[ Update ] Bí àwọn mẹ́ńbà ìlú SEBIN ṣe ń wá ibi tí Diaz’s àti Soto’s ń gbé, Luz Mely Reyes fẹ́ràn láti máa gbé níbẹ̀.
Ẹgbẹ́ SSTP náà tún ròyìn ìṣẹ̀lẹ̀ náà pé :
NÍ KÁNJÚKÁNJÚ Lákòókò tá à ń wí yìí, aago mẹ́tàlélógún ààbọ̀ ni agbo Ẹgbẹ́ Agbára Ìlàlóye gbé iṣẹ́ kan wá sọ́dọ̀ oníròyìn àti ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn, Luis Carlos Díaz’s ilé, tó sọ nù láti aago márùn - ún ààbọ̀ [ 530 ] agogo #WhereIsLuisCarlos
Àwọn àjọ míì tó ní ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn àti òmìnira ọ̀rọ̀ sísọ ló dara pọ̀ mọ́ wọn nínú ìwàásù náà nípasẹ̀ ọ̀rọ̀ náà, #DondeEstaLuisCarlos ( ibi tí Luis Carlos wà ).
Akọ̀ròyìn ni Díaz, ó jẹ́ alágbàwí ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn àti òmìnira ọ̀rọ̀ sísọ, àwọn èèyàn mọ̀ ọ́n dáadáa, wọ́n sì mọyì rẹ̀ gan - an lórílẹ̀ - èdè Venezuela àti lórílẹ̀ - èdè míì nítorí àlàyé àti àríwísí tó ṣe nípa ìjọba Nicolas Maduro.
Ó ti pẹ́ tó ti ń ṣiṣẹ́ pẹ̀lú Soto, tó ń ṣe àwọn fídíò àti ètò orí rédíò tó dá lórí ọ̀ràn ìṣèlú àti ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn lórílẹ̀ - èdè Venezuela.
Ó tún ti ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí olùkọ́ àti olùṣagbátẹrù ṣíṣẹ̀dá àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde àtàwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde ti àwọn aráàlú.
Ó ti lé lọ́dún mẹ́wàá báyìí tí Díásì ti wà lára àwọn tó ń jẹ́ Global Voices.
Lójú tèmi, ọlọ́gbọ́n èèyàn ni Luis Carlos, ó mọ ìsọfúnni àtàwọn ìsọfúnni tó wà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì dáadáa ní orílẹ̀ - èdè Venezuela tó kún fún wàhálà yìí.
Ó ti ṣeé ṣe fún un láti ní àjọṣe pẹ̀lú àwùjọ ( látorí ṣíṣe lámèyítọ́ àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ ) #WhereIsLuisCarlos.
Ní ọjọ́ díẹ̀ ṣáájú kí wọ́n tó pa á run, ìtòlẹ́sẹẹsẹ àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde, ìyẹn Con el Mazo Dando, fi fídíò kan tí wọ́n gbé ohùn Diaz jáde lẹ́nu àìpẹ́ yìí hàn wọ́n.
Ọkùnrin olóṣèlú kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Diosdado Cabello, tó gbàlejò ìtòlẹ́sẹẹsẹ náà sọ pé Diaz ti ṣèrànwọ́ láti ṣètò bí àwọn ará Venezuela ṣe ń lo ohun tó lé ní wákàtí mẹ́rìnlélógún nínú òkùnkùn ní March 7 àti 8.
Kò sí ẹ̀rí tó fi hàn pé òótọ́ lọ̀rọ̀ yìí.
Ó ti tó wákàtí méje báyìí tí Luis Carlos Díaz ti sọnù.
[Díásì ] jẹ́ akọ̀ròyìn fún Union Radio Notcias, ó sì jẹ́ ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn.
A wà ní orílé iṣẹ́ SEBIN, wọ́n sì sọ pé àwọn ò gbọ́dọ̀ mú un [ nínú àhámọ́ níbẹ̀ ]
[ Update : wọ́n wá jẹ́rìí sí i pé Diaz wà lọ́gbà ẹ̀wọ̀n nígbà tó yá ]
Akọ̀ròyìn kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Vladimir Villegas sọ pé àwọn ọmọ ogun ìjọba ti fi òun sí àtìmọ́lé :
Wọ́n ti sọ fún wa pé àwọn ọmọ ogun ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ ìjọba ti fi Luis Carlos Díaz,, tó jẹ́ oníròyìn ìlú Unionradionet sẹ́wọ̀n.
A máa ń fi hàn pé a bìkítà nípa ìwà títọ́ rẹ̀.
A máa ń béèrè fún ìsọfúnni èyíkéyìí nípa ibi tó ń gbé àti ọ̀wọ̀ tó ní fún ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn.
Àwùjọ àwọn èèyàn tó ń sọ̀rọ̀ nípa àwọn orílẹ̀ - èdè tó wà lágbègbè náà fọwọ́ sowọ́ pọ̀ pẹ̀lú Luis Carlos,, ìdílé rẹ̀, àti gbogbo àwọn oníròyìn míì tí wọ́n jẹ́ ọ̀tọ̀kùlú, tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ nítorí àtigba agbára láti ṣiṣẹ́ ní orílẹ̀ - èdè Venezuela.
A fẹ́ kó tètè padà wá láìséwu, a ó sì máa bá a nìṣó láti máa tún ìtàn yìí ṣe bó ṣe ń dàgbà.
Ìjọba orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà máa fòpin sí òmìnira ọ̀rọ̀ sísọ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì
Owó dírákónì yóò fọwọ́ sí lílo Íńtánẹ́ẹ̀tì lábẹ́ òfin lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà
Ọmọ ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin Mohamed Sani Musa ló ṣonígbọ̀wọ́ ètò ìfìwéránṣẹ́ lórí tẹlifíṣọ̀n.
Ní November 20, Àjọ Tí Ń Dáàbò Bò Wọ́n Lọ́wọ́ Ẹ̀tàn Lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti Ṣíṣe Àtúnṣe Àwọn Ọ̀ràn Mìíràn Tó Wà Nínú Rẹ̀, Àbádòfin 2019, tí wọ́n pè ní “ àbádòfin oníròyìn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ” èyí tí Ọmọ Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Mohamed Sani Musa, ṣonígbọ̀wọ́ rẹ̀, kà á lẹ́ẹ̀kejì.
Àwọn iléeṣẹ́ tó ń gbé ìsọfúnni jáde lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ń gbìyànjú láti fòpin sí ẹ̀tàn àti àṣìlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Àmọ́ ṣá o, ohun tó wà lọ́kàn wọn gan - an kì í ṣe òfin, kàkà bẹ́ẹ̀, ńṣe ni wọ́n fẹ́ pa òmìnira ọ̀rọ̀ sísọ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì rẹ́ ráúráú, wọ́n fẹ́ sọ ọ́ di ọ̀daràn nítorí pé ìjọba ń ṣàríwísí rẹ̀, wọ́n sì fẹ́ sọ ọ́ di òfin lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ní Nàìjíríà.
Wọ́n lu irú owó bẹ́ẹ̀ tán lọ́dún 2016
Ìwà ọ̀daràn ni àríwísí èyíkéyìí tí ìjọba bá ṣe
Àbádòfin yìí fẹ́ “ [ dídènà ] títan àwọn ọ̀rọ̀ èké kálẹ̀ tàbí pípolongo òkodoro òtítọ́ ní Nàìjíríà, ” gẹ́gẹ́ bí Ẹsẹ 1a ti wí.
Yóò fòpin sí títan àwọn ọ̀rọ̀ tó ṣeé ṣe kí wọ́n tàn kálẹ̀ kálẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, títí kan àwọn ọ̀rọ̀ bí ìlera aráàlú, ààbò ìlú, “ ìfọ̀kànbalẹ̀ tàbí ìṣúnná owó ” àti “ àjọṣe tímọ́tímọ́ pẹ̀lú àwọn orílẹ̀ - èdè mìíràn ” lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Àbádòfin náà yóò tún “ ṣàkóbá fún dídáàbò bo ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti dídáàbò bo ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì lọ́wọ́ lílo ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì lọ́nà tí kò bójú mu, ” gẹ́gẹ́ bí Ìpínrọ̀ 1c.
Lédè mìíràn, gbogbo nǹkan ló yẹ kó wà lábẹ́ àbójútó àti ìdarí nínú òfin tí wọ́n gbé kalẹ̀ — lábẹ́ àbójútó láti gbógun ti ìsọfúnni èké.
Àdéhùn tí wọ́n ṣe lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì wúlò gan - an nítorí pé gbogbo ọmọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ni yóò di ọ̀dọ̀ wọn mú, láìka ibi tí wọ́n ń gbé tàbí ibi tí wọ́n ń gbé sí, níwọ̀n ìgbà tí wọ́n bá ti ń fi “ òótọ́ pọ́ńbélé ” náà ránṣẹ́ káàkiri orílẹ̀ - èdè náà.
Ìsọ̀rí 3a sí b(i ) nínú ìpolówó ọjà lórí tẹlifíṣọ̀n sọ pé :
Ẹnì kan kò gbọ́dọ̀ ṣe ohunkóhun ní Nàìjíríà tàbí láwọn orílẹ̀ - èdè mìíràn kó tó lè fi ọ̀rọ̀ kan ránṣẹ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tó mọ̀ pé òótọ́ lọ̀rọ̀ náà tàbí tó ní ìdí láti gbà pé òótọ́ lọ̀rọ̀ náà ; fífi ọ̀rọ̀ náà ránṣẹ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà sì lè ṣàkóbá fún ààbò Nàìjíríà tàbí apá èyíkéyìí ní Nàìjíríà.
Wọ́n máa ń fi àwáwí tí kò lẹ́sẹ̀ nílẹ̀ tí wọ́n pè ní “ ààbò orílẹ̀ - èdè ” ṣàpèjúwe ọ̀rọ̀ ọ̀fẹ́.
Ṣùgbọ́n ìjọba orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà máa ń ṣe ohun tó tọ́ nígbà gbogbo, kò sì sẹ́ni tó lè bẹnu àtẹ́ lù wọ́n.
Gẹ́gẹ́ bí Ìpínrọ̀ 3b (vi ) ti wí, wọ́n ka gbólóhùn èyíkéyìí tí kò bá “ fọkàn tán iṣẹ́ èyíkéyìí tí ìjọba bá gbé lé wa lọ́wọ́ léèwọ̀. ”
Gẹ́gẹ́ bí Ọ̀rọ̀ 3b (v ) ti wí, gbólóhùn yìí ń tọ́ka sí gbólóhùn èyíkéyìí tó sọ pé : “ Ẹ̀mí ìṣọ̀tá, ìkórìíra, èyí tí a ń darí sí àwọn ẹlòmíràn tàbí èyí tí a kò fọwọ́ sí láàárín onírúurú àwùjọ ènìyàn. ”
Èyí léwu gan - an nítorí pé ó máa ń jẹ́ káwọn alákòóso túmọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ tó ta kora, èyí táwọn olóṣèlú lè ṣì lọ́nà.
Ta ló ń ṣàlàyé ohun tó ń fa ìkórìíra, tó sì fọwọ́ sí i?
Ohun tó túmọ̀ sí ni pé wọ́n lè sọ pé ìkórìíra ló jẹ́ téèyàn bá ń wá ọ̀nà àbáyọ tàbí téèyàn ò tiẹ̀ fẹ́ dá ẹni tó jẹ́ olóṣèlú lẹ́bi.
Ìyà ẹ̀ṣẹ̀ tí wọ́n fi ń jẹ ẹnì kan nítorí ìpèsè èyíkéyìí tí wọ́n ṣe nínú àkáǹtì náà jẹ́ owó náírà tó tó ẹgbẹ̀rún lọ́nà ọgọ́rùn - ún mẹ́wàá sí mílíọ̀nù mẹ́wàá náírà [ nǹkan bí ẹgbẹ̀rún márùnlélọ́gọ́ta ó lé mẹ́rìndínlọ́gọ́ta dọ́là sí ẹgbẹ̀rún méjìdínlọ́gbọ̀n dọ́là lórílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà ] tí wọ́n fi sẹ́wọ̀n fún ọdún mẹ́ta tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ.
Àwọn ọlọ́pàá fún wọn láṣẹ láti dá Íńtánẹ́ẹ̀tì dúró
Àjọ tó ń bójú tó ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì tún fún ìjọba lágbára tí kò láàlà láti yí Íńtánẹ́ẹ̀tì padà nípasẹ̀ “Wíwo Ìkànnì Àjọlò Orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ” tó wà nínú Apá Kejìlá, nọ́ńbà Kẹta :
Ẹ̀ka Tó Ń Fọwọ́ Sí Òfin Lórí Ọ̀ràn Ìbánisọ̀rọ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lè ní kí Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Ìsọfúnni Lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìyẹn Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Ìbánisọ̀rọ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, sọ fún àwọn tó ń bójú tó ọ̀ràn ìbánisọ̀rọ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì pé kí wọ́n gbé ìgbésẹ̀ tó bọ́gbọ́n mu kí àwọn tó ń bójú tó ọ̀ràn ìbánisọ̀rọ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà má bàa
Àwọn tó ń bójú tó ìsọfúnni lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì gbọ́dọ̀ ṣègbọràn sí àṣẹ tó ń dí wọn lọ́wọ́ yìí tàbí kí wọ́n fẹ̀mí ara wọn wewu nígbà tí wọ́n bá gbà pé ó tó mílíọ̀nù márùn - ún sí mẹ́wàá owó náírà [ dọ́là mílíọ̀nù mẹ́rìnlá sí méjìdínlógún náírà ].
Yàtọ̀ síyẹn, òfin tá a gbé yẹ̀ wò yìí kò fàyè gba àwọn tó ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì láti máa lo Íńtánẹ́ẹ̀tì fún ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ìwà ìkà tí wọ́n ń hù sí ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn túbọ̀ ń burú sí i nítorí pé òfin fún àwọn ọlọ́pàá ní ìwé àṣẹ tó bófin mu láti pàṣẹ pé kí wọ́n má ṣe jẹ́ kí ẹnikẹ́ni ráyè wọlé.
Ìsọ̀rí kẹẹ̀ẹ́dógún sọ pé kìkì “ ìdánúṣe ” àwọn ọlọ́pàá lójú “ àwọn ẹ̀rí tí kò ṣeé já ní koro ” ni wọ́n nílò láti fòpin sí lílo Íńtánẹ́ẹ̀tì ní orílẹ̀ - èdè náà.
Nítorí náà, ẹnikẹ́ni lè pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn sí Ilé Ẹjọ́ Gíga [ Ìpínrọ̀ 13(2) ] láti mú irú ìfòfindè bẹ́ẹ̀ kúrò láìjẹ́ pé ó kọ́kọ́ pe àwọn ọlọ́pàá pé kí wọ́n mú òfin tó ti wà tẹ́lẹ̀ kúrò.
Ohun tí èyí túmọ̀ sí hàn gbangba - gbàǹgbà — kò sẹ́ni tó lè yíjú sí ilé ẹjọ́ fún ìtọ́sọ́nà lójú ìwà ọ̀daràn yìí bó tilẹ̀ jẹ́ pé ìkálọ́wọ́kò náà kò tíì kásẹ̀ nílẹ̀.
Àwọn agbófinró tó ń bójú tó ọ̀ràn àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì
Ó jọ pé àwọn amòfin mẹ́ta ló jẹ́ olórí ìpinnu tí wọ́n ṣe ní Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin, lápá òkè ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà : Mohamed Sani Musa ( ẹni tó ṣonígbọ̀wọ́ ìpinnu náà), Abba Moro àti Èlíṣà Abbo.
Gẹ́gẹ́ bí ìwé ìwádìí kan tí wọ́n pè ní, Premium Times ṣe sọ, Mohamed Sani Musa, tó jẹ́ alábòójútó àgbègbè ti Ìlà Oòrùn Nàìjíríà, ló ṣe ẹ̀rọ kan tí wọ́n ń pè ní Permanent Voter Cards, èyí tí wọ́n máa ń lò nígbà ìbò tí wọ́n máa ń dìbò fún gbogbo gbòò lọ́dún 1919.
Ẹ̀sùn yìí ni Ilé Iṣẹ́ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Ilẹ̀ Òkèèrè ( INEC ) gbà.
Ìforígbárí tó wáyé láàárín àwọn ènìyàn mú káwọn èèyàn bẹ̀rẹ̀ sí ṣiyèméjì nípa bí olórí ìbò lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣe lómìnira tòótọ́ nínú ìbò tí wọ́n ṣe kẹ́yìn.
Iṣaku Èlíṣà Abbo tó wà lára Ẹgbẹ́ Olómìnira ti Àwọn Èèyàn ( PDP ) jẹ́ aṣòfin tó ń ṣojú fún Àgbègbè Adamwa ti Àríwá ti Ìgbìmọ̀ Aṣòfin ní Ìpínlẹ̀ Adamwa, ní ìhà àríwá ìlà oòrùn Nàìjíríà.
Ní oṣù July ọdún 2019,, níwájú ọlọ́pàá kan tó ń jẹ́, Abbo, ó lu obìnrin kan tó jẹ́ ọ̀kan lára àwọn òṣìṣẹ́ ní ṣọ́ọ̀bù kan tí wọ́n ti ń ta àwọn ohun ìṣeré ìṣekúṣe tó jẹ́ ti àwọn àgbàlagbà nílùú Abuja.
Lẹ́yìn tí wọ́n gbé fídíò kan jáde lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì, Abbo tọrọ àforíjì lọ́wọ́ gbogbo èèyàn.
Abba Moro, pẹ̀lú PDP, ni aṣojú ìgbìmọ̀ aṣòfin tó ń ṣojú fún àgbègbè Benue níhà gúúsù orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìyẹn níhà àríwá orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Lọ́jọ́ kẹẹ̀ẹ́dógún oṣù kẹjọ ọdún 2014, Moro, tó jẹ́ òjíṣẹ́ tó ń bójú tó ọ̀ràn ààbò inú lọ́hùn - ún ló fa ìṣẹ̀lẹ̀ burúkú kan tó wáyé lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, èyí tó mú kí nǹkan bíi mílíọ̀nù mẹ́fà àwọn ọ̀dọ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tí wọ́n kọ̀wé béèrè fún ẹgbẹ̀rún mẹ́rin [ 4,000 ] àǹfààní iṣẹ́ ìsìn ní Orílẹ̀ - Èdè Nàìjíríà kóra jọ sí onírúurú ibi tí wọ́n ti ń gba ìsìn.
Ìpakúpa tó wáyé nítorí pípọ̀ tí èrò pọ̀ ju bó ṣe yẹ lọ yọrí sí ikú nǹkan bí ogún èèyàn, wọ́n sì fara pa lọ́pọ̀ ìgbà.
Moro jẹ́ ọ̀kan lára owó tí àwọn tó ń wáṣẹ́ náà ń san, èyí tó jẹ́ ọ̀rìnlélẹ́gbẹ̀ta ó dín márùn - ún [ 675 ] mílíọ̀nù náírà.
Kì í ṣe pé Moro wulẹ̀ sọ ara rẹ̀ di ọlọ́rọ̀ nìkan ni, àmọ́ ó tún ré kọjá àwọn òfin tó wà fún Ẹ̀ka Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Ìṣíwọ̀lú.
“ Kò sídìí fún dídákẹ́ jẹ́ẹ́, ìbẹ̀rù tàbí ìkóra - ẹni - níjàánu ” — #SayNoToSocialMediaBill!
Àwọn ọmọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lo àkọlé náà, #SayNoToSocialMediaBill, lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì láti fi sọ pé inú ń bí àwọn lápapọ̀ :
Nínú ọ̀rọ̀ kan tí Àjọ Tí Ń Rí sí Ọ̀ràn Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn gbé jáde, wọ́n dẹ́bi fún lílo “ òfin láti fi dá rògbòdìyàn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn láre ” nítorí pé kì í wulẹ̀ ṣe pé yóò dá àwọn ará Nàìjíríà lẹ́kun “ sísọ èrò inú wọn ” nìkan ni, àmọ́ yóò tún “ sọ wọ́n sẹ́wọ̀n nítorí pé wọ́n ṣe bẹ́ẹ̀. ”
Nígbà tí ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin ń fẹ̀sùn kàn wọ́n pé wọ́n ń fòpin sí ìsọfúnni tí kò tọ́ àti pé wọ́n ń fòpin sí ìsọfúnni tí kò tọ́, ńṣe ni wọ́n ń ṣàgbéyẹ̀wò bí òfin dírákónì kan ṣe ń ṣiṣẹ́.
Ìyàlẹ́nu gbáà ló jẹ́ pé àwọn olóṣèlú ló ń tan ìsọfúnni èké kálẹ̀ jù lọ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Àwọn alákòóso ilẹ̀ Nàìjíríà àtàwọn ẹgbẹ́ alátakò pàtàkì sọ oríṣiríṣi ọ̀rọ̀ ìkórìíra lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì di ibi tí wọ́n ti ń tan ìsọfúnni kálẹ̀ nípa ẹ̀yà àti ìpolongo èké kálẹ̀ nígbà tí wọ́n ń dìbò yan ààrẹ lọ́dún 1919.
Ka púpọ̀ sí i :
Àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde ń tan ìsọfúnni àti ìpolongo ẹ̀tanú kálẹ̀ nígbà tí wọ́n ń dìbò nílẹ̀ Nàìjíríà
Oríṣiríṣi ìsọfúnni èké ló wà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà ìbò lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lọ́dún 1919
Ní àkókò òmìnira ọ̀rọ̀ sísọ tó kún fún wàhálà yìí ní Nàìjíríà, ẹ̀sùn ọlọ́gbọ́n látẹnu òǹkọ̀wé ọmọ ilẹ̀ Amẹ́ríkà tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Toni Morrison jẹ́ ká nírètí pé :
Àkókò yìí gan - an làwọn ayàwòrán máa ń lọ síbi iṣẹ́, wọn kì í sọ̀rètí nù, wọn kì í ní ẹ̀mí ìgbéraga, wọn kì í dákẹ́ jẹ́ẹ́, wọn kì í sì í bẹ̀rù.
A máa ń sọ̀rọ̀, a máa ń kọ̀wé, a sì máa ń sọ èdè.
Kí wọ́n tó lè di òfin, wọ́n gbọ́dọ̀ ṣí lọ síbi ìgbìmọ̀ aṣòfin tí àwọn aṣòfin yóò ti gbé òfin náà yẹ̀ wò.
Ìgbìmọ̀ náà fi ìròyìn rẹ̀ ránṣẹ́ sí Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin, wọ́n gbé ẹ̀dà kan tó mọ́ yẹ̀ wò, wọ́n sì fi ránṣẹ́ sí Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin láti wá dìbò fún ìgbìmọ̀ aṣòfin kẹ́yìn, lẹ́yìn náà, wọ́n wá fi ránṣẹ́ sí ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin.
Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin gbọ́dọ̀ fi tipátipá juwọ́ sílẹ̀ pátápátá kí wọ́n tó lè tú àdéhùn lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ká.
Èyí jẹ́ nítorí pé orílẹ̀ - èdè tó pọ̀ jù lọ ní Áfíríkà yóò fara balẹ̀ ṣe ìjọba bóofẹ́bóokọ̀ lẹ́yìn tí òmìnira ọ̀rọ̀ sísọ bá ti kásẹ̀ nílẹ̀.
Ilé ẹjọ́ gíga lórílẹ̀ - èdè Tanzania fara mọ́ ìpinnu tí wọ́n ṣe láti fòpin sí ìgbéyàwó àwọn ọmọdé bó tilẹ̀ jẹ́ pé wọ́n gbìyànjú láti tún un ṣe
“ Ìdájọ́ yìí ni ìdájọ́ tó dára jù lọ tí ilé ẹjọ́ tíì ṣe rí ”
Àwọn ọmọbìnrin ilé ẹ̀kọ́ tó wà lórílẹ̀ - èdè Tanzania ya fọ́tò kan ní July 10, 2007. Fọ́tò tí Fanny Schertzer lò pẹ̀lú ìyọ̀ǹda nípasẹ̀ àjọ Wikimedia Commons, CC BY 2.0.
Ní oṣù October ọdún 2016, ilé ẹjọ́ gíga lórílẹ̀ - èdè Tanzania fọwọ́ sí ìdájọ́ pàtàkì tí wọ́n ṣe lọ́dún 2016, èyí tó mú kí ọjọ́ orí ìgbéyàwó àwọn ọmọdébìnrin àtàwọn ọmọdékùnrin di ọdún méjìdínlógún.
Ìjọba orílẹ̀ - èdè Tanzania gbìyànjú láti tún ìpinnu yìí ṣe, wọ́n sọ pé àwọn ọ̀dọ́bìnrin tí wọ́n dàgbà dénú tí wọ́n sì ṣègbéyàwó jẹ́ ọ̀nà ààbò fún àwọn ọ̀dọ́bìnrin tí wọ́n lóyún, àti pé ó yẹ kí wọ́n jẹ́ kí wọ́n ṣègbéyàwó kí wọ́n tó pé ọmọ ọdún méjìdínlógún.
Àmọ́ ní October 23,201, ìjọba orílẹ̀ - èdè Tanzania pàdánù ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn, ìdájọ́ ilé ẹjọ́ gíga sì kásẹ̀ nílẹ̀ : Ọjọ́ orí tọkùnrin tobìnrin fi jẹ́ méjìdínlógún [ 18 ], èyí sì mú kí wọ́n fòfin de ìgbéyàwó àwọn ọmọdé lórílẹ̀ - èdè Tanzania.
Gẹ́gẹ́ bí Àjọ Tí Ń Bójú Tó Àkànlò Owó Tí Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ṣètò fún Iye Ènìyàn ṣe sọ, Tanzania jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ìgbéyàwó tó wọ́pọ̀ jù lọ lágbàáyé.
Kò pẹ́ rárá táwọn ará Nétò fi sọ pé inú àwọn dùn sí ìṣàkóso náà.
Àwọn kan dúpẹ́ lọ́wọ́ Rebeca Z. Gyumiaro, olùpẹ̀jọ́ náà àti ẹni tó gbọ́ ẹjọ́ náà.
Gyumi ni olùdásílẹ̀ àti olùdarí àgbà fún Àjọ Msichana Initiative ( young Women Initiative ), ìyẹn àjọ kan tí kì í ṣe ti ìjọba lórílẹ̀ - èdè Tanzania, tó ń fún àwọn ọmọbìnrin lágbára nípa kíkàwé.
Ìjà láti fòpin sí ìgbéyàwó àwọn ọmọdé lórílẹ̀ - èdè Tanzania
Lọ́dún 2016, Gyumi pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn pẹ̀lú Òfin Ìgbéyàwó ti 2002 ( LMA ) tó fàyè gba àwọn obìnrin tí kò tíì pé ọmọ ọdún méjìdínlógún láti ṣègbéyàwó.
Gẹ́gẹ́ bí ìwé ìròyìn Tanzania Demographic and Health Survey ( TDHS ) ti sọ, ìdá mẹ́rìndínlógójì nínú ọgọ́rùn - ún àwọn obìnrin tọ́jọ́ orí wọn wà láàárín ọdún mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n sí mọ́kàndínlọ́gbọ̀n ló ṣègbéyàwó kí wọ́n tó pé ọmọ ọdún méjìdínlógún, ní ìfiwéra pẹ̀lú ìdá márùn - ún nínú ọgọ́rùn - ún àwọn ọkùnrin tí ọjọ́ orí wọn jọra.
Ilé Ẹjọ́ náà fàyè gba àwọn ọmọbìnrin tí kò tíì pé ọmọ ọdún mẹ́rìnlá láti ṣègbéyàwó pẹ̀lú ìyọ̀ǹda ilé ẹjọ́ àti ọmọ ọdún mẹ́ẹ̀ẹ́dógún pẹ̀lú ìyọ̀ǹda àwọn òbí, nígbà tó jẹ́ pé ọdún méjìdínlógún ni ọjọ́ orí wọn kéré jù lọ fún ọkùnrin.
Nípasẹ̀ agbẹjọ́rò rẹ̀, Gyumi, ó jiyàn pé ìpèsè tí àwọn Ẹgbẹ́ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin LMA ṣe jẹ́ àìbánilò - lọ́gbọọgba fún fífún àwọn ọkùnrin ní ìtọ́jú tó dára jù lọ lórí ọ̀ràn ọjọ́ orí tó yẹ kí wọ́n ṣègbéyàwó.
Wọ́n tún ṣàlàyé síwájú sí i pé àwọn ìpèsè wọ̀nyí lòdì sí ẹ̀tọ́ ọgbọọgba, wọ́n kọ̀ jálẹ̀, wọ́n sì lè ṣàlàyé ara wọn láìmọ̀ọ́mọ̀ débi pé wọ́n lè sọ pé àwọn ọmọbìnrin kò lẹ́tọ̀ọ́ láti kàwé.
Ìyáàfin Gyumi bẹ Ilé Ẹjọ́ Gíga pé kí wọ́n wá ìsọfúnni tí wọ́n rí gbà látọ̀dọ̀ àwọn Ẹlẹ́rìí Jèhófà.
Kò sígbà kankan tí Ilé Ẹjọ́ Gíga Ilẹ̀ Amẹ́ríkà kéde pé ìpinnu tí Ilé Ẹjọ́ Gíga Jù Lọ Ilẹ̀ Amẹ́ríkà ṣe kò bófin mu.
Ṣùgbọ́n wọ́n rí i pé àwọn ìpèsè wọ̀nyẹn lòdì sí òfin, wọ́n sì fún ìjọba lọ́dún kan láti ṣàtúnṣe àwọn ìṣòro tó wà nínú àwọn ìpèsè LMA.
Nípasẹ̀ agbẹjọ́rò àgbà, wọ́n pàṣẹ fún ìjọba pé kí wọ́n fi ọdún méjìdínlógún ṣe ọjọ́ tó yẹ kí àwọn obìnrin àtàwọn ọkùnrin ṣègbéyàwó.
Àmọ́, bó tilẹ̀ jẹ́ pé arákùnrin George Masaju tó jẹ́ Ọ̀gá Àgbà nígbà yẹn fìyà jẹ wọ́n, ẹsẹ̀kẹsẹ̀ ló pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn sí Ilé Ẹjọ́ Gíga :
Àṣẹ : Wọ́n ti fún mi ní àkọsílẹ̀ ìjọba tó fi pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn nínú ẹjọ́ #childmarriage.
Kà síwájú sí i : Mòsáńbíìkì sọ ìgbéyàwó àwọn ọmọdé di ọ̀daràn
Àwọn ìdí tó fi yẹ kí wọ́n fa ojú ẹlòmíràn mọ́ra
Láàárín oṣù mẹ́rin ìgbẹ́jọ́ ní ilé ẹjọ́, ìjọba gbìyànjú láti pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn látọ̀dọ̀ ẹjọ́ tí wọ́n ṣe lọ́dún 2016, èyí tó béèrè pé kí wọ́n ṣàtúnṣe àwọn ìpèsè tí wọ́n fún àwọn ọmọbìnrin láyè láti ṣègbéyàwó nígbà tí wọ́n wà lọ́mọ ọdún mẹ́ẹ̀ẹ́dógún.
Ọ̀gbẹ́ni Mark Mulwambo àti Alesia Mbuya,, tí àwọn agbẹjọ́rò ìjọba pàtàkì ṣojú fún, pèsè ìyàtọ̀ tó wà láàárín ohun alààyè àti àṣà ìbílẹ̀ àti òfin àwọn ẹlẹ́sìn Mùsùlùmí gẹ́gẹ́ bí ìpìlẹ̀ fún ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn.
Obìnrin kan tó ń jẹ́ Mbuya ṣàlàyé pé ìyàtọ̀ tó wà láàárín àwọn ọmọkùnrin àtàwọn ọmọbìnrin máa ń mú kí wọ́n yàtọ̀ síra.
Ó ṣàlàyé pé ìgbéyàwó lè dáàbò bo àwọn ọmọbìnrin tí kò tíì ṣègbéyàwó tí wọ́n bá lóyún nígbà tí wọ́n ṣì kéré.
Síwájú sí i, ó tún jiyàn lórí àṣìṣe tí ilé ẹjọ́ náà ṣe nípa “ fífi ọjọ́ orí ọmọ wé ọjọ́ orí àti ọjọ́ ìgbéyàwó, ” èyí tó túmọ̀ sí pé ilé ẹjọ́ gbọ́dọ̀ máa wo ọmọkùnrin àti ọmọbìnrin lọ́nà tó yàtọ̀ síra lórí ọjọ́ orí tó yẹ kí wọ́n ṣègbéyàwó.
Kíá làwọn èèyàn orílẹ̀ - èdè Nétò bẹ̀rẹ̀ sí í bẹnu àtẹ́ lu ìpinnu tí wọ́n ṣe nílé ẹjọ́.
Ka púpọ̀ sí i : Mòsáńbíìkì, Cote d’Ivoire rú òfin lórí ẹ̀tọ́ àwọn obìnrin àtàwọn ọmọdé
Ẹ̀tọ́ Ọkùnrin àti Ọkùnrin
Ìdájọ́ ilé ẹjọ́ yìí jẹ́ ìgbésẹ̀ kan láti fòpin sí onírúurú àìbánilò - lọ́gbọọgba tó ń wáyé láàárín àwọn ọ̀dọ́bìnrin lórílẹ̀ - èdè Tanzania.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí Àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè sọ, kí ẹ̀tọ́ ọgbọọgba tó lè wà láàárín ọkùnrin àti obìnrin tó máa tó ọdún 2030, àwọn ìjọba gbọ́dọ̀ yí àwọn òfin tó ń mú kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà kúrò, kí wọ́n sì gbé àwọn òfin kan kalẹ̀ tí kò ní jẹ́ kí ẹ̀tọ́ ọgbọọgba gbilẹ̀.
Ìsọfúnni fi hàn pé ọjọ́ orí tọkọtaya ní í ṣe pẹ̀lú bí wọ́n ṣe kàwé tó àti bí wọ́n ṣe lọ́rọ̀ tó ( TDHS 201 ).
Ní Tanzania,, ìyàtọ̀ tó wà láàárín ọjọ́ orí ìgbéyàwó láàárín àwọn ọmọbìnrin tí kò kàwé àti àwọn ọmọbìnrin tí kò kàwé girama tàbí àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ gíga wà fún ọdún mẹ́fà.
Ní orílẹ̀ - èdè Tanzania, kò bófin mu pé kí wọ́n máa fi ọgbọ̀n ọdún sẹ́wọ̀n kí wọ́n sì máa fìyà jẹ àwọn ọmọbìnrin iléèwé wọn.
Wọn kì í gba àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n lóyún láyè láti padà síléèwé kódà lẹ́yìn tí wọ́n bá ti bímọ pàápàá.
Fífòfin de ìgbéyàwó àwọn ọmọdé yóò dáàbò bo gbogbo ọmọbìnrin, láìka ipò tí wọ́n wà níléèwé sí.
Ní orílẹ̀ - èdè Tanzania, ìgbéyàwó àwọn ọmọdé máa ń dá àwọn ọmọbìnrin lẹ́kọ̀ọ́, ó sì máa ń ṣamọ̀nà wọn lọ síléèwé níbàámu pẹ̀lú ìsọfúnni tó wá látọ̀dọ̀ Àjọ Tó Ń Ṣèwádìí Lórílẹ̀ - Èdè Tanzania, 2017.
Ìfòfindè yìí ti mú kó túbọ̀ rọrùn fáwọn ọmọbìnrin ilé ìwé láti parí ilé ẹ̀kọ́ wọn láìsí ìṣòro kankan.
Bó tilẹ̀ rí bẹ́ẹ̀, wọ́n ṣì ń dojú kọ ìdájọ́ tí kò bófin mu, èyí tó sọ pé wọn ò gbọ́dọ̀ padà síléèwé.
Ọ̀nà tí Arábìnrin Kanye West gbà lo àwọn àmì ará Jàmáíkà ló jẹ́ kí ìjíròrò orílẹ̀ - èdè náà dá lórí ‘ fífárùngbọ̀n ’
Owó tí wọ́n ń tà lórí ìkànnì orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ní orílẹ̀ - èdè Jàmáíkà
Ọ̀gbẹ́ni Kanye West kọrin níbi ìkóhun - ìṣẹ̀ǹbáyé - sí tí wọ́n ń pè ní The Museum of Modern Art’s annual Party in the Garden, èyí tó ṣàǹfààní gan - an ni, New York City, May 10, 2011 Fọ́tò tí Jason Persse, CC BY-SA 2.0. yà
Kanye West, ọmọ ilẹ̀ Amẹ́ríkà tó ń fipá bá àwọn èèyàn lò pọ̀, gbé àwòkẹ́kọ̀ọ́ “ Ọjọ́ Ìsinmi ” rẹ̀ wá sí Kingston, Jàmáíkà, nígbà tí ọjọ́ ayẹyẹ Ọjọ́ Àwọn Akọni ti Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà bẹ̀rẹ̀ ( October 19-21, 2019 ).
Èyí ni ìgbà àkọ́kọ́ tí olùfipábánilòpọ̀ náà kó ẹgbẹ́ akọrin ìhìn rere rẹ̀ ńláńlá lọ síta lóde Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà, a gbọ́ pé ẹnì kan tó jẹ́ ọmọ ilẹ̀ Jàmáíkà lára àwọn òṣìṣẹ́ rẹ̀ béèrè lọ́wọ́ rẹ̀.
Àmọ́ ṣá o, àríwísí tí wọ́n ṣe níbẹ̀rẹ̀ àpilẹ̀kọ yìí ló mú káwọn ará Amẹ́ríkà máa ta àwọn ohun ìṣàpẹẹrẹ ilẹ̀ Jàmáíkà lórí ìkànnì rẹ̀.
Lẹ́yìn ọjọ́ méjì péré tí wọ́n ti kíyè sí i, wọ́n ṣe àpéjọ náà lọ́fẹ̀ẹ́ ní Ọgbà Ẹ̀wọ̀n Emancipation ní Kingston,, tó jẹ́ olú ìlú orílẹ̀ - èdè náà.
Ọdún 2002 ni wọ́n ṣí ọgbà ìtura náà láti fi bọlá fún “ òmìnira kíkún ” tí ọ̀kẹ́ mẹ́ẹ̀ẹ́dógún [ 300,000 ] àwọn ẹrú ní Jàmáíkà ní August 1, 1838,.
Ó ṣeé ṣe kó jẹ́ pé irú nǹkan bẹ́ẹ̀ ló kọ́kọ́ ṣẹlẹ̀ níbi eré ìdárayá náà, àmọ́ kì í ṣe èyí tó kẹ́yìn nìyẹn.
Àní gẹ́gẹ́ bí Olivia “Babsy ” Grange, tó jẹ́ Olùdarí Àṣà Ìṣẹ̀dálẹ̀ ṣe dáhùn nígbà tí wọ́n ṣàríwísí rẹ̀ nígbà yẹn lọ́hùn - ún nípa sísọ pé orílẹ̀ - èdè náà ń jàǹfààní látinú gbọ̀ngàn ìṣeré náà, ẹnì kan tó ń gbé orin lárugẹ rí i pé àwòkẹ́kọ̀ọ́ náà, èyí tí wọ́n máa ń gbé jáde lórí ìkànnì Iṣẹ́ Ìsìn ti ọjọ́ Sunday, mú àwọn ìgbòkègbodò àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ mìíràn lórí òpin òpin ọ̀sẹ̀ Akọni
Láfikún sí i, àwọn olùgbé Kingston, tí ìṣẹ̀lẹ̀ ọkọ̀ ojú pópó ń ṣàdédé ṣẹlẹ̀ jálẹ̀ ọ̀sẹ̀, ni ìdàrúdàpọ̀ àti ìdàrúdàpọ̀ tí wọ́n sọ tẹ́lẹ̀ pé ó máa ń wáyé láàárín ìrọ̀lẹ́ tó kù díẹ̀ káàtó.
Síbẹ̀síbẹ̀, ẹgbẹ̀rún mélòó kan àwọn ará Jàmáíkà gbádùn eré náà dáadáa, àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde ilẹ̀ Jàmáíkà sì ń ṣiṣẹ́ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nítorí iṣẹ́ tí wọ́n ń ṣe láìsí àbùkù kankan :
Ọ̀rọ̀ tí wọ́n sọ lójú pópó ni pé, ó ṣeé ṣe kí [ Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìṣẹ̀lẹ̀ Ayé Àtọ̀run ] ṣí lọ síbi tí wọ́n ti lè rí ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn tàbí ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn lára àkọsílẹ̀ Kingston, lórílẹ̀ - èdè Jàmáíkà, títí kan ẹyẹ aláràbarà tí wọ́n fi òkúta ṣe.
Mo ti ṣe ọ̀pọ̀lọpọ̀ wíwá ìsọfúnni lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì láti fi hàn pé òótọ́ pọ́ńbélé lọ̀rọ̀ náà láìsí oríire, àmọ́ mo ti rí i lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì pé wọ́n ń polówó ọjà tó ní àwọn àmì pàtàkì wọ̀nyí, èyí tó bára mu pẹ̀lú ibi tí wọ́n ti ń ṣeré ìdárayá náà
Ohun tó ń ṣẹlẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Jàmáíkà ni pé àwọn olóṣèlú tó ń ṣàkóso ní ṣísẹ̀ - n - tẹ̀lé kò tíì mọyì àǹfààní tó wà nínú lílo orúkọ náà, “ Jamaica ” tàbí àwọn àmì [ tó dúró fún ] àmì yẹn, títí kan àsíá rẹ̀ àti ẹ̀wù ìhámọ́ra rẹ̀.
Ohun kan náà ló máa ń ṣẹlẹ̀ sí orin wa àtàwọn nǹkan míì tó máa ń jẹ́ àmì sára rẹ̀ tí wọ́n ń pè ní, Ska, Mento, Rock Steady, Reggae láàárín àwọn mìíràn.
Bí wọ́n ṣe ń polówó àwọn aṣọ tó jẹ́ àmì pàtàkì ní erékùṣù náà jẹ́ àpẹẹrẹ àrà ọ̀tọ̀ kan lórílẹ̀ - èdè Jàmáíkà.
Kì í ṣe ẹ̀wù tí ìjọba àtàwọn èèyàn orílẹ̀ - èdè Jàmáíkà wọ̀ nìkan ni wọ́n máa ń lò, àmọ́ wọ́n tún máa ń lo àwọn àmì orílẹ̀ - èdè náà nínú ìṣẹ̀dá wọn.
Mo ti ṣàkíyèsí pé Ilé Iṣẹ́ Tó Ń Bójú Tó Àṣà àti Olórí Ìlú Kingston ti ń yára yíwọ́ padà báyìí, ó sì yẹ ká mọ̀ pé kì í ṣe ìgò tó rọrùn láti tún bẹ̀rẹ̀ sí ṣiṣẹ́ nìyẹn.
Mo nírètí pé ìjọba ní àwọn agbẹjọ́rò rere.
Láìsí àní - àní, àwọn agbẹjọ́rò ṣì lè ní iṣẹ́ tó pọ̀ láti ṣe láti fòpin sí ìdàrúdàpọ̀ tó wà láàárín lílo àwọn àmì orílẹ̀ - èdè Jàmáíkà.
Àwọn ọlọ́pàá ń pààyàn lórílẹ̀ - èdè Guinea bí Ààrẹ Alpha Condé ṣe rọ̀ mọ́ agbára
“ Àwọn ìlú ńlá ti di eléèérí ”
Akọ̀ròyìn Screenshot láti ilẹ̀ Faransé gbọ́ ìròyìn mẹ́rìnlélógún nípa ohun tó ṣẹlẹ̀ ní orílẹ̀ - èdè Guinea.
Ìwà ipá àwọn ọlọ́pàá bẹ́ sílẹ̀ ní orílẹ̀ - èdè Guinea ní October 14, èyí sì yọrí sí ikú ọ̀pọ̀ èèyàn àti ìfàṣẹ ọba gbígbóná janjan lẹ́yìn tí wọ́n fẹ̀hónú hàn sí ààrẹ orílẹ̀ - èdè Guinea tí orúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Alpha Condé.
Àwọn òpópónà Conakry, tó jẹ́ olú ìlú orílẹ̀ - èdè náà àtàwọn ìlú mìíràn ti di pápá ìjà láàárín àwọn agbófinró àtàwọn apániláyà.
Àwọn ọlọ́pàá ń jàǹfààní àwọn àǹfààní tuntun tí wọ́n ní lábẹ́ òfin, èyí tó ń fún wọn láǹfààní láti lo ipá tó lè ṣekú pani bí wọ́n bá rí i pé ó pọndandan láti ṣe bẹ́ẹ̀ nítorí ààbò.
Àwọn àṣefihàn náà ti pa èèyàn mẹ́fà, títí kan ọ̀kan lára àwọn ọlọ́pàá, wọ́n sì ti ṣe ọ̀pọ̀ èèyàn léṣe.
Ka púpọ̀ sí i : Àwọn ọmọ ogun ààbò lórílẹ̀ - èdè Guinea ní ẹ̀tọ́ láti lo àwọn ohun tó lè ṣekú pani
Àwọn tó ń fi ẹ̀hónú hàn lòdì sí ìyípadà èyíkéyìí tó bá wáyé nínú òfin tí ààrẹ rí gẹ́gẹ́ bí ìgbìdánwò láti ṣe iṣẹ́ kẹta lábẹ́ òfin.
Kódà, ẹgbẹ̀rún mẹ́rin ó lé mọ́kànlélọ́gọ́rin [ 81, ] ló gbọ́dọ̀ fòpin sí àṣẹ ààrẹ lóṣù October, ọdún 2020.
Gẹ́gẹ́ bí Àjọ Tó Ń Rí sí Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn ṣe ránni létí pé :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
Ó ti lé lọ́dún kan báyìí tí ìjọba orílẹ̀ - èdè Guinea ti fòfin de fífi ẹ̀hónú hàn lójú pópó, tí wọ́n ń sọ̀rọ̀ nípa bí wọ́n ṣe ń halẹ̀ mọ́ àwọn aráàlú, gẹ́gẹ́ bí ohun tí Àjọ Tó Ń Rí sí Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn sọ lónìí.
Ó kéré tán, àwọn aláṣẹ àdúgbò ti fòfin de ogún ìgbòkègbodò ìṣèlú tàbí àwọn àṣefihàn mìíràn.
Àwọn ọlọ́pàá ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ ti da omi lójú àwọn tí kò fara mọ́ ìfòfindè náà, wọ́n sì ti mú ọ̀pọ̀ àwọn tó ń fi ẹ̀hónú hàn.
Nígbà tí ìjọba ń sọ ọ̀rọ̀ tó ta kora nípa ọ̀ràn ìṣèlú : Ní October 13, Ààrẹ Condé fi inú dídùn tẹ́wọ́ gba ìjíròrò :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
Alpha Condé tún ọ̀rọ̀ rẹ̀ sọ, ó ní kí wọ́n jọ sọ̀rọ̀ dáadáa kí wọ́n sì jọ jíròrò nǹkan pa pọ̀ títí láé kí wọ́n lè yanjú aáwọ̀, kí wọ́n sì yanjú gbogbo ìṣòro tí orílẹ̀ - èdè náà ń dojú kọ.
Síbẹ̀, Ahmed Tidiane Traoré,, tó jẹ́ agbaninímọ̀ràn lórí ọ̀ràn ààrẹ, sọ lọ́jọ́ kejì ní October 12, — ìyẹn ní ọjọ́ méjìlá ṣáájú kí àṣefihàn náà tó bẹ̀rẹ̀ ná — fún ogunlọ́gọ̀ àwọn ọ̀dọ́ ẹgbẹ́ RPG [ tí wọ́n ń pè ní Reunion of the People of Guinea ] :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
A rọ àwọn ọ̀dọ́ ẹgbẹ́ náà pé kí wọ́n wà lójúfò ní àgbègbè náà.
Wọ́n [ àwọn ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn ] ti kó àwọn táyà tí wọ́n máa ń lò pa mọ́ sínú àwọn aṣọ tá a máa ń pe àwọn ọ̀dọ́ tó wà níbi àríyá náà pé kí wọ́n kó àwọn táyà náà dà nù, kí wọ́n má bàa kó àwọn táyà náà dà nù, kí wọ́n má bàa gbéjà ko ẹnikẹ́ni, kí wọ́n má bàa pa ohunkóhun run, kí wọ́n má kàn gbèjà ara wọn.
Gbogbo àwọn aṣebi ni a óò rí, a ó sì fi wọ́n hàn wọ́n.
Àsọyé méjì yìí láàárín àwọn aláṣẹ ti mú kí inú túbọ̀ bí àtakò àti àwùjọ ẹ̀dá ènìyàn, gẹ́gẹ́ bí ìkànnì náà, globalguinee.info :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
October 14, 2019, jẹ́ ọjọ́ Monday tó ṣókùnkùn biribiri, bó tilẹ̀ jẹ́ pé kò ṣókùnkùn biribiri láti dáhùn ìpè tó wá látọ̀dọ̀ Ẹgbẹ́ Olùṣàkóso Àpapọ̀ Orílẹ̀ - Èdè fún Gbígbèjà Òfin.
Wọ́n ròyìn ìjà láwọn àgbègbè ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ tó jẹ́ olú ìlú orílẹ̀ - èdè Guea.
Wọ́n fẹ́rẹ̀ẹ́ dáwọ́ iṣẹ́ ajé tí wọ́n ń ṣe ní ibùdó ìṣekòkáárí ìlú Kalou dúró pátápátá.
Láwọn orílẹ̀ - èdè mìíràn, àwọn èèyàn tún tẹ́wọ́ gba ìpè náà ní Àárín Gbùngbùn àti Lower Guinea.
Nínú igbó àti ní orílẹ̀ - èdè Gíga Guinea, kò fi bẹ́ẹ̀ pọ̀ tó bẹ́ẹ̀.
Síbẹ̀, àwọn ìlú ńlá ti di èyí tí kò lágbára mọ́.
Nígbà tí ọkùnrin kan tó ń jẹ́ Adam Thiam ń sọ̀rọ̀ lórí ìkànnì benbere.org lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ó kọ ọ́ pé :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
Àwọn nǹkan bíbanilẹ́rù ti ń ṣẹlẹ̀ báyìí lórílẹ̀ - èdè Guinea, ó fẹ́rẹ̀ẹ́ jẹ́ pé ńṣe làwọn arìnrìn - àjò tó fẹ́rẹ̀ẹ́ kú túbọ̀ ń fi ìbọn àtàwọn ọ̀nà ẹ̀jẹ̀ tí wọ́n ń gbà kọjá lórí òpó igi, tí wọ́n sì ń fi iná àti afẹ́fẹ́ yọ́ kẹ́lẹ́kẹ́lẹ́ dáná sun igbó.
Àwọn èèyàn orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ti bẹnu àtẹ́ lu ìwà ipá tó ń ṣẹlẹ̀ lórí ìkànnì àjọlò :
Gẹ́gẹ́ bí Blaise Compaoré [ olóṣèlú tó ń jẹ́ Burkinabé ] Alpha Condé ṣe ń lọ ní tààràtà lọ sínú ọ̀gbun àìnísàlẹ̀, ǹjẹ́ ó máa lè gbọ́ bí àwọn ọmọ ogun rẹ̀ ṣe ń fi ìbínú ké jáde?
Láàárín àkókò yìí, ọkọ̀ ojú omi náà ti ń rì.
Lọ́jọ́ kẹẹ̀ẹ́dógún oṣù October, akọ̀ròyìn kan tó ń jẹ́ Bhiye Bary kọ̀wé pé :
Hamdallaye oògùn apakòkòrò (#Conakry : Àwọn ọlọ́pàá máa ń yọ àwọn aráàlú kan lẹ́nu láàárọ̀ kùtùkùtù yìí.
Gẹ́gẹ́ bí ọmọ ìbílẹ̀ kan ládùúgbò náà ti sọ, ńṣe làwọn ọlọ́pàá ń fọ́ ilẹ̀kùn túútúú, tí wọ́n sì ń jí àwọn ilé gbé.
Ẹnì kan tó jẹ́ òǹkọ̀wé àti ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn ní Orílẹ̀ - Èdè Olómìnira ti Kóńgò, tí orúkọ rẹ̀ ń jẹ́ S. Nkola Matamba,, sọ̀rọ̀ nípa ìbínú rẹ̀ :
Ẹnì kan tó jẹ́ mẹ́ńbà àtakò tẹ́lẹ̀ rí, tí ìfẹ́ láti yí òfin padà wọ̀ ọ́ lọ́kàn gan - an báyìí, kí òfin kẹta lè wà lórí ìtẹ́ náà, bóyá títí dìgbà tí àwọn ẹgbẹ́ aláwọ̀ dúdú tó wà ní irú ilẹ̀ Áfíríkà tí wọ́n jẹ́ aláwọ̀ dúdú á fi wá sílẹ̀!
Àwọn èèyàn orílẹ̀ - èdè Guinea nígboyà!
ỌJỌ́ àkọ́kọ́ tí wọ́n fi ẹ̀hónú hàn sí àṣẹ kẹta tí wọ́n gbé lé Condé lọ́wọ́ ni àbájáde èyí jẹ́ fún àwọn tí wọ́n fara gbá àtàwọn tó ti kú.
Ìwà òǹrorò àwọn olóṣèlú tí wọ́n fẹ́ di olórí ìgbésí ayé Amoulanfe — Cheikh FallTM (@cypher007) October 14, 2019
Macky Darsalam, tó jẹ́ ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn lórílẹ̀ - èdè Guea, sọ pé àwọn èèyàn ń gbìyànjú láti yí èrò àwọn aráàlú padà :
Lójú irú àwọn àtakò bẹ́ẹ̀, ńṣe ló dà bíi pé àtakò ilẹ̀ Guimea ò lẹ́sẹ̀ nílẹ̀ : àwọn ọlọ́pàá gbogbo àwọn tó ń ṣàtakò ti dáwọ́ lílọ́wọ́ sí ìjíròrò ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin dúró láti October 11, 2019.
Ìkànnì orí Íńtánẹ́ẹ̀tì tó ń jẹ́ mediaguinee.org sọ pé :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
lédè Gẹ̀ẹ́sì, èyí tí wọ́n pè ní Union of Republican Forces (URF ) ti àgbègbè Sidya Touré, gbé awuyewuye dìde láàárín àwọn kan lára àwọn alátakò àtàwọn ajàjàgbara tó ń ṣojú fún ìjọba, tí wọ́n ti gbé àwọn ìgbésẹ̀ kan ní ọjọ́ tó ṣáájú kí wọ́n tó dáwọ́ àṣefihàn èyíkéyìí tí kò bófin mu dúró níbi odi agbára ẹgbẹ́ alákòóso náà.
Ẹ̀ka ọ́fíìsì ilé iṣẹ́ ìjọba àpapọ̀ tí wọ́n ti rà wọ́n padà ni wọ́n fi parí awuyewuye náà, wọ́n sì fàṣẹ ọba mú àwọn èèyàn mẹ́fà tí wọn ò tíì mọ ẹni tí wọ́n jẹ́ àti ẹni tí wọ́n jọ ń ṣiṣẹ́.
#SexForgrades : Fídíò tuntun kan ń tú àṣírí ìfòòró ẹni tí wọ́n ń fòòró ẹni ní àwọn yunifásítì ní Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà
Ẹ̀rù máa ń ba àwọn tí wọ́n bá ṣẹ̀ṣẹ̀ fòòró, wọn kì í sì í fẹ́ bá ẹnikẹ́ni sọ̀rọ̀
Léraléra ni Boniface Igbeneghu,, ọ̀jọ̀gbọ́n kan ní Yunifásítì Èkó, Nàìjíríà (Screenshot látinú fídíò BBC #SexForgrades ) bá a ṣèṣekúṣe
Fídíò kan tí ilé iṣẹ́ BBC ṣe nípa bí àwọn ọ̀jọ̀gbọ́n yunifásítì ní Nàìjíríà àti Gánà ṣe ń fòòró àwọn obìnrin tí wọ́n ń kọ́ lẹ́kọ̀ọ́ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ti gbé ọ̀pọ̀ ìbéèrè dìde nípa bí wọ́n ṣe lè fòpin sí i :
Ìwádìí amúnigbọ̀nrìrì tí wọ́n gbé jáde ní October 7, 2019,, ni akọ̀ròyìn kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Kiki Mordi,, tí wọ́n fipá mú láti fi ilé ẹ̀kọ́ yunifásítì rẹ̀ sílẹ̀ nítorí pé ó kọ̀ láti fara mọ́ ìlànà ìbálòpọ̀ tí olùkọ́ yunifásítì kan fi lélẹ̀, tó sì ń já a kulẹ̀ ṣáá :
Nínú ìwádìí kan tí ilé iṣẹ́ rédíò BBC ṣe lórí ọ̀ràn ìbálòpọ̀, wọ́n rí Boniface Igbeneghu, University of Lagos, tó ń fi ìbálòpọ̀ bá àwọn obìnrin akẹ́kọ̀ọ́ rẹ̀ lò pọ̀.
Screenshot látinú fídíò BBC #SexForGrades.
Ìwádìí tí wọ́n ṣe lọ́dún kan ṣoṣo fi hàn pé ìṣòro “ ìbálòpọ̀ láàárín ọkùnrin àti obìnrin pọ̀ ju bó ṣe yẹ lọ ” ní yunifásítì méjì tó wà ní Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà, àwọn ni : Yunifásítì Nàìjíríà ti Èkó ( UNILAG ) àti Yunifásítì Gánà.
Ọ̀jọ̀gbọ́n kan ní ẹ̀ka iṣẹ́ ọnà ti UNILAG’S, tó sì tún jẹ́ pásítọ̀ ìhìn rere ní Ṣọ́ọ̀ṣì Ìhìn Rere ti ìlú Foursquare jẹ́ ọ̀kan lára àwọn olùkọ́ tí ìwádìí náà dá sílẹ̀.
Wọ́n rí ọ̀gbẹ́ni Igbenegbu nínú fídíò tí wọ́n gbé jáde lórí rédíò BBC, èyí tó fi ìbálòpọ̀ sọ̀rọ̀ nípa oníròyìn ilé iṣẹ́ rédíò BBC kan tó díbọ́n pé ó jẹ́ ọmọ ọdún mẹ́tàdínlógún tó ń wá ìdálẹ́kọ̀ọ́ ní yunifásítì.
Ǹjẹ́ o ò mọ̀ pé arẹwà obìnrin ni ọ́?
Ǹjẹ́ o mọ̀ pé pásítọ̀ ni mí, tí mo sì ti lé lẹ́ni àádọ́ta ọdún, ṣùgbọ́n tí mo bá fẹ́ ọmọbìnrin ọlọ́dún mẹ́tàdínlógún, ahọ́n dídùn ni mo nílò, kí n sì fi owó díẹ̀ pa mọ́ fún un
Nínú ìpàdé tí wọ́n ṣe kẹ́yìn láàárín tọkọtaya náà, Igbenegbu, ó la iná, ó ní kí wọ́n fẹnu kò ó lẹ́nu, ó sì tẹ̀ síwájú láti gbá a mọ́ra nínú ọ́fíìsì rẹ̀ tí wọ́n tì mọ́lẹ̀.
Ṣọ́ọ̀ṣì Ìhìn Rere ti fagi lé Igbeneghu “ kúrò nínú gbogbo iṣẹ́ òjíṣẹ́. ”
Bẹ́ẹ̀ gẹ́gẹ́, Yunifásítì Èkó ti dá Igbeneghu dúró ní ilé ẹ̀kọ́ náà, ó sì tún pàṣẹ pé kí wọ́n ti yàrá àwọn òṣìṣẹ́ tí wọ́n ń pè ní “ yàrá onígọ̀gọ̀, ” èyí tí àwọn ọ̀gá ń lò láti fi ṣe àríyá àwọn ọ̀dọ́mọbìnrin tí wọ́n jẹ́ akẹ́kọ̀ọ́ àti òṣìṣẹ́.
Ṣíṣàkọsílẹ̀ ìbànújẹ́ tó ti báni ní ọ̀pọ̀ ọdún sẹ́yìn
Irú àṣírí bẹ́ẹ̀ kò jẹ́ káwọn ará Nàìjíríà gbọ́ nípa bí àjálù ṣe ń ṣẹlẹ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì pẹ̀lú àkọlé gàdàgbà náà, #SexForgrades, lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ọ̀pọ̀ àwọn obìnrin tó ń lo tẹlifíṣọ̀n lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ló ń sọ ìrírí tí wọ́n ní nígbà tí wọ́n ń fi ọ̀ranyàn bá ara wọn tage :
Ọ̀gbẹ́ni Lola Shoneyin,, tó jẹ́ alábòójútó àjọyọ̀ àti òǹkọ̀wé,, ṣàlàyé “ ìtìjú ńláǹlà ” tó bá a nígbà tí adáhunṣe kan ní yunifásítì kan tó ń jẹ́ Deputy vice - Chancellor (DVC ) fọwọ́ kàn án láìmọ̀ọ́mọ̀
Fún ọ̀pọ̀ ẹ̀wádún làwọn ọ̀jọ̀gbọ́n ní yunifásítì nílẹ̀ Nàìjíríà ti ń fi àwọn obìnrin tó jẹ́ akẹ́kọ̀ọ́ sílẹ̀ láwọn ilé ẹ̀kọ́ gíga lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Àmọ́ ṣá o, ó sábà máa ń ṣòro láti dá ẹni tó hùwà àìdáa sí wọn lẹ́jọ́ nítorí pé ẹ̀rù máa ń ba àwọn tí wọ́n hùwà àìdáa sí, wọn kì í sì í fẹ́ sọ̀rọ̀ nítorí ìbànújẹ́ jíjinlẹ̀ tó máa ń wáyé nítorí àwọn ìwà àìdáa wọ̀nyí.
Lọ́dún 2016, Àbádòfin kan tí Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Ilẹ̀ Nàìjíríà gbé kalẹ̀, èyí tí wọ́n pè ní “ Fífòòró Ẹni Lọ́nà Ìṣekúṣe, ” pe àwọn olùkọ́ àtàwọn olùkọ́ tí wọ́n fẹ̀sùn kàn pé wọ́n ń fòòró àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n ń fòòró ní ọdún márùn - ún sẹ́wọ̀n.
Àmọ́ ṣá o, Àjọ Akẹ́kọ̀ọ́ ti Ilé Ẹ̀kọ́ Gíga ti Àwọn Yunifásítì Ní Nàìjíríà ta ko òfin náà, wọ́n sọ pé ìwà kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà ni wọ́n ń hù nítorí pé àwọn olùkọ́ ni wọ́n ń gbógun tì, wọ́n sì sọ pé kò jẹ́ kí yunifásítì lè dá wà.
Ó ṣeé ṣe kó jẹ́ pé àtakò tí wọ́n ṣe sí òfin yẹn ló mú kí wọ́n pa òfin yẹn, èyí tí ààrẹ orílẹ̀ - èdè kò fọwọ́ sí.
Ṣé ẹgbẹ́ #SexForgrades ni ẹgbẹ́ mìíràn tí wọ́n ń pè ní #ChurchToo?
Ní oṣù July ọdún yìí, obìnrin olókìkí kan lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́, Busola Dakolo, fẹ̀sùn kan Biodun Fatoyinbo, tó jẹ́ aṣáájú pásítọ̀ Àpéjọ Síónì, pé ó fipá bá a lò pọ̀ nígbà tó wà lọ́mọ ọdún mẹ́rìndínlógún [ 16 ]
Ka púpọ̀ sí i : Ṣé pásítọ̀ ni àbí apẹranjẹ?
Oníwàásù Ajíhìnrere kan lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà fẹ̀sùn ìfipábánilòpọ̀ kàn án
Láàárín ọdún mẹ́fà tó kọjá, Fatoyinbo tó jẹ́ ọ̀kan lára àwọn òṣìṣẹ́ ọwọ́ náà ti jìyà nítorí ẹ̀sùn ìfipábáni - lòpọ̀ àti ìbálòpọ̀ takọtabo tí wọ́n fi kàn án.
Àmọ́ ṣá o, ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò tó wáyé lákòókò tí Dakolo fẹ̀sùn kan Fatoyinbo kò jẹ́ kí orílẹ̀ - èdè gbégbèésẹ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Fún ọ̀pọ̀ ọjọ́, #ChurchToo — ìyẹn ìgbìmọ̀ tó ń dá ẹgbẹ́ #MeToo sílẹ̀ jákèjádò ayé — ni wọ́n ń gbé jáde lórí ìkànnì àjọlò orí íńtánẹ́ẹ̀tì ní Nàìjíríà.
Kò pẹ́ tí wàhálà yìí fi bẹ̀rẹ̀ láti orí Íńtánẹ́ẹ̀tì títí dé òpópónà ní àwọn ìlú ńláńlá lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà bíi Èkó àti Ajá.
Ẹgbẹ́ #ChurchToo ké sí ìjọba pé kí wọ́n “ fọwọ́ pàtàkì mú ọ̀ràn ìwà ipá tí wọ́n ń hù sáwọn obìnrin àtàwọn ọmọbìnrin. ”
Ìwé ìròyìn náà, #ChurchToo, jẹ́ ká mọ bí àṣà fífipábáni - lòpọ̀ ṣe túbọ̀ ń gbilẹ̀ sí i, ṣùgbọ́n tó jẹ́ “ láàárín àwọn ẹlẹ́sìn, ” pàápàá jù lọ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Ó fún àwọn obìnrin láǹfààní láti sọ̀rọ̀.
Bíi ti ẹgbẹ́ #ChurchToo, igbe ẹkún #SexForgrades tún ti jẹ́ ká mọ bí ìwà ipá ìbálòpọ̀ tí wọ́n ń hù sáwọn obìnrin ṣe jẹ́ gan - an àti bí wọ́n ṣe ń ṣi agbára lò, èyí tó ń jẹ́ kí ìwà ipá ìbálòpọ̀ yìí gbèrú sí i.
Ǹjẹ́ ọ̀rọ̀ yìí máa yọrí sí ẹgbẹ́ alágbàwí kan lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, tí wọ́n ń gbìyànjú láti ṣe àtúntò kí wọ́n lè rí i dájú pé àwọn yunifásítì jẹ́ ibi ààbò fáwọn obìnrin?
Àkókò yóò tó.
Zanzibar nìkan ni ọ̀kan lára àwọn tó kọ́ṣẹ́ orin lẹ́kọ̀ọ́ Bíbélì
Ilé Ẹ̀kọ́ Orin Dhow Countries ń gbé àṣà ìbílẹ̀ èdè Swahili lárugẹ nípasẹ̀ orin
Àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tó wà ní Ilé Ẹ̀kọ́ Orin Dhow Countries (DCMA ) yọ́ ọ wò dáadáa, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ, wọ́n yọ́ ọ,
Ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn olùṣèbẹ̀wò sí ìlú Stone Town tó jẹ́ ìlú mánigbàgbé, ìyẹn Zanzibar,, ti tẹ̀ lé ìró orin tí wọ́n ń gbọ́ ní Ilé Ẹ̀kọ́ Orin Dhow Countries (DCMA ), ilé ẹ̀kọ́ orin tó ń gbé àṣà orin lárugẹ, tó sì ń pa á mọ́ láwọn erékùṣù tó wà létíkun orílẹ̀ - èdè Swahili tó wà létí Òkun Íńdíà.
Láti ọdún 2002 ni ilé ẹ̀kọ́ yìí ti ń gbé àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ tó ṣàrà ọ̀tọ̀ tó wà láàárín àwọn ará Lárúbáwá, àwọn ará Íńdíà àti àwọn ará Áfíríkà lárugẹ nípasẹ̀ orin kíkọ.
Lẹ́yìn ọdún mẹ́tàdínlógún, ilé ẹ̀kọ́ náà dojú kọ ìṣòro ìṣúnná owó, èyí sì fẹ́rẹ̀ẹ́ dá a dúró.
Nǹkan bí ìdá ọgọ́rin nínú ọgọ́rùn - ún àwọn akẹ́kọ̀ọ́ alákòókò kíkún tó wà níbẹ̀ ni kò lè san owó ilé ẹ̀kọ́ wọn, èyí tó ń wọ nǹkan bíi dọ́là mẹ́tàlá dọ́là lóṣù, gẹ́gẹ́ bí ìwé ìròyìn àjọ DCMA ṣe sọ.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé láti ọ̀pọ̀ ọdún sẹ́yìn ni ilé ẹ̀kọ́ náà ti ń rí ìtìlẹ́yìn gbà látọ̀dọ̀ àwọn olùtọrẹ àgbáyé àti látọ̀dọ̀ àwọn olóṣèlú, síbẹ̀ wọ́n ní ìṣòro àìlówó lọ́wọ́, èyí tó lè mú kí wọ́n ṣí ilẹ̀kùn wọn ní Ilé Ìbílẹ̀ Àṣà Ìbílẹ̀ tí wọ́n ń pè ní Old Customs House.
Láìsí owó gọbọi láti máa bá iṣẹ́ náà lọ, ẹ̀rù ń ba àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ DCMA àtàwọn òṣìṣẹ́ ibẹ̀ pé àwọn ìró alárinrin tó ń jáde látinú gbọ̀ngàn ìṣàpẹẹrẹ tó ń mú kí àwọn erékùṣù wọ̀nyí kọrin lè dópin.
Yàtọ̀ sí pé ilé ẹ̀kọ́ náà ń kọ́ni lẹ́kọ̀ọ́ nípa àṣà ìbílẹ̀ àti ogún nípasẹ̀ orin kíkọ, ó tún ń gbé inú àwùjọ àwọn ọ̀dọ́ olórin tí wọ́n ń wá ọ̀nà mìíràn láti gbé ìgbésí ayé gẹ́gẹ́ bí ìṣẹ̀dá.
Ọmọ ilé ẹ̀kọ́ DCMA kan kẹ́kọ̀ọ́ nípa ohun èlò kan tí wọ́n fi ń kọ àwọn orin ayé àtijọ́ tí wọ́n ń pè ní taarab.
Alessia Lombardo, tó jẹ́ ọ̀gá àgbà ilé iṣẹ́ DCMA, sọ nínú fídíò kan tó jẹ́ ti ìjọba àpapọ̀ tó ń jẹ́ DCMA, pé : “ A ti bẹ̀rẹ̀ sí í ní ìṣòro ìṣúnná owó tó le gan - an.
“ Títí di oṣù mẹ́fà tó tẹ̀ lé e, kò dá wa lójú pé a lè rí owó oṣù gbà lọ́dọ̀ àwọn olùkọ́ àtàwọn òṣìṣẹ́ wa. ”
Lákòókò tá à ń wí yìí, àwọn olùkọ́ àgbà mọ́kàndínlógún àtàwọn òṣìṣẹ́ kàǹkà - kàǹkà ti lọ láìsan owó oṣù fún ohun tó lé ní oṣù mẹ́ta báyìí, bí ilé ẹ̀kọ́ náà ti ń làkàkà láti rí i dájú pé àjọṣe tó dán mọ́rán wà láàárín àwọn akẹ́kọ̀ọ́, tí wọ́n sì ń ṣàwárí àwọn ọ̀nà tí wọ́n lè gbà ṣètìlẹ́yìn fún ilé ẹ̀kọ́ kan.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn èèyàn mọ̀ pé erékùṣù yìí jẹ́ ibi táwọn arìnrìn - àjò afẹ́ máa ń rìnrìn - àjò lọ sáwọn etíkun àtàwọn òtẹ́ẹ̀lì olówó ńláńlá tó wà níbẹ̀, síbẹ̀ ọ̀pọ̀ jù lọ àwọn tó ń gbé níbẹ̀ ni kò níṣẹ́ lọ́wọ́ bó tilẹ̀ jẹ́ pé òṣì ti dín kù díẹ̀díẹ̀, gẹ́gẹ́ bí ìwé ìròyìn The World Bank ṣe sọ.
Fún ọdún mẹ́tàdínlógún, àjọ DCMA ti ń ṣiṣẹ́ takuntakun láti gbé ogún àti àṣà àtọwọ́dọ́wọ́ Zanzibar lárugẹ àti láti dáàbò bò ó nípasẹ̀ orin.
Ibi ìbí àwọn olórin ìtàn àtẹnudẹ́nu tó ń jẹ́ Siti Binti Saad àti Fatuma Binti Baraka, tàbí Bi. Kidude, Zanzibar jẹ́ ibi tí wọ́n ti ń kọrin nítorí àṣà ìbílẹ̀ wọn àti bí wọ́n ṣe fọwọ́ sowọ́ pọ̀ káàkiri orílẹ̀ - èdè Swahili fún ọgọ́rọ̀ọ̀rún ọdún.
Lóde òní, àwọn akẹ́kọ̀ọ́ lè kọ́ bí wọ́n ṣe ń kọrin ìbílẹ̀ bíi taarab, ngoma àti kidumbak,, pa pọ̀ pẹ̀lú àwọn ohun èlò ìkọrin bíi drums, Законо àti oud, tí wọ́n jẹ́ olùtọ́jú ẹranko — àti olùtumọ̀ — nípa àṣà ìbílẹ̀ àti àṣà ìbílẹ̀.
Neema Surri,, tó ń ta gòjé ní ilé iṣẹ́ DCMA, ti ń kẹ́kọ̀ọ́ gòjé látìgbà tó ti wà lọ́mọ ọdún mẹ́sàn - án.
Surri sọ nínú fídíò àjọ DCMA pé : “ Mo mọ ọ̀pọ̀ ọ̀dọ́ tí wọ́n fẹ́ kẹ́kọ̀ọ́ nípa orin àmọ́ tí wọn ò lówó lọ́wọ́ torí pé wọ́n jẹ́ akúṣẹ̀ẹ́ àti aláìníṣẹ́ lọ́wọ́.
Àwọn akẹ́kọ̀ọ́ ní Ibùdó Ìkóhun - Ìṣẹ̀ǹbáyé - Sí ti Ilé Ẹ̀kọ́ Àṣà Ìbílẹ̀ àtijọ́, níbi tí wọ́n ti dá ilé ẹ̀kọ́ náà sílẹ̀, lu ìlú Stone Town, Zanzibar201.
Lẹ́yìn tí ọ̀pọ̀ lára àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n jẹ́ ẹgbẹ́ DCMA ti parí iṣẹ́ wọn, tí wọ́n ti gba ìwé ẹ̀rí, tí wọ́n sì ti gba ìdálẹ́kọ̀ọ́ ẹ̀rí dípúlọ́mà, wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí ṣiṣẹ́ ní àwọn ìpele àgbáyé gẹ́gẹ́ bí ẹgbẹ́ akọrin àti oníṣẹ́ ọnà kan ṣoṣo tó gba ẹ̀bùn.
Láìpẹ́ yìí, ọmọ ilẹ̀ Zanzibar kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Amina Omar Juma,, tó jẹ́ ọmọ ilé ẹ̀kọ́ DCMA tẹ́lẹ̀, tó sì tún jẹ́ olùkọ́ DCMA lọ́wọ́lọ́wọ́, padà wá láti ìrìn àjò afẹ́ kan ní Gúúsù Áfíríkà.
Òun àtàwọn mẹ́ńbà ẹgbẹ́ akọrin mìíràn, tí wọ́n jẹ́ ọmọ ilé ẹ̀kọ́ DCMA tẹ́lẹ̀ rí, tẹ ẹ̀kúnrẹ́rẹ́ àlàyé tí wọ́n kọ́kọ́ ṣe jáde, “ Fusing the Roots, ” lọ́dún 2018, tí wọ́n ń lọ síbi ayẹyẹ orin tó tóbi jù lọ tí wọ́n ṣe ní Sauti Za Busara, ní Ìlà Oòrùn Áfíríkà, lọ́dún yẹn kan náà.
Àwọn fídíò orin tí wọ́n ń gbé jáde, tí wọ́n ń gbé àwòrán jáde láti ìlú Zanzibar, tí wọ́n sì ń sọ ìtàn obìnrin kan tí wọ́n ń fìyà jẹ nínú ilé, tí wọ́n sì ń fọkàn yàwòrán ìgbésí ayé nínú orin, dà bí ìtàn ìgbésí ayé Omar Juma’s :
Ka púpọ̀ sí i : Àwọn obìnrin tó wà láwọn ilé iṣẹ́ orin ní Ìlà Oòrùn Áfíríkà máa ń kọrin lòdì sí àwọn ọkùnrin tó ń jẹ gàba lé wọn lórí
Ìtàn àṣà ìbílẹ̀ àti ìfọwọ́sowọ́pọ̀
Àwọn olùṣèbẹ̀wò tó lé ní ẹgbẹ̀rún mẹ́ẹ̀ẹ́dógún [ 15,000 ] ló ti gba inú ilé àwòṣífìlà tí wọ́n kọ́ yìí kọjá kí wọ́n lè gbádùn àwọn eré ìdárayá alárinrin, àwọn ibi ìkọ́lé àti kíláàsì, kí wọ́n sì lè ní ìfararora pẹ̀lú àwọn olórin DCMA tí wọ́n jẹ́ onígboyà, tí wọ́n ń ṣojú fún àṣà ìbílẹ̀ àti ogún Zanzibar lọ́jọ́ iwájú, gẹ́gẹ́ bí àjọ DCMA ṣe sọ.
Wọ́n ya àwòrán ilé ẹ̀kọ́ náà látinú ìtàn tó díjú nípa bí àwọn ará Íńdíà, Lárúbáwá àti Áfíríkà ṣe ń ṣe pàṣípààrọ̀ ara wọn, wọ́n sì ṣayẹyẹ àwọn orílẹ̀ - èdè tí wọ́n ń pè ní “ dhow, ” pẹ̀lú ìmísí látinú àwọn àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ tó wà káàkiri Òkun Íńdíà àti Ibi Tí Òkun Ti Ya Wọ Ilẹ̀ Páṣíà.
Ọgọ́rùn - ún ọdún kẹtàdínlógún sí ìkọkàndínlógún ni ẹgbẹ́ agbábọ́ọ̀lù Alákòóso ìlú Omani, tó jẹ́ “ ẹgbẹ́ agbábọ́ọ̀lù alágbára ńlá ” ti yí ìjókòó rẹ̀ padà láti Muscat sí Zanzibar lọ́dún 1840.
Láti Ìlú Òkúta, àwọn ọba ìlú Omani máa ń bójú tó onírúurú ọ̀nà tí wọ́n ń gbà ṣòwò nínú ọkọ̀ ojú omi, títí kan àwọn ohun èlò amọ̀, góòlù, àti aṣọ, èyí tí ẹ̀fúùfù líle ń gbé, ìyẹn àwọn ọkọ̀ òkun ilẹ̀ Arébíà tí wọ́n ń rìnrìn àjò gba orí Òkun Íńdíà kọjá, láti orílẹ̀ - èdè Íńdíà lọ sí ìlú Oman lọ sí Ìlà Oòrùn Áfíríkà.
Ọ̀dọ́kùnrin kan tó ń jẹ́ Zanzibaris mọ̀ pé ó ṣe pàtàkì pé káwọn ní àjọṣe tímọ́tímọ́ pẹ̀lú àwọn ohun tó ti ṣẹlẹ̀ kọjá kí wọ́n bàa lè mọ ọjọ́ ọ̀la wọn.
Lẹ́nu àìpẹ́ yìí làwọn akẹ́kọ̀ọ́ àtàwọn olùkọ́ tí wọ́n jẹ́ ọ̀jọ̀gbọ́n nínú ẹ̀kọ́ DCMA ṣe “TaraJazz", ìyàtọ̀ láàárín àwọn ẹ̀yà ìbílẹ̀ tí wọ́n ń pè ní taarab àti jíjókòó ti òde òní.
Ó ti tó ọdún mẹ́ta àtààbọ̀ báyìí tí wọ́n ti ń kẹ́kọ̀ọ́ gòjé ; TaraJazz jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ẹgbẹ́ agbóhùnsáfẹ́fẹ́ tí onífọ́tò Aline Coquelle mú ní erékùṣù yìí
Etíkun tó wà lórílẹ̀ - èdè Swahili sọ ìtàn àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ tó ti wà tipẹ́tipẹ́, àjọ DCMA sì ń bá àṣà yìí nìṣó nítorí pé wọ́n ń kọrin pa pọ̀.
Lọ́dọọdún, ilé ẹ̀kọ́ náà máa ń ní ìdánúṣe kan tí wọ́n ń pè ní “ Ìpàdé Àwọn Orin Swahili, ” èyí tí wọ́n ń pè ní “ Ìpàdé Àwọn Orin Swahili, ” èyí tí wọ́n ń pe àwọn gbajúgbajà olórin tí wọ́n wá láti Áfíríkà, Àárín Gbùngbùn Ìlà Oòrùn Yúróòpù àti Àríwá Amẹ́ríkà ní ìfiwéra pẹ̀lú àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n ń pè ní DCMA láti kọ orin ìpilẹ̀ṣẹ̀ láàárín ọ̀sẹ̀ kan sí ọ̀sẹ̀ kan.
Lẹ́yìn tí wọ́n bá ti parí àpérò náà, wọ́n á bẹ̀rẹ̀ sí í fọwọ́ sowọ́ pọ̀ pẹ̀lú wọn ní Sauti Za Busara,, ọ̀pọ̀ lára wọn á wá di ọ̀rẹ́ tí wọ́n ti ń gbádùn ara wọn jálẹ̀ ìgbésí ayé wọn, èyí tó ré kọjá ààlà èdè àti àṣà ìbílẹ̀, èyí tó fi hàn pé orin jẹ́ èdè tí gbogbo gbòò ń sọ.
Ọ̀gbẹ́ni DCMA máa ń ṣe àwọn eré àṣedárayá lọ́sọ̀ọ̀sẹ̀ láti fi hàn pé àwọn akẹ́kọ̀ọ́ ní ẹ̀bùn àbínibí àti bí wọ́n ṣe ń ṣiṣẹ́ pọ̀ pẹ̀lú àwọn olórin tí wọ́n ṣèbẹ̀wò sí ìlú Stone Town, Zanzibar,201.
Àjọ DCMA mọ̀ pé orin máa ń fún àwọn èèyàn lágbára, ó sì máa ń mú kí wọ́n wà níṣọ̀kan jákèjádò onírúurú àṣà ìbílẹ̀.
Fún àwọn ẹgbẹ̀rún kan àti ọgọ́rùn - ún mẹ́jọ [ 1,800 ] akẹ́kọ̀ọ́ tó ti gba ìdálẹ́kọ̀ọ́ ní ilé iṣẹ́ akọrin DCMA,, ibí yìí nìkan ni wọ́n mọ̀, níbi tí wọ́n ti lè kẹ́kọ̀ọ́ kí wọ́n sì dàgbà di ògbóǹkangí olórin àti ayàwòrán.
Arìnrìn - àjò kan láti orílẹ̀ - èdè Sípéènì, tó ṣèbẹ̀wò sí ọkọ̀ òfuurufú DCMA, lẹ́nu àìpẹ́ yìí kọ̀wé sórí TripAdvisor pé : “ Lójúkojú, lílọ sáwọn olórin ni mo gbádùn àkókò mi jù lọ ní erékùṣù yìí. ”
Bí iye àwọn tó ń rìnrìn - àjò afẹ́ láti ìlú Zanzibar ṣe ń pọ̀ sí i ni àjọ DCMA gbà gbọ́ pé orin ń kó ipa pàtàkì nínú ṣíṣe ayẹyẹ, pípa àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ àti ìtàn èdè Swahili mọ́ àti gbígbé e lárugẹ.
Zanzibar ju àwọn etíkun àti àwọn òtẹ́ẹ̀lì olówó ńláńlá lọ fíìfíì — ó jẹ́ ibi tó kún fún ẹ̀bùn tó sì wá látinú ìtàn àrà ọ̀tọ̀ nípa àṣà ìbílẹ̀ àti ìfọwọ́sowọ́pọ̀.
Àlàyé olóòtú : Ẹni tó kọ ọ̀rọ̀ yìí ti yọ̀ǹda ara rẹ̀ láti ṣiṣẹ́ pẹ̀lú ọ̀gbẹ́ni DCMA.
Ṣíṣàfọwọ́rá ṣì ń sọ pé àwọn èèyàn ń gbé ní ìgbèríko Íńdíà
Ìgbàgbọ́ nínú ohun asán àti àìmọ̀kan àwọn tó ń ṣiṣẹ́ àjẹ́ ní Íńdíà
Abúlé kan nítòsí Jamshedpur ní Jharkhand.
Lọ́jọ́ ogún oṣù July, àwọn jàǹdùkú kan lágbègbè gumla ní àgbègbè Jharkhand, lórílẹ̀ - èdè Íńdíà pa àwọn àgbàlagbà mẹ́rin lẹ́ṣẹ̀ẹ́ nígbà tí wọ́n fẹ̀sùn kàn wọ́n pé wọ́n ń ṣe àjẹ́.
Gẹ́gẹ́ bí ìròyìn ti fi hàn, wọ́n fẹ̀sùn kan àwọn tí wọ́n jí gbé pé wọ́n pa ọkùnrin kan, ní àsẹ̀yìnwá àsẹ̀yìnbọ̀ wọ́n jẹ̀bi àjẹ́ látọ̀dọ̀ Panchayat ( ìyẹn àpéjọ abúlé kan ).
Àwọn ọkùnrin tí wọ́n dì mọ́gi tí wọ́n sì fi ọ̀pá lù wọ́n jáde kúrò nílé wọn, wọ́n sì lù wọ́n pa.
Lẹ́yìn náà, àwọn ọlọ́pàá mú mẹ́jọ lára àwọn tó gbéjà kò wọ́n.
Níbàámu pẹ̀lú ìsọfúnni àwọn ọlọ́pàá tí ìwé ìròyìn The Times of India, àjẹ́ ṣíṣe ní Jharkhand ti gbẹ̀mí àwọn èèyàn mẹ́tàlélọ́gọ́fà láti May 2016 sí May 2019.
Káàkiri orílẹ̀ - èdè náà, èèyàn mẹ́rìnléláàádóje [ 134 ] ni wọ́n pa nítorí ẹ̀sùn tí wọ́n fi kàn wọ́n pé wọ́n ń lo “ iṣẹ́ òkùnkùn biribiri ” lọ́dún 2016, gẹ́gẹ́ bí Àjọ Tó Ń Rí sí Ìwà Ọ̀daràn Lórílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà ṣe sọ.
Àìsàn Tó Lè Wà Pẹ́ Títí
Prem Chand, tó jẹ́ Olùdásílẹ̀ Ìgbìmọ̀ Aṣèrànwọ́ Lọ́fẹ̀ẹ́ Lábẹ́ Òfin ( FLAC ) nílùú Jharkhand, sọ nínú ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò kan tó wáyé lórí tẹlifóònù pé : “ Ṣíṣàfọwọ́rá kì í ṣe tuntun ní Jharkhand. ”
ẸGBẸ́ FLAC ti ṣèrànwọ́ láti mú òfin tí wọ́n ṣe jáde lórí ọ̀ràn àjẹ́ ṣíṣe ní Jharkhand.
Àjọ yìí kọ́kọ́ bẹ̀rẹ̀ sí ṣiṣẹ́ lágbègbè yìí lọ́dún 1991, nígbà tí aládùúgbò obìnrin kan fẹ̀sùn kàn án pé ó pa ọmọkùnrin kan.
Àwọn jàǹdùkú kan gbéjà kò ó, wọ́n sì pa ọkọ rẹ̀ àti ọmọkùnrin rẹ̀.
Ó fara pa.
Nígbà tí Prem Chand àtàwọn ẹlẹgbẹ́ rẹ̀ ṣèbẹ̀wò sọ́dọ̀ àwọn ọ̀daràn tó wà lọ́gbà ẹ̀wọ̀n, wọ́n rí i pé wọ́n kọ̀ jálẹ̀ :
Wọ́n sọ fún wa pé àwọn ò fara mọ́ ẹ̀sùn tí wọ́n fi kan àwọn.
Wọ́n tún gbà gbọ́ pé nígbà tí ẹ̀jẹ̀ obìnrin tí wọ́n sàmì sí gẹ́gẹ́ bí àjẹ́ bá já bọ́ sórí ilẹ̀, ńṣe ni agbára tó ní láti ṣe iṣẹ́ oṣó bọ́ mọ́ ọn lọ́wọ́.
Prem Chand sọ pé ó ń nípa lórí apá ibì kan pàtó lára àwọn olùgbé ibẹ̀ :
Lọ́pọ̀ ìgbà, àwọn obìnrin tó wà láwọn ibi tí kò fi bẹ́ẹ̀ lágbára láwùjọ àtàwọn ibi tí ọrọ̀ ajé ti dẹnu kọlẹ̀ ni wọ́n sábà máa ń dájú sọ.
Adivasis, Harijans àti Dalits ló pọ̀ jù lára àwọn tí wọ́n pa.
Ó jẹ́ fífi ọ̀wọ̀ àwọn obìnrin gbolẹ̀ àti rírú ẹ̀tọ́ tí òfin ní láti gbé ìgbésí ayé tó buyì kúnni fún olúkúlùkù ènìyàn.
Ohun Tó Ń Ṣẹlẹ̀ Láwùjọ àti Nínú Ọ̀ràn Ìṣèlú
Àwọn ajàfẹ́tọ̀ọ́ - ọmọnìyàn sọ pé ìgbàgbọ́ nínú ohun asán tó wọ́pọ̀ láwọn orílẹ̀ - èdè tó wà lẹ́yìn - ọ̀ - rẹyìn ni olórí ohun tó ń fà á.
Àìsí ẹ̀kọ́, àìsí àwọn ilé ìwòsàn tó ń tọ́jú aláìsàn àti ètò ọrọ̀ ajé tó dẹnu kọlẹ̀ ń fi àwọn àgbègbè tí àwọn àṣà wọ̀nyí ti wọ́pọ̀ hàn.
Àwọn ọ̀ràn wọ̀nyí fi hàn pé ọ̀rọ̀ àhesọ tí ẹnì kan bá sọ sábà máa ń pọ̀ débi pé ó máa ń yí bọ́ọ̀lù náà ká.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn orílẹ̀ - èdè Íńdíà kan ṣe òfin tó ka ṣíṣe àjẹ́ léèwọ̀, síbẹ̀ àwọn tó kópa nínú ọ̀ràn wọ̀nyí gbà pé ó jẹ́ ọ̀nà kan láti gbèjà ara ẹni.
Wọ́n tún máa ń lò ó gẹ́gẹ́ bí àwáwí fún jíja àwọn ohun àmúṣọrọ̀ tí àwọn obìnrin ní, fífẹ́ láti gbẹ̀san tàbí fífi ìbálòpọ̀ kó àwọn obìnrin nífà.
Gẹ́gẹ́ bí Prem Chand ti wí :
Òótọ́ ibẹ̀ ni pé tó o bá ti pe obìnrin kan ní àjẹ́, o lè fún un ní ìtọ́jú èyíkéyìí.
Àmọ́ ṣá o, ó ṣe pàtàkì láti mọ̀ pé ńṣe ni wọ́n ń lo àṣà yìí gẹ́gẹ́ bí ẹ̀rí pé wọ́n ń kó àwọn èèyàn nífà, kì í sì í ṣe ohun tó ń fà á.
Ìyàlẹ́nu gbáà ló jẹ́ pé ọ̀rọ̀ panchayat sábà máa ń jẹ́ káwọn èèyàn fọwọ́ sí i pé kí wọ́n sàmì sí ẹnì kan gẹ́gẹ́ bí àjẹ́, kódà bí onítọ̀hún kò bá tiẹ̀ sọ pé kí wọ́n jìyà ẹ̀ṣẹ̀ náà.
Yàtọ̀ sí ibi tí wọ́n ti yàn wọ́n sí, wọ́n tún ní àwọn pákó tí wọ́n máa ń fi òfin gbé kalẹ̀ láwọn apá ibì kan lórílẹ̀ - èdè náà.
Àwọn òkú wọ̀nyí máa ń ṣèdájọ́ ara wọn, wọ́n sì máa ń fi ìyà jẹ ara wọn, wọn kì í sì í jẹ́ kí ẹnikẹ́ni dá wọn lẹ́bi.
Ìṣẹ̀lẹ̀ kan wáyé ní àgbègbè Ajmer ti Rajasthan lọ́dún 2017, èyí tí wọ́n gbọ́ pé wọ́n dá sí ọ̀ràn ẹran ọ̀sìn, èyí tó yọrí sí ikú obìnrin kan tó jẹ́ ẹni ogójì ọdún.
Ní ìbámu pẹ̀lú òfin, àwọn ilé ẹjọ́ lè gbé ìgbésẹ̀ lòdì sí irú ìdájọ́ bẹ́ẹ̀ bí wọ́n bá fẹ́ yan àwọn ọ̀daràn àti àwọn ọ̀daràn.
Àmọ́ ṣá o, àwọn tí wọ́n fòòró kì í sábà láǹfààní láti dé ilé ẹjọ́ kí àwọn jàǹdùkú tó dájú sọ wọ́n.
Ṣíṣàfọwọ́rá ní orílẹ̀ - èdè Íńdíà
Jharkhand ti ṣàkọsílẹ̀ iye ìwà ọ̀daràn tó pọ̀ jù lọ tí wọ́n hù nítorí iṣẹ́ àjẹ́ ṣíṣe, àmọ́ òun nìkan kọ́ ni ìpínlẹ̀ náà.
Wọ́n ti gbọ́ nípa ọ̀ràn iṣẹ́ àjẹ́ látọ̀dọ̀ Chattisgarh, Odisha, Gujarat, West Bengal Assam, Bihar, Maharashtra àti Rajasthan pẹ̀lú.
Nínú ìṣẹ̀lẹ̀ amúnigbọ̀nrìrì kan tó wáyé lọ́dún 2014, Debjani Bora,, eléré ìdárayá ará Íńdíà kan ti di ẹni tí wọ́n dájú sọ ní Assam.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí Debjani sọ, wọ́n fẹ̀sùn kàn án pé òun ló pa ọ̀pọ̀ èèyàn ní abúlé Cherekali tó wà ní ọgọ́sàn - án [ 180 ] kìlómítà sí Guwahati, tó jẹ́ olú ìlú ìlà oòrùn orílẹ̀ - èdè Íńdíà.
Wọ́n sọ pé olórí gbọ̀ngàn àdúrà kan lábúlé kan ló sọ ọ́ lórúkọ, àwọn ará abúlé náà sì fìyà jẹ ẹ́ gan - an.
Àwọn ẹjọ́ bíi mélòó kan wáyé lọ́dún 2017 ní ìpínlẹ̀ Rajasthan.
Lára irú àwọn ẹni bẹ́ẹ̀ ni obìnrin ẹni ogójì ọdún kan tó ń jẹ́ Kanya Devi, wọ́n gbéjà kò ó, wọ́n sì lù ú pa lẹ́yìn tí àwọn mẹ́ńbà ìdílé rẹ̀ ní àgbègbè Ajmer ti ìpínlẹ̀ náà fẹ̀sùn kàn án.
Àwọn Tí Ìṣẹ̀lẹ̀ Náà Kojú Wọn Àtàwọn Tó Yè É
Àwọn èèyàn máa ń fẹ̀sùn kan àwọn àjẹ́ pé wọ́n fa ọ̀pọ̀ ìṣẹ̀lẹ̀ aburú : ikú ẹnì kan tàbí ti ẹranko, ọ̀dá, àṣemáṣe irúgbìn, àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ.
Ìwà ìkà àti ìwà ìkà ni wọ́n ń hù sáwọn obìnrin wọ̀nyí ( àti sáwọn ọkùnrin kan ).
Nígbà míì, àwọn ìdílé wọn máa ń fi ẹ̀sùn kàn wọ́n, wọ́n sì máa ń fìyà jẹ wọ́n.
Ọkùnrin kan tó ń jẹ́ Chutni Mahato tó ń gbé lórílẹ̀ - èdè Jharkhand jẹ́ ọ̀kan lára wọn.
Àwọn èèyàn tó wá láti àgbègbè náà máa ń pè é ní “ ìrélànàkọjá. ”
Wọ́n fẹ̀sùn kàn án pé ó ń ṣe àjẹ́ lọ́dún 1995
Látìgbà yẹn ló ti di ajàfẹ́tọ̀ọ́ - ọmọnìyàn tí wọ́n ń fi ìrànlọ́wọ́ àwọn ẹgbẹ́ NGO tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ láti fòpin sí àṣà náà gbéjà ko àwọn obìnrin.
Chutni ṣàlàyé bí àìsí àwọn nǹkan ìní ṣe máa ń mú kó ṣòro láti gbógun ti àṣà yìí.
Ì bá wù mí káwọn aláṣẹ àtàwọn aláṣẹ túbọ̀ ṣètìlẹ́yìn fún iṣẹ́ tá à ń ṣe níbí yìí.
Àmọ́, mo ti jìyà nítorí àṣà yìí.
Nígbà tí ẹnì kan bá wá sọ́dọ̀ mi fún ìrànlọ́wọ́, gbogbo ìgbà ni mo máa ń dúró lẹ́gbẹ̀ẹ́ wọn, nígbà tí wọ́n bá ń fọ̀rọ̀ wá mi lẹ́nu wò lórí tẹlifóònù.
Bá A Ṣe Lè Yí Èrò Àwọn Èèyàn Pa Dà
Àwọn tó là á já àtàwọn ajàfẹ́tọ̀ọ́ - ọmọnìyàn wọ̀nyí rò pé kò sí èrò kankan láàárín àwọn aráàlú láti ṣètìlẹ́yìn fún pípa iṣẹ́ àjẹ́ run.
Àwọn ajàfẹ́tọ̀ọ́ - ọmọnìyàn tí wọ́n fọ̀rọ̀ wá lẹ́nu wò nítorí ìṣẹ̀lẹ̀ yìí sọ pé ìfẹ́ òṣèlú díẹ̀ ni wọ́n ń fẹ́, wọ́n sì ń lọ́wọ́ nínú ìmọ̀ ọgbọ́n orí kí ìgbòkègbodò tí wọ́n ń gbé lòdì sí àṣà burúkú yìí lè kẹ́sẹ járí.
Ohun kan tó ń jẹ́ fàdákà nínú àwọsánmà tó ṣókùnkùn yìí ni pé àwọn tó ń ṣiṣẹ́ lòdì sí àṣà yìí gbà gbọ́ pé ipò nǹkan lè yí padà.
Gẹ́gẹ́ bí Prem Chand ti wí :
A lè ṣàṣàrò lórí àwọn ìlànà kan náà tí ìjọba ti lò láti dá àwọn ìṣòro mìíràn sílẹ̀ láwùjọ, irú bí iṣẹ́ mọ̀ọ́kọ - mọ̀ọ́kà.
Bákan náà, àwọn ọ̀jọ̀gbọ́n gbọ́dọ̀ gbárùkù tì wọ́n kí wọ́n lè mọ èrò àwọn aráàlú.
Ọ̀gbẹ́ni B. Vijay Murty, tó jẹ́ akọ̀ròyìn àti olóòtú tó ń gbé lórílẹ̀ - èdè Jharkhand ló fọ̀rọ̀ wá àwọn tó kọ ìtàn náà lẹ́nu wò.
Bíbójútó àwọn erin tí wọ́n ti di ọmọ òrukàn ní Myanmar
Ọ̀kan lára àwọn òṣìṣẹ́ àgọ́ ìṣẹ́niníṣẹ̀ẹ́ náà, Ayeyar Maung. / Aung Kyaw Htet / The Irrawaddy
Inú ìkànnì kan tí wọ́n ti ń gbé ìròyìn jáde lórílẹ̀ - èdè Myanmar, tí wọ́n ń pè ní The Irrawaddy Htet, ni wọ́n ti mú àpilẹ̀kọ yìí jáde.
Ọmọ oṣù mẹ́ta ni nígbà táwọn òṣìṣẹ́ inú igbó rí i nínú igbó tí wọ́n ń pè ní Irrawaddy Delta, Ayeyar Sein.
Wọ́n kó ọ̀kan lára ẹsẹ̀ rẹ̀ sínú páńpẹ́ onírin tí àwọn adìyẹ gbé kọ́.
Àwọn òṣìṣẹ́ tó ń ṣiṣẹ́ ní iléeṣẹ́ ìjọba tó ń wa igi gẹdú gbà á là, wọ́n sì rán an lọ sí àgọ́ erin kan ní Àgbègbè Bago fún ìtọ́jú.
Ní báyìí, ó ti di ọ̀kan lára ọmọ màlúù mẹ́jọ tí wọ́n ń gbé ní ilé àwọn ọmọ òrukàn kan ṣoṣo tó wà lórílẹ̀ - èdè Myanmar.
Ọmọ màlúù mìíràn tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Ayeyar Maung, fara da irú ìṣẹ̀lẹ̀ yìí.
Kí wọ́n tó wá sí àgọ́ náà, wọ́n kọ́kọ́ fi wáyà dẹkùn mú ọ̀gbẹ́ni yìí.
Nígbà tó wà láàárín àwùjọ àwọn afẹ́fẹ́ tó wà nínú igbó kan náà níbi tí wọ́n ti rí Ayeyar Sein, wọ́n fipá mú agbo ẹran rẹ̀ láti fi í sílẹ̀.
Àmọ́, ó ṣeé ṣe fún àwọn tó ń ṣiṣẹ́ nínú igbó láti dá a sílẹ̀, ó sì dé sí àgọ́ náà lọ́dún tó kọjá.
Ó fẹ́rẹ̀ẹ́ jẹ́ pé ọdún mẹ́rin ni wọ́n fi dàgbà jù nínú àwọn ọmọ òrukàn tó wà nínú àgọ́ náà.
Gbogbo wọn pátá ni ìgbésí ayé wọn burú jáì.
Àwọn ẹran ọ̀sìn máa ń fi àwọn kan sílẹ̀, àwọn mìíràn sì jẹ́ ọmọ òrukàn nígbà táwọn adìyẹ bá pa àwọn òbí wọn.
Ní Àgọ́ Ìṣẹ́niníṣẹ̀ẹ́, àwọn ọmọ màlúù aláìní ìyá máa ń gbára lé oògùn tí àwọn òṣìṣẹ́ ń pèsè fún ọmọ ọwọ́ lójoojúmọ́.
Wọ́n gbà wọ́n láyè láti rìn nínú igbó láàárọ̀, kí wọ́n sì wẹ̀ nínú odò kan tó wà nítòsí kí wọ́n tó padà sí àgọ́ náà.
Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, wọ́n gbà pé erin ìgbẹ́ tó wà ní Myanmar fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀jọ [ 1,500 ].
Ṣùgbọ́n wọ́n wà nínú ewu ńlá tí wọ́n ń dojú kọ nígbà tí wọ́n bá ń pa àwọn erin ní ìlọ́po - ìlọ́po èyíkéyìí láàárín ọ̀sẹ̀.
Bí Tobago ṣe wà lójúfò lójú méjèèjì mú kó ṣe kedere pé ‘ kò sí ọ̀nà mìíràn láti gbà kojú ìṣòro ojú ọjọ́
Àwọn etíkun erékùṣù náà wà lórí “ Òkè Alert Level Kìíní ”
Fọ́tò látọwọ́ Matt Kieffer, CC BY‐SA 2.0.
Àwọn erékùṣù Tobago jẹ́ apá pàtàkì lára àwọn ohun abẹ̀mí tó wà ní erékùṣù náà àti ètò ọrọ̀ ajé rẹ̀.
Wọ́n tún máa ń dáàbò bo etíkun kúrò lọ́wọ́ ìbúgbàù ìgbì òkun àti àkóbá tí ìjì tó ń jà ní ilẹ̀ olóoru máa ń fà.
Àwọn ibi táwọn èèyàn mọ̀ bíi Buccoo Reef tún jẹ́ ibi táwọn arìnrìn - àjò afẹ́ máa ń fani mọ́ra gan - an.
Ṣùgbọ́n lẹ́yìn ìtẹ̀jáde kan tí Àjọ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Òkun ní Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà gbé jáde ní August 22, 2019,, nínú èyí tí wọ́n ti kìlọ̀ pé — ní ìbámu pẹ̀lú ìwádìí tí Àjọ Tó Ń Bójú Tó Òkun àti Ojú Òfuurufú ní Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà gbé jáde látọ̀dọ̀ Àjọ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Òkun (NOAA ) Coral Reef Watch — a ti gbé àwọn òkìtìtì iyùn Tobago sórí ṣọ́ọ̀ṣì kan tí wọ́n fi ń ṣe aago kan tí wọ́n pè ní “ Afẹ́fẹ́ Alert Level
Ó ṣeé ṣe kó jẹ́ pé láàárín ọ̀sẹ̀ mélòó kan, wọ́n á bẹ̀rẹ̀ sí í fò lọ sí Ìpele Kejì, èyí sì lè ṣàkóbá fún ìwàláàyè àwọn òkìtì omi tó wà ní erékùṣù náà àtàwọn èèyàn ibẹ̀.
Kí lohun náà gan - an tó túmọ̀ sí?
Wọ́n máa ń kó àwọn èròjà aṣaralóore sínú rẹ̀, wọ́n sì máa ń palẹ̀ ìdọ̀tí mọ́.
Àmọ́, ìyípadà tó lágbára gan - an nínú òtútù omi lè ṣàkóbá fún àjọṣe tímọ́tímọ́ yìí.
Nígbà tí omi bá gbóná jù ( tàbí tó tutù jù ), iyẹ̀pẹ̀ á yọ òdòdó algae kúrò lára rẹ̀ — èyí sì ni olórí orísun oúnjẹ rẹ̀.
Ní àsẹ̀yìnwá àsẹ̀yìnbọ̀, iyẹ̀pẹ̀ náà yóò di ikú ; àmì tó ṣàrà ọ̀tọ̀ jù lọ nínú àmì ìṣẹ̀lẹ̀ yìí ni pé, iyẹ̀pẹ̀ náà yóò pàdánù àwọ̀ rẹ̀, yóò wá bẹ̀rẹ̀ sí dàwátì látorí àwọ̀ ilẹ̀ tó ní àwọ̀ ilẹ̀ àti àwọ̀ ewé, yóò wá di èyí tó ní àwọ̀ búlúù àti àwọ̀ funfun nínú egungun.
Fífárùngbọ̀n Orí Kìíní túmọ̀ sí pé ó ṣeé ṣe kí iyẹ̀pẹ̀ náà bẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ fífárùngbọ̀n náà.
Ìdí nìyẹn tí Àjọ IMA fi dábàá pé àwọn onímọ̀ nípa ohun alààyè àtàwọn aráàlú gbọ́dọ̀ ṣọ́ra fún àwọn àmì tó fi hàn pé ó ti fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ọ̀sẹ̀ mẹ́sàn - án sí méjìlá tó ń bọ̀.
Fífọwọ́sowọ́pọ̀ ní Ìpele Kejì yóò jẹ́ àmì pé ńṣe làwọn èèyàn ń fọwọ́sowọ́pọ̀ káàkiri, tí wọ́n sì ń kú ní ìpele kìíní.
Kí ló ń fà á?
Gẹ́gẹ́ bí onímọ̀ nípa àwọn ohun alààyè tó wà lórí òkè aboríṣóńṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣóńṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣóńṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣóńṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ aboríṣó - bìdírẹ̀ aborí aborí
Ọ̀nà tí wọ́n ń pè ní Via email, Ganase ṣàlàyé pé òkun máa ń gba ooru tó pọ̀ jù lọ sínú afẹ́fẹ́, èyí sì máa ń mú kí omi náà gbóná, pàápàá àwọn omi tí kò fi bẹ́ẹ̀ pọ̀ bí Òkun Caribbean.
Kódà, ìrètí ọ̀sẹ̀ mẹ́rìndínlógún tí ọ̀gbẹ́ni NOAA ní ti gidi nasẹ̀ dé Tobago títí tó fi dé etí odò Kékeré kan tó ń jẹ́ Antilles.
Àwọn òkìtì yòókù tó wà káàkiri àgbègbè náà, pàápàá jù lọ láwọn apá ibì kan ní ìlú Greater Antilles àti Cuba,, ni wọ́n ti gbé sí orí Òkìtì Òkìtì Kejì :
Kí ni àbájáde rẹ̀?
Ewu ńlá gbáà ló jẹ́ pé ńṣe ni wọ́n ń bẹnu àtẹ́ lù wọ́n.
Nítorí pé àwọn òkìtì ẹja máa ń pèsè ibùgbé fún àwọn ẹja, èyí tó máa ń jẹ́ kí wọ́n lè rí oúnjẹ jẹ, èyí tó sì ṣe pàtàkì jù lọ ni pé, wọ́n máa ń pèsè ibùgbé fún àwọn ọmọ wọn títí wọ́n á fi kú sínú òkun tó túbọ̀ gbòòrò.
Yóò tún ṣàkóbá fún ìgbésí ayé àwọn apẹja tó wà ládùúgbò náà.
Tobago gbára lé iṣẹ́ ìrìn - àjò afẹ́ tó ń ṣe ládùúgbò rẹ̀ gan - an ; wọ́n sọ pé nǹkan bí ìdá ogójì nínú ọgọ́rùn - ún àwọn arìnrìn - àjò afẹ́ tó ń gbé ní erékùṣù náà ló ń wá síbẹ̀.
Bó bá ṣẹlẹ̀ pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ ilé iṣẹ́ tó ní í ṣe pẹ̀lú ẹ̀mí aájò àlejò ṣì ń pọ̀ sí i, kò ní fi bẹ́ẹ̀ sí àwọn òkìtì yìnyín fáwọn èèyàn láti ṣèwádìí, ó sì ṣeé ṣe kí owó dọ́là tí wọ́n ń ná sórí ìrìn - àjò afẹ́ dín kù, èyí tó ń ṣàkóbá fún oríṣiríṣi ilé iṣẹ́ tó ní í ṣe pẹ̀lú ẹ̀mí aájò àlejò : àwọn òtẹ́ẹ̀lì, ilé oúnjẹ, ètò ìrìnnà àti àwọn ilé iṣẹ́ arìnrìn - àjò afẹ́.
Ìyàlẹ́nu gbáà ló jẹ́ pé, bí ìjì tó ń jà ní ilẹ̀ olóoru ṣe túbọ̀ ń pọ̀ sí i nítorí ipò ojú ọjọ́ tó dẹnu kọlẹ̀, wọ́n nílò àwọn odò kéékèèké láti lè gba agbára ìgbì òkun mọ́ ara wọn lọ́wọ́, kí wọ́n sì mú kí òkun àti etíkun jìnnà síra wọn — ṣùgbọ́n ìgbì òkun tó ń móoru jákèjádò ayé ti dí àwọn odò lọ́wọ́.
Ìwádìí fi hàn pé àwọn òkè aboríṣóńṣó - bìdírẹ̀kẹ̀tẹ̀ máa ń dáàbò bo nǹkan bí ìdá àádọ́rùn - ún nínú ọgọ́rùn - ún àwọn etíkun Tobago kúrò lọ́wọ́ ìṣàn omi tí ìjì ń fà.
Nínú ọ̀rọ̀ kan tí Ọ̀jọ̀gbọ́n John Agard sọ nígbà ayẹyẹ Ọdún Òkun Àgbáyé ní Yunifásítì ti Ìwọ̀ Oòrùn Íńdíà lọ́dún 2018, ó sọ pé bí ìjì bá ṣe ń pọ̀ sí i ni òkun á ṣe máa pọ̀ sí i.
Kí la lè ṣe láti dá a dúró?
Ọ̀gbẹ́ni Ganase sọ pé àìsí àbójútó tó bójú mu, èyí tó mú kí iṣẹ́ ẹja pípa àti ìbàyíkájẹ́ dín kù, ti mú kí iṣẹ́ Tobago túbọ̀ burú sí i.
Bí èyí bá ń bá a lọ, ó ṣàlàyé pé, lílo ara ẹni lọ́nà tó gbéṣẹ́ àti dídáàbò boni yóò ṣe pàtàkì gan - an fún ìmúláradá àti ìdàgbàsókè kíkún :
Lọ́nà tó dára jù lọ, wọ́n gbọ́dọ̀ tẹ àwọn òkìtì iyẹ̀pẹ̀ òkìtì iyẹ̀pẹ̀ náà mọ́ àwọn aráàlú, kí wọ́n sì ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe ṣètò bí wọ́n á ṣe máa ṣètò bí wọ́n á ṣe máa ṣètò bí wọ́n á ṣe máa ṣètò bí wọ́n á ṣe máa ṣètò bí wọ́n á ṣe máa ṣètò bí wọ́n á ṣe máa ṣètò bí wọ́n
Ó fi kún un pé :
Gbogbo ìgbésẹ̀ tí kálukú wa ń gbé láti dín ìtẹ̀síwájú afẹ́fẹ́ carbon kù pọn dandan, ṣùgbọ́n a tún nílò àwọn aráàlú láti wá ọ̀nà síwájú sí i látọ̀dọ̀ àwọn ìjọba wa kí wọ́n lè pèsè àwọn ohun èlò inú ilé iṣẹ́, àwọn ohun àmúṣọrọ̀ àti ẹ̀kọ́ tí wọ́n á fi kọ́ wa kí ojú ọjọ́ má bàa bà jẹ́, kí wọ́n sì lè mú ara wọn bá ipò náà mu.
Kì í ṣe àwọn ìjọba nìkan ló ń bójú tó àwọn ohun àmúṣọrọ̀ wa, àwọn ilé iṣẹ́ àtàwọn àjọ tó ń lo àwọn ohun àmúṣọrọ̀ wọ̀nyí tún ń bójú tó wọn.
A nílò àwọn ìjọba tó ń ṣàkóso erékùṣù náà lójú méjèèjì láti fi dandan lé e pé kí àwọn orílẹ̀ - èdè àgbáyé sapá láti yanjú ìṣòro ojú ọjọ́.
Ní September 11,201, Mia Mottley, Olórí Ìjọba ilẹ̀ Barbadian, sọ̀rọ̀ lórí ìtẹ̀jáde yìí ní orílé iṣẹ́ àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè tó wà ní Geneva, ó rọ àwọn orílẹ̀ - èdè ńláńlá láti ṣe púpọ̀ sí i láti kojú ìyípadà ojú ọjọ́.
Ó sọ pé àwọn erékùṣù tó wà ní Caribbean kò gbádùn mọ́ni rárá nítorí pé [ a ] ń gbìyànjú láti là á já.
Ganase gbà pé ọ̀ràn náà jẹ́ kánjúkánjú.
Ó sọ pé, àgàgà lórí ọ̀ràn ìṣèlú, “ ó ń béèrè ìsapá :
Kò ní rọrùn bíi tàwọn orílẹ̀ - èdè tó wà káàkiri ayé, àmọ́ kò sí ọ̀nà àbáyọ.
Ìrìn - àjò : Eré ìdárayá àṣejù ni fáwọn ará Áfíríkà
Fífi ìwé àṣẹ ìwọ̀lú wọlé lè dà bí ẹbọ sí àwọn òrìṣà
African silhouette image látọwọ́ Natasha Sinegina (CC BY‐SA 4.0 )
Àwòrán ojú ewé tí wọ́n ń pè ní visa látọwọ́ Jon Evans (CC BY 2.0 )
Àtúntò àwòrán látọwọ́ Georgia Popplewell.
Lọ́dún 2019,, wọ́n sọ pé ẹnì kan tó jẹ́ òǹkọ̀wé àti ọ̀mọ̀wé nílẹ̀ Nàìjíríà kò ní ìwé àṣẹ láti lọ síbi Àpérò Ilẹ̀ Yúróòpù Lórí Ìmọ̀ Nípa Áfíríkà nílùú Edinburgh, ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì.
Ìgbìmọ̀ Gíga ti Ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà sọ pé “ inú àwọn ò dùn ” rárá pé Olofinlua máa fi ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì sílẹ̀ nígbà tó bá parí ìrìn àjò rẹ̀.
Nígbà tó yá, Ilé Iṣẹ́ Ilé Iṣẹ́ Ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì tó ń bójú tó orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà fagi lé ìwé àṣẹ ìwọ̀lú tí wọ́n kọ̀ láti wọ orílẹ̀ - èdè náà.
Ní oṣù April ọdún 2019, àwọn aláṣẹ ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì kò jẹ́ kí mẹ́rìnlélógún nínú mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ lórí àrùn tí ń gbèèràn dara pọ̀ mọ́ àwọn ẹlẹgbẹ́ wọn níbi onírúurú ìṣẹ̀lẹ̀ tó wáyé gẹ́gẹ́ bí ara Ìpàdé Àpérò Ilé Ẹ̀kọ́ Ètò Ọrọ̀ Ajé ti London nílẹ̀ Áfíríkà.
Àwọn èèyàn tí wọ́n fowó ṣètìlẹ́yìn fún jù lọ tí wọ́n sì fowó ṣètìlẹ́yìn fún jù lọ láti yanjú ìṣòro àrùn lórílẹ̀ - èdè wọn ni kò kópa nínú ìṣẹ̀lẹ̀ kan tó dá lórí “ ìpèníjà mímúra sílẹ̀ de àjàkálẹ̀ àrùn ” mọ́.
‘ O ò ní padà wá! ’
Yàtọ̀ sí pé àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà kì í fẹ́ wọ àwọn orílẹ̀ - èdè kan, ó tún jẹ́ kí wọ́n mọ̀ pé ẹ̀mí kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà tó wà láàárín àwọn orílẹ̀ - èdè yòókù kò fọkàn tán àwọn ọ̀jọ̀gbọ́n ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà àtàwọn ọ̀jọ̀gbọ́n ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà pé kí wọ́n ṣègbọràn sí òfin.
Abala Kẹtàlá nínú Ìpolongo Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn Lágbàáyé sọ pé “ Olúkúlùkù ló lẹ́tọ̀ọ́ láti fi orílẹ̀ - èdè èyíkéyìí sílẹ̀, títí kan orílẹ̀ - èdè tirẹ̀, kí ó sì padà sí orílẹ̀ - èdè rẹ̀. ”
Àmọ́, òótọ́ ibẹ̀ ni pé láìsí ìwé àṣẹ ìrìnnà àti ìwé àṣẹ ìrìnnà tó lẹ́sẹ̀ nílẹ̀, kò rọrùn láti lo ẹ̀tọ́ yìí.
Bẹ́ẹ̀ sì ni ọ̀nà tó rọrùn láti gba ìwé àṣẹ ìwọ̀lú yàtọ̀ síra níbàámu pẹ̀lú orílẹ̀ - èdè tí wọ́n ti wá.
Nígbà tí wọ́n ṣe ìwé Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí wọ́n pè ní Henley Passport Index, èyí tí
Ka púpọ̀ sí i : ‘ No visa Mix': àwọn òṣèré orílẹ̀ - èdè Tanzania tí wọn ò fún ní ìwé àṣẹ ìwọ̀lú láti lọ ṣe àjọyọ̀ orin ní orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà
Òǹkọ̀wé ọmọ ilẹ̀ Kéníà kan tó ń jẹ́ Ciku Kimeria ṣàpèjúwe ìbànújẹ́ tó wà nínú gbígbé láìsí “ àǹfààní ìwé ìrìnnà. ”
Ó ṣàkíyèsí pé ìwé àṣẹ ìwọ̀lú pàápàá kò fọwọ́ sí i pé kí wọ́n wọlé nítorí pé “ O ṣì ní láti bá òṣìṣẹ́ tó ń rí sí ọ̀ràn ìṣíwọ̀lú tí wọ́n fura sí pé ó máa béèrè pé, ‘ Kí lo wá ṣe níbí? ’ ”
Bí ìdáhùn sí ìbéèrè yìí kò bá tẹ́ òṣìṣẹ́ ìjọba náà lọ́rùn, àwọn olùṣèbẹ̀wò náà lè rí i pé ńṣe ni wọ́n dá wọn padà sí ẹnubodè tó ń lọ.
Fún àwọn ará Áfíríkà tí wọ́n ń rìnrìn àjò lọ sí orílẹ̀ - èdè mìíràn ní ilẹ̀ òkèèrè, fífi ìwé àṣẹ ìwọ̀lú sílẹ̀ lè dà bí ìgbà tí wọ́n ń rúbọ sí òrìṣà ọ̀yàyà kan.
Adéṣínà Ayẹni (Ọmọ Yoòbá ) Global Voices Yoruba, tó jẹ́ ọ̀gá àwọn atúmọ̀ èdè, rántí ìrírí tó ní lẹ́nu àìpẹ́ yìí níbi tó ti ń gbìyànjú láti rí ìwé àṣẹ gbà láti lọ sílùú Lisbon, ilẹ̀ Potogí, fún Àpérò Àjọ Ìṣẹ̀dá ti Ọdún 1919 :
Òun ni ìròyìn tó dára jù lọ nínú ìgbésí ayé mi nígbà tí wọ́n fi lẹ́tà kan ránṣẹ́ sí mi láti fún mi ní àdírẹ́sì àlàyé ìsàlẹ̀ ìwé ní Àpérò tá a ṣe lọ́dún 1919 ní ìlú Lisbon
Lọ́jọ́ kejìdínlógún oṣù April ọdún 2019,, ọjọ́ díẹ̀ ṣáájú ọjọ́ ìbí mi ni mo fi ìwé àṣẹ ìrìnnà mi ránṣẹ́ sí ẹ̀ka ọ́fíìsì àwa Ẹlẹ́rìí Jèhófà tó ń bójú tó orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà nílùú Lekki, Lagos.
Wọ́n ṣètò pé May 9-11,201 ni wọ́n máa ṣe ìpàdé náà, ṣùgbọ́n ó máa gbà wọ́n ní ọjọ́ mẹ́ẹ̀ẹ́dógún kí wọ́n tó lè ṣe ìtòlẹ́sẹẹsẹ fún ìwé àṣẹ ìwọ̀lú.
Lọ́jọ́ tí mo fẹ́ lọ sí orílẹ̀ - èdè Potogí, mo ṣì rí ìwé àṣẹ ìrìnnà mi gbà
Ọjọ́ mọ́kànlá lẹ́yìn tí àpérò náà parí, mo gba lẹ́tà kan látọ̀dọ̀ ẹgbẹ́ òṣèlú VFS láti gba ìwé àṣẹ ìrìnnà mi.
Àwọn alàgbà máa ń sọ pé, o ò lè ṣe dáadáa nígbà tó bá ń bà ẹ́ nínú jẹ́.
Ọ̀kan lára ohun tí wọn ò fún mi ní ìwé àṣẹ ìwọ̀lú láti lọ síbi àpérò náà, òmíràn ni pé, ẹ̀bùn ìmọ̀ ẹ̀kọ́ ọ̀fẹ́ tí wọ́n fún mi láti lọ síbi àpérò náà lọ sísàlẹ̀ pátápátá.
Ìbànújẹ́ ńlá ló jẹ́ fún mi nítorí pé kò ṣeé ṣe fún mi láti gba ẹ̀bùn ẹ̀kọ́ ọ̀fẹ́ nítorí ìlànà tí Báńkì Àpapọ̀ ti Nàìjíríà gbé kalẹ̀ lórí ọ̀ràn fífi wáyà ránṣẹ́.
Ó dùn mí gan - an pé wọ́n rú ẹ̀tọ́ tí mo ní láti dara pọ̀ mọ́ àwọn ará abúlé tó wà kárí ayé lómìnira.
Ohùn mi gbọgbẹ́!
Fún àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà tó ń rìnrìn àjò gba ilẹ̀ Áfíríkà : Ìbànújẹ́ ńláǹlà
Ó ṣòro fáwọn ará Áfíríkà láti rìnrìn àjò lọ sí ilẹ̀ òkèèrè nílẹ̀ Áfíríkà, àmọ́ ó tún máa ń bani nínú jẹ́ láti rìnrìn àjò lọ sí ilẹ̀ òkèèrè.
Àwọn aráàlú tó wà ní ọ̀pọ̀ orílẹ̀ - èdè ní Àríwá ayé lè rìnrìn àjò lọ sí èyí tó pọ̀ jù lọ lára àwọn orílẹ̀ - èdè tó wà nílẹ̀ Áfíríkà láìgba kọ́bọ̀ láyè tàbí kí wọ́n má fi bẹ́ẹ̀ fún wọn láyè, àmọ́ èyí tó pọ̀ jù lára àwọn ará Áfíríkà ló nílò ìwé àṣẹ ìwọ̀lú láti rìnrìn àjò lọ sí èyí tó ju ìdajì lọ lára àwọn orílẹ̀ - èdè tó kù nílẹ̀ Áfíríkà.
Ọmọ ilẹ̀ Nàìjíríà kan tó ń jẹ́ Rosemary Ajayi, tó jẹ́ olùrànlọ́wọ́ ètò kárí ayé lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ṣàkíyèsí “ ìṣòro àwọn ará Áfíríkà tí wọ́n ń rìnrìn àjò gba ilẹ̀ Áfíríkà ” :
Inú mi dùn pé àwa, àti ọ̀pọ̀ àwọn mìíràn, ń tẹnu mọ́ ìṣòro táwọn ará Áfíríkà ń dojú kọ láti rí ìwé àṣẹ ìwọ̀lú ti Ìwọ̀ Oòrùn ayé gbà.
Èyí kò múnú bí mi rárá bíi tàwọn ará Áfíríkà tí wọ́n ń rìnrìn àjò lọ sí ilẹ̀ Áfíríkà.
Níbi ìgbìmọ̀ kan tó ń rí sí ọ̀ràn ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn nílùú Tunis, àti GlobalFact nílùú Cape Town, mo lo àkókò láti béèrè lọ́wọ́ àwọn ará Áfíríkà bóyá wọ́n nílò ìwé àṣẹ ìwọ̀lú.
Òpin ọ̀sẹ̀ yìí gan - an ni mo gbọ́ nípa akọ̀ròyìn ará Nàìjíríà kan tí kò lè lọ síbi àjọ GlobalFact nítorí pé kò ní ìwé àṣẹ ìwọ̀lú.
Ẹ má ṣe jẹ́ ká sọ̀rọ̀ nípa bí èyí tó pọ̀ jù lọ lára àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà tó wà níbi àpérò náà ṣe ní láti kọ́kọ́ wọkọ̀ òfuurufú láti ilẹ̀ Áfíríkà kí wọ́n tó lè dé orílẹ̀ - èdè Tùníìsì.
Lóṣù tó kọjá, mo pàdé akọ̀ròyìn kan ní Ìlà Oòrùn Áfíríkà tó ń béèrè fún ìwé àṣẹ ìwakọ̀ láti orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Gẹ́gẹ́ bí Rosemary ṣe ṣàlàyé, ó sábà máa ń ṣòro láti rin ìrìn àjò gba inú àgbègbè kan sí òmíràn nípa rírìnrìn àjò láti orílẹ̀ - èdè kan sí òmíràn láti orílẹ̀ - èdè míì lọ sí òmíràn ní ilẹ̀ Áfíríkà.
Níbi àpérò kan tí Àjọ Tí Ń Bójú Tó Ìrìnnà Ọkọ̀ Òfuurufú Lágbàáyé ṣe ní ìlú Accra, èyí tó wáyé ní June, Ghana’s vice President, Dókítà Mahamudu Bawumia, ó kédàárò pé “ oníṣòwò kan láti ìlú Freetown [ Sierra Leone ], fún àpẹẹrẹ, ó gbọ́dọ̀ rin ìrìn àjò tó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ọjọ́ méjì láti lọ sí ìlú Banjul ( wọ́n sábà máa ń rìnrìn àjò ní orílẹ̀ - èdè kẹta ) fún ìrìn àjò kan tó jẹ́ pé wákàtí kan péré ni ọkọ̀ òfuurufú tí wọ́n
Àwọn ọ̀nà tí ọkọ̀ òfuurufú ń gbà rìnrìn àjò láwọn orílẹ̀ - èdè tó wà lórílẹ̀ - èdè náà á wá di èyí tó túbọ̀ gbówó lórí gan - an.
Ṣé òótọ́ ni pé kò dájú pé àwọn ará Áfíríkà máa pa dà sílé?
Ọdún 2006 ni wọ́n ṣe iṣẹ́ ìgbẹ̀mílà ní Erékùṣù Canary
Fọ́tò látọwọ́ Noborder Network. (CC BY 2.0 )
Láàárín ọdún 2010 sí 2017, àwọn tó ṣí wá láti àwọn orílẹ̀ - èdè tó wà ní gúúsù orílẹ̀ - èdè Áfíríkà ló pọ̀ jù lọ lára àwọn tó ṣí wá láti orílẹ̀ - èdè tó tẹ̀ lé Síríà.
Ọ̀pọ̀ àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà ló ń sá kúrò ní àwọn orílẹ̀ - èdè tí ipò òṣì tàbí ogun ti gbóná janjan ti mú kí wọ́n máa wá ipò olùwá - ibi - ìsádi tàbí kí wọ́n máa gbé títí láé ní Àríwá Amẹ́ríkà tàbí Yúróòpù.
Ìwádìí kan tí wọ́n ṣe lọ́dún 2018 tí wọ́n pè ní Pew Research ròyìn pé iye àwọn tó ṣí wá láti apá gúúsù ilẹ̀ Áfíríkà “ fi ìdajì tàbí jù bẹ́ẹ̀ lọ ròkè sí i láàárín ọdún 2010 sí 2017 ju ìdá mẹ́tàdínlógún nínú ọgọ́rùn - ún lọ kárí ayé láàárín àkókò kan náà. ”
Àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà tó wà ní ìgbèríko Saharan tún ń ṣí lọ sáwọn orílẹ̀ - èdè tó wà káàkiri.
Lọ́dún 2014, àwọn tó lé ní ọ̀kẹ́ mẹ́sàn - án ó lé ẹgbẹ̀rún lọ́nà àádọ́sàn - án [ 170,000 ] ni wọ́n wọkọ̀ ojú omi gba Òkun Mẹditaréníà kọjá lọ sí orílẹ̀ - èdè Ítálì láìjẹ́ pé wọ́n ní ìwé àṣẹ.
Ọ̀pọ̀ èèyàn ló wá láti gúúsù orílẹ̀ - èdè Sàhárà nílẹ̀ Áfíríkà.
Ní December 2018, àwọn ọlọ́pàá ilẹ̀ Brazil gba àwọn ọmọ orílẹ̀ - èdè Áfíríkà mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n tí wọ́n “ ti wà lójú òkun fún ohun tó lé ní oṣù kan ” ní Òkun Àtìláńtíìkì sílẹ̀.
Àwọn arìnrìn - àjò wọ̀nyí ti san “ ọgọ́rùn - ún dọ́là apiece ” fún ìrìn àjò tí wọ́n rìn láti Cape Verde. Ní oṣù June ọdún 2019, Àjọ Ìbílẹ̀ Amẹ́ríkà àti Ààbò Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà, ní Del Rio, Texas, USA,, mú àwọn ará Áfíríkà tó lé ní ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta [ 500 ] láti orílẹ̀ - èdè Olómìnira ti Kóńgò, ilẹ̀ olómìnira ti Kóńgò, àti ilẹ̀ olómìnira ti Àǹgólà, nítorí pé wọ́n gbìyànjú láti sọdá Odò Rio Grande wọ orílẹ̀ - èdè Amẹ́
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn ìtàn tó pọ̀ jù lọ nínú àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde ló ń sọ ilẹ̀ Áfíríkà di ibi tí ọ̀pọ̀ èèyàn ti ń ṣí kiri nítorí ipò òṣì tàbí rògbòdìyàn líle koko, síbẹ̀ àwọn ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ kan tí wọ́n ń jẹ́ Marie-Laurence Flahaux àti Hein De Haas,, tí wọ́n wá láti Yunifásítì Oxford àti Yunifásítì Amsterdam,, kò fara mọ́ èrò yìí.
Flahaux àti De Haas jiyàn pé kì í ṣe kìkì àwọn “ ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde àti àwọn olóṣèlú ” nìkan ló ń tan ìtàn wọ̀nyí kálẹ̀, àmọ́ àwọn ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ pẹ̀lú ló ń tan irọ́ kálẹ̀.
Ìwádìí tí wọ́n ṣe fi hàn pé ńṣe làwọn tó ń ṣí kúrò lórílẹ̀ - èdè náà ń pọ̀ sí i, “ ìdàgbàsókè àti ìyípadà ẹgbẹ́ òun ọ̀gbà ” ló sì ń darí wọn jákèjádò ayé, èyí tó ti mú kí “ agbára àti ìfojúsọ́nà ” àwọn ará Áfíríkà láti ṣí kúrò lórílẹ̀ - èdè náà pọ̀ sí i, bíi tàwọn tó ń ṣí kúrò láwọn apá ibòmíràn láyé.
Bó ti wù kó rí, àwọn ìtàn àròsọ yìí sábà máa ń jẹ́ ká mọ ìlànà tí wọ́n fi ń gba ìwé àṣẹ ìwọ̀lú :
Ọ̀pọ̀ jù lọ àwọn aláṣẹ orílẹ̀ - èdè ló rò pé gbogbo àwọn ará Áfíríkà tó bá ń rìnrìn - àjò kò ní padà sí orílẹ̀ - èdè ìbílẹ̀ wọn lẹ́yìn tí wọ́n bá ti fi àwọn tó ń béèrè fún ìwé àṣẹ ìwọ̀lú nílẹ̀ Áfíríkà sílẹ̀ kí wọ́n lè ránṣẹ́ sí wọn.
Ó ti pẹ́ gan - an táwọn orílẹ̀ - èdè tó yàtọ̀ sí àwọn orílẹ̀ - èdè ilẹ̀ Áfíríkà ti ń forí ṣe fọrùn ṣe kí wọ́n lè fọwọ́ sí ìwé àṣẹ ìwọ̀lú fáwọn orílẹ̀ - èdè ilẹ̀ Áfíríkà.
Láàárín àkókò yìí, àwọn orílẹ̀ - èdè ilẹ̀ Áfíríkà lè gbé ìgbésẹ̀ kí wọ́n lè túbọ̀ máa rìn káàkiri orílẹ̀ - èdè náà.
Ọjà kan ṣoṣo tí wọ́n ń ta ọkọ̀ òfuurufú nílẹ̀ Áfíríkà (SAATM ) àti Àdéhùn Ìṣòwò Òmìnira ti Ilẹ̀ Yúróòpù tí wọ́n ṣe lọ́dún tó kọjá, ti fi ìpìlẹ̀ lélẹ̀ fún díẹ̀ lára àwọn àyípadà yìí, ṣùgbọ́n ọ̀nà tí wọ́n ń gbà ṣe é jákèjádò ayé ṣì gùn gan - an.
Ní báyìí ná, bí ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà kan bá gbìyànjú láti rìnrìn - àjò, ńṣe ni wọ́n máa ń fi ìwà ìkà tẹ́ńbẹ́lú rẹ̀ nígbà tó bá ń rìnrìn - àjò lọ sí ilẹ̀ òkèèrè nílẹ̀ Áfíríkà.
Lọ́nà méjèèjì, àwọn ọlọ́run tí wọ́n ń bọ lábẹ́ àṣẹ ìwọ̀lú ń béèrè pé kí wọ́n túbọ̀ yááfì àwọn nǹkan púpọ̀ sí i, kí wọ́n sì jẹ́ ẹni tí kò ṣeé fọwọ́ rọ́ sẹ́yìn rárá.
Àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde ń tan ìsọfúnni àti ìpolongo ẹ̀tanú kálẹ̀ nígbà tí wọ́n ń dìbò nílẹ̀ Nàìjíríà
Ìwà ẹ̀yà tí wọ́n ń hù tàn kálẹ̀ lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà ìbò
Fọ́tò tí US Embassy / Idika Onyukwu [ Image Attribution : Non - Commercial 2.0 Generic ] yà
Ìtàn yìí ni àkọ́kọ́ nínú ọ̀wọ́ àpilẹ̀kọ alápá méjì tó dá lórí ọ̀rọ̀ ìkórìíra ẹ̀yà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìsọfúnni àti ìpolongo èké nígbà ìbò tí wọ́n ṣe ní orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lọ́dún 1919.
O lè ka apá kejì nínú àpilẹ̀kọ yìí.
Nàìjíríà lọ síbi ìwádìí láti yan ààrẹ tuntun àti ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin orílẹ̀ - èdè kan ní February 23, 2019.
Pẹ̀lú àwọn olórí ìdíje méjì tí wọ́n ń ké gbàjarè pé kí wọ́n wá gba ipò iwájú orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà, Ààrẹ Muhammadu Buhari gba mílíọ̀nù mẹ́ẹ̀ẹ́dógún [ 15,000,000 ] ìbò, ó sì ṣẹ́gun ìbátan rẹ̀ tímọ́tímọ́ jù lọ, ìyẹn Atiku Abubakar, nípa lílo “ ìdá mẹ́rìndínlọ́gọ́ta nínú ọgọ́rùn - ún sí ìdá mọ́kànlélógójì nínú ọgọ́rùn - ún. ”
Buhari lo oògùn sworn‐in lẹ́ẹ̀kejì láàárín ọdún mẹ́rin ní May 29, 2019.
Ka púpọ̀ sí i : #NigeriaDecides2019 : Gbogbo nǹkan tó o gbọ́dọ̀ mọ̀ nípa àwọn ìbò tí wọ́n máa ṣe lọ́dún yìí
Àmọ́, oríṣiríṣi ọ̀nà ni wọ́n ti gbógun ti ìbò, títí kan àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde.
Wọ́n ń tan ọ̀rọ̀ ìkórìíra ẹ̀yà kálẹ̀ káàkiri lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, níbi tí wọ́n ti ń sọ̀rọ̀ nípa ìsọfúnni àti ìpolongo èké lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ìkórìíra ẹ̀yà ní Nàìjíríà
Nígbà míì, ẹ̀yà ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ tó wà lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìyẹn ẹ̀yà tó lé ní àádọ́talérúgba [ 250 ] àti ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta [ 500 ] èdè, máa ń fa rògbòdìyàn dípò okun.
Èyí máa ń hàn gbangba nígbà tí wọ́n bá ń dìbò, nígbà táwọn olóṣèlú bá ń lo ìpínyà wọ̀nyí láti dìbò.
Láìsí àní - àní, ìfọ̀rọ̀wérọ̀ orí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà kò yàtọ̀ sí ìkórìíra ẹ̀yà.
Ka púpọ̀ sí i : Nàìjíríà : Fífòpin sí ìkórìíra ẹ̀yà — lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti láwọn ibòmíràn
Bí àpẹẹrẹ, láàárín ọdún 2015 tí wọ́n dìbò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í bára wọn díje lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, wọ́n ń bára wọn díje lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, wọ́n sì ń bára wọn díje lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í lo Íńtánẹ́ẹ̀tì láti tan ìkórìíra ẹ̀yà àti ìṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú kálẹ̀.
Ohun táwọn kan rò lọ́dún 2018 yóò yàtọ̀ pátápátá síyẹn, nítorí pé Abraham tó wá láti Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Gbogbo Tó Ń Tẹ̀ Síwájú ( APC ) àti Abubakar tó wá láti Ẹgbẹ́ Olómìnira ti Àwọn Èèyàn (PDP ) jẹ́ Haúsá, Fulani Mùsùlùmí, àmọ́ ọ̀ràn ò rí bẹ́ẹ̀.
Àwọn méjèèjì tí wọ́n fẹ́ di igbákejì ààrẹ orílẹ̀ - èdè náà, ìyẹn Yemi Osibanjo (APC ) a Yoruba, àti Peter Obi (PDP ) a Igbo, jẹ́ Kristẹni — àmọ́ wọ́n wá láti ẹ̀yà ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀.
Ńṣe ló dà bíi pé ó ń ṣẹlẹ̀ léraléra lọ́dún 2015, àmọ́ ní báyìí, àwọn òṣèré ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ló wà níbẹ̀.
Lọ́dún 2017, ọdún méjì ṣáájú ìbò tí wọ́n dì mú kí ọ̀ràn ìṣèlú di èyí tí kò fọkàn tán rárá.
Ẹgbẹ́ Àwọn Ọmọ Ìbílẹ̀ Biafra ( IPOB ), tó jẹ́ ẹgbẹ́ ajẹ́jẹ̀ẹ́ ìnìkàngbé ní apá gúúsù ìlà oòrùn orílẹ̀ - èdè náà, èyí tí Nnamdi Kanu mú ṣáájú, tún fi kún wàhálà kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà tó túbọ̀ ń peléke sí i.
Kà síwájú sí i : Bí ọ̀rọ̀ ìkórìíra ẹ̀yà ṣe túbọ̀ ń pọ̀ sí i, bẹ́ẹ̀ làwọn òǹkọ̀wé ọmọ Nàìjíríà túbọ̀ ń fà sẹ́yìn
Ìsọdahoro tó wáyé ní apá àríwá orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ló mú kí àwọn olùtọ́jú màlúù tó ń gbé lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣí lọ sí apá gúúsù orílẹ̀ - èdè náà.
Nínú àwọn ìtàn kan, wọ́n ṣàpèjúwe bí àwọn Kristẹni tó wà níhà gúúsù ṣe kórìíra àwọn alágbàtọ́ àwọn Mùsùlùmí tó ń jẹ́ Fulani gẹ́gẹ́ bí ‘ agbo ọmọ ogun Ísírẹ́lì. ’
Àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè sọ pé, bí ìjọba Nàìjíríà ṣe kùnà láti ṣèwádìí lórí àwọn awuyewuye wọ̀nyí àti bí wọ́n ṣe “ mú àwọn ọ̀daràn wá sí ìdájọ́ òdodo ” yọrí sí ikú nǹkan bí ẹgbẹ̀rún mẹ́rin èèyàn láti ọdún 2015 sí apá ìparí ọdún 2018.
Nítorí náà, ìwà kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà ti wà tipẹ́tipẹ́ ṣáájú ìbò tí wọ́n máa dìbò fún ààrẹ lọ́dún 1919
Àìfọkàntánni tó pọ̀ jù lọ yìí ló jẹ́ ìdí tí wọ́n fi ń tan ìsọfúnni èké kálẹ̀, yálà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì tàbí lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà tí wọ́n ń dìbò.
Ìpinnu tí wọ́n ṣe lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà àti bí ìsọfúnni orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ṣe ṣeé gbára lé
Iye àwọn tó ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lọ sókè láti mílíọ̀nù mẹ́rìnléláàádọ́rùn - ún àti ọ̀kẹ́ mẹ́ta [ 98,300,000 ] lọ́dún 2017 sí mílíọ̀nù márùn - ún ààbọ̀ [ 100,5,000 ] lọ́dún 2018
Ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ni ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Nínú mílíọ̀nù mẹ́rìnlélọ́gọ́rin àwọn tí wọ́n forúkọ wọn sílẹ̀ pé wọ́n máa dìbò fún Ìbò fún Gbogbo Gbòò lọ́dún 1919, ìdajì nínú wọn ló jẹ́ ọ̀dọ́ tí ọjọ́ orí wọn wà láàárín ọdún méjìdínlógún sí márùndínlógójì, nígbà tó jẹ́ pé nǹkan bí ìdá ọgbọ̀n nínú ọgọ́rùn - ún wọn ló jẹ́ ọmọ ọdún mẹ́rìndínlógójì sí àádọ́ta.
Àwọn àwùjọ méjèèjì yìí ló pọ̀ jù lára àwọn tó ń dìbò lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tí wọ́n sì jẹ́ oníbàárà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Nítorí náà, kò yani lẹ́nu pé àwọn ohun tó ń gbé ìsọfúnni jáde lórí kọ̀ǹpútà jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ohun tó gbajúmọ̀ jù lọ nínú ìgbòkègbodò ìbò tí wọ́n ń ṣe lọ́dún 2019.
Nítorí ìdí èyí, àwọn ìsọfúnni tó ṣeé gbára lé lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà ìbò tí wọ́n ṣe lọ́dún 1919 wọ̀ wọ́n lọ́kàn gan - an.
Àwọn alátìlẹyìn ẹgbẹ́ méjì pàtàkì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìyẹn, All Progressive Congress ( APC ) àti People’s Democratic Party (PDP ), túbọ̀ gbé àwọn ìsọfúnni èké àtàwọn ìsọfúnni tí ń ṣini lọ́nà lárugẹ, tí wọ́n ń gbé lárugẹ gẹ́gẹ́ bí òtítọ́ ìhìn rere lárugẹ.
Látinú àkíyèsí onírúurú ẹ̀yà tí wọ́n ṣe láàárín October 28, 2018 sí May 29, 2019,, ìkórìíra ẹ̀yà jẹ́ ọ̀nà kan tí ẹgbẹ́ méjèèjì tí wọ́n jọ ń ṣèpàdé lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà gbà ń tan ìsọfúnni kálẹ̀, tí wọ́n sì ń gbé ìpolongo èké lárugẹ.
Wọ́n rí àwọn àkíyèsí wọ̀nyí gẹ́gẹ́ bí àkájọ ìwé ìkẹ́kọ̀ọ́ tàbí àkójọ ìsọfúnni tó wà lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì láàárín àkókò yìí.
Nígbà táwọn apínwèé - ìsìn - kiri ń sọ̀rọ̀ nípa ìsọfúnni tí kì í jẹ́ kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà tàn kálẹ̀, àwọn alátìlẹyìn apínwèé - ìsìn - kiri kan fẹ̀sùn kan Obi pé ó jẹ́ ẹni tí kì í fọwọ́ kékeré mú iṣẹ́ tí wọ́n ń ṣe láti kó àwọn ará àríwá lọ sí ìgbèríko, nígbà tó sì jẹ́ gómìnà ìpínlẹ̀ Anambra, tó wà ní gúúsù ìlà oòrùn Nàìjíríà.
Ìtàn méjèèjì yìí jẹ́ irọ́, wọ́n sì máa túbọ̀ ṣàwárí rẹ̀ nínú Apá Kejì ìwé àròkọ yìí.
Ojú Ìwòye 1 : Fẹ́sítọ́ọ̀sì Keyamo gbé ìpolongo èké jáde
Ojú Ìwòye 2 : Ibi tí ère tí Keyamo kó jọ wà gan - an.
Nínú àpẹẹrẹ mìíràn, wọ́n lo fọ́tò kan láti ṣi òtítọ́ lóye.
Bí àwọn igi ṣe ń hù nìyí láàárín àwọn ojú irin tó wà láàárín ọdún 1999 sí 2015
Nísinsìnyí, èyí ni ‘Tópin Sànmánì Tiwa ’ gẹ́gẹ́ bí àwọn òpó ọ̀nà ti bẹ̀rẹ̀ sí ké ramúramù padà sí ìyè. ’
Àmọ́, nígbà tó yá, ọmọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà kan tó ń lo tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tẹ àwòrán náà pa dà sínú lẹ́tà èdè Lárúbáwá tí wọ́n fi ránṣẹ́ síbẹ̀rẹ̀ oṣù yẹn kan náà.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí wọ́n pè ní tweet,, ọ̀dọ̀ Lẹ́bánónì ni fọ́tò náà ti wá.
Ó ṣeé ṣe kó jẹ́ pé ohun tí Keyamo ní lọ́kàn ni láti fi hàn pé ìjọba Buhari ti ré kọjá àwọn àbójútó tí wọ́n ti ṣe tẹ́lẹ̀ lórí bí wọ́n ṣe ń tún àwọn ọkọ̀ ojú irin tó wà lórílẹ̀ - èdè náà ṣe.
Àmọ́ ṣá o, lílò tí wọ́n lo ère kan láti orílẹ̀ - èdè mìíràn ló mú kí “ ẹ̀bùn ” tí wọ́n kàn mọ́gi yìí kọjá àfẹnusọ.
Ojú Ìwòye 3 : Ìkórìíra ẹ̀yà
Ìdìpọ̀ kẹrin : Nígbà tó yá, El-Rufai tọrọ àforíjì nítorí “ ọ̀rọ̀ tí kò bójú mu ” tó wà nínú ìwé Ìdìpọ̀ Kẹta.
Wọ́n tún máa ń sọ̀rọ̀ ìkórìíra ẹ̀yà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ṣáájú ìpàdé àti lẹ́yìn ìbò.
Nínú àkọsílẹ̀ kan tí wọ́n fi ẹ̀yà kọ̀ọ̀kan ṣe ( ìyẹn Figure 3) Bashir El-Rufai,, ọmọkùnrin Gómìnà Ìpínlẹ̀ Kaduna, sọ pé ẹ̀mí ìgbẹ̀san àwọn ọmọ Íbò kò jẹ́ kí Ogun Abẹ́lé tó wáyé ní Nàìjíríà wáyé.
Láàárín ọdún 1967 sí ọdún 1970, orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ja ogun abẹ́lé tó le gan - an ní ìpínlẹ̀ Biafra, ìyẹn ìpínlẹ̀ táwọn ọmọ Íbò ń gbé lápá gúúsù ìlà oòrùn orílẹ̀ - èdè náà.
Nítorí náà, gẹ́gẹ́ bí ohun tí Bashir El-Rufai, sọ, ó yẹ kí wọ́n ka àbájáde ìbò tí ẹgbẹ́ ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ rẹ̀ ṣẹ́gun lọ́dún 1919 sí “ ẹ̀san ” dídùn látọ̀dọ̀ àwọn Haúsá, Fulani.
Lẹ́yìn - ọ̀ - rẹyìn, ó tọrọ àforíjì lọ́wọ́ mi, lẹ́yìn tí mo ti gbọ́ lẹ́tà tó kọ sí mi tẹ́lẹ̀ pé mi ò fẹ́ gbọ́ nǹkan kan, gẹ́gẹ́ bó ṣe wà nínú ìwé Fíìmù Kẹrin.
Ó tún mú lẹ́tà àkọ́kọ́ kúrò ( Ìṣàpẹẹrẹ 3 ).
Ọ̀nà méjì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ni ìsọfúnni èké táwọn èèyàn ń gbé jáde lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà tí wọ́n ń dìbò yẹn pín sí : ìsọfúnni èké àti ìpolongo èké.
Miroslav Tudjman àti Nives Mikelic, tí wọ́n jẹ́ ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ nípa ìbánisọ̀rọ̀ ní Yunifásítì Zagreb, Croatia, sọ pé ìsọfúnni tí kò bá ìsọfúnni mu jẹ́ “ àṣìṣe tí wọ́n mọ̀ọ́mọ̀ ṣe láti ṣi àwọn tó ń lò ó lọ́nà. ”
Nítorí náà, ìyàtọ̀ wà láàárín ìsọfúnni tí kì í ṣòótọ́ àti ìsọfúnni tí kì í ṣòótọ́.
Tudjman àti Mikelic tẹnu mọ́ ọn pé ìpolongo èké kì í wulẹ̀ ṣe àṣírí nǹkan tàbí àṣìsọ lásán.
Èyí jẹ́ nítorí pé ìpolongo èké “ máa ń darí ìṣarasíhùwà àwọn tó ń lò ó ” nípa fífi “ jàǹbá tàbí mímọ̀ọ́mọ̀ lo ìsọfúnni nínú [ ìjùmọ̀sọ̀rọ̀ ]. ”
Nípa bẹ́ẹ̀, ìpolongo èké máa ń lo ìsọfúnni ẹ̀tanú tàbí ìsọfúnni tí kò péye fún ire òṣèlú, ó sì ń tipa bẹ́ẹ̀ yí ojú ìwòye padà.
Ìbẹ̀rù tó lẹ́sẹ̀ ńlẹ̀ nígbà tí wọ́n ń dìbò lọ́dún 1989, nítorí pé ìsọfúnni tí wọ́n ń gbé jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti ìpolongo èké tí wọ́n ń gbọ́ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ń mú kí ìgbìmọ̀ aṣòfin máa hùwà ipá, ṣùgbọ́n ó tún ń jẹ́ “ ewu fún ìgbìmọ̀ náà láti yanjú ìṣòro náà lẹ́yìn tí wọ́n bá dìbò yẹn. ”
Apá Kejì àròkọ yìí yóò ṣàgbéyẹ̀wò bí èyí ṣe ṣẹlẹ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, pàápàá lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, pẹ̀lú àwọn àpẹẹrẹ kan pàtó.
Àpilẹ̀kọ yìí wà lára ọ̀wọ́ àwọn ìsọfúnni tó dá lórí bí kọ̀ǹpútà ṣe lè ṣàkóbá fún ẹ̀tọ́ orí kọ̀ǹpútà nípasẹ̀ àwọn ọ̀nà bíi dídúró lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti sísọ ìsọfúnni nípa rẹ̀ nígbà ìṣẹ̀lẹ̀ pàtàkì tó wáyé láwọn orílẹ̀ - èdè méje nílẹ̀ Áfíríkà : Algeria, Etiópíà, Mòsáńbíìkì, Nàìjíríà, Tunisia Uganda, àti Zimbabwe.
Àjọ kan tó ń rí sí ọ̀ràn ẹ̀tọ́ orí kọ̀ǹpútà nílẹ̀ Áfíríkà, ìyẹn African Digital Rights Fund of the Collaboration on International ICT Policy for East and Southern Africa, ló ń ṣètìlẹ́yìn fún iṣẹ́ yìí.
Láti Kẹ́ńyà sí Etiópíà, Ọlọ́run fún àwọn ọkùnrin wọ̀nyí ní ‘ ọ̀pá ’ àlá láti gbẹ́ àwọn hòrò
Àwọn méjèèjì sọ pé Ọlọ́run fún àwọn ní ìtọ́ni tó ṣe kedere
Mohamed Yiso Banatah fi ọwọ́ líle gbẹ́ àwọn hòrò tó wà ní gúúsù Etiópíà.
Ọlọ́run pàṣẹ fún un pé kó ṣe àwọn ṣọ́ọ̀ṣì ìgbéyàwó lábẹ́ ilẹ̀.
Fọ́tò tí Amanda Leigh Lichtenstein, lò pẹ̀lú ìyọ̀ǹda.
Lọ́jọ́ kẹrìndínlọ́gbọ̀n oṣù December ọdún 1969, ètò Ọlọ́run gbé fídíò kan jáde lédè Gẹ̀ẹ́sì.
Ìsọfúnni náà dà bí àwòrán ilẹ̀ kan tó rí gbà nípasẹ̀ àwọn àlá tó lá.
Láti February 1967 ni Ouma ti ń tẹ̀ lé àwòrán ilẹ̀ tí Ọlọ́run sọ nínú àlá rẹ̀.
Lónìí, ihò àpáta rẹ̀ ní yàrá mẹ́rìnlélógún, ó sì ń kà á.
Àwòrán Francis Ouma, tó gba ìsọfúnni látọ̀dọ̀ Ọlọ́run pé kó lọ gbẹ́ hòrò kan tó ní yàrá mẹ́rìnlélógún nípasẹ̀ èdè BBC Swahili àti ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Jálẹ̀ ìtàn, ọ̀pọ̀ èèyàn ló ń ṣiyèméjì nípa bóyá lóòótọ́ ni Ọlọ́run dá sí ọ̀ràn náà nípasẹ̀ àlá, kódà wọ́n ń ṣiyèméjì nípa bóyá ọpọlọ èèyàn jí pépé tàbí kò jí pépé.
Ṣùgbọ́n àwọn wòlíì tó wá látinú Ìsìláàmù, ẹ̀sìn àwọn Júù àti ẹ̀sìn Kristẹni ti jẹ́rìí sí ọ̀rọ̀ Ọlọ́run nípasẹ̀ àlá tí wọ́n lá fún ẹgbẹẹgbẹ̀rún ọdún.
“ Ọlọ́run mú àwòrán ilẹ̀ kan wá fún mi, ” Ouma sọ fún ilé iṣẹ́ ìròyìn BBC lédè Swahili.
Lẹ́yìn náà, nígbà tí mò ń walẹ̀ jìn, àwòrán ilẹ̀ yìí ni mo tẹ̀ lé.
Kì í kúkú ṣe pé nígbà tí mo bá ń walẹ̀ jìnnìjìnnì, ó sàn kí n máa walẹ̀ jìnnì.
Ouma lo ohun èlò ìtúlẹ̀ kan àti ọwọ́ rẹ̀ méjèèjì láti fi kojú àdánwò àti àṣìṣe bó ṣe ń gbá àwọn òkúta tí kò jẹ́ kó lè walẹ̀ jìn.
Nígbẹ̀yìngbẹ́yín, ó rí ibi tó yẹ láti fi àwòrán ilẹ̀ hòrò tí Ọlọ́run yà sínú ọkàn rẹ̀ hàn.
Òkúta kan wà nínú yàrá kan tí wọ́n kọ ọ̀rọ̀ Jésù sí.
Jésù Kristi ló mú ìròyìn yìí wá fún mi, bíi ti Mósè, ó wá ṣàlàyé rẹ̀ fún mi.
Ouma gbà gbọ́ pé òun ń mú májẹ̀mú mìíràn tóun bá Ọlọ́run dá wá sórí ilẹ̀ ayé.
Ìpele kejì ń bọ̀.
Èyí ni apá àkọ́kọ́ nínú májẹ̀mú náà.
Èkejì ń bọ̀.
Mi ò lè sọ bọ́rọ̀ náà ṣe rí gan - an nísinsìnyí, nítorí pé bí mo bá kéde rẹ̀, ó lè jẹ́ pé ńṣe ni mò ń jí ọmọ aráyé wò.
Nítorí náà, mo máa dúró dìgbà tí wọ́n bá gbọ́ ìròyìn náà nígbẹ̀yìngbẹ́yín, tí wọ́n gbọ́ nípa Ouma lédè BBC lédè Swahili.
Ó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ẹgbẹ̀rún lọ́nà àádọ́ta [ 50,000 ] ìgbà tí wọ́n ti wo fídíò èdè Swahili tí wọ́n ń pè ní BBC, tí wọ́n ti gbọ́ ohun tó lé ní ọgọ́rùn - ún ọ̀rọ̀ tí wọ́n sì ti kà.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn kan ti béèrè ìbéèrè nípa bí ọpọlọ àwọn tó sọ pé àwọn ń gba ìsọfúnni látọ̀dọ̀ Ọlọ́run nípasẹ̀ àlá ṣe dúró sán - ún, títí kan ọ̀jọ̀gbọ́n kan tí wọ́n fa ọ̀rọ̀ rẹ̀ yọ nínú fídíò náà, ọ̀pọ̀ ọ̀rọ̀ ló ń ti àwọn onígbàgbọ́ tí wọ́n ń gbọ́ ìsọfúnni nípa àlá lẹ́yìn.
Ọ̀kan lára àwọn tó ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì kọ̀wé pé :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
Ní tèmi, mo sábà máa ń gba irú àwọn ẹni bẹ́ẹ̀ gbọ́ gan - an ju àwọn tó ń fún wa níṣìírí láti máa fi àwọn ọ̀rọ̀ ìrètí tó ń wá látinú àwọn ilé ìjọsìn fún ọdún méjìléláàádọ́ta [ 52 ] gbẹ́mìí mì.
Kò tiẹ̀ tíì béèrè fún ìrànlọ́wọ́ katakata tàbí owó fún iṣẹ́ àṣekúdórógbó rẹ̀ rárá.
Mohamed Yiso Banatah lọ́dún 2012 ṣàlàyé àlá mẹ́wàá tí Allah fi sọ fún un pé kó walẹ̀ jìn nínú àwọn ṣọ́ọ̀ṣì ìgbéyàwó tó wà lábẹ́ ilẹ̀.
Fọ́tò nípasẹ̀ ìyọ̀ǹda Amanda Leigh Lichtenstein.
Àwọn ilé ìgbéyàwó lábẹ́ ilẹ̀ Etiópíà
Ní ìhà gúúsù Etiópíà, irú ẹ̀rí bẹ́ẹ̀ wà látọ̀dọ̀ alàgbà kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Mohamed Yiso Banatah,, tó sọ lọ́dún 2012 pé Allah ti ṣèbẹ̀wò sọ́dọ̀ òun ní ọdún mẹ́tàlélọ́gbọ̀n sẹ́yìn nínú àlá mẹ́wàá.
Nípasẹ̀ àwọn àlá náà, ó rí ìtọ́ni ṣíṣe kedere gbà látọ̀dọ̀ Allah pé nígbẹ̀yìngbẹ́yín, kí ó ṣẹ̀dá àwọn hòrò ìgbéyàwó lábẹ́ ilẹ̀.
Wọ́n mọ̀ wọ́n sí Dunbar caves, àwọn ilé gogoro wọ̀nyí wà lórí ilẹ̀ Banatah tó wà lẹ́bàá ọ̀nà tó wà láàárín Hawaii àti Shashamene.
Ọ̀gbẹ́ni Banatah sọ nínú àlá rẹ̀ kẹta pé ńṣe ni wọ́n dáná sun àwọn ihò tí wọ́n fi ń kọ́ àwọn hòrò wọ̀nyí lójú òun.
O lè ka ẹ̀kúnrẹ́rẹ́ àlàyé nípa bí Banatah ṣe lá àlá tó àti ohun tó mú kó bẹ̀rẹ̀ sí walẹ̀ jìn nínú iṣẹ́ tó fẹ́ fi ìgbésí ayé rẹ̀ ṣe níbí yìí :
Nínú àlá tó lá kẹ́yìn, ìkẹwàá nínú ọ̀wọ́ àpilẹ̀kọ kan lọ́dún 1979, ọkùnrin kan fara hàn nínú àlá tó lá, ó mú Mohamed lọ sínú igi kékeré kan lórí ilẹ̀ rẹ̀, ó sì tọ́ka sí gbòǹgbò rẹ̀.
Ọkùnrin náà fi ibi tó yẹ kóun ti máa walẹ̀ jìn gan - an hàn án, ó sì sọ fún un pé ibẹ̀ ló máa gbé ìgbésí ayé òun kà.
Ní ọ̀gànjọ́ òru, ó rí ìran wúrà.
Àwọn àyíká tó sún mọ́ ọn jìnnà réré, wọ́n sì kó àwọn nǹkan tó jìnnà jù lọ sún mọ́ ọn.
Wọ́n sọ ibi tó ti máa walẹ̀ jìn, ìgbà tó máa walẹ̀ jìn àti bí wọ́n ṣe máa walẹ̀ jìn.
Lọ́jọ́ kejì, nígbà tí ó jí, ó bẹ̀rẹ̀ sí walẹ̀ jìn sórí ilẹ̀ pẹ̀lú ọwọ́ kan ṣoṣo.
Àwọn hòrò tó kún fún ìmọ́lẹ̀ oòrùn yìí jẹ́ ibi táwọn arìnrìn - àjò afẹ́ ti máa ń rìnrìn - àjò afẹ́ lọ, níbi táwọn èèyàn ti máa ń dúró, tí wọ́n á sì san owó tó kéré gan - an, tí wọ́n á sì rìnrìn - àjò ìdákẹ́jẹ́ẹ́ náà, ó kéré tán, ní mítà mẹ́rin lábẹ́ ilẹ̀.
Àwọn tọkọtaya kan tiẹ̀ ṣètò ayẹyẹ ìgbéyàwó níbẹ̀.
Òye iṣẹ́ ọnà tí wọ́n ní nípa àwọn àgbègbè yìí fi bí ọwọ́ Mohamed ṣe dára tó àti bó ṣe dúró sán - ún hàn — bó ṣe fara balẹ̀ lo ọ̀pọ̀ wákàtí lẹ́nu iṣẹ́ gbígbẹ́ nǹkan dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn dídùn
Jálẹ̀ ìtàn ni àwọn hòrò ti ṣe pàtàkì gan - an nípa tẹ̀mí àti nípa àfiwé.
Odindi orí kan tí wọ́n ń pè ní “Al Kahf ” tàbí “ The Cave ” fara hàn nínú Kùránì.
Ó ní àwòrán àwọn Kristẹni kan tí wọ́n ń pè ní “ Àwọn Èèyàn Inú Hòrò, ” nínú èyí tí àwọn ọ̀dọ́langba tí wọ́n ń dá lóró nítorí ohun tí wọ́n gbà gbọ́, ti sá kúrò nílùú wọn láti wá ibi ìsádi lọ sínú hòrò kan tí wọ́n sì ti sùn lọ.
Nígbà tí wọ́n jí tí wọ́n sì padà dé, wọ́n rí i pé gbogbo ìlú náà ti di onígbàgbọ́.
Kí nìdí tí Donald Trump fi gbajúmọ̀ gan - an ní Nàìjíríà?
Orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tó wà lápá gúúsù orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ni ìlú Trump ti ní àwọn olùfẹ́ tó pọ̀ gan - an
Ààrẹ Donald Trump padà sí Ilé funfun ní Washington ní August 19, 2018
Àwòrán tí Samira Bouaou / The Epoch Times, CC BY 2.0. yà
Ààrẹ orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà, Donald Trump, ti gba ìsọfúnni rírẹlẹ̀ jákèjádò ayé nítorí bó ṣe ń bójú tó ọ̀ràn àgbáyé — àmọ́ kì í ṣe ní àwọn orílẹ̀ - èdè kan nílẹ̀ Áfíríkà bíi Nàìjíríà.
Gẹ́gẹ́ bí ìwádìí kan tí Ibùdó Ìṣèwádìí Pew ṣe láìpẹ́ yìí ṣe fi hàn, èyí tó pọ̀ jù lọ lára àwọn ará Nàìjíríà ló “ ní ìdánilójú ” pé ọ̀gbẹ́ni Trump “ fẹ́ ṣe ohun tó tọ́ nínú ọ̀ràn ayé. ”
Wọ́n kó àbájáde ìwádìí tí Pew ṣe jọ látinú ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò tí wọ́n ṣe lórí tẹlifóònù àti lórí tẹlifóònù, èyí tí wọ́n ṣe lábẹ́ ìdarí Gallup — ilé iṣẹ́ kan ní Washington, DC, tí wọ́n gbé àyẹ̀wò àti agbaninímọ̀ràn lárugẹ.
Àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe nípa àwọn ọmọlẹ́yìn Trump lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì fi hàn pé àwọn ará Nàìjíríà wà lára àwọn márùn - ún tó wà ní ipò iwájú jákèjádò ayé :
Òǹkọ̀wé ọmọ Nàìjíríà kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Adaobi Tricia Nwaubani ṣàlàyé fún ilé iṣẹ́ rédíò kan tí ilé iṣẹ́ rédíò gbé jáde, ìyẹn ilé iṣẹ́ rédíò kan tí ilé iṣẹ́ rédíò BBC gbé jáde pé àwòrán “ akọni ” tí Trump yà sára rẹ̀ ní orílẹ̀ - èdè tó lókìkí jù lọ nílẹ̀ Áfíríkà :
Àwọn èèyàn máa ń fẹ́ràn bó ṣe jẹ́ ọ̀dọ́kùnrin tó fani mọ́ra, wọ́n sì máa ń fẹ́ràn bó ṣe jẹ́ ọ̀lẹ.
Ó fẹ́ràn àwọn ará Amẹ́ríkà gan - an.
Ó ṣàjèjì.
Ó yàtọ̀ sí ohun tó o ní tẹ́lẹ̀.
Ṣùgbọ́n a ti mọ́ lára àwọn aṣáájú tí wọ́n máa ń sọ̀rọ̀ láìsí ìkóra - ẹni - níjàánu, tí wọ́n máa ń sọ̀rọ̀ èébú nígbà tí wọ́n bá fẹ́.
Nítorí náà, kò fi bẹ́ẹ̀ bìkítà nípa wa bíi pé ó jẹ́ Amẹ́ríkà.
Ìdí kejì ni ìsìn.
Àwọn Kristẹni tó wà ní Nàìjíríà fẹ́ràn trump.
Cheta Nwanze, Olùdarí Ìwádìí ní SBM Intelligence sọ fún Global Voices pé :
MO fẹ́ mọ ibi tí wọ́n ti ṣe ìwádìí yìí gan - an lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Mo ṣe tán láti sọ fún un pé ìhà gúúsù Nàìjíríà ni èyí tó pọ̀ jù lọ nínú rẹ̀ wà, èyí tó ṣàlàyé ìfẹ́ tí ọ̀gbẹ́ni Trump ní sí mi.
Àwọn Kristẹni ajíhìnrere, tí ọ̀pọ̀ àwọn ará Nàìjíríà ń fún ní ìmísí ló pọ̀ jù nínú àwọn ìpìlẹ̀ rẹ̀.
Orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, tí wọ́n fojú bù pé ó tó igba mílíọ̀nù èèyàn, ní ẹ̀sìn pàtàkì méjì, ìyẹn ẹ̀sìn Kristẹni àti ẹ̀sìn Ìsìláàmù.
Àwọn Mùsùlùmí àtàwọn Kristẹni ló para pọ̀ jẹ́ ìpín àádọ́ta nínú ọgọ́rùn - ún àti ìpín méjìdínláàádọ́ta nínú ọgọ́rùn - ún àwọn olùgbé Nàìjíríà.
Ìwádìí tí wọ́n ṣe lẹ́nu àìpẹ́ yìí fi hàn pé wọ́n ṣe ìwádìí náà láwọn àgbègbè kan lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Àmọ́ ṣá o, àwọn ìpínlẹ̀ Adamwa, Borno, àti Yobe tó wà ní ìhà àríwá ìwọ̀ oòrùn Nàìjíríà kò sí nínú ìwádìí náà nítorí àníyàn ààbò.
Orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ní ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀rin ó lé mẹ́rìnléláàádọ́rin [ 774 ] àgbègbè ìjọba.
Àwọn àgbègbè mẹ́fà mìíràn tún wà níbẹ̀ : Àríwá Central, Àríwá ìwọ̀ oòrùn, Àríwá ìlà oòrùn, Àríwá ìlà oòrùn, Àríwá ìlà oòrùn, Àríwá ìlà oòrùn, Àríwá ìlà oòrùn, àti Gúúsù ìwọ̀ oòrùn.
Ipò tí Nwanze wà níhà gúúsù orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ti ní láti jẹ́ òpómúléró nínú ìwádìí tí wọ́n ṣe nípa ìlú Pew.
Ìwádìí náà tún fi hàn pé àwọn Kristẹni tó wà lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà “ ní èrò tó dáa nípa ilẹ̀ Amẹ́ríkà ju tàwọn Mùsùlùmí lọ. ”
Lẹ́yìn tí ọ̀gá ọlọ́pàá orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà, Qasem Soleimani,, tó jẹ́ ọ̀gágun orílẹ̀ - èdè Ireland, ti pa ọ̀gá ọlọ́pàá orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ọ̀gá ọlọ́pàá orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà sọ pé kí ààbò orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì dènà ìyọlẹ́nu èyíkéyìí tó bá jẹ yọ látàrí “ àwọn ohun tó jẹ mọ́ ilẹ̀ àdúgbò. ”
Ẹgbẹ́ Ìsìláàmù lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣàpèjúwe bí ọkọ̀ òfuurufú orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà ṣe pa Soleimani gẹ́gẹ́ bí “ ìpolongo ogun lórílẹ̀ - èdè Iran. ”
Wọ́n sọ pé trump jẹ́ “ ọ̀kan lára àwọn aṣáájú ayé tó ń ṣàríyànjiyàn jù lọ láyé òde òní. ”
Síbẹ̀, ó hàn gbangba pé ọ̀pọ̀ èèyàn ní Nàìjíríà ń gbé e gẹ̀gẹ̀.
Oríṣiríṣi ìsọfúnni èké ló wà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà ìbò lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lọ́dún 1919
Wọ́n ti bẹ̀rẹ̀ sí í fi ìsọfúnni ránṣẹ́ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì
Àwòrán tí Nwachukwu Egbunike yí padà
Ìtàn yìí ni ìṣẹ̀lẹ̀ kejì nínú ọ̀wọ́ àpilẹ̀kọ alápá méjì tó dá lórí bí wọ́n ṣe máa ń sọ̀rọ̀ ìkórìíra ẹ̀yà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, bí wọ́n ṣe máa ń dágunlá sí ìsọfúnni àti ìpolongo èké nígbà ìbò tí wọ́n máa ń ṣe ní Nàìjíríà lọ́dún 1919.
O lè ka apá àkọ́kọ́ nínú àpilẹ̀kọ yìí.
Lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, àwọn ilé iṣẹ́ tó ń gbé ìsọfúnni jáde lórí tẹlifíṣọ̀n ti ń gbé ìsọfúnni nípa ẹ̀yà àti ìpolongo èké jáde nígbà tí wọ́n bá ń dìbò.
Nígbà ìbò tí wọ́n ṣe lọ́dún 2015, lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà bẹ̀rẹ̀ sí í fa wàhálà ńláǹlà láàárín àwọn tó ń ṣagbátẹrù ìdíje pàtàkì méjì tí wọ́n jọ ń ṣeré ìdárayá lákòókò yẹn, èyí tí wọ́n pè ní Goodluck Jonathan ( PDP, an Ijaw Christian ) àti èyí tí wọ́n pè ní Muhammadu Buhari ( APC, a Hausa, Fulani Muslim ).
Wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í lo Íńtánẹ́ẹ̀tì láti tan ìkórìíra ẹ̀yà àti ìṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú kálẹ̀.
Yàtọ̀ síyẹn, wọ́n dìbò yan àwọn èèyàn lọ́dún 1919.
Ní February 15, Reporters Without borders (RSF ) gbé ọ̀rọ̀ kan jáde tó fi ẹ̀dùn ọkàn rẹ̀ hàn lórí ìgbòkègbodò ìbò, èyí tí wọ́n pè ní “ ìsọfúnni tí kò ní láárí. ”
Àwọn ará Nàìjíríà náà sọ ohun tó ń jẹ wọ́n lọ́kàn.
Akọ̀ròyìn Abdulbaqi Jari ròyìn pé :
Àìsí ìsọfúnni àti ìṣèlú láwọn orílẹ̀ - èdè ilẹ̀ Áfíríkà
Ìwádìí kan tí wọ́n ṣe lọ́dún 1919, tí wọ́n gbé jáde ní Yunifásítì Huston àti Yunifásítì Herman Waterman, tí wọ́n ṣe ní ìlú Cape Town, wọ́n sọ pé “ wọ́n ti lo ìpolongo èyíkéyìí tí wọ́n ń pè ní Mis Mis Mis àti sísọ ìsọfúnni di ohun tó ń nípa lórí àwọn olóṣèlú ” lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, Kẹ́ńyà àti Gúúsù Áfíríkà.
Àwọn tó ń gbé ìròyìn jáde lórí tẹlifíṣọ̀n, pàápàá jù lọ lákòókò ìpolongo ìbò tí wọ́n ń ṣe lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, bẹ̀rẹ̀ sí í hùwà àìṣòótọ́, èyí sì mú kí wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í hùwà àìṣòótọ́ ” láàárín àwọn tó ń gbé ìròyìn jáde lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n.
Ìkẹ́kọ̀ọ́ tí mo ṣe láàárín October 28, 2018 àti May 29, 2019,, èyí tó dá lórí ìbò tí wọ́n ṣe ní orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ní February 23 ( láti yan ààrẹ àti àpéjọ orílẹ̀ - èdè ) àti March 9 ( láti yan àwọn gómìnà àtàwọn ilé àpéjọ ), jẹ́ ká mọ oríṣi ìsọfúnni pàtàkì méjì tí wọ́n fi ń tan ìsọfúnni kálẹ̀.
Wọ́n tàn wọ́n jẹ nítorí ẹ̀yà wọn
Peter Obi,, tó jẹ́ ọ̀kan pàtàkì lára ẹgbẹ́ alátakò People’s Democratic Party ( PDP ), tó fẹ́ di aṣáájú ẹgbẹ́ náà, ni wọ́n ti fi ìsọfúnni nípa ẹ̀yà ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ hàn léèmọ̀ nígbà ìbò tí wọ́n ṣe kẹ́yìn.
Obi ti fìgbà kan rí jẹ́ gómìnà ìpínlẹ̀ Anambra State, ní gúúsù ìlà oòrùn Nàìjíríà.
Àkọsílẹ̀ kan lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, èyí tó ṣètìlẹ́yìn fún ìgbòkègbodò Vladimir-Osinbajo, tí wọ́n pè ní Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Ìgbòkègbodò Buhari-Osibanjo, gbé ọ̀rọ̀ kan jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, èyí tó fi ẹ̀sùn kan Obi pé “ ó ń gbé ” àwọn ará àríwá láti Ìpínlẹ̀ Anambra gẹ́gẹ́ bíi gómìnà.
Ojú ìwé 1 : Àwòrán ọ̀rọ̀ kan tí Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìṣòro
Ojú ìwé 2 : Àwòrán tí Nasir El-Rufia yà
Nasir El‐Rufai, tó jẹ́ gómìnà Ìpínlẹ̀ Kaduna àti ọ̀kan lára àwọn alákòóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣàkóso apá ibi tí wọ́n ti ń ṣà
Gẹ́gẹ́ bí El-Rufai, ṣe sọ, èyí mú kí Obi di ẹni tí kò yẹ láti jẹ́ igbákejì ààrẹ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Ka púpọ̀ sí i : Gómìnà orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà kìlọ̀ fáwọn ìjọba ilẹ̀ òkèèrè pé : Wọ́n á dá sí ìbò wa, wọ́n á sì ‘ padà sínú àpò ìgbìmọ̀ ’
Kí ló wá ṣẹlẹ̀ gan - an?
Ní oṣù July ọdún 2013, àwọn ará Nàìjíríà mẹ́tàdínláàádọ́rin [ 67 ], tí ọ̀pọ̀ jù lọ wọ́n jẹ́ ọmọ ìbílẹ̀ Íbò, ya ara wọn sọ́tọ̀ pátápátá kúrò ní Èkó.
Obi,, tó jẹ́ gómìnà ìpínlẹ̀ Anambra nígbà yẹn, ṣàpèjúwe ìgbésẹ̀ yìí látọ̀dọ̀ ẹnì kejì rẹ̀ tó ń ṣiṣẹ́ ní Ìpínlẹ̀ Èkó, Um Tunde Fashola, gẹ́gẹ́ bí “illegal, tí kò bá ìlànà òfin mu, àti rírú ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn tí wọ́n ń gbé lárugẹ. ”
Lẹ́yìn tí ìwàkiwà tí wọ́n hù yìí bí àwọn aráàlú nínú gan - an, èyí tí wọ́n pè ní Premium Times, ó sọ pé òun náà jẹ̀bi irú ìwà yìí :
Lọ́dún 2011, ó dá àwọn ọmọdé padà sílùú Ebonyi àti ìpínlẹ̀ Akwa Ibom, lápá gúúsù orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Ojú ìwé 3 : Àwòrán tí Júbírálì A.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé lóòótọ́ ni Obi ń bẹ̀bẹ̀ padà sí àwọn ìpínlẹ̀ tó wà ní Gúúsù Nàìjíríà, kò lé àwọn ará àríwá kúrò níbẹ̀, bẹ́ẹ̀ sì ni ẹ̀sùn tí wọ́n fi kàn wọ́n lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ( Figure 1 ) kò péye.
Kàkà bẹ́ẹ̀, apá ibì kan tí wọ́n fi ń ṣèwádìí lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì tó ń jẹ́ Sahara Reporters sọ pé, ní December 2014, “ àwọn àádọ́rin ará àríwá tí wọ́n rán lọ síbẹ̀ ń bẹ̀bẹ̀ ní gbangba ” nígbà tí wọ́n rí i pé wọ́n padà sẹ́nu iṣẹ́ ìwàásù wọn.
Àmọ́ ṣá o, àwọn alágbàtọ́ apínwèé - ìsìn - kiri lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lo ìsọfúnni yìí láti fi bẹnu àtẹ́ lu àwọn ọ̀tá wọn.
Fún àpẹẹrẹ, Jubril A. Gawat, tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ yàn gẹ́gẹ́ bí igbákejì ọ̀gá àgbà fún Ìpínlẹ̀ Èkó lórí ọ̀ràn àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde tuntun, sọ lẹ́nu àìpẹ́ yìí pé ( Fíìmù kẹtàdínlógún ) a dìbò fún àtakò, a sì pè é ní Atiku Abubakar “ a dìbò fún Íbò. ”
Nàìjíríà jẹ́ orílẹ̀ - èdè kan tí ìwà kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà ti gbilẹ̀ gan - an.
Àwọn olóṣèlú sábà máa ń lo àwọn ìpínyà wọ̀nyí nígbà tí wọ́n bá ń dìbò fún wọn nítorí pé ó hàn gbangba pé ó yẹ kí wọ́n kó àwọn alátakò wọn sínú àwọn àgọ́ tí wọ́n ti ń ta kò wọ́n, ìyẹn àwọn àgọ́ “we ” àti “them ” tí wọ́n ti ń ṣàtakò.
Nítorí náà, ẹ̀sùn tí wọ́n fi kàn wọ́n pé Obi kó àwọn ará àríwá lọ sórílẹ̀ - èdè náà ló mú kí wọ́n tún bẹ̀rẹ̀ sí í bára wọn jà láàárín àwọn ẹ̀yà Íbóbù àti Haúsá, Fulani, èyí tó yọrí sí Ogun Abẹ́lé ní Nàìjíríà.
Ìdí tí wọ́n fi ń gbógun ti ìsọfúnni yìí ni láti fi han Obi pé ó jẹ́ ẹlẹ́yàmẹ̀yà tó jẹ́ ẹ̀yà Biafra.
Orílẹ̀ - èdè Íńdíà tó wà ní gúúsù ìlà oòrùn orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ni orílẹ̀ - èdè yìí wà, orílẹ̀ - èdè yìí sì lo ọdún mẹ́ta gbáko nígbà ogun abẹ́lé tó wáyé láàárín ọdún 1967 sí ọdún 1970.
Ìdí nìyẹn tí ìwé Ìṣípayá 3 fi kéde pé “ ìdìbò fún Atiku jẹ́ ìdìbò fún Igbo..." láti mú kí ìkórìíra kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà tó gbilẹ̀ láàárín àwọn Haúsá àti Íbò tún padà wáyé.
Nígbà ìbò, èyí túmọ̀ sí pé Atiku jẹ́ alátìlẹyìn àwọn ọmọ Íbò tí wọ́n ti fìgbà kan gbìyànjú láti fi orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà sílẹ̀.
Ọ̀rọ̀ tó wà nínú Fífi Kọ́kànléláàádọ́fà máa ń jẹ́ kéèyàn ní ìmọ̀lára tó lágbára, èyí tó máa ń jẹ́ kéèyàn rántí nǹkan pa dà, èyí tó jẹ́ pé lọ́pọ̀ ìgbà, àwọn méjèèjì ò tíì ní ìmọ̀lára kankan lẹ́gbẹ̀ẹ́ ara wọn.
Àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Tó Ń Bójú Tó Ètò Ẹ̀kọ́, Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ àti Àṣà Ìbílẹ̀ ( UN UNESCO ) ròyìn pé ńṣe ni irú ìsọfúnni bẹ́ẹ̀ máa ń dá lórí “ jíjẹ́ ẹni tó ṣeé fọwọ́ rọ́ sẹ́yìn ” nípa sísọ irú àwọn ìsọfúnni bẹ́ẹ̀ di “ afúnnilọ́wọ́gbà àti afúnnilọ́wọ́gbà. ”
Kì í ṣe pé ìpolongo ìbò tí ẹ̀yà ti gbé kalẹ̀ ń mú ẹ̀tanú gbígbóná janjan wá nìkan ni, àmọ́ ó tún ń mú káwọn èèyàn máa tan ìsọfúnni èké kálẹ̀.
Ṣọ́ọ̀bù àwọn ọmọ ilẹ̀ Yúróòpù tí wọ́n ń dáná sun ní Èkó
Ìdìpọ̀ kẹrin : Àwòrán bí wọ́n ṣe yọ́ kẹ́lẹ́kẹ́lẹ́ [ tí wọ́n fi ọ̀rọ̀ ránṣẹ́ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ] látọwọ́ Chioma tó ń tan ìsọfúnni kálẹ̀ nípa àwọn ṣọ́ọ̀bù ilẹ̀ Yorùbá tí wọ́n ti ń dáná sun egbòogi ní Èkósò
Bẹ́ẹ̀ gẹ́gẹ́, àwọn alátìlẹyìn ẹgbẹ́ alátùn - únṣe lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì tún lo ìpolongo ẹ̀yà mìíràn láti fi ṣagbátẹrù ìbò láti gbéjà ko ẹgbẹ́ alátùn - únṣe lórílẹ̀ - èdè Èkó.
Nínú àwòrán 4 àti 5, ẹnì kan tí wọ́n jẹ́ alábàárò pẹ̀lú àwọn ọmọ orílẹ̀ - èdè tí wọ́n jẹ́ ọmọ orílẹ̀ - èdè Czech sọ pé àwọn Yorùbá ti fi iná sun ṣọ́ọ̀bù àwọn ọmọ Íbò ní Èkó.
Irọ́ làwọn ìtàn náà, àwọn ọlọ́pàá ìpínlẹ̀ Èkó sì tètè lé wọn dà nù.
Ó fẹ́rẹ̀ẹ́ jẹ́ pé àwọn ọ̀rọ̀ kan náà tó wà nínú ìwé Fọ́nrán Kẹrin àti àwòrán tí wọ́n fi ń ṣàpèjúwe àwọn ọ̀nà tí wọ́n fi kẹ̀kẹ́ oníná dí, ni wọ́n fi ń ṣàkọsílẹ̀ irú ọ̀rọ̀ bẹ́ẹ̀.
Fọ́tò tí wọ́n lò yẹn wá látinú ẹ̀hónú kan tó wáyé ní February 24, 2017, èyí tó wáyé ní ẹkùn ilẹ̀ kan nítòsí Pretoria, Gúúsù Áfíríkà, bóyá African Check.
Ojú ìwé 5 : Àwòrán bí wọ́n ṣe tan ìsọfúnni kálẹ̀ nípa àwọn ṣọ́ọ̀bù àwọn Yorùbá tí wọ́n ń dáná sun ní Èkó Kejì
Ìpolongo Èké Nípa Ìṣèlú
Ní February 13, lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ọkùnrin kan tó ń jẹ́ Souljah tweeted (Figure 6) pé Ballard Partners, ilé iṣẹ́ kan tí wọ́n ti ń bójú tó ọ̀ràn ìbánisọ̀rọ̀, èyí tí wọ́n dá sílẹ̀ ní Washington DC,, tí wọ́n fẹ̀sùn kàn pé ó jẹ́ akọ̀ròyìn fún ìgbòkègbodò ààrẹ Abubakar, ló fọ̀rọ̀ wá ọ̀rọ̀ wò lẹ́nu wò, èyí tó sọ àsọtẹ́lẹ̀ pé wọ́n máa pàdánù ẹnì kan tí wọ́n fẹ́ ṣe àtakò sí lábẹ́ ìjọba PDP tó jẹ́ ààrẹ orílẹ̀ - èdè náà.
Àbájáde ìwádìí náà wà nínú lẹ́tà kan tí Brian Ballard,, tó jẹ́ olórí Ballard Partners, fọwọ́ sí ní February 5, wọ́n sì kọ ọ́ sí Olúṣọlá Saraki, Ọ̀gá Àgbà fún Ìgbòkègbodò Abubakar’s.
Ó lé ní mílíọ̀nù kan èèyàn tó fẹ́ràn ọ̀rọ̀ tẹlifíṣọ̀n àti mílíọ̀nù kan èèyàn tó fẹ́ràn ọ̀rọ̀ tẹlifíṣọ̀n.
Ṣáájú ìgbà yẹn, wọ́n ti sàsọtẹ́lẹ̀ pé ìpinnu ààrẹ yóò wáyé ní ọjọ́ kẹrìndínlógún oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá oṣù kejìlá o
Ka púpọ̀ sí i : Nàìjíríà ń sún ìbò tí gbogbo gbòò máa ń ṣe lọ́dún 1919 síwájú kí ìwádìí tó bẹ̀rẹ̀, ó ń sọ̀rọ̀ nípa ‘ lílo àwọn ohun èlò ìgbàlódé àti iṣẹ́ abẹ ’
Ojú Ìwòye Kẹfà : Àwòrán ohun tó ṣẹlẹ̀ sí ọkùnrin kan tó ń jẹ́ Souljah
Àmọ́, ní ìrọ̀lẹ́ ọjọ́ kẹtàlá oṣù February, Ballard Partners kò fara mọ́ ìwádìí tí wọ́n ṣe ( Figure 7) ), èyí tí wọ́n pè ní “ oníjìbìtì ” wọ́n sì sọ pé àwọn kò “ darí ìwádìí èyíkéyìí tí wọ́n ṣe nítorí Ẹgbẹ́ Olómìnira ti Orílẹ̀ - Èdè Nàìjíríà. ”
Ọ̀gbẹ́ni Ose Anenih, tó jẹ́ alátìlẹyìn ìjọba àpapọ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ròyìn díẹ̀ lára àwọn olùbánisọ̀rọ̀ lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣò
Ṣùgbọ́n èyí nìkan kọ́ ni ọ̀ràn sísọ ìsọfúnni dìbàjẹ́ nítorí ìpolongo èké òṣèlú tí wọ́n ń rí lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà tí wọ́n ń dìbò.
Ojú ìwé 7 : Àwòrán ìbéèrè tí Ballard àti Partners kọ fi hàn pé irọ́ ni ìwádìí tí wọ́n ṣe.
Ọ̀pọ̀ irọ́ ló jẹ́ ti àbójútó olùṣalága
Ojú Ìwòye : Àwòrán ìfọ̀rọ̀wérọ̀ tí Lauretta Onochie, yà sí ààrẹ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà
Lọ́jọ́ kẹrin oṣù December ọdún 2018, Lauretta Onochie, tó jẹ́ alága ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpàdé ìpà
Ká sòótọ́, àwòrán tí ọ̀gbẹ́ni Onochie gbé jáde ní February 2017 ” níbi ìṣẹ̀lẹ̀ kan tí kò ní nǹkan kan ṣe pẹ̀lú ọ̀rọ̀ tí ọ̀gbẹ́ni Chuba Ugwu kọ ránṣẹ́ sí i lórí fóònù rẹ̀.
Àyẹ̀wò náà fi hàn pé “ ó kéré tán, ẹjọ́ méjìlá ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ni ” Onochie “had lo àwọn àwòrán tí kò péye. ”
Ọ̀rọ̀ ìkórìíra lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì : Ìwà ọ̀daràn kan ní Nàìjíríà
Ìsọ̀rí kẹrìndínlọ́gbọ̀n nínú Òfin tí orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣe lórí ọ̀ràn ìwà ọ̀daràn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì sọ pé wọn ò gbọ́dọ̀ “ fi ìwà ipá halẹ̀ mọ́ àwọn ẹlòmíràn, wọn ò sì gbọ́dọ̀ sọ̀rọ̀ àbùkù sí ẹnikẹ́ni tó bá wá látinú ẹ̀yà, ẹ̀sìn, àwọ̀ tàbí orílẹ̀ - èdè tàbí ẹ̀yà. ”
Àwọn tí wọ́n bá kó lẹ́rú máa ń fẹ̀wọ̀n ọdún márùn - ún gbáko tàbí kí wọ́n san nǹkan tí kò tó mílíọ̀nù mẹ́wàá náírà [ nǹkan bí ẹgbẹ̀rún méjìdínlọ́gbọ̀n dọ́là lórílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà ] tàbí méjèèjì.
Ní oṣù March ọdún yìí, Enough ti di Enough Nàìjíríà ( EIE ) ẹgbẹ́ kan tó dá lórí àwọn ọ̀dọ́ àti Paradigm Initiative (PI ) ẹgbẹ́ kan tó dá lórí ẹ̀tọ́ orí kọ̀ǹpútà àti agbẹjọ́rò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, èyí tí wọ́n dá ẹjọ́ kan sílẹ̀ ní ilé ẹjọ́ ajẹ́jẹ̀ẹ́ ìnìkàngbé kan tí wọ́n ti ń gbẹ́jọ́ Onochie àti Gbenga Olenga Olorunpomi, lẹ́gbẹ̀ẹ́ gómìnà Ìpínlẹ̀ Kogi.
Àwọn àjọ méjèèjì yìí ṣàkójọ àwọn ọ̀rọ̀ ìkórìíra tí wọ́n “ kó jọ látinú ọ̀rọ̀ tí Onochie àti Olorunpomi sọ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ” èyí tí wọ́n sọ pé ó lòdì sí Òfin Ìwà Ọ̀daràn Orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ti Nàìjíríà ti ọdún 2015.
Ka púpọ̀ sí i : Báwo ni ìpolongo èké ṣe máa ṣàkóbá fún ìbò tí wọ́n máa dìbò fún ààrẹ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lọ́dún 1919?
Àwùjọ àwọn jagunjagun orí Íńtánẹ́ẹ̀tì tó ń tan irọ́ kálẹ̀
Èyí tó pọ̀ jù nínú àwọn àpẹẹrẹ tá a mẹ́nu kàn lókè yìí kì í wulẹ̀ ṣe ohun tó ṣẹlẹ̀ lásán, kàkà bẹ́ẹ̀, ńṣe ni wọ́n máa ń mọ̀ọ́mọ̀ ṣe gbogbo ohun tí wọ́n bá lè ṣe láti rí i pé irọ́ gbuu ni wọ́n ń pa.
Èyí kò yani lẹ́nu nígbà tá a bá rántí pé apá méjèèjì yìí àti apá méjèèjì yìí ló mú kí ẹgbẹ́ ọmọ ogun orílẹ̀ - èdè Íńtánẹ́ẹ̀tì máa gbógun ti àwọn ìròyìn tí wọ́n ń gbé jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ẹgbẹ́ kọ̀ọ̀kan ló ń kó “ àwọn ẹgbẹ́ ọmọ ogun oníròbìnújẹ́ ” — “ àwọn alákòóso tàbí àwọn ẹgbẹ́ òṣèlú ń ṣiṣẹ́ lórí yíyí èrò àwọn aráàlú padà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì. ”
Lọ́dún 2015, ètò ìbò tí wọ́n ṣe lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, èyí tí wọ́n pè ní Eshemokha Austin Maho, ọmọ ilẹ̀ Nàìjíríà tó jẹ́ ọ̀mọ̀wé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ lórí tẹlifíṣọ̀n sọ pé, “ wọ́n dìídì dìídì ṣe àwọn ìbò tí kò fura sí. ”
Wọ́n ṣàṣeyọrí èyí nípa ṣíṣẹ̀dá “ àkọsílẹ̀ onírúurú ìsọfúnni lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ” látinú èyí tí wọ́n ti pín “ ìpolongo èké ” àti “ ìsọfúnni iyèméjì àti ìpolongo èké ” káàkiri.
Ohun tó jẹ́ àbájáde rẹ̀ ni pé, lákòókò tí wọ́n ń dìbò lọ́dún 1919 lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà àti kété lẹ́yìn tí wọ́n dìbò yàn wọ́n ní orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í gbé ìsọfúnni lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n, wọ́n sì ń gbé ìpolongo ètò ìṣèlú lárugẹ.
Àpilẹ̀kọ yìí wà lára ọ̀wọ́ àwọn ìsọfúnni tó dá lórí bí kọ̀ǹpútà ṣe lè ṣàkóbá fún ẹ̀tọ́ orí kọ̀ǹpútà nípasẹ̀ àwọn ọ̀nà bíi dídúró lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti sísọ ìsọfúnni nípa rẹ̀ nígbà ìṣẹ̀lẹ̀ pàtàkì tó wáyé láwọn orílẹ̀ - èdè méje nílẹ̀ Áfíríkà : Algeria, Etiópíà, Mòsáńbíìkì, Nàìjíríà, Tunisia Uganda, àti Zimbabwe.
Àjọ kan tó ń rí sí ọ̀ràn ẹ̀tọ́ orí kọ̀ǹpútà nílẹ̀ Áfíríkà, ìyẹn African Digital Rights Fund of the Collaboration on International ICT Policy for East and Southern Africa, ló ń ṣètìlẹ́yìn fún iṣẹ́ yìí.
Àwọn ilé iṣẹ́ tó ń ṣe iṣẹ́ ìṣẹ̀dá nílẹ̀ Áfíríkà ń rí owó tó lé ní ìdajì bílíọ̀nù dọ́là gbà láwọn báńkì ńláńlá kí wọ́n lè rí ọrọ̀ rẹpẹtẹ tó ń dúró dẹ̀dẹ̀
Àwòrán oníṣẹ́ ọnà ará Nàìjíríà kan tó ń jẹ́ D’banj tó ń sọ̀rọ̀ ní òpin ọ̀sẹ̀ CAX ní ìlú Cairo, nílẹ̀ Íjíbítì 2018
Ọ̀gbẹ́ni Dbanj sọ fún àwọn oníṣòwò pé “ epo rọ̀bì olówó iyebíye ló kàn ” wọ́n sì gbọ́dọ̀ bọ̀wọ̀ fún un gan - an.
Láwọn ọdún àìpẹ́ yìí, àwọn ilé iṣẹ́ àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ àtàwọn ilé iṣẹ́ ìṣẹ̀dá ti kó ipa tó túbọ̀ ń pọ̀ sí i nínú ètò ọrọ̀ ajé tó ṣẹ̀ṣẹ̀ ń gòkè àgbà, nítorí ipa tí wọ́n ń kó nínú ètò ọrọ̀ ajé, àti agbára tí wọ́n ní láti ṣàkóbá fún ìyípadà láwùjọ àti àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀.
Lọ́dún 2013, iye tó ń wọlé fún àwọn ilé iṣẹ́ tó ń bójú tó àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ àtàwọn ilé iṣẹ́ ìṣẹ̀dá ( CCI ) jẹ́ mílíọ̀nù méjìlélógún ó lé igba bílíọ̀nù dọ́là lórílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà àti mílíọ̀nù mọ́kàndínlọ́gbọ̀n òṣìṣẹ́ kárí ayé [ ṣùgbọ́n ] kìkì ìdá mẹ́ta péré nínú ọgọ́rùn - ún iṣẹ́ wọ̀nyí ló wá láti ilẹ̀ Áfíríkà àti Àárín Gbùngbùn Ìlà Oòrùn ayé gẹ́gẹ́ bí ìwádìí kan tí Àjọ
Fún ìdí yìí, gẹ́gẹ́ bí Àjọ Tí Ń Bójú Tó Ìdàgbàsókè Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Áfíríkà àti Àjọ Tí Ń Bójú Tó Ìdàgbàsókè Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Áfíríkà ti kọ́kọ́ ṣe àjọṣe kan pẹ̀lú Àjọ Tí Ń Bójú Tó Ìdàgbàsókè Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Áfíríkà àti Àjọ Tí Ń Bójú Tó Ìdàgbàsókè Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Áfíríkà, wọ́n ṣe àjọṣe kan pẹ̀lú Àjọ Tí Ń Bójú Tó Ìdàgbàsókè Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Áfíríkà.
ỌKỌ̀ òfuurufú yìí bẹ̀rẹ̀ nígbà Ìpàtẹ Ìṣòwò Intra Áfíríkà ní ìlú Cairo, ní ilẹ̀ Íjíbítì, ní December 2018
Àwọn ẹ̀bùn ìṣẹ̀dá nílẹ̀ Áfíríkà látinú orin, iṣẹ́ ọnà, iṣẹ́ ọnà, iṣẹ́ ọnà, iṣẹ́ ìwé, iṣẹ́ fíìmù àti iṣẹ́ tẹlifíṣọ̀n kóra jọ síbi àpérò kan tí wọ́n ṣe nílùú Kigali, Rwanda, ní January 16-18, 2020
Ó polongo ara rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí “ ìṣẹ̀lẹ̀ àkọ́kọ́ tó wáyé lórí ilẹ̀ ayé, èyí tí a yà sí mímọ́ fún ṣíṣe ìgbéyàwó láàárín àwọn ilé iṣẹ́ ìṣẹ̀dá àti àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ nílẹ̀ Áfíríkà, ” àwọn tó wá láti orílẹ̀ - èdè méjìdínláàádọ́rin ló sì lé ní ẹgbẹ̀rún méjì.
Lọ́jọ́ kejì ìṣẹ̀lẹ̀ náà nílùú Kigali,, ọ̀jọ̀gbọ́n Benedict Oramah, tó jẹ́ ààrẹ Báńkì Tí Ń Bójú Tó Ìṣẹ̀dá Ilẹ̀ Áfíríkà (Afreximbank ) kéde pé ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta [ 500 ] mílíọ̀nù owó dọ́là ni wọ́n fi ṣètìlẹ́yìn fún ṣíṣe àti ṣíṣe àwọn ohun ìṣẹ̀dá ilẹ̀ Áfíríkà ” láàárín ọdún méjì tó tẹ̀ lé e, gẹ́gẹ́ bí ìwé ìròyìn New Times Rwanda ṣe sọ.
Óbárà sọ fún àwọn àlejò tó wà níbi ìṣẹ̀lẹ̀ náà pé owó tí wọ́n máa kọ́ sórí ohun tí báńkì náà ti ń ṣe tẹ́lẹ̀ yóò wà lárọ̀ọ́wọ́tó wọn gẹ́gẹ́ bí ìlà ìrajà àwìn fún àwọn báńkì, ìyẹn owó tí wọ́n máa lò ní tààràtà fún àwọn tó ń ṣiṣẹ́ níbẹ̀, àti gẹ́gẹ́ bí ẹ̀rí ìdánilójú.
Ó sọ pé nígbà tó jẹ́ pé ilẹ̀ Áfíríkà ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ tálẹ́ńtì, kò ní àwọn ẹ̀rọ ìgbàlódé, kò sì lágbára láti fi tálẹ́ńtì ìṣẹ̀dá rẹ̀ ṣòwò, bẹ́ẹ̀ sì ni kò ní ọrọ̀ rẹpẹtẹ tó ń dúró dè é, gẹ́gẹ́ bí Afreximbank ṣe sọ.
Ó ń bá ọ̀rọ̀ rẹ̀ lọ :
Nítorí pé àwọn ilé iṣẹ́ ìṣẹ̀dá àti ti àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ kì í fi bẹ́ẹ̀ náwó rẹpẹtẹ, ilẹ̀ Áfíríkà ni kò ti sí ọ̀nà tí wọ́n ń gbà polówó èrò, ìlànà àti ìlànà ìwà híhù jákèjádò ayé, irú èyí tí wọ́n ń gbà kọrin, irú èyí tí wọ́n ń gbé jáde lórí fíìmù, irú èyí tí wọ́n ń gbé jáde lórí fíìmù àti lórí tẹlifíṣọ̀n.
Àwọn orílẹ̀ - èdè ilẹ̀ Áfíríkà máa ń kó àwọn ohun ìṣẹ̀ǹbáyé tó pọ̀ gan - an jáde ju bí wọ́n ṣe ń kó àwọn èèyàn lọ tàbí bí wọ́n ṣe ń ṣòwò láàárín ara wọn lọ.
Ó gbóríyìn fún àwọn ará Íjíbítì “ nítorí ìbísí tí wọ́n ṣe nínú iṣẹ́ ìkó - nǹkan - sí tí wọ́n ń ṣe láàárín ọdún mẹ́wàá tó kọjá. ”
Ní December 2019,, wọ́n bọlá fún Afreximbank níbi ayẹyẹ Àpérò Àgbáyé Lórí Àṣà Aṣọ ní ìlú Cairo nítorí ipa tó kó nínú ṣíṣètìlẹ́yìn fún ilé iṣẹ́ ìṣẹ̀dá nílẹ̀ Áfíríkà.
Omarah tún gbóríyìn fún àwọn iléeṣẹ́ Nollwood ní Nàìjíríà.
Lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, àwọn ayàwòrán tó wà níbẹ̀ fi ìmọrírì wọn hàn fún àpéjọ tí wọ́n ṣe ní ibùdó ìpàdé àpérò ti Intare nílùú Kigali :
Nígbà tí D ́Banj, ayàwòrán ará Nàìjíríà, ń sọ̀rọ̀ ní òpin ọ̀sẹ̀ ọdún 2018 tí wọ́n ń pè ní CAX Weekend, ó sọ fún àwọn báńkì àtàwọn olùdókòwò pé :
Ohun tá a nílò ni pé kí ẹ̀yin ẹ̀yin ọ̀dọ́ mọ̀ dáadáa pé epo rọ̀bì tó ṣẹ̀ṣẹ̀ bẹ̀rẹ̀ ni èròjà tó wà nínú rẹ̀, kẹ́ ẹ sì máa bọ̀wọ̀ fún àwọn iléeṣẹ́ tó ń ṣe epo rọ̀bì, kẹ́ ẹ sì máa bọ̀wọ̀ fún àwọn iléeṣẹ́ tó ń ṣe é.
Lẹ́yìn tí wọ́n bá ti parí Àpéjọ Àgbègbè CAX Weekend 2020, wọ́n á ṣe àpéjọ àgbègbè CAX Week ní ẹ̀gbẹ́ Àpéjọ Àgbègbè Ìṣòwò kejì tí wọ́n pè ní Intra‐ African Trade Fair ( IATF20202020202020202020 ) láti September 1-7, 2020, pẹ̀lú ní Kigali.
Àwọn oníròyìn láti Nàìjíríà dara pọ̀ mọ́ ayẹyẹ Ọjọ́ Orí Rédíò Àgbáyé ti Ọdún 2020
Rédíò — irinṣẹ́ tó wọ́nwó jù lọ tó sì ṣeé gbé kiri fún ìdàgbàsókè
Ọkùnrin kan ní rédíò alágbèéká kan lọ́wọ́.
Kò sí àní - àní pé rédíò ti ní ipa tó lágbára lórí ìdàgbàsókè gbogbo ayé.
Láti bọlá fún ìjẹ́pàtàkì rédíò àti àǹfààní aláìlẹ́gbẹ́ rẹ̀, Àjọ Ètò Ẹ̀kọ́, Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ àti Àṣà Ìbílẹ̀ ti Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè ( UN UNESCO ) ti polongo ọjọ́ rédíò Àgbáyé ní February 13.
Àjọ UNESCO ya ọjọ́ yìí sọ́tọ̀ láti pe àfiyèsí sí agbára rédíò — èyí tó jẹ́ ohun èlò tí kò wọ́nwó, tó sì ṣeé gbé kiri jù lọ láti dé ọ̀dọ̀ àwọn tó pọ̀ jù lọ láwùjọ.
Àwọn oníròyìn lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà dara pọ̀ mọ́ àwọn oníṣòwò rédíò kárí ayé láti bọlá fún ipa ribiribi tí rédíò ń kó nínú ìdàgbàsókè tó kárí ayé.
“ Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ọ̀nà táa gbà ń ṣe nǹkan, rédíò ni ohun tó ṣòro jù lọ fún ọ̀pọ̀ èèyàn láti rí ìsọfúnni gbà, síbẹ̀ ó ṣì ni irinṣẹ́ tó lágbára jù lọ fún àwọn akọ̀ròyìn láti dé ọ̀dọ̀ àwọn èèyàn tó wà ní àwọn ibi tó jìnnà jù lọ àti ibi tó jìnnà jù lọ. ”
Bíṣọ́ọ̀bù George Bako sọ̀rọ̀ níbi àpínsọ àsọyé Ọjọ́ Rédíò Àgbáyé nílùú Èkó, Nàìjíríà.
Ọmọ mi Yoòbá, lo fọ́tò yìí pẹ̀lú ìyọ̀ǹda.
ORÍLẸ̀ - ÈDÈ FRCN, tí wọ́n sábà máa ń pè ní Rédíò Nàìjíríà, ni ilé iṣẹ́ rédíò tó gbawájú jù lọ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, èyí tó ń bójú tó àwọn olùgbọ́ tó pọ̀ gan - an ní ìlú Èkó ní oríṣi ilé iṣẹ́ mẹ́ta ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀, àwọn ni : Rédíò One 103.5 FM, Metro 97.7 FM àti oríṣiríṣi ilé iṣẹ́ rédíò tí wọ́n ń pè ní Bond 92.9 FM.
Ibùdó kọ̀ọ̀kan — pẹ̀lú àwùjọ ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ tirẹ̀ àti ọjà tirẹ̀ — ló ń gbé ìròyìn jáde lédè Gẹ̀ẹ́sì, èdè Gẹ̀ẹ́sì, Pidgin, Haúsá, Íbóbù àti èdè Yorùbá.
Rédíò ni ohun tó wọ́pọ̀ jù lọ tí wọ́n fi ń gbé ìròyìn jáde lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Gẹ́gẹ́ bí ìwádìí kan tí wọ́n ṣe lórí rédíò orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, èyí tí wọ́n pè ní Daily Radio Stations, èyí tí wọ́n ṣe ní August 1919, ṣe fi hàn, lọ́dún 1919, àjọ Bond FM ti wà ní ipò kìíní ní Ìpínlẹ̀ Èkó gẹ́gẹ́ bí ibùdókọ̀ tó ní àwùjọ tó pọ̀ jù lọ lára àwọn tó wà níbẹ̀.
Láti ṣayẹyẹ àwọn oníròyìn tó wá láti orígun mẹ́rẹ̀ẹ̀rin orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, gbé ìgbésẹ̀ lórí tẹlifíṣọ̀n láti fi hàn pé àwọn nífẹ̀ẹ́ rédíò :
Dan Manjang, tó jẹ́ agbẹnusọ fún ìsọfúnni àti ìjùmọ̀sọ̀rọ̀ ní ìpínlẹ̀ Plateau, kí àwọn oníròyìn káàbọ̀ níbi gbogbo nítorí “ gbogbo ohun tí wọ́n fi du ara wọn, ohun àmúṣọrọ̀ àti àkókò tí wọ́n fi du ara wọn ” láti jẹ́ kí àwọn aráàlú mọ̀ nípa rẹ̀ kí wọ́n sì gbádùn rẹ̀ :
Ọdún 1933 ni wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í fi rédíò gbé ìròyìn jáde lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà. Ilé iṣẹ́ rédíò tí ìjọba ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì ń ṣe lábẹ́ àkóso ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì, ìyẹn Radio Diffusion Service ( RDS ), èyí tí wọ́n fi ẹ̀rọ gbohùngbohùn sí láwọn ibi tí wọ́n yà sí mímọ́ fún àwọn èèyàn láti tẹ́tí sí ìròyìn ilẹ̀ òkèèrè ti Ilé Iṣẹ́ Tẹlifíṣọ̀n Ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì.
Nígbà tó fi máa di ọdún 1950, Ẹ̀ka Tó Ń Bójú Tó Ìsọfúnni Lórí Rédíò bẹ̀rẹ̀ sí í ní orúkọ tuntun, ìyẹn Ẹ̀ka Tó Ń Bójú Tó Ìsọfúnni Lórílẹ̀ - Èdè Nàìjíríà ( NBS ) àti Ẹ̀ka Tó Ń Bójú Tó Ìsọfúnni Lórílẹ̀ - Èdè Nàìjíríà ( NBC ).
“ Ọdún 1939 ni wọ́n dá ilé iṣẹ́ rédíò àkọ́kọ́ sílẹ̀ ní ìlú Ibadan lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí ìwé ìròyìn Legit gbé jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ṣe sọ, wọ́n dá ibùdókọ̀ tó wà lẹ́yìn ibùdókọ̀ náà sílẹ̀ ní Kano lọ́dún 1944.
Lọ́dún 1994, wọ́n dá ilé iṣẹ́ rédíò àdáni àkọ́kọ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìyẹn RayPower FM,, sílẹ̀, nígbà tó sì fi máa di ọdún 2007, àwọn èrò tó wà níbẹ̀ á bẹ̀rẹ̀ sí í gbọ́ ìròyìn jákèjádò ayé, gẹ́gẹ́ bí Legit ṣe sọ.
Ìgbà gbogbo ni rédíò máa ń ṣiṣẹ́ gẹ́gẹ́ bí irin iṣẹ́ láti yẹ àwọn tó ń ṣe ìpinnu wò, láti rí i dájú pé àwọn ìsọfúnni wà lárọ̀ọ́wọ́tó àwọn èèyàn, láti fún wọn ní ìsọfúnni, láti fún wọn ní ìṣírí àti láti fún wọn ní ìmísí.
Lọ́dún 2016, Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Tẹlifíṣọ̀n ní Ilẹ̀ Áfíríkà, ìyẹn African Independent Television and RayPower FM, dáwọ́ dúró nítorí ìwàásù àti ìpolongo èké tí wọ́n ń ṣe lòdì sí ìjọba.
Bákan náà, lọ́dún 2019, wọ́n dá ọ̀gbẹ́ni Jay FM dúró ní ìlú Port Harcourt nítorí pé wọ́n fẹ̀sùn kàn án pé ó ń wàásù lòdì sí ìjọba.
Ọkọ̀ akẹ́rù rédíò orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà polongo ara rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí “ ìkànnì ẹgbẹ̀rúndún náà, ” ó sì dara pọ̀ mọ́ àwọn oníṣègùn rédíò jákèjádò ayé láti ṣayẹyẹ Ọjọ́ Rédíò Àgbáyé 2020.
Fọ́tò tí Muhammadtaha Ibrahim Ma’aji, yà nípasẹ̀ ìyọ̀ǹda CC BY 2.0.
Rédíò tó ń so èèyàn pọ̀ tó sì ń gbéni ró
Àjọ UNESCO rọ gbogbo orílẹ̀ - èdè pé kí wọ́n máa ṣe ayẹyẹ Ọjọ́ Rédíò Àgbáyé nípasẹ̀ àwọn ìgbòkègbodò àjọṣepọ̀ tó wà káàkiri orílẹ̀ - èdè.
Ẹṣin ọ̀rọ̀ Ilé Iṣẹ́ Rédíò Àgbáyé ti Ọjọ́ Kẹrìnlá ni “ Rédíò àti Oríṣiríṣi Ẹ̀rọ. ”
Rédíò Nàìjíríà ń gbé níbàámu pẹ̀lú èrò tirẹ̀ láti fún àwọn ènìyàn níṣìírí àti láti mú kí orílẹ̀ - èdè náà wà níṣọ̀kan ” nípa kíkọ́ àwọn èèyàn lẹ́kọ̀ọ́, kíkọ́ni lẹ́kọ̀ọ́ àti fífúnni níṣìírí, èyí tó ń fún àwọn ará Nàìjíríà lágbára láti jẹ́ olùfẹ́ orílẹ̀ - èdè wọn.
Èyí ṣẹlẹ̀ nígbà tí orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà dojú kọ ìpínyà tó lágbára lórí ọ̀ràn ẹ̀yà, òṣèlú àti àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà.
Ìwé Index of Fragile States Index tí wọ́n ṣe lọ́dún 1919 sọ pé Nàìjíríà ni orílẹ̀ - èdè tó jẹ́ ẹlẹgẹ́ jù lọ lágbàáyé àti pé ó jẹ́ orílẹ̀ - èdè kẹsàn - án nílẹ̀ Áfíríkà.
Látọdún 2011, jagunjagun àwọn ẹgbẹ́ ológun ẹlẹ́sìn Ìsìláàmù tó wà níhà àríwá ìlà oòrùn orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, tí wọ́n ń pè ní Boko Haram, ti dá ìbẹ̀rù àti ìpínyà sílẹ̀, nítorí pé ìkọlù burúkú tí wọ́n gbé dìde ti yọrí sí ikú ẹgbẹẹgbẹ̀rún èèyàn àti àràádọ́ta ọ̀kẹ́ èèyàn tí wọ́n sá kúrò nílùú.
Ka púpọ̀ sí i : Nàìjíríà : Ṣé orílẹ̀ - èdè kan ti forí ṣánpọ́n ni àbí ó ti forí ṣánpọ́n?
Láti lè máa bá a nìṣó láti gbé orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ró, àwọn alábòójútó Ètò Àbójútó Ẹ̀yà FRCN kó àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ kan jọ láti ṣayẹyẹ Ọjọ́ Rédíò Àgbáyé 2020.
Ìdíje àròkọ kan tí wọ́n pe ẹgbẹ̀fà [ 1,200 ] ọ̀rọ̀ lórí rẹ̀ ni pé, “ Mo fẹ́ràn kí n máa tẹ́tí sí rédíò ” fún àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ girama.
Àwọn akẹ́kọ̀ọ́ nípa ìbánisọ̀rọ̀ tún ṣe àkọsílẹ̀ oníṣẹ̀ẹ́jú márùn - ún kan nípa bí rédíò ti ṣe pàtàkì tó láti mú kí ọwọ́ wọn tẹ ohun tí wọ́n ń lé.
Ó rántí ìgbà àkọ́kọ́ tó pàdé rédíò nígbà tó wà lọ́mọ ọdún márùn - ún, ó ní :
Mo rò pé ọmọ ọdún márùn - ún ni mí nígbà tí mo kọ́kọ́ ra rédíò.
Mo fi àwọn bọ́tìnnì bíi mélòó kan dúnàádúrà, bọ́tìnnì náà sì bẹ̀rẹ̀.
Ìyàlẹ́nu gbáà ló jẹ́ fún mi nígbà tí mo gbọ́ ohùn tó ń jáde látinú “ àpótí ” yìí, tí mo sì rò pé àwọn èèyàn ti há sínú rẹ̀.
Ẹ̀rù bà mí, ni mo bá béèrè lọ́wọ́ bàbá mi pé kí ló dé, ó sì wá àyè láti ṣàlàyé ohun tí rédíò wà fún mi.
Ní February 12, àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ girama, àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n jẹ́ oníròyìn tí wọ́n sì tún jẹ́ olórí òṣìṣẹ́ ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde, títí kan àwọn olùfẹ́ rédíò ojoojúmọ́, pàdé pọ̀ níbi àpérò kan tí wọ́n ṣe nílùú Lekki Coliseum ní Èkó, láti sọ̀rọ̀ nípa bí rédíò ti ṣe pàtàkì tó fún ìdàgbàsókè.
Ní February 12, àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ girama, àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n jẹ́ oníròyìn tí wọ́n sì tún jẹ́ olórí òṣìṣẹ́ ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde, títí kan àwọn olùfẹ́ rédíò ojoojúmọ́, pàdé pọ̀ níbi àpérò kan tí wọ́n ṣe nílùú Lekki Coliseum ní Èkó, láti sọ̀rọ̀ nípa bí rédíò ti ṣe pàtàkì tó fún ìdàgbàsókè.
Ọmọ mi Yoòbá, lo fọ́tò yìí pẹ̀lú ìyọ̀ǹda.
Nígbà tí oòrùn wọ̀, àwọn aṣojú ilé iṣẹ́ rédíò méjì kan tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú ilé iṣẹ́ rédíò méjì kan tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú ilé iṣẹ́ rédíò méjì tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú ilé iṣẹ́ rédíò méjì tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú ilé iṣẹ́ rédíò méjì tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú ilé iṣẹ́ rédíò méjì tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú méjì tí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn aṣojú
Àwọn onímọ̀ nípa ètò orí tẹlifíṣọ̀n bíi Cordelia Okpei àti ọ̀pọ̀ àwọn mìíràn ló gbádùn ìṣẹ̀lẹ̀ náà.
Wọ́n fún àwọn kan lára àwọn ẹni yíyẹ ní ẹ̀bùn nítorí ipa tí wọ́n kó láti mú kí ilé iṣẹ́ tẹlifíṣọ̀n àti iṣẹ́ ìsìn tó wà fún aráyé gbòòrò sí i.
Ọ̀wọ́ àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ tó parí nípasẹ̀ ètò kan tí wọ́n ṣe lórí tẹlifóònù alágbèéká, èyí tí àwọn olùgbọ́ tipasẹ̀ rẹ̀ pe àwọn èèyàn lórí tẹlifóònù láti sọ pé “ ọjọ́ ayọ̀ ni Ọjọ́ Rédíò Ayé ” ní onírúurú èdè àti ahọ́n wọn :
Wọ́n tún fi ohùn àwọn kan lára ẹgbẹ́ atúmọ̀ èdè tí wọ́n ń pè ní Global Voices Lingua ránṣẹ́ lórí ìkànnì Metro 97.7FM.
Ọjọ́ rédíò orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìyẹn World Radio Day 2020, ni wọ́n fi ṣe ẹ̀dà irú àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ bẹ́ẹ̀, àmọ́ àwọn tó ń ṣiṣẹ́ lórí rédíò àtàwọn tó ń ṣagbátẹrù rẹ̀ retí pé ó máa di ayẹyẹ ọdọọdún.
Ọ̀gbẹ́ni yìí ń retí pé kí àwọn olùbánisọ̀rọ̀ Yorùbá bẹ̀rẹ̀ sí í lo ‘ álífábẹ́ẹ̀tì àsọyé ’ tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ ṣe
Ṣé lọ́jọ́ iwájú, àkọsílẹ̀ èdè Yorùbá tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ bẹ̀rẹ̀ yìí á di èyí tó gbajúmọ̀?
Ọ̀gbẹ́ni Olórí Tolúlàṣẹ Ògúntósìn wà lẹ́gbẹ̀ẹ́ ọba Yorùbáland, tó jẹ́ olórí ọba ilẹ̀ Ísírẹ́lì.
Fọ́tò nípasẹ̀ ìyọ̀ǹda Chief Ògúntósìn.
Lẹ́yìn Ọdún Àwọn Èdè Ìbílẹ̀ Àgbáyé tó wáyé lọ́dún 1919 àti Ẹ̀wádún Tó Wà Nínú Èdè Ìbílẹ̀ Lágbàáyé ní ọdún 1922 sí 1922 32032, ọ̀pọ̀ àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà ti bẹ̀rẹ̀ sí í gbé onírúurú ìgbésẹ̀ láti mú kí àwọn èdè ilẹ̀ Áfíríkà tẹ̀ síwájú.
Kíkọ èdè Yorùbá nínú ọ̀nà ìkọ̀wé tí wọ́n yá lédè Látìn lè máà pẹ́ di ohun àtijọ́ nítorí pé ọkùnrin Yorùbá kan, tí í ṣe Olórí Olùṣàkóso Tolúlàṣẹ Ògúntósìn, tí wọ́n gbé ní orílẹ̀ - èdè Benin, Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà, ti ṣe ẹ̀rọ ìkọ̀wé kan láti fi bá èdè Yorùbá mu.
Ááfábẹ́ẹ̀tì Yorùbá tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ ṣe yìí ń mú kí ìrètí túbọ̀ pọ̀ sí i nítorí pé ó lè rọ́pò ọ̀rọ̀ èdè Látìn tí wọ́n ti lò fún ohun tó lé ní ọgọ́rùn - ún ọdún.
Gẹ́gẹ́ bí Ọ̀gágun Ògúntósìn ṣe sọ nínú ìfọ̀rọ̀wáni - lẹ́nuwò kan tó wáyé lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, tí wọ́n pe àkọlé rẹ̀ ní Global Voices, ó lo álífábẹ́ẹ̀tì kan tí Ọlọ́run mí sí láti bá a sọ̀rọ̀.
Ní báyìí, ó ń rìnrìn àjò gba àgbègbè Yorùbááland kọjá lọ sí orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà láti lọ máa lo “ álífábẹ́ẹ̀tì àsọyé ” tí àwọn baba ńlá rẹ̀ fi ránṣẹ́ sí i.
Ọ̀gbẹ́ni Olórí Ògúntósìn gbà gbọ́ pé ọ̀dọ̀ Odùduwà, baba àwọn Yorùbá ni wọ́n ti ń lo ááfábẹ́ẹ̀tì yìí láyé àtijọ́, àmọ́ wọ́n pàdánù rẹ̀.
Àmì mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n ló dúró fún gbogbo wọn.
Àwọn onímọ̀ èdè ilẹ̀ Áfíríkà sọ pé bí ilẹ̀ Áfíríkà bá fẹ́ dàgbà, ó gbọ́dọ̀ ní àkọsílẹ̀ tirẹ̀.
Èdè Yorùbá tí wọ́n ń sọ lórílẹ̀ - èdè Niger àtijọ́ kò gbọ́dọ̀ gbẹ́kẹ̀ lé àkọsílẹ̀ ìrònú àti ìmọ̀ ọgbọ́n orí tí wọ́n ń lò.
Ka púpọ̀ sí i : Àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n fi ń yáni nílùú Yorùbá : Bí àwọn èdè ṣe ń yọjú
Lọ́dún 1843, Ọ̀gbẹ́ni Reverend Samuel Àjàyí Àwùjọ Àwọn Míṣọ́nnárì ti Ìjọ Kristẹni bẹ̀rẹ̀ sí í lo ọ̀rọ̀ atọ́ka èdè Yorùbá.
Látìgbà tí wọ́n ti ń tẹ ẹgbẹẹgbẹ̀rún ìwé jáde ní Yorùbá ni wọ́n ti ń fi ọ̀rọ̀ èdè Látìn kọ ọ́ dípò Ajami, tó jẹ́ ọ̀rọ̀ èdè Lárúbáwá tí wọ́n lò ṣáájú ọdún 1843 láti kọ ọ́ ní èdè Yorùbá àti Haúsá ní Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà.
Àwọn èdè kan sọ pé lílo ọ̀rọ̀ atọ́ka èdè Látìn, ìyẹn ọ̀rọ̀ atọ́ka èdè ilẹ̀ òkèèrè láti fi bo àwọn èdè ilẹ̀ Áfíríkà mọ́lẹ̀, ti mú kí ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì wà lóko ẹrú.
Gbígbé ètò ìkọ̀wé tuntun yìí kalẹ̀ ń tẹ̀ lé ìtàn àwọn ètò ìkọ̀wé ayé ọjọ́un ní Áfíríkà, bí àwòrán ara ògiri àwọn ará Íjíbítì, àkójọ Adrinka ti ẹ̀yà Akan ti Gánà, Ge'ez, àkójọ ògiri ti Nsibidi ti Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà, èyí tó ti wà láti ẹgbẹ̀rún márùn - ún ọdún márùn - ún [ 5,000 ] ṣáájú Sànmánì Kristẹni títí kan àwọn àkọsílẹ̀ álífábẹ́ẹ̀tì ti ilẹ̀ Áfíríkà.
Wíwo ‘ álífábẹ́ẹ̀tì ọ̀rọ̀ sísọ ’
Ọ̀gbẹ́ni Yoòbá, tó jẹ́ alábòójútó èdè Yorùbá lágbàáyé fọ̀rọ̀ wá ọ̀rọ̀ wò lẹ́nu Ọ̀gbẹ́ni Ògúntósìn, nípasẹ̀ ìsọfúnni tí wọ́n fi ohùn ránṣẹ́ sórí Íńtánẹ́ẹ̀tì láti lè mọ púpọ̀ sí i nípa bó ṣe ṣàwárí ááfábẹ́ẹ̀tì tuntun yìí.
Olórí Ògúntósìn, ti di ẹgbẹ̀rún mẹ́tàlélógójì báyìí, ó ṣàlàyé pé lẹ́yìn tí bàbá òun kú ní 1997, òun ní láti tọ́jú àwọn àbúrò òun gẹ́gẹ́ bí ọmọkùnrin tó dàgbà jù lọ, kò sì lè kàwé síwájú sí i lẹ́yìn tóun bá parí ilé ẹ̀kọ́ girama.
Àmọ́, gẹ́gẹ́ bí olórí ìlú Yorùbá, ó pọkàn pọ̀ sórí ṣíṣọ̀kan àwọn ọmọ - ọmọ Odùduwa méje tí wọ́n jẹ́ alárinà.
Bó ti wù kó rí, bí iṣẹ́ àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ rẹ̀ ṣe ń tẹ̀ síwájú, ó fẹ́ láti ṣe púpọ̀ sí i.
Lọ́dún 2011, ó lọ sọ́dọ̀ babaláwo tàbí “ olùpínyà ” kan tó ń jẹ́ Ifa,, tó jẹ́ ọlọ́run ọgbọ́n ní ilẹ̀ Yorùbá.
Ẹnì kan tó ń ṣiṣẹ́ àwo, ìyẹn Olókun Jópẹ́lì, sọ fún un pé kó ṣèbẹ̀wò sí ojúbọ àwọn baba ńlá rẹ̀ ní àgbègbè Farasinmi tó wà ní ìlú Badagry, Èkó, lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, kó sì mú ohunkóhun tó bá rí ní ojúbọ náà.
Nígbà tó débẹ̀, ó rí “ ohun àràmàǹdà kan ” tó mú padà lọ sí orílẹ̀ - èdè Benin.
Nígbà tó débẹ̀, ilé náà ṣókùnkùn biribiri.
Níwọ̀n bí kò ti ní gílóòbù iná nínú pálọ̀, ó sábà máa ń gbára lé ìmọ́lẹ̀ tó ń jáde látinú ìtànṣán tẹlifíṣọ̀n.
Ó gbé ohun èlò náà sórí tábìlì, ó sì yí tẹlifíṣọ̀n padà kó bàa lè mọ̀ pé ohun èlò tóun gbé sórí tábìlì ti pòórá.
Ó yí gbogbo yàrá náà pa dà sẹ́gbẹ̀ẹ́ kan, ó sì rí i lẹ́gbẹ̀ẹ́ kan nínú ilé náà.
Lálẹ́ ọjọ́ yẹn, ó sùn lábẹ́ ìrọ̀rí rẹ̀, ó sì sọ fún àwọn èèyàn tó wà lágbàáyé pé :
Mo lá àlá kan pé mo ṣèbẹ̀wò sí oòrùn.
Nígbà tí mo dé ibi tí oòrùn ti ṣú, wọ́n fi ááfábẹ́ẹ̀tì náà hàn mí bí mànàmáná.
Gbogbo ìgbà tí mo bá sùn, mo máa ń lá irú àlá bẹ́ẹ̀ láti ayé dé ayé, mo máa ń kọ́ àwọn èèyàn bí wọ́n ṣe lè lo ọ̀nà ìgbàkọ̀wé náà
Ọdún mẹ́ta gbáko ló fi ń ronú ṣáá nípa ááfábẹ́ẹ̀tì tí wọ́n ń pè ní álífábẹ́ẹ̀tì, àmọ́ kò ṣe nǹkan kan nípa rẹ̀.
Lọ́tẹ̀ yìí, lọ́dún 2016, mo tún lọ sọ́dọ̀ oòrùn, mo bá ọkùnrin kan pàdé, arákùnrin kan tó ń jẹ́ Lámúrúudududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududududud
Ńṣe ló máa ń dà bíi pé mo ti darúgbó lójú oorun, ó sì máa ń rẹ̀ mí nígbà tí mo bá jí lójú oorun.
Gbogbo nǹkan bẹ̀rẹ̀ sí í bà á lẹ́rù fún Olórí Ògúntósìn, ó wá bẹ̀rẹ̀ sí í nímọ̀lára pé òun ò lágbára tó bó ṣe ń bá àwọn tó ń sọ èdè Global Voices sọ̀rọ̀.
Ó pinnu láti ṣàlàyé àwọn àlá rẹ̀ fún olùgbani - nímọ̀ràn nípa tẹ̀mí kan tó sún mọ́ Ọlọ́run tímọ́tímọ́ tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Oníkòyí, ọba àjàṣẹ́gun lágbègbè Port-Novo, ẹni tó gbà á nímọ̀ràn pé kó ṣe ohun tí wọ́n ní kó ṣe nínú àlá rẹ̀.
Nítorí ìdí èyí, ó ń rìnrìn àjò láti ibì kan sí ibòmíràn ní Yorùbáland láti gba ìmọ̀ rẹ̀ nípa ááfábẹ́ẹ̀tì Odùduwà kọjá.
Fídíò ráńpẹ́ tó wà nísàlẹ̀ yìí nípa àwọn olùkọ́ tó ń kọ́ àwọn akẹ́kọ̀ọ́ bí wọ́n ṣe lè kọ álífábẹ́ẹ̀tì Odùduwà sínú kíláàsì kan ní orílẹ̀ - èdè Benin rèé :
Gbígbé ááfábẹ́ẹ̀tì Yorùbá lárugẹ
Lọ́dún 2017, Ọ̀gágun Ògúntósìn, tó wà láàárín àwọn gbajúmọ̀ alákòóso ìbílẹ̀ nílùú Yorùbáland àti láàárín àwọn ẹlẹ́kùnjẹkùn, ṣèbẹ̀wò sọ́dọ̀ Rauf Arẹ́gbẹ́ṣọlálá, tó jẹ́ gómìnà ọlọ́jọ́ kan lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà nílùú Ọsirélíà tó wà nílùú Ọsirélíà, nílùú Òṣigrégó, olú ìlú ìpínlẹ̀ ìpínlẹ̀ náà, láti wá tọrọ àforíjì lọ́wọ́ àwọn tó ṣẹ̀ṣẹ̀ rí álífábẹ́ẹ̀tì tí wọ́n ń pè ní Odúwà.
Arẹ́gbẹ́ṣọlá ti ń sìn báyìí gẹ́gẹ́ bí Òjíṣẹ́ Ilé Iṣẹ́ Ìjọba Àpapọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Abẹ́lé ní Nàìjíríà.
Wọ́n fi lẹ́tà ìránnilétí ránṣẹ́ sí gómìnà ìpínlẹ̀ Osun lẹ́yìn tí àwọn ìlérí tí wọ́n ṣe láti kọ́ àwọn èèyàn ní ááfábẹ́ẹ̀tì tuntun náà kò tíì nímùúṣẹ.
Ọdún mẹ́ta lẹ́yìn náà, ó ṣeni láàánú pé àwọn ìlérí tí gómìnà ìgbàanì kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Arẹ́gbẹ́ṣọlá ṣe láti kọ́ àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ alákọ̀ọ́bẹ̀rẹ̀ ní gúúsù ìwọ̀ oòrùn Nàìjíríà kò tíì nímùúṣẹ.
Kí wọ́n lè sọ ááfábẹ́ẹ̀tì tí wọ́n ń pè ní Odùduwà di èyí tó gbajúmọ̀, Olórí Ògúntósìn kọ ìwé kan, ó sì ṣe àkọsílẹ̀ kan tó dá lórí bí wọ́n ṣe ṣàkọsílẹ̀ ọ̀rọ̀ òrépèté.
Ọ̀gbẹ́ni Olórí Ògúnnósìn tún máa ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì, Íńtánẹ́ẹ̀tì, Íńtánẹ́ẹ̀tì àti Íńtánẹ́ẹ̀tì lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ó rọ gbogbo àwọn tó wà níbẹ̀ pé kí wọ́n ṣètìlẹ́yìn fún ìmọ̀ èdè tí òun ní, èyí tí yóò máa tẹ̀ lé àṣà àwọn ará Ìwọ̀ Oòrùn ayé tí wọ́n ti ń kọ̀wé, tí yóò sì máa jẹ́ káwọn Yorùbá mọ èdè tí wọ́n ń sọ dáadáa.
Ọkùnrin onínúure kan tó ń jẹ́ Yorùbá, tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Sunday Adéníìkì, ṣètìlẹ́yìn fún iṣẹ́ náà nípa títẹ ẹgbẹ̀rún kan ẹ̀dà ìwé ìgbòkègbodò “Aèébáèjìbẹ̀rù ti Odùduwà Alphabets ” fún àwọn ọmọ ilé ẹ̀kọ́ alákọ̀ọ́bẹ̀rẹ̀.
Ka púpọ̀ sí i : Àdánù àwọn atúmọ̀ èdè : Ìdí tí Bíbélì tí wọ́n ń pè ní Google Translation fi sábà máa ń ṣi Yorùbá àtàwọn èdè míì lóye
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé èdè Faransé ni wọ́n fi ń tẹ ẹ̀dà àwọn ìwé ìléwọ́ tí wọ́n fi ń kọ́ni lẹ́kọ̀ọ́, síbẹ̀, ó ṣe pàtàkì pé kí wọ́n túbọ̀ ràn wọ́n lọ́wọ́ láti pín ááfábẹ́ẹ̀tì náà fáwọn èèyàn tó túbọ̀ gbòòrò sí i.
Ááfábẹ́ẹ̀tì tí wọ́n ń pè ní Odùduwà jẹ́ ọ̀nà kan tí wọ́n gbà ń tẹ̀ síwájú.
Síbẹ̀síbẹ̀, yíyí padà láti èdè Látìn sí ètò tuntun yóò jẹ́ ìpèníjà ńlá.
Ó sọ pé, álífábẹ́ẹ̀tì tí wọ́n ń pè ní Odùduwà jẹ́ ìgbésẹ̀ pàtàkì kan láti mú kí èdè Yorùbá túbọ̀ gbòòrò sí i kó sì máa gbòòrò sí i.
Àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n fi ń yáni nílẹ̀ Yorùbá : Báwo làwọn èdè ṣe ń yí padà
Ǹjẹ́ o máa ń sọ pé àkàrà ni àbí kéèkì ẹ̀wà?
Àkàrà ọ̀sán gangan ni kéèkì àkàrà ti Nàìjíríà tàbí ti Nàìjíríà jẹ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, July 11, 2013.
Láti ọgọ́rọ̀ọ̀rún ọdún sẹ́yìn ni àjọṣe tó wà láàárín àwọn èdè ti wà.
Ronú nípa ọ̀rọ̀ náà, “ restorant, ” tí wọ́n yá láti èdè Faransé sí èdè Gẹ̀ẹ́sì.
Lóde òní, ọ̀rọ̀ tí wọ́n máa ń lò láti èdè kan sí òmíràn láìsí ìtumọ̀ ni wọ́n ń lò lédè Gẹ̀ẹ́sì bí ẹni pé wọn ò yá a.
A lè sọ pé àwọn nǹkan wọ̀nyí ló fà á táwọn èèyàn fi ń ṣí kiri, tí wọ́n ń ṣòwò, tí wọ́n sì ń ṣòwò nítorí pé onírúurú èdè làwọn èèyàn ń sọ.
Nípasẹ̀ àwọn ìjùmọ̀sọ̀rọ̀ wọ̀nyí, àwọn èèyàn máa ń rí onírúurú àyíká ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń sọ, wọ́n sì máa ń yá ọ̀rọ̀ àti gbólóhùn kí wọ́n lè gbádùn àwọn ìjíròrò wọ̀nyí.
Ohun tó ṣẹlẹ̀ sí Yorùbá nìyẹn.
Nǹkan bí ogójì mílíọ̀nù èèyàn tó ń sọ èdè Yorùbá lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ló ń sọ èdè Gẹ̀ẹ́sì tí àwọn ọmọ ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì tó ń ṣàkóso lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ń sọ láti ọdún 1914 sí ọdún 1960.
Ó ju ìdajì lọ lára àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n lò ní Yorùbá tí wọ́n fi èdè Gẹ̀ẹ́sì yá.
Ọ̀rọ̀ náà, “phone ” túmọ̀ sí fóònùùù, “ballball, ” ó túmọ̀ sí bóòlù, àti pé “ Television ” túmọ̀ sí telifísònù, láàárín àwọn ẹlòmíràn.
Bí ọjọ́ ti ń gorí ọjọ́, ọ̀rọ̀ Gẹ̀ẹ́sì tí wọ́n lò fún Yorùbá yìí túbọ̀ ń gbòòrò sí i.
Àwọn àpẹẹrẹ míì tún wà tó fi hàn pé mílíọ̀nù mẹ́rìnlélógójì èèyàn ló ń sọ èdè Yorùbá ní apá àríwá Nàìjíríà.
Àwọn ọ̀rọ̀ bíi àlùùbáríkà ("blessing"), àlùbósà ("onion") àti wàhálà ("trouble").
Ẹwà ọ̀rọ̀ atọ́ka Yorùbá ni pé àwọn olùbánisọ̀rọ̀ ti ń lò ó báyìí nínú ìjíròrò wọn ojoojúmọ́ bí wọ́n ti ń kọ́ èdè náà.
Kì í ṣe ohun àjèjì láti gbọ́ táwọn èèyàn máa ń sọ pé, Bá omo yen mu bóòlu èn tàbí “Help ọmọ náà gbá bọ́ọ̀lù ” lédè Gẹ̀ẹ́sì.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń pè ní bóòlu kì í ṣe ọ̀rọ̀ ìpilẹ̀ṣẹ̀ látinú èdè Yorùbá, síbẹ̀ àwọn tó ń sọ ọ́ máa ń gbìyànjú láti mú kí ọ̀rọ̀ náà bójú mu.
Ọ̀kan lára ìṣòro tó wà nínú títúmọ̀ ọ̀rọ̀ Yorùbá sí èdè Gẹ̀ẹ́sì ni pé àwọn tó ń sọ èdè ìbílẹ̀ ibẹ̀ máa ń fẹ́ láti túmọ̀ ọ̀rọ̀ Yorùbá sí èdè Gẹ̀ẹ́sì, wọ́n sì máa ń lò ó fún gbólóhùn dípò ọ̀rọ̀ Yorùbá ìpilẹ̀ṣẹ̀.
Àpẹẹrẹ kan ni ọ̀rọ̀ náà àkàbà — èyí tó pọ̀ jù lára àwọn tó ń sọ èdè Yorùbá ló máa ń túmọ̀ sí kéèkì lójoojúmọ́ — àgàgà pẹ̀lú àwọn àjèjì.
Lílo àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n lò ní ìpilẹ̀ṣẹ̀ jẹ́ kí àṣà ìbílẹ̀ wọn túbọ̀ máa gbèrú sí i, ìyẹn àṣà fífi èdè wọn sílò.
Bí àpẹẹrẹ, kò sẹ́ni tó pe sushi ní orúkọ mìíràn lórílẹ̀ - èdè Japan, ìyẹn ni sushi.
Tó bá jẹ́ pé bí ọ̀rọ̀ àwọn Yorùbá ṣe rí nìyẹn, a jẹ́ pé èdè wọn àti àṣà ìbílẹ̀ wọn lè gbilẹ̀ ré kọjá Nàìjíríà àti àgbáyé tó ń sọ èdè àwọn Yorùbá.
Bí àpẹẹrẹ, àmálì jẹ́ oúnjẹ kan táwọn èèyàn mọ̀ bí ẹní mowó nílẹ̀ Yorùbá, kódà láwọn àgbègbè mìíràn pàápàá.
Tí àwọn tó ń sọ èdè Yorùbá bá ń rin kinkin mọ́ ọ̀rọ̀ yìí, ó rọrùn láti lóye rẹ̀.
Bí wọ́n ṣe túmọ̀ rẹ̀ sí “ ìyẹ̀funyam ” máa ń dín iyì rẹ̀ kù, kì í sì í jẹ́ kí wọ́n mọ èdè tó ń sọ dáadáa mọ́, ìyẹn ni “ jíjẹ́ tí wọ́n jẹ́ ará Yoruba. ”
Ronú nípa ọ̀rọ̀ Yorùbá tí wọ́n tú sí “fanimorious, ” èyí tó túbọ̀ ń gbajúmọ̀ sí i, tó sì ń jáde nínú ìwé atúmọ̀ èdè Urban Dictionary.
Ó túmọ̀ sí “appealing, ” tàbí “beautiful, ” ó sì wá látinú ọ̀rọ̀ náà, fanimóra ní Yorùbá.
Èyí lè jẹ́ nítorí pé èdè Yorùbá kì í jẹ́ kí ọ̀rọ̀ tó gbẹ̀yìn túmọ̀ sí ọ̀rọ̀ ẹnu lásán tàbí ọ̀rọ̀ ẹnu lásán.
Nítorí èyí, wọ́n fi ọ̀rọ̀ Gẹ̀ẹ́sì tó túmọ̀ sí suffix -ious kún ọ̀rọ̀ Yorùbá.
Àmọ́, òótọ́ ibẹ̀ ni pé inú èdè Yorùbá ni ọ̀rọ̀ náà ti wá.
Lẹ́nu àìpẹ́ yìí, wọ́n fi àwọn ọ̀rọ̀ èdè Nàìjíríà mìíràn kún Ìwé atúmọ̀ èdè Oxford English Dictionary.
Kìkì bí àwọn tó ń sọ èdè Yorùbá bá mú kí èdè náà gbòòrò sí i nìkan ni wọ́n tó lè sọ ọ́ di òmìrán ; bí wọ́n ṣe ń lò ó nínú àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde tún ṣe pàtàkì bí ayé ṣe túbọ̀ ń di èyí tí wọ́n ń lò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Nípa bẹ́ẹ̀, èyí yóò mú kí wọ́n túbọ̀ ṣe ìwádìí síwájú sí i lórí èdè Niger síCongo.
Àwọn tó pàdánù àwọn ìtumọ̀ Bíbélì : Ìdí tí Bíbélì tí wọ́n ń pè ní Google Translation fi sábà máa ń di èyí tí kò dára ní Yorùbá àtàwọn èdè míì
Èyí tó pọ̀ jù lọ nínú àwọn ìtumọ̀ Bíbélì tí wọ́n ń lo ẹ̀rọ ló túmọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ kan sí èyí tí kò tọ̀nà
Àwùjọ kan tó ń jẹ́ Wikimedia user Group Nàìjíríà, October 2018 lórí ìkànnì Wikimedia Commons CC.BY.2.0.
Látìgbà tí wọ́n ti bẹ̀rẹ̀ sí í lo Íńtánẹ́ẹ̀tì ni èdè Gẹ̀ẹ́sì ti gbilẹ̀ láàárín àwọn èèyàn tó ń sọ àsọyé lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Nígbà tó fi máa di oṣù February ọdún 2020, ó ju ìdajì lọ lára àwọn ìkànnì orí Íńtánẹ́ẹ̀tì tó wà lédè Gẹ̀ẹ́sì, gẹ́gẹ́ bí ìwádìí tí wọ́n ṣe lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ṣe fi hàn.
Ṣùgbọ́n bí àwọn èèyàn tó ń sọ onírúurú èdè ṣe túbọ̀ ń pọ̀ sí i lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, bẹ́ẹ̀ ni kọ̀ǹpútà tí wọ́n ń lò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ń yí padà.
Ọ̀pọ̀ ilé iṣẹ́ ìmọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ ti sapá lẹ́nu àìpẹ́ yìí láti ṣàkọsílẹ̀ àwọn ọ̀rọ̀ tí kì í ṣe lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo lílo èdè púpọ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Nígbà tó fi máa di ìparí oṣù February, ọdún 2020, wọ́n kéde pé wọ́n á fi èdè márùn - ún kún iṣẹ́ ìtumọ̀ tí wọ́n ń ṣe lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, irú bíi Kinyarwanda, Uighur, Tatar, Turkmen àti Odia,, lẹ́yìn tí wọ́n ti fi ọdún mẹ́rin gbógun tì wọ́n láti fi àwọn èdè tuntun kún un.
Nígbà tí ọkùnrin kan ń kà á lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ó yà á lẹ́nu gan - an.
Àmọ́, ǹjẹ́ o ti ṣàyẹ̀wò ìtumọ̀ Bíbélì tí wọ́n túmọ̀ sí èdè Gẹ̀ẹ́sì rí, kó o sì wá rí i pé ìtumọ̀ Bíbélì tí wọ́n túmọ̀ sí èdè Gẹ̀ẹ́sì kò bójú mu rárá?
Èyí tó tiẹ̀ wá burú jù ni pé, ǹjẹ́ kò rí bẹ́ẹ̀ rárá?
Ọ̀pọ̀ àríyànjiyàn àti ìṣòro ló wà nínú ṣíṣe irú iṣẹ́ ìtumọ̀ èdè àti wíwá ọ̀nà láti dé ọ̀dọ̀ àwọn èèyàn.
Orí Íńtánẹ́ẹ̀tì ni wọ́n ti máa ń túmọ̀ Bíbélì sí èdè Yorùbá sí èdè Gẹ̀ẹ́sì nípasẹ̀ ìtòlẹ́sẹẹsẹ orí Íńtánẹ́ẹ̀tì tí wọ́n ń pè ní Google Translate.
Ohun tó fa àwọn ìṣòro wọ̀nyí ni pé àwọn ilé iṣẹ́ ẹ̀rọ sábà máa ń kó ìsọfúnni nípa èdè tí wọ́n fi túmọ̀ Bíbélì sí èdè Gẹ̀ẹ́sì látinú Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Àwọn ìsọfúnni wọ̀nyí lè ṣiṣẹ́ fún àwọn èdè kan, àmọ́ àwọn èdè bíi Yorùbá àti Ìgbò,, tí wọ́n jẹ́ èdè pàtàkì méjì láti Nàìjíríà kò rọrùn rárá, nítorí pé àwọn àmì ìsọfúnni tí kò péye tàbí èyí tí kò péye tí wọ́n fi ń ṣàpèjúwe àwọn ọ̀rọ̀ wọ̀nyí fi hàn pé wọ́n gbọ́ ọ.
Nígbà tí olùbánisọ̀rọ̀ ilé iṣẹ́ kan ń sọ ìdí tó fi gba ọdún mẹ́rin gbáko láti fi èdè márùn - ún tuntun kún un, ó ṣàlàyé pé :
Àwọn ìtumọ̀ Bíbélì tó wà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì máa ń kọ́gbọ́n látinú àwọn ìtumọ̀ Bíbélì tó wà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, nígbà tí àwọn èdè kò bá ní ọ̀pọ̀ nǹkan lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ó máa ń ṣòro gan - an fún ètò wa láti gbárùkù tì wọ́n.
Àmọ́, nítorí àwọn ìtẹ̀síwájú tó wáyé lẹ́nu àìpẹ́ yìí nínú ìmọ̀ ẹ̀rọ kíkọ́, àti bí àwọn tó wà lára Àwùjọ Àwọn Atúmọ̀ Èdè Lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ṣe ń kópa déédéé nínú rẹ̀, ó ti ṣeé ṣe fún wa láti ṣètìlẹ́yìn fún àwọn èdè wọ̀nyí.
Yàtọ̀ síyẹn, ọ̀pọ̀ jù lọ èèyàn ni kò fi bẹ́ẹ̀ ní àkọsílẹ̀ èdè wọn.
Nítorí ìdí èyí, àwọn ìtumọ̀ Bíbélì tó gbéṣẹ́ kì í ṣírò rẹ̀ dáadáa nítorí pé àwọn àṣìṣe wọ̀nyí kò kúnjú ìwọ̀n.
Èyí tó pọ̀ jù lọ nínú àwọn ìtumọ̀ Bíbélì tí wọ́n ń lo ẹ̀rọ ló máa ń túmọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ kan sí èdè tí kò tọ̀nà, pàápàá àwọn ọ̀rọ̀ tí kò bá àṣà ìbílẹ̀ mu.
Bí àpẹẹrẹ, gìrìgìrì ọ̀rọ̀ Yorùbá tí wọ́n ń pè ní ayaba àti obabìnrin ní ìtumọ̀ wọn nínú àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ kan.
Ọ̀pọ̀ jù lọ ẹ̀rọ ló máa ń túmọ̀ ọ̀rọ̀ méjèèjì sí “queen. ”
Àmọ́, ó ṣe pàtàkì láti kíyè sí i pé ìtumọ̀ ayaba àti obabìnrin yàtọ̀ síra : Ọbabìnrin túmọ̀ sí “queen ” lédè Gẹ̀ẹ́sì nígbà tí ayaba jẹ́ “ ìyàwó ọba. ”
Pẹ̀lú bí iṣẹ́ ìtumọ̀ Bíbélì ṣe díjú tó yìí, ìmọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ ti ṣèrànwọ́ láti mú kí àwọn èdè ilẹ̀ Áfíríkà tẹ̀ síwájú láwọn ibi tí kọ̀ǹpútà ti ń ṣiṣẹ́, èyí sì ti mú kí wọ́n túmọ̀ àwọn ọ̀rọ̀ tuntun sí i.
Ńṣe làwọn èdè ilẹ̀ Áfíríkà túbọ̀ ń pọ̀ sí i pẹ̀lú àwọn ẹ̀rọ ìgbàlódé bíi tẹlifóònù àti wàláà, bí wọ́n ṣe ń lo àwọn ọ̀rọ̀ tuntun láti dárúkọ àwọn ohun èlò ìmọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ tuntun wọ̀nyí.
Èyí ti mú kí ọ̀nà tí wọ́n ń gbà lo àwọn èdè wọ̀nyí gbòòrò sí i, ó sì ti mú kí wọ́n túbọ̀ gbéṣẹ́ sí i.
Bí ìmọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ tuntun ṣe túbọ̀ ń pọ̀ sí i, bẹ́ẹ̀ làwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń lò ní ọ̀pọ̀ èdè ilẹ̀ Áfíríkà túbọ̀ ń pọ̀ sí i.
Bí àpẹẹrẹ, èdè Yorùbá ní àwọn ọ̀rọ̀ kan tó ní ipa lórí ìmọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ, irú bí erọ amúlétutù ( ẹ̀rọ amúlétutù ), erọ Ìbánisọ̀rọ̀jinlẹ̀ ( ẹ̀rọ amúlétutù ) àti erọ Ìlọ ( ẹ̀rọ amúlétutù ).
Bẹ́ẹ̀ gẹ́gẹ́, àwọn ọ̀rọ̀ tí wọ́n máa ń lò nínú èdè Íbò, irú bí ekwè 2017 ( tẹlifóònù alágbèéká ) àti ugbọ̀ àlà ( tẹlifóònù alágbèéká ) wà nínú èdè Íbò.
Àwọn àwùjọ wọ̀nyí ti fún àwọn ẹ̀rọ wọ̀nyí lórúkọ lórí iṣẹ́ tí wọ́n ń ṣe.
Nígbà táwọn akẹ́kọ̀ọ́ bá ń gba ìdálẹ́kọ̀ọ́ lórí bí wọ́n ṣe ń gbé ìsọfúnni jáde àti bí wọ́n ṣe ń polówó ọjà nílùú Yorùbá, wọ́n á rí i pé ọ̀pọ̀ jù lọ èèyàn ló máa ń pe erọ orí tẹlifíṣọ̀n ní Amóhùnmáwòrán.
Owó ẹyọ yìí ń mú ọ̀pọ̀ ìbéèrè àti èrò wá — àwọn akẹ́kọ̀ọ́ kan sọ pé àwọn kámẹ́rà orí fídíò àtàwọn ẹ̀rọ tí wọ́n ń gbà sílẹ̀ la tún lè pè ní erọ amóhùnmáwòrán nítorí bí wọ́n ṣe ń ṣiṣẹ́.
Àwọn ìṣòro tí wọ́n ń dojú kọ lágbo ìmọ̀ ẹ̀rọ wọ̀nyí jẹ́ èyí tó ṣàǹfààní fáwọn tó ń sọ èdè, èyí sì ń mú kí wọ́n máa ronú jinlẹ̀ kí wọ́n sì máa tẹ̀ síwájú nínú ìmọ̀ ẹ̀rọ àti èdè.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí ìròyìn CNN sọ, lọ́dún 2019, wọ́n ṣí ibùdó ìwádìí àkọ́kọ́ tí wọ́n ti ń fi ọgbọ́n orí ìmọ̀ ìjìnlẹ̀ ṣèwádìí ní ìlú Accra, lórílẹ̀ - èdè Gánà.
Onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kan tó ń jẹ́ Moustapha Cisse,, tó jẹ́ olórí ìwádìí tí wọ́n ṣe nílẹ̀ Áfíríkà, gbà gbọ́ pé “ orílẹ̀ - èdè kan tó ní èdè àdúgbò tó lé ní ẹgbẹ̀rún méjì ló yẹ kí wọ́n túbọ̀ fi ṣèwádìí ” gẹ́gẹ́ bí ìròyìn CNN ṣe sọ.
Láìpẹ́ yìí, Mozilla àti BMZ fọwọ́ sowọ́ pọ̀ láti ṣí ìmọ̀ ẹ̀rọ agbóhùnsáfẹ́fẹ́ sílẹ̀ fún àwọn èdè ilẹ̀ Áfíríkà.
Àwọn ṣọ́ọ̀ṣì tó wà ní Gíríìsì àti Àríwá Makedóníà kọ̀ láti yí àwọn ààtò ẹ̀sìn tó mú kí wọ́n tan ọ̀rọ̀ COVID 19 kálẹ̀ padà
“Fọ́tò gbígba ara Olúwa, ” tí Fra Angelico yà lọ́dún 1442
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ńṣe ni iye àwọn èèyàn tó ní àrùn yìí túbọ̀ ń pọ̀ sí i ní àwọn orílẹ̀ - èdè Balkan, àwọn ṣọ́ọ̀ṣì Kristẹni mélòó kan kọ̀ láti yí àwọn ààtò ìsìn wọn padà, èyí tó lè mú kí àrùn coronavirus tàn kálẹ̀.
Ààtò ìsìn tí wọ́n ń pè ní Ìdàpọ̀ Mímọ́ tàbí gbígba ara Olúwa ni pé kí àwọn Kristẹni tí wọ́n jẹ́ ẹlẹ́sìn Ọ́tọ́dọ́ọ̀sì máa mu wáìnì tí wọ́n ti yà sọ́tọ̀ fún ara wọn, kí àwọn ẹlẹ́sìn Kátólíìkì sì máa jẹ búrẹ́dì tẹ́ẹ́rẹ́ lọ́wọ́ àlùfáà ní tààràtà.
Àjọ Ìlera Àgbáyé dábàá pé ká yẹra fún àwọn àpéjọ ńláńlá, kí ìmọ́tótó àti ìmọ́tótó ara wa lè túbọ̀ pọ̀ sí i ká lè dín bí kòkòrò àrùn náà ṣe ń tàn kálẹ̀ kù nípa fífọwọ́ kan àwọn èròjà olóró tó wà nínú ara àti nípasẹ̀ afẹ́fẹ́.
Nínú ọ̀rọ̀ kan tí Ṣọ́ọ̀ṣì Ọ́tọ́dọ́ọ̀sì Ilẹ̀ Gíríìsì sọ lọ́jọ́ kẹsàn - án oṣù kẹsàn - án, wọ́n sọ pé àwọn ò ní yí ààtò ìsìn náà padà kí wọ́n lè máa tẹ̀ lé àwọn ìlànà ààbò.
Ó tún fi kún un pé “ kòkòrò tó ń fa àrùn éèdì kì í tipasẹ̀ Ìdàpọ̀ Mímọ́ ránṣẹ́, àwọn olóòótọ́ sì gbọ́dọ̀ gbàdúrà pé kí kòkòrò tó ń fa àrùn náà má ṣe tàn kálẹ̀. ”
Ọ̀gbẹ́ni Klimis, tó jẹ́ bíṣọ́ọ̀bù Àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà, tó jẹ́ olú ìlú ìlú Peristeria, tó wà ní ìgbèríko kan nítòsí ìlú Áténísì, sọ pé àwọn tó gbà gbọ́ pé fáírọ́ọ̀sì náà lè tàn kálẹ̀ nípasẹ̀ àwọn ààtò ìsìn jẹ́ ọ̀rọ̀ òdì :
Ìyè ni Ìdàpọ̀ Mímọ́.
Iṣẹ́ ìyanu ni.
Ọ̀rọ̀ òdì gbáà ló jẹ́ láti gbà gbọ́ pé kòkòrò àrùn náà lè tàn kálẹ̀ nípa gbígba Ìsọfúnni Mímọ́.
Àwọn ẹjọ́ mọ́kàndínláàádọ́rùn - ún [ 89 ] tí wọ́n fìdí rẹ̀ múlẹ̀ ti ṣẹlẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Gíríìsì.
Àwọn aláṣẹ ilẹ̀ Gíríìsì, tí wọ́n ti tì ilé ẹ̀kọ́ lẹ́nu àìpẹ́ yìí, tí wọ́n sì ti fòfin de àpèjẹ nítorí kí wọ́n má bàa kó àwọn èèyàn lọ sí ilé ẹ̀kọ́, rọ Ṣọ́ọ̀ṣì náà láti tún èrò wọn gbé yẹ̀ wò.
Ṣùgbọ́n ó dà bíi pé àwọn òṣìṣẹ́ ìjọba fúnra wọn ń gbójú fo kókó yìí dá.
Ó jọ pé bíṣọ́ọ̀bù Àgbà Ṣọ́ọ̀ṣì Ọ́tọ́dọ́ọ̀sì ti ilẹ̀ Makedóníà tó wà ní Àríwá Makedóníà tó wà nítòsí ilẹ̀ Makedóníà náà ń ṣe nìyẹn.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ṣọ́ọ̀ṣì náà kò tíì sọ ohunkóhun nípa ìbúgbàù náà, síbẹ̀ ó ṣì ń darí Ìgbìmọ̀ Ìdàpọ̀ Mímọ́ lọ́nà tó bójú mu.
Ìkìlọ̀ gbọ̀ọ̀rọ̀gbọọrọ ló dé nígbà tí ìkànnì ìkànnì Prespa‐Pelagonia Diocese gbé àpilẹ̀kọ kan jáde, èyí tí ìkànnì ìkànnì orílẹ̀ - èdè Rọ́ṣíà náà, Pravoslavie.ru ( tó túmọ̀ sí “ Ẹ̀sìn Kristẹni Ṣọ́ọ̀ṣì Ọ́tọ́dọ́ọ̀sì ” ) túmọ̀ sí pé “ kò ṣeé ṣe fún àwọn onígbàgbọ́ láti kó àrùn náà nígbà tí wọ́n bá ń ṣe àwọn ààtò ìsìn. ”
Àlùfáà ilẹ̀ Rọ́ṣíà kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Sergey Adonin,, ló fọwọ́ sí ìwé náà, ó sọ pé òun ní ìmọ̀ nípa àwọn ohun alààyè tíntìntín, òun sì ní ìrírí láti máa ṣiṣẹ́ nílé ìwòsàn.
Ó tẹnu mọ́ ọn nínú àpilẹ̀kọ náà pé òfin kan náà tí wọ́n dá sílẹ̀ ní ọgọ́rùn - ún ọdún keje, ìyẹn bizantium, kò ṣèpalára rárá, nítorí pé “ ìgbàgbọ́ nínú Ọlọ́run ń dáàbò bo àwọn ọmọ ìjọ àtàwọn àlùfáà. ”
Bákan náà, ní Àríwá Makedóníà, àwọn olùpolongo èké tó ń bọ̀ lápá ọ̀tún ń ti ṣọ́ọ̀ṣì lẹ́yìn.
Bí àpẹẹrẹ, ọ̀kan lára àwọn tó gbàlejò lórí tẹlifíṣọ̀n, tó máa ń ṣagbátẹrù àwọn ajàfẹ́tọ̀ọ́ - ọmọnìyàn nígbà kan rí, fọ́nnu lórí tẹlifíṣọ̀n pé òun ló kópa nínú àwọn ààtò ẹ̀sìn eléwu :
Tweet : Mo gba Ìsọfúnni Mímọ́ ní Ṣọ́ọ̀ṣì Ìsinmi Mímọ́ tó jẹ́ apá kan Ibùdó Ìṣègùn ní Skopje lọ́jọ́ Sunday tó kọjá, màá sì tún ṣe é padà!
Kí ni ìṣòro rẹ?
Àkòrí ìsọfúnni : Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn oníṣègùn ké gbàjarè : Àwọn onígbàgbọ́ gba Ìdàpọ̀ Mímọ́ láìbẹ̀rù látọ̀dọ̀ kòkòrò coronavirus.
Ẹnì kan tó jẹ́ gbajúmọ̀ tó ń gbógun ti òtútù, èyí tó ń ṣiṣẹ́ ní Serbia àti Àríwá Makedóníà, kéde lẹ́nu àìpẹ́ yìí pé ọ̀ràn náà “ kì í ṣe ohun tó burú ” àti pé fáírọ́ọ̀sì tuntun náà “ ń tọ́jú òtútù tó wọ́pọ̀, èyí tó jẹ́ pé àwọn àgbàlagbà tàbí àwọn tó ní kòkòrò àrùn tó ń gbógun ti àrùn nìkan ni òtútù tó wọ́pọ̀, bíi tàwọn òtútù yòókù, máa ń ṣèpalára fún.
Láàárín àkókò yìí, láti orílẹ̀ - èdè Ítálì, níbi tó ti lé ní ẹgbẹ̀ta dín mọ́kànlélọ́gbọ̀n [ 631 ] èèyàn tí kòkòrò àrùn náà pa, tó sì ti ṣekú pa àwọn èèyàn tó lé ní ẹgbẹ̀rún mẹ́wàá [ 10,000 ], lo ọ̀rọ̀ yìí :
Títí di báyìí, ẹ̀ẹ̀méje ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ló ti ṣẹlẹ̀ ní Àríwá Makedóníà ; mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n ní Slovenia ; mẹ́tàlá ní Croatia ; mẹ́fà ní Albania ; márùn - ún ní Serbia ; márùn - ún ní Bosnia ; àti nọ́ọ̀sì ní Montenegro.
Wọ́n ti ṣe ẹjọ́ méjìdínlọ́gbọ̀n ní orílẹ̀ - èdè Romania, wọ́n sì ti ṣe ẹjọ́ mẹ́fà ní orílẹ̀ - èdè Bulgaria.
Àwọn Kristẹni níbòmíràn
Aráyé ti fojú ara wọn rí bí kòkòrò tó ń fa àrùn coronavirus ṣe lè tàn kálẹ̀ láwọn ìjọ ìsìn.
Lóṣù tó kọjá, wọ́n tọpasẹ̀ èyí tó pọ̀ jù lọ lára ẹgbẹ̀rún méje ó lé irínwó [ 7,400 ] ẹjọ́ tí wọ́n fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé wọ́n ṣẹlẹ̀ ní orílẹ̀ - èdè South Korea — tó dà bíi pé wọ́n ti ń ṣàkóso ìṣẹ̀lẹ̀ náà títí di àkókò yẹn — fún Ṣọ́ọ̀ṣì Shincheonji ti Jésù.
Wọ́n fi ẹ̀sùn ìwà ọ̀daràn kan ẹ̀ya ìsìn náà — tí wọ́n sábà máa ń pè ní ẹgbẹ́ òkùnkùn — wọ́n sì tún pe ẹni ọdún méjìdínláàádọ́rùn - ún [ 88 ] tó jẹ́ aṣáájú ẹ̀sìn náà ní gbangba pé kó tọrọ àforíjì.
Láàárín àkókò náà, Ẹgbẹ́ Olùṣàkóso Ọ́tọ́dọ́ọ̀sì ti Kòríà kéde ìyípadà nínú àwọn ààtò ìsìn rẹ̀ níbàámu pẹ̀lú àwọn àbá tí Ilé Iṣẹ́ Ìlera dámọ̀ràn pé :
1 Nígbà Ìkẹ́kọ̀ọ́yege Àtọ̀runwá, gbogbo àwọn onígbàgbọ́ ni yóò máa lo masíkẹ̀.
Kí wọ́n tó wọ Ṣọ́ọ̀ṣì, wọ́n á fi ẹ̀bùn tí ń dènà àrùn pa ọwọ́ wọn ní ẹnu ọ̀nà Ṣọ́ọ̀ṣì.
Wọn kì yóò gbé ẹnikẹ́ni mì.
Wọn ò ní fẹnu ko ọwọ́ àwọn àlùfáà.
Wọn kì yóò fẹnu ko àwọn Ère náà lẹ́nu, ṣùgbọ́n wọn yóò tẹrí ba níwájú wọn.
Wọn ò ní lo àwọn ìwé ààtò ìsìn nígbà tí wọ́n bá ń gbàdúrà.
Kì í ṣe látọ̀dọ̀ àwọn àlùfáà ni wọ́n ti máa gba Antidoron, bí wọ́n ṣe ń fi ṣọ́ọ̀ṣì sílẹ̀ ni wọ́n máa fúnra wọn gba Antidoron.
Kò ní sí Oúnjẹ Agape lẹ́yìn Ìdánilẹ́kọ̀ọ́ Ọjọ́ Sunday.
9 Onírúurú ìpàdé àwùjọ àwọn Olóòótọ́ àti ti àwọn ará Catechumens kò ní wáyé.
Àwọn ṣọ́ọ̀ṣì kan nílẹ̀ Yúróòpù ti ṣe irú nǹkan bẹ́ẹ̀, irú bíi ṣọ́ọ̀ṣì Kátólíìkì nílẹ̀ Ítálì.
Àwọn àlùfáà ṣọ́ọ̀ṣì tó wà lórílẹ̀ - èdè Croatia tún ti ṣe àwọn òfin tó ká wọn lọ́wọ́ kò, wọ́n sì ti ilẹ̀ Faransé pa ibi tí wọ́n ti ń rìnrìn - àjò ìsìn ní ìlú Lourdes tì.
Ṣọ́ọ̀ṣì Ọ́tọ́dọ́ọ̀sì ti orílẹ̀ - èdè Romania gbé òfin kan jáde tó sọ pé “ kìkì nítorí ewu àjàkálẹ̀ àrùn nìkan ni wọ́n ṣe gbé àwọn ìgbésẹ̀ kan kalẹ̀ :
Àwọn onígbàgbọ́ tí wọ́n ń bẹ̀rù àrùn fáírọ́ọ̀sì lè má fẹnu ko àwọn ère mímọ́ tó wà nínú ṣọ́ọ̀ṣì fúngbà díẹ̀.
Wọ́n lè béèrè lọ́wọ́ àlùfáà pé kó lo ṣọ́ọ̀ṣì tiwọn fún Ìdàpọ̀ Mímọ́.
Lẹ́yìn tí orílẹ̀ - èdè Ítálì ti pa gbogbo ìpínlẹ̀ ìwàásù wọn run pátápátá, àwọn orílẹ̀ - èdè mìíràn nílẹ̀ Yúróòpù, irú bí orílẹ̀ - èdè Olómìnira Czech, tún gbé àwọn ìgbésẹ̀ pàtàkì mìíràn ní March 10, irú bíi dídá ilé ẹ̀kọ́ dúró.
Ìjọba Àríwá Makedóníà kéde ipò pàjáwìrì kan, wọ́n sì ti àwọn ilé ẹ̀kọ́ gíga, àwọn ilé ẹ̀kọ́ gíga, àtàwọn yunifásítì pa fún ọ̀sẹ̀ méjì.
Ṣàyẹ̀wò àkànṣe ọ̀rọ̀ tí àwọn èèyàn kárí ayé sọ nípa ipa tí COVID-19 ń ní lórí àwọn èèyàn kárí ayé.
Ní Nàìjíríà, wọ́n fòfin de ìrìn - àjò nígbà tí wọ́n ń bójú tó ẹjọ́ tí wọ́n pè ní COVID 19
Wọ́n fòfin de ìrìn - àjò ní orílẹ̀ - èdè mẹ́tàlá pẹ̀lú ẹjọ́ tó lé ní ẹgbẹ̀rún kan
Àwòrán tí Pete Linforth yà láti Pixabay.
Ṣàyẹ̀wò àkànṣe ọ̀rọ̀ tí àwọn èèyàn kárí ayé sọ nípa ipa tí COVID-19 ń ní lórí àwọn èèyàn kárí ayé.
Gẹ́gẹ́ bí Ibùdó Tó Ń Ṣèkáwọ́ Àrùn ní Nàìjíríà ṣe sọ, orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ti rí àrùn márùn - ún ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ tí wọ́n pè ní COVID-19,, èyí tó mú kí àpapọ̀ iye àwọn tó ní kòkòrò tó ń fa àrùn coronavirus tí wọ́n ń pè ní coronavirus di mẹ́jọ péré.
Wákàtí méjìdínláàádọ́ta péré lẹ́yìn tí Dókítà Osagie Ehanire fìdí ọ̀ràn kẹta ti COVID-19, March 16 múlẹ̀ gẹ́gẹ́ bí “ ọmọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà kan tó ti lé lẹ́ni ọgbọ̀n ọdún tó sì padà dé láti ìbẹ̀wò ráńpẹ́ sí ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì ní March 13 :
Aláìsàn náà fínnúfíndọ̀ yọ̀ǹda ara rẹ̀ fún ọjọ́ mẹ́rìnlá ní ìlú Èkó, níbi tó ti ní àwọn àmì ibà àti ikọ́ ẹ̀gbẹ.
Ní lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, wọ́n ń gbé aláìsàn náà lọ sí Ilé Ìwòsàn Àwọn Àrùn Tó Ń Ràn, ìyẹn Hospital, Yaba, Lagos.
Ara rẹ̀ le dáadáa, ó sì ń gba ìtọ́jú.
Bí iye àwọn ẹjọ́ tí wọ́n ń pè ní COVID 19 ṣe ń pọ̀ sí i ní Nàìjíríà, ìjọba ti juwọ́ sílẹ̀ fún gbogbo èèyàn ní March 18 nípa fífòfin de ìrìn àjò àwọn aráàlú láti orílẹ̀ - èdè mẹ́tàlá pẹ̀lú àwọn ẹjọ́ tó lé ní ẹgbẹ̀rún kan tí wọ́n ń pè ní coronavirus inú ilé : China, Iran, South Korea, Sípéènì, Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya Ya
Àwọn tó ti wọ orílẹ̀ - èdè náà láti àwọn orílẹ̀ - èdè wọ̀nyí gbọ́dọ̀ gba ìdámẹ́wàá ọjọ́ mẹ́rìnlá.
Ní February 27, orílẹ̀ - èdè Ítálì kan ṣèbẹ̀wò sí orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà gẹ́gẹ́ bí àkọsílẹ̀ fún COVID-19 lórílẹ̀ - èdè náà.
Ka púpọ̀ sí i : Orílẹ̀ - èdè Ítálì kan ni àkọsílẹ̀ tó fi hàn pé wọ́n ní àrùn COVID-19 lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà
Gẹ́gẹ́ bí àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe lórí ọ̀ràn yìí ṣe fi hàn, ẹjọ́ kejì tí wọ́n fìdí rẹ̀ múlẹ̀ jẹ́ àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe lórí ọ̀ràn náà, èyí tí wọ́n ti dán wò lẹ́ẹ̀mejì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ báyìí.
Nípa bẹ́ẹ̀, wọ́n mú ọ̀ràn kejì kúrò lára fáírọ́ọ̀sì náà, wọ́n sì tú u sílẹ̀ láti padà sílé ní ọjọ́ kẹtàlá oṣù March, ọdún 2020, gẹ́gẹ́ bí àjọ NCDC ṣe sọ.
Ọ̀pọ̀ àwọn ọmọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ni kò ní ìtẹ́lọ́rùn pẹ̀lú ohun tó ń ṣẹlẹ̀ lọ́wọ́lọ́wọ́ nígbà tí wọ́n ń gbọ́ ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń pè ní COVID 19, wọ́n sì ti ní láti gbé àwọn ìgbésẹ̀ tó túbọ̀ gbéṣẹ́ kí àjàkálẹ̀ àrùn náà má bàa tàn kálẹ̀ ní Nàìjíríà.
Ọ̀gbẹ́ni Ayobami tó jẹ́ oníròyìn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì sọ pé kí àwọn Ẹgbẹ́ Òṣèlú NCDC má tètè dá sí ọ̀rọ̀ náà, ó sọ fún àjọ náà pé kí wọ́n “ dá àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde dúró, kí wọ́n sì ṣe àwọn iṣẹ́ kan!
Gideon sọ pé “ ó yẹ kí gbogbo wa bẹ̀rù ” pé àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe lórí ọ̀rọ̀ COVID 19 kò fi bẹ́ẹ̀ falẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Akọ̀ròyìn kan tó ń jẹ́ Bayo Olupohunda sọ pé : “ Àwọn arìnrìn - àjò tó ń wá láti àwọn orílẹ̀ - èdè ” tí fáírọ́ọ̀sì yìí ti ṣàkóbá fún ni :
Dókítà Whitewalker fi dandan lé e pé kí wọ́n fòfin de ìrìn - àjò èyíkéyìí jẹ́ ọ̀nà kan tí àjàkálẹ̀ àrùn gbà ń ṣèdíwọ́ fún ìtànṣán àrùn nígbà àjàkálẹ̀ àrùn bí irú èyí :
Dókítà Chikwe Ihekweweazu, tó jẹ́ olórí ẹgbẹ́ òṣèlú NCDC, bẹ̀bẹ̀ pé “ ó ṣòro gan - an fún àwọn láti pèsè gbogbo ohun tí wọ́n nílò ní kánjúkánjú :
Ní March 17, ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin gíga jù lọ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ilé ìgbìmọ̀ aṣòfin ilẹ̀ Amẹ́ríkà, kọ́kọ́ ní kí wọ́n fòfin de wíwọkọ̀ òfuurufú láti àwọn orílẹ̀ - èdè bíi ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì àti ilẹ̀ Ṣáínà tó ní àwọn kòkòrò tó lè fa àrùn coronavirus, kí wọ́n tó mú ìkálọ́wọ́kò náà kúrò lọ́jọ́ kejì.
Ìwé ìròyìn Cable Nàìjíríà sọ pé gbogbo àwọn tó bá wá láti àwọn orílẹ̀ - èdè tí ìṣẹ̀lẹ̀ náà ti wáyé ni “ wọ́n máa yẹ ara wọn wò fún ọjọ́ mẹ́rìnlá, tí wọ́n á sì dán ara wọn wò fúngbà díẹ̀. ”
Ìjọba tún fagi lé ìwé àṣẹ ìwọ̀lú lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà fúngbà díẹ̀.
Ọjọ́ Saturday, March 21, 2020, ni wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí í fòfin de ìrìn - àjò, ọ̀sẹ̀ mẹ́rin ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ni wọ́n sì máa lò nígbà tí wọ́n bá ṣe àtúnyẹ̀wò.
Ka púpọ̀ sí i : ÀWỌN ÀPILẸ̀KỌ FÚN ÌKẸ́KỌ̀Ọ́ ORÍLẸ̀ - ÈDÈ ÁFÍRÍKÀ — ÀWỌN ÀPILẸ̀KỌ FÚN ÌKẸ́KỌ̀Ọ́ ORÍLẸ̀ - ÈDÈ ÁFÍRÍKÀ
Àwọn orílẹ̀ - èdè bíi mélòó kan nílẹ̀ Áfíríkà ti ń gbé àwọn ìlànà tó rọrùn kalẹ̀ láti dín ìtànkálẹ̀ fáírọ́ọ̀sì tó ń fa àrùn COVID-19 kù.
Lára àwọn ìgbésẹ̀ pàtàkì wọ̀nyí ni fífòfin de ìrìn - àjò àwọn orílẹ̀ - èdè pẹ̀lú ọ̀pọ̀ rẹpẹtẹ ẹjọ́ tí wọ́n pè ní COVID 19.
Fífi nǹkan falẹ̀
Ìròyìn fi hàn pé àwọn òṣìṣẹ́ ìlera kò fi bẹ́ẹ̀ dáhùn àjàkálẹ̀ àrùn tí wọ́n pè ní COVID-19 lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
Obìnrin kan tó jẹ́ ẹni àádọ́rin ọdún, tó ti lo oṣù márùn - ún ní ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì padà sí Nàìjíríà ní March 11.
Láìpẹ́ sígbà yẹn, wọ́n mú un lọ sí Ilé Ìwòsàn Ìkọ́nilẹ́kọ̀ọ́ ti Ìpínlẹ̀ Enugu (ESUTH ) Colliery Parklane, ní gúúsù ìlà oòrùn Nàìjíríà.
Obìnrin yìí wà ní àdádó nílùú ESUTH Colliery Parklane nígbà tí wọ́n fi àwọn ẹ̀ṣọ́ rẹ̀ ránṣẹ́ sí Ibùdó Ìṣègùn NCDC fún àyẹ̀wò àìsàn ní March 14
Lọ́jọ́ kẹẹ̀ẹ́dógún oṣù kẹjọ, obìnrin náà kú lẹ́yìn tí ẹgbẹ́ òṣèlú NCDC ròyìn pé òun ṣe àyẹ̀wò òdì sí COVID-19..
Àmọ́, nínú lẹ́tà kan tí wọ́n kọ sí gómìnà ìpínlẹ̀ Enugu’s, ọmọbìnrin obìnrin náà fẹ̀sùn kàn án pé àwọn òṣìṣẹ́ ilé ìwòsàn tó gbé màmá òun sí àgọ́ kan tí wọ́n ń pè ní “ koríko àti pàǹtírí ” kún inú rẹ̀ fọ́fọ́.
Àkọsílẹ̀ míì tí wọ́n gbé jáde ní Èkó, olú ìlú ìṣòwò orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ni wọ́n pè ní COVID 19.
Lọ́jọ́ kẹtàdínlógún oṣù kẹsàn - án oṣù kẹsàn - án, ọ̀gbẹ́ni David Hundeyin, tó jẹ́ akọ̀ròyìn nínú ìwé ìròyìn News Wire, ròyìn pé ẹjọ́ kan tí wọ́n fura sí ní Ilé Iṣẹ́ Ìfọpo Rọ̀bì ti Dangote, èyí tó fa jìnnìjìnnì láàárín àwọn òṣìṣẹ́.
Ní March 12, ará Íńdíà kan tó ń wa páìpù láti ilé iṣẹ́ ìfọpo - mọ́tò ní ìlú Dangote wọ ọkọ̀ òfuurufú lọ sí orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà láti ìlú Mumbai, lẹ́yìn tó dúró fúngbà díẹ̀ ní ìlú Cairo, ní ilẹ̀ Íjíbítì.
Ìwádìí tí Hudeyin ṣe fi hàn pé ní ọjọ́ kan lẹ́yìn tó padà dé láti orílẹ̀ - èdè Íńdíà, “ ibà fẹ́ẹ́rẹ́fẹ́, ọ̀fun fẹ́ẹ́rẹ́fẹ́, ó sì ṣòro fún un láti mí dáadáa. ”
Ṣùgbọ́n o, “ kò sẹ́ni tó mọ̀ bóyá ẹnikẹ́ni ní Dangote Refinery ti gbìyànjú láti kàn sí ” àwọn òṣìṣẹ́ ìlera tó yẹ.
Hudeyin tún kédàárò pé ilé iṣẹ́ náà lo àǹfààní “ àyíká tí kò bójú mu ” ní Nàìjíríà “ láti fi ire tirẹ̀ ṣáájú, ” èyí tó fi ẹ̀mí àwọn òṣìṣẹ́ àtàwọn aráàlú sínú ewu.
Ìròyìn yìí fipá mú àbójútó ilé ìwòsàn láti gbé ìròyìn kan jáde tó sọ pé wọ́n ti kó aláìsàn náà lọ sí Ilé Ìwòsàn Àrùn Tó Ń Ràn ní Yaba, Lagos.
Báwo ni Òfin Kọkàndínlógún ṣe ń tún ọjọ́ ọ̀la ilẹ̀ Ṣáínà àti ti gbogbo ayé ṣe?
Lẹ́tà kan tí wọ́n fi àwòrán ilẹ̀ Ṣáínà hàn lórí àwọn èèyàn mẹ́rin tí wọ́n kà pé wọ́n ń pè ní 武汉肺炎 tó túmọ̀ sí “Wuhan pneumonia ” ( èyí tí wọ́n ṣì ń lò ní èdè Ṣáínà ), gẹ́gẹ́ bí wọ́n ti kọ́kọ́ mọ àjàkálẹ̀ àrùn náà, kí wọ́n tó sọ ọ́ lórúkọ COVID-19.
Àwòrán tí wọ́n yà láàyò.
Ohun tó bẹ̀rẹ̀ nídìí òwò oúnjẹ orí omi gẹ́gẹ́ bí ọ̀ràn ìlera àgbègbè ti di ìṣòro àìlera fún orílẹ̀ - èdè Ṣáínà.
Lẹ́yìn tí wọ́n ṣàwárí kòkòrò tó ń jẹ́ Wuhan coronavirus ní oṣù December ọdún 2016, wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí ṣe ohun kan tó mú kí àwọn ará Ṣáínà máa gbọ̀n rìrì tí wọ́n sì ń sọ pé ìlú Beijing kò fẹsẹ̀ múlẹ̀ lórí ọ̀ràn ìṣèlú.
Nítorí pé ìjọba ilẹ̀ Ṣáínà gbájú mọ́ kíkápá ìsọfúnni, wọ́n fi ọ̀pọ̀ ọ̀sẹ̀ falẹ̀ kí wọ́n tó mú àwọn ìsọfúnni tó ń gbẹ̀mí là jáde.
Nígbà tí wọ́n ṣàdédé kéde àwọn ìgbésẹ̀ pàtàkì tí kò jẹ́ kí àjàkálẹ̀ àrùn náà tàn kálẹ̀ ní apá ìparí oṣù January, ó ti pẹ́ jù fún ọ̀pọ̀ èèyàn débi pé ayẹyẹ Ọdún Tuntun ti ilẹ̀ Ṣáínà ti bẹ̀rẹ̀.
Àwọn dókítà àtàwọn onímọ̀ ìjìnlẹ̀ ṣì ń ṣèwádìí, wọ́n sì ń jiyàn lórí bóyá àrùn Wuhan coronavirus, tí wọn ò mọ̀ tẹ́lẹ̀, ti bẹ̀rẹ̀, èyí tó ń fa kòkòrò tó ń fa ẹ̀dọ̀fóró, tó sì lè fa otútù àyà.
Àbá èrò orí kan tó ṣeé ṣe kó wà níbẹ̀ ni pé àwọn ejò tàbí òkúta tí wọ́n máa ń jẹ ní ilẹ̀ Ṣáínà, tí wọ́n sì máa ń tà ní ọjà tí wọ́n ti ń ta omi ní ìlú Wuhan, níbi tí wọ́n ti gbà pé kòkòrò àrùn náà ti bẹ̀rẹ̀.
Ọ̀kan lára àwọn ìbéèrè pàtàkì tó ń pinnu bí fáírọ́ọ̀sì náà ṣe ń tàn kálẹ̀ ni bóyá ó lè tàn kálẹ̀ láti ọ̀dọ̀ èèyàn dé ọ̀dọ̀ èèyàn, àti iye èèyàn tí ẹni tó ń kó fáírọ́ọ̀sì náà lè tàn kálẹ̀ ní ìpíndọ́gba.
Ẹ̀rí ìṣègùn tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ gbé jáde fi hàn pé, ó dà bíi pé ó máa ń ṣẹlẹ̀ kó tó di pé fáírọ́ọ̀sì náà bẹ̀rẹ̀ sí í gbé àwọn àmì wọ̀nyí jáde, èyí sì mú kó ṣòro gan - an láti mọ̀.
Ní ti iye tí àwọn onímọ̀ ìjìnlẹ̀ nípa àjàkálẹ̀ àrùn ń gbé jáde, wọ́n gbà pé ó máa ń wà láàárín nǹkan bíi méjì sí mẹ́ta ní apá ìparí oṣù January, èyí tó túmọ̀ sí pé ẹnì kan máa ń kó èèyàn méjì sí mẹ́ta, ṣùgbọ́n wọ́n ṣì ń jíròrò iye náà, wọ́n sì ń béèrè fún ìwádìí síwájú sí i tó bá yẹ kí wọ́n ṣe ìsọfúnni tó yẹ.
Bí iye àwọn tí àrùn náà ń ràn ṣe túbọ̀ ń pọ̀ sí i lójoojúmọ́ ni àìsàn ńlá kan ń ṣẹlẹ̀ ní àgbègbè Hubei tó jẹ́ àárín gbùngbùn orílẹ̀ - èdè Ṣáínà àti ní ìlú Wuhan tó jẹ́ olú ìlú orílẹ̀ - èdè náà, èyí tó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ọgọ́ta mílíọ̀nù èèyàn.
Gẹ́gẹ́ bí àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe jákèjádò orílẹ̀ - èdè Ṣáínà ti fi hàn, gbogbo àwọn oníṣègùn ló wà lójúfò, tí wọ́n ń fi kún ètò ìṣègùn tí wọ́n sábà máa ń ṣe, èyí tí kò tó fún àwọn arúgbó tó pọ̀ tó bẹ́ẹ̀.
Àmọ́, kòkòrò àrùn tó ń jẹ́ Wuhan kì í wulẹ̀ ṣe àìsàn lásán, ó tún jẹ́ ọ̀kan pàtàkì nínú ọ̀ràn òṣèlú.
Kì í ṣe àgbègbè Hubei nìkan ni ìgbẹ́kẹ̀lé táwọn èèyàn ní nínú ìjọba tí wọ́n sọ pé kò sí ohun tó yẹ kí wọ́n ṣàníyàn nípa rẹ̀ ṣẹ̀ṣẹ̀ wá dópin.
Wọ́n bẹnu àtẹ́ lu ìlú Beijing nítorí ọ̀nà tó gbà bójú tó àrùn éèdì lọ́dún 2002 sí 2003, nítorí pé ó fi ìsọfúnni pa mọ́ fún Àjọ Ìlera Àgbáyé ( WHO ).
Ọ̀gbẹ́ni Xi Jinping tó jẹ́ aṣáájú orílẹ̀ - èdè Ṣáínà kò sọ̀rọ̀ lórí ohun tó ṣẹlẹ̀ lẹ́nu àìpẹ́ yìí títí di January 20, nígbà tó rí bí ọ̀ràn náà ṣe burú tó nínú ọ̀rọ̀ kan tí wọ́n sọ ní gbangba, èyí tó lé ní oṣù kan lẹ́yìn tí wọ́n ti ṣàwárí àwọn ẹjọ́ àkọ́kọ́.
Kíkápá ìsọfúnni ṣì le gan - an, nítorí pé orílẹ̀ - èdè Ṣáínà ń bá orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà jagun, tí ètò ọrọ̀ ajé sì ń dẹnu kọlẹ̀, bẹ́ẹ̀ náà ni ojútùú sí ìṣòro kòkòrò àrùn Wuhan ṣe máa yanjú ọ̀ràn àwùjọ àti ìṣèlú ilẹ̀ Ṣáínà lọ́dún 2020.
Wọ́n máa ń lo tẹlifóònù alágbèéká ti orílẹ̀ - èdè Mòsáńbíìkì àti tẹlifóònù tẹlifóònù tí wọ́n ń pè ní Cape Verde láti fi gbọ́ bùkátà ara wọn
Fọ́tò Santa Maria Avenue, Cape Verde. Fọ́tò látọwọ́ Miccaela, Wikimedia Commons. CC -BY 3.0
Ṣàyẹ̀wò àkànṣe ọ̀rọ̀ tí àwọn èèyàn kárí ayé sọ nípa ipa tí COVID-19 ń ní lórí àwọn èèyàn kárí ayé.
Bí wọ́n ṣe ń pàṣẹ fún àwọn ọmọ ilẹ̀ Áfíríkà púpọ̀ sí i pé kí wọ́n dúró sílé láàárín àwọn tẹlifóònù alágbèéká tí wọ́n ń pè ní COVID-19 pandemic, Mòsáńbíìkì àti Cape Verde, ńṣe ni wọ́n ń fi ìsọfúnni rẹpẹtẹ pa mọ́ sórí ìsọfúnni tí wọ́n ń rí lórí tẹlifóònù alágbèéká wọn.
Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, ilẹ̀ Mòsáńbíìkì ti forúkọ sílẹ̀ lórí ẹjọ́ mẹ́wàá ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí, èyí tí wọ́n fọwọ́ sí.
Lọ́sẹ̀ tó kọjá, àwọn orílẹ̀ - èdè méjèèjì ti gbé ìṣẹ̀lẹ̀ pàjáwìrì ọgbọ̀n ọjọ́ kalẹ̀, ó sì ṣeé ṣe kí ìṣẹ̀lẹ̀ náà gbòòrò sí i.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí ilé iṣẹ́ ìròyìn ilẹ̀ Potogí tó ń jẹ́ Lusa sọ :
Atọ́ka Ìwé Tí Wọ́n Túmọ̀ ní Ìpilẹ̀ṣẹ̀
Àwọn méjì kan tí wọ́n jẹ́ alágbèéká lórílẹ̀ - èdè Cape Verde, tí wọ́n ń ṣiṣẹ́ lórí tẹlifóònù alágbèéká tórúkọ wọn ń jẹ́, CV Móvel àti Unitel T+,, kéde ìpolongo àjọṣe kan lónìí, èyí tí yóò mú kí ẹgbẹ̀rún méjì kìlógíráàmù Íńtánẹ́ẹ̀tì wà lárọ̀ọ́wọ́tó lọ́fẹ̀ẹ́ láti fún àwọn aráàlú níṣìírí láti dúró sílé, gẹ́gẹ́ bí ọ̀nà kan láti dènà ohun tó ń jẹ́ COVID-19.
Àwọn méjèèjì tó ń ṣiṣẹ́ lórí ìkànnì àjọlò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì sọ pé àwọn ti “ so àwọn ọmọ ogun ” kí àwọn ará Cape Verde lè dúró “ nílé. ”
Yàtọ̀ sí ẹgbẹ̀rún méjì [ 2,000 ] àkáǹtì ìsọfúnni, ìṣẹ́jú mẹ́ẹ̀ẹ́dógún ni wọ́n fi ń pe gbogbo àwọn tó ń ṣiṣẹ́ ní orílẹ̀ - èdè náà títí di April 30.
ÀWỌN ẸLẸ́RÌÍ JÈHÓFÀ ÀTI ÀWỌN ẸLẸ́RÌÍ JÈHÓFÀ ÀTI ÀWỌN ẸLẸ́RÌÍ JÈHÓFÀ
Àwọn èèyàn díẹ̀ ti ṣiyèméjì nípa bí irú ìpolongo bẹ́ẹ̀ ṣe gbéṣẹ́ tó, irú bí ọ̀pọ̀ àwọn ará Cape Verde tí kì í lọ sórí Íńtánẹ́ẹ̀tì déédéé :
Àwàdà gbáà mà lèyí o!
Mélòó lára àwọn ará Cape Verde ló ní Íńtánẹ́ẹ̀tì?
Ìdá mẹ́tàdínlọ́gọ́ta nínú ọgọ́rùn - ún àwọn olùgbé erékùṣù Cape Verde ló ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì gẹ́gẹ́ bí ìsọfúnni tí Báńkì Àgbáyé gbé jáde lọ́dún 2017.
Lọ́dún yẹn, ìpíndọ́gba iye èèyàn tó wà láyé jẹ́ ìpín àádọ́ta nínú ọgọ́rùn - ún.
Ní orílẹ̀ - èdè Mòsáńbíìkì, níbi tí kò ti fi bẹ́ẹ̀ sí ìsọfúnni lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì — ìròyìn kan náà látọ̀dọ̀ Báńkì Àgbáyé sọ pé ìdá mẹ́wàá péré nínú ọgọ́rùn - ún àwọn ọgbọ̀n mílíọ̀nù èèyàn tó wà níbẹ̀ ló ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ìpolówó ọjà náà ní àwọn ẹrù tó wà láàárín GB kan sí GB márùn - ún, èyí tí wọ́n máa ń ná láti mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n sí ọgọ́rùn - ún mẹ́táàlì ( nǹkan bíi mẹ́tàdínlógójì sí nǹkan bí àádọ́ta dọ́là ).
Lo oríṣi mẹ́táàlì mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n [ 25 ] tí wọ́n máa ń lò fún ọgbọ̀n [ 30 ] ọjọ́.
Fún ìsọfúnni síwájú sí i, wo ìlujá tó wà nísàlẹ̀ yìí :
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ó dà bíi pé wọ́n ti gbà á tọwọ́tẹsẹ̀, àwọn kan lára àwọn tó ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì béèrè pé :
Máa lo ìdánúṣe tó dáa.
Ǹjẹ́ ànímọ́ náà dára?
Ọ̀pọ̀ àwọn tó ń ṣiṣẹ́ oúnjẹ òòjọ́ ní orílẹ̀ - èdè Mòsáńbíìkì àti Cape Verde ni kò lè fi ilé gbọ́ bùkátà ara wọn.
Kòkòrò #coronavirus tún jẹ́ ká mọ apá mìíràn tó ń fa àìdọ́gba láwùjọ.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àǹfààní aláìlẹ́gbẹ́ ni àǹfààní #StayAtHome jẹ́ fáwọn èèyàn díẹ̀, ó jẹ́ ìṣòro ńlá tó máa ń wáyé ní gbogbo ìgbà : wíwà nílé láìsí oúnjẹ, tàbí wíwà níbi iṣẹ́, kí o sì fi ìlera rẹ sínú ewu tàbí kí ó ṣàkóbá fún ìlera àwọn ẹlòmíràn.
ÀWÒRÁN IWÁJÚ ÌWÉ COVID-19 sọ ìtàn ìbànújẹ́ nípa ìwádìí ìṣègùn nílẹ̀ Áfíríkà
Ilẹ̀ Áfíríkà kì í ṣe ibi tí wọ́n ti ń dánni wò
Sgt.s 1st Class Marites Cabreza, nọ́ọ̀sì kan tó ní ẹgbẹ̀rún márùndínlógójì ó lé mẹ́rìnlélọ́gọ́ta [ 354 ] Ẹgbẹ́ Ajàfẹ́tọ̀ọ́ Ọmọnìyàn, ìyẹn Brigade, Àkànṣe Ẹgbẹ́ Olùṣètọ́jú Àwọn Oríkèé Ara, tí wọ́n para pọ̀ di Ẹgbẹ́ Olùṣètọ́jú Àwọn Oríkèé Ara, ti ilẹ̀ Áfíríkà, ṣàìsàn kan ní March 29, 2008, lákòókò tí wọ́n dáwọ́ lé iṣẹ́nu iṣẹ́ ìṣègùn nílùú Goubetto, Djibouti.
Fọ́tò látọwọ́ US Air Force Tech. Sgt. Jeremy T. Lock. Public Domain.
Ṣàyẹ̀wò àkànṣe ọ̀rọ̀ tí àwọn èèyàn kárí ayé sọ nípa ipa tí COVID-19 ń ní lórí àwọn èèyàn kárí ayé.
Ìwà òǹrorò táwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì àtàwọn olùṣèwádìí ń hù lójú méjèèjì láti ṣàyẹ̀wò àwọn ìtọ́jú tó ṣeé ṣe kó wà fún COVID 19 nínú àwọn àyẹ̀wò ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì ti mú kí àríyànjiyàn gbóná janjan lórí báwọn èèyàn ṣe ń lo oògùn olóró nílẹ̀ Áfíríkà.
Ní April 1, àwọn olùṣèwádìí méjì tí wọ́n jẹ́ ọmọ ilẹ̀ Faransé, Ọ̀mọ̀wé Jean‐Paul Mira àti Camille Locht, dábàá lórí tẹlifíṣọ̀n kan tí wọ́n ń gbé jáde lórí tẹlifíṣọ̀n pé ó yẹ kí àyẹ̀wò nípa abẹ́rẹ́ àjẹsára kan kọ́kọ́ wáyé nílẹ̀ Áfíríkà, gẹ́gẹ́ bí Al Jazeera ṣe sọ.
Dókítà Mira, tó jẹ́ olórí ẹ̀ka ìtọ́jú àkànṣe ní Ilé Ìwòsàn Cochin nílùú Paris, fi ohun tó ń ṣẹlẹ̀ lọ́wọ́lọ́wọ́ wé “ ìwádìí tó dájú nípa àrùn éèdì, ibi táwọn aṣẹ́wó ti máa ń gbìyànjú àwọn nǹkan wò, nítorí a mọ̀ pé àṣírí wọn pọ̀ gan - an, wọn kì í sì í dáàbò bo ara wọn. ”
Àwọn olùṣèwádìí méjèèjì sọ ọ̀rọ̀ wọ̀nyí nígbà tí wọ́n jíròrò àwọn àyẹ̀wò kan ní ilẹ̀ Yúróòpù àti Ọsirélíà láti mọ̀ bóyá abẹ́rẹ́ àjẹsára tí wọ́n ń pè ní BCG lè ṣèrànwọ́ fún kòkòrò tó ń fa àrùn coronavirus.
Ní orílẹ̀ - èdè Ọsirélíà, ó kéré tán ẹgbẹ̀rún mẹ́rin [ 4,000 ] àwọn òṣìṣẹ́ ìlera ni wọ́n ń ṣe àyẹ̀wò.
Ìṣarasíhùwà àwọn olùṣèwádìí wọ̀nyí fi hàn pé ó ti pẹ́ gan - an tí wọ́n ti ń ṣèwádìí nípa ìṣègùn tí wọ́n sì ń kó àwọn èèyàn nífà ní ilẹ̀ Áfíríkà, níbi tí àwọn aṣáájú ilẹ̀ Áfíríkà ti ń forí gbárí pẹ̀lú àwọn ilé iṣẹ́ oògùn — tí wọ́n sábà máa ń gbé ní Yúróòpù tàbí Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà — láti ṣe àyẹ̀wò àwọn èèyàn tó rọrùn jù lọ láwùjọ.
Lẹ́sẹ̀kẹsẹ̀, ọ̀rọ̀ tí àwọn olùṣèwádìí náà sọ mú kí wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí dá àwọn èèyàn lẹ́bi, ó sì mú kí wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí hùwà ìkà sí wọn.
Obìnrin kan tó ń jẹ́ Didier Drogba, tó ń gbá bọ́ọ̀lù nílùú IVorian tẹnu mọ́ ọn pé :
Nígbà tó fi máa di April 3, Ọ̀mọ̀wé Mira ti tọrọ àforíjì nítorí ọ̀rọ̀ tó sọ, àmọ́ lẹ́yìn tí ẹgbẹ́ tó ń ṣagbátẹrù ìwà kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà ti ilẹ̀ Faransé gbógun tì wọ́n, tí wọ́n sì ń fúngun mọ́ wọn, ìyẹn SOS Racisme.
Lọ́sẹ̀ yẹn kan náà, obìnrin kan tó jẹ́ onímọ̀ nípa kòkòrò tó ń fa àrùn éèdì nílẹ̀ Kóńgò tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Jean-Jacque Muyembe,, tó ṣiṣẹ́ níbi tí àjàkálẹ̀ àrùn Ebola ti ń jà ní Orílẹ̀ - Èdè Olómìnira ti Kóńgò, kéde pé dókítà DR Congo “is ti múra tán láti kópa nínú àyẹ̀wò àjẹsára èyíkéyìí tó bá wáyé lọ́jọ́ iwájú láti dènà àrùn coronavirus, ” gẹ́gẹ́ bí ìwé ìròyìn News 24 ṣe sọ.
Muyembe, tó jẹ́ olórí ẹ̀ka tó ń bójú tó àrùn éèdì lórílẹ̀ - èdè náà àti ẹ̀ka tó ń bójú tó ọ̀ràn ìlera lórílẹ̀ - èdè náà, sọ fún àpérò ìròyìn kan pé :
Wọ́n ti yàn wá láti ṣe àwọn àyẹ̀wò wọ̀nyí
Orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà, orílẹ̀ - èdè Kánádà, tàbí orílẹ̀ - èdè Ṣáínà ni wọ́n ti máa ṣe abẹ́rẹ́ àjẹsára náà.
A ti fẹ́ ṣe ìdánwò náà níhìn - ín.
Lẹ́ẹ̀kan sí i, àwọn aráàlú ilẹ̀ Kóńgò àtàwọn aláwọ̀ dúdú jákèjádò ayé ń bẹnu àtẹ́ lu ọ̀rọ̀ náà, wọ́n ń bẹnu àtẹ́ lu bí Ọ̀jọ̀gbọ́n Muyembe ṣe ṣíwọ́ ṣíṣe àyẹ̀wò ìṣègùn ní DR Congo, níbi tí kòkòrò àrùn tí wọ́n ń pè ní COVID-19 kò fi bẹ́ẹ̀ pọ̀ sí.
Láàárín wákàtí mélòó kan, Ọ̀mọ̀wé Muyembe ṣe àlàyé kedere lórí ohun tó sọ nínú fídíò kan tó fi hàn pé orílẹ̀ - èdè DR Congo nìkan ni wọ́n ti máa tọ́jú abẹ́rẹ́ àjẹsára náà lẹ́yìn tí wọ́n bá ti ṣe é láwọn orílẹ̀ - èdè bíi Amẹ́ríkà àti Ṣáínà :
Ìtàn kan tó bani nínú jẹ́ nípa ìwádìí ìṣègùn nílẹ̀ Áfíríkà
Ìwádìí lórí ọ̀ràn ìṣègùn nílẹ̀ Áfíríkà — èyí tí wọ́n sábà máa ń ṣe lábẹ́ àbójútó “ ohun rere tí ó tóbi jù ” àti wíwá ìwòsàn fún àwọn àìsàn gbẹ̀mígbẹ̀mí bí àrùn meningitis àti àrùn éèdì àti àrùn éèdì — ti ń dún mọ̀huru - mọ̀huru mọ́ ìlànà ìwà híhù àti ìwà híhù fún ọ̀pọ̀ ọdún — ní pàtàkì jù lọ lórí ohun tí wọ́n fọwọ́ sí àti ìlànà ìṣègùn tí wọ́n fipá gbé kalẹ̀.
Àwọn aṣáájú ètò ìlera bí Àjọ Ìlera Àgbáyé, Ibùdó Ìkáwọ́ Àrùn ní Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà àti Ibùdó Ìlera ti Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà ló sábà máa ń ṣètìlẹ́yìn fún àwọn àdánwò wọ̀nyí.
Lórílẹ̀ - èdè Sìǹbábúwè, láàárín ọdún 1990 sí 1999, ó lé ní ẹgbẹ̀rún mẹ́tàdínlógún [ 17,000 ] obìnrin tó ní kòkòrò tó ń fa àrùn éèdì tí wọ́n dán wò láìjẹ́ pé wọ́n fọwọ́ sí àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe nípa oògùn tí wọ́n fi ń gbógun ti kòkòrò tó ń fa àrùn éèdì, ìyẹn AZT tí Àjọ Ìlera Àgbáyé àti Àjọ NIH dá sílẹ̀.
Lọ́dún 1990 sí 1999, òmìrán kan tó ń jẹ́ Pfizer tó ń ṣiṣẹ́ oògùn apakòkòrò dán oògùn kan tí wọ́n ń pè ní Trovan wò lára igba ọmọdé nílùú Kano, Nàìjíríà, nígbà tí àrùn jẹjẹrẹ bakitéríà tó ń jẹ́ meningitis gbèèràn.
Àwọn ìdílé bíi mélòó kan forúkọ sílẹ̀, wọ́n sì jàre ẹ̀sùn tí wọ́n fi kan Pfizer nítorí pé ó rú òfin tí wọ́n fọwọ́ sí.
Kì í ṣe pé ìwádìí nípa ìṣègùn ti gbilẹ̀ nínú ìtàn kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà àti kẹ́lẹ́yàmẹ̀yà nìkan ni — ó tún jẹ́ àpẹẹrẹ eléwu nípa ṣíṣàì fọkàn tán àwọn aráàlú mọ́ àwọn aláṣẹ ìlera.
Patrick Malloy kọ̀wé nínú ìwé ìròyìn kan tó dá lórí ìmọ̀ ẹ̀kọ́jinlẹ̀, èyí tí wọ́n pe àkọlé rẹ̀ ní, “ Ìwádìí Nípa Ohun Tó Wà Nílẹ̀ Yúróòpù àti Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ Nípa Ohun Alààyè Tó Wà Nínú Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ Nípa Ohun Alààyè Tó Wà Nínú Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ Nípa Ohun Alààyè Tó Wà Nínú Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ ní Ìmọ̀ Ìjìnlẹ̀ Tanganyika. ”
Malloy kọ̀wé pé, látorí àìsàn ibà títí dórí àwọn àìsàn mìíràn tó dà bí àjàkálẹ̀ àrùn, àwọn aláṣẹ àgbègbè ilẹ̀ Áfíríkà sábà máa ń fi àwọn ọmọ abẹ́ ilẹ̀ Áfíríkà sábẹ́ àṣà kíkó àwọn ẹ̀yà mìíràn jọ pelemọ àti lílo ẹ̀jẹ̀ àwọn ará Áfíríkà láti fi bọ́ àwọn tó ń ṣèwádìí nípa àrùn ibà.
Ó ń bá ọ̀rọ̀ rẹ̀ lọ :
Ní Tanganyika àtàwọn àgbègbè mìíràn nílẹ̀ Áfíríkà, ohun tí èyí túmọ̀ sí ni pé wọ́n lè ní kí àwọn tó ń ṣàkóso àgbègbè ibẹ̀ fúnra wọn fa àwọn sẹ́ẹ̀lì kan lára ara wọn lé àwọn oníṣègùn lọ́wọ́.
Àwọn àṣà wọ̀nyí kún fún ọ̀rọ̀ àhesọ tó ń bani lẹ́rù ní Ìlà Oòrùn Áfíríkà nípa “ ẹgbẹ́ ” àwọn èèyàn tí àwọn ará Yúróòpù ń ṣiṣẹ́, tí wọ́n máa ń jí àwọn ará Áfíríkà gbé láti fa ẹ̀jẹ̀ wọn jáde láti fi ṣe oògùn kan tó dà bíi ṣúgà, èyí tí wọ́n ń pè ní mumiani.
Ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń sọ lédè Swahili túmọ̀ sí “ pàǹtírí ” tàbí “ ọ̀rọ̀ ẹ̀jẹ̀ ” — èyí tó tún wá túmọ̀ sí “ ṣíṣe nǹkan lò. ”
Ìtàn tó ń bani nínú jẹ́ yìí ti gbin ìdánilójú tó jinlẹ̀ nínú abẹ́rẹ́ àjẹsára, àwọn àyẹ̀wò ìṣègùn àti àwọn àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe nílẹ̀ Áfíríkà sọ́kàn àwọn èèyàn, ó sì ń bá a nìṣó láti máa yẹ àwọn ìpinnu tí àwọn aláṣẹ oníṣègùn tí wọ́n jọ ń ṣiṣẹ́ pọ̀ pẹ̀lú àwọn òṣìṣẹ́ ìjọba àtàwọn ilé iṣẹ́ oògùn kárí ayé wò.
Àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe lórí àrùn rọpárọsẹ̀ lọ́dún 1990, èyí tó wáyé nílùú Kano, lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, mú kí wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí fọkàn tán ara wọn gan - an débi pé nígbà tó yá, kò rọrùn rárá láti ṣe àyẹ̀wò tó lágbára nípa àrùn rọpárọsẹ̀.
Wọ́n bẹ̀rẹ̀ sí tan irọ́ yìí kálẹ̀ gẹ́gẹ́ bí ìròyìn, ní àsẹ̀yìnwá àsẹ̀yìnbọ̀, wọ́n tú u sí ìlànà àgbègbè kan tí wọ́n fòfin de abẹ́rẹ́ àjẹsára ní Nàìjíríà lọ́dún 2003
Wọ́n ṣàwárí àwọn nǹkan tí wọ́n fi kọ́ ilẹ̀ ibẹ̀
Nítorí náà, kí ni gbogbo èyí túmọ̀ sí fún àdánwò tó ṣeé ṣe kó wáyé ní Áfíríkà lábẹ́ àkọsílẹ̀ COVID-19?
Àwọn oníwàásù orí Íńtánẹ́ẹ̀tì àtàwọn ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn ti sọ èrò wọn jáde lọ́nà tó fi hàn pé “ àwọn ará Áfíríkà kì í ṣe ẹlẹ́dẹ̀. ”
Dókítà Tedros Adhanom Ghebreyesus tó jẹ́ olùdarí Àjọ Ìlera Àgbáyé sọ pé ìṣarasíhùwà àwọn dókítà méjì tí wọ́n jẹ́ ọmọ ilẹ̀ Faransé jẹ́ “ okùnfà ” látinú “ èrò àwọn aráàlú ” ó sì sọ pé :
Ilẹ̀ Áfíríkà kò lè jẹ́ ibi tí wọ́n ti ń ṣàyẹ̀wò abẹ́rẹ́ àjẹsára èyíkéyìí.
Bó ti wù kó rí, ìbẹ̀rù tó jinlẹ̀ àti àìfọkàntán àwọn àyẹ̀wò ìṣègùn tún ti sọ wíwá ìsọfúnni lójú méjèèjì àti ṣíṣàyẹ̀wò rẹ̀ láti dá ìtànkálẹ̀ kòkòrò coronavirus tó lágbára gan - an dúró di ìjà àjàkú akátá fún àwọn òṣìṣẹ́ ìlera.
Ní orílẹ̀ - èdè Côte d’Ivoire, ní April 6, àwọn alátakò dáná sun ibùdó ìdánwò kan tí wọ́n ń pè ní COVID 19, wọ́n sọ pé àgbègbè tí èrò pọ̀ sí ni ibẹ̀ wà.
Ilé iṣẹ́ ìròyìn BBC ròyìn pé, àkókò tí àrùn Ebola bẹ́ sílẹ̀ ní Ìwọ̀ Oòrùn àti Àárín Gbùngbùn Áfíríkà làwọn èèyàn bẹ̀rẹ̀ sí í fura sáwọn òṣìṣẹ́ ìlera pé ńṣe ni wọ́n ń kó àrùn náà wá sáwọn àgbègbè wọn dípò kí wọ́n máa fún wọn ní ìtọ́jú pàtàkì.
Síbẹ̀, nígbà tí àrùn Ebola bẹ́ sílẹ̀ ní DR Congo lọ́dún 2018, àwọn àdánwò lílekoko tí wọ́n ṣe fún àwọn aláìsàn tó ń gbàtọ́jú ní Ebola “ gbé ìlànà ìwà híhù kalẹ̀, ” ìyẹn lábẹ́ ìtọ́sọ́nà oníṣègùn látọ̀dọ̀ Dókítà Muyembe àti ìjọba DR Congo, ló gba ẹ̀mí àwọn èèyàn là níkẹyìn.
Nígbà tó fi máa di November 2019,, wọ́n ti fọwọ́ sí abẹ́rẹ́ àjẹsára lẹ́yìn tí wọ́n ti dán ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn ará Kóńgò wò pẹ̀lú àrùn Ebola.
WỌ́N retí pé kí Àjọ Ìlera Àgbáyé kéde àrùn ẹ́bólà tí wọ́n ń pè ní DR Congo lábẹ́lẹ̀ ní April 12, àmọ́ lẹ́yìn ohun tó lé ní àádọ́ta ọjọ́ láìsí ẹjọ́ kan ṣoṣo, ọkùnrin kan tó jẹ́ ẹni ọdún mẹ́rìndínlọ́gbọ̀n ní àrùn ẹ́bólà, ó sì kú ní April 10.
Ní báyìí, yàtọ̀ sí àrùn Ebola àti ìṣòro ìfẹ́dàáfẹ́re tó ń bá a nìṣó, DR Congo tún gbọ́dọ̀ wá nǹkan ṣe sí bí kò ṣe ní jẹ́ kí kòkòrò coronavirus tàn kálẹ̀.
Ìsapá méjìlélọ́gọ́ta ló ń lọ lọ́wọ́ báyìí láti rí abẹ́rẹ́ àjẹsára tí wọ́n ń pè ní COVID-19.
Ǹjẹ́ àwọn ilé iṣẹ́ oògùn ńláńlá á máa tẹ̀ lé ìlànà ìwà híhù kan náà tí wọ́n sábà máa ń tẹ̀ lé nígbà àdánwò ní Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà?
Ní orílẹ̀ - èdè Burundi, àwọn akọ̀ròyìn mẹ́rin tí wọ́n fi sẹ́wọ̀n fún ọ̀pọ̀ oṣù kí wọ́n tó gbẹ́sẹ̀ lé wọn
Wọ́n fẹ̀sùn kan àwọn akọ̀ròyìn pé wọ́n ń halẹ̀ mọ́ ìjọba
Ilé Ìtẹ̀wé tó wà nílùú Bujumbura, níbi tí wọ́n ti ṣèdíwọ́ fáwọn rédíò tí wọ́n ń gbé jáde.
Wọ́n fẹ̀sùn kan mẹ́rin lára àwọn akọ̀ròyìn, ìyẹn Agnès Ndirubusa, Christine Kamikazi, Térence Mapzenzi àti Egide Harerimana, pé wọ́n ń gbìyànjú láti ba ààbò ìjọba jẹ́, wọ́n sì dájọ́ ẹ̀wọ̀n fún wọn ní January 2020
Àwọn mẹ̀kúnnù mẹ́rin tó ń ṣiṣẹ́ pẹ̀lú ìwé ìròyìn Iwacu kò fara mọ́ ẹ̀sùn tí wọ́n fi kàn wọ́n.
Lẹ́yìn tí wọ́n ti gbọ́ ẹjọ́ wọn ní May 6, wọ́n ti ń dúró de ìdájọ́ tí wọ́n máa gbé dìde lọ́gbà ẹ̀wọ̀n.
Antoine Kaburahe, Iwacu tó jẹ́ olùdásílẹ̀, tó ń gbé ní ìgbèkùn báyìí kọ̀wé pé :
Ìfọ́yángá : Ìgbẹ́jọ́ nílé ẹjọ́ ní bubanza dópin.
Àwọn ẹ̀sùn tí wọ́n fi kan àwọn akọ̀ròyìn kò fara rọ rárá.
Ńṣe làwọn akọ̀ròyìn wọ̀nyẹn kàn ń ṣe iṣẹ́ wọn ni, ìyẹn ni pé wọ́n ń fi ìròyìn ránṣẹ́.
Ìtura ńlá mà lèyí o!
Wọ́n á gbé ọ̀ràn náà yẹ̀ wò, wọ́n á sì dá a lẹ́jọ́ láàárín ọgbọ̀n ọjọ́.
Jẹ́ alágbára!
Wọ́n Ṣàlàyé Kúlẹ̀kúlẹ̀
Ní October 22, àwọn ọmọ ogun Burundia bá àwùjọ kan tí wọ́n dìhámọ́ra lòdì sí ìṣàkóso jagun — èyí tí wọ́n gbọ́ pé wọ́n ń pè ní RED-Tabara, tó wà ní Orílẹ̀ - Èdè Olómìnira ti Kóńgò — ní àgbègbè ibodè ibodè Kibira.
Àwọn ẹgbẹ́ ológun sábà máa ń lo àgbègbè yìí láti gba àgbègbè náà kọjá.
Nínú ogun náà, wọ́n sọ pé wọ́n pa àwọn ọmọ ogun abẹ́lé mẹ́rìnlá, nǹkan bí ẹgbẹ̀rún mẹ́wàá ló sì ṣòfò ẹ̀mí.
Nígbà tó yá, lọ́jọ́ yẹn, àwọn ọlọ́pàá mú àwọn oníròyìn mẹ́rẹ̀ẹ̀rin tí wọ́n jẹ́ ọmọ ìbílẹ̀ Iwacu àtàwọn awakọ̀ wọn, Arákùnrin Adolphe Masabarakiza, nígbà tí wọ́n lọ ròyìn ní ẹkùn ìpínlẹ̀ Musigati common, Bubanza, láti lọ bá àwọn èèyàn tó sá kúrò lójú ogun náà sọ̀rọ̀.
Nígbà tí wọ́n kọ́kọ́ débẹ̀, wọ́n fi wọ́n sẹ́wọ̀n láìgba kọ́bọ̀, ìròyìn sì fi hàn pé wọ́n lù wọ́n nígbà tí wọ́n fàṣẹ ọba mú Christine Kamikazi.
Àwọn ọlọ́pàá gba tẹlifóònù wọn àtàwọn ohun èlò tí wọ́n fi ń ṣiṣẹ́ àtàwọn ètò ọgbọ́n orí tí wọ́n fi ń gba ìsọfúnni lórí tẹlifóònù wọn.
Lẹ́yìn náà ni wọ́n wá gbé àwọn akọ̀ròyìn náà lọ sí àwọn yàrá mìíràn pẹ̀lú ipò tí kò bára dé.
Ní October 26, ní ẹkùn ìpínlẹ̀ Bubanza, wọ́n fẹ̀sùn kàn wọ́n lẹ́yìn - ọ̀ - rẹyìn pé wọ́n jẹ́ “ ẹni tó ń halẹ̀ mọ́ ààbò ìjọba. ”
Ní October 31, agbẹjọ́rò ìjọba fìdí èyí múlẹ̀, wọ́n sì fẹ̀sùn kàn wọ́n pé wọ́n ní ìsọfúnni nípa ìkọlù àwọn ọlọ̀tẹ̀ náà.
Onírúurú àjọ ló pè wọ́n lójú ẹsẹ̀ pé kí wọ́n tú wọn sílẹ̀, lára wọn ni, Human Rights Watch, International Federation of Journalists, Olucome, African Journalists àti Association Burundaise des radiodiffuseurs.
Àmọ́, Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ìsọfúnni Lórílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà sọ nígbà yẹn pé àwọn ò lè jíròrò ọ̀ràn náà.
Iwacu bẹnu àtẹ́ lu ohun tí wọ́n sọ yìí, ó rántí pé wọ́n kọ́kọ́ ṣe wọ́n láìgba kọ́bọ̀ àti pé ìgbìmọ̀ náà ní láti ṣètìlẹ́yìn fún àwọn akọ̀ròyìn.
Àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde jákèjádò ayé sọ pé ó jẹ́ ewu láti gbé òmìnira lárugẹ, nígbà tó jẹ́ pé Iwacu ṣì ń tẹ̀ lé ọ̀ràn náà pẹ́kípẹ́kí.
Akọ̀ròyìn Esdras Ndikumana ròyìn pé :
Burundi : 4 Àwọn akọ̀ròyìn ilẹ̀ Iwacu ( àti awakọ̀ wọn ) fẹ̀sùn kàn wọ́n pé wọ́n “ ṣe é lọ́nà tó rọrùn láti halẹ̀ mọ́ ààbò inú ìpínlẹ̀ náà ” nítorí pé wọ́n ṣọ̀tẹ̀ sí ọgbà ẹ̀wọ̀n tó wà ní ẹkùn ìpínlẹ̀ bubanza, èyí tí wọ́n ń pè ní Yaga )
Lẹ́yìn tí wọ́n ti fẹ̀sùn kan ìpinnu tí wọ́n ṣe lórí bí wọ́n ṣe wà lẹ́wọ̀n, wọ́n ṣètò ọjọ́ tí wọ́n máa gbọ́ ẹjọ́ wọn lọ́jọ́ kejìdínlógún oṣù November, ìyàlẹ́nu gbáà ló jẹ́ pé ní November 11, wọ́n pe àwọn adájọ́ pé kí wọ́n wá wádìí ọ̀rọ̀ lọ́wọ́ àwọn adájọ́, àmọ́ wọn ò ní lọ́yà.
Wọ́n kọ̀ láti dáhùn láìsí ìrànlọ́wọ́ lábẹ́ òfin, wọ́n béèrè ìdí tí wọn kò fi sọ fún àwọn amòfin wọn ṣáájú, wọ́n sì padà sí ọgbà ẹ̀wọ̀n, kí wọ́n lè gbọ́ ẹjọ́ wọn ní November 18.
Ní November 20, ìdájọ́ náà dé pé àwọn oníròyìn mẹ́rẹ̀ẹ̀rin yóò ṣì wà lẹ́wọ̀n, ṣùgbọ́n wọ́n ṣètò pé kí wọ́n dá awakọ̀ náà sílẹ̀.
Ẹ̀wọ̀n ọdún mẹ́ẹ̀ẹ́dógún ni wọ́n kọ́kọ́ dá fún àwọn olùpẹ̀jọ́.
Ààrẹ Pierre Nkurunziza sọ níbi àpérò kan tí wọ́n ṣe fún àwọn oníròyìn ní December 26 pé òun fẹ́ kí ẹjọ́ òun bọ́ sí i, àmọ́ ńṣe ló kàn fẹ́ dá sí ọ̀rọ̀ náà, bó tilẹ̀ jẹ́ pé ó lè lo agbára rẹ̀ láti dárí jì í gẹ́gẹ́ bí ààrẹ ìjọba.
Lóṣù January 30, nílùú Bubanza, wọ́n dájọ́ ẹ̀wọ̀n ọdún méjì àtààbọ̀ fún àwọn oníròyìn mẹ́rin náà, wọ́n sì dájọ́ ẹ̀wọ̀n mílíọ̀nù kan owó francs ( dọ́là mọ́kànléláàádọ́ta lé mọ́kànlélógún lórílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà ) lábẹ́ àpilẹ̀kọ kẹrìndínlógún nínú Òfin Ọgbà Ẹ̀wọ̀n, nígbà tí wọ́n dá awakọ̀ sílẹ̀.
Nítorí náà, wọ́n yí ẹ̀sùn tí wọ́n fi kan àwọn ọlọ̀tẹ̀ náà padà sí “ ìgbìyànjú tí kò ṣeé já ní koro tí wọ́n ń gbìyànjú láti ba ààbò ìjọba jẹ́, ” ìyẹn ni pé wọ́n ní in lọ́kàn láti halẹ̀ mọ́ ààbò ìjọba, àmọ́ kò ṣeé ṣe.
Iwacu là á mọ́lẹ̀ pé àwọn oníròyìn náà lọ sí àgbègbè náà lẹ́yìn tí àwọn aláṣẹ ti sọ fún gbogbo èèyàn nípa ìṣẹ̀lẹ̀ náà, tí wọ́n ti fẹ̀sùn kàn án, tí kò sì sí ìkálọ́wọ́kò kankan lágbègbè náà.
Ọ̀kan lára àwọn oníròyìn náà fi ìsọfúnni kan ránṣẹ́ sí ọ̀rẹ́ wọn kan tó sọ pé àwọn fẹ́ “ tu àwọn ọlọ̀tẹ̀ náà lójú. ”
Wọ́n ṣàlàyé pé àwàdà lásán ni — ìjọba sábà máa ń da àwọn alárìíwísí, àwọn olóṣèlú tí wọ́n jẹ́ alátakò, àtàwọn ẹgbẹ́ ológun pọ̀ mọ́ra láti ṣèdájọ́ àwọn oníjàgídíjàgan.
Àwọn Reporters Without Borders (RSF ) sọ pé àwọn oníròyìn gbọ́dọ̀ lè ròyìn lórí àwọn kókó ọ̀rọ̀ tó gbẹgẹ́ láìbẹ̀rù pé wọ́n máa ṣẹ̀wọ̀n, èyí tó máa ṣáájú ìbò ti orílẹ̀ - èdè Burundi’s May 20.
Wọ́n bẹ̀bẹ̀ pé kí wọ́n tú àwọn sílẹ̀, nǹkan bí ẹgbẹ̀rún méje [ 7,000 ] èèyàn ló sì fọwọ́ sí i níbẹ̀rẹ̀ oṣù May.
Àjọ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Yúróòpù, Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Ilẹ̀ Yúróòpù, àti àwọn ògbógi nípa ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn ti Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè wà lára àwọn tó ní kí wọ́n dá wọn sílẹ̀.
Nígbà tó di February 20, àwọn akọ̀ròyìn pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn, wọ́n pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn, wọ́n pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn, wọ́n pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn, wọ́n sì pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn.
Ní May 6, lẹ́yìn nǹkan bí oṣù mẹ́fà tí wọ́n fi sẹ́wọ̀n, àwọn akọ̀ròyìn náà fara hàn níbi ìgbẹ́jọ́ kan tí wọ́n pe ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn.
Nígbà tí wọ́n ń fèsì ẹ̀sùn tí wọ́n fi kan àwọn ọlọ̀tẹ̀ náà látinú ìsọfúnni tí wọ́n fi ránṣẹ́ sí wọn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, wọ́n ṣàkíyèsí pé nínú ìsọfúnni mìíràn, akọ̀ròyìn kan sọ pé àwọn ọlọ̀tẹ̀ náà ń bọ̀ wá “ ba àlàáfíà jẹ́. ”
Ẹgbẹ́ ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ RFI ṣàyọlò ọ̀rọ̀ amòfin tí wọ́n fi ń gbèjà ara wọn,thro Clément Retirakiza,, pé kò sí ẹ̀rí kankan nípa wọn, wọ́n sì fẹ́ fi hàn pé iṣẹ́ akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ lásán ni.
Ọjọ́ pẹ́ tí Iwacu ti jẹ́ agbẹnusọ fúnra rẹ̀ tó ń bẹnu àtẹ́ lu ìwà ipá táwọn olóṣèlú ń hù — ó jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde tó kẹ́yìn lára àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde tó dá dúró lẹ́yìn ìṣẹ̀lẹ̀ burúkú tó wáyé lọ́dún 2015.
Ìtàn ìwà ipá tí wọ́n ń hù sáwọn akọ̀ròyìn
Lẹ́yìn àríyànjiyàn tí wọ́n ṣe lọ́dún 2015, níbi tí Nkurunziza ti padà sílé ẹjọ́ ẹlẹ́ẹ̀kẹta, èyí tí ọ̀pọ̀ èèyàn sọ pé ó lòdì sí òfin àgbékalẹ̀.
Wọ́n ti àwọn ilé iṣẹ́ rédíò mélòó kan tí wọ́n ti lè rí ìsọfúnni gbà jù ní orílẹ̀ - èdè Burundi, wọ́n sì gbéjà ko àwọn kan lára wọn.
Ọ̀pọ̀ àwọn akọ̀ròyìn ló ti fojú winá ìwà ipá látọ̀dọ̀ àwọn aláàbò, pàápàá nígbà tí wọ́n ń gbé ìròyìn jáde lórí àwọn kókó ọ̀rọ̀ tí ìjọba kà sí “ èyí tí kò bójú mu. ”
Nígbà tó kù díẹ̀ kí ọdún 2015 parí, àwọn ọlọ́pàá pa kámẹ́rà kan tó ń jẹ́ Christophe Nkezabahizi àtàwọn mẹ́ta nínú ìdílé rẹ̀, wọ́n sì gbéjà ko àwọn tó fẹ̀hónú hàn lẹ́yìn tí wọ́n dìbò fún wọn.
Ní oṣù July 2016, wọ́n pa Jean Bigirimana rẹ́ ráúráú, wọ́n ròyìn pé àwọn ọlọ́pàá mú un, wọ́n sì ṣèwádìí díẹ̀ nípa rẹ̀.
Lọ́dún yìí, lọ́jọ́ kẹrìndínlógún oṣù January, ọlọ́pàá kan tó ń jẹ́ Jackson Bahati kọ lu ọlọ́pàá kan tó ń jẹ́ Jackson Bahati nígbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa rẹ̀.
Orílẹ̀ - èdè Burundi jẹ́ ọgọ́jọ [ 160 ] lára ọgọ́sàn - án [ 180 ] orílẹ̀ - èdè tí wọ́n ti fòfin de iṣẹ́ ìròyìn láàárín ọdún 2015 sí 2015.
Àwọn obìnrin lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà máa ń bẹnu àtẹ́ lu àwọn olóṣèlú lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì
#BringBackOurGirls àti #ArewaMeToo dá ètò ìṣèlú padà ní Nàìjíríà
Àwòrán tí Karen Kasmauski / USAID yà ní ilẹ̀ Áfíríkà nípasẹ̀ iṣẹ́ ìjọba orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà, ibi tí ìjọba ń gbé.
Lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ńṣe làwọn olóṣèlú ń ṣagbátẹrù rẹ̀.
Ọ̀ràn ìṣèlú àti ìgbìmọ̀ alágbàwí sábà máa ń dá lórí ọ̀ràn ẹ̀sìn àti ọ̀ràn ẹ̀yà.
Àwọn tó ń gbé ìsọfúnni lárugẹ lórí tẹlifíṣọ̀n, pàápàá lórí tẹlifíṣọ̀n, gbọ́dọ̀ jẹ́ kí awọ ara wọn le dáadáa kí wọ́n lè kojú ọ̀pọ̀ rẹpẹtẹ pàǹtírí tí wọ́n ń pè ní gbas gbos ( ìyẹn Pidgin ará Nàìjíríà tí wọ́n ń pè ní “ ìṣáwùrú ” ) lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Yàtọ̀ sí pé àwọn obìnrin tó jẹ́ alágbàwí lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà máa ń kó àwọn ìsọfúnni tó lè ṣàkóbá fún ìdánimọ̀ yìí jọ, wọ́n tún máa ń gbéjà ko àwọn ọkùnrin.
Báwo làwọn obìnrin tó ń ṣagbátẹrù rẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣe ń kojú àwọn ìṣòro lílekoko tó ń dojú kọ wọ́n lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, irú bíi kí wọ́n máa tan ọ̀rọ̀ ìkórìíra kálẹ̀, kí wọ́n sì máa ṣi ọ̀rọ̀ wọn lò?
Báwo ni wọ́n ṣe ń tẹ̀ síwájú kí wọ́n lè rí i dájú pé àwọn àtakò wọ̀nyí kò dí ìpinnu wọn lọ́wọ́ bẹ́ẹ̀ ni kò dí ọ̀rọ̀ ẹgbẹ́ wọn lọ́wọ́?
Àwọn ìgbìmọ̀ méjì tó ń gbé ìsọfúnni jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ló jẹ́ ká túbọ̀ lóye àwọn ìrírí bí wọ́n ṣe ń ṣe alágbàwí àti bí wọ́n ṣe ń ṣe ọkùnrin àti obìnrin : Ìgbìmọ̀ náà #BringBackOurGirls, tí Ọ̀mọ̀wé Oby Ezwesili ń ṣamọ̀nà rẹ̀ ; àti ìgbìmọ̀ #ArewaMeToo, tí Fakhriyyah Hashim, ń ṣamọ̀nà rẹ̀, àwọn méjèèjì ní ìkórìíra lórí ọ̀ràn ìṣèlú, èyí tó nípa tó lágbára lórí
#BringBackOurGirls (#BBOG )
Ní ọdún mẹ́fà sẹ́yìn, ní April 15, 2014, nǹkan bí igba ọmọbìnrin ilé ẹ̀kọ́ tí ọjọ́ orí wọn wà láàárín ọdún mẹ́ẹ̀ẹ́dógún sí méjìdínlógún ni àwùjọ àwọn apániláyà kan tó jẹ́ ti Ìjọba Mùsùlùmí, tí wọ́n ń gbé ní Ilé Ẹ̀kọ́ Àwọn Ọmọbìnrin Kejì ní Chibok, nítòsí ìlú Maiduguri, ní àríwá ìlà oòrùn Nàìjíríà, fipá gbé.
Gbígbé tí wọ́n ń jí àwọn ọmọbìnrin tó wà lórílẹ̀ - èdè Chibok gbé mú kí igbe ẹkún jákèjádò ayé dẹnu kọlẹ̀.
Ilé iṣẹ́ ìròyìn BBC ròyìn pé ní oṣù April ọdún 2014, ìwé ìròyìn #BringBackOurGirls tí wọ́n ń lò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lé ní mílíọ̀nù mẹ́ta àtààbọ̀, ìdá mẹ́tàdínlọ́gbọ̀n nínú ọgọ́rùn - ún ìwé ìròyìn náà ló wá láti Nàìjíríà, ìdá mẹ́rìndínlọ́gbọ̀n nínú ọgọ́rùn - ún ló wá láti Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà, ìdá mọ́kànlá nínú ọgọ́rùn - ún ló sì wá láti ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì.
Dókítà Oby Ezwesili dáhùn ìbéèrè kan nígbà ìṣẹ̀lẹ̀ kan tó wáyé láàárín àwọn obìnrin lábẹ́ àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè pẹ̀lú àwọn Olùṣekòkáárí Ìgbòkègbodò #BringBackOurGirls.
Àwòrán látọwọ́ Àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè / Ryan Brown, September 14, 2014 (CC LÁTỌWỌ́ ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÒYÌN ONÍṢIRÓ
Ọ̀mọ̀wé Obiageli (Oby ) Ezwesili,, tó jẹ́ igbákejì ààrẹ Báńkì Àgbáyé nígbà kan rí, àti ẹnì kan tó ti fìgbà kan jẹ́ òjíṣẹ́ ètò ẹ̀kọ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, bẹ̀rẹ̀ sí í sọ̀rọ̀ nípa àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n jẹ́ ará Chibok lọ́jọ́ tí wọ́n jí wọn gbé.
Ohun tó mú kó gbé ìgbésẹ̀ ni bí wọ́n ṣe gbéjà ko àwọn ọmọdékùnrin ilé ẹ̀kọ́ ní Ilé Ẹ̀kọ́ Ìjọba Àpapọ̀ ti Buni Yadi, ní ìpínlẹ̀ Yobe State, lápá àríwá ìlà oòrùn Nàìjíríà ní February 25 2014.
Àwọn ọmọkùnrin mẹ́ẹ̀ẹ́dọ́gbọ̀n tí wọ́n jẹ́ ọmọ ọdún mọ́kàndínlọ́gọ́ta ló kú nítorí ìbọn tàbí ọgbẹ́ ọ̀bẹ, tí wọ́n sì dáná sun àwọn ọmọkùnrin yòókù.
Àmọ́ ṣá o, ní April 23, nígbà tí obìnrin kan tó jẹ́ àlejò níbi ìṣẹ̀lẹ̀ kan tí àjọ UNESCO ṣe nílùú Port Harcourt,, ní àgbègbè tí epo ti pọ̀ gan - an lórílẹ̀ - èdè Niger Delta, kígbe pé kí wọ́n dá àwọn ọmọbìnrin iléèwé sílẹ̀, wọ́n pe àfiyèsí orílẹ̀ - èdè àti àgbáyé sí :
Ní May 7, 2014, Michelle Obama, tó jẹ́ obìnrin àkọ́kọ́ nílẹ̀ Amẹ́ríkà tẹ́lẹ̀ rí, gbé àwòrán ara rẹ̀ sórí ìkànnì orí tẹlifíṣọ̀n, ó sì gbé àkọlé náà, #BringBackOurGirls sára rẹ̀.
Ó tún gbé fídíò kan jáde ní ọjọ́ bíi mélòó kan lẹ́yìn ìgbà yẹn látọ̀dọ̀ àwọn Ẹlẹ́rìí Jèhófà tó wà ní White House.
Ó máa gbà wọ́n ní ọdún méjì kí àwọn ọmọ ogun orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tó gba ọmọbìnrin kan sílẹ̀ lóṣù May ọdún 2016.
Nígbà tó fi máa di October 2016, àwọn ọmọbìnrin mọ́kànlélógún tún ti wà pa pọ̀ pẹ̀lú ìdílé wọn.
Àmọ́, nǹkan bí ọmọbìnrin méjìléláàádọ́fà ló ṣì ń sọnù, wọ́n sì sọ pé mẹ́tàlá ló ti kú, gẹ́gẹ́ bí ìròyìn kan tí wọ́n ṣe lọ́dún 2018 ti wí.
Ìsíkíẹ́lì fọwọ́ sowọ́ pọ̀ pẹ̀lú ẹgbẹ́ ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú náà, ìyẹn ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹgbẹ́ òṣèlú ẹ
Ẹ̀yìn ìgbà yẹn ni ẹgbẹ́ yìí wá yí padà di ètò ẹgbẹ́ òun ọ̀gbà tí kò láàlà, èyí tí kò jẹ́ kí àlàáfíà jọba nílẹ̀ Nàìjíríà.
Àmọ́ àṣeyọrí ẹgbẹ́ yìí kó ìnira ńláǹlà bá Ìsíkíwílì.
Wọ́n jí àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n jẹ́ ará Chibok gbé, èyí tó wáyé ní apá ìparí ìbò tí wọ́n dìbò fún ààrẹ lọ́dún 2015, wọ́n sì rí i lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì pé àwọn olóṣèlú tó jẹ́ apá kan ẹgbẹ́ òṣèlú fara mọ́ ọn.
Kì í ṣe pé wọ́n kàn ń ṣiyèméjì nípa ìwà títọ́ rẹ̀ nìkan ni, àmọ́ wọn ò jẹ́ kó ṣe bẹ́ẹ̀.
Àwọn kan sọ pé ńṣe ni ẹgbẹ́ yìí kàn fẹ́ di olú ìlú ìṣèlú.
Reno Omokri,, tó jẹ́ aṣojú ààrẹ tẹ́lẹ̀ rí, fẹ̀sùn kan Ezwesili pé ẹgbẹ́ alátakò nígbà yẹn lọ́hùn - ún, àti pé Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Gbogbo Tí Ń Tẹ̀ Síwájú ( APC ) ló ń lò ó láti “ fìdí ” ìjọba Ààrẹ Jonathan, múlẹ̀, tó sì tipa bẹ́ẹ̀ ṣí ọ̀nà sílẹ̀ fún “ yíyọrí sí agbára ” apásítọ̀.
Àwọn alátìlẹyìn Ààrẹ Jónátánì tẹ́lẹ̀ àti Ẹgbẹ́ Olómìnira ti Àwọn Èèyàn tan “ gbogbo ìwà èké ” kálẹ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lòdì sí Ìsíkíwílì lọ́dún 2014 : “ Ńṣe ni wọ́n ń fi ìwọ̀sí lọ̀ mí, tí wọ́n ń pẹ̀gàn mi, ” gẹ́gẹ́ bí ohun tí Ìsíkíwílì sọ nínú fídíò kan tí wọ́n gbé jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ní April 14, láti fi ṣe àyájọ́ ọjọ́ kẹfà tí wọ́n ṣẹ́gun wọn.
Wọ́n fẹ̀sùn èké kan Ìsíkíwílì pé ó bínú nítorí pé kò di òjíṣẹ́ lábẹ́ ìdarí Jónátánì.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tó sọ, àwọn kan lára àwọn tó gbéjà kò ó lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì rò pé “ ìdí tá a fi ń bá a nìṣó láti máa ṣagbátẹrù àwọn ọmọbìnrin Chibok ni pé mo fẹ́ kí wọ́n sọ mí di òjíṣẹ́. ”
Báwo ni mo ṣe fẹ́ kí wọ́n sọ mí di òjíṣẹ́ nígbà tí mo kọ̀ láti ṣe iṣẹ́ òjíṣẹ́ kí wọ́n tó jí àwọn ọmọbìnrin Chibok gbé lọ́dún mẹ́ta lẹ́yìn náà?
Ọ̀gbẹ́ni Ezwesili sọ nínú fídíò orí tẹlifíṣọ̀n lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ó di olórí ìdíje lọ́dún 2018, àmọ́ nígbà tó yá, ó fi eré ìje náà sílẹ̀.
Lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìyẹn Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìyẹn Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìyẹn Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìyẹn Íńtánẹ́ẹ̀tì àti Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ṣùgbọ́n ìbànújẹ́ àti ìbínú rẹ̀ pọ̀ gan - an nítorí ìwà òṣèlú tó ń bá a fínra láti gbọ́ ìròyìn ẹgbẹ́ òṣèlú tí wọ́n ń pè ní #BBOG.
#ArewaMeToo àti NorthNormal
Ní February 3, 2019,, ọ̀ṣọ́ọ́rọ́ obìnrin kan tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Khadijah Adamua fi ìgboyà sọ̀rọ̀ nípa ìwà àìdáa tí ọ̀rẹ́kùnrin rẹ̀ àkọ́kọ́ hù sí i.
Adamua, tó ń gbé ní ìpínlẹ̀ Kano ní ìhà àríwá ìwọ̀ oòrùn Nàìjíríà, ti fìgbà kan bẹnu àtẹ́ lu ìrírí burúkú tó ní.
Fakhriyyah Hashim, tí wọ́n jọ jẹ́ ará Nàìjíríà, fi àkọlé náà, #ArewaMeToo, ránṣẹ́ sí Adamua pé :
#ArewaMeToo wá di ẹ̀dà ti àríwá Nàìjíríà ti ẹgbẹ́ #MeToo jákèjádò ayé. ( Arewa ni ọ̀rọ̀ Haúsá fún “ Àríwá ” ) — èyí ló mú kí ìjíròrò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórí ìfipábánilòpọ̀ àtàwọn ìwà ipá mìíràn tí àwọn ọkùnrin ń hù.
Àmọ́, láàárín oṣù November ọdún 2014 sí oṣù January ọdún 2015, lápá àríwá ìlà oòrùn orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, pàápàá jù lọ ní ìpínlẹ̀ Borno, ìwà ipá tí wọ́n ń hù sáwọn obìnrin pọ̀ jù lọ.
Nínú àwọn ẹlẹ́sìn Mùsùlùmí àtàwọn ẹlẹ́sìn mìíràn tó wà lápá àríwá, ó máa ń ṣòro láti sọ̀rọ̀ lórí àwọn kókó pàtàkì wọ̀nyí, èyí sì sábà máa ń mú kí àwọn tí wọ́n ń fòòró dákẹ́.
Ìbínú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́nú abẹ́
Ọjọ́ mẹ́rìndínlógún gbáko làwọn èèyàn fi fẹ̀hónú hàn ní Àríwá Orílẹ̀ - Èdè Nàìjíríà ní oṣù November ọdún tó kọjá ní àwọn ìpínlẹ̀ mẹ́jọ tó wà ní àríwá orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà àti ajẹ́jẹ̀ẹ́ ìnìkàngbé mìíràn.
Èyí tó pọ̀ jù nínú wọn ló ní èrò tó dáa lọ́kàn, àwọn aṣòfin ìpínlẹ̀ sì máa ń “ fetí sílẹ̀ sáwọn ọmọ ìbílẹ̀ kéékèèké ” nítorí pé wọ́n mú “ ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ láti tìtorí ìyẹn ṣètìlẹ́yìn fún ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ VAPP", Hashim.
Àmọ́ ṣá o, ní Ìpínlẹ̀ Sokoto, “ ìjọba kópa nínú fífòòró àwọn ará Àríwá Normal àti mímú tí wọ́n mú wọn, ” gẹ́gẹ́ bí hashim ṣe sọ.
Àwọn ọlọ́pàá bójú tó ọ̀gá ẹgbẹ́ náà kan ládùúgbò náà.
Lẹ́yìn náà, ọlọ̀tẹ̀ ọba Sokoto, tó jẹ́ olórí àwọn Mùsùlùmí ní Nàìjíríà fòfin de fífi ẹ̀hónú hàn.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí Hasim, NorthNormal sọ, ó wá láti inú àkájọ ìwé #ArewaMeToo, ó sì ní góńgó méjì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ : wọ́n ń ṣagbátẹrù “ Fífòpin sí Ìwà Ipá Lórí Òfin Àwọn Èèyàn, ” wọ́n sì ń gbé ìjíròrò lárugẹ lórí “ onírúurú ìwà ipá táwọn ọkùnrin ń hù àti àṣà ìfipábáni - lòpọ̀ jákèjádò àríwá Nàìjíríà. ”
Wọ́n fọwọ́ sí Ìwà Ipá sí Àwọn Èèyàn ( Prohibition ) Act 2015 ní May 23, 2015
Lábẹ́ Òfin VAPP — ìyẹn àtúnṣe sí òfin ìfìyàjẹni lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà — ìwà jàgídíjàgan sáwọn obìnrin jẹ́ ẹ̀ṣẹ̀ ńlá.
Lára irú àwọn nǹkan bẹ́ẹ̀ ni fífipá báni lòpọ̀, lílu ọkọ tàbí aya ẹni, fífi ipá léni lọ́wọ́ nínú ilé, fífipá gba owó lọ́wọ́ ẹni tàbí lílo ọrọ̀ ajé nílòkulò, lílo ipò opó ẹni lọ́nà tó burú jáì, dídádọ̀dọ́ àwọn obìnrin tàbí dídádọ̀dọ́ nínú ìbálòpọ̀ láàárín ìbátan ẹni àti fífi ọmọ sílẹ̀.
Lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìfipábánilòpọ̀ lè jẹ́ ẹ̀wọ̀n ọlọ́jọ́ gbọọrọ.
Tí ẹgbẹ́ ọmọọ̀ta kan bá fipá báni lò pọ̀, wọ́n lè jùmọ̀ fi ogún ọdún sẹ́wọ̀n láìgba owó ìtanràn.
Ṣùgbọ́n, Ìpínrọ̀ Kẹtàdínláàádọ́ta nínú Òfin tí wọ́n ṣe lábẹ́ àsíá fi hàn pé ibi tó jẹ́ olú ìlú Nàìjíríà nìkan ni òfin yìí ti wúlò.
Wọ́n ń bẹnu àtẹ́ lu àwọn alágbàwí
Lọ́dún kan lẹ́yìn tí wọ́n dá ẹgbẹ́ kan sílẹ̀ tí wọ́n ń pè ní, ìyẹn, #ArewaMeToo, hashim sọ fún àwọn tó ń gbé láwùjọ pé bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn alágbàwí wọn tú àṣírí “ ìwà ìbàjẹ́ tó wà láwùjọ ” sílẹ̀, ó tún ṣàkóbá fún wọn.
Wọ́n fòòró Hasim gan - an lórí ìkànnì Íńtánẹ́ẹ̀tì nígbà tí àwùjọ rẹ̀ dojú kọ “ àwọn abọ́mọdé - ṣèṣekúṣe tí wọ́n fẹ̀sùn kàn ” tó ń ṣiṣẹ́ lóde ẹ̀rí gẹ́gẹ́ bí ọ̀kan lára àwọn agbaninímọ̀ràn wọn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Ó sọ fún Global Voices pé :
A bẹ̀rẹ̀ sí í gbéjà ko [ ẹni tó ń fìtínà rẹ̀ ], a sì ń sọ fún un pé kí òjíṣẹ́ náà gbá a mọ́ra ; àwọn èèyàn kan ò fẹ́ bẹ́ẹ̀, nítorí náà, wọ́n ṣètò bí wọ́n á ṣe máa halẹ̀ mọ́ ọn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Gẹ́gẹ́ bí ohun táwọn Hasim, tí wọ́n ń fòòró ẹni ṣe sọ, wọ́n gbìyànjú láti fa ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn mọ́ ojú ẹlòmíràn.
Lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, ìgbéyàwó láàárín ọkùnrin àti obìnrin lòdì sófin, wọ́n sì lè fìyà jẹ àwọn obìnrin láwọn ìpínlẹ̀ kan lábẹ́ òfin Ṣáríà àti lábẹ́ òfin ìfìyàjẹni.
Nípa fífi àwọn ẹgbẹ́ Haashim ṣọ̀kan pẹ̀lú àwọn ẹ̀tọ́ LGBTQ, àwọn ọlọ́pàá orí Íńtánẹ́ẹ̀tì yí ìsọfúnni wọn padà, wọ́n sì sọ #ArewaToo àti NorthNormal di èyí tí kò bófin mu.
Àmọ́ ṣá o, àwọn tó ń sọ̀rọ̀ lóríṣiríṣi lágbàáyé kò lè fi tinútinú ṣàyẹ̀wò àwọn ìwé ìléwọ́ tí wọ́n fi ń ṣètìlẹ́yìn fún ìgbòkègbodò Hasim, èyí tí wọ́n fi ń ṣètìlẹ́yìn fún ẹ̀tọ́ LGBTQ.
Síbẹ̀, Hasim fi àwọn ìsọfúnni tó ń fúnni nírètí ránṣẹ́ sórí Íńtánẹ́ẹ̀tì :
Fakhriyyah Hashim, tó jẹ́ alábàáṣiṣẹ́ #ArewaToo àti NorthNormal ( Àwòrán tí wọ́n yọ̀ǹda fún un ni wọ́n lò.
Ó sọ gbogbo ìrírí wọ̀nyí tó ràn án lọ́wọ́ láti ní “ ara tó nípọn gan - an ” :
Nínú ìrírí tí mo ti gbọ́ nípa sísọ̀rọ̀ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì fún ìjọba rere, ara mi ti di hẹ́gẹhẹ̀gẹ, ṣùgbọ́n ìyẹn gan - an ò tiẹ̀ jẹ́ kí n lè múra sílẹ̀ fún ọ̀pọ̀ rẹpẹtẹ pàǹtírí tí wọ́n ń rí gbà látọ̀dọ̀ LeonardoToo àti NorthNormal.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé mo kó gbogbo ìyẹn jọ, tí mi ò sì pa dà sínú hòrò èyíkéyìí, mo bẹ̀rẹ̀ sí í ní ẹ̀dùn ọkàn nípa bí ìjọba Àríwá Nàìjíríà ṣe ń ṣàkóso àti bí wọ́n ṣe ń hùwà ipá nítorí ìbálòpọ̀ takọtabo.
Lẹ́yìn gbogbo ìṣẹ̀lẹ̀ tó ń ṣẹlẹ̀, a túbọ̀ ń kó ara wa jọ, a sì túbọ̀ ń sa gbogbo ipá wa láti pa dà sẹ́yìn nítorí pé àwọn nǹkan tó ń ṣẹlẹ̀ láwùjọ jẹ́ ká rí bí àwùjọ ṣe mú kí àṣà ìbílẹ̀ wọn dákẹ́ jẹ́ẹ́ àti bí a bá jẹ́ kí wọ́n fi èdìdì dì ètè wa nígbà yẹn, ìbànújẹ́ ńlá ló máa jẹ́ fún wa.
Ó bani nínú jẹ́ pé Hásímù àti Ìsíkíbẹ́lì ṣì ń jìjàkadì pẹ̀lú “ ẹ̀mí ìfọ̀rọ̀rora - ẹni - wò ” tó ń sọ àsọyé nípa ìwà ipá táwọn ọkùnrin ń hù lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì àti lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì.
Gẹ́gẹ́ bí hashim, ti sọ, ó ṣòro gan - an láti lóye pé “ ńṣe ni wọ́n kàn ń mọ̀ọ́mọ̀ ṣe nǹkan kan tó jẹ́ pé ńṣe ni wọ́n kàn ń wá bó ṣe máa dáa fún àwọn tí wọ́n ń fìyà jẹ nítorí ìbálòpọ̀. ”
Àpilẹ̀kọ yìí wà lára àwọn àkójọ ìlànà tó dá lórí bí wọ́n ṣe lè máa halẹ̀ mọ́ àwọn èèyàn lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì lórílẹ̀ - èdè Áfíríkà.
Àwọn ìtẹ̀jáde wọ̀nyí ń wádìí ọ̀rọ̀ ìkórìíra tàbí àìbánilò - lọ́gbọọgba tí wọ́n ń ṣe lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, èyí tó dá lórí èdè tàbí ibi tí wọ́n ti wá, ìsọfúnni tí kò bójú mu, àti ìfòòró ẹni ( ní pàtàkì sí àwọn obìnrin ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọnìyàn àti àwọn akọ̀ròyìn ) tó wọ́pọ̀ láwọn orílẹ̀ - èdè méje tó wà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì nílẹ̀ Áfíríkà, irú bíi : Algeria, Cameroon, Etiópíà Nàìjíríà, Sudan,
Àjọ kan tó ń rí sí ọ̀ràn ẹ̀tọ́ orí kọ̀ǹpútà nílẹ̀ Áfíríkà, ìyẹn African Digital Rights Fund of the Collaboration on International ICT Policy for East and Southern Africa, ló ń ṣètìlẹ́yìn fún iṣẹ́ yìí.
Ní Síríà tí Ásádì ti ń ṣàkóso, ìtàn ‘ Kò sí Àkọsílẹ̀ Kọkàndínlógún ’
Lẹ́yìn ọdún mẹ́sàn - án tí ogun abẹ́lé ti gbẹ̀mí àwọn èèyàn, ètò ìlera tó wà ní Síríà kò fi bẹ́ẹ̀ gbéṣẹ́ mọ́.
Láwọn ìpínlẹ̀ tí Ààrẹ Báṣárì al – Assad, ti ń ṣàkóso, àwọn aláṣẹ kò gbà pé òótọ́ ni ọ̀rọ̀ tó wà nínú ìwé COVID-19.
Gẹ́gẹ́ bí Yunifásítì Johns Hopkins ṣe sọ, orílẹ̀ - èdè náà ti fìdí ọ̀rìnlénírínwó ó dín mọ́kàndínlógójì [ 439 ] èèyàn múlẹ̀, wọ́n sì ti pa mọ́kànlélógún [ 21 ] ní July 15.
Ṣùgbọ́n àwọn ìtàn tó wà lórí ilẹ̀ fi hàn àwọn ọ̀nà tí ìjọba gbà sẹ́ àwọn ohun tó wà nínú ìwé COVID-19, tí wọ́n sì fagi lé wọn.
Ọ̀gbẹ́ni Walid Abdullah, 23, sọ pé ìjọba tiẹ̀ ti fi dandan lé e pé kí wọ́n dá ẹ̀mí àwọn aláìsàn tí wọ́n fura sí lábẹ́ òfin COVID 19 dúró.
Àwọn èèyàn jákèjádò ayé máa ń lo orúkọ tí wọ́n ń pè é nígbà tí wọ́n bá béèrè fún ààbò láti dáàbò bo ìdánimọ̀ rẹ̀.
Nígbà tí Abdullah ń bá àwọn èèyàn jàǹkànjàǹkàn sọ̀rọ̀ lórí tẹlifóònù, ó ṣàlàyé pé ní May 13, òun pe Ilé Ìwòsàn Ìjọba Násì tó wà ní ìhà gúúsù Síríà, láti sọ fún wọn nípa kòkòrò coronavirus kan tí wọ́n fura sí.
Nígbà tó béèrè àwọn ìgbésẹ̀ tó yẹ kí wọ́n gbé, òṣìṣẹ́ ọsibítù ìjọba tó dáhùn tẹlifóònù náà sọ pé : “ Ẹ yìnbọn fún un — kò sí oògùn kankan fún un, ” gẹ́gẹ́ bí Abdullah ṣe sọ.
Kíá ló parí ìpè náà.
Láìsí àní - àní, èrò pé kí wọ́n yìnbọn pa aláìsàn kan tí wọ́n fura sí lábẹ́ òfin COVID 19 kò sí níbẹ̀ rárá.
Ọkùnrin kan tó ń jẹ́ Abdullah sọ pé : “ Ikú tí wọ́n pa látọwọ́ ọ̀gbẹ́ni COVID-19 sàn ju kéèyàn fẹsẹ̀ rìn ní ilé ìwòsàn ìjọba èyíkéyìí lọ. ”
Àwọn ìsọfúnni míì tún wà tó fi hàn pé òótọ́ lọ̀rọ̀ yìí.
Nínú ìròyìn ọlọ́jọ́ kẹwàá oṣù kẹsàn - án tí wọ́n tẹ̀ jáde nínú ìwé ìròyìn ilẹ̀ Síríà kan tí wọ́n ń pè ní The Voice of the Capital,, àwọn oníṣègùn tó ń ṣiṣẹ́ ní Ilé Iṣẹ́ Ìlera ti Síríà sọ pé : “ Wọ́n ti ń ṣe àwọn iṣẹ́ abẹ tí wọ́n mọ̀ọ́mọ̀ fòpin sí ní ilé ìwòsàn al - Mujtahid, tó wà ní Damásíkù tó jẹ́ olú ìlú orílẹ̀ - èdè náà, fún àwọn tí wọ́n gbà gbọ́ pé wọ́n ń kó fáírọ́ọ̀sì náà, nípa fífún wọn ní ìwọ̀n oògùn [ oògùn apakòkòrò ]
Ọ̀rọ̀ yìí tún wà lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì :
A tún fa ọ̀rọ̀ ẹlòmíràn yọ látinú Ilé Ìwòsàn al‐Mouwasat ní Damásíkù nínú àpilẹ̀kọ kan náà tó fìdí ọ̀rọ̀ yìí múlẹ̀ pé :
“ Àwọn dókítà tí wọ́n ti ya ara wọn sí mímọ́ fún títọ́jú àwọn tí wọ́n fura sí pé wọ́n ní fáírọ́ọ̀sì kòkòrò àrùn ni wọ́n máa ń ṣe é ní bòókẹ́lẹ́.
Ìgbésẹ̀ tí ìjọba Ásádì gbé lójú méjèèjì láti bójú tó ọ̀ràn COVID-19 bá ọgbọ́n ẹ̀wẹ́ tí wọ́n lò nígbà ogun Ásádì mu, èyí tó pa ọ̀kẹ́ méjìdínlọ́gọ́ta ó lé ẹgbẹ̀rún mẹ́fà ó lé ọgọ́rùn - ún [ 586,100 ] èèyàn, èyí tó fẹ́rẹ̀ẹ́ tó ọ̀kẹ́ márùn - ún [ 100,000 ] tí wọ́n fi sẹ́wọ̀n tí wọ́n sì fipá pa rẹ́ ráúráú, tí mílíọ̀nù márùn - ún ààbọ̀ àwọn olùwá - ibi - ìsádi sì pòórá kárí ayé.
Kòkòrò tó ń fa àrùn éèdì àti bí ìjọba ṣe ń yè bọ́
Àwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì àtàwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì, tó fi mọ́ àwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì àtàwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì àtàwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì àtàwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Ísírẹ́lì àtàwọn orílẹ̀ - èdè tó para pọ̀ di orílẹ̀ - èdè Í
Ní February, Iran, ó di ọ̀kan lára àwọn orílẹ̀ - èdè tó tíì fara gbá jù lọ lágbàáyé, ó sì ṣeé ṣe kó jẹ́ orísun àkóràn ní Lẹ́bánónì, Iraq àti Síríà, níbi táwọn ọmọ ogun ilẹ̀ Ireland ti fọwọ́ sowọ́ pọ̀ pẹ̀lú àwọn ológun.
Yàtọ̀ síyẹn, àwọn arìnrìn - àjò afẹ́ láti orílẹ̀ - èdè Ireland àtàwọn ẹlẹ́sìn tó ń rìnrìn - àjò afẹ́ lọ sí àwọn ojúbọ tó wà ní Damásíkù ṣì ń ṣèbẹ̀wò síbẹ̀ títí di ọ̀sẹ̀ àkọ́kọ́ oṣù March, gẹ́gẹ́ bí Zaki Mehchy, alájọṣiṣẹ́ ìwádìí kan tí Ilé Ẹ̀kọ́ Ètò Ọrọ̀ Ajé àti Ìmọ̀ Ìṣèlú ní London tẹ̀ jáde ṣe ròyìn rẹ̀.
Àmọ́ ṣá o, ìjọba Ásádì ti gbé ìlànà kan kalẹ̀ tí wọ́n fi ń ṣi àwọn èèyàn lọ́nà, tí wọ́n fi ń díbọ́n kí wọ́n tó pa wọ́n, tí wọ́n sì fi ń sẹ́ iye àwọn tí COVID 19 pa.
Nínú ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò kan tí wọ́n ṣe pẹ̀lú Ilé Iṣẹ́ Ìròyìn Ilẹ̀ Síríà, Nizar Al-Yaziji, tó jẹ́ Òjíṣẹ́ Ètò Ìlera, fi dandan lé e pé òun ò gbọ́dọ̀ rí ẹjọ́ èyíkéyìí tí wọ́n pè ní COVID 19 ní ilẹ̀ Síríà, pé :
“ Ọpẹ́ ni fún Ọlọ́run pé Ẹgbẹ́ Ọmọ Ogun Síríà ti Ilẹ̀ Arébíà ti fọ ilẹ̀ Síríà mọ́ kúrò nínú ọ̀pọ̀ kòkòrò àrùn:"
Ilé Iṣẹ́ Ìjọba Ilẹ̀ Síríà tó ń bójú tó ọ̀ràn ìlera kò tíì kéde ẹjọ́ àkọ́kọ́ tó dá lórí ọ̀ràn COVID 19 títí di March 22, èyí tó fa ìkórìíra àti ìbínú láàárín àwọn ará Síríà tí wọ́n rí i pé ìjọba Ásádì parọ́, tí wọ́n sì ń tẹ̀ lé ìlànà sísẹ́ni nù.
Nínú àpilẹ̀kọ kan tí wọ́n tẹ̀ jáde lórí ilé iṣẹ́ ìròyìn kan lórílẹ̀ - èdè Síríà, ìyẹn ilé iṣẹ́ ìròyìn mẹ́rìnlélógún ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ lórí ọ̀rọ̀ tí Yaziji sọ, ọmọ orílẹ̀ - èdè kan fi ohùn jẹ́jẹ́ béèrè lọ́wọ́ mi pé, “ Ṣé o ò sọ nínú gbólóhùn rẹ pé gbogbo kòkòrò àrùn ni wọ́n ti pa rẹ́ ni?
Àmọ́ ṣá o, ńṣe ni ìjọba ń bá a nìṣó láti máa ròyìn iye àwọn èèyàn tí kò fi bẹ́ẹ̀ pọ̀.
Nínú gbólóhùn kan tí wọ́n kọ ní April 1, Ẹgbẹ́ Tó Ń Rí sí Ìyípadà tegbòtigaga àti Àtakò Àwọn Ọmọ Ogun Ilẹ̀ Síríà ké sí àwọn orílẹ̀ - èdè jákèjádò ayé pé kí wọ́n fúngun mọ́ ìjọba láti sọ àwọn ẹ̀rí tó fìdí múlẹ̀ nípa ẹjọ́ tí wọ́n pè ní COVID 19.
Nígbà tí ẹgbẹ́ náà ń tẹnu mọ́ ọn pé ọ̀pọ̀ rẹpẹtẹ èèyàn ló kú, wọ́n kọ̀wé pé :
Ètò ìtọ́jú ìṣègùn tó ti bà jẹ́
Mímọ̀ pé àjàkálẹ̀ àrùn náà ń jà jẹ́ ìtìjú fún ìjọba Assad nítorí pé ó ń fipá mú àwọn aláṣẹ láti gbà pé kò sí ìlera kankan.
Gẹ́gẹ́ bí ìwádìí tí ẹgbẹ̀rún mẹ́fà àti ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta [ 6,500 ] èèyàn ṣe lórílẹ̀ - èdè kan tó jẹ́ mílíọ̀nù mẹ́tàdínlógún àtààbọ̀ [ 17.5 ], wọ́n fojú bù ú pé iye àkóràn tí wọ́n lè tọ́jú lágbo ìlera àwọn ará Síríà kò ju ẹgbẹ̀rún mẹ́fà àtààbọ̀ [ 6,500 ] lọ.
Bí àwọn tó ń ṣòfò ẹ̀mí bá pọ̀ ju èyí lọ, ó ṣeé ṣe kí ètò ìlera tí ogun ti sọ dìdàkudà, wọ́n á ṣubú.
Jálẹ̀ gbogbo àkókò tí ogun fi kọ lu àwọn ológun, ó ti ṣàkóbá tó pọ̀ gan - an fún ọ̀ràn ìlera.
Ìsọfúnni látọ̀dọ̀ Àjọ Ìlera Àgbáyé àti Ilé Iṣẹ́ Ètò Ìlera ti Síríà fi hàn pé ilé ìwòsàn méjìdínlọ́gọ́ta péré ló ń ṣiṣẹ́ ní kíkún láàárín àwọn ilé ìwòsàn mọ́kànléláàádọ́fà [ 111 ] tó wà fún ìjọba lórílẹ̀ - èdè náà.
Ìsọfúnni náà tún fi hàn pé nǹkan bí ìpín àádọ́rin nínú ọgọ́rùn - ún àwọn òṣìṣẹ́ ìlera ló ti fi orílẹ̀ - èdè náà sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí àjèjì tàbí olùwá - ibi - ìsádi, nígbà tí àwọn tó kù sábà máa ń wà lábẹ́ ìkálọ́wọ́kò, títí kan àwọn ológun àtàwọn olóṣèlú.
KÓKÓ IWÁJÚ ÌWÉ 19 NÍNÚ àjálù tó ń lọ lọ́wọ́ fáwọn èèyàn
Ó ṣeé ṣe kó jẹ́ pé ìṣòro tó le jù lọ tí ọ̀pọ̀ àwọn ará Síríà ń dojú kọ ni bí ogun, àjàkálẹ̀ àrùn, àti ìyàn ṣe ń pọ̀ sí i.
Àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè kìlọ̀ ní June 26 pé ní báyìí, ebi ń pa ilẹ̀ Síríà “ lọ́nà tí a kò rí irú rẹ̀ rí, ” wọ́n ṣì ní láti gbé ìgbésẹ̀ kánjúkánjú láti dáàbò bo ìtànjẹ tó ń jẹ́ COVID-19, tó ń tàn kálẹ̀ dúró.
Gẹ́gẹ́ bí Àjọ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Oúnjẹ Lágbàáyé ṣe sọ, iye tí wọ́n ń ta oúnjẹ fi ìpín mọ́kànlá nínú ọgọ́rùn - ún ròkè ní oṣù May ní ìfiwéra pẹ̀lú ti oṣù April, àti ìpín mẹ́tàléláàádóje nínú ọgọ́rùn - ún ní ìfiwéra pẹ̀lú àkókò kan náà ní ọdún 2016
Nínú ìfọ̀rọ̀wáni - lẹ́nuwò kan tí wọ́n pè ní Global Voices lórí tẹlifóònù, wọ́n sọ fún un pé “ ipò ọrọ̀ ajé náà burú gan - an, bó ti wù kí iye tó ò ń ṣiṣẹ́ pọ̀ tó, kódà bó o bá tiẹ̀ ṣe nǹkan bí ẹgbẹ̀rún mẹ́wàá owó dọ́là sí dọ́là márùn - ún owó dọ́là lójúmọ́ pàápàá kò tó. ”
Ahmed sọ pé ó ti di dandan fún ọ̀pọ̀ jù lọ èèyàn láti yááfì ọ̀pọ̀ ohun ìní wọn nítorí ìnáwó tó pọ̀ gan - an.
Láàárín ètò ìtọ́jú ìṣègùn tí ogun ti fọ́ yángá nítorí ọ̀pọ̀ ọdún tí ogun fi jà àti ètò ọrọ̀ ajé tó ti sọ ọ̀pọ̀ àwọn ará Síríà di aláìní, àjàkálẹ̀ àrùn tó ń jà lọ́wọ́lọ́wọ́ ti mú kí orílẹ̀ - èdè náà forí lé ìpínlẹ̀ ìwàásù tó kún fún jàǹbá, tó sì burú jáì.
ÀWỌN akẹ́kọ̀ọ́ tí iye wọn jẹ́ mílíọ̀nù méjì àtààbọ̀ ń ṣẹlẹ̀ láìka gbogbo ìkìlọ̀ tó wà nílẹ̀ sí : Ìpínyà láàárín ẹgbẹ́ òun ọ̀gbà ti pòórá
Àríyànjiyàn tuntun tó wáyé láàárín ẹgbẹ́ òṣèlú YKS : ìwà rere
KÌ Í ṣe àríyànjiyàn tó wáyé láàárín àwọn Ẹgbẹ́ Òṣèlú YKS lọ́dún 2020 nìkan ni èyí tó wà nínú àkọsílẹ̀ orí kọkàndínlógún yìí
Ìjíròrò tó túbọ̀ fi ìyọ́nú bẹ̀rẹ̀ ní ìbẹ̀rẹ̀ oṣù July lórí ọ̀rọ̀ ẹsẹ Ìwé Mímọ́ tí wọ́n yàn fún ìdánwò èdè Turkey.
Ọ̀kan lára àwọn ìbéèrè tí Mabel Matiz, tó jẹ́ ọ̀kan lára ẹgbẹ́ LGBTQ, olórin póòpù, tọ́ka sí nínú orin náà.
Ìbéèrè kan tó dá lórí ìtumọ̀ gbólóhùn náà, “ Gözün gördüsky, gö göğsümümümümün bildiği ile değil ” ( èyí tí a lè túmọ̀ sí “ wíwo ojú mi kì í ṣe ohun tí ọkàn - àyà mi ń rò ” ) ti fi àmì rẹ̀ hàn lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì nítorí bí Mabel ṣe gbajúmọ̀ gan - an láàárín àwọn ọ̀dọ́ ( ọ̀pọ̀ lára àwọn fídíò rẹ̀ ló ní àádọ́ta mílíọ̀nù ìwòkuwò ) àti bó ṣe máa ń ní ìbálòpọ̀ lọ́kàn.
Lẹ́yìn tí awuyewuye túbọ̀ ń pọ̀ sí i lórí tẹlifíṣọ̀n Twitter, Halis Aygünün, ààrẹ Ibùdó Ìwọ̀nba, Ìgbìmọ̀ Olùdarí àti Ìpìlẹ̀ (ÖSYM ), ìgbìmọ̀ ìjọba tó ń múra ìdánwò náà sílẹ̀, fọ̀rọ̀ wá ọ̀rọ̀ wò lẹ́nu àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde tó ń rí sí ọ̀ràn ìbálòpọ̀ nílùú Yeni Akit, nínú èyí tó ti sọ pé wọ́n máa ṣèwádìí ọ̀ràn náà àti pé wọ́n máa lé àwọn tó wà nídìí ọ̀rọ̀ náà dà nù :
Nǹkan bíi mílíọ̀nù méjì ààbọ̀ èèyàn ló kópa nínú ìdánilẹ́kọ̀ọ́ náà.
Ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tó wá láti àwọn yunifásítì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ lórílẹ̀ - èdè wa ló dá ìbéèrè yìí sílẹ̀.
Ó hàn gbangba pé ọ̀nà tí ètò àjọ wa gbà ń bójú tó ìlànà ìwà híhù orílẹ̀ - èdè wa, ìlànà ìwà rere orílẹ̀ - èdè wa àti ìdájọ́ tó ṣe pàtàkì láwùjọ kò kéré rárá.
A ti bẹ̀rẹ̀ ìwádìí lórí ohun tó wà nínú ìbéèrè tó ní í ṣe pẹ̀lú ìdálẹ́kọ̀ọ́ tó wáyé ní àgbègbè Turkish, èyí tí wọ́n pe àkọlé rẹ̀ ní YKS’s TYT [ ìyẹn ni apá kan ìdálẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n pe àkọlé rẹ̀ ní YKS ].
A óò dá àwọn mẹ́ńbà òṣìṣẹ́ tó ń mú ipò iwájú lẹ́nu iṣẹ́ ìmúrasílẹ̀ ìbéèrè.
Fún àwọn kan tó ń lo ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì, àwọn nǹkan wọ̀nyí kò tó :
[ Top ] ÖSYM Ààrẹ sọ̀rọ̀ fún ìgbà àkọ́kọ́ lẹ́yìn ìdánwò náà!
“ Wọ́n ti ṣe ìwádìí kan lórí ohun tó fa ìṣòro náà.
A óò mú àwọn tó ṣeé fọkàn tán kúrò nínú ọ̀ràn ìmúrasílẹ̀. “
[ Ìsàlẹ̀ ] Kò tó [ láti mú un kúrò ], a gbọ́dọ̀ yọ ààrẹ tó ń ṣàìgbọràn náà kúrò nínú ọ̀nà tí wọ́n ń gbà bójú tó ọ̀ràn náà, kí wọ́n bàa lè ṣe é lọ́nà tó tọ́.
Àwọn ẹ̀ka tó ń dáàbò bo àwùjọ tún ń béèrè ìdí tí wọ́n fi ń béèrè ìbéèrè yìí :
Nínú ìtòlẹ́sẹẹsẹ ìdánwò tí wọ́n ń pè ní YKS2020 lónìí, ǹjẹ́ o ò rí ẹlòmíràn tó lè fi han àwọn ọ̀dọ́langba mìíràn yàtọ̀ sí àwọn abẹ́yà - kan - náà - lòpọ̀ àti àwọn abẹ́yà - kan - náà - lòpọ̀ tí wọ́n jẹ́ alágbàwí Mabel Matiz?
( Ẹni tó gbé ọ̀rọ̀ kan tí wọ́n ń pè ní “ faggots ni wá ” ) Kí lo fẹ́ ṣe?
Èrò àwọn èèyàn yàtọ̀ síra níwọ̀n bí àwọn tó ń lo tẹlifíṣọ̀n lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ti ń sọ bí Mabel Matiz ṣe kẹ́sẹ járí tó àti bó ṣe gbajúmọ̀ tó :
Àwọn ọ̀rẹ́ wa ọ̀wọ́n tí wọ́n jẹ́ aṣèwádìí, mo dábàá pé kó o máa wo àwọn ibi tí Mabel Matiz yà, torí pé kò sí àwọn ayàwòrán míì tí wọ́n fara mọ́ àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ wa fún ọ̀pọ̀ ọdún.
Àwọn tó ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì yìí ń pe àfiyèsí sí òtítọ́ náà pé bí wọ́n bá pe àfiyèsí àwọn olóṣèlú tí wọ́n jẹ́ abẹ́yà - kan - náà - lòpọ̀, wọn kì í fẹ́ yanjú àwọn ọ̀ràn tó jẹ́ òótọ́ :
Kò sẹ́ni tó ń pariwo èyíkéyìí nípa àwọn tó ń fipá báni lòpọ̀, síbẹ̀ ìbéèrè tí Mabel Matiz béèrè ti di èyí tí wọ́n ń ṣèwádìí lé lórí.
Ṣùgbọ́n Mabel Matiz ni ẹni tó ń gbé àṣà ìbílẹ̀ wa yọ jù lọ.
Nítorí náà, ó yẹ kí wọ́n ṣèwádìí nípa àwọn tó ń bú Mábélì Matiz tí wọ́n sì ń ṣàìdáa sí i.
Ohun tí Mabel Matiz ṣe nígbà tí àríyànjiyàn náà wáyé.
Ní July 3, bí awuyewuye náà ṣe túbọ̀ ń le sí i, Matiz wá dákẹ́ níkẹyìn :
Ìdùnnú ṣubú layọ̀ fún mi pé orin tí mò ń gbọ́ ni wọ́n fi ṣe irú àyẹ̀wò pàtàkì yìí.
Ní báyìí, ó yà mí lẹ́nu gan - an pé irú àyẹ̀wò yẹn kan náà ni mo ṣe nípa àwọn ìlànà tí mò ń tẹ̀ lé.
Wo ohun tí wọ́n fi sìmẹ́ǹtì dán mi wò nígbà tí wọ́n fẹ́ fi àmì ìyàwòrán ilẹ̀ náà sí ẹ̀gbẹ́ orúkọ mi.
Tóò, mo sọ pé ìdánwò ìgbésí ayé kì í dópin láé!
Mo ka ọ̀rọ̀ ìtìlẹ́yìn yín tó lágbára gan - an.
Mo lóye ohun tí mo fẹ́ sọ nípa orin mi, mo rí i pé o lóye mi, mo sì túbọ̀ ń lókun sí i nísinsìnyí.
Èmi yóò máa bá a nìṣó láti máa kọ orin, kí n máa sọ ìtàn, kí n sì jẹ́ apá kan orílẹ̀ - èdè yìí.
Wàá rí i nínú ìdánwò míì tí wọ́n ṣe fún ẹ
Èso Matiz ṣì gbajúmọ̀ gan - an : Ọjọ́ kan péré lẹ́yìn tí Aygun parí ọ̀rọ̀ rẹ̀ ni.
Ó gba ẹ̀bùn méjì nínú ìdíje kan tó dá lórí ìbò tí ọ̀pọ̀ èèyàn dì.
Apá méjì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ló ṣẹ́gun.
“ Fífárùngbọ̀n Oyin ” àti “ Fífárùngbọ̀n Oyin Ọkùnrin ” níbi Àpérò Panṣágà Kẹrìndínláàádọ́ta Tí Wọ́n Ṣe Nípa Fífárùngbọ̀n Oyin Gẹ̀ẹ́sì.
Ó jọ pé èyí fi hàn pé ọ̀pọ̀ èèyàn ló ń gbárùkù ti ẹ̀mí ìfọwọ́ - kan - náà - lòpọ̀ tí ìjọba àtàwọn aráàlú ń fi hàn.
Ní July 5, Mabel Matiz tún fohùn ṣọ̀kan lẹ́ẹ̀kan sí i pé :
Mo gba ẹ̀bùn “ Ọkùnrin Ajẹ́jẹ̀ẹ́ Ìnira Jù Lọ ” àti ẹ̀bùn “ Fídíò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífó
Ọpẹ́lọpẹ́ gbogbo àwọn olùgbọ́ mi ọ̀wọ́n!
Ní orílẹ̀ - èdè Tọ́kì, àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tí wọ́n tó mítà méjì àtààbọ̀ máa ń jókòó síbi ìdánwò láti wọ yunifásítì láìka ìṣòro tí COVID 19 dá sí
Àríyànjiyàn kún inú ìdánwò ọdún yìí — kì í ṣe nítorí àjàkálẹ̀ àrùn náà nìkan
Tí a ṣe 17 July 2020 12:54 GMT
Àwòrán fídíò kan lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì tí Mabel Matiz kọ, tó fi mọ́ àwọn ọ̀rọ̀ orin tó wà nídìí àríyànjiyàn tó ń lọ lọ́wọ́ láàárín àwọn Ẹlẹ́kọ̀ọ́ Ilé Ẹ̀kọ́ Gíga níbi Ìdánwò ( YKS ) :
“Ojú mi ríran kì í ṣe ohun tí ọkàn - àyà mi ń rò ”
Ní orílẹ̀ - èdè Tọ́kì, orílẹ̀ - èdè tó ní èèyàn tó lé ní mílíọ̀nù mẹ́tàlélọ́gọ́rin, ẹnì kan gbọ́dọ̀ yege ìdánwò láti wọ yunifásítì, èyí tí Àjọ Tó Ń Rí sí Ẹ̀kọ́ Gíga ṣe, èyí tí wọ́n ń pè ní Yükseköğretim Kurumları Sınavı lédè Turkey ( YKS ) láti wọ yunifásítì.
Lọ́dún yìí, àwọn èèyàn tí iye wọn tó mílíọ̀nù méjì àtààbọ̀, láìka àjàkálẹ̀ àrùn tó ń jẹ́ COVID-19 sí, kó sínú àyè ara.
Ní March 26, Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ètò Ẹ̀kọ́ Gíga kéde ọjọ́ tí àjọ YKS máa bẹ̀rẹ̀ ní July 25 sí 26.
Ní May 4, Ààrẹ Turkish Recep Erdoğan yí wọn padà sí June 27 àti 28
Àwọn ìyípadà tó wáyé àti àìdánilójú tó wáyé nínú àyẹ̀wò tí wọ́n ṣe nígbà àjàkálẹ̀ àrùn tí wọ́n ṣe lábẹ́ àkọsílẹ̀ COVID-19 dá ọ̀pọ̀ ìjíròrò sílẹ̀ láwùjọ àwọn ará Turkey àti lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì :
Báwo ni ìyípadà ọjọ́ déètì ṣe ń nípa lórí ìrònú òun ìhùwà àwọn akẹ́kọ̀ọ́, nígbà táa bá wo bí másùnmáwo tó máa ń wáyé láàárín àwọn akẹ́kọ̀ọ́ YKS ṣe pọ̀ tó, èyí táwọn akẹ́kọ̀ọ́ ti múra sílẹ̀ fún ọ̀pọ̀ oṣù?
Báwo ni wọ́n ṣe máa fi àwọn ìlànà tí wọ́n fi ń dènà àrùn tó wà nínú Òfin Mósè kọkàndínlógún sílò tí wọ́n á sì máa bọ̀wọ̀ fún wọn ( bí wọ́n ṣe ń díwọ̀n bí ẹranko ṣe máa ń jìnnà síra wọn, bí wọ́n ṣe ń díwọ̀n ìgbóná ara wọn, bí wọ́n ṣe ń lo masik ) nígbà tí wọ́n bá ń kó mílíọ̀nù méjì àtààbọ̀ èèyàn jọ?
Lọ́dún 2019, ìpín mẹ́rìnléláàádọ́rin nínú ọgọ́rùn - ún lára àwọn tó fẹ́ ṣe ìdánwò náà ló gba apá àkọ́kọ́ nínú ìdánwò náà, kìkì ìpín mọ́kàndínlógójì àti mẹ́rìnlélógún péré ló sì kẹ́sẹ járí nínú apá kejì nínú ìdánwò náà.
Ní March 11, nígbà tó fi máa di July 15, nǹkan bí ẹgbẹ̀rún márùn - ún àti ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta [ 5,500 ] èèyàn tí wọ́n ti kó fáírọ́ọ̀sì náà ti kú, nígbà tó sì jẹ́ pé àwọn èèyàn tó lé ní ọ̀kẹ́ mẹ́wàá [ 200,000 ] ló ti kó àrùn náà ní orílẹ̀ - èdè náà.
Ní July 1, ìjọba fipá mú àwọn ìgbésẹ̀ pàtàkì kan láti mú kí ìlànà ìwà híhù dára sí i :
Àwọn ilé iṣẹ́ bí àwọn ilé oúnjẹ, àwọn ilé sinimá, àtàwọn gbọ̀ngàn ìgbéyàwó tí wọ́n ti pa fún nǹkan bí oṣù mẹ́ta tún bẹ̀rẹ̀ pẹ̀lú ìkálọ́wọ́kò lórí ọ̀ràn ìpínyà láwùjọ.
Ní báyìí, wọ́n ní káwọn arìnrìn - àjò máa fi nǹkan bojú kí wọ́n má bàa fi bẹ́ẹ̀ gbóná.
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn akẹ́kọ̀ọ́ àtàwọn tó ń ṣàtakò nílò ìtẹ̀síwájú sí i fún ẹgbẹ́ YKS, ìjọba tẹ̀ síwájú pẹ̀lú àwọn ìwéwèé rẹ̀ :
Ní apá ìparí oṣù June, mílíọ̀nù méjì ààbọ̀ èèyàn ló ṣe ìdánwò náà.
Gẹ́gẹ́ bá a ṣe rí i nínú àyíká ọ̀rọ̀ yìí, àníyàn nípa fífipá múni láti jìnnà sí ẹgbẹ́ òun ọ̀gbà di èyí tó tọ̀nà :
ÀWỌN akẹ́kọ̀ọ́ tí iye wọn jẹ́ mílíọ̀nù méjì àtààbọ̀ ń ṣẹlẹ̀ láìka gbogbo ìkìlọ̀ tó wà nílẹ̀ sí : Ìpínyà láàárín ẹgbẹ́ òun ọ̀gbà ti pòórá
Àríyànjiyàn tuntun tó wáyé láàárín ẹgbẹ́ òṣèlú YKS : ìwà rere
KÌ Í ṣe àríyànjiyàn tó wáyé láàárín àwọn Ẹgbẹ́ Òṣèlú YKS lọ́dún 2020 nìkan ni èyí tó wà nínú àkọsílẹ̀ orí kọkàndínlógún yìí
Ìjíròrò tó túbọ̀ fi ìyọ́nú bẹ̀rẹ̀ ní ìbẹ̀rẹ̀ oṣù July lórí ọ̀rọ̀ ẹsẹ Ìwé Mímọ́ tí wọ́n yàn fún ìdánwò èdè Turkey.
Ọ̀kan lára àwọn ìbéèrè tí olórin póòpù nì, Mabel Matiz,, tó jẹ́ ọ̀kan lára àwùjọ LGBTQ+, tó sọ nípa orin tí wọ́n kọ ni pé, “ Ìjì líle ló ń jà ” :
Ìbéèrè kan tó dá lórí ìtumọ̀ gbólóhùn náà, “ Gözün gördüsky, gö göğsümümümümün bildiği ile değil ” ( èyí tí a lè túmọ̀ sí “ wíwo ojú mi kì í ṣe ohun tí ọkàn - àyà mi ń rò ” ) ti fi àmì rẹ̀ hàn lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì nítorí bí Mabel ṣe gbajúmọ̀ gan - an láàárín àwọn ọ̀dọ́ ( ọ̀pọ̀ lára àwọn fídíò rẹ̀ ló ní àádọ́ta mílíọ̀nù ìwòkuwò ) àti bó ṣe máa ń ní ìbálòpọ̀ lọ́kàn.
Lẹ́yìn tí awuyewuye túbọ̀ ń pọ̀ sí i lórí eré ìdárayá orí tẹlifíṣọ̀n kan lórí tẹlifíṣọ̀n kan lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹlifíṣọ̀n lórí tẹ
Nínú èyí tó sọ pé wọ́n á ṣèwádìí ọ̀rọ̀ náà, àti pé wọ́n á yọ àwọn tó wà nídìí ọ̀rọ̀ náà kúrò :
Nǹkan bíi mílíọ̀nù méjì ààbọ̀ èèyàn ló kópa nínú ìdánilẹ́kọ̀ọ́ náà.
Ẹgbẹẹgbẹ̀rún àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tó wá láti àwọn yunifásítì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ lórílẹ̀ - èdè wa ló dá ìbéèrè yìí sílẹ̀.
Ó hàn gbangba pé ọ̀nà tí ètò àjọ wa gbà ń bójú tó ìlànà ìwà híhù orílẹ̀ - èdè wa, ìlànà ìwà rere orílẹ̀ - èdè wa àti ìdájọ́ tó ṣe pàtàkì láwùjọ kò kéré rárá.
A óò dá àwọn mẹ́ńbà òṣìṣẹ́ tó ń mú ipò iwájú lẹ́nu iṣẹ́ ìmúrasílẹ̀ ìbéèrè.
Fún àwọn kan tó ń lo ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì, àwọn nǹkan wọ̀nyí kò tó :
[ Top ] ÖSYM Ààrẹ sọ̀rọ̀ fún ìgbà àkọ́kọ́ lẹ́yìn ìdánwò náà!
“Wọ́n ti bẹ̀rẹ̀ sí ṣèwádìí lórí ohun tó ń fa ìṣòro náà.
[ Ìsàlẹ̀ ] Kò tó [ láti mú un kúrò ], a gbọ́dọ̀ yọ ààrẹ tó ń ṣàìgbọràn náà kúrò nínú ọ̀nà tí wọ́n ń gbà bójú tó ọ̀ràn náà, kí wọ́n bàa lè ṣe é lọ́nà tó tọ́.
Àwọn ẹ̀ka tó ń dáàbò bo àwùjọ tún ń béèrè ìdí tí wọ́n fi ń béèrè ìbéèrè yìí :
Nínú ìdánwò #YKS2020 lónìí, ǹjẹ́ o ò rí ẹlòmíràn tó lè fi han àwọn ọ̀dọ́langba mìíràn yàtọ̀ sí àwọn abẹ́yà - kan - náà - lòpọ̀ àti àwọn abẹ́yà - kan - náà - lòpọ̀ tí wọ́n jẹ́ alágbàwí Mabel Matiz?
( Ẹni tó bá gbé ọ̀rọ̀ kan tí wọ́n ń pè ní “ alágbẹ̀dẹ ” dání ni )
Kí lo máa ń gbìyànjú láti ṣe?
Èrò àwọn èèyàn yàtọ̀ síra níwọ̀n bí àwọn tó ń lo tẹlifíṣọ̀n lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ti ń sọ bí Mabel Matiz ṣe kẹ́sẹ járí tó àti bó ṣe gbajúmọ̀ tó :
Èmi, àwọn ọ̀wọ́n tó ń ṣèwádìí, dámọ̀ràn pé kí o wo àwọn àpáta Mabel Matiz.
Ìdí ni pé a ò ní àwọn ayàwòrán mìíràn tí wọ́n tẹ́wọ́ gba àṣà ìṣẹ̀dálẹ̀ wa lọ́nà yìí fún ọ̀pọ̀ ọdún.
Ìdí nìyẹn tí ìṣúra ilẹ̀ wa fi jẹ́ #mabelmatiz, tó jẹ́ “ ayàwòrán ” tó ṣàrà ọ̀tọ̀
Àwọn tó ń lo Íńtánẹ́ẹ̀tì yìí ń pe àfiyèsí sí òtítọ́ náà pé bí wọ́n bá pe àfiyèsí àwọn olóṣèlú tí wọ́n jẹ́ abẹ́yà - kan - náà - lòpọ̀, wọn kì í fẹ́ yanjú àwọn ọ̀ràn tó jẹ́ òótọ́ :
Kò sẹ́ni tó ń pariwo èyíkéyìí nípa àwọn tó ń fipá báni lòpọ̀, síbẹ̀ ìbéèrè tí Mabel Matiz béèrè ti di èyí tí wọ́n ń ṣèwádìí lé lórí.
Ẹni yìí sì parí èrò sí pé :
Ṣùgbọ́n Mabel Matiz ni ẹni tó ń gbé àṣà ìbílẹ̀ wa yọ jù lọ.
Torí náà, ó yẹ kí wọ́n ṣèwádìí nípa àwọn tó ń bú Mabel Matiz tí wọ́n sì ń ṣàìdáa sí i.
Ohun tí Mabel Matiz ṣe nígbà tí àríyànjiyàn náà wáyé
Ní July 3, bí awuyewuye náà ṣe túbọ̀ ń le sí i, Matiz wá dákẹ́ níkẹyìn :
Ìdùnnú ṣubú layọ̀ fún mi pé orin tí mò ń gbọ́ ni wọ́n fi ṣe irú àyẹ̀wò pàtàkì yìí.
Ní báyìí, ó yà mí lẹ́nu gan - an pé irú àyẹ̀wò yẹn kan náà ni mo ṣe nípa àwọn ìlànà tí mò ń tẹ̀ lé.
Wo ohun tí wọ́n fi sìmẹ́ǹtì dán mi wò nígbà tí wọ́n fẹ́ fi àmì ìyàwòrán ilẹ̀ náà sí ẹ̀gbẹ́ orúkọ mi.
Tóò, mo sọ pé ìdánwò ìgbésí ayé kì í dópin láé :
Ìkésíni àkájọ ìwé mìíràn tún wá láti ibí yìí.
Mo ka ọ̀rọ̀ ìtìlẹ́yìn yín tó lágbára gan - an.
Mo lóye ohun tí mo fẹ́ sọ nípa orin mi, mo rí i pé o lóye mi, mo sì túbọ̀ ń lókun sí i nísinsìnyí.
Èmi yóò máa bá a nìṣó láti máa kọ orin, kí n máa sọ ìtàn, kí n sì jẹ́ apá kan orílẹ̀ - èdè yìí.
Wàá rí i nínú ìdánwò míì tí wọ́n ṣe fún ẹ
Matiz ṣì gbajúmọ̀ gan - an : Ọjọ́ kan péré lẹ́yìn ọ̀rọ̀ tí Aygun sọ, ó gba ẹ̀bùn méjì nínú ìdíje kan tí wọ́n dìbò fún ọ̀pọ̀ èèyàn.
Oríṣi méjì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ló gbégbá orókè, ìyẹn, “ Ìfọ́kànbalẹ̀ Oníbúurú ” àti “ Ìfọ́kànbalẹ̀ Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú Oníbúurú. ”
Ó jọ pé èyí fi hàn pé ọ̀pọ̀ èèyàn ló ń gbárùkù ti ẹ̀mí ìfọwọ́ - kan - náà - lòpọ̀ tí ìjọba àtàwọn aráàlú ń fi hàn.
Ní July 5, Mabel Matiz tún fohùn ṣọ̀kan lẹ́ẹ̀kan sí i pé :
Mo gba ẹ̀bùn “ Ọkùnrin Ajẹ́jẹ̀ẹ́ Ìnira Jù Lọ ” àti ẹ̀bùn “ Fídíò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífọ́tò Onífó
Ọpẹ́lọpẹ́ gbogbo àwọn olùgbọ́ mi ọ̀wọ́n!
Mo fẹ́ dúpẹ́ lọ́wọ́ Erhan Arık àti DOP Meryem Yavuz,, àwọn olùdarí [ orin náà ] ṣíṣeyebíye
“ Mo Ní Àwọ̀ Pupa Nínú Ìkòkò Mi. ”
Ayẹyẹ Ọjọ́ Àwọn Òṣìṣẹ́ : Iṣẹ́ Olùbánisọ̀rọ̀ ní ilé ni iṣẹ́ àwọn òṣìṣẹ́ ní Nàìjíríà lórí bí wọ́n ṣe lè ṣàṣeyọrí
Olùbánisọ̀rọ̀ Ilé Àwọn Aṣojú ní Nàìjíríà, Ọ̀gbẹ́ni Femi Gbajabiamila, ti kí àwọn òṣìṣẹ́ Nàìjíríà káàbọ̀ fún ayẹyẹ Ọjọ́ Àwọn Òṣìṣẹ́ Kárí Ayé ti ọdún yìí.
Ọ̀gbẹ́ni Gbajabiamila sọ pé bó tilẹ̀ jẹ́ pé ibi gbogbo lágbàáyé ni wọ́n ti ń sàmì sí ọjọ́ náà ní ìdákẹ́jẹ́ẹ́ nítorí àrùn tó jà kárí ayé tí wọ́n pè ní COVID-19, ọ̀pọ̀ nǹkan la lè rántí nípa ìrúbọ táwọn òṣìṣẹ́ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣe.
Nínú ọ̀rọ̀ kan tí Olùbánisọ̀rọ̀ náà kọ láti fi ṣàpèjúwe Ọjọ́ Àwọn Òṣìṣẹ́, èyí tí Àkànṣe Agbani - nímọ̀ràn rẹ̀ lórí Ìmọ̀ Ìròyìn àti Ìsọfúnni Nípa Ìsọfúnni Gbọ̀ọ̀rọ̀ - Gbọ̀rọ̀ - Gbọ̀rọ̀ - Gbọ̀rọ̀ - Gbọ̀rọ̀ - Gbọ̀rọ̀ - Gbọ̀rọ̀ gbóríyìn fún àwọn òṣìṣẹ́ tó wà lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà nítorí ìpinnu tí wọ́n ṣe àti ìyàsímímọ́ wọn láti ṣiṣẹ́ fún ọ̀pọ̀ ọdún, èyí tó sọ pé ó ti mú kí orílẹ̀ - èdè
Bó ti wù kó rí, ó ní kí àwọn òṣìṣẹ́ tó ń gbé lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà túbọ̀ máa ṣiṣẹ́ dáadáa nísinsìnyí, kí wọ́n sì máa sọ pé ohun yòówù kí wọ́n ti gbé ṣe kí wọ́n tó ṣiṣẹ́ lórílẹ̀ - èdè náà, wọ́n gbọ́dọ̀ ní àjọṣe tó dán mọ́rán pẹ̀lú orílẹ̀ - èdè náà kí iṣẹ́ náà lè túbọ̀ pọ̀ sí i.
“ Mo fẹ́ gbóríyìn fún ìgboyà àwọn òṣìṣẹ́ ará Nàìjíríà, tí wọ́n ti ń sa gbogbo ipá wọn lẹ́nu iṣẹ́ wọn láti ọ̀pọ̀ ọdún wá.
Ní tòótọ́, àwọn ará Nàìjíríà àti Nàìjíríà máa ń fi ẹ́ yangàn.
Mo rọ àwọn òṣìṣẹ́ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà pé kí wọ́n tún ìsapá wọn ṣe lákòókò ìdàgbàsókè orílẹ̀ - èdè wa yìí.
Wọ́n gbọ́dọ̀ máa sa gbogbo ipá wọn nínú iṣẹ́ tí wọ́n ń ṣe láti mú kí orílẹ̀ - èdè náà túbọ̀ dára sí i. ”
--- May Day : Ààrẹ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin bá àwọn òṣìṣẹ́ ní Nàìjíríà yọ̀
Ààrẹ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, Ahmad Lawan,, ti bá àwọn òṣìṣẹ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà yọ̀ bí wọ́n ṣe ń dara pọ̀ mọ́ àwọn ẹlẹgbẹ́ wọn jákèjádò ayé láti sàmì sí Ọjọ́ Àwọn Òṣìṣẹ́.
Bákan náà, Lawan tó jẹ́ alága ìgbìmọ̀ aṣòfin ní Nàìjíríà bẹnu àtẹ́ lu àwọn òṣìṣẹ́ tó ń ṣiṣẹ́ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà nítorí bí wọ́n ṣe ń sa gbogbo ipá wọn láti dá orílẹ̀ - èdè náà sílẹ̀ lọ́wọ́ ipò òṣì àti ìdàgbàsókè, bó tilẹ̀ jẹ́ pé onírúurú ibi iṣẹ́ ni wọ́n ti ń kojú ìṣòro líle koko.
Ó gbà pé àwọn òṣìṣẹ́ ló ń dá ọrọ̀ sílẹ̀ láwùjọ, ó sì tẹnu mọ́ ọn pé ìdí nìyẹn tó fi yẹ ká máa mọyì wọn nígbà gbogbo.
Ọ̀nà tó dára jù lọ táwọn òṣìṣẹ́ tó wà lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà lè gbà mọrírì ọrẹ ńláǹlà tí wọ́n ń ṣe ni pé kí wọ́n máa wo ire àwọn gẹ́gẹ́ bí ohun tó ṣe pàtàkì jù lọ.
Lawan sọ pé : “ Gẹ́gẹ́ bí aṣòfin, a ti wà ní sẹpẹ́ nígbà gbogbo láti fọwọ́ sowọ́ pọ̀ pẹ̀lú Ẹgbẹ́ Àwọn Òṣìṣẹ́ tó wà létòlétò láti mú àwọn ìwé àdéhùn wa kúrò lórí òfin èyíkéyìí tó lòdì sí lílo oògùn olóró. ”
Ààrẹ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin náà sọ pé òun wà lára akitiyan Àpéjọ Àpapọ̀ Kẹsàn - án láti fún ètò ọrọ̀ ajé lókun àti láti mú kí ọ̀nà táwọn èèyàn ń gbà gbé ìgbésí ayé wọn sunwọ̀n sí i.
Gẹ́gẹ́ bí ohun tí Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin Lawan sọ, Àpéjọ Orílẹ̀ - Èdè náà ti ṣe àwọn àtúnṣe tó le gan - an sí àwọn òfin kan kí wọ́n lè rí i dájú pé wọ́n mú ètò ìnáwó náà ṣẹ.
Ó sọ pé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin yóò máa bá a lọ bẹ́ẹ̀ láìdáwọ́dúró, láìka àwọn ìṣòro tí a kò rò tẹ́lẹ̀ tó wà nídìí àjàkálẹ̀ àrùn COVID-19 sí.
Ààrẹ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin sọ pé ayẹyẹ Ọjọ́ Àwọn Òṣìṣẹ́ tí wọ́n máa ń ṣe lọ́dún yìí máa ń bẹ̀rẹ̀ nígbà tí gbogbo ayé bá dojú kọ ìṣòro pàjáwìrì tí àjàkálẹ̀ àrùn Coronavirus ń fà.
Ó sọ pé : “ Ẹ̀mí ìfaradà àti ìtara àwọn ará Nàìjíríà ló máa mú kí ìjọba túbọ̀ sapá láti borí àjàkálẹ̀ àrùn náà. ”
Ààrẹ Ìgbìmọ̀ Aṣòfin ní Nàìjíríà rọ àwọn òṣìṣẹ́ tó ń ṣiṣẹ́ ní Nàìjíríà pé, bí wọ́n ṣe ń sàmì síta, kí wọ́n máa tẹ̀ lé gbogbo ìlànà ìlera tí wọ́n là kalẹ̀, èyí tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé, èyí tí wọ́
--- Ẹ̀YÌN ÌWÉ 19 : Àwọn èèyàn mẹ́rìnlélógún mìíràn tí iye wọn jẹ́ mẹ́rìnlélógún [ 24 ] ni wọ́n dán wò ní Nàìjíríà.
Lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, wọ́n tún ṣàyẹ̀wò àwọn èèyàn mẹ́rìndínlọ́gbọ̀n lọ́nà mẹ́rìnlélógún [ 24 ] tó ní àrùn corona ( COVID 19 ), èyí tó mú kí àròpọ̀ àwọn tó ní àrùn náà jẹ́ ẹgbẹ̀rún kan, nǹkan bí ọgọ́rùn - ún mẹ́sàn - án àti mẹ́tàlélọ́gbọ̀n lọ́nà mẹ́tàlélọ́gbọ̀n lọ́nà mẹ́tàlélọ́gbọ̀n lọ́nà mẹ́tàlélọ́gbọ̀n lọ́nà mẹ́tàlélọ́gbọ̀n lọ́nà mẹ́tàlélọ́gbọ̀n, nígbà tí wọ́
--- ÀWÒRÁN Ẹ̀YÌN ÌWÉ 19 : A ti gbọ́ díẹ̀ nípa ohun tó ṣẹlẹ̀ ní Kọ̀ọ̀sì – Ọ̀mọ̀wé Osagie
Ọ̀mọ̀wé Osagie Ehanire tó jẹ́ Mínísítà fún ìlera lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà sọ pé àwọn ti gbọ́ díẹ̀ nípa ohun tó ṣẹlẹ̀ ní ìpínlẹ̀ Kano.
Òjíṣẹ́ náà sọ èyí nínú ìfọ̀rọ̀wáni - lẹ́nuwò ojoojúmọ́ ti Ìjọba àpapọ̀, èyí tó ń bójú tó bí wọ́n ṣe ń bá akọ̀ròyìn COVID 19 jà nílùú Abuja.
Ó ń bá a lọ pé wọ́n ń retí ìròyìn nípa ikú òjijì tó ń ṣẹlẹ̀ ní ìpínlẹ̀ Kano, èyí sì ń ràn wọ́n lọ́wọ́ láti gbé ìgbésẹ̀ láti pèsè ohun èlò ìkọrin náà fún àwọn amọṣẹ́dunjú, àti ìdálẹ́kọ̀ọ́ láti ṣèrànwọ́ láti dáwọ́ ikú òjijì kọkàndínlógún dúró ní ìpínlẹ̀ Kano.
Ọ̀mọ̀wé Ehanire, wá ń rọ àwọn oníṣègùn pé kí wọ́n tẹ̀ lé ìtòlẹ́sẹẹsẹ náà láti dáàbò bo ara wọn nígbà gbogbo, kí wọ́n má bàa kó àrùn COVID -19 ran àwọn, tàbí kí wọ́n fi ara wọn sínú ewu.
--- Nàìjíríà jẹ́rìí sí ọ̀ọ́dúnrún ó lé mẹ́rìnlélógójì [ 204 ] ẹjọ́ COVID-19
Orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ti ṣàkọsílẹ̀ igba ó lé mẹ́rìnlélógójì [ 204 ] ìṣẹ̀lẹ̀ kòkòrò àrùn Coronavirus tí wọ́n ń pè ní COVID-19, èyí tó mú kí iye àwọn tí wọ́n ṣàkọsílẹ̀ rẹ̀ pọ̀ sí i lọ́dún 1932.
Wọ́n dá ọ̀ọ́dúnrún ó lé mọ́kàndínlọ́gbọ̀n [ 319 ] sílẹ̀, wọ́n sì pa èèyàn méjìdínlọ́gọ́ta [ 58 ].
Lórí ìkànnì orí Íńtánẹ́ẹ̀tì tí wọ́n gbé jáde lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìyẹn Institute for Disease Control, NCDC,, lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, wọ́n rí i pé àwọn ẹjọ́ tuntun náà ti fọ́ ;
204 ẹjọ́ tuntun ti #COVID19 ;
80-Kano 45-Lagos 12-Gombe 9-Bauchi 9-Sokoto 7-Borno 7-Edo 6-Rivers 6-Ogun 4-FCT 4-Akwa Ibom 4-Bayelsa 3-Kaduna 2-Delta 2-Nasarawa 1-Ondo 1-Kebbi 11:50pm 30th April – 1932, ẹ̀rí fi hàn pé wọ́n dá ẹjọ́ kan tí wọ́n pè ní #COVID19 sílẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà.
--- COVID-19 : Àwùjọ Àwọn Òjíṣẹ́ Tó Ń Ṣiṣẹ́ Lórí Iṣẹ́ Òjíṣẹ́ nígbà tí wọ́n ń tẹ ìsọfúnni jáde
Ẹgbẹ́ Iṣẹ́ Òjíṣẹ́ tó ń bójú tó iṣẹ́ ìwádìí tí wọ́n rán lọ sọ́dọ̀ Kano ti fi ìsọfúnni kan tí kò ṣeé já ní koro ránṣẹ́ sí Ilé Iṣẹ́ Ìjọba Àpapọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Ìlera, lórí àwọn ohun tí wọ́n nílò, àtàwọn kùdìẹ̀ - kudiẹ tí wọ́n ń rí nínú ọ̀nà tí wọ́n ń gbà bójú tó iṣẹ́ ìwádìí náà.
Ọ̀mọ̀wé Osagie Ehanire tó jẹ́ Mínísítà Ìlera sọ èyí níbi ìfìwéránṣẹ́ ojoojúmọ́ tí Ẹgbẹ́ Olùṣàkóso Tí Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Ẹ̀tọ́ Ọmọnìyàn ní Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà kọ lórí ọ̀rọ̀ Covid-19, nílùú Abuja, Nàìjíríà.
Ó sọ pé nígbà tí Ilé Iṣẹ́ Òjíṣẹ́ náà bá ń dúró de ìròyìn tó kún rẹ́rẹ́, ìròyìn tí wọ́n máa gbé jáde láàárín àkókò yẹn yóò jẹ́ atọ́nà láti ṣètìlẹ́yìn fún ẹgbẹ́ òṣìṣẹ́ tí wọ́n ń pè ní Kano State COVID-19 Task force, pẹ̀lú ìdálẹ́kọ̀ọ́ tó pọn dandan, àti àwọn ohun àmúṣọrọ̀ tí ẹ̀dá ènìyàn nílò.
“ Lára ohun tí wọ́n máa ṣe ni pé wọ́n á pe àwùjọ onímọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ kan jọ, wọ́n á sì rán àwọn ògbóǹkangí onímọ̀ nípa àrùn tí wọ́n ń pè ní FMOH àti fáírọ́ọ̀sì tí wọ́n jẹ́ onímọ̀ nípa kòkòrò àrùn ní ilé ìwòsàn tí wọ́n ń pè ní Irrua Specialist láti lọ dara pọ̀ mọ́ àwùjọ onímọ̀ iṣẹ́ ẹ̀rọ kan láti Ẹ̀ka Ìjọba Ètò Ìlera ti Èkó, èyí tó ti wà lórí ilẹ̀ ní Kánò, nípasẹ̀ ìbéèrè tí gómìnà ìpínlẹ̀ Kano ” tó sọ.
Ó tún sọ pé àwọn akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ tí wọ́n ti pẹ́ lẹ́nu iṣẹ́ ọwọ́ yóò wà níbẹ̀ láti ṣètìlẹ́yìn fún ipò iwájú tí Ìpínlẹ̀ Kano kó nínú ìdáhùn náà.
“ Àwùjọ àwọn oníṣègùn tó ń rí sí ọ̀ràn pàjáwìrì ní Ilé Ìwòsàn Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́ríkà ti fi nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrì, nọ́ńbà ìtọ́jú pàjáwìrìrì, nọ́ńbà
Dókítà Ehanire tún sọ pé àwọn òṣìṣẹ́ ìlera nílò àwọn oníṣègùn láti máa tẹ̀ lé ìlànà tí wọ́n gbé kalẹ̀ láti dènà àrùn éèdì àti láti kápá rẹ̀ ní gbogbo ìgbà, kí wọ́n má sì fẹ̀mí ara wọn wewu.
“ A ò gbọ́dọ̀ pàdánù àǹfààní táwọn èèyàn ń rí gbà lákòókò tá a wà yìí ; gbogbo oníbàárà ló yẹ kí wọ́n máa fura sí COVID-19, ṣùgbọ́n kí wọ́n máa tọ́jú àwọn oníbàárà lọ́nà tó tọ́ kí wọ́n má bàa pa àwọn tí àìsàn mìíràn ń ṣe tì tàbí kí wọ́n má ṣe gba ìtọ́jú lọ́wọ́ wọn. ”
Ó sọ pé : “ Kò bọ́gbọ́n mu pé ká yí àwọn oníbàárà wa padà láìjẹ́ pé a fún wọn nímọ̀ràn lórí ọ̀ràn ìṣègùn, bẹ́ẹ̀ ni kò sì yẹ kí ẹni tó wà nínú ìdààmú gba ìtọ́jú lákòókò pàjáwìrì. ”
--- Ṣíṣíṣí àwọn ilé ẹ̀kọ́ mìíràn sílẹ̀ láìròtẹ́lẹ̀ — Òjíṣẹ́
Ọ̀gbẹ́ni Emeka Nwajiuba tó jẹ́ Mínísítà Ìjọba fún Ètò Ẹ̀kọ́, sọ pé òun ò lè tètè mọ ìgbà tí ilé ẹ̀kọ́ máa tún bẹ̀rẹ̀.
Àlùfáà náà tún sọ pé ṣíṣí àwọn ilé ẹ̀kọ́ sílẹ̀ yóò wà ní ìbámu pẹ̀lú bí Ààrẹ Muhammadu Buhari ṣe rọra ń dẹwọ́ díẹ̀díẹ̀ nítorí pé àwọn ilé ẹ̀kọ́ wọ̀nyí kò ní jẹ́ kí àwọn ilé ẹ̀kọ́ tó wà níbẹ̀ tàn kálẹ̀.
Nwajiuba tó ti kọ́kọ́ ṣe bẹ́ẹ̀ lákòókò ìfọ̀rọ̀wérọ̀ ojoojúmọ́ sọ pé ìjọba ò ṣe tán láti fi ẹ̀mí àwọn ọmọdé sínú ewu, ó kìlọ̀ pé kò yẹ kí ilé ẹ̀kọ́ kankan kó àwọn akẹ́kọ̀ọ́ lọ, àyàfi nígbà tí ìjọba bá kéde ọjọ́ tí wọ́n máa padà wá.
Kò sí èyíkéyìí lára àwọn ilé ẹ̀kọ́ wọ̀nyí tó lè ṣiṣẹ́ láwùjọ. ”
Òjíṣẹ́ náà tún sọ pé gbogbo ìdánwò ẹnu ọ̀nà tí wọ́n ti sún síwájú ni wọ́n máa ṣe nígbà tí ìjọba bá tẹ́ àwọn akẹ́kọ̀ọ́ lọ́rùn pé wọ́n lóye ohun tí wọ́n wéwèé láti ṣe.
Àlùfáà náà ṣàlàyé pé kì í ṣe pé wọ́n fagi lé Àpérò Ìwọ̀ Oòrùn Áfíríkà fún Àwọn Akẹ́kọ̀ọ́ Ilé Ẹ̀kọ́ Gíga àti àwọn Àyẹ̀wò Orílẹ̀ - Èdè mìíràn títí kan NABTEB nìkan ni, àmọ́ wọ́n tún fagi lé e.
Ó mọ àwọn ìṣòro tó wà nínú lílo ìlànà ìdánilẹ́kọ̀ọ́ lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìdí nìyẹn tí wọ́n fi dara pọ̀ mọ́ Ìgbìmọ̀ Tó Ń Bójú Tó Ètò Ẹ̀kọ́ Gbogbo Orílẹ̀ - Èdè Lágbàáyé.
Gẹ́gẹ́ bí ọ̀gbẹ́ni yìí ṣe sọ, ” a mọ̀ pé ìwọ̀nba làǹfààní táwọn kan ní láti wàásù àti pé ìwọ̀nba làǹfààní tí wọ́n ní láti wàásù jẹ́ káwọn kan lè máa bá ìtòlẹ́sẹẹsẹ ìkẹ́kọ̀ọ́ wọn nìṣó lórí rédíò, àwọn kan lórí tẹlifíṣọ̀n, àwọn kan ń lo kọ̀ǹpútà lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì, nítorí náà, à ń ṣe èyí ní ìbákẹ́gbẹ́pọ̀ pẹ̀lú àwọn orílẹ̀ - èdè tó túmọ̀ sí pé gbogbo àlàfo tá a ní lọ́kàn láti wàásù fáwọn ọmọdé
“ Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, a ní àkọsílẹ̀ ọlọ́jọ́ mọ́kànlélọ́gbọ̀n ní ìpínlẹ̀ mẹ́rìndínlógójì, lára ìpínlẹ̀ mẹ́rìndínlógójì, èyí tí wọ́n ń lò fún kíkọ́ àwọn èèyàn lẹ́kọ̀ọ́ lórí rédíò tàbí T.v,, èyí tí wọ́n ń lò fún kíkọ́ àwọn èèyàn lẹ́kọ̀ọ́ àti kíkọ́ àwọn èèyàn lẹ́kọ̀ọ́, èyí jẹ́ àkọsílẹ̀ ọlọ́jọ́ tó bá ìpínlẹ̀ kọ̀ọ̀kan mu, àmọ́ ìjọba àpapọ̀ ti pèsè ìtọ́sọ́nà lórí
Ọ̀nà kan náà tí wọ́n gbà ń kọ́ni lẹ́kọ̀ọ́ àti bí wọ́n ṣe ń kọ́ni lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ni wọ́n gbà ń lo àwọn ìsọfúnni yìí, wọ́n sì sọ fún àwọn Ẹlẹ́rìí Jèhófà pé wọ́n lè lo àwọn ohun tí wọ́n ń gbọ́ lágbègbè wọn. ”
Àlùfáà náà fi kún un pé àjàkálẹ̀ àrùn tí wọ́n ń pè ní COVID 19 ti ran gbogbo àwọn tó wà níbẹ̀ lọ́wọ́ láti yanjú ìṣòro náà, ó sì ti ran gbogbo àwọn tó wà níbẹ̀ lọ́wọ́ láti wọṣẹ́ ológun.
Nígbà tí Àlùfáà náà ń sọ̀rọ̀ nípa bí ìlànà ìdánilẹ́kọ̀ọ́ lórí kọ̀ǹpútà ṣe lè fẹsẹ̀ múlẹ̀ ṣinṣin, ó sọ pé ìjọba yóò túbọ̀ kópa nínú àwọn àgbà olùkọ́ tí yóò ṣe ètò ìkọ́nilẹ́kọ̀ọ́ náà lọ́nà tó máa dára ju bó ṣe yẹ lọ lẹ́yìn tí kòkòrò Coronavirus bá dojú kọ ìṣòro ìlera aráyé.
Láàárín àkókò yìí, Àjọ Tó Ń Bójú Tó Ètò Ẹ̀kọ́ ní Ilé Ẹ̀kọ́ Ìjọba Àpapọ̀ Tí Ń Bójú Tó Àgbègbè Olú Ìlú ti kìlọ̀ fún àwọn Ilé Ẹ̀kọ́ àdáni kan pé kí wọ́n máa pín ìsọfúnni fáwọn òbí àtàwọn akẹ́kọ̀ọ́, èyí tó fi hàn pé kàlẹ́ńdà ọlọ́jọ́ kẹta tí wọ́n ń lò lórí Íńtánẹ́ẹ̀tì ti ọdún 1919 sí ọdún 2020 tún ti bẹ̀rẹ̀.
NÍNÚ ọ̀rọ̀ kan tí wọ́n tẹ̀ jáde lọ́jọ́ Tuesday, Ọ̀gá Àgbà fún Ètò Ẹ̀kọ́ Nílé Ẹ̀kọ́ FCTA kan tó ń jẹ́, Umaru Marafa sọ pé kò yẹ kí ìgbòkègbodò ẹ̀kọ́ kankan bẹ̀rẹ̀ ní gbogbo Ilé Ẹ̀kọ́ ní oríṣi èyíkéyìí títí dìgbà tí Ilé Iṣẹ́ Ọ̀gá Ilé Ẹ̀kọ́ náà bá fọwọ́ sí i pé kí wọ́n tún ilé ẹ̀kọ́ náà ṣe, tí wọ́n sì fi ránṣẹ́ sí i
“ Ohun Tí Èyí túmọ̀ sí ni pé nígbà táwọn Ilé Ẹ̀kọ́ bá tún bẹ̀rẹ̀, wọ́n á ṣàkíyèsí dáadáa pé ẹ̀ẹ̀mejì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ni wọ́n máa fi ṣe kàlẹ́ńdà àwọn akẹ́kọ̀ọ́, èyí tí wọ́n á fi ṣe kàlẹ́ńdà àwọn akẹ́kọ̀ọ́, èyí tí wọ́n á fi ṣe kàlẹ́ńdà àwọn akẹ́kọ̀ọ́, èyí tí wọ́n á fi ṣe kàlẹ́ńdà àwọn akẹ́kọ̀ọ́ tó ní í ṣe pẹ̀lú ẹ̀ẹ̀kẹta.
Ìdí nìyẹn tí wọ́n fi gba àwọn tó ní ilé ẹ̀kọ́ nímọ̀ràn pé kí wọ́n má ṣe jẹ́ kí ilé ẹ̀kọ́ wọn pa, kí wọ́n má sì ṣí ilé ẹ̀kọ́ wọn sílẹ̀ lọ́nàkọnà bí wọ́n ti ń retí àwọn ìtọ́ni mìíràn látọ̀dọ̀ àjọ FCTA.
Àwọn tó bá ṣàìgbọràn sí ìtọ́ni yìí yóò rí ìbínú kíkún látọ̀dọ̀ òfin.
Marafa tún sọ síwájú sí i pé Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Ètò Ẹ̀kọ́ ní Ilé Ẹ̀kọ́ FCTA ti ṣètò bí wọ́n á ṣe máa kọ́ àwọn akẹ́kọ̀ọ́ lórí rédíò àti tẹlifíṣọ̀n kí wọ́n lè máa kọ́ àwọn akẹ́kọ̀ọ́ lẹ́kọ̀ọ́ kí wọ́n lè máa kópa tó dáa nínú ètò ìkọ́nilẹ́kọ̀ọ́ náà.
● Ilé ẹ̀kọ́ àdáni kò gbọ́dọ̀ bẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ — Minist FCT
Alhaji Muhammad Musa Bello, tó jẹ́ Mínísítà fún ìpínlẹ̀ olú ìlú ìjọba àpapọ̀ ti kìlọ̀ fáwọn tó ní ilé ẹ̀kọ́ àdáni ní Ábúráhámù pé láìpẹ́, wọ́n á bẹ̀rẹ̀ sí í sọ fáwọn òbí àtàwọn akẹ́kọ̀ọ́ pé láìpẹ́, wọ́n á bẹ̀rẹ̀ sí í ṣiṣẹ́ fún ìgbà kẹta nínú ìtòlẹ́sẹẹsẹ ilé ẹ̀kọ́ tí wọ́n máa ṣe lọ́wọ́lọ́wọ́ ti ọdún 2020, kí wọ́n lè ṣọ́ra kí wọ́n má bàa kojú ìbínú òfin ìjọba.
Akọ̀wé àgbà fún ètò ẹ̀kọ́ ní ìpínlẹ̀ olú ìlú ìjọba àpapọ̀ náà, Umaru Marafa sọ èyí nínú ọ̀rọ̀ kan tí wọ́n mú jáde ní Tuesday pé kò yẹ kí ìgbòkègbodò ẹ̀kọ́ kankan bẹ̀rẹ̀ ní gbogbo Ilé Ẹ̀kọ́ ní oríṣi èyíkéyìí títí dìgbà tí Ilé Iṣẹ́ Ọ̀gá bá fọwọ́ sí ìwé ìkésíni láti ṣí ìwé ìkésíni padà tí wọ́n sì fi ránṣẹ́ sí wọn
“ A ń rọ àwọn tó ní ilé ẹ̀kọ́ àdáni pé kí wọ́n jẹ́ kí gbogbo ilé ẹ̀kọ́ wọn pa, wọn ò gbọ́dọ̀ gbìyànjú láti dá ilé ẹ̀kọ́ náà sílẹ̀ àyàfi tí wọ́n bá rí ìwé ìkìlọ̀ tàbí ìtọ́sọ́nà látọ̀dọ̀ iṣẹ́ òjíṣẹ́ FCTA ”
Gbogbo àwọn tó bá tako ìṣàkóso yìí yóò dojú kọ ìrunú òfin.
Marafa ń bá ọ̀rọ̀ rẹ̀ lọ pé Ilé Iṣẹ́ tó ń bójú tó ètò ẹ̀kọ́ FCTA ti ṣètò láti bẹ̀rẹ̀ sí í kọ́ àwọn akẹ́kọ̀ọ́ nípa lílo ìmọ̀ nípa lílo Íńtánẹ́ẹ̀tì, ìmọ̀ nípa lílo tẹlifíṣọ̀n láti fi kọ́ àwọn akẹ́kọ̀ọ́ ní àkókò tí wọ́n wà lábẹ́lẹ̀.
--- ORÍLẸ̀ - ÈDÈ MUHAMAMADU BUHARI KÁRÍ ORÍLẸ̀ - ÈDÈ
ORÍLẸ̀ - ÈDÈ AMẸ́RÍKÀ TI ILẸ̀ NÀÌJÍRÍÀ MÚHAMADU BUHARI DI ALÁBÒÓJÚTÓ ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ AMẸ́RÍKÀ NÍNÚ ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ LAGOS ÀTI ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ INÁ BÍ ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ AMẸ́RÍKÀ NÍNÚ ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ AMẸ́RÍKÀ NÍNÚ ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ AMẸ́RÍKÀ NÍNÚ ÀWỌN ORÍLẸ̀ - ÈDÈ AMẸ́RÍÀ NÍNÚ ÀWỌN OR
1 Àwọn Ará Nàìjíríà Ẹlẹgbẹ́ Mi
Èmi yóò bẹ̀rẹ̀ nípa yíyin gbogbo yín fún ìfaradà àti ìfẹ́ orílẹ̀ - èdè ẹni tí ẹ ti fi hàn nínú ìjà tí ẹ jọ ń jà láti kojú ìṣòro ìlera tó burú jù lọ nínú ìran wa.
Gẹ́gẹ́ bó ṣe ṣẹlẹ̀ lálẹ́ ọjọ́ kẹrìndínlọ́gbọ̀n oṣù April ọdún 2020, nǹkan bíi mílíọ̀nù mẹ́ta ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ ni wọ́n ti ṣàkọsílẹ̀ nípa àrùn éèdì mọ́kàndínlógún jákèjádò ayé.
4. Ètò ìlera àti ètò ọrọ̀ ajé ọ̀pọ̀ orílẹ̀ - èdè ṣì ń forí ṣánpọ́n nítorí àjàkálẹ̀ àrùn coronavirus.
Lójoojúmọ́, orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ṣì ń mú ara wọn bá àwọn nǹkan tuntun tó ń ṣẹlẹ̀ kárí ayé yìí mu.
Ní nǹkan bí ọ̀sẹ̀ méjì sẹ́yìn, ọ̀ọ́dúnrún ó lé mẹ́tàlélọ́gbọ̀n [ 323 ] ẹjọ́ ló wà ní ogún orílẹ̀ - èdè àti ní Ìpínlẹ̀ Olú Ìlú Ìjọba Àpapọ̀.
Lọ́wọ́lọ́wọ́ báyìí, orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ti ṣàkọsílẹ̀ ẹgbẹ̀fà ó lé mẹ́tàléláàádọ́rin [ 1,273 ] ìṣẹ̀lẹ̀ tó wáyé ní orílẹ̀ - èdè méjìlélọ́gbọ̀n [ 32 ].
8 Mo ń lo àǹfààní yìí láti fi ìtùnú tó jinlẹ̀ hàn fún ìdílé gbogbo àwọn ará Nàìjíríà tó ti pàdánù àwọn èèyàn wọn nítorí àjàkálẹ̀ àrùn tó wáyé ní KÓFÍDÌ 19.
9 Àwọn àwárí tí wọ́n kọ́kọ́ ṣe lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà fojú bù ú pé, láàárín oṣù àkọ́kọ́ tí wọ́n ti ṣe àkọsílẹ̀ ohun tó ṣẹlẹ̀ ní orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, nǹkan bí ẹgbẹ̀rún méjì [ 2,000 ] èèyàn ni wọ́n fojú bù pé ó ṣẹlẹ̀.
10 Èyí túmọ̀ sí pé bó tilẹ̀ jẹ́ pé iye àwọn tí wọ́n ṣàkọsílẹ̀ rẹ̀ láàárín ọ̀sẹ̀ méjì tó kọjá ti pọ̀ sí i, síbẹ̀ àwọn ìlànà tá a ti gbé síwájú sí i títí di ìsinsìnyí ti jẹ́ àbájáde rere lórí ìwòkuwò náà.
Iye àwọn ẹjọ́ tí wọ́n ń kó wá láti àwọn orílẹ̀ - èdè mìíràn ti dín kù sí ìpín mọ́kàndínlógún péré nínú ọgọ́rùn - ún àwọn ẹjọ́ tuntun mìíràn, èyí tó fi hàn pé dídá tí wọ́n ti ẹnubodè wa dúró yọrí sí rere.
Lónìí, Ibùdó Tó Ń Ṣèkáwọ́ Àrùn ní Nàìjíríà ( NCDC ) ti ṣètò ilé ìwòsàn mẹ́ẹ̀ẹ́dógún jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà, wọ́n sì lágbára láti ṣe àyẹ̀wò ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀tàlá ó lé ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀tàlá [ 2,500 ] lójoojúmọ́ jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà.
Bákan náà, wọ́n tún ń ṣàtúnyẹ̀wò ọgbọ́n tí wọ́n fi ń dán ara wọn wò níbi ìwádìí ìmọ̀ - ìjìnlẹ̀ kí wọ́n lè túbọ̀ fi kún iye ìdánwò tí wọ́n lè ṣe, títí kan gbígba ìdánilẹ́kọ̀ọ́ àwọn ilé ìwádìí àdáni tí wọ́n yàn, èyí tí wọ́n kúnjú ìwọ̀n ohun tí wọ́n gbà gbọ́.
14 Wọ́n ti ṣe àwọn ibi tí wọ́n ti ń tọ́jú aláìsàn àti ibi tí wọ́n ti ń ya ara wọn láṣo jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà, èyí sì ti mú kí agbára bẹ́ẹ̀dì wọn pọ̀ sí i tó nǹkan bí ẹgbẹ̀rún mẹ́ta.
15 Mo gbóríyìn fún àwọn Gómìnà Ìpínlẹ̀ fún ìgbòkègbodò Ibùdó Ìṣẹ̀lẹ̀ Pàjáwìrì ti Ìjọba Àpapọ̀, tí wọ́n dá àwọn ibùdó ìtọ́jú tuntun sílẹ̀, tí wọ́n sì pín àwọn ọ̀nà ìjùmọ̀sọ̀rọ̀ tó léwu sílẹ̀.
Ó lé ní ẹgbẹ̀rún mẹ́wàá [ 10,000 ] àwọn òṣìṣẹ́ tó ń tọ́jú aláìsàn tí wọ́n ti gba ìdálẹ́kọ̀ọ́.
17 Bó tilẹ̀ jẹ́ pé a ti dojú kọ àwọn ìpèníjà tó bọ́gbọ́n mu, síbẹ̀ a ṣì gbájú mọ́ ṣíṣètò ṣéènì tó lágbára láti rí i dájú pé àwọn akọni amọṣẹ́dunjú wọ̀nyí lè ṣiṣẹ́ láìséwu, kí wọ́n sì gbára dì dáadáa.
18 Ní ìbámu pẹ̀lú ìlérí tí Ìjọba ṣe pé òun á mú kí ìlera àwọn òṣìṣẹ́ ìlera túbọ̀ sunwọ̀n sí i, a ti fọwọ́ sí ìwé mánigbàgbé kan lórí ìpèsè ọrẹ eléwu àti àwọn ìṣírí mìíràn pẹ̀lú àwọn ògbóǹkangí ọ̀jọ̀gbọ́n lórí ọ̀ràn ìlera.
Ní báyìí ná, mo gbọ́dọ̀ gbóríyìn fún ẹ̀ka tó ń bójú tó ọ̀ràn ìbánigbófò nítorí ìtìlẹ́yìn tí wọ́n ṣe fún èyí láàárín àkókò kúkúrú.
20 Ilẹ̀ Nàìjíríà tún ti ń rí ìtìlẹ́yìn gbà látọ̀dọ̀ àwùjọ àwọn orílẹ̀ - èdè, látọ̀dọ̀ àwọn àjọ oníkùmọ̀, látọ̀dọ̀ àwọn àdáni àti látọ̀dọ̀ àwọn aráàlú.
21 Pípín àwọn ohun èlò ìfọwọ́sowọ́pọ̀ àti mímú kí wọ́n gbòòrò sí i, èyí tí mo darí nínú ètò tí mo ṣe ṣáájú, ṣì ń bá a nìṣó láìfọ̀rọ̀ bọpo bọyọ̀.
22 Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ọ̀ràn ààbò tó ṣàjèjì yìí ń kó ìdààmú bá wa gan - an, mo fẹ́ fi gbogbo àwọn ará Nàìjíríà lọ́kàn balẹ̀ pé ààbò rẹ àti ààbò rẹ ni olórí ohun tó ń jẹ wá lọ́kàn jù lọ, pàápàá láwọn àkókò líle koko tí kò dáni lójú yìí.
23 Bá a ṣe ń pọkàn pọ̀ sórí dídáàbò bo ẹ̀mí àti àwọn ohun ìní wa, a ò ní fàyè gba ìlòkulò ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn èyíkéyìí látọ̀dọ̀ àwọn àjọ ààbò wa.
24 Mo rọ gbogbo àwọn ará Nàìjíríà pé kí wọ́n máa fọwọ́ sowọ́ pọ̀ kí wọ́n sì máa fi òye hàn nígbàkigbà tí wọ́n bá bá bá àwọn aṣojú ààbò pàdé.
25 Bá a ṣe túbọ̀ ń ṣàníyàn nípa àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ burúkú tó ń ṣẹlẹ̀ ní Kánọ́sì láwọn ọjọ́ àìpẹ́ yìí, bẹ́ẹ̀ la túbọ̀ ń ṣàníyàn nípa àwọn ohun tó ń ṣẹlẹ̀ níbẹ̀.
26 Àwọn ìwádìí tí wọ́n ti ṣe ṣáájú àkókò yẹn fi hàn pé ọ̀pọ̀ jù lọ irú àwọn ìwádìí bẹ́ẹ̀ ló jẹ́ látinú ìrìn àjò láàárín àwọn orílẹ̀ - èdè kan àtàwọn orílẹ̀ - èdè míì tó ṣẹ̀ṣẹ̀ ń gòkè àgbà.
27 Mo rọ gbogbo àwọn ará Nàìjíríà pé kí wọ́n máa tẹ̀ lé ìmọ̀ràn tí Ẹ̀ka Tó Ń Bójú Tó Àrùn àti Ẹ̀ka Tó Ń Bójú Tó Àrùn ní Nàìjíríà tẹ̀ jáde.
Lára àwọn nǹkan wọ̀nyí ni fífọ ọwọ́ déédéé, fífi nǹkan bojú, fífi nǹkan bojú ní gbangba, ṣíṣọ́ra fún ìrìn - àjò tí kò pọn dandan àti ṣíṣọ́ra fún àwọn àpéjọ ńlá.
29 Àwọn ará Nàìjíríà bíi tiwa, láti nǹkan bí ọ̀sẹ̀ mẹ́rin sẹ́yìn, èyí tó pọ̀ jù lọ lára àwọn apá ibì kan lórílẹ̀ - èdè wa ni Ìjọba Àpapọ̀ Àjùmọ̀ní tàbí Ìjọba Orílẹ̀ - Èdè ti dẹkùn mú.
Ọ̀pọ̀ lára àwọn ọmọ orílẹ̀ - èdè wa ló ti pàdánù ohun tí wọ́n ń gbọ́ bùkátà wọn.
31 Nínú àdírẹ́sì tí mo gbẹ̀yìn, mo sọ pé Ìjọba Àpapọ̀ yóò ṣe àwọn ọgbọ́n àti ìlànà tí yóò dáàbò bo ẹ̀mí àwọn èèyàn, tí yóò sì dáàbò bo àwọn ohun ọ̀sìn wọn.
32 Láàárín ọ̀sẹ̀ méjì yìí, àwọn Ìjọba Àpapọ̀ àti Ìjọba Orílẹ̀ - Èdè ti fọwọ́ sowọ́ pọ̀, wọ́n sì ti fọwọ́ sowọ́ pọ̀ láti rí sí i pé ó yẹ kí ọ̀ràn ìlera wà níwọ̀ntúnwọ̀nsì.
33. A ṣàyẹ̀wò bí àwọn ilé iṣẹ́ wa, àwọn oníṣòwò, àtàwọn oníbàárà ṣe lè máa bá a nìṣó láti máa ṣiṣẹ́, lẹ́sẹ̀ kan náà, kí wọ́n máa tẹ̀ lé àwọn ìlànà tí wọ́n ń tẹ̀ lé lórí ọ̀ràn ìmọ́tótó àti jíjìnnà sọ́dọ̀ ẹgbẹ́ òun ọ̀gbà.
34 A ṣàyẹ̀wò bí àwọn ọmọ wa ṣe lè máa kẹ́kọ̀ọ́ nìṣó láìsí pé wọ́n ń ṣàkóbá fún ìlera wọn.
35 A tún ṣàtúnyẹ̀wò bí àwọn àgbẹ̀ wa ṣe lè gbin irúgbìn kí wọ́n sì kórè rẹ̀ láìséwu ní àkókò òjò yìí kí oúnjẹ wa má bàa bà jẹ́.
Góńgó wa ni láti ṣe àwọn ìlànà tó ṣeé mú lò, èyí tí yóò jẹ́ kí ètò ọrọ̀ ajé wa máa bá a nìṣó láti ṣiṣẹ́ bó tilẹ̀ jẹ́ pé a ṣì ń fojú winá àjàkálẹ̀ àrùn tó ń jẹ́ COVID-19.
37 Látinú àwọn ọ̀rọ̀ tó wà lókè yìí àti ní ìbámu pẹ̀lú ìdámọ̀ràn Ẹgbẹ́ Olùṣàkóso Ilẹ̀ Amẹ́ríkà Lórí Ọ̀ràn COVID-19, ni onírúurú ìgbìmọ̀ Ìjọba Àpapọ̀, tí wọ́n ti ṣàyẹ̀wò àwọn ọ̀ràn tó jẹ mọ́ ètò ìbágbépọ̀ ẹ̀dá àti ti àwọn Gómìnà Nàìjíríà, Forum, I, ti fọwọ́ sí ṣíṣètò díẹ̀díẹ̀ láti dín àwọn ìlànà tí wọ́n ń gbé kalẹ̀ lórí òkè kùtùtù nílùú FCT, Lagos àti Ogun Orílẹ̀ - Èdè Amẹ́rík
38. Àmọ́ ṣá o, lẹ́yìn èyí ni wọ́n á wá rí i dájú pé wọ́n ń fi kún ìdánwò tí wọ́n ń ṣe àti bí wọ́n ṣe ń wá ẹni tí wọ́n ń fẹ́ kiri, wọ́n á sì tún fàyè gba àwọn ìgbòkègbodò kan nínú ètò ọrọ̀ ajé àti ti okòwò láwọn apá ibì kan.
39 Síwájú sí i, a gbọ́dọ̀ gbé àwọn ìgbésẹ̀ tuntun jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà kalẹ̀ báyìí ;
Èyí túmọ̀ sí pé a ò ní gbọ́dọ̀ gbé ohunkóhun mìíràn láàárín àkókò yìí àyàfi fún àwọn nǹkan pàtàkì mìíràn ;
b. Wọn yóò fòfin de ìrìn àjò àwọn èrò tó wà láàárín ìpínlẹ̀ kan sí òmíràn láìjẹ́ pé wọ́n ṣe pàtàkì ;
d. Wọ́n á fàyè gba kí ẹnì kọ̀ọ̀kan máa kó ọjà àti iṣẹ́ lọ sọ́dọ̀ àwọn tó ń ṣe nǹkan, kí wọ́n sì máa kó ọjà lọ sọ́dọ̀ àwọn tó ń rà á ; àti
yàtọ̀ sí pé ká máa wà ní mímọ́ tónítóní ká sì máa wà ní mímọ́ tónítóní, a tún gbọ́dọ̀ rí i dájú pé àwọn ìjọba, àwọn àjọ tó ń bójú tó orílẹ̀ - èdè àtàwọn onímọ̀ nípa ìbágbépọ̀ ẹ̀sìn, àtàwọn onímọ̀ nípa ìbágbépọ̀ ẹ̀dá, ṣètìlẹ́yìn fún lílo oje tí wọ́n fi ń ṣe aṣọ fáwọn aráàlú.
40 Kí wọ́n má bàa ṣiyèméjì nípa ohun tó ṣẹlẹ̀, wọ́n gbọ́dọ̀ wà lójúfò títí dìgbà tí àwọn ẹni tuntun wọ̀nyí yóò fi bẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ ní Monday, May 4 2020.
41 Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Iṣẹ́ Àṣekúdórógbó ní Ìgbìmọ̀ Olùdarí gbọ́dọ̀ ṣe ẹ̀kúnrẹ́rẹ́ àlàyé lórí ọ̀ràn náà kí àwọn ìjọba, àwọn ilé iṣẹ́ àtàwọn àjọ lè múra sílẹ̀.
42 Ní ìbámu pẹ̀lú àwọn ìlànà tó wà lókè yìí, àwọn Gómìnà Ìpínlẹ̀ lè yàn láti mú ara wọn bá ipò àrà ọ̀tọ̀ tí wọ́n wà mu, kí wọ́n sì mú un gbòòrò sí i, tí wọ́n bá ń tẹ̀ lé àwọn ìlànà tó wà lókè yìí.
43 Láti gbọ́ bùkátà àwọn oníṣòwò àtàwọn oníṣòwò wa, àwọn aláṣẹ tó ń bójú tó ọ̀ràn owó àtàwọn oníṣòwò gbọ́dọ̀ kó gbogbo ìpèsè tí wọ́n nílò kí iṣẹ́ wọn lè máa bá a lọ, kí wọ́n sì tipa bẹ́ẹ̀ dá iṣẹ́ padà.
44 Àwọn ìlànà tá a ti yí padà wọ̀nyí kò ní wúlò fún Ìpínlẹ̀ Kano.
Ìjọba àpapọ̀ gbọ́dọ̀ lo gbogbo ohun tí wọ́n nílò láti ṣètìlẹ́yìn fún Ìjọba Ọlọ́run kí wọ́n lè kápá àjàkálẹ̀ àrùn náà kí wọ́n má sì kó o ran àwọn orílẹ̀ - èdè tó wà ládùúgbò wọn.
46 Mo tún fẹ́ yin àwọn òṣìṣẹ́ ẹgbẹ́ ọ̀tẹlẹ̀múyẹ́ jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà lẹ́ẹ̀kan sí i, tí wọ́n ń fẹ̀mí ara wọn wewu lójoojúmọ́ láti rí i dájú pé a borí nínú ìjà náà.
47 Èmi yóò tún mọrírì ìtìlẹ́yìn táa rí gbà látọ̀dọ̀ àwọn alákòóso ìbílẹ̀ wa, ìyẹn Ẹgbẹ́ Àwọn Kristẹni ti Nàìjíríà, Ìgbìmọ̀ Gíga Jù Lọ Lórílẹ̀ - Èdè Nàìjíríà fún Ọ̀ràn Ìsìláàmù Àtàwọn aṣáájú ìsìn àtàwọn aṣáájú ìlú mìíràn tó gbajúmọ̀.
48 Èmi yóò rọ gbogbo yín pé kí ẹ máa bá a lọ láti máa jẹ́ kí àwọn olùjọ́sìn yín mọ̀ nípa bí kòkòrò coronavirus ṣe burú tó láàárín àwọn olùjọ́sìn yín àti láàárín àwọn ará àdúgbò yín, bí ó ti ń wù yín pé kí wọ́n máa tẹ̀ lé ìmọ̀ràn ìlera gbogbo gbòò.
49 Mo tún dúpẹ́ lọ́wọ́ Àpérò Àwọn Gómìnà Ilẹ̀ Nàìjíríà àti Ẹgbẹ́ Tó Ń Bójú Tó Iṣẹ́ Ìjọba nítorí gbogbo iṣẹ́ takuntakun tí wọ́n ń ṣe lọ́jọ́ iwájú.
50 Mo tún dúpẹ́ lọ́wọ́ àwọn àjọ, àwọn onímọ̀ ìjìnlẹ̀, ètò àjọ Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè, Àwùjọ Àwọn Orílẹ̀ - Èdè Ilẹ̀ Yúróòpù, àwọn orílẹ̀ - èdè tó lọ́yàyà, àwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde àtàwọn ẹgbẹ́ mìíràn tí wọ́n ti bójú tó iṣẹ́ gbígbárùkù ti ìhùwàsí wa.
51 Nígbẹ̀yìngbẹ́yín, màá tún dúpẹ́ lọ́wọ́ gbogbo àwọn ará Nàìjíríà fún sùúrù àti ìfọwọ́sowọ́pọ̀ yín lákòókò tí nǹkan le koko yìí.
52 Mo dúpẹ́ lọ́wọ́ yín pé ẹ fetí sílẹ̀, kí Ọlọ́run sì bù kún Orílẹ̀ - Èdè Olómìnira ti Nàìjíríà
--- Ààbò àwọn ará Nàìjíríà ni olórí ohun tó ń jẹ wọ́n lọ́kàn jù lọ — Ààrẹ Buhari
Ààrẹ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́, Muhammadu Buhari sọ pé ààbò àti ààbò àwọn ará Nàìjíríà ló jẹ òun lógún jù lọ nínú iṣẹ́ àbójútó òun “ àgàgà láwọn àkókò líle koko tí kò dáni lójú yìí. ”
Ààrẹ náà sọ èyí nínú ọ̀rọ̀ tó fi ránṣẹ́ sáwọn ará Nàìjíríà jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà lọ́jọ́ Monday ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ̀n oṣù April 2020.
Ààrẹ Buhari sọ pé bó tilẹ̀ jẹ́ pé iṣẹ́ àbójútó òun dá lórí dídáàbò bo ẹ̀mí àwọn èèyàn àti ohun ìní wọn, kò ní fàyè gba ìlòkulò ẹ̀tọ́ ọmọnìyàn èyíkéyìí látọ̀dọ̀ àwọn àjọ tó ń rí sí ọ̀ràn ààbò.
Ààrẹ orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà ṣèlérí pé : “ Ó dùn mí gan - an pé ìwọ̀nba díẹ̀ lára àwọn ìṣẹ̀lẹ̀ náà ṣẹlẹ̀, mo sì fẹ́ fi yín lọ́kàn balẹ̀ pé ìdájọ́ òdodo ni wọ́n máa mú wá. ”
Ààrẹ náà rọ àwọn ará Nàìjíríà pé kí wọ́n máa fọwọ́ sowọ́ pọ̀ nìṣó, kí wọ́n sì máa fi òye hàn nígbàkigbà tí wọ́n bá bá bá àwọn aṣojú ààbò pàdé.
--- Ẹ̀YÌN ÌWÉ 19 : Ààrẹ Buhari pàṣẹ pé kí wọ́n tì wọ́n pa
Ààrẹ Nàìjíríà tá a sọ̀rọ̀ rẹ̀ lẹ́ẹ̀kan lábẹ́ àkọsílẹ̀ nípa ikú abàmì tí wọ́n ṣàkọsílẹ̀ rẹ̀ lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà ló pàṣẹ pé kí wọ́n pa ìpínlẹ̀ Kano ní Ìwọ̀ Oòrùn Àríwá Nàìjíríà tán pátápátá.
Ààrẹ tó kéde èyí nínú ìròyìn kan tí wọ́n gbé jáde jákèjádò orílẹ̀ - èdè náà fi kún un pé ọ̀sẹ̀ méjì gbáko ni ìṣẹ̀lẹ̀ náà yóò fi wáyé láìjáfara.
“ Ìjọba Àpapọ̀ Orílẹ̀ - Èdè yóò lo gbogbo ohun tí ẹ̀dá ènìyàn nílò àti ohun èlò ìmọ̀ ẹ̀rọ tí wọ́n nílò láti ṣètìlẹ́yìn fún Orílẹ̀ - Èdè náà láti kápá àjàkálẹ̀ àrùn náà àti láti gbà á sílẹ̀, kí wọ́n má sì jẹ́ kó ṣeé ṣe fún wọn láti tàn kálẹ̀ lọ sáwọn orílẹ̀ - èdè tó wà nítòsí wọn. ”
Ó ṣàlàyé pé àwọn ìwádìí tí wọ́n kọ́kọ́ ṣe láwọn ìpínlẹ̀ Kano àtàwọn ìpínlẹ̀ mìíràn fi hàn pé ọ̀pọ̀ jù lọ ọ̀ràn tuntun ló jẹ́ látinú ìrìn àjò láàárín ìpínlẹ̀ àti látinú ètò tí wọ́n ń gbé jáde látọ̀dọ̀ àwọn aráàlú,
--- NIS gba àwọn ọmọ Nàìjíríà mẹ́tàlá tí wọ́n padà wá láti orílẹ̀ - èdè Tógò
Ilé Iṣẹ́ Tó Ń Bójú Tó Ọ̀ràn Ìwàásù Nílẹ̀ Nàìjíríà sọ pé àwọn ọmọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà mẹ́tàlá tí wọ́n dé láti ìlú Lome, Tógò ní ibodè ààlà orílẹ̀ - èdè náà.
Agbọ̀rọ̀sọ náà, NIS, Ọ̀gbẹ́ni Sunday James, tó sọ èyí nínú ọ̀rọ̀ kan tó wáyé lọ́jọ́ Sunday nílùú Abuja, sọ pé àwọn onímọ̀ ẹ̀rọ tó padà síbẹ̀ lọ kọ́ àwọn ẹ̀rọ ìgbàlódé sílẹ̀ Tógò.
Gẹ́gẹ́ bí James, ti sọ, wọ́n ti fi àwọn mẹ́tàlá tó padà wálé náà lé àwọn òṣìṣẹ́ Ẹ̀ka Ìlera tó wà ní Èkó lọ́wọ́ fún àyẹ̀wò ìṣègùn.
Ó sọ pé : “ Àfikún sí ìdánìkanwà ní ìbámu pẹ̀lú ìlànà Ìgbìmọ̀ Ìjọba NCDC lórí ọ̀ràn ìṣègùn fún àwọn tó ṣẹ̀ṣẹ̀ dé sí orílẹ̀ - èdè náà láti dín bí kòkòrò Corona fáírọ́ọ̀sì ṣe ń tàn kálẹ̀ kù. ”
James sọ pé ọ̀nà pàtàkì kan tí wọ́n ń gbà wọ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà láti ibodè orílẹ̀ - èdè Benin àti láti ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ibodè ni Seme‐Krake, èyí fi kún un pé kì í ṣe pé orílẹ̀ - èdè NIS ń fipá mú ẹnikẹ́ni láti wọ orílẹ̀ - èdè náà.
Ó sọ pé iṣẹ́ ìsìn náà yóò wá ẹnikẹ́ni tó bá fẹ́ yí àwọn ọ̀nà tí wọ́n fọwọ́ sí náà padà, nípa bẹ́ẹ̀ àwọn nọ́ńbà tí wọ́n ń gbà kọjá látìgbà tí wọ́n ti pa ẹnubodè náà.
Ó sọ pé Ọ̀gá Àgbà Ìjọba NIS, Ọ̀gbẹ́ni Muhammad Babandede, ti gbà wọ́n nímọ̀ràn pé kí wọ́n má ṣe tọ ipa ọ̀nà igbó kí wọ́n má bàa jìyà lọ́wọ́ àwọn ọ̀daràn kí wọ́n bàa lè máa tẹ̀ lé àwọn ọ̀nà tí wọn ò mọ̀ tẹ́lẹ̀.
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
Ààrẹ Muhammadu Buhari yóò bá orílẹ̀ - èdè náà sọ̀rọ̀ lónìí ní agogo mẹ́tàdínlọ́gbọ̀n ọjọ́ Monday àti ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ̀n oṣù April, ní agogo mẹ́tàdínlógún ìṣẹ́jú ìṣẹ́jú ìṣẹ́jú ìṣẹ́jú ìṣẹ́jú ìṣẹ́jú ).
Àwọn ilé iṣẹ́ rédíò, tẹlifíṣọ̀n, àtàwọn ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde mìíràn ń gbìyànjú láti lo àwọn ètò tí Ilé Iṣẹ́ Tẹlifíṣọ̀n ti Nàìjíríà ( NTA ) àti Ilé Iṣẹ́ Rédíò Ìjọba Àpapọ̀ ti Nàìjíríà (FRCN ) ń lò fún ìwàásù.
Ohùn orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà pẹ̀lú yóò gbé ìròyìn náà jáde lórí tẹlifíṣọ̀n.
Tẹ̀ lé àwọn àtúnṣe tó wà lórí ìkànnì àjọlò orí Íńtánẹ́ẹ̀tì :
--- Ààrẹ Buhari yóò bá Orílẹ̀ - Èdè sọ̀rọ̀ lónìí : Ààrẹ yóò fòpin sí ìkésíni náà, yóò sì fi ọjọ́ púpọ̀ sí i kún un.
Ààrẹ orílẹ̀ - èdè Nàìjíríà Muhammadu Buhari yóò bá àwọn ará Nàìjíríà sọ̀rọ̀ lónìí ní aago mẹ́jọ ọ̀sán, ní ọjọ́ kẹtàdínlọ́gbọ̀n oṣù April 2020
Gbogbo àwọn ará Nàìjíríà ló fẹ́ gbọ́ ohun tí Ààrẹ fẹ́ sọ nípa ìsọdahoro náà.
Olùrànlọ́wọ́ ààrẹ ilé iṣẹ́ agbéròyìnjáde náà kéde èyí.
--- Wọ́n tún bẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ alákòókò kíkún April 28
Ilé Àwọn Aṣojú lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà yóò tún bẹ̀rẹ̀ sí ṣe àpérò náà ní ọjọ́ Tuesday lẹ́yìn tí wọ́n ti dá a dúró fún ohun tó lé ní oṣù kan lórí àjàkálẹ̀ àrùn tó ń jẹ́ Covid-19 lórílẹ̀ - èdè náà.
Ní ọjọ́ kẹrìnlélógún oṣù kẹsàn - án oṣù kẹsàn - án oṣù kẹsàn - án, àwọn agbófinró fagi lé àpérò náà fún ọ̀sẹ̀ méjì kí àbójútó Àpéjọ Àpapọ̀ Orílẹ̀ - Èdè náà lè ṣe àwọn ìgbésẹ̀ ààbò tí kò ní jẹ́ kí àrùn tó ń ṣekú pani tàn kálẹ̀ ní Gbọ̀ngàn Ìjọba, àmọ́ ọ̀sẹ̀ kan lẹ́yìn ìyẹn ni ìjọba gbẹ́sẹ̀ lé olú ìlú Abẹ́rẹ́ orílẹ̀ - èdè náà àti orílẹ̀ - èdè méjì mìíràn tí àrùn náà ti gbẹ̀mí èyí tó burú jù lọ láti
Ọ̀gbẹ́ni Patrick Giwa, tó jẹ́ Àlùfáà fún Ilé Ìgbìmọ̀ Aṣòfin, gba àwọn mẹ́ńbà nímọ̀ràn pé kí wọ́n fiyè sí Ìlànà Covid-19, èyí tí Ìjọba Àpapọ̀ àti Ibùdó Tó Ń Ṣèkáwọ́ Àrùn ní Nàìjíríà fọwọ́ sí, kí wọ́n sì máa tẹ̀ lé e.
Àmọ́, gbólóhùn náà sọ pé kí àwọn tó jẹ́ alátìlẹyìn àti Òṣìṣẹ́ Àpéjọ Ìjọba Àpapọ̀ máa ṣiṣẹ́ láti ilé, kí wọ́n sì “ fọwọ́ sí i nígbà tó bá yẹ ní ọ́fíìsì fún àkànṣe iṣẹ́ èyíkéyìí. ”
Bí àjàkálẹ̀ àrùn náà bá tún padà dé, a retí pé kí àwọn agbófinró pọkàn pọ̀ sórí àwọn ohun tí yóò mú kí ìjà náà túbọ̀ lágbára sí i, àti ipa tí yóò ní lórí ètò ọrọ̀ ajé Orílẹ̀ - Èdè náà.
--- Ìjọba orílẹ̀ - èdè Amẹ́ríkà ti ń ṣèwádìí ẹjọ́ náà lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́ lọ́wọ́lọ́wọ́
Ọ̀gbẹ́ni Osagie Ehanire tó jẹ́ òjíṣẹ́ fún ìlera lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà sọ pé ìjọba ìjọba àpapọ̀ àti ìjọba ìpínlẹ̀ Kano ti ń bá àwọn aláṣẹ wọn ṣèwádìí lórí ọ̀ràn náà ní Ìpínlẹ̀ Kano, ó sì fi kún un pé ńṣe ni iṣẹ́ òjíṣẹ́ náà yóò máa fi òótọ́ ọ̀rọ̀ ránṣẹ́ sí àwọn tó ń wá iṣẹ́ níbẹ̀.
Ọ̀gbẹ́ni Ehanire sọ pé tí gómìnà bá fẹ́ mọ ohun tó ń ṣẹlẹ̀, ó gbọ́dọ̀ rí i pé iṣẹ́ tí wọ́n ń wá kò ṣeé yẹ̀ sílẹ̀, kó bàa lè mọ bí ọ̀ràn náà ṣe rí, kó wá fi kún un pé bí ọ̀ràn náà bá jẹ mọ́ ọ̀rọ̀ tí wọ́n ń pè ní COVID19.
Ọ̀gbẹ́ni Ehanire sọ pé wíwá iṣẹ́ náà yóò tún wúlò gan - an bó bá ṣeé ṣe fún ìjọba láti túbọ̀ ṣiṣẹ́ lórí ọ̀ràn COVID-19, bí ìgbà tí wọ́n ń ṣọ́ ohun tó ń ṣẹlẹ̀, tí wọ́n ń dán ohun tó ń ṣẹlẹ̀ wò, tí wọ́n ń wá ibi tí wọ́n ti lè ríran, tí wọ́n sì ń ya ara wọn láṣo.
“ Kano kò ní ìrírí kankan pẹ̀lú COVID 19, ó sì yẹ kí gbogbo èèyàn máa ṣàníyàn nípa bó ṣe ń bú gbàù tó.
“ Ó ṣeé ṣe láti ní in, bí a bá ṣe àwọn nǹkan tí ó tọ́, tí a sì kó àwọn ohun àmúṣọrọ̀ tí ó tọ́ wọlé.
Àlùfáà náà sọ pé ìlú Èkó tí ọ̀pọ̀ èèyàn pọ̀ bí Kano ní àwọn ohun èlò ìkọrin tó gbéṣẹ́ àti pé ìlú Èkó yára gbéjà ko fáírọ́ọ̀sì corona nítorí ohun tó ṣẹlẹ̀ nígbà ìṣòro àrùn Ebola lọ́dún 2014
Òjíṣẹ́ náà ń bá ọ̀rọ̀ rẹ̀ lọ pé àwọn ohun èlò àti ohun èlò tí ìjọba Kano ní, bó tilẹ̀ jẹ́ pé wọ́n ń gbìyànjú láti ṣe ohun tó dára jù lọ ní ìpínlẹ̀ Èkó kò ṣeé fi wé ìpínlẹ̀ Kánóà, nítorí pé àwọn òṣìṣẹ́ àtàwọn ohun èlò tí ìpínlẹ̀ Èkó ní kò ní irú èyí tó dára jù lọ.
Ọ̀gbẹ́ni Ehanire sọ pé nǹkan bí ogójì [ 40 ] àwọn òṣìṣẹ́ ìlera ló ti kó fáírọ́ọ̀sì corona lórílẹ̀ - èdè Nàìjíríà, àmọ́ wọn ò kó wọn lẹ́nu iṣẹ́.