را بیهوده از دست داد ، همینکه به خود می آید درمی یابد که همه این صحنه های هوسناکانه خیالی بیش نبوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6660,
        "beyt": "ضعف سر بیند از آن و تن پلید * آه از آن نقش پدید ناپدید",
        "text": "این شخص وقتی از احتلامی که بر او عارض شده به خود می آید احساس سردرد می کند و تنش را ناپاک و نجس می بیند . آه از آن نقشی که به اعتبار خیال موجود و به اعتبار حقیقت معدوم است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6661,
        "beyt": "مرغ ، بر بالا پران و سایه اش * می دود بر خاک ، پران مرغ وش",
        "text": "پرنده ای بر اوج آسمان به پرواز در می آید و سایه اش روی زمین می افتد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6662,
        "beyt": "ابلهی صیاد آن سایه شود * می دود چندانکه بی مایه شود",
        "text": "صیادی نادان همینکه سایه آن پرنده را می بیند در صدد صید آن بر می آید و آنقدر می دود که همه توان خود را از دست می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6663,
        "beyt": "بی خبر کان عکس آن ، مرغ هواست * بی خبر که عکس آن سایه کجاست",
        "text": "آن صیاد غافل است که این سایه ای بیش نیست و فقط عکس آن پرنده ای است که بر هوا پرواز می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6664,
        "beyt": "تیر اندازد به سوی سایه او * ترکشش خالی شود از جستجو",
        "text": "آن صیاد ابله برای شکار سایه آن پرنده به سوی او تیر می اندازد و آن قدر به این کار ادامه می دهد که تیردانش از تیر خالی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6665,
        "beyt": "ترکش عمرش تهی شد ، عمر رفت * از دویدن در شکار سایه ، تفت",
        "text": "تیردان عمر صیاد سایه خالی شد و از بس دنبال سایه ، شتابان دوید عمرش هم به پایان رسید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6666,
        "beyt": "سایه یزدان چو باشد دایه اش * وارهاند از خیال و سایه اش",
        "text": "اما اگر راهنما و مربی آن صیاد سایه ، ولی خدا باشد او را از دام خیالات و سایه سار اوهام می رهاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6667,
        "beyt": "سایه یزدان بود بنده خدا * مرده این عالم و زنده خدا",
        "text": "مرد کامل خدا بنده اوست و چنین شخصی مرده این عالم و زنده به خداست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6668,
        "beyt": "دامن او گیر زودتر بی گمان * تا رهی در دامن آخر زمان",
        "text": "ای کسی که صیاد سایه ها هستی و بر راه خیالات می روی ، دست به دامان ولی کامل شو تا از فتنه و بلای آخر زمان نجات پیدا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6669,
        "beyt": "کیف مدالظل نقش اولیاست * کو دلیل نور خورشید خداست",
        "text": "منظور از آیه کیف مد الظل اینست که ولی خدا مظهر کامل خداوند است و آن سایه یعنی آن ولی خدا دلیل بر نور خداوند و راهنمای مردم به سوی اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6670,
        "beyt": "اندرین وادی مرو بی این دلیل * لا احب الافلین گو چون خلیل",
        "text": "در وادی سلوک و عشق ( که مولانا در بیت 13 آنرا راه پر خون دانسته ) بدون مرشد و ولی قدم مگذار و مانند حضرت ابراهیم (ع) از معبودهای آفل و معشوق های زائل رخ برتاب و بگو من معبودهای افول گر را دوست نمی دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6671,
        "beyt": "رو ز سایه آفتابی را بیاب * دامن شه شمس تبریزی بتاب",
        "text": "برو از سایه خدا ( ولی مرشد ) آفتابی را پیدا کن تا به وسیله او به خدا رسی و آن سایه همانا شمس تبریزی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6672,
        "beyt": "ره ندانی جانب این سور و عرس * از ضیاءالحق حسام الدین بپزرس",
        "text": "اگر تو راه رسیدن به چنین ضیافت و محفل روحانی را نمی شناسی ، آنرا از حضرت حسام الدین چلبی بپرس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6673,
        "beyt": "گر حسد گیرد تو را در ره گلو * در حسد ابلیس را باشد غلو",
        "text": "اگر در اثنای راه ، حسادت گلویت را گرفت بدانکه در حسادت فقط ابلیس ملعون زیاده روی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6674,
        "beyt": "کو ز آدم ننگ دارد از حسد * با سعادت جنگ دارد از حسد",
        "text": "زیرا که شیطان از روی حسادت ننگ داشت که بر آدم (ع) سجده کند و با چنین ستیز و حسادتی با سعادت خود جنگید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6675,
        "beyt": "عقبه یی زین صعب تر در راه نیست * ای خنک آن کش حسد همراه نیست",
        "text": "در راه سلوک گردنه ای سخت تر و دشوارتر از حسادت نیست و خوشا به حال کسی که از حسادت دور باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6676,
        "beyt": "این جسد ، خانه حسد آمد ، بدان * کز حسد آلوده باشد خاندان",
        "text": "بدان که این کالبد بشری جایگاه حسادت است . حسادت خاندان ترا می آلاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6677,
        "beyt": "گر جسد خانه حسد باشد ، ولیک * آن جسد را پاک کرد الله ، نیک",
        "text": "اگر چه کالبد آدمی خانه حسد است ولی این کالبد را حق تعالی به خوبی پاک کرده است مثل کالبد پیامبران و اولیاءالله .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6678,
        "beyt": "طهرابیتی ، بیان پاکی است * گنج نور است ، ار طلسمش خاکی است",
        "text": "خانه دل را باید از پلیدیها پاک کرد اگرچه طلسم کالبد عنصری ، جسمی خاکی است ولی اگر با دیده باطنی بنگری خواهی دید که گنجینه انوار الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6679,
        "beyt": "چون کنی بر بی حسد مکر و حسد * زآن حسد ، دل را سیاهی ها رسد",
        "text": "اگر بر آن که درونش از صفات زشتی همچون حسد پاک است و هیچ غل و غشی ندارد حسد بورزی و بدو نیرنگ زنی ، بر اثر این حسادت دلت تیره و تار می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6680,
        "beyt": "خاک شو مردان حق را زیر پا * خاک ، بر سر کن حسد را همچو ما",
        "text": "زیر پای اولیاءالله خاک شو و مانند ما خاک بر سر حسد کن یعنی این صفت را محو و طرد کن و هرگز فرصت مده که حسد در دلت وجود پیدا کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6681,
        "beyt": "آن وزیرک از حسد بودش نژاد * تا به باطل ، گوش و بینی باد داد",
        "text": "نژاد و سرشت آن وزیر پر تزویر از حسادت بود و سرانجام بر اثر حسادت گوش و بینی خود را بر باد داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6682,
        "beyt": "بر امید آنکه از نیش حسد * زهر او در جان مسکینان رسد",
        "text": "آن وزیر حسود گوش و بینی اش را از دست داد بدین امید که نیش حسدش را به جان بیچارگان عیسوی وارد کند و آنان را دچار هلاکت و تباهی نماید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6683,
        "beyt": "هر کسی کو از حسد بینی کند * خویشتن بی گوش و بی بینی کند",
        "text": "هر کسی از روی حسادت بینی خود را بکند بدین امید که به دیگری صدمه زند در واقع خود را بی بینی و بی گوش کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6684,
        "beyt": "بینی آن باشد که او ، بویی برد * بوی ، او را جانب کویی برد",
        "text": "بینی حقیقی آن عضوی است که بوئی را بشنود و آن بو او را به جائی بکشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6685,
        "beyt": "هر که بویش نیست ، بی بینی بود * بوی ، آن بویی است کان دینی بود",
        "text": "هرکس رایحه حقیقت را نشنود در واقع شامه باطنی ندارد . رایحه حقیقی ، رایحه ای است که بوی دین و عرفان دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6686,
        "beyt": "چونکه بویی برد و شکر آن نکرد * کفر نعمت آمد و بینی اش خورد",
        "text": "هر کس که رایحه حقیقت را بشنود و شکر آن را بجای نیاورد ، چنین کسی به خاطر این ناشکری ، شامه حقیقت یابش را از دست بدهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6687,
        "beyt": "شکر کن مر شاکران را بنده باش * پیش ایشان مرده شو ، پاینده باش",
        "text": "شکر گزار باش و تسلیم شکرگزاران حقیقی بشو و در برابر آنان بمیر تا به حیات جاودانه رسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6688,
        "beyt": "چون وزیر ، از ره زنی مایه مساز * خلق را تو بر میاور از نماز",
        "text": "تو مانند آن وزیر پرتزویر مباش که گمراه کردن دیگران را سرمایه خود کرد و مردم را از عبادت باز مدار ( اگر تو خود گمراهی دیگران را گمراه مساز ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6689,
        "beyt": "ناصح دین گشته آن کافر وزیر * کرده او از مکر در لوزینه ، سیر",
        "text": "آن وزیر نیرنگباز که باطنا کافر و حق ستیز بود و در ظاهر اظهار خیرخواهی در دین و ایمان مردم می کرد در مثل به کسی ماند که سیر را درون باقلوا (لوزینه) قرار دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6690,
        "beyt": "هر که صاحب ذوق بود از گفت او * لذتی می دید و تلخی جفت او",
        "text": "هر یک از عیسویان که ذوق و معرفتی داشت و اهل تمییز بود ابتدا سخنان آراسته و اندرزگونه وزیر را می شنید و لذت می برد ولی بعدا متوجه تلخی و ناگواری می شد و به شرارت آن وزیر پی می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6691,
        "beyt": "نکته ها می گفت او آمیخته * در جلاب قند ، زهری ریخته",
        "text": "آن وزیر ضمن نصیحت نکته هائی آمیخته به اغراض نفسانی می گفت ، درست مثل این بود که قند زهرآگین را داخل شربت گلاب می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6692,
        "beyt": "ظاهرش می گفت : در ره چست باش * وز اثر می گفت : جان را سست باش",
        "text": "وزیر ظاهرا به عیسویان می گفت در طریق دین خود چابک و چالاک باشید اما محوای کلام و عمق مقصودش ، روح و جان مستمعان را سست می کرد و آنان را در سلوک آئین خود درمانده می ساخت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6693,
        "beyt": "ظاهر نقره گر اسپید است و نو * دست و جامه می سیه گردد ازو",
        "text": "برای مثال ، اگرچه ظاهر نقره سفید و پر رونق است ولی دست و لباس را سیاه می کند زیرا خاصیت نقره این چنین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6694,
        "beyt": "آتش ارچه سرخ رویی است از شرر * تو ز فعل او سیه کاری نگر",
        "text": "مثال دیگر ، اگرچه آتش سرخ و پر شعله است اما اصولا آتش این خاصیت را نیز دارد که به جان هر چه افتد آن را سیاه و تباه سازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6695,
        "beyt": "برق اگر نوری نماید در نظر * لیک هست از خاصیت ، دزد بصر",
        "text": "مثال دیگر ، صاعقه اگرچه به نظر درخشان و نورانی می رسد ولی این خاصیت را نیز دارد که بینائی چشم را از بین می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6696,
        "beyt": "هر که جز آگاه و صاحب ذوق بود * گفت او در گردن او ، طوق بود",
        "text": "هر یک از عیسویان که آگاهی نداشت و صاحب ذوق و معرفت نبود ، سخنان آراسته وزیر همچون قلاده ای بر گردن او می افتاد و روح و جانش را مفتون می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6697,
        "beyt": "مدتی ، شش سال در هجران شاه * شد وزیر ، اتباع عیسی را پناه",
        "text": "ر مدت شش سال به دور از شاه ، پایگاه و ماوای عیسویان بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6698,
        "beyt": "دین و دل را کل بدو بسپرد خلق * پیش امر و حکم او می مرد خلق",
        "text": "عیسویان همگی دل و دین خود را به آن وزیر مکار تسلیم کردند و در برابر فرمان و حکم او کاملا به اطاعت درآمدند و در برابر حکم او جان می دادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6699,
        "beyt": "در میان شاه و او پیغام ها * شاه را پنهان بدو آرام ها",
        "text": "میان شاه و وزیر پیغام هایی رد و بدل می شد و شاه ، نهانی وعده های دلپذیر و آرامبخشی به وزیر می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6700,
        "beyt": "پیش او بنوشت شه ، کای مقبلم * وقت آمد ، زود فارغ کن دلم",
        "text": "شاه نامه ای به وزیر نوشت که ای وزیر نیکبختم ، وقت انجام آن وعده رسیده است . دلم را زود از اندوه و تشویش آزاد کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6701,
        "beyt": "گفت : اینک اندر آن کارم شها * کافکنم در دین عیسی فتنه ها",
        "text": "وزیر در جواب شاه نوشت : شاها فعلا من در صدد آن هستم که در دین عیسی فتنه و آشوبی بر پا دارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6702,
        "beyt": "قوم عیسی را بود اندر دار و گیر * حاکمانشان ده امیر و دو امیر",
        "text": "قوم عیسی در آن زمان برای پیشوائی مذهبی خود دوازده پیشوا داشت . ( این دوازده امیر مقتبس است از دوازده حواری که شاگردان خاص عیسی (ع) بودند ).",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6703,
        "beyt": "هر فریقی مر امیری را تبع * بنده گشته میر خود را از طمع",
        "text": "هر قبیله تابع یک پیشوا بود که به طمع سعادت دنیا و عقبی مطیع امیر خود شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6704,
        "beyt": "این ده و این دو امیر و قومشان * گشته بنده ، آن وزیر بد نشان",
        "text": "این دوازده پیشوای مذهبی عیسویان به اضافه پیروانشان ، جملگی مطیع آن وزیر بدنهاد شده بودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6705,
        "beyt": "اعتماد جمله ، بر گفتار او * اقتدای جمله ، بر رفتار او",
        "text": "جمله عیسویان به گفتار آراسته آن وزیر مکار اعتماد داشتند و هرچه او می گفت ، آنان اطاعت می نمودند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6706,
        "beyt": "پیش او در وقت و ساعت هر امیر * جان بدادی ، گر بدو گفتی : بمیر",
        "text": "عیسویان چنان به آن وزیر پر تزویر سرسپرده شده بودند که اگر وزیر به آنان می گفت بمیرید ، جملگی می مردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6707,
        "beyt": "ساخت طوماری به نام هر یکی * نقش هر طومار ، دیگر مسلکی",
        "text": "وزیر مکار به نام هر یک از آن پیشوایان دوازده گانه عیسوی طوماری ترتیب داد که این طومار حاوی احکام انجیل بود ولی محتوای هر یک از این طومارهای مذهبی با دیگری فرق داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6708,
        "beyt": "حکم های هر یکی نوعی دگر * این خلاف آن ، ز پایان تا به سر",
        "text": "احکام هر یک از طومارها نوعی دیگر بود و با هم همساز نبود و خلاصه از آغاز تا پایان حکم ها با هم اختلاف داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6709,
        "beyt": "در یکی راه ریاضت را و جوع * رکن توبه کرده و شرط رجوع",
        "text": "مثلا در یکی از طومارها به راه ریاضت و فضیلت گرسنگی و پرهیز از طعام امر کرده بود و آنرا اساس صحت توبه و رجوع الی الله قرار داده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6710,
        "beyt": "در یکی گفته : ریاضت سود نیست * اندرین ره ، مخلصی جز جود نیست",
        "text": "در طوماری دیگر نوشته است که ریاضت هیچ سودی ندارد بلکه تنها راه نجات ، سخاوت و بخشش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6711,
        "beyt": "در یکی گفته که جوع و جود تو * شرک باشد از تو با معبود تو",
        "text": "در طوماری دیگر نوشته است که اگر ریاضت و پرهیز از طعام و بخشندگی را فقط به خودت منسوب کنی و خدا را در نظر نیاوری دچار شرک شده ای و برای حضرت معبود شریک قائل شده ای . پس هر که به مقام ریاضت می رسد باید تنها خدا را عامل قاهر بداند و لاغیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6712,
        "beyt": "جز توکل جز که تسلیم تمام * در غم و راخت ، همه مکر است و دام",
        "text": "زیرا در همه امور و حتی به هنگام اندوه و آسودگی ، جز توکل و تسلیم کامل ، هر کاری ، مکر و دام است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6713,
        "beyt": "در یکی گفته که واجب ، خدمت است * ورنه ، اندیشه توکل تهمت است",
        "text": "در یکی دیگر از طومارها گفته است : آنچه بر سالک واجب است انجام خدمت است و گرنه بدون خدمت ، توکل نوعی ادعای پوچ و یاوه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6714,
        "beyt": "در یکی گفته که امر و نهی هاست * بهر کردن نیست ، شرح عجز ماست",
        "text": "در یکی دیگر از طومارها گفته است : اگرچه امر و نهی در دین آمده ولی ذکر آن بدان جهت نیست که به آنها عمل شود بلکه مراد از امر و نهی بیان عجز و عدم قدرت ما انسانهاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6715,
        "beyt": "تا که عجز خود ببینیم اندر آن * قدرت حق را بدانیم آن زمان",
        "text": "تا آنکه در آینه امر و نهی الهی ، عجز و ناتوانی خود را ببینیم و آنگاه به قدرت و توانائی حق پی ببریم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6716,
        "beyt": "در یکی گفته که عجز خود مبین * کفر نعمت کردن است آن عجز ، هین",
        "text": "در طومار دیگری گفته : مبادا اظهار عجز کنی که این عجز ، کفران نعمت الهی است که خداوند به ما عطا کرده چرا که قدرت ما متعلق به قدرت حق است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6717,
        "beyt": "قدرت خود بین که این قدرت ازوست * قدرت تو نعمت او دان ، که هوست",
        "text": "به قدرتی که در وجود تو نهاده شده بنگر که این قدرت از حق تعالی است . قدرتی را که در تو وجود دارد نعمت او بدان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6718,
        "beyt": "در یکی گفته کزین دو ، برگذر * بت بود هر چه بگنجد در نظر",
        "text": "در یکی از طومارها گفته : از اینکه خود را ناتوان بدانی و یا اینکه خود را به قدرت الهی قدرتمند بدانی چشم پوشی کن زیرا که در هر دو صورت وجود “من” همچنان باقی است و خود بینی برقرار است  و تا اینکه “من” محو نگردد . بت همچنان برپاست و هنوز مرحله فنا فرا نرسیده است و پس بر سالک است که فقط به حق تعالی درنگرد تا از شرک و بت پرستی برهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6719,
        "beyt": "در یکی گفته : مکش این شمع را * کین نظر ، چون شمع آمد جمع را",
        "text": "در طوماری دیگر گفته : شمع نظر و بحث و استدلال را خاموش مکن زیرا که این نظر و بحث و استدلال در بدایت سلوک به منزله شمعی است که قوای درونی ترا را متمرکز می کند و به تو قوت قلب می دهد",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6720,
        "beyt": "از نظر چون بگذری و از خیال * کشته باشی نیم شب ، شمع وصال",
        "text": "اگر در سلوک از رای و نظر و اندیشه و خیال دست برداری بدان ماند که در نیمه های شب تاریک ، شمعی را که می تواند ترا به کوی دوست برساندخاموش کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6721,
        "beyt": "در یکی گفته : بکش ، باکی مدار * تا عوض بینی نظر را صد هزار",
        "text": "در یکی دیگر از طومارها گفته : شمع رای و نظر را خاموش کن و در باره هیچ باکی به خود راه مده تا به جای آن صد هزار شمع معنوی و نور قلبی پیدا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6722,
        "beyt": "که ز کشتن ، شمع جان افزون شود * لیلی ات از صبر تو ، مجنون شود",
        "text": "زیرا همینکه شمع رای و نظر را خاموش کنی ، شمع جانت شعله ورتر شود و محبوب و معشوقت عاشق تو می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6723,
        "beyt": "ترک دنیا هر که کرد از زهد خویش * پیش آمد پیش او دنیا و بیش",
        "text": "هر کس دنیا را به خاطر زهد و پارسایی خود رها کند ، دنیا بدو روی آرد . زیرا دنیا مانند سایه است اگر دنبالش روی از تو بگریزد و اگر از آن بگریزی در پی ات آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6724,
        "beyt": "در یکی گفته که آنچت داد حق * در تو شیرین کرد در ایجاد، حق",
        "text": "در یکی دیگر از طومارها گفته که هر آنچه را حضرت حق به تو عطا فرموده ، آن چیز را حضرت حق در عالم هستی بر تو گوارا و شیرین کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6725,
        "beyt": "بر تو آسان کرد و خوش ، آن را بگیر * خویشتن را در میفکن در زحیر",
        "text": "آن کار را خداوند بر تو آسان و دلنشین کرده است ، آن کار را انجام بده و خود را بیهوده در سختی و مشقت میفکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6726,
        "beyt": "در یکی گفته که بگذار آن خود * کان قبول طبع تو ردست و بد",
        "text": "در یکی دیگر از طومارها گفته : مطابق خوی و سرشت طبیعی ات عمل مکن زیرا آنچه مقبول طبع توست از نظر حق ، زشت و مردود است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6727,
        "beyt": "راه های مختلف ، آسان شده است * هر یکی را ملتی ، چون جان شده است",
        "text": "هر یک از راهها و مذاهب گوناگون برای دسته ای از مردم آسان و مطبوع می نماید و آن گروه ، مذهب و مرام خود را همجون جان ، عزیز می شمرند ، چراکه هر مذهب با خوی و سرشت عده ای در می سازد . [ چنانکه در قسمتی از آیه 32 سوره روم آمده است “هر گروهی به مذهب خود شادان است” .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6728,
        "beyt": "گر میسر کردن حق ، ره بدی * هر جهود و گبر ازو آگه بدی",
        "text": "اگر چنین مقرر می شد که خداوند راه حقیقت را برای همگان آسان می ساخت بدین معنی که می فرمود بدون ریاضت هم می توانید به حقیقت رسید در این صورت هر حق ستیز کافری نیز از آن راه آگاه می شد در حالی که میان مومن و کافر تفاوت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6729,
        "beyt": "در یکی گفته میسر آن بود * که حیات دل ، غذای جان بود",
        "text": "در یکی دیگر از طومارها گفته است : آنچه خدا میسر ساخته عبارت است از حیات دل و غذای جان یعنی چیزی برای انسان قابل دل سپردن است که دل را زنده کند و روح را تغذیه نماید تا طاعات با بی میلی و مشقت صورت نگیرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6730,
        "beyt": "هر چه ذوق طبع باشد چون گذشت * بر نه آرد همچو شوره ، ریع و کشت",
        "text": "اگر طبع آدمی در جهت حیات معنوی حرکت نکند هر کاری که انجام دهد هیچ حاصلی جز زیان به بار نمی آورد مانند کشت بذر در زمین شوره زار . [ پس طبع آدمی وقتی او را به سعادت می رساند که مطابق با مصلحت حقیقی او حرکت کند نه در جهت امیال شهوانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6731,
        "beyt": "جز پشیمانی نباشد ریع او * جز خسارت بیش نارد بیع او",
        "text": "در واقع دنباله روی از هوی و هوس جز پشیمانی حاصلی ندارد و از سودا و تجارت آن چیزی جز زیان بدست نمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6732,
        "beyt": "آن میسر نبود اندر عاقبت * نام او باشد معسر ، عاقبت",
        "text": "پس نتیجه می گیریم که هر آن کار و عملی که مطابق میل و شهوت آدمی انجام گیرد گرچه ابتدا آسان و لذت بخش است ولی سرانجام دشوار و نفس گیر جلوه می کند زیرا اعمال هوسناکانه ، مصلحت و سعادت او را تباه می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6733,
        "beyt": "تو معسر از میسر باز دان * عاقبت بنگر جمال این و آن",
        "text": "تو باید آن کاری که حقیقتا دشوار است از آن کاری که حقیقتا آسان است باز شناسی و سرانجام چهره حقیقی هر دو کار را تماشا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6734,
        "beyt": "در یکی گفته که استادی طلب * عاقبت بینی ، نیابی در حسب",
        "text": "در طومار دیگری گفته : در طریق سلوک باید مرشد و پیری طلب کنی که تشخیص فرجام بد و خوب از عهده حسب و نسب برنمی آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6735,
        "beyt": "عاقبت دیدند هر گون ملتی * لاجرم گشتند اسیر زلتی",
        "text": "امتها و جوامع پیشین در نهایت کار خود ، دریافتند که بدون تمسک به هادی و راهبر به گمراهی و لغزش دچار خواهند آمد زیرا شخصیت و هویت انسانی محتاج به راهبر و مرشد است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6736,
        "beyt": "عاقبت دیدن ، نباشد دست باف * ورنه کی بودی ز دین ها اختلاف ؟",
        "text": "فرجام بینی کار آسانی نیست که از هر کس برآید و اگر حقیقت بینی و حقیقت یابی سهل بود کی میان دین ها و مرام ها اینقدر اختلاف رخ می داد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6737,
        "beyt": "در یکی گفته که استا هم تویی * ز آنکه استا را شناسا هم تویی",
        "text": "در طوماری دیگر گفته است : به مرشد و استاد نیازی نیست زیرا که تو خود عارف و مرشد و استادی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6738,
        "beyt": "مرد باش و سخره مردان مشو * رو سر خود گیر و سرگردان مشو",
        "text": "مرد حقیقی باش و مغلوب دیگر مردان مباش ، برو راه خود گیر و در طلب مرشد و استاد اینقدر به این در و آن در مزن و سرگردان مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6739,
        "beyt": "در یکی گفته که این جمله ، یکی است * هر که او دو بیند ، احول مردکی است",
        "text": "در طوماری دیگر گفته : جوهر تمام ادیان یکی است گرچه صورتهای مختلف دارند و هر کس میان آنها جدائی بیند به لوچی بینش دچار آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6740,
        "beyt": "در یکی گفته که صد ، یک چون بود * این کی اندیشد ؟ مگر مجنون بود",
        "text": "در طوماری دیگر گفته : مگر امکان دارد که “صد” همان “یک” باشد مگر ممکن است که آدم عاقل اینگونه اندیشه کند و بگوید که همه مذاهب یک جوهر دارند ؟  اینگونه افکار فقط به دیوانگان تعلق دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6741,
        "beyt": "هر یکی قولی است ضد همدگر * چون یکی باشد ، یکی زهر و شکر ؟",
        "text": "زیرا اقوال مذاهب با هم تضاد دارند . چگونه ممکن است که زهر و شکر با هم یکی باشند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6742,
        "beyt": "تا ز زهر و از شکر در نگذری * کی ز وحدت ، وز یکی ، بویی بری ؟",
        "text": "مادام که از اختلاف زهر و شکر صرف نظر نکنی ممکن نیست که از گلزار وحدت بوئی ببری . یعنی تا وقتی که در صورت ظاهری جهان کثرات و تعینات فرو مانده ای . هرگز نمی توانی به کوی حقیقت درآیی .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6743,
        "beyt": "این نمط ، وین نوع ، ده دفتر و دو * بر نوشت آن دین عیسی را عدو",
        "text": "بدین سان آن وزیر مکار که دشمن دین عیسی بود . دوازده طومار مختلف در بیان آئین مسیحیت نوشت و به دست پیشوایان مذهبی مسیحی داد تا فتنه و آشوبی مهلک بر پا دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6744,
        "beyt": "او ز یکرنگی عیسی ، بو نداشت * و ز مزاج خم عیسی ، خو نداشت",
        "text": "آن وزیر مکار از یکرنگی عیسی ذره ای آگاه نبود و با طبیعت و سرشت وحدت گرای عیسی ، انس و الفتی نداشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6745,
        "beyt": "جامه صد رنگ از آن خم صفا * ساده و یکرنگ گشتی چون ضیا",
        "text": "لباسهای گوناگون و رنگارنگ آدمیان که به رنگهای دنیوی آغشته بود به برکت سادگی و صفای باطنی عیسی ، جملگی رنگهای دنیوی و اختلافات بی اساس را رها می کردند و به سادگی و صفای او در می آمدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6746,
        "beyt": "نیست یکرنگی کزو خیزد ملال * بل مثال ماهی و آب زلال",
        "text": "این روش عیسی که بر عشق و محبت استوار بود هرگز ایحاد دلتنگی و ملال نمی کرد بلکه عالم بی رنگی او همچو آب زلال بود و مستغرقان این آب مانند ماهی بودند که حیاتشان به آب است و هرگز از آب سیر نمی شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6747,
        "beyt": "گر چه در خشکی هزاران رنگهاست * ماهیان را با یبوست جنگهاست",
        "text": "اگر چه در خشکی یعنی در جهان مادی هزاران نقش رنگین وجود دارد ولی پیامبران و اولیا که ماهیان دریای وحدت اند با خشکی کثرت و اختلاف ، جنگها دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6748,
        "beyt": "کیست ماهی ؟ چیست دریا در مثل ؟ * که بدان ماند ملک عزوجل",
        "text": "ماهی کیست ؟ دریا چیست که من بدان ها مثل آوردم تا خدا را بدان تشبیه کنم . من که وحدت هستی را به دریا تشبیه کردم از روی ناچاری است و خدا را نمی توان به دریا تشبیه کرد . بنابراین ماهی کیست و دریا چیست که بتوان حضرت حق را بدان تشبیه کرد . هر گونه تمثیلی در بیان حق ، ناقص و ابتر است . پس این تنها مَثَل است و در مَثَل مناقشه نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6749,
        "beyt": "صد هزاران بحر و ماهی در وجود * سجده آرد پیش آن اکرام و جود",
        "text": "زیرا در جهان هستی ، صدها هزار دریا و ماهی در برابر آن صاحب کرم سر سجده فرود می آورند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6750,
        "beyt": "چند باران عطا باران شده * تا بدان آن بحر ، در افشان شده",
        "text": "چنانکه چند قطره باران بخشش و عطا از بارگاه حق باریدن گرفته و بوسیله آن چند قطره ، این همه دریاهای پر گوهر پدید آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6751,
        "beyt": "چند خورشید کرم افروخته * تا که ابر و بحر ، جود آموخته",
        "text": "چند خورشید جود و کرم از بارگاه الهی تابیدن گرفته تا اینکه این همه ابر و دریا از او جود و بخشش را آموخته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6752,
        "beyt": "پرتو دانش زده بر خاک و طین * تا شده دانه ، پذیرنده زمین",
        "text": "از خورشید بخشش و کرم الهی ، پرتو دانش و معرفت بر روی خاک و گل تابیده تا آنکه زمین به واسطه پرتو معرفت ، دانه را در دل خود جای دهد و آنرا بپرورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6753,
        "beyt": "خاک ، امین و هر چه در وی کاشتی * بی خیانت جنس آن برداشتی",
        "text": "خاک ، امین و درستکار است زیرا پرتو معرفت حق بر او تابیده و هر چیز که در دل آن بکاری بی آنکه خیانتی کند آن دانه را به نحو احسن پرورش میدهد و هرگز به جای گندم ، جو و در عوض جو ، گندم نمی رویاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6754,
        "beyt": "این امانت ، ز آن امانت یافته ست * کافتاب عدل ، بر وی تافته ست",
        "text": "زمین این امانتداری را از آن امانت الهی یافته است که آفتاب حق ، صفت عدالت و امانت را بر زمین ساطع کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6755,
        "beyt": "تا نشان حق نیارد نوبهار * خاک ، سرها را نکرده آشکار",
        "text": "تا وقتی که امر الهی نرسد و نوبهار نیاید ، اسراری که زمین در دل خود نهفته داشته آشکار نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6756,
        "beyt": "آن جوادی که جمادی را بداد * این خبرها ، وین امانت ، وین سداد",
        "text": "آن خداوند بخشنده ای که این آگاهی و امانت و راستی و درستی را به جمادات عطا فرموده است . (بیت بعد متمم این بیت است) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6757,
        "beyt": "هر جمادی را کند فضلش خبیر * عاقلان را کرده قهر او ضریر",
        "text": "فضل و احسان خداوند جمادات را آگاه کرده است و خردمندان و عاقلانی که گاه بر سنت الهی عصیان می کنند با قهر خدا کوردل و بی بصیرت می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6758,
        "beyt": "جان و دل را طاقت آن جوش نیست * با که گویم ، در جهان یک گوش نیست",
        "text": "برای درک اسرار حق تعالی ، جان و دل ، توانائی و طاقت لازم را ندارد پس این حقایق را با چه کسی در میان گذارم در حالی که در سراسر جهان حتی یک گوش شنوا هم وجود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6759,
        "beyt": "هر کجا گوشی بد از وی چشم گشت * هر کجا سنگی بد از وی یشم گشت",
        "text": "هر کجا که گوشی بود به لطف حق به چشم مبدل شد یعنی به برکت قدرت الهی ، مسموعات و منقولات آدمی که جزو علوم رسمی است به مرتبه مکاشفه و شهود عرفانی ارتقاء می یابد و پس از آن صاحب چنین علمی از حدس و گمان می رهد و از منزل علم الیقین به منزل عین الیقن و حق الیقین در می آید و نیز هر جا که سنگی بی مقدار بود به سنگ گرانقدر یشم مبدل شد . یعنی هر آدمی که همچون سنگ بی فرهنگ بود به فضل الهی و عنایت ربانی به مرتبه درک و معرفت رسید . [ یشم سنگی قیمتی که از چین و یا هند می آوردند و گویند هر که آنرا با خود داشته باشد از آفت برق (صاعقه) ایمن خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6760,
        "beyt": "کیمیا ساز است ، چه بود کیمیا ؟ * معجزه بخش است ، چه بود سیمیا ؟",
        "text": "خداوند کیمیاگر است ولی کیمیا چیست ؟ مانند کردن تبدیلات اعجاب انگیز الهی به کیمیا هیچ وجهی ندارد و تنها از روی ناچاری و اضطرار است واِلا فعل الهی با کیمیا هیچ سنخیتی ندارد . او به انبیای عظام معجزه بخشیده است که علم سیمیا در برابر آن بی ارزش است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6761,
        "beyt": "این ثنا گفتن ز من ، ترک ثناست * کین دلیل هستی و ، هستی خطاست",
        "text": "ستایش من از حضرت حق در حقیقت ترک ستایش اوست زیرا ستایش از آثار صحو و با خویشی سالک است و ثنا در مقامی است که “من” هنوز باقی است و بین حق و خلق جدائی دیده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6762,
        "beyt": "پیش هست او بباید نیست بود  * چیست هستی پیش او ؟ کور و کبود",
        "text": "در مقابل هستی خدا باید وجود موهوم خود را از دست داد و به مقام نیستی و فنا رسید وجود غیر حق در برابر وجود حق چه ارزشی دارد ؟ مسلما ارزشی ندارد و ناقص و نارساست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6763,
        "beyt": "گر نبودی کور ، ازو بگداختی * گرمی خورشید را بشناختی",
        "text": "اگر وجود غیر ، کور نبود قطعا در برابر وجود حق می گداخت و به فنا می رفت درست مانند یخ از پرتو خورشید حقیقت فانی می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6764,
        "beyt": "ور نبودی او کبود از تعزیت * کی فسردی همچو یخ این ناحیت ؟",
        "text": "اگر وجود غیر حق به واسطه اینکه ذوق نیستی و فنا را نچشیده عزادار و افسرده نمی بود ، این جهان مادی به سبب جدایی از حق هرگز افسرده و جامد نمی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6765,
        "beyt": "همچو شه نادان و غافل بد وزیر * پنجه می زد با قدیم ناگزیر",
        "text": "وزیر هم مانند شاه جهود ، نادان و غافل بود زیرا می خواست با خداوند قدیم ازلی که همگان بدو محتاج اند به ستیز برخیزد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6766,
        "beyt": "با چنان قادر خدایی کز عدم * صد چو عالم هست گرداند به دم",
        "text": "وزیر می خواست با چنان خداوند توانائی بستیزد که در یک لحظه می تواند صد جهان مانند این جهان هستی را بوجود آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6767,
        "beyt": "صد چو عالم در نظر پیدا کند * چون که چشمت را به خود بینا کند",
        "text": "اگر خداوند چشم تو را به نور بصیرت و معرفت خویش بینا کند بی گمان چشم تو بسیاری از عوالم و جهانها را مشاهده می کند . پس چشم دل باز کن تا هر چه نادیدنی است آن بینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6768,
        "beyt": "گر جهان پیشت بزرگ و بی بنی است * پیش قدرت ذره ای می دان که نیست",
        "text": "اگر این جهان در نظر تو بزرگ و بی نهایت است بدان که این جهان پهناور در برابر قدرت خداوند ذره ای بیش نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6769,
        "beyt": "این جهان ، خود حبس جان های شماست * هین روید آن سو که صحرای شماست",
        "text": "این جهان به منزله زندان جان و روان شماست پس آگاه باشید به جانبی روید که آنجا صحرا و تفرجگاه شما باشد . یعنی دنیای محسوس به منزله زندان برای روح است پس به سوی مجردات و عالم لطیف معنوی توجه کنید که جهانی نامحدود است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6770,
        "beyt": "این جهان ، محدود آن ، خود بی حد است * نقش و صورت پیش آن معنی سد است",
        "text": "جهان محسوسات محدود است و جهان نامحسوس ، حد و حصری ندارد و نقش و صورت این جهان در برابر آن جهان ، حجاب محسوب می شود . یعنی با استغراق در نقوش این جهان ، از آن جهان غافل می شویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6771,
        "beyt": "صد هزاران نیزه فرعون را * در شکست از موسیی با یک عصا",
        "text": "برای مثال ، صد هزار نیزه فرعون را که متعلق به جهان محسوسات بود با یک عصای موسی که متعلق به عالم معنا بود در هم شکست . زیرا قدرت موسی از قدرت لایزال الهی سرچشمه می گرفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6772,
        "beyt": "صد هزاران طب جالینوس بود * پیش عیسی و دمش افسوس بود",
        "text": "مثلا ، صدها هزار طب جالینوسی یعنی بیشمار طب جسمانی و ظاهری در مقایسه با طب عیسوی یعنی طب روحانی و معنوی بیهوده و مسخره بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6773,
        "beyt": "صد هزاران دفتر اشعار بود * پیش حرف امیی اش عار بود",
        "text": "صدها هزار دفتر اشعار فصیح در برابر کلام یک فرد امی ( پیامبر خاتم ) ، ننگ و عار به شمار می آید . یعنی آ ن شاعران سخنور وقتی که اشعار خود را با قرآن مقایسه می کردند . در خود احساس شرمندگی می نمودند بس که کلام وحی فصیح و بلیغ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6774,
        "beyt": "با چنین غالب خداوندی ، کسی * چون نمیرد ، گر نباشد او خسی",
        "text": "در برابر خداوندی که غالب و قاهر است چگونه ممکن است که انسان در راه چنین خدائی از هستی خود نگذرد . مگر او حقیقت انسانی نداشته باشد و همچون خس و خاری بی ارزش باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6775,
        "beyt": "بس دل چون کوه را انگیخت او * مرغ زیرک با دو پا آویخت او",
        "text": "آن خداوند قهار ، دلهای قوی و گرانسنگ را که به عقل و تدبیر خود می بالند از جا برمی کند و آن انسان زیرک و هوشیار را با همه عقل و زیرکی به دام تقدیر و قضای خود گرفتار می آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6776,
        "beyt": "فهم و خاطر تیز کردن ، نیست راه * جز شکسته می نگیرد فضل شاه",
        "text": "بکار بستن فهم و خاطر و اعمال زیرکی راهی نیست که ما را به سرمنزل حقیقت برساند زیرا لطف و فضل آن شاه حقیقی فقط شامل حال شکسته دلان میشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6777,
        "beyt": "ای بسا گنج اکنان کنج کاو * کان خیال اندیش را شد ریش گاو",
        "text": "ای بسا محتشمان اندیشه و کنجگاوی ، بازیچه و سخره آن وزیر خیال اندیش شدند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6778,
        "beyt": "گاو ، که بود تا تو ریش او شوی ؟ * خاک چه بود تا حشیش او شوی ؟",
        "text": "گاو کیست که تو تابع و سخره او شوی ؟ خاک چیست که تو گیاه خشکیده و بی ارزش آن شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6779,
        "beyt": "چون زنی از کار بد شد روی زرد * مسخ کرد او را خدا و ، زهره کرد",
        "text": "همینکه زنی از ارتکاب کار بد شرمسار شد خداوند صورت او را مسخ کرد و آن را به زهره بدل فرمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6780,
        "beyt": "عورتی را زهره کردن ، مسخ بود * خاک و گل گشتن چه ماند ای عنود ؟",
        "text": "اگر تبدیل یک زن به ستاره زهره مسخ شمرده شود ، ای حق ستیز آیا به خاک و گل بدل شدن مسخ نیست . یعنی اسیر شهوت شدن مسخ باطنی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6781,
        "beyt": "روح ، می بردت سوی چرخ برین * سوی آب و گل شدی در اسفلین",
        "text": "روح لطیف ، ترا به سوی آسمان روحانی و جهان والا می کشد ولی تو خود را به سوی پست ترین مرتبه هستی پائین می کشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6782,
        "beyt": "خویشتن را مسخ کردی زین سفول * ز آن وجودی که بد آن ، رشک عقول",
        "text": "تو خود را به سبب گرایش به مرتبه نازل و پست مادیت مسخ کرده ای در حالیکه وجود تو از حیث شرافت و والائی چنان است که موجب حسد و حسرت صاحبان عقول ( فرشتگان و مجردات ) شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6783,
        "beyt": "پس ببین کین مسخ کردن چون بود * پیش آن مسخ ، این به غایت دون بود",
        "text": "پس بنگر که این مسخ کردن چگونه است ؟ بی گمان این نوع مسخ یعنی مسخ باطن بسی پست تر از مسخ ظاهر است زیرا اگر آن زن بدکار به جهت کردار بدش مسخ شد در عوض به ستاره ای نورانی مبدل گشت و بر اوج آسمان جای گرفت و حال آنکه مسخ باطن انسان به سبب گرایش به مادیات و شهوات بسیار پست تر از آن نوع مسخ است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6784,
        "beyt": "اسب همت ، سوی اختر تاختی * آدم مسجود را نشناختی",
        "text": "ای منجم ظاهری ، تو اسب همت و تلاش خود را به سوی ستارگان و اختران آسمان به تاختن آورده ای و با تکیه بر علم هیات و نجوم ، کواکب را در اوج آسمان رصد می کنی ولی هنوز حقیقت انسان را که مورد عزت و احترام فرشتگان است در روی کره زمین نشناختی . [ منظور بیت این است که اهل ظاهر خود را به جزئیات خارجی سخت مشغول می دارند اما حقیقت خود را که نزدیکترین چیز به آنهاست نمی شناسند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6785,
        "beyt": "آخر آدم زاده ای ای ناخلف * چند پنداری تو پستی را شرف",
        "text": "ای فرومایه ، تو زاده آدمی و فرزند انسان ، چگونه فرومایگی را شرافت می پنداری ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6786,
        "beyt": "چند گویی من بگیرم عالمی * این جهان را پر کنم از خود همی ؟",
        "text": "آخر چقدر می گوئی که من عالم را تصرف می کنم و این جهان را از قدرت و صیت و صوتم پر خواهم کرد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6787,
        "beyt": "گر جهان ، پر برف باشد سر به سر * تاب خور بگدازدش با یک نظر",
        "text": "برای مثال اگر سراسر جهان از برف پوشیده گردد ، خورشید با یک تابش همه آنها می گدازد و از میان می برد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6788,
        "beyt": "وزر او و صد وزیر و صد هزار * نیست گرداند خدا از یک شرار",
        "text": "خداوند مهربان اگر اراده می فرمود می توانست به یک شراره از رحمت واسعه خود همه گناهان آن وزیر بدگوهر و گناه صدها هزار شخص دیگر را محو کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6789,
        "beyt": "عین آن تخییل را حکمت کند * عین آن زهرآب را شربت کند",
        "text": "خداوند می توانست نفس آن خیالات فاسده را به حکمت عالیه مبدل کند و نفس آن زهر را به شربت گوارا دگر سازد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6790,
        "beyt": "آن گمان انگیز را سازد یقین * مهرها رویاند از اسباب کین",
        "text": "خداوند اگر اراده فرماید آنرا که همواره اسیر وهم و گمان است به زمره اهل یقین اندر سازد و از مبادی کینه و دشمنی ، مهر و دوستی پدید آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6791,
        "beyt": "پرورد در آتش ، ابراهیم را * ایمنی روح سازد بیم را",
        "text": "برای مثال ، ابراهیم خلیل (ع) را در میان آتش نگه می دارد و می پرورد و بیم و هراس را سبب ایمنی روح ها و روان ها می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6792,
        "beyt": "از سبب سوزیش من ، سودایی ام * در خیالاتش چو سوفسطایی ام",
        "text": "من از سبب سوزی خدا دچار حیرت و گیجی شده ام و در این مورد به حکم عقل اعتماد نتوانم کرد و در اندیشه مربوط به افعال خداوند مانند سوفسطائیان نمی توانم حکمی جزم و قطعی بدهم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6793,
        "beyt": "مکر دیگر آن وزیر از خود ببست * وعظ را بگذاشت و در خلوت نشست",
        "text": "آن وزیر پر تزویر مکر و نیرنگی دیگر بکار بست . بدین معنی که وعظ و اندرز به پیروان خود را ترک کرد و خلوت نشینی اختیار نمود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6794,
        "beyt": "در مریدان درفکند از شوق ، سوز * بود در خلوت ، چهل پنجاه روز",
        "text": "آن وزیر مکار در میان مریدان خود شور و شوقی افکند بدین ترتیب که چهل یا پنجاه روز از مریدان خود فاصله گرفت و در گوشه ای تنها نشست و همین به خلوت رفتن ، آتش اشتیاق مریدان را تیزتر کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6795,
        "beyt": "خلق ، دیوانه شدند از شوق او * از فراق حال و قال و ذوق او",
        "text": "مریدان از فرط اشتیاق دیدار وزیر و از فراق حال و قال و ذوق وزیر دیوانه و بی تاب شدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6796,
        "beyt": "لابه و زاری همی کردند و او * از ریاضت گشته در خلوت دو تو",
        "text": "مریدان گریه و زاری سر می دادند و آن وزیر از شدت ریاضت مکارانه خود کمرش خمیده شده بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6797,
        "beyt": "گفته ایشان نیست ما را بی تو نور * بی عصا کش ، چون بود احوال کور ؟",
        "text": "مریدان به وزیر می گفتند بدون تو ما از نور معرفت محرومیم مثلا نابینائی که عصاکش و راهنما نداشته باشد چه حالی پیدا می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6798,
        "beyt": "از سر اکرام و از بهر خدا * بیش از این ما را مدار از خود جدا",
        "text": "بزرگواری کن و محض رضای خدا بیش از این ما را از خود جدا مکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6799,
        "beyt": "ما چو طفلانیم ، ما را دایه تو * بر سر ما گستران آن سایه تو",
        "text": "ما همچو کودکانیم و تو برای ما همچون دایه ای ، پس سایه لطف خود را بر سر ما بگستران .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6800,
        "beyt": "گفت : جانم از محبان دور نیست * لیک بیرون آمدن ، دستور نیست",
        "text": "وزیر مکار گفت : جان من از دوستداران و مریدانم جدا نیست ، گرچه جسما از آنان دورم اما روحا با آنان همراهم ولی اجازه ندارم که از خلوت خویش بیرون آیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6801,
        "beyt": "آن امیران در شفاعت آمدند * و آن مریدان در شناعت آمدند",
        "text": "پیشوایان دوازده گانه مسیحی برای شفاعت نزد وزیر آمدند و آن مریدان نیز به نکوهش و بدگوئی خود پرداختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6802,
        "beyt": "کین چه بدبختی است ما را ای کریم ؟ * از دل و دین مانده ما بی تو یتیم",
        "text": "مریدان به وزیر گفتند : ای بزرگوار این چه بدبختی و شقاوتی است که ما را فرا گرفته ؟ ما بدون تو از اینکه دل و دین را از دست داده ایم بی سرپرست مانده ایم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6803,
        "beyt": "تو بهانه می کنی و ما ز درد * می زنیم از سوز دل ، دم های سرد",
        "text": "تو برای آنکه از خلوتگاه خود بیرون نیایی دائما بهانه می آوری و ما از سوز دل و از درد و اندوه آه های سرد می کشیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6804,
        "beyt": "ما به گفتار خوشت ، خو کرده ایم * ما ز شیر حکت تو خورده ایم",
        "text": "ما به سخنان لطیف و دلنشین تو عادت کرده ایم و از حکمت و معرفت تو شیر نوشید ه ایم ، از این رو نمی توانیم از تو جدا بمانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6805,
        "beyt": "الله الله ، این جفا با ما مکن * خیر کن ، امروز را فردا مکن",
        "text": "تو را به خدا چنین ستمی بر ما روا مدار و همین اکنون کار خیر به جا آر و کار امروز را به فردا میفکن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6806,
        "beyt": "می دهد دل ، مر تو را کین بی دلان * بی تو گردند آخر از بی حاصلان ؟",
        "text": "آیا دلت رضا می دهد که این مریدان عاشق در فراق تو بیهوده و بی حاصل بمانند و تعلیم و تربیتی نگیرند و به مقام کمال روحی نرسند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6807,
        "beyt": "جمله در خشکی چو ماهی می طپند * آب را بگشا ، ز جو بردار ، بند",
        "text": "مریدان بی قرارت همگی مانند ماهی در خشکی مضطرب و پر تاب هستند گویا که بی تو از ادامه زندگی قطع امید کرده اند پس اینک بند جدائی و فراق را بگسل و آب دیدارت را به روی ما باز کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6808,
        "beyt": "ای که چون تو در زمانه نیست کس * الله الله ، خلق را فریادرس",
        "text": "ای کسی که مانند تو در این روزگار پیدا نمی شود ترا به خدا به فریاد این مردم عاشق برس .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6809,
        "beyt": "گفت : هان ای سخرگان گفت و گو * وعظ گفتار زبان و گوش جو",
        "text": "وزیر گفت آگاه باشید ای قومی که اسیر قیل و قال شده اید و ای قومی که خواهان گفتار و شنیدارید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6810,
        "beyt": "پنبه اندر گوش حس دون کنید * بند حس از چشم خود بیرون کنید",
        "text": "پنبه در گوش خود کنید و گوش ظاهری خود را فرو بندید تا گوش باطنی شما گشوده گردد و نتیجتا اسرار الهی را بشنوید و از چشم باطنی خود ، قید و بند این حواس ظاهره را بردارید تا چشم بصیرت شما از حجاب های نفسانی و جسمانی خلاص گردد و در نتیجه حقایق نادیدنی را ببنید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6811,
        "beyt": "پنبه آن گوش سر ، گوش سر است * تا نگردد این کر ، آن باطن ، کر است",
        "text": "گوش سر یعنی همین گوش حسی و ظاهری در واقع پنبه و حجاب گوش باطن است ، مادام که گوش ظاهری می شنود آن گوش باطنی بسته و ناشنواست .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6812,
        "beyt": "بی حس و بی گوش و بی فکرت شوید * تا خطاب ارجعی را بشنوید",
        "text": "اگر می خواهید خطاب حق تعالی را بشنوید باید از قید و بند حواس ظاهر و عقل جزئی دنیا طلب رها شوید .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6813,
        "beyt": "تا به گفت و گوی بیداری دری * تو ز گفت خواب ، بویی کی بری",
        "text": "مادام که در قیل و قال بیداری های کاذب دنیوی به سر می بری چگونه ممکن است که از سخنان مربوط به عالم رویا و اسرار غیب خبردار شوی .  . امام حسین (ع) در دعای عرفه می فرماید : ” خداوندا توجهم به نمودهای ظاهری جهان ، مرا از دیدارت دور داشته است ”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6814,
        "beyt": "سیر بیرون است ، قول و فعل ما * سیر باطن هست ، بالای سما",
        "text": "قول و فعل روزمره ما سیر و سلوک ظاهری است و مسلما با این سیر و سلوک به منزل حقیقت نتوان رسید زیرا عرصه سیر و سلوک باطنی و معنوی در ورای آسمانهاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6815,
        "beyt": "حس ، خشکی دید ، کز خشکی بزاد * عیسی جان ، پای بر دریا نهاد",
        "text": "حس ظاهری ، زاده همین عالم ظاهر است ولی عیسای روح ، پای همت بر دریای حقیقت نهاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6816,
        "beyt": "سیر جسم خشک ، بر خشکی فتاد * سیر جان ، پا در دل دریا نهاد",
        "text": "سیر و سلوک جسم که از این عالم صورت و خاک است بر همان خاک و صورت عالم ناسوت واقع شده است در حالیکه سیر و سلوک روح در میانه دریای معناست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6817,
        "beyt": "چونکه عمر اندر ره خشکی گذشت * گاه کوه و گاه دریا ، گاه دشت",
        "text": "چون که عمر در راه این عالم صورت و جهان ناسوت ، سپری شد . عمرت گاه در کوه ، گاه در دریا و گاهی در صحرا تباه گشته و هرگز سیر روحانی نخواهد داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6818,
        "beyt": "آب حیوان از کجا خواهی تو یافت ؟ * موج دریا را کجا خواهی شکافت ؟",
        "text": "تویی که همه عمرت را در هامون بی برگ و بار عالم صورت سپری می کنی از کجا می توانی به آب حیات طیبه دست یابی و چگونه می توانی امواج دریای معنا را با کشتی همت بشکافی و به ساحل حقیقت برسی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6819,
        "beyt": "موج خاکی ، وهم و فهم و فکر ماست * موج آبی ، محو و سکرست و فناست",
        "text": "اوهام و اندیشه های جزئی و ظاهری از امواج جهان ظاهر است و حالت محو و سکر و فنای فی الله از امواج جهان معناست . [ محو از اصطلاحات اهل الله است و مراد از آن زدودن اوصاف نفسانی و ازاله صفات بشری و نیل به بی خویشی و یا بیرون آمدن از خود مجازی و غریزی است . از اینرو در تعریف رسمی آن گفته اند : رفع اوصاف عادت و ازالۀ علت . ( شرح مثنوی ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر اول ، ص 31 ) بطور کلی خود را از صفات نکوهیده پاک کردن و به صفات پسندیده متصف شدن را محو و اثبات گویند . ( ترجمه رساله قشیریه ، ص 115 ) . اما سُکر به معنی مستی و آن حالتی است که عقل را از تصرف و قوای نفسانی را از انقیاد عقل باز دارد . ( شرح مثنوی شریف ، ج 1 ، ص 244 ) . مراد از سکر عرفانی ، مستی شراب انگوری نیست . ( خلاصه شرح تعرف ، ص 384 ) . فنا عبارت است از عدم شعور سالک به هستی موهوم خود بواسطه استیلای ظهور هستی حقیقی . به عقیده صوفیه ، عارف جز واحد چیزی نبیند ” هر چه جز واحد بینی آن بت است ” . و در یک کلام نهایت سیر الی الله را فناء گویند ” .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6820,
        "beyt": "تا در این سکری ، از آن سکری تو دور * تا از این مستی ، از آن جامی تو کور",
        "text": "مادام که در مستی های ظاهری و دنیوی هستی از مستی های عارفانه دور خواهی بود و مادام که از باده های انگوری مستی ، جام معنوی را نخواهی دید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6821,
        "beyt": "گفت و گوی ظاهر آمد چون غبار * مدتی خاموش خو کن ، هوش دار",
        "text": "گفتگوی ظاهری مانند غبار است و این قیل و قال های ظاهری زنگاری است بر صفحه دل ، پس عقلت را بر نفست چیره ساز و مدتی را در خاموشی سپری کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6822,
        "beyt": "جمله گفتند : ای حکیم رخنه جو * این فریب و این جفا با ما مگو",
        "text": "مریدان جملگی به وزیر گفتند : ای حکیم چاره جو و مشگل گشا ، با ما از راه نعل وارونه زدن و جفاکاری سخن مگو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6823,
        "beyt": "چارپا را قدر طاقت بار نه * بر ضعیفان ، قدر قوت کار نه",
        "text": "روی چهارپایان به اندازه توان شان بار گذار و بر افراد ناتوان به اندازه طاقت شان تکلیف کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6824,
        "beyt": "دانه هر مرغ ، اندازه وی است * طعمه هر مرغ ، انجیری کی است ؟",
        "text": "هر مرغ و پرنده ای فقط می تواند از دانه ای تغذیه کند که متناسب با ساختمان طبیعی اش باشد . هر پرنده ای مگر می تواند انجیر بخورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6825,
        "beyt": "طفل را گر نان دهی بر جای شیر * طفل مسکین را از آن نان ، مرده گیر",
        "text": "برای مثال اگر طفل شیرخواره را به جای شیر دادن ، نان بدهی ، آن طفل بیچاره از خوردن نان حتما خواهد مرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6826,
        "beyt": "چون که دندانها برآرد ، بعد از آن * هم به خود ، طالب شود آن طفل ، نان",
        "text": "وقتی که طفل شیرخواره دندان درآورد با میل و رغبت نان می خورد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6827,
        "beyt": "مرغ پر نارسته چون پران شود * لقمه هر گربه دران شود",
        "text": "مثال دیگر ، پرنده ای که هنوز پر در نیاورده است اگر به پرواز درآید . طعمه هر گربه درنده ای خواهد شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6828,
        "beyt": "چون برآرد پر ، بپرد او به خود * بی تکلف ، بی صفیر نیک و بد",
        "text": "همینکه این پرنده بال و پر درآورد با میل خود و بی هیچ رنج و زحمتی و بی آواز نیک و بدی به پرواز درآید یعنی بدون یاری گرفتن از احدی پرواز می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6829,
        "beyt": "دیو را نطق تو خامش می کند * گوش ما را گفت تو هش می کند",
        "text": "مریدان به آن وزیر گفتند ای مرشد ، سخن و مصاحبت تو اخگر نفس اماره را خاموش می کند و گفتار پر مغز تو هوش را به گوش ما ارزانی می دارد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6830,
        "beyt": "گوش ما هوش است ، چون گویا تویی * خشک ما ، بحر است ، چون دریا تویی",
        "text": "گوش ما در صورتی یکپارچه هوش است که تو به گفتار آیی و این وجود ناسوتی و عنصری ما در صورتی به دریای معنی مبدل می گردد که تو دریا باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6831,
        "beyt": "با تو ما را خاک ، بهتر از فلک * ای سماک از تو منور تا سمک",
        "text": "ای مرشد ، اگر با تو همراه و مصاحب باشیم ، زمین خاکی برای ما بهتر از سپهر نورانی است . ای کسی که آسمان و زمین یعنی همه عالم از بالا تا پائین به برکت فیض وجود تو روشن گشته است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6832,
        "beyt": "بی تو ما را بر فلک ، تاریکی است * با تو ای ماه ، این فلک باری ، کی است",
        "text": "مریدان به آن وزیر گفتند : بی حضور تو ، روی فلک نیز تاریک و ظلمانی است و ای ماه ، با وجود تو این ماه چه ارزشی دارد . [ یعنی بی وجود تو این سپهر گردون هم به چیزی نیرزد چرا که انسان کامل “مدار هستی” است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6833,
        "beyt": "صورت رفعت بود افلاک را * معنی رفعت ، روان پاک را",
        "text": "عالم افلاک صورتا عالم اکبر است و عالم معنا عالم اصغر است اما انسان کامل صورتا عالم اصغر است و معنا عالم اکبر .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6834,
        "beyt": "صورت رفعت ، برای جسم هاست * جسم ها در پیش معنی ، اسم هاست",
        "text": "اجسام و ابدان ظاهرا بزرگی و رفعت دارند اما همین اجسام و ابدان در مقایسه با روح ، اسمی بیش نیستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6835,
        "beyt": "گفت : حجت های خود کوته کنید * پند را در جان و در دل ، ره کنید",
        "text": "وزیر مکار گفت : حجت ها و دلیل های خود را کوتاه کنید و اینقدر احتجاج راه نیندازید و پافشاری بیهوده مکنید بلکه پند مرا از صمیم جان و دل بشنوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6836,
        "beyt": "گر اینم ، متهم نبود امین * گر بگویم آسمان را ، من زمین",
        "text": "اگر مرا امین می نامید نباید امین را متهم کنید و فرضا اگر من آسمان را زمین بنامم باید حرف مرا تصدیق کنید و تابع من شوید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6837,
        "beyt": "گر کمالم ، با کمال انکار چیست ؟ * ور نیم ، این زحمت و آزار چیست ؟",
        "text": "اگر من آدم با کمالی هستم پس انکار کردن انسان کامل برای چیست ؟ و اگر اهل کمال نیستم پس این همه زحمت و آزار برای چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6838,
        "beyt": "من نخواهم شد از این خلوت برون * ز آنکه مشغولم به احوال درون",
        "text": "من ( وزیر ) از خلوتگاه خود بیرون نمی آیم زیرا که به احوال درونم مشغولم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6839,
        "beyt": "جمله گفتند : ای وزیر ! انکار نیست * گفت ما چون گفتن اغیار نیست",
        "text": "مریدان عیسوی جملگی گفتند : ای وزیر ، ما تو را انکار نمی کنیم . حرف ما همچون حرف بیگانگان نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6840,
        "beyt": "اشک دیده است از فراق تو ، دوان * آه آه است از میان جان ، روان",
        "text": "ای وزیر از فراق تو اشک از چشممان روان است و مرتبا آه جگرسوز از جانمان بر می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6841,
        "beyt": "طفل ، با دایه نه استیزد ، ولیک * گرید او ، گر چه نه بد داند نه نیک",
        "text": "برای مثال طفل وقتی گریه می کند قصدش ستیز با دایه اش نیست بلکه او از روی غریزه طبیعی به وسیله گریه مقاصد خود را بازگو میکند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6842,
        "beyt": "ما چو چنگیم و ، تو زخمه می زنی * زاری ما از ما نی ، تو زاری می کنی",
        "text": "– این بیت و ابیات بعدی مناجات مولانا با حضرت حق است و حاوی نکاتی در زمینه فنای افعالی که یکی از مراتب فنا است که در آن سالک به مرتبه ای از کشف می رسد که هیچ فعلی را به خود نسبت نمی دهد و همه افعال و احوال را از حق تعالی می داند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6843,
        "beyt": "ما چو ناییم و نوا در ما ز توست * ما چو کوهیم و صدا در ما ز توست",
        "text": "ما همچون نی هستیم و نوایی که ما داریم همه از تو است و ما همچون کوه هستیم که هر صدائی که در ما طنین می افکند از تو است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6844,
        "beyt": "ما چو شطرنجیم اندر برد و مات * برد و مات ما ز توست ای خوش صفات",
        "text": "ما همچون شطرنج هستیم که برد و باختی که روی آن صورت می گیرد از شطرنج بازان است نه از صفحه و مهره های شطرنج .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6845,
        "beyt": "ما که باشیم ای تو ما را جان جان * تا که ما باشیم با تو د رمیان ؟",
        "text": "ای که جان جانی ، ما که هستیم که در برابر تو عرض اندام کنیم و در ایجاد افعال با تو مشارکت داشته باشیم ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6846,
        "beyt": "ما عدم هاییم و هستی های ما * تو وجود مطلقی ، فانی نما",
        "text": "ما از این جهت که وجود حقیقی نداریم عدم به شمار می رویم و حتی هستی ما نیز عدم محسوب شود پس ما نیست هست نمائیم و حال آنکه ای خداوند ، تو وجود مطلقی و هست نیست نما هستی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6847,
        "beyt": "ما همه شیران ، ولی شیر علم * حمله شان از باد باشد دم به دم",
        "text": "ما جملگی شیریم ولی از آن شیرهایی هستیم که روی پرچم ها نقش می زنند و آن شیرهای منقوش هر لحظه با وزش باد به جهش و اهتزاز در می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6848,
        "beyt": "حمله شان پیدا و ، نا پیداست باد * آنکه ناپیداست ، از ما کم مباد",
        "text": "حرکت و جنبش شیران منقوش بر پرچم آشکار اسست و به چشم می آید ولی خود باد دیده نمی شود ، لطف و فیض آن خدایی که ظاهرا به چشم نمی آید از ما کم مباد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6849,
        "beyt": "باد ما و بود ما از داد توست * هستی ما جمله از ایجاد توست",
        "text": "نه تنها عوارض و لوازم هستی ما از قبیل فعل و قول و حال و جز آنها از فیض وجود تو پیدا شده بلکه اصل وجود ما نیز از خلاقیت تو پدید آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6850,
        "beyt": "لذت هستی نمودی نیست را * عاشق خود کرده بودی نیست را",
        "text": "خداوندا ، توئی که لذت هستی را به عدم های هستی نما عطا فرمودی و توئی که این هستی نماها را عاشق خود کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6851,
        "beyt": "لذت انعام خود را وامگیر * نقل و باده و جام خود را وامگیر",
        "text": "پرودگارا ، لذت عطا و احسان ازلی خود را از ما مگیر و آن را از ما بندگان دریغ مدار و عطیه عشق خود را که همچون نقل و شراب و جام می لذیذ و خوشگوار است از ما مگیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6852,
        "beyt": "ور بگیری ، کیت جست و جو کند ؟ * نقش ، با نقاش ، چون نیرو کند ؟",
        "text": "اگر فیوضات ربانی خود را از ما بگیری کیست آنکه بتواند آنرا بدست آورد ؟ بعنوان مثال چگونه ممکن است نقش با نقاش ستیزه کند ؟ زیرا که نقش قدرتی ندارد که بخواهد با نقاش بستیزد و بر خلاف میل او منقوش گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6853,
        "beyt": "منگر اندر ما ، مکن در ما نظر * اندر اکرام و سخای خود نگر",
        "text": "پروردگارا به کردار ما منگر بلکه به بزرگواری و سخای خود درنگر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6854,
        "beyt": "ما نبودیم و تقاضامان نبود * لطف تو ناگفته ما می شنود",
        "text": "خداوندا ما نبودیم و طبعا تقاضایی هم نداشتیم زیرا تقاضا داشتن فرع بر وجود داشتن است ولی لطف قدیم تو اسرار ناگفته ما را می شنید و از تقاضای ما آگاهی داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6855,
        "beyt": "نقش باشد پیش نقاش و قلم * عاجز و بسته چو کودک در شکم",
        "text": "نقش در برابر نقاش و قلم نقاشی اسیر و عاجز است درست مانند اسارت و عجز جنین در رحم مادر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6856,
        "beyt": "پیش قدرت ، خلق جمله بارگه * عاجزان ، چون پیش سوزن کارگه",
        "text": "جمیع موجودات جهان در برابر قدرت قهاره الهی عاجز و ناتوانند درست مانند نقشی که سوزن نگارگر کارگاه نساجی بر روی پارچه می پردازد ، نقشی که با سوزن نگارگر بر پارچه پدید می آید هیچ اختیاری از خود ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6857,
        "beyt": "گاه نقشش ، دیو و گه ، آدم کند * گاه نقشش ، شادی و گه غم کند",
        "text": "آن نقاش حقیقی در کارگاه هستی گاه نقش آدم پدید می آورد و گاه نقش شیطان و گاه نقش شادی بر لوح ضمیر آدمی رسم می کند و گاه نقش اندوه را بر آن رقم می زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6858,
        "beyt": "دست، نی تا دست جنباند به دفع * نطق ، نی تا دم زند از ضر و نفع",
        "text": "آن نقشی راکه خداوند به صورت موجودات رقم می زند هیچ کس نمی تواند جلوی آنرا بگیرد و هیچ زبانی هم نمی تواند در برابر قدرت خق تعالی از سود و زیان خود سخنی به میان آورد . خلاصه کلام هیچ موجودی نمی تواند در برابر قدرت حق عرض اندام کند و شان و مقامی مستقل از او به چنگ آرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6859,
        "beyt": "تو ز قرآن باز خوان تفسیر بیت * گفت ایزد : ما رمیت و اذ رمیت",
        "text": "تو برای آنکه تفسیر ابیات اخیر را خوب دریابی باید به آیات قرآن نظر کنی بخصوص آیه 17 سوره انفال که می فرماید : ای پیامبر تو تیر ( به سوی دشمن ) نپراندی آنگاه که پراندی ، بلکه این خداوند بود که به سوی آنان تیر پرانید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6860,
        "beyt": "گر بپرانیم تیر ، آن نی ز ماست * ما کمان و تیراندازش خداست",
        "text": "برای مثال اگر ما تیرهای اعمال و احوالمان را از قوس وجودمان بپرانیم ، در حقیقت ، پرانیدن تیر از ما نیست زیرا ما در دست تصرف حق تعالی مانند کمانیم و تیرانداز این کمان خداوند است و انسان آلتی است در دست حق .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6861,
        "beyt": "این نه جبر ، این معنی جباری است * ذکر جباری ، برای زاری است",
        "text": "این اسرار و حقایقی که به تو گفتم معنی جبر ندارد ، بلکه خواستم مقام جباریت خداوند را برای تو بازگو کنم و یادآوری مقام جباریت خداوند برای این است که زاری کنیم و او را همیشه فاعل مختار بدانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6862,
        "beyt": "زاری ما شد ، دلیل اضطرار * خجلت ما شد ،دلیل اختیار",
        "text": "تضرع و زاری ما نشان دهنده اضطرار ماست پس باید به قدرتی لایزال پناه ببریم تا پناهگاه و دافع عجز و اضطرار  ما باشد ، هم چنین شرمساری ما نیز دلیل بر این است که در افعال خود صاحب اختیاریم زیرا شرمساری و ندامت بر فعل غیر ، معنی ندارد و کسی که اجبارا عملی را انجام می دهد ندامت بر او عارض نمی شود",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6863,
        "beyt": "گر نبودی اختیار ، این شرم چیست ؟ * وین دریغ و خجلت و آزرم چیست ؟",
        "text": "اگر تو برای انجام عمل زشت اختیار نداشته باشی پس برای چه از آن شرمگین می شوی ؟ و اصلا این همه شرمساری و افسوس برای چیست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6864,
        "beyt": "زجر استادان و شاگردان چراست ؟ * خاطر از تدبیرها گردان چراست ؟",
        "text": "همچنین چرا معلمان ، شاگردان مقصر خود را تنبیه می کنند ؟ زیرا اگر شاگردی دچار تقصیر شود معلم می داند که این تقصیر بطور جبری و فطری از او سرنزده و ناشی از اختیار اوست پس به تنبیه و سرزنش او می پردازد . گذشنه از این اصلا چرا ذهن آدمی از اندیشه ای به اندیشه دیگر منتقل می شود . [ هر انسانی قبل از انجام هر کاری در باره سود و زیان احتمالی آن می اندیشد و آنرا در حد فهم و شعور خود ارزیابی می کند و سپس بدان اقدام می کند . پس این هم دلیلی دیگر بر مختار بودن آدمی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6865,
        "beyt": "ور تو گویی غافل است از جبر ، او * ماه حق ، پنهان شد اندر ابر او",
        "text": "حالا اگر تو که طرفدار جبر هستی ، بگوئی آنکسی که بر فعل بد خود تضرع و زاری می کند بدین سبب است که از جبری بودن امور غافل است و خیال می کند که اختیار دارد و ماه جباریت خداوند در پندار ابرگونه او پنهان شده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6866,
        "beyt": "هست این را خوش جواب ، ار بشنوی * بگذری از کفر و در دین بگروی",
        "text": "این اعتراض جبریان پاسخی دلنشین دارد که اگر بدان حقیقتا گوش دهی از کفر و حقیقت ستیزی دست برمی داری و حقیقت دین را تصدیق می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6867,
        "beyt": "حسرت و زاری ، گه بیماری است * وقت بیماری ، همه بیداری است",
        "text": "ای معترض ، این حسرت و زاری که به هنگام بیماری از انسان برمی خیزد حاکی از آن است که او از خواب غفلت بیدار شده است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6868,
        "beyt": "آن زمان که می شوی بیمار ، تو * می کنی از جرم ، استغفار تو",
        "text": "مثلا وقتی که تو دچار بیماری می شوی از گناهان گذشته ات طلب مغفرت می کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6869,
        "beyt": "می نماید بر تو زشتی گنه * می کنی نیت که باز آیم به ره",
        "text": "وقتی که بیمار هستی ، زشتی گناهان در نظرت مجسم می شود . از اینرو تصمیم می گیری که دیگر راه کژ نپوئی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6870,
        "beyt": "عهد و پیمان می کنی که بعد از این * جز که طاعت نبودم کار گزین",
        "text": "و از آن پس با خود عهد و پیمان می بندی که از این پس در راه طاعت حضرت حق گام بر خواهم داشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6871,
        "beyt": "پس یقین گشت این که بیماری ، تو را * می ببخشد هوش و بیداری ، تو را",
        "text": "پس با این مقدمات آدمی یقین می کند که این بیماری به تو هوشیاری و بیداری می دهد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6872,
        "beyt": "پس بدان این اصل را ای اصل جو * هر که را درد است او بردست بو",
        "text": "پس ای کسی که جویای گوهر حقایق هستی بدان که هر کس صاحب درد باشد بوئی از معرفت و حقیقت برده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6873,
        "beyt": "هر که او بیدارتر ، پر دردتر * هر که او آگاه تر ، رخ زردتر",
        "text": "هر کس بیدارتر باشد دردش بیشتر است و هر کس آگاهتر باشد اندوهش بیشتر . [ هر چه آدمی از حقیقت بیشتر آگاه باشد دردمندتر است زیرا خلاها و نقیصه های بشری را بیشتر می بیند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6874,
        "beyt": "گر ز جبرش آگهی ، زاریت کو ؟ * بینش زنجیر جباریت کو ؟",
        "text": "اگر تو واقعا از قدرت و تسلط بی چون خداوندی آگاهی پس چرا زاری و خاکساری اظهار نمی کنی و در دام غرور و سرمستی به سر می بری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6875,
        "beyt": "بسته در زنجیر ، چون شادی کند ؟ * کی اسیر حبس ، آزادی کند ؟",
        "text": "مثلا کسی که به زنجیر کشیده شده باشد چگونه شادی سر دهد و کسی که به زندان حبس افتاده کی می تواند احساس آزادی کند ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6876,
        "beyt": "ور تو می بینی که پایت بسته اند * بر تو سرهنگان شه بنشسته اند",
        "text": "مثلا اگر تو می بینی که دست و پایت را بسته اند و ماموران شاه بر تو مسلط شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6877,
        "beyt": "پس تو سرهنگی مکن با عاجزان * زآنکه نبود طبع و خوی عاجز ، آن",
        "text": "در ادامه بیت قبل ، پس تو بر مردم ناتوان چیرگی مجو زیرا که طبع و سرشت ناتوانان این نیست که بر دیگران سلطه جوئی کنند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6878,
        "beyt": "چون تو جبر او نمی بینی ، مگو * ور همی بینی ، نشان دید کو ؟",
        "text": "تو اگر در باطن خود جباریت خداوند را نمی بینی بیهوده از آن دم مزن و اگر مقام جباریت خدا را می بینی علامت و نشان آن کو و کجاست ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6879,
        "beyt": "در هر آن کاری که میل استت بدان * قدرت خود را همی بینی عیان",
        "text": "هر کاری که مطابق با امیال و شهوات توست و آرزو داری بدان برسی ، در این کارها احساس قدرت و اختیار می کنی و فخر می فروشی که این منم که به چنین توفیقی رسیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6880,
        "beyt": "در هر آن کاری که میلت نیست و خواست * اندر آن جبری شدن ، کین از خداست",
        "text": "ولی نسبت به هر کاری که بدان تمایل نداری ، در آن کار خود را جبری نشان می دهی و می گوئی : این کار خداست و آن را به خدا نسبت می دهی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6881,
        "beyt": "انبیا در کار دنیا جبری اند * کافران در کار عقبی جبری اند",
        "text": "پیامبران در کارهای مربوط به دنیا جبری هستند یعنی از روی هوای نفس به دنیا رغبتی نشان نمی دهند بلکه از سر ضرورت و مصلحت و اجبار به کارهای دنیوی روی آرند زیرا آنان مامورند که با مردم حشر و نشر کنند ولی کافران در امور مربوط به آخرت جبری هستند یعنی بدان تمایلی نشان نمی دهند مگر از روی اجبار .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6882,
        "beyt": "انبیا را کار عقبی ، اختیار * جاهلان را کار دنیا اختیار",
        "text": "پیامبران کارهای مربوط به آخرت را انتخاب می کنند ولی نادانان در پی کارهای دنیوی و مادی می روند و برای بدست آوردنش حرص می زنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6883,
        "beyt": "زآنکه هر مرغی به سوی جنس خویش * می پرد او در پس و جان ، پیش پیش",
        "text": "زیرا هر پرنده ای به سوی جنس خود می پرد و روح پیشاپیش جسم می پرد و جسم به دنبال او ، یعنی در افعال و حرکات و سکنات تابع روح است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6884,
        "beyt": "کافران چون جنس سجین آمدند * سجن دنیا را خوش آیین آمدند",
        "text": "کافران چون همجنس و همسنخ دوزخ هستند زندان (سجن) دنیا را با روی خوش و رضایت تام و تمام اختیار کرده اند . ( سَجین = کلمه ای است که ریشۀ فارسی دارد و در قرآن کریم نیز آمده است به معنی ثابت ، دائم و سخت و نیز چاهی است در دوزخ / خوش آیین آمدن = چیزی را با روی خوش و رضایت کامل پذیرفتن )",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6885,
        "beyt": "انبیا چون جنس علیین بدند * سوی علیین جان و دل شدند",
        "text": "اما پیامبران چون از جنس ملکوت اعلی آفریده شده اند ، مرغ جان و دلشان به سوی ملکوت اعلی پر گشوده است . [ علیین به معنی آسمان هفتم ، بهشت . آنجا که نامه عمل فرشتگان است . ملکوت اعلی یا جنبه علوی نفس انسان که اعمال نیک در آن مصور گردد . در آیه 18سوره مطففین آمده است “همانا نامه نیکان در بالاترین مرتبه بهشت قرار دارد” .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6886,
        "beyt": "این سخن پایان ندارد ، لیک ما * باز گوییم آن تمامی قصه را",
        "text": "اسرار و حقایقی که ما به گفتار در آوردیم پایان یافتنی نیست اما اینک در صدد آن هستیم که همه آن قصه را به پایان رسانیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6887,
        "beyt": "آن وزیر از اندرون آواز داد * کای مریدان از من این معلم باد",
        "text": "وزیر مکار از درون خلوتگاه خود بانگ زد که ای مریدان می خواهم این مطلب را به شما تفهیم کنم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6888,
        "beyt": "که مرا عیسی چنین پیغام کرد * کز همه یاران و خویشان باش فرد",
        "text": "عیسی (ع) به من این چنین پیغام داده که باید از همه یاران و خویشان و کسانت جدا باشی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6889,
        "beyt": "روی ، در دیوار کن ، تنها نشین * وز وجود خویش هم خلوت گزین",
        "text": "روی به دیوار کن و تنها بنشین و حتی از خویشتن خود نیز خلوت کن . یعنی خلوت نشینی را شدیدا مراعات کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6890,
        "beyt": "بعد از این دستوری گفتار نیست * بعد از این با گفت و گویم کار نیست",
        "text": "زین پس اجازه ندارم که وعظ و گفتاری برای کسی داشته باشم و بعد از این دیگر هیچ حرف و سخنی نخواهم داشت زیرا مامور به سکوت شده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6891,
        "beyt": "الوداع ای دوستان ، من مرده ام * رخت بر چارم فلک بر برده ام",
        "text": "خداحافظ ای دوستان ، من مرده ام یعنی از خویشتن رهیده ام و رخت سفر بربسته ام و به سوی آسمان چهارم کوچیده ام .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6892,
        "beyt": "تا به زیر چرخ ناری چون حطب * من نسوزم در عنا و در عطب",
        "text": "تا در این دنیای دون مانند هیزم در رنج و درد نسوزم زیرا که رنج و درد اهل دنیا به قدر ابتلای ایشان به دنیاست پس با رفتنم از دنیا از رنج رها می شوم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6893,
        "beyt": "پهلوی عیسی نشینم بعد از این * بر فراز آسمان چارمین",
        "text": "زین پس بر بالای آسمان چهارم در کنار حضرت عیسی (ع) خواهم نشست .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6894,
        "beyt": "وآنگهانی ، آن امیران را بخواند * یک به یک تنها به هر یک حرف راند",
        "text": "سپس آن وزیر مکار هر یک از پیشوایان مذهبی عیسویان را نزد خود فراخواند و در نهانی به هر یک از آنان وصیت کرد و گفت توئی جانشین من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6895,
        "beyt": "گفت هر یک را به دین عیسوی * نایب حق و خلیفه من تویی",
        "text": "وزیر به هر یک از پیشوایان دوازده گانه عیسوی گفت : در دین عیسی تویی نایب بر حق و جانشین حقیقی من .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6896,
        "beyt": "وآن امیران دگر ، اتباع تو * کرد عیسی جمله را اشباع تو",
        "text": "وزیر به هر یک از آنان گفت : پیشوایان دیگر پیرو تو هستند و عیسی (ع) همه عیسویان شیعه و پیرو تو کرده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6897,
        "beyt": "هر امیری کو کشد کردن ، بگیر * یا بکش یا خود همی دارش اسیر",
        "text": "هر یک از پیشوایان که در برابر فرمانت سرکشی کرد او را بگیر و بکش و یا اسیرش کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6898,
        "beyt": "لیک تا من زنده ام ، این وامگو * تا نمیرم ، این ریاست را مجو",
        "text": "لیکن تا وقتی که من زنده هستم این راز را به کسی مگو و تا من نمرده ام طالب رسیدن به این ریاست و پیشوائی مباش .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6899,
        "beyt": "تا نمیرم من ، تو این پیدا مکن * دعوی شاهی و استیلا مکن",
        "text": "و تا نمرده ام تو این موضوع را آشکار و بر ملا مکن و مدعی ریاست و چیرگی مشو .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6900,
        "beyt": "اینک این طومار و احکام مسیح * یک به یک برخوان تو بر امت ، فصیح",
        "text": "آنچه در این طومار نوشته شده همه احکام عیسی (ع) است . بگیر و آن را بر یکایک امت عیسی (ع) بطور شمرده و گویا بخوان تا همه متوجه شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6901,
        "beyt": "هر امیری را چنین گفت او جدا * نیست نایب ، جز تو در دین خدا",
        "text": "آن وزیر پر تزویر به هر یک از پیشوایان عیسوی جداگانه گفت : در دین خدا یعنی دین عیسی (ع) غیر از تو جانشین و خلیفه ای نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6902,
        "beyt": "هر یکی را کرد او یک یک عزیز * هر چه آنرا گفت ، این را گفت نیز",
        "text": "آن وزیر مکار به ظاهر هر یک از امیران را گرامی داشت و هر چه را به آن یکی گفته بود همان را به دیگری هم گفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6903,
        "beyt": "هر یکی را او یکی طومار داد * هر یکی ضد دگر بود ، المراد",
        "text": "آن وزیر به یکایک آن دوازده امیر طوماری داد که مضمون و مقصود آن طومارها ضد یکدیگر بود . خلاصه .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6904,
        "beyt": "جملگی طومارها بد مختلف * همچو شکل حرف ها ، یا تا الف",
        "text": "همه آن طومارها از حیث مضمون با هم اختلاف داشت مانند اختلاف شکلی که میان حروف الفبا از < الف > تا < یا > وجود دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6905,
        "beyt": "حکم این طومار ، ضد حکم آن * پیش از این کردیم این ضد را بیان",
        "text": "حکم این طومار با حکم ان طومار کاملا مغایر بود که ما این مطلب را پیش از این بیان کردیم .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6906,
        "beyt": "بعد از آن چل روز دیگر در ببست * خویش کشت و از وجود خود برست",
        "text": "پس از آن ، وزیر چهل روز دیگر در خلوتگاهش تنها سر کرد و آنگاه خود را کشت و از وجود خویش رهید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6907,
        "beyt": "چونکه خلق از مرگ او آگاه شد * بر سر گورش ، قیامتگاه شد",
        "text": "وقتی مردم از مرگ وزیر با خبر شدند بر سر قبرش از فرط گریه و زاری ، هنگامه عجیبی بر پا شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6908,
        "beyt": "خلق ، چندان جمع شد بر گور او * مو کنان ، جامه دران، در شور او",
        "text": "مردم بر سر مزار وزیر به قدری جمع شدند و در شور و غوغای مرگش موهای خود را کندند و لباسهای خود را از هم دریدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6909,
        "beyt": "کان عدد را هم خدا داند شمرد * از عرب ، وز ترک ، وز رومی و کرد",
        "text": "که شمارش تعداد آنان را تنها خداوند داند و بس ، خلاصه از تازیان و ترکان و کرد به قدری جمع شدند که به شمار در نمی آمدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6910,
        "beyt": "خاک او کردند بر سرهای خویش * درد او دیدند درمان جای خویش",
        "text": "خاک قبر آن وزیر را بر سرهای خود افشاندند و درد فراق او چنان بر جانشان افتاد که درد خود را فراموش کردند و گوئی که دیگر دردی ندارند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6911,
        "beyt": "آن خلایق بر سر گورش مهی * کرده خون را از دو چشم خود رهی",
        "text": "مردمی که بر سر مزار وزیر گرد آمده بودند مدت یک ماه تمام از دو دیده خود خون گریستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6912,
        "beyt": "بعد ماهی گفت خلق : ای مهتران * از امیران کیست بر جایش نشان ؟",
        "text": "پس از گذشت یک ماه مردم گفتند : ای بزرگان از میان شما چه کسی جانشین آن وزیر است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6913,
        "beyt": "تا به جای او شناسیمش امام * دست و دامن را به دست او دهیم",
        "text": "تا او را به جای آن وزیر پیشوای خود سازیم و دست بیعت و ارادت بدو دهیم و سراپا تسلیم امر او شویم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6914,
        "beyt": "چون که شد خورشید و ، ما را کرد وداع * چاره نبود بر مقام او چراغ",
        "text": "حالی که خورشید علم و معرفت از دست رفته است چاره ای جز این نیست که به جای آن چراغی قرار دهیم .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6915,
        "beyt": "چون که شد از پیش دیده وصل یار * نایبی باید از او مان یادگار",
        "text": "اکنون که از دیدار یار محروم گشته ایم باید جانشینی پیدا کنیم که یادگار او باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6916,
        "beyt": "چون که گل بگذشت و گلشن شد خراب * بوی گل را از که یابیم ؟ از گلاب",
        "text": "مثلا وقتی که فصل گل سپری شود و گلزار هم ویران گردد ، بوی گل را باید از چه کسی بجوئیم ؟ مسلما از گلاب زیرا گلاب جانشین گل و گلشن است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6917,
        "beyt": "چون خدا اندر نیاید در عیان * نایب حق اند این پیغمبران",
        "text": "چون خدا به چشم و مشاهده در نمی آید یعنی محسوس و ملموس نیست ، انبیا نایب او هستند در میان مردم ، و حق تعالی بوسیله انبیا ، علوم و اسرار خود را به مردم می رساند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6918,
        "beyt": "نه ، غلط گفتم که نایب با منوب * گر دو پنداری ، قبیح آید ، نه خوب",
        "text": "نه ، اینکه گفتم انبیا و اولیا نایب حضرت حق اند حرف درستی نبود ، چون در آن صورت ائنانیت و دویی پیش می آید در حالی که آنان بطور کامل در حقیقت الهی فانی شده اند و همه آثار و رسوم بشری خود را در حق محو کرده اند و بنابراین اگر نایب (انبیا و اولیا) را از منوب (خداوند) جدا کنی کار زشتی انجام داده ای نه کاری خوب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6919,
        "beyt": "نه ، دو باشد تا توی صورت پرست * پیش او یک گشت ، کز صورت برست",
        "text": "نه ، مادام که تو صورت پرست و ظاهرگرا هستی نایب با منوب عنه در نظرت دو گانه جلوه کنند و تو آن دو را از هم جدا خواهی دید . ولی کسی که از عالم صورت و ظاهر رهیده و به عالم معنی پیوسته ، نایب و منوب عنه را یکی می بیند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6920,
        "beyt": "چون به صورت بنگری ، چشم تو دو ست * تو به نورش درنگر کز چشم رست",
        "text": "برای مثال اگر تو به چهره ات نگاه کنی خواهی دید که دو چشم داری ولی تو به نور چشمت که از آن پدید آمده نگاه کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6921,
        "beyt": "نور هر دو چشم ، نتوان فرق کرد * چون که در نورش نظر انداخت مرد",
        "text": "اگر آدمی به نور چشم ها دقت کند آن دو را یکی می بیند و نمی تواند میان آن دو تفاوتی قائل شود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6922,
        "beyt": "ده چراغ ار حاضر آید در مکان * هر یکی باشد به صورت ، غیر آن",
        "text": "مثلا اگر ده چراغ در یک مکان باشد و ظاهر آن چراغها با هم متفاوت باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6923,
        "beyt": "فرق نتوان کرد نور هر یکی * چون به نورش روی آری ، بی شکی",
        "text": "در ادامه بیت قبل ، اگر به نور آن چراغها نظر کنی بی گمان نمی توانی آنها را از هم جدا کنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6924,
        "beyt": "گر تو صد سیب و ، صد آبی بشمری * صد نماند ، یک شود گر بفشری",
        "text": "مثال دیگر ، اگر تو صد سیب و صد به (آبی) بشماری مسلما متعدد جلوه کنند ولی اگر همه آنها را بفشاری و آب آنها را بگیری خواهی دید که تعدد آنها از بین می رود و یکی می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6925,
        "beyt": "در معانی ، قسمت و اعداد نیست * در معانی تجزیه و افراد نیست",
        "text": "در امور معنوی اصولا تقسیم و تجزیه و فرد و زوج وجود ندارد و این مقولات ، مختص عالم محسوسات است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6926,
        "beyt": "اتحاد یار ، با یاران خوش است * پای معنی گیر ، صورت سرکش است",
        "text": "وحدت میان دوستان خوشی آور است و اصحاب صفا و یاران وفا از هم جدا نیستند . به معنا توجه داشته باش که صورت ، تفرقه انگیز است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6927,
        "beyt": "صورت سرکش ، گدازان کن به رنج * تا ببینی زیر او وحدت ، چو گنج",
        "text": "صورت معنا ستیز را باید با آتش ریاضت ذوب کنی و همینکه چند گانگی را محو کردی در زیر ویرانی های آن ، گنجی بیابی به نام وحدت .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6928,
        "beyt": "ور تو نگدازی ، عنایت های او * خود گدازد ، ای دلم مولای او",
        "text": "اگر تو ای صورت پرست ، صورتهای حق ستیز را ذوب نکنی ، عنایات خداوند آنها را ذوب خواهد کرد . ای خداوندی که دلم بنده و غلام توست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6929,
        "beyt": "او نماید هم به دلها خویش را * او بدوزد خرقه درویش را",
        "text": "آن خدا از روی لطف و حب ازلی خود ، هم خود را به دلهای روشن نشان می دهد و هم خرقه درویش را می دوزد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6930,
        "beyt": "منبسط بودیم و یک جوهر همه * بی سر و بی پا بدیم آن سر همه",
        "text": "ما قبل از اینکه به این جهان صورت و کثرت پا بگذاریم در حالت انبساط و بی تعیینی بودیم و یک گوهر واحد بیشتر نداشتیم .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6931,
        "beyt": "یک گهر بودیم همچون آفتاب * بی گره بودیم و صافی همچو آب",
        "text": "ما مانند آفتاب ، یک گوهر بودیم و مانند آب زلال ، پاک و خالص بودیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6932,
        "beyt": "چون به صورت آمد آن نور سره * شد عدد چون سایه های کنگره",
        "text": "از آن وقت که آن نور خالص ، صورت و رنگهای مختلف به خود گرفت مانند سایه کنگره متعدد شد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6933,
        "beyt": "کنگره ویران کنبد از منجنیق * تا رود فرق از میان این فریق",
        "text": "برای آنکه به سر وحدت واقف شوید باید تعیینات وجود و کثرات جهان محسوس را با منجنیق توحید و ریاضت ویران کنید و وجود مجازی و موهوم را محو نمائید تا از میان جمع خلائق ، کثرت و تمایز و تعدد برخیزد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6934,
        "beyt": "شرح این را گفتمی من از مری * لیک ترسم تا نلغزد خاطری",
        "text": "من اصل وحدت وجود را بیان کردم ولی بیم آن دارم که خاطری دچار لغزش و اشتباه شود زیرا این معانی ژرف را هر ذهن ضعیف و بسیطی نمی تواند درک کند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6935,
        "beyt": "نکته ها چون تیغ پولاد است تیز * گر نداری تو سپر ، واپس گریز",
        "text": "نکته های دقیق و لطایف عمیق عرفانی و خاصه مسئله وحدت وجود همچون شمشیر پولادین تیز و بران است که بدون فراهم آوردن سپری از ادراک و فهم استوار نمی توان در برابر آن ظاهر شد . پس تویی که برای فهم آن نکات دقیق و عمیق ، استعداد لازم و قابلیت فهم نداری نباید به سوی آن بروی .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6936,
        "beyt": "پیش این الماس ، بی اسپر میا * کز بریدن ، تیغ را نبود حیا",
        "text": "در برابر این شمشیر تیز یعنی اسرار توحید و حقیقت وحدت وجود ، بدون سپر ادراک و فهم استوار ظاهر مشو زیرا شمشیر ابائی از بریدن ندارد و چنانچه بدون استعداد لازم اقدام به فهم این حقایق کنی به اعتقاد تو زیان و خلل در آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6937,
        "beyt": "زین سبب من تیغ کردم در غلاف * تا که کژخوانی نخواند بر خلاف",
        "text": "بدین سبب است که من شمشیر کلام را در نیام حکایات و قصص فرو برده ام تا مبادا فردی کج اندیش ، حقایق گفتار مرا وارونه فهم کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6938,
        "beyt": "آمدیم اندر تمامی داستان * وز وفاداری جمع راستان",
        "text": "دو باره باز گشتیم به حکایت وزیر و عیسویان تا به پایانش رسانیم . همان حکایتی که در باره وفاداری شماری از دوستان است . و همچنین می توان گفت به برکت وفاداری جمعی از دوستان ما دوباره به ادامه حکایت باز می گردیم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6939,
        "beyt": "کز پس این پیشوا برخاستند * بر مقامش نایبی می خواستند",
        "text": "وقتی که آن وزیر مکار که پیشوای عیسویان بود درگذشت . امیران عیسوی عزم آن کردند تا به جای او جانشینی را انتخاب کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6940,
        "beyt": "یک امیری زان امیران ، پیش رفت * پیش آن قوم وفااندیش رفت",
        "text": "یکی از امیران برخاست و پیش رفت و نزد آن قوم وفادار رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6941,
        "beyt": "گفت : اینک نایب آن مرد ، من * نایب عیسی ، منم اندر زمن",
        "text": "آن امیر گفت : اینک من جانشین آن وزیر هستم و در حال حاضر نایب عیسی (ع) منم .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6942,
        "beyt": "اینک این طومار ، برهان من است * کین نیابت بعد از او ، آن من است",
        "text": "اکنون این طومار دلیل و حجتی بر حقانیت و زعامت من است و این همان طوماری است که وزیر به من داده است . پس منم جانشین بر حق او .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6943,
        "beyt": "آن امیر دیگر آمد از کمین * دعوی او در خلافت ، بد همین",
        "text": "پیشوای دیگری از عیسویان از جایگاه خود بیرون آمد و ادعائی نظیر ادعای آن شخص کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6944,
        "beyt": "از بغل او نیز طوماری نمود * تا برآمد هر دو را خشم جهود",
        "text": "او نیز از پهلویش طوماری بیرون آورد و به مردم نشان داد و این تعدد ادعا باعث شد که هر دو پیشوا بر یکدیگر سخت خشمگین شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6945,
        "beyt": "آن امیران دگر ، یک یک قطار * بر کشیده ، تیغ های آبدار",
        "text": "پیشوایان دیگر عیسویان نیز یکایک صف کشیدند و همین ادعا را کردند و طومار خود را به رخ دیگری کشیدند و چون سخت به خشم آمدند شمشیرهای تیز را بر ضد یکدیگر برآهیختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6946,
        "beyt": "هر یکی را تیغ و طوماری به دست * در هم افتادند چون پیلان مست",
        "text": "در دست هر کدامشان تیغ و طوماری بود و مانند فیلان مست و وحشی به جان هم افتادند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6947,
        "beyt": "صد هزاران مرد ترسا کشته شد * تا ز سرهای بریده پشته شد",
        "text": "صد هزار مرد عیسوی در این جنگ کشته شدند بطوریکه از سرهای بریده تلی بوجود آمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6948,
        "beyt": "خون روان شد همچو سیل از چپ و راست * کوه کوه اندر هوا ، زین گرد خاست",
        "text": "خون کشته شدگان از چپ و راست و از هر سو مانند سیل روان شد و بر اثر این جنگ هولناک گرد و غبار غلیظی چون کوه به هوا خاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6949,
        "beyt": "تخم های فتنه ها ، کو کشته بود * آفت سرهای ایشان گشته بود",
        "text": "بذرهای فتنه و آشوبی که وزیر مکار کاشته بود بلای جان پیشوایان عیسوی شد و در نتیجه سرهای بسیاری به باد رفت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6950,
        "beyt": "جوزها بشکست و ، کان هم مغز داشت * بعد کشتن ، روح پاک نغز داشت",
        "text": "جسد کشته شدگان مانند گردو (جوز) بود و چون شکسته شد آنکه دارای ایمان بود دارای روح لطیف و پاکی بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6951,
        "beyt": "کشتن و مردن که بر نقش تن است * چون انار و سیب را بشکستن است",
        "text": "مردن و کشته شدن که بر بدن عارض می شود در مثل مانند فشردن انار و سیب است یعنی همانطور که با فشردن انار و سیب عصاره آن آشکار می شود با مرگ و درهم شکسته شدن قفس تن ، احوال درونی و اسرار باطنی انسان آشکار می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6952,
        "beyt": "آنچه شیرین است ، آن شد ناردانگ * و آنکه پوسیده است ، نبود غیر بانگ",
        "text": "آنکس که باطنی شیرین داشته و به زیور کمالات اخلاقی و مکارم معنوی آراسته باشد مانند انار شیرین و پرفایده خواهد بود و مقبول حق و حق باوران . و اما کسی که باطنی سیاه و تباه داشته باشد مانند انار پوک و فاسد فقط صدائی دارد و لاغیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6953,
        "beyt": "آنچه با معنی است ، خود پیدا شود * و آنچه پوسیده است ، آن رسوا شود",
        "text": "آنکه دارای معنویت است پس از مرگ حقیقت باطنی او آشکار گردد و به سعادت جاودانه رسد و آنکه از معنویت خالی باشد به رسوائی و شقاوت ابدی دچار آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6954,
        "beyt": "رو به معنی کوش ای صورت پرست * ز آنکه معنی ، بر تن صورت ، پرست",
        "text": "ای صورت پرست برو و برای دستیابی به معنا کوشش کن زیرا که معنا برای کالبد آدمی مانند پر و بال است برای پرنده ، همانطور که پرنده بدون پر وبال قادر به پرواز نیست . کالبد آدمی بدون پرنده جان ، قادر به پرواز نخواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6955,
        "beyt": "همنشین اهل معنی باش تا * هم عطا یابی و ، هم باشی فتی",
        "text": "با اهل معنا همنشینی کن تا به برکت این همنشینی ، هم به عطای معنوی آنان دست یابی و هم جوانمرد و با فتوت شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6956,
        "beyt": "جان بی معنی در این تن ، بی خلاف * هست همچون تیغ چوبین ، در غلاف",
        "text": "جانی که فاقد معنویت است بی گمان در این کالبد جسمانی مانند شمشیر چوبینی است که در نیام باشد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6957,
        "beyt": "تا غلاف ، اندر بود ، با قیمت است * چون برون شد ، سوختن را آلت است",
        "text": "مادام که شمشیر چوبین در نیام است به نظر ارزشمند می آید و چون از نیام بدر آید تنها به درد سوزاندن می خورد . [ تمثیل “شمشیر چوبین در غلاف” تمثیلی است که مولانا برای اهل نفاق که یکی مصادیق آن ، وزیر عیسوی کش بود . همانطور که شمشیر چوبین ابزار بازی کودکان است و به درد عرصه کارزار نمی خورد . روح اهل نفاق نیز ابزار بی ارزشی است که در عرصه حقیقت بکار نیاید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6958,
        "beyt": "تیغ چوبین را مبر در کارزار * بنگر اول ، تا نگردد کار ، زار",
        "text": "شمشیر چوبین را به آوردگاه مبر و پیش از رفتن به میدان جنگ به شمشیرت نگاه کن تا کارت زار نشود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6959,
        "beyt": "گر بود چوبین ، برو دیگر طلب * ور بود الماس ، پیش آ با طرب",
        "text": "اگر در این جهان روح و روانی چوبین و فاقد نشاط معنوی داری برو روح دیگری طلب کن که واجد کمال باشد و اگر روحت الماسین است با نشاط و شادی پیش آ .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6960,
        "beyt": "تیغ در زرادخانه اولیاست * دیدن ایشان ، شما را کیمیاست",
        "text": "شمشیر تیز و درخشان در نزد اولیاءالله است یعنی حقیقت و کمال معنا در قلب اولیاءالله است و دیدار و مصاحبت آنان مانند کیمیاست . یعنی وجود کامل آنها وجود ناقص شما را کمال می بخشد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6961,
        "beyt": "جمله دانایان همین گفته ، همین * هست دانا را رحمة للعالمین",
        "text": "همه فرزانگان جهان همین سخن را گفته اند و این دانایان برای همه جهانیان رحمت و برکت هستند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6962,
        "beyt": "گر اناری می خری ، خندان بخر * تا دهد خنده ز دانه او خبر",
        "text": "برای مثال اگر اناری می خری ، اناری بخر که خندان باشد یعنی اناری که از غایت رسیدگی پوستش شکافته و خنده آن دانه هایش را آشکار کند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6963,
        "beyt": "ای مبارک خنده اش ، کو از دهان * می نماید دل ، چو در از درج جان",
        "text": "فرخنده بادا خنده آن انار ، مبارک باد کلام آن عارفی که مروارید اسرار را از صندوقجه دلش نشان می دهد و سالکان را به حقایق عرفانی می رساند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6964,
        "beyt": "نامبارک ، خنده آن لاله بود * کز دهان او ، سیاهی دل نمود",
        "text": "اما نامبارک است خنده لاله ، یعنی سخنان مرشد نمایان فریبکار مبارک نیست و گفتارشان بر سیاهی دلشان دلالت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6965,
        "beyt": "نار خندان ، باغ را خندان کند * صحبت مردانت ، از مردان کند",
        "text": "انار خندان و رسیده باغ را خندان و با نشاط می کند و همنشینی با پیران حقیقت ، تو را در شمار حقیقت باوران درمی آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6966,
        "beyt": "گر تو سنگ صخره و مرمر شوی * چون به صاحبدل رسی ، گوهر شوی",
        "text": "اگر تو در سختی و عدم انعطاف و استعداد مانند سنگ خارا و سنگ مرمر باشی . همینکه به عارفان صاحبدل برسی و با آنان مصاحبت کنی سنگ بی فرهنگ وجود ترا به گوهر معنا بدل کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6967,
        "beyt": "مهر پاکان در میان جان ، نشان * دل مده الا به مهر دلخوشان",
        "text": "ای طالب حقیقت ، دوستی و محبت پاکان را در میان جانت قرار ده . دل مده مگر به دوستی و مهر دلخوشان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6968,
        "beyt": "کوی نومیدی مرو ، امیدهاست * سوی تاریکی مرو ، خورشیدهاست",
        "text": "به محله ناامیدی نرو زیرا که امیدهائی وجود دارد یعنی نومید مشو که حضرت پروردگار الطاف خفیه بی شمار دارد و به طرف تاریکی ها مرو که خورشیدهای ولایت و هدایت اولیاءالله وجود دارد و سالکان را هدایت می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6969,
        "beyt": "دل تو را در کوی اهل دل کشد * تن تو را در حبس آب و گل کشد",
        "text": "دل تو را به کوی صاحبدلان می برد ولی تن و امور نفسانی ، تو را در زندان آب و گل حبس می کند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6970,
        "beyt": "هین غذای دل بده از همدلی * رو بجو اقبال را از مقبلی",
        "text": "به هوش باش که از همدلی و وحدت به دل و جانت غذا دهی و جویا باش که از کسانی که به اقبال حقیقی دست یافته اند اقبال حقیقی را به دست آوری .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6971,
        "beyt": "بود در انجیل ، نام مصطفی * آن سر پیغمبران ، بحر صفا",
        "text": "نام حضرت محمد مصطفی (ص) در انجیل آمده بود . همان پیامبری که سرور انبیاء و دریای صفا و نورانیّت است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6972,
        "beyt": "بود ذکر حلیه ها و شکل او * بود ذکر غزو و صوم و اکل او",
        "text": "وصفِ شکل و شمائل و اخلاقِ محمد (ص) و جهاد و روزه و افطار و خوردنِ او همه در انجیل آمده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6973,
        "beyt": "طایفه نصرانیان بهر ثواب * چون رسیدندی بدان نام و خطاب",
        "text": "گروهی از نصرانیان ( عیسویان ) ، همینکه به آن نامِ شریف و خطابِ لطیف می رسیدند . یعنی وقتی انجیل را می خواندند و نام و اوصاف شریف حضرت محمد (ص) را می یافتند برای بردن اجر و صواب .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6974,
        "beyt": "بوسه دادندی بر آن نام شریف * رو نهادندی بدان وصف لطیف",
        "text": "آن نامِ شریف را می بوسیدند و رخ بر اوصاف جمیلِ آن حضرت می نهادند . یعنی از جان و دل ، آن اشارت و بشارت را احترام می نهادند و عزیزش می شمردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6975,
        "beyt": "اندرین فتنه که گفتیم آن گروه * ایمن از فتنه بدند و از شکوه",
        "text": "در این فتنه که ما پیشتر بیان کردیم . یعنی در ماجرای وزیر مکّار ، آن دسته از عیسویان که نام حضرت محمّد (ص) را بزرگ داشتند و عزیزش شمردند . از ورطۀ فتنه و آشوب رَستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6976,
        "beyt": "ایمن از شر امیران و وزیر * در پناه نام احمد مستجیر",
        "text": "و از شرِ امیران و وزیران ، ایمن و سالم ماندند و در پناهِ نامِ شریفِ احمد ، پناه گرفتند . یعنی از هلاکت و خسارت دنیا و آخرت رهیدند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6977,
        "beyt": "نسل ایشان نیز هم بسیار شد * نور احمد ، ناصر آمد ، یار شد",
        "text": "نسل آنان فراوان شد و نور حضرت احمد (ص) یار و یاور آنان گشت .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6978,
        "beyt": "و آن گروه دیگر از نصرانیان * نام احمد داشتندی مُستَهان",
        "text": "اما دستۀ دیگری از نصرانیان که نام احمد (ص) را خوار و حقیر می داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6979,
        "beyt": "مستهان و خوار گشتند از فتن * از وزیر شوم رای شوم فن",
        "text": "آنان به سبب توهین بدان نامِ شریف در فتنه هایی که میانشان برپا شد . حقیر و ذلیل شدند . یعنی آن وزیرِ بَداندیش و گُجسته کیش ، آنان را به ورطۀ فتنه ای هولناک درافکند و بدین ترتیب به خواری و ذلّت گرفتارشان آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6980,
        "beyt": "هم مُخَبّط دینشان و حکمشان * از پی طومارهای کژبیان",
        "text": "بدین سان دین و آیین عیسویان به سبب آن طومارهای مخدوش و گمراه کننده آشفته و دَر هم و بَر هم شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6981,
        "beyt": "نام احمد این چنین یاری کند * تا که نورش چون نگه داری کند ؟",
        "text": "وقتی که نام شریف احمد (ص) اینگونه یاوری می کند . پس بنگر که نورِ حقیقت آن حضرت چگونه مردمان را از مهالک گمراهی و تباهی مصون می دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6982,
        "beyt": "نام احمد چون حصاری شد حصین * تا چه باشد ذات آن روح الامین",
        "text": "نام شریف حضرت احمد (ص) مانند دژی استوار بود . پس هر کس بدان دژ درمی آمد از فتنه ها می رهید . حال از این مطلب دریاب که ذاتِ شریفِ آن روح الامین چه استوار دژی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6983,
        "beyt": "بعد از این خون ریز درمان ناپذیر * کاندر افتاد از بلای آن وزیر",
        "text": "پس از این پادشاه آدمکش علاج ناپذیر که بر اثر مبتلا شدن به مکر آن وزیر به شرارت افتاد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6984,
        "beyt": "یک شه دیگر ز نسل آن جهود * در هلاک قوم عیسی رو نمود",
        "text": "پادشاهی دیگر از نژاد آن شاه جهود در صدد نابود ساختن قوم عیسی (ع) برآمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6985,
        "beyt": "گر خبر خواهی از این دیگر خروج * سوره برخوان ، والسما ذات البروج",
        "text": "اگر خبر خروج و ظهور دیگر شاه جهود را می خواهی بدانی باید سوره بروج را بخوانی زیرا این ماجرا در آن سوره نقل شده است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6986,
        "beyt": "سنت بد ، کز شه اول بزاد * این شه دیگر ، قدم در وی نهاد",
        "text": "سنت و روش ناپسندی که از شاه اول باقی مانده بود . این شاه هم در آن طریق پا گذاشت یعنی او هم در صدد قتل عام مسیحیان برآمد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6987,
        "beyt": "هر که او بنهاد ناخوش سنتی * سوی او نفرین رود هر ساعتی",
        "text": "هر کس که روش ناپسند را بنیاد نهد لحظه به لحظه آماج لعنت حق و خلق شود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6988,
        "beyt": "نیکوان رفتند و سنت ها بماند * وز لئیمان ، ظلم و لعنت ها بماند",
        "text": "مردم نکوکار از این جهان فانی رحلت می کنند و می روند ولی آثار خصائل و صفات نیک آنان برجای می ماند و فرومایگان نیز از این جهان می روند ولی آثار ستمکاری آنان می ماند و دائما لعنت می شوند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6989,
        "beyt": "تا قیامت هر که جنس آن بدان * در وجود آید ، بود رویش بدان",
        "text": "تا قیامت هر کس که از جنس آن بدکاران بوجود آید همواره میل و توجهش به سوی آنان است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6990,
        "beyt": "رگ رگ است این آب شیرین و آب شور * در خلائق می رود تا نفخ صور",
        "text": "حق و باطل ، خیر و شر مانند رگ آب شیرین و شوری است که از دل زمین بیرون آید و تا قیام قیامت در جریان است . یعنی خیر و شر و اصول و اوصاف نیک و بد در این جهان پهلو به پهلو و در برابر یکدیگر جریان دارند . نیکان ، نیکی را برمی گزینند و بدان ، بدی را اختیار می کنند . خوبان از راه و رسم نیکی و جوانمردی پیروی می کنند و بدان از روش ها و کیش های اهریمنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6991,
        "beyt": "نیکوان را هست میراث از خوش آب * آن جه میراث است ؟ اورثناالکتاب",
        "text": "مردم نیک از آب گوارای حکمت الهی انبیا و اولیا ارث می برند و آن میراث سر و حقیقت کتاب آسمانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6992,
        "beyt": "شد نیاز طالبان ار بنگری * شعله ها از گوهر پیغمبری",
        "text": "اگر درست بنگری طالبان حقیقت و جویندگان معرفت به شعله هائی از گوهر نبوت نیاز دارند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6993,
        "beyt": "شعله ها با گوهران ، گردان بود * شعله آن جانب رود هم کان بود",
        "text": "برای مثال زبانه آتش همیشه همراه اصل آتش است هر جا اصل آتش برود زبانه آتش هم همانجا می رود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6994,
        "beyt": "نور روزن گرد خانه می دود * زآنکه خور ، برجی به برجی می رود",
        "text": "مثال دیگر ، نور آفتاب که از پنجره به درون خانه می تابد دور محوطه خانه می چرخد زیرا خورشید از برجی به برج دیگر حرکت می کند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6995,
        "beyt": "هر که را با اختری پیوستگی است * مر ورا با اختر خود هم تگی است",
        "text": "مثال دیگر : هر کس که با ستاره ای مناسبت و پیوستگی داشته باشد ، خاصیت آن ستاره در او ظاهر می گردد و او از خاصیت ستاره اش تاثیر می پذیرد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6996,
        "beyt": "طالعش گر زهره باشد در طرب * میل کلی دارد و عشق و طلب",
        "text": "آن شخص اگر طالعش ستاره زهره باشد میل به شادی و شادمانی پیدا می کند و در صدد عشق و طلب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6997,
        "beyt": "ور بود مریخی خون ریز خو * جنگ و بهتان و خصومت جوید او",
        "text": "و اگر کسی خوی مریخی داشته باشد یعنی صفت سفاکی و آدمکشی داشته باشد همواره خواهان جنگ و تهمت و نزاع است زیرا مقتضای طالعش این است  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6998,
        "beyt": "اختران اند از برای اختران * که احتراق و نحس نبود اندر آن",
        "text": "به جز این ستارگان محسوس و طبیعی ، در ماورای آنها ستارگانی نامحسوس و ماورائی هستند که هیچیک از خواص طبیعت مادی را ندارند یعنی این ستارگان معنوی نه زوال می پذیرند و نه ناپدید می شوند و نه سعد و نحس دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 6999,
        "beyt": "سایران در آسمانهای دگر * غیر این هفت آسمان مشتهر",
        "text": "این ستارگان معنوی در آسمانها و افلاک دیگر در گردش و حرکت اند که آن افلاک غیر از این هفت آسمان مشهور (مشتهر) است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7000,
        "beyt": "راسخان ، در تاب انوار خدا * نی به هم پیوسته ، نی از هم جدا",
        "text": "آن ستارگان معنوی در تابش انوار ذات الهی استوار و مستغرق اند . در آن آسمانهای لاهوتی مسئله اتصال و انفصال که از خواص فیزیکی جهان مادی است مطرح نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7001,
        "beyt": "هر که باشد طالع او آن نجوم * نفس او کفار سوزد در رجوم",
        "text": "هر کس بتواند به چنان کمال روحی برسد که از کمند اختران زوال پذیر برهد ، با اختران عالم معنا پیوستگی خواهد یافت و با این اتصال می تواند کافران و تبهکاران را که می خواهند به سوی آسمانها عروج کنند سنگسار (رجوم) کند و بسوزاند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7002,
        "beyt": "خشم مریخی نباشد خشم او * منقلب رو ، غالب و مغلوب خو",
        "text": "مرد خدا از روی هوای نفس غضبناک نمی شود که دائما حالی متغیر داشته باشد و هر چند ستمکاران خشمین ظاهرا غالب و قاهراند ولی باطنا مغلوب و مقهور هستند . زیرا آنان مغلوب نفس اماره خویش اند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7003,
        "beyt": "نور غالب ، ایمن از نقص و غسق * در میان اصبعین نور حق",
        "text": "جان اولیاءالله که همچون انوار تابان است نه به کاستی دچار می آید و نه به تاریکی (غسق) گراید و این نور در میان دو انگشت (اصبعین) حضرت حق است . یعنی در عین غالب بودن ، مغلوب تصرفات الهی است و در خدا فانی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7004,
        "beyt": "حق ، فشاند آن نور را بر جانها * مقبلان برداشته دامانها",
        "text": "حضرت حق آن نور را بطور یکسان بر همه جانها تابانده است و در افاضه انوار هیچ فرقی قائل نشده ، منتهی نیکان (مقبلان) دامن قابلیت و استعداد خود را گشوده اند و آن انوار را به جان خریده اند .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7005,
        "beyt": "و آن نثار نور را او یافته * روی ، از غیر خدا بر تافته",
        "text": "مردان خدا چون به انوار حق رسیده اند از غیر او رخ برتافته اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7006,
        "beyt": "هر که را دامان عشقی نا بده * ز آن نثار نور ، بی بهره شده",
        "text": "هر کس که دامان عشق و محبتی نداشته باشد از فیض انوار الهی بی نصیب خواهد بود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7007,
        "beyt": "جزوها را روی ها سوی کل است * بلبلان را عشق بازی با گل است",
        "text": "مثلا اجزاء به سوی کل خود میروند چنانکه بلبلان نیز طبعا علاقمند به گل و گلزار هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7008,
        "beyt": "گاو را رنگ از برون و ، مرد را * از درون جو رنگ سرخ و زرد را",
        "text": "مثلا گاو را از شکل و رنگ و علائم ظاهریش تشخیص می دهی که حیوان خوب و سالمی است و یا حیوان مریض و علیل . اما رنگ حقیقی انسان را باید از درونش بشناسی زیرا انسان موجودی پیچیده و چند لایه است و غالبا ظاهر خود را بر خلاف باطنش می آراید تا مقبول دیگران افتد . بنابراین حواست را جمع کن تا مبادا ابلیسان خود را در کسوت اولیاءالله درآورند و دل ساده لوحان را بربایند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7009,
        "beyt": "رنگ های نیک از خم صفاست * رنگ زشتان، از سیاهابه جفاست",
        "text": "رنگهای خوب از خم صفا حاصل می شود و رنگهای زشت از آب تیره نیرنگ و طبع ناسالم است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7010,
        "beyt": "صبغة الله ، نام آن رنگ لطیف * لعنة الله بوی آن رنگ کثیف",
        "text": "رنگهای نیک یعنی اعمال و احوال نیک ، رنگ الهی است و هر کس خود را در معرض انوار الهی قرار دهد آن حضرت رنگ و قالب او را به رنگ ایمان و توحید در می آورد و رنگ زشت یعنی احوال و اعمال بد ، عین لعنت خداوندی است .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7011,
        "beyt": "آنچه از دریا به دریا می رود * از همانجا کامد ، آنجا می رود",
        "text": "هر چه از دریا سرازیر شود سرانجام به سوی دریا باز می گردد زیرا هر چیز به اصل خود باز می گردد یعنی از همانجا که آمده به همانجا نیز باز می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7012,
        "beyt": "از سر که ، سیل های تیزرو * وز تن ما ، جان عشق آمیزرو",
        "text": "مثلا از سر کوه سیل های تند و خروشان با سرعت روان می شوند و همینطور از کالبد ما جانهای آکنده از عشق به سوی دریای وحدت الهی شتابان ره میپویند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7013,
        "beyt": "آن جهود سگ ببین چه رای کرد * پهلوی آتش بتی بر پای کرد",
        "text": "ببین آن جهود سگ سیرت چه تدبیری اندیشید . او در کنار آتش فروزان بتی قرار داد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7014,
        "beyt": "کانکه این بت را سجود آرد برست * ور نه آرد ، در دل آتش نشست",
        "text": "و گفت هرکس که به این بت سجده کند از قهر آتش می رهد و الا باید در میان آتش افکنده شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7015,
        "beyt": "چون سزای این بت نفس او نداد * از بت نفسش ، بتی دیگر بزاد",
        "text": "چون این شاه سگ سیرت آنطور که باید و شاید سزای بت نفس اش را بر مبنای اوامر و نواهی الهی نداده بود از نفس همچون بت اش بتی دیگر پدید آمد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7016,
        "beyt": "مادر بت ها ، بت نفس شماست * زآنکه آن بت ، مار و این بت ، اژدهاست",
        "text": "اصل همه بت ها ، بت نفس اماره است که انسانها آن را در درون خود ساخته اند زیرا بت های بیرونی در حکم مار است و بت های درونی در حکم اژدهاست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7017,
        "beyt": "آهن و سنگ است نفس و ، بت شرار * آن شرار از آب می گیرد قرار",
        "text": "برای مثال ، نفس به منزله آهن و سنگ چخماق است و بت به منزله شراره ای که از برخورد سنگ چخماق و آهن پدید می آید و مسلما شراره به وسیله آب توبه و ریاضت خاموش می شود .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7018,
        "beyt": "سنگ و آهن ز آب کی ساکن شود ؟ * آدمی با این دو ، کی ایمن شود ؟",
        "text": "مثلا سنگ و آهن چگونه ممکن است که بر اثر آب ، ساکن شوند یعنی خاصیت خود را از دست بدهند . پس انسان با بودن این دو کی می تواند ایمن گردد .  .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7019,
        "beyt": "بت ، سیاهابه است اندر کوزه ایی * نفس ، مر آب سیه را چشمه ای",
        "text": "بت در درون وجود انسان به منزله آب سیاهی است که درون کوزه ای باشد و نفس سرچشمه اصلی این آب سیاه است یعنی منبع اصلی شهوات و امیال حیوانی و هوای نفسانی همانا نفس است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7020,
        "beyt": "آن بت منحوت چون سیل سیاه * نفس بتگر چشمه گر آب و را",
        "text": "بت تراشیده یعنی بتی که به دست کافران تراشیده و ساخته می شود در مثل مانند سیل سیاه و گل آلود است که ممکن است پس از زمانی کوتاه جریان آن قطع شود و یا تیرگی اش برطرف گردد ولی نفس اماره بتگر و بت ساز مانند چشمه ای است که لاینقطع جاری می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7021,
        "beyt": "صد سبو را بشکند یک پاره سنگ * آب چشمه می زهاند بی درنگ",
        "text": "برای مثال ، یک پاره سنگ می تواند صد کوزه را بشکند و آب درون آن را روی زمین بریزد و تباه کند ولی آب چشمه همیشه روی زمین جاری است و چون به منبع اصلی متصل است هیچگاه عوارض خارجی نمی تواند آن را از جریان بیندازد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7022,
        "beyt": "بت شکستن ، سهل باشد ، نیک سهل * سهل دیدن نفس را ، جهل است ، جهل",
        "text": "شکستن بت تراشیده شده ظاهری ، کاری بس آسان است ولی آسان گرفتن نفس اماره و ناچیز شمردن آن بسیار نابخردانه است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7023,
        "beyt": "صورت نفس ار بجویی ای پسر * قصه دوزخ بخوان با هفت در",
        "text": "ای پسر ، اگر می خواهی صورت حقیقی نفس را بشناسی باید توصیف دوزخ را با هفت دری که دارد از قرآن کریم بخوانی و بفهمی . آری نفس انسان مانند دوزخ دارای هفت در است . [ اشاره مصراع دوم به آیه 43 و 44 سوره حجر است که می گوید : ” همانا دوزخ ، وعده گاه جملگی ایشان است . آن را هفت در است و بر هر در ، پاه ای مقسوم است مر ایشان را ”",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7024,
        "beyt": "هر نفس ، مکری و در هر مکر ز آن * غرقه صد فرعون ، با فرعونیان",
        "text": "این نفس بتگر و بت ساز در هر لحظه و دمی می تواند مکرها و حیله ها و فریب ها بر سر راه انسان بگستراند . توانایی حیله گری نفس اماره تا بدان جاست که می تواند صدها فرعون و خیل عظیم فرعونیان را غرق کند زیرا که بسیار مکار و مقتدر است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7025,
        "beyt": "در خدای موسی و موسی گریز * آب ایمان را ز فرعونی ، مریز",
        "text": "اگر می خواهی آب ایمانت به دست فرعون نفس ریخته نشود و از شر و گزند نفس اماره خلاص شوی به خدای موسی و خود موسی ( و جمیع موسی صفتان در هر عصر و روزگار ) پناه ببر . وجه دوم معنی مصراع دوم این است ” به سبب تکبر ، آب ایمانتد را مریز ” .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7026,
        "beyt": "دست را اندر احد و احمد بزن * ای برادر وا ره از بوجهل تن",
        "text": "ای برادر ، به خداوند یگانه و حضرت احمد (ص) متوسل شو تا از دست تن که همچون ابوجهل سرسخت و مکار است رها شوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7027,
        "beyt": "یک زنی با طفل آورد آن جهود * پیش آن بت ، و آتش اندر شعله بود",
        "text": "آن شاه جهود زنی را همراه بچه اش کنار آن بت آورد در حالی که آتش زبانه می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7028,
        "beyt": "طفل از او بستد در آتش فکند * زن بترسید و دل از ایمان بکند",
        "text": "شاه جهود بچه را از آن زن گرفت و در میان آتش افکند . آن زن از شراره های انبوه آتش ترسید و نزدیک بود که دست از ایمان بردارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7029,
        "beyt": "خواست تا او سجده آرد پیش بت * بانگ زد آن طفل کانی لم امت",
        "text": "همینکه زن خواست که بر آن بت سجده آورد . کودک فریاد زد براستی که من نمرده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7030,
        "beyt": "اندر آ مادر ! اینجا من خوشم * گر چه در صورت ، میان آتشم",
        "text": "کودک گفت : ای مادر به میان آتش درآی که من اینجا حالی خوش دارم هر چند که به ظاهر در میان آتش هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7031,
        "beyt": "چشم بند است آتش از بهر حجاب * رحمت است این سر برآورده ز جیب",
        "text": "آنان که در حجاب غفلت و نادانی پوشیده شده اند رحمت خدا را آتش می بینند و این آتش در واقع رحمتی است که سر از گریبان غیب برآورده و نمایان شده است",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7032,
        "beyt": "اندر آ مادر ببین برهان حق * تا ببینی عشرت خاصان حق",
        "text": "ای مادر به میان آتش بیا و برهان و آیت حضرت حق را تماشا کن تا بتوانی عیش و عشرت معنوی دوستداران خاص حق را ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7033,
        "beyt": "اندر آ آب بین آتش مثال * از جهانی کاتش است آبش مثال",
        "text": "ای مادر در میان آتش بیا تا مشاهده کنی که این آتش ظاهرا آتش است اما باطنا آبی است زلال . یعنی از جهانی که به ظاهر مثل آب است و به باطن ، اتش است به جهانی درآ که صورتا آتش است و سیرتا آب . [ دنیای شهوات به ظاهر آب گواراست و به باطن آکنده از عذاب ، ولی ریاضت ظاهرا آتش است و باطنا آب حیات .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7034,
        "beyt": "اندر آ اسرار ابراهیم بین * کو در آتش یافت سرو و یاسمین",
        "text": "ای مادر بیا و اسرار ابراهیم (ع) را مشاهده کن که چگونه در میان آتش گل و یاسمن پیدا کرد یعنی آتش بر او سرد و سازگار شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7035,
        "beyt": "مرگ می دیدم گه زادن ز تو * سخت خوفم بود افتادن ز تو",
        "text": "ای مادر در آن هنگام که از تو زاده می شدم و از رحم تو بیرون می آمدم بسیار بیمناک بودم زیرا خیال می کردم که جهانی فراخ تر از رحم یافت نمی شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7036,
        "beyt": "چون بزادم ، رستم از زندان تنگ * در جهانی خوش هوای خوبرنگ",
        "text": "همینکه از رحم تو زاده شدم ، از زندان تنگ خلاصی یافتم و به دنیایی زیبا درآمدم با هوایی بس دل انگیز .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7037,
        "beyt": "من جهان را چون رحم دیدم کنون * چون در این آتش بدیدم این سکون",
        "text": "ای مادر ، من این جهان طبیعت را هم اکنون مانند همان رحم می بینم که برای من تنگ و تاریک بود زیرا که در میان این آتش به آرامش و سکون حقیقی رسیده ام .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7038,
        "beyt": "اندرین آتش بدیدم عالمی * ذره ذره اندر او عیسی دمی",
        "text": "در میان این آتش جهانی دیدم که هر جزء آن دمی مسیحایی دارد یعنی باعث حیات و زندگی می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7039,
        "beyt": "نک ، جهان نیست شکل هست ذات * و آن جهان هست شکل بی ثبات",
        "text": "اینک این جهان پر آتش که من درون آن هستم ظاهرا نیست (زیرا شکل و خواص ماده را ندارد) ولی در واقع وجود دارد و این جهان طبیعت ظاهرا هست (زیرا حواس ظاهره ما آن را احساس می کند) ولی در واقع وجود ندارد زیرا در معرض تغییر و زوال است و صورتهای آن دوامی ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7040,
        "beyt": "اندر آ مادر به حق مادری * بین که این آذر ندارد آذری",
        "text": "ای مادر تو را به حق مقام مادری قسم می دهم به میان آتش بیا و ببین که این آتش ، اصلا خاصیت آتش را ندارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7041,
        "beyt": "اندر آ مادر ، که اقبال آمده ست * اندر آ مادر ، مده دولت ز دست",
        "text": "ای مادر درون آتش بیا که بخت به تو روی آورده است . ای مادر به آتش درآی و دولت و حشمت معنوی را از دست مده .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7042,
        "beyt": "قدرت آن سگ بدیدی ، اندر آ * تا ببینی قدرت لطف خدا",
        "text": "تو قدرت آن شاه سگ سیرت را دیدی . اینک به درون آتش درآی تا قدرت لطف حضرت پروردگار را ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7043,
        "beyt": "من ز رحمت ، می کشانم پای تو * کز طرب خود نیستم پروای تو",
        "text": "من از روی مهربانی پای تو را به سوی آتش می کشانم ولی به قدری در خوشی و شادی این آتش مستغرق شده ام که به سوی تو توجهی ندارم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7044,
        "beyt": "اندر آ و دیگران را هم بخوان * کاندر آتش شاه بنهاده ست خوان",
        "text": "ای مادر به درون آتش بیا و دیگران را هم به سوی آن فرا بخوان زیرا شاه جهان هستی در درون آتش ریاضت و فنای فی الله ، سفره کرم و احسانش را گسترده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7045,
        "beyt": "اندر آیید ای مسلمانان همه * غیر این عذبی عذاب است آن همه",
        "text": "ای اهل ایمان جملگی به درون این آتش درآئید که به جز لذت معنوی که گوارا است ، جمله لذات حقیقتا عذابی است بس بزرگ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7046,
        "beyt": "اندر آیید ای همه ، پروانه وار * اندرین بهره که دارد صد بهار",
        "text": "ای مسلمانان همگی مانند پروانه به درون آتش بروید و بیایید به سوی این بهره و نصیب که بهاران فراوانی دارد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7047,
        "beyt": "بانگ می زد در میان آن گروه * پر همی شد جان خلقان از شکوه",
        "text": "آن طفل صغیر در میان آن جماعت ندا در می داد چندانکه از هیبت و عظمت آن ندا جانهای مردم پر از شکوه یقین شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7048,
        "beyt": "خلق ، خود را بعد از آن بی خویشتن * می فکندند اندر آتش مرد و زن",
        "text": "مردم از مرد و زن پس از شنیدن آن ندا بی اختیار خود را به میان آتش می افکندند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7049,
        "beyt": "بی موکل ، بی کشش از عشق دوست * زآنکه شیرین کردن هر تلخ ازوست",
        "text": "مردم بدون آنکه کسی آنان را وادار کند و یا به سوی آتش بکشاند از روی عشق حق تعالی خود را به آتش می افکندند . زیرا شیرین کردن هر امر تلخی به دست او انجام می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7050,
        "beyt": "تا چنان شد کان عوانان خلق را * منع می کردند کاتش در میا",
        "text": "مردم به قدری خود را بی محابا به درون آتش در می افکندند که ماموران شاه آنان را از درآمدن به آتش باز می داشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7051,
        "beyt": "آن یهودی ، شد سیه رو و خجل * شد پشیمان ، زین سبب بیمار دل",
        "text": "سرانجام آن شاه ستمگر سرشکسته و شرمنده شد و بدین جهت پشیمان و دلتنگ شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7052,
        "beyt": "کاندر ایمان ، خلق عاشق تر شدند * در فنای جسم ، صادق تر شدند",
        "text": "زیرا که مردم نسبت به ایمان خود علاقمندتر و گرم تر شدند و در فنای جسم و ریاضت نفس ، صداقت و خلوص بیشتری پیدا کردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7053,
        "beyt": "مکر شیطان هم در او پیچید ، شکر * دیو هم خود را سیه رو دید ، شکر",
        "text": "خدا را شکر که مکر شیطان دامنگیر او شد یعنی حیله و خدعه اش به خود او بازگشت و خدا را شکر که شیطان هم سرشکسته و بی آبرو شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7054,
        "beyt": "آنچه می مالید در روی کسان * جمع شد در چهره آن ناکس ، آن",
        "text": "هرچه که شاه ستمگر به روی آن یکتا پرستان عیسوی می مالید یعنی هر چه در صدد حقارت آنها می کوشید . همه آن حقارتها در چهره آن فرومایه جمع میشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7055,
        "beyt": "آنکه می درید جامه خلق ، چست * شد دریده آن او ، ایشان درست",
        "text": "آن کسی که لباس آبروی مردم را بی درنگ از هم پاره می کرد . جامه آبرویش از هم دریده شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7056,
        "beyt": "آن دهان کژ کرد و از تسخر بخواند * نام احمد را ، دهانش کژ بماند",
        "text": "آن کسی که برای مسخره کردن نام محمد (ص) دهانش را کج کرد و آن نام شریف را به تمسخر خواند ، دهانش به همان حالت کج ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7057,
        "beyt": "باز آمد کای محمد عفو کن * ای تو را الطاف علم من لدن",
        "text": "او نزد محمد (ص) آمد وگفت مرا ببخش . ای صاحب موهبت علم لدنی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7058,
        "beyt": "من تو را افسوس می کردم ز جهل * من بدم افسوس را منسوب و اهل",
        "text": "این من بودم که ترا از روی نادانی مسخره (افسوس) می کردم در حالیکه این منم که در خور تمسخر بوده و هستم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7059,
        "beyt": "چون خدا خواهد که پرده کس درد * میلش اندر طعنه پاکان برد",
        "text": "هر گاه خداوند بخواهد پرده آبروی کسی را پاره کند . یعنی هر گاه آدمی تبهکار مستحق رسوایی گردد . خداوند در او میل و علاقه ای ایجاد می کند که به خرده گیری و عیبجوئی افراد وارسته و پاک دست زند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7060,
        "beyt": "چون خدا خواهد که پوشد عیب کس * کم زند در عیب معیوبان ، نفس",
        "text": "هر گاه خداوند بخواهد که عیب کسی را پوشاند کاری می کند که شخص هرگز از عیب عیبناکان سخن نگوید و حرفی در طعنه آنان بر زبان نراند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7061,
        "beyt": "چون خدا خواهد که مان یاری کند * میل ما را جانب زاری کند",
        "text": "هر گاه خداوند بخواهد که به ما یاری رساند میل و علاقه ما را به سوی تضرع و زاری کشاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7062,
        "beyt": "ای خنک چشمی که آن ، گریان اوست * ای همایون دل که آن ، بریان اوست",
        "text": "خوشا به سعادت آن چشمی که از شوق لقای حضرت حق بگرید و خجسته باد آن دلی که از سوز و عشق حق تفتیده و بریان باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7063,
        "beyt": "آخر هر گریه ، آخر خنده یی است * مرد آخربین ، مبارک بنده یی است",
        "text": "سرانجام هر گریه ای خنده است و هر کس عاقبت بین باشد بنده مبارک و فرخنده ای است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7064,
        "beyt": "هر کجا آب روان ، سبزه بود * هر کجا اشکی دوان ، رحمت شود",
        "text": "برای مثال هر کجا که آب روان باشد در آنجا سبزه می روید و هر جا که اشک ریزان باشد ثمره آن گریه ، حصول رحمت الهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7065,
        "beyt": "باش چون دولاب ، نالان ، چشم تر * تا ز صحن جانت بر روید خضر",
        "text": "مانند چرخ چاه گریان و نالان باش یعنی اشک بریز و ناله کن تا در فضای درون جانت سبزه های (خضر) ایمان و عرفان بروید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7066,
        "beyt": "اشک ، خواهی ، رحم کن بر اشک بار * رحم ، خواهی ، بر ضعیفان رحم آر",
        "text": "اگر می خواهی گریه کنی پس بر چشمان اشکبار یتیمان و مظلومان و مستمندان رحم آور زیرا رحم آوردن بر اینان مستلزم رقت قلب و انفعال روحی است و چون به دیگران رحم آوردی دیگران نیز به تو رحم کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7067,
        "beyt": "رو به آتش کرد شه ، کای تندخو * آن جهان سوز طبیعی خوت کو ؟",
        "text": "آن شاه جهود رو به آتش کرد و گفت : ای آتش تیز و تند ! کو آن خاصیت طبیعی و جهان سوز تو ؟ توئی که جهانی را به آتش می کشی پس کو آن گوهر آتشینت؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7068,
        "beyt": "چون نمی سوزی ؟ چه شد خاصیتت ؟ * یا ز بخت ما دگر شد نیتت ؟",
        "text": "برای چه دیگر نمی سوزانی ؟ خاصیت تو چه شد ؟ شاید از طالع بد ماست که خاصیت تو عوض شده است ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7069,
        "beyt": "می نبخشایی تو بر آتش پرست * آنکه نپرستد تو را او چون برست ؟",
        "text": "ای آتش ! در جائی که حتی به آتش پرست هم رحم نمی کنی چطور ممکن است کسی که تو را نمی پرستد از قهر تو نجات یابد ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7070,
        "beyt": "هرگز ای آتش ! تو صابر نیستی * چون نسوزی ؟ چیست قادر نیستی ؟",
        "text": "ای آتش ! تو که در سوزاندن صبری نداری پس چرا اینک نمی سوزانی ؟ چه شده که نمی توانی بسوزانی ؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7071,
        "beyt": "چشم بند است این عجب یا هوش بند * چون نسوزد آتش افروز بلند ؟",
        "text": "شگفتا ! آیا این حالت عجیب آتش نوعی چشم بندی است یا نمودی است که عقل و هوش مرا از کار انداخته است ! چطور ممکن است که چنین اخگر بلند و نیرومندی نسوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7072,
        "beyt": "جادوی کردت کسی یا سیمیاست * یا خلاف طبع تو از بخت ماست ؟",
        "text": "آتشا ! آیا کسی ترا جادو کرده و یا این حالت غریب تو از خوارق عادات ماست ؟ یا آنکه وارونه شدن طبع تو از بخت بد ماست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7073,
        "beyt": "گفت آتش : من همانم ، آتشم * اندر آ ، تا تو ببینی تابشم",
        "text": "آتش به زبان حال گفت : من همان آتشم که مرا می شناسی . بیا داخل من شو تا گرما و سوزندگی مرا ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7074,
        "beyt": "طبع من دیگر نگشت و عنصرم * تیغ حقم ، هم به دستوری برم",
        "text": "طبع و خوی من دگرگون نشده و عنصرم تبدیل نیافته است من شمشیر حضرت حق تعالی هستم و مغلوب اراده او و تنها به اذن او می برم .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7075,
        "beyt": "بر در خرگه ، سگان ترکمان * چاپلوسی کرده پیش میهمان",
        "text": "برای مثال ، سگان ترکمن در آستانه خیمه صاحب خود ، در برابر میهمان صاحب خیمه چاپلوسی و مدارا می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7076,
        "beyt": "ور به خرگه بگذرد بیگانه رو * حمله بیند از سگان ، شیرانه او",
        "text": "ولی اگر یک فرد ناشناس بخواهد از حوالی خیمه بگذرد . آن وقت است که با حمله شیرآسای آن سگان روبرو می شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7077,
        "beyt": "من ز سگ کم نیستم در بندگی * کم ز ترکی نیست حق ، در زندگی",
        "text": "من (آتش) در بندگی کمتر از سگ نیستم و حضرت حق تعالی در قدرت و حیات کمتر از یک ترکمن نیست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7078,
        "beyt": "آتش طبعت اگر غمگین کند * سوزش از امر ملیک دین کند",
        "text": "ای انسان ، اگر آتش طبعت تو را به غم دچار سازد بدان که آن سوزش به فرمان آن شاه دین است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7079,
        "beyt": "آتش طبعت اگر شادی دهد * اندرو شادی ، ملیک دین نهد",
        "text": "و اگر آتش طبعت تو را به شادمانی می رساند آن شادی را شاه دین یعنی خداوند در تو نهاده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7080,
        "beyt": "چونکه غم بینی ، تو استغفار کن * غم به امر خالق ، آمد کارکن",
        "text": "وقتی قلبت به اندوه دچار آمد طلب مغفرت کن که طلب مغفرت از فشار غم و اندوه می کاهد . زیرا غم به فرمان آفریدگار فعالیت می کند و خداوند قادر است آنرا از صحیفه دل آدمی بزداید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7081,
        "beyt": "چون بخواهد ، عین غم ، شادی شود * عین بند پای ، آزادی شود",
        "text": "اگر خداوند بخواهد ذات غم به شادی تبدیل شود و ذات “پای بند” موجب آزادی شخص گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7082,
        "beyt": "باد و خاک و آب و آتش بنده اند * با من و تو مرده ، با حق زنده اند",
        "text": "عناصر چهارگانه طبیعت یعنی باد و خاک و آب و آتش ، بندگی خدا را می کنند و مطیع اوامر او هستند . اینها هر چند نسبت به من و تو جان ندارند ولی نسبت به حضرت حق زنده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7083,
        "beyt": "پیش حق ، آتش همیشه در قیام * همچو عاشق ، روز و شب ، پیچان مدام",
        "text": "در محضر حضرت حق تعالی آتش همواره بر پا ایستاده است و این آتش بسان عاشقی است که روز و شب در هوای معشوق در تب و تاب است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7084,
        "beyt": "سنگ ، بر آهن زنی ، بیرون جهد * هم به امر حق ، قدم بیرون نهد",
        "text": "اگر سنگ چخماق  را بر آهن بکوبی از آن آتش می جهد اما این پدیده نیز به امر خداوند صورت می گیرد هر چند که در ظاهر از طریق برخورد سنگ و آهن است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7085,
        "beyt": "آهن و سنگ ستم بر هم مزن * کین دو می زایند همچون مرد و زن",
        "text": "آهن و سنگ ستم را بر هم مکوب که این دو مانند مرد و زن فرزند خود را متولد می کنند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7086,
        "beyt": "سنگ و آهن ، خود سبب آمد ، ولیک * تو به بالاتر ، نگر ای مرد نیک",
        "text": "اگر چه سنگ و آهن سبب وجود آتش و شراره است ولی ای نیکمرد تو به مرحله بالاتر چشم بدوز که در آن مرحله خداوند تعالی است که علل و اسباب را خلق می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7087,
        "beyt": "کین ، سبب را آن سبب آورد پیش * بی سبب کی شد سبب هرگز ز خویش ؟",
        "text": "این سبب ظاهری را آن سبب یاطنی به ظهور آورده و موثرش کرده است زیرا بدون سبب حقیقی ، سبب مجازی چگونه می تواند پدید آید . [ در واقع خداوند کلیه علت ها و معلول ها را می آفریند در صورتی که منطقا چنین به نظر می رسد که هر علتی ، معلول عللت دیگر است . ولی باریتعالی این سببیت را در ممکنات نهاده است . چنانکه آهن وسنگ چخماق که وسیله ظهور ، آتش است . این دو تحت تاثیر عوامل دیگر قرار دارند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7088,
        "beyt": "و آن سبب ها کانبیا را رهبر است * آن سبب ها ، زین سبب ها برتر است",
        "text": "آن سبب ها که انبیا را رهبری می کند از این سبب های ظاهری برتر و بالاتر است زیرا آن سبب های عالی ، همانا اسماء و صفات الهی هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7089,
        "beyt": "این سبب را ، آن سبب عامل کند * باز گاهی بی بر و عاطل کند",
        "text": "این اسباب حقییقی است که اسباب مجازی را موثر می کند یعنی اسباب مجازی و ظاهری در تصرف اسباب حقیقی است از اینرو گاهی به آن اثر می بخشد و گاه آنرا از اثر می اندازد و عاطل می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7090,
        "beyt": "این سبب را محرم آمد عقل ها * و آن سبب ها راست محرم انبیا",
        "text": "عقول عامه مردم با اسباب ظاهری مانوس اند ، زیرا هر پدیده ای به ظهور رسد ، عقول سطحی نگر آن را از اسباب ظاهری می دانند ولی پیامبران ، انیس و محرم اسباب حقیقی هستند زیرا اینان تنها خدا را موثر در وجود می دانند و لاغیر .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7091,
        "beyt": "این سبب چه بود ؟ به تازی گو رسن * اندرین چه ، این رسن آمد به فن",
        "text": "این سبب چیست ؟ این سبب همان چیزی است که در عربی می توان بدان رسن گفت . رسن های ظاهری در چاه دنیا بکار می آید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7092,
        "beyt": "گردش چرخه ، رسن را علت است * چرخه گردان را ندیدن ، زلت است",
        "text": "گردش چرخ چاه باعث حرکت رسن می شود همانطور که ندیدن کسی که چرخ چاه را می گرداند خطا و اشتباه است . ندیدن گرداننده چرخ افلاک نیز گمراهی است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7093,
        "beyt": "این رسن های سبب ها در جهان * هان و هان زین چرخ سرگردان مدان",
        "text": "پس به هوش باش و به هوش باش که مبادا حرکت علل و اسباب ظاهری را معلول حرکت چرخ افلاک بدانی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7094,
        "beyt": "تا نمانی صفر و سرگردان چو چرخ * تا نسوزی تو ز بی مغزی چو مرخ",
        "text": "تا مانند چرخ تهی (صفر) سرگردان نمانی و از بی مغزی و تهی بودن مانند چوب درخت مرخ (بید دشتی) در آتش نسوزی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7095,
        "beyt": "باد ، آتش می شود از امر حق * هر دو سرمست آمدند از خمر حق",
        "text": "برای مثال ، باد به امر حضرت حق مبدل به آتش می شود و هر دو از باده حق سرمست و سرخوش شده اند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7096,
        "beyt": "آب حلم و آتش خشم ، ای پسر * هم ز حق بینی ، چو بگشایی بصر",
        "text": "ای پسر معنوی ! اگر دیده حقیقت بین خود را باز کنی خواهی دید که آب گوارای حلم و آتش قهار خشم ، هر دو از حضرت حق است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7097,
        "beyt": "گر نبودی واقف از حق ، جان باد * فرق ، کی کردی میان قوم عاد ؟",
        "text": "مثلا اگر جان باد از حق آگاه نبود چگونه می توانست فرق میان قوم عاد و دیگران را تشخیص دهد ؟ .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7098,
        "beyt": "هود گرد مومنان ، خطی کشید * نرم می شد باد ، کانجا می رسید",
        "text": "هود پیامبر ، پیرامون مومنان خطی می کشید و همین که باد سرکش بدانجا می رسید سست و آرام می شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7099,
        "beyt": "هر که بیرون بود ز آن خط ، جمله را * پاره پاره می سکست اندر هوا",
        "text": "این باد هرآنچه را که بیرون آن خط قرار داشت پاره پاره و متلاشی می کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7100,
        "beyt": "همچنان شیبان راعی می کشید * گرد بر گرد رمه خطی پدید",
        "text": "شیبان راعی (چوپان) هم گرداگرد گوسفندان خود خطی می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7101,
        "beyt": "چون به جمعه می شد او وقت نماز * تا نیارد گرگ ، آنجا ترک تاز",
        "text": "هر وقت شیبان راعی برای اقامه نماز جمعه به شهر می رفت برای حفاظت از گوسفندانش در برابر حمله گرگ ، خطی به دور گوسفندانش می کشید .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7102,
        "beyt": "هیچ گرگی در نرفتی اندر آن * گوسفندی هم نگشتی ز آن نشان",
        "text": "هیچ گرگی به درون آن خط وارد نمی شد و هیچ گوسفندی نیز از آن خط خارج نمی شد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7103,
        "beyt": "باد حرص گرگ و حرص گوسفند * دایره مرد خدا را بود ، بند",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7104,
        "beyt": "هم چنین باد اجل با عارفان * نرم و خوش ، همچون نسیم یوسفان",
        "text": "باد اجل و مرگ نیز نسبت به عارفان ، همانند باد سرکشی که برای یاران مومن هود (ع) ، نرم و نسیم گونه می شد ، نرم و لطیف می گردد و بوی دلاویز زیبارویان را می دهد . [ منظور این است که مرگ برای غیر مومنان و ناصالحان ، زشت و مهیب است اما برای مومنان و صالحان ، زیبا و دلنشین . چنانکه در حدیث آمده است ” مرگ نسبت به مومن ، دسته گلی است خوش بو ” و مولانا در بیت 3434 دفتر سوم می فرماید . مرگ هر یک ای پسر ، همرنگ اوست / پیش دشمن ، دشمن و بر دوست ، دوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7105,
        "beyt": "آتش ، ابراهیم را دندان نزد * چون گزیده حق بود ، چونش گزد ؟",
        "text": "مثلا آتش نمرودیان به ابراهیم (ع) هیچ آسیبی نرساند زیرا او برگزیده و مقبول درگاه حضرت حق بود . آتش چگونه می توانست بدو زیانی وارد آورد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7106,
        "beyt": "ز آتش شهوت ، نسوزد اهل دین * باقیان را برده تا قعر زمین",
        "text": "اهل حقیقی دین هیچگاه از آتش شهوت نمی سوزند در حالیکه همان آتش غیر اهل ایمان را به ژرفای زمین فرو برد و پست و ذلیلشان کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7107,
        "beyt": "موج دریا ، چون به امر حق بتاخت * اهل موسی را ز قبطی واشناخت",
        "text": "برای مثال ، موج دریا و خیزاب خروشان بحر ، وقتی که به خروش آمد یاران موسی را از قبطیان بازشناخت و موسویان را نجات داد و فرعونیان را به هلاکت افکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7108,
        "beyt": "خاک ، قارون را چو فرمان در رسید * با زر و تختش به قعر خود کشید",
        "text": "مثال دیگر ، همین که فرمان الهی در رسید ، زمین قارون را با گنجینه های سیمین و زرینش به قعر خود کشید و هلاکش کرد . در حالیکه زمین در نظر عامه مردم عنصری جامد و فاقد روح و شعور است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7109,
        "beyt": "آب و گل چون از دم عیسی چرید * بال و پر بگشاد ، مرغی شد ، پرید",
        "text": "مثال دیگر ، آب و گل همینکه از دم حضرت عیسی (ع) برخوردار شد بال و پر باز کرد و به صورت پرنده ای درآمد و پرواز کرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7110,
        "beyt": "هست تسبیحت بخار آب و گل * مرغ جنت شد ز نفخ صدق دل",
        "text": "مثال دیگر ، تسبیح و ذکر تو ، بخاری از آب و گل است یعنی نفس تو به گاه نیایش حق ، بخاری است که از کالبد مادی تو می خیزد و چون این نفس با دم صداقت قلبی همراه می شود به پرنده ای بهشتی مبدل می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7111,
        "beyt": "کوه طور از نور موسی شد به رقص * صوفی کامل شد و رست او ز نقص",
        "text": "مثال دیگر ، کوه طور از نور موسی به رقص درآمد و صوفی کاملی شد زیرا جسم موسی هم آب و گلی بیش نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7112,
        "beyt": "چه عجب گر کوه ، صوفی شد عزیز * جسم موسی از کلوخی بود نیز",
        "text": "عجب مدار که کوه ، صوفی ارجمند و کاملی شد زیرا جسم موسی هم آب و گلی بیش نبود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7113,
        "beyt": "این عجایب دید آن شاه جهود * جز که طنز و جز که انکارش نبود",
        "text": "شاه جهود این همه شگفتی و عجایب دید ولی کاری جز تکذیب و تمسخر و  انکار نکرد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7114,
        "beyt": "ناصحان گفتند از حد مگذران * مرکب استیزه را چندین مران",
        "text": "نصیحت کنندگان به شاه گفتند در بیداد و ستم و انکار حقیقت اینقدر پافشاری مکن و توسن سرکش ستیزه گری را اینقدر به شتاب مران .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7115,
        "beyt": "ناصحان را دست ، بست و بند کرد * ظلم را پیوند در پیوند کرد",
        "text": "ولی او نصیحت کنندگان را به بند و زنجیر کشید و بیداد و ستم را از حد در گذرانید و روز به روز بر ستمکاریش بیفزود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7116,
        "beyt": "بانگ آمد ، کار چون اینجا رسید * پای دار ای سگ که قهر ما رسید",
        "text": "از بارگاه الهی ندا در رسید . حالا که کار گستاخی و وقاحت تو (شاه) بدینجا رسید پس ای سگ سیرت منتظر باش که قهر و عذاب ما بر تو نازل شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7117,
        "beyt": "بعد از آن ، آتش چهل گز برفروخت * حلقه گشت و ، آن جهودان را بسوخت",
        "text": "زان پس آتش به اندازه چهل متر شعله ور شد و به شکل حلقه درآمد و همه جهودان را احاطه کرد و سوزاند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7118,
        "beyt": "اصل ایشان بود ز آتش ابتدا * سوی اصل خویش رفتند انتها",
        "text": "اصل آن حق ستیزان از همان اول هم آتش بود پس سرانجام به اصل خود بازگشتند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7119,
        "beyt": "هم ز آتش ، زاده بودند آن فریق * جزوها را سوی کل آمد طریق",
        "text": "آنان زاده آتش بودند و مسلما جزوها به سوی کل باز می گردند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7120,
        "beyt": "آتشی بودند مومن سوز و بس * سوخت خود را ، آتش ایشان چو خس",
        "text": "آن بیداد گران آتشی بودند که فقط اهل ایمان را می سوزاندند اما آن آتش آنان را نیز همچون خار و خاشاک بسوزانید . [ طبق اصل جواب عمل ، خود در آتشی که افروخته بودند سوختند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7121,
        "beyt": "آنکه بوده ست امه الهاویه * هاویه آمد مر ، او را زاویه",
        "text": "آن کسی که اصل و گوهرش جهنم (هاویه) باشد باز همان دوزخ جایگاه اوست .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7122,
        "beyt": "مادر فرزند ، جویای وی است * اصلها مر فرعها را در پی است",
        "text": "مادر فرزند همیشه در طلب فرزند خویش است زیرا اصل ها همیشه دنبال فرع ها هستند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7123,
        "beyt": "آب اندر حوض اگر زندانی است * باد نشفش می کند کارکانی است",
        "text": "برای مثال ، اگر چه آب در حوض زندانی است ولی باد آنرا به سوی خود می کشد و جذب می کند زیرا آب یکه از عناصر اربع است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7124,
        "beyt": "می رهاند می برد تا معدنش * اندک اندک ، تا نبینی بردنش",
        "text": "باد آن آب را از حوض یا استخر نجات می دهد و اندک اندک آن را از زندان حوض آزاد می سازد تا تو متوجه این امر نشوی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7125,
        "beyt": "وین نفس ، جان های ما را همچنان * اندک اندک دزدد از حبس جهان",
        "text": "هر نفسی که ما می کشیم گامی است به سوی مرگ و رهایی روح ما از زندان این دنیا .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7126,
        "beyt": "تا الیه یصعد اطیاب الکلم * صاعدا منا الی حیث علم",
        "text": "کلمات پاکیزه از جانب ما به بارگاه الهی صعود می کنند و به جایی می روند که فقط خدا از آن خبر دارد . ( قسمتی از آیه 10 سوره فاطر ) .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7127,
        "beyt": "ترتقی انفاسنا بالمتقی * محتفا منا الی دارالبقا",
        "text": "نفس های ما به برکت پاکیزگی معنوی به بارگاه الهی صعود می کند و این نفس های پاک به سان ارمغانی است از ما برای سرای جاودان .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7128,
        "beyt": "ثم تاتینا مکافات المقال * ضعف ذاک رحمة من ذی الجلال",
        "text": "آنگاه در پاسخ به این ذکر و نیایش پاک ، دو چندان پاداش به ما می رسد و این از روی رحمت خداوندی است که شکوهمند و بزرگوار است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7129,
        "beyt": "ثم یلجینا الی امثالها * کی ینال العبد مما نالها",
        "text": "آنگاه حق تعالی ما را به نظایر و امثال آن تسبیح و نیایش باز می گرداند تا بنده به سبب عبادت مجدد ، مراتب و کمال دیگری کسب کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7130,
        "beyt": "هکذی تعرج و تنزل دایما * ذا فلازلت علیه قایما",
        "text": "بدینسان ذکر و تسبیح ما همواره بالا می رود و رحمت حق پائین می آید تا بنده به کمال برسد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7131,
        "beyt": "پارسی گوییم ، یعنی این کشش * ز آن طرف آید که آمد آن چشش",
        "text": "حالا دیگر باید فارسی حرف بزنیم : این کشش روح انسانی از طرفی می آید که از آنجا طمعی از معرفت چشیده شده باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7132,
        "beyt": "چشم هر قومی به سویی مانده است * کان طرف یک روز ، ذوقی رانده است",
        "text": "هر قومی چشم به جانبی دوخته است و همیشه متوجه طرفی است که از آن طرف احساس ذوق و لذتی داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7133,
        "beyt": "ذوق جنس از جنس خود باشد یقین * ذوق جزو از کل خود باشد ببین",
        "text": "مسلما همیشه میان یک جنس با جنس هم سنخ خود جاذبه و کششی وجود دارد و اصولا هر جزئی نسبت به کل خود دارای میل و کشش است و تو این حقیقت را باید ببینی .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7134,
        "beyt": "یا مگر آن قابل جنسی بود * چون بدو پیوست ، جنس او شود",
        "text": "یا ممکن است که ظاهرا جنس موجودی با جنس دیگری فرق کند ولی استعداد و قابلیت همجنس شدن با آن را دارد . یعنی همینکه به موجودی دیگر پیوست. با او همجنس شود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7135,
        "beyt": "همچو آب و نان که جنس ما نبود * گشت جنس ما و اندر ما فزود",
        "text": "برای مثال ، آب و نان که ظاهرا همجنس انسان نیستند ولی همینکه داخل بدن انسان می شوند همجنس او می گردند و سبب رشد و نمو او می شوند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7136,
        "beyt": "نقش جنسیت ندارد آب و نان * ز اعتبار آخر ، آن را جنس دان",
        "text": "آب و نان از لحاظ شکل و صورت ، نقش و جنسیت انسان را ندارد ولی همینکه به بدن انسان داخل شد جزء بدن او می گردد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7137,
        "beyt": "ور ز غیر جنس باشد ذوق ما * آن مگر مانند باشد جنس را",
        "text": "و اگر ذوق و کشش ما متوجه امری شود که با ما همجنس نباشد بلکه فقط صورتا مشابهتی با ما داشته باشد .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7138,
        "beyt": "آنکه مانند است ، باشد عاریت * عاریت باقی نماند عاقبت",
        "text": "در ادامه بیت قبل : این ذوق و جذب ظاهری پایدار نمی ماند و از میان می رود زیرا سبب این ذوق تنها مشابهت ظاهری بوده است و چنین چیزی عاریتی و عرضی است و باقی نمی ماند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7139,
        "beyt": "مرغ را گر ذوق آید از صفیر * چونکه جنس خود نیابد ، شد نفیر",
        "text": "برای مثال اگر پرنده ای مجذوب آواز صیادی شود به این خیال که او هم پرنده ای همجنس اوست . وقتی به دنبال آن آواز برود و متوجه شود که آواز دهنده انسانی است که به تقلید پرندگان نغمه سرائی می کند ، از او می رمد زیرا آن شخص همجنس پرنده نیست و ای بسا برای صید کردن او نغمه سرائی می کند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7140,
        "beyt": "تشنه را گر ذوق آید از سراب * چون رسد در وی ، گریزد ، جوید آب",
        "text": "مثال دیگر : هر گاه شخصی تشنه ، سراب را در بیابان مشاهده کند نسبت به آن میل و جاذبه ای پیدا می کند زیرا سراب همچون آب به نظر می رسد ولی همین که بدان نقطه رسید از آن می گریزد و باز به دنبال آب می رود .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7141,
        "beyt": "مفلسان گر خوش شوند از زر قلب * لیک آن رسوا شود در دار ضرب",
        "text": "مثال دیگر : اگرچه گدایان با دریافت سکه های تقلبی شادمان شوند ، ولی وقتی آن سکه ها در ضرابخانه وارد می شود و محک بخورد معلوم می شود که تقلبی بوده است .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7142,
        "beyt": "تا زراندودیت از ره نفکند * تا خیال کژ تو را چه نفکند",
        "text": "مبادا که سکه های تقلبی فریبت دهد . زنهار تا خیالات ناراست تو را به چاه گمراهی و شقاوت نیفکند .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7143,
        "beyt": "از کلیله باز جو آن قصه را * واندر آن قصه طلب کن حصه را",
        "text": "برو آن حکایتی که در بسط این مطلب خواهیم آورد از کتاب کلیله و دمنه بخوان و از آن حکایت بهره ای بگیر . یعنی از آن به قدر ظرفیت و استعدادت نکته های معنوی را دریافت کن .",
        "lang": "fa",
        "poet": "Rumi"
    },
    {
        "id": 7144,
        "beyt": "باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟! * باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟!",
        "text": "باز این چه شور و غوغایی است که همه موجودات عالم را فرا گرفته؟ (اشاره به شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش) – این نوحه ها و گریه ها و ناله ها برای کیست؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7145,
        "beyt": "باز این چه رستخیز عظیم است؟! کز زمین * بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است",
        "text": "این چه قیامت هولناکی است که در زمین اتفاق افتاده که هنوز نفخ صور روز قیامت به صدا در نیامده اما گویا در زمین قیامت شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7146,
        "beyt": "باز این چه رستخیز عظیم است؟! کز زمین * بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است",
        "text": "یکی از ویژگی های روز قیامت، دمیدن در نفخ صور است که صدای عظیم و وحشتناکی دارد و از صدای بلندش همه بیهوش میشوند. در نفخ صور دوم، همه مردگان زنده شده و در پیشگاه پروردگارشان حاضر می گردند. اینجا شاعر می گوید هنوز روز قیامت نشده و در صور هم ندمیده اند اما به خاطر شهادت امام حسین علیه السلام، در زمین قیامتی برپا شده؛ حتی بدون دمیدن صور!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7147,
        "beyt": "گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب * کاشوب در تمامی ذرات عالم است",
        "text": "انگار خورشید دارد از مغرب طلوع می کند که اینچنین همه چیز آشفته شده و همه ذرات عالم در آشوب اند. * از مغرب طلوع کردن آفتاب، بیانگر آشفتگی عالم به خاطر حادثه ای عظیم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7148,
        "beyt": "گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست * این رستخیز عام که نامش محرم است",
        "text": "اگر این حادثه را قیامتِ دنیا نامگذاری کنیم، اصلا عجیب نیست. (چرا که از این درد بزرگ، قیامتی در دنیا بپا شده) این رستاخیز همه گیر که نامش محرم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7149,
        "beyt": "در بارگاه قدس که جای ملال نیست * سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است",
        "text": "در عالَم بالا ( عالم ملکوت) که هیچ غم و اندوهی بر فرشتگان وارد نمیشود، این بار همگی از این حادثه تلخ، بسیار غمگین اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7150,
        "beyt": "جن و ملک بر آدمیان نوحه می‌کنند * گویا عزای اشرف اولاد آدم است",
        "text": "جن و فرشتگان، همگی همراه با انسان ها بر این شهدای دشت کربلا اشک می ریزند و ناله می کنند. زیرا شریف ترین و بزرگوارترین شخص از نسل حضرت آدم، به شهادت رسیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7151,
        "beyt": "خورشید آسمان و زمین، نور مشرقَین * پروردهٔ کنار رسول خدا، حسین",
        "text": "خورشید زمین و آسمان و نور مشرق از نور امام حسین علیه السلام است (که امام نیز نور خود را از خدا گرفته). امام حسین پرورش یافته و عزیز پیامبر اکرم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7152,
        "beyt": "بشنو این نی چون شکایت می‌کند * از جدایی‌ها حکایت می‌کند",
        "text": "به صدای نی گوش بده زمانی به صدا در می آید و از دوری و فراق، ناله و شکایت می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7153,
        "beyt": "کز نیستان تا مرا ببریده‌اند * از نفیرم مرد و زن نالیده‌اند",
        "text": "هنگامی که مرا از جایگاه اصلی ام در عالَم بالا دور دور کردند، از ناله های من تمام مرد و زن ناله سر داده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7154,
        "beyt": "سینه خواهم شرحه شرحه از فراق * تا بگویم شرح درد اشتیاق",
        "text": "هم صحبتی را می خواهم که او نیز سینه اش همچون من از درد دوری تکه تکه شده باشد تا بتوانم این درد اشتیاقم را به او بگویم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7155,
        "beyt": "هر کسی کو دور ماند از اصل خویش * باز جوید روزگار وصل خویش",
        "text": "هرکسی که از اصل و جایگاه اولیه خودش دور شود، دوباره میخواهد که به آن برگردد و پیوسته در آرزوی وصال است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7156,
        "beyt": "من به هر جمعیتی نالان شدم * جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم",
        "text": "من در هر جمعیتی که رفتم از این درد دوری، برای همه ناله ها سر دادم . چه در نزد بی خبران از حقیقت و چه در نزد عالمان و عارفان واقعی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7157,
        "beyt": "هرکسی از ظن خود شد یار من * از درون من نجست اسرار من",
        "text": "هرکسی که با گمان خود یار و همنشین من شد، باز هم نتوانست به حقیقت وجود من و اسرار درونی من پی ببرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7158,
        "beyt": "سر من از نالهٔ من دور نیست * لیک چشم و گوش را آن نور نیست",
        "text": "رازهای من را می توان از ناله هایم فهمید. اما کو آن چشم و گوش بیداری که بتواند این ها را درک کند؟ (باید کسی زنده دل و آگاه به حقایق عالم باشد تا سِرّ مرا بفهمد و علت ناله هایم را بداند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7159,
        "beyt": "تن ز جان و جان ز تن مستور نیست * لیک کس را دید جان دستور نیست",
        "text": "جسم از روح و روح از جسم پوشیده و مخفی نیست اماهر چشمی اجازه ندارد جان و روح را ببیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7160,
        "beyt": "آتش است این بانگ نای و نیست باد * هر که این آتش ندارد، نیست باد",
        "text": "این فریادها و ناله های نی، آتش عشق است نه بادی که در نی دمیده شود. هرکس که آتش عشق حقیقی را در وجودش ندارد، نیست و نابود گردد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7161,
        "beyt": "آتش عشق است کاندر نی فتاد * جوشش عشق است کاندر می فتاد",
        "text": "آتش عشق است که نی را به صدا در می آورد و جوشش شعله های عشق است که در باده اثر می گذارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7162,
        "beyt": "نی، حریف هرکه از یاری برید * پرده‌هایش پرده‌های ما درید",
        "text": "نی، یار و همدم کسی است که از یار خویش دور افتاده و با ناله ها و آوازهای نی، پرده ها و حجاب ها کنار می رود و عارف را به معرفت راستین می رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7163,
        "beyt": "همچو نی زهری و تریاقی که دید؟ * همچو نی دمساز و مشتاقی که دید؟",
        "text": "نی هم زهر و دردساز است و هم پادزهر است و درمان کننده دردها. نی همدم و عاشق است و هم مشتاق وصال.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7164,
        "beyt": "نی حدیث راه پر خون می‌کند * قصه‌های عشق مجنون می‌کند",
        "text": "نی سخن از راه پر از سختی عشق می گوید و قصه عشق مجنونان و عاشقان حقیقی را شرح می دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7165,
        "beyt": "محرم این هوش جز بیهوش نیست * مر زبان را مشتری جز گوش نیست",
        "text": "محرم اسرار عاشقان جز فرد عاشق و دلدار، کس دیگه ای نیست. همان طور که گوش برای شنیدن سخنان زبان و درک آن، مناسب است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7166,
        "beyt": "در غم ما روزها بیگاه شد * روزها با سوزها همراه شد",
        "text": "تمام روزهای عمرها در سوز و گداز عشق گذشت و همه روزها با ناله های عاشقانه مان سپری شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7167,
        "beyt": "روزها گر رفت، گو رو، باک نیست * تو بمان، ای آن که چون تو پاک نیست",
        "text": "اگر همه ی این روزها با سوز و گداز و ناله گذشت، اشکالی ندارد. بگو بگذرد. ای عشق حقیقی! تو برایم بمان که هدفی جز تو برتر و بهتر نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7168,
        "beyt": "هر که جز ماهی، ز آبش سیر شد * هرکه بی روزی است، روزش دیر شد",
        "text": "فقط عاشقان حقیقی همچون ماهی در دریای عشق و معرفت الهی غوطه ورند و از این دریا سیر و خسته نمی شوند. هرکه از عشق حقیقی بی بهره باشد، در سیر و سلوک خسته و دلزده می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7169,
        "beyt": "در نیابد حال پخته هیچ خام * پس سخن کوتاه باید، والسلام",
        "text": "حال یک عاشق دلسوخته را هیچ بی خبر ا ز عشقی نمی تواند بفهمد. پس دیگر سخن را کوتاه می کنیم و کلام را به پایان می رسانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7170,
        "beyt": "۱ ـ یوسف گم گشته باز آید به کنعان غم مَخور * کلبه ی احزان شود روزی گلستان غم مخور",
        "text": "غصه نخور زیرا یوسفت که سال هاست گم شده، دوباره به شهر کنعان بازمی گردد و خانه کوچکتان که در سال های دوری از او پر از غم و اندوه شده، با آمدن او همچون گلستانی شاداب خواهد گشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7171,
        "beyt": "۱ ـ یوسف گم گشته باز آید به کنعان غم مَخور * کلبه ی احزان شود روزی گلستان غم مخور",
        "text": "ای که در فراق عزیزت به سر میبری! امیدوار باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7172,
        "beyt": "۲ـ ای دل غم­دیده حالت به شود دل بد مکن * وین سر شوریده بازآید به سامان غم مخور",
        "text": "ای دل غصه دار! روزی (که گمشده ات برگردد) حالت خوب میشود. به دلت بد راه نده و امیدوار باش. و این اوضاع پریشان و نابسامان روزی آرام خواهد شد غضه نخور.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7173,
        "beyt": "۳ ـ دور گردون گر دو روزی بر مراد ما نرفت * دایماً یک­سان نباشد حال دوران غم مخور",
        "text": "اگر این روزگار چند روزی را موافق میل ما عمل نکرد (و ما ناراحت شدیم، این را بدان که) همیشه اوضاع ثابت و یکسان نیست؛ گاهی طبق میل ماست و گاهی بر خلاف میل ما. پس غصه نخور",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7174,
        "beyt": "۴ ـ هان، مشو نومید چون واقف نه‌ای از سرّ غیب * باشد اندر پرده بازی‌های پنهان غم مخور",
        "text": "آگاه باش! هیچ وقت ناامید نشو زیرا تو از اسرار غیب باخبر نیستی ( و از حکمت کارهای خدا بی خبری و نمیدانی که او همیشه خیر بنده اش را می خواهد. – در پشت پرده عالم غیب کارهایی رقم می خورد که از ما پنهان اند پس غمگین نشو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7175,
        "beyt": "۴ ـ هان، مشو نومید چون واقف نه‌ای از سرّ غیب * باشد اندر پرده بازی‌های پنهان غم مخور",
        "text": "امیدوار بودن به کارهای خدا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7176,
        "beyt": "۵ ـ ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی برکند * چون تو را نوح است کشتیبان ز طوفان غم مخور",
        "text": "ای دل! (ای انسان) اگر سیلی بیاید و تمام هستی را با خود ببرد، تو وقتی در کشتی نوح هستی و او تو را هدایت می کند نباید غم بخوری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7177,
        "beyt": "۶ ـ در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم * سرزنش‌ها گر کند خار مغیلان غم مخور",
        "text": "در بیابان که برای رسیدن به کعبه قدم برمیداری، اگر خارهای مغیلان بیابان پای تو را اذیت کردند اصلا غم نخور (زیرا تو برای زیارت محبوبت میروی و همین امید به دیدار او تمام تلخی های راه را از یاد میبرد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7178,
        "beyt": "۷ ـ گر چه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید * هیچ راهی نیست کان را نیست پایان غم مخور",
        "text": "اگرچه راه دشوار و خطرناک است و مقصد بسیار دور است، اما هیچ راهی نیست که پایانی نداشته باشد (بالاخره این هم تمام میشود) پس غصه نخور.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7179,
        "beyt": "۸ ـ حافظا در کنج فقر و خلوت شب‌های تار * تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور",
        "text": "ای حافظ! در کنار نداری و تنها بودنت در شب های تاریک، تا زمانی که ذکر زبانت دعا و درس قرآن است، غمت نباشد 🙂",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7180,
        "beyt": "آینه، چون نقش تو بنمود راست * خود شکن، آیینه شکستن خطاست",
        "text": "اگر آینه عیب هایت را به درستی نشان می دهد، عیب خود را درست کن وگرنه اشتباه است که بخواهی آینه را بشکنی (که عیبت را نبینی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7181,
        "beyt": "جوانی گه کار و شایستگی است * گه خود پسندی و پندار نیست",
        "text": "دوره جوانی، زمان کار و فعالیت بطور شایسته و نیک است. زمانِ به خود مغرور شدن و خیال پردازی های بیهوده نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7182,
        "beyt": "چو بفروختی، از که خواهی خرید؟ * متاع جوانی به بازار نیست",
        "text": "اگر جوانی ات را (به دنیای فریبنده) بفروشی و از دستش بدهی، دوباره از چه کسی می خواهی جوانی ات را بخری؟ (استفهام انکاری – یعنی از کسی نمیتوانی بخری) – جوانی در هیچ بازاری پیدا نمی شود که بخواهی آن را بخری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7183,
        "beyt": "چو بفروختی، از که خواهی خرید؟ * متاع جوانی به بازار نیست",
        "text": "مبادا جوانی مان را بیهوده سپری کنیم و آن را مثل کالایی بی ارزش بپنداریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7184,
        "beyt": "غنیمت شمر، جز حقیقت مجوی * که باری است فرصت، دگر بار نیست",
        "text": "جوانی ات را قدر بدان و در جستجوی حقیقت باش زیرا فرصت جوانی فقط یک بار است دیگر این فرصت تکرار نمی شود (اگر جوانی ات را در غفلت و ناآگاهی گذراندی و در پیری حسرت خوردی، بدان که راه بازگشت به جوانی بسته شده و هیچ پیری جوان نخواهد شد!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7185,
        "beyt": "مپیچ از ره راست بر راه کج * چو در هست، حاجت به دیوار نیست",
        "text": "از راه راست منحرف نشو و همیشه در مسیر حق حرکت کن. وقتی می توانی از در وارد شوی نیازی نیست که از دیوار بالا روی! (یعنی وقتی راه درست را به ما نشان داده اند ما باید در همان مسیر حرکت کنیم و به سمت راه های انحرافی نرویم زیرا گرفتار میشویم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7186,
        "beyt": "ز آزادگان، بردباری و سعی * بیاموز، آموختن، عار نیست",
        "text": "از انسان های بزرگوار و آزاده، صبر و تلاش کردن را یاد بگیر؛ یاد گرفتن، عیب نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7187,
        "beyt": "به چشم بصیرت به خود، در نگر * تو را تا در آیینه، زنگار نیست",
        "text": "تا زمانی که جوان هستی و قلبت همچون آیینه است و زنگار گناه آن را نگرفته، با چشم بصیرت و آگاهی در خودت نگاه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7188,
        "beyt": "همی دانه و خوشه، خروار شد * ز آغاز، هر خوشه خروار نیست",
        "text": "با روی هم انباشته شدن تک تک دانه ها و خوشه ها، تبدیل به خروار شدند اما از ابتدا، هیچ دانه ای خروار نبوده. (انسان باید گام به گام در مسیر اصلاح خودش قدم بردارد و در نهایت نتیجه خواهد داد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7189,
        "beyt": "همه کار ایّام درس است و پند * دریغا که شاگرد هشیار نیست",
        "text": "همه روزهای زندگی برای ما درس هایی پندآموز دارد. افسوس که ما دقت نمی کنیم و همچون شاگرد هشیار نیستیم که به درس های روزگار توجه کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7190,
        "beyt": "به نام خداوند رنگین کمان * خداوند بخشنده ی مهربان",
        "text": "به نام خداوندی که آفریینده رنگین کمان زیباست. خداوندی که بسیار می بخشد و بسیار مهربانی می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7191,
        "beyt": "خداوند سنجاقک رنگ رنگ * خداوند پروانه های قشنگ",
        "text": "خداوندی که خالق سنجاقک های زیبا و رنگارنگ است و خداوندی که پروانه های زیبا و نیکو را با قدرت خودش و با سلیقه بسیار تحسین برانگیز آفرید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7192,
        "beyt": "خدایی که آب و هوا آفرید * درخت و گل و سبزه آفرید",
        "text": "خدایی که آفریدگار آب و هواست. و خدایی که درختان و گل ها و سبزه های زیبا را آفرید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7193,
        "beyt": "خدایی که از بوی گل بهتر است * صمیمی تر از خنده ی مادر است",
        "text": "خدایی که حتی از بوی دلنشین و گوارای گُل هم بهتر و برتر است. او حتی از خنده های صمیمانه مادر هم صمیمی و دوست داشتنی تر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7194,
        "beyt": "خدایا به ما مهربانی بده * دلی ساده و آسمانی بده",
        "text": "خدایا از تو می خواهیم که ما را مهربان و خوش قلب کنی و دل هایمان را ساده و بی کینه و همچون آسمان، درخشان و وسیع کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7195,
        "beyt": "دلی صاف و بی کینه مانند آب * دلی روشن و گرم چون آفتاب",
        "text": "دلی که صاف و بدون غبار کینه ها باشد همچون زلالیِ آب. دلی که گرما و صمیمیتش همچون گرمای آفتاب باشد. (به ما عطا کن)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7196,
        "beyt": "چون رایت عشق آن جهانگیر * شد چون مه لیلی آسمان‌گیر",
        "text": "وقتی عشق مجنون مانند زیبایی لیلی همگانی شد و همگان از عشق او به لیلی مطلع شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7197,
        "beyt": "هر روز خمیده نام‌تر گشت * در شیفتگی تمام‌تر گشت",
        "text": "هرروز نام مجنون معروف تر میشد و او در عشق به لیلی عاشق تر. (مجنون هرروز عاشق تر از قبل میشد و این عشق بی حد و اندازه اش به لیلی، نام او را سر زبان ها قرار می داد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7198,
        "beyt": "برداشته دل ز کار او بخت * درماند پدر به کار او سخت",
        "text": "بخت و سرنوشت مجنون به او پشت کرد و بر وفق مرادش پیش نرفت. پدر مجنون نیز از این حال و روز او به شدت درمانده شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7199,
        "beyt": "خویشان همه در نیاز با او * هر یک شده چاره‌ساز با او",
        "text": "همه اقوام و نزدیکان مجنون دنبال چاره اندیشی برای رفع مشکل او بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7200,
        "beyt": "بیچارگی ورا چو دیدند * در چاره‌گری زبان کشیدند",
        "text": "وقتی بیچارگی و درماندگی پدر را دیدند همگی با هم گفتند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7201,
        "beyt": "گفتند به اتفاق یک سر * کز کعبه گشاده گردد این در",
        "text": "همگی به اتفاق هم گفتند: تنها زیارت خانه کعبه است که میتواند راهگشای این مشکل شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7202,
        "beyt": "حاجت گه جمله جهان اوست * محراب زمین و آسمان اوست",
        "text": "چرا که تنها خداوند کعبه است که حاجت همه جهانیان را برآورده می کند. خانه اوست که محل عبادت مردم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7203,
        "beyt": "چون موسم حج رسید، برخاست * اُشتر طلبید و محمل آراست",
        "text": "هنگام حج که فرا رسید، پدر مجنون آماده شد و شتری خواست تا روی آن کجاوه قرار بدهند و آماده سفر به مکه شوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7204,
        "beyt": "فرزند عزیز را به صد جهد * بنشاند چو ماه در یکی مهد",
        "text": "فرزند عزیزش را با تلاش بسیار و به زیبایی ماه، روی کجاوه نشاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7205,
        "beyt": "آمد سوی کعبه، سینه پرجوش * چون کعبه نهاد حلقه در گوش",
        "text": "پدر مجنون با سینه ای پر از درد به سوی کعبه رفت و مانند غلام حلقه به گوش تسلیم شده، حلقه در کعبه را گرفت و به خداوند متوسل شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7206,
        "beyt": "گفت: «ای پسر این نه جای بازی‌است * بشتاب که جای چاره‌سازی است",
        "text": "به پسرش گفت: پسرم اینجا جای سرگرمی نیست. عجله کن که اینجا جایی است که حاجتت برآورده می شود و چاره مشکل تو در اینجاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7207,
        "beyt": "گو، یا رب از این گزاف کاری * توفیق دهم به رستگاری",
        "text": "پسرم به خدا بگو ای پروردگار! مرا از این عشق های بیهوده نجات بده و بجایش موفقم کن که (در دنیا و آخرت) رستگار و پیروز شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7208,
        "beyt": "دریاب که مبتلای عشقم * و آزاد کن از بلای عشقم»",
        "text": "بگو که مرا دریاب و به من توجه کن زیرا من به درد عشق مبتلا شده ام. مرا از این بلای بزرگی که بر سرم آمده نجات بده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7209,
        "beyt": "مجنون چو حدیث عشق بشنید * اول بگریست، پس بخندید",
        "text": "مجنون وقتی سخن عشق را از زبان پدر شنید، ابتدا گریه کرد و سپس خندید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7210,
        "beyt": "از جای چو مار حلقه برجست * در حلقه زلف کعبه زد دست",
        "text": "همجون مار حلقه زده به سوی حلقه در کعبه شتاب کرد و حلقه در را به دست گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7211,
        "beyt": "می‌گفت گرفته حلقه در بر * کامروز منم چو حلقه بر در",
        "text": "در همان حال که حلقه در کعبه را گرفته بود می گفت: امروز من هستم که به خدا متوسل شده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7212,
        "beyt": "گویند ز عشق کن جدایی * این نیست طریق آشنایی",
        "text": "اینها به من می گویند که دعا کن خدا تو را از عشقت جدا کند. اما این راه و رسم عاشقی نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7213,
        "beyt": "پرورده عشق شد سرشتم * جز عشق مباد سرنوشتم",
        "text": "کل وجود من با عشق سرشته شده و سرنوشت من جز عشق نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7214,
        "beyt": "یارب، به خدایی خداییت * وانگه به کمال پادشاییت",
        "text": "ای خدا! به خدایی و پادشاهی ات قَسَمت می دهم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7215,
        "beyt": "کز عشق به غایتی رسانم * کو ماند اگر چه من نمانم",
        "text": "که مرا در عاشقی کردن به جایی برسان که حتی اگر من هم در این دنیا نماندم اما سخن عشق من همچنان باقی بماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7216,
        "beyt": "گرچه ز شراب عشق مستم * عاشق‌تر ازین کنم که هستم",
        "text": "با اینکه من در عشقی که دارم بسیار مست هست اما تو حتی از اینی که هستم هم مرا عاشق تر کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7217,
        "beyt": "از عمر من آنچه هست بر جای * بستان و به عمر لیلی افزای",
        "text": "آنچه از عمر من هست بگیر و به جایش به عمر لیلی اضافه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7218,
        "beyt": "می‌داشت پدر به سوی او گوش * کاین قصه شنید، گشت خاموش",
        "text": "پدر که داشت به حرف های مجنون با خدا گوش میداد، وقتی این سخنان را شنید، ساکت شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7219,
        "beyt": "دانست که دل، اسیر دارد * دردی نه دوا پذیر دارد",
        "text": "دانست که دل مجنون اسیر عشق است و این دردی است که دوایی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7220,
        "beyt": "شبی در محفلی با آه و سوزی * شنیدستم که پیر پاره دوزی",
        "text": "شبی در یک مجلسی، شنیدم که شخص پیری که شغلش پینه دوزی بود، با آه و گریه گفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7221,
        "beyt": "چنین می گفت با سوز و گدازی * گِلی خوشبوی در حمام روزی * رسید از دست محبوبی به دستم",
        "text": "آن پیر پینه دوز غمگینانه گفت:  روزی در حمام بودم که گِل خوشبویی را دوستی به دستم داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7222,
        "beyt": "گرفتم آن گِل و کردم خمیری * خمیری نرم نیکو چون حریری",
        "text": "آن گِل را ورز دادم و خمیرش کردم. خیلی نرم بود؛ درست مانند حریر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7223,
        "beyt": "معطر بود و خوب و دلپذیری * بدو گفتم که مشکی یا عبیری * که از بوی دلاویز تو مستم",
        "text": "آن گِل، خوشبو بود و دلنشین. به گِل گفتم تو گِلی یا عطر؟ چرا که از بوی خوش تو مست شده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7224,
        "beyt": "همه گِل های عالم آزمودم * ندیدم چون تو و عبرت نمودم",
        "text": "من همه گِل های دنیا را امتحان کرده ام اما هیچ کدام مثل تو خوشبو نبودند. به همین دلیل توجهم به تو جلب شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7225,
        "beyt": "چو گِل بشنید این گفت و شنودم * بگفتا من گِلی ناچیز بودم * و لیکن مدتی با گُل نشستم",
        "text": "وقت گِل این حرف های من راشنید، گفت: من در ابتدا گِل بد بو و خوار و ذلیلی بودم اما مدتی در کنار گُل خوشبو نشستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7226,
        "beyt": "گُل اندر زیر پا گسترده پر کرد * مرا با همنشینی مفتخر کرد",
        "text": "گُل، گلبرگ هایش را زیر پای من ریخت و به من افتخار داد که با او همنشین شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7227,
        "beyt": "چو عمرم مدتی با گُل گذر کرد * کمال همنشین در من اثر کرد * و گر نه من همان خاکم که هستم",
        "text": "چون مدتی از روزهای عمرم را با گُل سپری کردم، بالاخره خوبی های او در من هم اثر گذاشت و من هم مثل او خوشبو شدم. وگرنه اصل من همان خاک ناچیز است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7228,
        "beyt": "بود بقالی و وی را طوطیی * خوش‌نوایی سبز و گویا طوطیی",
        "text": "بقالی بود که طوطی خوش صدا و سبز رنگی داشت که سخن گفتنش بسیار گویا و روان بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7229,
        "beyt": "بر دکان بودی نگهبان دکان * نکته گفتی با همه سوداگران",
        "text": "طوطی در دکان نگهبانی می داد و با مشتری ها شوخی می کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7230,
        "beyt": "در خطاب آدمی ناطق بدی * در نوای طوطیان حاذق بدی",
        "text": "در صحبت کردن با آدم ها بسیار سخنور بود و در آواز خواندن به زبان طوطی ها بسیار ماهر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7231,
        "beyt": "جست از صدر دکان سویی گریخت * شیشه‌های روغن گل را بریخت",
        "text": "طوطی درحال پریدن از بالای مغازه بود که ناگهان به شیشه های روغن گل خورد و روغن ها به زمین ریخته شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7232,
        "beyt": "از سوی خانه بیامد خواجه‌اش * بر دکان بنشست فارغ خواجه‌وش",
        "text": "خواجه (صاحب طوطی) از خانه برگشت و فارغ از هر چیزی با خیال راحت مثل سروران در دکانش نشست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7233,
        "beyt": "دید پر روغن دکان و جامه چرب * بر سرش زد گشت طوطی کل ز ضرب",
        "text": "صاحب دکان که مغازه اش را پر از روغن و لباس ها را چرب دید، ضربه ای محکم بر سر طوطی کوبید و از این ضربه، طوطی کچل شد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7234,
        "beyt": "روزک چندی سخن کوتاه کرد * مرد بقال از ندامت آه کرد",
        "text": "طوطی چندروز سخن گفت و دیگر حرفی نزد. مرد بقال حسابی از کارش پشیمان شد و آه کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7235,
        "beyt": "ریش بر می‌کند و می‌گفت ای دریغ * کآفتاب نعمتم شد زیر میغ",
        "text": "مرد بقال موهای صورتش را می کند و افسوس می خورد و با خودش می گفت که دیگر نعمتم را از دست دادم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7236,
        "beyt": "دست من بشکسته بودی آن زمان * که زدم من بر سر آن خوش زبان",
        "text": "کاش آن زمان که می خواستم بر سر طوطی خوش زبانم بزنم، دستم می شکست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7237,
        "beyt": "هدیه ها می داد هر درویش را * تا بیابد نطق مرغ خویش را",
        "text": "مرد بقال به هر فقیر و نیازمندی نذر و هدیه می داد به امید اینکه زبان طوطی باز شود و دوباره بتواند سخن بگوید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7238,
        "beyt": "بعدِ سه روز و سه شب، حیران و زار * بر دکان بنشسته بد نومیدوار",
        "text": "بعد از سه شبانه روز که اشک ریخت و ناراحت بود، با قطع امید از همه جا، در دکانش نشسته بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7239,
        "beyt": "می‌نمود آن مرغ را هر گون شگفت * تا که باشد اندر آید او به گفت",
        "text": "کارهای عجیب و بامزه انجام میداد تا طوطی شگفت زده شود و به زبان بیاید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7240,
        "beyt": "جولقیی سر برهنه می‌گذشت * با سر بی مو چو پشت طاس و طشت",
        "text": "گدایی کچل از آنجا می گذشت. سر بی مویش همچون کاسه مسی صاف بود ( و برق میزد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7241,
        "beyt": "طوطی اندر گفت آمد آن زمان * بانگ بر درویش زد که هی فلان",
        "text": "طوطی آن لحظه با دیدن مرد کچل، زبان باز کرد و داد زد: ای فلانی!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7242,
        "beyt": "کز چه ای کل با کلان آمیختی * تو مگر از شیشه روغن ریختی",
        "text": "که ای کچل! چه شده که کچل شدی؟ آیا تو هم شیشه روغن را زمین ریختی؟ (طوطی فکر کرد او هم مثل خودش روغن را زمین ریخته و چون به سرش کوبیده اند، کچل شده!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7243,
        "beyt": "از قیاسش خنده آمد خلق را * کو چو خود پنداشت صاحب دلق را",
        "text": "از این مقایسه کردن طوطی، مردم خنده شان گرفت. چرا که او مرد گدای کچل را مثل خودش می دانست!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7244,
        "beyt": "کار پاکان را قیاس از خود مگیر * گر چه باشد در نبشتن شیر شیر",
        "text": "کار کسانی که اشتباه نکردند را با کار خودت که مرتکب اشتباه شدی، مقایسه نکن. هرچند ظاهر آن مانند ظاهر کار تو باشد ولی در آن فرق است. مثل نوشتن دو کلمه شیر و شیر (با اینکه مثل هم نوشته میشوند اما) یکی به معنای شیر خوردنی است و دیگری به معنای شیر جنگل.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7245,
        "beyt": "جمله عالم زین سبب گمراه شد * کم کسی ز ابدال حق آگاه شد",
        "text": "مردم جهان به دلیل این مقایسه کردن های اشتباه، گمراه میشوند و در بین اینها کمتر کسی متوجه تغییردادن سخن حق میشود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7246,
        "beyt": "هر دو گون زنبور خوردند از محل * لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل",
        "text": "هردو گونه زنبور ( بی عسل و با عسل) از یک محل غذا می خورند ولی آن غذا برای یکیشان تبدیل به نیش و زهر میشود و برای دیگری تبدیل به عسل.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7247,
        "beyt": "هر دو گون آهو گیا خوردند و آب * زین یکی سرگین شد و زان مشک ناب",
        "text": "هردو گونه ی آهو، از یک جا گیاه و آب خوردند اما برای یکیشان تبدیل به سرگین بدبو شد و برای دیگری تبدیل به مشک ناب خوشبو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7248,
        "beyt": "هر دو نی خوردند از یک آب‌خور * این یکی خالی و آن پر از شکر",
        "text": "هر دو نی، از یک جا آب خوردند اما یکیشان داخلش خالی شد ولی دیگری داخلش پر از شکر شد. (نیشکر)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7249,
        "beyt": "صد هزاران این چنین اشباه بین * فرقشان هفتاد ساله راه بین",
        "text": "صدها هزار شباهت این چنینی در عالم وجود دارد. با اینکه شبیه اند اما فرقشان بسیار زیاد است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7250,
        "beyt": "چون بسی ابلیس آدم‌روی هست * پس بهر دستی نشاید داد دست",
        "text": "هم چنین، بسیاری از ابلیس ها در لباس آدمیان ظاهر میشوند. پس به حساب اینکه ظاهرشان شبیه آدمیزاد است نباید گول آنها را خورد و دست دوستی با آنها داد. ( باید مراقب بود)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7251,
        "beyt": "وقتی دل سودایی می‌رفت به بستان‌ها * ‫بی خویشتنم کردی بوی گل و ریحان‌ها",
        "text": "وقتی دل عاشق من به باغ و بوستان می رود، بوی خوش گل های آنجا مست و از خود بی خودش میکند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7252,
        "beyt": "گه نعره زدی بلبل گه جامه دریدی گل * با یاد تو افتادم از یاد برفت آنها",
        "text": "گاهی بلبل آواز می خواند و گاهی گل می شکفت اما یاد تو را که می کردم، همه زیبایی های باغ را فراموشم میشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7253,
        "beyt": "تا عهد تو دربستم عهد همه بشکستم ‫ * بعد از تو روا باشد نقض همـه پیمان‌ها",
        "text": "من وقتی پیمان دوستی با تو بستم، هر پیمانی که غیر از تو بسته بودم را از بین بردم. پیمان بستن با تو می ارزد به پیمان بستن با تمام عالم!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7254,
        "beyt": "تا خار غم عشقت آویخـته در دامن * ‫کوته نظری باشد رفتن به گلستان‌ها",
        "text": "تا زمانی که سختی های عشق تو دامنگیر من شده، رفتن به گلستان و دیدن خوشی های ظاهری این دنیا، بی خردی است. ( سختی عشق، شیرین تر از خوشی های یکی دو روزه ی این دنیاست.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7255,
        "beyt": "گر در طلبت رنجی ما را برسد شاید ‫ * چون عشق حرم باشد سهلست بیابان‌ها",
        "text": "اگر برای رسیدن به تو، به ما سختی و رنج برسد، شایسته است. اگر عشق تو مانند حرم (کعبه) مقدس است، برای رسیدن به آن، سختی های مسیر بیابانی اش آسان میشود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7256,
        "beyt": "گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش * می‌گویم و بعد از من گویند به دوران‌ها",
        "text": "دیگران به من می گویند که ای سعدی انقدر زیاد از عشقی که به او داری سخن نگو! اما من سخن میگویم و بعد از من عاشقان دیگر هم در هر زمانی که باشند از او سخن خواهند گفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7257,
        "beyt": "مادر موسی چو موسی را به نیل * در فکند از گفته رب جلیل",
        "text": "مادر حضرت موسی هنگامی که موسی نوزاد بود، او را به فرمان خدا در (سبدی) در رود نیل گذاشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7258,
        "beyt": "خود ز ساحل کرد با حسرت نگاه * گفت کای فرزند خرد بی گناه",
        "text": "هنگامی که او را در آب انداخت، با حسرت به او که داشت توسط جریان آب از او دور می شد نگاه می کرد و می گفت: ای فرزند کوچک و بی گناه من.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7259,
        "beyt": "گر فراموشت کند لطف خدای * چون رهی، زین کشتی بی ناخدای؟",
        "text": "(مادر گفت) اگر یک وقت لطف خدا تو را از یاد ببرد، چگونه می توانی از این کشتی بی ناخدا در این دریای بزرگ نجات پیدا کنی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7260,
        "beyt": "وحی آمد کاین چه فکر باطل است * رهرو ما اینک اندر منزل است",
        "text": "وحی آمد که این چه فکر باطل و نادرستی است که درباره ما می کنی؟ آن را که در راه ما فرستادی، اکنون به مقصدش رسیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7261,
        "beyt": "ما گرفتیم آنچه را انداختی * دست حق را دیدی و نشناختی؟",
        "text": "تو آن را به دریا انداختی و ما او را گرفتیم و مراقبش بودیم. دست قدرتمند و یاری کننده ما را دیدی ولی نشناختی؟ (ندانستی که ما او را در هر حالی کمک می کنیم و هوایش را داریم؟)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7262,
        "beyt": "در تو تنها عشق و مهر مادری است * شیوه ما عدل و بنده پروری است",
        "text": "تو نسبت به فرزندت فقط مهر و عاطفه مادری داری. اما راه و روش ما رفتار بر اساس عدل و پرورش بنده است.( که بسیار بالاتر از مهر و محبت مادر به فرزندش است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7263,
        "beyt": "سطح آب از گاهوارش خوشتر است * دایه اش سیلاب و موجش مادر است",
        "text": "سطح آب برای کودکت از آب هم دلپذیر تر است. سیلاب همچون دایه اوست و موج های دریا همچون مادر برای اویند. ( همه اینها به لطف خداست که باعث شده کودک تو در دریا احساس آرامش کند چراکه ما همه چیز را رام و مسخر او کردیم تا مبادا خطری او را تهدید کند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7264,
        "beyt": "رودها از خود نه طغیان میکنند * آنچه میگوئیم ما آن میکنند",
        "text": "رودها خود به خود و بدون اجازه ما طغیان نمی کنند! بلکه رودها ( و هر چیز دیگری) با اجازه ما عمل می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7265,
        "beyt": "ما به دریا حکم طوفان میدهیم * ما به سیل و موج فرمان می دهیم",
        "text": "ما هستیم که به دریا دستور می دهیم طوفانی شود. و ما هستیم که به سیل ها و موج ها دستور می دهیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7266,
        "beyt": "به که برگردی، به ما بسپاری اش * کی تو از ما دوست تر می داری اش!",
        "text": "بهتر است برگردی و کودکت را به ما بسپاری! مگر می شود تو او را بیشتر از ما دوستش داشته باشی؟! ( عشق ما به او بیشتر از عشق تو به اوست!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7267,
        "beyt": "خروش سواران و اسپان ز دشت * ز بهرام و کیوان همی برگذشت",
        "text": "بانگ و فریاد سواران و اسبان در میدان نبرد از بهرام و کیوان هم گذشت (به اوج آسمان رسید) (مفهوم بیت: بیان شدت درگیری)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7268,
        "beyt": "همه تیغ و ساعد ز خون بود لعل * خروشان دل خاک در زیر نعل",
        "text": "همه شمشیرها و ساعد دستان جنگجویان از خون‌ به رنگ لعل (قرمز) درآمده بود. خاک هم زیر نعل اسبان مضطرب و ناآرام شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7269,
        "beyt": "نماند ایچ با روی خورشید رنگ * به جوش آمده خاک بر کوه و سنگ",
        "text": "[به خاطر هجوم جنگجویان] رنگ از روی خورشید پریده بود، گرد و خاک کوه‌ها و سنگ‌ها هم به هوا برخاسته و دچار اضطراب و دلهره شده بود. [به خاطر گرد و خاکی که بلند شده بود، همه جا تیره بود و رنگ خورشید دیده نمی‌شد]",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7270,
        "beyt": "به لشکر چنین گفت کاموس گُرد * که گر آسمان را بباید سپرد",
        "text": "کاموسِ پهلوان به لشکرش چنین گفت که اگر می‌خواهید آسمان را طی کنید (کار فوق‌العاده‌ای انجام دهید…) (بیت ۴ و ۵ موقوف‌المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7271,
        "beyt": "همه تیغ و گرز و کمند آورید * به ایرانیان تنگ و بند آورید",
        "text": "هرچه شمشیر و گرز و کمند [دارید] بیاورید و ایرانیان را تحت فشار قرار داده و به بند بکشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7272,
        "beyt": "دلیری كجا نام او اشكبوس * همی بر خروشید بر سان كوس",
        "text": "پهلوانی که نامش اشکبوس بود مثل طبل جنگی نعره کشید و فریاد برآورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7273,
        "beyt": "بیامد كه جوید ز ایران نبرد * سرِ هم‌نبرد اندر آرد به گرد",
        "text": "به میدان نبرد آمد تا از ایرانیان مبارز بطلبد و او را شکست دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7274,
        "beyt": "بشد تیز رهّام با خود و گبر * همی گرد رزم اندر آمد به ابر",
        "text": "رُهّام به سرعت با کلاه و  لباس جنگی وارد میدان نبرد شد و از شدت مبارزه آنها گرد و خاک به هوا برخاست و به ابر رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7275,
        "beyt": "برآویخت رهّام با اشكبوس * برآمد ز هر دو سپه بوق و كوس",
        "text": "رُهّام با اشکبوس درگیر شد و از هر دو سپاه، صدای بوق و شیپور بلند شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7276,
        "beyt": "به گرز گران دست برد اشكبوس * زمین آهنین شد، سپهر آبنوس",
        "text": "اشکبوس گرز سنگین خود را در دست گرفت، در این هنگام زمین مثل آهن محکم و استوار شد و آسمان مثل چوب درخت آبنوس رنگ سیاهی به خود گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7277,
        "beyt": "برآهیخت رهّام گرز گران * غمی شد ز پیكار، دست سران",
        "text": "رُهّام هم گرز سنگین خود را بیرون کشید و دست پهلوانان به خاطر پیکار با گرزهای سنگین خسته و آزرده شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7278,
        "beyt": "چو رهّام گشت از كشانی ستوه * بپیچید زو روی و شد سوی كوه",
        "text": "وقتی که رُهّام از نبرد با اشکبوس به ستوه آمد و درمانده شد، از او روی برگرداند و به سوی کوه فرار کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7279,
        "beyt": "ز قلب سپه اندر آشفت توس * بزد اسب كآید برِ اشكبوس",
        "text": "فرمانده سپاه ایران، طوس که در مرکز سپاه قرار داشت، [از فرار رُهّام] خشمگین شد و اسبش را به حرکت درآورد تا برای نبرد نزد اشکبوس برود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7280,
        "beyt": "تهمتن برآشفت و با توس گفت * كه رهّام را جام باده است جفت",
        "text": "رستم عصبانی شد و به طوس گفت که رُهّام مرد خوش‌گذرانی است [مرد مبارزه در میدان جنگ نیست].",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7281,
        "beyt": "تو قلب سپه را به آیین بدار * من اكنون پیاده كنم كارزار",
        "text": "تو فرماندهی و منظم کردن مرکز سپاه را به عهده بگیر، من الآن پیاده به سوی میدان نبرد می‌روم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7282,
        "beyt": "كمان به زه را به بازو فگند * به بند كمر بر، بزد تیر چند",
        "text": "کمانِ آماده برای تیراندازی را به بازو افکند و چند تیر هم در بند کمر زد (قرار داد).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7283,
        "beyt": "خروشید كای مرد رزم آزمای * هماوردت آمد مشو باز جای",
        "text": "فریاد برآورد که ای مردِ جنگجو، حریفِ تو آمد، فرار نکن و میدان جنگ را ترک نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7284,
        "beyt": "كشانی بخندید و خیره بماند * عنان را گران كرد و او را بخواند",
        "text": "اشکبوس خندید و حیران شد، افسار را کشید و اسب را نگه داشت و رستم را صدا کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7285,
        "beyt": "بدو گفت خندان كه نام تو چیست * تن بی سرت را كه خواهد گریست؟",
        "text": "به رستم با حالت خنده گفت که نام تو چیست؟ چه کسی بر بدن بی‌سرِ تو گریه خواهد کرد (حتماً تو را خواهم کشت)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7286,
        "beyt": "تهمتن چنین داد پاسخ كه نام * چه پرسی؟ كزین پس نبینی تو كام",
        "text": "رستم پاسخ او را چنین داد که نام مرا برای چه می‌پرسی در حالی که به زودی کشته می‌شوی و به آرزویت که بریدن سرِ من است نمی‌رسی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7287,
        "beyt": "مرا مادرم نام مرگ تو كرد * زمانه مرا پتک ترگ تو كرد",
        "text": "مادرم نام مرا «مرگِ تو» گذاشت و روزگار نیز مرا وسیله کشتن تو قرار داد (روزگار مرا پُتکی قرار داد که بر سرِ تو فرود می‌آیم).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7288,
        "beyt": "كشانی بود گفت بی بارگی * به كشتن دهی سر به یكبارگی",
        "text": "اشکبوس به او گفت: بدون اسب خیلی زود خودت را به کشتن می‌دهی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7289,
        "beyt": "تهمتن چنین داد پاسخ بدوی * كه ای بیهده مرد پرخاشجوی",
        "text": "رستم در پاسخ او چنین گفت که ای مردِ جنگجوی بیهوده‌گو… (بیت ۲۳ و ۲۴ موقوف‌المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7290,
        "beyt": "پیاده ندیدی كه جنگ آورد * سر سركشان زیر سنگ آورد؟",
        "text": "آیا تاکنون ندیدی که پیاده‌ای می‌جنگد و جنگجویان را نابود می‌کند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7291,
        "beyt": "هم اكنون تو را ای نبرده سوار * پیاده بیاموزمت كارزار",
        "text": "ای جنگجوی سواره در حالی که پیاده هستم به تو روش جنگیدن را آموزش می‌دهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7292,
        "beyt": "پیاده مرا زان فرستاده طوس * که تا اسب بستانم از اشكبوس",
        "text": "طوس مرا پیاده به میدان فرستاد تا اسب اشکبوس را از او بگیرم [و سوار شوم]. (مفهوم بیت: تحقیر اشکبوس)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7293,
        "beyt": "كشانی بدو گفت با تو سلیح * نبینم همی جز فسوس و مزیح",
        "text": "اشکبوس به او گفت: همراه تو سلاحی جز مسخره کردن و شوخی کردن نمی‌بینم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7294,
        "beyt": "بدو گفت رستم كه تیر و كمان * ببین تا هم اكنون سرآری زمان",
        "text": "رستم به او گفت که تیر و کمانم را ببین تا بدانی که هم‌اکنون زمان مرگت فرا رسیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7295,
        "beyt": "چو نازش به اسب گران مایه دید * كمان را به زِه كرد و اندر كشید",
        "text": "وقتی رستم نازیدن اشکبوس به اسب ارزشمند خود را دید، زه کمان آماده خود را کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7296,
        "beyt": "یكی تیر زد بر بر اسب اوی * كه اسب اندر آمد ز بالا به روی",
        "text": "چنان تیری بر پهلوی اسب او زد که اسب از بالا به زمین افتاد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7297,
        "beyt": "بخندید رستم به آواز گفت: * كه بنشین به پیش گران مایه جفت",
        "text": "رستم خندید و با صدای بلند گفت که حالا کنار دوست عزیزت بنشین.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7298,
        "beyt": "سزد گر بداری سرش در كنار * زمانی برآسایی از كارزار",
        "text": "شایسته است که سر اسبت را در آغوش بگیری و لحظه‌ای از جنگ کردن دست برداری و آسوده باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7299,
        "beyt": "كمان را به زه كرد زود اشكبوس * تنی لرز لرزان و رخ سندروس",
        "text": "اشکبوس فوراً کمانش را به زه کرد و آن را آماده کرد در حالی که تنش می‌لرزید و چهره‌اش [از ترس] زردرنگ شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7300,
        "beyt": "به رستم بر، آنگه ببارید تیر * تهمتن بدو گفت بر خیره خیر،",
        "text": "آنگاه تیرهای زیادی به سوی رستم پرتاب کرد. رستم به او گفت: بیهوده… (بیت ۳۴ و ۳۵ موقوف‌المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7301,
        "beyt": "همی رنجه داری تن خویش را * دو بازوی و جان بد اندیش را",
        "text": "تن و دو بازوی خود را خسته و جان بدخواهت را آزرده می‌کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7302,
        "beyt": "تهمتن به بند كمر برد چنگ * گزین كرد یک چوبه تیر خدنگ",
        "text": "رستم دستش را به سمت بندِ کمرش برد و یک چوبه تیر از خدنگ انتخاب کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7303,
        "beyt": "یكی تیر الماس پیكان چو آب * نهاده بر او چار پرّ عقاب",
        "text": "تیری که انتخاب کرده بود مثل الماس برنده و جلا داده شده و چهار پر عقاب هم بر آن بسته شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7304,
        "beyt": "كمان را بمالید رستم به چنگ * به شست اندر آورده تیر خدنگ",
        "text": "رستم کمان را در دست گرفت و با شست، تیر خدنگ را آماده پرتاب کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7305,
        "beyt": "بزد بر بَر و سینه‌ی‌ اشكبوس * سپهر آن زمان دست او داد بوس",
        "text": "رستم تیر را بر سینه اشکبوس زد و در آن لحظه، آسمان دست رستم را بوسید و از او تشکر کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7306,
        "beyt": "كُشانی هم اندر زمان جان بداد * چنان شد كه گفتی ز مادر نزاد",
        "text": "اشکبوس در همان لحظه جان داد، به‌گونه‌ای که انگار اصلاً از مادر زاده نشده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7307,
        "beyt": "به راهی در، سلیمان دید موری * که با پای ملخ می‌کرد زوری",
        "text": "حضرت سلیمان در مسیر خود، مورچه ای را دید که پای ملخی را با خود می برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7308,
        "beyt": "به زحمت، خویش را هر سو کشیدی * وزان بار گران، هر دم خمیدی",
        "text": "مورچه به سختی خود را به هر طرف می کشید و از بار سنگین پای ملخ که روی دوشش بود، کمرش هر لحظه خم می شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7309,
        "beyt": "ز هر گَردی، برون افتادی از راه * زه هر بادی، پریدی چون پَرِ کاه",
        "text": "با هر گرد و غباری که به مورچه می رسید، از مسیرش منحرف میشد و با هر بادی که می وزید همچون پرِ کاه، ای طرف و آن طرف پرتاب میشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7310,
        "beyt": "چُنان بگرفته راه سعی در پیش * که فارغ گشته از هر کس، جز از خویش",
        "text": "آنقدر برای حمل بارَش سعی و تلاش می کرد که از تمام جهان بجز خودش، فارغ و رها شده بود (به چیز دیگری فکر نمی کرد).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7311,
        "beyt": "به تندی گفت:« کای مسکین نادان * چرایی فارغ از ملک سلیمان؟",
        "text": "سلیمان به او گفت: ای فقیر نادان، چرا به ملک و پادشاهی سلیمان توجهی نداری؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7312,
        "beyt": "بیا زین ره، به قصر پادشاهی * بخور در سفره‌ی ما، هر چه خواهی",
        "text": "بیا از این راه به قصر پادشاهی سلیمان برویم. در سفره ما هرچه دوست داری بخور.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7313,
        "beyt": "چرا باید چنین خونابه خوردن * تمام عمر خود را بار بردن",
        "text": "چرا این همه باید خون دل بخوری و تمام عمر خود را در حال باربَری باشی؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7314,
        "beyt": "ره‌ است اینجا و مردم رهگذارند * مبادا بر سرت پایی گذارند",
        "text": "راه قصر ما ار اینجاست. (یا راه درست اینجاست) و مردم دراینجا بسیار رفت و آمد می کنند. مواظب باش که کسی پایش را روی سرت نگذارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7315,
        "beyt": "مکش بیهوده این بار گران را * میازار از برای جسم، جان را»",
        "text": "بیهوده این بار سنگین را بر دوشت حمل نکن و برای جسمت، جانت را اذیت نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7316,
        "beyt": "بگفت:« از سور،‌ کمتر گوی با مور * که موران را، قناعت خوش‌تر از سور",
        "text": "مورچه گفت: با مورچه ها کمتر از سور و جشن و شادی کردن حرف بزن؛ زیرا مورچه ها قناعت کردن را بیشتر از جشن دوست دارند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7317,
        "beyt": "نیفتد با کسی ما را سر و کار * که خود، هم توشه داریم و هم انبار",
        "text": "ما به کسی رو نمی زنیم و از کسی چیزی درخواست نمی کنیم. زیرا خودمان هم توشه و غذا داریم و هم انبار غذایمان پر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7318,
        "beyt": "مرا امید راحت‌هاست زین رنج * من این پای ملخ، ندهم به صد گنج»",
        "text": "من از تمام این رنج هایی که تحمل می کنم، در انتظار روزهای راحتی و آسودگی هستم. این پای ملخ را با صدها گنج عوض نمی کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7319,
        "beyt": "گرت همواره باید کامکاری * ز مور آموز، رسم بردباری",
        "text": "اگر میخواهی همیشه خوشبخت و پیروز باشی، از مورچه ها درس صبر و بردباری یاد بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7320,
        "beyt": "مرو راهی که پایت را ببندند * مکن کاری که هشیاران بخندند",
        "text": "به راهی که اسیر و گرفتارت کند نرو و کاری نکن دانایان به تو بخندند و کوچک شوی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7321,
        "beyt": "گهِ تدبیر، عاقل باش و بینا * ره امروز را مسپار فردا",
        "text": "در وقتِ چاره اندیشی، عاقل و با بصیرت باش. و کارهای امروزت را به فردا موکول نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7322,
        "beyt": "بکوش اندر بهار زندگانی * که شد پیرایه‌ی پیری، جوانی",
        "text": "در دوران جوانی ات سعی و تلاش کن؛ زیرا جوانی، زیور و زینت دوران کهنسالی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7323,
        "beyt": "آن روز شیشه‌ها را باران و برف می‌شست * من مشق می‌نوشتم پروانه ظرف می‌شست",
        "text": "در آن روزِ بارانی، برف و باران شیشه ها را خیس کرده بودند گویی در حال شستن اند! من مشغول مشق نوشتن بودم و خواهرم، پروانه، ظرف ها را می شست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7324,
        "beyt": "وقتی که نامه‌ات را مادر برای ما خواند * باران پشت شیشه آرام و بی صدا ماند",
        "text": "وقتی که مادر نامه تو را برای ما خواند، انقدر غرق در سکوت بودیم انگار باران هم پشت شیشه آرام و بی صدا می بارید تا همه جا سکوت باشد و بتوان با دقت به نامه خواندن مادر گوش کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7325,
        "beyt": "در آن نوشته بودی حال تو خوبِ خوب است * گفتی که سنگر ما در جبهه جنوب است",
        "text": "در آن نامه نوشتی بودی که حالت بسیار خوب است و از محل سنگرتان که در جبهه جنوب واقع شده بود نوشته بودی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7326,
        "beyt": "گفتی که ما همیشه در سایه خداییم * گفتی که ما قرار است این روزها بیاییم",
        "text": "نوشته بودی که ما در جبهه در سایه لطف و پناه خداوند هستیم و گفتی قرار است این روزها به خانه برگردی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7327,
        "beyt": "از شوق سطر آخر مادر بلند خندید * چشمان مهربانش برقی زد و درخشید",
        "text": "مادر با خواندن این خبر که در خط آخر نامه ات بود، از خوشحالی بلند خندید و چشمان مهربانش از برق شادی درخشید. (اوج هیجان)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7328,
        "beyt": "یک قطره شبنم از گل بر روی برگ غلتید * یک قطره روی شیشه مثل تگرگ غلتید",
        "text": "قطره شبنم از روی گل قل خورد و روی برگ افتاد. یکی از آن قطره ها مثل تگرگ روی شیشه قل خورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7329,
        "beyt": "یک قطره از دل من بر روی دفتر افتاد * یک اتفاق ساده در چشم مادر افتاد",
        "text": "یک قطره (اشک) هم از چشمان من جاری جاری شد و روی دفتر افتاد. و این باعث شد اشک های مادر نیز جاری شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7330,
        "beyt": "باران پشت شیشه آمد به خانه ما * آرام دست خود را می‌زد به شانه‌ٔ ما",
        "text": "بارانی که تا الان کنار ما حضور نداشت، حالا به داخل خانه آمده بود و دست مهربانش را بر شانه ما گذاشته بود. (منظور از این باران، پدر اوست/ اشاره به آمدن پدر از جبهه به خانه)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7331,
        "beyt": "الهی فضل خود را یار ما کن * ز رحمت، یک نظر در کار ما کن",
        "text": "خدایا با بخشش بی پایان خودت با ما رفتار کن و با نگاه لطف و مهربانی، کار ما را سامان بده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7332,
        "beyt": "خدایا در زبان من، صواب آر * دعای بنده خود، مستجاب آر",
        "text": "خدایا سخنان درست را بر زبانم من بیاور و دعای من را که بنده ی توام، اجابت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7333,
        "beyt": "مرا در حضرت خود، کامران دار * ز گژ گفتن، زبانم در امان دار",
        "text": "خدایا مرا در حضور خودت موفق و پیروز کن و زبانم را از گفتن سخنان ناشایست و غیرحق، حفظ کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7334,
        "beyt": "مرا توفیق ده تا حمد خوانم * صفاتِ ذاتِ تو بر لفظ رانم",
        "text": "خدایا مرا موفق کن تا حمد و ستایش تو را بگویم و صفات ذات پاک تو را بر زبانم جاری کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7335,
        "beyt": "خداوندا، تویی حامیّ و حاضر * به حال بندگان خویش ناظر",
        "text": "خدایا تو پشتیبان بنده هایت هستی و همیشه حاضر و ناظر به اعمال آنهایی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7336,
        "beyt": "ثنای ذات پاکت می سرایم * زبان در شرح ذکرت می گشایم",
        "text": "خدایا ستایش ذات پاکت را می کنم و زبانم را برای بیان ذکر تو باز میکنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7337,
        "beyt": "الها، جز تو، ما کس را نخواهیم * از آن رو در پناهت می پناهیم",
        "text": "خدایا ما کسی جز تو را نمی خواهیم و به همین دلیل است که فقط به درگاه تو پناه آورده ایم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7338,
        "beyt": "هرکجا چشم می‌رود آب است * از افق تا افق همه دریاست",
        "text": "دریا انقدر وسیع و پهناور است که هر کجا را نگاه می کنم فقط آب می بینم! از آن سوی آسمان تا سوی دیگرش، همچنان دریا ادامه دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7339,
        "beyt": "آب آیینه‌ای است پهناور * صورت آسمان در آن پیداست",
        "text": "آب دریا مانند آیینه بسیار یزرگی است که صورت آسمان در این آیینه پهناور، دیده میشود. (وقتی آب را میبینیم آسمان را هم در آن می بینیم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7340,
        "beyt": "خنده‌ی گرم و روشن خورشید * بر تن سرد آب می‌ریزد",
        "text": "تابش خورشیدِ گرم و فروزان، آب سرد دریا را هم گرم می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7341,
        "beyt": "موج از پشت موج می‌آید * موج در پیش موج می‌خیزد",
        "text": "موج های دریا، یکی پس از دیگری می آیند و آب را جلو و عقب می برند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7342,
        "beyt": "می‌کشد آب دامنش را نرم * بر تن پاک ماسه‌های کبود",
        "text": "آب دریا دامنش را آرام روی ماسه های تمیز و تیره رنگ کنار دریا می کشد. (آب دریا به انسانی تشبیه شده که دامن دارد!) (منظور از این بیت، خیس شدن شن های اطراف دریا، با موج های دریاست)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7343,
        "beyt": "می‌برد لذت از نوازش آب * ساحل بی‌ خیال خواب آلود",
        "text": "ساحل هم مانند کودکی که در خواب عمیق فرو رفته و مادرش رویش را می کشد، گویی از کشیدن دامن مادرش (دریا!) بر سرش لذت می برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7344,
        "beyt": "می‌شوم شاد و می‌زنم غوطه * مثل ماهی میان زلال آب",
        "text": "من نیز از این فضای زیبا و دلنشین دریا، لذت میبرم و خودم را پرت می کنم در آب. میشوم مثل یکی از همان ماهی هایی که در آب زلال دریا شنا می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7345,
        "beyt": "آسمان دلگشا و دریا رام * زندگی مهربان و من خوشحال",
        "text": "آسمان، شادی بخش و دریا آرام است. زندگی (با تمام این آفریده های زیبای خدا) با ما انسان ها مهربان است و من از تمام این نعمت های خدا لذت میبرم و خوشحالم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7346,
        "beyt": "یکی روبهی دید بی دست و پای * فرو ماند در لطف و صنع خدای",
        "text": "شخصی روباهی را دید که دست و پا نداشت. با دیدن او در این وضع و ساختار جسمانی، از لطف و آفرینش خدا شگفت زده شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7347,
        "beyt": "که چون زندگانی به سر می برد * بدین دست و پای از کجا می خورد",
        "text": "که این روباه بی دست و پا، چگونه زندگی می کند؟ بدون دست و پا چگونه غذا می خورد و خودش را سیر نگه می دارد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7348,
        "beyt": "در این بود درویش شوریده رنگ * که شیری برآمد شغالی به چنگ",
        "text": "آن مرد درویش رنگ پریده، همانطور متحیر و مبهوت در فکر فرو رفته بود تا اینکه شیری که شغالی را شکار کرده بود، از راه رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7349,
        "beyt": "شغال نگون بخت را شیر خورد * بماند آنچه روباه از آن سیر خورد",
        "text": "شیر، شغالی را که شکار کرده بود خورد و از ته مانده ی شکارش، هرچه باقی ماند را روباه خورد و سیر شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7350,
        "beyt": "دگر روز باز اتفاقی فتاد * که روزی رسان قوت روزش بداد",
        "text": "روز بعد هم دوباره این اتفاق تکرار شد که روزی رسان اصلی روباه (یعنی خدا)، غذای کل روز روباه را برایش فراهم کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7351,
        "beyt": "یقین مرد را دیده بیننده کرد * شد و تکیه بر آفریننده کرد",
        "text": "مرد درویش، از آنچه با چشمان خود دید بود، به یقین رسید. تصمیم گرفت که به قدرت روزی رسانندگی خدا تکیه کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7352,
        "beyt": "کز این پس به کنجی نشینم چو مور * که روزی نخوردند پیلان به زور",
        "text": "که از این به بعد میخواهم مانند مورچه یک گوشه بنشینم ( چرا که خدا روزی ام را میرساند!) زیرا فیل ها با آن همه قدرتشان، از زور بازوی خود سیر نمیشوند.(بازهم خدا روزی رسان آنهاست!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7353,
        "beyt": "زنخدان فرو برد چندی به جیب * که بخشنده روزی فرستد ز غیب",
        "text": "مدتی در فکر فرو رفت و هیچ کاری انجام نداد زیرا به روزی خدا چشم بسته بود که برایش از غیب بفرستد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7354,
        "beyt": "نه بیگانه تیمار خوردش نه دوست * چو چنگش رگ و استخوان ماند و پوست",
        "text": "در این مدت هیچ کسی (نه دوست و نه غیردوست) غصه او را نخوردند و به فکر او نبودند. او هم آنقدر لاغر شده بود که فقط پوست و استخوان برایش باقی مانده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7355,
        "beyt": "چو صبرش نماند از ضعیفی و هوش * ز دیوار محرابش آمد به گوش",
        "text": "وقتی از شدت ضعف بی هوش شد، ناگهان از دیوار محرابش صدایی شنید:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7356,
        "beyt": "برو شیر درنده باش ای دغل * مینداز خود را چو روباه شل",
        "text": "ای حیله گر! تو باید مانند آن شیر درنده باشی که شکار میکرد نه آن روباه شَلی که دست و پا نداشت! (خودت را به شَلی نزن!!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7357,
        "beyt": "چنان سعی کن کز تو ماند چو شیر * چه باشی چو روبه به وامانده سیر",
        "text": "باید انقدر تلاش کنی که مثل شیر هم خودت را سیر کنی و هم بقیه را! نه آنکه مثل روباهِ شل، محتاج ته مانده ی غذای دیگران باشی تا سیر شوی!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7358,
        "beyt": "چو شیر آن که را گردنی فربه است * گر افتد چو روبه سگ از وی به است",
        "text": "کسی که مانند شیر، گردن کلفت و قوی است، اگر خودش را مانند روباهِ شل، به زمین بیندازد، سگ از او شرافتش بیشتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7359,
        "beyt": "بچنگ آر و با دیگران نوش کن * نه بر فضله دیگران گوش کن",
        "text": "روزی ات را خودت تلاش کن و با دست خودت فراهم کن و با دیگران بخور نه آنکه ته مانده غذای کثیف دیگران را بخوری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7360,
        "beyt": "بخور تا توانی به بازوی خویش * که سعیت بود در ترازوی خویش",
        "text": "تا می توانی از نان بازوی خودت بخور (برای بدست آوردن روزی ات خودت تلاش کن) که این سعی و تلاش تو بیهوده نخواهد بود و در ترازوی اعمالت ثبت میشود. (و به آن پاداش داده میشوی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7361,
        "beyt": "بگیر ای جوان دست درویش پیر * نه خود را بیگفن که دستم بگیر",
        "text": "ای جوان! دست درویش پیر را بگیر و به او کمک کن نه آنکه خودت را به زمین بیندازی تا کمکت کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7362,
        "beyt": "خدا را بر آن بنده بخشایش است * که خلق از وجودش در آسایش است",
        "text": "خدا به بنده ای لطف می کند و گناهانشان را می آمرزد که دیگران با وجود او در آسایش باشند. (کمک رسان دیگران باشد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7363,
        "beyt": "کرم ورزد آن سر که مغزی در اوست * که دون همتانند بی مغز و پوست",
        "text": "آنکس که عاقل باشد، به دیگران می بخشد. اما آنکه بی خرد باشد و بر کمک به دیگران همت نکند، جز تن و پوست ظاهری چیزی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7364,
        "beyt": "کسی نیک بیند به هر دو سرای * که نیکی رساند به خلق خدای",
        "text": "کسی در دنیا و آخرت خوشبخت و سعادتمند میشود که به خلق خدا کمک رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7365,
        "beyt": "بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست * بگشای لب که قند فراوانم آرزوست",
        "text": "ای محبوبم، چهره ی زیبایت را نشان بده چرا که آرزوی باغ و گلستان دارم (و چهره تو همچون باغ و گلستان است)- لب بگشا و سخن بگو، زیرا سخن شیرین و نغز تو را که همچون قند است آرزو دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7366,
        "beyt": "ای آفتاب حسن برون آ، دمی ز ابر * کان چهره ی مشعشع تابانم آرزوست",
        "text": "ای آنکه در زیبایی، همچون آفتاب درخشانی! کمی از پشت ابر غیبت در بیا و پنهان نشو. چرا که مشتاقم چهره ی تابان و درخشانت را ببینم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7367,
        "beyt": "گفتی ز ناز بیش مرنجان مرا، برو * آن گفتنت که بیش مرنجانم آرزوست",
        "text": "از روی ناز به من گفتی: بیش از این مرا نرنجان و برو. من حتی این جمله ای که گفتی مرا نرنجان را دوست دارم دوباره از زبان تو بشنوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7368,
        "beyt": "زین همرهان سست‌عناصر دلم گرفت * شیر خدا و رستم دستانم آرزوست",
        "text": "من از دوستان کم ایمان و بی همت و سست اراده خسته شده ام ودوستان باایمان و قهرمانی همچون شیرخدا علی ابن ابیطالب علیه السلام و رستم آرزو دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7369,
        "beyt": "دی شیخ با چراغ همی‌گشت گرد شهر * کز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوسـت",
        "text": "دیروز شیخ ما با چراغی در شهر می گذشت تا انسانی را در آن تاریکی های جهالت بیابد. می گفت: از دیو صفتی و بدخویی خسته شده ام. آرزو دارم با انسان حقیقی دیدار کنم نه حیوان صفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7370,
        "beyt": "گفتند یافت می‌نشود جسته‌ایم ما * گفت آنکه یافت می‌نشود آنم آرزوست",
        "text": "به او گفتند این چنین انسانی که دنبالش میگردی پیدا نمیشود ما گشته ایم نبود! گفت: آن کسی را که پیدا نمی شود آرزو دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7371,
        "beyt": "پنهان ز دیده‌ها و همه دیده‌ها از اوست * آن آشکار صنعت پنهانم آرزوست",
        "text": "خداوند از چشم همگان پنهان است و همه چشم ها و دیده ها از خداست. آرزوی کسی را دارم که آفریده هایش آشکار اند اما خودش پنهان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7372,
        "beyt": "بود شیری به بیشه ای خفته * موشکی کرد خوابش آشفته",
        "text": "در جنگلی، شیری خوابیده بود که موش کوچکی خواب او را آشفته و پریشان می کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7373,
        "beyt": "آن قدر گوش شیر، گاز گرفت * گه رها کرد و گاه باز گرفت",
        "text": "موش، مدام گوش شیر را گاز می گرفت. گاهی گوشش را رها می کرد و گاه دوباره گوش او را به دندان می گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7374,
        "beyt": "تا که از خواب، شیر شد بیدار * متغیر ز موشِ بد رفتار",
        "text": "تا اینکه شیر از خواب بیدار شد و از اذیت کردن های موش عصبانی شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7375,
        "beyt": "دست برد و گرفت کله ی موش * شد گرفتار، موش بازی گوش",
        "text": "شیر دستش را برد و سر موش را در پنجه اش گرفت. موش بازیگوش در دست او گرفتار شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7376,
        "beyt": "خواست در زیر پنجه، له کُنَدَش * به هوا برده، به زمین زَنَدَش",
        "text": "شیر می خواست موش را در زیر پنجه هایش له کند و او را به هوا برده و به زمین بکوبد. (تا از این روش عصبانیت درونی خود را خالی کند! و موش را به جزای رفتار بدش برساند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7377,
        "beyt": "گفت: ای موش لوس یک غازی * با دم شیر می کنی بازی",
        "text": "شیر گفت: ای موش لوس معرکه گیر! با دم شیر بازی می کنی؟! (به چیزی که برای تو بسیار خطرناک است دست درازی می کنی؟؟؟)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7378,
        "beyt": "موش بیچاره در هراس افتاد * گریه کرد و به التماس افتاد",
        "text": "موش بیچاره ترسید و با گریه، به شیر التماس کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7379,
        "beyt": "که تو شاه وحوشی و من موش * موش هیچ است پیش شاه وحوش",
        "text": "با التماس به شیر گفت: تو شاه همه حیواناتی و من یک موشم! موش در برابر عظمت سلطان جنگل، چیزی نیست! (ناچیز است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7380,
        "beyt": "تو بزرگی و من خطاکارم * از تو امید مغفرت دارم",
        "text": "تو شیر بزرگی هستی و من اشتباه کرده ام. من امید دارم که تو به بزرگی ات خطای مرا ببخشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7381,
        "beyt": "شیر از این لابه، رحم حاصل کرد * پنجه وا کرد و موش را ول کرد",
        "text": "شیر از التماس های موش بیچاره، دلش به رحم آمد. پنجه اش را باز کرد و موش گرفتار را آزاد کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7382,
        "beyt": "اتفاقا سه چار روز دیگر * شیر را آمد این بلا بر سر",
        "text": "بطور اتفاقی، چند روز بعد، همین بلا و گرفتاری بر سر شیر هم آمد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7383,
        "beyt": "از پی صید گرگ، یک صیاد * در همان حول و حوش، دام نهاد",
        "text": "در آن اطراف، صیادی برای شکار گرگ، دامی انداخته بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7384,
        "beyt": "دام صیاد، گیر شیر افتاد * عوض گرگ، شیر گیر افتاد",
        "text": "از قضا به جای گرگ، شیر گرفتار آن دام شد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7385,
        "beyt": "موش چون حال شیر را دریافت * از برای خلاص او بشتافت",
        "text": "موش وقتی دید که شیر در آن دام گرفتار شده با سرعت برای کمک و آزادی او جلو رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7386,
        "beyt": "بند ها را جوید و با دندان * تا که در برد شیر از آنجا جان",
        "text": "گره های دام را با دندانش جوید تا جایی که شیر توانست از آن دام نجات پیدا کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7387,
        "beyt": "شیر چون موش را رهایی داد * خود رها شد از پنجه صیاد",
        "text": "شیر به خاطر اینکه آن روز موش گرفتار را آزاد کرده بود، خودش هم امروز توانست از دام صیاد نجات پیدا کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7388,
        "beyt": "چشمه های خروشان تو را می شناسند * موج های پریشان تو را می شناسند",
        "text": "(ای امام رضای عزیز) چشمه های خروشان و امواج پرتلاطم دریا، همگی تو را می شناسند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7389,
        "beyt": "چشمه های خروشان تو را می شناسند * موج های پریشان تو را می شناسند",
        "text": "شما در بین تمامی ذرات عالم، شناخته شده هستید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7390,
        "beyt": "پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی * ریگ های بیابان تو را می شناسند",
        "text": "تو همچون آب هستی که تشنگی پرسشگران را رفع میکند و آنها را از دانشت سیراب می گردانی. حتی ریگ های بیابان هم قدر و ارزش تو را می شناسند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7391,
        "beyt": "نام تو رخصت رویش است و طراوت * زین سبب برگ و باران، تو را می شناسند",
        "text": "نام زیبای تو همه جا را با طراوت و بانشاط می کند و گل ها و گیاهان با نام تو رشد می کنند. – به همین دلیل است که برگ و باران ( و هر آنچه در طبیعت است) تو را می شناسند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7392,
        "beyt": "نام تو رخصت رویش است و طراوت * زین سبب برگ و باران، تو را می شناسند",
        "text": "باران سبب رویش گیاهان می شود اما شاعر به زیبایی بیان میکند که باران هم با اجازه امام به گیاهان می بارد و طراوتشان میدهد. (آرایه حسن تعلیل)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7393,
        "beyt": "هم تو گل های این باغ را می شناسی * هم تمام شهیدان تو را می شناسند",
        "text": "هم تو گل ها (شهیدان) این باغ و بوستان را می شناسی و هم تمام شهیدان با تو آشنایی دارند. (زیرا هردو در راه یک هدف مقدس، شهید شده اید.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7394,
        "beyt": "اینک ای خوب! فصل غریبی سرآمد * چون تمام غریبان تو را می شناسند",
        "text": "ای امام خوب و مهربان! حالا دیگر غریبی تو به پایان رسیده است زیرا تمام عالم و حتی تمام غریبان هم تو را می شناسند. (هرکس از وطن خویش برای زیارت شما می آید.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7395,
        "beyt": "کاش من هم عبور تو را دیده بودم * کوچه های خراسان تو را می شناسند",
        "text": "کاش من هم در زمان شما بودم و گذر کردن شما را از کوچه های خراسان می دیدم. خوشا به حال کوچه های خراسان که تو را دیده اند و می شناسند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7396,
        "beyt": "جنگ، جنگی نابرابر بود * جنگ، جنگی فوق باور بود * کیسه های خالی و خونی * خطّ مرزی را جدا می‌کرد * دشمن بد عهد بی انصاف * با هجوم بی امان خود * مرزها را جابجا می‌کرد",
        "text": "جنگ ناعادلانه و نابرابر بود. (اشاره به جنگ بین ایران و عراق در ۸ سال دفاع مقدس)؛ جنگی که فراتر از باورهای ما بود. کیسه های خالی و خونی مانند مرزی شده بودند که میان ما و دشمن را جدا کرده بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7397,
        "beyt": "از میان آتش و باروت * می‌وزید از هر طرف، هر جا * تیرهای وحشی و سرکش * موشک و خمپاره و ترکش",
        "text": "از هر طرف آتش تیر و باروت های دشمن، باران بلایی بود که بر سر مردم ایران می بارید. موشک و خمپاره هایی که وحشیانه به هر طرف پرت می شدند و همه جارا به خاک و خون می کشیدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7398,
        "beyt": "آن طرف، نصف جهان با تانک‌های آتشین در راه * این طرف، ایرانیان تنها * این طرف تنها سلاح جنگ، ایمان بود",
        "text": "لشکر دشمن در آن طرف، تمام سلاحش تانک و موشک و خمپاره بود اما در این طرف میدان، تنها و بزرگترین سلاح رزمندگان ایرانی، ایمان به خدا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7399,
        "beyt": "خانه های خاک و خون خورده * مهد شیران و دلیران بود * شهر خونین، شهر خرّمشهر * در غروب آفتاب خویش * چشم در چشم افق می‌دوخت * در دهان تانک‌ها می‌سوخت",
        "text": "خانه هایی که به خاک و خون کشیده شدنده بودند، جایگاه شیرمردان با غیرت ایرانی بود. خرمشهر، شهر خونین ایران، همچون سرخی غروب آفتاب، در آتش تیر و تانک ها می سوخت و شعله ور میشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7400,
        "beyt": "شهر، از آن سوی سنگرها * شیر مردان را صدا می‌زد: * «آی، ای مردان نام آور * ای همیشه نامتان پیروز * بی گمان امروز * فصلی از تکرار تاریخ است * گر بماند دشمن، از هر سو * خانه هامان تنگ خواهد شد * ناممان در دفتر تاریخ * کوچک و کم رنگ خواهد شد.»",
        "text": "گویی شهر، رزمندگان دلیر و شجاع را صدا می کرد: که ای مردان مشهور به شجاعت و مردانگی، ای کسانی که همیشه نامتان بلندآوازه است. بی شک امروز هم فصل دیگری از این تاریخ رقم می خورد و تاریخ تکرار می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7401,
        "beyt": "خون میان سنگر آزادگان جوشید * مثل یک موج خروشان شد * کودکی از دامن این موج بیرون جست * از کمند آرزوها رست * چشم او در چشم دشمن بود * دست او در دست نارنجک",
        "text": "خون غیرت رزمندگان در جبهه ها جوشید و با اتحاد همدیگر همچون موج خروشانی شدند که می خواستند به دشمن نامرد هجوم برند. از میان آنها کودکی بلند شد. کودکی که از دام تمام آرزوهای مادی اش دست کشید. به دشمن خیره شده بود درحالیکه در دستش نارنجک بود که به دشمن حمله کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7402,
        "beyt": "جنگ، جنگی نابرابر بود * جنگ، جنگی فوق باور بود * کودک تنها، به روی خاکریز آمد * صد هزاران چشم، قاب عکس کودک ما شد * خطّ دشمن، گیج و سرگردان * چشم‌ها از این و آن پرسان : «کیست این کودک؟ * او چه می‌خواهد از این میدان!؟ * صحنه‌ی جانبازی است این جا!؟ * یا زمین بازی است این جا»!؟",
        "text": "جنگ ناعادلانه و ناباورانه بود. کودک به تنهایی روی خاکریز آمد. صدها هزار نفر او را می دیدند و زیر نظر داشتند. دشمنان هول شده و با سرگردانی پرسیدند: این کودک کیست؟! او از این میدان جنگ چه می خواهد؟ اینجا جای جان دادن است یا زمین بازی؟ (اینجا را با زمین بازی اشتباه گرفته است/ سنش به این حرف ها نمی خورد و …)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7403,
        "beyt": "دشمنان کور دل، امّا * در دلش خورشید ایمان را نمی‌دیدند * تیغ آتش خیز «دستان» را نمی‌دیدند * در نگاهش خشم و آتش را نمی‌دیدند * بر کمانش تیر «آرش» را نمی‌دیدند * در رگش، خون «سیاوش» را نمی‌دیدند",
        "text": "دشمنان بی بصیرت که دل هایشان را قساوت فرا گرفته بود، نمی توانستند نور ایمان را در وجود کودک ببینند. نمی توانستند خشم آرش قهرمان را در چشمان او بفهمند که پر از کینه از دشمن است. نارنجک در دستش را که مانند کمان آرش کمانگیر بود را نمی دیدند. و نمی فهمیدند که در رگ های او، خون قهرمانان ایرانی همچون سیاوش جاری است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7404,
        "beyt": "کودک ما بغض خود را خورد * چشم در چشمان دشمن کرد * با صدایی صاف و روشن گفت: «آی ای دشمن! * من حسین کوچک ایران زمین هستم * تانک‌های شومتان را در کمین هستم * مثل کوهی آهنین هستم»",
        "text": "کودک بغض خودش را فرو برد و در چشمان دشمن خیره شد. و با صدایی شفاف و واضح گفت: ای دشمن! من حسین کوچک فرزند ایرانم. در کمین نشسته به انتظار تانک های شوم و نحس شما، مانند کوه آهنی، سخت و استوارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7405,
        "beyt": "ناگهان تکبیر، پروا کرد * در میان آتش و باروت غوغا کرد * کودکی از جنس نارنجک * در دهان تانک‌ها افتاد…",
        "text": "ناگهان صدای الله اکبرش همه جا پیچید. در بین آتش تیر و تفنگ ها، فریادی زد. کودکی شجاع و نترس که همچون نارنج بود، خود و نارنجکش را در دل تانک دشمن انداخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7406,
        "beyt": "لحظه ای دیگر * از تمام تانک‌ها، تنها * تلّی از خاکستر خاموش * ماند روی دست‌های دشت * آسمان از شوق، دف می‌زد * شطّ خرّمشهر، کف می‌زد",
        "text": "لحظاتی بعد، تمام تانک ها منفجر شدند و تنها کوهی از خاکستر از آنها بر دشت ماند. (تانک های دشمن نابود شد) و آسمان گویی از شادی این واقعه موسیقی می نواخت. رود خرمشهر شاد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7407,
        "beyt": "شهر یکباره به خویش آمد * چشم اشک آلوده را واکرد * بر فراز گنبدی زیبا * در سه رنگ جاودان ما * قصه‌ی تکرار آرش را، * باز هم خواند و تماشا کرد.",
        "text": "شهر یک دفعه به خودش آمد و چشمان گریانش را باز کرد. در بالای گنید زیبا، در پرچم سه رنگ ایران، دوباره حماسه آرش قهرمان را تکرار کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7408,
        "beyt": "توانا بود هرکه دانا بود * ز دانش دل پیر برنا بود",
        "text": "هرکسی که دانا باشد توانا هم هست. اگر دانش در وجود شخص پیری باشد، دل او همچون جوانان، شاداب خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7409,
        "beyt": "به دانش فزای و به یزدان گرای * که او باد، جان تو را رهنمای",
        "text": "بر علم و دانش خودت اضافه کن و به سمت خدای بزرگ برو چرا که او وجودت را راهنمایی می کند (تا از آسیب های بی دانشی در امان بمانی.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7410,
        "beyt": "بیاموز و بشنو ز هر دانشی * بیابی ز هر دانشی، رامشی",
        "text": "از هر علم و دانشی یاد بگیر ( و از اهلش بشنو) زیرا با آموختن هر دانشی تو به آسودگی و آرامش در زندگی دست می یابی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7411,
        "beyt": "میاسای از آموختن، یک زمان * ز دانش میفکن، دل اندر گمان",
        "text": "یک لحظه هم از آموختن و یادگیری خسته نشو. از آموختن علم و دانش به دلت شک و گمان راه نده. ( با اطمینان به کسب علم و دانش مشغول شو.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7412,
        "beyt": "چه ناخوش بود، دوستی با کسی * که بهره ندارد ز دانش، بسی",
        "text": "چقدر دوستی کردن با کسانی که هیچ بهره ای از علم و دانش ندارند، بد است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7413,
        "beyt": "که بیکاری او ز بی دانشی است * به بی دانشان بر، بیاید گریست",
        "text": "چرا که بیکار بودن او به دلیل نداشتن علم است. باید به حال کسانی که دانشی ندارند و در جهل خویش گرفتارند، گریه کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7414,
        "beyt": "تن مرده، چون مرد بی دانش است * که نادان به هرجای، بی رامش است",
        "text": "شخص نادان مانند مرده ای است (که نه تحرکی دارد و نه خیری) زیرا نادان هرجا که رود آسودگی و راحتی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7415,
        "beyt": "الهی سینه‌ای ده آتش افروز * در آن سینه دلی وان دل همه سوز",
        "text": "خدایا وجودم را از پر از آتش عشق حقیقی کن و به من دلی بده که در این عشق حقیقی، از همه دل ها سوخته تر باشد و در عشق تو بسوزد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7416,
        "beyt": "هر آن دل را که سوزی نیست دل نیست * دل افسرده غیر از آب و گل نیست",
        "text": "هرکس که در دلش آتش عشق شعله ور نیست، دلش ارزشی ندارد. این دل که خالی از عشق حقیقی تو شد، افسرده می شود و ارزشش در حد همان جسم خاکی و زمینی محدود می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7417,
        "beyt": "کرامت کن درونی درد پرورد * دلی در وی درون درد و برون درد",
        "text": "خدایا تو لطفی کن و به من دلی پر درد عطا کن دلی که سرشار از درد عشق باشد و من عاشق تر کند. ( و این عاشقی هم در دلم ثابت باشد و هم در تمام رفتار و حرکاتم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7418,
        "beyt": "به سوزی ده کلامم را روایی * کز آن گرمی کند آتش گدایی",
        "text": "با گرمای عشقت سخن مرا با ارزش کن. گرمایی که حتی آتش هم گرم بودن آن را گدایی کند. (یعنی گرمای عشق الهی فراتر و حقیقی تر از گرمای آتش این دنیاست. گرمایی که خود آتش هم پیش آن کم می آورد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7419,
        "beyt": "دلم را داغ عشقی بر جبین نه * زبانم را بیانی آتشین ده",
        "text": "داغ عشقت را روی دل من بزن تا همیشه نشانه آن در دلم ثابت بماند.( همیشه عاشق حقیقی تو باشم) و سخنانم را سرشار از عشق خودت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7420,
        "beyt": "ندارد راه فکرم روشنایی * ز لطفت پرتوی دارم گدایی",
        "text": "اندیشه ام در تاریکی جهل به سر می برد و راه حقیقی را پیدا نمی کنم. از تو می خواهم لطف کنی و اندکی از نور بی نهایت خودت بر دل و افکارم بتابانی تا از جهل رها شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7421,
        "beyt": "اگر لطف تو نبود پرتوانداز * کجا فکر و کجا گنجینه راز؟",
        "text": "اگر با لطفت به من نوری نتابانی، هیچ اندیشه سالمی نخواهد بود تا بتواند به رازهای این جهان پی ببرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7422,
        "beyt": "به راه این امید پیچ در پیچ * مرا لطف تو می‌باید، دگر هیچ",
        "text": "در این راه دشوار عشق، تنها به لطف تو امید دارم که دستم را بگیری و جز این چیزی نمی خواهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7423,
        "beyt": "‌ای دیو سپید پای در بند‌ * ای گنبد گیتی ‌ای دماوند",
        "text": "ای قله دماوند که همچون دیو گرفتار و اسیری! ای گنبد برافراشته ی دنیا ای دماوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7424,
        "beyt": "از سیم به سر یکی کله خود * ز آهن به میان یکی کمربند",
        "text": "برف ها همچون کلاه جنگی نقره ای بر سر تو هستند و سنگ ها و صخره ها کمربند نگه دارنده تو اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7425,
        "beyt": "تا چشم بشر نبیندت روی * بنهفته به ابر چهر دلبند",
        "text": "برای این که آدم ها چهره زیبایت را نبینند، صورت خود را پشت ابرهای آسمان پنهان کرده ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7426,
        "beyt": "تا وارهی از دَم ستوران * وین مردم نحس دیو مانند",
        "text": "برای اینکه از دست مردمان نحس همچون چهارپایان که هیچ شعوری ندارند، خود را نجات دهی،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7427,
        "beyt": "با شیر سپهر بسته پیمان * با اختر سعد کرده پیوند",
        "text": "با خورشید آسمان پیمان بسته ای و با سیاره مشتری پیوند برقرار کرده ای. (اشاره به ارتفاع زیاد کوه)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7428,
        "beyt": "چون گشت زمین ز جور گردون * چونین خفه و خموش و آوند",
        "text": "هنگامی که زمین از ستم های روزگار اینچنین ساکت و خاموش و واژگون گشته",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7429,
        "beyt": "بنواخت ز خشم بر فلک مُشت * آن مشت تویی تو ‌ای دماوند",
        "text": "آسمان از روی خشم مشتی بر زمین کوبید و تو همان مشت آسمان هستی که به شکل قله ایجاد شده ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7430,
        "beyt": "تو مُشت درشت روزگاری * از گردش قرن‌ها پس‌افکند",
        "text": "تو آن مشت بزرگ و سخت روزگاری که قرن های بسیار زیاد قدمت داری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7431,
        "beyt": "ای مُشت زمین بر آسمان شو * بر وی بنواز ضربتی چند",
        "text": "ای دماوند! ای مشت بزرگ آسمان! به آسمان برو و چند ضربه بر آن بکوب.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7432,
        "beyt": "نی نی تو نه مُشت روزگاری * ‌ای کوه نیَم ز گفته خرسند",
        "text": "نه نه! تو مشت روزگار نیستی! من از گفته خودم پشیمانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7433,
        "beyt": "تو قلب فسرده‌ی زمینی * از درد ورم نموده یک چند",
        "text": "تو قلب افسرده ی زمین هستی که از درد و غم، ورم کرده و به شکل قله درآمده!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7434,
        "beyt": "تا درد و ورم فرو نشیند * کافور بر آن ضماد کردند",
        "text": "برای اینکه این دردها التیام یابند، باید روی آن مرهمی از کافور (برف) مالید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7435,
        "beyt": "شو منفجر ‌ای دل زمانه * وان آتش خود نهفته مپسند",
        "text": "ای دماوند که تو قلب این زمانه هستی! منفجر شو و هرچه آتش در درونت هست را بیرون بریز و خاموش بودن را دوست نداشته باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7436,
        "beyt": "خامُش منشین همی سخن گوی * افسرده مباش، خوش همی خند",
        "text": "سکوت نکن بلکه حرف بزن. غمگین و افسرده نشو! شاد و خندان باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7437,
        "beyt": "پنهان مکن آتش درون را * زین سوخته جان شنو یکی پند",
        "text": "آتش درونت را پنهان نکن و این نصیحت را از منِ دلسوخته بشنو",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7438,
        "beyt": "گر آتش دل نهفته داری * سوزد جانت، به جانت سوگند",
        "text": "به جانت قسم! اگر آتش دلت را پنهان کنی و بر زبان نیاوری، آن آتش شعله ور میشود و تمام جانت را می سوزاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7439,
        "beyt": "ای مادر سر سپید بشنو * این پندِ سیاه‌بخت فرزند",
        "text": "ای که همچون مادر موسپیدی هستی! این نصیحت را از من سیاه بخت که همچون فرزند توام بشنو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7440,
        "beyt": "از سر بکش آن سپید معجر * بنشین به یکی کبود اورند",
        "text": "آن روسری سفید را از سرت باز کن (کنایه از دوری از ضعف و گوشه گیری) و بر تخت پادشاهی ات بنشین.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7441,
        "beyt": "بگرای چو اژد‌های گرزه * بخروش چو شرزه شیر ارغند",
        "text": "مانند اژدهای خشمگین علیه دیکتاتوری زمانه قیام کن و بر دشمنان خشمگین شو. و مانند شیر خشمگین و قهرآلود، غرش کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7442,
        "beyt": "بفکن ز پی این اساس تزویر * بگسل ز پی این نژاد و پیوند",
        "text": "این بنای دورویی و دشمنی را از ریشه تمام نسل ها از بین ببر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7443,
        "beyt": "برکن ز بن این بنا که باید * از ریشه بنای ظلم برکند",
        "text": "بنای ظلم و و ستم را از ریشه نابود کن زیرا باید هر ظلمی را از ریشه نابود و منهدم کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7444,
        "beyt": "زین بی خردان سفله بستان * داد دل مردم خردمند",
        "text": "از دشمنان نادان و بی خرد و پست، انتقاد مردم دانا را بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7445,
        "beyt": "منم پور ایران و نام ­آورم * ز نیروی شیران بُوَد گوهرم",
        "text": "من زاده ی ایرانم و پرآوازه هستم – نژاد و تبار من از ایرانیان شجاعِ همچون شیر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7446,
        "beyt": "کنم جان خود را فدای وطن * که با او چنین است پیمان من",
        "text": "من با وطن خویش عهد و پیمان بسته ام که جانم را در راهش فدا کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7447,
        "beyt": "دفاع از وطن، کیش فرزانگی است * گذشتن ز جان، رسم مردانگی است",
        "text": "راه و رسم خردمندان، دفاع از وطن است- مردانگی آن است که جان را در راه وطن فدا کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7448,
        "beyt": "کسی کز بدی، دشمن میهن است * به یزدان که بدتر ز اهریمن است",
        "text": "کسی که بدخویی اش سبب شده با وطن خویش دشمن باشد، به خدا قسم که او از شیطان هم بدتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7449,
        "beyt": "مرا اوج عزت در افلاک توست * به چشمان من، کیمیا خاک توست",
        "text": "اوج عزت و اقتدار برای من، زیر آسمان وطن بودن است – در نگاه من، خاک سرزمینم همچون کیمیا باارزش است. (به همین دلیل باید آن را از گزند اغیار حفظ نمود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7450,
        "beyt": "رَوَد ذره ­ای گر ز خاکت به باد * به خون من آن ذره آغشته باد",
        "text": "اگر ذره ای از خاک سرزمین من از دست برود، حتما در آن ذره، خون من را میبینی که برای گس گرفتنش ریخته شده. (یعنی نمی گذارم خاک سرزمینم از دست برود حتی در این راه کشته شوم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7451,
        "beyt": "به مادر گفتم: آخر این خدا کیست؟ * که هم در خانه‌ی ما هست و هم نیست",
        "text": "به مادرم گفتم: این خدایی که هم در خانه ما حضور دارد و هم او را نمی بینیم (انگار نیست) چه کسی است؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7452,
        "beyt": "تو گفتی مهربان‌تر از خدا نیست * دمی از بندگان خود جدا نیست",
        "text": "تو به من گفتی: این خدا کسی است که هیچ جا نمی توانی مهربان تر از او پیدا کنی! محال است که یک لحظه از بندگانش جدا شود و آن ها را به حال خود رها کند! (بلکه هر لحظه مراقب آنهاست و به تمام رفتارهای آنها آگاه است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7453,
        "beyt": "چرا هرگز نمی آید به خوابم؟ * چرا هرگز نمی گوید جوابم؟",
        "text": "چرا هیچ وقت خدا را در خوابم نمی بینم؟ چرا هر وقت سوالی می پرسم او جواب من را نمیدهد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7454,
        "beyt": "نماز صبحگاهت را شنیدم * تو را دیدم خدایت را ندیدم.",
        "text": "من هنگامی که نماز صبح می خوانی، صدایت را شنیدم که با خدا صحبت می کردی اما هیچ خدایی را در مقابلت ندیدم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7455,
        "beyt": "به من آهسته مادر گفت : فرزند! * خدا را در دل خود جوی، یک چند",
        "text": "مادرم آرام به من گفت: فزرندم! خدا را یک لحظه در دل خودت جستجو کن نه در بیرون.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7456,
        "beyt": "خدا در رنگ و بوی گل، نهان است * بهار و باغ و گل از او نشان است",
        "text": "خدا را می توانی در رنگ و بوی گل ها و بهار و باغ های زیبا پیدا کنی چرا که همه این پدیده ها را خداوند آفریده و همه مخلوقات، نشانی از خداوند هستند. (که با دیدنشان می توان پی به وجود خدا برد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7457,
        "beyt": "خدا در پاکی و نیکی‌است، فرزند! * بود در روشنایی ها، خداوند.",
        "text": "فرزندم! خداوند از آن جهت که پاک و منزه است، در همه پاکی ها و نیکی ها وجود دارد. خدا را می توانی در روشنایی نور حق پیدا کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7458,
        "beyt": "خارکش پیری با دلق درشت * پشته ای خار همی برد به پشت",
        "text": "پیر خارکشی با لباس کهنه و زبر و خشن، یک کوله بار خار بر پشت خود گذاشته بود و با خود حمل میکرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7459,
        "beyt": "لنگ لنگان قدمی بر می داشت * هر قدم دانه شکری می کاشت",
        "text": "پیرمرد، هنگام قدم برداشتن پاهایش می لنگید اما با هر قدم برداشتنش شکر خدا را بر زبان می آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7460,
        "beyt": "کای فرازنده این چرخ بلند * وی نوازنده دل های نژند",
        "text": "می گفت: ای کسی که آسمان را برافراشتی و ای کسی که موسیقی دل های افسرده ای ( و به آنها تسکین میدهی).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7461,
        "beyt": "کنم از جیب نظرتا دامن * چه عزیزی که نکردی با من",
        "text": "من سر تا پایم را نگاه می کنم و میبینم تو چقدر مرا عزیز کرده ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7462,
        "beyt": "در دولت به رخم بگشادی * تاج عزت به سرم بنهادی",
        "text": "در خوشبختی را به رویم بازکرده ای و مرا عزتمند کرده ای .",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7463,
        "beyt": "حد من نیست ثنایت گفتن * گوهر شکر عطایت سفتن",
        "text": "من در حدی نیستم که تو را ستایش کنم. در حدی نیستم که بتوانم شکر تو را که همچون مروارید گران بهایی است، بسایم. ( یعنی آنگونه که شایسته توست نمیتوانم شکرگزارت باشم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7464,
        "beyt": "نوجوانی به جوانی مغرور * رخش پندار همی راند ز دور",
        "text": "در آن هنگام نوجوان مغروری که پندار و گمانش مانند اسبی سریع بود، از دور آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7465,
        "beyt": "آمد آن شکر گزاریش به گوش * گفت کای پیر خِرِف گشته، خموش",
        "text": "شکر گزاری پیرمرد را شنید و گفت: ای پیر کم عقل ساکت شو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7466,
        "beyt": "خار بر پشت، زنی زین سان گام * دولتت چیست؟ بزرگیت کدام؟",
        "text": "تو خار بر پشتت داری و اینچنین (لنگ لنگان) گام برمیداری، دولت و خوشبختی ات چیست؟ بزرگی و عزتت کو؟ (که بابتشان خدایت را شکر میکنی؟)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7467,
        "beyt": "عزت از خواری نشناخته ای * عمر در خارکشی باخته ای",
        "text": "تو عمرت را در خارکشی تلف کرده ای و به همین دلیل است که فرق عزت و ذلت را نمی فهمی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7468,
        "beyt": "پیر گفتا که چه عزت زین به * که نیم بر درِ تو بالین نه",
        "text": "پیر گفت: چه عزتی بهتر از این که محتاج آدمی مثل تو نیستم؟ (خودم کار میکنم و محتاج کسی هم نیستم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7469,
        "beyt": "کای فلان چاشت بده یا شامم * نان و آبی که خورم آشامم",
        "text": "که ای فلانی به من صبحانه و شمان بده! یا نانی بده بخورم یا آبی بده بنوشم. (من اینچنین نیستم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7470,
        "beyt": "شکر گویم که مرا خوار نساخت * به خسی چون تو گرفتار نساخت",
        "text": "خدا را شکر میکنم که مرا ذلیل نکرد و به آدم پَستی چون تو گرفتارم نساخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7471,
        "beyt": "داد با این همه افتادگی ام * عز آزادی و آزادگیم",
        "text": "خدا با همه این نداری هایم، در عوض عزت و آزادی به من بخشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7472,
        "beyt": "از شعله * به خاطر روشنایی اش * سپاسگزاری کن، * اما چراغدان را هم * که همیشه صبورانه در سایه می ایستد، * ازیاد مبر.",
        "text": "برای تمام نعمت هایی که در اطرافت هستند و به تو سود می رسانند، قدردان باش؛ اما از یاد نبر چه کسی این نعمت ها را در اختیار تو قرار داده؛ از صاحب اصلی آن (خدا) که صبورانه و بی هیچ توقعی به تو لطف کرده هم تشکر کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7473,
        "beyt": "از شعله * به خاطر روشنایی اش * سپاسگزاری کن، * اما چراغدان را هم * که همیشه صبورانه در سایه می ایستد، * ازیاد مبر.",
        "text": "به نظر میرسد منظور از شعله، تمام امکاناتی است که انسان در این دنیا از آنها استفاده می کند و نیازهایش برطرف می شود( چه از جانب انسانی دیگر نیازهایمان رفع شود و چه به کمک اشیاء) منظور از چراغدان هم خداست که درست است او بصورت مستقیم چراغ ( یا همان نعمت) را به دستمان نمی دهد اما چون همه چیز را او آفریده، باید ابتدا از او تشکر کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7474,
        "beyt": "گریه کنی اگر * که آفتاب را ندیده ای * ستاره ها را هم * نمی بینی.",
        "text": "اگر توقعت را زیاد کنی و به خاطر چیزهای بزرگی که نداری، ناشکری کنی، همین نعمت هایی که در اطرافت هستند و به چشم تو کوچک اند نیز از دست خواهی داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7475,
        "beyt": "ماهی در آب خاموش است و * چارپا روی خاک هیاهو می کند و * پرنده در آسمان آواز می خواند * آدمی، * اما * خاموشی دریا و * هیاهوی خاک و * موسیقی آسمان را در خود دارد.",
        "text": "ماهی ها در آب سکوت می کنند و چارپایان روی خشکی سرو و صدا دارند. پرنده ها در آسمان رها اند و مشغول پرواز اما انسان موجودی است که همه اینهارا با هم دارد و میتواند از تک تکشان استفاده کند؛ او گاهی سکوت می کند و گاهی سخن می گوید و گاهی هم روحش را از هرچه تعلقات است آزاد می کند تا در آسمان خدایش پرواز کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7476,
        "beyt": "ماهی در آب خاموش است و * چارپا روی خاک هیاهو می کند و * پرنده در آسمان آواز می خواند * آدمی، * اما * خاموشی دریا و * هیاهوی خاک و * موسیقی آسمان را در خود دارد.",
        "text": "یعنی انسان از تمام موجودات برتر است چرا که هم اختیارات فراوانی در بعد جسمانی اش دارد و هم میتواند بعد روحانی اش را رشد دهد و به ملکوت برسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7477,
        "beyt": "هنگامی که * در فروتنی، * بزرگ باشیم، * بیش ازهمه به آن بزرگ نزدیک شده ایم.",
        "text": "اگر با فروتنی ارزش خود را زیاد کنیم (نه آنکه سعی کنیم با تکبر و خودبزرگ بینی، خود را بزرگ کنیم!) آنگاه بیشتر از بقیه افراد به خدا نزدیک میشویم؛ به خدایی که خودش بزرگ ترین و باارزش ترین است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7478,
        "beyt": "ممکن * از ناممکن می پرسد: * «خانه ات کجاست؟» * پاسخ می آید: * « در رؤیای یک ناتوان»",
        "text": "یعنی هیچ کاری برای انسان غیرممکن نیست اگر او تلاش کند. بنابراین جای “غیرممکن ها ” فقط در افکار انسان های ناتوان است که هیچ تلاشی از خود نشان نمی دهند به خیال اینکه انجام دادن آن کار، غیرممکن است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7479,
        "beyt": "تو را دانش و دین رهاند درست * در رستگاری ببایدت جست",
        "text": "علم و دین، را فرا بگیر زیرا این دو تو را از هر آسیبی (همجون جهل و کفر،) نجات می دهد. تو باید دنبال راهی باشی که به رستگاری و نجات می رساندت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7480,
        "beyt": "چو خواهی که یابی ز هر بد رها * سر اندر نیاری به دام بلا",
        "text": "اگر می خواهی از بدی ها و شرارت ها در امان باشی، و در دام بلاها گرفتار نشوی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7481,
        "beyt": "بوی در دو گیتی ز بد رستگار * نکو کار گردی بر کردگار",
        "text": "و اگر می خواهی هم در دنیا و هم آخرت سربلند و پیروز شوی و در پیشگاه پروردگار، شخصی نیکوکار و صالح باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7482,
        "beyt": "به گفتار پیغمبرت راه جوی * دل از تیرگی ها بدین آب شوی",
        "text": "باید به گفته های رسول خدا، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله گوش کنی و از فرامین ایشان اطاعت کنی؛ اینچنین می‌شود که با وصل شدن به دریای زلال اطاعت از نبی، دلت از تیرگی های جهل و گناه پاک خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7483,
        "beyt": "اگر چشم داری به دیگر سرای * به نزد نبی و وصی گیر جای",
        "text": "اگر مشتاق بهشت هستی، پیرو فرمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و وصی و جانشین ایشان یعنی علی ابن ابیطالب علیه السلام باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7484,
        "beyt": "بر این زادم و هم براین بگذرم * چنان دان که خاک پی حیدرم",
        "text": "من با این اعتقاد زندگی می کنم و با همین اعتقاد نیز خواهم مرد. شما بدانید که من خاک پای امام علی علیه السلام و از پیروان ایشان هستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7485,
        "beyt": "با اینکه سخن به لطف آب است * کم گفتن هر سخن صواب است",
        "text": "با اینکه سخن گفتن مانند آب پاک است و پرفایده، اما کم حرف زدن بهتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7486,
        "beyt": "آب ارچه همه زلال خیزد * از خوردن پر، ملال خیزد",
        "text": "اگرچه آب پاکیزه و زلال است و منافع بسیاری دارد اما اگر در خوردن آن زیاده روی کنیم، باعث ناراحتی جسم ما می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7487,
        "beyt": "کم گوی و گزیده گوی چون در * تا زاندک تو جهان شود پر",
        "text": "کم سخن بگو اما همین کم را هم سخنان خوب بگو. سخنانی ناب همچون دُر و گوهر. تا اینکه تمام جهان را سخنان ارزشمند تو فرا بگیرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7488,
        "beyt": "لاف از سخن چو دُر توان زد * آن خشت بود که پر توان زد",
        "text": "به سخن کوتاهی که همچون در باارزش است، می توان افتخار کرد اما سخن بسیار همچون خشت زدن است که ارزشی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7489,
        "beyt": "یک دسته گل دماغ پرور * از خرمن صد گیاه، بهتر",
        "text": "یک دسته گل خوش عطر و بو، بهتر از صد گیاهی است که روی هم انباشته شده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7490,
        "beyt": "به خون گر کشی خاک من دشمن من * بجوشد گل اندر گل از گلشن من",
        "text": "ای دشمن ما! اگر تمام خاک سرزمینم را به خون بکِشی و قصد نابودی اش را داشته باشی، گل های بسیاری هستند که از گلستان سرزمین ما می رویند و با تو مقابله می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7491,
        "beyt": "تنم گر بسوزی، به تیرم بدوزی * جدا سازی ای خصم، سر از تن من",
        "text": "اگر جسم من را بسوزانی و به سمت من تیراندازی کنی، و اگر ای دشمن! سر من را از تنم جدا کنی،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7492,
        "beyt": "کجا می‌توانی ز قلبم ربایی * تو عشق میان من و میهن من؟",
        "text": "چگونه می توانی عشق سرزمینم را از قلبم بدزدی؟ ( استفهام انکاری دارد؛ یعنی هیچگاه نمی توانی عشق به سرزمین را از دل من بدزدی و من همیشه عاشق سرزمینم می مانم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7493,
        "beyt": "من ایرانی ­ام آرمانم شهادت * تجلی هستی است جان کندن من",
        "text": "من ایرانی هستم و شعارم شهادت (در راه خدا و دفاع از ناموس و سرزمینم) هست. شهادت باعث زنده تر شدن زندگی و هستی ام می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7494,
        "beyt": "مپندار این شعله افسرده گردد * که بعد از من افروزد از مدفن من",
        "text": "خیال نکن که با کشتن ما، این آتش وطن دوستی خاموش خواهد شد. بلکه بعد از شهادتمان هم این عشق به وطن از گور هایمان هم بلند خواهد شد! (یعنی عشق به وطن چیزی نیست که با کشتن آدم ها تمام شود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7495,
        "beyt": "نه تسلیم و سازش نه تکریم و خواهش * بتازد به نیرنگ تو توسن من",
        "text": "نه تسلیمت می شویم و نه با نیرنگ های تو سازش و صلح می کنیم. نه گرامی می داریمت و نه از تو خواهش و درخواستی می کنیم. من مانند اسب سرکشی هستم که نیرنگ ها و فریب های تو بیشتر مرا می تازد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7496,
        "beyt": "کنون رود خلق است، دریای جوشان * همه خوشة خشم شد خرمن من",
        "text": "مردم من که مانند رود بودند، هم اکنون مانند دریای خروشانی به هم پیوسته اند و اتحاد دارند. همه وجود من سرشار از خشم به شماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7497,
        "beyt": "من آزاده از خاک آزادگانم * گل صبر می‌پرورد دامن من",
        "text": "من انسان آزاده ای هستم. از سرزمین آزادگانم. از دامن من گل صبر رشد میکند. (تحمل سختی ها را دارم و صبر پیشه میکنم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7498,
        "beyt": "جز از جام توحید هرگز ننوشم * زنی گر به تیغ ستم گردن من",
        "text": "من یگانه پرستم و تنها خدا را میپرستم حتی اگر تو به من ستم کنی و با تیغ ستمت گردن مرا بزنی. ( دست از یکتاپرستی نمی کِشم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7499,
        "beyt": "گشت يكی چشمه ز سنگی جدا * غُلغُله زن، چهره نما، تيز پا",
        "text": "چشمه ای غلغل کنان، در حالیکه خودنمایی می کرد، با سرعت زیاد از کنار سنگی عبور کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7500,
        "beyt": "گه به دهان بر، زده كف چون صدف * گاه چو تيری كه رود بر هدف",
        "text": "بر اثر جوش و خروش، گاهی بر دهان چشمه مانند صدف کف هایی پدیدار می شد و گاهی از سرعت زیادش همچون تیر راست و محکمی بود که به هدف می خورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7501,
        "beyt": "گفت: درين معركه، يكتا منم * تاجِ ِسر گُلبُن و صحرا، منم",
        "text": "چشمه گفت: در بین موجودات و در این عرصه، من یکتا و ناب هستم و گل سر سبد و سرور دشت و صحرا منم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7502,
        "beyt": "چون بِدَوم، سبزه در آغوش من * بوسه زَنَد بر سر و بر دوش من",
        "text": "وقتی حرکت می کنم و با سرعت جریان می یابم، سبزه های سر راه در آغوش من قرار می گیرند و مرا بوسه باران می کنند!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7503,
        "beyt": "چون بگشايم ز سرِ مو شِكَن * ماه ببيند رخ خود به را من",
        "text": "وقتی چین موهایم را باز می کنم و صاف می شوم (اشاره به بدون موج بودن و آرام بودن آب) ماه می تواند تصویر خودش را در من ببیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7504,
        "beyt": "قطرۀ باران كه در افتد به خاک * زو بِدَمَد بس گُهر تابناک",
        "text": "وقتی قطره بارانی از آسمان به روی خاک می افتد، از او گوهرهای درخشان (اشاره به رویش گل ها) می روید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7505,
        "beyt": "در بر من ره چو به پایان برد * از خجلی به سر گريبان بَرَد",
        "text": "قطره باران وقتی آخر سر به روی من فرود می آید، (وقتی در وجود باعظمت من می افتد) با آن همه بزرگی اش در برابر من خجل و سرافکنده می شود و احساس کوچکی می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7506,
        "beyt": "ابر ز من حامل سرمايه شد * باغ ز من صاحب پيرايه شد",
        "text": "ابر به برکت وجود من است که سرمایه ای همچون باران دارد و باغ ها با وجود من اینچنین سرسبز و صاحب زیور و زینت شده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7507,
        "beyt": "گل، به همه رنگ و برازندگی * می كند از پرتو من زندگی",
        "text": "گل با آن همه زیبایی هایی که دارد، به برکت وجود من است که زندگی می کند. (یعنی من به گل ها و درختان آب میرسانم تا رشد کنند و سرسبز شوند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7508,
        "beyt": "در بُنِ اين پردۀ نيلوفری * كيست كند با چو منی همسری؟",
        "text": "زیر این آسمان آبی و پهناور، چه کسی می تواند با من برابری کند؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7509,
        "beyt": "زين نَمَط آن مست‌شده از غرور * رفت و ز مبدأ چو كمی گشت دور",
        "text": "با این شیوه و ورش، چشمه مست و مغرور به راه خود ادامه داد و از سرچشمه خودش دور شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7510,
        "beyt": "ديد يكی بحر خروشنده ای * سَهمگِنی، نادره جوشنده ای",
        "text": "ناگهان در برابرش دریای خروشنده و ترسناکی را دید که در جوشش و موّاج بودن، نادر و کمیاب بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7511,
        "beyt": "نعره بر آورده، فلک كرده کَر * ديده سيه كرده، شده زَهره در",
        "text": "چنان فریادی زد که آسمان گویا از فریاد بلند چشمه کر شد! و چشمانش سیاه شده و بسیار ترسناک شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7512,
        "beyt": "راست به مانندِ يكی زلزله * داده تنش بر تن ساحل يَله",
        "text": "درست شبیه زلزله ای شده بود که تنش را در تن ساحل رها و آزاد کرده بود و با امواجش به لزره در آمده بود!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7513,
        "beyt": "چشمۀ كوچک به چو آن جا رسيد * وان همه هنگامۀ دريا بديد",
        "text": "چشمه کوچک وقتی به دریا رسید و آن همه عظمت و شکوه دریا را دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7514,
        "beyt": "خواست كزان وَرطِه قدم دركشد * خويشتن از حادثه برتر كشد",
        "text": "خواست از آن مکان خطرناک عقب رود و خودش را از این حادثه بیرون کند ( و در امان نگه دارد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7515,
        "beyt": "ليک چنان خيره و خاموش ماند * كز همه شيرين سخنی، گوش ماند",
        "text": "اما چنان شگفت زده و خاموش شد و مات و مبهوت ماند که همه شیرین سخنی های خود را (که مغرورانه می گفت) از یاد برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7516,
        "beyt": "تا توانی پیشِ کس مگشای راز * بر کسی این دَر مکن زنهار، باز",
        "text": "سعی کن تا میتوانی رازت را به هیچ کس نگویی. مراقب باش که این در دهان را بی موقع روی کسی باز نکنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7517,
        "beyt": "تا توانی پیشِ کس مگشای راز * بر کسی این دَر مکن زنهار، باز",
        "text": "هشدار جدی می دهد که مبادا رازهای دلمان را پیش کسی فاش کنیم. دهان و زبان ما مانند دری است که کلیدش دست خودمان است. حواسمان باشد این در حساس را روی هرکسی باز نکنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7518,
        "beyt": "گورخانهء رازِ تو چون دل شود * آن مرادت زودتر حاصل شود",
        "text": "اگر دلت را همچون قبری کنی که رازهایت را در آن دفن کنی، سریع تر به مراد دلت میرسی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7519,
        "beyt": "گورخانهء رازِ تو چون دل شود * آن مرادت زودتر حاصل شود",
        "text": "وقتی گنج باارزشی را زیر خاک پنهان کنی، از گزند دشمنان در امان خواهد ماند. حرف های ما هم مانند گنجی است که اگر در دلمان مخفی کنیم، از دست دشمنان در امان می ماند. و آن آرزویت که قرار بود با حرف زدن، افشایش کنی، بدون حرف زدن سریعتر برآورده میشود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7520,
        "beyt": "دانه ها چون در زمین، پنهان شود * سِرّ آن سرسبزی بُستان شود",
        "text": "وقتی دانه در دل خاک مخفی میشود، نتیجه ی این مخفی شدنش تبدیل شدن به بوستان سرسبز و پر از گیاه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7521,
        "beyt": "دانه ها چون در زمین، پنهان شود * سِرّ آن سرسبزی بُستان شود",
        "text": "در اینجا بازهم از مزایای مخفی ماندنِ سخن صحبت می کند. می خواهد بگوید فکرنکنید که مخفی کردن کلامتان بی فایده است! نه، بلکه خیلی هم خوب است چرا که دانه هم وقتی در زمین مخفی میشود رشدش آغاز می گردد و بالاخره با سرافرازی سر از خاک بیرون می آورد. دانه ای که بیرون زمین پخش و پراکنده شود رشد نمی کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7522,
        "beyt": "گفت پیغمبر:«هر آن کو سِر نهفت * زود گردد با مرادِ خویش، جفت»",
        "text": "هرکسی که رازش را پنهان کرد، به زودی به مراد و خواسته خودش می رسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7523,
        "beyt": "گفت پیغمبر:«هر آن کو سِر نهفت * زود گردد با مرادِ خویش، جفت»",
        "text": "بهترین نتیجه مخفی کردن راز، سریع تر دست پیدا کردن به خواسته های دل است. همان خواسته هایی که نگذاشتیم بر زبان جاری شوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7524,
        "beyt": "علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را * که به ماسوا فکندی همه سایه هما را",
        "text": "ای علی جان! ای پرنده ی مهربانی و خوشبختی! تو چه نشانه ای از خداوند هستی که بر زمین آمده ای و بر تمام مخلوقات خداوند سایه لطف و مهربانی خود را انداخته ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7525,
        "beyt": "دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین * به علی شناختم من به خدا قسم خدا را",
        "text": "ای دل! اگر می خواهی خدا را بشناسی، به امیرالمومنین علی و سبک و سیره او نگاه کن. به خدا قسم که من با دیدن علی (و شناخت او) خدا را شناختم. (امام علی، خود مانند مکتب خداشناسی برای انسانهاست!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7526,
        "beyt": "برو ای گدای مسکین در خانه علی زن * که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را",
        "text": "ای گدایی که درمانده شده ای! برو در خانه امام علی را بزن و از او کمک بخواه. زیرا او شخصی است که اگر فقیری را سر نماز هم ببیند، انگشترش در می آورد و همان حالِ نماز، به او می بخشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7527,
        "beyt": "به جز از علی که گوید به پسر که قاتل من * چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا؟",
        "text": "به جز حضرت علی هیچ کسی نمی تواند به پسرش وصیت کند که وقتی قاتل من اسیر توست، با او مدارا کن!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7528,
        "beyt": "به جز از علی که آرد پسری ابوالعجائب * که علم کند به عالم شهدای کربلا را؟",
        "text": "به جز حضرت علی کسی نمی تواند پسری بیاورد که پدر همه شگفتی ها است ( و همه خوبی ها و شگفتی ها در او جمع شده) پسری که شهدای دشت کربلا را در کل جهان مشهور کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7529,
        "beyt": "چو به دوست عهد بندد ز میان پاکبازان * چو علی که می‌تواند که بسر برد وفا را؟",
        "text": "حضرت علی علیه السلام کسی است که وقتی با خدایش عهد می بندد، با تمام وجود به عهدش وفا می کند و کسی نمی تواند این چنین مثل او در عهد خود وفادار باشد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7530,
        "beyt": "نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت * متحیرم چه نامم شه مُلک لافَتی را؟",
        "text": "نه می توانم حضرت علی را خدا بخوانم (چون از خدا پایین تر است) و نه می توانم او را یک انسان معمولی بدانم! چون او فراتر از یک انسان معمولی است! و من متحیر و درمانده ام این شاه سرزمین جوانمردان را چه بنامم؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7531,
        "beyt": "چه زنم چو نای هر دم ز نوای شوق او دم * که لسان غیب خوش‌تر بنوازد این نوا را",
        "text": "چرا باید همچون نی، هر لحظه از شوق خودم به حضرت علی سخن بگویم؟ چرا که حافظ شیرازی بهتر از من می تواند درباره حضرت علی سخن بگوید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7532,
        "beyt": "«همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی * به پیام آشنایی بنوازد آشنا را»",
        "text": "هر شب امیدم به این است که هنگام صبح، نسیم صبحگاهی از حضرت علی علیه السلام پیامی از مهر و محبت به من بیاورد و دل عاشق مرا تسلی دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7533,
        "beyt": "ز نوای مرغِ یا حق بشنو که در دل شب * غم دل به دوست گفتن چه خوش است شهریارا",
        "text": "ای شهریار! وقتی صدای مرغ یاحق را در دل شب میشنوی، بدان که غم دل (مناجات عارفان) را پیش دوست (خدا) بگویی بسیار لذت بخش و شیرین است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7534,
        "beyt": "جدا شد یکی چشمه ازکوهسار * به ره گشت ناگه به سنگی دچار",
        "text": "چشمه ای از کوهسار جدا شد و ناگهان در مسیر خودش به سنگی برخورد کرد که جلوی حرکتش را گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7535,
        "beyt": "به نرمی چنین گفت با سنگ سخت * کرم کرده راهی ده ای نیکبخت",
        "text": "با نرمی به سنگ سخت و محکم گفت: ای نیکبخت! لطفی کن و راه را برایم باز کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7536,
        "beyt": "گران سنگ تیره دل سخت سر * زدش سیلی و گفت دور ای پسر",
        "text": "سنگ سخت و سیاهدل و کله شق و لجوج، سیلی محکمی بر چشمه زد و گفت: از اینجا دور شو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7537,
        "beyt": "نجنبیدم از سیل زور آزمای * که ای تا که پیش تو جنبم ز جای",
        "text": "من در برابر قدرت نمایی های سیل کم نیاوردم و ذره ای جابجا نشدم. حالا تو مگر چه کسی هستی که بخواهم برای تو خودم را از جایم تکان دهم؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7538,
        "beyt": "نشد چشمه از پاسخ سنگ، سرد * به کندن در اِستاد و اِبرام کرد",
        "text": "چشمه از جواب دادن های سنگ، دلسرد و ناامید نشد بلکه با تلاش بیشتر به کندن سنگ و دور کردن او مشغول شد و در این کار پافشاری کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7539,
        "beyt": "بسی کند و کاوید و کوشش نمود * کزان سنگ خارا رهی بر گشود",
        "text": "بسیار جستجو و تلاش کرد که بالاخره توانست از آن سنگ سخت و محکم راهی پیدا کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7540,
        "beyt": "ز کوشش به هرچیز خواهی رسید * به هر چیز خواهی کَماهی رسید",
        "text": "با تلاش و کوشش می توانی به هر چیزی برسی و به هرچیز همان طور که می خواهی میرسی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7541,
        "beyt": "برو کارگر باش و امیدوار * که از مرگ جز یاس ناید به بار",
        "text": "برو کار کن و به زندگی و به نتیجه تلاشت امیدوار باش چرا که نتیجه ناامیدی و دست کشیدن از هرچیز، جز مرگ نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7542,
        "beyt": "گرت پایداری است در کارها * شود سهل پیش تو دشوارها",
        "text": "اگر در همه کارها صبر و پایداری کنی، همه کارهای سخت برایت آسان خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7543,
        "beyt": "باز باران با ترانه * با گوهرهای فراوان * می خورد بر بام خانه",
        "text": "دوباره باران با صدای شرشرش که همچون ترانه زیبا بود، می بارید. با قطره های درخشان که همچون گوهر زیبایی بودند و بر بام خانه فرود می آمدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7544,
        "beyt": "یادم آرد روز باران * گردش یک روز دیرین * خوب و شیرین * توی جنگل های گیلان",
        "text": "با این باران، خاطرات دوران کودکی ام زنده شد. در سالهای بسیار دور، یک روز خوب و به یادماندنی در خاطرم هست که به جنگل های گیلان رفته بودم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7545,
        "beyt": "کودکی ده ساله بودم * شاد و خرم * نرم و نازک چست و چابک",
        "text": "در چنین روزی من کودک ده ساله ای بودم؛ سرشار از انرژی و شادی. ظریف و کوچک بودم اما زبر و زرنگ بودم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7546,
        "beyt": "با دو پای کودکانه * می دویدم همچو آهو * می پریدم از سرِ جو * دور میگشتم ز خانه",
        "text": "با پاهای کوچک و کودکانه ام بسیار سریع می دویدم دقیقا مثل دویدن پرسرعت آهو! از کنار جوی آب می پریدم و از خانه مان دور می شدم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7547,
        "beyt": "می شنیدم از پرنده * از لب باد وزنده * داستان های نهانی * رازهای زندگانی",
        "text": "گوش به آواز زیبای پرنده ها می دادم و به صدای باد گوش میسپردم و از آنها داستان های پنهان و اسرار زندگی را می آموختم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7548,
        "beyt": "برق چون شمشیر بران * پاره می کرد ابرها را * ﺗﻨﺪﺭ ﺩﯾﻮﺍﻧﻪ، ﻏﺮّﺍﻥ * ﻣﺸﺖ ﻣﯿﺰﺩ ﺍﺑﺮ ﻫﺎ ﺭﺍ",
        "text": "رعد و برق مانند شمشیر تیز و برانی بود که انگار ابرها را پاره و تکه تکه می کرد. رعد، نعره زنان با مشت خودش به ابرها می کوبید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7549,
        "beyt": "جنگل از باد گریزان * چرخ ها می زد چو دریا * دانه های گرد باران * پهن می گشتند هر جا",
        "text": "جنگل و درختانش مثل اینکه از دست باد فرار می کردمد، اینطرف و آنطرف می رفتند مثل امواج دریا. دانه های گرد باران همه جا پخش می شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7550,
        "beyt": "ﺳﺒﺰﻩ ﺩﺭ ﺯﯾﺮ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ * ﺭﻓﺘﻪ ﺭﻓﺘﻪ ﮔﺸﺖ ﺩﺭﯾﺎ * ﺗﻮﯼ ﺍﯾﻦ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺟﻮﺷﺎﻥ * ﺟﻨﮕﻞ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﭘﯿﺪﺍ",
        "text": "سبزه هایی که در زیر درختان بودند، کم کم با ریزش زیاد باران، همچون دریا پر آب شدند. و تصویر جنگل بصورت وارونه در این آب پیدا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7551,
        "beyt": "ﺑﺲ گوارا ﺑﻮﺩ باران * ﺑﻪ، ﭼﻪ ﺯﯾﺒﺎ ﺑﻮﺩ باران",
        "text": "چقدر باران دلچسب و زیبا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7552,
        "beyt": "ﻣﯽ ﺷﻨﯿﺪﻡ ﺍﻧﺪﺭ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻫﺮ ﻓﺸﺎﻧﯽ * ﺭﺍﺯﻫﺎﯼ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﯽ، ﭘﻨﺪ ﻫﺎﯼ ﺁﺳﻤﺎﻧﯽ",
        "text": "من با دیدن گوهرهای باران (منظور قطره های باران که مثل گوهر ارزشمندی می درخشیدند) درس های زیادی گرفتم و رازهای بسیاری از آسمان و خلقت خدا دانستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7553,
        "beyt": "ﺑﺸﻨﻮ ﺍﺯ ﻣﻦ، ﮐﻮﺩﮎ ﻣﻦ * ﭘﯿﺶ ﭼﺸﻢ ﻣﺮﺩ ﻓﺮﺩﺍ",
        "text": "درس هایی مثل اینکه می گفتند: ای کودک من! از من بشنو این نصیحت را! زمانی که در آینده مرد بزرگی شدی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7554,
        "beyt": "ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮﺍﻩ ﺗﯿﺮﻩ، ﺧﻮﺍﻩ ﺭﻭﺷﻦ * ﻫﺴﺖ ﺯﯾﺒﺎ، ﻫﺴﺖ ﺯﯾﺒﺎ، ﻫﺴﺖ ﺯﯾﺒﺎ",
        "text": "اگر زندگی برایت سخت و تیره شد یا گاهی روشن و امید بخش شد، در هر صورت زیباست. (چون آفریده خداست 🙂 )",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7555,
        "beyt": "خداوندا، به حقّ نیک مردان * که احوال بَدَم را نیک گردان",
        "text": "خدایا، تو را به حق انسان های نیک و درستکار قسَم می دهم که حال بد مرا خوب کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7556,
        "beyt": "مکن ما را از این درگاه، محروم * چو گنجشکان، مران ما را ازین بوم",
        "text": "ما را از درگاه خودت محروم نکن و مانند گنجشک ها از این سرزمین دور نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7557,
        "beyt": "زبانی ده که اسرار تو گوید * روانی ده که دیدار تو جوید",
        "text": "زبانم را طوری کن شایستگی این را داشته باشد که رازهای تو را بگوید و جانم را چنان کن که مشتاق و علاقه مند دیدار تو باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7558,
        "beyt": "دلم در آتش غفلت مسوزان * به معنی شمع جانم برفروزان",
        "text": "کاری کن که دلم در غفلت و جهل نسوزد و تاریکی های دلم را به نور معنویات روشن کن ( یا شمع عشق را در دلم روشن کن).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7559,
        "beyt": "کنون گردست گیری، جای آن هست * که گر دستم نگیری، رفتم از دست",
        "text": "هم اکنون اگر مرا کمکم کنی، به راه می آیم اما اگر دستم را نگیری و در این غفلت رها کنی، من نابود می شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7560,
        "beyt": "مکن دورم ز نزدیکان درگاه * به راه آور مرا، کافتادم از راه",
        "text": "من را از نزدیکان و دوستانت دور نکن. به راه راست هدایتم کن زیرا از راه درست منحرف شده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7561,
        "beyt": "تو را خوانم به هر رازی که خوانم * تو را دانم به هر چیزی که دانم",
        "text": "در همه اسرار و رازهایم تو را صدا میزنم و در همه چیز تو را یاد می کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7562,
        "beyt": "صبح یک روز نوبهاری بود * روزی از روز های اول سال",
        "text": "صبح یک روز تازه ای بود و سال تحصیلی جدید، یعنی مهرماه، شروع شده بود. ( منظور شاعر از نوبهار، ماه مهر است که همچون بهار تازه ای است که با آغاز مدارس، شروع می شود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7563,
        "beyt": "بچه ها در کلاس جنگل سبز * جـمع بودند دور هم خوشحال",
        "text": "بچه ها در کلاس درس، با انرژی و خوشحال دور هم جمع شده بودند. ( باتوجه به بیت قبل که شاعر مهرماه را همچون بهار تازه ای در نظر گرفته بود، در اینجا منظور از جنگل سبز، کلاس درس است که با وجود دانش آموزانش، مانند سرسبزیِ درختان در فصل بهار شده است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7564,
        "beyt": "بچه ها گرم گفت و گو بودند * باز هم درکلاس غوغا بود",
        "text": "در کلاس بچه ها مشغول صحبت بودند و سر و صدایشان همه جا پیچیده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7565,
        "beyt": "هر یکی برگ کوچکی در دست * باز انگار زنگ انشاء بود",
        "text": "هرکدامشان کاغذی کوچک در دستشان داشت. مثل اینکه زنگ انشا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7566,
        "beyt": "تا معلم زگرد راه رسیـد * گفت با چهره ای پر از خنده:",
        "text": "معلم وارد کلاس و شد و با خنده گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7567,
        "beyt": "باز موضوع تازه ای داریم * “آرزوی شما در آینده”",
        "text": "بازهم موضوع تازه ای برای انشا داریم؛ انشا با موضوع ” آرزوی شما در آینده ” چیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7568,
        "beyt": "شبنم از روی گل برخاست * گفت: می خواهم آفتاب شوم",
        "text": "شبنم بلند شد و گفت: من دوست دارم محو شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7569,
        "beyt": "ذره ذره به آسمان بروم * ابر باشم، دوباره آب شوم",
        "text": "(وقتی محو و بخار شدم،)کم کم به آسمان بروم و تبدیل به ابر شوم و دوباره از ابر تبدیل به آب شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7570,
        "beyt": "دانه آرام بر زمین غلتیـد * رفت و انشای کوچکش را خواند",
        "text": "دانه روی زمین افتاد و انشای کوتاهش را خواند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7571,
        "beyt": "گفت: باغی بزرگ خواهم شد * تا ابد سبز خواهم ماند",
        "text": "دانه گفت: من دوست دارم تبدیل به باغی بزرگ شوم و تا همیشه سرسبز بمانم. (دانه انگار دوست داشت در دل زمین کاشته شود تا از تبدیل به نهالی سرسبز شود و در آینده نهال های زیاد، باغ بزرگی را بوجود آورند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7572,
        "beyt": "غنچه هم گفت گرچه دل تنگم * مثل لبخند باز خواهم شد",
        "text": "غنچه هم گفت: اگرچه الان هنوز شکوفا نشده ام و بسته هستم اما بالاخره باز می شوم و تبدیل به گل زیبایی خواهم شد. ( منظور از لبخند، باز شدن غنچه است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7573,
        "beyt": "با نسیم بهار و بلبل و باغ * گرم راز و نیاز خواهم شد",
        "text": "غنچه ادامه داد: (وقتی غنچه ام باز شد،عطر من در فضا می پیچد و) با نسیم بهاری و بلبل و باغ، مشغول راز و نیاز با خدا خواهم شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7574,
        "beyt": "جوجه گنجشک گفت: می خواهم * فارغ از سنگ بچه ها باشم",
        "text": "جوجه گنجشک گفت: آرزو دارم از دست سنگ زدن های بچه ها راحت شود و در آسایش زندگی کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7575,
        "beyt": "روی هرشاخه جیک جیک کنم * در دل آسمان رها باشم",
        "text": "بتوانم به راحتی جیک جیک کنان روی شاخه ها بنشینم و در دل آسمان پرواز کنم ( بدون اینکه ترس از تیر و کمان بچه ها داشته باشم، آزادانه بال بزنم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7576,
        "beyt": "جوجه ی کوچک پرستو گفت: * کاش با باد رهسپار شوم",
        "text": "جوجه پرستوی کوچک گفت: من دوست دارم همراه با باد پرواز کنم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7577,
        "beyt": "تا افق های دور کوچ کنم * باز پیغمبر بهار شوم",
        "text": "تا افق ها و آسمان های دور پرواز کنم و پیام آورِ خبرِ آمدنِ بهار شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7578,
        "beyt": "جوجه های کبوتران گفتنـد: * کاش می شد کنار هم باشیم",
        "text": "بچه های کبوترها گفتند: ای کاش میشد که همه ما در کنار هم باشیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7579,
        "beyt": "توی گلدسته های یک گنبد * روز و شب زائر حرم باشیم",
        "text": "همه ما باهم، شب و روز، روی گنبد و گلدسته ها بنشینیم و زیارت کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7580,
        "beyt": "زنگ تفریح را که زنجره زد * باز هم در کلاس غوغا شد",
        "text": "با صدای زنجره (جیرجیرک) زنگ تفریح به صدا در آمد و دوباره کلاس درس پر از سر و صدا شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7581,
        "beyt": "هر یک از بچه ها به سویی * رفت و معلم دوباره تنها شد",
        "text": "بچه ها پراکنده شدند و دوباره معلم در کلاس تنها ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7582,
        "beyt": "با خودش زیر لب چنین می گفـت: * آرزو هایتان چه رنگین است!",
        "text": "معلم با خودش گفت: چه آرزوی های قشنگی دارید!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7583,
        "beyt": "کاش روزی به کام خود برسید؛ * بچه ها آرزوی من این است!",
        "text": "آرزوی من هم این است که شما به آرزوهایتان برسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7584,
        "beyt": "دلیران میدان گشوده نظر * که بر کینه اوّل که بندد کمر",
        "text": "پهلوانان و جنگاوران میدان جنگ، منتظر بودند که ببینند چه کسی از روی دشمنی جنگ را آغاز می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7585,
        "beyt": "دلیران میدان گشوده نظر * که بر کینه اوّل که بندد کمر",
        "text": "هیچ گاه مسلمانان شروع کننده جنگ نبودند چراکه در دین اسلام به دفاع از خود دستور داده شده نه آغاز گری برای جنگ.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7586,
        "beyt": "که ناگاه عمرو آن سپهر نبرد * برانگیخت ابرش برافشاند گرد",
        "text": "که ناگهان عَمرو بن عبدود، سرکرده سپاه دشمن، اسبش را آماده کرد و از حرکت محکمش، گرد و خاک بلند شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7587,
        "beyt": "چو آن آهنین کوه آمد به دشت * همه رزمگه کوه فولاد گشت",
        "text": "وقتی عمرو با آن هیکل درشتش که همچون کوه آهنی بود وارد میدان شد، گویی تمام رزمگاه همچون کوه فولاد شد. (به دلیل جثه بزرگ عمرو)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7588,
        "beyt": "بیامد به دشت و نفس کرد راست * پس آن گه باستاد هم رزم خواست",
        "text": "عمرو وسط میدان آمد و نفس تازه ای کشید – سپس مبارز طلبید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7589,
        "beyt": "حبیب خدای جهان آفرین * نگه کرد بر روی مردان دین",
        "text": "رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به مردان سپاهش نگاه کرد تا ببیند چه کسی برای مبارزه با عمرو داوطلب می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7590,
        "beyt": "همه برده سر در گریبان فرو * نشد هیچ کس را هوس، رزم او",
        "text": "همه از ترس هیبت او سرهایشان را از شرم پایین انداخته بودند – و هیچ کس خواهان مبارزه با عمرو نبود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7591,
        "beyt": "به جز بازوی دین و شیر خدا * که شد طالب رزم آن اژدها",
        "text": "به جز شیرخدا، علی ابن ابیطالب، که آماده نبرد با آن اژدها (عمرو) شد (کس دیگری داوطلب نشد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7592,
        "beyt": "بر مصطفی بهر رخصت دوید * از او خواست دستوری امّا ندید",
        "text": "حضرت علی علیه السلام از رسول خدا اجازه گرفت تا به مبدان رود اما رسول خدا پاسخی ندادند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7593,
        "beyt": "به سوی هژبر ژیان کرد رو * به پیشش برآمد شه جنگ جو",
        "text": "عمرو به سوی آن شیر خشمگین (یعنی حضرت علی) نگاه کرد – حضرت وارد میدان شد و در مقابل عمرو قرار گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7594,
        "beyt": "دویدند از کین دل سوی هم * در صلح بستند بر روی هم",
        "text": "از روی دشمنی هردو سمت همدیگر دویدند – شدت دشمنی انقدر زیاد بود که جایی برای صلح باقی نمانده بود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7595,
        "beyt": "فلک باخت از سهم آن جنگ رنگ * بود سهمگین جنگ شیر و پلنگ",
        "text": "جنگ آن دو انقدر سهمناک بود که آسمان هم به وحشت افتاد – چرا که جنگ بین شیر و پلنگ همیشه ترسناک خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7596,
        "beyt": "نخست آن سیه روز و برگشته بخت * برافراخت بازو چو شاخ درخت",
        "text": "اول آن سیاه بخت ( یعنی عمرو) دستش را (مانند شاخه درخت ) برای شمشیرزدن بالا برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7597,
        "beyt": "سپر بر سر آورد، شیر اله * عَلم کرد شمشیر آن اژدها",
        "text": "شیرخدا، حضرت علی، سپرش را بالا برد و عمرو همچون اژدها، شمشیرش را بر سپر حضرت می زد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7598,
        "beyt": "بیفشرد چون کوه پا بر زمین * بخایید دندان به دندان کین",
        "text": "حضرت علی با تمام قدرت و استواری همچون کوه، پایش را بر زمین کوبید و خشمگینانه مبارزه کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7599,
        "beyt": "چو ننمود رخ شاهد آرزو * به هم حمله کردند باز از دو سو",
        "text": "چون حمله اولیشان نتیجه ای نداد، دوباره از دوطرف به همدیگر حمله کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7600,
        "beyt": "نهادند آوردگاهی چنان * که کم دیده باشد زمین و زمان",
        "text": "چنان جنگ و میدان جنگی آماده کردند که تمام عالم چنین چیزی را کمتر دیده بود. (شدت و حیرت انگیز بودن جنگ)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7601,
        "beyt": "ز بس گرد از آن رزمگه بردمید * تن هر دو شد از نظر ناپدید",
        "text": "انقدر گرد و غبار از جنگیدن آنها بلند شد که از شدت غبارها، آنها از دید بقیه ناپدید شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7602,
        "beyt": "زره لخت لخت و قبا چاک چاک * سر و روی مردان پر از گرد و خاک",
        "text": "زره و لباس هردو در اثر ضربات شدید شکسته و پاره شده بود و سر و صورتشان پر از گرد و خاک بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7603,
        "beyt": "چنین آن دو ماهر در آداب ضرب * ز هم رد نمودند هفتاد حرب",
        "text": "هردو چون در جنگاوری مهارت داشتند، ۷۰ ضربه شمشیر را از یکدیگر دفع کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7604,
        "beyt": "شجاع غضنفر وصیّ نبی * نهنگ یم قدرت حق، علی",
        "text": "شیر شجاع، وصی و جانشین رسول خدا و نهنگ دریای قدرت خدا، حضرت علی علیه السلام",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7605,
        "beyt": "چنان دید بر روی دشمن ز خشم * که شد ساخته کارش از زهر چشم",
        "text": "حضرت، چنان خشمی بر دشمنش گرفت که همان جا کارش ساخته شد! ( و شکستش قطعی شد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7606,
        "beyt": "برافراخت پس دست خیبر گشا * پی سر بریدن بیفشرد پا",
        "text": "حضرت علی دستانش را برای بریدن سر عمرو بلند کرد؛ همان دستانی که در بزرگ خیبر را فتح کرده بود – و برای بریدن سر او پایش را محکم بر زمین گذاشت ( قدرت عظیم حضرت)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7607,
        "beyt": "به نام خدای جهان آفرین * بینداخت شمشیر را شاه دین",
        "text": "امام علی با بر زبان آوردن نام خداوندی که همه جهان را آفریده، شمشیرش را زد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7608,
        "beyt": "چو شیر خدا راند بر خصم، تیغ * به سر کوفت شیطان دو دست دریغ",
        "text": "چون حضرت علی تیغ شمشیر را بر دشمن زد، شیطان ناله کرد و دو دستش را بر سر خود کوبید (چرا که یکی از یاران خود را از دست میداد!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7609,
        "beyt": "پرید از رخ کفر در هند رنگ * تپیدند بت خانه‌ها در فرنگ",
        "text": "رنگ از خانه های کفر پرید و بت خانه ها از هم گسستند. ( هند را کشوری می دانند که صدها ادیان مختلف در آن است. به آن سرزمین کفر هم می گویند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7610,
        "beyt": "غضنفر بزد تیغ بر گردنش * در آورد از پای، بی سر تنش",
        "text": "حضرت علی شمشیرش را بر گردن عمرو زد و او را از پا در آورد و سر از تنش جدا کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7611,
        "beyt": "دم تیغ بر گردنش چون رسید * سر عمرو صد گام از تن پرید",
        "text": "تیغ شمشیر که به گردن عمرو خورد، از شدت ضربه، سر عمرو صد گام آن طرف تر پرید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7612,
        "beyt": "چو غلتید در خاک آن ژنده فیل * بزد بوسه بر دست او جبرئیل",
        "text": "چون آن جنگاور عظیم الجثه به دست حضرت علی به زمین افتاد و به هلاکت رسید، جبرئیل برای تشکر، دستان حضرت را بوسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7613,
        "beyt": "خدایا جهان پادشاهی تو راست * ز ما خدمت آید خدایی تو راست",
        "text": "خدایا تو سزاوار پادشاهی جهان هستی. وظیفه همه ما، در خدمت تو بودن است زیرا تو خدای ما و آفریننده ما هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7614,
        "beyt": "پناه بلندی و پستی تویی * همه نیستند آنچه هستی تویی",
        "text": "پناهگاه بلندی ها و پستی ها تو هستی. هیچ کس وجودش مهم نیست. تنها تو هستی که همه موجودات وجودشان را از تو می گیرند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7615,
        "beyt": "پناه بلندی و پستی تویی * همه نیستند آنچه هستی تویی",
        "text": "هر آنچه در این عالم هست، نشانه ای از خداوند است چراکه خداوند به همه موجودات، هستی بخشیده و خودش به این هستی سزاوارتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7616,
        "beyt": "همه آفریدست بالا و پست * تویی آفریننده ی هرچه هست",
        "text": "همه چیز از بالا و پایین (سرتاسر جهان) به دست تو آفریده شده . تو آفریننده همه موجوداتی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7617,
        "beyt": "خرد را تو روشن بصر کرده ای * چراغ هدایت تو بر کرده ای",
        "text": "خدایا تو عقل ما را روشن کردی و به ما بصیرت دادی و به راه راست و درست هدایتمان کرده ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7618,
        "beyt": "جهانی بدین خوبی آراستی * برون زان که یاریگری خواستی",
        "text": "جهان را بدون هیچ عیب و نقصی آفریدی و زیبایش کردی. بدون اینکه در به وجود آوردنش از کسی کمکی بخواهی. همه را خودت به تنهایی انجام دادی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7619,
        "beyt": "خداوند مایی و ما بنده ایم * به نیروی تو یک به یک زنده ایم",
        "text": "تو خدا و سرور مایی و ما بنده و عبد توییم. همه ما با قدرت تو زنده ایم. هیچ چیزی از خودمان نداریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7620,
        "beyt": "رهی پیشم آور که فرجام کار * تو خشنود باشی و ما رستگار",
        "text": "ما را به راهی هدایت کن که در نهایت، عاقبتمان ختم به خیر شود و سعادتمند گردیم و تو هم از ما راضی باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7621,
        "beyt": "دیروز اگر سوخت ای دوست، غم برگ و بار من و تو * امروز می آید از باغ بوی بهار من و تو",
        "text": "ای دوست! اگر در گذشته که رژیم شاهنشاهی حکومت می کرد، تمام استعدادهای ما هدر شد، غم نخور. چرا که آن روزها تمام شده و انقلاب اسلامی پیروز شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7622,
        "beyt": "آن جا در آن برزخ سرد در کوچه های غم و درد * غیر از شب آیا چه می دید چشمان تار من و تو؟",
        "text": "در رژیم گذشته، همه جا پر از غم و درد بود و ظلمت و خفقان همه جای شهر را فرا گرفته بود. (سختی های آن دوران، زندگی را همچون برزخ برای همه طاقت فرسا کرده بود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7623,
        "beyt": "دیروز در غربت باغ من بودم و یک چمن داغ * امروز خورشید در دشت، آیینه دار من و تو",
        "text": "در گذشته، همه مان غصه دار وضع وطنمان بودیم اما حالا، رهبر انقلاب که همچون خورشیدی بر برزخ سرد تابید، نگهبان این انقلاب و مردمانش شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7624,
        "beyt": "غرق غباریم و غربت، با من بیا سمت باران * صد جویبار است اینجا، در انتظار من و تو",
        "text": "با اینکه غرق در مشکلات و اندوه های فراوان هستیم، اما امیدوار باش و با من همراه شو؛ چرا که با پیروزی انقلاب و شکست ظالمان، خبرهای خوشی در انتظارمان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7625,
        "beyt": "این فصل، فصل من و توست، فصل شکوفایی ما * برخیز با گل بخوانیم اینک بهار من و تو",
        "text": "درست است که استعدادهایمان در رژیم قبلی نابود شد اما حالا زندگی روی خوشش را به ما نشان داده. انقلاب اسلامی، فصل رویش استعدادهاست. برخیز تا در این راه شکوفا شدن قدم بگذاریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7626,
        "beyt": "با این نسیم سحرخیز، برخیز اگر جان سپردیم * در باغ می ماند ای دوست، گل یادگار من و تو",
        "text": "برخیز و آماده باش تا در راه پیشرفت وطنمان و حفظ انقلابمان تلاش کنیم. حتی اگر در این راه کشته شویم باز هم پیروزیم چرا که ما می رویم اما انقلاب اسلامی، به قوت خود باقی خواهد ماند و روز به روز پیشرفت خواهد کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7627,
        "beyt": "چون رود امیدوارم بی تابم و بی قرارم * من می روم سوی دریا، جای قرار من و تو",
        "text": "مثل رود که می خواهد خودش را به دریا برساند، من نیز بی تابی می کنم تا خودم را به دریای مردم برسانم تا اتحاد و پیوستگی مان، دشمن را شکست دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7628,
        "beyt": "ای وطن ای دل مرا مأوا * ای وطن ای تن مرا مسکن",
        "text": "ای وطن، ای که پناه دل من هستی و خانه ای برای تن منی. ( تو مایه امنیت و آرامش من هستی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7629,
        "beyt": "ای وطن ای تو نور و ما همه چشم * ای وطن ای تو جان و ما همه تن",
        "text": "ای وطن! تو مانند نور تابناکی هستی و ما نیز همچون چشمانی که برای دیدن به نور احتیاج دارند. تو همچون روحی در کالبد ما هستی و در وجود ما جای داری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7630,
        "beyt": "نکته ای گویمت که گر شنوی * شاد، مانی به جان و زنده به تن",
        "text": "نکته و مطلب مهمی را به تو می گویم که اگر آن را بشنوی شاد و خوشحال می گردی و روح و جانت تازه می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7631,
        "beyt": "آدمی را چو هفت مهر به دل * نَبُوَد کم شمار از اهریمن",
        "text": "اگر آدمی را دیدی که ۷ محبت در دلش جا ندارد، او نه تنها در شمار آدمیان نیست بلکه می توان در شمار شیاطین به حساب آوردش!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7632,
        "beyt": "مهر ناموس و زندگانی و دین * عزّت و خاندان و مال و وطن",
        "text": "محبت این ۷ تا : ناموس، زندگی، دین، عزت، خاندان، مال و وطن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7633,
        "beyt": "و آن که حبّ وطن نداشت به دل * مرده زان خوب تر به باور من",
        "text": "اما از این ۷ حب، هر کس که حب و عشق به وطن در دلش نباشد، به باور من، مرده از او بهتر است!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7634,
        "beyt": "دلی دیرُم خریدار محبت * کز او گرم است بازار محبت",
        "text": "دلی دارم که خواستار عشق و محبت است- بازار محبت این دل بخاطر او حسابی گرم گرفته است ( دلم سرشار از محبت اوست و این محبت، همچنان زنده است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7635,
        "beyt": "لباسی دوختم بر قامت دل * ز پود محنت و تار محبت",
        "text": "بر دلم لباسی با تار و پود محبت پوشانده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7636,
        "beyt": "لباسی دوختم بر قامت دل * ز پود محنت و تار محبت",
        "text": "کاری کردم که سرتاسر دلم لبریز از محبت باشد. (دل به انسانی تشبیه شده که لباس می پوشد و لباسش هم محبت است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7637,
        "beyt": "بود درد مو و درمانم از دوست * بود وصل مو و هجرانم از دوست",
        "text": "هم درد من و هم درمان من، همگی از جانب دوست است – هم وصال من و هم دوری کشیدن های من، همگی از جانب دوست است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7638,
        "beyt": "اگر قصابم از تن واکره پوست * جدا هرگز نگردد جانم از دوست",
        "text": "اگر قصاب پوست از تن من بکَند، هرگز جان و روح من از دوست جدا نمی شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7639,
        "beyt": "اگر قصابم از تن واکره پوست * جدا هرگز نگردد جانم از دوست",
        "text": "یعنی هر آسیبی به من برسد، نمی تواند مانع دوستی من شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7640,
        "beyt": "به قبرستان گذر کردم کم و بیش * بدیدم قبر دولتمند و درویش",
        "text": "چندباری راهم به قبرستان افتاده- در آنجا هم قبر ثروتمندان را دیدم و هم قبر فقرا را.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7641,
        "beyt": "نه درویش بی کفن در خاک رفته * نه دولتمند برده یک کفن بیش",
        "text": "نه فقیری را بدون کفن دفن کرده بودند و نه کفن اضافه ای برای شخص ثروتمند گذاشته بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7642,
        "beyt": "نه درویش بی کفن در خاک رفته * نه دولتمند برده یک کفن بیش",
        "text": "تمام دارایی فقیر و ثروتمند در قبر، تنها یک کفن است! هردو با هم برابرند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7643,
        "beyt": "دلا، غافل ز سبحانی چه حاصل * مطیع نفس و شیطانی چه حاصل",
        "text": "ای دل! اگر از خداوند سبحان غافل شوی، چه چیزی بدست می آوری؟ (هیچ چیزی حاصلت نمیشود/ استفهام انکاری) – اگر از نفس اماره و از شیطان اطاعت کنی چه چیزی به دست می آوری؟ (هیچ چیزی حاصلت نمیشود)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7644,
        "beyt": "بود قدر تو افزون از ملایک * تو قدر خود نمی دانی چه حاصل",
        "text": "ارزش تو بیشتر از فرشته ها است – تو این ارزش ذاتی خودت را نمیشناسی و دست کم می گیری، چه چیزی حاصلت می شود؟ ( هیچ چیزی حاصلت نمیشود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7645,
        "beyt": "مکن کاری که بر پا، سنگت آیو * جهان با این فراخی، تنگت آیو",
        "text": "کاری نکن که پایت گیر بیفتد (به مشکل بربخوری) – و جهان با این همه وسعت برایت تنگ و تیره شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7646,
        "beyt": "مکن کاری که بر پا، سنگت آیو * جهان با این فراخی، تنگت آیو",
        "text": "گناه نکن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7647,
        "beyt": "چو فردا نامه خوانان نامه خوانند * تو وینی نامه خود، ننگت آیو",
        "text": "(کاری نکن که) روز قیامت که نامه اعمالت را به دستت دادند و تو آن را خواندی، باعث خفت و خواری ات شود. ( پس گناه نکن و ارزش وجودی خودت را حفظ کن تا از ملائکه هم برتر شوی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7648,
        "beyt": "بیا عاشقی را رعایت کنیم * ز یاران عاشق حکایت کنیم",
        "text": "بیا راه و رسم عاشقی را در زندگی مان پیاده کنیم و از یاران شهیدی که عاشقانه به شهادت رسیدند و از آزادگان این راه، حکایت کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7649,
        "beyt": "از آن ها که خونین سفر کرده اند * سفر بر مدار خطر کرده اند",
        "text": "از آنهایی که با خونشان از این دنیا سفر کردند و رفتند و تمام خطرهای این راه را با جانشان خریدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7650,
        "beyt": "از آن ها که خورشید فریادشان * دمید از گلوی سحر زادشان",
        "text": "از آنهایی که فریادشان پر از نور و روشناییست که از گلوی پر از امید و نورانی شان دمیده می شود. (و فریاد حق سر می دهند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7651,
        "beyt": "چه جانانه چرخ جنون می زنند * دف عشق با دست خون می زنند",
        "text": "چه عاشقانه و مجنون وار از جان خویش می گذرند و صدای عشق را با گذشت از جان خویش و ریخته شدن خونشان، به گوش همگان می رسانند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7652,
        "beyt": "به رقصی که بی پا و سر می کنند * چنین نغمه عشق سر می کنند",
        "text": "با تمام وجودشان به رقص مرگ را آغاز می کنند و این چنین با شادی از عشقشان یعنی شهادت در راه خدا سخن می گویند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7653,
        "beyt": "هلا منکر جان و جانان ما * بزن زخم انکار برجان ما",
        "text": "ای کسی که جانان و معشوق (خدا) ما را انکار می کنی، پس ما را نیز به تیغ انکارت زخمی کن چرا که ما نیز در راه معشوقمان که تو قبولش نداری جان خواهیم داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7654,
        "beyt": "بزن زخم، این مرهم عاشق است * که بی زخم مردن غم عاشق است",
        "text": "ما را نیز انکار و روحمان را زخمی کن اما بدان این زخم ها روح ما را التیام می بخشد. عاشقی که بدون این زخم ها بمیرد و در راه عشق رنج نکشد، غمگین می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7655,
        "beyt": "مگو سوخت جان من از فرط عشق * خموشی است هان، اولین شرط عشق",
        "text": "نگو که از زیاده روی در عاشقی، سختی های بسیاری کشیده ام و جانم عذاب کشیده. آگاه باش که اولین شرط عاشقی، سکوت کردن و اعتراض نکردن و بر زبان نیاوردن سختی های آن است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7656,
        "beyt": "ببین لاله هایی که در باغ ماست * خموشند و فریادشان تا خداست",
        "text": "توجه کن! این شهیدان راه خدا همچون لاله های آرام و بی صدا در زیر خاک خفته اند و سخنی نمی گویند اما راهشان ادامه دارد و حالا بسیاری از عاشق دیگر از زبان آنها سخن می گویند و آهنگ عشق سر میدهند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7657,
        "beyt": "بیا با گل لاله بیعت کنیم * که آلاله ها را حمایت کنیم",
        "text": "بیا با این شهیدان عهد و پیمان ببندیم که راه عاشقی را ادامه دهیم و از آرمان های انقلاب دفاع کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7658,
        "beyt": "من یار مهربانم * دانا و خوش بیانم",
        "text": "من دوست مهربان تو و یاری کننده ات در بدست آوردن علم و دانش هستم. دوستی عاقل و خوش سخن!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7659,
        "beyt": "گویم سخن فراوان * با آن که بی زبانم",
        "text": "من سخنان بسیاری میگویم درحالیکه ظاهری زبانی برای سخن گفتن ندارم. (سخنان من، نوشته های درون من است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7660,
        "beyt": "هرمشکلی که داری * مشکل گشای آنم",
        "text": "اگر به مشکلی برخوردی و چیزی را ندانستی، من مشکلت را حل می کنم (و تاریکی جهل را از تو دور می سازم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7661,
        "beyt": "پندت دهم فراوان * من یار پند دانم",
        "text": "من به تو نکات خوب و آموزنده یاد می دهم. من دوستی هستم که پند ها و سخنان زیبایی بسیاری را می دانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7662,
        "beyt": "من دوستی هنرمند * با سود و بی زیانم",
        "text": "من دوستی هستم که هنرهای بسیاری بلدم و همیشه سود میرسانم و هیچ گاه آسیبی به تو نمیزنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7663,
        "beyt": "از من مباش غافل * من یار مهربانم",
        "text": "پس از من غافل نشو و به سراغم بیا. زیرا من دوست مهربان تو، کتاب هستم 🙂",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7664,
        "beyt": "هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد * هم رونق زمان شما نیز بگذرد",
        "text": "هم یک روز مرگ شما فرا می رسد و هم روزی می رسد که دوران خوش سلطنت شما پایان می پذیرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7665,
        "beyt": "وین بوم محنت از پی آن تا کند خراب * بر دولت آشیان شما نیز بگذرد",
        "text": "سختی ها و محنت ها، مانند جغد شوم و نحسی هستند که تنها به ما بسنده نمی کنند بلکه نحسی آنها شما را هم فرا خواهد گرفت و خوشبختی شما را از بین خواهد برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7666,
        "beyt": "آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام * بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد",
        "text": "مرگ که همه انسان ها را یک روز در برمیگیرد، قطعا نوبت شما هم خواهد رسید. (شما هم یک روز خواهید مُرد. پس به جاودانه بودن زندگی تان امیدوار نباشید.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7667,
        "beyt": "چون داد عادلان به جهان در، بقا نکرد * بیداد ظالمان شما نیز بگذرد",
        "text": "وقتی فریاد عدالت خواهی عادلان در این دنیای فانی باقی نماند، پس قطعا ستمگری های ظالمان هم بقایی نخواهد داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7668,
        "beyt": "در مملکت چو غرّش شیران گذشت و رفت * این عوعو سگان شما نیز بگذرد",
        "text": "در مملکتی اگر فریاد انسان های شجاع تمام شد و رفت، این صدای زشت همچون سگ انسان های پست هم تمام خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7669,
        "beyt": "بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت * هم بر چراغدان شما نیز بگذرد",
        "text": "مرگ که مانند باد، شمع وجود انسان ها را خاموش می کند، قطعا وجود شما را هم خاموش خواهد کرد و خواهید مُرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7670,
        "beyt": "زین کاروانسرا بسی کاروان گذشت * ناچار کاروان شما نیز بگذرد",
        "text": "در این دنیا که همچون کاروانسرا هست، افراد بسیاری آمدند و رفتند. به ناچار، کاروان زندگی شما را هم مرگ در برخواهد گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7671,
        "beyt": "ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن * تأثیر اختران شما نیز بگذرد",
        "text": "ای که به بخت خوش خودت افتخار می کنی و فخر می فروشی، این خوش بختی شما هم خواهد گذشت و پایان خواهد گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7672,
        "beyt": "بر تیر جورتان ز تحمل سپر کنیم * تا سختی کمان شما نیز بگذرد",
        "text": "ما ستم های شما را که همچون تیر بر ما روانه می شود را با سپر صبرمان تحمل می کنیم تا بالاخره یک روز قدرت شما هم پایان بگیرد و از بین بروید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7673,
        "beyt": "ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع * این گرگی شُبان شما نیز بگذرد",
        "text": "ای کسانی که مسئولیت را بدست گرگ صفتان سپرده اید، آگاه باشید که این گرگ صفتی ها و ستمگری هایتان به پایان خواهد رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7674,
        "beyt": "الهی ز عصیان مرا پاک کن * در اعمال شایسته چالاک کن",
        "text": "خدایا گناهان من را ببخش و پاک کن و از سرکشی کردن حفظم کن – قدرت بده که اعمال صالح و نیکو را با سرعت و نشاط انجام دهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7675,
        "beyt": "به عصیان سرا پای آلوده‌ام * سراپا ز آلودگی پاک کن",
        "text": "همه وجودم را گناه و نافرمانی از تو فرا گرفته – تو (لطفی کن و ) مرا از این آلودگی های گناه پاک کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7676,
        "beyt": "دلم را بده عزم بر بندگی * نه چون بی غمانم هوسناک کن",
        "text": "کمک کن که با قدرت و جدیت بندگی تو را کنم – من را مثل انسان های بی غم و هوسران قرار نده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7677,
        "beyt": "به خاک درت گر نیارم سجود * مکافات آن بر سرم خاک کن",
        "text": "اگر دیدی بندگی ات را نکردم و سرکشی کردم، من را سریع در این دنیا مکافات کن تا متذکر شوم.(مبادا در جهان آخرت به خاطر این کوتاهی هایم مجازات شوم؛ چرا که مجازات های آخرت بسیار شدیدتر از مجازات شدن در این دنیاست)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7678,
        "beyt": "نشاطی بده در عبادت مرا * دل لشکر دیو غمناک کن",
        "text": "کمک کن که تمام عبادت هایم را با نشاط و بدون تنبلی به جای آورم – چرا که با این کمکت به من، لشگر شیطان را (که از تنبلی انسان لذت میبرند) غمگین خواهی کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7679,
        "beyt": "به حشرم بده نامه در دست راست * ز هولم در آن روز بی باک کن",
        "text": "در روز قیامت که مرا محشور می کنی، نامه اعمالم را به دست راستم بده (تا به بهشت بروم) – و من را از هول و ترس روز قیامت در امان نگه دار.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7680,
        "beyt": "چو آگاه شد دختر گژدهم * که سالار آن انجمن گشت کم",
        "text": "وقتی که دخترِ گَژدَهَم از شکست خوردن و اسیر شدن فرمانده سپاهشان (هجیر) آگاه شد،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7681,
        "beyt": "زنی بود بر سان گُردی سوار * همیشه به جنگ اندرون نامدار",
        "text": "او زنی بود که مثل پهلوانان سوارکار همیشه در میدان نبرد، معروف و مشهور بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7682,
        "beyt": "کجا نام او بود گردآفرید * زمانه ز مادر چنین ناورید",
        "text": "که نام او «گُردآفرید» بود و روزگار چنین دختری را از مادر به دنیا نیاورده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7683,
        "beyt": "چنان ننگش آمد ز کار هجیر * که شد لاله رنگش به کردار قیر",
        "text": "از شکست و اسارت هجیر چنان خشمگین و شرمنده شد که رنگ سرخ چهره‌اش مانند قیر، سیاه شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7684,
        "beyt": "بپوشید درع سواران جنگ * نبود اندر آن کار جای درنگ",
        "text": "فوراً زره سواران جنگجو را پوشید که در جنگ کردن صبر و تأخیر جایز نبود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7685,
        "beyt": "فرودآمد از دژ به کردار شیر * کمر بر میان بادپایی به زیر",
        "text": "مانند شیر از قلعه پایین آمد در حالی که کمربند به کمرش بسته بود (کاملاً آماده بود) و بر اسبی تیزرو سوار بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7686,
        "beyt": "به پیش سپاه اندر آمد چو گرد * چو رعد خروشان یکی ویله کرد",
        "text": "مانند دلاوری مقابل سپاه سهراب ظاهر شد و مانند رعد فریاد بلندی کشید،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7687,
        "beyt": "که گُردان کدامند و جنگ‌آوران * دلیران و کارآزموده سران",
        "text": "که دلیران و جنگ‌آوران و پهلوانان و افراد باتجربه سپاه شما چه کسانی هستند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7688,
        "beyt": "چو سهرابِ شیراوژن او را بدید * بخندید و لب را به دندان گزید",
        "text": "وقتی که سهراب شیرافکن او را دید، خندید و از تعجب لبش را با دندانش گاز گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7689,
        "beyt": "بیامد دمان پیش گرد آفرید * چو دخت کمندافگن او را بدید",
        "text": "سهراب غرّنده و خشمگین نزد گُردآفرید آمد. وقتی دختر جنگجو او را دید… (بیت ۱۰ و ۱۱ موقوف المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7690,
        "beyt": "کمان را به زِه کرد و بگشاد بر * نبد مرغ را پیش تیرش گذر",
        "text": "تیر را در چله کمان گذاشت و سینه‌اش را جلو داد و بازوانش را از هم گشود (آماده تیراندازی شد) در این حال هیچ پرنده‌ای نمی‌توانست از اصابت تیر او در امان بماند (تیرش به خطا نمی‌رفت ـ مهارت گردآفرید در تیراندازی را بیان می‌کند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7691,
        "beyt": "به سهراب بر، تیر باران گرفت * چپ و راست جنگ سواران گرفت",
        "text": "پی‌درپی و از همه طرف به سوی سهراب تیر پرتاب کرد و به شیوه سواران، شروع به جنگیدن کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7692,
        "beyt": "نگه کرد سهراب و آمدْش ننگ * برآشفت و تیز اندر آمد به جنگ",
        "text": "سهراب که جنگیدن گُردآفرید را دید، ایستادن را در شأن خودش ندید، خشمگین شد و فوراً وارد جنگ شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7693,
        "beyt": "چو سهراب را دید گردآفرید * که بر سان آتـش همی‌بردمید",
        "text": "وقتی گُردآفرید دید که سهراب مثل آتش خروشان و خشمگین سوی او می‌آید… (بیت ۱۴ و ۱۵ موقوف المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7694,
        "beyt": "سر نیزه را سوی سهراب کرد * عنان و سنان را پر از تاب کرد",
        "text": "سر نیزه را به سمت سهراب گرفت و افسار اسب و نیزه را پیچاند و سهراب را هدف قرار داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7695,
        "beyt": "برآشفت سهراب و شد چون پلنگ * چو بدخواه او چاره‌گر بُد به جنگ",
        "text": "سهراب خشمگین شد و مانند پلنگ حمله کرد چون دانست که حریفش در امر جنگ ماهر و با سیاست است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7696,
        "beyt": "بزد بر کمربند گردآفرید * زره بر برش یک به یک بردرید",
        "text": "سهراب ضربه‌ای به کمربند گُردآفرید زد و حلقه‌های زره تنش یکی‌یکی باز شد و زره پاره شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7697,
        "beyt": "چو بر زین بپیچید گرد آفرید * یکی تیغ تیز از میان برکشید",
        "text": "وقتی گُردآفرید تعادلش را بر روی زین اسب از دست داد و به زمین افتاد، شمشیر تیزی از کمرش بیرون کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7698,
        "beyt": "بزد نیزهٔ او به دو نیم کرد * نشست از برِ اسپ و برخاست گَرد",
        "text": "با شمشیرش ضربه‌ای به نیزه سهراب زد و نیزه، دو نیم شد و شکست. گُردآفرید بر روی اسب سوار شد و به سرعت تاخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7699,
        "beyt": "به آورد با او بسنده نبود * بپیچید ازو روی و برگاشت زود",
        "text": "گُردآفرید فهمید که نیروی کافی برای جنگیدن با سهراب را ندارد، برای همین از او روی برگرداند و به سرعت به سمت قلعه برگشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7700,
        "beyt": "سپهبد عنان اژدها را سپرد * به خشم از جهان روشنایی ببرد",
        "text": "سهراب، افسار اسب را رها کرد تا سریع بتازد چون از فرار گُردآفرید آنقدر خشمگین شده بود که جهان از خشمش، تیره و تار شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7701,
        "beyt": "چو آمد خروشان به تنگ اندرش * بجنبید و برداشت خود از سرش",
        "text": "وقتی سهراب فریادزنان، نزدیک گُردآفرید رسید، با حرکتی کلاه‌خود را از سر گُردآفرید برداشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7702,
        "beyt": "رها شد ز بند زره مـوی اوی * درفشان چو خورشید شد روی اوی",
        "text": "موی گُردآفرید از بند زره رها شد و چهره درخشانش مثل خورشید ظاهر شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7703,
        "beyt": "بدانست سهراب کاو دخترست * سر و موی او از در افسرست",
        "text": "سهراب فهمید که او دختر است و سر و موی او شایسته تاج است (وضع ظاهری او نشان می‌داد که از خاندان بزرگی است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7704,
        "beyt": "شگفت آمدش، گفت از ایران سپـاه * چنین دختر آید به آوردگاه",
        "text": "سهراب حیرت زده گفت: «از سپاه ایران چنین دختری به میدان نبرد می‌آید؟!»",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7705,
        "beyt": "ز فتراک بگشود پیچان کمند * بینداخت و‌آمد میانش به بند",
        "text": "کمندی که به ترک‌بند زین پیچیده بود را باز کرد و به سوی گُردآفرید انداخت و او را به بند کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7706,
        "beyt": "بدو گفت کز من رهایی مجوی * چرا جنگ جویی تو ای ماه روی؟",
        "text": "به او گفت که سعی نکن از بند من رها شوی، ای زیبارو چرا می‌جنگی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7707,
        "beyt": "نیامد به دامم به سان تو گور * ز چنگم رهایی نیابی، مشور",
        "text": "تاکنون شکاری مثل تو به دام من نیفتاده، نمی‌توانی از چنگ من رها شوی، بیهوده تلاش مکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7708,
        "beyt": "بدانست کاویخت گردآفرید * مر آن را جز از چاره درمان ندید",
        "text": "گُردآفرید فهمید که گرفتار شده و برای رهایی باید چاره‌ای بیاندیشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7709,
        "beyt": "بدو روی بنمود و گفت ای دلیر * میان دلیران به کردار شیر",
        "text": "رو به سهراب کرد و گفت: «ای قهرمانی که میان قهرمانان به شیر معروفی… (بیت ۳۰ تا ۳۴ موقوف المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7710,
        "beyt": "دو لشکر نظاره برین جنگ ما * برین گرز و شمشیر و آهنگ ما",
        "text": "سپاهیان دو طرف جنگ و گرز و شمشیر ما را تماشا می‌کنند و از هدف ما از جنگیدن نیز مطلعند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7711,
        "beyt": "کنون من گشایم چنین روی و موی * سپاه تو گردد پر از گفت‌وگوی",
        "text": "اکنون من چهره و موی خود را برای سپاهت آشکار می‌کنم تا سپاه تو درباره‌ات به گفت‌وگو بپردازند…",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7712,
        "beyt": "که با دختری او به دشت نبرد * بدین سان به ابر اندر آورد گـرد",
        "text": "که سهراب با دختری با این شدت نبرد می‌کرد (به زحمت توانست دختری را شکست دهد).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7713,
        "beyt": "کنون لشکر و دژ به فرمان توست * نباید برین آشتی جنگ جُست",
        "text": "اکنون سپاه و قلعه به فرمان توست و آنها را تسلیم تو می‌کنم، با این صلح، دیگر  نباید در پی جنگیدن باشی».",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7714,
        "beyt": "همی‌رفت و سهراب با او به هم * بیامد به درگاه دژ، گژدهم",
        "text": "گُردآفرید و سهراب با هم به سمت قلعه رفتند و گژدهم نیز به دروازه قلعه آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7715,
        "beyt": "درِ باره بگشاد گرد آفرید * تن خسته و بسته بر دژ کشید",
        "text": "گُردآفرید در قلعه را باز کرد و تن خسته و بسته خود را داخل قلعه کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7716,
        "beyt": "در دژ ببستند و غمگین شدند * پر از غم دل و دیده خونین شدند",
        "text": "ساکنان قلعه، در قلعه را بستند و بسیار غمگین بودند و چشمانشان گریان شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7717,
        "beyt": "ز آزار گردآفرید و هجیر * پر از درد بودند برنا و پیر",
        "text": "به خاطر آزار و شکست گُردآفرید و هجیر، همه ساکنان قلعه اعم از پیر و جوان دردمند و ناراحت بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7718,
        "beyt": "بگفتند کای نیکدل شیرزن * پر از غم بُد از تو دل انجمن",
        "text": "گفتند: «ای زن پاک و قهرمان، دل همه سپاه به خاطر تو غمگین بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7719,
        "beyt": "که هم رزم جُستی هم افسون و رنگ * نیامد ز کار تو بر دوده ننـگ",
        "text": "که هم جنگیدی و هم حیله و نیرنگ به کار بردی و از کار تو شرمندگی برای سپاه به وجود نیامد.»",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7720,
        "beyt": "بخندید بسیار گرد آفرید * به باره برآمـد سپه بنگـرید",
        "text": "گُردآفرید بسیار خندید و به بالای قلعه آمد و سپاه را نظاره کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7721,
        "beyt": "چو سهراب را دید بر پشت زین * چنین گفت کای شاه ترکان چین",
        "text": "وقتی سهراب را نشسته بر زین اسب دید، [او را مخاطب ساخت و] گفت که ای شاهِ ترکانِ چین! (بیت ۴۳ و ۴۴ موقوف المعانی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7722,
        "beyt": "چرا رنجه گشتی کنون بازگرد * هم از آمدن هم ز دشت نبرد",
        "text": "چرا خود را به زحمت و رنج انداختی، اکنون هم از آمدن جلوی قلعه و هم از دشت نبرد بازگرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7723,
        "beyt": "تو را بهتر آید که فرمان کنی * رخ نامور سوی توران کنی",
        "text": "برایت بهتر است که فرمان مرا گوش کنی و چهره سرشناست را به توران برگردانی (از جنگ منصرف شوی و به توران برگردی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7724,
        "beyt": "نباشی بس ایمن به ‌بازوی خویش * خورَد گاو نادان ز پهلوی خویش",
        "text": "به خاطر زور و بازویت احساس امنیت نکن که گاوِ نادان خودش را به کشتن می‌دهد (انسان نادان، باعث نابودی خودش می‌شود).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7725,
        "beyt": "وقت است تا برگ سفر بر باره بندیم * دل بر عبور از سدّ خار و خاره بندیم",
        "text": "وقت آن رسیده که آماده سفر شویم. عزممان را جزم کنیم که از تمام مشکلات این راه عبور کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7726,
        "beyt": "از هر کران بانگ رحیل آید به گوشم * بانگ از جرس برخاست وای من خموشم",
        "text": "از هر زرف صدای کوچ کردن و سفر به گوشم می آید. زنگ کاروان هم به صدا در آمده ای وای بر من که سکوت کرده ام و کاری نکنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7727,
        "beyt": "دریا دلان راه سفر در پیش دارند * پا در رکاب راهوار خویش دارند",
        "text": "رزمندگان دریادل و نترس، آماده سفر شده اند و اسب خویش را آماده تاختن کرده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7728,
        "beyt": "گاه سفر آمد برادر ره دراز است * پروا مکن بشتاب همّت چاره ساز است",
        "text": "موقع سفر کردن فرا رسیده است و راه طولانی است. نترس (شک به دلت راه نده) همت و تلاش خود را به کار گیر که همت عالی، چاره ساز مشکلات خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7729,
        "beyt": "گاه سفر شد باره بر دامن برانیم * تا بوسه گاه وادی اَیمَن برانیم",
        "text": "وقت سفر کردن فرا رسیده؛ باید اسب ها را بر دامنه کوه ها بتازانیم و تا سرزمین فلسطین که مستحق بوسیدن و احترام است، برسانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7730,
        "beyt": "وادی پر از فرعونیان و قِبطیان است * موسی جلودار است و نیل اندر میان است",
        "text": "سرزمین فلسطین پر از اسرائیلی های اشغالگر است که دست کمی از فرعونیان و قبطیان ندارند. امام خمینی همچون حضرت موسی فرماندهی می کند و دشواری های راه نیز در پیش روی ما قرار دارند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7731,
        "beyt": "تنگ است ما را خانه تنگ است ‌ای برادر * بر جای ما بیگانه ننگ است ‌ای برادر",
        "text": "به دلیل هجوم و اشغالگری دشمنان، این خانه بر ما تنگ و ملال آور شده؛ برای ما ننگ است که بیگانگان بخواهند سرزمین ما را اشغال کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7732,
        "beyt": "فرمان رسید این خانه از دشمن بگیرید * تخت و نگین از دست اهریمن بگیرید",
        "text": "از امام دستور رسیده که خانه مان ( یعنی فلسطین ) را از دشمن اشغالگیر پس بگیریم. پادشاهی سرزمینمان را از سلطه جنیان خارج کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7733,
        "beyt": "یعنی کلیم آهنگ جان سامری کرد * ‌ای یاوران باید ولی را یاوری کرد",
        "text": "یعنی حضرت موسی (امام خمینی) قصد نابودی سامری (اسرائیل) را کرده است. ای مردم و همرزمان! باید همگی فرمان رهبر را اطاعت کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7734,
        "beyt": "حکم جلودار است بر هامون بتازید * هامون اگر دریا شود از خون، بتازید",
        "text": "حکم رهبر این است که بر سرزمین دشمن حمله کنید. اگر این دشت از خون شما پر شود (یعنی تعداد کشتگان شما بسیار گردند)، بازهم پیش بروید (و تسلیم نشوید).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7735,
        "beyt": "فرض است فرمان بردن از حکم جلودار * گر تیغ بارد گو ببارد نیست دشوار",
        "text": "فرمان رهبر را اطاعت کردن واجب است. حتی اگر از آسمان تیغ و شمشیر هم ببارد، مبارزه دشوار نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7736,
        "beyt": "جانان من برخیز و آهنگ سفر کن * گر تیغ بارد گو ببارد جان سپر کن",
        "text": "عزیزمن! بلند شد و خودت را برای سفر آماده کن. اگر از آسمان هم تیغ بارید، بگذار ببارد؛ تو جان خود را سپر این تیغ ها قرار بده (و تا اخرین لحظه ای که جان در بدن داری بجنگ و تسلیم نشو)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7737,
        "beyt": "جانان من برخیز بر جولان برانیم * زان جا به جولان تا خط لبنان برانیم",
        "text": "عزیز من! بلند شو که شتابان تا بر بلندی های جولان پیش بریم. از آنجا تا خط لبنان حرکت کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7738,
        "beyt": "آن جا که هر سو صد شهید خفته دارد * آن جا که هر کویش غمی بنهفته دارد",
        "text": "آن سرزمین که هر طرفش صدها شهید دارد که در زیر خاک خفته اند. سرزمینی که هر گوشه آن غمی پنهان در دل دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7739,
        "beyt": "جانان من اندوه لبنان کشت ما را * بشکست داغ دیر یاسین پشت ما را",
        "text": "عزیز من! غم لبنان، ما را کشت و کشتار مردم دیر یاسین، کمر ما را شکست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7740,
        "beyt": "باید به مژگان رُفت گَرد از طُور سینین * باید به سینه رَفت زین جا تا فلسطین",
        "text": "باید با حرکت مژه ها گرد و خاک را از سرزمین فلسطین پاک کرد. باید سینه خیز تا فلسطین پیش برویم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7741,
        "beyt": "جانان من برخیز و بشنو بانگ چاووش * آنک امام ما عَلَم بگرفته بر دوش",
        "text": "عزیز من! بلند شو و بانگ سالار لشکر (امام خمینی) را بشنو . اکنون امام خمینی پرچم بر دوش گرفته (و آماده حرکت به سوی دشمن است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7742,
        "beyt": "تکبیر زن، لبیک گو، بنشین به رهوار * مقصد دیار قدس، همپای جلودار",
        "text": "الله گویان و لبیک گویان بر اسب خود سوار شو . همراه امام بسوی قدس که مقصدمان است حرکت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7743,
        "beyt": "محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت * مست گفت: «ای دوست، این پیراهن است افسار نیست»",
        "text": "مامور حاکم، شخص مستی را سر راهش دید و یقه او را گرفت و بازخواستش کرد – مست گفت: این که تو (با عصبانیت) گرفته ای، لباس است نه افسار حیوان.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7744,
        "beyt": "گفت: «مستی، زان سبب افتادن و خیزان می‌روی» * گفت: «جُرم راه رفتن نیست، ره، هموار نیست»",
        "text": "مامور گفت: تو مست هستی به خاطر همین است که موقع راه رفتن زمین میخوری و تلو تلو خوران راه میروی – مست گفت: تقصیر از راه رفتن من نیست! راه صاف نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7745,
        "beyt": "گفت: «می‌باید تو را تا خانهٔ قاضی بَرَم» * گفت: «رو، صبح آی، قاضی نیمه شب بیدار نیست»",
        "text": "مامور گفت: باید تو را به خانه قاضی ببرم تا درباره تو قضاوت کند. – مست گفت: برو و صبح بیا مرا ببر. الان قاضی خوابیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7746,
        "beyt": "گفت: «نزدیک است والی را سرای، آن‌جا شویم» * گفت: «والی از کجا در خانهٔ خَمّار نیست؟»",
        "text": "مامور گفت: خانه حاکم نزدیک است. بیا آنجا برویم. – مست گفت: از کجا معلوم که خود حاکم الان در میخانه نباشد؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7747,
        "beyt": "گفت: «تا داروغه را گوییم، در مسجد بخواب» * گفت: «مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست»",
        "text": "مامور گفت: تا زمانی که نگهبان را خبر کنیم، تو برو و شب را در مسجد بخواب – مست گفت: مسجد جای آدم های گناهکار و مست نیست. (مسجد خانه خداست و باید پاکیزه در آن وارد شد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7748,
        "beyt": "گفت: «دیناری بده پنهان و خود را وارهان» * گفت: «کار شرع، کارِ دِرهم و دینار نیست»",
        "text": "مامور گفت: مقداری پول (برای رشوه) به من بده و خودت را راحت کن (و دیگر با تو کاری نخواهم داشت) – مست گفت: رشوه دادن و رشوه گرفتن در دین حرام است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7749,
        "beyt": "گفت: «از بهر غَرامت، جامه‌ات بیرون کُنم» * گفت: «پوسیده است، جز نقشی ز پود و تار نیست»",
        "text": "مامور گفت: برای تاوان گناهت، لباست را از تنت در می آورم – مست گفت: لباسم به شدت پوسیده ( به درد تو نمی خورد!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7750,
        "beyt": "گفت: «آگه نیستی کز سر درافتادت کلاه» * گفت: «در سر عقل باید، بی‌کلاهی عار نیست!»",
        "text": "مستی و خبر نداری که کلاهت افتاده – مست گفت: بجای کلاه در سر باید عقل داشت! وگرنه بدون کلاه ماندن عیب نیست. ( اینکه آدم عقلش را به کار نگیرد عیب است.) (در قدیم، بدون کلاه به بیرون رفتن را کار نادرستی می دانستند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7751,
        "beyt": "گفت: «می بسیار خوردی، زان چنین بی‌خود شدی» * گفت: «ای بیهوده گو، حرفِ کم و بسیار نیست!»",
        "text": "مامور گفت: شراب زیاد خوردی به خاطر همین زیادی مست شدی و هذیان می گویی – مست گفت: ای بیهوده گو! صحبت از کم و زیاد خوردن شراب نیست. چه یک ذره چه زیادش در هر صورت حرام است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7752,
        "beyt": "گفت: «باید حد زند هشیارْ مردم، مست را» * گفت: «هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست!»",
        "text": "مامور گفت: باید انسان هشیار، فرد مست را مجازات کند و شلاق بزند – مست گفت: تو در این جامعه یک هشیار پیدا کن! چرا که کسی اینجا هشیار و عاقل نیست.(همه دغلکارند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7753,
        "beyt": "کاش می شد مثل باران می شدیم * مهربان و تازه و بی ادعا",
        "text": "کاش می شد ما آدم ها مثل باران، مهربان و تازه و بدون ادعا می شدیم. ( که بدون هیچ چشم داشتی از دیگران می بارند و همه جا را تمیز می کنند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7754,
        "beyt": "نرم با آوازهای خود * رقص می کردیم روی سبزه ها",
        "text": "نرم و آرام می باریدیم و روی سبزه ها فرود می آمدیم و با شادی، پایکوبی می کردیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7755,
        "beyt": "کوچه ها و بام ها پر می شدند * از صدای پای کوبی هایمان",
        "text": "و از این رقص قطره های بارانمان کوچه ها و پشت بام ها خیس می شدند و پر از صدای پایکوبی مان می شدند. (صدای شرشر باران)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7756,
        "beyt": "سبزه می رویید در هر باغچه * از طراوت های جای پایمان",
        "text": "از بارش باطراوت قطره های ما در هر باغچه ای، سبزه ها رشد می کردند و سرسبز می شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7757,
        "beyt": "پنجره های غبار آلود را * بوسه می دادیم و می شستیم زود",
        "text": "کاش مثل باران می باریدیم و پنجره های چرک و غبارگرفته را می شستیم و با بوسه هایمان آن را برق می انداختیم! (ما آدم ها نیز غبار کینه و دشمنی را از شیشه دلمان می شستیم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7758,
        "beyt": "از صدای شرشر آوازمان * ناودان ها کاشکی لبریز بود",
        "text": "از صدای زیبا شرشر بارانمان که همچون آواز زیبایی بود، ناودان ها پر از آب میشد و سرازیر می گشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7759,
        "beyt": "کاش که می شد کینه ای در ما نبود * با نشاط و پاک و خندان می شدیم",
        "text": "کاش می شد در دلهای ما مثل بارانِ زلال، هیچ غبار کینه ای وجود نداشت که آن را کدر کند. کاش با زدودن کینه ها، نشاط و شادابی مان را بدست می آوردیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7760,
        "beyt": "مهربان و تازه و بی ادعا * کاش می شد مثل باران می شدیم",
        "text": "کاش میشد مثل باران، مهربان و تازه و باطراوت و بدون هیچ ادعایی می باریدیم و همه جا را زلال و سرسبز می کردیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7761,
        "beyt": "صداى سم سمند سپیده می‌آید * یلى که سینه ظلمت دریده می‌آید",
        "text": "صدای سم اسبان امام می آید. پهلوان قدرتمندی که تاریکی ظلم و ستم را از بین برده و به سپیدی عدل و خوبی تبدیل می کند. (مفهوم: اشاره به ظهور آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7762,
        "beyt": "گرفته بیرق تابان عشق را بر دوش * کسى که دوش به دوش سپیده می‌آید",
        "text": "پرچم هدایت را عاشقانه بر دوش گرفته است. کسی که همراه با سپیده آزادی از تاریکی های ظلم می آید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7763,
        "beyt": "طلوع برکه خورشید تابناک دل است * ستاره اى که ز آفاق دیده می‌آید",
        "text": "قطره اشکی که از چشمان عاشقان حضرت می چکد، نشانه عشق و معرفت آنان به امام می باشد که این عشق، خود را از دل ها به دیدگان کشانده است. (مثل خورشیدی که بر برکه دل آنها طلوع کرده و دلهایشان را از غفلت دور ساخته است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7764,
        "beyt": "بهار آمده با کاروان لاله به باغ * به دشت ژاله گل نودمیده می آید",
        "text": "بهار پیروزی با کاروانی از شهدا به باغ زندگیمان آمده و در میان جمعیت مردم، گل های جدید به وجود آمده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7765,
        "beyt": "به سوى قله بی انتهاى بیداری * پرنده اى که به خون پر کشیده می‌آید",
        "text": "شهیدی که غرق در خون به شهادت رسید، همچون پرنده ای است که به سوی قله های نامحدود بیداری پرواز می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7766,
        "beyt": "درآن کران که بود خون عاشقان جوشان * شهید عشق سر از تن بریده می‌آید",
        "text": "در کرانه هایی که خون عاشقان از شدت عشق به معشوق می جوشد، شهید عاشق (امام حسین علیه السلام) با سری بریده می آید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7767,
        "beyt": "به پاسدارى آیین آسمانى ما * گزیده اى که خدا برگزیده می‌آید",
        "text": "برای نگهبانی از دین آسمانی ما، برگزیده ی خدا، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه ظهور خواهد کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7768,
        "beyt": "زاغکی قالب پنیری دید * به دهن برگرفت و زود پرید",
        "text": "کلاغ کوچک، یک قالب پنیر پیدا کرد و آن را با دهانش برداشت و به سرعت پرواز کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7769,
        "beyt": "بر درختی نشست در راهی * که از آن می‌گذشت روباهی",
        "text": "کلاغ (در حالیکه پنیر را در دهانش گرفته بود،) روی شاخه درختی نشست. در مسیر درخت، روباهی در حال گذشتن از آنجا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7770,
        "beyt": "روبه پرفریب و حیلت ‌ساز * رفت پای درخت و کرد آواز",
        "text": "روباه که سرشار از حیله و مکر و نیرنگ بود، با نقشه ای که ساخت، به زیر درخت رفت و شروع کرد به آواز خواندن!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7771,
        "beyt": "گفت به به! چقدر زیبایی * چه سری! چه دُمی! عجب پایی",
        "text": "با آوازش رو به کلاغ کرد و گفت: به به تو چقدر کلاغ زیبایی هستی! چه سر و دم و پای زیبایی داری!!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7772,
        "beyt": "پر و بالت سیاه رنگ و قشنگ * نیست بالاتر از سیاهی رنگ",
        "text": "پر و بال سیاه رنگ تو بسیار زیبا و قشنگ است. الحق که بالاتر از سیاهی هیچ رنگی نیست و تو برترین رنگ را داری!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7773,
        "beyt": "گر خوش‌آواز بودی و خوش‌خوان * نبُدی بهتر از تو در مرغان",
        "text": "تو با این همه خوبی هایی که داری، اگر خوش صدا هم بودی و آواز می خواندی، حتما در کنار مرغ های آوازه خوان کسی برتر از تو پیدا نمی شد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7774,
        "beyt": "زاغ می‌خواست قار قار کند * تا که آوازش آشکار کند",
        "text": "(روباه حسابی کلاغ را به آواز خواندن تحریک کرده بود) کلاغ هم برای اینکه به روباه نشان دهد صدای خوبی دارد و می تواند آواز بخواند، خواست شروع کند به قار قار کردن تا روباه صدای او را بشنود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7775,
        "beyt": "طعمه افتاد چون دهان بگشود * روبهک جَست و طعمه را بِرُبود",
        "text": "تا دهانش را باز کرد، قالب پنیر از دهانش افتاد و روباه پنیر را گرفت و فرار کرد!!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7776,
        "beyt": "باز هم بادِ بهاری * شادمان هر جا وزان شد",
        "text": "بازهم فصل بهار فرا رسید و باد بهاری خوشحال و شاد همه جا وزید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7777,
        "beyt": "چشمه ای جوشان بر آمد * بر دل صحرا روان شد",
        "text": "چشمه ای در حال جوشیدن روانه صحرا شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7778,
        "beyt": "از بهار سبز و خرم * مژده می آرد پرستو",
        "text": "پرستو آمدن فصل بهار، فصل سرسبزی و نشاط را مژده می دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7779,
        "beyt": "شادمان پر می گشايد * گاه اين سو، گاه آن سو",
        "text": "و از آمدن بهار خوشحال است و با شادابی و سرخوشی، بال هایش را باز می کند و به هر طرف پر می کشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7780,
        "beyt": "می كشد دست نوازش * شاپرک بر چهره گُل",
        "text": "شاپرک هم از شادی، گل را نوازش می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7781,
        "beyt": "از سرِ شاخِ درختان * می رسد آوای بلبل",
        "text": "از روی درخت ها آواز دلنشین بلبل ها همه جا می پیچد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7782,
        "beyt": "شرق از آن خداست * غرب از آن خداست * و سرزمین های شمال و جنوب نیز * آسوده در دستان خداست",
        "text": "شرق، غرب، شمال و جنوب یعنی سرتاسر عالم برای خداست و اوست که همه را با قدرت خویش اداره می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7783,
        "beyt": "اوست که عادل مطلق است، * و خوان عدل خود را بر همگان گسترده * باشد که از میان اَسمای صدگانه اش، * او را به همین نام بستاییم، * آمین!",
        "text": "خداوند تنها عادلی است که عدلش همه را فرا می گیرد و ذره ای ظلم به کسی نمی کند. شایسته است که از بین نام های زیاد خداوند، او را به خاطر این نامش (یعنی عادل بودن) ستایش کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7784,
        "beyt": "اگر فکر و حواسم این جهانی است، * بهره ای والاتر از بهر من نیست * روح را خاک نتواند مبدل به غبارش سازد، * زیرا هر دم به تلاش است تا که فرا رود",
        "text": "اگر تمام دغدغه من مادیات باشد و رشد روحی فکر نکنم، بهره کافی را نمیبرم و ارزش من در حد همین دنیای مادی محدود میشود. اما اگر روح خود را (با معنویات) پرورش دهم، هیچ گاه بی ارزش و پست نخواهد شد حتی اگر تبدیل به خاک شوم، روحم همچنان در عوالم بالا سیر خواهد کرد چرا که هر لحظه در حال تلاش برای پیشرفت است. (تنها این جسم مادی ماست که فناپذیر است نه روح)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7785,
        "beyt": "هرنفسی را دو نعمت است: * دم فرودادن و برآمدنش؛ * آن یکی ممد حیات است، * این یکی مفر ِّح ذات؛",
        "text": "در هر نفس کشیدن ما دو نعمت وجود دارد که باید هرلحظه شکرش را به جا آوریم (اما هرگز نمیتوانیم آن گونه که شایسته است شکر بگوییم چراکه شکر نعمت های بی حد و اندازه خدا از توانایی ما خارج است.)؛ یکی نعمت دم و دیگری نعمت بازدم؛ دم،یاری رساننده برای ادامه زندگی ماست و بازدم، نشاط و فرح می بخشد به ما.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7786,
        "beyt": "و چنین زیبا، زندگی در هم تنیده است * و تو شکر خدا کن، به هنگام رنج * و شکر او کن به وقت رستن از رنج.",
        "text": "(این نمونه ای از زیبایی های نعمت های خدا بود) و سراسر زندگی ما را همین نعمت های زیبای خداوند تشکیل داده است. و تو (ای انسان) هم در هنگام سختی ها خدایت را شکر کن و هم هنگامی که از سختی های زندگی نجات یافتی شکر او را به جا بیاور. (همیشه راضی باش؛ زیرا خدایی که اینچنین زندگی را زیبا آفریده، غم ها را نیز برای رشد انسان قرار داده و اگر در همین غم ها شکر او به جا آوریم، نعمت هایش را بیش از پیش به سوی ما می فرستد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7787,
        "beyt": "بگذار بر پشت زین خود معتبر بمانم * تو در کلبه و خیمه خود بازبمان * بگذار که سرخوش و سرمست به دوردستها روم * و بر فراز سرم هیچ جز اختران نبینم.",
        "text": "بگذار آسوده و راحت، به سیاحت و سفر خویش ادامه دهم و تو در همان حالت سکون و تلاش نکردن خویش باقی بمان. بگذار در حرکت باشم و در بالای سرم چیزی جز آسمان نبینم ؛ یعنی می خواهم روحم را به اوج (ارزش) ببرم و به چیزی جز نعمت های خدا فکر نکنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7788,
        "beyt": "او اختران را در آسمان نهاده * تا به بر و بحر نشانمان باشند * تا نگه به فرازها دوزیم * تا از این ره، لذت اندوزیم.",
        "text": "خداوند ستاره ها را در آسمان قرار داده تا در دریا ها و بیابان که هستیم بتوانیم به وسیله آنها مسیر خود را پیدا کنیم. و همین نیاز ما به نگاه کردن به ستاره های آسمان، به ما یاد می دهد که همیشه نگاهمان به سوی آسمان باشد و به چیزی جز خدا فکر نکنیم تا از مسیر زندگی که مثل یک سیر و سفر است، لذت ببریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7789,
        "beyt": "تنیده یاد تو در تار و پودم، میهن ای میهن! * بود لبریز از عشقت وجودم، میهن ای میهن!",
        "text": "ای میهن من! یاد تو در تمام وجود من نقش بسته – و تمام وجود من سرشار از عشق و محبت به توست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7790,
        "beyt": "تو بودم کردی از نابودی و با مهر پروردی * فدای نام تو، بود و نبودم، میهن ای میهن!",
        "text": "من در دل تو پرورش یافته و با مهری که نسبت به تو دارم بزرگ شده ام- تمام زندگی ام فدای نام تو ای میهن عزیزم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7791,
        "beyt": "به هر مجلس به هر زندان، به هر شادی به هر ماتم * به هر حالت که بودم با تو بودم، میهن ای میهن!",
        "text": "من در هر حالی که بودم چه روزهای شادی و چه دوران جنگ و خفقان، همیشه به تو فکر می کردم و تغییر شرایط سبب کم شدن مهر من به تو نشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7792,
        "beyt": "اگر مستم اگر هوشیار، اگر خوابم اگر بیدار * به سوی تو بود روی سجودم، میهن ای میهن!",
        "text": "اگر دیوانه باشم یا عاقل و هوشیار، اگر خواب باشم یا که بیدار، در هر حالی که باشم، تو همچون قبله ای برای من هستی که همیشه رو به تو اقتدا می کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7793,
        "beyt": "به دشت دل گیاهی جز گل رویت نمی‌روید * من این زیبا زمین را آزمودم، میهن ای میهن!",
        "text": "دل من همچون دشت است و مهر تو چون گیاهی که در این دشت می روید. کسی جز تو در دل من راه ندارد. من تو را امتحان کردم و به خوبی ات یقین دارم ای میهن عزیزم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7794,
        "beyt": "بیا تا براریم دستی ز دل * که نتوان برآورد فردا ز گِل",
        "text": "بیایید دست هایمان را برای دعا بالا ببریم و از اعماق دل خدا را صدا بزنیم – زیرا اگر مُردیم و زیر خروارها خاک دفن شدیم، دیگر نمی شود این دست ها را برای دعا بالا برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7795,
        "beyt": "کریما به رزق تو پرورده ایم * به انعام و لطف تو، خو کرده ایم",
        "text": "ای خداوند بخشنده! ما با روزی دادن های همیشگی تو پرورش یافتیم – ما به هدیه ها و مهربانی های بی شمارت عادت کرده ایم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7796,
        "beyt": "چو ما را به دنیا تو کردی عزیز * به عقبی همین چشم داریم نیز",
        "text": "خدایا تو (با خطاپوشی های بسیاری که از ما داشتی،) ما را در دنیا عزیز و گرامی قرار دادی – ما در قیامت هم از تو چنین انتظار داریم (که آنجا هم آبروی ما را حفظ کنی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7797,
        "beyt": "به لطفم بخوان و مران از درم * ندارد به جز آستانت سرم",
        "text": "خدایا با لطف و مهربانی ات مرا صدا کن و از خودت دورم نکن – زیرا من به جز درگاه تو جای دیگری را ندارم ( یا سرم را جز به درگاه تو خم نمیکنم و فقط تو را میخوانم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7798,
        "beyt": "چراغ یقینم فرا راه دار * ز بد کردنم دست، کوتاه دار",
        "text": "ایمان و یقین قلبی به من بده (تا راه درست را گم نکنم) – دست من را از انجام دادن کارهای بد کوتاه کن (اجازه نده من گناه کنم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7799,
        "beyt": "خدایا به ذلّت مران از درم * که صورت نبندد دری دیگرم",
        "text": "خدایا مرا با ذلت و خواری از آستان خودت دور نکن – چرا که هیچ خانه ای جز خانه تو را تصورم نمی کنم که درِ لطف و رحمتش را روی من باز کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7800,
        "beyt": "شنیدستم که شهبازی کهنسال * کبوتر بچه‌ای را کرد دنبال",
        "text": "شنیده ام که روزی از روزها، باز بزرگ جثه ای کبوتر بچه ای را دنبال کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7801,
        "beyt": "ز بیم جان کبوتر کرد پرواز * به هر سو تاخت تازان از پی‌اش باز",
        "text": "کبوتر از ترس جانش پرواز می کرد. باز بزرگ هم با سرعت به هر طرف که کبوتر پرواز می کرد، هجوم می برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7802,
        "beyt": "به دشت و کوه و صحرا بود پرّان * ز چنگ باز شاید در برد جان",
        "text": "کبوتر پر زنان به سمت دشت و کوه می رفت ( به هر طرف پر می زد) به امید اینکه از دست باز شکاری جان سالم به در برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7803,
        "beyt": "اجل را دید و شست از زندگی دست * درختی در نظر بگرفت و بنشست",
        "text": "کبوتر گویا با چشمان خودش مرگش را می دید که فرا رسیده و دیگر از زندگی ناامید شده بود. درختی را انتخاب کرد و زیرش نشست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7804,
        "beyt": "نشست و سر به زیر پر فرو برد * که کی چنگال بازش می‌کند خرد",
        "text": "کبوتر زمین نشست و سرش را زیر پرهایش را کرد و منتظر ماند باز شکاری بیاید و با چنگال تیزش او را خرد و نابود کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7805,
        "beyt": "نظر کرد آن نگون اقبال بر زیر * که صیادی کمان بر کف به زه تیر",
        "text": "کبوتر سیاه بخت نگاهی به زیر درخت انداخت و دید که یک شکارچی کمانش را در دستش گرفته و تیرش را آماده پرتاب کرده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7806,
        "beyt": "کمان بر کف نموده قصد جانش * هدف بگرفته و کرده نشانش",
        "text": "صیاد کمان را در دستش گرفته و قصد داشت کبوتر را شکار کند. بنابراین نشانه کمان را سمت کبوتر گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7807,
        "beyt": "به زیر پای صیاد و به سر باز * نه بنشستن صلاح است و نه پرواز",
        "text": "حالا کبوتر در زمین گرفتار صیاد بود و در بالای سرش هم گرفتار باز شکاری. بنابراین نه نشستن در زمین به صلاح او بود (چون هرلحظه ممکن بود صیاد او را شکار کند) و نه مصلحت بود که بلند شود و پرواز کند. ( چرا که باز شکاری در آسمان بود)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7808,
        "beyt": "به کلی رشته‌ی امید بگسست * در آن دم دل به امید خدا بست",
        "text": "اینجا بود که کبوتر از همه جا و همه چیز ناامید شد. اما در آن لحظه فقط امیدش به خدا بود و در دلش به کمک خداوند امید داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7809,
        "beyt": "چو امیدش به حق بود آن کبوتر * نجات از مرگ دادش حی داور",
        "text": "چون کبوتر از همه جا قطع امید کرد و فقط به خدا دل بست، خداوند نیز که مانند یک داور حی و حاضر، شاهد تمام ماجرا بود، کبوتر را نجات داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7810,
        "beyt": "بزد ماری به شست پای صیاد * قضا بر باز خورد آن تیر و افتاد",
        "text": "ماری در آنجا شست پای صیاد را نیش زد. اتفاقا آن تیر صیاد که آماده پرتاب بود، رها شد و به باز شکاری که در آسمان بود اصابت کرد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7811,
        "beyt": "به خاک افتاد هم صیاد و هم باز * کبوتر شاد و خندان کرد پرواز",
        "text": "بنابراین هم صیاد به زمین افتاد و هم باز شکاری! کبوتر هم خوشحال شد و پرواز کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7812,
        "beyt": "چو هنگامه آزمون تازه شد * دگرباره ایران، پرآوازه شد",
        "text": "زمانی که موقع امتحان جدیدی فرار سید، بار دیگر نام ایران، مشهور شد و بر سر زبان ها افتاد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7813,
        "beyt": "از این خطّۀ نغز ِپدرام پاک * و زین خاکِ جان‌پرور تابناک",
        "text": "از این سرزمین عالی و آراسته و سرسبز و پاک، و از این خاک پاک و درخشنده ای که جان آدمی را تازه می کند و رشدش می دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7814,
        "beyt": "از این مرز فرخندۀ مردخیز * کُنام پلنگانِ دشمن‌ستیز",
        "text": "از این سرزمین مبارک و خجسته ای که مردان بزرگی پرورش داده، سرزمینی که جایگاه مردمی شجاع و غیور و قدرتمند همچون پلنگ نیرومندی که با دشمنان خویش می جنگند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7815,
        "beyt": "دگر ره چنان شد هنر آشکار * کز آن خیره شد دیده روزگار",
        "text": "بار دیگر هنر ها و فضیلت های این سرزمین و مردمانش آشکار شد طوری که همگان از دیدن آن حیرت زده شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7816,
        "beyt": "دلیران و مردان ایران‌زمین * هژیران جنگ‌آور روز کین",
        "text": "دلاورمردان ایرانی که در هنگام جنگ و نبرد با دشمن، چابک و چالاک و جنگ آورند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7817,
        "beyt": "خروشان و جوشان به کردار موج * فراز آمدند از کران فوج‌فوج",
        "text": "دلاور مردمان ایران زمین، همچون موج های خروشان، از هر طرف گروه گروه آمدند ( به جنگ با دشمن).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7818,
        "beyt": "به مردی به میدان نهادند روی * جهان شد از ایشان پُر از گفت‌و‌گوی",
        "text": "مردانه و شجاعانه پا به میدان جنگ با دشمن گذاشتند. به گونه ای که جهان پر شد از صحبت کردن درباره شجاعت های کم نظیر اینان. (مشهور شدند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7819,
        "beyt": "که اینان ز آب و گل دیگرند * نگهبان دین، حافظ کشورند",
        "text": "که این دلاور مردمان گویی آب و گلِشان (سرشت و آفرینششان) با ما فرق می کند! چرا که اینها از دین و کشورشان با جان و دل حفاظت می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7820,
        "beyt": "بداندیش را آتش خرمن‌اند * خَدَنگی گران بر دل دشمن‌اند",
        "text": "سخن از شجاعت های اینان همچون آتشی است که بر خرمن وجودی دشمنان می زند و آن ها را از بین می برد. اینان مانند درختان سنگینی هستند که بر دل دشمن حمله می کنند و همچون نیزه ای برنده بر دل آنها.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7821,
        "beyt": "ز کس جز خداوندشان بیم نیست * به فرهنگشان حرف تسلیم نیست",
        "text": "این ها از کسی جز خداوند نمی ترسند و فرهنگشان این است که هیچ گاه تسلیم دشمن نشوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7822,
        "beyt": "فلک در شگفتی ز عزم شماست * مَلَک، آفرین‌گوی رزم شماست",
        "text": "آسمان هم از نیرو و اراده قوی اینان تعجب می کند. فرشته ها اینان را در هنگام نبردشان، تشویق می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7823,
        "beyt": "شما را چو باور به یزدان بود * هم او مر شما را نگهبان بود",
        "text": "اگر شما به خداوند بزرگ و قدرت عظیمش باور و اعتقاد داشته باشید، خداوند از شما بخصوص در برابر دشمنان محافظت می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7824,
        "beyt": "در کنار خطوط سیم پیام * خارج از ده، دو کاج روییدند",
        "text": "در کنار خط های سیم پیامرسانی بیرون روستا، دو کاج رشد کرده بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7825,
        "beyt": "سالیان دراز، رهگذران * آن دو را چون دو دوست می دیدند",
        "text": "سالهای بسیار زیاد، کسانی که از مسیر این دو کاج عبور می کردند، اینها را همچون دو دوست برای هم می دیدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7826,
        "beyt": "روزی از روزهای پاییزی * زیر رگبار و تازیانه‌ی باد",
        "text": "در یکی از روزهای پاییزی، باد شدید وزید و از تازیانه های باد،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7827,
        "beyt": "یکی از کاج‌ها به خود لرزید * خم شد و روی دیگری افتاد",
        "text": "به یکی از کاج ها برخورد کرد و اندام کاج به لرزه در آمد و روی آن یکی کاج خم شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7828,
        "beyt": "گفت: «ای آشنا، ببخش مرا * خوب در حال من، تأمل کن",
        "text": "به کاج گفت: ای دوست آشنا، من را ببخش که چنین حالی دارم ( و روی تو خم شده ام) کمی در احوال نابسامان من دقت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7829,
        "beyt": "ریشه‌هایم ز خاک، بیرون است * چند روزی، مرا تحمل کن.»",
        "text": "ببین که ریشه های من از خاک بیرون زده اند. چند روزی من را با این وضع آشفته تحمل کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7830,
        "beyt": "کاج همسایه، گفت با نرمی: * «دوستی را نمی‌برم از یاد،",
        "text": "کاج همسایه با مهربانی گفت: من دوستی ای که بینمان هست را از خاطرم نمی برم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7831,
        "beyt": "شاید این اتفاق هم روزی * ناگهان از برای من افتاد.»",
        "text": "شاید همین اتفاق ناگهانی یک روز برای من هم بیفتد. (پس باید حال تو را درک کنم و همراهی ات کنم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7832,
        "beyt": "مهربانی به گوش باد رسید * باد، آرام شد، ملایم شد",
        "text": "سخن مهربانانه ی کاج همسایه به گوش باد رسید و بادی که به سختی می وزید، آرام و ملایم شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7833,
        "beyt": "کاج آسیب دیده‌ی ما هم * کم کمک، پا گرفت و سالم شد.",
        "text": "کاج آسیب دیده که کم کم حالش خوب شد و روی پای خودش ایستاد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7834,
        "beyt": "میوه‌ی کاج ها، فرو می‌ریخت * دانه ها ریشه می‌زدند آسان",
        "text": "میوه های کاج زمین می افتادند و دانه هایش به راحتی ریشه می زدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7835,
        "beyt": "ابر، باران رساند و چندی بعد * ده ما، نام یافت «کاجستان» …",
        "text": "ابرها هم باران خود را بر دانه ها رساندند (و کاج ها رشد کردند) و بعدها اسم روستا شد روستای کاجستان.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7836,
        "beyt": "به مغرب، سينه مالان قرص خورشيد * نهان می گشت پشت کوهساران",
        "text": "هنگام غروب شده بود و خورشید آرام و سینه خیز در حال پنهان شدن در پشت کوه ها بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7837,
        "beyt": "فرو می‌ريخت گردی زعفران رنگ * به روی نيزه‌ها و نيزه‌داران",
        "text": "خورشید، با غروبش رنگ سرخِ همچون زعفرانش را روی نیزه ها و سربازان نیزه دار می انداخت. (آسمان سرخ هنگام غروب را به زعفرانی تشبیه کردند که گویا روی صورت سربازان پاشیده می شود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7838,
        "beyt": "نهان می‌گشت روی روشن روز * به زیر دامن شب در سیاهی",
        "text": "روز به زیر دامن شب میرفت و پنهان می شد. (یعنی شب فرا رسید.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7839,
        "beyt": "در آن تاریک شب می‌گشت پنهان * فروغ خرگه خوارزمشاهی",
        "text": "در آن شب تاریک، روشنایی خیمه های حکومت خوارزمشاهی نیز پنهان می شد. (یعنی حکومت خوارزمشاهی درحال از بین رفتن بود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7840,
        "beyt": "اگر یک لحظه امشب دیر جنبد * سپپده دم جهان در خون نشیند",
        "text": "اگر در این شب تاریک لحظه ای کوتاهی کند، در هنگام سپیده دم (مغولان) شهر را با خاک و خون یکسان خواهند کرد. (باید سریعتر در برابر دشمن وحشی ای همچون مغولان، ایستاد و جنگید.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7841,
        "beyt": "به آتش های ترک و خون تازیک * ز رود سند تا جیحون نشیند",
        "text": "(درصورتی سستی و کوتاهی شود،) از رود سند تا جیحون را خون های ترک و تازیک رنگین خواهد کرد و آتش جنگ زبانه خواهد کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7842,
        "beyt": "به خوناب شفق در دامن شام * به خون آلوده ایران کهن دید",
        "text": "(جلال ادین خوارزمشاه) به سرخی آسمان هنگام غروب نگاه کرد؛ گویی با دیدن رنگ سرخ، ایرانیان را در غرق در خون دید. (بر اثر حمله مغولان)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7843,
        "beyt": "در آن دریای خون، در قرص خورشید * غروب آفتاب خویشتن دید",
        "text": "همان طور که به قرص خورشید سرخ رنگِ هنگام غروب نگاه می کرد، گویی پایان عمر و حکومت خویش را می دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7844,
        "beyt": "چه اندیشید آن دم، کس ندانست * که مژگانش به خون دیده تر شد",
        "text": "در آن لحظه کسی نفهمید که جلال الدین به چه چیزی فکر کرد که باعث شد چشمانش از گریه های سوزناکش خیس شود. (خونِ دیده تر شدن یعنی گریه ای که شدید و جان سوز باشد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7845,
        "beyt": "چو آتش در سپاه دشمن افتاد * ز آتش هم کمی سوزنده‌تر شد",
        "text": "جلال الدین همچون آتش بر سپاه دشمن حمله کرد تا آنها را در خشم خویش بسوزاند و نابودشان کند. شدت حمله اش طوری بود که حتی از آتش هم گویا سوزاننده تر بود! (اغراق)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7846,
        "beyt": "در آن باران تیر و برق پولاد * میان شام رستاخیز می‌گشت",
        "text": "در آن بحبوحه جنگ که از هر سو تیرها روانه می شد، در میدان جنگی که همچون روز قیامت شور و غوغا بود، می جنگید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7847,
        "beyt": "در آن دریاى خون در دشت تاریک * به دنبال سر چنگیز می‌گشت",
        "text": "جلال الدین در آن دشت تاریکی که خون های سربازان ریخته شده بود، دنبال سر چنگیز (رئیس مغولان) می گشت تا از تنش جدا کند!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7848,
        "beyt": "بدان شمشیر تیز عافیت سوز * در آن انبوه، کار مرگ می‌کرد",
        "text": "در آن انبوه جنگ، جلال الدین با شمشیر نابودکننده اش همه دشمنان را می کشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7849,
        "beyt": "ولی چندان که برگ از شاخه می‌ریخت * دو چندان می‌شکفت و برگ می‌کرد",
        "text": "اما سربازان مغول آنقدر زیاد بودند که با کشتن هرکدومشان همچون برگ درخت، برگ دیگری جوانه میزد! (سرباز دیگری نمایان می شد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7850,
        "beyt": "میان موج می‌رقصید در آب * به رقص مرگ، اخترهای انبوه",
        "text": "در امواج متلاطم آب رودخانه، تصویر ستاره هایی افتاد بود که گویا آنها رقص مرگ می کردند. (تکان خوردن عکس ستارگان در آب را نشان مرگ می دانست.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7851,
        "beyt": "به رود سند می‌غلتید بر هم * ز امواج گران کوه از پی کوه",
        "text": "در امواج پیاپی رود سند، گویی کوهی از پی کوهی دیگر فرو می ریزد. (یا سربازان ایرانی همچون کوهی بودند که با کشته شدنشان و افتادنشان در رود، امواج شدیدی در آب ایجاد می شد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7852,
        "beyt": "خروشان، ژرف، بی پهنا، کف آلود * دل شب می‌درید و پیش می‌رفت",
        "text": "رود سند خروشان و عمیق و بی انتها و کف آلود در دل شب به راه خودش ادامه می داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7853,
        "beyt": "از این سدّ روان، در دیده شاه * ز هر موجی هزاران نیش می‌رفت",
        "text": "این رود روان که سد و مانعی برای فرار جلال الدین و خانواده اش از دست مغولان بود، نگاه کردن به آن همچون نیشی بود که در چشم جلال الدین فرو می رفت و آزارش می داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7854,
        "beyt": "ز رخسارش فرو می‌ریخت اشکی * بنای زندگی بر آب می‌دید",
        "text": "اشک می ریخت و صورتش خیس شده بود؛ چرا که پایان زندگی اش را نزدیک می دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7855,
        "beyt": "در آن سیماب گون امواج لرزان * خیال تازه‌ای در خواب می‌دید",
        "text": "او در آن امواج لرزان و جیوه مانند رود سند نگاه کرد و فکری به ذهنش رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7856,
        "beyt": "شبی آمد که می‌باید فدا کرد * به راه مملکت فرزند و زن را",
        "text": "شبی رسیده بود که باید در راه حفظ ممکلت، حتی زن و فرزند خود را هم فدا کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7857,
        "beyt": "به پیش دشمنان استاد و جنگید * رهاند از بند اهریمن، وطن را",
        "text": "باید در برابر دشمن ایستادگی کرد و تا آخرین نفس جنگید. و وطن را از بند دشمنان شیطان صفت رها کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7858,
        "beyt": "شبی را تا شبی با لشکری خرد * ز تن‌ها سر، ز سر‌ها خود افکند",
        "text": "جلال الدین یک شبانه روز با لشکر کمش جنگیدند و سرهای دشمنان را از تنشان جدا کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7859,
        "beyt": "چو لشکر گرد بر گردش گرفتند * چو کشتی، بادپا در رود افکند‍‍‍‍‍‍",
        "text": "هنگامی که لشکر دشمن سپاه جلال الدین را محاصره کردند، اسب خویش را مانند کشتی به رود انداختند و فرار کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7860,
        "beyt": "چو بگذشت، از پس آن جنگ دشوار * از آن دریای بی پایاب، آسان",
        "text": "وقتی جلال الدین در آن جنگ سخت و دشوار، از آن دریای عمیق به راحتی گذشت،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7861,
        "beyt": "به فرزندان و یاران گفت چنگیز * که گر فرزند باید، باید این سان",
        "text": "چنگیز مغول به فرزندان و یارانش گفت: اگر انسان قرار است فرزندی داشته باشد، باید اینگونه (شجاع و دلاور) باشد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7862,
        "beyt": "بلی، آنان كه از اين پيش بودند * چنين بستند راه ترک و تازی",
        "text": "آری! گذشتگان ما این چنین بر دشمنان حمله کردند و راه نفوذ را بر ترک و غیر ترک بستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7863,
        "beyt": "از آن، اين داستان گفتم كه امروز * بدانی قدر و بر، هيچش نبازی",
        "text": "از این جهت این داستان را امروز (که در آسایش هستیم) برایت نقل کردم تا قدر این آسایش و امنیت را بدانی و به راحتی از دستش ندهی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7864,
        "beyt": "به پاس هر وجب خاکی از این ملک * چه بسیار است، آن سرها که رفته",
        "text": "برای حفظ هر وجب از خاک ممکلتمان چه بسیار سرهایی که از تن جدا شده. (چه بسیار سربازانی که کشته شده اند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7865,
        "beyt": "ز مستی بر سر هر قطعه زین خاک * خدا داند چه افسرها که رفته",
        "text": "فقط خدا می داند که برای حفظ هر تکه از این خاک سرزمین، چه انسان های بزرگی از روی عشق و علاقه، جان خود را فدا کرده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7866,
        "beyt": "ما همه کودکان ایرانیم * مادر خویش را نگهبانیم",
        "text": "ما همه فرزندان میهنمان ایران هستیم. و از مادر خود (ایارن) در برابر گزند دشمنان مراقبت می کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7867,
        "beyt": "ملک ایران یکی گلستانست * ما گل سرخ این گلستانیم",
        "text": "سرزمین باشکوه ایران، مانند باغ بزرگ پرگُل است که ماهم گل های سرخ این باغ بزرگ هستیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7868,
        "beyt": "کار ما ورزش‌ است و ‌خواندن درس * همه از تنبلی گریزانیم",
        "text": "ما ورزش می کنیم و وظیفه مان درس خواند و کسب دانش است. از تنبلی و سستی کردن در کارها فراری و بیزاریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7869,
        "beyt": "چون نیاکان باستانی خویش * راستگوی و درست پیمانیم",
        "text": "مانند اجدادمان راستگوییم و به عهد و پیمان هایمان وفاداریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7870,
        "beyt": "همه در فکر ملت و وطنیم * همه در بند دین و ایمانیم",
        "text": "تمام فکر و حواسمان به ملت عزیزمان است و همه، خود را پایبند به دین و ارزش های الهی می دانیم و باایمان به خدا زندگی می کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7871,
        "beyt": "همه‌ پاکیم و راستگو‌ی‌ و شریف * بی‌خبر از دروغ و بهتانیم",
        "text": "وجودمان از هرگونه دروغ و تهمت، پاک و مُبرّاست و ما پاکی و راستگویی و شرافت خود را حفظ می کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7872,
        "beyt": "همگی اهل صنعت و هنریم * همگی اهل خیر و احسانیم",
        "text": "همه ما در کار و هنرمندی معروفیم و خواهان خیر و نیکی و احسان به دیگران هستیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7873,
        "beyt": "حالیا بهر افتخار وطن * ما شب و روز درس می‌خوانیم",
        "text": "اکنون نیز برای وطنمان و کسب افتخارات بسیار برای وطن خود، شب و روز با تلاش بسیار درس می خوانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7874,
        "beyt": "کودکی از جمله آزادگان * رفت برون با دو سه همزادگان",
        "text": "کودکی از گروه جوانمردان با دو سه نفر از هم سن و سالان خودش بیرون رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7875,
        "beyt": "پای چو در راه نهاد آن پسر * پویه همی‌کرد و درآمد به سر",
        "text": "وقتی که پایش به جایی که دوست داشت برود، رسید، شروع به دویدن کرد و با سر به زمین خورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7876,
        "beyt": "پایش از آن پویه در آمد ز دست * مهر دل و مهره پشتش شکست",
        "text": "به خاطر دویدن کنترل خود را از دست داد، اشتیاقش به بازی از بین رفت و مهره کمرش نیز آسیب دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7877,
        "beyt": "شد نفس آن دو سه همسال او * تنگ‌تر از حادثه حال او",
        "text": "حال و روز دو سه نفر هم سن و سال او هم از دیدن این حادثه بدتر از حال او شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7878,
        "beyt": "آن که و را دوست‌ترین بود گفت: * «در بن چاهیش بباید نهفت",
        "text": "بهترین دوست او گفت: «باید او را ته یک چاه بیاندازیم و مخفی‌اش کنیم،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7879,
        "beyt": "تا نشود راز چو روز آشکار * تا نشویم از پدرش شرمسار»",
        "text": "به خاطر اینکه این حادثه پنهان بماند و در برابر پدرش شرمسار نشویم».",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7880,
        "beyt": "عاقبت اندیش‌ترین کودکی * دشمن او بود از ایشان کسی",
        "text": "یکی از کودکان که دشمن او بود و البته دوراندیش و آینده‌نگر هم بود،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7881,
        "beyt": "گفت: «همانا که در این همرهان * صورت این حال نماند نهان",
        "text": "گفت: «در بین این همراهان قطعاً این اتفاق پنهان نخواهد ماند،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7882,
        "beyt": "چون که مرا زین همه دشمن نهند * تهمت این واقعه بر من نهند»",
        "text": "و از آنجا که همه مرا دشمن او می‌دانند، درباره صدمه زدن به او به من تهمت خواهند زد (بدگمان خواهند شد)».",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7883,
        "beyt": "زی پدرش رفت و خبردار کرد * تا پدرش چاره آن کار کرد",
        "text": "نزد پدرش رفت و او را از این ماجرا باخبر کرد تا اینکه پدرش مشکل را حل کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7884,
        "beyt": "هر که در او جوهر دانایی است * بر همه چیزیش توانایی است",
        "text": "هر که دانا و آگاه باشد، توانایی انجام هر کاری را دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7885,
        "beyt": "دشمن دانا که غم جان بود * بهتر از آن دوست که نادان بود",
        "text": "دشمن دانایی که باعث ناراحتی جان و روح آدمی می‌شود، بهتر از دوست نادان و جاهل است [چون دشمن دانا بیشتر از دوست نادان به انسان فایده می‌رساند]",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7886,
        "beyt": "هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد * خداش در همه حال از بلا نگه دارد",
        "text": "هرکس که از عارفان حقیقی و متقین حمایت کند، خداوند نیز در همه حالات و احوالش از او نگهبانی کرده و او را از خطر بلاها حفظ می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7887,
        "beyt": "حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست * که آشنا سخن آشنا نگه دارد",
        "text": "سخن عشق را به کسی جز دوست حقیقی نمیگویم زیرا فقط کسانی که به اسرار عشق آگاهند می توانند رازدار باشند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7888,
        "beyt": "دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای * فرشته‌ات به دو دست دعا نگه دارد",
        "text": "ای دل! طوری (عاشقانه و بدون گناه) زندگی کن که اگر روزی پایت لغزید و مرتکب اشتباه شدی، فرشته ها هوادارات باشند و برای آمرزش گناه تو در نزد خدا دعا کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7889,
        "beyt": "گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان * نگاه دار سر رشته تا نگه دارد",
        "text": "اگر میخواهی که معشوقت، رشته دوستی و پیمانی که بین شما شکل گرفته را نشکند، تو نیز باید حواست را جمع کنی که مرتکب گناه و خطا نشوی . گرت هواست: اگر آرزو داری",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7890,
        "beyt": "صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی * ز روی لطف بگویش که جا نگه دارد",
        "text": "ای باد صبا! اگر گذرت به پیچ و خم زلف یارم افتاد و دل من را میان زلف او دیدی (دل من را عاشق و شیفته او دیدی) ، به او از روی لطف و مهربانی بگو که جای من را محفوظ نگه دارد و مبادا فراموشم کند (یا مبادا بی وفایی کند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7891,
        "beyt": "چو گفتمش که دلم را نگاه دار چه گفت * ز دست بنده چه خیزد خدا نگه دارد",
        "text": "وقتی به معشوقم گفتم که از دل من محافظت کن، میدانی چه گفت؟ گفت: از دست من کاری برنمی آید! دلت را به خدا بسپار که خدا نگهبانی می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7892,
        "beyt": "سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری * که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد",
        "text": "سر و مال و جانم (همه بود و نبودم) فدای یاری که حق دوستی را حفظ می کند و هیچ گاه پیمان شکنی نمی کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7893,
        "beyt": "غبار راهگذارت کجاست تا حافظ * به یادگار نسیم صبا نگه دارد",
        "text": "ای یار! غبار مسیری که از آن رد شده ای، کجاست؟ تا آن را به عنوان یادگاری از طرف باد صبا نگهش دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7894,
        "beyt": "ناله مرغ اسیر، این همه بهر وطن است * مسلک مرغ گرفتار قفس هم­چو من است",
        "text": "ناله هایی که یک پرنده گرفتار در قفس سر می دهد، به خاطر دور افتادن از وطنش است – شیوه او مثل من است (هردویمان گرفتاریم. او در قفس و من در زندان؛ و هردو برای دور افتادن از وطنمان ناله سر میدهیم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7895,
        "beyt": "همت از باد سحر می­‌طلبم گر ببرد * خبر از من به رفیقی که به طرف چمن است",
        "text": "از باد سحرگاهان که آزاد و رها است کمک می خواهم که خبر گرفتاری من را به دوستانم که آزاد هستند ببرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7896,
        "beyt": "فکری ای هم­وطنان در رهِ آزادی خویش * بنمایید که هر کس نکند، مثل من است",
        "text": "ای هموطنانم! برای آزادی تان و رهایی از ظلم و ستم ها، تلاش بسیار کنید. – که اگر راه حلی پیدا نکنید، عاقبتتان مثل من گرفتار شدن در زندان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7897,
        "beyt": "خانه‌­ای کاو شود از دست اجانب آباد * ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت‌­الحزن است",
        "text": "سرزمینی که به دست بیگانگان آباد شود، انقدر باید برایش اشک بریزی تا نابودش کنی. چرا که این خانه آباد نیست بلکه خانه غم ها و حزن هاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7898,
        "beyt": "جامه‌ای کو نشود غرقه به خون بهر وطن * بِدَر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است",
        "text": "لباسی که در راه آرمان های وطن، خونین نشود، باید آن را دور بیندازی چرا که ارزشش از کفن هم کمتر است. (یعنی اگر برای دور نگه داشتن وطنت از دست اغیار تلاش نکنی و حفظ جانت برایت مهم تر باشد، ارزشی نداری)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7899,
        "beyt": "آن کسی را که در این مُلک، سلیمان کردیم * ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است",
        "text": "کسی که مردم، آن را برای پادشاهی کشور خویش انتخاب کردند، امروز معلوم شد که او یک شیطان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7900,
        "beyt": "بال در بال پرستوهای خوب * می رسد آخر سوار سبزپوش",
        "text": "همراه با پرواز پرستوهای خوب و مهربان – درنهایت، سوار سبزپوش ( یعنی امام زمان عجل الله تعالی فرجه) ظهور می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7901,
        "beyt": "جامه ای از عطرنرگس ها به تن * شالی از پروانه ها بر روی دوش",
        "text": "لباس پاک و مطهرش گویی عطر گل نرگس می دهد. ( واژه ” نرگس “، اشاره به مادر امام زمان دارد که نام ایشان نرگس یا نرجس بود.) – پروانه ها همچون شال، روی دوش امام می نشینند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7902,
        "beyt": "پیش پای او ، به رسم پیشواز * ابر با رنگین کمان، پل می زند",
        "text": "برای استقبال و پیشوازِ امام رفتن، – ابرها رنگین کمان را همچون پلی برای ورود حضرت به جهان آماده می کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7903,
        "beyt": "باغبان هم * باغبان نوبهار * بر سر هر شاخه ای، گل می زند",
        "text": "بهار هم مثل باغبان ها – با آمدنش هر شاخه ای شکوفه می زند و فصل رویش آغاز می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7904,
        "beyt": "تا می آید پرده ها از خانه ها * باز توی کوچه ها سر می کشند",
        "text": "تا امام از راه می رسد، پرده ها از خانه ها – توی کوچه ها سرک می کشند. ( یعنی مردم پرده ها را کنار می زنند و آمدن امام را از کوچه تماشا می کنند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7905,
        "beyt": "مرغ های خسته و پربسته هم * از میان پرده ها، پر می کشند",
        "text": "مرغ های خسته و بیحالی که عکسشان روی پرده است، – با آمدن امام، گویی از پرده بیرون می آیند و به سوی او پر می کشند. ( منظور از جان گرفتنِ پرنده ی بی جان پرده، اوج شادی همه موجودات در ظهور امام است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7906,
        "beyt": "در فضای باغ ها، پر می شود * باز هم فواره گنجشک ها",
        "text": "سرتاسر باغ و بوستان از جمعیت زیاد گنجشک ها پر می شود. (گویا گنجشک ها هم با شور و نشاط به استقبال امام می روند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7907,
        "beyt": "هرکجا سرگرم صحبت می شوند * شاخه ها درباره گنجشک ها",
        "text": "شاخه ها درباره فراوانی گنجشک ها مشغول صحبت با یکدیگر می شوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7908,
        "beyt": "باز می پیچد میان خانه ها * بوی صندل، بوی کندر، بوی عود",
        "text": "دوباره همه جای خانه می پیچد – بوی اسپند و کندر و عود. (همه منتظر آمدن امام هستند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7909,
        "beyt": "می رسد فصل بهاری جاودان * فصلی از عطر و گل و شعر و سرود",
        "text": "با آمدن امام، فصل بهار همیشگی از راه می رسد ( ظلم و ستم به پایان می رسد ) – فصلی سرشار از عطر گل و شعر و سرودهای زیبا از راه می رسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7910,
        "beyt": "به نام چاشنی بخش زبان ها * حلاوت سنج معنی در بیان ها",
        "text": "به نام خدایی که بردن نامش، سخن را شیرین می کند و معیار دلنشین بودن یک سخن، بردن نام اوست. (نام خدا در هر کلامی که برده شود به آن معنا و ارزش می بخشد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7911,
        "beyt": "بلند آن سر که او خواهد بلندش * نژند آن دل که او خواهد نژندش",
        "text": "هرکه را بخواهد عزت و اقتدار می بخشد و هرکه را بخواهد خوار و ذلیل می کند. (اشاره به آیه یعزٌُ مَن یشاء و تُذلٌُ مَن تشاء)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7912,
        "beyt": "درِ نابستۀ احسان گشاده‌ست * به هر کس آنچه می‌بایست داده ست",
        "text": "خداوند همیشه درهای احسان و نیکی به بندگانش را باز گذاشته (یعنی لطف خدا دائمی است) و به هرکس آنچه را که شایسته اوست، می بخشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7913,
        "beyt": "به ترتیبی نهاده وضع عالم * که نی یک موی باشد بیش و نی کم",
        "text": "خداوند چنان بادقت و منظم عالم را آفریده که محال است حتی به اندازه یک موی کوچک، چیزی سر جای خودش نباشد. (به اندازه یک مو هم چیزی کم و زیاد نشده و در هرصورت اعتدال را در آفرینش رعایت کرده)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7914,
        "beyt": "اگر لطفش قرین حال گردد * همه اِدبارها اِقبال گردد",
        "text": "اگر لطف خدا شامل حال بنده ای شود، همه بدبختی هایش به خوشبختی مبدل می گردد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7915,
        "beyt": "وگر توفیق ِ او یک سو نهد پای * نه از تدبیر کار آید نه از رای",
        "text": "اگر توفیق انجام کاری را از انسان بگیرد، نه از چاره اندیشی های انسان مشکل حل می شود نه از فکر و اندیشه اش کاری برمی آید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7916,
        "beyt": "خرد را گر نبخشد روشنایی * بماند تا ابد در تیره رایی",
        "text": "اگر خداوند به عقل انسان روشنایی (علم) ندهد، تا ابد در تاریکی جهل و کج اندیشی باقی خواهد ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7917,
        "beyt": "کمال عقل آن باشد در این راه * که گوید نیستم از هیچ آگاه",
        "text": "وقتی عقل انسان کامل میشود که بداند از هیچ چیز آگاه نیست و بگوید: نمی دانم. (یعنی اگر کسی بسیار دانا و عاقل شود، به جهل خود اقرار خواهد کرد و همین اقرار کردن به جهل نشان می دهد که انسان عاقل شده است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7918,
        "beyt": "هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت * آری نداشت غم که غمِ بیش و کم نداشت",
        "text": "هرگز دلم برای کم و زیاد شدن ها، و فراز و نشیب های زندگی غمگین نشد – آری غمگین نشد چون هیچگاه غم مادیات را نمیخورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7919,
        "beyt": "در دفتر زمانه فتد نامش از قلم * هر ملتی که مردم صاحب­ قلم نداشت",
        "text": "هر ملتی که مردم هنرمند ( همچون شاعر و نویسنده) نداشته باشد، اثری از او باقی نخواهد ماند چرا که چیزی ثبت نکرده است. به همین فراموش خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7920,
        "beyt": "در پیشگاه اهل خرد نیست محترم * هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت",
        "text": "انسانی که به فکر منافع خود باشد و به مردم جامعه اش اهمیت ندهد، در نگاه دانایان، انسانی بی ارزش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7921,
        "beyt": "با آن­که جیب و جام من از مال و می تهی است * ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت",
        "text": "با اینکه فقیرم و از مال دنیا بهره ای ندارم اما آسایشی دارم که حتی جمشید جم که پادشاه بود، این آسایش من را ندارد.( چرا که چیزی ندارم که غصه از دست دادنش را بخورم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7922,
        "beyt": "انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی * چون فرخی موافق ثابت ­قدم نداشت",
        "text": "افراد بسیاری دم از عدالت و انصاف زدند و در راه عدالت خواهی گام برداشتند اما هیچ کدامشان مثل فرخی در این راه ثابت قدم نبودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7923,
        "beyt": "زین گفته سعادت تو جویم * پس یاد بگیر هرچه گویم",
        "text": "هدف من از این سخنم، سعادت و خوشبختی توست؛ پس هرچه می گویم به خوبی یاد بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7924,
        "beyt": "می باش به عمر خود سحر خیز * وز خواب سحرگهان بپرهیز",
        "text": "در زندگی ات سحرخیز و از خواب در هنگام سحر پرهیز کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7925,
        "beyt": "با مادر خویش مهربان باشد * آماده ی خدمتش به جان باش",
        "text": "با مادرت به مهربانی رفتار کن و با جان ودل ( و با رضایت کامل) برایش خدمت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7926,
        "beyt": "با چشم ادب نگر پدر را * از گفته ی او مپیچ سر را",
        "text": "با روی باز و نگاه مودبانه به پدرت نگاه کن (نه از گوشه چشم و بی ادبانه) و از سخن پدرت سرپیچی نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7927,
        "beyt": "چون این دو شوند از تو خرسند * خرسند شود از تو خداوند",
        "text": "اگر پدر و مادرت از تو راضی شوند، خداوند نیز از تو راضی و خشنود خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7928,
        "beyt": "چون با ادب و تمیز باشی * پیش همه کس عزیز باشی",
        "text": "(باادب باش زیرا) اگر باادب و بانظافت باشی، پیش همه از ارزش و اعتبار زیادی برخوردار خواهی شد و دیگران دوستت خواهند داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7929,
        "beyt": "می کوش که هرچه گوید استاد * گیری همه را به چابکی یاد",
        "text": "تلاش کن که هر چه را استادت می گوید به سرعت یاد بگیری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7930,
        "beyt": "زنهار مگو سخن به جز راست * هرچند تو را در آن ضرر هاست",
        "text": "آگاه باش! مبادا سخنی جز سخن راست بر زبانت بیاوری هر چند آن سخن راست به ضرر تو باشد ولی تو دروغ نگو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7931,
        "beyt": "هر شب که روی به جامه خواب * کن نیک تأمل اندر این باب",
        "text": "هرشب که به رخت خوابت میروی در این باره به خوبی فکرکن فکر کن:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7932,
        "beyt": "کان روز به علم تو چه افزود * وز کرده خود چه بردی ای سود",
        "text": "که این روزی را که سپری کردی چه چیزی بر علم و دانشت اضافه شده و از کارهایت چه سودی برده ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7933,
        "beyt": "روزی که در آن نکرده ای کار * آن روز ز عمر خود مشمار",
        "text": "آن روزی را که در آن کار سودمندی انجام نداده ای، آن را جزو روزهای عمرت قرار نده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7934,
        "beyt": "صبح بی تو رنگ بعد از ظهر یک آدینه دارد * بی تو حتّی مهربانی حالتی از کینه دارد",
        "text": "صبحی که تو ظهور نکرده باشی، همچون بعد از ظهر روز جمعه، غمگین و کسل کننده است. تو که کنارمان نیستی، مهربانی معنایی ندارد و همچون کینه، بی روح و غمزده خواهد بود. (مهربانی حقیقی زمانی معنا پیدا می کند که تو بیایی…)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7935,
        "beyt": "بی تو می‌گویند تعطیل است کار عشقبازی * عشق امّا کی خبر از شنبه و آدینه دارد؟",
        "text": "بدون تو حتی عشق ورزیدن هم تعطیل می شود. (بساط عاشقی کردن ها برچیده می شود) اما عشق روز و زمان سرش نمی شود که شنبه است یا جمعه. ( عشق همیشگی است و مربوط به روز خاصی نمی شود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7936,
        "beyt": "جغد بر ویرانه می‌خواند به انکار تو اما * خاک این ویرانه‌ها بویی از آن گنجینه دارد",
        "text": "آدم های شوم و بدخواه، در این جهان ویران، وجود تو را انکار می کنند. اما خاک این دنیای ویران، گنجی همچون تو را در دل خویش نهفته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7937,
        "beyt": "خواستم از رنجش دوری بگویم، یادم آمد * عشق با آزار خویشاوندی دیرینه دارد",
        "text": "می خواستم از سختی های دوری شما صحبت کنم اما یادم آمد که همیشه (از گذشته تا حالا) هر عاشقی آزار و رنج (دوری از معشوق) را چشیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7938,
        "beyt": "در هوای عاشقان پر می‌کشد با بی‌قراری * آن کبوترْ چاهیِ زخمی که او در سینه دارد",
        "text": "در هوای عاشقان خویش، دل زخمی معشوق (موعود) پر می کشد. (معشوق نیز از این جدایی ای که بین خود و عاشقانش افتاده، رنج می برد. مانند رنج کبوتر زخمی…)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7939,
        "beyt": "ناگهان قفل بزرگ تیرگی را می‌گشاید * آنکه در دستش کلید شهر پر آیینه دارد",
        "text": "ناگهان آن روز فرا می رسد که معشوق (=موعود) که قفل تمام کلید های شهر در دست اوست، قفل بزرگ این در را (که انتظار است) باز می کند. (بالاخره یک روز با آمدنش انتظارها به پایان می رسد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7940,
        "beyt": "زاغی از آنجا که فراغی گزید * رخت خود از باغ به راغی کشید",
        "text": "کلاغی برای اینکه مدتی استراحت کند، آماده رفتن از باغ به صحرا شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7941,
        "beyt": "دید یکی عرصه به دامان کوه * عرضه‌دهِ مخزن پنهان کوه",
        "text": "فضای بازی را جلوی دامنه کوه مشاهده کرد که نشان دهنده گنجینه های پنهان شده در دل کوه بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7942,
        "beyt": "نادره کبکی به جمال تمام * شاهد آن روضهٔ فیروزه‌فام",
        "text": "کبک نادر و کمیابی را دید که در اوج زیبایی بود. کبک با زیبایی اش جلوه دل انگیزی به آن باف فیروزه ای رنگ بخشیده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7943,
        "beyt": "هم حرکاتش متناسب به هم * هم خطواتش متقارب به هم",
        "text": "هم حرکات کبک باهم هماهنگ بودند و هم گام برداشتن هایش نزدیک به هم و مرتب بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7944,
        "beyt": "زاغ چو دید آن ره و رفتار را * و آن روش و جنبش هموار را",
        "text": "کلاغ وقتی طرز راه رفتن و حرکات کبک را دید روش: راه رفتن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7945,
        "beyt": "باز کشید از روش خویش، پای * در پی او کرد به تقلید جای",
        "text": "دست از راه رفتن خود برداشت و تصمیم گرفت به جای نوع راه رفتنش، راه رفتن کبک را تقلید کند. پا باز کشیدن: ترک کردن و منصرف شدن از چیزی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7946,
        "beyt": "بر قدم او قدمی می‌کشید * وز قلم او رقمی می‌کشید",
        "text": "کلاغ پایش را جای پای کبک می گذاشت و رد پاهای او را دنبال می کرد (و تمام حرکات کبک را عین خودش تقلید میکرد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7947,
        "beyt": "در پی‌اش القصه در آن مرغزار * رفت براین قاعده روزی سه چار",
        "text": "خلاصه، سه چهار روزی را در آن دشت و چمن، مثل کبک رفتار کرد و تمام حرکات او را بصورت تقلیدی به جا آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7948,
        "beyt": "عاقبت از خامی خود سوخته * رهروی کبک نیاموخته",
        "text": "در آخر، بخاطر بی تجربه بودنش، نتوانست روش راه رفتن کبک را یاد بگیرد. خامی: بی تجربگی رهروی: روش راه رفتن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7949,
        "beyt": "کرد فرامش ره و رفتار خویش * ماند غرامت‌زده از کار خویش",
        "text": "نه تنها نتوانست راه رفتن کبک را یاد بگیرد، بلکه همان راه رفتن قبلی خودش را هم فراموش کرد و از این کار اشتباه (یعنی تقلید بیجا از دیگران) زیان دید. غرامت زده: کسی که ضرر و زیان دیده، تاوان کشیده",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7950,
        "beyt": "میلاد گل و بهار جان آمد * برخیز که عید می کشان آمد",
        "text": "ولادت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) فرا رسیده و جان عاشقانش را همچون فصل بهار، طراوت و شادابی فرا گرفته است – آماده باش که عید عاشقان حضرت آمده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7951,
        "beyt": "خاموش مباش زیر این خرقه * بر جان جهان دوباره جان آمد",
        "text": "گوشه نشینی و سکوت را کنار بگذار ( و برای جشن ولادت ایشان هر چه از دستت برمی آید انجام بده) – چرا که ایشان با آمدنش جان تازه ای به عالم می دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7952,
        "beyt": "برگیر به دست پرچم عشاق * فرمانده ی ملک لامکان آمد",
        "text": "در صف عاشقان حضرت، پیشرو باش زیرا او فرمانده کل این جهان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7953,
        "beyt": "گلزار ز عیش لاله باران شد * سلطان زمین و آسمان آمد",
        "text": "باغ و بوستان از شادی آمدنِ او، پر از گل های لاله شدند – زیرا سلطان و پادشاه هردو جهان آمده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7954,
        "beyt": "آماده ی امر و نهی و فرمان باش * هشدار که منجی جهان آمد",
        "text": "برای فرمانبرداری از اوامر ایشان آماده باش – چراکه نجات دهنده ی تمام اهل جهان آمده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7955,
        "beyt": "شد چنان از تَف دل کام سخنور تشنه * که ردیف سخنش آمده یک سر تشنه",
        "text": "شاعر چنان از گرمای عشقی که در دلش می جوشید، تشنه لب گشت که هنگام شعر گفتن، تمام ردیف شعرش را با کلمه ” تشنه ” سرود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7956,
        "beyt": "خشک گردید هم از دود دل و دیده دوات * خامه با سوز رقم کرد به دفتر تشنه",
        "text": "از سوختن دل و اشک چشم، دوات (جوهر) خشک شد و قلم (بجای اینکه با جوهر بنویسد) با سوز دل تشنگی را بر دفتر نوشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7957,
        "beyt": "آه و افسوس از آن روز که در دشت بلا * بود آن خسرو بی لشکر و یاور تشنه",
        "text": "واقعا باید آه کشید و افسوس خورد که در آن دشت بلا یعنی سرزمین کربلا، آن سرور دو جهان ( امام حسین علیه السلام) تنها و بی یاور و تشنه ماند. (باید بر چنین جهانی افسوس خورد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7958,
        "beyt": "با لب خشک و دل سوخته و دیده ی تر * غرقه ی بحر بلا بود در آن بر تشنه",
        "text": "امام حسین، با لب هایی که از تشنگی خشک شده بودند و دلی که داغدار بود ( از اینکه مردم را به راه حق دعوت می کرد اما آنها در جهل خود دست و پا میزدند) و چشمانی که از اشک خیس شده بودند، در آن بیابان ، با لبی تشنه غرق در دریای بلا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7959,
        "beyt": "همچو ماهی که فتد ز آب برون، آل نبی * می تپیدی دلشان، سوخته در بر تشنه",
        "text": "اهل بیت پیامبر (در آن صحرای سوزان) همچون ماهی ای که از آب بیرون بیفتد و له له بزند، دلشان از شدت تشنگی می سوخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7960,
        "beyt": "آل احمد همه عطشان ز بزرگ و کوچک * نسل حیدر همه از اکبر و اصغر تشنه",
        "text": "خاندان پیامبر اکرم و فرزندان حضرت علی، از کوچک و بزرگشان همگی تشنه بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7961,
        "beyt": "تشنه لب کشته شود در لب شط از چه گناه؟ * آن که سیراب کند در لب کوثر تشنه؟",
        "text": "او (امام حسین) چه گناهی کرده است که با لب تشنه کنار آب فرات به شهادت می رسانندش؟ درحالیکه او خودش ساقی کوثر است و در بهشت، تشنگان را از آب حوض کوثر سیراب می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7962,
        "beyt": "برد عباس جوان، ره چو سوی آب فرات * ماند بر یاد حسین (ع) تا صف محشر تشنه",
        "text": "وقتی حضرت عباس جوان به سوی آب فرات رفت، وقتی آب را دید و یاد تشنگی امام حسین افتاد (از آب نخورد) و تا قیامت تشنه ماند. (یعنی او نیز از آب نخورد و آنجا با لب تشنه به شهادت رسید.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7963,
        "beyt": "گشت ازکلک فدایی چو دلش دود بلند * بر ورق کرد رقم بس که مکرر تشنه",
        "text": "قلم هم از بس کلمه ی تشنه را بر کاغذ نوشت، از سوز تشنگی، از دلش دود بلند شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7964,
        "beyt": "ای خدا ای فضل تو حاجت روا * با تو یاد هیچ کس نبود روا",
        "text": "ای خدایی که با فضل و بخششت حاجات ما را برآورده می کنی (درحالیکه ما هیچ حقی بر گردن تو نداریم و اینها همه از لطف توست) – خدایا تا وقتی تو را داریم شایسته نیست که یاد کسی جز تو در دلهای ما باشد. (تنها تو یاری رساننده حقیقی ما هستی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7965,
        "beyt": "قطره ی دانش که بخشیدی ز پیش * متصل گردان به دریاهای خویش",
        "text": "علم و دانش اندکی که در وجود ما از ابتدا بخشیدی، به دانش بیکران خود متصل کن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7966,
        "beyt": "قطره ی علم است اندر جان من * وارهانش از هوا وز خاک تن",
        "text": "اندک علمی که در جان من وجود دارد را از هوا و هوس های جسم خاکی ام نجات بده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7967,
        "beyt": "صد هزاران دام و دانه است ای خدا * ما چو مرغان حریصی بینوا",
        "text": "خدایا! در مسیر زندگی ما، دانه هایی ریخته شده تا ما را از هدف اصلی مان دور کند. ما نیز همچون مرغان حریصی هستیم که به هوای دانه در دام می افتیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7968,
        "beyt": "گر هزاران دام باشد هر قدم * چون تو با مایی نباشد هیچ غم",
        "text": "اما باتوجه به همه این دام هایی که در مسیر زندگی دنیایی ما قرار دارد، تا تو با مایی و حواست به ما هست، ما هیچ غمی نداریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7969,
        "beyt": "از خدا جوییم توفیق ادب * بی ادب محروم شد از لطف رب",
        "text": "از خدا بخواهیم که ما را با ادب کند. چرا که انسان بی ادب از لطف و بخشش الهی محروم میشود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7970,
        "beyt": "بی ادب تنها نه خود را داشت بد * بلکه آتش در همه آفاق زد",
        "text": "انسان بی ادب فقط به خودش زیان نمی رساند، بلکه بی ادبی و کفران نعمت او به بقیه هم ضرر می رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7971,
        "beyt": "کبوتر بچه ای با شوق پرواز * به جرات کرد روزی بال و پر باز",
        "text": "در یکی از روزها، کبوتر بچه ای که در سرش شور و شوق پرواز موج می زد، به خودش جرئت داد و بال و پرش را گشود و آماده پرواز شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7972,
        "beyt": "پرید از شاخکی بر شاخساری * گذشت از بامکی بر جو کناری",
        "text": "از شاخه کوچکی به شاخه دیگر پرید و از روی بام های کوچک به کنار جوی آب می پرید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7973,
        "beyt": "نمودش بس که دور آن راه نزدیک * شدش گیتی به پیش چشم تاریک",
        "text": "آن راه نزدیک در چشم او بسیار دور دیده شد. از این بابت احساس ترس کرد و جهان را یک لحظه پیش چشم خود تاریک دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7974,
        "beyt": "ز وحشت سست شد بر جای، ناگاه * ز رنج خستگی درماند در راه",
        "text": "ترس بر او غلبه کرد و پایش ناگهان سست شد و نتوانست حرکت کند. از ادامه دادن مسیر، خسته و ناامید شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7975,
        "beyt": "فتاد از پای، کرد از عجز فریاد * ز شاخی، مادرش آواز در داد",
        "text": "درمانده شد و از ناتوانی فریاد زد. (باشنیدن فریاد او) مادرش از شاخه ای با آواز بلند گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7976,
        "beyt": "تو را پرواز بس زود است و دشوار * ز نو کاران که خواهد کار بسیار؟",
        "text": "الان پرواز برای تو زود است و کار سختی است. تو تازه واردی و کسی از تو انتظار کار فراوان ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7977,
        "beyt": "هنوزت نیست پای برزن و بام * هنوزت نوبت خواب است و آرام",
        "text": "هنوز برای تو وقت آن نرسیده که در کوچه و بام پا بگذاری و پرواز کنی. بلکه الان هنگام خواب و آرامش توست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7978,
        "beyt": "تو را توش هنر می باید اندوخت * حدیث زندگی می باید آموخت",
        "text": "تو باید اندوخته هایی از هنر کسب کنی و راه و رسم زندگی کردن را یاد بگیری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7979,
        "beyt": "بباید هردو پا محکم نهادن * از آن پس فکر بر پای ایستادن",
        "text": "باید اول پاهایت را محکم و با قدرت زمین بگذاری سپس به فکر ایستادنت باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7980,
        "beyt": "من اینجا چون نگهبانم تو چو گنج * تو را آسودگی باید مرا رنج",
        "text": "تو مثل گنجی هستی که من از تو نگهبانی می کنم. پس تو باید آسوده و راحت زندگی کنی و بر من لازم است که رنج و سختی مراقبت از تو را تحمل کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7981,
        "beyt": "مرا در دام ها بسیار بستند * ز بالم کودکان پرها شکستند",
        "text": "من در دام های زیادی گرفتار شدم. کودکان بسیاری پرهای مرا شکستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7982,
        "beyt": "گه از دیوار سنگ آمد ،گه از در * گهم سر پنجه خونین شد، گهی سر",
        "text": "گاهی از دیوار به من سنگ پرتاب می کردند و گاهی از در (منظور مکان های مختلف است که مورد آزار و اذیت دیگران واقع شده) گاهی سر پنجه هایم خونی می شدند و گاهی سرم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7983,
        "beyt": "نگشت آسایشم یک لحظه دمساز * گهی از گربه ترسیدم گه از باز",
        "text": "حتی لحظه ای نتوانستم با آسایش و راحتی زندگی کنم. گاهی از گربه ترسیدم و گاهی از باز شکاری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7984,
        "beyt": "هجوم فتنه های آسمانی * مرا آموخت علم زندگانی",
        "text": "اما همه این بلاها به من درس زندگانی یاد داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7985,
        "beyt": "نگردد شاخک بی بن، برومند * ز تو سعی عمل باید، ز من پند",
        "text": "شاخه کوچک بدون ریشه، میوه و ثمره نمی دهد. ( تو مانند آن شاخه کوچکی) بنابراین تو باید تلاشت را کنی، من هم به تو پند و درس زندگی می دهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7986,
        "beyt": "ای ایران، ای مرز پر گهر * ای خاکت سر چشمه‌ی هنر",
        "text": "ای ایران! ای مرزی که جواهر باارزشی در دل خود داری. خاک سرزمین تو سرچشمه و ریشه تمام هنرها و هنرمندی هاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7987,
        "beyt": "دور از تو اندیشه‌ی بدان * پاینده مانی و جاودان",
        "text": "فکر بداندیشان و بدخواهان از تو دور باد. جاودانه و استوار بمانی همیشه.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7988,
        "beyt": "ای دشمن، ار تو سنگ خاره‌ای، من آهنم * جان من فدای خاکِ پاکِ میهنم",
        "text": "ای دشمن! اگر تو مانند سنگ سخت و نفوذناپذیر هستی، من سخت تر از تو و مانند آهنم. جان من فدای خاک پاک سرزمینم ایران.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7989,
        "beyt": "مِهرِ تو چون، شد پیشه‌ام * دور از تو نیست، اندیشه‌ام",
        "text": "عشق ورزیدن به تو کار همیشگی ام شده است. تمام فکر و ذکر من تو شده ای و به چیزی غیر از تو فکر نمی کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7990,
        "beyt": "در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما؟ * پاینده باد، خاک ایران ما",
        "text": "در راه تو و ارزش بسیاری که داری، جان ما بآنچنان ارزشی ندارد. پاینده و استوار باشی ای خاک سرزمینم ایران.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7991,
        "beyt": "سنگ کوهت دّر و گوهر است * خاک دشتت بهتر از زر است",
        "text": "سنگ های کوه تو از جنس الماس و جواهر باارزش است و خاک دشت تو ارزشمندتر از طلاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7992,
        "beyt": "مِهرت از دل، کی برون کنم؟ * برگو، بی مهر تو چون کنم؟",
        "text": "من عشق و محبت به تو را نمی توانم از دلم بیرون کنم. بگو که بدون مهر تو چگونه زندگی کنم؟ (بی مهر تو زندگی کردن برای من غیر ممکن است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7993,
        "beyt": "تا گردش جهان و دور آسمان به پاست * نور ایزدی همیشه رهنمای ماست",
        "text": "تا زمانی که دنیا پا برجاست، نور هدایت خداوند همیشه همراه ما و راهنمای ماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7994,
        "beyt": "مهر تو چون، شد پیشه‌ام * دور از تو نیست، اندیشه‌ام",
        "text": "عشق ورزیدن به تو کار همیشگی ام شده است. تمام فکر و ذکر من تو شده ای و به چیزی غیر از تو فکر نمی کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7995,
        "beyt": "در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما؟ * پاینده باد خاک ایران ما",
        "text": "در راه تو و ارزش بسیاری که داری، جان ما بآنچنان ارزشی ندارد. پاینده و استوار باشی ای خاک سرزمینم ایران.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7996,
        "beyt": "ایران، ای خرّم بهشت من * روشن از تو سرنوشت من",
        "text": "ایران! ای که همچون بهشت سرسبز منی! سرنوشت من با تو درخشان می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7997,
        "beyt": "گر آتش بارد به پیکرم * جز مِهرت در دل نَپرورم",
        "text": "اگر آتش بر وجود من ببارد و جسم من در سختی های روزگار آزار ببیند، (هر بلایی که بر سرم بیاید) بازهم جز عشق تو را در دلم پرورش نمی دهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7998,
        "beyt": "از آب و خاک و مهرِ تو سرشته شد گِلم * مهرت ار برون رود چه می‌شود دلم",
        "text": "گِل وجود من از آب و خاک این سرزمین و عشق به آن سرشته شده (من متولد این سرزمینم) اگر عشق تو از دل من بیرون برود، دلم چه ها بر سرش خواهد آمد؟ (این دل که با مهر تو سرشته شده اگر مهرت از آن گرفته شود، بنیانش از هم می پاشد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 7999,
        "beyt": "مهر تو چون، شد پیشه‌ام * دور از تو نیست، اندیشه‌ام",
        "text": "عشق ورزیدن به تو کار همیشگی ام شده است. تمام فکر و ذکر من تو شده ای و به چیزی غیر از تو فکر نمی کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8000,
        "beyt": "در راه تو، کِی ارزشی دارد این جان ما؟ * پاینده باد خاک ایران ما",
        "text": "در راه تو و ارزش بسیاری که داری، جان ما آنچنان ارزشی ندارد. پاینده و استوار باشی ای خاک سرزمینم ایران.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8001,
        "beyt": "از علی آموز اخلاص عمل  * شیر حق را دان منزه از دغل",
        "text": "از حضرت علی علیه السلام خالص بودن نیت (خدایی بودن نیت) را یاد بگیر. او از هر دغل و خیانتی پاک و منزه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8002,
        "beyt": "در غزا بر پهلوانی دست یافت * زود شمشیری بر آورد و شتافت",
        "text": "در یک از جنگ ها که با پهلوانی از سپاه دشمن جنگ میکرد تا اینکه بر او پیروز شد و به زمین زد، زود شمشیرش را بالا آورد تا آن کافر را به هلاکت برساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8003,
        "beyt": "او خدو انداخت بر روی علی * افتخار هر نبی و هر ولی",
        "text": "در این هنگام آن کافر ملعون، آب دهانش را به صورت حضرت انداخت . به امامی که موجب افتخار پیامبر و بقیه پیامبران و امامان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8004,
        "beyt": "در زمان انداخت شمشیر آن علی * کرد او اندر غزایش کاهلی",
        "text": "در همان لحظه، حضرت شمشیرش را به زمین انداخت و در کشتن او اندکی صبر کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8005,
        "beyt": "گشت حیران آن مبارز زین عمل * وز نمودن عفو و رحمت بی‌محل",
        "text": "آن کافر از این رفتار امام بسیار تعجب کرد. از اینکه لحظه زمان عفو و بخشش نبود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8006,
        "beyt": "گفت بر من تیغ تیز افراشتی * از چه افکندی مرا بگذاشتی",
        "text": "به همین دلیل از امام پرسید: تا الان شمشیرت را برای کشتن من بلند کرده بودی، حالا چه شد که یکباره آن را کنار گذاشتی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8007,
        "beyt": "گفت: من تیغ از پی حق می زنم * بنده حقم نه مامور تنم",
        "text": "امام فرمودند: من برای خدا و زنده نگه داشتن حق شمشیر می کِشم و می جنگم. بنده ی خداوندم نه خودم (توجهی به خودم ندارم. هدفم رضایت خداست)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8008,
        "beyt": "شیر حقم نیستم شیر هوا * فعل من بر دین من باشد گوا",
        "text": "در راه حق همچون شیر شجاعم نه اینکه تابع هوای نفسم باشم. کارهای من بر دین من گواه هستند. ( رفتار من نشان دهنده دین من است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8009,
        "beyt": "باد خشم و باد شهوت باد آز * برد او را که نبود اهل نماز",
        "text": "خشم و شهوت و حرص و طمع کسی را دچار می کند که اهل نماز نباشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8010,
        "beyt": "چون درآمد در میان غیر خدا * تیغ را دیدم نهان کردن سزا",
        "text": "وقتی دیدم که ممکن است شمشیرم برای غیرخدا و از روی هوای نفسم بلند شود، آن را کنار گذاشتم. (تا فقط خشم و غضبم بر دشمنم فقط برای خدا باشد نه اینکه از آب دهانی که او به من انداخته خشمگین شوم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8011,
        "beyt": "آن قصّه شنیدید که در باغ یکی روز * از جور تبر، زار بنالید سپیدار",
        "text": "آیا آن قصه را شنیده اید که یک روز در یکی از باغ ها، درخت سپیدار از ظلم و ستمی که تبر با او کرده بود زار زار می گریست و ناله می کرد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8012,
        "beyt": "کز من نه دگر بیخ و بُنی ماند و نه شاخی * از تیشه‌ی هیزم شکن و ارّه‌ی نجار",
        "text": "(سپیدار می گفت) از تبرهای هیزم شکنان و اره نجارها، از من نه ریشه ای مانده و نه شاخه ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8013,
        "beyt": "گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس * کاین موسم حاصل بود و نیست تو را بار",
        "text": "تبر آهسته به سپیدار گفت: در جرم و گناه تو همین بس که الان فصل میوه دادن است اما تو هیچ میوه ای نداری!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8014,
        "beyt": "تا شام، نیفتاد صدای تبر از گوش * شد توده در آن باغ، سحر هیمه‌ی بسیار",
        "text": "تا شب صدای تبر (که مشغول بریدن درخت بود) ادامه داشت. هنگام سحر، توده ای از هیزم در آن باغ جمع شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8015,
        "beyt": "دهقان چو تنور خود از این هیمه برافروخت * بگریست سپیدار و چنین گفت دگر بار:",
        "text": "وقتی کشاورز آن هیزم ها را سوزاند و تنورش را روشن کرد، سپیدار با دیدن این صحنه گریه کرد و دوباره گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8016,
        "beyt": "آوخ که شدم هیزم و، آتشگر گیتی * اندام مرا سوخت چنین زآتش ادبار",
        "text": "افسوس که من به هیزم تبدیل شده ام و دنیای آتش افروز، اندام من را با این چنین با آتش بد اقبالی می سوزاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8017,
        "beyt": "خندید بر او شعله، که از دست که نالی؟ * ناچیزی تو، کرد بدین گونه تو را خوار",
        "text": "شعله آتش به او خندید و گفت: از دست چه کسی ناله می کنی؟ بی ارزش بودن تو، تو را اینچنین خوار و ذلیل کرده و به این روز انداخته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8018,
        "beyt": "آن شاخ که سر بر کشد و میوه نیارد * فرجام به جز سوختنش نیست سزاوار",
        "text": "شاخه درختی که رشد کند و بلند شود اما میوه ای ندهد، لایق چیزی جز هیزم شدن و سوختن نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8019,
        "beyt": "جز دانش و حکمت نَبُوَد میوه ی انسان * ای میوه فروش هنر، این دکّه و بازار",
        "text": "(انسان نیز مانند درخت است) میوه ی درخت وجودی انسان، همان دانش و حکمت اوست. ای انسانی که خود را دانا نشان می دهی، الان زمان ارائه کردن هنرت است. (که علمت را به دیگران بیاموزی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8020,
        "beyt": "از گفته ی ناکرده و بیهوده چه حاصل؟ * کردار نکو کن که نه سودی ست ز گفتار",
        "text": "سخن بیهوده گفتن و به آن عمل نکردن سودی ندارد. کردار خود را نیکو کن چرا که در گفتار بدون عمل سودی نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8021,
        "beyt": "آسان گذرد گر شب و روز و مه و سالت * روز عمل و مُزد ، بود کار تو دشوار",
        "text": "اگر روزگارت را به تنبلی و سستی بگذرانی، در روز قیامت که هرکس نتیجه عمل خویش را می بیند، گرفتار می شوی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8022,
        "beyt": "خبری داشت کلاغ * گفت در گوش درخت * برگ ها تک تک ریخت * از سر و دوش درخت",
        "text": "کلاغ خبر آمدن فصل پاییز را به درخت داد. درخت از شنیدن این خبر، برگ هایش خشک شد و به زمین ریخت. (اشاره به ریزش برگ درختان در فصل پاییز)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8023,
        "beyt": "سار از شاخه پرید * بال زد تا تهِ باغ * گفت با سبزه و گل * هرچه را گفت کلاغ",
        "text": "پرنده (سار) هم این خبر کلاغ را شنید و پرواز کرد تا این خبر را به انتهای باغ ببرد و به گوش بقیه برساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8024,
        "beyt": "دل هر غنچه تپید * رنگ گلبرگ پرید * برگ بی حوصله شد * سبزه خمیازه کشید",
        "text": "وقتی خبر رسیدن پاییز را به سبزه و گل ها داد، غنچه قلبش از غصه تپید. گل ها رنگ های بانشاط خود را از دست دادند و برگ ها پژمرده شدند و سبزه نیز به خواب رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8025,
        "beyt": "شاپرک خواب نبود * پر زد از باغ گذشت * هرچه را دید و شنید * برد تا پهنه ی دشت",
        "text": "در این میان، شاپرک که هنوز بیدار بود و خبر را شنیده بود، این خبر را با خود به دشت برد تا به آنها نیز خبر آمدن پاییز را بدهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8026,
        "beyt": "آهو از دشت گریخت * رمه برگشت به ده * عاقبت باز رسید * خبر از دشت به ده",
        "text": "آهو با شنیدن این خبر، از دشت فرار کرد. گله حیوانات نیز به روستا برگشتند. و سرانجام، این خبر از دشت به روستا رسید و مردم نیز خبردار شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8027,
        "beyt": "باد هو هو مى کرد * ابر هِى می بارید * خبر داغ کلاغ * ده به ده می‌ پیچید",
        "text": "باد از شنیدن این خبر هو هو کرد و با شدتی که نشان از رسیدن فصل پاییز دارد، می وزید. (باد پاییزی) و ابر ها شروع به باریدن کردند. (باران پاییزی ) بالاخره خبر مهم کلاغ که همان رسیدن پاییز بود، همه جا رسید و بالاخره فصل پاییز شروع شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8028,
        "beyt": "ای مادر عزیز که جانم فدای تو * قربان مهربانی و لطف و صفای تو",
        "text": "ای مادر عزیز و مهربانم که می خواهم جانم را فدایت کنم. فدای همه مهربانی ها و تمام لطف هایی که در حق من کردی و تمام صفا و صمیمیتی که برایم ارزانی کردی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8029,
        "beyt": "هرگز نشد محبت یاران و دوستان * هم پایه ی محبت و مهر و وفای تو",
        "text": "دوستانم هرچقدر هم عشق و محبت به من ورزیدند اما هیچ کدامشان همچون محبت های تو خالصانه و وفادارانه نبود. (در محبت و وفاداری، هیچ کس به پای تو نمی رسد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8030,
        "beyt": "مهرت برون نمی رود از سینه ام که هست * این سینه، خانه ی تو و این دل، سرای تو",
        "text": "هیچ گاه عشق به تو از دل من بیرون نمی رود. چرا که این دل، خانه و جایگاه توست و عشق به تو سراسر این خانه را فرا گرفته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8031,
        "beyt": "ای مادر عزیز که جان داده ای مرا * سهل است اگر که جان دهم اکنون برای تو",
        "text": "ای مادر مهربان و عزیزم! تو به من زندگی بخشیدی و جان تازه ای دادی. اگر من جانم را برای تو بدهم آسان و کم ترین کار است. (در برابر الطاف بسیار تو)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8032,
        "beyt": "خشنودی تو مایه ی خشنودی من است * زیرا بود رضای خدا در رضای تو",
        "text": "رضایت و خشنودی تو، باعث شادی و رضایت من می شود. زیرا خشنودی و رضایت خدا هم در خشنودی توست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8033,
        "beyt": "گر بود اختیار جهانی به دست من * می‌ریختم تمام جهان را به پای تو",
        "text": "اگر اختیار تمام جهان را داشتم، هرچه در این عالَم هست را (برای قدردانی) به پای تو می ریختم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8034,
        "beyt": "آه اين سر بريده ماه است در پگاه؟ * يا نه! سر بريده خورشيد شامگاه؟",
        "text": "آه! آیا این سر از تن جداشده، ماه است که صبحگاهان روی زمین افتاده یا نه! این سر بریده و آغشته به خون، خورشیدی است که سرخ شده و درحال غروب است؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8035,
        "beyt": "خورشيد، بی حفاظ نشسته به روی خاک؟ * يا ماه بی ملاحظه افتاده بين راه؟",
        "text": "آیا سر بریده، خورشید است که بدون هیچ پوششی خود را از آسمان به روی خاک انداخته؟ یا ماه است که بدون ملاحظه زیبایی هایش، خود را روی زمین و بین راه انداخته است؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8036,
        "beyt": "حُسن شهادت از همه حسنی فراتر است * ای محسن شهيد من، ای حُسن بی گناه",
        "text": "زیبایی و نیکویی شهادت، از هر زیبایی ای برتر است. ای محسن حججی شهید، ای زیبای بی گناه.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8037,
        "beyt": "ترسم تو را ببيند و شرمندگی كشد * يوسف، بگو كه هيچ نيايد برون ز چاه",
        "text": "به حضرت یوسف که در زیبایی بی نظیر بود، بگو که از چاه بیرون نیاید؛ چرا که میترسم تو را ببیند و از زیبا شهید شدنت شرمنده شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8038,
        "beyt": "شاهد، نياز نيست كه در محضر آورند * در دادگاه عشق، رگ گردنت گواه",
        "text": "برای اثبات عشق حقیقی تو در راه خدا، نیازی به آوردن شاهد و گواه نیست؛ چرا که همین سر بریده ی تو در راه معشوق، برای تو گواه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8039,
        "beyt": "دارد اسارت تو به زينب اشارتی * از اشتياق كيست كه چشمت كشيده راه؟",
        "text": "چقدر اسارت تو شبیه اسارت حضرت زینب سلام الله علیها است. از اشتیاق چه کسی است که این چنین به دوردست ها نگاه می کنی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8040,
        "beyt": "از دوردست می رسد آيا كدام پيک؟ * ای مسلم شرف، به كجا ميكنی نگاه؟",
        "text": "آیا از دوردست ها برای تو قرار است پیکی برسد که اینچنین نگاه زیباست به آنجا خیره شده؟ ای مسلمان شریف و بزرگوار به کجا می نگری؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8041,
        "beyt": "لبريز زندگی است نفس های آخرت * آورده مرگ، گرم به آغوش تو پناه",
        "text": "نفس های آخر تو خبر از زندگی جاودان و حقیقی ای که در پیش داری می دهد. گویا مرگ نیز به آغوش تو پناه آورده تا جان بگیرد!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8042,
        "beyt": "يک كربلا شكوه به چشمت نهفته است * ای روضه مجسم گودال قتلگاه",
        "text": "از چشمان تو می توان رویداد پرشکوه تاریخ، یعنی حادثه عاشورا در کربلا را خواند. تو خودت یک روضه به تصویر کشیده شده از گودال قتلگاه امام حسین هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8043,
        "beyt": "ایران ای سرای امید * بر بامت سپیده دمید",
        "text": "ای ایران! ای کشوری که خانه تمام امیدها و آرزوها هستی. بر بام تو خورشید پیروزی طلوع کرد و نمایان شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8044,
        "beyt": "بنگر کزین ره پرخون * خورشیدی خجسته رسید",
        "text": "نگاه کن که پس از گذر از رینج ها و سختی ها و ریخته شدن خون بسیاری از بی گناهان، بالاخره خورشید پیروزی از راه رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8045,
        "beyt": "اگر چه دل‌ها پرخون است * شکوه شادی افزون است",
        "text": "با اینکه از تمام این سختی ها و داغدار شدن خیلیها، هنوز هم دل ها غمگین است اما شادی پیروزی بیشتر از تمام این غم هاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8046,
        "beyt": "سپیده ما گلگون است، وای گلگون است * که دست دشمن در خون است",
        "text": "خورشید پیروزی ما به رنگ سرخ و خونین است چرا که دشمن ظالم، خون بسیاری از ما را در این راه ریخته است. (برای به دست آوردن این پیروزی بزرگ، خون های بسیاری ریخته شده است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8047,
        "beyt": "ای ایران غمت مَرِساد * جاویدان شکوه تو باد",
        "text": "ای ایران! امیدوارم هیچ غم و اندوهی به تو نرسد و شکوه و جلال و عظمت تو همیشگی و پایدار باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8048,
        "beyt": "راه ما، راه حق، راه بهروزی است * اتحاد، اتحاد، رمز پیروزی است",
        "text": "راه و رسم ما، بر شیوه حق طلبی استوار است و این راه، راه رسیدن به خوشبختی است و رمز پیروزی ما اتحاد و همبستگی ماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8049,
        "beyt": "صلح و آزادی جاودانه * در همه جهان خوش باد",
        "text": "صلح و آزادی در همه جای جهان، همیشگی و خوش باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8050,
        "beyt": "یادگار خون عاشقان، ای بهار * ای بهار تازه جاودان در این چمن شکفته باد",
        "text": "ای که یادگار خون شهیدانِ عاشق هستی. ای بهار آزادی که به تازگی در چمن این سرزمین شکفته شده ای، جاودان باشی همیشه.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8051,
        "beyt": "باد سرد، آرام بر صحرا گذشت *  * سبزه‌زاران، رفته رفته، زرد گشت",
        "text": "باد سرد (یعنی باد پاییزی) بر دشت و صحرا وزید – تمام سبزه زاران، نشاط و سرسبزی خود را از دست دادند و زرد و پژمرده شدند. (برای فصل پاییز آماده شدند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8052,
        "beyt": "تک درخت ناروَن، شد رنگ‌رنگ * زرد شد آن چتر شاداب و قشنگ",
        "text": "برگ درخت نارون، رنگ های پاییزی به خود گرفتند و رنگارنگ شدند  – درخت نارون که مثل یک چتر نو و جدید، زیبا بود، حالا رنگش زرد شده. ( درخت نارون به چتر تشبیه شده است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8053,
        "beyt": "برگ برگ گل به رقصِ باد ریخت * رشته‌های بیدبُن از هم گسیخت",
        "text": "با هر وزش باد، تک تک گلبرگ های گل ها ریختند – رشته ها و شاخه های ضعیف درخت بید از هم جدا گشتند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8054,
        "beyt": "چشمه کم کم خشک شد، بی آب شد * باغ و بُستان، ناگهان در خواب شد",
        "text": "چشمه ها خشک و بی آب شدند – باغ ها و پارک های سرسبز به خواب زمستانی رفتند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8055,
        "beyt": "کرد دهقان، دانه‌ها در زیر خاک * کرد کوته، شاخه‌ٔ پیچانِ تاک",
        "text": "کشاورز از این فرصت (خوابیدن گیاهان) استفاده کرد و دانه کاشت – شاخه های پیچ و تاب خورده انگور را کوتاه کرد. ( تا در آینده بیشتر رشد کنند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8056,
        "beyt": "فصل پاییز و زمستان می‌رود * بار دیگر، چون بهاران می‌شود",
        "text": "اما بالاخره فصل پاییز و زمستان هم تمام خواهد شد – دوباره فصل بهار از راه خواهد رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8057,
        "beyt": "از زمین خشک، می‌روید گیاه *  * چشمه جوشید، آب می‌افتد به راه",
        "text": "دوباره در فصل زیبایی بهار، از زمینی که گیاهانش به خواب رفته بودند، راز خواب بیدار می شوند و رشد می کنند – چشمه هایی که بی آب شده بودند (با بارش باران های بهاری) پر آب خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8058,
        "beyt": "برگِ نو آرَد، درخت نارون *  * سبز گردد، شاخساران کهن",
        "text": "درخت نارونی که برگ هایش در زمستان زرد شده بودند دوباره برگ های سبز و تازه ای خواهد آورد – شاخه های قدیمی دوباره سبز خواهند شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8059,
        "beyt": "گُل بخندد، بر سرِ گل بوته‌ها * پُر کند بوی خوش گل، باغ را",
        "text": "گل های جدیدی می روند – بوی تازه گل های خوش بود سراسر بغ را فرا خواهد گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8060,
        "beyt": "باز می‌آید پرستو، نغمه‌خوان * باز می‌سازد در اینجا آشیان",
        "text": "دوباره پرستو آواز می خواند – دوباره لانه اش را می سازد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8061,
        "beyt": "راستی را کس نمی‌داند که در فصل بهار * از کجا گردد پدیدار، این همه نقش و نگار",
        "text": "به راستی که کسی نمی داند این همه زیبایی هایی که در فصل بهار وجود دارد و نقش های زیبا بر دیوار هستی زده شده، از کجا پدید آمده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8062,
        "beyt": "عقل‌ها حیران شود کز خاک تاریک نژند * چون برآید این همه‌ گل‌های نغز کامکار",
        "text": "همه عقل ها متحیر و مبهوت می شوند که از خاک سرد و بی جان، این همه گل های زیبا و دلنشین می روید!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8063,
        "beyt": "چون نپرسی‌ کاین تماثیل از کجا آمد پدید؟ * چون نجویی ‌کاین ‌‌تصاویر از کجا شد آشکار؟",
        "text": "چرا نمی پرسی که این همه نقش و صورت ها که در عالم هستی وجود دارد، براستی از کجا پدید آمده است؟ چرا جستجو نمی کنی که این همه تصاویر زیبا از کجا آشکار شده است؟ (منشأ همه این ها چه کسی است؟)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8064,
        "beyt": "برق از شوقِ‌ که‌ می‌خندد بدین‌سان قاه‌قاه؟ * ابر از هجر که می‌گرید بدین‌سان زار زار؟",
        "text": "رعد و برق از شوق چه کسی این چنین بلند بلند می خندند؟ (اشاره به صدای مهیب رعد و برق) ابر از دوری چه کسی است که این چنین گریه می کند؟ (اشاره به بارش باران از ابرها)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8065,
        "beyt": "کیست آن صورتگر ماهر که بی‌تقلید غیر * این همه صورت برد بر صفحه هستی به کار؟",
        "text": "این کسی که اینچنین با مهارت تمام و بدون تقلید از کسی، صورتگری میکند و نقش و نگار می کشد، چه کسی است؟ و چه کسی جز خدا می تواند این همه صورت های زیبا و نقش های ناب بر صفحه هستی به کار ببرد؟ (هیچکس!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8066,
        "beyt": "ما که اطفال این دبستانیم * همه از خاک پاک ایرانیم",
        "text": "ما مانند کودکانی که در دبستان درس میخوانند و پرورش می یابند، در دبستان ایران پرورش یافته ایم و همه متعلق به خاک این سرزمین هستیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8067,
        "beyt": "همه با هم برادر وطنیم * مهربان همچو جسم با جانیم",
        "text": "همگی باهم برادر و هموطن هستیم و با یکدیگر مهربانیم؛ همچون جان که در جسم است و نسبت به هم مهربانند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8068,
        "beyt": "اشرف و اَنجَبِ تمام مِلَل  * یادگار قدیم دورانیم",
        "text": "شریف ترین و نجیب ترین در بین همه ملت ها هستیم. و این ملت، یادگاری است که از زمان های بسیار قدیم به دست ما رسیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8069,
        "beyt": "وطن ما به جای مادر ماست * مادر خویش را نگهبانیم",
        "text": "وطن ما همچون مادر برای ماست و ما وظیفه داریم که از مادر خود در برابر گزند دشمنان محافظت کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8070,
        "beyt": "شکر داریم که‌ از طفولیت * درس حب الوطن، همی خوانیم",
        "text": "خدا را شاکریم که از هنگامی کودکی درس عشق به وطن را یاد گرفته ایم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8071,
        "beyt": "چون که حبّ وطن ز ایمان است * ما یقیناً ز اهل ایمانیم",
        "text": "زیرا دوست داشتن وطن، نشانه ایمان است. پس ما که وطنمان را دوست داریم حتما ایمان داریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8072,
        "beyt": "گر رسد دشمنی برای وطن * جان و دل، رایگان بیفشانیم",
        "text": "اگر دشمنان به وطن ما حمله کنند، با جان و دل از آن مراقبت می کنیم و از دست از جان خود می کشیم (تا وطن را سرفراز نگه داریم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8073,
        "beyt": "پیش از این‌ها فکر می‌کردم خدا * خانه‌ای دارد میان ابرها",
        "text": "در گذشته گمان می کردم خدا خانه ای در بین ابرها دارد و در آسمان زندگی می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8074,
        "beyt": "مثل قصر پادشاه قصه‌ها * خشتی از الماس خشتی از طلا",
        "text": "خانه اش مانند قصر پادشاه ها که در قصه ها می خواندیم، تمام آجرهایش از الماس و طلا ساخته شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8075,
        "beyt": "پایه‌های برجش از عاج و بلور * بر سر تختی نشسته با غرور",
        "text": "خانه اش برجی بزرگ است که پایه های برج، از عاج و شیشه است و خداوند با غرور خاصی بر روی تخت پادشاهی اش نشسته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8076,
        "beyt": "ماه، برقِ کوچکی از تاج او * هر ستاره پولکی از تاج او",
        "text": "فکر می کردم ماج، تاج پادشاهی خداست که در آسمان برق می زند! و ستاره های آسمان ، پولک های تاج پادشاهی او هستند که برق می زنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8077,
        "beyt": "رعد و برق شب طنین خنده‌اش * سیل و طوفان، نعره‌ی توفنده‌اش",
        "text": "صدای رعد و برق را که می شنیدم گمان می کردم صدای خنده هداست (که اینچنین بلند و مهیب است!) و سیل و طوفان از خروش و فریاد بلند خدا ناشی می شود! (که شاید از عصبانیت او بوده!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8078,
        "beyt": "هیچ کس از جای او آگاه نیست * هیچ کس را در حضورش راه نیست",
        "text": "فکر می کردم هیچ کس از جای خدا اطلاع ندارد و او هیچ کس را به حریمش راه نمی دهد و با کسی ارتباط نمی گیرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8079,
        "beyt": "آن خدا بی‌رحم بود و خشمگین * خانه‌اش در آسمان دور از زمین",
        "text": "آن خدایی که من اینچنین راجع به او فکر می کردم، خدای عصبانی و خشمگین بود و خانه ای در آسمان داشت که دور از خانه ما زمینی ها بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8080,
        "beyt": "بود، اما در میان ما نبود * مهربان و ساده و زیبا نبود",
        "text": "در افکارم می دانستم که خدا وجود داشت ولی در بین ما نبود بلکه بسیار دور بود. آن خدای خیالی من مهربان و ساده و زیبا نبود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8081,
        "beyt": "در دل او، دوستی جایی نداشت * مهربانی هیچ معنایی نداشت",
        "text": "تصور می کردم در دلش کسی را دوست ندارد و محبت نمی کند و برای او که اینچنین قدرتمند بود مهربانی به دیگران معنایی نداشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8082,
        "beyt": "هر چه می‌پرسیدم از خود از خدا * از زمین از آسمان از ابرها",
        "text": "هرچه سوال به ذهنم می رسید درباره خودم، خدا، زمین و آسمان و ابرها و تمام موجودات",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8083,
        "beyt": "زود می‌گفتند: «این کار خداست * پرس و جو از کار او کاری خطاست»",
        "text": "به من می گفتند همه اینها کار خداست و تو نباید از اینطور مسائل پرسش کنی چرا که این سوال پرسیدن و پرس و جو کردن از کارهای خدا کار درستی نیست!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8084,
        "beyt": "نیت من در نماز و در دعا * ترس بود و وحشت از خشم خدا",
        "text": "نمازهایم را با ترس و وحشت از خدا می خواندم ( و نیتم برای نمازخواندن، رهایی از خشم خدا بود) و در دعاهایم از او وحشت داشتم.( که مبادا مرا عذاب کند!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8085,
        "beyt": "پیش از این‌ها، خاطرم دلگیر بود * از خدا در ذهنم این تصویر بود",
        "text": "در گذشته که راجع به خدا این چنین فکر می کردم و تصویر خیالی نادرستی از او در ذهن خودم ساخته بودم، بسیار ناراحت و دلگیر بودم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8086,
        "beyt": "تا که یک شب، دست در دست پدر * راه افتادم به قصد یک سفر",
        "text": "تا این که یک روز با پدرم به یک سفر رفتیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8087,
        "beyt": "در میان راه، در یک روستا * خانه‌ای دیدیم، خوب و آشنا",
        "text": "در بین راه به روستایی رسیدیم و یک خانه خوب و آشنا در آنجا دیدیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8088,
        "beyt": "زود پرسیدم: «پدر، اینجا کجاست؟» * گفت: «اینجا خانه‌ی خوب خداست»",
        "text": "از پدرم پرسیدم: اینجا کجاست؟ پدر گفت: اینجا خانه خوب خداست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8089,
        "beyt": "گفت: «اینجا می‌شود یک لحظه ماند * گوشه‌ای خلوت، نمازی ساده خواند»",
        "text": "پدر گفت: اینجا می توانیم لحظه ای بمانیم و در گوشه ای خلوت، نماز ساده بخوانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8090,
        "beyt": "با وضویی دست و رویی تازه کرد * با دل خود گفت‌و‌گویی تازه کرد",
        "text": "اینجا می توان وضو گرفت و آبی به سر و صورت زد ( و نشاط یافت) و گفت و گو و دعا با خدا را در دل می توان آغاز کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8091,
        "beyt": "گفتمش: «پس آن خدای خشمگین * خانه اش اینجاست؟ اینجا در زمین؟»",
        "text": "به پدرم گفتم: پس آن خدای خشمگین که خانه اش در آسمانها بود کجاست؟ آیا خانه اش در اینجا روی زمین است؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8092,
        "beyt": "گفت: «آری خانه‌ی او بی ریاست * فرش‌هایش از گلیم و بوریاست",
        "text": "پدر گفت: بله؛ خانه خدا روی زمین است؛ خانه ای ساده و بی ریا، با فرش های گلیم و حصیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8093,
        "beyt": "مهربان و ساده و بی کینه است * مثل نوری در دل آیینه است",
        "text": "او خدای مهربان و ساده است و هیچ کینه ای ندارد و دلش روشن است همچون نور روشنی که در دل آیینه می تابد. او مثل نور آینه صاف و باصفاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8094,
        "beyt": "عادت او نیست خشم و دشمنی * نام او نور و نشانش روشنی»",
        "text": "خداوند عادت به خشمگین شدن و دشمنی با کسی ندارد. یکی از نام های او نور است و او نماد روشنایی و صفاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8095,
        "beyt": "تازه فهمیدم: خدایم این خداست * این خدای مهربان و آشناست",
        "text": "من تازه فهمیدم که خدای من، خدای واقعی من، این خدای مهربان و آشنااست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8096,
        "beyt": "دوستی از من به من نزدیک‌تر * از رگ گردن به من نزدیک‌تر",
        "text": "این خدا دوست من است و از من به خودم نیز نزدیکتر است و حتی او نزدیکتر از رگ گردن به من است! ( اشاره به آیه ۱۶ سوره ق از قرآن کریم: وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ: ما از رگ گردن او به او نزدیکتریم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8097,
        "beyt": "می‌توانم بعد از این، با این خدا * دوست باشم، دوست، پاک و بی ریا",
        "text": "من می توانم از این پس با این خدای خوب و مهربان دوست باشم؛ یک دوستی پاک و بی ریا و سرشار از خلوص!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8098,
        "beyt": "بامدادی که که تفاوت نکند لیل و نهار * خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار",
        "text": "در صبحگاه روز بهاری که طول شب و روز آن مساوی است، گشت و گذار در دشت و صحرا و تماشا کردن زیبایی های فصل بهار، بسیار لذت بخش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8099,
        "beyt": "آفرینش همه تنبیه خداوند دل است * دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار",
        "text": "آفرینش (این جهان و موجودات آن) برای بیدار کردن و هوشیار کردن دل انسان از جانب خداست. کسی که توجهی به آن نکند و به قدرت خداوند در آفرینش موجودات اقرار نکند، هیچ احساس و انسانیتی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8100,
        "beyt": "این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود * هر که فکرت نکند ، نقش بود بر دیوار",
        "text": "این همه پدیده های عجیب و شگفت آور در این هستی وجود دارد. کسی که با تماشای آنها به وجود تو و قدرتت نیندیشد، همچون موجود بی جانی است که نقش بر دیوار شده. (همچون تصویری که بر دیوار نصب کنند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8101,
        "beyt": "کوه و دریا و درختان، همه در تسبیح اند * نه همه مستمعی فهم کند این اسرار",
        "text": "همه موجودات این عالم اعم از کوه و دریا و درختان، خداوند را تسبیح می گویند ( یعنی او را از هر عیبی پاک و مُنزّه می دانند.) اما هر شنونده ای صدای تسبیح آن را نمی شنود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8102,
        "beyt": "خبرت هست که مرغان سحر می گویند * آخر ای خفته، سر از خواب جهالت بردار؟",
        "text": "آیا خبر داری که حتی مرغی که در ابتدای صبح صدا می کند، دارد با زبان بی زبانی می گوید که از خواب نادانی بیدار شو و به پدیده های اطرافت آگاه باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8103,
        "beyt": "تا کی آخر چو بنفشه، سرغفلت در پیش * حیف باشد که تو در خوابی و نرگس، بیدار",
        "text": "تا کی قصد داری مثل گل بنفشه (که بر خلاف انسان، عقل و شعور ندارد) در جهالت و بی خبری به سر ببری؟ حیف باشد که تو در خواب جهالت باشی اما گل نرگس بیدار باشد و تسبیح خداوند را بگوید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8104,
        "beyt": "که تواند که دهد میوه الوان از چوب؟ * یاکه داند که برآرد گل صدبرگ از خار؟",
        "text": "چه کسی (جز خدا) می تواند از چوب، میوه های رنگارنگ درست کند؟ یا چه کسی می تواند از خار، گل های نرم و صدبرگ پدیدآورد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8105,
        "beyt": "عقل حیران شود از خوشه زرین عنب * فهم، عاجز شود از حقه یاقوت انار",
        "text": "عقل انسان از آفرینش خوشه طلایی انگور متحیر میشود. فهم انسان از آفرینش دانه های همچون یاقوت انار، عاجز و ناتوان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8106,
        "beyt": "پاک و بی عیب خدایی که به تقدیر عزیز * ماه و خورشید، مسخر کند لیل و نهار",
        "text": "خداوند منزه از هرگونه عیبی، با تقدیر خویش همه موجودات همچون ماه و خورشید و شب و روز را مطیع کرده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8107,
        "beyt": "تا قیامت سخن اندر کَرَم و رحمت او * همه گویند و یکی گفته نیاید ز هزار",
        "text": "تا روز قیامت سخن از بخشش و مهربانی و لطف اوست. حتی اگر همه هم از مهربانی های او سخن بگویند، بازهم یکی از هزاران لطف خداوند گفته نشده است.(یعنی انقدر الطاف الهی زیاد است که همه انسان ها هم اگر جمع شوند نمی توانند حق مطلب را ادا کنند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8108,
        "beyt": "نعمتت بار خدایا، ز عدد بیرون است * شکر اِنعام تو هرگز نکند شکر گزار",
        "text": "خدایا همه نعمت های تو انقدر زیادند که قابل شمارش نیستند. به همین دلیل است که هیچ شکرگزاری نمی تواند شکر همه نعمت های تو را بجا آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8109,
        "beyt": "سعدیا، راست رٌوان ، گوی سعادت بردند * راستی کن که به منزل نرسد کج رفتار",
        "text": "ای سعدی! انسان های درستکار به سعادت و عاقبت بخیری رسیدند. تو هم درستکار باش چرا که انسان منحرف از راه حق، هیچ گاه به مقصد حقیقی (یعنی بهشت) نمیرسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8110,
        "beyt": "به نام آن که جان را فکرت آموخت * چراغ دل، به نور جان بر افروخت",
        "text": "به نام خدا! خدایی که به انسان اندیشیدن آموخت و دل او را به چراغ علم و دانش روشن کرد. (از تاریکی جهل نجات داد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8111,
        "beyt": "ز فضلش هر دو عالم گشت روشن * ز فیضش خاک آدم، گشت گلشن",
        "text": "از فضل و بخشش خداوند، هردو عالم روشن و منور شد و از لطف بسیار او، خاک بی ارزش آدم همچون گلستانی با ارزش شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8112,
        "beyt": "جهان، جمله، فروغ نور حق دان * حق اندر وی، ز پیدایی است پنهان",
        "text": "سرتاسر عالم را نور حق فراگرفته است ( و تمام مخلوقات، نشانه ای از قدرت بی نهایت الهی هستند) همه چیز در این عالم، نشانه آشکار خدا و حق است اما چون از آنها غافلیم گویا ز دیدگان ما مخفی اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8113,
        "beyt": "خرد را نیست تاب نور آن روی * برو از بهر او ،چشم دگر جوی",
        "text": "فقط با عقل و خرد نمی توان نور حق را در این عالم دید بلکه باید با چشم دیگری به این عالم نگاه کرد. (چشم بصیرت لازم است…)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8114,
        "beyt": "در او هر چه بگفتند از کم و بیش * نشانی داده اند از دیده ی خویش",
        "text": "تا به حال هرکسی نشانه ای از خداوند بیان کرده، چیزی بوده که خودش به آن رسیده و با چشم دل آن را نگریسته.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8115,
        "beyt": "به نزد آن که جانش در تجلی است * همه عالم کتاب حق تعالی است",
        "text": "در نزد کسی که نور حق در دل و جانش روشن است، همه جهان را مانند کتابی می بیند که نشانه های او را بیان می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8116,
        "beyt": "ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی * نروم جز به همان ره که توأم راهنمایی",
        "text": "خدایا نام تو را بر زبانم جاری می کنم و به یاد تو هستم زیرا تو خداوند منی و از هرناپاکی ای مبرایی – و در همان مسیری که تو نشانم دادی و راهنمایی ام کردی حرکت میکنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8117,
        "beyt": "همه درگاه تو جویم همه از فضل تو پویم * همه توحید تو گویم که به توحید سزایی",
        "text": "همه چیزم را از تو میخواهم و تنها دنبال فضل و بخشش تو هستم – فقط تو را یگانه می دانم چرا که تو به یگانگی شایسته تر از بقیه هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8118,
        "beyt": "تو حکیمی تو عظیمی تو کریمی تو رحیمی * تو نماینده فضلی تو سزاوار ثنایی",
        "text": "خدایا تو همه ی کارهایت براساس حکمت است، بزرگ و بلندمرتبه ای، تو بسیار بخشنده ای و مهربانی – تو در فضل و بخشش، سرآمد دیگرانی و تنها تو لایق ستایش هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8119,
        "beyt": "نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی * نتوان شبه تو گفتن که تو در وهم نیایی",
        "text": "هیچ کس نمی تواند تو را آنگونه که شایسته توست، توصیف کند چراکه تو در فهم محدود ما نمی گنجی – حتی نمی توان هیچ شبیه و مانندی را در خیالمان برایت بسازیم چرا که تو برتر از آنی که در توهم ما محدود شوی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8120,
        "beyt": "همه عزّی و جلالی همه علمی و یقینی * همه نوری و سروری همه جودی و جزایی",
        "text": "تمام عزت و شکوه و دانش و یقین برای توست – تو سراسر وجودت نور و نشاط و بخشش و پاداش دهندگی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8121,
        "beyt": "همه غیبی تو بدانی، همه عیبی تو بپوشی * همه بیشی تو بکاهی، همه کمی تو فزایی",
        "text": "تو از همه اسرار غیب مطلع هستی، تویی که پوشاننده عیب های مایی – هرچیز زیادی را تو میتوانی کمش کنی و هرچیز کمی را تو میتوانی زیادش کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8122,
        "beyt": "لب و دندان سنایی همه توحید تو گوید * مگر از آتش دوزخ بوَدَش روی رهایی",
        "text": "سنایی از عمق وجودش تو را به یگانگی می خواند – به امید اینکه از آتش جهنم نجاتش دهی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8123,
        "beyt": "در پیله تا به کی بر خویشتن تنی * پرسید کرم را، مرغ از فروتنی",
        "text": "مرغ با تواضع (یا خجالت و یا تنبلی) از کرم پرسید: تا کی در این پیله ات می خواهی به خودت تنیده شوی؟ (چرا خود را رها نمی کنی؟)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8124,
        "beyt": "در پیله تا به کی بر خویشتن تنی * پرسید کرم را، مرغ از فروتنی",
        "text": "پیله، همان جسم مادی ما است که اگر زندانی اش شویم، روحمان نمی تواند پروانه شود و در عوالم بالا سیر کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8125,
        "beyt": "تا چند منزوی در کنج خلوتی * در بسته تا به کی در محبس تنی",
        "text": "تا کی میخواهی انقدر گوشه نشین باشی و در تنهایی ات به سر ببری؟ تا کی می خواهی در تنت زندانی شوی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8126,
        "beyt": "در فکر رستنم پاسخ بداد کرم * خلوت نشسته ام زین روی منحنی",
        "text": "کرم جواب داد: در فکر رهایی از زندان جسمم هستم؛ به همین دلیل است که این چنین در تنهایی به سر میبرم و خمیده شده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8127,
        "beyt": "هم سال‌های من پروانگان شدند * جستند از این قفس، گشتند دیدنی",
        "text": "هم سن های من، تبدیل به پروانه شدند و خودشان را از این قفس تن رها کردند و زیبا شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8128,
        "beyt": "در حبس و خلوتم تا وارهم به مرگ * یا پر بر آورم بهر پریدنی",
        "text": "در تنهایی ام به سر میبرم تا مرگم فرا برسد یا اینکه پروانه شوم و پر در آورم و بتوانم به زیبایی پرواز کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8129,
        "beyt": "اینک تو را چه شد کای مرغ خانگی * کوشش نمی‌کنی، پری نمی‌زنی",
        "text": "با این حال ای مرغ خانگی! چه شده که تو تلاشی نمی کنی تا پرواز کنی؟!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8130,
        "beyt": "بخند بر شب * بر روز، بر ماه، * بخند بر پیچاپیچ خیابان های جزیره،",
        "text": "در همه حالات و در هرجایی که هستی، بخند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8131,
        "beyt": "فضلِ خدای را، که تواند شمار کرد؟‌ * یا کیست آن که شُکر یکی از هزار کرد؟",
        "text": "چه کسی می تواند بخشش بی نهایت خداوند را بشمارد؟ (استفهام انکاری؛ هیچ کس نمی تواند که فضل و بخشش خداوند را بشمارد) یا چه کسی قادر است شکر تنها یکی از هزاران نعمتی را که خداوند عطا کرده، به جا آورد؟ (هیچ کس!)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8132,
        "beyt": "بحر آفرید و برّ و درختان و آدمی * خورشید و ماه و اَنجُم و لَیل و نهار کرد",
        "text": "خداوند قدرتمند، دریا و خشکی و درختان و انسان ها را آفرید و همچنین خورشید و ماه و ستارگان را پدید آورد و شب و روز را ایجاد کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8133,
        "beyt": "اجزای خاک مُرده، به تاثیر آفتاب * بُستان میوه و چمن و لاله‌زار کرد",
        "text": "تنها خداوند است که این قدرت را دارد با تابش آفتاب بر خاک مرده، از آن چمن های سرسبز و باغ های میوه و گل های لاله برویاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8134,
        "beyt": "ابر، آب داد بیخ درختان مرده را * شاخ برهنه، پیرهن نوبهار کرد",
        "text": "ابرها (با اجازه خدا) تا ریشه درختان مرده را آبیاری می کنند و بار دیگر درختان خشک زمستانی را سرسبز کرده و لباس فصل بهار را که پر از گل و شکوفه است، بر تن آنها می پوشاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8135,
        "beyt": "توحیدگوی او، نه بنی‌آدم‌اند و بس * هر بلبلی که زمزمه بر شاخسار کرد",
        "text": "تنها انسان ها نیستند که خداوند را یکتا می دانند و ذکر او را می گویند؛ بلکه تمام موجودات عالم به تسبیح خداوند مشغولند. هر بلبلی که روی درختان آواز می خواند درواقع به ذکر خدا مشغول است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8136,
        "beyt": "به نام خداوند جان آفرین * حکیم سخن در زبان آفرین",
        "text": "به نام خداوندی که انسان ها را آفرید و به آنان زندگی بخشید. خداوند دانایی که به انسان قدرت سخن گفتن داده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8137,
        "beyt": "خداوند بخشنده دستگیر * کریم خطا بخش پوزش پذیر",
        "text": "خداوندی که بسیار بخشنده است و به بندگانش کمک می کند. خداوند مهربانی که خطاهای بندگانش را می پوشاند ( و آبروداری می کند…) و عذرخواهی و توبه آنها را می پذیرد. (خداوند واقعا مهربان است و کینه ای از بنده گناهکارش ندارد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8138,
        "beyt": "پرستار امرش همه چیز و کس * بنی آدم و مرغ و مور و مگس",
        "text": "همه موجودات عالم، از فرزندان آدم تا مرغ و مورچه و مگس، از او طاعت می کنند و تسلیم اوامر او هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8139,
        "beyt": "یکی را به سر برنهد تاج بخت * یکی را به خاک اندر آرد ز تخت",
        "text": "خداوند به هرکس که بخواهد عزت و سربلندی می بخشد (به انسان هایی که در برابر او تسلیم اند و هیچگاه نافرمانی او را نمی کنند.) و هرکس را که بخواهد، خوار و ذلیل می کند و در دنیا و آخرت بدبختش می گرداند. (به دلیل نافرمانی و سرکشی هایی که آن بنده عمدا داشته).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8140,
        "beyt": "گلستان کند آتشی بر خلیل * گروهی بر آتش برد ز آب نیل",
        "text": "خداوند همانطور که آتش را بر حضرت ابراهیم علیه السلام سرد و تبدیل به گلستان کرد، برای گروه ستمکاران، آب را آتش کرد. (آتش خشم او آنها را گرفت)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8141,
        "beyt": "به درگاه لطف و بزرگیش بر * بزرگان نهاده بزرگی ز سر",
        "text": "خداوند از هر بزرگ و صاحل ارزشی، بزرگتر و ارزشمند تر است و همه در برابر او ناتوان اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8142,
        "beyt": "جهان متفق بر الهیتش * فرومانده از کنه ماهیتش",
        "text": "همه موجودات عالم بر خداوندی خداوند شهادت داده و متفق القولند. با این حال هیچ کس نتوانسته ذات خدا را درک کند. زیرا ذات خداوند نامحدود است و درک ما محدود… .",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8143,
        "beyt": "بشر ماورای جلالش نیافت * بصر منتهای جمالش نیافت",
        "text": "انسان هرچه قدر هم بگردد، نمی تواند با عظمت تر و قدرتمند تر از خدا پیدا کند. هیچ چشمی زیباتر از زیبایی خدا پیدا نکرد. (حتی زیبایی خدا را می توان در زیبا و بادقت آفریدن موجوداتش دید)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8144,
        "beyt": "تامل در آیینه دل کنی * صفایی به تدریج حاصل کنی",
        "text": "اگر اندکی درباره خودت و آنچه در دلت می گذرد فکر کنی کم کم پرده های غفلت کنار می روند و وجود تو کمی صفا می یابد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8145,
        "beyt": "محال است که سعدی راه صفا * توان رفت جز بر پی مصطفی",
        "text": "ای سعدی! غیرممکن است که تو بخواهی وجودت را باصفا و پاک و زلال کنی و در عین حال، راه و روشت غیر از راه و روش پیامبر باشد. ( اگر میخواهی وجودت را باصفا و پاک از گناهان کنی، طبق سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم عمل کن.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8146,
        "beyt": "شعر درباره امام زمان؟ * گفتا: تو خود حجابی، ورنه رخم عیان است!",
        "text": "از امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) پرسیدم: چرا چهره زیبایتان از من پنهان است؟ گفتند: تو ( و اعمالت و وابستگی هایت به دنیا) حجابی است که مانع دیدار چهره من شده وگرنه چهره من آشکار است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8147,
        "beyt": "گفتم که از که پرسم، جانان نشانِ کویت؟ * گفتا: نشان چه پرسی؟ آن کوی، بی نشان است!",
        "text": "پرسیدم: ای جانِ من! از چه کسی نشانی تو را بگیرم که بیایم نزدت؟ گفتند: آدرس و نشان کجا را می خواهی؟ (دنبال نشانی من نباش) محل زندگی من بدون نشان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8148,
        "beyt": "گفتم: مرا غم تو، خوش‌تر ز شادمانی * گفتا که در ره ما، غم نیز شادمان است!",
        "text": "گفتم: غم تو برای من بهتر از هر شادی دیگری است. گفت: غمی که هر عاشقی در مسیر رسیدن به ما دارد، برای او دلنشین است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8149,
        "beyt": "گفتم که سوخت جانم، از آتشِ نهانم * گفت: آن که سوخت، او را، کی ناله یا فغان است!",
        "text": "گفتم: از آتشی که (از دوری شما) در وجود من هست، تمام وجودم سوخته. گفت: کسی که واقعا از غم دوری ما بسوزد، کسی صدای آه و ناله اش را نمی شنود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8150,
        "beyt": "گفتم: ز «فیض» بپذیر، این نیم جان که دارد * گفتا: نگاه دارش، غم خانه تو جان است!",
        "text": "گفتم: از فیض قبول کن این نیمه جانی را که دارد. گفت: جانت را نگهش دار چرا که خانه غم های توست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8151,
        "beyt": "به نام خداوند جان و خرد * کَزین برتر اندیشه، بر نگذرد",
        "text": "به نام خداوندی که جان و عقل و خرد را آفرید، همه چیز را آغاز می کنیم. چرا که در انجام هرکار اندیشه ای جز آوردن نام خدا از ذهن نمی گذرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8152,
        "beyt": "خرد رهنمای و خرد دلگشای * خرد، دست گیرد به هردو سَرای",
        "text": "دانایی، راهنمای انسان و نشاط دهنده ذات انسان است. عقل و خرد، انسان را هم در دنیا و هم در آخرت کمک می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8153,
        "beyt": "به دانش گرای و بدو شو بلند * چو خواهی که از بد نیابی گَزند",
        "text": "به علم و دانش متمایل شو و از آن کمک بگیر تا رشد کنی. اگر می خواهی از بدخواهان آسیبی به تو نرسد (علم و دانش بجوی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8154,
        "beyt": "ز نادان، بنالد دل سنگ و کوه * اَزیرا ندارد بَرِ کس، شُکوه",
        "text": "از انسان نادان حتی سنگ ها و کوه ها و تمام آفریده های خدا ناله می کنند! به همین دلیل انسان نادان پیش کسی ارزش و اعتبار ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8155,
        "beyt": "توانا بوَد، هر که دانا بوَد * ز دانش دل پیر، بُرنا بود",
        "text": "هرکسی که علم و دانش داشته باشد، تواناست و با علم و دانش دل های پیر، جوان و بانشاط می شوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8156,
        "beyt": "به نام کردگار هفت افلاک * که پیدا کرد آدم از کفی خاک",
        "text": "به نام خداوند هفت آسمان و خدایی که حضرت آدم را از مشتی خاک آفرید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8157,
        "beyt": "الهی فضل خود را یار ما کن * ز رحمت یک نظر در کار ما کن",
        "text": "خدایا با فضل و بخششت به ما یاری برسان و با نگاه رحمت و مهربانی ات، نظاره گر کارهای ما باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8158,
        "beyt": "تویی رزّاق هر پیدا و پنهان * تویی خلّاق هر دانا و نادان",
        "text": "خدایا! تو روزی رساننده همه موجوداتی؛ چه آنها که ما به چشم میبینیم و چه موجوداتی که از چشم ما پنهانند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8159,
        "beyt": "زهی گویا ز تو کام و زبانم * توئی هم آشکارا هم نهانم",
        "text": "زبان من همیشه تو را تحسین میکند. تو از درون و بیرون من آگاه هست. ( تمام هستی من از تو وجود گرفته)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8160,
        "beyt": "چو در وقت بهار آیی پدیدار * حقیقت پرده برداری ز رخسار",
        "text": "وقتی بهار میشود و زیبایی های آفرینشت دو چندان می شوند، همه آن زیبایی ها، نشان از زیبایی بی اندازه تو دارند. (حقیقیت زیبایی تو با زیبایی بهار برای ما آشکار میشود؛ چون تو خالق آن همه زیبایی هستی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8161,
        "beyt": "فروغ رویت اندازی سوی خاک * عجایب نقش‌ها سازی سوی خاک",
        "text": "وقتی نور وجودی ات را بر زمین می تابانی، همه جا پر از نقش های زیبا و شگفت میشود. (تو مثل خورشید و حتی فراتر از آنی؛ که به خاک می تابی و آن را سرسبز و پر از گل های رنگارنگ می کنی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8162,
        "beyt": "گل از شوق تو خندان در بهار است * از آنش رنگ‌های بی‌شمار است",
        "text": "گل های بهاری، از شوق تو می شکفند و غنچه هایشان باز می شود. و به خاطر عشق تو اینچنین رنگارنگ و زیبا شده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8163,
        "beyt": "هر آن وصفی که گویم بیش از آنی * یقین دانم که بی‌شک جانِ جانی",
        "text": "من هرچقدر تو را توصیف کنم، کم گفته ام زیرا تو فراتر از توصیف کردن های محدود مایی. من یقین و اطمینان دارم که جان و هستی بخش تمام موجودات این جهان، تو هستی. (تویی که همه چیز از تو هستی می یابد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8164,
        "beyt": "نمی‌دانم نمی‌دانم الهی * تو دانی و تو دانی آنچه خواهی",
        "text": "خدایا من قدرت درک تو را ندارم و به نادانی ام در برابر تو اقرار می کنم. تنها تو هستی که دانا به همه چیز هستی و هرچیز را که بخواهی، می دانی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8165,
        "beyt": "به نام خداوند جان و خرد * کز این برتر اندیشه بر نگذرد",
        "text": "به نام خداوند آفریننده جان و اندیشه [سرودن کتاب شاهنامه را آغاز می‌کنم] که اندیشه و ذهن انسان به بیشتر از این نمی‌تواند برسد (یعنی ذهن انسان قدرت دستیابی به ذات و حقیقت خداوند را ندارد و فقط می‌تواند به نام‌های خداوند فکر کند).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8166,
        "beyt": "خداوند نام و خداوند جای * خداوند روزی ده رهنمای",
        "text": "خداوندی که صاحب هر نام و هر مکانی است [اما خودش در یک نام و مکان نمی‌گنجد]، و خداوندی که مخلوقات را روزی می‌دهد و آنها را راهنمایی می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8167,
        "beyt": "خداوند کیوان و گَردان سپهر * فروزندهٔ ماه و ناهید و مهر",
        "text": "خداوندی که صاحب ستاره کیوان (زحل) و آسمانِ گردان و روشنی‌بخش ماه و سیّاره زهره و خورشید است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8168,
        "beyt": "به بینندگان، آفریننده را * نبینی، مَرنجان دو بیننده را",
        "text": "تو نمی‌توانی با دو چشمت خداوند را ببینی، پس دو چشمت را برای دیدن پروردگار آزار مده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8169,
        "beyt": "نیابد بدو نیز، اندیشه راه * که او برتر از نام و از جایگاه",
        "text": "حتی اندیشه محدود انسان هم نمی‌تواند به ذات خداوند که از نام و مکان برتر است راه یابد و آن را درک کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8170,
        "beyt": "ستودن نداند کس او را چو هست * میان بندگی را ببایدت بست",
        "text": "هیچ‌کس نمی‌تواند خداوند را آنطور که شایسته اوست، ستایش کند، پس باید بندگی و خدمت او را کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8171,
        "beyt": "توانا بوَد هرکه دانا بوَد * زدانش، دل پیر، بُرنا بود",
        "text": "دانایی، توانایی به همراه دارد. هرکس علم و دانش بیاموزد، توانایی انجام کارها را هم پیدا می‌کند. دل انسان پیر هم با آموختن علم و دانش، جوان می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8172,
        "beyt": "علی آن شیر خدا شاه عرب * الفتی داشته با این دل شب",
        "text": "حضرت علی علیه السلام که به سبب شجاعت بی نظیری که دارد، به لقب شیرخدا (اسد الله) معروف است. علی، آن مرد عرب، همچون شاه قدرتمند و پیروز در میان همگان بود. – او با شب، انس و الفت داشت . (یعنی شب زنده داری میکرد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8173,
        "beyt": "شب ز اسرار علی آگاه است * دل شب محرم سرّالله است",
        "text": "شب از رازهای حضرت علی آگاه بود ( زیرا درددل های علی با خدایش را می شنید. آرایه جان بخشی به شب) – شب، مَحرم رازهای علی و خدایش است. این رازها را برای کسی فاش نمی کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8174,
        "beyt": "شب شنفته است مناجات علی * جوشش چشمه ی عشق ازلی",
        "text": "شب، رازهای علی را شنیده است- و از عشق الهی ای که در سینه ی علی می جوشید و بر زبانش جاری می گشت نیز آگاه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8175,
        "beyt": "کلماتی چو در آویزه گوش * مسجد کوفه هنوزش مدهوش",
        "text": "کلمات عاشقانه ای که مولا علی در مسجد کوفه بر زبانش جاری میکرد، هنوز آویزه گوش مسجد کوفه است و مسجد کوفه، آنها را در دل خودش نگه داشته است و از زیبایی این سخنان متحیر و درمانده شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8176,
        "beyt": "فجر تا سینه آفاق شکافت * چشم بیدار علی خفته نیافت",
        "text": "خورشید از افق ها بالا آمد و طلوع کرد در حالیکه چشمان علی همچنان بیدار بود. ( در تاریخ آمده که همیشه حضرت قبل از طلوع خورشید، بیدار بودند. گویا خورشید زمین زودتر از خورشید آسمان طلوع می کرد…)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8177,
        "beyt": "ناشناسی که به تاریکی شب * می برد شام یتیمان عرب",
        "text": "حضرت علی برای اینکه شناخته نشود، در تاریکی شب، غذای یتیمان عرب را برایشان میبرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8178,
        "beyt": "عشق بازی که هم آغوش خطر * خفت در خوابگه پیغمبر",
        "text": "علی، جان جانان، همان انسان عشق پیشه ای است که عاشقانه، خطر را برای جان خود خرید و بجای پیامبر، در خوابگاه پیامبر خوابید ( زیرا مشرکان آن شب قصد داشتند پیامبر را در هنگام خواب به شهادت برسانند ولی وقتی دیدند حضرت علی در جای ایشان خوابیده، نقشه شان با شکست رو به رو شد. آن شب به شب لیلة المَبیت معروف است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8179,
        "beyt": "آن دم صبح قیامت تأثیر * حلقه در شد از او دامنگیر",
        "text": "در آن سحرگاهی که همچون قیامت بود (سحرگاه نوزدهم رمضان، روزی که ابن ملجم ملعون، به سر مبارک حضرت در هنگام سجده نمازشان با شمشیرش ضربه محکمی وارد کرد) – در آن صبح حتی حلقه در هم از حضرت خواهش و التماس کرد که بیرون نرود.( دامنگیرشدن یعنی التماس کردن)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8180,
        "beyt": "دست در دامن مولا زد در * که علی بگذر و از ما مگذر",
        "text": "در التماس کرد که مولاجان صرف نظر کن و از من عبور نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8181,
        "beyt": "شبروان مست ولای تو علی * جان عالم به فدای تو علی",
        "text": "عارفان شب زنده دار، مست ولایت تو هستند ای علی جان – جان تمام عالم به فدای تو ای علی جان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8182,
        "beyt": "روشن و گرم و زندگی پرداز * آسمان مثل یک تبسم شد",
        "text": "(با فرا رسیدن بهار) آسمان روشن شد و مانند کسی که خوشحال است، با طلوع خورشید گویا لبخندی زد و از لبخند گرمابخش او زندگی معنا پیدا کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8183,
        "beyt": "هر چه سرما و هرچه دل سردی * پر زد آهسته از نظر گم شد",
        "text": "با تابش خورشید مهربانی، سرمای زمستان رفت و سرمای دل های آدم ها هم تبدیل با گرمای محبت، گرم شد و همه افسردگی ها و ناامیدی ها از بین رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8184,
        "beyt": "با نسیمی که زندگی در اوست * باز چشم جوانه ای وا شد",
        "text": "با وزش نسیم زندگی بخش، گل ها جوانه زدند و زندگی جدیدشان را آغاز کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8185,
        "beyt": "بر درختی شکوفه ای خندید * در کتابی بهار معنا شد",
        "text": "درختان با آمدن بهار، شکوفه زدند و بهار در کتاب طبیعت معنا شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8186,
        "beyt": "با بهاری که می رسد از راه * سبز شو، تازه شو، بهاری شو",
        "text": "با آمدن فصل بهار، فصل شادابی طبیعت، تو نیز تغییر را در خودت به وجود بیاور و وجودت را سرشار از سرزندگی، شادابی و نشاط کن. ( تمام کینه ها و افسردگی ها را کنار بگذار و وجودت را بهاری کن.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8187,
        "beyt": "مثل یک شاخه گل جوانه بزن * مثل یک چشمه سار، جاری شو",
        "text": "مثل شاخه گلی که برای اولین جوانه می زند و زندگی تازه اش را شروع می کند، تو هم جوانه بزن و از نو شروع کن. و مانند چشمه ها جاری شو و از یکجا نشستن بپرهیز.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8188,
        "beyt": "زندگی بر تو می زند لبخند * هست وقت شکفتنت امروز",
        "text": "الان فرصت خوبی برای شکفتن تو و داشتن نشاط و شادابی است و این پیام زندگی به توست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8189,
        "beyt": "بهتر از هر چه هست در دنیا * با خدا راز گفتنت امروز",
        "text": "بهتر از هرچیزی در این دنیا، سخن گفتن به خدا و در میان گذاشتن راز دل با اوست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8190,
        "beyt": "تو را «جنوب» نامیدم * ای که ردای حسین را بر دوش * و خورشید کربلا را در بر داری * ای سرخ گل که فداکاری پیشه کردی * ای انقلاب زمین که با انقلاب آسمان برین * پیوند خورده‌ای * ای سرزمینی کز خاکت * خوشه‌های گندم می‌روید * و پیامبران برمی‌خیزند.",
        "text": "تو را جنوب نامیدم، ای سرزمینی که [در مبارزه با ظلم و شهادت‌طلبی] پیرو امام حسین(ع) هستی و اوست که اهدف تو را روشنی می‌بخشد. ای سرزمینی [که به خاطر خون جوانانت] مثل گلی سرخ هستی و فداکاری را روش خود قرار دادی. ای سرزمینی که به انقلاب زمینی‌ات رنگ و روی انقلاب آسمانی و خدایی بخشیدی. ای سرزمینی که از خاکت خوشه‌های گندم که نشانه برکت و سرسبزی است و پیامبران که نشانه مقدس بودن آن است برمی‌خیزند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8191,
        "beyt": "تو را جنوب نامیدم * ای کشتی‌های صیّادی که مقاومت پیشه کرده‌اید * ای ماهی دریا که مقاومت پیشه کرده‌ای * ای دفترهای شعری که مقاومت پیشه کرده‌اید * ای روزهای عاشورا!",
        "text": "تو را جنوب نامیدم، ای کشتی‌های ماهی‌گیری که مقاومت می‌کنید. ای ماهی دریا که تو هم مقاومت می‌کنی، ای دفترهای شعری که سرشار از شعر مقاومت و پایداری هستید. ای روزهایی که [از شهادت مظلومان]، روز عاشورا هستید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8192,
        "beyt": "تو را جنوب نامیدم * تو را آبها و خوشه‌ها * و ستارۀ غروب نامیدم * تو را سپیده دمی در انتظار زاده شدن * و پیکری در اشتیاق شهادت نامیدم * تو را انقلاب و شگفتی و تغییر نامیدم * تو را پاک و پاکیزه و ارجمند و توانا نامیدم",
        "text": "تو را جنوب نامیدم، تو را آب‌ها و خوشه‌ها نامیدم [که مظهر برکت و باروری هستی]، تو را ستاره غروب نامیدم [که راهنمای مبارزه با اشغالگران هستی]، تو را صبحگاهی در انتظار پیروزی و زندگی دوباره و سرزمینی که مثل یک پیکر در اشتیاق شهادت و رسیدن به کمال است، نامیدم. تو را دگرگون‌کننده و شگفتی‌ساز و تغییردهنده [باورهای غلط در مورد تسلیم و سازش] نامیدم، تو را پاک و پاکیزه و باارزش و قدرتمند نامیدم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8193,
        "beyt": "تو را جنوب نامیدم * ای چون سبزه برآمده از دفتر روزگاران * ای مسافر دیرین بر روی خار و درد * ای چون ستاره، فروزان * ای چون شمشیر، درخشان * بگذار بوسه زنیم بر شمشیری که در دستان توست * بگذار گرد و خاک قدمهایت را برگیریم.",
        "text": "تو را جنوب نامیدم، ای سرزمینی که در برابر سختی‌های روزگار همانند سبزه، تازه و باطراوت هستی، ای مسافری که رنج و عذاب تو سابقه‌ای طولانی دارد، ای سرزمینی که [در موضوع مبارزه و مقاومت در برابر اشغالگران] مانند ستاره پرنور [راهنمای آزادگان جهان] و مانند شمشیری برنده هستی، بگذار ستایش و تمجیدت کنیم و با تکریمِ تو، خستگی و رنج سال‌ها را از تنت بیرون کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8194,
        "beyt": "ای سرور بارانها و فصل‌ها، * تو را عطری نامیدم که در غنچه‌ها خانه دارد * تو را پرستو نامیدم * ای سرور سروران، * ای برترین حماسه!",
        "text": "ای [امام موسی صدر] تو پیشوای باران‌ها [که طراوت و تازگی می‌آورند] و فصل‌ها [که تغییرات و دگرگونی ایجاد می‌کنند]، تو را عطری [پنهان] در میان غنچه‌ها نامیدم [که هنوز شناخته نشده‌ای]، تو را پرستو [همان پرنده مهاجری که بشارت تولد دوباره می‌آورد] نامیدم، ای پیشوای بزرگان، ای که بالاترین حماسه را آفریدی!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8195,
        "beyt": "دریا متنی نیلگون است * که علی آن را می‌نویسد * و مریم هر شب، روى شن‌ها * به انتظار مهدی می‌نشیند * و گل‌هایی را می‌چیند * که از انگشتان شهیدان می‌رویند",
        "text": "دریا، متنی کبودرنگ است که علی (مردان لبنان) نویسنده آن است و مریم (زنان لبنان) هر شب، روی شن‌های ساحل آن، به انتظار مهدی موعود می‌نشیند و از آنچه که شهدا برای آن شهید شدند، بهره می‌برد. [در این بند انتظار زنان لبنان برای رسیدن به حق و عدالت و بهره‌مندی ایشان از ثمره شهادت (آزادی و استقلال) بیان شده است.]",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8196,
        "beyt": "تاریخ، روزی، روستای کوچکی را * از روستاهای جنوب به یاد خواهد آورد * که «معرکه» خوانده می‌شود * روستایی که با «صدر» ش، با سینه اش * از شرافت خاک و کرامت انسان بودن دفاع کرد",
        "text": "یک روز، تاریخ، روستای کوچکی از روستاهای جنوب به نام «معرکه» را به یاد خواهد آورد. روستایی که با امام موسی صدر و با تمام وجودش از شرافت خاک و مقام والای انسانیت دفاع کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8197,
        "beyt": "سَرورم! ای سرور آزادگان! * در زمانۀ سقوط و ویرانی * جز تو، کسی نمانده است * که در زندگی ما نخل و عِنَب و تاکستان بکارد * جز تو کسی نمانده است؛ * مگر تو! * مگر تو! * پس درهای امید و روشنایی را به روی ما بگشای!",
        "text": "آقایم! ای پیشوای آزادگان! در روزگار نابودی و ویرانی [که همه در برابر ستم تسلیم شده‌اند و اخلاق و انسانیت به فساد کشیده شده است] جز تو، کسی [برای دفاع از حق و آزادی] نمانده است که به زندگی ما برکت بخشد و امیدوارمان کند، کسی نمانده است؛ جز تو! پس همچنان با امیدواری به سوی آزادی و روشنایی هدایتمان کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8198,
        "beyt": "ای مهربان تر از برگ در بوسه های باران * بیداری ستاره در چشم جویباران",
        "text": "ای که از برگ های خیس خورده در اثر باران، مهربان و لطیف تری – ای کسی که همچون تابش شبانگاهی ستاره های نورانی بر روی آب هستی. (که چهره ای درخشان داری)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8199,
        "beyt": "آیینه ی نگاهت پیوند صبح و ساحل * لبخند گاه گاهت صبح ستاره باران",
        "text": "نگاه تو همچون آیینه زلال و شفافی است که روشنایی صبح و زیبایی ساحل در آن دیده میشود – لبخندهای هرازگاهی ات همچون چشمک زدن های هرازگاهی ستارگان در آسمان سحر، زیبا و دلرباست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8200,
        "beyt": "بازا که در هوایت خاموشی جنونم * فریاد ها برانگیخت از سنگ کوه ساران",
        "text": "ای معشوق من برگرد؛ چرا که وقتی نیستی، جنون عشقم خاموش میشود و از این خاموشی و دلمردگی، حتی فریاد اعتراض سنگ های کوه ها هم بلند میشود. (جان بخشی به سنگ ها)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8201,
        "beyt": "ای جویبار جاری! زین سایه برگ مگریز * کاین گونه فرصت از کف دادند بی شماران",
        "text": "ای یار که همچون آب جویبار در حرکت هستی! از زیر سایه برگ ها فرار نکن. چرا که بسیاری مانند تو فرار کردند و فرصت عاشقی را از دست دادند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8202,
        "beyt": "گفتی: به روزگاران مهری نشسته گفتم: * بیرون نمی توان کرد حتی به روزگاران",
        "text": "گفتی که مهر و محبتی در دلم ایجاد شده (که با گذر زمان از بین میرود.) گفتم: این مهر و محبت را هیچ جوره نمی توان از دل بیرون کرد حتی با گذر زمان.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8203,
        "beyt": "پیش از من و تو بسیار بودند و نقش بستند * دیوارِ زندگی را زین­گونه یادگاران",
        "text": "قبل از ما هم افراد بسیاری بودند که عشق و عاشقی کردند و آن را مانند قابی بر دیوار زندگی نصب کردند و عشقشان را برای آیندگان به یادگار گذاشتند. (نه آنکه عشقشان نابود شده باشد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8204,
        "beyt": "این نغمه محبت بعد از من و تو مانَد * تا در زمانه باقی­ست، آواز باد و باران",
        "text": "آواز زیبای عشق من و تو همچون آواز دائمی باد و باران، برای همیشه باقی خواهد ماند. (تا آواز باد و باران هست، آواز عشق ما هم هست.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8205,
        "beyt": "آیین طریق از نفس پیر مغان یافت * آن خضر که فرخنده پی اش نام نهادند",
        "text": "آن حضرت خضر که به خوش قدمی و فرخندگی شهرت یافته است، راه و روش و آیین طریقت را به برکت دعای پیر مغان و مرشد بدست آورده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8206,
        "beyt": "با جوانان چو دست بگشادی * پای گردون پیر بربستی",
        "text": "آن کشتی گیر مشهور وقتی از جوانان در کشتی گرفتن کمک میگرفت، بر تمام روزگار پیر غلبه می یافت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8207,
        "beyt": "زور داری، چون نداری علم کار * لاف آن نتوان به آسانی زدن",
        "text": "اگر فقط زور بازو داری ولی دانش و علم آن کار را نداری، نمی توانی ادعای زورمندی و پهلوانی کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8208,
        "beyt": "بشنو این نی چون شکایت می‌کند * از جدایی‌ها حکایت می‌کند",
        "text": "از این نی بشنو که چگونه از فراق سخن می‌گوید و از جدایی‌ها و ایام هجران شکایت می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8209,
        "beyt": "کز نیستان تا مرا ببریده‌اند * در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند",
        "text": "از روزی که من را از نیستان (عالم معنا) جدا کرده‌اند، همه آفرینش همراه با من از درد فراق نالیده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8210,
        "beyt": "سینه خواهم شرحه شرحه از فراق * تا بگویم شرح درد اشتیاق",
        "text": "برای بیان درد اشتیاق، شنونده‌ای می‌خواهم که دوری از حق را درک کرده و دلش از درد فراق سوخته باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8211,
        "beyt": "هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش * باز جوید روزگار وصل خویش",
        "text": "هر کس از اصل و مبدأ خودش دور افتاده باشد، همواره روزگارِ وصال خود را جستجو می‌کند و به اصل خود باز می‌گردد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8212,
        "beyt": "من به جمعیتی نالان شدم * جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم",
        "text": "من برای اینکه همدم و هم‌رازی پیدا کنم و درد فراق را با او در میان بگذارم، در میان هر جمعیتی حاضر شدم. خواه آنان که در راه شناخت خدا کند هستند و خواه آنان که حالات قلبی عالی و شکوهمند دارند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8213,
        "beyt": "هر کسی از ظن خود شد یار من * از درون من نجست اسرار من",
        "text": "هر کسی در حد فهم و ادراک خود با من همراه و یار شد اما حقیقت حال مرا درنیافت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8214,
        "beyt": "سر من از نامه من دور نیست * لیک چشم و گوش را آن نور نیست",
        "text": "اسرار من در ناله‌های من نهفته است. اما با چشم و گوش و حواس ظاهری نمی‌توان به حقیقت این ناله و اسرار درونی من پی برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8215,
        "beyt": "تن ز جان و جان ز تن مستور نیست * لیک کس را دید جان دستور نیست",
        "text": "با اینکه جسم و جان به هم پیوسته‌اند و هیچ کدام از دیگری پوشیده نیست، ولی کسی اجازه ندارد که جان را ببیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8216,
        "beyt": "آتش است این بانگ نای و نیست باد * هر که این آتش ندارد، نیست باد",
        "text": "صدایی که از این نی برمی‌خیزد، آتش عشق است و باد و هوا نیست. هر کس این آتش عشق در وجودش راه نیافته‌است، امیدوارم نابود شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8217,
        "beyt": "آتش عشق است کاندر نی فتاد * جوشش عشق است کاندر می فتاد",
        "text": "سوز و گداز آتش عشق است که ناله نی را اثر گذار کرده است و هر جوشش و شوری که در شراب ایجاد می‌شود، از همین اثر عشق است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8218,
        "beyt": "نی، حریف هر که از یاری برید * پرده‌هایش پرده‌های ما درید",
        "text": "نی همدم کسانی است که از معشوق خود جدا مانده‌اند. نغمه نی، راز عاشقان را فاش می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8219,
        "beyt": "همچو نی زهری و تریاقی که دید؟ * همچو نی دمساز و مشتاقی که دید؟",
        "text": "آیا کسی تاکنون زهر و پادزهری مانند نی دیده است؟ آیا تاکنون کسی همدم و مشتاقی مانند نی دیده است؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8220,
        "beyt": "نی حدیث راه پرخون می‌کند * قصه‌های عشق مجنون می‌کند",
        "text": "نی داستان راه پر خطر عشق را بیان می‌کند و عشق عاشقان حقیق مانند مجنون را بازگو می‌نماید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8221,
        "beyt": "محرم این هوش جز بی‌هوش نیست * مر زبان را مشتری جز گوش نیست",
        "text": "حقیقت عشق راه هر کسی درک نمی‌کند، تنها عاشق (بی‌هوش) محرم است. همانطور که گوش برای درک سخنان زبان ابزاری مناسب است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8222,
        "beyt": "در غم ما روزها بی‌گاه شد * روزها با سوزها همراه شد",
        "text": "همه عمر ما عاشقان، با سوز و گداز عشق سپری شد و روزگارمان با غم و اندوه به پایان رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8223,
        "beyt": "روزها گر رفت، گو رو، باک نیست * تو بمان، ای آن که جز تو پاک نیست",
        "text": "اگر عمر ما گذشت و از دست رفت اهمیتی ندارد. اما ای عشق تو بمان! زیرا هیچ کس پاک‌تر و مقدس‌تر از تو نیست. (معنی دوم: اما تو ای معشوق ازلی که هیچ کس مانند تو پاک و منزه نیست، امیدوارم عنایات و الطاف تو همراه متوجه ما باشد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8224,
        "beyt": "هر که جز ماهی، ز آبش سیر شد * هر که بی‌روزی است، روزش دیر شد",
        "text": "تنها ماهی دریای حق (عاشق) است که از غوطه خوردن در آب عشق و معرفت سیر نمی‌شود. هر کس از عشق بی‌بهره باشد، روزگارش تباه و بیهوده می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8225,
        "beyt": "درنیابد حال پخته هیچ خام * پس سخن کوتاه باید، والسلام",
        "text": "از آنجا که حال عارف کامل را انسان‌های خام و غیر عاشق درک نمی‌کنند، پس بهتر است سخن را کوتاه کنم و به پایان برسانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8226,
        "beyt": "به نام کردگار هفت افلاک * که پیدا کرد آدم از کفی خاک",
        "text": "سخنم را به نام خداوندی آغاز می‌کنم که آفریننده آسمان‌ها و زمین است. خداوندی که از مشتی خاک، انسان را آفریده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8227,
        "beyt": "الهی، فضل خود را یار ما کن * ز رحمت، یک نظر در کار ما کن",
        "text": "پروردگارا! فضل و بخشش خودت را یار و یاور ما قرار بده و با رحمتت به کار و کردار ما توجه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8228,
        "beyt": "تویی رزاق هر پیدا و پنهان * تویی خلاق هر دانا و نادان",
        "text": "خداوندا! تو روزی دهنده همه موجودات آشکار و پنهان (همه موجودات و آفریده‌ها) هستی. تو آفریننده هر انسان دانا و نادان (همه انسان‌ها) هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8229,
        "beyt": "زهی گویا ز تو، کام و زبانم * تویی هم آشکارا، هم نهانم",
        "text": "چقدر خوب و خوش است که تو سبب قدرت سخن گفتن من هستی. تو ظاهر و باطن من هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8230,
        "beyt": "چو در وقت بهار آیی پدیدار * حقیقت، پرده برداری ز رخسار",
        "text": "خداوندا، وقتی هنگام بهار آشکار می‌شوی، به راستی مثل این است که از چهره‌ات نقاب و روبند را برداشتی و آن را به همه نشان دادی. (زیبایی بهار جلوه‌گر زیبایی خدا است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8231,
        "beyt": "فروغ رویت اندازی سوی خاک * عجایب نقش‌ها سازی سوی خاک",
        "text": "خدایا، اگر روشنایی چهره زیبایت را بر جهان بتابانی، تصویرها و نشانه‌های شگفت‌آور و تازه‌ای رسم می‌کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8232,
        "beyt": "گل از شوق تو خندان در بهار است * از آنش رنگ‌های بی‌شمار است",
        "text": "گل به سبب آرزومندی و دل بستگی به تو در بهار شکوفا می‌شود و به علت اشتیاق به تو رنگ‌هایش قابل شمردن نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8233,
        "beyt": "هر آن وصفی که گویم، بیش از آنی * یقین دانم که بی‌شک، جان‌جانی",
        "text": "هر ستایشی که در وصف تو بگویم، تو از آن برتر هستی. من مطمئنم که بی تردید جان جان‌ها هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8234,
        "beyt": "نمی‌دانم، نمی‌دانم، الهی * تو دانی و تو دانی، آنچه خواهی",
        "text": "خداوندا، اندیشه من از درک بزرگی تو ناتوان است و فقط تو به رازهای آفرینش آگاهی داری. ( من نمی‌توانم درباره شکوه تو سخنی بگویم و تنها خودت می‌دانی که چطور باید تو را وصف کرد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8235,
        "beyt": "دیدار یار غایب، دانی چه ذوق دارد؟ * ابری که در بیابان بر تشنه‌ای ببارد",
        "text": "می‌دانی ملاقات دوست و یاری که غایب بوده و از دیدن او محروم بودی چه لذتی دارد؟ مانند حال تشنه‌ای است که در بیابان ابری بر او ببارد و او را سیراب کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8236,
        "beyt": "«تا توانی، می‌گریز از یار بد * یار بد، بدتر بود از مار بد",
        "text": "تلاش کن تا می‌توانی از دوست بد دوری کنی زیرا دوست بد از مار بد هم ترسناک‌تر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8237,
        "beyt": "مار بد، تنها تو را بر جان زند * یار بد، بر جان و بر ایمان زند»",
        "text": "مار بد فقط جانت را می‌گیرد و به تو آسیب فیزیکی می‌زند اما دوست بد علاوه بر جان و جسمت، ایمان و اعتقاداتت را نیز می‌گیرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8238,
        "beyt": "«با بدان، کم نشین که صحبت بد * گرچه پاکی، تو را پلید کند",
        "text": "با افراد بد هم‌نشین نشو چرا که هر چند تو پاک و آراسته باشی، هم‌نشینی با بدان تو را ناپاک و آلوده می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8239,
        "beyt": "آفتابی بدین بزرگی را * لکه‌ای ابر، ناپدید کند»",
        "text": "تکه ابر کوچکی می‌تواند آفتاب به این بزرگی را پنهان و ناپدید کند. (دوستی با بدان مانند لکه‌ای ابر است که آفتابی را پنهان می‌کند و انسان را آلوده می‌سازد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8240,
        "beyt": "«پسر نوح با بدان بنشست * خاندان نبوتش گم شد",
        "text": "پسر نوح به دلیل هم‌نشینی با انسان‌های بد، از خاندان پیغمبری رانده شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8241,
        "beyt": "سگ اصحاب کهف، روزی چند * پی نیکان گرفت و مردم شد!»",
        "text": "سگ اصحاب کهف چند روزی به دنبال انسان‌های نیک رفت و جز انسان‌ها به شمار آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8242,
        "beyt": "هم‌نشین تو از تو، به باید * تا تو را عقل و دین بیفزاید",
        "text": "هم‌نشین تو باید از تو بهتر باشد تا چیزی به عقل و دین تو بیفزاید و باعث پیشرفت تو شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8243,
        "beyt": "صبح یک روز نوبهاری بود * روزی از روزهای اول سال",
        "text": "صبح یکی از روزهای فصل بهار بود و سال تحصیلی جدید آغاز شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8244,
        "beyt": "بچه‌ها در کلاس جنگل سبز * جمع بودند دور هم، خوش‌حال",
        "text": "بچه‌ها در کلاس دور هم جمع شده بودند و خوشحال بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8245,
        "beyt": "بچه‌ها گرم گفت و گو بودند * باز هم در کلاس، غوغا بود",
        "text": "بچه‌ها مشغول صحبت بودند و کلاس شلوغ بود و سر و صدا زیاد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8246,
        "beyt": "هر یکی برگ کوچکی در دست * باز انگار، زنگ انشا بود",
        "text": "هر کدام از بچه‌ها برگه‌ای در دست داشتند و انگار دوباره زنگ انشا بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8247,
        "beyt": "تا معلم ز گرد راه رسید * گفت با چهره‌ای پر از خنده:",
        "text": "همین که معلم وارد کلاس شد، خندان گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8248,
        "beyt": "باز موضوع تازه‌ای داریم * «آرزوی شما در آینده»",
        "text": "برای انشا موضوع تازه‌ای داریم. موضوع «آرزو شما در آینده» است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8249,
        "beyt": "شبنم از روی گل برخاست * گفت: می‌خواهم آفتاب شوم",
        "text": "شبنم از روی گل بلند شد و گفت: من می‌خواهم آفتاب شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8250,
        "beyt": "ذره‌ ذره به آسمان بروم * ابر باشم، دوباره آب شوم",
        "text": "اندک اندک به آسمان بروم، به ابر تبدیل شوم و دوباره به آب تبدیل شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8251,
        "beyt": "دانه آرام بر زمین غلتید * رفت و انشای کوچکش را خواند",
        "text": "دانه آرام آرام بر روی زمین چرخید و غلتید و رفت انشای کوچک خود را خواند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8252,
        "beyt": "گفت: باغی بزرگ خواهم شد * تا ابد سبز سبز خواهم ماند",
        "text": "دانه گفت: به باغی بزرگ تبدیل خواهم شد و همیشه سرسبز باقی خواهم ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8253,
        "beyt": "غنچه هم گفت: گرچه دل‌تنگم * مثل لبخند، باز خواهم شد",
        "text": "غنچه هم گفت: با اینکه دل‌تنگم و گلبرگ‌هایم بسته است، مانند لبخند باز خواهم شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8254,
        "beyt": "با نسیم بهار و بلبل باغ * گرم راز و نیاز خواهم شد",
        "text": "با باد ملایم بهار و بلبل و باغ، شروع به راز و نیاز کردن می‌کنم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8255,
        "beyt": "جوجه گنجشک گفت: می‌خواهم * فارغ از سنگ بچه‌ها باشم",
        "text": "جوجه گنجشک گفت: می‌خواهم از سنگ‌ زدن‌های بچه‌ها آزاد شوم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8256,
        "beyt": "روی هر شاخه جیک جیک کنم * در دل آسمان، رها باشم",
        "text": "روی هر شاخه بنشینم و جیک جیک کنم و در میان آسمان آزادانه پرواز کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8257,
        "beyt": "جوجه کوچک پرستو گفت: * کاش با باد رهسپار شوم",
        "text": "جوجه کوچک پرستو گفت: کاش بتوانم با باد همراه شوم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8258,
        "beyt": "تا افق‌های دور، کوچ کنم * باز پیغمبر بهار شوم",
        "text": "تا آسمان‌های دور کوچ کنم و باز پیام‌آور فصل بهار شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8259,
        "beyt": "جوجه‌های کبوتران گفتند: * کاش می‌شد کنار هم باشیم",
        "text": "جوجه‌های کبوتران گفتند: ای کاش می‌توانستیم در کنار هم باشیم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8260,
        "beyt": "توی گلدسته‌های یک گنبد * روز و شب، زائر حرم باشیم",
        "text": "در گلدسته‌های یک گنبد، همه وقت زیارت کننده حرم باشیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8261,
        "beyt": "زنگ تفریح را که زنجره زد * باز هم در کلاس غوغا شد",
        "text": "وقتی زنجره (نوعی حشره) زنگ تفریح را زد، دوباره در کلاس سر و صدا بلند شد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8262,
        "beyt": "هر یک از بچه‌ها به سویی رفت * و معلم دوباره تنها شد",
        "text": "هر کدام از بچه‌ها به طرفی رفتند و دوباره معلم تنها شد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8263,
        "beyt": "با خودش زیرلب، چنین می‌گفت: * آرزهایتان چه رنگین است!",
        "text": "معلم زیرلب با خودش گفت: آرزوهایتان قشنگ و رنگی است!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8264,
        "beyt": "بود بقالی و وی را طوطی‌ای * خوش‌نوایی، سبز، گویا طوطی‌ای",
        "text": "در روزگاران گذشته بقالی بود که طوطی خوش‌آواز، سبز رنگ و سخن‌گویی داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8265,
        "beyt": "در دکان بودی نگهبان دکان * نکته گفتی با همه سوداگران",
        "text": "طوطی در واقع نگهبان دکان بود و با مشتریان شوخی می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8266,
        "beyt": "در خطاب آدمی،‌ناطق بدی * در نوای طوطیان حاذق بدی",
        "text": "این طوطی با آدم‌ها سخن می‌گفت و در نغمه‌سرایی نیز ماهر و چیره‌دست بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8267,
        "beyt": "جست از صدر دکان سویی گریخت * شیشه‌های روغن گل را بریخت",
        "text": "روزی طوطی از گوشه‌ای از دکان به طرف دیگر پرید و شیشه‌ها روغن را روی زمین ریخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8268,
        "beyt": "از سوی خانه بیامد خواجه‌اش * بر دکان بنشست فارغ، خواجه‌وش",
        "text": "صاحب طوطی از خانه به دکان آمد و با خیال آسوده و مانند بزرگان آرام و با متانت در جای خود نشست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8269,
        "beyt": "دید پر روغن دکان و جامه چرب * بر سرش زد، گشت طوطی کل ز ضرب",
        "text": "بقال دید دکان پر از روغن است و لباسش چرب شده است. عصبانی شد و چنان بر سر طوطی کوبید که پرهای سر طوطی ریخت و کچل شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8270,
        "beyt": "روزکی چندی سخن کوتاه کرد * مرد بقال از ندامت آه کرد",
        "text": "طوطی چند روزی سخن نگفت. بقال با مشاهده‌ این وضع پشیمان شد و بسیار افسوس می‌خورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8271,
        "beyt": "ریش بر‌می‌کند و می‌گفت:«ای دریغ * کافتاب نعمتم شد زیر میغ",
        "text": "از شدت ناراحتی، ریش و موی سر خود را می‌کند و می‌گفت: افسوس که نعمتم از دست رفت. (سخن گفتن طوطی و نوای او نعمتی بود که از دستم رفت.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8272,
        "beyt": "دست من بشکسته بودی آن زمان * چون زدم من بر سر آن خوش‌زبان»",
        "text": "کاش آن زمان که بر سر طوطی خوش‌آوازم زدم، دستم می‌شکست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8273,
        "beyt": "هدیه‌ها می‌داد هر درویش را * تا بیابد نطق مرغ خویش را",
        "text": "برای اینکه طوطی دوباره مثل سابق سخن بگوید، به هر فقیری هدیه و صدقه می‌داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8274,
        "beyt": "بعد سه روز و سه شب حیران و زار * بر دکان بنشسته بد نومیدوار",
        "text": "پس از سه شبانه روز حیران و درمانده، ناامید در دکان نشسته بود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8275,
        "beyt": "می‌نمود آن مرغ را هرگون شگفت * تا که باشد کاندر آید او به گفت",
        "text": "برای طوطی شکلک در می‌آورد تا شاید طوطی‌اش حرف بزند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8276,
        "beyt": "جولقی‌ای سر برهنه می‌گذشت * با سر بی‌مو، چو پشت طاس و طشت",
        "text": "روزی درویشی سربرهنه و کچل از آنجا رد می‌شد که سرش مانند پشت طاس و نوعی کاسه صاف بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8277,
        "beyt": "طوطی اندر گفت آمد در زمان * بانگ بر درویش زد که: هی، فلان!",
        "text": "طوطی همان لحظه به حرف آمد. درویش را صدا زد و گفت: ای فلانی!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8278,
        "beyt": "از چه، ای کل، با کلان آمیختی؟ * تو مگر از شیشه روغن ریختی؟!",
        "text": "تو چرا بی‌مو و کچل شده‌ای؟ مگر تو نیز روغن شیشه را ریخته‌ای؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8279,
        "beyt": "از قیاسش خنده آمد خلق را * کاو چو خود پنداشت صاحب دلق را",
        "text": "مردم از مقایسه‌ طوطی که آن مرد را مانند خودش تصور کرده بود، خندیدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8280,
        "beyt": "کار پاکان را قیاس از خود مگیر * گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر",
        "text": "کار مردان خدا را با خودت مقایسه نکن. اگر چه \"شیر\" خوردنی و \"شیر\" جنگل یکسان نوشته می‌شوند ولی در معنی متفاوت هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8281,
        "beyt": "جمله عالم زین سبب گمراه شد * کم کسی ز ابدال حق، آگاه شد",
        "text": "همه مردم جهان از چنین سنجش‌ها و مقایسه‌های نادرستی به گمراهی افتادند. کمتر کسی توانست مردان حق را بشناسد و به مرتبه آنان پی ببرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8282,
        "beyt": "هر دو گون زنبور خوردند از محل * لیک شد ز آن نیش و زین دیگر عسل",
        "text": "دو نوع زنبور (زنبور معمولی و زنبور عسل) از یک محل تغذیه می‌کنند ولی از یکی نیش و از دیگری عسل تولید می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8283,
        "beyt": "هر دو گون آهو گیا خوردند و آب * زین یکی سرگین شد و زان، مشک ناب",
        "text": "دو نوع آهو (غزال و آهوی ختن) از یک آب و گیاه می‌خورند ولی از یکی سرگین (مدفوع) و از دیگری مشک خالص به وجود می‌آید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8284,
        "beyt": "هر دو نی خوردند از یک آبخور * این یکی خالی و آن پر از شکر",
        "text": "هر دو نی (نی معمولی و نی‌شکر) از یک جا آب می‌خورند ولی یکی توخالی و دیگری پر از شکر می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8285,
        "beyt": "صد هزاران این چنین اشباه بین * فرقشان هفتاد ساله راه بین",
        "text": "مانند این مثال‌هایی که گفتم، صدها مثال مشابه دیگری وجود دارد که تفاوت زیادی با هم دارند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8286,
        "beyt": "چون بسی ابلیس آدم روی هست * پس به هر دستی نشاید داد دست",
        "text": "چون در این دنیا آدم‌های شیطان‌صفت فراوان هستند، پس شایسته نیست که با هر کسی دوست شویم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8287,
        "beyt": "چنین گفت موبد به شاه جهان * که درد سپهبد نماند نهان",
        "text": "روحانی زرتشتی به کیکاووس چنین گفت که این مشکل (موضوع سیاوش و سودابه) پنهان نخواهد ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8288,
        "beyt": "چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی * بباید زدن سنگ را بر سبوی",
        "text": "اگر می‌خواهی حقیقت مشخص شود، باید به آزمایش آن‌ها بپردازی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8289,
        "beyt": "که هر چند فرزند هست ارجمند * دل شاه از اندیشه یابد گزند",
        "text": "هر چند فرزند (سیاوش) عزیز است اما بدگمان بودن نسبت به او، دل شما را آزرده می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8290,
        "beyt": "وزین دختر شاه هاماوران * پر اندیشه گشتی به دیگر کران",
        "text": "از طرف دیگر شاه نسبت به سودابه هم نگرانی خاطر داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8291,
        "beyt": "ز هر در سخن چون بدین گونه گشت * بر آتش یکی را بباید گذشت",
        "text": "اکنون که سخن‌های مختلف در این مورد گفته شد، باید یکی از این دو (سیاوش یا سودابه) از آتش بگذرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8292,
        "beyt": "چنین است سوگند چرخ بلند * که بر بی‌گناهان نیاید گزند",
        "text": "راه و رسم روزگار چنین است که هرگز به بی‌گناهان آسیبی نمی‌رسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8293,
        "beyt": "جهاندار، سودابه را پیش خواند * همی با سیاوش به گفتن نشاند",
        "text": "کیکاوس سودابه را نزد خود فراخواند و او را با سیاوش رو به رو کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8294,
        "beyt": "سرانجام گفت ایمن از هر دوان * نه گردد مرا دل، نه روشن روان",
        "text": "سرانجام کیکاوس گفت: من به هیچ یک از شما اطمینان خاطر ندارم. (بی‌گناهی هیچ‌ یک از شما برایم ثابت نشده است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8295,
        "beyt": "مگر کآتش تیز پیدا کند * گنه کرده را زود رسوا کند",
        "text": "مگر (امیدوارم) آتش سوزنده، گناهکار را مشخص کند و فوراً او را رسوا نماید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8296,
        "beyt": "چنین پاسخ آورد سودابه پیش * که من راست گویم به گفتار خویش....",
        "text": "سودابه این چنین پاسخ داد که من در سخنان خود راستگو هستم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8297,
        "beyt": "به پور جوان گفت شاه زمین * که رایت چه بیند کنون اندرین؟",
        "text": "کیکاوس به سیاوش گفت: عقیده و نظر تو در این مورد چیست؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8298,
        "beyt": "سیاوش چنین گفت کای شهریار * که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار",
        "text": "سیاوش پاسخ داد که ای پادشاه، تحمل آتش دوزخ از شنیدن چنین اتهامی برایم آسان‌تر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8299,
        "beyt": "اگر کوه آتش بود بسپرم * ازین تنگ خوار است اگر بگذرم",
        "text": "برای اثبات بی‌گناهی‌ام اگر قرار باشد از میان کوهی از آتش بگذرم، برای من آسان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8300,
        "beyt": "پر اندیشه شد جان کاووس کی * ز فرزند و سودابه نیک‌پی",
        "text": "کیکاوس به خاطر فرزند و همسر نیک نژاد خود مضطرب و نگران شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8301,
        "beyt": "کزین دو یکی گر شود نا‌به‌کار * از آن پس که خواند مرا شهریار؟",
        "text": "کیکاوس با خود گفت اگر یکی از این دو نفر (زن و فرزندم) بدکار و گناهکار باشند، بعد از این کسی من را به پادشاهی قبول ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8302,
        "beyt": "همان به کزین زشت کردار، دل * بشویم کنم چاره دل‌گسل",
        "text": "بهتر است شک و بدگمانی خود را نسبت به این کار زشت برطرف کنم و چاره اساسی بیندیشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8303,
        "beyt": "به دستور فرمود تا ساروان * هیون آرد از دشت، صد کاروان",
        "text": "کیکاوس به وزیر فرمان داد که شتربان، صد کاروان هیزم از دشت بیاورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8304,
        "beyt": "نهادند بر دشت هیزم دو کوه * جهانی نظاره شده هم‌گروه",
        "text": "هیزم‌ها را مانند دو کوه بزرگ در آن دشت بر روی هم انباشته کردند و مردم برای تماشا کردن آمده بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8305,
        "beyt": "بدان‌گاه سوگند پرمایه شاه * چنین بود آیین و این بود راه",
        "text": "پر آن زمان (زمان کیکاوس) راه و رسم شاهان در تشخیص خطاکار از درست‌کار این گونه بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8306,
        "beyt": "وز آن پس به موبد بفرمود شاه * که بر چوب ریزند نفت سیاه",
        "text": "پس از آن، شاه به روحانی دربار دستور داد که نفت سیاه بر چوب‌ها بریزند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8307,
        "beyt": "بیامد دو صد مرد آتش‌ فروز * دمیدند گفتی شب آمد به روز",
        "text": "دویست مرد آمدند و هیزم‌ها را آتش زدند و در آن‌ها دمیدند. از دود آن آتش، انگار روز به شب تاریک تبدیل شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8308,
        "beyt": "نخستین دمیدن سیه شد ز دود * زبانه بر آمد پس از دود، زود",
        "text": "با اولین دمیدن در هیزم‌ها، همه جا از دود سیاه شد و به سرعت آتش شعله کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8309,
        "beyt": "سراسر همه دشت بریان شدند * بر آن چهر خندانش گریان شدند",
        "text": "همه مردم متأثر و غمگین شدند و با دیدن چهره خندان سیاوش گریستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8310,
        "beyt": "سیاوش بیامد به پیش پدر * یکی خود زرین نهاده به سر",
        "text": "سیاوش در حالی که کلاه خود طلایی بر سر نهاده بود، نزد پدر آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8311,
        "beyt": "هشیوار و با جامه‌های سپید * لبی پر ز خنده، دلی پر امید",
        "text": "سیاوش با آرامش و هوشیاری، در حالی که لباس‌های سفید بر تن کرده بود، امیدوار و خندان بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8312,
        "beyt": "یکی تازی‌ای بر نشسته سیاه * همی خاک نعلش برآمد به ماه",
        "text": "سیاوش در حالی که سوار بر اسب سیاه عربی شده بود، چنان تاخت که گرد و غبار نعل اسبش به آسمان رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8313,
        "beyt": "پراگنده کافور بر خویشتن * چنان چون بود رسم و ساز کفن",
        "text": "مانند کسانی که کفن می‌پوشند، لباس سفید پوشیده بود و به خود کافور زده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8314,
        "beyt": "بدان گه که شد پیش کاووس باز * فرود آمد از باره، بردش نماز",
        "text": "وقتی سیاوش به نزد کیکاوس بازگشت، از اسب پایین آمد و در برابر پدر تعظیم کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8315,
        "beyt": "رخ شاه کاووس پر شرم دید * سخن گفتنش با پسر نرم دید",
        "text": "سیاوش، پدرش را شرمنده و خجالت زده دید و دید که پدرش با او نرم و آهسته سخن می‌گوید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8316,
        "beyt": "سیاوش بدو گفت انده مدار * کزین سان بود گردش روزگار",
        "text": "سیاوش به پدرش گفت: غمگین نباش چون کار روزگار همیشه این چنین بوده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8317,
        "beyt": "سر پر ز شرم و بهایی مراست * اگر بی‌گناهم رهایی مراست",
        "text": "سراسر وجودم پر از شرم و حیا است. اگر واقعا بی‌گناه باشم (که هستم) از آتش رهایی خواهم یافت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8318,
        "beyt": "ور ایدون که زین کار هستم گناه * جهان آفرینم ندارد نگاه",
        "text": "اگر من گناهکار باشم، خداوند جهان آفرین، من را زنده نخواهد گذاشت. (خواهد سوزاند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8319,
        "beyt": "به نیروی یزدان نیکی‌دهش * کزین کوه آتش نیابم تپش",
        "text": "به کمک پروردگار نیکی‌بخش، از این کوه آتش به سلامت رد می‌شوم و هیچ اضطرابی نخواهم داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8320,
        "beyt": "سیاوش سیه را به تندی بتاخت * نشد تنگ‌دل، جنگ آتش بساخت",
        "text": "سیاوش بدون ناراحتی و اندوه، اسبش را تاخت و به مقابله با آتش رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8321,
        "beyt": "ز هر سو زبانه همی برکشید * کسی خود و اسپ سیاوش ندید * ‌آتش  از همه طرف زبانه می‌کشید و کسی نمی‌توانست سیاوش و اسبش را ببیند. * یکی دشت با دیدگان پر ز خون * که تا او کی آید ز آتش برون",
        "text": "مردم دشت با چشمانی گریان منتظر بودند که ببینند سیاوش چه زمانی از آتش بیرون می‌آید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8322,
        "beyt": "چو او را بدیدند برخاست غو * که آمد ز آتش برون شاه نو",
        "text": "وقتی مردم سیاوش را دیدند که به سلامت از میان آتش بیرون آمد، شور و غوغایی به پا شد و فریاد کشیدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8323,
        "beyt": "چنان آمد اسپ و قبای سوار * که گفتی سمن داشت اندر کنار",
        "text": "سیاوش آن چنان سالم از آتش بیرون آمد که حتی اسبش و لباسش آسیب ندیده بودند. گویی به جای آتش، میان گل‌ها بوده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8324,
        "beyt": "چو بخشایش پاک یزدان بود * دم آتش و آب یکسان بود",
        "text": "وقتی لطف و بخشش خداوند در کار باشد، آتش مانند آب سرد و بی‌اثر می‌شود. (آب و آتش فرقی نخواهند داشت.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8325,
        "beyt": "چو از کوه آتش به هامون گذشت * خروشیدن آمد ز شهر و ز دشت",
        "text": "هنگامی که سیاوش از آتش گذشت، همه مردم حاضر در دشت و شهر، فریاد شادی سر دادند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8326,
        "beyt": "همی داد مژده یکی را دگر * که بخشود بر بی‌گنه دادگر",
        "text": "مردم به یکدیگر مژده می‌دادند که خداوند عادل، سیاوش بی‌گناه را مورد لطف و بخشش قرار داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8327,
        "beyt": "همی‌کند سودابه از خشم موی * همی‌ریخت آب و همی خست روی",
        "text": "سودابه از روی خشم موهایش را می‌کند و در حالی که گریه می‌کرد، صورتش را چنگ می‌انداخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8328,
        "beyt": "چو پیش پدر شد سیاووش پاک * نه دود و نه آتش نه گرد و نه خاک",
        "text": "سیاوش در حالی که اثری از دود، آتش و گرد و غبار بر روی تنش مشاهده نمی‌شد، پاک و بی‌گناه به نزد پدر رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8329,
        "beyt": "فرود آمد از اسپ کاووس شاه * پیاده سپهبد پیاده سپاه",
        "text": "شاه کاووس و تمامی لشکریان به احترام سیاوش از اسب‌های خود پیاده شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8330,
        "beyt": "سیاووش را تنگ در بر گرفت * ز کردار بد پوزش اندر گرفت",
        "text": "کیکاوس سیاوش را محکم در آغوش گرفت و از رفتار ناشایست خود معذرت خواهی کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8331,
        "beyt": "ای دیو سپید پای در بند * ای گنبد گیتی ای دماوند",
        "text": "ای دماوند که مانند دیو سپید، اسیر و بی‌حرکت هستی، ای گنبد بلند آسمان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8332,
        "beyt": "از سیم به سر یکی کله خود * ز آهن به میان یکی کمربند",
        "text": "کلاهخودی از نقره (برف) بر سر گذاشته‌ای و کمربندی آهنی (دامنه سنگی) بر کمر داری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8333,
        "beyt": "تا چشم بشر نبیندت روی * بنهفته به ابر، چهر دل‌بند",
        "text": "برای اینکه مردم چهره‌ات را نبینند، صورت زیبایت را در پشت ابر پنهان کرده‌ای. (به بلندی دماوند اشاره دارد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8334,
        "beyt": "تا وارهی از دم ستوران * وین مردم نحس دیو مانند،",
        "text": "برای نجات از هم‌نشینی با انسان‌های حیوان‌صفت و این مردم شوم که مانند دیو هستند،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8335,
        "beyt": "با شیر سپهر بسته پیمان * با اختر سعد کرده پیوند",
        "text": "به آسمان رفته‌ای و با خورشید و سیاره مشتری هم‌پیمان و هم‌نشین شده‌ای. (به بلند بودن دماوند اشاره دارد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8336,
        "beyt": "چون گشت زمین ز جور گردون * سرد و سیه و خموش و آوند،",
        "text": "وقتی زمین از ستم روزگار این چنین سیاه و ساکت و معلق شد،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8337,
        "beyt": "بنواخت ز خشم بر فلک مشت * آن مشت تویی تو ای دماوند",
        "text": "از روی خشم و عصبانیت مشتی بر آسمان زد و تو آن مشت هستی ای دماوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8338,
        "beyt": "تو مشت درشت روزگاری * از گردش قرن‌ها پس افکند",
        "text": "تو مشت بزرگی هستی که روزگار نواخته است و پس از قرن‌ها برای ما به میراث مانده‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8339,
        "beyt": "ای مشت زمین بر آسمان شو * بر وی بنواز ضربتی چند",
        "text": "ای مشت زمین! به آسمان برو و چند ضربه به آن بزن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8340,
        "beyt": "نی نی تو نه مشت روزگاری * ای کوه نی‌ام زه گفته خرسند",
        "text": "نه! نه! تو مشت روزگار نیستی. من از تشبیه خود خشنود نیستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8341,
        "beyt": "تو قلب فسرده زمینی * از درد، ورم نموده یک چند",
        "text": "تو قلب منجمد و غمگین زمین هستی که مدتی از شدت درد، متورم شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8342,
        "beyt": "تا درد و ورم فرونشیند * کافور بر آن ضماد کردند",
        "text": "برای اینکه درد ورم تسکین یابد، بر روی آن مرهمی از کافور (برف) نهاده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8343,
        "beyt": "شو منفجر ای دل زمانه * وان آتش خود نهفته مپسند",
        "text": "ای دماوند که دل دردمند روزگار هستی، آتشفشان کن و آتش (خشم) درونت را پنهان نگه ندار.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8344,
        "beyt": "خامش منشین، سخن همی‌گوی * افسرده مباش، خوش همی‌خند",
        "text": "آرام و ساکت نباش، سخن بگو. افسرده و غمگین نباش، شادمانه بخند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8345,
        "beyt": "پنهان مکن آتش درون را * زین سوخته جان، شنو یکی پند",
        "text": "خشم و اعتراضت را پنهان نکن و از این شاعر دل‌سوخته نصیحتی را بپذیر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8346,
        "beyt": "گر آتش دل نهفته داری * سوزد جانت، به جانت سوگند",
        "text": "اگر آتش خشم درونت را پنهان نگه داری، به جان تو قسم که وجودت را می‌سوزاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8347,
        "beyt": "ای مادر سرسپید، بشنو * این پند سیاه‌بخت فرزند",
        "text": "ای مادر پیر! ای دماوند! این نصیحت فرزند بدبخت خود (شاعر) را گوش کن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8348,
        "beyt": "برکش ز سر این سپید معجر * بنشین به یکی کبود اورند",
        "text": "آن روسری سفید که نماد ناتوانی و انزوا است را از سر بردار، قیام کن و اختیار حکومت را به دست بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8349,
        "beyt": "بگرای چو اژدهای گرزه * بخروش چو شرزه شیر ارغند",
        "text": "مثل مار بزرگ زهرآگین حمله کن و مانند شیر خشمگین غرش کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8350,
        "beyt": "بفکن ز پی این اساس تزویر * بگسل ز هم این نژاد و پیوند",
        "text": "این حکومت ظالمانه که بر پایه فریب و حیله بنا شده است را نابود کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8351,
        "beyt": "برکن ز بن این بنا که باید * از ریشه، بنای ظلم برکند",
        "text": "بنای این حکومت ظالم را خراب کن؛ ظلم را باید از پایه نابود و ریشه‌ کن کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8352,
        "beyt": "زین بی‌خردان سفله بسته * داد دل مردم خردمند",
        "text": "حق انسان‌های دانا را از این حاکمان نادان و پست بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8353,
        "beyt": "بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار * خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار",
        "text": "در صبح زود اولین روز بهار که طول شب و روز آن یکسان است، رفتن به صحرا و تماشا کردن گل‌های زیبای بهاری لذت بخش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8354,
        "beyt": "آفرینش همه تنبیه خداوند دل است * دل، ندارد که ندارد به خداوند اقرار",
        "text": "تمام پدیده‌های آفرینش برای آگاه کردن انسان‌ها است و اگر کسی وجود خدا را انکار کند و به خدا ایمان نیاورد، ذوق و احساسی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8355,
        "beyt": "این همه نقش عجب، بر در و دیوار وجود * هر که فکرت نکند، نقش بود بر دیوار",
        "text": "هر کسی که با این همه نقش و پدیده‌های عجیب هستی به آفریننده آن‌ها فکر نکند، مانند عکس و تصویری روی دیوار است و احساس و روح ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8356,
        "beyt": "کوه و دریا و درختان، همه در تسبیح‌اند * نه همه مستمعی، فهم کنند این اسرار",
        "text": "کوه و دریا و درختان (همه موجودات)  در حال نیایش خداوند هستند، اما هر شنونده‌ای این راز را درک نمی‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8357,
        "beyt": "خبرت هست که مرغان سحر می‌گویند: * آخر ای خفته، سر از خواب جهالت، بردار؟",
        "text": "آیا خبر داری که پرندگان سحری به هنگام صبح می‌گویند: ای انسان غافل، از بی‌خبری و نادانی رها شو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8358,
        "beyt": "تا کی آخر چو بنفشه، سر غفلت در پیش؟ * حیف باشد که تو در خوابی و نرگس، بیدار",
        "text": "تا کی می‌خواهی مانند گل بنفشه در غفلت و نادانی به سر ببری؟‌ حیف است که تو بی‌خبر و غافل باشی و گل نرگس بیدار و آگاه باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8359,
        "beyt": "که تواند که دهد میوه الوان از چوب؟ * یا که داند که برآرد گل صد برگ از خار؟",
        "text": "تنها خداوند بزرگ است که می‌تواند از چوب درخت،‌ میوه‌های رنگارنگ و از خار، گل‌های سرخ و زیبا پدید آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8360,
        "beyt": "عقل، حیران شود از خوشه زرین عنب * فهم، عاجز شود از حقه یاقوت انار",
        "text": "عقل از زیبایی خوشه طلایی انگور متحیر است. فهم انسان در درک زیبایی و ظرافت دانه‌های انار که مانند یاقوتی سرخ و ارزشمند می‌درخشد،‌ناتوان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8361,
        "beyt": "پاک و بی‌عیب خدایی که به تقدیر عزیز * ماه و خورشید مسخر کند و لیل و نهار",
        "text": "خداوند پاک و بی‌عیب با فرمان خود، تمام پدیده‌ها و موجودات را (ماه و خورشید و شب و روز) مطیع خود  کرده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8362,
        "beyt": "تا قیامت سخن اندر کرم و رحمت او * همه گویند و یکی گفته نیاید ز هزار",
        "text": "اگر همه مردم تا روز قیامت درباره‌ بخشش و لطف خداوند سخن بگویند، باز هم یکی از هزاران لطف و رحمت خداوند گفته نمی‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8363,
        "beyt": "نعمتت بار خدایا، ز عدد بیرون است * شکر انعام تو هرگز نکند شکرگزار",
        "text": "پروردگارا، نعمت‌های تو قابل شمارش نیست و هیچ انسان شکر‌گزاری نمی‌تواند شکر نعمت‌های بی‌کران تو را به جای آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8364,
        "beyt": "سعدیا، راست روان گوی سعادت بردند * راستی کن که به منزل نرسد، کج رفتار",
        "text": "ای سعدی، انسان‌های درست‌ کردار به سعادت و خوشبختی می‌رسند؛ بنابراین تو هم انسانی صادق و راستگو باش، زیرا انسان بدرفتار به هدف و مقصودش نمی‌رسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8365,
        "beyt": "تو را «جنوب» نامیدم * ای که ردای حسین را بر دوش",
        "text": "تو را جنوب لبنان نامیدم، ای سرزمینی که در  شهادت طلبی و مبارزه پیرو امام حسین هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8366,
        "beyt": "و خورشید کربلا را در بر داری * ای سرخ‌گل که فداکاری پیشه کردی",
        "text": "ای گل سرخی که مشغول فداکاری هستی، حقیقت کربلا در تو نهفته است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8367,
        "beyt": "ای انقلاب زمین که با انقلاب آسمان برین * پیوند خورده‌ای",
        "text": "ای انقلاب زمین که به انقلاب آسمانی متصل شده‌ای",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8368,
        "beyt": "ای سرزمینی کز خاکت * خوشه‌های گندم می‌روید * و پیامبران بر می‌خیزد.",
        "text": "ای سرزمینی که از خاک تو مبارزان برمی‌خیزند و پیغمبران را در خود پرورش داده‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8369,
        "beyt": "تو را جنوب نامیدم * ای کشتی‌های صیادیی که مقاومت پیشه کرده‌اید",
        "text": "تو را جنوب لبنان نامیدم، ای کشتی‌های ماهیگیری که مشغول مقاومت هستید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8370,
        "beyt": "ای ماهی دریا که مقاومت پیشه‌ کرده‌ای * ای دفترهای شعری که مقاومت پیشه کرده‌اید * ای روز عاشورا!",
        "text": "و ای ماهیان دریا که مشغول مقاومت هستید و ای دفترهای شعر مقاومت و ای روز‌های همیشه عاشورا که در برابر دشمن مقاومت می‌کنید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8371,
        "beyt": "تو را جنوب نامیدم * تو را آب‌ها و خوشه‌ها * و ستاره غروب نامیدم",
        "text": "تو را جنوب لبنان نامیدم، تو از آب‌های دریا و خوشه‌های گندم و ستاره ناهید ساخته شده‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8372,
        "beyt": "تو را سپیده‌دمی در انتظار زاده شدن * و پیکری در اشتیاق شهادت نامیدم",
        "text": "تو سحرگاهی هستی منتظر زاده شدن، تو کسی هستی که برای شهادت شور و شوق داری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8373,
        "beyt": "تو را انقلاب و شگفتی و تغییر نامیدم * تو را پاک و پاکیزه و ارجمند و توانا نامیدم",
        "text": "تو از انقلاب و شگفتی و تغییر ساخته شده‌ای و پاک و ارزشمند و توانا هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8374,
        "beyt": "تو را جنوب نامیدم * ای چون سبزه برآمده از دفتر روزگاران",
        "text": "تو را جنوب لبنان نامیدم ای سرزمینی که مانند سبزه از میان دفتر روزگاران روییده‌ای",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8375,
        "beyt": "ای مسافر دیرین بر روی خار و درد * ای چون ستاره فروزان * ای چون شمشیر درخشان",
        "text": "ای مسافر قدیمی دشواری و رنج، ای سرزمینی که مانند ستاره‌ای تابنده و مانند شمشیر درخشان هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8376,
        "beyt": "بگذار بوسه زنیم بر شمشیری که در دستان توست * بگذار گرد و خاک قدم‌هایت را برگیریم",
        "text": "اجازه بده به شمشیری که در دستان تو است ادای احترام کنیم و گرد و خاک پاهای تو را پاک کنیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8377,
        "beyt": "ای سرور باران‌ها و فصل‌ها، * تو را عطری نامیدم که در غنچه‌ها خانه دارد",
        "text": "ای آقا و پیشوای باران‌ها و فصل‌ها، تو مانند عطری هستی که در غنچه‌ها نهفته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8378,
        "beyt": "تو را پرستو نامیدم * ای سرور سروران، * ای برترین حماسه!",
        "text": "ای پیشوای پیشوایان، ای برترین شکل دلاوری و شجاعت، تو مانند پرستو هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8379,
        "beyt": "دریا متنی نیلگون است * که علی آن را می‌نویسد",
        "text": "دریا همچون متن کبود رنگی است که علی (ع) آن را نوشته است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8380,
        "beyt": "و مریم هر شب، روی شن‌ها * به انتظار مهدی می‌نشیند",
        "text": "و حضرت مریم هر شب روی شن‌های آن، منتظر ظهور مهدی (عج) می‌نشیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8381,
        "beyt": "و گل‌هایی را می‌چیند * که از انگشتان شهیدان می‌رویند",
        "text": "و گل‌هایی را که از انگشتان شهیدان می‌رویند، می‌چیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8382,
        "beyt": "تاریخ، روزی، روستای کوچکی را * از روستاهای جنوب به یاد خواهد آورد",
        "text": "تاریخ هیچ‌گاه آن روستای کوچک از روستاهای جنوب تو را فراموش نخواهد کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8383,
        "beyt": "که «معرکه» خونده می‌شود. * روستایی که با «صدر»ش، با سینه‌اش * از شرافت خاک و کرامت انسان بودن دفاع کرد",
        "text": "روستایی که «معرکه» نامیده می‌شود. روستایی که با امام موسی صدرش و با تمام وجودش از خاک شریفش و بزرگواری انسان دفاع می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8384,
        "beyt": "سرورم! ای سرور آزادگان! * در زمانه سقوط و ویرانی * جز تو، کسی نمانده است",
        "text": "ای سرور انسان‌های آزاده در روزگار تباهی و فروپاشی، غیر از تو کسی نمانده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8385,
        "beyt": "که در زندگی ما نخل و عنب و تاکستان بکارد * جز تو کسی نمانده است؛ * مگر تو! * مگر تو!",
        "text": "که در زندگی ما درخت خرما بکارد و باغ‌های انگور به وجود آورد. تنها تو مانده‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8386,
        "beyt": "چو آگاه شد دختر گژدهم * که سالار آن انجمن، گشت کم",
        "text": "وقتی گردآفرید دختر گژدهم، با خبر شد که فرمانده دژ سپید (هجیر) اسیر شده است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8387,
        "beyt": "زنی بود بر سان گردی سوار * همیشه به جنگ اندرون نامدار",
        "text": "او زنی بود که مثل پهلوانان سوارکار، همیشه در جنگ‌ها نام‌آور و مشهور بود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8388,
        "beyt": "کجا نام او بود «گردآفرید» * زمانه ز مادر چنین نآورید",
        "text": "او گردآفرید نام داشت. در طول روزگار، دختری مانند او به دنیا نیامده بود. (بی‌نظیر و بی‌مانند بود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8389,
        "beyt": "چنان ننگش آمد ز کار هجیر * که شد لاله رنگش به کردار قیر",
        "text": "گردآفرید چنان از شکست هجیر شرمنده و خشمگین بود که صورت سرخش به رنگ سیاه درآمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8390,
        "beyt": "بپوشید درع سواران جنگ * نبود اندر آن کار، جای درنگ",
        "text": "فوراً زره جنگجویان را پوشید. زیرا درنگ و معطلی در آن شرایط جایز نبود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8391,
        "beyt": "فرود آمد از دژ به کردار شیر * کمر بر میان، بادپایی به زیر",
        "text": "مانند شیر از قلعه پایین آمد و در حالی که کمربند به کمر بسته و سوار اسب تیزرویی شده بود، کاملا آماده نبرد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8392,
        "beyt": "به پیش سپاه اندر آمد چو گرد * چو رعد خروشان یکی ویله کرد",
        "text": "گردآفرید به سرعت رو به روی سپاه دشمن آمد و رعدآسا فریاد زد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8393,
        "beyt": "که گردان کدام‌اند و جنگ‌آوران * دلیران و کارآزموده سران",
        "text": "که پهلوانان، جنگجویان و مبارزان جنگ‌آزموده شما کجا هستند تا با من بجنگند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8394,
        "beyt": "چو سهراب شیراوژن، او را بدید * بخندید و لب را به دندان گزید",
        "text": "هنگامی که سهراب شیرافکن و شجاع او را دید، خندید و تعجب کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8395,
        "beyt": "بیامد دمان پیش گردآفرید * چو دخت کمندافگن او را بدید،",
        "text": "سهراب در حالی که از خشم می‌خروشید به سوی گردآفرید رفت. آن دختر جنگجو وقتی او را دید …",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8396,
        "beyt": "کمان را به زه کرد و بگشاد بر * نبد مرغ را پیش تیرش گذر",
        "text": "گردآفرید کمان به دست، آماده تیراندازی شد. او آنقد مهارت داشت که تیرش هرگز خطا نمی‌رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8397,
        "beyt": "به سهراب بر، تیرباران گرفت * چپ و راست، جنگ‌سواران گرفت",
        "text": "تیرهای زیادی به سوی سهراب پرتاب کرد و مانند سوارکار ماهر از هر طرف می‌جنگید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8398,
        "beyt": "نگه کرد سهراب و آمدش ننگ * برآشفت و تیز اندر آمد به جنگ",
        "text": "سهراب نگاه کرد. از میدان‌داری گردآفرید احساس بدی به او دست داد. خشمگین شد و با سرعت به سوی او تاخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8399,
        "beyt": "چو سهراب را دید گردآفرید * که بر سان آتش همی‌بردمید",
        "text": "هنگامی که گردآفرید سهراب را دید که مانند آتش برافروخته‌ای خشمگین شده و به سوی او می‌آید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8400,
        "beyt": "سر نیزه را سوی سهراب کرد * عنان و سنان را پر از تاب کرد",
        "text": "سر نیزه را به سوی سهراب نشانه گرفت و افسار اسب و نیزه را به حرکت درآورد و پر از پیچ و تاب کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8401,
        "beyt": "برآشفت سهراب و شد چون پلنگ * چو بدخواه او چاره‌گر بد به جنگ",
        "text": "سهراب دریافت که دشمنش زیرک و ماهر است. خشمگین شد و چون پلنگی به سوی او حمله‌ور شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8402,
        "beyt": "بزد بر کمربند گردآفرید * زره بر برش، یک به یک، بردرید",
        "text": "سهراب به کمربند گردآفرید ضربه زد و لباس جنگی را بر تن او پاره پاره کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8403,
        "beyt": "چو بر زین بپیچید گردآفرید * یکی تیغ تیز از میان برکشید",
        "text": "گردآفرید درحالی که تعادلش را روی اسب از دست می‌داد و به زمین می‌افتاد، شمشیر تیزی از غلاف بیرون کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8404,
        "beyt": "بزد نیزه او به دو نیم کرد * نشست از بر اسپ و برخاست گرد",
        "text": "ضربه‌ای زد و نیزه سهراب را شکست و دوباره روی اسبش سوار شد و به سرعت تاخت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8405,
        "beyt": "به آورد با او بسنده نبود * بپیچید ازو روی و برگاشت زود",
        "text": "گردآفرید متوجه شد که توان مبارزه با سهراب را ندارد. به همین جهت از او روی برگرداند و با سرعت به سوی دژ برگشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8406,
        "beyt": "سپهبد، عنان، اژدها را سپرد * به خشم از جهان، روشنایی ببرد",
        "text": "سهراب که چنین دید، افسار اسب را رها کرد تا به سرعت بتازد. خشم او از فرار گردآفرید همه جا را تیره و تار ساخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8407,
        "beyt": "چو آمد خروشان به تنگ اندرش * بجنبید و برداشت خود از سرش",
        "text": "وقتی سهراب با خشم و فریاد به گردآفرید نزدیک شد، با حرکتی سریع کلاهخود او را از سرش برداشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8408,
        "beyt": "رها شد ز بند زره موی اوی * درفشان چو خورشید شد، روی او",
        "text": "موی گردآفرید از بند رزه رها شد و چهره درخشان او که مانند خورشید تابان بود، آشکار شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8409,
        "beyt": "بدانست سهراب، کاو دختر است * سر و موی او از در افسر است",
        "text": "سهراب فهمید که حریفش دختر است و سر و موی او شایسته تاج پادشاهی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8410,
        "beyt": "شگفت آمدش؛ گفت از ایران سپاه * چنین دختر آید به آوردگاه؟!",
        "text": "سهراب حیرت زده با خود گفت: سپاه ایران چنین دختران شجاعی دارد که به جنگ می‌آیند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8411,
        "beyt": "ز فتراک بگشود پیچان کمند * بینداخت و آمد میانش به بند",
        "text": "کمند پیچیده را از ترک‌بند زین باز کرد. آن را به سوی گردآفرید انداخت و او را گرفتار ساخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8412,
        "beyt": "بدو گفت کز من رهایی مجوی * چرا جنگ جویی، تو ای ماه روی؟",
        "text": "سهراب به گردآفرید گفت: برای رها شدن از چنگ من تلاش نکن. ای زیبارو، چرا دنبال جنگ با من هستی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8413,
        "beyt": "نیامد به دامم به سان تو گور * ز چنگم رهایی نیابی، مشور",
        "text": "تاکنون شکاری مانند تو به دامم نیفتاده است. نمی‌توانی از دست من فرار کنی پس بیهوده برای رهایی تلاش نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8414,
        "beyt": "بدانست کاویخت گردآفرید * مر آن را جز از چاره درمان ندید",
        "text": "گردآفرید دانست که گرفتار شده و برای حل این مشکل باید فوراً چاره‌ای بیندیشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8415,
        "beyt": "بدو روی بنمود و گفت:«ای دلیر * میان دلیران به کردار شیر،",
        "text": "گردآفرید به سهراب گفت: ای دلاوری که میان پهلوانان، مانند شیر شجاع هستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8416,
        "beyt": "دو لشکر، نظاره‌ برین جنگ ما * برین گرز و شمشیر و آهنگ ما",
        "text": "هر دو سپاه تماشاگر جنگ ما بوده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8417,
        "beyt": "کنون من گشایم چنین روی و موی * سپاه تو گردد پر از گفت و گوی",
        "text": "اکنون اگر من صورت و مویم را باز کنم و نشان دهم که دختر هستم، سپاهیانت تو را سرزنش خواهند کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8418,
        "beyt": "که با دختری او به دشت نبرد * بدین سان به ابر اند آورد گرد",
        "text": "خواهند گفت که سهراب در نبرد با یک دختر، این‌ چنین با زحمت و قدرت می‌جنگید؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8419,
        "beyt": "کنون لشکر و دژ به فرمان توست * نباید بر این آشتی، جنگ جست»",
        "text": "اکنون تو پیروز شده‌ای و دژ و سپاه درون آن همه به فرمان تو هستند. پس دیگر جنگیدن لازم نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8420,
        "beyt": "عنان را بپیچید گردآفرید * سمند سرافراز بر دژ کشید",
        "text": "گردآفرید اسب باارزش خود را به سوی دژ برگرداند و حرکت کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8421,
        "beyt": "همی‌رفت و سهراب با او به هم * بیامد به درگاه دژ، گژدهم",
        "text": "در مسیر بازگشت، سهراب نیز او را همراهی می‌کرد. در این زمان گژدهم به درگاه قلعه آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8422,
        "beyt": "در باره بگشاد گردآفرید * تن خسته و بسته، بر دژ کشید",
        "text": "در دژ را گشود و گردآفرید با تن زخمی و خسته به درون دژ رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8423,
        "beyt": "در دژ ببستند و غمگین شدند * پر از غم دل و دیده خونین شدند",
        "text": "دربانان در قلعه را بستند. آن‌ها ناراحت بودند و با دلی پر از غصه گریه کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8424,
        "beyt": "ز آزار گردآفرید و هجیر * پر از درد بودند، برنا و پیر",
        "text": "همه افراد قلعه از غم شکست گردآفرید و اسارت هجیر ناراحت و غمگین بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8425,
        "beyt": "بگفتند: کای نیکدل شیرزن * پر از غم بد از تو دل انجمن",
        "text": "گفتند: ای زن شجاع و خوش‌قلب، همه افراد قلعه به خاطر تو نگران بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8426,
        "beyt": "که هم رزم جستی هم افسون و رنگ * نیامد ز کار تو بر دوده ننگ",
        "text": "چون هم جنگیدی و هم زیرکی و نیرنگ به کار بردی. از مبارزه تو، عیب و ننگی برای خاندان ایجاد نشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8427,
        "beyt": "بخندید بسیار، گردآفرید * به باره برآمد سپه بنگرید",
        "text": "گردآفرید بسیار خندید و به بالای قلعه آمد و به لشکر نگاه کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8428,
        "beyt": "چو سهراب را دید بر پشت زین * چنین گفت کای شاه ترکان چین",
        "text": "وقتی سهراب را سوار بر اسب دید، با تمسخر به او چنین گفت: ای پادشاه ترکان چین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8429,
        "beyt": "چرا رنجه گشتی، کنون بازگرد * هم از آمدن هم ز دشت نبرد",
        "text": "چرا خود را به زحمت انداختی؟ اکنون هم از دژ سپید و هم از میدان جنگ برگرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8430,
        "beyt": "تو را بهتر آید که فرمان کنی * رخ نامور، سوی توران کنی",
        "text": "بهتر است که سخن من را بپذیری و فرمان‌برداری کنی و به سرزمین توران بازگردی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8431,
        "beyt": "نباشی بس ایمن به بازوی خویش * «خورد گاو نادان ز پهلوی خویش»",
        "text": "به قدرت بازوی خودت تکیه و اعتماد نکن. مانند گاو نادان نباش که با چریدن و فربه شدن، زمینه نابودی خودش را فراهم می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8432,
        "beyt": "از دست و زبان که برآید * کز عهده شکرش به درآید؟",
        "text": "هیچ کس قادر نیست که شکر نعمت‌های خداوند را آن طور که شایسته است به جای آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8433,
        "beyt": "بنده همان به که ز تقصیر خویش * عذر به درگاه خدای آورد",
        "text": "همان بهتر است که بنده به خاطر کوتاهی در عبادت و شکرگزاری، از درگاه خداوند طلب آمرزش و بخشایش کند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8434,
        "beyt": "ورنه، سزاوار خداوندی‌اش * کس نتواند که به جای آورد",
        "text": "وگرنه هیچ کس نمی‌تواند خداوند را آن گونه که شایسته است، شکرگزاری و عبادت کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8435,
        "beyt": "ابر و باد و مه و خورشید و فلک درکارند * تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری",
        "text": "تمام پدیده‌های هستی در فعالیت و تکاپو هستند تا تو رزق و روزی خود را به دست آوری و در عین حال از یاد خدا غافل نباشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8436,
        "beyt": "همه از بهر تو سرگشته و فرمانبردار * شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری",
        "text": "همه پدیده‌های هستی برای تو در تلاش‌اند و مطیع و فرمانبردار تو هستند. بنابراین از انصاف به دور است که مطیع خداوند نباشی. (مفهوم: انسان باید همیشه به یاد خدا باشد و شرط بندگی و فرمانبری را به جای آورد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8437,
        "beyt": "شفیع مطاع نبی کریم * قسیم جسیم نسیم وسیم",
        "text": "شفاعت کننده، فرمانروا، پیامبر، بخشنده، زیبارو، خوش اندام، خوش‌بو و دارای نشان پیامبری",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8438,
        "beyt": "بلغ العلی بکماله، کشف الدجی بجماله * حسنت جمیع خصاله، صلّوا علیه و آله",
        "text": "به واسطه کمال خود به مرتبه بلند رسید و با جمال نورانی خود، تاریکی‌ها را برطرف کرد. همه‌ صفات و خصلت‌های او زیبا است. بر او و خاندانش صلوات بفرستید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8439,
        "beyt": "چه غم دیوار امت را که دارد چون تو پشتیبان؟ * چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان؟",
        "text": "ای پیامبر! مسلمانان غم و اندوهی ندارند چون تو پشتیبانی مانند تو دارند. کسی که کشتی‌بانش حضرت نوح باشد، از امواج دریا هراسی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8440,
        "beyt": "کرم بین و لطف خداوندگار * گنه بنده کرده ست و او شرمسار",
        "text": "بزرگواری و مهربانی خداوند را مشاهده کن؛ بنده گناه می‌کند ولی خدا شرمنده می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8441,
        "beyt": "گر کسی وصف او ز من پرسد * بی دل از بی‌نشان چه گوید باز؟",
        "text": "اگر کسی توصیف معشوق (خدا) را از من بخواهد، پاسخی برای او ندارم؛ عاشق و دلداده چگونه می‌تواند خدای بی‌نشان را وصف کند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8442,
        "beyt": "عاشقان کشتگان معشوق‌اند * برنیاید ز کشتگان آواز",
        "text": "عاشق حقیقی در برابر معشوق (خدا) مانند یک مرده است و کسی که فانی و مرده باشد نمی‌تواند سخن بگوید.(مفهوم: عاشق واقعی، بی‌ادعا و خاموش است و اسرار الهی را نزد دیگران بازگو نمی‌کند. و به این حدیث پیامبر اشاره داد که: کسی که خدا را شناخت، زبانش گنگ و لال می‌شود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8443,
        "beyt": "خروشان سواران و اسپان ز دشت * ز بهرام و کیوان، همی برگذشت",
        "text": "صدای فریاد سواران و شیهه بلند اسب‌ها در میدان جنگ از سیاره بهرام (مریخ) و کیوان (زحل) نیز بالاتر رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8444,
        "beyt": "همه تیغ و ساعد ز خون بود لعل * خروشان دل خاک در زیر نعل",
        "text": "شمشیر و دست‌های جنجگویان از خون سرخ شده بود. زمین به سبب تاخت و تاز اسب‌ها به لرزه در آمده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8445,
        "beyt": "نماند ایچ با روی خورشید، رنگ * به جوش آمده خاک بر کوه و سنگ",
        "text": "خورشید از شدت ترس رنگش پریده بود. خاک زمین و کوهستان از ترس هجوم جنگ‌آوران، دچار اضطراب و دلهره شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8446,
        "beyt": "به لشکر چنین گفت کامو گرد * که گر آسمان را بباید سپرد",
        "text": "کاموس پهلوان به لشکرش چنین گفت که اگر لازم باشد، برای این جنگ از آسمان هم می‌گذریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8447,
        "beyt": "همه تیغ و گرز و کمند آورید * به ایرانیان، تنگ و بند آورید",
        "text": "شما شمشیر و گرز و طناب بیاورید و ایرانیان را در تنگنا قرار دهید و به بند و زنجیر بکشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8448,
        "beyt": "به نام چاشنی‌بخش زبان‌ها * حلاوت‌سنج معنی در بیان‌ها",
        "text": "به نام آن خداوندی سخنم را آغاز می‌کنم که یاد او تاثیر سخن را زیاد می‌کند و کلام را شیرینی می‌بخشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8449,
        "beyt": "بلند آن سر، که او خواهد بلندش * نژند آن دل، که او خواهد نژندش",
        "text": "خداوند هر کسی را بخواهد عزیز می‌کند و هر که را بخواهد خوار و ذلیل می‌سازد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8450,
        "beyt": "در نابسته احسان گشاده ست * به هر کس آنچه می‌بایست، داده ست",
        "text": "خداوند درِ احسان و بخشندگی‌اش را به روی همه باز کرده است و به هر کس آن چیزی را که لازم و شایسته‌ او بوده، بخشیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8451,
        "beyt": "به ترتیبی نهاده وضع عالم * که نی یک موی باشد بیش و نی کم",
        "text": "خداوند، جهان را طوری آفریده است که همه چیز در جا و اندازه خود است و هیچ چیز کم و زیاد آفریده نشده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8452,
        "beyt": "اگر لطفش قرین حال گردد * همه ادبارها اقبال گردد",
        "text": "اگر لطف خدا شامل حال کسی شود، همه بدبختی‌های او تبدیل به خوشبختی می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8453,
        "beyt": "و گر توفیق او یک سو نهد پای * نه از تدبیر کار آید نه از رای",
        "text": "اگر لطف خداوند شامل حال بنده‌اش نشود، دیگر از دست اندیشه و عقل کاری برنمی‌آید و انسان از انجام هر کاری ناتوان خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8454,
        "beyt": "خرد را گر نبخشد روشنایی * بماند تا ابد در تیره‌رایی",
        "text": "اگر خداوند راه عقل را روشن نسازد و راه درست را نشان ندهد، همیشه عقل در نادانی می‌ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8455,
        "beyt": "کمال عقل آن باشد در این راه * که گوید نیستم از هیچ آگاه",
        "text": "زمانی عقل انسان در راه شناخت و معرفت به کمال می‌رسد که به ناآگاهی اقرار کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8456,
        "beyt": "هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت * آری نداشت غم که غم بیش و کم نداشت",
        "text": "هرگز در فکر و غصه کم و زیادی مال نبوده‌ام. به خاطر همین بی‌توجهی به مادیات، غم و اندوه نداشتم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8457,
        "beyt": "در دفتر زمانه فتد نامش از قلم * هر ملتی که مردم صاحب قلم نداشت",
        "text": "کشوری که انسان‌های متفکر و صاحب قلم نداشته باشد، به مرور زمان از صفحه روزگار حذف می‌شود و نابود می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8458,
        "beyt": "در پیشگاه اهل خرد نیست محترم * هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت",
        "text": "هر کس به فکر مردم جامعه احترام نگذارد، خردمندان نیز او را شایسته احترام نمی‌دانند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8459,
        "beyt": "با آنکه جیب و جام من از مال و می تهی است * ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت",
        "text": "با اینکه زندگی ساده و فقیرانه‌ای دارم و مرفه نیستم، ولی آرامشی را دارم که جمشید (از پادشاهان اساطیری ایران) هم نداشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8460,
        "beyt": "انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی * چون فرخی، موافق ثابت قدم نداشت",
        "text": "بسیاری با عدالت موافق بودند ولی هیچ‌کس مانند من (فرخی) در راه تحقق آن، بااراده و ثابت قدم نبود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8461,
        "beyt": "شد چنان از تف دل، کام سخنور، تشنه * که ردیف سخنش آمده یک سر، تشنه",
        "text": "دهان سخنگو از داغ دل، چنان تشنه شد که ردیف شعرش همه کلمه تشنه شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8462,
        "beyt": "خشک گردید هم از دود دل و دیده، دوات * خامه با سوز، رقم کرد به دفتر تشنه",
        "text": "از شدت غم دل و اندوه فراوان، جوهر قلم خشک شد. قلم به جای جوهر با اشک و آه خود، بر دفتر کلمه تشنه را نوشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8463,
        "beyt": "آه و افسوس از آن روز که در دشت بلا * بود آن خسرو بی‌لشکر و یاور تشنه",
        "text": "افسوس از آن روز که در کربلا، آن پادشاه (امام حسین) بدون لشکر و بدون یاور و تشنه بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8464,
        "beyt": "با لب خشک و دل سوخته و دیده تر * غرقه بحر بلا بود در آن بر تشنه",
        "text": "با لبانی خشک و دلی سوخته و چشمانی اشک‌بار در آن بیابان، در حالی که دچار مصیبت‌های فراوان شده بود، لب تشنه بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8465,
        "beyt": "همچو ماهی که فتد ز آب برون، آل نبی * می‌تپیدی دلشان، سوخته در بر تشنه",
        "text": "مانند ماهی که از آب بیرون می‌افتد، خاندان پیامبر دلشان از تشنگی در سینه می‌سوخت و می‌تپید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8466,
        "beyt": "آل احمد همه عظمشان ز بزرگ و کوچک * نسل حیدر همه از اکبر و اصغر تشنه",
        "text": "خاندان پیامبر و فرزندان حضرت علی از بزرگ تا کوچک، همه تشنه بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8467,
        "beyt": "تشنه لب کشته شود در لب شط از چه گناه * آنکه سیراب کند در لب کوثر تشنه؟",
        "text": "آن کسی که در بهشت همه‌ را سیراب می‌کند به کدامین گناه در کنار آب فرات در حالی که تشنه بود، کشته شد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8468,
        "beyt": "برد عباس جوان، ره چو سوی آب فرات * ماند بر یاد حسین تا صف محشر تشنه",
        "text": "وقتی که عباس جوان به آب فرات رسید، به یاد تشنگی امام حسین، تا قیامت تشنه ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8469,
        "beyt": "گشت از کلک «فدایی» چو دلش دود بلند * بر ورق کرد رقم، بس که مکرر تشنه",
        "text": "از قلم فدایی (شاعر) مانند دلش آه بلند شد که پی در پی کلمه تشنه را بر کاغذ نوشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8470,
        "beyt": "آن قصه شنیدید که در باغ، یکی روز * از جور تبر، زار بنالید سپیدار",
        "text": "آیا آن داستان را شنیده‌اید که روزی در باغ، درخت سپیدار به خاطر ظلم و ستم تبر ناله و زاری می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8471,
        "beyt": "کز من نه دگر بیخ و بنی ماند و نه شاخی * از تیشه هیزم‌شکن و اره نجار",
        "text": "از دست تبر هیزم‌شکن و اره نجار، شاخ و برگ و ریشه من از بین رفته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8472,
        "beyt": "گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس * کاین موسم حاصل بود و نیست تو را بار",
        "text": "تبر آهسته به سپیدار گفت که گناه تو این است که اکنون زمان میوه دادن است اما تو میوه و محصولی نداری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8473,
        "beyt": "تا شام، نیفتاد صدای تبر از گوش * شد توده در آن باغ، سحر، هیمه بسیار",
        "text": "تا شب صدای تبر شنیده می‌شد و هنگام صبح هیزم بسیاری در باغ جمع شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8474,
        "beyt": "دهقان چو تنور خود از این هیمه برافروخت * بگریست سپیدار و چنین گفت دگر بار",
        "text": "وقتی کشاورز تنور خود را با آن همه هیزم روشن کرد، سپیدار گریه کرد و دوباره گفت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8475,
        "beyt": "آوخ که شدم هیزم و آتشگر گیتی * اندام مرا سوخت چنین ز آتش ادبار",
        "text": "افسوس که هیزم شدم و روزگار آتش افروز تن من را با آتش بدبختی سوزاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8476,
        "beyt": "خندید بر او شعله، که از دست که نالی؟‌ * ناچیزی تو، کرد بدین گونه تو را خوار",
        "text": "شعله به سپیدار خندید و گفت از دست چه کسی شکایت می‌کنی؟ بی‌ارزش بودن تو، تو را این‌گونه پست و حقیر کرده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8477,
        "beyt": "آن شاخ که سر برکشد و میوه نیارد * فرجام، به جز سوختنش نیست سزاوار",
        "text": "آن شاخه‌ای که رشد کند و بزرگ شود و میوه ندهد، در پایان فقط سزاوار سوختن است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8478,
        "beyt": "جز دانش و حکمت نبود میوه انسان * ای میوه فروش هنر، این دکه و بازار",
        "text": "حاصل و ثمره انسان، علم و دانش اوست. بنابراین ای کسی که هنر و دانش آموخته‌ای، اکنون زمان نشان دادن علم و هنر فرا رسیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8479,
        "beyt": "از گفته ناکرده و بیهوده چه حاصل؟ * کردار نکو کن، که نه سودی‌ست ز گفتار",
        "text": "سخن بدون عمل بیهوده، فایده‌ای ندارد. رفتار شایسته و نیکو انجام بده که سخن بی‌عمل سودی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8480,
        "beyt": "آسان گذرد شب و روز و مه و سالت * روز عمل و مزد، بود کار تو دشوار",
        "text": "اگر در دنیا به آسانی و بدون تلاش و زحمت زندگی کنی، در روز پاداش گرفتن و برای دیدن نتیجه عمل کار تو سخت می‌شود و به پاداش خوبی نمی‌رسی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8481,
        "beyt": "علی آن شیر خدا، شاه عرب * الفتی داشته با این دل شب",
        "text": "حضرت علی که شیر خدا و امیر و سرور سرزمین عرب بود، با تاریکی شب دوست و انس داشته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8482,
        "beyt": "شب ز اسرار علی آگاه است * دل شب، محرم سرالله است",
        "text": "شب از رازها و مناجات حضرت علی باخبر است. دل شب از راز علی با خداوند آگاه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8483,
        "beyt": "شب شنفته است مناجات علی * جوشش چشمه‌ عشق ازلی",
        "text": "شب، تمام مناجات و دعاهای حضرت علی و جوشش شور و هیجان عاشقانه حضرت علی با خداوند را شنیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8484,
        "beyt": "کلماتی چو در آویزه‌ گوش * مسجد کوفه هنوزش مدهوش",
        "text": "مسجد کوفه هنوز مناجات‌های ارزشمند و گران‌قدر حضرت علی را به خاطر دارد و از شنیدن آن متحیر و بی‌هوش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8485,
        "beyt": "فجر تا سینه آفاق، شکافت * چشم بیدار علی، خفته نیافت",
        "text": "از زمانی که سپیده سحر، تاریکی شب را به روشنی روز درآورد، حضرت علی را بیدار و مشغول راز و نیاز دیده‌است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8486,
        "beyt": "ناشناسی که به تاریکی شب * می‌برد شام یتیمان عرب",
        "text": "حضرت علی آن مرد ناشناسی بود که در تاریکی شب‌ برای کودکان یتیم عرب غذا می‌برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8487,
        "beyt": "عشق‌بازی که هم آغوش خطر * خفت در خوابگه پیغمبر",
        "text": "حضرت علی آن عاشقی است که خطر مرگ را پذیرفت و در جای پیامبر خوابید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8488,
        "beyt": "آن دم صبح قیامت تاثیر * حلقه‌ی در، شد از او دامن گیر",
        "text": "در آن سحرگاه عجیب و شگفت‌انگیز حلقه در دامنش را گرفت و مانع رفتن او شد.  (سحرگاه نوزدهم ماه رمضان، ساعاتی قبل از شهادت وقتی حضرت علی قصد داشت از خانه بیرون رود، حلقه در به شال کمر آن حضرت آویخت.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8489,
        "beyt": "دست در دامن مولا زد، در * که علی بگذر و از ما نگذر",
        "text": "در، لباس علی را گرفت و گفت: یا علی از رفتن به مسجد منصرف شو و از من عبور نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8490,
        "beyt": "شبروان، مست ولای تو علی * جان عالم به فدای تو علی",
        "text": "ای علی، انسان‌های عارف و مومن، شیفته دوستی تو هستند. ای علی، جان همه انسان‌های جهان فدای تو باد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8491,
        "beyt": "خداوندا، به حق نیک مردان * که احوال بدم را نیک گردان",
        "text": "خدایا تو را به انسان‌های صالح و نیکوکار قسم می‌دهم که کردار و عاقبت بد من را خوب و نیکو کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8492,
        "beyt": "مکن ما را از این درگاه، محروم * چو گنجشکان، مران ما را ازین بوم",
        "text": "ما را از بارگاه خود محروم و بی‌نصیب نکن. (لطف خودت را از ما دریغ نکن) ما مانند گنجشکانی هستیم که به این سرزمین پناه آورده‌ایم. ما را از درگاه خود بیرون نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8493,
        "beyt": "زبانی ده که اسرار تو گوید * روانی ده که دیدار تو جوید",
        "text": "به من توانایی و بیانی بده که بتوانم اسرار وجودی تو را بازگو کنم. روحی بده که خواستار دیدار تو باشد و تاب و تحمل درک تو را داشته باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8494,
        "beyt": "دلم در آتش غفلت مسوزان * به معنی، شمع جانم برفروزان",
        "text": "بی‌خبری و ناآگاهی مانند آتش است، دل من را در این آتش نسوزان. (نگذار دچار غفلت شوم و تو را نشناسم). جان من را با نور حقیقت روشن کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8495,
        "beyt": "کنون، گردست گیری، جای آن هست * که گر دستم نگیری، رفتم از دست",
        "text": "اکنون زمان آن است که دستم را بگیری و به من کمک کنی، زیرا که اگر دستم را نگیری و من را حمایت نکنی نابود می‌شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8496,
        "beyt": "مکن دورم ز نزدیکان درگاه * به راه آور مرا، کافتادم از راه",
        "text": "من را از کسانی قرار بده که به تو نزدیک هستند. (از خود و افراد صالح و نیکوکاری که به تو نزدیک هستند و تو را اطاعت می‌کنند، دورم نکن) من را هدایت کن زیرا که گمراه شده‌ام و راه راست را نمی‌شناسم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8497,
        "beyt": "تو را خوانم به هر رازی که خوانم * تو را دانم به هر چیزی که دانم",
        "text": "من هر رازی را که می‌خوانم و هر چیزی را که می‌خوانم، وجود تو را درک می‌کنم. (تو را در گفته‌ها و دانسته‌هایم می‌بینم و وجودت را درک می‌کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8498,
        "beyt": "هم مرگ، بر جهان شما نیز بگذرد * هم رونق زمان شما نیز بگذرد",
        "text": "مرگ به سراغ شما هم خواهد آمد و رونق و روزی شکوه دوران شما نیز به پایان خواهد رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8499,
        "beyt": "وین بوم محنت از پی آن تا کند خراب * بر دولت آشیان شما نیز بگذرد",
        "text": "محنت و سختی، جغد شوم ویرانگری است که به ما بسنده نمی‌کند و شما را نیز خانه خراب می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8500,
        "beyt": "آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام * بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد",
        "text": "مرگ که نابود کننده خاص و عام است، روزی شما را نیز نابود می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8501,
        "beyt": "چون داد عادلان به جهان در، بقا نکرد * بیداد ظالمان شما نیز بگذرد",
        "text": "وقتی که عدل و انصاف انسان‌های عادل در جهان باقی نماند، ظلم و ستم ظالمانی چون شما نیز از بین می‌رود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8502,
        "beyt": "در مملکت چون غرش شیران گذشت و رفت * این عوعو سگان شما نیز بگذرد",
        "text": "وقتی که بانگ و خروش انسان‌های شجاع گذشت و رفت، این صدای گوش‌خراش انسان‌های پستی چون شما هم رفتنی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8503,
        "beyt": "بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت * هم بر چراغدان شما نیز بگذرد",
        "text": "مرگ مانند بادی است که شمع وجود انسان‌ها را خاموش می‌کند. این باد، شمع وجود شما را نیز روزی خاموش می‌کند. ( خواهید مرد )",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8504,
        "beyt": "زین کاروانسرای، بسی کاروان گذشت * ناچار، کاروان شما نیز بگذرد",
        "text": "انسان‌های زیادی به کاروان سرای دنیا آمده‌اند و رفته‌اند، شما نیز ناگریز از این دنیا خواهید رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8505,
        "beyt": "ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن * تاثیر اختران شما نیز بگذرد",
        "text": "ای کسی که به بخت و اقبال نیک خودت افتخار می‌کنی، این اقبال فرخنده شما هم به پایان خواهد رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8506,
        "beyt": "بر تیر جورتان ز تحمل سپر کنیم * تا سختی کمان شما نیز بگذرد",
        "text": "با سپر صبر و تحمل، در برابر ظلم و ستم شما (حاکمان) استقامت می‌کنیم تا اینکه دوره سلطنت و قدرت شما نیز به پایان برسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8507,
        "beyt": "ای تو رمه سپرده به چوپان گرگ طبع * این گرگی شبان شما نیز بگذرد",
        "text": "ای کسانی که مردم را به دست حاکمان گرگ صفت سپرده‌اید، آگاه باشید که این ستمگری شما نیز روزی به پایان خواهد رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8508,
        "beyt": "به مغرب، سینه‌مالان قرص خورشید * نهان می‌گشت پشت کوهساران",
        "text": "خورشید هنگام غروب کم کم پشت کوه‌ها پنهان می‌شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8509,
        "beyt": "فرو می‌ریخت گردی زعفران رنگ * به روی نیزه‌ها و نیزه‌داران",
        "text": "و نور طلایی خود را مانند گردی (پودری) زرد رنگ بر جنگجویان و نیزه‌هایشان می‌پاشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8510,
        "beyt": "*** * ز هر سو بر سواری غلت می‌خورد * تن سنگین اسبی تیر خورده",
        "text": "از هر سوی میدان جنگ، جثه سنگین اسبی زخمی بر صاحبش که سرنگون شده، می‌افتاد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8511,
        "beyt": "به زیر باره می‌نالید از درد * سوار زخم‌دار نیم‌مرده",
        "text": "سوار نیز با تن مجروح و نیمه جان از شدت درد و تحمل وزن اسب به خود می‌پیچید و می‌نالید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8512,
        "beyt": "*** * نهان می‌گشت روی روشن روز * به زیر دامن شب در سیاهی",
        "text": "روز آرام آرام به پایان می‌رسید و تاریکی شب همه جا را فرا می‌گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8513,
        "beyt": "در آن تاریک شب می‌گشت پنهان * فروغ خرگه خوارزمشاهی",
        "text": "در آن شب تاریک، اوج و اقتدار پادشاهی خوارزمشاهی نیز رو به پایان بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8514,
        "beyt": "*** * به خوناب شفق در دامن شام * به خون آلوده، ایران کهن دید",
        "text": "جلال‌ الدین به سرخی غروب نگاه کرد و در ذهنش مجسم شد که ایران باستانی و شکوهمند به زودی غرق در خون خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8515,
        "beyt": "در آن دریای خون، در قرص خورشید * غروب آفتاب خویشتن دید",
        "text": "با دیدن غروب خورشید، غروب عمر خود و پایان زندگی‌اش را احساس کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8516,
        "beyt": "*** * چه اندیشید آن دم، کس ندانست * که مژگانش به خون دیده تر شد",
        "text": "کسی نمی‌داند در آن لحظه، جلال‌ الدین به چه چیز آزاردهنده‌ای اندیشید که باعث شد گریه کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8517,
        "beyt": "چو آتش در سپاه دشمن افتاد * ز آتش هم کمی سوزنده‌تر شد",
        "text": "سپس مانند آتشی سوزان، حتی سوزنده‌تر از آن (از نظر نابود کردن)، به میان سپاهیان مغول افتاد و به کشتار آن‌ها پرداخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8518,
        "beyt": "*** * در آن باران تیر و برق پولاد * میان شام رستاخیز می‌گشت",
        "text": "در آن شب که گویی قیامت برپا شده بود، میان باران تیر و برق شمشیر، مبارزه می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8519,
        "beyt": "در آن دریای خون، در دشت تاریک * به دنبال سر چنگیز می‌گشت",
        "text": "در میدان جنگ در جستجوی چنگیز بود تا او را بیابد و سرش را از تنش جدا کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8520,
        "beyt": "*** * بدان شمشیر تیز عافیت سوز * در آن انبوه، کار مرگ می‌کرد",
        "text": "با شمشیر برنده‌اش نقش مرگ را ایفا می‌کرد و سربازان دشمن را از بین می‌برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8521,
        "beyt": "ولی چندان که برگ از شاخه می‌ریخت * دو چندان می‌شکفت و برگ می‌کرد",
        "text": "اما هر چه می‌کشت، دو برابر آن افراد به جنگ او می‌آمدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8522,
        "beyt": "*** * میان موج می‌رقصید در آب * به رقص مرگ، اخترهای انبوه",
        "text": "انعکاس تصویر ستارگان در تلاطم امواج مانند رقص مرگ بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8523,
        "beyt": "به رود سند می‌غلتید بر هم * ز امواج گران، کوه از پی کوه",
        "text": "موج‌های رود سند همچون کوه‌های بزرگی روی هم می‌غلتیدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8524,
        "beyt": "*** * خروشان، ژرف، بی‌پهنا، کف‌آلود * دل شب می‌درید و پیش می‌رفت",
        "text": "رود سند پر جوش و خروش، عمیق، وسیع و کف‌آلود بود. سیاهی شب را می‌شکافت و پیش می‌رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8525,
        "beyt": "از این سد روان، در دیده شاه * ز هر موجی هزاران نیش می‌رفت",
        "text": "این رود در چشم جلال الدین مانند سدی بود که هر موجش هزار نیش بر جان او می‌نشاند. (او را بسیار غمگین و ناراحت می‌کرد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8526,
        "beyt": "*** * ز رخسارش فرو می‌ریخت اشکی * بنای زندگی بر آب می‌دید",
        "text": "اشک بر صورتش جاری شد؛ چون زندگی خود را در حال نابودی می‌دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8527,
        "beyt": "در آن سیماب‌گون امواج لرزان * خیال تازه‌ای در خواب می‌دید:",
        "text": "با نگاه کردن به امواج لرزان رود سند، فکر تازه‌ای به ذهنش رسید:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8528,
        "beyt": "*** * به یاری خواهم از آن سوی دریا * سوارانی زره‌پوش و کمان‌گیر",
        "text": "از آن سوی دریا سربازان جنگجو و تیرانداز را به یاری می‌طلبم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8529,
        "beyt": "دمار از جان این غولان کشم سخت * بسوزم خانمان‌هاشان به شمشیر",
        "text": "با آن‌ها از این دشمن غول صفت، انتقام سختی می‌گیرم و آن‌ها را نابود می‌کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8530,
        "beyt": "*** * شبی آمد که می‌باید فدا کرد * به راه مملکت، فرزند و زن را",
        "text": "شبی رسید که زن و فرزند را باید در راه میهن فدا کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8531,
        "beyt": "به پیش دشمنان استاد و جنگید * رهاند از بند اهریمن، وطن را",
        "text": "این زمان باید در مقابل دشمنان ایستاد و برای رهایی وطن از دست دشمنان دلاورانه جنگید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8532,
        "beyt": "*** * شبی را تا شبی با لشکری خرد * ز تن‌ها سر، ز سرها خود افکند",
        "text": "سراسر شب را با لشکر اندک خود در مقابل دشمنان با شجاعت جنگید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8533,
        "beyt": "چو لشکر گرد بر گردش گرفتند * چو کشتی، بادپا در رود افکند!",
        "text": "هنگامی که لشکر مغول، محاصره‌اش کردند، اسب خود را مانند کشتی به آب زد تا از رود سند بگذرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8534,
        "beyt": "*** * چو بگذشت، از پس آن جنگ دشوار * از آن دریای بی‌پایاب، آسان",
        "text": "وقتی آن جنگ سخت به پایان رسید و از آن دریای ژرف به آسانی رد شد،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8535,
        "beyt": "به فرزندان و یاران گفت چنگیز * که گر فرزند باید، باید این سان",
        "text": "چنگیز به فرزندانش گفت که فرزند باید این گونه شجاع و با غیرت باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8536,
        "beyt": "*** * به پاس هر وجب خاکی از این ملک * چه بسیار است، آن سرها که رفته!",
        "text": "برای دفاع از هر وجب از این مرز و بوم، انسان‌های بسیاری جان خود را فدا کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8537,
        "beyt": "ز مستی بر سر هر قطعه زین خاک * خدا داند چه افسرها که رفته!",
        "text": "و به خاطر عشق به وطن، سرداران و شاهان زیادی کشته شده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8538,
        "beyt": "تنیده یاد تو در تار و پودم، مهین ای مهین! * بود لبریز از عشقت وجودم؛ میهن ای میهن!",
        "text": "ای وطن! همه وجود من با نام تو گره خورده و وجودم وابسته به تو است. ای وطن! وجود من لبریز از عشق به تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8539,
        "beyt": "تو بودم کردی از نابودی و با مهر پروردی * فدای نام تو بود و نبودم؛ میهن ای مهین!",
        "text": "ای وطن، تو مرا از نابودی و نیستی بیرون آوردی و به من هویت دادی و مرا با محبت در خودت پرورش دادی. ای وطن، تمام وجود و هستی من فدای تو باد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8540,
        "beyt": "به هر مجلس به هر زندان به هر شادی به هر ماتم * به هر حالت که بودم با تو بودم؛ میهن ای میهن!",
        "text": "ای وطن، در هر حالتی؛ در مهمانی یا زندان، در شادی یا غم، من عاشق تو بودم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8541,
        "beyt": "اگر مستم اگر هشیار اگر خوابم اگر بیدار * به سوی تو بود روی سجودم؛ میهن ای میهن!",
        "text": "ای وطن، در هر حالتی که باشم؛ چه در مستی چه در هشیاری، چه در خواب و چه در بیداری، همه عشق و علاقه من به تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8542,
        "beyt": "به دشت دل گیاهی جز گل رویت نمی‌روید * من این زیبا زمین را آزمودم؛ میهن ای میهن!",
        "text": "ای وطن، در وجود و اندیشه من، هیچ گلی زیباتر از تو نیست. من این سرزمین ارزشمند را آزمودم، اینجا بهترین جای دنیا است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8543,
        "beyt": "خوشا آنان که الله یارشان بی * به حمد و قل هوالله کارشان بی",
        "text": "خوش به حال کسانی که خداوند پشتیبان آن‌ها است و همیشه در حال ستایش خداوند هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8544,
        "beyt": "خوشا آنان که دائم در نمازند * بهشت جاودان بازارشان بی",
        "text": "خوش به حال کسانی که همیشه در حال نماز خواندن هستند و بهشت محل زندگی آن‌ها است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8545,
        "beyt": "مخور طعمه جز خسروانی خورش * که جان یابدت زان خورش، پرورش",
        "text": "تنها غذای شاهانه بخور تا جانت از آن غذا قوی شود و پرورش یابد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8546,
        "beyt": "دمی آب خوردن پس از بدسگال * به از عمر هفتاد و هشتاد سال",
        "text": "لحظه‌ای آرامش پس از نابودی دشمن، از داشتن عمر طولانی بهتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8547,
        "beyt": "*** * اشتر به شعر عرب در حالت است و طرب * گر ذوق نیست تو را کژطبع جانوری",
        "text": "شتر با شنیدن شعر عرب به وجد می‌آید. اگر این نشاط به تو دست ندهد، حیوان بی‌ذوقی هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8548,
        "beyt": "*** * کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید * قضا همی بردش تا به سوی دانه و دام",
        "text": "کبوتری که سرنوشتش مرگ و نابودی باشد، تقدیر او را به سوی گرفتاری در دام می‌کشاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8549,
        "beyt": "محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت * مست گفت: «ای دوست، این پیراهن است افسار نیست»",
        "text": "مامور اجرای احکام دینی، مستی را در راه دید و یقه‌اش را گرفت. مست گفت: دوست عزیز! این که گرفته‌ای پیراهن است نه افسار.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8550,
        "beyt": "گفت: «مستی زان سبب افتان و خیزان می‌روی» * گفت: «جرم راه رفتن نیست، ره هموار نیست»",
        "text": "گفت: تو مست هستی و به همین سبب نامتعادل راه می‌روی. مست پاسخ داد: تقصیر راه رفتن من نیست، راه ناهمواره است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8551,
        "beyt": "گفت: «می‌باید تو را تا خانه قاضی برم» * گفت: «رو، صبح آی، قاضی نیمه شب بیدار نیست»",
        "text": "گفت: باید تو را تا خانه قاضی برم. مست گفت: تا صبح فردا صبر کن؛ زیرا نیمه شب است و قاضی بیدار نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8552,
        "beyt": "گفت: «نزدیک است والی را سرای، آنجا شویم» * گفت: «والی از کجا در خانه خمار نیست؟»",
        "text": "گفت: خانه حاکم نزدیک است، آنجا برویم. گفت: از کجا معلوم که حاکم خودش در میخانه نباشد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8553,
        "beyt": "گفت: «تا داروغه را گوییم، در مسجد بخواب» * گفت: «مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست»",
        "text": "مامور گفت: تا زمانی که بروم و داروغه را آگاه کنم، تو در مسجد بخواب. مست گفت: من گناهکارم و مسجد جای افراد بدکار نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8554,
        "beyt": "گفت: «دیناری بده پنهان و خود را وارهان» * گفت: «کار شرع، کار درهم و دینار نیست»",
        "text": "گفت: مخفیانه پولی به من بده و خود را آزاد کن. مست گفت: در دین، رشوه‌خواری جایگاهی ندارد و حرام است. (کار حرام را در دین نمی‌توان با رشوه سر و سامان داد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8555,
        "beyt": "گفت: «از بهر غرامت، جامه‌ات بیرون کنم» * گفت: «پوسیده است، جز نقشی ز پود و تار نیست»",
        "text": "گفت: به عنوان جریمه و تاوان لباست را از تنت می‌کنم. گفت: لباسم پوسیده و کهنه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8556,
        "beyt": "گفت: «آگه نیستی کز سر درافتادت کلاه» * گفت: «در سر عقل باید، بی‌کلاهی عار نیست!»",
        "text": "گفت: تو هوشیاری‌ات از دست داده‌ای و نمی‌دانی که کلاه از سرت افتاده است! مست پاسخ داد: کلاه بر سر نداشتن ننگ و عیب نیست، مهم این است که انسان عقل داشته باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8557,
        "beyt": "گفت: «می بسیار خوردی، زان چنین بی‌خود شدی» * گفت: «ای بیهوده‌گو، حرف کم و بسیار نیست!»",
        "text": "گفت: یقیناً زیاد شراب نوشیده‌ای که چنین مست شده‌ای. مست گفت: ای نادان! در شرع، کم یا زیاد خوردن شراب مطرح نیست و در هر صورت شراب حرام است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8558,
        "beyt": "گفت: «باید حد زند هشیار مردم، مست را» * گفت: «هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست!»",
        "text": "گفت: باید شخص هوشیاری، مجازات شرعی را بر مست اجرا کند. مست گفت: هوشیاری نمی‌توانی پیدا کنی؛ زیرا کسی در این شهر هوشیار و آگاه نیست!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8559,
        "beyt": "به خون گر کشی خاک من، دشمن من * بجوشد گل اندر گل از گلشن من",
        "text": "ای دشمن، اگر خون مردم کشورم را بریزی و آن‌ها را بکشی، در سرزمینم از خون شهیدان گل‌های زیادی خواهد رویید. (جوانان وطنم راه شهیدان را ادامه خواهند داد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8560,
        "beyt": "تنم گر بسوزی، به تیرم بدوزی * جدا سازی‌ ای خصم، سر از تن من",
        "text": "ای دشمن، اگر بدنم را بسوزانی و مرا تیرباران کنی و سرم را از بدنم جدا کنی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8561,
        "beyt": "کجا می‌توانی ز قلبم ربایی * تو عشق میان من و میهن من؟",
        "text": "هرگز نخواهی توانست این عشقی را که میان من و میهنم است، بدزدی و از بین ببری",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8562,
        "beyt": "من ایرانی‌ام آرمانم شهادت * تجلی هستی است جان کندن من",
        "text": "من ایرانی هستم و آرزوی من شهادت است. مرگ من باعث زندگی دوباره است. (به زندگی و جاودانگی راستین دست می‌یابم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8563,
        "beyt": "مپندار این شعله، افسرده گردد * که بعد از من افروزد از مدفن من",
        "text": "تصور نکن که شعله عشق من نسبت به وطنم، سرد و خاموش می‌شود. این شعله پس از مرگ نیز از قبرم زبانه خواهد کشید. (عشق به وطن در وجودم پایان‌ناپذیر و جاودانه است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8564,
        "beyt": "نه تسلیم و سازش، نه تکریم و خواهش * بتازد به نیرنگ تو، توسن من",
        "text": "ای دشمن، من  از تو فرمان نمی‌برم و با تو صلح نمی‌کنم. تو را گرامی نمی‌دارم و از تو خواهشی نمی‌کنم. به حیله و فریب تو هجوم می‌آورم و در برابر آن پایداری می‌کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8565,
        "beyt": "کنون رود خلق است، دریای جوشان * همه خوشه خشم شد خرمن من",
        "text": "اکنون مردمی که چون رود جاری بودند، تبدیل به دریای مواج (متحد) شده‌اند. وجود من نیز از خشم و نفرت نسبت به دشمنان پر شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8566,
        "beyt": "من آزاده از خاک آزادگانم * گل صبر می‌پرورد دامن من",
        "text": "من آزاده‌ای از سرزمین آزادگان (ایران) هستم. صبر و بردباری را مثل گلی پرورش می‌دهم و همیشه صبور خواهم بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8567,
        "beyt": "جز از جام توحید هرگز ننوشم * زنی گر به تیغ ستم گردن من",
        "text": "تنها به یگانگی خداوند اعتقاد دارم (یکتا پرستم) حتی اگر به خاطر باورم، ظالمانه مرا بکشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8568,
        "beyt": "چو هنگامه آزمون تازه شد * دگرباره ایران، پرآوازه شد",
        "text": "وقتی زمان آزمایش تازه‌ای (جنگ تحمیلی و دفاع مقدس) فرا رسید، بار دیگر نام ایران، بر سر زبان‌ها افتاد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8569,
        "beyt": "از این خطه نغز پدرام پاک * و زین خاک جان‌پرور تابناک",
        "text": "از این سرزمین زیبا و شاد و پاک و از این کشور روح‌پرور و نوارنی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8570,
        "beyt": "از این مرز فرخنده مردخیز * کنام پلنگان دشمن ستیز",
        "text": "از این کشور مبارک و پر از جوانمرد که مانند پلنگ با دشمن مبارزه می‌کنند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8571,
        "beyt": "دگر ره، چنان شد هنر آشکار * کز آن خیره شد دیده روزگار",
        "text": "دوباره ایرانیان چنان برتری و کار بزرگی در جنگ نشان دادند که مردم جهان از آن شگفت‌زده شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8572,
        "beyt": "دلیران و مردان ایران زمین * هژیران جنگ‌آور روز کین",
        "text": "دلاوران و مردان شجاع سرزمین ایران، همان پهلوانان زیرک و جنگنده در روزهای جنگ و دشمنی و انتقام",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8573,
        "beyt": "خروشان و جوشان به کردار موج * فراز آمدند از کران فوج فوج",
        "text": "فریادزنان و خشمگین، مانند امواج، گروه گروه از هر گوشه‌ای پیش‌ آمدند. ( به جبهه و میدان جنگ آمدند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8574,
        "beyt": "به مردی به میدان نهادند روی * جهان شد از ایشان پر از گفت و گوی",
        "text": "دلیران سرزمین ایران، شجاعانه برای نبرد به جبهه‌ها رفتند و مردم جهان درباره شجاعت و دلاوری آن‌ها بسیار سخن می‌گفتند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8575,
        "beyt": "که اینان ز آب و گل دیگرند * نگهبان دین، حافظ کشورند",
        "text": "(مردم جهان می‌گفتند) که سرشت و آفرینش این دلاور مردان با دیگران تفاوت دارد. آنان نگهبانان دین و پاسداران کشور خود هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8576,
        "beyt": "بداندیش را آتش خرمن‌اند * خدنگی گران بر دل دشمن‌اند",
        "text": "رزمندگان، در نبرد با دشمن مانند آتش شعله‌ور شده در خرمن هستند. مانند تیری سخت و کشنده‌اند که بر قلب دشمن می‌نشینند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8577,
        "beyt": "ز کس جز خداوندشان بیم نیست * به فرهنگشان حرف تسلیم نیست",
        "text": "جز خداوند از کسی ترسی ندارند و در فرهنگشان سخنی از تسلیم در برابر دشمنان وجود ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8578,
        "beyt": "فلک در شگفتی ز عزم شماست * ملک، آفرین‌گوی رزم شماست",
        "text": "ای رزمندگان، آسمان (روزگار) با مشاهده اراده استوار شما شگفت‌زده شده است. فرشته‌ها هم ستایشگر جنگ و رزم شما هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8579,
        "beyt": "شما را چو باور به یزدان بود * هم او مر شما را نگهبان بود",
        "text": "ای رزمندگان، چون شما به خداوند باور دارید، اون نیز یاور و نگهبان شما است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8580,
        "beyt": "ای مرغک خرد، ز آشیانه * پرواز کن و پریدن آموز",
        "text": "ای پرنده کوچک از آشیانه‌ات پرواز کن تا پریدن و پرواز یاد بگیری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8581,
        "beyt": "تا کی حرکات کودکانه؟ * در باغ و چمن چمیدن آموز",
        "text": "تا کی می‌خواهی رفتار کودکانه داشته باشی؟ زمان آن رسیده است که در باغ و سبزه و چمن با غرور پرواز کردن را یاد بگیری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8582,
        "beyt": "رام تو نمی‌شود زمانه؟ * رام از چه شدی؟‌ رمیدن آموز",
        "text": "زمانه هرگز مطیع تو نمی‌شود بنابراین تو هم مطیع روزگار نباش و مقابله کردن را یاد بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8583,
        "beyt": "مندیش که دام هست یا نه * بر مردم چشم، دیدن آموز",
        "text": "فقط به گرفتاری‌ها و سختی‌های روزگار فکر نکن، بلکه راه درست اندیشیدن را بیاموز و تجربه کسب کن تا با آن‌ها مقابله کنی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8584,
        "beyt": "شو روز به فکر آب و دانه * هنگام شب آرمیدن آموز",
        "text": "روزها به دنبال غذا و آذوقه باش و شب‌ها استراحت کن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8585,
        "beyt": "به راستی که یکی از نوابغ ادب است * میان شاعره‌ها تا کنون نظیرش نیست",
        "text": "به راستی که پروین اعتصامی هوش و استعداد بالایی در ادب و هنر دارد و در میان شاعر‌های زن، کسی مانند او نیست.معنی لغات شعر مرواریدی در صدف:خرد: کوچکآشیانه: لانهچمیدن: راه رفتن با ناز و غروررمیدن: فرار کردن از افسارآرمیدن: آرامش یافتن و استراحت کردن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8586,
        "beyt": "... یادم آمد، هان، * داشتم می‌گفتم، آن شب نیز * سورت سرمای دی بیدادها می‌کرد. * و چه سرمایی، چه سرمایی! * بادبرف و سوز و وحشتناک",
        "text": "آری یادم آمد، داشتم این را می‌گفتم: آن شب هم سوز و تندی سرمای زمستان شدت داشت. آه! که چه سرمایی! تند و استخوان سوز و سرمای وحشتناک. (بیانگر ظلم و بیداد حاکم بر جامعه)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8587,
        "beyt": "لیک، خوشبختانه آخر، سرپناهی یافتم جایی * گرچه بیرون تیره بود و سرد، هم چون ترس، * قهوه ‌خانه گرم و روشن بود، هم چون شرم ...",
        "text": "اما سرانجام جایی را به عنوان سرپناه پیدا کردم. هر چند که بیرون از آن سرپناه، فضایی تیره و سرد (بی‌روح) همانند ترس و هراس بود. ولی داخل قهوه ‌خانه (پناهگاه) چون شرم و حیا، گرم و روشن بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8588,
        "beyt": "همگان را خون گرمی بود. * قهوه‌ خانه گرم و روشن، مرد نقال آتشین‌پیغام، * راستی کانون گرمی بود.",
        "text": "همه نسبت به هم صمیمت و صفا و یکدلی داشتند. فضای قهوه‌ خانه گرم و روشن و مرد نقال هم سخنانش گرم و گیرا بود. به راستی که مجلس صمیمانه‌ای بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8589,
        "beyt": "مرد نقال –آن صدایش گرم، نایش گرم * آن سکوتش ساکت و گیرا * و دمش، چونان حدیث آشنایش گرم- * راه می‌رفت و سخن می‌گفت.",
        "text": "مرد نقال که صدایی گرم و دلنشین داشت، سکوت و خاموشی‌اش نیز گیرا و اثرگذار بود و سخنش مانند داستان و روایت آشنای او (داستان‌های شاهنامه) جذاب بود. در حالی که راه می‌رفت، سخن می‌گفت و داستان‌های شاهنامه را روایت می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8590,
        "beyt": "چوب‌دستی منتشا مانند در دستش، * مست شور و گرم گفتن بود. * صحنه میدانک خود را * تند و گاه آرام می‌پیمود. * همگان خاموش، * گرد بر گردش، به کردار صدف بر گرد مروارید، * پای تا سر گوش",
        "text": "مرد نقال در حالی که چوب دستی شبیه عصا در دست داشت، با شور و هیجان مشغول داستان‌گویی بود. میدان کوچک (قهوه ‌خانه) را گاهی تند و گاهی آرام طی می‌کرد. مردم همه ساکت بودند و دور تا دور او، مانند صدفی که مروارید را در میان می‌گیرد، نشسته بودند و با تمام وجود گوش می‌دادند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8591,
        "beyt": "-«هفت خوان را زاد سرو مرو، * یا به قولی «ماخ سالار» آن گرامی مرد، * آن هریوه خوب و پاک‌آیین روایت کرد؛ * خوان هشتم را * من روایت می‌کنم اکنون، ... * من که نامم ماث» ...",
        "text": "مرد نقال از هفت خوان می‌گفت: «که هفت خوان را آزاد و سرو سیستانی و یا به قولی «ماخ سالار»، آن مرد گرامی و ارجمند و آن هراتی خوب و پاک دین، این گونه روایت کرد... اما خوان هشتم را اکنون منِ شاعر برایتان روایت می‌کنم. من که نامم «ماث» (مهدی اخوان ثالث) است.(شاعر با بهره‌مندی از وقایع قهوه خانه موضوعی را به نام خوان هشتم برای بیان مطلب ذهن خود می‌یابد. به عبارت دیگر، از این به بعد نقال خود شاعر است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8592,
        "beyt": "همچنان می‌رفت و می‌آمد. * همچنان می‌گفت و می‌گفت و قدم می‌زد",
        "text": "نقال در فضای قهوه خانه قدم می‌زد و داستان (مرگ رستم) را روایت می‌کرد و این گونه می‌گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8593,
        "beyt": "«قصه است این، قصه؛ آری قصه درد است * شعر نیست؛ * این عیار مهر و کین مرد و نامرد است * بی‌عیار و شعر محض خوب و خالی نیست * هیچ –هم چون پوچ- عالی نیست",
        "text": "شاعر می‌گوید: «سخن من، قصه درد و رنج مردم است و مبتنی بر واقعیت است. شعر نیست که بر تخیل محض استوار باشد. این سخنان من بازگو کننده (ابزار سنجش) مهر و دوستی جوانمردان است. اصلا مانند شعرهای بدون محتوا نیست که فقط ظاهری آراسته داشته باشد. (شعر من متعهد و لبریز از حقیقت است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8594,
        "beyt": "این گلیم تیره بختی‌هاست * خیس خون داغ سهراب و سیاوش‌ها، * روکش تابوت تختی‌هاست...»",
        "text": "شاعر شعر خود را گلیم تیره بختی‌ها و درد و رنج این جامعه می‌داند که به خون داغ سهراب‌ها و سیاوش‌ها آغشته شده و روکش تابوت پهلوانی چون تختی گردیده‌است. (پهلوانی چون سهراب و سیاوش و تختی هر سه ناجوانمردانه کشته شدند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8595,
        "beyt": "اندکی استاد و خامش ماند * پس هماوای خروش خشم، * با صدایی مرتعش، لحنی رجزمانند و دردآلود، * خواند:",
        "text": "مرد نقال توقف کرد و ساکت شد. پس با صدای خشم‌آلود و لرزان و آهنگی رجزگونه و دردناک این‌ گونه گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8596,
        "beyt": "آه، * دیگر اکنون آن عماد تکیه و امید ایران‌شهر، * شیرمرد عرصه ناوردهای هول، * پور زال زر، جهان پهلو، * آن خداوند و سوار رخش بی‌مانند، * آن که هرگز –چون کلید گنج مروارید- * گم نمی‌شد از لبش لبخند، * خواه روز صلح و بسته مهر را پیمان، * خواه روز جنگ و خورده بهر کین سوگند",
        "text": "آه، دیگر آن تکیه‌گاه و امید کشور ایران و شیرمرد میدان جنگ‌های ترسناک، فرزند زال، پهلوان جهان، آن صاحب و سوار رخش بی‌همتا و آن کسی که هرگز خنده از لبانش دور نمی‌شد. چه در روز صلح که برای مهر و دوستی پیمان بسته و چه در روز جنگ که برای کینه و انتقام سوگند خورد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8597,
        "beyt": "آری اکنون شیر ایران‌شهر * تهمتن، گرد سجستانی * کوه کوهان، مرد مردستان * رستم دستان، * در تگ تاریک ژرف چاه پهناور، * کشته هر سو بر کف و دیواره‌هایش نیزه و خنجر، * چاه غدر ناجوان‌مردان * چاه پستان، چاه بی‌دردان، * چاه چونان ژرفی و پهناش، بی‌شرمیش ناباور * و غم‌انگیز و شگفت‌آور،",
        "text": "آری، اکنون رستم این شیر ایران زمین، دلاور و پهلوان سیستانی، مظهر استواری و مردانگی، فرزند زال، در ته چاه تاریک و عمیق و پهناوری که در هر طرف بر کف و دیواره‌هایش نیزه و خنجر کاشته شده بود. اسیر گشته، چاه مکر و حیله ناجوانمردان، چاه فرومایگان و بی‌دردان، چاهی که بی‌شرمیش همچون عمق و پهنایش باورنکردنی و غم‌انگیز و شگفت‌آور است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8598,
        "beyt": "آری اکنون تهمتن با رخش غیرتمند، * در بن این چاه آبش زهر شمشیر و سنان، گم بود * پهلوان هفت خوان، اکنون * طعمه دام و دهان خوان هشتم بود",
        "text": "آری رستم اکنون با اسب غیور و دلاور خویش، در ته چاهی که به جای آب، زهر شمشیر و نیزه در خود داشت. ناپدید شده و این پهلوان هفت خوان، حالا در دام این خوان هشتم (چاه) گرفتار شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8599,
        "beyt": "و می‌اندیشید * که نبایستی بگوید، هیچ * بس که بی‌شرمانه و پست است این تزویر. * چشم را باید ببندد، تا نبیند هیچ ...",
        "text": "رستم با خود می‌اندیشید که دیگر نباید چیزی بگوید. چرا که فریب و دشمنی بسیار بی‌شرمانه و پستی بود و او باید در مقابل این نیرنگ، چشم‌های خود را ببندد تا دیگر چیزی را نبیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8600,
        "beyt": "بعد چندی که گشودش چشم * رخش خود را دید * بس که خونش رفته بود از تن، * بس که زهر زخم‌ها کاریش * گویی از تن حس و هوشش رفته بود و داشت می‌خوابید",
        "text": "بعد از این که چشمانش را باز کرد. رخش خود را دید که خون زیادی از تنش خارج شده بود و از بس که شدت زخم‌هایش موثر و کشنده بود، انگار که هوش و توان خود را از دست داده و در حال مرگ بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8601,
        "beyt": "او * از تن خود –بس بتر از رخش- * بی‌خبر بود و نبودش اعتنا با خویش. * رخش را می‌دید و می‌پایید. * رخش، آن طاق عزیز، آن تای بی‌همتا * رخش رخشنده * با هزاران یادهای روشن و زنده...",
        "text": "او از تن خود که بدتر از رخش زخمی شده بود اطلاعی نداشت و توجهی به خودش نداشت و مراقب رخش بود. رخش آن یکتای گرامی، آن همتای بی‌مانند: رخش درخشان و زیبایی که هزاران خاطره خوش از او به یاد داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8602,
        "beyt": "گفت در دل: «رخش! طفلک رخش! * آه!» * این نخستین با شاید بود * کان کلید گنج مروارید او گم شد.",
        "text": "رستم در دل خود این گونه می‌گفت: «بیچاره رخش. و این اولین بار بود که لبخند از لبان رستم دور می‌شد. زیرا رخش عزیز خود را غرق در خون و ناتوان می‌دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8603,
        "beyt": "ناگهان انگار * بر لب آن چاه * سایه‌ای را دید * او شغاد، آن نابرادر بود * که درون چه نگه می‌کرد و می‌خندید * و صدای شوم و نامردانه‌اش در چاهسار گوش می‌پیچید...",
        "text": "ناگهان انگار بر لب آن چاه سایه‌ای را دید. آن سایه، سایه شغاد ناجوانمرد بود که درون چاه نگاه می‌کرد و می‌خندید و صدای شوم او در چاه می‌پیچید و به گوش رستم می‌رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8604,
        "beyt": "باز چشم او به رخش افتاد –اما ... وای! * دید، * رخش زیبا، رخش غیرتمند * رخش بی‌مانند، * با هزارش یادبود خوب، خوابیده است * آن‌ چنان که راستی گویی * آن هزاران یادبود خوب را در خواب می‌دیده است...",
        "text": "دوباره چشم رستم به رخش افتاد اما افسوس که رخش زیبا و غیور و بی‌نظیر او با آن همه خاطرات خوشی که با او داشته، مرده است. آن چنان که انگار آن خاطرات فراوان و خوش را در خواب می‌بیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8605,
        "beyt": "بعد از تا مدتی، تا دیر، * یال و رویش را * هی نوازش کرد، هی بویید، هی بوسید، * رو به یال و چشم او مالید ...",
        "text": "رستم تا مدتی، مدتی طولانی، یال و صورت اسب را نوازش می‌کرد و می‌بویید و می‌بوسید. صورت خود را بر چهره رخش می‌مالید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8606,
        "beyt": "مرد نقال از صدایش ضجه می‌بارید * و نگاهش مثل خنجر بود: * «و نشست آرام، یال رخش در دستش، * باز با آن آخرین اندیشه‌ها سرگرم * جنگ بود این یا شکار؟ آیا * میزبانی بود یا تزویر؟",
        "text": "از صدای مرد نقال، ناله و زاری چون بارانی می‌بارید و بسیار ناراحت و خشمگین بود و نگاهش تیز و نافذ بود. رستم آرام در کنار رخش نشست و در حالی که یال رخش در درستش بود، در این اندیشه‌ به سر می‌برد که: این جنگ نبود، بلکه شکار و به دام انداختن من بود. این میزبانی نبود، بلکه فریب و نیرنگ بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8607,
        "beyt": "قصه می‌گوید که بی‌شک می‌توانست او اگر می‌خواست * که شغاد نابرادر را بدوزد –همچنان که دوخت- * با کمان و تیر * بر درختی که به زیرش ایستاده بود، * و بر آن تکیه داده بود * و درون چه نگه می‌کرد",
        "text": "او اگر می‌خواست می‌توانست شغاد نابرادر را بکشد. همچنان که قبل از مردن با تیری شغاد را بر درختی که در زیرش ایستاده بود دوخت و کشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8608,
        "beyt": "قصه می‌گوید: * این برایش سخت آسان بود و ساده بود * همچنان که می‌توانست او، اگر می‌خواست، * کان کمند شصت خم خویش بگشاید * و بیندازد به بالا، بر درختی، گیره‌ای، سنگی * و فراز آید",
        "text": "داستان می‌گوید که برای رستم بسیار آسان است که ریسمان بلند خود را به بالا بیندازد و آن را بر درختی یا گیره‌ای یا سنگی بند کند و بالا بیاید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8609,
        "beyt": "ور بپرسی راست، گویم راست * قصه بی‌شک راست می‌گوید. * می‌توانست او، اگر می‌خواست؛ * لیک ...»",
        "text": "اگر راستش را بخواهی (بپرسی) من می‌گویم که آری راست بود. بدون شک قصه راست می‌گوید؛ او اگر می‌خواست می‌توانست خود را نجات بدهد، اما ...",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8610,
        "beyt": "ای بی‌خبر، بکوش که صاحب خبر شوی * تا راهرو نباشی، کی راهبر شوی؟",
        "text": "ای بی‌خبر از معرفت و عشق! بکوش تا عارف و آگاه شوی. تا وقتی رونده راه حقیقت نباشی، نمی‌توانی به مقام ارشاد و هدایت خلق برسی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8611,
        "beyt": "در مکتب حقایق پیش ادیب عشق * هان ای پسر، بکوش که روزی پدر شوی",
        "text": "ای جوینده حقیقت، آگاه باش و بکوش که در مدرسه حقیقت‌جویی از عشق (پیر عارف) درس بیاموزی تا کارآزموده و باتجربه شوی و روزی به مقام پیر عارف برسی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8612,
        "beyt": "دست از مس وجود چو مردان ره بشوی * تا کیمیای عشق بیابی و زر شوی",
        "text": "ای جوینده حقیقت، مانند مردان راه عشق، وجود بی‌ارزش خود را رها کن و به تعلقات مادی دل‌بسته نباش تا به کمک عشق وجودت ارزشمند شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8613,
        "beyt": "خواب و خورت ز مرتبه خویش دور کرد * آن گه رسی به خویش که بی‌خواب و خور شوی",
        "text": "دلبستگی به امور دنیا تو را از مقام انسانیت دور کرده است؛ زمانی به مقام حقیقی‌ات می‌رسی که خود را از همه تعلقات مادی رها کرده باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8614,
        "beyt": "گر نور عشق حق به دل و جانت اوفتد * بالله کز آفتاب فلک خوبتر شوی",
        "text": "اگر پرتو نور الهی بر دل و جانت بتابد، به خدا قسم که از خورشید آسمان هم زیباتر و پرنورتر خواهی شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8615,
        "beyt": "یک دم غریق بحر خدا شو گمان مبر * کز آب، هفت بحر به یک موی تر شوی",
        "text": "لحظه‌ای در دریای عشق الهی غرق شو و به مقام و به مقام فنای حق برس، شک نکن که وجودت دیگر گرفتار آلودگی‌ عالم مادی نمی‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8616,
        "beyt": "از پای تا سرت همه نور خدا شود * در راه ذوالجلال چو بی‌ پا و سر شوی",
        "text": "اگر در راه خدا بزرگ قدم برداری و به مادیات توجه نکنی، سر تا پای وجودت غرق نور خدا خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8617,
        "beyt": "وجه خدا اگر شودت منظر نظر * زین پس شکی نماند که صاحب نظر شوی",
        "text": "اگر خدا و کسب رضای او مورد توجه تو باشد، مطمئن باش که از آن پس صاحب بصیرت و آگاهی خواهی شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8618,
        "beyt": "بنیاد هستی تو چو زیر و زبر شود * در دل مدار هیچ که زیر و زبر شوی",
        "text": "اگر در راه خدا وابستگی‌های مادی و دنیا دوستی تو نابود شود، از این دگرگونی ترس به خود را نده؛ زیرا اگر توجه تو از علایق دنیایی دور شود، تازه آغاز زندگی روحانی و معنوی تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8619,
        "beyt": "گر در سرت هوای وصال است، حافظا * باید که خاک درگه اهل هنر شوی",
        "text": "ای حافظ! اگر در آرزوی رسیدن به معشوق هستی، باید در برابر اهل فضیلت و کمال (عرفا) فروتن و متواضع باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8620,
        "beyt": "به نام خداوند جان و خرد * کزین برتر اندیشه بر نگذرد",
        "text": "به نام خداوندی آغاز می‌کنم که دو نعمت بزرگ عقل و جان را به انسان عطا کرده است زیرا فکر و اندیشه انسان نمی‌تواند فراتر از این برود. به ذهن و اندیشه انسان،‌ سخنی از این بالاتر نمی‌رسد که سخنش را با نام پروردگاری آغاز کند که به انسان جان و خرد بخشیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8621,
        "beyt": "خداوند نام و خداوند جای * خداوند روزی ده رهنمای",
        "text": "خداوند متعال صاحب صفات و القاب متعدد و آفریننده عالم هستی است. خداوند روزی دهنده موجودات عالم و هدایت کننده آن‌ها است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8622,
        "beyt": "خداوند کیوان و گردان سپهر * فروزنده ماه و ناهید و مهر",
        "text": "خداوند متعال افلاک هفتگانه (قمر،‌ عطارد، ناهید، خورشید، مریخ، مشتری، زحل) و آسمان در حال حرکت را آفریده است و به خورشید و ماه و ستارگان نور و روشنی بخشیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8623,
        "beyt": "به بینندگان، آفریننده را * نبینی، مرنجان دو بیننده را",
        "text": "با چشمان و وجود جسمانی نمی‌توان خدا را درک کرد. پس برای این کار، بیهوده به چشمانت زحمت نده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8624,
        "beyt": "نیابد بدو نیز، اندیشه راه * که او برتر از نام و از جایگاه",
        "text": "حتی فکر و اندیشه‌های باریک‌بین انسان نمی‌تواند به وجود خداوند متعال دست پیدا کند زیرا که ذات مقدس پروردگار فراتر از نام‌ها و مکان‌ها است. (خداوند لامکان است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8625,
        "beyt": "ستودن نداند کس او را چو هست * میان، بندگی را ببایدت بست",
        "text": "هیچ کس نمی‌تواند خداوند را آنگونه که شایسته درگاه او است ستایش کند. پس تو باید کمر بندگی و اطاعت از او به میان ببندی و در راه بندگی و عبادت او تلاش کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8626,
        "beyt": "توانا بود هر که دانا بود * ز دانش،‌ دل پیر، برنا بود",
        "text": "هر کس دانش کسب کند در زندگی موفق خواهد بود و با کسب علم، فرد پیر مانند جوانی توانا، زنده خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8627,
        "beyt": "ناله مرغ اسیر این همه بهر وطن است * مسلک مرغ گرفتار قفس، هم چو من است",
        "text": "ناله و اشعار حزین من که مانند پرنده‌ای اسیر هستم، همه برای وطن است. پرنده اسیر در قفس هم مانند من به خاطر محروم شدن از آزادی می‌نالد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8628,
        "beyt": "همت از باد سحر می‌طلبم گر ببرد * خبر از من به رفیقی که به طرف چمن است",
        "text": "از باد سحر درخواست می‌کنم که خبری از من به دوستان مبارزم که آزادند، برساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8629,
        "beyt": "فکری ای هم‌ وطنان، در ره آزادی خویش * بنمایید که هر کس نکند، مثل من است",
        "text": "هم‌وطنان! برای آزادی خود و وطن چاره‌ای بیندیشید؛ زیرا هر کس چنین نکند، همچون من گرفتار می‌شود. (هر کسی چنین نکند با من زندانی و گرفتار تفاوتی ندارد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8630,
        "beyt": "خانه‌ای کاو شود از دست اجانب آباد * ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت‌الحزن است",
        "text": "کشوری که به دست بیگانگان آباد شود، باید به حالش گریست و آن را با اشک ویران کرد. زیرا آنجا، خانه اندوه و غم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8631,
        "beyt": "جامه‌ای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن * بدر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است",
        "text": "لباسی را که در راه وطن خون‌آلود نگردد، باید پاره کرد. چون مایه رسوایی است و بی‌ارزش‌تر از کفن است. (کسی که در راه وطن جان خود را فدا نکند، شایسته بی‌تفاوتی و طرد شدن است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8632,
        "beyt": "آن کسی را که در این ملک، سلیمان کردیم * ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است",
        "text": "مردم امروز باور پیدا کردند که آن کسی را (محمد علی شاه) که به پادشاهی رساندیم، در حقیقت شیطانی پلید است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8633,
        "beyt": "علی ای همای رحمت، تو چه آیتی خدا را * که به ماسوا فکنی همه سایه هما را",
        "text": "علی ای پرنده خوشبختی! تو چه نشانه‌ای از خدا هستی که این‌گونه سایه خوشبختی و رحمت خدا را بر سر همه موجودات عالم افکنده‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8634,
        "beyt": "دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین * به علی شناختم من، به خدا قسم خدا را",
        "text": "ای دل،‌ اگر می‌خواهی خدا را به درستی بشناسی به علی(ع) و رفتار او توجه کن. به خدا سوگند که من خدا را از طریق علی(ع) شناختم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8635,
        "beyt": "برو ای گدای مسکین در خانه علی زن * که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را",
        "text": "ای انسان نیازمند، برو و در خانه علی(ع) را بزن و از او کمک بخواه. زیرا بسیار بخشنده است و او است که از روی لطف و بخشش بسیار، انگشتر خود را در نماز به فقیر بخشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8636,
        "beyt": "به جز از علی که گوید به پسر که قاتل من * چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا؟",
        "text": "به غیر از حضرت علی(ع) چه کسی به پسرش می‌گوید با قاتل من که اکنون در دست تو اسیر است با ملایمت و مهربانی رفتار کن؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8637,
        "beyt": "به جز از علی که آرد پسری ابوالعجایت * که علم کند به عالم شهدای کربلا را؟",
        "text": "به جز حضرت علی(ع) چه کسی می‌تواند پسری به دنیا آورد که واقعه کربلا و شهدای آن را در عالم جاودانه سازد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8638,
        "beyt": "چو به دوست عهد بندد ز میان پاک بازان * چو علی که می‌تواند که به سر برد وفا را؟",
        "text": "از میان عاشقان پاک بازی که با خدا در روز الست پیمان وفا داری بستند، کدام یک مانند علی می‌تواند عهد و پیمان خود وفادار باشد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8639,
        "beyt": "نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت * متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را؟",
        "text": "نه می‌توانم او را خدا بنامم و نه می‌توانم نام او را بشر بگذارم. در شگفتم که این پادشاه سرزمین جوانمردی را چه بنامم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8640,
        "beyt": "چه زنم چو نای هر دم، ز نوای شوق او دم؟ * که لسان غیب خوش‌تر بنوازد این نوا را",
        "text": "برای چه هر لحظه مانند نی از شور و شوق او سخن بگویم چرا که حافظ این شور و اشتیاق را زیباتر از من می‌سراید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8641,
        "beyt": "«همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی * به پیام آشنایی بنوازد آشنا را»",
        "text": "«هر شب به این امید هستم که هنگام صبح، نسیم بامدادی با پیغامی از جانب دوست، عاشقی مانند من را مورد لطف و نوازش قرار دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8642,
        "beyt": "ز نوای مرغ یا حق بشنو که در دل شب * غم دل به دوست گفتن چه خوش است شهریارا",
        "text": "ای شهریار! صدای مرغ یا حق را بشنو که در نیمه‌های شب غم دلش را به خدا می‌گوید. غم خود را به حضرت دوست گفتن چقدر خوب و دلنشین است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8643,
        "beyt": "آبی‌تر از آنیم که بی‌رنگ بمیریم * از شیشه نبودیم که با سنگ بمیریم",
        "text": "سرزنده و شاداب‌تر از آن هستیم که در غم و غصه بمیریم و آنقدر ضعیف و ناتوان نیستیم که با ظلم شما شکسته شویم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8644,
        "beyt": "فرصت بده ای روح جنون تا غزل بعد * در غیرت ما نیست که در ننگ بمیریم",
        "text": "ای روح دیوانه و سرکش، تا خواندن غزل بعد به ما فرصت بده؛ زیرا در مرام و مروت ما نیست که در ظلم و ستم، ضعیف و ناتوان‌شده بمیریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8645,
        "beyt": "آه این سر بریده ماه است در پگاه؟ * یا نه! سر بریده خورشید شامگاه؟",
        "text": "این سر بریده ماه است که آن را در سرخی طلوع قطع کرده‌اند؟ یا نه! این سر بریده خورشید است که در سرخی شفق بریده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8646,
        "beyt": "خورشید، بی‌حفاظ نشسته به روی خاک؟ * یا ماه بی‌ملاحظه افتاده بین راه؟",
        "text": "آیا این خورشید است که بدون حفاظ روی خاک نشسته است؟ یا ماه بدون مراقبت بین راه افتاده است؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8647,
        "beyt": "ماه آمده به دیدن خورشید، صبح زود * خورشید رفته است سر شب سراغ ماه",
        "text": "گویا که ماه، صبح زود به دیدن رزمنده شهید آمده است و یا خورشید، شب آمده تا با شهید ملاقات کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8648,
        "beyt": "حسن شهادت از همه حسنی فراتر است * ای محسن شهید من، ای حسن بی‌گناه",
        "text": "ای محسن شهید! ای شهید زیبا بی‌گناه! زیبایی شهادت از هر زیبایی، بالاتر و برتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8649,
        "beyt": "ترسم تو را ببیند و شرمندگی کشد * یوسف، بگو که هیچ نیاید برون ز چاه",
        "text": "ای شهید! تو از حضرت یوسف هم زیبا‌تری و من می‌ترسم که او با دیدن تو اندوهگین و شرمنده شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8650,
        "beyt": "شاهد، نیاز نیست که در محضر آورند * در دادگاه عشق، رگ گردنت گواه",
        "text": "برای گواهی شهادت تو، به هیچ شاهدی نیاز نیست؛ زیرا رگ گردنت به شهادت تو گواهی می‌دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8651,
        "beyt": "دارد اسارت تو به زینب اشارتی * از اشتیاق کیست که چشمت کشیده راه؟",
        "text": "اسارت تو مانند اسارت حضرت زینب است. به شوق دیدن چه کسی چشم به راه و منتظر هستی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8652,
        "beyt": "از دور دست می‌رسد آیا کدام پیک؟ * ای مسلم شرف، به کجا می‌کنی نگاه؟",
        "text": "ای شهید! در انتظار چه کسی هستی که از دوردست می‌آید؟ ای شهیدی که مانند مسلم بن عقیل هستی، به کجا نگاه می‌کنی و در انتظار چه کسی هستی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8653,
        "beyt": "لبریز زندگی است نفس‌های آخرت * آورده مرگ، گرم به آغوش تو پناه",
        "text": "ای شهید، تو در لحظه آخر شاد و سرزنده و امیدوار بودی. نه تنها از مرگ نترسیدی، بلکه گویی مرگ به تو پناه آورده است. (در کمال آرامش با مرگ رو به رو شدی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8654,
        "beyt": "یک کربلا شکوه به چشمت نهفته است * ای روضه مجسم گودال قتلگاه",
        "text": "ای شهید، در چشمان تو شکوه و عظمت کربلا دیده می‌شود. شهادت تو، گودال قتلگاه امام حسین را ذهن‌های ما مجسم می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8655,
        "beyt": "ایران، ای سرای امید * بر بامت سپیده دمید",
        "text": "ایران، ای خانه امید و آرزو، بر بام تو سپیده و پیروزی طلوع کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8656,
        "beyt": "بنگر کزین ره پر خون * خورشیدی خجسته رسید",
        "text": "ببین که از این راه پر از رنج و سختی، خورشید پیروزی رسید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8657,
        "beyt": "اگر چه دل‌ها پرخون است * شکوه شادی، افزون است",
        "text": "اگر چه دل‌ها پر از رنج و سختی است اما شکوه و عظمت شادی زیاد است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8658,
        "beyt": "سپیده‌ی ما گلگون است * که دست دشمن، در خون است",
        "text": "سپیده پیروزی ما به رنگ گل سرخ است زیرا که دست دشمن به خون آغشته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8659,
        "beyt": "ای ایران، غمت مرساد * جاویدان، شکوه تو باد",
        "text": "ای ایران، امیدوارم غم و ناراحتی به تو نرسد و شکوه و عظمتت همیشگی باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8660,
        "beyt": "راه ما راه حق، راه بهروزی است * اتحاد، اتحاد، رمز پیروزی است",
        "text": "راه ما، راه حق و حقیقت و خوشبختی است. اتحاد و همبستگی رمز پیروزی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8661,
        "beyt": "صلح و آزادی * جاودانه در همه جهان، خوش باد",
        "text": "صلح و آزادی پایدار در سرتاسر جهان بسیار خوب و نیکو باشد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8662,
        "beyt": "یادگار خون عاشقان، ای بهار * ای بهار تازه جاودان در این چمن شکفته باد",
        "text": "ای یادگار خون عاشقان، ای بهار آزادی، بهار تازه جاودان در این چمن و سرزمین همیشه برقرار باشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8663,
        "beyt": "یکی روبهی دید بی دست و پای * فروماند در لطف و صنع خدای",
        "text": "شخصی روباهی بی‌ دست و پا و ناتوان دید و از آفرینش و لطف خدا تعجب کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8664,
        "beyt": "که چون زندگانی به سر می‌برد؟ * بدین دست و پای از کجا می‌خورد؟",
        "text": "که این روباه چگونه زندگی خود را سپری می‌کند؟ با این دست و پای معیوب چگونه و از کجا غذا برای خوردن پیدا می‌کند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8665,
        "beyt": "در این بود درویش شوریده‌رنگ * که شیری برآمد، شغالی به چنگ",
        "text": "درویش پریشان حال در این فکر و اندیشه بود که ناگهان شیری از راه رسید که شغالی شکار کرده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8666,
        "beyt": "شغال نگون‌بخت را شیر خورد * بماند آنچه روباه از آن سیر خورد",
        "text": "شیر مشغول خوردن آن شغال شد. اندکی بعد، روباه رفت و باقی‌مانده آن شکار را خورد و سیر شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8667,
        "beyt": "دگر روز باز اتفاق اوفتاد * که روزی‌ رسان قوت روزش بداد",
        "text": "روز دیگر، این اتفاق باز هم افتاد و خداوند دوباره روزی روباه را به او رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8668,
        "beyt": "یقین، مرد را دیده، بیننده کرد * شد و تکیه بر آفریننده کرد",
        "text": "اطمینان به این که خدا روزی رسان است، چشم مرد را باز کرد. رفت و بر خدا تکیه کرد و از آن زمان به بعد کاری انجام نداد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8669,
        "beyt": "کزین پس به کنجی نشینم چو مور * که روزی نخوردند پیلان به زور",
        "text": "(مرد با خود گفت: ) از این به بعد مانند مورچه‌ای در گوشه‌ای می‌نشینم؛ چرا که فیل‌ها با آن همه زورمندی، فقط روزی تعیین شده خود را دریافت می‌کنند. (مفهوم: به دست آوردن روزی به زور و توانمندی بستگی ندارد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8670,
        "beyt": "زنخدان فرو برد چندی به جیب * که بخشنده، روزی فرستد ز غیب",
        "text": "مرد دست از تلاش برداشت و بیکار در گوشه‌ای نشست به امید این که خداوند روزی‌اش را از غیب بفرستد. (زنخدان به جیب فرو برد: چانه‌اش را در یقه خود فرو برد. کنایه از تلاش نکردن و انجام ندادن کار)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8671,
        "beyt": "نه بیگانه تیمار خوردش نه دوست * چو چنگش، رگ و استخوان ماند و پوست",
        "text": "هیچ کس، نه آشنا و نه غریبه، دلش به حال او نسوخت. مانند چنگ (نوعی ساز) لاغر و نحیف شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8672,
        "beyt": "چو صبرش نماند از ضعیفی و هوش * ز دیوار محرابش آمد به گوش:",
        "text": "وقتی به سبب ناتوانی و ضعف بدنی کاملا بی‌طاقت شد، از گوشه عبادتگاه (عالم غیب) ندایی شنید که می‌گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8673,
        "beyt": "برو شیر درنده باش، ای دغل * مینداز خود را چو روباه شل",
        "text": "ای حیله گر! برو مانند شیر تلاشی از خود نشان بده. مثل روباه ناتوان، خود را در گوشه‌ای رها نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8674,
        "beyt": "چنان سعی کن کز تو ماند چو شیر * چه باشی چو روبه به وامانده، سیر؟",
        "text": "چنان تلاش و کوشش کن که از تو چیزی برای افراد ضعیف و ناتوان به جا بماند؛ مانند شیر که غذایی از او برای روباه ماند. چرا مانند آن روباه ضعیف، منتظر باقی‌مانده غذای دیگران هستی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8675,
        "beyt": "بخور تا توانی به بازوی خویش * که سعیت بود در ترازوی خویش",
        "text": "تا می‌توانی از قدرت و نیروی خودت استفاده کن؛ زیرا که نتیجه تلاش تو به خودت باز خواهد گشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8676,
        "beyt": "بگیر ای جوان، دست درویش پیر * نه خود را بیفکن که دستم بگیر",
        "text": "ای جوان! سعی کن به دیگران کمک کنی، نه اینکه خود را ناتوان نشان دهی تا دیگران به تو کمک کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8677,
        "beyt": "خدا را بر آن بنده بخشایش است * که خلق از وجودش در آسایش است",
        "text": "بخشایش خداوند شامل حال بنده‌ای می‌شود که مردم از برکت وجود او در آسایش و راحتی باشند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8678,
        "beyt": "کرم ورزد آن سر که مغزی در اوست * که دون‌همتانند بی‌مغز و پوست",
        "text": "انسان‌های عاقل و دانا، کریم و بخشنده هستند. اما انسان‌های بی‌عقل و بی‌فکر، پست و کم همت هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8679,
        "beyt": "کسی نیک بیند به هر دو سرای * که نیکی رساند به خلق خدای",
        "text": "کسی که در دو جهان رستگار و خوشبخت است که به مردم خوبی کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8680,
        "beyt": "تو را دانش و دین رهاند درست * در رستگاری ببایدت جست",
        "text": "قطعا علم و دین تو را نجات می‌دهد و تو باید راه رستگاری را جستجو کنی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8681,
        "beyt": "چو خواهی که یابی ز هر بد رها * سر اندر نیاری به دام بلا",
        "text": "اگر می‌خواهی که از تمام بدی‌ها نجات یابی و گرفتار بلا و آسیب نشوی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8682,
        "beyt": "بوی در دو گیتی ز بد رستگار * نکو کار گردی بر کردگار",
        "text": "در هر دو جهان از بدی‌ها نجات یابی و نزد خدا نیکوکار باشی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8683,
        "beyt": "به گفتار پیغمبرت راه جوی * دل از تیرگی‌ها بدین آب شوی",
        "text": "راه سعادت را در کلام پیامبر جستجو کن و دل و جان خود را از آلودگی‌ها با کلام پیامبر پاک کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8684,
        "beyt": "اگر چشم داری به دیگر سرای * به نزد نبی و وصی گیر جای",
        "text": "اگر دوست داری به بهشت بروی، پیرو راه پیامبر و جانشینان او باش و به سخنان و گفتار آن‌ها عمل کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8685,
        "beyt": "بر این زادم و هم بر این بگذرم * چنان دان که خاک پی حیدرم",
        "text": "من این گونه دوست‌دار پیامبر به دنیا آمدم و به همین صورت زندگی‌ام را می‌گذرانم. بدان که من خاک پای علی هستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8686,
        "beyt": "وقتی دل سودایی، می‌رفت به بستان‌ها * بی‌خویشتنم کردی، بوی گل و ریحان‌ها",
        "text": "وقتی دل عاشق من به سوی باغ و گلستان می‌رفت، بوی گل و ریحان‌ها و گیاهان معطر من را از خود بی خود می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8687,
        "beyt": "گه نعره زدی بلبل، گه جامه دریدی گل * با یاد تو افتادم از یاد برفت آن‌ها",
        "text": "گاه بلبل در گوشه‌ای آواز می‌خواند و گاهی غنچه‌ای شکوفا می‌شد، همین که یاد و خاطر تو در دل من افتاد همه آن زیبایی‌ها را فراموش کردم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8688,
        "beyt": "تا عهد تو دربستم عهد همه بشکستم * بعد از تو روا باشد نقض هم پیمان‌ها",
        "text": "از وقتی با تو پیمان عشق بسته‌ام، پیمان با دیگران را شکسته‌ام. پس از پیمان بستن با تو، شکستن عهدهای دیگر جایز است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8689,
        "beyt": "تا خار غم عشقت آویخته در دامن * کوته نظری باشد، رفتن به گلستان‌ها",
        "text": "آن کسی که گرفتار عشق تو است، اگر فکر رفتن به باغ و گلستان در سرش باشد، نشانه نادانی و کوته فکری او است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8690,
        "beyt": "گر در طلبت رنجی ما را برسد شاید * چون چون عشق حرم باشد، سهل است بیابان‌ها",
        "text": "اگر در طلب عشق تو، رنج و زحمتی به ما برسد شایسه است. کسی که عشق به کعبه در دل او باشد، تحمل مشکلات و سختی‌های راه و بیابان برای او آسان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8691,
        "beyt": "گویند مگو سعدی، چندین سخن از عشقش * می‌گویم و بعد از من گویند به دوران‌ها",
        "text": "می‌گویند ای سعدی این همه از عشق معشوق نگو، من نیز در پاسخ به آن‌ها می‌گویم که نه تنها من از عشق سخن خواهم گفت، بلکه بعد از من و در آینده دیگران نیز از عشق او سخن خواهند گفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8692,
        "beyt": "ماه فرو ماند از جمال محمد (ص) * سرو نباشد به اعتدال محمد",
        "text": "ماه هم از زیبایی پیامبر (ص) حیران و متعجب می‌ماند. سرو هم قامت متناسب پیامبر را ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8693,
        "beyt": "آدم و نوح و خلیل و موسی و عیسی * آمده مجموع در ظلال محمد",
        "text": "حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهیم، حضرت موسی و حضرت عیسی همه در پناه و زیر سایه پیامبر اکرم هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8694,
        "beyt": "سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی * عشق محمد بس است و آل محمد",
        "text": "سعدی اگر می‌خواهی عاشق و دلداده باشی، عشق پیامبر و خاندان پاک او برایت کافی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8695,
        "beyt": "دیروز اگر سوخت ای دوست، غم برگ و بار من و تو * امروز می‌آید از باغ، بوی بهار من و تو",
        "text": "ای دوست، اگر دیروز (پیش از انقلاب) غم و اندوه، برگ و بار زندگی ما را سوزاند و نابود کرد، امروز (پس از انقلاب) بوی آزادی در این کشور که چون باغ زیباست، به مشام می‌رسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8696,
        "beyt": "آن جا در آن برزخ سرد، در کوچه‌های غم و درد * غیر از شب آیا چه می‌دید چشمان تار من و تو؟",
        "text": "آن دوره (رژیم گذشته) مانند برزخ پر از درد و غم بود و چشم مردم جز تاریکی ظالم و ستم چیزی نمی‌دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8697,
        "beyt": "دیروز در غربت باغ من بودم و یک چمن داغ * امروز خورشید در دشت، آیینه‌دار من و تو",
        "text": "در دوره حکومت قبلی، من و وطنم پر از غم و غصه بودیم، اما در دوره جدید، رهبر انقلاب ما را به سوی پیشرفت و روشنایی رهبری می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8698,
        "beyt": "غرق غباریم و غربت، با من بیا سمت باران * صد جویبار است اینجا، در انتظار من و تو",
        "text": "زندگی ما در رنج و اندوه می‌گذرد پس با من به سوی خوبی‌ها و نیکی‌ها بیا. به جایی که پیشرفت و شکوفایی در انتظار ماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8699,
        "beyt": "این فصل، فصل من و توست، فصل شکوفایی ما * برخیز با گل بخوانیم اینک بهار من و تو",
        "text": "دوران بعد از انقلاب، زمان پیشرفت و شکوفایی ما است. پس با من همراه شو تا با شهیدان که گل‌های سرخ انقلاب هستند، سرود بهار آزادی را بخوانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8700,
        "beyt": "با این نسیم سحرخیز، برخیز اگر جان سپردیم * در باغ می‌ماند ای دوست، گل یادگار من و تو",
        "text": "با من همراه شو. اگر در این راه همراهی و مبارزه، جان خود را از دست دادیم، به جای آن نظام اسلامی به عنوان یادگار در کشور باقی می‌ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8701,
        "beyt": "چون رود امیدوارم بی‌تابم و بی‌قرارم * من می‌روم سوی دریا، جای قرار من و تور",
        "text": "من مانند رود، بی‌تاب و بی‌قرار رسیدن به دریا هستم. من به سمت مردم می‌روم. همان‌ جایی که وعده دیدار و محل آرامش همه ماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8702,
        "beyt": "نان را از من بگیر، اگر می‌خواهی، * هوا را از من بگیر، اما * خنده‌ات را نه.",
        "text": "اگر می‌خواهی خوراک و نفس کشیدن را از من بگیر ولی خنده‌ات را دریغ نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8703,
        "beyt": "گل سرخ را از من مگیر * سوسنی را که می‌کاری…",
        "text": "خنده‌ات را که به زیبایی گل سرخ است از من نگیر، خنده‌ای که مانند گل سوسن آن را می‌کاری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8704,
        "beyt": "از پس نبردی سخت باز می‌گردم * با چشمانی خسته * که دنیا را دیده است * بی هیچ دگرگونی، * اما خنده‌ات که رها می‌شود * و پرواز کنان در آسمان مرا می‌جوید * تمامی درهای زندگی را * به رویم می‌گشاید.",
        "text": "پس از رویارپیی با سختی‌ها برمی‌گردم و با وجودی خسته که دنیا را بدون هیچ تغییری دیده است، اما وقتی می‌خندی و خنده‌ات به سراغ من می‌آید، زندگی واقعی را به من نشان می‌دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8705,
        "beyt": "عشق من، خنده تو * در تاریک‌ترین لحظه‌ها می‌شکفد",
        "text": "معشوق من، خنده تو در غم انگیزترین لحظه‌ها شکار می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8706,
        "beyt": "و اگر دیدی، به ناگاه * خون من بر سنگ‌فرش خیابان جاری‌ست، * بخند؛ زیرا خنده تو * برای دستان من، * شمشیری است آخته.",
        "text": "و اگر ناگهان دیدی که خون من بر سنگ‌فرش خیابان ریخته است، بخند؛ زیرا خنده تو برای دسن‌های من مثل شمشیری بیرون کشیده، نیروبخش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8707,
        "beyt": "خنده تو در پاییز، * در کناره دریا * موج کف آلوده‌اش را * باید برفرازد",
        "text": "خنده تو در پاییز، در کنار دریا باید امواج آن را پر از جوش و خروش سازد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8708,
        "beyt": "و در بهاران، عشق من! * خنده‌ات را می‌خواهم * چون گلی که در انتظارش بودم، * گل آبی، گل سرخ کشورم که مرا می‌خواند.",
        "text": "ای معشوق من، خنده‌ات را در هنگام بهار می‌خواهم، مانند گلی که منتظرش بودم. خنده تو که در پرچم کشورم با دو گل آبی و سرخ نقش بسته است، من را صدا می‌زند. (وجود من با کشور معنی می‌یابد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8709,
        "beyt": "بخند بر شب * بر روز، بر ماه، * بخند بر پیچاپیچ خیابان‌های جزیره، * اما آنگاه که چشم می‌گشایم و می‌بندم، * آنگاه که پاهایم می‌روند و باز می‌گردند،",
        "text": "بر شب و روز و ماه بخند و بر خیابان‌های پرپیچ و خم جزیره بخند. ولی زمانی که زنده‌ام و می‌توانم ببینم و راه بروم،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8710,
        "beyt": "نان را، هوا را، * روشنی را، بهار را، * از من بگیر * اما خنده‌ات را هرگز * تا چشم از دنیا نبندم.",
        "text": "غذا و خوراک، نفس کشیدن، نور و بهار را از من بگیر؛ اما هیچ وقت خنده‌ات را از من دریغ نکن تا زنده بمانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8711,
        "beyt": "کودکی از جمله آزادگان * رفت برون با دو سه همزادگان",
        "text": "کودکی از میان جوانمردان با دو سه نفر از هم سن و سال‌های خودش برای بازی کردن بیرون رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8712,
        "beyt": "پای چو در راه نهاد آن پسر * پویه همی‌کرد و درآمد به سر",
        "text": "وقتی آن پسر شروع به حرکت و دویدن کرد، با سر به زمین خورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8713,
        "beyt": "پایش از آن پویه در آمد ز دست * مهر دل و مهره پشتش شکست",
        "text": "به هنگام دویدن، کنترل خود را از دست داد و مهره کمرش شکست و علاقه‌اش به بازی از بین رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8714,
        "beyt": "شد نفس آن دو سه همسال او * تنگ‌تر از حادثه حال او",
        "text": "به خاطر این حادثه (زمین خوردن کودک)، آن دوستان و هم سال‌هایش احساس ناراحتی و اندوه کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8715,
        "beyt": "آن که و را دوست‌ترین بود گفت: * «در بن چاهیش بباید نهفت",
        "text": "نزدیک‌ترین دوستش گفت: باید او را در داخل چاهی عمیق بیندازیم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8716,
        "beyt": "تا نشود راز چو روز آشکار * تا نشویم از پدرش شرمسار»",
        "text": "تا این حادثه برای کسی آشکار نشود و ما پیش پدرش شرمنده نشویم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8717,
        "beyt": "عاقبت اندیش‌ترین کودکی * دشمن او بود از ایشان کسی",
        "text": "یکی از بچه‌ها که دشمن او بود، کودکی آینده‌نگر و زیرک بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8718,
        "beyt": "گفت: «همانا که در این همرهان * صورت این حال نماند نهان",
        "text": "آن کودک آینده‌نگر گفت: قطعا این موضوع در میان این دوستان و همراهان پنهان نمی‌ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8719,
        "beyt": "چون که مرا زین همه دشمن نهند * تهمت این واقعه بر من نهند»",
        "text": "چون که از میان همه بچه‌ها،‌من را دشمن او می‌دانند. پس به من بدگمان می‌شوند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8720,
        "beyt": "زی پدرش رفت و خبردار کرد * تا پدرش چاره آن کار کرد",
        "text": "به سوی پدرش رفت و او را از ماجرا آگاه کرد تا این که پدرش برای آن کار، چاره‌ای بیندیشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8721,
        "beyt": "هر که در او جوهر دانایی است * بر همه چیزیش توانایی است",
        "text": "هر کسی که در او گوهر دانایی وجود دارد، توانایی انجام هر کاری را دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8722,
        "beyt": "دشمن دانا که غم جان بود * بهتر از آن دوست که نادان بود",
        "text": "دشمن دانایی که سبب غم و اندوه انسان باشد، از دوست نادان بهتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8723,
        "beyt": "زاغی از آنجا که فراغی گزید * رخت خود از باغ به راغی کشید",
        "text": "زاغی از آنجا که به دنبال آرامش بود، از باغ به صحرا کوچ کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8724,
        "beyt": "دید یکی عرصه به دامان کوه * عرضه ده مخزن پنهان کوه",
        "text": "در دامنه کوه، دشتی پر از سبزه و گل دید که زیبایی‌های پنهان کوه را به نمایش می‌گذاشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8725,
        "beyt": "نادره کبکی به جمال تمام * شاهد آن روضه فیروزه‌ فام",
        "text": "کبک بسیار زیبا و کمیابی در آن باغ فیروزه‌ای بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8726,
        "beyt": "هم حرکاتش متناسب به هم * هم خطواتش متقارب به هم",
        "text": "حرکات کبک متناسب و گام‌هایش نزدیک به هم و موزون بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8727,
        "beyt": "زاغ چو دید آن ره و رفتار را * و آن روش و جنبش هموار را * بازکشید از روش خویش پای * در پی او کرد به تقلید جای",
        "text": "زاغ وقتی آن حرکت‌ها و رفتار موزون کبک را دید، از رفتار خود دست کشید و از کبک تقلید کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8728,
        "beyt": "بر قدم او قدمی می‌کشید * وز قلم او رقمی می‌کشید",
        "text": "زاغ به دنبال گام‌های متناسب کبک قدم برمی‌داشت و سعی می‌کرد از حرکات او تقلید کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8729,
        "beyt": "در پی‌اش القصه در آن مرغزار * رفت بر این قاعده روزی سه چار",
        "text": "خلاصه اینکه زاغ برای مدتی در آن دشت از کبک تقلید کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8730,
        "beyt": "عاقبت از خامی خود سوخته * رهروی کبک نیاموخته",
        "text": "سرانجام از بی‌تجربه بودن خود زیان دید و در آخر هم نتوانست شیوه راه رفتن کبک را بیاموزد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8731,
        "beyt": "کرد فرامش ره و رفتار خویش * ماند غرامت‌زده از کار خویش",
        "text": "زاغ با این تقلید کورکورانه، رفتار و شیوه راه رفتن خود را نیز فراموش کرد و از این کار بسیار پشیمان شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8732,
        "beyt": "روشن و گرم و زندگی‌پرداز * آسمان، مثل یک تبسم شد",
        "text": "هوا گرم می‌شود و آسمان روشن می‌شود و زندگی دوباره آغاز می‌شود. آسمان لبخند می‌زند و زندگی دوباره جریان پیدا می‌کند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8733,
        "beyt": "هرچه سرما و هرچه دل سردی * پر زد آهسته از نظر گم شد",
        "text": "سرما و تمام آنچه موجب دلسردی و افسردگی می‌شود آهسته از بین می‌رود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8734,
        "beyt": "با نسیمی که زندگی در اوست * باز چشم جوانه‌ای وا شد",
        "text": "با وزش باد بهاری که همیشه زندگی را به همراه دارد، جوانه‌ای متولد شد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8735,
        "beyt": "به دریا بنگرم دریا تو بینم * به صحرا بنگرم صحرا تو بینم",
        "text": "خدایا به دریا نگاه می‌کنم و تو را می‌بینم. به صحرا نگاه می‌کنم تو را می‌بینم. (خدا همه جا هست)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8736,
        "beyt": "به هرجا بنگرم کوه و در و دشت * نشان از قامت رعنا تو بینم",
        "text": "خدایا به کوه و بیابان و دشت که نگاه می‌کنم،‌همه جا نشانه‌ای از قد و بالای زیبای تو می‌بینم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8737,
        "beyt": "خارکش پیری با دلق درشت * پشته‌ای خار همی برد به پشت",
        "text": "شخص پیری لباس پشمی خشنی پوشیده بود و کوله باری از خار را با خود حمل می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8738,
        "beyt": "لنگ‌لنگان قدمی برمی‌داشت * هر قدم دانه شکری می‌کاشت",
        "text": "پیرمرد هنگام قدم برداشتن می‌لنگید و با هر قدمی که برمی‌داشت، شکر خدا را بر زبان می‌آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8739,
        "beyt": "کای فرازنده این چرخ بلند * و ای نوازنده دل‌های نژند",
        "text": "می‌گفت: ای کسی که آسمان را برافراشتی و ای کسی که موسیقی دل‌های افسرده‌ای (به دل‌های افسرده تسکین می‌دهی)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8740,
        "beyt": "کنم از جیب نظر تا دامن * چه عزیزی که نکردی با من",
        "text": "من به سر تا پایم نگاه می‌کنم و میبینم تو چقدر من را عزیز کرده‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8741,
        "beyt": "در دولت به رخم بگشادی * تاج عزت به سرم بنهادی",
        "text": "در خوشبختی را به رویم باز کردی و مرا عزتمند کردی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8742,
        "beyt": "حد من نیست ثنایت گفتن * گوهر شکر عطایت سفتن",
        "text": "من در حدی نیستم که تو را ستایش کنم و نمی‌توانم آن‌گونه که شایسته‌ است شکرگزار تو باشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8743,
        "beyt": "نوجوانی به جوانی مغرور * رخش پندار همی راند ز دور",
        "text": "در آن هنگام نوجوانی که بسیار مغرور بود از دور آمد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8744,
        "beyt": "آمد آن شکرگزاریش به گوش * گفت کای پیر خرف گشته، خموش",
        "text": "شکرگزاری پیرمرد را شنید و گفت: ای پیر کم عقل، ساکت شو",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8745,
        "beyt": "خار بر پشت، زنی زین سان گام * دولتت چیست؟ عزیزیت کدام؟",
        "text": "تو خار بر پشت داری و این‌گونه، لنگ لنگان، راه می‌روی، دولت و خوشبختی‌ات چیست؟ بزرگی و عزتت کجاست؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8746,
        "beyt": "عزت از خواری نشناخته‌ای * عمر در خار کشی باخته‌ای",
        "text": "تو عمرت را در خارکشی تلف کرده‌ای و به همین دلیل است که فرق عزت و ذلت را نمی‌فهمی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8747,
        "beyt": "پیر گفتا که چه عزت زین به؟ * که نی‌ام در بر تو بالین نه",
        "text": "پیرمرد گفت: چه عزتی بهتر از این که محتاج آدمی مثل تو نیستم؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8748,
        "beyt": "کای فلان چاشت بده یا شامم * نان و آبی که خورم و آشامم",
        "text": "که ای فلانی به من صبحانه و شام بده. یا نانی بده که بخورم و آبی بده که بنوشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8749,
        "beyt": "شکر گویم که مرا خوار نساخت * به خسی چون تو گرفتار نساخت",
        "text": "خدا را شکر می‌کنم که مرا ذلیل نکرد و گرفتار آدم پستی مثل تو نشدم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8750,
        "beyt": "داد با این همه افتادگی‌ام * عز آزادی و آزادگی‌ام",
        "text": "با وجود فقر و نداری، خداوند به من عزت و آزادگی داده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8751,
        "beyt": "الهی سینه‌ای ده آتش افروز * در آن سینه، دلی وان دل همه سوز",
        "text": "خدایا به من سینه ای ببخش که روشن کننده آتش عشق باشد و دلی درون سینه‌ام قرار بده که در آن آتش عشق، در سوز و گداز باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8752,
        "beyt": "هر آن دل را که سوزی نیست دل نیست * دل افسرده، غیر از آب و گل نیست",
        "text": "هر دلی که هیجان عشق نداشته باشد، در حقیقت دل نیست. دلی که عاشق نباشد مانند آب و گل بی‌ارزش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8753,
        "beyt": "کرامت کن درونی درد پرورد * دلی در وی درون درد و برون درد",
        "text": "خدایا به من فکر و اندیشه‌ای عاشق ببخش. در درون من دلی قرار بده که با همه وجود عاشق باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8754,
        "beyt": "به سوزی ده کلامم را روایی * کز آن گرمی کند آتش گدایی",
        "text": "خدایا به کلام من به وسیله عشق، ارزش و اعتبار بده به طوری که آتش به این کلام حسادت کند و به آن محتاج باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8755,
        "beyt": "دلم را داغ عشقی بر جبین نه * زبانم را بیانی آتشین ده",
        "text": "خدایا دلم را گرفتار عشق کن و گفتارم را گرم و عاشقانه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8756,
        "beyt": "ندارد راه فکرم روشنایی * ز لطفت پرتوی دارم گدایی",
        "text": "خدایا فکر من گمراه است؛ من از لطف تو برای روشنایی فکرم، پرتو نوری می‌خواهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8757,
        "beyt": "اگر لطف تو نبود پرتوانداز * کجا فکر و کجا گنجینه راز؟",
        "text": "خدایا اگر تو ما را راهنمایی نکنی و راه را بر ما روشن نگردانی، فکر و اندیشه ما هرگز نمی‌تواند تو را بشناسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8758,
        "beyt": "به راه این امید پیچ در پیچ * مرا لطف تو می‌باید، دگر هیچ",
        "text": "خدایا برای گذر از راه دشوار شناخت تو، من فقط لطف تو را به عنوان کمک می‌خواهم و هیچ چیز دیگری نمی‌خواهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8759,
        "beyt": "شبی در محفلی با آه و سوزی * شنیدستم که مرد پاره دوزی * چنین می‌گفت با پیر عجوزی * «گلی خوشبوی در حمام روزی * رسید از دست محبوبی به دستم»",
        "text": "یک شب در مجلسی شنیدم که پیرمرد کفش دوزی با حسرت و ناله به پیرزنی می‌گفت: روزی در حمام گل خوشبویی از یار محبوبی به دستم رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8760,
        "beyt": "گرفتم آن گل و کردم خمیری * خمیری نرم و نیکو، چون حریری * معطر بود و خوب و دلپذیری * «بدو گفتم که مشکی یا عبیری * که از بوی دلاویز تو مستم»",
        "text": "آن گل را گرفتم و با آن خمیری درست کردم که مانند ابریشم نرم بود. آن گل خیلی خوش‌بو بود. از او پرسیدم آیا تو مشک یا عبیر هستی؟ زیرا که بوی خوش تو من را مست کرده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8761,
        "beyt": "همه گل‌های عالم آزمودم * ندیدم چون تو و عبرت نمودم * چو گل بشنید این گفت و شنودم * «بگفتا من گلی ناچیز بودم * ولیکن مدتی با گل نشستم»",
        "text": "من گل‌های زیادی دیده‌ام ولی هیچ گلی مانند تو نبود و از عطر تو تعجب می‌کنم. وقتی گل این حرف مرا شنید گفت: من گِل ناچیز و بی‌مقداری بودم ولی مدتی هم‌نشین گُل شدم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8762,
        "beyt": "گل اندر زیر پا گسترده پر کرد * مرا با همنشینی مفتخر کرد * چو عمرم مدتی با گل گذر کرد * «کمال همنشین در من اثر کرد * وگرنه من همان خاکم که هستم»",
        "text": "گل خودش را زیر پای من گسترد و به من افتخار هم‌نشینی با خودش را داد. وقتی بخشی از عمرم در کنار گل گذشت، صفات خوب و عطر هم‌نشینم در من تاثیر گذاشت و من خوش‌بو شدم. وگرنه من همان خاکی هستم که بودم و تغییری نکردم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8763,
        "beyt": "ای مهربان‌تر از برگ در بوسه‌های باران * بیداری ستاره، در چشم جویباران",
        "text": "ای کسی که مهربانی‌ات از مهربانی باران با برگ درخت بیشتر است، تو مانند انعکاس نور ستاره در آب جویبار هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8764,
        "beyt": "آیینه نگاهت، پیوند صبح و ساحل * لبخند گاه‌گاهت، صبح ستاره باران",
        "text": "نگاه تو مانند آیینه‌ای است که زیبایی صبح و ساحل را منعکس می‌کند و لبخندی که گاهی بر لب داری، مانند صبح پر از ستاره است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8765,
        "beyt": "باز آ که در هوایت خاموشی جنونم * فریاد‌ها برانگیخت از سنگ کوهساران",
        "text": "ای یار! برگرد که در آرزوی تو، سکوت دیوانه‌وار من، سنگ کوهسار را وادار به فریاد کرده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8766,
        "beyt": "ای جویبار جاری! زین سایه برگ مگریز * کاین گونه فرصت از کف دادند بی‌شماران",
        "text": "ای آب جاری! از سایه درخت گریزان نباش، بسیاری مانند تو فرصت با هم بودن را از دست داده‌اند و پشیمان شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8767,
        "beyt": "گفتی: «به روزگاران مهری نشسته» گفتم: * «بیرون نمی‌توان کرد حتی به روزگاران»",
        "text": "تو گفتی: به مرور زمان عشق و علاقه‌ای در دلم به وجود آمده است و من گفتم: عشق را حتی با گذر زمان نیز نمی‌توان از دل بیرون کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8768,
        "beyt": "پیش از من و تو بسیار بودند و نقش بستند * دیوار زندگی را زین گونه یادگاران",
        "text": "قبل از من و تو افراد زیادی بودند که در زندگی خود یادگاری‌های فراوانی از خود به جا گذاشته‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8769,
        "beyt": "وین نغمه محبت، بعد از من و تو ماند * تا در زمانه باقی‌ست آواز باد و باران",
        "text": "سخن عشق و محبت من و تو، بعد از ما تا وقتی روزگار باقی است و تا زندگی جریان دارد، خواهد ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8770,
        "beyt": "یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور * کلبه احزان شود روزی گلستان، غم مخور",
        "text": "روزی می‌رسد که یوسف گم‌ شده به زادگاه خود (کنعان) باز گردد، غم نخور و ناراحت نباش. غم‌ها و اندوه‌های تو به شادی و خوشحالی تبدیل می‌شود، ناراحت نباش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8771,
        "beyt": "ای دل غمدیده، حالت به شود، دل بد مکن * وین سر شوریده باز آید به سامان، غم مخور",
        "text": "ای دل رنج کشیده، حالت بهتر می‌شود پس به خود بیهوده ناراحتی نده. این پریشان حالی و آشفتگی تو بهبود می‌یابد و همه چیز به آرام و قرار و نظم خود دست پیدا می‌کند، ناراحت نباش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8772,
        "beyt": "دور گردون گر دو روزی بر مراد ما نرفت * دائما یکسان نباشد حال دوران، غم مخور",
        "text": "اگر چرخ زمانه مدتی طبق خواسته ما به گردش درنیامد و دنیا بر وقف مراد ما نبود، ناراحت نباش چون حال زمانه به یک شکل باقی نمی‌ماند و عوض می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8773,
        "beyt": "هان مشو  نومید! چون واقف نه ای از سر غیب * باشد اندر پرده، بازی‌های پنهان، غم مخور",
        "text": "آگاه باش و ناامید نشو! زیرا تو از راز‌های پنهان با خبر نیستی. بدان که در عالم غیب و ملکوت، سرنوشت‌ها و مقدرات پنهانی وجود دارد پس اندوهگین نباشو",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8774,
        "beyt": "ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی بر کند * چون تو را نوح است کشتیبان، ز توفان، غم مخور",
        "text": "ای دل! اگر نیستی و نابودی مانند سیل همه جهان را از بین ببرد، ناراحت نباش چون حضرت نوح کشتیبان تو است و تو را از توفان نجات می‌دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8775,
        "beyt": "در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم * سرزنش‌ها گر کند خار مغیلان، غم مخور",
        "text": "اگر با هدف رسیدن به کعبه و خدا در بیابان به حرکت درآمدی، از رنج‌ها و دردی که در راه به آن گرفتار می‌شوی (مانند خار مغیلان) ناراحت نشو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8776,
        "beyt": "گرچه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید * هیچ راهی نیست کان را نیست پایان، غم مخور",
        "text": "اگه چه راه بسیار ناامن و خطرناک و مقصد بسیار دور است، بدان هیچ راهی نیست که بی‌پایان باشد پس ناراحت نباش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8777,
        "beyt": "حافظا! در کنج فقر و خلوت شب‌های تار * تا بود وردت دعا و درس قرآن،‌ غم مخور",
        "text": "ای حافظ! تا زمانی که با تهی دستی و در شب‌های تاریک مشغول ذکر خداوند و دعا و خواندن قرآن هستی، به دلت غم راه نده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8778,
        "beyt": "چشمه‌های خروشان تو را می‌شناسد * موج‌های پریشان تو را می‌شناسند",
        "text": "چشمه‌های خروشان و موج‌ای آشفته با تو آشنا هستند. (منظور از چشمه‌های خروشان و موج‌های پریشان، انسان‌های آزاده و پاک و صادق است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8779,
        "beyt": "پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی * ریگ‌های بیابان تو را می‌شناسند",
        "text": "تو برای انسان‌هایی که تشنه معرفت هستند، مانند آب ارزشمندی هستی که آن‌ها را سیراب می‌کند. ریگ‌های بیابان هم ارزش تو را می‌دانند. (منظور شاعر از ریگ‌های بیابان همان انسان‌های دردمند است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8780,
        "beyt": "نام تو رخصت رویش است و طراوت * زین سبب برگ و باران، تو را می‌شناسند",
        "text": "ای امام رضا، نام تو اجازه‌ روییدن و شادابی است و به همین علت تمام گیاهان و قطره‌های باران با تو آشنا هستند. (گیاهان و باران شادابی خود را از تو گرفته‌اند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8781,
        "beyt": "هم تو گل‌های این باغ را می‌شناسی * هم تمام شهیدان تو را می‌شناسند",
        "text": "تو همه انسان‌های خوب این جهان را می‌شناسی و تمام شهیدان هم وجود پاک تو را درک کرده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8782,
        "beyt": "اینک ای خوب! فصل غریبی سرآمد * چون تمام غریبان تو را می‌شناسند",
        "text": "ای امام خوب ما! اکنون زمان غریبی و تنهایی به پایان رسید، چون تمام انسان‌های غریبه و بیگانه تو را می‌شناسند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8783,
        "beyt": "کاش من هم عبور تو را دیده بودم * کوچه‌های خراسان تو را می‌شناسند",
        "text": "ای کاش آن زمانی که از خراسان عبور می‌کردی، من هم بودم و مانند مردم خراسان،‌تو را می‌دیدم. کوچه‌های خراسان با تو آشنا هستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8784,
        "beyt": "هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد * خداش در همه حال از بلا نگه دارد",
        "text": "هر انسانی که بندگان خدا را یاری کند، خداوند در همه حال او را در درماندگی‌ها یاری خواهد کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8785,
        "beyt": "حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست * که آشنا سخن آشنا نگه دارد",
        "text": "تنها در حضور دوست، از عشق سخن می‌گویم، زیرا دوست راز دوست را فاش نمی‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8786,
        "beyt": "دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای * فرشته‌ات به دو دست دعا نگه دارد",
        "text": "ای دل، به گونه‌ای زندگی کن که اگر خطا و گناهی از تو سر زد و پایت لغزید، فرشتگان با دعا کردن به درگاه خدا، تو را از گزند حوادث حفظ کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8787,
        "beyt": "گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان * نگاه دار سر رشته تا نگه دارد",
        "text": "اگر در آرزوی آن هستی که معشوق به عهد و پیمان خود وفا کند، به پیمان و محبت خود پای‌بند باش تا او نیز چنین کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8788,
        "beyt": "صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی * ز روی لطف بگویش که جا نگه دارد",
        "text": "ای باد صبا! وقتی به حریم یار من راه یافتی و در زلف او پیچیدی، به دل من که در زلف او آشیان دارد سفارش کن که آن پناهگاه امن را از دست ندهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8789,
        "beyt": "چو گفتمش که دلم را نگاه دار، چه گفت؟ * ز دست بنده چه خیزد، خدا نگه دارد",
        "text": "وقتی به او گفتم دلم را نگه دار، چه پاسخی داد؟ گفت از دست من کاری بر نمی‌آید، خدا باید نگه دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8790,
        "beyt": "سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری * که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد",
        "text": "تمام وجود و اموال من فدای آن یاری باد که حق دوستی و وفاداری را نگه دارد و قول و قرارهای قبلی را فراموش نکند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8791,
        "beyt": "غبار راهگذارت کجاست تا حافظ * به یادگار نسیم صبا نگه دارد",
        "text": "ای یار! غبار گذرگاهی که تو بر آن قدم نهاده‌ای کجاست؟ تا حافظ، آن را به رسم یادگاری از بوی خوش نسیم، برای خود نگه دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8792,
        "beyt": "کادوس کیانی که کی‌ای نام نهادند * کی بود؟ کجا بود؟ کی‌اش نام نهادند؟",
        "text": "معلوم نیست که کاووس کیانی را چه کسانی پادشاه نامیده‌اند، چه زمانی و در کجا زندگی می‌کرد و چه زمانی او را پادشاه نامیدند!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8793,
        "beyt": "خاکی است که رنگین شده  از خون ضعیفان * این ملک که بغداد و ری‌اش نام نهادند",
        "text": "جهان که هر بخش از آن با نامی خوانده می‌شود، در حقیقت زمینی است که جای جای آن، مردم قربانی حکومت ظالمان واقع شده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8794,
        "beyt": "صد تیغ جفا بر سر و تن دید یکی چوب * تا شد تهی از خویش و نی‌اش نام نهادند",
        "text": "چوب، تراشیده شدن با تیغ و چاقو را تحمل می‌کند تا از اضافه‌ها و بی‌ثمری‌ها خالی شود و انگاه به نی تبدیل شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8795,
        "beyt": "دل گرمی و دم سردی ما بود که گاهی * مرداد مه و گاه دی‌اش نام نهادند",
        "text": "امیدواری و خوشی یا ناامیدی و ناخوشی انسان است که روزگار و ایام را شکل می‌دهد و آن‌ها را نام‌گذاری می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8796,
        "beyt": "آیین طریق از نفس پیر مغان یافت * آن خضر که فرخنده پی‌اش نام نهادند",
        "text": "حضرت خضر(ع) که نیک‌بخت و خوش قدم بود، این سعادت را از توجه مرشد و انسان کامل به دست آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8797,
        "beyt": "ملکا، ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی * نروم جز به همان ره که توام راه نمایی",
        "text": "خدایا تو را به یاد می‌آورم و ستایش می‌کنم زیرا تو پاک و خدای من هستی و جز به همان راهی که تو مرا راهنمایی کنی، نمی‌روم. (به جز راهی که تو راهنمایم هستی، نمی‌روم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8798,
        "beyt": "همه درگاه تو جویم همه از فضل تو پویم * همه توحید تو گویم که به توحید سزایی",
        "text": "فقط درگاه تو را جستجو می‌کنم و به درگاه تو روی می‌آورم و تنها فضل و بخشش تو را طلب می‌کنم. فقط تو را به یگانگی می‌ستایم؛ زیرا تو شایسته توحید هستی. (این بیت بر توحید و ترک هرچه غیر از خدا تکیه دارد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8799,
        "beyt": "تو حکیمی تو عظیمی تو کریمی تو رحیمی * تو نماینده فضلی تو سزاوار ثنایی",
        "text": "تو دانا، بزرگ، بخشنده، مهربان و بنده‌نواز هستی و شایسته ستایشی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8800,
        "beyt": "نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی * نتوان شبه تو گفتن که تو در وهم نیایی",
        "text": "خداوندا! زبان‌ها در توصیف تو ناتوان هستند زیرا تو در عقل و اندیشه محدود آدمی، نمی‌گنجی. شبیه و نظیری هم برای تو نمی‌توان یافت زیرا تو حتی در خیال و گمان ما در نمی‌آیی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8801,
        "beyt": "همه عزی و جلالی، هم علمی و یقینی * همه نوری و سروری، همه جودی و جزایی",
        "text": "خداوندا! تو سراسر بزرگی و جلال هستی و سراسر علم و یقین هستی. تو سراسر نور و شادمانی، بخشش و پاداش هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8802,
        "beyt": "همه غیبی تو بدانی، همه عیبی تو بپوشی * همه بیشی تو بکاهی، همه کمی تو فزایی",
        "text": "خداوندا! تو همه امور پنهان ما را می‌دانی و عالم الغیب هستی و همه عیب‌های ما را از نظر دیگران پنهان می‌کنی (ستارالعیوب) و همه کم و زیاد شدن‌ها به دست تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8803,
        "beyt": "لب و دندان سنایی همه توحید تو گوید * مگر از آتش دوزخ بودش روی رهایی",
        "text": "سنایی (نام شاعر) با تمام وجود تو را به یگانگی می‌ستاید. امید است که برای او از آتش دوزخ رهایی باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8804,
        "beyt": "چون رایت عشق آن جهانگیر * شد چون مه لیلی آسمان‌گیر",
        "text": "وقتی شهرت و آوازه عشق مجنون مانند زیبایی لیلی در جهان پیچید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8805,
        "beyt": "هر روز خنیده‌نام‌تر گشت * در شیفتگی تمام‌تر گشت",
        "text": "مجنون هر روز معروف‌تر می‌شد و عشق و شیفتگی‌اش نسبت به لیلی افزایش می‌یافت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8806,
        "beyt": "برداشته دل ز کار او بخت * درماند پدر به کار او سخت",
        "text": "شانس و اقبال از مجنون روی برگردانید. (شانسی برای بهبودی او باقی نماند). و پدرش در حل مشکل او، بسیار ناتوان و ناامید شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8807,
        "beyt": "خویشان همه در نیاز با او * هر یک شده چاره‌ساز با او",
        "text": "همه اقوام و خویشاوندان، برای حل مشکل او به چاره اندیشی پرداختند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8808,
        "beyt": "بیچارگی ورا چو دیدند * در چاره‌گری زبان کشیدند",
        "text": "وقتی درماندگی پدر مجنون را مشاهده کردند، برای چاره جویی به گفت و گو پرداختند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8809,
        "beyt": "گفتند به اتفاق یک سر * کز کعبه گشاده گردد این در",
        "text": "همگی به این نتیجه رسیدند که این مشکل فقط با زیارت خانه خدا رفع می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8810,
        "beyt": "حاجت‌گه جمله جهان اوست * محراب زمین و آسمان اوست",
        "text": "خانه خدا، محل برآورده شدن نیاز همه مردم جهان و قبله‌گاه زمینیان و آسمانیان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8811,
        "beyt": "چون موسم حج رسید، برخاست * اشتر طلبید و محمل آراست",
        "text": "وقتی زمان حج فرا رسید، پدر مجنون شتری آماده کرد و کجاوه‌ای بر روی آن گذاشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8812,
        "beyt": "فرزند عزیز را به صد جهد * بنشاند چو ماه در یکی مهد",
        "text": "پدر مجنون با تلاش فراوان، فرزند عزیزش را که مثل ماه زیبا بود، در کجاوه نشاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8813,
        "beyt": "آمد سوی کعبه، سینه پر جوش * چون کعبه نهاد حلقه در گوش",
        "text": "پدر مجنون با دلی پر از درد به سوی خانه خدا آمد و به خدا متوسل شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8814,
        "beyt": "گفت: «ای پسر، این نه جای بازی است * بشتاب که جای چاره‌سازی است",
        "text": "پدر به پسر گفت: «ای پسر، اینجا جای بازی و تفریح نیست. عجله کن درمان مشکل تو اینجا است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8815,
        "beyt": "گو، یا رب از این گزاف کاری * توفیق دهم به رستگاری",
        "text": "بگو خدایا توفیق بده که از این کار بیهوده (عاشق لیلی بودن) رها شوم و به سعادت برسم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8816,
        "beyt": "دریاب که مبتلای عشقم * آزاد کن از بلای عشقم»",
        "text": "بگو خدایا گرفتار عشق هستم. با عنایت و لطف خود، مرا از این بلا رها کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8817,
        "beyt": "مجنون چو حدیث عشق بشنید * اول بگریست، پس بخندید",
        "text": "مجنون وقتی سخن از عشق را شنید، اول گریه کرد و سپس خندید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8818,
        "beyt": "از جا چو مار حلقه برجست * در حلقه زلف کعبه زد دست",
        "text": "مجنون مانند مار حلقه‌زده از جای خود جهید، به سرعت برخاست و به حلقه در کعبه متوسل شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8819,
        "beyt": "می‌گفت، گرفته حلقه در بر * کامروز منم چو حلقه بر در",
        "text": "مجنون در حالی که حلقه در خانه خدا را در آغوش گرفته بود، می‌گفت:‌ «امروز من مانند این حلقه، به تو متوسل شده‌ام",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8820,
        "beyt": "گویند ز عشق کن جدایی * این نیست طریق آشنایی",
        "text": "خدایا، به من می‌گویند که از عشق دوری کن! اما این راه و رسم عاشقی نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8821,
        "beyt": "پرورده عشق شد سرشتم * جز عشق مباد سرنوشتم",
        "text": "ذات من با عشق پرورش یافته است و به جز عاشقی نمی‌خواهم سرنوشتی داشته باشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8822,
        "beyt": "یا رب، به خدایی خداییت * وانگه به کمال پادشاییت",
        "text": "خدایا، تو را به خداوندی‌ و عظمت و بزرگی‌ات قسم می‌دهم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8823,
        "beyt": "کز عشق به غایتی رسانم * کاو ماند اگر چه من نمانم",
        "text": "مرا در عشق به مرحله‌ای برسان که لیلی زنده بماند، اگر چه من زنده نباشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8824,
        "beyt": "گرچه ز شراب عشق مستم * عاشق‌تر ازین کنم که هستم",
        "text": "خدایا، هر چند وجودم از عشق سرشار است، اما از این هم مرا عاشق‌تر و سر‌مست‌تر کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8825,
        "beyt": "از عمر من آنچه هست بر جای * بستان و به عمر لیلی افزای",
        "text": "خدایا هر چه از عمر من باقی مانده است بگیر و به عمر لیلی اضافه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8826,
        "beyt": "می‌داشت پدر به سوی او گوش * کاین قصه شنید، گشت خاموش",
        "text": "پدر به سخنان مجنون گوش می‌داد. وقتی راز و نیاز عاشقانه او را شنید ساکت شد و سخنی نگفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8827,
        "beyt": "دانست که دل، اسیر دارد * دردی نه دواپذیر دارد",
        "text": "فهمید که مجنون سخت گرفتار عشق است و درد او درمان پذیر نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8828,
        "beyt": "ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی * نروم جز به همان ره که توأم راهنمایی",
        "text": "خداوندا، تو را ستایش می‌کنم که پاک و منزه هستی و بارالهایی. جز راهی که تو به من نشان می‌دهی، راه دیگری نمی‌روم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8829,
        "beyt": "ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی * نروم جز به همان ره که توأم راهنمایی",
        "text": "یادکرد خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8830,
        "beyt": "همه درگاه تو جویم همه از فضل تو پویم * همه توحید تو گویم که به توحید سزایی",
        "text": "تنها از درگاه تو کمک می خواهم و فقط در پی فضل بخشش تو هستم ،فقط به یگانگی و ستایش تو میپزدارم زیرا شایسته یگانگی هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8831,
        "beyt": "همه درگاه تو جویم همه از فضل تو پویم * همه توحید تو گویم که به توحید سزایی",
        "text": "یادکرد صفات خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8832,
        "beyt": "تو حکیمی تو عظیمی تو کریمی تو رحیمی * تو نماینده فضلی تو سزاوار ثنایی",
        "text": "خدایا تو همه ی کارهایت بر اساس حکمت است، بزرگ و بلندمرتبه ای، تو بسیار بخشنده ای و مهربانی – تو در فضل و بخشش، سرآمد دیگرانی و تنها تو لایق ستایش هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8833,
        "beyt": "تو حکیمی تو عظیمی تو کریمی تو رحیمی * تو نماینده فضلی تو سزاوار ثنایی",
        "text": "یادکرد صفات خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8834,
        "beyt": "نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی * نتوان شبه تو گفتن که تو در وهم نیایی",
        "text": "خداوندا! زبان‌ها در توصیف تو ناتوان هستند زیرا تو در عقل و اندیشه محدود آدمی، نمی‌گنجی. شبیه و نظیری هم برای تو نمی‌توان یافت زیرا تو حتی در خیال و گمان ما در نمی‌آیی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8835,
        "beyt": "نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی * نتوان شبه تو گفتن که تو در وهم نیایی",
        "text": "وصف ناپذیری خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8836,
        "beyt": "همه عزّی و جلالی همه علمی و یقینی * همه نوری و سروری همه جودی و جزایی",
        "text": "خدایا، تو سراسر بزرگی، ارجمندی، دانایی و حقیقت هستی. تو سراسر نور و شادی هستی و بخشنده و پاداش دهنده هستی. به قدرت مطلق خداوند اشاره دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8837,
        "beyt": "همه عزّی و جلالی همه علمی و یقینی * همه نوری و سروری همه جودی و جزایی",
        "text": "یادکرد صفات خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8838,
        "beyt": "همه غیبی تو بدانی، همه عیبی تو بپوشی * همه بیشی تو بکاهی، همه کمی تو فزایی",
        "text": "خدایا تو دانای راز هستی، عیب ها را می پوشانی و تمام کم و زیاد شدن ها (عزت ها و ذلت ها) به دست تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8839,
        "beyt": "همه غیبی تو بدانی، همه عیبی تو بپوشی * همه بیشی تو بکاهی، همه کمی تو فزایی",
        "text": "دانایی و پرده پوشی خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8840,
        "beyt": "لب و دندان سنایی همه توحید تو گوید * مگر از آتش دوزخ بودش روی رهایی",
        "text": "سنایی از عمق وجودش تو را به یگانگی می خواند – به امید اینکه از آتش جهنم نجاتش دهی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8841,
        "beyt": "لب و دندان سنایی همه توحید تو گوید * مگر از آتش دوزخ بودش روی رهایی",
        "text": "ستایش خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8842,
        "beyt": "محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت * مست گفت: ای دوست این پیراهن است افسار نیست",
        "text": "محتسب، مأمور اجرای حکام دین، در راه مستی را دید و یقهٔ پیراهنش را گرفت. مست گفت: ای دوست، این پیراهن است که آن را گرفته‌ای، افسار نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8843,
        "beyt": "محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت * مست گفت: ای دوست این پیراهن است افسار نیست",
        "text": "اشاره به برخورد تحقیرآمیز مأموران حکومتی است با متهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8844,
        "beyt": "گفت: مستی زان سبب افتان و خیزان می‌روی * گفت: جرم راه رفتن نیست ره هموار نیست",
        "text": "(محتسب) گفت: تو مست هستی، به همین دلیل تلوتلوخوران راه می­ روی. (تعادل نداری) مست پاسخ داد: اشکال و گناه در راه رفتن من نیست بلکه راه هموار و صاف نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8845,
        "beyt": "گفت: مستی زان سبب افتان و خیزان می‌روی * گفت: جرم راه رفتن نیست ره هموار نیست",
        "text": "فساد اجتماعی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8846,
        "beyt": "گفت می‌باید تو را تا خانه قاضی برم * گفت رو صبح آی قاضی نیمه شب بیدار نیست",
        "text": "(محتسب) گفت باید تورا به خانه ی قاضی ببرم. پاسخ داد که برو و صبح بیا چرا که قاضی نیمه شب بیدار نیست (خود قاضی الان مست و ناهشیار است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8847,
        "beyt": "گفت می‌باید تو را تا خانه قاضی برم * گفت رو صبح آی قاضی نیمه شب بیدار نیست",
        "text": "مسئولان به فکر آسایش و خوشی مردم نیستند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8848,
        "beyt": "گفت: نزدیک است والی را سرای آن جا شویم * گفت: والی از کجا در خانه خمار نیست؟",
        "text": "گفت: خانه حاکم نزدیک است، آنجا برویم. گفت: از کجا معلوم که حاکم خودش در میخانه نباشد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8849,
        "beyt": "گفت: نزدیک است والی را سرای آن جا شویم * گفت: والی از کجا در خانه خمار نیست؟",
        "text": "فاسد بودن مسئولان جامعه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8850,
        "beyt": "گفت: تا داروغه را گوییم در مسجد بخواب * گفت: مسجد خوابگاه مردم بدکارنیست",
        "text": "مامور گفت: تا زمانی که نگهبان را خبر کنیم، تو برو و شب را در مسجد بخواب. مست گفت: مسجد جای آدم های گناهکار و مست نیست. (مسجد خانه خداست و باید پاکیزه در آن وارد شد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8851,
        "beyt": "گفت: تا داروغه را گوییم در مسجد بخواب * گفت: مسجد خوابگاه مردم بدکارنیست",
        "text": "بی توجهی و بی احترامی به اماکن مقدس (داخل شدن مست به مسجد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8852,
        "beyt": "گفت: دیناری بده پنهان و خود را  وارهان * گفت: کار شرع کار درهم و دینار نیست",
        "text": "محتسب گفت: پنهانی به من رشوه بده و خود را خلاص کن. گفت: رشوه در دین جایگاهی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8853,
        "beyt": "گفت: دیناری بده پنهان و خود را  وارهان * گفت: کار شرع کار درهم و دینار نیست",
        "text": "رواج رشوه خواری",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8854,
        "beyt": "گفت از بهر غرامت جامه ات بیرون کنم * گفت: پوسیده است جز نقشی ز پود و تار نیست",
        "text": "(محتسب) گفت: برای تاوان، لباست را از تنت بیرون می‌آورم. مست پاسخ داد: لباس من پوسیده و نخ نما شده است و دیگر ارزشی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8855,
        "beyt": "گفت از بهر غرامت جامه ات بیرون کنم * گفت: پوسیده است جز نقشی ز پود و تار نیست",
        "text": "۱- رشوه خواری ۲- نشانه تهیدستی مردم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8856,
        "beyt": "گفت: آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه * گفت: در سر عقل باید، بی کلاهی عار نیست",
        "text": "محتسب گفت: خبر نداری که کلاه از سرت افتاده است و یا خبر نداری که تعادل خودت را از دست داده‌ای. [مست] جواب داد: در سر عقل باید باشد؛ کلاه نداشتن عیب و عار نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8857,
        "beyt": "گفت: آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه * گفت: در سر عقل باید، بی کلاهی عار نیست",
        "text": "توجه نکردن به ظاهر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8858,
        "beyt": "گفت: می ‌بسیار خوردی زان چنین بی خود شدی * گفت: ای بیهوده گو حرف کم و بسیار نیست",
        "text": "محتسب گفت: زیاد شراب خورده ­ای، به همین علّت مست و از خود بی­خود گشت ه­ای. گفت: ای بیهوده ­گو، بحثِ کم و زیادِ آن نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8859,
        "beyt": "گفت: می ‌بسیار خوردی زان چنین بی خود شدی * گفت: ای بیهوده گو حرف کم و بسیار نیست",
        "text": "نفس خطا و حرام بودن مهم است نه مقدار ارتکاب آن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8860,
        "beyt": "گفت: باید حد زند هشیار مردم مست را * گفت: هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست",
        "text": "(محتسب) گفت:« باید مردم هوشیار، افراد مست را مجازات کنند» پاسخ داد: «یک انسان هشیار را در این جامعه نشان بده؛ در این جامعه؛ کسی هشیار و سالم نیست.»",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8861,
        "beyt": "گفت: باید حد زند هشیار مردم مست را * گفت: هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست",
        "text": "فراگیر بودن فساد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8862,
        "beyt": "ناله مرغ اسیر این همه بهر وطن است * مسلک مرغ گرفتار قفس همچو من است",
        "text": "نالهٔ مرغ گرفتار در قفس (این شعر که در زندان سروده‌ام) همه برای وطن است. روش نالیدنِ پرندهٔ گرفتار در قفس به مانند نالهٔ مِن شاعرِ زندانی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8863,
        "beyt": "ناله مرغ اسیر این همه بهر وطن است * مسلک مرغ گرفتار قفس همچو من است",
        "text": "میهن دوستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8864,
        "beyt": "همّت از باد سحر می‌طلبم گر ببرد * خبر از من به رفیقی که به طرف چمن است",
        "text": "از باد سحر یاری می‌خواهم تا خبرِ من گرفتار را به دوستان آزادم برسانند و آنها را از حال من آگاه سازد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8865,
        "beyt": "همّت از باد سحر می‌طلبم گر ببرد * خبر از من به رفیقی که به طرف چمن است",
        "text": "درخواست کمک",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8866,
        "beyt": "فکری ای هموطنان در ره آزادی خویش * بنمایید که هر کس نکند مثل من است",
        "text": "هم‌وطنان! برای آزادی خود و وطن چاره‌ای بیندیشید؛ زیرا هر کس چنین نکند، همچون من گرفتار می‌شود. (هر کسی چنین نکند با من زندانی و گرفتار تفاوتی ندارد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8867,
        "beyt": "فکری ای هموطنان در ره آزادی خویش * بنمایید که هر کس نکند مثل من است",
        "text": "به دنبال آزادی بودن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8868,
        "beyt": "خانه‌ای کاو شود از دست اجانب آباد * ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است",
        "text": "کشوری که به دست بیگانگان آباد شود، باید به حالش گریست و آن را با اشک ویران کرد. زیرا آنجا، خانه اندوه و غم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8869,
        "beyt": "خانه‌ای کاو شود از دست اجانب آباد * ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است",
        "text": "بیگانه ستیزی، عدم وابستگی به بیگانگان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8870,
        "beyt": "جامه‌ای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن * بدر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است",
        "text": "کسی که خود را در راه آزادی و استقلال میهنش فدا نکند، از مرده بدتر است و لباسی را که به تن دارد، از کفن هم بی ارزش تر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8871,
        "beyt": "جامه‌ای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن * بدر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است",
        "text": "جان فشانی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8872,
        "beyt": "آن کسی را که در این ملک سلیمان کردیم * ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است",
        "text": "آن کسی را که پادشاه این سرزمین کردیم تا سرزمین ما را آباد کند ملت ایران اکنون به این حقیقت پی برده است که محمدعلی شاه شیطانی است که در اندیشه ویران کردن این سرزمین است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8873,
        "beyt": "آن کسی را که در این ملک سلیمان کردیم * ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است",
        "text": "فساد فرمانروایان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8874,
        "beyt": "هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت * آری نداشت غم که غم بیش و کم نداشت",
        "text": "هرگز غم و غصهٔ کم و زیادیِ مال و مقام این دنیا را نداشتم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8875,
        "beyt": "هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت * آری نداشت غم که غم بیش و کم نداشت",
        "text": "وارستگی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8876,
        "beyt": "در دفتر زمانه فتد نامش از قلم * هر ملّتی که مردم صاحب قلم نداشت",
        "text": "هر ملّتی که اندیشمند نداشته باشد در طول تاریخ و روزگار فراموش می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8877,
        "beyt": "در دفتر زمانه فتد نامش از قلم * هر ملّتی که مردم صاحب قلم نداشت",
        "text": "ماندگاری نام هنرمندان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8878,
        "beyt": "در پیشگاه اهل خرد نیست محترم * هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت",
        "text": "هر کسی که به رأی اکثریت جامعه احترام نگذارد و خِرد جمعی را نپذیرد، در دیدگاه خردمندان، شخص محترمی نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8879,
        "beyt": "در پیشگاه اهل خرد نیست محترم * هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت",
        "text": "احترام به جامعه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8880,
        "beyt": "با آنکه جیب و جام من از مال و می‌‌ تهی است * ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت",
        "text": "با آن که من تهیدستم و رفاه ندارم؛ امّا آسایش و آرامشی دارم که جمشید آن آرامش را نداشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8881,
        "beyt": "با آنکه جیب و جام من از مال و می‌‌ تهی است * ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت",
        "text": "داشتن آرامش با وجود تهیدستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8882,
        "beyt": "انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی * چون فرّخی موافق ثابت قدم نداشت",
        "text": "عدالت و انصاف موافقان زیادی داشت اما هیچ کس در راه وفاداری به عدالت و انصاف مثل فرخی ، پابرجا و استوار نبود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8883,
        "beyt": "انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی * چون فرّخی موافق ثابت قدم نداشت",
        "text": "پایداری در دادگستری",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8884,
        "beyt": "ای دیو سپید پای در بند * ای گنبد گیتی ای دماوند",
        "text": "ای دماوند، ای بلندترین بام گنبدی شکل جهان، ای کوه سپیدش که همچون دیو سپیدی تو را اسیر و دربند کرده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8885,
        "beyt": "ای دیو سپید پای در بند * ای گنبد گیتی ای دماوند",
        "text": "ستایش دماوند، اشاره به بلندی دماوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8886,
        "beyt": "از سیم به سر یکی کله خود * ز آهن به میان یکی کمربند",
        "text": "کلاه خودی از برف سپید رنگ نقره‌ای بر سر گذاشته‌ای و صخره‌های دامنهٔ کوه تو مانند کمربندی آهنی است که به کمر بسته‌ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8887,
        "beyt": "از سیم به سر یکی کله خود * ز آهن به میان یکی کمربند",
        "text": "وصف دماوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8888,
        "beyt": "تا چشم بشر نبیندت روی * بنهفته به ابر، چهر دلبند",
        "text": "برای اینکه مردم چهره‌ات را نبینند، صورت زیبایت را در پشت ابر پنهان کرده‌ای. (به بلندی دماوند اشاره دارد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8889,
        "beyt": "تا چشم بشر نبیندت روی * بنهفته به ابر، چهر دلبند",
        "text": "بیزاری دماوند از مردم، اشاره به بلندی کوه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8890,
        "beyt": "تا وارهی از دم ستوران * وین مردم نحس دیومانند",
        "text": "برای نجات از هم‌نشینی با انسان‌های حیوان‌صفت و این مردم شوم که مانند دیو هستند،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8891,
        "beyt": "تا وارهی از دم ستوران * وین مردم نحس دیومانند",
        "text": "بیزاری از مردم نادان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8892,
        "beyt": "با شیر سپهر بسته پیمان * با اختر سعد کرده پیوند",
        "text": "برای این­که از هم­‌صحبتی و هم‌­نشینی مردم نادان و شومِ دیوصفت رهایی یابی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8893,
        "beyt": "با شیر سپهر بسته پیمان * با اختر سعد کرده پیوند",
        "text": "اشاره به بلندی دماوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8894,
        "beyt": "چون گشت زمین ز جور گردون * سرد و سیه و خموش و آوند",
        "text": "وقتی زمین از ظلم و ستم آسمان این گونه سرد و سیاه ساکت و معلق شد…",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8895,
        "beyt": "چون گشت زمین ز جور گردون * سرد و سیه و خموش و آوند",
        "text": "بیداد آسمان بر زمینیان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8896,
        "beyt": "بنواخت ز خشم بر فلک مشت * آن مشت تویی تو ای دماوند",
        "text": "زمین از شدت خشم مشتی به سوی آسمان کوبید، ای کوه دماوند آن مشت تو هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8897,
        "beyt": "بنواخت ز خشم بر فلک مشت * آن مشت تویی تو ای دماوند",
        "text": "اعتراض زمین بر آسمان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8898,
        "beyt": "تو مشت درشت روزگاری * از گردش قرنها پس افکند",
        "text": "ای دماوند تو مشت سنگین مردم زمانه هستی که بر اثر گذشت روزگاران به جای مانده‌ای. شاعر در این بیت به قدمت کوه دماوند نیز اشاره دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8899,
        "beyt": "تو مشت درشت روزگاری * از گردش قرنها پس افکند",
        "text": "اعتراض دماوند به ستم گردون",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8900,
        "beyt": "ای مشت زمین بر آسمان شو * بر وی بنواز ضربتی چند",
        "text": "ای دماوند که مثل مشت زمین هستی به آسمان برو و بر چهرهٔ آسمان چند ضربهٔ محکم بزن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8901,
        "beyt": "ای مشت زمین بر آسمان شو * بر وی بنواز ضربتی چند",
        "text": "خیزش ضد بیداد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8902,
        "beyt": "نی نی تو نه مشت روزگاری * ای کوه نی اَم ز گفته خرسند",
        "text": "نه! نه! تو مشت روزگار نیستی. من از تشبیه خود خشنود نیستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8903,
        "beyt": "نی نی تو نه مشت روزگاری * ای کوه نی اَم ز گفته خرسند",
        "text": "بی تفاوتی روشنفکران",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8904,
        "beyt": "تو قلب فسرده زمینی * از درد ورم نموده یک چند",
        "text": "تو قلب منجمد و غمگین زمین هستی که مدتی از شدت درد، متورم شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8905,
        "beyt": "تو قلب فسرده زمینی * از درد ورم نموده یک چند",
        "text": "اشاره به برآمدگی کوه دماوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8906,
        "beyt": "تا درد و ورم فرونشیند * کافور بر آن ضماد کردند",
        "text": "برای اینکه درد ورم تسکین یابد، بر روی آن مرهمی از کافور (برف) نهاده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8907,
        "beyt": "تا درد و ورم فرونشیند * کافور بر آن ضماد کردند",
        "text": "اشاره به برف گیر بودن دماوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8908,
        "beyt": "شو منفجر ای دل زمانه * وان آتش خود نهفته مپسند",
        "text": "ای کوه دماوند که چون قلب زمانه هستی، آتشفشان کن و بیش از این خرسند مباش که آتش درونت پنهان بماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8909,
        "beyt": "شو منفجر ای دل زمانه * وان آتش خود نهفته مپسند",
        "text": "دعوت به اعتراض",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8910,
        "beyt": "خامش منشین سخن همی گوی * افسرده مباش خوش همی خند",
        "text": "ای دماوند (آگاهان خاموش جامعه)، خاموش و آرام نباش و چیزی بگو (اعتراض کن)، غمگین و ناخوش نباش و با شادی بخند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8911,
        "beyt": "خامش منشین سخن همی گوی * افسرده مباش خوش همی خند",
        "text": "دعوت به اعتراض",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8912,
        "beyt": "پنهان مکن آتش درون را * زین سوخته جان شنو یکی پند",
        "text": "آتش خشم خود را پنهان نکن ، از این شاعر دل سوخته ، پندی بشنو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8913,
        "beyt": "پنهان مکن آتش درون را * زین سوخته جان شنو یکی پند",
        "text": "دعوت به اعتراض",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8914,
        "beyt": "گر آتش دل نهفته داری * سوزد جانت به جانت سوگند",
        "text": "اگر آتش خشم خود را پنهان نگه داری ، به جانت سوگند می خورم که نابود خواهی شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8915,
        "beyt": "گر آتش دل نهفته داری * سوزد جانت به جانت سوگند",
        "text": "دعوت به اعتراض",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8916,
        "beyt": "ای مادر سرسپید بشنو * این پند سیاه بخت فرزند",
        "text": "ای مادر کهن‌سال، نصیحت این فرزند سیاه بخت خود را گوش بده.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8917,
        "beyt": "ای مادر سرسپید بشنو * این پند سیاه بخت فرزند",
        "text": "اندرز دماوند (روشنفکران)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8918,
        "beyt": "برکش ز سر آن سپید معجر * بنشین به یکی کبود اورند",
        "text": "روسری سفید خود را از سر باز کن؛ یعنی سازش با حکومت را رها کن و قیام کن و با شکوه و جلال بر تختی شاهانه بنشین. مفهوم: توصیه به حرکت کردن و اعتراض.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8919,
        "beyt": "برکش ز سر آن سپید معجر * بنشین به یکی کبود اورند",
        "text": "توصیه به حرکت کردن و اعتراض.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8920,
        "beyt": "بگرای چو اژدهای گرزه * بخروش چو شرزه شیر ارغند",
        "text": "مانند اژدهای زهرناک حمله‌ور شو و زهرت را بریز. مانند شیر شجاع و خشمگین فریاد بر آور و حرکت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8921,
        "beyt": "بگرای چو اژدهای گرزه * بخروش چو شرزه شیر ارغند",
        "text": "دعوت به اعتراض",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8922,
        "beyt": "بفکن ز پی این اساس تزویر * بگسل ز هم این نژاد و پیوند",
        "text": "این حکومت ظالمانه که بر پایه فریب و حیله بنا شده است را نابود کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8923,
        "beyt": "بفکن ز پی این اساس تزویر * بگسل ز هم این نژاد و پیوند",
        "text": "دعوت به مبارزه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8924,
        "beyt": "بر کَن ز بُن این بنا که باید * از ریشه بنای ظلم برکند",
        "text": "بنای این حکومت ظالم را خراب کن؛ ظلم را باید از پایه نابود و ریشه‌ کن کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8925,
        "beyt": "بر کَن ز بُن این بنا که باید * از ریشه بنای ظلم برکند",
        "text": "دعوت به مبارزه با ستمگر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8926,
        "beyt": "زین بی خردان سِفله بستان * دادِ دلِ مردمِ خردمند",
        "text": "از این فرمانروایان بی خرد پست و فرومایه، حق انسان های خردمند و آگاه را بگیر.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8927,
        "beyt": "زین بی خردان سِفله بستان * دادِ دلِ مردمِ خردمند",
        "text": "گرفتن حق ستمدیدگان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8928,
        "beyt": "دیروز اگر سوخت ای دوست غم برگ و بار من و تو * امروز می آید از باغ بوی بهار من و تو",
        "text": "ای دوست! اگر در گذشته که رژیم شاهنشاهی حکومت می کرد، تمام استعدادهای ما هدر شد، غم نخور. زیرا آن روزها تمام شده و انقلاب اسلامی پیروز شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8929,
        "beyt": "آن جا در آن برزخ سرد در کوچه های غم و درد * غیر از شب آیا چه می دید چشمان تار من و تو؟",
        "text": "آن دوره (رژیم گذشته) مانند برزخ پر از درد و غم بود و چشم مردم جز تاریکی ظالم و ستم چیزی نمی‌دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8930,
        "beyt": "دیروز در غربت باغ من بودم و یک چمن داغ * امروز خورشید در دشت آیینه دار من و تو",
        "text": "دیروز، در غم غریب بودن جامعه پر از ظلم و ستم ، من بودم و مبارزان راه آزادی که در راه به دست آوردن آزادی شهید شدند. تا این که امروز آزادی در جامعه چون خورشیدی می درخشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8931,
        "beyt": "غرق غباریم و غربت با من بیا سمت باران * صد جویبار است اینجا در انتظار من و تو",
        "text": "زندگی ما در رنج و اندوه می گذرد پس با من به سوی خوبی ها و نیکی ها بیا به جایی که پیشرفت و شکوفایی در انتظار ماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8932,
        "beyt": "این فصل فصل من و توست فصل شکوفایی ما * برخیز با گل بخوانیم اینک بهار من و تو",
        "text": "این دوره، فصل شکوفایی من و توست که به انتظار بهار بوده‌ایم. برخیز هم‌نوا با گل نغمه ‌سرایی کنیم که بهار من و تو می‌آید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8933,
        "beyt": "با این نسیم سحرخیز برخیز اگر جان سپردیم * در باغ می ماند ای دوست گل یادگار من و تو",
        "text": "همراه با این نسیم سحرگاهی برخیز [قیام کن] و همراه شو. اگر در این راه مبارزه مردیم [هراسی نیست.] ای دوست، گل و انقلاب به یادگار از من و تو خواهد ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8934,
        "beyt": "چون رود امیدوارم بی تابم و بی قرارم * من می روم سوی دریا، جای قرار من و تو",
        "text": "مثل رود که می‌خواهد خودش را به دریا برساند، من نیز بی تابی می کنم تا خودم را به دریای مردم برسانم تا اتحاد و پیوستگی مان، دشمن را شکست دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8935,
        "beyt": "چنین گفت موبد به شاه جهان * که دردِ سپهبد نماند نهان",
        "text": "موبد (روحانی) به شاه گفت که این درد (راز) برای همیشه نمی‌تواند پنهان بماند [پس باید برای آن راهی پیدا کند].",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8936,
        "beyt": "چنین گفت موبد به شاه جهان * که دردِ سپهبد نماند نهان",
        "text": "مصراع دوم: برابر مَثَلِ ”ماه پشت ابر نمی ماند”",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8937,
        "beyt": "چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی * بباید زدن سنگ را بر سبوی",
        "text": "اگر می خواهی حقیقت آشکار شود باید آن­ها را (سیاوش یا سودابه را) آزمایش و امتحان کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8938,
        "beyt": "چو خواهی که پیدا کنی گفت و گوی * بباید زدن سنگ را بر سبوی",
        "text": "آزمون و سنجش برای شناخت حقیقت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8939,
        "beyt": "که هر چند فرزند هست ارجمند * دل شاه از اندیشه یابد گزند",
        "text": "هر چند فرزند (سیاوش) عزیز است اما بدگمان بودن نسبت به او، دل شما را آزرده می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8940,
        "beyt": "وزین دخترِ شاه هاماوران * پراندیشه گشتی به دیگر کران",
        "text": "و از طرف دیگر بدگمانی نسبت به سودابه (که دختر شاه هاماوران است) نیز شاه را آزرده خاطر می ­کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8941,
        "beyt": "ز هر در سخن چون بدین گونه گشت * بر آتش یکی را بباید گذشت",
        "text": "چون کار به این جا کشیده شد [مقصّر پیدا نشد] به ناچار باید یکی از آن دو (سودابه یا سیاوش) برای اثباتِ بی گناهی خود از آتش بگذرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8942,
        "beyt": "ز هر در سخن چون بدین گونه گشت * بر آتش یکی را بباید گذشت",
        "text": "آزمون آتش برای آشکارگی حقیقت (آزمون ور)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8943,
        "beyt": "چنین است سوگندِ چرخ بلند * که بر بی گناهان نیاید گزند",
        "text": "سوگندِ آسمان این چنین است که آتش به بی گناهان آسیب نمی رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8944,
        "beyt": "چنین است سوگندِ چرخ بلند * که بر بی گناهان نیاید گزند",
        "text": "برابر با مثل «سر بی گناه بالای دار نمی رود»",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8945,
        "beyt": "جهاندار، سودابه را پیش خواند * همی با سیاوش به گفتن نشاند",
        "text": "کیکاوس سودابه را به نزد خود فراخواند و او را با سیاوش روبه رو کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8946,
        "beyt": "سرانجام گفت ایمن از هر دوان * نگردد مرا دل، نه روشن روان",
        "text": "سرانجام کاووس به هر دوی آن‌ها گفت که دلِ (خاطر) من از شما دو تن آسوده نمی شود و روحم آرامش نمی گیرد (من هنوز نسبتِ به شما بدگمانم)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8947,
        "beyt": "مگر کآتش تیز پیدا کند * گنه کرده را زود رسوا کند",
        "text": "مگر (امیدوارم) آتش سوزنده، گناهکار را مشخص کند و فوراً او را رسوا نماید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8948,
        "beyt": "مگر کآتش تیز پیدا کند * گنه کرده را زود رسوا کند",
        "text": "آزمون آتش برای آشکارگی حقیقت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8949,
        "beyt": "چنین پاسخ آورد سودابه پیش * که من راست گویم به گفتار خویش",
        "text": "سودابه این چنین پاسخ داد که من در سخنان خود راستگو هستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8950,
        "beyt": "به پورِ جوان گفت شاه زمین * که رایت چه بیند کنون اندرین؟",
        "text": "کیکاووس به پسر جوان خود گفت: نظر تو در این باره چیست؟ (چه دفاعی از خود داری؟)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8951,
        "beyt": "سیاوش چنین گفت کای شهریار * که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار",
        "text": "سیاوش در پاسخ چنین گفت که: ای پادشاه، تحمل آتش دوزخ در مقابل این تهمت، برایم آسانتر است. (با شنیدنِ این اتّهامات، عبور از آتش برای منِ بی گناه، آسان است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8952,
        "beyt": "اگر کوه آتش بود بسپَرم * ازین تنگ خوار است اگر بگذرم",
        "text": "اگر کوهی از آتش باشد از میان آن عبور می­ کنم و اگر قرار بر عبور از میان آتش باشد، برای من آسان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8953,
        "beyt": "اگر کوه آتش بود بسپَرم * ازین تنگ خوار است اگر بگذرم",
        "text": "دشواری شنیدن بهتان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8954,
        "beyt": "پراندیشه شد جان کاووس کی * ز فرزند و سودابه نیک پی",
        "text": "روح و جان کی کاووس به­ خاطر فرزندش (سیاوش) و همسر نیکو نهادش (یا: نامبارکش) پریشان شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8955,
        "beyt": "کزین دو یکی گر شود نابکار * از آن پس که خواند مرا شهریار؟",
        "text": "کی کاووس با خود گفت اگر یکی از این دو نفر (زن و فرزندم) بدکار و گناهکار باشند، بعد از این کسی من را به پادشاهی قبول ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8956,
        "beyt": "همان به کزین زشت کردار دل *  بشویم کنم چاره دل گسل",
        "text": "بهتر است شک و بدگمانی خود را نسبت به این کار زشت برطرف کنم و چاره اساسی بیندیشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8957,
        "beyt": "به دستور فرمود تا ساروان * هیون آرد از دشت، صد کاروان",
        "text": "کاووس به وزیر خود فرمان داد تا شتربان، صد کاروان شتر از دشت بیاورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8958,
        "beyt": "نهادند بر دشت هیزم دو کوه * جهانی  نظاره شده هم گروه",
        "text": "هیزم‌ها را مانند دو کوه بزرگ در آن دشت بر روی هم انباشته کردند و مردم برای تماشا کردن آمده بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8959,
        "beyt": "بدان گاه سوگندِ پرمایه شاه * چنین بود آیین و این بود راه",
        "text": "در آن زمان (زمان کی کاووس)، راه و رسمِ شاهان در شناسایی خطاکار از درستکار این گونه بود؛ (زیرا به اعتقاد  ایشان، آتش پاک و مقدّس هرگز انسان‌های پاک را نمی سوزاند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8960,
        "beyt": "وزآن پس به موبد بفرمود شاه  * که بر چوب ریزند نفتِ سیاه",
        "text": "پس از آن، شاه به روحانی دربار دستور داد که نفت سیاه بر چوب‌ها بریزند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8961,
        "beyt": "بیامد دوصد مردِ آتش فروز * دمیدند گفتی شب آمد به روز",
        "text": "دویست مرد آتش ­افروز آمدند و در هیزمها دمیدند. دود زیادی همه جا را فراگرفت به ­طوری­که هوا در اثر دود، سیاه شد و روز مانند شب، تاریک شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8962,
        "beyt": "بیامد دوصد مردِ آتش فروز * دمیدند گفتی شب آمد به روز",
        "text": "شدّت دود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8963,
        "beyt": "نخستین دمیدن سیه شد ز دود * زَبانه برآمد پس از دود، زود",
        "text": "با اولین دمیدن، دودی به ­پا شد که همه جا را سیاه کرد، ولی پس از آن آتش به­ سرعت زبانه کشید و هیزم ها شعله ­ور شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8964,
        "beyt": "سراسر همه دشت بریان شدند * بر آن چهر خندانش گریان شدند",
        "text": "همه مردم حاضر در دشت از این آزمایش غمگین و ناراحت بودند و همه بر آن چهرهٔ خندان، معصوم و بی گناه سیاوش گریان بودند. (مردم می دانستند که سیاوش بی گناه است پس بر بی گناهی او می گریستند)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8965,
        "beyt": "سیاوش بیامد به پیش پدر * یکی خُود زرین نهاده به سر",
        "text": "سیاوش در حالی که کلاه جنگی زرینی بر روی سر گذاشته بود، به نزد پدر آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8966,
        "beyt": "هشیوار و با جامه‌های سپید * لبی پر ز خنده دلی پر امید",
        "text": "او با آرامش و هوشیاری و در حالی که لباس ­های سفید بر تن کرده بود خندان و امیدوار بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8967,
        "beyt": "یکی تازی ای بر نشسته سیاه * همی خاک نعلش بر آمد به ماه",
        "text": "سیاوش بر اسب تازنده سیاه رنگی نشسته بود و (آن قدر تند می راند که) خاک نعل اسبش به ماه می رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8968,
        "beyt": "پراگنده کافور بر خویشتن * چنانچون بود رسم و ساز کفن",
        "text": "سیاوش به همان صورت که رسم کفن و دفن است، به خودش کافور زده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8969,
        "beyt": "پراگنده کافور بر خویشتن * چنانچون بود رسم و ساز کفن",
        "text": "آمادگی برای مرگ.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8970,
        "beyt": "بدان گه که شد پیش کاووس باز * فرود آمد از باره، بردش نماز",
        "text": "آن هنگام که پیش کی‌کاووس باز آمد، از اسب پیاده شد و رسم احترام و تعظیم به جا آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8971,
        "beyt": "رخ شاه کاووس پرشرم دید * سخن گفتنش با پسر نرم دید",
        "text": "سیاوش پدرش را بسیار شرم زده دید، چون متوجّه شد کهبا او به نرمی و مهربانی سخن می‌گوید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8972,
        "beyt": "سیاوش بدو گفت انده مدار * کزین سان بود گردش روزگار",
        "text": "سیاوش به پدرش گفت که از این مسئله ناراحت و شرم زده مباش؛ زیرا که این کار سرنوشت است [و تو مقصّر نیستی.]",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8973,
        "beyt": "سیاوش بدو گفت انده مدار * کزین سان بود گردش روزگار",
        "text": "پذیرش سرنوشت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8974,
        "beyt": "سرِ پر ز شرم و بهایی مراست * اگر بی گناهم رهایی مراست",
        "text": "وجود من سراسر ارزشمند و آراسته به شرم و پاکی است، اگر بیگناه باشم، نجات می یابم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8975,
        "beyt": "ور ایدون که زین کار هستم گناه * جهان آفرینم ندارد نگاه",
        "text": "و اگر چنانچه مرا گناهی هست، خداوند مرا از آتش نگه نمی‌دارد [و آتش مرا می‌سوزاند].",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8976,
        "beyt": "به نیروی یزدان نیکی دهش * کزین کوه آتش نیابم تپش",
        "text": "به نیروی یزدان نیکی دهنده، هیچ نگرانی و اضطرابی از این آتش ندارم [و در کمال آرامش و اطمینان از آن می‌گذرم].",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8977,
        "beyt": "سیاوش سیه را به تندی بتاخت * نشد تنگ دل جنگِ آتش بساخت",
        "text": "سیاوش بدون ناراحتی و اندوه، اسب سیاهش را تاخت و آماده جنگ و مقابله با آتش شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8978,
        "beyt": "ز هر سو زبانه همی بر کشید * کسی خُود و اسپ سیاوش ندید",
        "text": "آتش از همه طرف زبانه می­کشید و کسی نمی­توانست کلاه­خود و اسب سیاوش را ببیند. (در آتش ناپدید شد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8979,
        "beyt": "ز هر سو زبانه همی بر کشید * کسی خُود و اسپ سیاوش ندید",
        "text": "ارتفاع زیاد آتش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8980,
        "beyt": "یکی دشت با دیدگان پر ز خون *  که تا او کی آید ز آتش برون",
        "text": "همه مردم حاضر در آن دشت (از شدت اندوه) خون می گریستند و انتظار می کشیدند تا ببینند کی سیاوش از آتش بیرون بیاید؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8981,
        "beyt": "چو او را بدیدند برخاست غو * که آمد ز آتش برون شاه نو",
        "text": "مردم وقتی سیاوش را زنده و سالم دیدند، با فریاد گفتند که شاه جوان، به سلامت از آتش بیرون آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8982,
        "beyt": "چنان آمد اسپ و قبای سوار * که گفتی سمن داشت اندر کنار",
        "text": "اسب و لباس سیاوش چنان سالم و بدون آسیب بود که گویی در آغوش گل­های یاسمن بوده است (انگار در میان باغ گل بوده است)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8983,
        "beyt": "چو بخشایش پاک یزدان بود * دم آتش و آب یکسان بود",
        "text": "زمانی که بخشایش و آمرزش ایزد پاک شامل حال کسی شود. گرمای آتش و سردی آب با هم برابر می گردد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8984,
        "beyt": "چو از کوه آتش به هامون گذشت * خروشیدن آمد ز شهر و ز دشت",
        "text": "هنگامی که سیاوش از کوه آتش به خوبی به دشت آمد، فریاد شادی و همدردی همه مردم به گوش رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8985,
        "beyt": "همی داد مژده یکی را دگر * که بخشود بر بی گنه دادگر",
        "text": "مردم به یکدیگر مژده می­ دادند که خداوندِ عادل به بی­‌گناه رحم کرد. (و او را از آتش حفظ نمود)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8986,
        "beyt": "همی کَند سودابه از خشم موی * همی ریخت آب و همی خست روی",
        "text": "سودابه از شدّت خشم و اندوه موهای خود را می کند و اشک (عرق شرم) می ریخت و بر چهره خود چنگ می انداخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8987,
        "beyt": "چو پیش پدر شد سیاوش پاک * نه دود و نه آتش نه گرد و نه خاک",
        "text": "هنگامی که سیاوش، بی­ گناه (یا: با لباس تمیز) نزد پدر رفت و هیچ اثری از دود و آتش و گرد و خاک بر لباس نداشت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8988,
        "beyt": "چو پیش پدر شد سیاوش پاک * نه دود و نه آتش نه گرد و نه خاک",
        "text": "بی گناهی سیاوش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8989,
        "beyt": "فرود آمد از اسپ کاووس شاه * پیاده سپهبد پیاده سپاه",
        "text": "کاووس شاه به احترام سیاوش از اسب به زیر آمد و با پیاده شدنِ شاه، سپاهیان نیز از اسب به زیر آمدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8990,
        "beyt": "سیاوش را تنگ در بر گرفت * ز کردار بد پوزش اندر گرفت",
        "text": "(کاووس شاه) سیاوش را محکم در آغوش کشید و از کردار ناپسند خود پوزش خواست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8991,
        "beyt": "یادم آمد هان! * داشتم می‌گفتم: آن شب نیز * سورت سرمای دی بیدادها می‌کرد * و چه سرمایی، چه سرمایی * بادبرف و سوز وحشتناک",
        "text": "آری به یادم آمد، داشتم این را می‌گفتم: آن  شب هم  سوز و تندی  سرمای  زمستان  شدید بود. آه، چه  سرمایی! تند و استخوان سوز بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8992,
        "beyt": "یادم آمد هان! * داشتم می‌گفتم: آن شب نیز * سورت سرمای دی بیدادها می‌کرد * و چه سرمایی، چه سرمایی * بادبرف و سوز وحشتناک",
        "text": "بیانگر بیداد حاکم بر جامعه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8993,
        "beyt": "لیک خوشبختانه آخر سرپناهی یافتم جایی * گرچه بیرون تیره بود و سرد، همچون ترس * قهوه خانه گرم و روشن بود، همچو شرم …",
        "text": "اما سرانجام جایی را برای سرپناه پیدا کردم. هر چند که بیرون از آن سرپناه، فضایی تیره و سرد(بی روح) همانند ترس و هراس بود؛ ولی داخل قهوه خانه (پناهگاه) چون شرم و حیا گرم و روشن بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8994,
        "beyt": "لیک خوشبختانه آخر سرپناهی یافتم جایی * گرچه بیرون تیره بود و سرد، همچون ترس * قهوه خانه گرم و روشن بود، همچو شرم …",
        "text": "فضای یآس آلود و ستم زده جامعه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8995,
        "beyt": "همگنان را خون گرمی بود. * قهوه خانه گرم و روشن، مرد نقال آتشین پیغام * راستی کانون گرمی بود.",
        "text": "همگان با هم، صمیمی، خودمانی و یکدل بودند، فضای قهوه خانه گرم و روشن. به راستی که انجمن دوستانه‌ای بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8996,
        "beyt": "مرد نقّال – آن صدایش گرم، نایش گرم * آن سکوتش ساکت و گیرا * و دمش، چونان حدیث آشنایش گرم –",
        "text": "مرد نقال نیز سخنانش گرم و گیرا بود. همچنین سکوت و خاموشی اش دیگران را به سکوت وامی داشت و خاموشی اش سنگین، دلچسب و سخنش همانند داستان و روایت آشنای او (داستان های شاهنامه) دلنشین بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8997,
        "beyt": "راه می‌رفت و سخن می‌گفت * چوبدستی منتشا مانند در دستش، * مست شور و گرم گفتن بود. * صحنه­ میدانک خود را تند و گاه آرام می‌پیمود.",
        "text": "(مرد نقّال) در حالی که راه می‌رفت سخن می‌گفت، (داستان های شاهنامه را روایت می‌کرد.) چوب دستی، همچون عصا در دست داشت و غرق  شور و گرم گفتن بود. میدان کوچک (قهوه  خانه) را گاهی تند و گاهی آرام می‌پیمود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8998,
        "beyt": "همگنان خاموش. * گرد بر گردش، به کردار صدف بر گرد مروارید، * پای تا سر گوش",
        "text": "از سوی دیگر همان گونه که صدف، مروارید را احاطه می‌کند؛ حاضران قهوه خانه نیز مرد نقّال را احاطه کرده بودند و با تمام وجود به سخنان او گوش فرا می‌دادند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 8999,
        "beyt": "هفت خوان را زادسرو مرو * یا به قولی «ماخ سالار» آن گرامی مرد * آن هریوه­ خوب و پاک­آیین – روایت کرد: * خوان هشتم را * من روایت می‌کنم اکنون … * من که نامم ماث …",
        "text": "هفت خوان را آزاد سرو مروی و یا به قولی «ماخ سالار» آن مرد ارجمند و آن هراتی خوب و پاک دین این گونه روایت می کرد … اما خوان هشتم را اکنون من شاعر برایتان روایت می‌کنم من که نامم «ماث» (مهدی اخوان ثالث) است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9000,
        "beyt": "همچنان می‌رفت و می‌آمد. * همچنان می‌گفت و می‌گفت و قدم می‌زد",
        "text": "(مرد نقال) همچنان در فضای قهوه خانه گام برمی‌داشت و همچنان داستان (مرگ رستم) را روایت می‌کرد و این گونه می‌گفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9001,
        "beyt": "قصّه است این، قصّه، آری قصّه درد است * شعر نیست، * این عیار مهر و کین و مرد و نامرد است * بی عیار و شعر محض خوب و خالی نیست * هیچ -همچون پوچ- عالی نیست.",
        "text": "سخن من، داستان درد و رنج مردم است و متکی بر واقعیت. شعری نیست که بر خیال استوار باشد. این داستان، اندازهٔ مهِر یک مرد (رستم) و کینهٔ یک نامرد (شغاد) را بیان می‌کند و افشاکنندهٔ خیانت نامردان است. همچون شعرهای بدون درون مایه نیست که فقط ظاهری آراسته داشته باشد. (شعر من متعهد و لبریز از حقیقت است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9002,
        "beyt": "این گلیم تیره بختی­هاست * خیس خون داغ سهراب و سیاوش­ها، * روکش تابوت تختی هاست",
        "text": "شعر من، گلیم تیره بختی ها و درد و رنج این جامعه است و به خون داغ سهراب ها و سیاوش ها آغشته شده و روکش تابوت پهلوانی چون تختی گردیده است و هنوز تازه است .(پهلوانانی چون سهراب و سیاوش و تختی که هر سه ناجوانمردانه کشته شدند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9003,
        "beyt": "اندکی استاد و خامش ماند؛ پس هماوای خروش خشم * با صدایی مرتعش لحنی رجز مانند و دردآلود * خواند:",
        "text": "مرد نقال بازایستاد و ساکت شد، پس با صدای خشم آلود و لرزان و آهنگی رجزگونه و دردناک این گونه گفت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9004,
        "beyt": "آه * دیگر اکنون آن عمادِ تکیه و امّید ایرانشهر * شیرمردِ عرصه­ ناوردهای هول * پورِ زالِ زر جهان پهلو * آن خداوند و سوار رخش بی مانند",
        "text": "آه، دیگر آن تکیه گاه و امید کشور ایران و شیرمرد میدان های ترسناک جنگ، فرزند زال، پهلوان جهان، آن صاحب و سوار رخش بی همتا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9005,
        "beyt": "آن که هرگز- چون کلید گنج مروارید- * گم نمی‌شد از لبش لبخند، * خواه روز صلح و بسته مهر را پیمان، * خواه روز جنگ و خورده بهر کین سوگند",
        "text": "و آن کسی که هرگز خنده از لبانش دور نمی‌شد، چه در روز صلح که برای مهر و دوستی پیمان بسته و چه در روز جنگ که برای کینه و انتقام سوگند خورده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9006,
        "beyt": "آری اکنون شیر ایران شهر * تهمتن گرد سجستانی * کوه کوهان، مرد مردستان، رستم دستان، * در تگ تاریک ژرف چاه پهناور، * کشته هر سو بر کف و دیوارهایش نیزه و خنجر، * چاه غدر ناجوانمردان * چاه پستان، چاه بی دردان، * چاه چونان ژرفی و پهناش، بی شرمیش ناباور * و غم انگیز و شگفت آور.",
        "text": "آری، اکنون رستم این شیر ایران زمین، دلاور و پهلوان سیستانی، مظهر استواری و مردانگی، فرزند زال، در ته چاه تاریک و عمیق و پهناوری که از هر سوی بر کف و دیواره هایش نیزه و خنجر کاشته شده، گرفتار گشته بود. در چاه مکر و نیرنگ ناجوانمردان، چاه فرومایگان و بی دردان، چاهی که بی شرمیش همچون عمق و پهنایش باور نکردنی و غم انگیز و شگفت آور بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9007,
        "beyt": "آری اکنون تهمتن با رخش غیرتمند. * در بن این چاه آبش زهر شمشیر و سنان گم بود: * پهلوان هفت خوان اکنون * طعمه دام و دهان خوان هشتم بود.",
        "text": "آری رستم اکنون با اسب غیرتمند و دلاور خویش، در ته چاهی که به جای آب، زهر شمشیر و نیزه داشت، ناپدید شده و در دام دهان این خوان هشتم (چاه) گرفتار گشته بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9008,
        "beyt": "و می‌اندیشید * که نبایستی بگوید هیچ * بس که بی شرمانه و پست است این تزویر. * چشم را باید ببندد،تا نبیند هیچ …",
        "text": "رستم با خود می‌اندیشید که دیگر نباید چیزی بگوید چرا که این فریب و دشمنی، بسیار بی شرمانه و پست بود و او باید در برابر این نیرنگ، چشم های خود را ببندد تا دیگر چیزی نبیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9009,
        "beyt": "بعد چندی که گشودش چشم * رخش خود را دید، * بس که خونش رفته بود از تن * بس که زهر زخم­ها کاریش * گویی از تن حس و هوشش رفته بود و داشت می‌خوابید",
        "text": "پس از این که چشمانش را گشود، رخش خود را دید که خون زیادی از تنش خارج شده و از بس که شدت زخم هایش مؤثر و کشنده بود؛ انگار که هوش و توانش را از دست داده و در حال جان دادن بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9010,
        "beyt": "از تن خود – بس بتر از رخش- * بی خبر بود و نبودش اعتنا با خویش. * رخش را می‌دید و می‌پایید. * رخش آن طاق عزیز، آن تای بی همتا * رخش رخشنده * با هزاران یادهای روشن و زنده…",
        "text": "او از تن خود که بدتر از رخش زخمی شده بود، آگاهی نداشت و توجهی به خودش نمی‌کرد و مراقب رخش بود. رخش آن یکتای گرامی، آن بی همتای بی مانند، رخش درخشان و زیبایی که هزاران خاطره خوش از او به یاد داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9011,
        "beyt": "گفت در دل رخش، طفلک رخش * آه * این نخستین بار شاید بود * کان کلید گنج مروارید او گم شد.",
        "text": "رستم در دل خود این گونه می‌گفت: بیچاره رخش، و این برای نخستین بار بود که لبخند از لبان رستم دور می‌شد؛ زیرا رخش گرامی خود را آغشته به خون و نزار می‌دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9012,
        "beyt": "ناگهان انگار * بر لب آن چاه * سایه‌ای را دید * او شغاد آن نابرادر بود * که درون چه نگه می‌کرد و می‌خندید. * و صدای شوم و نامردانه اش در چاهسار گوش می‌پیچید…",
        "text": "ناگهان گویی در کنار آن چاه سایه‌ای را دید. آن سایه شغاد نابرادریش بود که به درون چاه نگاه می‌کرد و می‌خندید و صدای شوم و نامردانه اش در گوش رستم می‌پیچید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9013,
        "beyt": "باز چشم او به رخش افتاد-اما… وای * دید * رخش زیبا رخش غیرتمند * رخش بی مانند * با هزارش یاد بود خوب خوابیده است * آن چنان که راستی گویی * آن هزاران یادبود خوب را در خواب می‌دیده است…",
        "text": "دوباره چشم رستم به رخش افتاد؛ اما افسوس که رخش زیبا و غیرتمند و بی همتای او با آن همه خاطرات خوشی که با او داشته، مرده است؛ آنچنان که انگار آن خاطرات خوش را در خواب می‌دیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9014,
        "beyt": "بعد از آن تا مدتی تا دیر * یال و رویش را * هی نوازش کرد هی بویید هی بوسید * رو به یال و چشم او مالید …",
        "text": "پس از آن تا مدتی تا زمانی دراز، پیاپی یال و روی رخش را نوازش کرد و بویید و بوسید. چهره اش را به یال و چشم رخش مالید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9015,
        "beyt": "مرد نقّال از صدایش ضجّه می‌بارید و نگاهش مثل خنجر بود: * «و نشست آرام، یال رخش در دستش * باز با آن آخرین اندیشه ها سرگرم * جنگ بود این یا شکار؟ آیا * میزبانی بود یا تزویر؟",
        "text": "از صدای مرد نقّال، ناله و زاری همچون باران می‌بارید (بسیار ناراحت و خشمگین بود) و نگاهش تیز و گیرا بود. رستم آرام در کنار رخش نشست در حالی که یال رخش در دستش بود، در این اندیشه فرورفته بود که آمدن به این دشت برای شکار نبود؛ بلکه برای به دام انداختن و کشتن او بود؛ این میزبانی نبود. بلکه فریب و نیرنگ دشمنان بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9016,
        "beyt": "قصه می‌گوید که بی شک می‌توانست او اگر می‌خواست * که شغاد نابرادر را بدوزد همچنان که دوخت با کمان و تیر * بر درختی که به زیرش ایستاده بود * و بر آن بر تکیه داده بود * و درون چه نگه می‌کرد",
        "text": "داستان این گونه می‌گوید: او اگر می‌خواست می‌توانست شغاد نابرادر را بکشد؛ همچنان که قبل از مردن با تیری شغاد را بر درختی که در زیرش ایستاده بود دوخت و کشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9017,
        "beyt": "قصه می‌گوید: * این برایش سخت آسان بود و ساده بود. * همچنان که می‌توانست او اگر می‌خواست * کان کمند شصت خم خویش بگشاید * و بیندازد به بالا بر درختی گیره ای، سنگی و فراز آید",
        "text": "داستان این گونه می‌گوید: این کار برای رستم بسیار ساده بود. همانگونه که می‌توانست اگر می‌خواست کمند بلند خودش را باز کند و به درخت یا گیره‌ای بیندازد و بالا بیاید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9018,
        "beyt": "ور بپرسی راست گویم راست * قصّه بی شک راست می‌گوید * می‌توانست او اگر می‌خواست * لیک…",
        "text": "اگر راستش را بپرسی (بخواهی) من می‌گویم که آری راست بود. بدون شک قصه راست می‌گوید او می‌توانست که خود را نجات دهد اگر می‌خواست . اما … (رستم پیروزمندانه مرگ را پذیرفت. او مرگ را از زندگانی که در آن به راحتی برادرکشی می‌شود برتر شمرد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9019,
        "beyt": "ور بپرسی راست گویم راست * قصّه بی شک راست می‌گوید * می‌توانست او اگر می‌خواست * لیک…",
        "text": "می توانست او اگر می خواست: یادآور ضرب المثل خواستن توانستن است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9020,
        "beyt": "نان را از من بگیر، اگر می‌خواهی، * هوا را از من بگیر، اما * خنده‌ات را نه.",
        "text": "اگر می‌خواهی خوراک و نفس کشیدن را از من بگیر ولی خنده‌ات را دریغ نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9021,
        "beyt": "گل سرخ را از من مگیر * سوسنی را که می‌کاری…",
        "text": "خنده‌ات را که به زیبایی گل سرخ است از من نگیر، خنده‌ای که مانند گل سوسن آن را می‌کاری.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9022,
        "beyt": "از پس نبردی سخت باز می‌گردم * با چشمانی خسته * که دنیا را دیده است * بی هیچ دگرگونی،",
        "text": "پس از رویارویی با سختی‌ها برمی‌گردم و با وجودی خسته که دنیا را بدون هیچ تغییری دیده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9023,
        "beyt": "اما خنده‌ات که رها می‌شود * و پرواز کنان در آسمان مرا می‌جوید * تمامی درهای زندگی را * به رویم می‌گشاید.",
        "text": "اما وقتی می‌خندی و خنده‌ات به سراغ من می‌آید، زندگی واقعی را به من نشان می‌دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9024,
        "beyt": "عشق من، خنده تو * در تاریک‌ترین لحظه‌ها می‌شکفد * و اگر دیدی، به ناگاه * خون من بر سنگ‌فرش خیابان جاری‌ست، * بخند؛ زیرا خنده تو * برای دستان من، * شمشیری است آخته.",
        "text": "معشوق من، خنده تو در غم انگیزترین لحظه‌ها شکار می‌شود. و اگر ناگهان دیدی که خون من بر سنگ‌فرش خیابان ریخته است، بخند؛ زیرا خنده تو برای دستهای من مثل شمشیری بیرون کشیده، نیروبخش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9025,
        "beyt": "خنده تو در پاییز، * در کناره دریا * موج کف آلوده‌اش را * باید برفرازد",
        "text": "خنده تو در پاییز، در کنار دریا باید امواج آن را پر از جوش و خروش سازد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9026,
        "beyt": "و در بهاران، عشق من! * خنده‌ات را می‌خواهم * چون گلی که در انتظارش بودم،",
        "text": "ای معشوق من، خنده‌ات را در هنگام بهار می‌خواهم، مانند گلی که منتظرش بودم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9027,
        "beyt": "بخند بر شب * بر روز، بر ماه، * بخند بر پیچاپیچ خیابان‌های جزیره،",
        "text": "بر شب و روز و ماه بخند و بر خیابان‌های پرپیچ و خم جزیره بخند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9028,
        "beyt": "اما آنگاه که چشم می‌گشایم و می‌بندم، * آنگاه که پاهایم می‌روند و باز می‌گردند،",
        "text": "ولی زمانی که زنده‌ام و می‌توانم ببینم و راه بروم،",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9029,
        "beyt": "نان را، هوا را، * روشنی را، بهار را، * از من بگیر * اما خنده‌ات را هرگز * تا چشم از دنیا نبندم.",
        "text": "غذا و خوراک، نفس کشیدن، نور و بهار را از من بگیر؛ اما هیچ وقت خنده‌ات را از من دریغ نکن تا زنده بمانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9030,
        "beyt": "یکی روبهی دید بی دست و پای * فرو ماند در لطف و صنع خدای",
        "text": "شخصی روباه بی دست و پایی را دید و از لطف خدا شگفت زده شده بود که چگونه او بدون داشتن امکانات، روزی کسب می‌کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9031,
        "beyt": "که چون زندگانی به سر می‌برد؟ * بدین دست و پای از کجا می‌خورد؟",
        "text": "که چگونه زندگی خود را پیش می‌برد و با این وضعیت دست و پا از کجا روزی به دست می‌آورد؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9032,
        "beyt": "در این بود درویش شوریده رنگ * که شیری برآمد شغالی به چنگ",
        "text": "درویش پریشان حال در این فکر و اندیشه بود که ناگهان شیری از راه رسید که شغالی شکار کرده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9033,
        "beyt": "شغال نگون بخت را شیر خورد * بماند آنچه روباه از آن سیر خورد",
        "text": "شغال غذای شیر شد و آنچه از این غذا باقی ماند را روباه خورد و با آن سیر شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9034,
        "beyt": "دگر روز باز اتفاق اوفتاد * که روزی رسان قوت روزش بداد",
        "text": "روز دیگر همین اتّفاق پیش آمد که خداوند روزی رسان، خوراک روباه را به او رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9035,
        "beyt": "یقین، مرد را دیده بیننده کرد * شد و تکیه بر آفریننده کرد",
        "text": "اطمینان به این که خدا روزی رسان است، چشم مرد را باز کرد. رفت و بر خدا تکیه کرد و از آن زمان به بعد کاری انجام نداد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9036,
        "beyt": "کزین پس به کنجی نشینم چو مور * که روزی نخوردند پیلان به زور",
        "text": "من نیز از این پس در گوشه‌ای مانند مور می‌نشینم؛ زیرا که زورمندان، نه به زورِ بازوی خود روزی به دست می‌آورند بلکه خداوند روزی آنها را می‌رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9037,
        "beyt": "کزین پس به کنجی نشینم چو مور * که روزی نخوردند پیلان به زور",
        "text": "توکل نادرست به خدا / به دست آوردن روزی به زور و توانمندی نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9038,
        "beyt": "زنخدان فرو برد چندی به جیب * که بخشنده روزی فرستد ز غیب",
        "text": "چند گاهی به فکر فرو رفت و تلاشی نکرد، به این امید که خداوند روزی رسان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9039,
        "beyt": "زنخدان فرو برد چندی به جیب * که بخشنده روزی فرستد ز غیب",
        "text": "توکل نادرست به خدا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9040,
        "beyt": "نه بیگانه تیمار خوردش نه دوست * چو چنگش رگ و استخوان ماند و پوست",
        "text": "نه آشنا غم او را خورد و و نه بیگانه. هیچ یک از او غمخواری نکردند و [این شد که] مانند چنگ بسیار نحیف و لاغر شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9041,
        "beyt": "نه بیگانه تیمار خوردش نه دوست * چو چنگش رگ و استخوان ماند و پوست",
        "text": "بی توجهی مردم به درویش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9042,
        "beyt": "چو صبرش نماند از ضعیفی و هوش * ز دیوار محرابش آمد به گوش",
        "text": "هنگامی که از ضعف و ناتوانی صبر و هوشش تمام شد، از دیوار محراب این آوا به گوشش رسید:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9043,
        "beyt": "چو صبرش نماند از ضعیفی و هوش * ز دیوار محرابش آمد به گوش",
        "text": "تمام شدن صبر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9044,
        "beyt": "برو شیر درنده باش، ای دغل * مینداز خود را چو روباه شل",
        "text": "ای حیله گر! برو مانند شیر تلاشی از خود نشان بده. مثل روباه ناتوان، خود را در گوشه‌ای رها نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9045,
        "beyt": "برو شیر درنده باش، ای دغل * مینداز خود را چو روباه شل",
        "text": "ترغیب به کوشش و جنب و جوش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9046,
        "beyt": "چنان سعی کن کز تو ماند چو شیر * چه باشی چو روبه به وامانده سیر؟",
        "text": "آن چنان بکوش که از تو چیزی برای دیگران (ضعیف‌ترها و آنان که توان کار کردن ندارند) بماند؛ مانند شیر که از او چیزی برای روباه ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9047,
        "beyt": "چنان سعی کن کز تو ماند چو شیر * چه باشی چو روبه به وامانده سیر؟",
        "text": "تشویق به کار",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9048,
        "beyt": "بخور تا توانی به بازوی خویش * که سعیت بود در ترازوی خویش",
        "text": "تا آنجا که می توانی از درآمد بازوی خودت بهره مند شو، چرا که سعی و تلاش خودت، میزان و سنجش آنچه به دست می‌آوری خواهد بود. (در نهایت نتیجهٔ کوشش خودت، عایدت خواهد شد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9049,
        "beyt": "بخور تا توانی به بازوی خویش * که سعیت بود در ترازوی خویش",
        "text": "توصیه به کوشش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9050,
        "beyt": "بگیر ای جوان دست درویش پیر * نه خود را بیفگن که دستم بگیر",
        "text": "ای جوان دست پیرمرد درویش را بگیر (به او کمک کن) نه این که خودت را بیندازی و ناتوان جلوه بدهی تا دیگران دستت را بگیرند و به تو کمک کنند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9051,
        "beyt": "بگیر ای جوان دست درویش پیر * نه خود را بیفگن که دستم بگیر",
        "text": "کمک به دیگران",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9052,
        "beyt": "خدا را بر آن بنده بخشایش است * که خلق از وجودش در آسایش است",
        "text": "بخشایش خداوند شامل حال بنده‌ای می‌شود که مردم از برکت وجود او در آسایش و راحتی باشند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9053,
        "beyt": "خدا را بر آن بنده بخشایش است * که خلق از وجودش در آسایش است",
        "text": "کمک به مردم سبب رستگاری است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9054,
        "beyt": "کرم ورزد آن سر که مغزی در اوست * کــــه دون همتانند بی مغز و پوست",
        "text": "کسی بخشندگی می‌کند که صاحب مغز و اندیشه است (اندیشمندان، بخشنده هستند)؛ زیرا بی اراده‌ها و راحت طلبان اهل اندیشه نیستند و تنها پوست و ظاهری از انسان بودن را دارند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9055,
        "beyt": "کرم ورزد آن سر که مغزی در اوست * کــــه دون همتانند بی مغز و پوست",
        "text": "بخشندگی نشانه خردمندی است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9056,
        "beyt": "کسی نیک بیند به هر دو سرای * که نیکی رساند به خلق خدای",
        "text": ": کسی در هر دو جهان رستگار می‌شود که دستِ دیگران را در این جهان بگیرد. (کسی در دو جهان لطف و احسان خدا را می‌بیند که به آفریدگان خدا نیکی و دهش کند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9057,
        "beyt": "کسی نیک بیند به هر دو سرای * که نیکی رساند به خلق خدای",
        "text": "رستگاری انسان بخشنده",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9058,
        "beyt": "به مغرب، سینه مالان قرص خورشید * نهان می‌گشت پشت کوهساران",
        "text": "قرص خورشید، به آرامی و در کمال ناتوانی ، سینه خیز در پشت کوه ها پنهان می شود. (خورشید عظمت و جاه و جلالِ حکومت خوارزمشاهیان روبه نابودی بود.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9059,
        "beyt": "به مغرب، سینه مالان قرص خورشید * نهان می‌گشت پشت کوهساران",
        "text": "غروب، خور خفت",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9060,
        "beyt": "فرومی‌ریخت گردی زعفران رنگ * به روی نیزه‌ها و نیزه داران",
        "text": "و نور طلایی خود را مانند گردی (پودری) زرد رنگ بر جنگجویان و نیزه‌هایشان می‌پاشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9061,
        "beyt": "فرومی‌ریخت گردی زعفران رنگ * به روی نیزه‌ها و نیزه داران",
        "text": "تابش خورشید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9062,
        "beyt": "ز هر سو بر سواری غلت می خورد * تن سنگین اسبی تیر خورده",
        "text": "از هر سو تن اسبان تیرخورده بود که بر روی سواران می‌افتاد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9063,
        "beyt": "ز هر سو بر سواری غلت می خورد * تن سنگین اسبی تیر خورده",
        "text": "توصیف نبردگاه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9064,
        "beyt": "به زیر باره می نالید از درد * سوار زخم دار نیم مرده",
        "text": "سوارکاری که زخمی و نیم مرده بود زیر لاشه اسبان از درد می نالید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9065,
        "beyt": "به زیر باره می نالید از درد * سوار زخم دار نیم مرده",
        "text": "توصیف آوردگاه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9066,
        "beyt": "نهان می‌گشت روی روشن روز * به زیر دامن شب در سیاهی",
        "text": "روز آرام آرام به پایان می‌رسید و تاریکی شب همه جا را فرا می‌گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9067,
        "beyt": "نهان می‌گشت روی روشن روز * به زیر دامن شب در سیاهی",
        "text": "توصیف غروب",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9068,
        "beyt": "در آن تاریک شب می‌گشت پنهان * فروغ خرگه خوارزمشاهی",
        "text": "در آن شب سیاه، درخشش خیمه و حکومت خوارزمشاهیان نیز داشت رو به تاریک و خاموش شدن می‌رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9069,
        "beyt": "در آن تاریک شب می‌گشت پنهان * فروغ خرگه خوارزمشاهی",
        "text": "شکست خوارزمشاهیان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9070,
        "beyt": "به خوناب شفق در دامن شام * به خون آلوده ایران کهن دید",
        "text": "جلال الدین هنگام غروب به سرخی آسمان نگاه کرد و با خود فکر کرد که چگونه ایران با عظمت در خون فرو خواهد رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9071,
        "beyt": "به خوناب شفق در دامن شام * به خون آلوده ایران کهن دید",
        "text": "پیش بینی شکست ایران",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9072,
        "beyt": "در آن دریای خون در قرص خورشید * غروب آفتاب خویشتن دید",
        "text": "با دیدن غروب خورشید، غروب عمر خود و پایان زندگی‌اش را احساس کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9073,
        "beyt": "در آن دریای خون در قرص خورشید * غروب آفتاب خویشتن دید",
        "text": "شکست خوارزمشاه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9074,
        "beyt": "چه اندیشید آن  دم، کس ندانست * که مژگانش به خون دیده تر شد",
        "text": "اوضاع بگونه‌ای بود که در غروب آفتاب و دریای خونی که از کشته شدگان بوجود آمده بود، نابودی خورشید حکومت خود را نیز به چشم می‌دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9075,
        "beyt": "چه اندیشید آن  دم، کس ندانست * که مژگانش به خون دیده تر شد",
        "text": "اندوه سلطان جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9076,
        "beyt": "چو آتش در سپاه دشمن افتاد * ز آتش هم کمی سوزنده تر شد",
        "text": "جلال الدین خوارزمشاه که مانند آتش سوزنده شده بود به سپاه مغولان حمله کرد و چنان می‌جنگید که گویی از خود آتش نیز سوزنده‌تر شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9077,
        "beyt": "چو آتش در سپاه دشمن افتاد * ز آتش هم کمی سوزنده تر شد",
        "text": "تاخت و تاز جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9078,
        "beyt": "در آن باران تیر و برق پولاد * میان شام رستاخیز می‌گشت",
        "text": "در آن شب که گویی قیامت برپا شده بود، میان باران تیر و برق شمشیر، مبارزه می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9079,
        "beyt": "در آن باران تیر و برق پولاد * میان شام رستاخیز می‌گشت",
        "text": "توصیف نبرد سلطان جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9080,
        "beyt": "در آن دریاى خون در دشت تاریک * به  دنبال سر چنگیز می‌گشت",
        "text": "در آن شب و دشت تاریک که از کشته شدگان مانند دریای خون شده بود جلال الدین به دنبال چنگیز می‌گشت تا سر از تنش جدا کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9081,
        "beyt": "در آن دریاى خون در دشت تاریک * به  دنبال سر چنگیز می‌گشت",
        "text": "کوشش برای کشتن چنگیز",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9082,
        "beyt": "بدان شمشیر تیز عافیت سوز * در آن انبوه، کار مرگ می‌کرد",
        "text": "جلال الدین با شمشیر برّنده و کشنده اش سربازان مغول را می‌کشت و نابود می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9083,
        "beyt": "بدان شمشیر تیز عافیت سوز * در آن انبوه، کار مرگ می‌کرد",
        "text": "دلاوری جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9084,
        "beyt": "ولی چندان که برگ از شاخه می‌ریخت * دو چندان می‌شکفت و برگ می‌کرد",
        "text": "اما هر چه می‌کشت، دو برابر آن افراد به جنگ او می‌آمدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9085,
        "beyt": "ولی چندان که برگ از شاخه می‌ریخت * دو چندان می‌شکفت و برگ می‌کرد",
        "text": "بسیاری سپاه مغول",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9086,
        "beyt": "میان موج می‌رقصید در آب * به رقص مرگ، اخترهای انبوه",
        "text": "ستاره‌های انبوه آسمان نیز در آب رودخانه، رقص مرگ می‌کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9087,
        "beyt": "میان موج می‌رقصید در آب * به رقص مرگ، اخترهای انبوه",
        "text": "توصیف دریا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9088,
        "beyt": "به رود سند می‌غلتید بر هم * ز امواج گران کوه از پی کوه",
        "text": "در رود سند سپاه ایران مانند کوه‌ها روی هم می‌غلتیدند و کشته می شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9089,
        "beyt": "به رود سند می‌غلتید بر هم * ز امواج گران کوه از پی کوه",
        "text": "کشتار سپاه ایران",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9090,
        "beyt": "خروشان، ژرف، بی پهنا، کف آلود * دل  شب می‌درید و پیش می‌رفت",
        "text": "رود سند پر جوش و خروش، عمیق، وسیع و کف‌آلود بود. سیاهی شب را می‌شکافت و پیش می‌رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9091,
        "beyt": "خروشان، ژرف، بی پهنا، کف آلود * دل  شب می‌درید و پیش می‌رفت",
        "text": "توصیف رود سند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9092,
        "beyt": "از این سدّ روان، در دیده شاه * ز هر موجی هزاران نیش می‌رفت",
        "text": "هر موج این رود مانند سدّی بود که راه جلال الدین را بسته بود و مانند هزاران نیش بر چشمان جلال الدین فرومی‌رفت؛ چرا که مانع گریز او و خانواده‌اش بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9093,
        "beyt": "از این سدّ روان، در دیده شاه * ز هر موجی هزاران نیش می‌رفت",
        "text": "مشکل آفرینی رود برای سپاه ایران",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9094,
        "beyt": "ز رخسارش فرومی‌ریخت اشکی * بنای زندگی بر آب می‌دید",
        "text": "اشک از چشمان او جاری می‌شد و پایان زندگی خودش را نیز حس می‌کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9095,
        "beyt": "ز رخسارش فرومی‌ریخت اشکی * بنای زندگی بر آب می‌دید",
        "text": "اندوهان جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9096,
        "beyt": "در آن سیماب گون امواج لرزان * خیال تازه ای در خواب می‌دید",
        "text": "با نگاه کردن به امواج لرزان رود سند، فکر تازه‌ای به ذهنش رسید:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9097,
        "beyt": "به یاری خواهم از آن سوی دریا * سوارانی زره پوش و کمان گیر",
        "text": "با خودش داشت فکر می‌کرد که این مغولان را به سختی خواهم کشت و خانمانشان را نابود می‌کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9098,
        "beyt": "به یاری خواهم از آن سوی دریا * سوارانی زره پوش و کمان گیر",
        "text": "درخواست نیروی کمکی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9099,
        "beyt": "دمار از جان این غولان کشم سخت * بسوزم خانمان‏هاشان به شمشیر",
        "text": "من مغولان را به سختی خواهم کشت و با جنگ، خانمانشان را نابود می کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9100,
        "beyt": "دمار از جان این غولان کشم سخت * بسوزم خانمان‏هاشان به شمشیر",
        "text": "نابود کردن دشمن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9101,
        "beyt": "شبی آمد که می‌باید فدا کرد * به راه مملکت فرزند و زن را",
        "text": "شبی رسید که زن و فرزند را باید در راه میهن فدا کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9102,
        "beyt": "شبی آمد که می‌باید فدا کرد * به راه مملکت فرزند و زن را",
        "text": "میهن دوستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9103,
        "beyt": "به پیش دشمنان استاد و جنگید * رهاند از بند اهریمن، وطن را",
        "text": "او ایستادگی کرد و در برابر این دشمنان جنگید و کشور را از دست این شیطان‌ها نجات داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9104,
        "beyt": "به پیش دشمنان استاد و جنگید * رهاند از بند اهریمن، وطن را",
        "text": "ایستادگی سلطان جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9105,
        "beyt": "شبی را تا شبی با لشکری خرد  * ز تن‌ها  سر، ز سر‌ها خود افکند",
        "text": "جلال الدین یک شبانه روز همراه یاران اندک خود سر از تن مغول‌ها و کلاهخود از سر ایشان جدا کرد و آنها را کشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9106,
        "beyt": "شبی را تا شبی با لشکری خرد  * ز تن‌ها  سر، ز سر‌ها خود افکند",
        "text": "دلاوری سلطان جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9107,
        "beyt": "چو لشکر گرد بر گردش گرفتند * چو کشتی، بادپا در رود افکند‍‍‍‍‍‍",
        "text": "هنگامی که لشکر مغول، محاصره‌اش کردند، اسب خود را مانند کشتی به آب زد تا از رود سند بگذرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9108,
        "beyt": "چو لشکر گرد بر گردش گرفتند * چو کشتی، بادپا در رود افکند‍‍‍‍‍‍",
        "text": "قصد عبور از رود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9109,
        "beyt": "چو بگذشت، از پس آن جنگ دشوار * از آن دریای بی پایاب، آسان",
        "text": "وقتی که او از آن جنگ سخت خود را نجات داد و به آسانی از آن رود عمیق گذشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9110,
        "beyt": "چو بگذشت، از پس آن جنگ دشوار * از آن دریای بی پایاب، آسان",
        "text": "نجات سلطان جلال الدین",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9111,
        "beyt": "به فرزندان و یاران گفت چنگیز * که گر فرزند باید، باید این سان",
        "text": "چنگیز به یاران و فرزندان خود گفت: اگر وجود فرزند لازم است باید مانند جلال الدین دلاور باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9112,
        "beyt": "به فرزندان و یاران گفت چنگیز * که گر فرزند باید، باید این سان",
        "text": "نصیحت چنگیز به فرزندان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9113,
        "beyt": "به پاس هر وجب خاکی از این ملک * چه بسیار است، آن سرها که رفته",
        "text": "برای دفاع از هر وجب از این مرز و بوم، انسان‌های بسیاری جان خود را فدا کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9114,
        "beyt": "به پاس هر وجب خاکی از این ملک * چه بسیار است، آن سرها که رفته",
        "text": "جانبازی برای میهن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9115,
        "beyt": "ز مستی بر سر هر قطعه زین خاک * خدا داند چه افسرها که رفته",
        "text": "فقط خدا می‌داند که به عشق این آب و خاک و پاسداری از هر بخش این سرزمین، چه انسان‌های بزرگی جنگیده‌اند و جان خود را فدا کرده‌اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9116,
        "beyt": "ز مستی بر سر هر قطعه زین خاک * خدا داند چه افسرها که رفته",
        "text": "جانبازی برای میهن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9117,
        "beyt": "چون رایت عشق آن جهانگیر * شد چون مه لیلی آسمان گیر",
        "text": "زمانی که آوازه‌ی عشق مجنون همانند زیبایی لیلی در جهان پیچید و معروف شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9118,
        "beyt": "چون رایت عشق آن جهانگیر * شد چون مه لیلی آسمان گیر",
        "text": "عشق مجنون",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9119,
        "beyt": "هر روز خَنیده نام‌تر گشت * در شیفتگی تمام تر گشت",
        "text": "مجنون هر روز معروف‌تر می‌شد و عشق و شیفتگی‌اش نسبت به لیلی افزایش می‌یافت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9120,
        "beyt": "هر روز خَنیده نام‌تر گشت * در شیفتگی تمام تر گشت",
        "text": "کمال عشق مجنون",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9121,
        "beyt": "برداشته دل ز کار او بخت * درمانده پدر به کار او سخت",
        "text": "(حتی) بخت و اقبال هم در کار او ناامید شده بود و پدرش نيز به شدت در کار او گرفتار شده بود (نمی دانست برای حل مشکل او چه کاری انجام بدهد).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9122,
        "beyt": "برداشته دل ز کار او بخت * درمانده پدر به کار او سخت",
        "text": "ناامیدی از درمان مجنون",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9123,
        "beyt": "خویشان همه در نیاز با او * هر یک شده چاره‌ساز با او",
        "text": "",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9124,
        "beyt": "خویشان همه در نیاز با او * هر یک شده چاره‌ساز با او",
        "text": "چاره جویی برای حل مشکل",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9125,
        "beyt": "بیچارگی  ورا  چو  دیدند * در چاره‌گری زبان کشیدند",
        "text": "بستگان و خویشاوندان مجنون با پدر مجنون دعا می‌کردند و در فکر راه چاره بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9126,
        "beyt": "بیچارگی  ورا  چو  دیدند * در چاره‌گری زبان کشیدند",
        "text": "چاره جویی برای حل مشکل",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9127,
        "beyt": "گفتند به اتفاق یک سر * کز کعبه گشاده گردد این در",
        "text": "همگی به اتّفاق گفتند که مشکل او فقط با رفتن به زیارت کعبه حل می‌شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9128,
        "beyt": "گفتند به اتفاق یک سر * کز کعبه گشاده گردد این در",
        "text": "متوسل شدن به کعبه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9129,
        "beyt": "حاجت گـه جمله جهان اوست * محراب زمین و آسمان اوست",
        "text": "کعبه محل برآورده شدن خواسته همه جهانیان و عبادتگاه همه مردم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9130,
        "beyt": "حاجت گـه جمله جهان اوست * محراب زمین و آسمان اوست",
        "text": "برآورده شدن دعا در کعبه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9131,
        "beyt": "چون موسم حج رسید برخاست * اشتر طلبید و محمل آراست",
        "text": "وقتی زمان حج فرا رسید، پدر مجنون شتری آماده کرد و کجاوه‌ای بر روی آن گذاشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9132,
        "beyt": "چون موسم حج رسید برخاست * اشتر طلبید و محمل آراست",
        "text": "آماده سفر حج شدن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9133,
        "beyt": "فرزند عزیز را به صد جهد * بنشاند چو ماه در یکی مهد",
        "text": "فرزند گرامی خود (مجنون) را با تلاش فراوان، مانند ماه بر کجاوه‌ای نشاند (سوار کرد).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9134,
        "beyt": "فرزند عزیز را به صد جهد * بنشاند چو ماه در یکی مهد",
        "text": "آماده سفر شدن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9135,
        "beyt": "آمد سوی کعبه سینه پر جوش * چون کعبه نهاد حلقه بر گوش",
        "text": "پدر با سینه‌ای پر از درد و ناله، به سوی کعبه آمد و خانه خدا را همچون غلامی حلقه به گوش در آغوش کشید و به آن متوسل شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9136,
        "beyt": "آمد سوی کعبه سینه پر جوش * چون کعبه نهاد حلقه بر گوش",
        "text": "توسل جستن به کعبه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9137,
        "beyt": "گفت ای پسر این نه جای بازی است * بشتاب که جای چاره سازی است",
        "text": "پدر به مجنون گفت: فرزندم این جا محل شوخی نیست. تلاش کن تا چاره‌ای برای درد خود بیابی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9138,
        "beyt": "گفت ای پسر این نه جای بازی است * بشتاب که جای چاره سازی است",
        "text": "پند دادن به پسر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9139,
        "beyt": "گو یا رب از این گزاف کاری * توفیق دهم به رستگاری",
        "text": "فرزندم پروردگار خود را صدا بزن و از او بخواه که از این کار بیهوده عشق نجاتت دهد و توفیق رستگاری ارزانی‌ات کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9140,
        "beyt": "گو یا رب از این گزاف کاری * توفیق دهم به رستگاری",
        "text": "دعا برای رهایی از عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9141,
        "beyt": "دریاب که مبتلای عشقم * آزاد کن از بلای عشقم",
        "text": "بگو خدایا گرفتار عشق هستم. با عنایت و لطف خود، مرا از این بلا رها کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9142,
        "beyt": "دریاب که مبتلای عشقم * آزاد کن از بلای عشقم",
        "text": "دعای پدر برای رهایش از عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9143,
        "beyt": "مجنون چو حدیث عشق بشنید * اوّل بگریست پس بخندید",
        "text": "وقتی که مجنون از عشق سخنی شنيد، ابتدا گريه کرد و سپس خنديد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9144,
        "beyt": "مجنون چو حدیث عشق بشنید * اوّل بگریست پس بخندید",
        "text": "گفتگو از عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9145,
        "beyt": "ز جای چو مار حلقه برجست * در حلقه زلف کعبه زد دست",
        "text": "مجنون مانند مار چنبره زده پرید و حلقه در خانه خدا را به دست گرفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9146,
        "beyt": "ز جای چو مار حلقه برجست * در حلقه زلف کعبه زد دست",
        "text": "توسل جستن به کعبه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9147,
        "beyt": "می‌گفت گرفته حلقه در بر * کامروز منم چو حلقه بر در",
        "text": "مجنون در حالی که حلقه‌ کعبه را در دست گرفته بود ‌گفت: امروز به کعبه متوسل شده‌ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9148,
        "beyt": "می‌گفت گرفته حلقه در بر * کامروز منم چو حلقه بر در",
        "text": "توسل جستن به کعبه",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9149,
        "beyt": "گویند ز عشق کن جدایی * این نیست طـریق آشنایی",
        "text": "خدایا، به من می‌گویند که از عشق دوری کن! اما این راه و رسم عاشقی نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9150,
        "beyt": "گویند ز عشق کن جدایی * این نیست طـریق آشنایی",
        "text": "جدایی ناپذیری از عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9151,
        "beyt": "پرورده عشق شد سرشتم * جز عشق مباد سرنوشتم",
        "text": "جان من با عشق پرورش یافته است و (آرزو دارم) سرنوشتم بجز عشق نباشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9152,
        "beyt": "پرورده عشق شد سرشتم * جز عشق مباد سرنوشتم",
        "text": "جدایی ناپذیری از عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9153,
        "beyt": "یارب به خدایی خداییت * وانگه به کمال پادشاییت",
        "text": "پروردگارا تو را به مقام خداوندیت سوگند می‌دهم؛ همچنین به کامل بودن پادشاهی ات تو را سوگند می‌دهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9154,
        "beyt": "یارب به خدایی خداییت * وانگه به کمال پادشاییت",
        "text": "سوگند دادن خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9155,
        "beyt": "کز عشق به غایتی رسانم * کاو ماند اگر چه من نمانم",
        "text": "مرا در راه عشق به جایی برسان که عشق بماند، هر چند که من نابود شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9156,
        "beyt": "کز عشق به غایتی رسانم * کاو ماند اگر چه من نمانم",
        "text": "جانفشانی برای عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9157,
        "beyt": "گرچه ز شراب عشق مستم * عاشق‌تر ازین کنم که هستم",
        "text": "خدایا، هر چند وجودم از عشق سرشار است، اما از این هم مرا عاشق‌تر و سر‌مست‌تر کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9158,
        "beyt": "گرچه ز شراب عشق مستم * عاشق‌تر ازین کنم که هستم",
        "text": "دعا برای افزونی عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9159,
        "beyt": "از عمر من آنچه هست بر جای * بستان و به عمر لیلی افزای",
        "text": "هر چه از عمر من باقی مانده است بگیر و به عمر لیلی اضافه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9160,
        "beyt": "از عمر من آنچه هست بر جای * بستان و به عمر لیلی افزای",
        "text": "دعا برای تندرستی دلبر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9161,
        "beyt": "می‌داشت پدر به سوی او گوش * کاین قصه شنید گشت خاموش",
        "text": "پدر که به رازها و نیازهای عاشقانه مجنون گوش می‌داد، ساکت شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9162,
        "beyt": "می‌داشت پدر به سوی او گوش * کاین قصه شنید گشت خاموش",
        "text": "ناامیدی پدر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9163,
        "beyt": "دانست که دل اسیر دارد * دردی نه دوا پذیر دارد",
        "text": "فهمید که دل مجنون اسیر عشق است و درد او دردی است که درمانی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9164,
        "beyt": "دانست که دل اسیر دارد * دردی نه دوا پذیر دارد",
        "text": "درمان ناپذیری عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9165,
        "beyt": "الهی، ز عصیان، مرا پاک کن * در اعمالِ شایسته، چالاک کن",
        "text": "خدایا، وجود مرا از سرپیچی پاک کن و مرا در انجام رفتارهای درست، زرنگ و چابک و توانا بگردان.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9166,
        "beyt": "الهی، ز عصیان، مرا پاک کن * در اعمالِ شایسته، چالاک کن",
        "text": "درخواست توفیق به کار نیک",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9167,
        "beyt": "به عصیان سراپای آلوده‌ام * سراپا ز آلودگی پاک کن",
        "text": "همه وجودم را گناه و نافرمانی از تو فرا گرفته و تو (لطفی کن و) مرا از این آلودگی های گناه پاک کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9168,
        "beyt": "به عصیان سراپای آلوده‌ام * سراپا ز آلودگی پاک کن",
        "text": "درخواست پالایش روان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9169,
        "beyt": "دلم را بده عزم بر بندگی * نه چون بی غمانم هوس ناک کن",
        "text": "مرا توانی بده که فرمانبردار تو باشم و نه مانند انسان های بی درد مرا به سوی هوا و هوس بران.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9170,
        "beyt": "دلم را بده عزم بر بندگی * نه چون بی غمانم هوس ناک کن",
        "text": "درخواست توفیق به فرمانبرداری",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9171,
        "beyt": "به خاک درت گر نیارم سجود * مکافات آن بر سرم خاک کن",
        "text": "خداوندا، اگر تو را عبادت نکنم، به مجازات این عمل مرا بیچاره و بدبخت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9172,
        "beyt": "به خاک درت گر نیارم سجود * مکافات آن بر سرم خاک کن",
        "text": "درخواست توفیق به بندگی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9173,
        "beyt": "نشاطی بده در عبادت مرا * دلِ لشکر دیو، غم ناک کن",
        "text": "کمک کن که تمام عبادت هایم را با نشاط و بدون تنبلی به جای آورم – چرا که با این کمکت به من، لشگر شیطان را (که از تنبلی انسان لذت می برند) غمگین خواهی کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9174,
        "beyt": "نشاطی بده در عبادت مرا * دلِ لشکر دیو، غم ناک کن",
        "text": "درخواست شوق و شور بندگی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9175,
        "beyt": "به حشرم بده نامه در دست راست * ز هولم در آن روز بی باک کن",
        "text": "در رستاخیز نامه کردارم را به دست راستم بده و کاری کن که من از این روز نهراسم و ترسی نداشته باشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9176,
        "beyt": "به حشرم بده نامه در دست راست * ز هولم در آن روز بی باک کن",
        "text": "درخواست یاری در روز رستاخیز",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9177,
        "beyt": "به نام چاشنی بخش زبان‌ها * حلاوت سنج معنی در بیان‌ها",
        "text": "به نام خداوندی که نام او در زبان‌ها جاری است و بیان‌ها را با نام خود شیرین می‌گرداند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9178,
        "beyt": "به نام چاشنی بخش زبان‌ها * حلاوت سنج معنی در بیان‌ها",
        "text": "ستایش خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9179,
        "beyt": "بلند آن سر که او خواهد بلندش * نژند آن دل که او خواهد نژندش",
        "text": "هرکه را بخواهد عزت و اقتدار می بخشد و هرکه را بخواهد خوار و ذلیل می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9180,
        "beyt": "بلند آن سر که او خواهد بلندش * نژند آن دل که او خواهد نژندش",
        "text": "سربلندی و خواری به دست خداوند است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9181,
        "beyt": "در نابسته احسان گشاده‌سـت * به هر کس آنچه می‌بایست داده‌ست",
        "text": "خداوند احسان و بخشش بی پایانی دارد و به هر کس آنچه را شایسته اش است می‌دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9182,
        "beyt": "در نابسته احسان گشاده‌سـت * به هر کس آنچه می‌بایست داده‌ست",
        "text": "بخشندگی خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9183,
        "beyt": "به ترتیبی نهاده وضع عالم * که نی یک موی باشد بیش و نی کم",
        "text": "خداوند، جهان را طوری آفریده است که همه چیز در جا و اندازه خود است و هیچ چیز کم و زیاد آفریده نشده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9184,
        "beyt": "به ترتیبی نهاده وضع عالم * که نی یک موی باشد بیش و نی کم",
        "text": "قانونمندی آفرینش خدا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9185,
        "beyt": "اگر لطفش قرین حال گردد * همه ادبارها اقبال گردد",
        "text": "اگر لطف و محبّت او شامل حال کسی گردد، همه بدبختی ‎ها و سختی‎ ها به خوشبختی تبدیل می ‎شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9186,
        "beyt": "اگر لطفش قرین حال گردد * همه ادبارها اقبال گردد",
        "text": "نیک بختی به خواست خداست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9187,
        "beyt": "وگر توفیق او یک سو نهد پای * نه از تدبیر کار آید نه از رای",
        "text": "اگر لطف خداوند شامل حال بنده‌اش نشود، دیگر از دست اندیشه و عقل کاری برنمی‌آید و انسان از انجام هر کاری ناتوان خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9188,
        "beyt": "وگر توفیق او یک سو نهد پای * نه از تدبیر کار آید نه از رای",
        "text": "وابستگی تدبیر بشر به توفیق الهی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9189,
        "beyt": "خرد را گر نبخشد روشنایی * بماند تا ابد در تیره رایی",
        "text": "اگر خدا انسان را آگاه نکند (راه درست را به او نشان ندهد)، انسان تا ابد در نادانی و گمراهی به سر خواهد برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9190,
        "beyt": "خرد را گر نبخشد روشنایی * بماند تا ابد در تیره رایی",
        "text": "خرد به خداوند وام دار است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9191,
        "beyt": "کمال عقل آن باشد در این راه * که گوید نیستم از هیچ آگاه",
        "text": "وقتی عقل انسان کامل می شود که بداند از هیچ چیز آگاه نیست و بگوید: نمی دانم. (یعنی اگر کسی بسیار دانا و عاقل شود، به جهل خود اقرار خواهد کرد و همین اقرار کردن به جهل نشان می دهد که انسان عاقل شده است.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9192,
        "beyt": "کمال عقل آن باشد در این راه * که گوید نیستم از هیچ آگاه",
        "text": "ناتوانی خرد در برابر علم ایزدی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9193,
        "beyt": "بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست * بگشای لب که قند فراوانم آرزوسـت",
        "text": "ای محبوب من، چهره زیبایت را نشان بده، زیرا آرزوی باغ و گلستان دارم (و چهره ی تو همچون باغ و گلستان است). دهان باز کن و سخن بگو، زیرا آرزوی درک سخنان تو را که همچون قند شیرین است دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9194,
        "beyt": "بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست * بگشای لب که قند فراوانم آرزوسـت",
        "text": "آرزوی یار",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9195,
        "beyt": "ای آفتاب حســــــن برون آ دمی ز ابر * کان چهره مشعــشع تابانم آرزوسـت",
        "text": "ای آنکه در زیبایی، همچون آفتاب درخشانی! کمی از پشت ابر غیبت در بیا و پنهان نشو. چرا که مشتاقم چهره ی تابان و درخشانت را ببینم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9196,
        "beyt": "ای آفتاب حســــــن برون آ دمی ز ابر * کان چهره مشعــشع تابانم آرزوسـت",
        "text": "آرزوی وصال",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9197,
        "beyt": "گفتی ز ناز بیش مـــرنجان مـــرا برو * آن گفتنت که بیش مرنجانم آرزوست",
        "text": "از روی ناز گفتی: (مرا بیشتر از این آزار نده، برو) آرزوی شنیدن همان (بیشتر آزارم نده) را دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9198,
        "beyt": "گفتی ز ناز بیش مـــرنجان مـــرا برو * آن گفتنت که بیش مرنجانم آرزوست",
        "text": "آرزوی یار",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9199,
        "beyt": "زین همرهان سست‌عناصر دلم گرفت * شیر خدا و رســتم دســتانم آرزوست",
        "text": "از این همراهان ضعیف ناراحت هستم و آرزوی همراهی علی (ع) و رستم را دارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9200,
        "beyt": "زین همرهان سست‌عناصر دلم گرفت * شیر خدا و رســتم دســتانم آرزوست",
        "text": "دل‌آزردگی از دوستان بی وفا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9201,
        "beyt": "دی شیخ با چراغ همی‌گشت گرد شهر * کز دیو و دد ملولم وانسانم آرزوسـت",
        "text": "دیروز آن فیلسوف بزرگ با چراغ در شهر می‌گشت و می‌گفت از انسان‌های درنده‌خو و ظالم بیزارم و به دنبال انسان واقعی می‌گردم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9202,
        "beyt": "دی شیخ با چراغ همی‌گشت گرد شهر * کز دیو و دد ملولم وانسانم آرزوسـت",
        "text": "فقدان انسان خدایی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9203,
        "beyt": "گــفتند یافت می‌نشود جــسته‌ایم ما * گفت آنکه یافت می‌نشود آنم آرزوست",
        "text": "گفتند چنین کسی پیدا نمی‌شود، ما همه جا را جستجو کرده‌ایم. گفت آن کسی که یافت نمی‌شود، همان را می‌خواهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9204,
        "beyt": "گــفتند یافت می‌نشود جــسته‌ایم ما * گفت آنکه یافت می‌نشود آنم آرزوست",
        "text": "آرزوی دیدار با مردان اهورایی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9205,
        "beyt": "پنهان ز دیده‌ها و همه دیده‌ها از اوست * آن آشکــار صنعت پنهــانم آرزوست",
        "text": "خداوند از چشم همگان پنهان است و همه چشم ها و دیده ها از خداست. آرزوی کسی را دارم که آفریده هایش آشکار اند اما خودش پنهان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9206,
        "beyt": "پنهان ز دیده‌ها و همه دیده‌ها از اوست * آن آشکــار صنعت پنهــانم آرزوست",
        "text": "ناپیدایی خدا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9207,
        "beyt": "ای مهربان تر از برگ در بوسه‌های باران * بیداری ستاره در چشم جویباران",
        "text": "ای کسی که مهربانی تو از مهربانی باران با برگ درخت بیشتر است، تو مانند انعکاس نور ستاره در آب جویبار هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9208,
        "beyt": "ای مهربان تر از برگ در بوسه‌های باران * بیداری ستاره در چشم جویباران",
        "text": "توصیف دلبر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9209,
        "beyt": "آیینه نگاهت پیوند صبح و ساحل * لبخند گاه گاهت صبح ستاره باران",
        "text": "نگاه تو همچون آیینه زلال و شفافی است که روشنایی صبح و زیبایی ساحل در آن دیده می شود. لبخندهای هر از گاهی تو همچون چشمک زدن های هرازگاهی ستارگان در آسمان سحر، زیبا و دلرباست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9210,
        "beyt": "آیینه نگاهت پیوند صبح و ساحل * لبخند گاه گاهت صبح ستاره باران",
        "text": "توصیف چهره دلبر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9211,
        "beyt": "بازآ که در هوایت خاموشی جنونم * فریادها برانگیخت از سنگ کوهساران",
        "text": "بازگرد که در عشق تو، سکوتِ دیوانه ­وارم سنگ را در کوه ­ها به ناله آورده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9212,
        "beyt": "بازآ که در هوایت خاموشی جنونم * فریادها برانگیخت از سنگ کوهساران",
        "text": "جنون سرشار دلشده",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9213,
        "beyt": "ای جویبار جاری! زین سایه برگ مگریز * کاین گونه فرصت از کف دادند بی شماران",
        "text": "ای معشوق که چون رودخانه ­ای جاری در حرکتی! از سایه این برگ نرو، زیرا افراد بسیاری فرصت عاشقی را با این کار از دست داده­ اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9214,
        "beyt": "ای جویبار جاری! زین سایه برگ مگریز * کاین گونه فرصت از کف دادند بی شماران",
        "text": "گله مندی از هجران یار",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9215,
        "beyt": "گفتی: به روزگاران مهری نشسته گفتم * بیرون نمی‌توان کرد حتی به روزگاران",
        "text": "تو گفتی: به مرور زمان عشق و علاقه‌ای در دلم به وجود آمده است و من گفتم: عشق را حتی با گذر زمان نیز نمی‌توان از دل بیرون کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9216,
        "beyt": "گفتی: به روزگاران مهری نشسته گفتم * بیرون نمی‌توان کرد حتی به روزگاران",
        "text": "پایداری عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9217,
        "beyt": "پیش از من و تو بسیار بودند و نقش بستند * دیوار زندگی را زین گونه یادگاران",
        "text": "قبل از ما هم افراد بسیاری بودند که عشق و عاشقی کردند و آن را مانند قابی بر دیوار زندگی نصب کردند و عشقشان را برای آیندگان به یادگار گذاشتند. (نه آنکه عشقشان نابود شده باشد.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9218,
        "beyt": "پیش از من و تو بسیار بودند و نقش بستند * دیوار زندگی را زین گونه یادگاران",
        "text": "یادگار گذشتگان",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9219,
        "beyt": "وین نغمه محبّت بعد از من و تو ماند * تا در زمانه باقی ست آواز باد و باران",
        "text": "تا در زمانه صدای باد و باران باقی است، نغمه عشق من و تو پس از من و تو خواهد ماند و نابود نخواهد گشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9220,
        "beyt": "وین نغمه محبّت بعد از من و تو ماند * تا در زمانه باقی ست آواز باد و باران",
        "text": "دعا برای پایداری عشق",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9221,
        "beyt": "تنیده یاد تو، در تار و پودم، میهن، ای میهن! * بود لبریز از عشقت، وجودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "ای میهن من! یاد تو، در تار و پود من تنیده شده و وجود من لبریز از عشق تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9222,
        "beyt": "تنیده یاد تو، در تار و پودم، میهن، ای میهن! * بود لبریز از عشقت، وجودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "میهن دوستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9223,
        "beyt": "تو بودم کردی از نابودی و با مهر پروردی، * فدای نام تو، بود و نبودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "ای وطن، تو مرا از نابودی و نیستی بیرون آوردی و به من هویت دادی و مرا با محبت در خودت پرورش دادی. ای وطن، تمام وجود و هستی من فدای تو باد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9224,
        "beyt": "تو بودم کردی از نابودی و با مهر پروردی، * فدای نام تو، بود و نبودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "میهن دوستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9225,
        "beyt": "به هر مجلس، به هر زندان، به هر شادی، به هر ماتم، * به هر حالت که بودم با تو بودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "ای میهن! در هر مجلس یا زندان، در هر شادی یا سوگواری، در هر حالتی که بوده ام با تو بوده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9226,
        "beyt": "به هر مجلس، به هر زندان، به هر شادی، به هر ماتم، * به هر حالت که بودم با تو بودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "میهن دوستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9227,
        "beyt": "اگر مستم اگر هشیار، اگر خوابم اگر بیدار، * به سوی تو بود روی سجودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "ای میهن! اگر دیوانه باشم یا عاقل و هوشیار، اگر خواب باشم یا که بیدار، در هر حالی که باشم، تو همچون قبله ای برای من هستی که همیشه رو به تو اقتدا می کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9228,
        "beyt": "اگر مستم اگر هشیار، اگر خوابم اگر بیدار، * به سوی تو بود روی سجودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "میهن دوستی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9229,
        "beyt": "به دشت دل، گیاهی جز گل رویت نمی‌روید، * من این زیبا زمین را آزمودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "ای میهن! در دشت دلم، گیاهی جز گل روی تو نمی‌روید. من دلم را که مانند زمین زیباست بارها آزموده ام.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9230,
        "beyt": "به دشت دل، گیاهی جز گل رویت نمی‌روید، * من این زیبا زمین را آزمودم، میهن، ای میهن!",
        "text": "در دل من تنها زیباییِ میهن جای گرفته است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9231,
        "beyt": "الهی سینه‌ای ده آتش افروز * در آن سینه، دلی وان دل همه سوز",
        "text": "خدایا به من سینه ای ببخش که روشن کننده آتش عشق باشد و دلی درون سینه ام قرار بده که آتش عشق در سوز و گداز باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9232,
        "beyt": "الهی سینه‌ای ده آتش افروز * در آن سینه، دلی وان دل همه سوز",
        "text": "مرا عاشق کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9233,
        "beyt": "هر آن دل را که سوزی نیست دل نیست * دل افسرده، غیر از آب و گل نیست",
        "text": "هر دلی که هیجان عشق نداشته باشد، در حقیقت دل نیست. دلی که عاشق نباشد؛ مانند آب و گل بی ارزش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9234,
        "beyt": "هر آن دل را که سوزی نیست دل نیست * دل افسرده، غیر از آب و گل نیست",
        "text": "ارزش دل به عشق است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9235,
        "beyt": "کرامت کن درونی درد پرورد * دلی در وی درون درد و برون درد",
        "text": "خدایا به من فکر و اندیشه ای عاشق ببخش، در درون من دلی قرار بده که با همه وجود عاشق باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9236,
        "beyt": "کرامت کن درونی درد پرورد * دلی در وی درون درد و برون درد",
        "text": "درخواست درد عشق کردن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9237,
        "beyt": "به سوزی ده کلامم را روایی * کز آن گرمی کند آتش گدایی",
        "text": "خدایا به کلام من با عشق ارزش و اعتبار بده، به طوری که آتش به این کلام حسد ببرد و به آن محتاج باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9238,
        "beyt": "به سوزی ده کلامم را روایی * کز آن گرمی کند آتش گدایی",
        "text": "درخواست عشق سوزناک",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9239,
        "beyt": "دلم را داغ عشقی بر جبین نه * زبانم را بیانی آتشین ده",
        "text": "خدایا، دلم را گرفتار عشق گردان و گفتارم را گرم و عاشقانه کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9240,
        "beyt": "دلم را داغ عشقی بر جبین نه * زبانم را بیانی آتشین ده",
        "text": "درخواست عشق از خدا",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9241,
        "beyt": "ندارد راه فکرم روشنایی * ز لطفت پرتوی دارم گدایی",
        "text": "خدایا فکر من گمراه است. من از لطف تو برای روشنایی فکرم و اندیشه ما هرگز نمی تواند تو را بشناسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9242,
        "beyt": "ندارد راه فکرم روشنایی * ز لطفت پرتوی دارم گدایی",
        "text": "یاری از حق برای یافتن راه درست",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9243,
        "beyt": "اگر لطف تو نبود پرتوانداز * کجا فکر و کجا گنجینهٔ راز؟",
        "text": "خدایا اگر تو ما را راهنمایی نکنی و راه را بر ما روشن نگردانی، فکر و اندیشه ما هرگز نمی تواند تو را بشناسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9244,
        "beyt": "اگر لطف تو نبود پرتوانداز * کجا فکر و کجا گنجینهٔ راز؟",
        "text": "لطف الهی راهگشای ما در زندگی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9245,
        "beyt": "به راه این امید پیچ در پیچم * را لطف تو می‌باید، دگر هیچ",
        "text": "خدایا برای گذر از راه دشوار شناخت تو، من فقط لطف تو را به عنوان کمک می خواهم. هیچ چیز دیگری نمی خواهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9246,
        "beyt": "به راه این امید پیچ در پیچم * را لطف تو می‌باید، دگر هیچ",
        "text": "چشم داشت به لطف خداوند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9247,
        "beyt": "شیخ خندید و بگفتش ای سَلیم * این درخت علم باشد ای علیم",
        "text": "شیخ به او خندید و گفت ای آدمِ ساده‌دل، آن درختی که به دنبالش می‌گردی همان علم است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9248,
        "beyt": "تو به صورت رفته‌ای، ای بی‌خبر * زان ز شاخ معنی‌ای، بی بار و بر",
        "text": "ای انسان نا آگاه تو بی‌خبر از همه جا به دنبال ظاهر این درخت رفته‌ای و به همین دلیل از معنا و مفهوم اصلی آن بی‌خبر هستی. (غافل مانده‌ای.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9249,
        "beyt": "گه درختش نام شد، گاه آفتاب * گاه بحرش نام شد، گاهی سحاب",
        "text": "گاهی به علم، نام درخت می‌دهند و بعضی وقت‌ها آفتاب. بعضی وقت‌ها دریا و بعضی وقت‌ها ابر",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9250,
        "beyt": "آن یکی کِش صد هزار آثار خاست * کمترین آثار او، عمر بقاست",
        "text": "علم هزاران فایده مختلف دارد که تنها یکی از آن فواید (کم ترین فایده‌اش) عمر جاویدان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9251,
        "beyt": "به خون، گَر کِشی خاک من، دشمن من * بجوشد گُل اندر گُل از گلشن من",
        "text": " ای دشمن من ! اگر بخواهی خاک (سرزمین) من را به خون بکشی باز دوباره از باغ و گلزار من گل می روید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9252,
        "beyt": "تنم گر بسوزی، به تیرم بدوزی * جدا سازی ای خصم، سر از تن من",
        "text": " اگر مرا تیر باران کنی و بدنم را بسوزانی و یا با تیر مرا هدف بگیری، ای دشمن حتی اگر سر از تن من جدا کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9253,
        "beyt": "کجا می‌توانی، ز قلبم رُبایی * تو عشق میان من و میهن من؟",
        "text": " هرگز نمیتوانی عشق میان من و میهنم را از من بربایی و بگیری (از بین ببری)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9254,
        "beyt": "من ایرانی‌ام آرمانم شهادت * تجلّیِ هستی است، جان کندن من",
        "text": " من ایرانی هستم و آرزوی من شهادت است. مرگ من باعث زندگی دوباره است. (به زندگی و جاودانگی راستین دست می‌یابم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9255,
        "beyt": "مپندار این شعله، افسرده گردد * که بعد از من افروزد از مَدفَن من",
        "text": " گمان نکن که عشق میان من و میهنم آتشی است که از بین می‌رود؛ زیرا پس از من از گور من زبانه خواهد کشید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9256,
        "beyt": "نه تسلیم و سازش، نه تکریم و خواهش * بتازد به نیرنگ تو، تو سن من",
        "text": " نه با تو صلح و سازش می‌کنم و نه از تو خواهش و تمنا خواهم کرد، بلکه این روح نا آرام من بر حیله و نیرنگ تو خواهد تاخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9257,
        "beyt": "کنون رودِ خلق است، دریای جوشان * همه خوشۀ خشم شد خرمن من",
        "text": " مردمی که مانند رود بودند اکنون مانند دریای جوشان شده اند و همۀ هستی من از خشم تو آکنده شده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9258,
        "beyt": "من آزاده از خاکِ آزادگانم * گل صبر، می‌پرورد دامن من",
        "text": " من آزاده‌ای از سرزمین آزادگان (ایران) هستم. صبر و بردباری را مثل گلی پرورش می‌دهم و همیشه صبور خواهم بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9259,
        "beyt": "جز از جامِ توحید، هرگز ننوشم * زنی گر به تیغ ستم گردن من",
        "text": " حتی اگر با شمشیر ستم گردن مرا بزنی، من فقط خداوند را می‌پرستم و یکتاپرستم می‌مانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9260,
        "beyt": "هر آنکه جانب اهل وفا نگه دارد * خداش در همه حال از بلا نگه دارد",
        "text": " هر کس از اهل وفا و محبت جانبداری کند، در هر حالی که هست خدا او را از بلا محفوظ می دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9261,
        "beyt": "حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست * که آشنا سخن آشنا نگه دارد",
        "text": " سخن از عشق گفتن جز در درگاه یار سزاوار نیست چرا که دوست راز دوست را فاش نمی کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9262,
        "beyt": "دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای * فرشته‌ات به دو دست دعا نگه دارد",
        "text": " ای دل چنان زندگی کن که اگر لغزش و خطایی از تو سر زد فرشته آسمانی برای بخشوده شدن گناه تو دست به دعا بلند کند و تو را از گزند گناهان و حوادث حفظ کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9263,
        "beyt": "گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان * نگاه دار سر رشته تا نگه دارد",
        "text": " اگر در آرزوی آن هستی که معشوق به عهد و پیمان خود وفا کند، به پیمان و محبت خود پای بند باش تا او نیز چنین کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9264,
        "beyt": "صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی * ز روی لطف بگویش که جا نگه دارد",
        "text": " ای باد صبا! وقتی به حریم یار من راه یافتی و در زلف او پیچیدی، به دل من که در زلف او آشیان دارد، سفارش کن که آن پناهگاه امن را از دست ندهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9265,
        "beyt": "چو گفتمش که دلم را نگاه دار، چه گفت؟ * ز دست بنده چه خیزد، خدا نگه دارد",
        "text": " چون به او گفتم نگهبان دل من باش، پاسخ داد که از دست بنده کاری ساخته نیست، خدا آن را نگه دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9266,
        "beyt": "سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری * که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد",
        "text": " تمام هستی و وجودم فدای آن یار عزیزی باد که حق دوستی و وفاداری را رعایت می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9267,
        "beyt": "غبار راهگذارت کجاست تا حافظ * به یادگار نسیم صبا نگه دارد",
        "text": " غبار راهی که آن قدم نهاده ای کجاست تا حافظ آن را به عنوان یادگاری از باد صبا نگاه دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9268,
        "beyt": "یوسف گم گشته باز آید به کنعان غم مخور * کلبۀ احزان، شود روزی گلستان، غم مخور",
        "text": " اندوهگین و ناراحت نباش که دلدارِ گم­شده (یوسف) دوباره به وطن (سرزمین کنعان) باز می‌گردد و خانه­ ی غم و ناراحتی به گلستان شادمانی تبدیل می­ شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9269,
        "beyt": "ای دل غم دیده، حالت بِه شود، دل بد مکن * وین سر شوریده، باز آید به سامان، غم مخور",
        "text": " ای دل اندوهگین نگران نباش، حال و روزت خوب می شود و افکار پریشان و آشفته ات به سامان می شود، غمگین نباش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9270,
        "beyt": "دور گردون، گر دو روزی بر مراد ما نرفت * دائماً یکسان نباشد حال دوران، غم مخور",
        "text": " اگر گردش روزگار چند روزی (مدت کوتاهی) مطابق میل ما نبود، غصه نخور؛ چون وضع روزگار همیشه یکسان نمی ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9271,
        "beyt": "هان مشو نومید! چون واقف نِه ای از سرّ غیب * باشد اندر پرده، بازی‌های پنهان، غم مخور",
        "text": " آگاه باش و نا امید نشو، زیرا از رازهای پنهان خداوند (لطف نهانی خدا) باخبر نیستی و یقین بدار که در پشت پرده دور از چشم من و تو بازی هایی می گذرد که بر ما آشکار نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9272,
        "beyt": "ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی بر کَند * چون تو را نوح است کشتیمان، ز توفان، غم مخور",
        "text": " ای دل من، اگر سیل نابودی، پایه ­های وجود را با خود ببرد؛ تا زمانی که نوح کشتیبان توست، غم به خود راه نده و غمگین نباش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9273,
        "beyt": "در بیابان گر به شوق کعبه، خواهی زد قدم * سرزنش‌ها گر کُند خار مُغیلان، غم مخور",
        "text": " اگر در بیابان به شوق و علاقۀ رسیدن به کعبه (معشوق) قدم بر می داری اگر خار مغیلان و دشواری های این راه تو را آزار می دهد، غمگین نباش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9274,
        "beyt": "گرچه منزل، بس خطرناک است و مقصد، بس بعید * هیچ راهی نیست، کان را نیست پایان، غـم مخور",
        "text": " اگر چه را ها خطرناک و مقصد بسیار دور است، بدان در دنیا راهی نیست که پایانی نداشته باشد؛ پس غمگین نباش، همه راه ها روزی به پایان می رسد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9275,
        "beyt": "حافظا! در کنج فقر و خلوت شب‌های تار * تا بوَد وِردت دعا و درسِ قرآن، غم مخور",
        "text": " ای حافظ تا وقتی که در گوشه‌ی درویشی و تنهایی شب های تاریک، دعا و قرآن می خوانی، نگران و غمگین نباش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9276,
        "beyt": "آن روز شیشه ها را باران و برف می شست * من مشق می نوشتم پروانه ظرف می شست",
        "text": " آن روز باران و برف شیشه ها را شست و من در حال نوشتن تکالیفم بودم و خواهرم پروانه، ظرف می شست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9277,
        "beyt": "وقتی که نامه ات را مادر برای ما خواند * باران پشت شیشه آرام و بی صدا ماند",
        "text": " وقتی مادر نامه ی تو را می خواند تا گوش کنیم حتی باران نیز آرام شد تا او هم صدای مادر را بشنود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9278,
        "beyt": "در آن نوشته بودی حال تو خوبِ خوب است * گفتی که سنگر ما در جبهه جنوب است",
        "text": " در نامه نوشته بودی که حال تو بسیار خوب است و گفته بودی در جبهه های جنوب هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9279,
        "beyt": "گفتی که ما همیشه در سایه خداییم * گفتی که ما قرار است این روزها بیاییم",
        "text": " در نامه ات گفتی که خدا همیشه مراقب ماست و خبر دادی که به زودی پیش ما خواهی آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9280,
        "beyt": "از شوق سطر آخر مادر بلند خندید * چشمان مهربانش برقی زد و درخشید",
        "text": " از شنیدن خبر آمدنت مادر بسیار خوشحال شد و برق شادی در چشمانش موج می زد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9281,
        "beyt": "یک قطره شبنم از گل بر روی برگ غلتید * یک قطره روی شیشه مثل تگرگ غلتید",
        "text": " شبنم از گل به روی برگ افتاد و قطره ی باران روی شیشه ی پنجره مثل تگرگ به پایین آمد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9282,
        "beyt": "یک قطره از دل من بر روی دفتر افتاد * یک اتفاق ساده در چشم مادر افتاد",
        "text": " من هم از شادی اشک ریختم و اشکم روی دفتر چکید و این را مادرم دید و اشک در چشمان او هم جمع شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9283,
        "beyt": "باران پشت شیشه آمد به خانه ما * آرام دست خود را می زد به شانه‌ ما",
        "text": " صدای باران باز شنیده شد که انگار می خواست ما را دلداری دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9284,
        "beyt": "دریاقلی! رکاب بزن، یا علی بگو * چشم انتظار همت تو، دین و میهن است",
        "text": " دریاقلی، یا علی بگو و به سرعت حرکت کن، زیرا دین اسلام و سرزمین ایران منتظر قصد و اراده‌ی قوی تو هستند که کاری بکنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9285,
        "beyt": "فردا اگر درنگ کنی، کوچه‌های شهر * میدانِ جنگ تن به تن و تانک با تن است",
        "text": " اگر تاخیر بکنی و وقت را هدر بدهی، فردا تانک های دشمن در کوچه های شهر، مردم را از بین می برند و شهر، محل جنگ های تن به تن خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9286,
        "beyt": "از راه اگر بمانی و روشن شود هوا * تکلیف شهر خاطره‌های تو، روشن است",
        "text": " اگر نتوانی به راهت ادامه بدهی و هوا روشن شود. شهر پُر از خاطره ی خودت از بین خواهد رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9287,
        "beyt": "دریاقُلی! به وسعتِ دریاست نام تو * تاریخ در تلفّظِ نام تو اَلکَن است",
        "text": " دریاقلی! نام تو مانند دریا وسیع و با عظمت است. تاریخ هم نمی تواند تو را با آن همه بزرگی، ستایش و وصف کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9288,
        "beyt": "علی ای همای رحمت، تو چه آیتی خدا را! * که به ماسوا فکندی همه سایهٔ هما را",
        "text": " ای علی، ای پرنده خوشبختی و سعادت، تو چه نشانه ای از خدا هستی که باعث خوشبختی مخلوقات شدی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9289,
        "beyt": "علی ای همای رحمت، تو چه آیتی خدا را! * که به ماسوا فکندی همه سایهٔ هما را",
        "text": "به عظمت و سعادت بخشی حضرت علی اشاره دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9290,
        "beyt": "دل اگر خداشناسی همه در رُخِ علی بین * به علی شناختم من، به خدا قسم، خدا را",
        "text": " ای دل (انسان) اگر می خواهی خدا را بشناسی به چهره علی (ع) نگاه کن، به خدا قسم می خورم که من خدا را به وسیله علی شناختم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9291,
        "beyt": "دل اگر خداشناسی همه در رُخِ علی بین * به علی شناختم من، به خدا قسم، خدا را",
        "text": "علی (ع) الگوی خداشناسی است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9292,
        "beyt": "برو ای گدای مسکین درِ خانهٔ علی زن * که نگینِ پادشاهی دهده از کرم گدا را",
        "text": " ای گدای بیچاره از علی (ع) کمک بخواه چرا که او آن قدر بخشنده است که انگشتر خود را به گدا می دهد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9293,
        "beyt": "برو ای گدای مسکین درِ خانهٔ علی زن * که نگینِ پادشاهی دهده از کرم گدا را",
        "text": "علی (ع) بسیار بخشنده و یاری کننده ی نیازمندان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9294,
        "beyt": "به جز از علی که گوید به پسر که قاتلِ من * چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا؟",
        "text": " به غیر از علی (ع) هیچ کس به پسرش نمی گوید که وقتی قاتل من گرفتار و اسیر توست با او مهربان باش.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9295,
        "beyt": "به جز از علی که گوید به پسر که قاتلِ من * چو اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا؟",
        "text": "به رحم و بخشش فراوان حضرت علی» تأکید دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9296,
        "beyt": "به جز از علی که آرد پسری ابوالعجایب * که عَلَم کند به عالم شهدای کربلا را؟",
        "text": " به غیر از علی (ع) کسی نمی تواند پسری شگفتی ساز داشته باشد که شهدای کربلا و ماجرای کربلا را در عالم مشهور کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9297,
        "beyt": "چو به دوست عهد بندد ز میانِ پاک‌بازان * چو علی که می‌تواند که به سر بَرد وفا را؟",
        "text": " وقتی که با دوست (خدا) پیمان ببندد هیچ کس حتی از میان عاشقان واقعی نمی تواند مثل علی (ع) به عهدش عمل کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9298,
        "beyt": "چو به دوست عهد بندد ز میانِ پاک‌بازان * چو علی که می‌تواند که به سر بَرد وفا را؟",
        "text": "به صفت وفاداری و پاک باختگی حضرت علی تأکید دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9299,
        "beyt": "نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت * متحیّرم چه نامم شه ملک لافتی را؟",
        "text": " نه می توانم بگویم که او خدا است، نه می توانم بگویم یک انسان عادی است، حیرت زده هستم که پادشاه سرزمین جوانمردان (حضرت علی (ع)) را چه بنامم؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9300,
        "beyt": "نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت * متحیّرم چه نامم شه ملک لافتی را؟",
        "text": "به ناتوانی شاعر در توصیف علی (ع) اشاره دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9301,
        "beyt": "چه زنم چونای هر دم، ز نوای شوق او دم؟ * که لسان غیب خوش‌تر بنوازد این نوا را",
        "text": " چرا من باید مثل ساز نی از شدت اشتیاق خود به علی سخن بگویم؟ چرا که حافظ این نغمه شوق را زیباتر سروده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9302,
        "beyt": "«همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی * به پیام آشنایی بنوازد آشنا را»",
        "text": " من همه شب (همیشه) امید دارم که نسیم صبحگاهی با آوردن پیامی از جانب معشوق (حضرت علی (ع)) به این عاشق محبت کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9303,
        "beyt": "«همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی * به پیام آشنایی بنوازد آشنا را»",
        "text": "به بی قراری و انتظار شاعر اشاره دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9304,
        "beyt": "ز نوای مرغِ یاحق بشنو که در دلِ شب * غمِ دل به دوست گفتن چه خوش",
        "text": " ای شهریار صدای مرغ یا حق را در نیمه های شب گوش کن که راز و نیاز کردن با خدا در شب هنگام لذت بخش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9305,
        "beyt": "ای ایران، ای مرز پر گُهر * ای خاکت سرچشمه‌ی هنر",
        "text": "ای ایران، ای مرز گران قیمت، با ارزش و پر گوهر. ای کشوری که خاکت سرچشمه و منشأ هنر و فضیلت است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9306,
        "beyt": "دور از تو اندیشهی بدان * پاینده مانی و جاودان",
        "text": "اندیشه و فکر بدان و دشمنان از تو دور باد و همیشه پایدار و جاودان بمانی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9307,
        "beyt": "ای دشمن، ار تو سنگ خارهای، من آهنم * جان من فدای خاکِ پاک میهنم",
        "text": "ای دشمن، اگر تو مثل سنگ محکم و سخت هستی، من هم مثل آهن، محکم هستم. جان من فدای خاک پاک و باارزش میهنم باد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9308,
        "beyt": "مِهر تو چون، شد پیشه‌ام * دور از تو نیست، اندیشه ام",
        "text": "وقتی که مهر و محبّت به تو، کار و شغل من شد، و فکر و اندیشهی من از تو دور و جدا نیست. (من همیشه به تو فکر می کنم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9309,
        "beyt": "در راه تو، کی ارزشی دارد این جانِ ما؟ * پاینده باد، خاک ایران ما",
        "text": "ای ایران، این جان ما در راه تو و برای تو ارزشی ندارد، امیدوارم این خاک ایران ما همیشه پاینده و استوار و جاودان باشد. (بماند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9310,
        "beyt": "سنگِ کوهت درّ و گوهر است * خاکِ دشتت بهتر از زر است",
        "text": "سنگ کوههای تو مانند مروارید و گوهر، باارزش است و خاک دشت هایت از طلا بهتر و باارزش تر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9311,
        "beyt": "مهرت از دل، کی برون کنم؟ * برگو، بیمهر تو چون کنم؟",
        "text": "هیچگاه نمیتوانم مهر و محبّت تو را از دل بیرون کنم. بگو، بدون مهر و محبّت تو چگونه روزگار بگذرانم؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9312,
        "beyt": "تا گردش جهان و دور آسمان بپاست * نور ایزدی همیشه رهنمای ماست",
        "text": "تا زمانی که دنیا وجود دارد و گردش زمانه پایدار است (تا ابد) نور و الطاف خدایی همیشه راهنما و هدایت کننده ی ماست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9313,
        "beyt": "مِهر تو چون، شد پیشه‌ام * دور از تو نیست، اندیشه ام",
        "text": "وقتی که مهر و محبّت به تو، کار و شغل من شد، و فکر و اندیشهی من از تو دور و جدا نیست. (من همیشه به تو فکر می کنم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9314,
        "beyt": "در راه تو، کی ارزشی دارد این جانِ ما؟ * پاینده باد، خاک ایران ما",
        "text": "ای ایران، این جان ما در راه تو و برای تو ارزشی ندارد، امیدوارم این خاک ایران ما همیشه پاینده و استوار و جاودان باشد. (بماند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9315,
        "beyt": "ایران، ای خرّم بهشت من * روشنتر از تو سرنوشت من",
        "text": "ای ایران، ای بهشت سرسبز و خرّم من، سرنوشت و تقدیر من از تو روشنتر و آشکارتر است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9316,
        "beyt": "گر آتش بارد به پیکرم * جز مهرت در دل نَپرورم",
        "text": "اگر در سختترین شرایط باشم و آتش مثل باران بر بدنم ببارد به جز مهر و محبّت تو هیچ چیزی در دلم پرورش نمی دهم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9317,
        "beyt": "از آب و خاک و مِهر تو سرشته شد دلم * مهرت ار برون رود چه می شود دلم",
        "text": "وجود من (دلم) با آب و خاک و مهر و محبّت تو آمیخته شد. اگر مهر و محبّ ت تو از وجودم بیرون برود دلم چه می شود؟ (اگر مهر و محبت و عشق تو از درونم بیرون رود، از بین خواهم رفت.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9318,
        "beyt": "مِهر تو چون، شد پیشه‌ام * دور از تو نیست، اندیشه ام",
        "text": "وقتی که مهر و محبّت به تو، کار و شغل من شد، و فکر و اندیشهی من از تو دور و جدا نیست. (من همیشه به تو فکر می کنم.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9319,
        "beyt": "در راه تو، کی ارزشی دارد این جانِ ما؟ * پاینده باد، خاک ایران ما",
        "text": "ای ایران، این جان ما در راه تو و برای تو ارزشی ندارد، امیدوارم این خاک ایران ما همیشه پاینده و استوار و جاودان باشد. (بماند.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9320,
        "beyt": "ای خدا! ای فضل تو حاجت روا * با تو یاد هیچکس نبْوَد روا",
        "text": "‌ ای خدایی که لطف و احسان تو نیاز های ما را برآورده می کند. با وجود تو، یاد کردن از هیچ کس شایسته نیست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9321,
        "beyt": "قطرهٔ دانش که بخشیدی ز پیش * متّصل گردان به دریاهای خویش",
        "text": "‌ خدایا، دانش اندک ما را که همچون قطره ای از دریاهاست. به دریاهای دانش بیکران خود متصل کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9322,
        "beyt": "صد هزاران دام و دانه است ای خدا * ما چو مرغان حریصی بی‌نوا",
        "text": "‌ خداوندا در مسیر زندگیِ ما هزاران مشکل و گرفتاری وجود دارد و ما مانندِ پرندگانی طمع‌کار و بیچاره هستیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9323,
        "beyt": "گر هزاران دام باشد هر قدم * چون تو با مایی، نباشد هیچ قدم",
        "text": "‌ حتی اگر هزاران گرفتاری نیز پیش روی ما باشد اما وقتی تو با ما باشی هیچ غم و غضه‌ای نخواهیم داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9324,
        "beyt": "از خدا جوییم، توفیق ادب * بی‌ادب، محروم شد از لطف رب",
        "text": "‌ از خدا می خواهیم که در فراگیری ادب و فرهنگ درست ما را یاری دهد. زیرا انسان بی ادب از رحمت خدا بی نصیب است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9325,
        "beyt": "بی‌ادب، تنها نه خود را داشت بد * بلکه آتش در همه آفاق زد",
        "text": "‌ انسان ناسپاس و گمراه تنها به خودش بدی نمی کند، اخلاق رفتار بد او مانند آتش به همه جا سرایت می کند و به همه زیان می رساند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9326,
        "beyt": "گشت یکی چشمه ز سنگی جدا * غلغله زن ، چهره نما ، تیز پا",
        "text": " چشمه ای جوشان، خودنما و تندرو از تخته سنگی جدا شد (بیرون زد و جاری شد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9327,
        "beyt": "گه به دهان بر زده کف چون صدف * گاه چو تیری که رود بر هدف",
        "text": " چشمه گاه مانند صدف، بر اثر خروشندگی دهانش کف آلود می شد و گاهی چون تیری که به سوی هدف می رود، راست و سریع به پیش می رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9328,
        "beyt": "گفت : درین معرکه یکتا منم * تاج سر گلبن و صحرا منم",
        "text": " چشمه با خود گفت: من در بین عناصر خلقت و موجودات بی مانند هستم و سرور و بزرگ باغ و دشت هستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9329,
        "beyt": "چون بدوم ، سبزه در آغوش من * بوسه زند بر سر و بر دوش من",
        "text": " وقتی تند و تیز حرکت کنم (جاری می شوم) سبزه در آغوش من (سبزه ی قرار گرفته بر کناره های جوی اب) سر و تن را غرق بوسه می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9330,
        "beyt": "چون بگشایم ز سر مو ، شکن * ماه ببیند رخ خود را به من",
        "text": " هرگاه چین موهایم را بگشایم (کنایه از امواج نداشته باشم) ماه چهره ی زیبای خود را در آیینه من (آب زلال من) می بیند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9331,
        "beyt": "قطره ی باران ، که در افتد به خاک * زو بدمد بس گهر تابناک",
        "text": " قطره ی باران که به من زمین می افتد، گل هایی چون مروارید درخشان را می رویاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9332,
        "beyt": "در بر من ره چو به پایان برد * از خجلی سر به گریبان برد",
        "text": " قطره ی باران وقتی سفر دراز خود را در آغوش من به پایان می برد (با همه ی شان و عظمتی که دارد) از شرمندگی سرافکنده خواهد شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9333,
        "beyt": "ابر ، زمن حامل سرمایه شد * باغ ،‌ ز من صاحب پیرایه شد",
        "text": " این سرمایه خود را از من می گیرد (اشاره است به بخار شدن آب و شکل گرفتن ابر در آسمان) و باغ زیبایی و زینت خودش را از من به دست آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9334,
        "beyt": "گل ، به همه رنگ و برازندگی * می کند از پرتو من زندگی",
        "text": " گل با همه ی زیبایی و شکوهش، از برکت روشنی وجود من زندگی می کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9335,
        "beyt": "در بن این پرده ی نیلوفری * کیست کند با چو منی همسری؟",
        "text": " زیر این آسمان ابی چه کسی می تواند با من برابری کند و هم شان من است؟ (هیچ کس هم شان و برابر من نیست.)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9336,
        "beyt": "زین نمط آن مست شده از غرور * رفت و ز مبدا چو کمی گشت دور",
        "text": " با این شیوه؛ چشمه ی زیبای مست شده از تکبرش به پیش می رفت. وقتی که کمی از سرچشمه اش دور شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9337,
        "beyt": "دید یکی بحر خروشنده ای * سهمگنی ، نادره جوشنده ای",
        "text": " ناگهان دریایی خروشان را رو در روی خود دید. دریایی ترسناک با جوششی بی مانند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9338,
        "beyt": "نعره بر آورده ، فلک کرده کر * دیده سیه کرده ، شده زَهره در",
        "text": " دریا فریاد بلندی برآورد و گوش فلک را ناشنوا کرده بود و چشمان سیاهش ، زهره ی بیننده را پاره می کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9339,
        "beyt": "راست به مانند یکی زلزله * داده تنش بر تن ساحل یله",
        "text": " درست مانند زلزله ای بود که تنش را بر تن ساحل تکیه داده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9340,
        "beyt": "چشمه ی کوچک چو به آنجا رسید * وان همه هنگامه ی دریا بدید",
        "text": " چشمه ی کوچک وقتی به آن جایگاه رسید و آن هم عظمت و غوغای دریا را دید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9341,
        "beyt": "خواست کزان ورطه قدم درکشد * خویشتن از حادثه برتر کشد",
        "text": " تصمیم گرفت خودش را از آن جای خطرناک کنار بکشد و از آسیب دریا در امان مانَد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9342,
        "beyt": "لیک چنان خیره و خاموش ماند * کز همه شیرین سخنی گوش ماند",
        "text": " امّا چنان شگفت زده و خاموش در جای خودش ساکت ماند که همه ی شیرین سخنی خود را از یاد برد و خاموش شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9343,
        "beyt": "بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار * خوش بَود دامنِ صحرا و تماشای بهار",
        "text": "در صبح زود اول بهار که طول شب و روز آن یکسان است، رفتن به صحرا و تماشای گل های زیبای بهاری، لذت بخش است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9344,
        "beyt": "آفرینش همه تنبهِ خداوندِ دل است * دل ندارد که ندارد به خداوند اِقرار",
        "text": "تمام پدیده هایی که در جهان هستی وجود دارد برای بیداری و آگاهی انسان صاحب دل است و کسی که به وجود خدا اقرار و اعتراف نکند، هیچ ذوق و احساسی ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9345,
        "beyt": "این همه نقشِ عجب، بر در و دیوار وجود * هر که فکرت نکند، نقش بُوَد بر دیوار",
        "text": "این همه نقش و نگار و پدیده های عجیبی که در جهان خلقت وجود دارد، هر کس به این نقش ها و پدیده ها نیندیشد، مانند عکس روی دیوار بی روح و بی احساس خواهد بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9346,
        "beyt": "کوه و دریا و درختان، همه در تسبیح‌اند * نه همه مستمعی، فهم کند این اَسرار",
        "text": "همه ی موجودات هستی کوه و دریا و درختان همه ذکر خدا را می گویند. ولی هر شنونده ای نمی تواند این اسرار و رازهای عالم را بشنود و درک کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9347,
        "beyt": "خبرت هست که مرغان سحر می‌گویند: * آخر اِی خفته، سَر از خوابِ جهالت، بردار؟",
        "text": "آیا خبر داری که پرندگان سحری به هنگام صبح می گویند: ای انسان غافل، از خواب غفلت بی خبری و نادانی، بیدار شو.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9348,
        "beyt": "تا کِی آخر چو بنفشه، سَر غفلت در پیش؟ * حیف باشد که تو در خوابی و نرگس، بیدار",
        "text": "تا کی می خواهی مانند گل بنفشه سرت را پایین بیندازی و از همه جا غافل باشی؟ حیف باشد که تو در خواب غفلت باشی و و گل نرگس بیدار و بینای حقایق باشد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9349,
        "beyt": "که تواند که دهد میوۀ اَلوان از چوب؟ * یا که داند که بر آرد گل صد برگ از خار؟",
        "text": "تنها خداوند بزرگ است که می تواند از چوب درخت، میوه های رنگارنگ و از خار، گل های سرخ زیبا، پدید آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9350,
        "beyt": "عقل حیران شود از خوشۀ زرین عِنَب * فهم، عـاجز شود از حقۀ یاقوت انار",
        "text": "عقل از زیبایی خوشه طلایی انگور، متحیر و فهم از درک زیبایی و ظرافت دانه های انار که مانند یاقوتی سرخ و ارزشمند، می درخشند، ناتوان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9351,
        "beyt": "پاک و بی عیب خدایی که به تقدیر عزیز * ماه و خورشید مُسَخر کند و لیل و نهار",
        "text": "پاک و بی عیب و نقص است خداوندی که با فرمان و سرنوشت خودش ماه و خورشید و شب و روز را رام و مطیع خود قرار داده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9352,
        "beyt": "تا قیامت سخن اَندر کرم و رحمت او * همه گویند و یکی گفته نیاید ز هزار",
        "text": "همه ی مردم تا روز قیامت از بخشش و بزرگی و رحمت الهی سخن می گویند ولی با این همه سپاس یکی از هزاران نعمت او بجا آورده نمی شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9353,
        "beyt": "نعمتت بار خدایا، ز عدد بیرون است * شکرِ اِنعام تو هـرگز نکند شکر گزار",
        "text": "پروردگارا نعمت های تو قابل شمارش نیست و هیچ انسان شکرگزاری نمی تواند، شکر نعمت های بی کران تو را به جای آورد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9354,
        "beyt": "نعمتت بار خدایا، ز عدد بیرون است * شکرِ اِنعام تو هرگز نکند شکر گزار",
        "text": "ای سعدی! انسان های درست کار، به سعادت و خوش بختی می رسند، بنابراین تو هم انسانی صادق و راستگو باش، زیرا انسان های بد رفتار به هدف و مقصودشان نمی رسند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9355,
        "beyt": "ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی * نروم جز به همان ره که توام راه نمایی",
        "text": "خداوندا تو را یاد می کنم زیرا تو پاک و پروردگار جهان هستی و جز به راهی که تو راهنمایی ام کردی نمی روم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9356,
        "beyt": "به نام خداوند جان و خرد * کزین برتر اندیشه بر نگذرد",
        "text": "به نام خدایی که دو گوهر گران بهای عقل و جان را آفرید که فکر و اندیشه نمی تواند شناختی بیشتر از این از خداوند داشته باشد و بهتر از این او را توصیف کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9357,
        "beyt": "خداوندِ نام و خداوندِ جای * خداوند روزی ده رهنمای",
        "text": "خداوند متعال صاحب اسما و صفات و القاب متعدّد و آفریننده ی جا و مکان (عالم هستی) است. اوست که روزی دهنده موجودات عالم و هدایت کننده آنهاست.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9358,
        "beyt": "خداوند کیوان و گَردان سپهر * فروزنده‌ی ماه و ناهید و مهر",
        "text": "خداوندی که سیاره زحل و آسمان و فلک را آفرید و در آن ماه و سیاره زهره و خورشید را قرار داد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9359,
        "beyt": "به بینندگان، آفریننده را * نبینی، مَرنجان دو بیننده را",
        "text": "تلاش برای دیدن خداوند کار بیهوده ای است و این کار جز آزردن و رنجاندن چشم ها، ثمری ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9360,
        "beyt": "نیابد بدو نیز، اندیشه راه * که او برتر از نام و از جایگاه",
        "text": "فکر و اندیشه آدمی نمی تواند آنگونه که شایسته ی خداوند است او را بشناسد چون ذات پروردگار فراتر از نام ها و مکان ها است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9361,
        "beyt": "ستودن نداند کس او را چو هست * میان بندگی را ببایدت بست",
        "text": "هیچکس نمیتواند خداوند را آنگونه که شایسته اوست ستایش کند، پس فقط باید برای بندگی او آماده بود و اظهار بندگی کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9362,
        "beyt": "توانا بوَد هرکه دانا بوَد * زدانش، دل پیر، بُرنا بود",
        "text": "انسان دانا و آگاه در انجام کارها موفق و پیروز است. آگاهی و دانش سبب شادابی و نشاط دل انسان می شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9363,
        "beyt": "صبح یک روز نوبهاری بود * روزی از روزهای اوّل سال",
        "text": "صبح یکی از روز های فصل بهار بود و سال تحصیلی جدید آغاز شده بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9364,
        "beyt": "بچّه‌ها در کلاس جنگل سبز * جمع بودند دور هم، خوش‌حال",
        "text": "بچه‌های جنگلِ سبز، شاد و خوشحال در کلاس دور هم جمع شده بودند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9365,
        "beyt": "بچّه‌ها گرم گفت‌وگو بودند * باز هم در کلاس، غوغا بود",
        "text": "بچه ها مشغول صحبت بودند و دوباره در کلاس سروصدا و شلوغی برپا شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9366,
        "beyt": "هر یکی برگ کوچکی در دست * باز انگار، زنگِ انشا بود",
        "text": "هر کدام از بچه ها ورقه کوچکی در دست داشتند، انگار دوباره زنگ انشاء بود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9367,
        "beyt": "تا معلّم ز گَردِ راه رسید * گفت با چهره‌ای پر از خنده:",
        "text": "به محض این که معلم آمد با صورتی خندان گفت:",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9368,
        "beyt": "باز موضوع تازه‌ای داریم * «آرزوی شما در آینده»",
        "text": "دوباره موضوع جدیدی برای شما داریم. (موضوع انشای شما) آرزوی شما در آینده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9369,
        "beyt": "شبنم از روی برگِ گل، برخاست * گفت: می‌خواهم آفتاب شوم",
        "text": "شبنم از روی برگ گل بلند شد و گفت: من می خواهم مانند آفتاب شوم (مثل آفتاب با ارزش باشم).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9370,
        "beyt": "ذرّه ذرّه به آسمان بروم * ابر باشم، دوباره آب شوم",
        "text": "کم کم و قطره قطره به طرف آسمان حرکت کنم، تبدیل به ابر شوم و بعد به باران تبدیل شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9371,
        "beyt": "دانه آرام بر زمین غلتید * رفت و انشای کوچکش را خواند",
        "text": "دانه به آرامی روی زمین حرکت کرد و رفت و انشای کوتاه خودش را خاند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9372,
        "beyt": "گفت: باغی بزرگ خواهم شد * تا ابد سبزِ سبز خواهم ماند",
        "text": "من روزی باغ بزرگی می شوم و تا همیشه سر زنده و شاداب می مانم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9373,
        "beyt": "غنچه هم گفت: گر چه دلتنگم * مثل لبخند، باز خواهم شد",
        "text": "غنچه گفت: اگر چه من ناراحت و غمگینم، اما مانند لبخندی باز خواهم شد (شکفته و تبدیل به گل می شوم).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9374,
        "beyt": "با نسیم بهار و بلبل باغ * گرم راز و نیاز خواهم شد",
        "text": "با باد بهاری و بلبل مشغول راز و نیاز و درد دل خواهم شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9375,
        "beyt": "جوجه گنجشک گفت: می‌خواهم * فارغ از سنگِ بچّه‌ها باشم",
        "text": "جوجه گنجشک گفت: من می خواهم از سنگ زدن بچه ها آسوده و راحت باشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9376,
        "beyt": "روی هر شاخه جیک‌جیک کنم * در دلِ آسمان، رها باشم",
        "text": "روی شاخه درختان آواز بخوانم (جیک جیک کنم) و در وسط آسمان آزاد و رها باشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9377,
        "beyt": "جوجه‌ی کوچک پرستو گفت: * کاش با باد رهسپار شوم",
        "text": "جوجه کوچک پرستو گفت: من می خواهم با باد همسفر شوم (کوچ کنم).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9378,
        "beyt": "تا افق‌های دور، کوچ کنم * باز پیغمبر بهار شوم",
        "text": "تا به کرانه های (مرزهای) دور دست دست سفر کنم و پیام آور فصل بهار باشم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9379,
        "beyt": "جوجه‌های کبوتران گفتند: * کاش می‌شد کنار هم باشیم",
        "text": "کبوترهای کوچک با هم گفتند: ما آرزو داریم که همیشه کنار هم باقی بمانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9380,
        "beyt": "توی گلدسته‌های یک گنبد * روز و شب، زائرِ حرم باشیم",
        "text": "و در گلدسته های یک گنبد روز و شب (برای همیشه) زیارت کننده حرم باقی بمانیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9381,
        "beyt": "زنگ تفریح را که زنجره زد * از هم در کلاس غوغا شد",
        "text": "زنجره (حشره ای کوچک) زنگ تفریح را زد و دوباره سر و صدا و فرید کلاس را پر کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9382,
        "beyt": "هر یک از بچّه‌ها به سویی رفت * و معلّم دوباره تنها شد",
        "text": "هر کدام از بچه ها (دانش آموزان) به سمتی رفتند و معلم دوباره تنها ماند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9383,
        "beyt": "با خودش زیر لب، چنین می‌گفت: * آرزوهایتان چه رنگین است!",
        "text": "معلم زیر لب و پنهانی با خودش می گفت: آرزوهای شما بچه ها چقدر رنگین و زیباست!",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9384,
        "beyt": "کاش روزی به کام خود برسید، * بچّه‌ها، آرزوی من این است!",
        "text": "بچه ها آرزوی من است که شما همه روزی به آرزوهایتان برسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9385,
        "beyt": "ای نام تو بهترین سرآغاز * بی نا تو، نامه کی کنم باز؟",
        "text": "ای خدایی که نام تو بهترین نام برای آغاز هر کاری است، بدون ذکر نام تو نمی توانم کتابم را شروع کنم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9386,
        "beyt": "ای یاد تو مونس روانم * جز نام تو، نیست بر زبانم",
        "text": "ای خداوندی که ذکر تو همیشه همدم روح و جان من است؛ من همیشه در حال گفتن ذکر تو هستم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9387,
        "beyt": "ای کارگشای هرچه هستند * نام تو، کلید هرچه بستند",
        "text": "ای خدایی که آسان کننده ی کارها هستی، نام تو مانند کلیدی است که درهای بسته را می گشاید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9388,
        "beyt": "ای هست‌کن اساس هستی * کوته ز درت، دراز دستی",
        "text": "ای خدایی که آفریننده جهان هستی. کسی توانایی این را ندارد که در برابر تو قدرت نمایی کند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9389,
        "beyt": "هم قصه نانموده، دانی * هم نامه نانوشته، خوانی",
        "text": "تو از سرنوشت انسان ها با خبر هستی و از دعا و خواسته های ما با خبر هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9390,
        "beyt": "هم تو، به عنایت الهی * آنجا، قَدَمَم رسان که خواهی",
        "text": "ای خداوند با لطف و توجه خداوندی ات، من را به راهی که خودت سزاوار و شایسته می دانی هدایت کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9391,
        "beyt": "از ظلمتِ خود، رهایی ام ده * با نورِ خود آشنایی ام ده",
        "text": "مرا از جهل و ناآگاهی هایم رها کن و با نور معرفت خودت مرا آشنا کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9392,
        "beyt": "زاغکی قالب پنیری دید * به دهان برگرفت و زود پرید",
        "text": "زاغ کوچکی قالب پنیری دید آن را با نوکش برداشت و زود پرید",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9393,
        "beyt": "بر درختی نشست در راهی * که از آن می گذشت روباهی",
        "text": "در راهش روی شاخه درختی نشست که از آن روباهی عبور می کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9394,
        "beyt": "پرو بالت سیاه رنگ و قشنگ * نیست بالاتر از سیاهی رنگ",
        "text": "پر و بالت سیاه رنگ و قشنگ، قشنگ تر و بالاتر از این رنگ وجود ندارد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9395,
        "beyt": "گر خوش آواز بودی و خوش خوان * نبودی بهتر از تو در مرغان",
        "text": "ولی اگر خوش صدا و خوش آواز بودی دیگر بهتر از تو بین پرنده ها پیدا نمی شد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9396,
        "beyt": "زاغ می خواست که غار غار کند * تا که آوازش آشکار کند",
        "text": "زاغ خواست که قار قار کند و آواز بخواند تا صدای خوبش را به روباه نشان دهد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9397,
        "beyt": "طعمه افتاد تا دهان بگشود * روبهک جست و طعمه را بربود",
        "text": "تا دهانش را باز کرد خوراکش (پنیر) افتاد روباه کوچک پرید و خوراکی (پنیر) را دزدید و فرار کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9398,
        "beyt": "خبری داشت کلاغ * گفت در گوش درخت",
        "text": "کلاغی خبری داشت و آن را به درخت گفت (بر روی درخت قار قار می‌کرد)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9399,
        "beyt": "برگ ها تک تک ریخت * از رس و دوش درخت",
        "text": "برگ های درخت از شاخه هایش دانه دانه (یکی یکی) ریخت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9400,
        "beyt": "سار از شاخه پرید * بال زد تا تِه باغ",
        "text": "ساری که روی شاخه درخت نشسته بود از روی شاخه پرید و بال زنان تا ته باغ رفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9401,
        "beyt": "گفت با سبزه و گل * هرچه را گفت کلاغ",
        "text": "خبری که کلاغ آورده بود را به سبزه و گل نیز گفت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9402,
        "beyt": "دل هر غنچه تپید * رنگ گلبرگ پرید",
        "text": "با شنیدن خبر گلبرگ ها زرد و غنچه ها پژمرده شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9403,
        "beyt": "برگ بی حوصله شد * سبزه خمیازه کشید",
        "text": "برگ درختان بی حوصله شدند و سبزه ها خمیده شدند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9404,
        "beyt": "شاپرک خواب نبود * پر زد از باغ گذشت",
        "text": "شاپرک از باغ پر زد و عبور کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9405,
        "beyt": "هرچه را دید و شنید * برد تا پهنه ی دشت",
        "text": "و هر آنچه که در باغ دیده و شنیده بود با خود به دشت برد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9406,
        "beyt": "آهو از دشت گریخت * رمه برگشت به ده",
        "text": "با شنیدن این خبر آهو از دشت فرار کرد و حیوانات به ده برگشتند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9407,
        "beyt": "عاقبت باز رسید * خبر از دشت به ده",
        "text": "سرانجام خبر از دشت به باغ رسید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9408,
        "beyt": "باد هو هو می کرد * ابر هی می بارید",
        "text": "باد شروع به وزیدن کرد و ابرها شروع به غریدن کردند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9409,
        "beyt": "خبر داغ کلاغ * ده به ده می پیچید",
        "text": "خبری که کلاغ با خود آورده بود (آمدن فصل پاییز) ده به ده و شهر به شهر پیچید.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9410,
        "beyt": "به مادر گفتم آخر این خدا کیست * که هم در خانه ما هست و هم نیست",
        "text": "به مادر گفتم : بالاخره این خدا چه کسی است؟ که همه جای خانه هست ولی دیده نمی شود انگار که وجود ندارد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9411,
        "beyt": "تو گفتی مهربان تر از خدا نیست * دمی از بندگان خود جدا نیست",
        "text": "تو گفتی که از خدا مهربان تر وجود ندارد و لحظه ای از بندگان خود بی خبر و دور نمی شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9412,
        "beyt": "چرا هرگز نمی آید به خوابم * چرا هرگز نمی گوید جوابم؟",
        "text": "(پرسیدم): چرا هیچ وقت به خوابم نمی آید، چرا هیچ وقت جوابم را نمی دهد و با من صحبت نمی کند؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9413,
        "beyt": "نماز صبحگاهت را شنیدم * تو را دیدم خدایت را ندیدم",
        "text": "صدای تو را هنگام نماز صبح شنیدم که با خدا صحبت می کنی، تو را دیدم ولی خدای تو را ندیدم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9414,
        "beyt": "به من آهسته مادر گفت فرزند * خدا را در دل خود جوی یک چند",
        "text": "مادر به آرامی به من گفت ای فرزندم خدا را یک بار در دل خود جستجو کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9415,
        "beyt": "خدا در رنگ و بوی گل نهان است * بهار و باغ و گل از او نشان است",
        "text": "خدا در آفریده ها و رنگ و بوی گل پنهان است و با دقت به این آفریده ها باید به یاد خدا باشی که این آفریده ها و باغ و بهار و گل همه نشانه های وجود خداست",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9416,
        "beyt": "خدا در پاکی و نیکی است فرزند * بود در روشنایی ها خداوند",
        "text": "فرزندم خداوند در خوبی ها و نیکی هاست و وجود خداوند پاک است (در روشنی و نیکی و خوبی خداوند را حس می کنیم) در هرچه نور و خوبی است خدا وجود دارد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9417,
        "beyt": "ای مادر عزیز که جانم فدای تو * قربان مهربانی و لطف و صفای تو",
        "text": "ای مادر عزیزم که من حاضرم جانم را فدایت کنم، قربان مهربانی، لطف و صمیمیت تو بشم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9418,
        "beyt": "هرگز نشد محبت یاران و دوستان * هم پایه ی محبت و مهر و وفای تو",
        "text": "هیچ وقت مهر و محبت دوستان و آشنایان به اندازه ی مهر و وفای تو نمی باشد، چون مهر و محبت تو یک چیز دیگر است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9419,
        "beyt": "مهرت برون نمی رود از سینه ام که هست * این سینه، خانه ی تو و این دل، سرای تو",
        "text": "محبت و مهربانی تو هیچ وقت از دلم بیرون نمی‌رود، چون این دل برای همیشه خانه و جایگاه تو خواهد بود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9420,
        "beyt": "ای مادر عزیز که جان داده ای مرا سهل است * اگر که جان دهم اکنون برای تو",
        "text": "ای مادر عزیزم که به من جان و زندگی بخشیده ای، اگر جانم را فدای تو کنم آسان است و ارزشی ندارد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9421,
        "beyt": "خشنودی تو مایه ی خشنودی من است * زیرا بود رضای خدا در رضای تو",
        "text": "اگر تو راضی و خشنود باشی من هم راضی و خشنودم، چون رضایت تو باعث خشنودی خداوند می شود",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9422,
        "beyt": "گر بود اختیار جهانی به دست من * می‌ریختم تمام جهان را به پای تو",
        "text": "اگر اختیار جهان (دنیا) در اختیار من بود، برای جبران زحماتت من کل دنیا را به پای تو می ریختم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9423,
        "beyt": "به نام آن که جان را فکرت آموخت * چراغ دل ،به نور جان بر افروخت",
        "text": "به نام خدایی که به روح، اندیشه کردن را یاد داد، دل انسان را که مانند چراغ است، با روح که مثل نور است، روشن کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9424,
        "beyt": "ز فضلش هر دو عالم گشت روشن * ز فیضش خاک آدم، گشت گلشن",
        "text": "از بخشش او (خداوند) هر دو جهان (مادی و معنوی یا این دنیا و آخرت) ساخته آباد شدند، از لطفش خاک (بی ارزش)، انسان مانند باغ و بوستان شد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9425,
        "beyt": "جهان، جمله، فروغ نور حق دان * حق اندر وی، ز پیدایی است پنهان",
        "text": "جهان را همگی تنها مانند پرتویی از نور خداوند بدان، خداوند از شدت پیدا بودن در همه چیز، از نگاه و توجه ما دور و غافل مانده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9426,
        "beyt": "خرد را نیست تاب نور آن روی * برو از بهر او، چشم دگر جوی",
        "text": "عقل آدمی زاد قدرت دیدن نور چهره ی خداوند را ندارند، برو برای دیدن نور چهره ی خداوند، چشم دیگری (چشم دل یا چشم بصیرت) را جستجو کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9427,
        "beyt": "خرد را نیست تاب نور آن روی * برو از بهر او، چشم دگر جوی",
        "text": "نظر عارفان این است که خداوند را با قلب می توان درک کرد، نه عقل مادی و دنیایی",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9428,
        "beyt": "در او هر چه بگفتند از کم و بیش * نشانی داده اند از دیده ی خویش",
        "text": "درباره ی او (خداوند) هر چیزی، چه کم و چه زیاد گفته اند، و تنها از نظر و دیدگاه خود حرف زده اند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9429,
        "beyt": "در او هر چه بگفتند از کم و بیش * نشانی داده اند از دیده ی خویش",
        "text": "خدا را آنگونه که هست می توان شناخت، اما ما انسان ها هستیم که خدا را آنگونه که هستیم می شناسیم. / آرایه تشخیص: در مصرع اول، تاب (توان) که یکی از ویژگی‌های انسان است به خِرَد نسبت داده شده است. / آرایه تضاد بین کم و بیش",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9430,
        "beyt": "به نزد آن که جانش در تجلی است * همه عالم کتاب حق تعالی است",
        "text": "نزد انسانی که روحش در جلوه گری است (روحش بیدار و آگاه است)، تمام دنیا مانند دفترِ شناخت خداوندِ بلند مرتبه است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9431,
        "beyt": "خدایا جهان پادشاهی توراست * ز ما خدمت آید خدایی توراست",
        "text": "خدایا پادشاهی جهان متعلق به تو است، ما فقط می توانیم به تو خدمت کنیم و تو را بپرستیم و سروری و از آن تو است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9432,
        "beyt": "پناه بلندی و پستی تویی * همه نیستند آنچه هستی تویی",
        "text": "تو پناه گاه همه بلندی ها و پستی (همه مخلوقات جهان) هستی، همه موجودات در برابر تو هیچ هستند، هر چه هست تویی، تو خالق همه موجودات هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9433,
        "beyt": "همه آفریدست بالا و پست * تویی آفریننده ی هرچه هست",
        "text": "همه بلندی ها و پستی ها (همه جهان) مخلوق تو هستند، تو خالق هرچه وجود دارد هستی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9434,
        "beyt": "خرد را تو روشن بصر کرده ای * چراغ هدایت تو بر کرده ای",
        "text": "تو باعث روشنایی عقل و خرد شده ای و هدایت را مانند چراغ روشنی به پا کرده ای.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9435,
        "beyt": "جهانی بدین خوبی آراستی * برون زان که یاریگری خواستی",
        "text": "جهان را به این خوبی زیبا کردی و زینت دادی، بدون اینکه از کسی کمک بخواهی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9436,
        "beyt": "خداوند مایی و ما بنده ایم * به نیروی تو یک به یک زنده ایم",
        "text": "تو پروردگار ما هستی و ما بندگان تو هستیم، همه ما از نیرو و قدرت تو زنده هستیم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9437,
        "beyt": "رهی پیشم آور که فرجام کار * تو خشنود باشی و ما رستگار",
        "text": "راهی را به من نشان بده که در آخر تو از من راضی و خشنود باشی و من هم خوشبخت و سر افراز شوم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9438,
        "beyt": "توانا بود هرکه دانا بود * ز دانش دل پیر برنا بود",
        "text": "هر کس که دانا باشد، توانا است و دل افراد پیر به خاطر دانش، مانند جوانان است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9439,
        "beyt": "به دانش فزای و به یزدان گرای * که او باد ، جان تو را رهنمای",
        "text": "به علم و دانش خود اضافه کن و به سوی خدا حرکت کن . چون خداوند است که روح و جان تو را هدایت می کند",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9440,
        "beyt": "بیاموز و بشنو ز هر دانشی * بیابی ز هر دانشی ، رامشی",
        "text": "درباره تمام علم و دانش ها بیاموز و بشنو، چون انسان از هر علم و دانشی آرامشی به دست می آورد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9441,
        "beyt": "میاسای از آموختن , یک زمان * ز دانش میفکن ، دل اندر گمان",
        "text": "حتی لحظه ای هم از آموختن دست برندار و هرگز در راه آموختن دانش در دل خود شک راه نده",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9442,
        "beyt": "چه ناخوش بود ، دوستی با کسی * که بهره ندارد ز دانش ، بسی",
        "text": "دوستی کردن با انسانی که از دانش بی بهره است، بسیار ناخوشایند است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9443,
        "beyt": "که بیکاری او ز بی دانشی است * به بی دانش بر ، بیاید گریست",
        "text": "چون به خاطر بی دانش بودن او کار مفیدی انجام نمی دهد و باید به حال و وضعیت افراد بی بهره از علم و دانش گریه کرد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9444,
        "beyt": "تن مرده ، چون مرد بی دانش است * که نادان به هرجای ، بی رامش است",
        "text": "تن انسان مرده، مانند انسان بی علم و بی سواد است و انسان نادان هیچ جا آرامش ندارد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9445,
        "beyt": "الهی، فضل خود را یار ما کن * ز رحمت ، یک نظر در کار ما کن",
        "text": "خدایا بخشش خود را نصیبمان کن و کمی از رحمت و مهربانی خودت را شامل حال ما کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9446,
        "beyt": "خدایا در زبان من، صواب آر * دعای بنده‌ خود ، مستجاب آر",
        "text": "خدایا! کمکم کن که همیشه با زبانم سخنان راست بگویم و دعای این بنده ی خود را برآورده کن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9447,
        "beyt": "مرا در حضرت خود کامران دار * ز کژ گفتن زبانم در امان دار",
        "text": "مرا در نزد خودت پیروز و موفق کن و زبانم را از سخنان نادرست و بیهوده در امان نگه دار.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9448,
        "beyt": "مرا توفیق ده تا حمد خوانم * صفات ذات تو بر لفظ دانم",
        "text": "به من توفیق بده تا حمد و سپاس (نماز) تو را به جای بیاورم و از صفات خوبت همیشه بگویم (ذکرت را بگویم).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9449,
        "beyt": "خداوندا، تویی حامّی و حاضر * به حال بندگان خویش ناظر",
        "text": "خدایا تو پشتیبان من هستی و همه جا حضور داری به حال بندگانت نظارت می کنی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9450,
        "beyt": "ثنای ذات پاکت می‌سرایم * زبان در شرح ذکرت می‌گشایم",
        "text": "وجود پاک تو را ستایش می کنم و در توصیف یاد تو سخن می گویم (با زبانم به توضیح ذکر و یاد کردن از تو می پردازم).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9451,
        "beyt": "الها، جز تو، ما کس را نخواهیم * از آن رو در پناهت می‌پناهیم",
        "text": "خدایا کسی را جز تو نمی خواهیم و به خاطر همین به تو پناه می آوریم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9452,
        "beyt": "بیا تا برآریم دستی ز دل * که نتوان برآورد فردا ز گل",
        "text": "بیا تا از ته دل و با تمام وجود خدا را عبادت کنیم، زیرا پس از مرگ امکان شکرگزاری و دعا در قبر وجود ندارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9453,
        "beyt": "کریما، به رزق تو پرورده‌ایم * به انعام و لطف تو خو کرده‌ایم",
        "text": "ای خدای بخشنده، ما با رزق و روزی تو پرورش یافته ایم و به بخشش و مهربانی تو عادت کرده ایم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9454,
        "beyt": "چو ما را به دنیا تو کردی عزیز * به عقبی همین چشم داریم نیز",
        "text": "وقتی که ما را در این دنیا عزیز و محترم قرار دادی، در آخرت هم همین را از تو انتظار داریم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9455,
        "beyt": "به لطفم بخوان و مران از درم * ندارد به جز آستانت سرم",
        "text": "خدایا با لطف و مهربانی مرا به سوی خویش دعوت کن و از درگاهت مرا دور نکن، زیرا به جز درگاه تو هیچ پناهگاهی ندارم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9456,
        "beyt": "چراغ یقینم فرا راه دار * ز بد کردنم دست، کوتاه دار",
        "text": "خدایا، بینش، یقین و امان را مثل یک چراغ بر سر راه من قرار بده و وجودم (دستم) را از انجام کارهای بد دور نگه دار.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9457,
        "beyt": "خدایا به ذلت مران از درم * که صورت نبندد دری دیگرم",
        "text": "خدایا مرا با ذلت و خواری از درگاه خودت دور مکن، زیرا که هیچ درگاهی به غیر از درگاه تو را نمی پذیرم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9458,
        "beyt": "دلی دیرُم خریدار محبت * کز او گرم است بازار محبت",
        "text": "خدایا، دلی دارم که خواستار و خواهان محبت است. و از این دل است که بازار محبت و دوستی گرم و پر رونق است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9459,
        "beyt": "لباسی دوختم بر قامت دل * ز پود محنت و تار محبت",
        "text": "لباسی برای دل خودم دوختم که پود پارچه اش از رنج و تار آن از محبت است (دلم سرشار از مهربانی و رنج است).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9460,
        "beyt": "بود درد مو و درمانم از دوست * بود وصل مو و هجرانم از دوست",
        "text": "درد و درمان من هر دو از جانب معشوق (یار) است. وصل و دوری من نیز از معشوق (دوست) است. ( منظور از دوست خداست)",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9461,
        "beyt": "اگر قصابم از تن وا کره پوست * جدا هرگز نگردد جانم از دوست",
        "text": "اگر قصاب پوست تنم را بکند، باز هم جانم از یار (دوست) جدا نمی شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9462,
        "beyt": "به قبرستان گذر کردم کم و بیش * بدیدم قبر دولتمند و درویش",
        "text": "چند باری راهم به قبرستان افتاده و در آنجا هم قبر ثروتمندان و هم قبر فقرا را دیدم.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9463,
        "beyt": "نه درویش بی‌کفن در خاک رفته * نه دولتمند برده یک کفن بیش",
        "text": "و فهمیدم نه فقیری بدون کفن خاک شده و نه ثروتمندی توانسته با خود بیشتر از یک کفن برده است (عاقبت همه مرگ است و لباس آخر ثروتمند و فقیر یک کفن است).",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9464,
        "beyt": "دلا، غافل ز سبحانی چه حاصل * مطیع نفس شیطانی چه حاصل",
        "text": "ای دل، چرا از خداوند پاک و منزه بی خبری، از این بی خبری چه فایده‌ای می بری و از اینکه فرمانبر نفس اماره و شیطان هستی، چه استفاده‌ای می بردی؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9465,
        "beyt": "بود قدر تو افزون از ملایک * تو قدر خود نمی‌دانی چه حاصل",
        "text": "ای انسان ارزش تو بالاتر از فرشتگان است، ولی افسوس که تو قدر و منزلت خود را نمی دانی، چه فایده‌ای دارد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9466,
        "beyt": "مکن کاری که بر پا، سنگت آیو * جهان با این فراخی، تنگت آیو",
        "text": "کاری نکن که با مشکلی روبرو شوی و دنیای به این بزرگی در نظرت تنگ و تاریک شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9467,
        "beyt": "چو فردا نامه خوانان نامه خوانند * تو وینی نامه خود، ننگت آیو",
        "text": "(کاری نکن که) وقتی فردا قیامت فرا رسید و فرشتگان نامه اعمال تو را خواندند، تو از دیدن نامه ی کارهایت، خجالت زده و شرمسار شوی.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9468,
        "beyt": "به گیتی بِه از راستی، پیشه نیست * ز کژّی بَتَر، هیچ اندیشه نیست",
        "text": "در دنیا چیزی بهتر از راستی و درستی نیست و هیچ اندیشه و فکری بدتر از نادرستی نیست",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9469,
        "beyt": "سخن گفتنِ کژ ز بیچارگی است * به بیچارگان بر، بباید گریست",
        "text": "دروغ گفتن و کج حرف زدن از بدبختی انسان است و به حال انسان های بدبخت و بیچاره باید گریه کرد.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9470,
        "beyt": "هر آن کو که گردد به گِردِ دروغ * ستمکاره خوانیمش و بی فروغ",
        "text": "هر کسی به دنبال دروغگویی باشد، ستمکار و گناهکار بی خرد (کسی که در تاریکی جهل قرار دارد) است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9471,
        "beyt": "همه راستی کن که از راستی * نیاید به کار اندرون، کاستی",
        "text": "فقط به دنبال راستگویی باش زیرا کسی که راستگو است هیچگاه در کارها کم نمی گذارد و کارش درست است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9472,
        "beyt": "هر آن کس که با تو نگوید دُرست * چنان دان که او دشمنِ جانِ توست",
        "text": "چرا وقتی که راه درستی و راستی در پیش روی ما قرار دارد چرا بیهوده به دنبال ناراستی و دروغ برویم؟",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9473,
        "beyt": "گشاده است بر ما درِ راستی * چه کوبیم خیره درِ کاستی؟",
        "text": "راه راست گویی و درست کاری برای ما باز است چرا با لجبازی باید به سمت دروغ گویی و بدکاری پیش برویم",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9474,
        "beyt": "مکن دوستی با دروغ آزمای * همان نیز با مردِ ناپاک رای",
        "text": "با انسان دروغ گو دوستی نکن هم چنین با افرادی که فکرهای زشت و ناپاک دارند هم دوستی نکن",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9475,
        "beyt": "علی آن شیر خدا، شاه عرب * الفتی داشته با این دل شب",
        "text": "حضرت علی (ع) آن بنده ی شجاع و دلاور خدا و برترین مرد عرب بود، با تاریکی شب دوستی و انس داشت.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9476,
        "beyt": "شب ز اسرار علی آگاه است * دل شب، محرم سرالله است",
        "text": "شب از راز و نیاز (راز های) حضرت علی (ع) آگاه است و تاریکی شب محرم (رازدار) رازهای الهی است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9477,
        "beyt": "شب شنفته است مناجات علی * جوشش چشمه‌ عشق ازلی",
        "text": "شب دعاها و راز و نیاز های حضرت علی (ع) با خدا را شنیده، صدایی که مانند صدای جوشش چشمه عشق همیشگی خداوند است",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9478,
        "beyt": "کلماتی چو در آویزه‌ گوش * مسجد کوفه هنوزش مدهوش",
        "text": "کلماتی که حضرت (ع) در عبادت با خداوند بر زبان می آورد مانند مرواریدی ارزشمند است و مسجد کوفه هنوز از شنیدن این صدا شیفته و سرگردان است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9479,
        "beyt": "فجر تا سینه آفاق، شکافت * چشم بیدار علی، خفته نیافت",
        "text": "آنگاه که روشنایی سحرگاهی خورشید سینه آسمان را می شکافد و در آسمان ظاهر می شود، می بیند که چشمان حضرت (ع) هنوز به خواب نرفته و او در تمام شب به عبادت خدا مشغول بوده است.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9480,
        "beyt": "ناشناسی که به تاریکی شب * می‌برد شام یتیمان عرب",
        "text": "حضرت علی (ع) آن کسی هستند که در تاریکی شب به صورت ناشناس برای یتیمان عرب شام (غذا) می برد",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9481,
        "beyt": "عشق بازی که هم آغوش خطر * خفت در خوابگه پیغمبر",
        "text": "حضرت علی (ع) آن عاشقی هستند که با خطر مرگ هو آغوش شدند و در شبی که کافران قصد کشتن پیامبر را داشتند در رختخواب او خوابید و پیامبر از مکه به مدینه هجرت کردند.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9482,
        "beyt": "آن دم صبح قیامت تاثیر * حلقه‌ی در، شد از او دامن گیر",
        "text": "در آن صبح و سحرگاه شگفت انگیز که اثرش مانند روز قیامت تاثیرگذار بود، حلقه در عبای (دامن) حضرت علی (ع) را گرفت تا مانع رفتن آن حضرت شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9483,
        "beyt": "دست در دامن مولا زد، در * که علی بگذر و از ما نگذر",
        "text": "حلقه در خانه دامن لباس حضرت علی (ع) را گرفت و گفت: ای علی از این تصمیم رفتن به مسجد صرف نظر کن و من را ترک نکن.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    },
    {
        "id": 9484,
        "beyt": "شبروان، مست ولای تو علی * جان عالم به فدای تو علی",
        "text": "ای علی خداشناسان شب زنده دار سرگشته (شیفته) ولایت و دوستی تو هستند، ای علی، جان همه انسان های جهان فدای تو شود.",
        "lang": "fa",
        "poet": "other"
    }
]