Picha rasmi ya Rais wa Jamhuri ya Shirikisho ya Naijeria, Rais Muhammadu Buhari iliyopigwa na Bayo Omoboriowo kupitia Wikimedia Commons, Mei 29, 2015, (CC BY-SA 4.0).
Serikali ya Naijeria ilitangaza Ijumaa kuwa itaufunga mtandao wa Twita nchini humo, siku chache baada ya mtandao wa Twita kufuta twiti mbaya iliyowekwa na Rais wa Naijeria Muhammadu Buhari iliyopendekeza kuwa nchi hiyo itatumia vurugu dhidi ya kabila la Igbo.
Pamoja na kuondolewa kwa twiti hiyo, ujumbe huo unaendelea kusambaa kwenye mitandao ya kijamii, ukileta kumbukumbu motomoto za vita vya wenyewe kwa wenyewe ambavyo vilipoteza maisha ya zaidi ya milioni moja.
Lakini twiti hiyo pia iliibua harakati katika mitandao ya kijamii kuwaunga mkono Wanaijeria wa kabila la Igbo.
Katika mfululizo wa jumbe za twita zilizochapishwa Juni 1, 2021, Buhari alitishia kuwatendea Wanaijeria kutoka Mashariki mwa nchi kwa lugha wanazoielewa, wakirejea Naijeria 1967-1970 vita vya wenyewe kwa wenyewe dhidi ya Jamhuri ya Biafra iliyojitenga na kujitenga, Kusini mwa Naijeria.
Twiti hizo zilianza kufuatia mfululizo wa mashambulizi dhidi ya serikali na vyombo vya usalama katika eneo hilo, ambavyo vimelaumiwa kwa kikundi cha wanajeshi kinachohusishwa na Indigenous People of Biafra (IPOB), ambacho ni vuguvugu la kujitenga kwa wanachama wa Biafra.
IPOB ilikanusha kujihusisha kwenye shambulizi hilo, inasema Sauti ya Marekani.
Wengi wa wale wanaopotosha leo ni vijana mno kuelewa uharibifu na kupoteza maisha yaliyotokea wakati wa Vita vya wenyewe kwa wenyewe vya Naijeria, jumbe la twita iliyotumwa hivi sasa na Buharis ilisema:
Picha iliyopigwa kutoka kwa Rais wa Naijeria Buhari kufuatia mashambulizi hayo.
Twiti hizi zilirudisha maoni yaliyotolewa na Buhari aliyekuwa na hasira inayoonekana kwenye Ikulu ya Naijeria, mji mkuu wa Abuja, kuhusu wimbi la mashambulizi ya arson dhidi ya maafisa wa uchaguzi.
Nadhani tumewapa latitude ya kutosha.
Wamefanya kesi yao, wamependa kuharibu nchi, alisema, akionekana wakimaanisha vigogo wa kujitenga:
Buhari alitoa kauli yeye mwenyewe.
Buhari, Jenerali Mstaafu, alitumikia jeshi wakati wa vita vya wenyewe kwa wenyewe vya nchini Naijeria.
Vita vya kikatili vya wenyewe kwa wenyewe vimesababisha vifo vya zaidi ya watu milioni moja wenye asili ya Igbs na watu wengine wa Mashariki, kwa mujibu wa Chima J. Korieh, Profesa wa Historia ya Afrika katika Chuo Kikuu cha Marekani cha Marquette.
Kwa wa-Naijeria wengi, vita dhidi ya nchi ya Biafra kwa ujumla inachukuliwa kama onyesho la kusikitisha na kukosekana, lakini kwa wa-Igbo waliopigania kujitenga, bado ni tukio la kustahimili maisha, anasema mwandishi wa Kinaijeria Adaobi Tricia Nwaubani.
(Maelezo ya kina: Mwandishi ni wa kabila la Igbo.)
Sera ya Twita kuhusu vitendo vya chuki inazuia twiti zinazotangaza matumizi ya nguvu au kutishia watu wenye asili ya rangi, ukabila au asili ya utaifa.
Twiti kama hizi, kama Buharis, ama zinatuliwa na kampuni ya teknolojia au mtumiaji husimamishwa kuondoa maudhui yanayoenezwa.
Lai Mohammed, ambaye ni waziri wa habari wa Naijeria, alizungumzia kuondolewa kwa twiti iliyotumwa na kampuni ya mitandao ya kijamii kwa kile kinachosadikiwa:
Ujumbe wa Twita nchini Naijeria ni wa mashaka, anasema Lai Mohammed pic.twitter.com/6hbAKsnj VM
Twiti za utesi zilizofutwa bado zinaonekana.
Uchunguzi uliofanywa na mtaalamu wa utafiti wa mitandao ya kijamii Digital Africa Research Lab (DigiAfricaLab) unabainisha kuwa twiti ya kibaguzi ya Buharis bado inaonekana katika mfululizo wa siku mbili baada ya kufutwa kwenye mtandao wa Twita, kwa sababu ya Quote Tweets:
Zaidi ya masaa 30 baada ya mtandao wa Twita kufuta twiti iliyowekwa na Rais wa Naijeria @MBuhari kwa kukiuka taratibu zake, twiti hiyo iliyofutwa inaonekana tena katika mitandao kadhaa ya Twita kwa sababu ya Twiti zinazokutanishwa!
Ikiwa imesaini kwenye akaunti mbalimbali kwa kutumia vifaa tofauti, DigiAfricaLab ilikuwa bado na uwezo wa kuangalia zaidi ya twiti 17,000 zilizokaririwa na watumiaji wa mtandao huo kabla kampuni ya mitandao ya kijamii haijatoa twiti hizo za matusi kwenye mitandao ya twita ya @MBuhari na @NGRPresident, zote mbili zikithibitisha anuani za Twita za Rais Buhari.
Zaidi, DigiAfricaLab iliweza kubonyeza na kupanua ujumbe wa Twita uliofutiwa na Rais Buharis.
Twiti zilizofutwa zinaweza kuwa bado zinaonekana kwa watumiaji wa Twita kwa sababu zana ya Twita, inayoitwa pia, Interface of Application Programming (API) inategemea zana za watu wa tatu zinazohusisha huduma za Twita kwa kutumia anuani ya Twita.
Sababu nyingine, kwa mujibu wa J.D. Biersdorfer wa jarida la New York Times, ilikuwa ni kuwa twiti zilizofutwa zinaweza kuendelea kufungiwa na hivyo zinaweza kutumika kuonekana kwenye matokeo ya utafutaji mpaka tovuti itakapoingia kwenye orodha na kujipatia taarifa mpya kwa kutumia nakala mpya ya wasifu na posti za Twita.
Basi na hashtag #IAmIgboToo
Twiti ya mateso ya Rais Buharis ilizua malalamiko kutoka kwa watumiaji wa mtandao wa twita wa Naijeria waliokuwa wakitoa alama habari ya #IAmIgboToo kuonyesha kuchukizwa na tukio hilo.
Kwa nyongeza, wa-Naijeria wanaotumia Twita kutoka makabila mbalimbali walitumia majina ya Wa-Igbo kuonyesha mshikamano wao na watu wa Wa-Igbo.
Uchambuzi uliofanywa Juni 4, 2021, na Global Voices kwenye tovuti ya Brand Mentions uligundua kuwa katika siku saba zilizopita, alama habari ya #IAmIgboToo ilikuwa na matamshi 508, maingiliano 3,19,200, maingiliano 457,500 na kuchapishwa kwa makala 313,100 kwenye mtandao wa Twita na Instagram.
Picha iliyopigwa kutoka kwenye alama ashiria ya #IAmIgboToo
Mwanaharakati wa haki za binadamu Aisha Yesufu akitumia jina la Igbo Somtochukwu, ikimaanisha kuungana nami katika kumsifu Mungu wakati akilaani vitisho vya mwaka 1967 [vita vya wenyewe kwa wenyewe] kutoka kwa Rais Buhari kwa watu wa Igbo alisema kuwa kushambuliwa kwa watu wa Igbo ni shambulio kwangu:
Jina langu ni Aisha Somtochukwu Yesufu.
Tishio lolote kwa watu wa Igbo ni tishio kwangu.
Kushambuliana kwa watu wa Igbo ni kushambuliana kwangu.
Ninalaani vitisho vya Rais Buhari vya mwaka 1967 kwa watu wa Igbo
Hakuna Mnaijeria ni Mnaijeria zaidi kuliko Mnaijeria yeyote
Msanii wa kuorodhesha muziki wa kuigiza na mwandaaji wa muziki wa kuigiza Jude Abaga (M.I Abaga) alionesha hamu yake kwa nchi hii kupita mbali na kauli hizi za chuki:
Maelezo kwamba Naijeria inawachukia watu wa Igbo ni mukhtadha wa zamani ambao utaondoka na kizazi cha zamani na chenye machungu
Mwanaharakati wa #EndSARS Rinuola [Rinu] Oduala, akitumia jina la Igbo la Ochiaga, likiwa na maana ya kiongozi wa majeshi, alikumbuka kwa fahari mchango muhimu wa wanawake wa Igbo katika historia ya Naijeria, akirejea Novemba 1929 Aba Wanawake Uasi:
Ninazikumbuka uasi wa wanawake wa Aba ambapo wanawake wasiopungua 25,000 wa Igbo waliandamana kupinga ukandamizaji wa kikoloni.
Ninatoka katika nchi ileile na wanawake hao mabaya, waliozaliwa kwa kujiamini na ujasiri kwa miaka mingi ya ukandamizaji na uvunjifu wa haki za kijamii.
Jina langu ni Rinu Ochiagha Oduala.#IAmIgboToo
Blossom Ozurumba, mtafsiri wa lugha ya Igbo wa Global Voices, alibainisha kuwa ghasia huanza kwa kuacha ubinadamu:
Matumizi ya kutokuwa na ubinadamu yanaiwezesha kuondoa hofu ya kimaadili inayohusishwa na kuua, kubagua, au kuwatesa wengine kwa misingi ya utambulisho wao wa kikundi.
Kama wataendelea kuonekana kama binadamu, ni rahisi kuhalalisha vitendo vya vurugu dhidi yao.
Dehumanization, kwa mujibu wa Ozurumba, inafanya iwe rahisi kuondoa hofu ya kimaadili inayohusishwa na mauaji, kubagua, au kuwatesa wengine kwa misingi ya utambulisho wao wa kikundi.
Picha na makeitkenya, CC PDM 1.0
Mnamo Machi 27, mjadala mkali uliibuka katika mitandao ya kijamii ya Kenya kuhusu matamshi yaliyofanywa hewani na watangazaji watatu wa redio wakati wa kipindi cha mchana.
Waandaaji walikuwa wakijadili kesi ya mahakama inayomuhusisha Eunice Wangari, mwanamke aliyesukumwa kutoka kwenye jengo la ghorofa 12 na mwanaume ambaye yeye alikuwa naye siku moja.
Kwenye mtandao wa Twita, wa-Kenya waliochukizwa na hasira zao walimuondoa wawasilishaji Shaffie Weru, Joseph Munoru, na Neville Muysa kutokana na kauli zao juu ya tuhuma za ghasia zinazotokana na masuala ya kijinsia, na kuwaita wawasilisha habari kuwa waathirika wa shambulizi hilo.
Shaffie anabashiri kwamba mke ambaye alisukumwa kutoka ghorofa ya 12 ya jengo jijini Nairobi CBD baada ya yeye kusema hapana kwa mwenendo wa mtu huyo ulikuwa kwa sababu alikuwa mkweli sana na anapatikana sana na hivyo kujiwekea ni hali ya namna hii.
Ama kwa hakika ni jeuri gani!
Jambo hili liliwatenganisha watumiaji wa mtandao kufuatia kundi moja la raia kukubaliana na wenyeji wa mtandao huo.
Ingawa filamu hiyo ilirekodiwa na kituo cha redio, imesababisha mshtuko wa namna ambavyo nafasi ya mtandaoni ya Kenya imekuwa ya kibinadamu kwa wanawake.
Kuna watumiaji wa intaneti wapatao milioni 21.75 nchini Kenya, au asilimia 40 ya idadi ya watu nchini humo, kwa mujibu wa takwimu za mwaka 2021, zilizotolewa na shirika la utafiti la DataReportal.
Takribani watu milioni 11 wanaotumia mitandao ya kijamii, ongezeko la asilimia 2.2 ukilinganisha na mwaka 2020.
Kwa mujibu wa taarifa nyingine iliyoandaliwa na Mfumo wa Mawasiliano ya Kimataifa (GSMA), wakati umiliki wa simu za mkononi ni sawa sana kati ya wanaume na wanawake huku kwa asilimia tano tu ya wanaume kuliko wanawake wanaomiliki au kupata vifaa, mmoja tu kwa kila watumiaji watatu wa intaneti nchini Kenya ni mwanamke.
Kama wachache mtandaoni, wanawake nchini Kenya mara nyingi huwalengwa na udhalilishaji wa mtandaoni.
Na ingawa mwaka 2018 nchi ilipitisha sheria dhidi ya udhalilishaji wa mtandaoni ambayo inatafsiri tabia hiyo kama kuwasiliana na watu wengine kwa namna ambayo inaweza kusababisha [] kukamatwa au hofu ya matumizi ya nguvu au kuharibu au kupoteza mali ya mtu huyo kwa adhabu ya kifungo cha miaka 10 gerezani, uvamizi wa umma mtandaoni bado unakimbia.
Hapa chini tutaelezea kesi nyingine mbili maarufu katika miezi 12 iliyopita ambazo mitandao ya kijamii ilitumika kama jukwaa la kuwabughudhi wanawake nchini Kenya.
Wagonjwa wa COVID-19
Mwezi Machi 2020, Brenda Ivy Cherotich alikuwa mgonjwa wa kwanza wa COVID-19 nchini Kenya.
Baada ya kupona kabisa, alijitokeza kuzungumzia safari yake wakati dunia ilipokuwa inaanza kuelewa virusi hivyo mpya.
Lakini Cherotich hakupokea mapokezi mazuri aliyoweza kutegemea.
Baada ya kufanya mahojiano na vyombo vya habari mwezi Aprili 2020, alikabiliwa na unyanyasaji wa mtandaoni na kuchukizwa na Wakenya kwenye mtandao wa Twita (au maarufu #KOT, ambalo ni neno lililotumika sana kuelezea mkusanyiko wa Wakenya hai mtandaoni linalojulikana kwa kuwa na mgomo wa kupinga vyanzo mbalimbali au watu binafsi) ambao walitafuta kuyakatisha na kuhoji ukweli ulioko nyuma ya habari yake.
Wanaharakati wengine wa mtandaoni walitilia mkazo maisha yake binafsi, na mazungumzo yake binafsi na picha zake zilisambazwa sana, labda baada ya kuvuja na rafiki au watu waliokutana nao.
Nywele zake za kifahari zilionekana kama Corona yenyewe
Akikasirishwa na hilo, Waziri wa Afya wa Kenya Mutahi Kagwe aliitetea Brenda, akitoa wito wa kuwekwa kizuizini kwa watuhumiwa hao na kuita kuwa vitendo hivyo vya unyanyasaji huo ni jaribio la aibu la kuharibu juhudi za serikali za kukabiliana na changamoto ya COVID-19.
Afya CS Mutahi Kagwe anamwambia polisi kumkamata watumiaji wa mitandao ya kijamii kwa kumtukana Brenda
Hiyo haikuwa mwisho wake, kwani mwathirika mwingine alikwama kwenye mashambulizi ya #KOT: Mwandishi wa televisheni Yvonne Okwara alilengwa kwa kumtetea Brenda na kuunga mkono mawaziri waliokuwa wanatetea kwa kukamatwa kwa watumiaji wa mtandao wa intaneti.
Ninakubaliana na Yvonne Okwara.
Matamshi hayo siyo shabaha.
Ni ya kihisia na inaelekea juu kabisa.
Unazungumzia sauti yako ilipokuwa wapi wakati wanawake wenzako walimvua nguo wa MAN (Lonyangapuo) na kusambaza picha zake za uchi?
Hili ni sumu
Okwara aliwataka wadhalilishaji kuwalenga wanawake.
Alieleza kwamba Brian Orinda, m-Kenya wa tatu aliyepata ugonjwa wa COVID-19, na aliyekuwepo alipokuwa akielekea katika safari ya kupona akiwa na Brenda, hakupata matibabu ya namna hiyo.
Hali hii iliibua hisia za mashujaa waliokuwa na siku nzima katika kurasa zao kwenye mtandao wa twita wakiwalaani Okwara.
Kila wakati tukicheza na kadi ya kutolea jinsia.
Wanawake wanapaswa kulinda heshima yao.
Kupiga picha hizo na kusambaza picha hizo pia ni jambo lisilo na maadili.
Ni mtazamo wa kina na wa kijinga sana kutoka kwa Okwara.
Hapa chini, unashangaa kama Corona alikuwa akichoma akili.
Wengi wa wanaume walikuwa ni majaji wa mtandaoni.
Ghafla ana amnesia katika hilo.
Mapema mwaka 2021, msemaji wa Ikulu Kanze Dena pia alishambuliwa na ugonjwa wa mtandao nchini Kenya.
Wakati alipotoa taarifa kwa waandishi wa habari katika tukio hilo, wabakaji wa mtandaoni walimshutumu kwa uzito wake.
Ghafla iligeuka kuwa mjadala wa vyombo vya habari vya kiraia, ambapo kikundi cha Wakenya na watumiaji wa vyombo vya habari waliamua kumtetea Dena.
Ni nzito sana, ndefu sana, machache sana!
Nani anaweka viwango vya namna wanawake wanavyopaswa kuonekana?
Kwa nini ni tatizo letu kwamba @KanzeDena amejiongezea uzito?
Naam, akina mama mpya, lakini, hana haja na yeyote wa kutoa ufafanuzi!
Ampe mapumziko tafadhali!
Hii ni kiwango kipya ambacho hatuna budi kukataa
Makala iliyoandikwa na The Elephant, moja wapo ya machapisho ya kidijitali yanayopendekezwa na Kenya, ilieleza kwamba mitandao ya kijamii ya mtandaoni nchini Kenya na duniani kote imegeuka kuwa mpakani wa kutoa maoni yenye sumu na unyanyasaji.
Hakuna faida kwamba uanahabari wa kijamii umekuwa chombo muhimu cha maendeleo ya kijamii na kitaaluma, zaidi kwa wanawake.
Wanawake wengi wamejiandaa mtandaoni na, katika mchakato huo, wamejifunza namna ya kuwasiliana na wengine.
Wengi hutafuta wateja wao kununua na kuuza bidhaa zao mtandaoni.
Wengine wanapata majukwaa ya kuchanganya mawazo, yanayopelekea mamia ya makampuni ya kijamii kama sio mamilioni ambayo siyo tu yanaimarisha ukuaji wa uchumi bali pia yanawezesha moja kwa moja vijana na wanawake kiuchumi.
Wamejifunza pia namna ya kuboresha ujuzi wao wa ujasiriamali mtandaoni.
Bila ya shaka, uanahabari wa kijamii umejitokeza kuwa sehemu muhimu ya kufanya biashara.
Hii ni muhimu kwa uwezo wa kiuchumi na uwekaji bayana wa wanawake.
Chanzo: Tembo
Inaonekana kwamba kwa wanawake kushiriki katika majadiliano ya mtandaoni kuhusu mada ambazo huathiri moja kwa moja maisha yao, mtandao lazima uwe mahali salama zaidi kuliko ilivyo sasa.
Bendera yenye rangi ya upinde wa mvua.
Picha ya Marco Verch Professional Photographer kwenye mtandao wa Flickr, CC BY 2.0.
Nchi za Karibeani, moja kwa moja, zimekuwa zikihariri vitabu vyake vya sheria ili kuonyesha usawa zaidi kwa watu wa mashoga kwa kuondoa kifungu cha sheria cha ukoloni.
Mwaka 2016, ilikuwa ni Belize.
Miaka miwili baadae, Trinidad na Tobago walifuata mashitaka yao, lakini matokeo mabaya ya kuvunjilia mbali vipengele vya sheria vilivyohusiana yamekuwa hafifu yanayokuja.
Miaka mitatu baada ya mahakama kuiona sheria zinazohusiana na masuala ya kingono kama kinyume cha kikatiba, Sheria ya Equal Opportunity ya Trinidad na Tobago (EOA) hatimaye inaonekana kubadili sheria yake inayohusiana na hali ya kingono.
Kusudi linalotangazwa na sheria hiyo ni kuzuia aina fulani za ubaguzi na kukuza usawa wa fursa kati ya watu wenye hadhi tofauti.
Ili kufikia mwisho huu, Tume ya Usawa wa fursa na Mahakama ya Usawa wa fursa viliundwa ili kushughulikia masuala kama hayo lakini mpaka sasa, hakuna chombo ambacho kimeweza kushughulikia masuala ya ubaguzi wa misingi ya mahusiano ya kimapenzi.
Sheria za sasa zinazuia tu ubaguzi unaotokana na ngono, rangi, ukabila, asili, dini, hadhi ya ndoa, au ulemavu katika masuala ya ajira, mafunzo, elimu, na kadhalika.
Mashinikizo ya kurekebisha Sheria ya sasa yalifunguliwa mara baada ya Scotiabank Trinidad na Tobago kutangaza mnamo Aprili 14 kwamba itaweza kurefusha manufaa ya kiafya kwa wafanyakazi wenzao wa mahusiano ya jinsia moja, kwa namna ile ile ambayo tayari inawapa wafanyakazi wenzao wa kisheria wanaofanya kazi kwa mahusiano ya jinsia tofauti.
Tangazo hilo lilianzisha majadiliano ya kitaifa na lilisifiwa na Chemba ya Biashara ya Marekani (AMCHAM) na Ian Roach, mwenyekiti wa Tume ya Usawa ya fursa, ambaye aliweka bayana kwenye mahojiano na Trinidad na Tobago Newsday:
Ni hatua nzuri kwa sekta binafsi na hasa ya benki, ambayo ina makundi mbalimbali ya wafanyakazi.
Ni muhimu kuwa wengine wanapaswa kufuata mashitaka yao, kabla ya yale ambayo sheria inasisitiza.
Mwanasheria Mkuu wa Serikali Faris Al-Rawi alisema anahamasishwa na mkakati wa kujumuisha wa Scotiabank na bado anakuwa huru kufanya kile kinachotakiwa kukabiliana na aina za ubaguzi zilizopo.
Msimamo wa Al-Rawi unatofautiana sana na msimamo wake baada ya maamuzi ya Mahakama Kuu ya mwaka 2018; mara baada ya uamuzi huo usio wa kikatiba kuondolewa, serikali ilitangaza nia yake ya kukata rufaa.
Wakati ambapo Trinidad na Tobago imeshapiga hatua kubwa katika kukabiliana na unyanyapaa wa wanachama wa jumuiya ya mashoga na wasagaji nchini humo, mapenzi ya jinsia moja kwa sababu ya dini bado yupo.
Miitikio ya umma kufuatia tamko la Scotiabank kwenye majukwaa ya mitandao ya kijamii kama Facebook ilikumbana na wakosoaji wengi.
Wakati huo huo, watu wa mashoga wameendelea kukabiliana si tu na ubaguzi, lakini vitendo vya matumizi ya nguvu, vingi vyao hupoteza maisha.
Hivi karibuni, mauaji ya Marcus Anthony Singh, mwanachama wa jumuiya ya wapenzi wa jinsia moja, yalichochea majadiliano ya mtandaoni kuhusu ukweli wanaokumbana nao watu wengi wa mapenzi ya jinsia moja kuhusu masuala ya usalama na unyanyasaji.
Mazungumzo mengi yametokea katika anga la Twita, ambalo hutoa jukwaa la maongezi kwa njia ya sauti pekee kwa ajili ya majadiliano salama na elimu.
Wakati Jaji Mkuu wa Serikali Al Rawi hakutoa mtiririko ambao marekebisho ya sheria yatafanywa, kwa jamii ya mashoga na washirika wake, matumaini yanayobaki ni makampuni ya sekta binafsi kama vile Scotiabank ambayo hivi karibuni yatafuatiliwa na serikali, hatimaye yanapelekea mabadiliko ya kijamii.
Injia wa Kifaransa na mbunifu wa /e/ Foundation Gaël Duval.
Picha imetumiwa kwa ruhusa.
Kwa makampuni ya intaneti na teknolojia, kukusanya takwimu za mtumiaji bado ni moja ya vyanzo vikuu vya mapato.
Lakini mtindo huu wa biashara unahusisha hatari za usalama kwa watumiaji wake, kama ilivyoonyeshwa katika matukio ya matumizi ya kibiashara yasiyotangazwa, uvujaji mkubwa, na matukio ya udukuzi.
Je, kuna ufumbuzi unaoaminika kwa kukuza faragha ya watumiaji wa mtandao?
Kampuni kama Google na Apple zinatilia makini kukusanya takwimu za mtumiaji wa mtandao kila siku, hususani kwa kutumia simu za kisasa, na kukusanya taarifa kutoka kwenye zana tumizi ambazo hufanya kazi kwa wakati: mawasiliano ya mtumiaji na ajenda, kwa mfano.
Zana nyingi zinafuatilia maeneo yanayotumiwa na mtumiaji wake katika muda halisi, wakati zana za afya na michezo zinaingiza sana taarifa zao za vipimo vya kibayometriki.
Takwimu hizi zinakusanywa na kuchambuliwa, ikidaiwa kutoa huduma bora na zenye ubora zaidi.
Kwa hakika, watumiaji wengi hawajagundua kuwa wanatoa taarifa nyingi kwa wamiliki wa huduma na majukwaa, bila malipo.
Wanaharakati wa masuala ya faragha, kama vile Austrian Max Schrems, wameelezea wasiwasi wao kwa mifumo hii.
Wanaelezea hatari za uvunjifu wa faragha na unyanyasaji wa mara kwa mara.
Hili kwa hakika lilionekana vizuri zaidi kwenye kashfa ya Facebook inayofahamika kama kesi ya Cambridge Analytica ambayo kampuni ya ushauri ya Kiingereza Cambridge Analytica ilipatikana taarifa binafsi za watumiaji wapatao milioni 87 wa Facebook bila ridhaa yao, ili kutoa uchambuzi wa kusaidia kampeni za Urais za mwaka 2016 za Ted Cruz na Donald Trump.
Schrems anasema aliwaonya wawakilishi wa Facebook kuhusu shughuli za uchimbaji takwimu za Cambridge Analytica, lakini hawakuweza kuwashawishi wafanye kazi:
Wanafunzi hao wa Facebook walisema kwa uwazi kabisa kwamba kwa maoni yao, kwa kutumia jukwaa hili, unakubaliana na hali ambayo watu wengine wanaweza kufunga zana tumizi na kukusanya takwimu zako.
Lakini ni kwa nini ungejali faragha kama huna cha kuficha, baada ya yote?
Mwanahabari Edward Snowden alijibu swali hili katika mjadala wa Reddit mwaka 2015:
Kuthibitisha kuwa haujali haki ya faragha kwa sababu hakuna cha kuficha ni tofauti na kusema kuwa haujali uhuru wa kujieleza kwa sababu hauna chochote cha kusema.
Hatari halisi zinazohusishwa na matumizi ya majukwaa ya teknolojia ya habari
Mhandisi wa Kifaransa wa program za kompyuta na mtaalamu wa takwimu Gaël Duval amekuwa akishiriki kwa miaka mingi kwenye uendelezaji wa zana huru za kompyuta, ikiwa ni pamoja na usambazaji wa mfumo wa kompyuta wa Mandrake Linux (lililotokana na kiini cha Linux) ambao unaweza kurekebishwa kisheria na kusambazwa na watu wengine.
Duval aliamua kujenga mfumo wa kompyuta ambao ungewapa watumiaji wa simu za viganjani ulinzi bora zaidi wa takwimu zao: /e/OS.
Global Voices ilizungumza naye ili kuelewa ni kwa jinsi gani teknolojia ya mawasiliano inavyoathiri maisha, na kuwakumbusha fursa na hatari.
Hapa unaweza kuona maoni yake juu ya mabadiliko ya teknolojia ya namna hiyo:
Hili ni swali la falsafa.
Binafsi nina mawazo mchanganyiko kuhusu suala hili kwa sababu siku zote nimekuwa na shauku ya teknolojia.
Lakini wakati huo huo, ninahisi kuwa mara nyingine mara nyingi huwa ni mengi sana, na ninakosa muda unapotakiwa kutafuta sehemu ya kupigia simu ili kupata simu.
Pengine ilikuwa ni maisha ya mtu yaliyo huru zaidi na yaliyochoka kidogo.
Vijana wanaweza kushangaa kufahamu kuwa mpaka nikiwa na umri wa miaka mitano, hakukuwa na simu ya nyumbani na hakuna televisheni.
Kwa hiyo wakati mwingine najihisi nimeishi sehemu ya maisha yangu katika dunia tofauti kabisa, ambayo haipo tena.
Kwa upande mwingine, inavutia kuona kile tunachoweza kukifanya kwa kutumia teknolojia ya kisasa, kama vile kuwa na simu ya video ya mtandaoni na mtu wa upande mwingine wa dunia, na kuona magari ya umeme ambayo, angalau, hayachoma mafuta ya petroli na [kuwasha] mapafu yetu kwa moshi unaotoka.
Pamoja na hatari za kutia moyo wale ambao bado wanakumbuka nyakati za analoga, pia tunakabiliwa na hatari ya kweli ya kutegemea teknolojia ya habari.
Utafiti wa mwaka 2018 ulihusisha matatizo ya tabia ya watoto walio na matumizi makubwa ya simu za kiganjani, yaliyoonyesha kusababisha masuala kama upungufu wa macho (ADD) na ukosefu wa mawazo.
Utafiti uliochapishwa mwaka 2020 na Common Sense Media uligundua kuwa asilimia 50 ya vijana katika eneo la Los Angeles walijisikia kutegemea simu zao za kisasa.
Hatari inayotokana na matumizi yetu ya teknolojia hiyo siku za hivi karibuni ilitambuliwa hadharani na watumiaji wa ndani wa mtandao wa intaneti katika filamu hiyo ya Networks iitwayo The Social Dilemma, ambayo inajumuisha shuhuda kutoka kwa wafanyakazi wa zamani wa Big Tech ikiwa ni pamoja na Google, Twitter na Facebook wanaoelezea namna walivyowatunza watumiaji wa mtandao kwa makusudi ili kujinufaisha.
Baadhi ya serikali zimeitikia hatua hiyo kwa kuboresha sheria za ulinzi ili kuongeza uelewa wa watu na kuweka wajibu zaidi makampuni ya teknolojia.
Mwezi Mei 2018, Umoja wa Ulaya ulipitisha Kanuni Kuu ya Kulinda Taarifa (GDPR).
Sheria inaongeza vikwazo vingi katika usimamizi wa takwimu, kama vile kuwataka watumiaji watoe kibali cha wazi kwa matumizi ya takwimu zao na kuwataka makampuni kuondoa takwimu hizo baada ya kipindi cha miaka mitatu bila kuingiliana.
Pia sheria hii inatoa faini kubwa sana kwa wale ambao hawaheshimu sheria hii.
Lakini utekelezaji wake unahusishwa na ukosefu wa rasilimali za kufanya hivyo miongoni mwa mamlaka za mitaa, na, bila shaka, utawala huo utatumika kwenye nchi wanachama wa Umoja wa Ulaya pekee.
Zana ya kuwawezesha watumiaji
Hali ya hewa ilimshawishi Duval kuhusu umuhimu wa kutengeneza nyenzo ambayo itawaruhusu watu kudhibiti takwimu zao wenyewe, kama anavyoeleza:
Kauli mbiu yetu ni takwimu yako, kwa sababu takwimu zetu binafsi ni za sisi, na wale wanaodai kuwa sio ama kupinga uhuru na demokrasia, au wana biashara inayoharibiwa na matangazo kwa sababu takwimu binafsi zinaweza kusaidia kuuza matangazo kwa bei ya juu sana.
Hivi ndivyo mfumo wa utumiaji wa kompyuta alioutengeneza unavyofanya kazi:
/e/ ni mfumo wa kidigitali wa kielektroniki unaotoa mfumo wa operesheni wa simu za kisasa (smartphone) ambao hawatumii [Google] sehemu yoyote ya taarifa zako binafsi, kama unapotafuta, eneo lako la kijiografia na ambayo inaheshimu faragha ya taarifa za watumiaji.
Taarifa za mtumiaji wa mtandao huo huwa hazitazami kwa lengo lolote.
Pia inatoa huduma muhimu za mtandaoni kama vile anuani ya barua pepe, kiasi fulani cha kuhifadhia, kalenda na namna ya kuhifadhia mawasiliano yako na kila kitu kinachohusishwa na mfumo wa operesheni wa simu yako.
Duval alisema kuwa linapokuja suala la taarifa binafsi za watu, Google na Apple zinakabiliana na mfumo wa biashara wa Google, ambao kimsingi unategemea kuuza matangazo, wakati Apple, bila kujali kudai kulinda faragha ya watumiaji wake, inakadiriwa kufikia dola bilioni 8 hadi bilioni 12 za kimarekani kila mwaka ili kuwezesha kutafutia zana za Google kwenye simu za mkononi na iPad.
Duval aliongeza:
Kwa kutumia simu ya iPhone, mtumiaji anatuma takribani MB 6 za taarifa binafsi kwa Google, kwa siku.
Hii ni mara mbili zaidi kwa watumiaji wa mtandao wa Android.
Hata hivyo, vifaa vya Apple ni boksi lililofungwa, bila uwazi wowote kuhusu kinachotokea ndani ya kampuni hiyo.
Ni lazima uwaamini.
Sisi, kwa upande mwingine, tunaunga mkono faragha inayohitajika: wote /e/OS na alama ya chanzo cha zana za mtandaoni (chakula cha kutengeneza bidhaa hizi) ni chanzo huru.
Inaweza kuhojiwa na wataalamu au kukaguliwa.
Katika mukhtadha wa kuongezeka kwa utumiaji wa simu za kiganjani, ni dhahiri kuwa sheria za kinga hazitoshi kukuza uelewa na kuwawezesha watumiaji wa zana sahihi na ufahamu wa kulinda faragha ya takwimu zao na hapa ndipo zana ya kidijitali inayowafanya watumiaji wake kuwa na uwajibikaji na utii wanaweza kuchukua nafasi muhimu.
Kwa taarifa na uelewa ni muhimu kuzuia kuenea kwa ugonjwa wa COVID-19.
Hapa Kenya, wafanyakazi wa huduma za afya wanatilia mkazo jamii juu ya COVID-19.
Picha: Victoria Nthenge na Trocaire ina leseni ya CC BY 2.0
Kundi la chanjo la Kenya COVID-19 limegubikwa na madai ya hongo, kukatwa mstari na rushwa ambayo imewaacha raia masikini na wazee wakisubiri foleni ndefu nje ya hospitali za umma hata wakati ambapo nchi inaandika makala zenye wimbi la tatu la magonjwa na vifo.
Wakati huo huo, mamia ya wa-Kenya wenye uhusiano mzuri wanalipa chochote kinachofikia dola za kimarekani 100 kwa siri kupokea machungu ya haraka, kama inavyoorodheshwa kupitia taarifa za watu wanaoshuhudia tukio hilo kwenye mtandao na kwenye vyombo vya habari vya Kenya na vile vya kimataifa.
Mapema mwezi Machi, Kenya ilitoa zaidi ya dosari milioni moja ya dozi za kinga ya Oxford-AstraZeneca kupitia mpango wa COVID-19 Vaccines Global Access, ambao ni mpango wa usambazaji wa kinga duniani unaofadhiliwa na Shirika la Afya Duniani unaofahamika kama COVAX.
Utoaji wa dawa hiyo ulikuwa ni mwanzo wa kampeni ya kutoa dawa hizi bure kwa baadhi ya hospitali za umma na zile binafsi.
Majukumu hayo yalifanyika katika awamu tatu: wahudumu wa afya na maafisa wa usalama na uhamiaji, raia wenye umri wa zaidi ya miaka 58 na watu wazima wenye hali fulani ya matibabu, na raia wengine walio katika mazingira magumu kama vile wale wanaoishi kwenye makazi yasiyo rasmi.
Nchi hiyo ina mpango wa kupokea dosari milioni 24 kupitia COVAX.
Lengo lilikuwa kusababisha chanjo kwa asilimia 50 ya raia wa nchi hiyo ifikapo mwezi Juni 2022 kwa njia ya mchanganyiko wa chanjo na michango kutoka nchi nyingine, iliripoti gazeti la Washington Post.
Katika taarifa kwa vyombo vya habari, mwakilishi wa UNICEF nchini Kenya Maniza Zaman alisherehekea kuingia kwa chanjo cha kwanza nchini Kenya.
Kwa kuwasili kwa dawa hizi, UNICEF na washirika wake wanaheshimu ahadi ya taasisi ya CIVAX kuhakikisha watu kutoka nchi chache zenye utajiri hawaachwi nyuma kwenye orodha ya dawa zinazokinga maisha duniani, alisema.
Hata hivyo, mpango huu wa kufanyika kwa awamu tatu ulikuwa umebadilika mara tu zoezi hilo lilipoanza kwa sababu ya uamuzi wa dakika ya mwisho wa serikali wa kufanyika kwa awamu mbili kama majibu ya wimbi la tatu, mgongano wa maslahi ya wanasiasa, na serikali kushindwa kushauriana na kuwajulisha raia.
Katika makala yake akihoji kile kinachoendelea kwenye msukumo wa kinga ya Kenya COVID-19, Patrick Gathara, mwandishi anayeishi Nairobi na mchoraji maarufu wa vikaragosi vya kisiasa alibainisha:
Kwa sauti kubwa, wanasiasa walisema kuwa lazima wapewe kipaumbele kuhamasisha kujiamini miongoni mwa raia, hata kama Wizara ya Afya ilikuwa ikiripoti kukabiliana na upinzani mdogo.
Kwa sababu serikali ilikuwa haikufahamu umuhimu wa kueleza mpango wake kwa wananchi, kulikuwa na mkanganyiko mkubwa kuhusiana na wapi na lini watu walikuwa wanatarajiwa kuwa kwenye mistari ya mbele.
Pamoja na maelekezo ya serikali kuweka kipaumbele wananchi zaidi ya umri wa miaka 58, vyombo vya habari vya Kenya viliripoti kuwa wafanyabiashara na wanasiasa ambao sio katika kundi hili la umri wa miaka wamepata njia ya kupata nafuu mapema, na kuweka wazi mgawanyiko wa matajiri na masikini wa nchi.
Wakati huo huo, wananchi wenye sifa kubwa na maskini wa Kenya, ambao hawana uhusiano mzuri na hawana fedha za kulipa rushwa, mara nyingi wanasubiri kwa mstari kuanzia saa 5 usiku, na kuombwa kurudi siku iliyofuata kwa kuwa dosari zimesheheni, kwa mujibu wa jarida la The Washington Post.
Wana mlango mwingine kwa marafiki zao, Mary Njoroge, mwenye umri wa miaka 58, mmoja wa walimu, aliliambia gazeti la Washington Post.
Bila miungu kukusaidia katika mchakato huu, unapaswa kufanya nini?
Matukio kama hayo kwenye hospitali nyingine ya serikali yaliripotiwa na @_Sativa, mtumiaji wa Twita anayeishi Nairobi, Kenya.
Katika mtiririko wa Twita, alitoa taarifa kuhusu uzoefu wa shangazi yake, mwalimu mstaafu katika miaka ya 60.
Wakati watu wazima wakisubiriwa kwa mstari, muuguzi aliwatangaza majina yao na vijana walikuja mbele kupata chanjo.
Wakati shangazi yake alipouliza ni nini kilichokuwa kinatokea, muuguzi huyo alimpa namba anakoweza kutuma pesa, alisema kwenye mtiririko wake wa pesa kwenye mtandao wa Twita.
Kufuatia taarifa za kuongezeka kwa shauku kutoka kwa watu kuhusiana na kampeni hiyo ya kutengeneza chanjo, Katibu wa Baraza la Afya la Kenya, Mutahi Kagwe aliwaambia waandishi wa habari:
Nadhani mahali fulani katika suala hili kuna mkanganyiko kwamba yeyote anaweza kwenda kwenye kituo cha vinasaba na kupata chanjo.
Ninataka kuufanya iwe wazi sana, wale wanaofanya chanjo watalazimika kuhesabu kila dozi waliyotumia na dozi hiyo iliyotumika lazima ikabiliwe na mtu mwenye sifa.
Chama cha Taifa cha Wauguzi cha Rais wa Kenya, Alfred Obengo aliwaomba wa-Kenya ambao hawana kipaumbele cha kuepuka kupanga chanjo.
Katika kutoa ufafanuzi wa jinsi serikali ya Kenya inavyoweza kuepuka mkanganyiko huu katika mikakati yake, Gathara anahitimisha makala yake kwa kusema:
Mambo mengi haya yangeweza kuepukika kama serikali ya Kenya na washirika wake wa kidunia, ikiwa ni pamoja na Shirika la Afya Duniani na serikali za Magharibi, wangewatendea wa-Kenya kama washirika katika utawala huu badala ya masuala ya ukoloni kutendewa kikatili na kunyanyaswa.
Bahati mbaya kwa Wakenya, nchi yao ya kikoloni haifahamu namna ya kuchukua hatua tofauti.
Mwezi Desemba mwaka jana, macho ya dunia yote yalijitwalia Ajentina kufuatia kuhalalishwa kwa utoaji mimba nchini humo.
Lakini, ni kwa kiwango gani wasichana na wanawake wanalazimishwa kuwa ma-mama katika sehemu nyingine za dunia?
Tazama au sikiza toleo hili la Global Voices Insights (iliyotangazwa moja kwa moja mnamo Aprili 7), ambapo mhariri wetu wa Amerika ya Kusini Melissa Vida anashiriki katika mazungumzo mazuri kuhusu haki za uzazi na wataalamu na wanaharakati zifuatazo:
Debora Diniz (Brazil): mwanasayansi anayebuni miradi ya utafiti katika maadili ya viumbe, haki za wanawake, haki za binadamu na afya.
Anafundisha katika Chuo Kikuu cha Brasilia, ni mtafiti katika Chuo Kikuu cha Brown, na ni mwanaharakati wa haki za uzazi.
Makala zake kuhusu utoaji mimba, ndoa usawa, utafiti wa dola isiyo ya kidini na idadi ya miili imeshapokea tuzo nyingi za kitaifa na hata zile za kimataifa na zimechukuliwa katika mashindano mengi.
Joy Asasira (Uganda): Mwandamizi wa Afya ya Uzazi wa Kiafrika, Haki za Binadamu, na Mtetezi wa Ujinsia na mkakati akiwa na utetezi wa ulimwengu mzima, kampeni, na ujenzi wa harakati na nyayo za uratibu.
Joy alipewa tuzo ya Mwanasheria bora wa Haki za Binadamu wa nchini Uganda mwaka 2018/2019 na kutambuliwa kama kiongozi wa kike wa hali ya kati katika Kongamano la Afya ya Dunia la Wanawake katika Kongamano la Afya ya Dunia mwaka 2017 kwenye Chuo Kikuu cha Stanford.
Emilie Palamy Pradichit (Thailand): mwanzilishi na Mkurugenzi wa Taasisi ya Manushya, ambayo alianzisha mwaka 2017 (Manushya ina maana ya Binadamu Kuwa Sanskrit), yenye lengo la kuimarisha nguvu za jamii za sehemu hiyo, hususani wapigania Haki za Binadamu, ili waweze kupigania haki zao, usawa na haki za kijamii.
Ni mwanasheria wa kimataifa wa haki za binadamu anayebobea katika upatikanaji wa haki kwa jamii za watu wasiotengwa.
R Umaima Ahmed (Pakistani): mwandishi wa habari anayejitegemea.
Awali alikuwa mhariri mwenza wa mtandao wa The News siku ya Jumapili na Gazeti la Taifa.
Amekuwa na uzoefu wa zaidi ya miaka kumi katika masuala ya maudhui, magazeti na uandishi wa habari wa mtandaoni.
Lengo lake lilikuwa masuala ya usalama wa kidijitali, masuala ya wanawake na haki za wanyama.
Ni mchangiaji wa Global Voices.
Dominika Lasota (Poland): Mwanaharakati wa hali ya hewa mwenye umri wa miaka 19 ambaye ni sehemu ya harakati za Fridays For Future pamoja na Maandamano ya Wanawake.
Wakurugenzi wa huduma za fedha kwa njia ya simu wanasubiria wateja wao jijini Dar es Salaam, Tanzania.
Chini ya Sheria ya Maudhui ya 2020, kauli za mtu binafsi zinazuiliwa kwa ada kubwa pamoja na mamlaka ya serikali ya kuondoa maudhui yaliyokatazwa.
Picha na Fiona Graham/WorldRemit kupitia Flickr, CC BY SA 2.0.
Makala hii ni sehemu ya UPROAR, mradi wa vyombo vidogo vya habari unaowataka serikali kushughulikia changamoto za haki za kidijitali kwenye tathmini ya jumla ya mara kwa mara (UPR).
Mapema mwezi Machi, wakati Watanzania walipoanza kudodosa kuhusu afya na eneo alikozaliwa Rais John Magufuli, wananchi wengi waliingia kwenye mitandao ya kijamii wakiwa na maswali na hofu zao.
Kufutia tukio hilo, serikali ilitishia kumkamata mtu yeyote aliyetumia mitandao ya kijamii kusambaza taarifa za uongo kuhusu rais.
Mamlaka ziliripoti Sheria ya Makosa ya Mtandao ya Tanzania ya 2015, na Sheria ya Mawasiliano ya Kieletroniki na Posta ya 2020 (Maudhui ya Maudhui Mtandaoni) kuwaweka kizuizini na kuwekwa kizuizini wale wote waliokwisha kuvunja sheria zao.
Serikali mara kadhaa imetumia sheria za makosa ya mtandao na kanuni za maudhui ya habari za mtandaoni kukemea na kupunguza haki za kidijitali na uhuru wa kujieleza nchini Tanzania, wakati huu hakukuwa na tofauti yoyote.
Mnamo Machi 17, Rais wa wakati huo Samia Suluhu Hassan aliweka wazi kwenye televisheni ya taifa kwamba John Magufuli amefariki dunia.
Baadae, Hassan aliapishwa kuwa rais wa sita wa Tanzania.
Hadi wakati huo, watu wasiopungua wanne walikamatwa katika maeneo mbalimbali ya nchi hiyo kwa kusambaza uvumi wa uongo kuhusu afya na eneo la Magufulis.
Wengi sasa wanajiuliza kama Tanzania itapitia upya kanuni zake zinazokandamiza maudhui ya habari za mtandaoni katika kipindi cha baada ya ukabila, au kama sheria hizo zitaendelea kuwepo kwa nguvu mpaka mwaka 2025 – kipindi kilichobaki cha muhula wa Magufuli kilichoitwa na Hassan.
Mapema mwezi Machi, Innocent Bashungwa, Waziri wa Habari, Utamaduni, Sanaa na Michezo wa Tanzania, alitoa onyo maalum kwa vyombo vya habari kuacha kusambaza uvumi kuhusu mahali walipo Magufulis, ambao hawakuonekana hadharani tangu Februari 27.
Kwa nyongeza, Waziri wa Sheria na Masuala ya Katiba, Mwigulu Nchemba, pia aliwatishia watumiaji wa mtandao watakaokuwa na kifungo jela kwa kutumia ukurasa wake wa Twita kwa kusambaza uvumi usiosahihi, hasa akitaja Kifungu cha 89 cha Kanuni ya Makosa ya Jinai na Kifungu cha 16 cha Sheria ya Makosa ya Mitandao.
Mkuu wa Polisi Ramadhani Kingai alielezea hisia zake kwenye akaunti ya twita ya Kigogo, jina la kiswahili linalotambulisha afisa wa ngazi za juu, ambaye mara nyingi hufichua vitendo vya serikali.
Wanaharakati wa haki za binadamu wanalaani hatua hizi pamoja na hali ya jumla ya hofu iliyotokana na kanuni hizi na vitisho vya utekelezaji.
EPOCA 2020: Vizingiti zaidi kuhusu haki za kidijitali
Tanzania imeshuhudia maendeleo makubwa katika mtandao wa intaneti, mawasiliano na teknolojia katika muongo uliopita.
Hata hivyo, serikali mara nyingi hufanya kazi yenye ushawishi kwa makampuni ya habari na majukwaa na vyombo huru vya habari vinakosa utofauti wa mitazamo na uwakilishi.
Intaneti imetengeneza nafasi mpya mtandaoni kwa ajili ya wanablogu vijana wa Tanzania na wanaharakati wa mitandao ya kijamii kufanya sauti zao zisikike, lakini serikali haijapokea ukweli huu mpya.
Mwaka 2010, Tanzania ilichapisha Sheria ya Mawasiliano ya Kieletroniki na Posta, ya kwanza ya aina yake nchini humo.
Kufikia mwaka 2018 kanuni maalum kuhusiana na maudhui ya habari za mtandaoni zilisambazwa kupitia Kanuni za Mawasiliano ya Kieletroniki na Posta (Maudhui ya habari za mtandaoni), 2018.
Serikali ilidai kuwa kanuni hizi zinakusudiwa kufuatilia na kudhibiti raia kutumia mitandao ya kijamii, hususani, na kukabiliana na masuala kama vile kusema chuki na kutoa taarifa potofu.
Hata hivyo, kanuni hizo ziliwagusa si tu vyombo vikuu vya habari bali pia wanablogu na watoa maudhui walioshangazwa na sheria hiyo mpya ya kulipa Dola za Marekani 900 kwa ajili ya leseni.
Hii inajumuisha yeyote anayeandaa televisheni au redio inayorushwa moja kwa moja.
Kulipishwa kwa ada ya ghafla kuligeuka kuwa giza katika mitandao ya kijamii nchini Tanzania kama ambavyo wanablogu na watoa maudhui walivyokataa kulingana na gharama zilizokithiri.
Wanasiasa wa upinzani na wadau wa mitandao ya kijamii walipinga kanuni hiyo kwa kudhibiti uhuru wa vyombo vya habari mtandaoni na asasi za kiraia.
Mwaka 2020, Tanzania imetoa kanuni mpya za EPOCA, zilizotolewa chini ya Kifungu 103 cha Sheria ya Mawasiliano ya Kieletroniki na Posta, 2010, zilizopitishwa mwezi Julai 2020, na kutangazwa kupitia Gazeti la Serikali kuhusu Taarifa ya Serikali Na. 538.
Kuna tofauti kadhaa kubwa kati ya matoleo ya EPOCA ya 2018 na 2020.
Kwanza, Mamlaka ya Mawasiliano Tanzania (TCRA) ilijipatia ada katika makundi matatu ya nyongeza katika maudhui ya habari za mtandaoni: habari na hali ya sasa, burudani na elimu au kidini, na kuongezea vikwazo kwa watoa maudhui binafsi.
EPOCA 2020, Sehemu ya VI, Sehemu ya 116:
Mtu yeyote anayetoa huduma za mtandao bila kupata leseni yoyote inayohitajika, anatenda kosa na atakabiliwa na hatia ya kutozwa faini ya si chini ya shilingi milioni 6 za Tanzania [Dola 2,587 za Marekani] au kifungo jela kisichopungua miezi 12 au vyote kwa pamoja
Pili, TCRA ilipanua orodha ya maudhui yaliyokatazwa ikiwa ni pamoja na, pamoja na mambo mengine, maudhui yanayohamasisha au kuhamasisha upigaji simu, upelelezi, wizi wa taarifa, kufuatilia, kurekodi au kuingilia mawasiliano au mazungumzo bila haki.
Tatu, EPOCA 2020 vilevile ilipunguza muda unaotakiwa kwa mmiliki wa leseni kupambana na ukiukwaji wa maudhui yaliyokatazwa kwa kusimamisha au kusitisha akaunti yake.
Kwa mujibu wa kanuni za mwaka 2018, mmiliki wa leseni alikuwa na masaa 12.
Mwaka 2020, chini ya Sehemu ya III, Sehemu ya 11, muda wa majibu utapunguza hadi saa mbili.
Kushindwa kulingana ndani ya muda huu kunatoa mamlaka ya kuingilia kati, ama kwa kusimamisha au kuondoa akaunti.
Global Voices ilizungumza na wataalamu kadhaa wa haki za binadamu waliolaani mapitio ya EPOCA 2020, wakisema inaharibu haki za kidijitali na ulinzi wa jamii za kiraia.
Wanasema kuwa kanuni hizi zinakandamiza zaidi haki za kidijitali na zinazuia wanablogu na waandishi kutokuwa na maudhui yao ya mtandaoni.
Tatizo kubwa hapa ni kwamba nguvu hizi hazina ulinzi dhidi ya unyanyasaji, na kwa kuzingatia hali ilivyo sasa, bila shaka zina athari ya kubanwa kwa uhuru wa kujieleza nchini Tanzania, alisema mtaalam mmoja wa masuala ya haki za binadamu aliyetoa wito wa kubaki hana jina.
Post-Magakazi: Mustakabali wa haki za kidijitali nchini Tanzania
Chini ya uongozi wa Magufuli, haki za kiraia, vyombo vya habari na haki za kidijitali zimepungua pamoja na kuminywa kwa uhuru wa kujieleza mtandaoni.
Baada ya kifo cha Magufulis pasipo kutarajiwa, wengi sasa wanashangaa kuhusu mustakabali wa haki za kidijitali nchini baada ya miaka sita ya utawala wenye mtindo wa kiimla.
Global Voices ilizungumza na maafisa kadhaa wa serikali kuhusu masharti ya kutokutajwa jina kufuatia utaratibu uliopo na kuhusu hatua stahiki kwa masuala ya haki za binadamu katika anga la dijitali.
Mtaalam mmoja wa haki za binadamu nchini Tanzania aliiambia Global Voices, kuhusu masharti ya kutokutajwa jina lake:
Kanuni hizi si za haki kama mtu yeyote anavyoweza kuhusika na jinai, kwa sababu si raia wengi wanaelewa maana ya kanuni hizi.
Mwingine akapendekeza kwamba serikali inaziona mitandao ya kijamii kama namna ya kuudhi.
Aliwatahadharisha raia kuchukua tahadhari wakati wakiongea katika majukwaa ya umma kwa sababu serikali inaweza kutumia taarifa zote kwa mujibu wa sheria kupitia mwenyeji wa jukwaa hilo.
EPOCA 2020 inafanya iwe vigumu kuwa mtu asiyejulikana mtandaoni, kwa mujibu wa Kanuni ya 9(e), ikiwa ni pamoja na ulazima wa watoa huduma za migahawa ya intaneti kuweka watumiaji wa intaneti kujisajili kwa kutumia vitambulisho vilivyofahamika, kuweka alama za utambulisho (IP) za kompyuta zao na kuweka kamera za kufuatilia shughuli katika maeneo yao, kwa mujibu wa uchambuzi huu uliofanywa na Baraza la Habari Tanzania.
Kanuni hizi zinazuia kufukuzwa kwa makosa ya jinai, zinazuia kutokutajwa jina, zinatoa adhabu kali kwa ukiukwaji wa sheria na zinatoa mamlaka ya kuondoa maudhui yanayofanywa kwa TCRA na makampuni ya mpito.
EPOCA haina muafaka na taratibu za haki za kidijitali zinazokubalika kimataifa.
Kwa ujumla, kanuni hizi zinazuia uhuru wa habari na habari nchini Tanzania.
Bado, serikali ya Tanzania inawajibika kuheshimu na kuheshimu haki ya uhuru wa kujieleza na kuungana na watu wote ikiwa ni pamoja na waandishi wa habari, vyama vya kiraia, na vyama vya upinzani wa kisiasa, kwa mujibu wa katiba ya Tanzania na pia mkataba wa kimataifa na wa kikanda.
Haki hizi ni muhimu kwa zoezi la haki ya kupiga kura.
Tanzania iko kwenye njia panda ya haki za kidijitali.
Chini ya Rais Hassan mpya, je chama tawala cha Kimapinduzi kitaendelea kunyamazisha na kukandamiza haki za kidijitali nchini?
Maelezo ya Mhariri: Mwandishi wa makala hii anatamani kubaki asijulikana kwa sababu ya masuala ya kiusalama.
Kuipeleka mbele Tanzania haikuweza kutokea kwa kasi ya kutosha pale Rais John Magufuli alipochukua madaraka mwaka 2015.
Hapa Kazi Tu, au Ni kazi tu hapa kauli mbiu ya Magufuli aliyefariki, inayoonekana kwenye rangi za kijani na njano, inayoonyesha rangi za chama tawala cha Magufuli CCM.
Picha na Pernille Baerendtsen, imetumiwa kwa ruhusa.
Katika maeneo mbalimbali ya Tanzania, maelfu ya watu wanakimbilia kwenye viwanja vya habari, viwanja vya ndege, na kwenye viwanja vya ndege ili kukamata taswira ya marehemu Rais John P. Magufuli, ambapo mwili wake unasafirishwa kwa ajili ya shughuli za mapumziko ya wiki nzima jijini Dodoma, mji mkuu, visiwa vya Zanzibar, Mwanza, na Chato, makazi yake kwenye Ziwa Victoria, ambako atapelekwa kupumzika.
Magufuli alitangazwa kufa akiwa na umri wa miaka 61, mnamo Machi 17, katika hotuba yake iliyotolewa kwenye Televisheni ya Taifa na Makamu wa Rais Samia Suluhu Hassan, iliyoweka majuma kadhaa ya uvumi kuhusu hali ya afya yake na wapi alipo.
Inadaiwa alifariki dunia kwa hali mbaya ya moyo:
Tangazo la kifo cha rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.
Kifo cha ghafla cha Magufulis, hata hivyo, kimewaacha Watanzania na wengine, wakitabiri kuhusu mustakabali wa siasa na madaraka katika taifa hilo la Afrika Mashariki.
Siku ya Ijumaa, Hassan aliapishwa kuwa rais wa sita wa Tanzania, akisimamia historia kuwa rais wa kwanza mwanamke nchini Tanzania, rais wa kwanza kuzaliwa katika visiwa vidogo vya Zanzibar, na mwanamke wa kwanza wa Kiislamu nchini Tanzania anayetumikia nafasi ya juu kabisa.
Chini ya katiba ya Tanzania, Hassan atakuwa madarakani kwa kipindi kingine cha miaka mitano cha utawala wa Magufulis hadi mwaka 2025.
Katika kipande kidogo cha video hiyo, kilichosambaa kwenye mitandao ya kijamii, Hassan anapinga mashaka yoyote juu ya uwezo wake wa kuongoza kama mwanamke:
Kwa wale wenye mashaka kuwa mwanamke huyu atakuwa rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ningependa nikwambie kwamba mtu huyu aliye madarakani ni rais.
Ningependa kurudia kwamba mtu huyu aliyesimama hapa ni rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, [na] anatokea kuwa mwanamke.
Wakati Watanzania wakiomboleza Magufuli na kufuatilia mchakato wa mabadiliko haya ya ghafla, wengi wamkaribisha Hassan.
Mwanasiasa wa upinzani Zitto Kabwe, kiongozi wa chama cha ACT Wazalendo, ana matumaini katika historia ya Haassan ya uanaharakati na kufanya kazi kama mwanachama wa asasi za kiraia.
Historia nzuri sana ya Rais @SuluhuSamia katika dakika 20, inayomwonyesha yeye mwenyewe [kwa maneno yake mwenyewe]
Anasema alikuwa mwanaharakati.
Alikuwa mtumishi wa umma.
Asante Chambi kwa hakikisha ninashuhudia hili.
Usikilize kusikiliza.
Wakati Hassan anajulikana sana kama muundaji wa makubaliano, anayetoa wito wa mshikamano na utulivu wakati wa mpito, Magufuli alijulikana kama mpira wa miguu, jina alilolipata mwanzoni kama Waziri wa Kazi kwa ufanisi wake katika kupatikana kwa barabara zilizojengwa.
Kumbuka Magufuli
Kanga akimkumbuka marehemu John Magufuli, rais wa tano wa Tanzania, aliyefariki tarehe 17 Machi, 2021.
Kwa heri baba yetu, Mungu aibariki/Tutaikumbuka daima shujaa wetu.
Watanzania na Waafrika wengi wanamkumbuka Magufuli kupitia mitandao ya kijamii kwa mambo mabaya na mazuri.
Mambo mabaya na mazuri ya Magufuli pia hayaeleweki, na ina maana kuwa, urithi anaouacha ni mgumu lakini pia ni wa thamani.
Kambi za wanaomwunga mkono Ki-Magakazi na wale wanaomwunga mkono Ki-Magakazi hazijawahi kukubaliana na majadiliano yataendelea kwa miaka mingi.
Magufuli alipata umaarufu mapema katika kipindi cha urais kwake kwa ahadi yake imara ya kupambana na ufisadi.
Jitihada zake za kukuza miradi mikubwa ya miundombinu na ukuaji wa viwanda ziliwafanya Watanzania wengi kujitegemea baada ya miongo mingi ya kujitegemea kwa misaada ya kimataifa.
Kwa mfano, mwezi wa Aprili, Magufuli alikataa mkopo wa dola bilioni 10 za kimarekani (Dola za Marekani) kutoka China kwa ajili ya mradi wa bandari kubwa uliopendekezwa jijini Dar es Salaam, akisema kuwa ni mfanyabiashara tu ambaye angekubali vigezo hivi.
Hii kanga ilimuongoza Rais Magufuli kabla ya uchaguzi wa mwaka jana.
Inasomeka: Uliahidi Umetenda Tunatushukuru, kwa Kiswahili, au Umetahidi, ulipeleka, tunashukuru, kwa Kiingereza.
Inaonyesha mafanikio ya Magufuli ya ujenzi wa barabara (barabara), ndege (ndege), madaraja (daraja) na treni ya kisasa (reli ya kisasa).
Picha na Pernille Baerendtsen, imetumiwa kwa ruhusa.
Mwelekeo wa kupambana na ufisadi uliwavutia watazamaji wa nchi za Magharibi, na hapo awali vyombo vya habari viliripoti mawazo yake kwa mtazamo chanya.
Kwa wengine, Magufuli anakumbukwa kama mzalendo wa kweli wa Kiafrika na Mwafrika mzima anayeiweka Afrika kwanza.
Wengine wanamkumbuka kama rais mwenye siasa kali na ambaye alilitangaza utaifa wa taifa zaidi ya vinginevyo:
Been akiangalia maombolezo ya Tanzania kwa ajili ya John Magufuli.
Tulilaani njia zake za kidikteta, uhamasishaji wa watu pamoja na kupuuzwa kwa udanganyifu wake usio na sayansi, lakini wazi, akiwa na mwanaume na mwanamke mtaani, mtu huyo alikuwa maarufu sana.
Hata hivyo, Magufuli alitumia utawala wa kiimla ambapo haki za binadamu na uhuru wa kujieleza uliendelea kuteseka.
Kwa kipindi cha miaka sita iliyopita, Shirika la Kutetea Haki za Binadamu, Shirika la Kimataifa la Kutetea Haki za Binadamu, Kamati ya Kuwalinda Waandishi wa Habari, Global Voices na wengineo wameendelea kufuatilia kudidimia kwa utetezi wa haki za kiraia na haki za binadamu.
Tanzania imeharibu nafasi sita kwenye makonde ya Freedom Houses kwa kupima demokrasia na uhuru kati ya mwaka 2020 na 2021.
Wakati Bunge la Januari 2019, lilipojadili Sheria ya Vyama vya Siasa, ambayo ilipelekea kuzuiliwa kwa vyama vya upinzani, ilitafsiriwa kama jambo baya wakati owl walipoingia bungeni.
Utawala wa Magufulis mara nyingi hutumia sheria kama mawasiliano ya Kielektroniki na Posta (Maudhui ya Mtandaoni) (EPOCA), au Sheria ya Makosa ya Mtandao kupunguza sauti za upinzani na upinzani wa umma.
Sheria zilizobadilishwa mwaka 2020 ziliwazuia wananchi kutangaza habari zinazoweza kusababisha vurugu au matatizo ya umma pamoja na maudhui yanayohusiana na maambukizi ya ugonjwa hatari usiokuwa na idhini ya maafisa wa juu wa serikali.
Raia hawakuweza kuzungumzia tetemeko ambalo liliikumba eneo la pwani mwaka jana, achilia mbali maafa ambayo yaliifikia Tanzania miezi kadhaa baadae.
Na wakati wa majuma mawili ya utafiti wa hali ya afya ya Magufulis mwanzoni mwa mwezi Machi, watu wasiopungua wanne waliripotiwa kuwekwa kizuizini kwa kutuma ujumbe wa twita kuhusu rais aliyefariki.
Je, alikufa kwa COVID-19, tho?
Magufuli inasemekana amefariki kutokana na matatizo ya moyo ambayo yamekuwa akipatiwa matibabu kwa miaka 10.
Lakini kifo cha ghafla cha Magufulis kiliwaacha wengi wakijiuliza kama kweli alishindwa na COVID-19.
Kwa wengi sio kwa uchache, watazamaji wa Magharibi Magufuli watakumbukwa kwa kukanusha kitendo chake cha COVID-19.
Mwanzoni Tanzania ilitengeneza vikwazo na miongozo ya kuzuia maambukizi ya virusi hivyo, lakini Magufuli kila mara ililaani kufungwa huko kuwa ni tishio kubwa kwa uchumi kuliko virusi hivyo.
Alipinga vikali miongozo ya kimataifa kuhusiana na mikataba ya kiafya ya jamii kama vile kuvaa vitambaa vya kufunika kichwa, kurekebisha jamii na chanjo vilivyowaomba raia kutumia maombi na dawa za mbolea badala yake.
Baada ya Magufuli kusimamisha uchapishaji wa takwimu za COVID-19 mwaka jana mwezi Aprili, alisisitiza kuwa COVID-19 ilikuwa imesafirishwa kwa maombi.
Baadae, alitangaza kwamba Tanzania COVID-19 ilikuwa huru.
Pamoja na kuwa si rahisi kusema kwa hakika namna gani COVID-19 imeathiri Tanzania, haikwenda mbali.
Wakati wimbi jipya la COVID-19 lilipojitokeza tena mwezi Januari, wa-Tanzania wengi walituma ushuhuda kwenye mitandao ya kijamii kuhusiana na kuugua kwa dalili kama COVID-19.
Kwa kufahamu kuwa inaweza kuwa adhabu ya kujadili kuhusu COVID-19, watu waliandika kuhusu nimonia mpya au tatizo jipya la gonjwa la uzazi na upumuzi.
Lakini Magufuli alidondoa msimamo wake wa kupinga chanjo katika hotuba yake aliyoitoa nyumbani kwake Chato, tarehe 27 Januari:
Kama mzungu huyu angeweza kupata chanjo, angepaswa sasa kupata chanjo dhidi ya UKIMWI; angepaswa sasa kupata chanjo dhidi ya kifua kikuu; angepaswa sasa kupata chanjo dhidi ya malaria; angepaswa sasa kupata chanjo dhidi ya kansa.
Hii ilikuwa ni ahueni kubwa kutoka kwa mtangulizi wa Magufuli, Rais Jakaya Kikwete, ambaye alitumikia dunia kama balozi kwa ajili ya kujikinga na kinga mapema mwaka 2016.
Mwezi uliopita, Magufuli hatimaye alikiri kwamba nchi yake ilikuwa na tatizo la virusi vya coronavirus, akiwataka watanzania kuvaa vitambaa vya kufunika uso vilivyoandaliwa nchini humo.
Ilichukua kifo cha Makamu wa Rais wa Zanzibari Seif Sharif Hamad, bila ya shaka, kuvunja ukoo wa watu wa Magufulis.
Maafisa kadhaa wa ngazi za juu kutoka katika ngazi za juu za kisiasa na wale walio karibu na Magufuli pia wamepoteza maisha yao kwa ugonjwa huo.
Wakati kundi la watu likiendelea kukusanyika kutoa heshima zao kwa rais aliyefariki, kifo chake kumechangia namna fulani ya kujisaidia.
Punde baada ya kifo cha Magufulis, mwandishi Elsie Eyakuze alijitokeza kwenye mitandao ya kijamii na kuongea wazi wazi kile kilichokuwa na maana ya kuishi katika maafa ya Tanzania, akiwa na rais aliyejitokeza kwa nia ya kutojali virusi vya coronavirus.
Katika mtiririko mrefu wa twita, aliandika:
Sasa.
Kwa habari halisi nilisimulia kwa muda mrefu.
#wamisulizwa.
Mwezi Machi mwaka 2020, maafa ya Covid19 yalianza kutishia duniani kote.
Haikupoteza heshima Tanzania.
Lakini mwezi Aprili ya 2020 tulisimamisha jitihada zote za umma kuzuia kusambaa katika nchi.
Katika moja ya twiti zake za mwisho, anauliza:
Na alipoteza maisha kwa Covid19, tho.
Ndiyo, alifanya hivyo.
Na yeye, na yeye.
Na wao.
Watanzania.
Na zaidi.
Lakini je, wao sio wale ambao unataka kuzungumzia, au siyo?
Simulizi hii siyo hadithi.
Ni.
Rafiki yake atawasiliana.
Unaweza?
Wellcan naufanya iwe mtu binafsi?
Tafadhali fanya.
Nitaamua.
Kesho.
Katika barua ya wazi kwa Magufuli, Eyakuze anaonyesha kutokufanana na mawazo ya Magufuli, lakini pia anakumbatia mwenyewe Magufuli aliyekuwa akikosa, wakati mwingine anamuomba msamaha.
Watanzania wanakaribia kukumbana na utata na uzito wa kifo cha Magufuli na urithi aliouacha kwa kutazama kwa karibu mustakabali.
Ni nani mwenye mamlaka ya kuamua ni kitu gani kinachoonekana kwenye mtandao au kisichoonekana kwenye mtandao?
Hiyo ni swali la msingi lililowekwa na mwanaharakati na mwandishi Jillian C. York katika kitabu chake kinachokuja cha Silicon Values,* ambacho kilipangwa kutolewa Machi 23, 2021.
Mnamo Jumatano, Februari 10 saa 8:00 GMT, Jillian atajiunga na Mkurugenzi Mtendaji wa Global Voices Ivan Sigal kwa ajili ya mazungumzo ya moja kwa moja kwa njia ya video kuhusu kitabu hicho, ambacho, kama anavyobainisha kwenye mtandao wa intaneti, kina nia ya kutengeneza historia ya jinsi majukwaa makubwa ya mawasiliano ya Silicon Valleys yalivyotengeneza mfumo mahususi, mfumo unaotawala namna tunavyoweza kujieleza mtandaoni.
Jillian, ambaye ni Mkurugenzi wa Shirika la Kimataifa la Uhuru wa Kujieleza katika Mfuko wa Electronic Frontier, pia ni mwanachama wa muda mrefu wa Global Voices, ambapo alikata meno yake akiandika kuhusu haki za kidijitali na uhuru wa kujieleza katika muktadha wa Mashariki ya Kati.
Shauri hilo liko huru na liko wazi kwa watu na litakuwa linarushwa moja kwa moja kwenye mtandao wa Facebook Live, YouTube na Twitch.
Tunatarajia kuwa ungana nasi Jumatano ya Februari 10 saa 8:00 alasiri GMT (bofya hapa kuongea na eneo lako la muda)!
*Kubuni kitabu kupitia kiungo hiki kunasaidia Global Voices.
Mwanaume akitazama simu yake ya kiganjani nchini Tanzania, Desemba 9, 2018.
Picha na Riaz Jahanpour, kwa ajili ya USAID Tanzania / Mawasiliano ya Maendeleo ya Kidigitali kupitia Flickr, CC BY 2.0.
Riwaya ya coronavirus iliripotiwa kwa mara ya kwanza nchini Tanzania katikati ya mwezi Machi mwaka 2020.
Lakini, baada ya kurekodi takribani matukio 509 na vifo 21 mwishoni mwa mwezi Aprili, nchi hiyo ilitangaza hadhi yake ya kuwa haina maambukizi ya kirusi (coronavirus) mwezi Juni.
Mwezi huo huo, Kassim Majaliwa, waziri mkuu wa vijijini aliiambia bunge kuwa kulikuwa na visa 66 vya virusi vya koronavirushi nchini humo, lakini hakutoa maelezo zaidi.
Tangu wakati huo, serikali imekuwa kimya kuhusu virusi vya coronavirus with a strong policy of denial and no data released to public juu ya magonjwa au vifo.
Leo, shughuli nyingi zinaendelea kuwa za kibiashara kama kawaida, pamoja na sekta ya utalii nchini Tanzania, na kuwavutia maelfu ya wageni kwenye viwanja vya ndege vya nchi hiyo huku kukiwa na vituo vichache vya huduma za afya ya jamii.
Uwanja wa ndege wa Zanzibar ulipata kiwango cha chini kabisa cha alama 2 juu ya mkakati wa afya na usalama wa COVID-19 kwa mujibu wa kitabu cha usalama wa uwanja wa ndege cha Skytrax COVID-19 ambacho ni tathmini na uthibitisho pekee wa ulimwengu juu ya mkakati wa usalama na usalama wa uwanja wa ndege wakati wa dhoruba.
Kwa mujibu wa taarifa yao, matukio mapya ya kirusi cha Afrika Kusini yalithibitishwa katika wasafiri wawili waliokuwa wakisafiri kwa ndege kuelekea Denmark tarehe 19 Januari kutokea Tanzania.
Tamasha la mwaka la muziki wa ki-Afrika linalotarajiwa sana, Sauti za Busara, litafanyika katikati ya mwezi Februari huko Zanzibar, kwa msaada wa Umoja wa Ulaya nchini Tanzania na balozi kadhaa za Ulaya, pamoja na hatari ya virusi vipya vya koronavirus kuenea katika nchi za Uingereza, Afrika Kusini na Brazil.
Mnamo Januari 24, Askofu Mkuu wa Kikatoliki wa Arusha aliwatahadharisha wananchi kuhusiana na uwepo wa COVID-19 nchini Tanzania na kuwataka wananchi kufuata hatua zote zinazohitajika kwa ajili ya kuzuia kusambaa kwa virusi vya ugonjwa huo katika makanisa.
Wakati matukio yaliyoandikwa nchini Tanzania ni ya kiwango cha wastani ukilinganisha na mataifa mengine, ukimya wa serikali kuhusu takwimu za COVID-19 umeibua wasiwasi mkubwa miongoni mwa wataalamu wa afya ya jamii na wanaharakati wa haki za binadamu, ambao wamezuiliwa kuzungumza au kuzungumza kuhusu COVID-19 katika nafasi za kidijitali.
Nchi hiyo ilibadilisha kanuni zake za mawasiliano ya Kieletroniki na Posta (Maudhui ya Maudhui ya Mtandaoni) za mwaka 2018, ilizuia maudhui yoyote yaliyo na taarifa kuhusu kulipuka kwa ugonjwa hatari katika nchi au kwingineko bila idhini ya mamlaka husika.
Pamoja na masharti ya awali ya kuzuia maambukizi ya virusi hivyo, shule, vyuo vikuu, ofisi na shughuli nyingine za kijamii vimerejea katika hali ya kawaida.
Hata kama virusi vya Ebola vinaendelea kusambaa katika eneo hilo.
Rais John Magufuli aliibua mashaka juu ya kuaminika kwa vifaa vya maabara na mafundi baada ya vipimo vya siri vinavyodaiwa kufanywa kwenye papaya na mbuzi kutoa matokeo chanya ya majaribio.
Rais alisema kuwa kuachiliwa huru kwa takwimu hizo kulisababisha tahayaruki isiyo ya lazima na baadae, Nyambura Moremi, mkurugenzi wa maabara ya taifa ya afya, alipofukuzwa kazi kwa kudaiwa kuhusika na matokeo ya majaribio.
Timu ya mawasiliano ya wizara ya COVID-19 ilisambaratishwa.
Mwezi Juni, Magufuli aliwashukuru Mungu kwa kuondoa virusi hivyo kutoka Tanzania, kufuatia siku tatu za maombi ya kitaifa.
Aliitangaza haya hadharani wakati wa ibada ya Jumapili, katikati ya mkutano wa watu wanaopongeza, akidai kwamba Mungu aliwajibu maombi yao.
Pia aliwapongeza wenzake kwa kutokuvaa vitambaa vya kufunika uso, pamoja na wito wa Shirika la Afya Duniani kuvaa vitambaa vya kufunika uso ili kuzuia kuenea kwa virusi hivyo.
Magufuli, aliyempa jina la utani la mpira kwa msimamo wake mgumu dhidi ya rushwa, alichaguliwa kwa mara ya pili mwezi Oktoba 2020 wakati wa uchaguzi ambao ulikosolewa vikali kwa kuchochea upinzani.
Kabla tu ya uchaguzi, wa-Tanzania walipokea kuzima kwa mtandao wa intaneti huku wakizuiwa kutumia majukwaa yote muhimu ya uanahabari wa kijamii ikiwa ni pamoja na Instagram, WhatsApp na Twitter.
Mpaka leo, Watanzania wengi hawawezi kupata huduma ya Twita bila kutumia Virtuali ya Mtandao binafsi (VPN).
Kwa kipindi cha miaka mitano iliyopita, serikali ya Magufuli imechafua nafasi ya kidemokrasia na kiraia na imevunja kwa nguvu uhuru wa kujieleza na upatikanaji wa habari katika nafasi ya kidijitali.
Kukiwa na msimamo mkali wa kutokukubaliana na serikali, Watanzania hawaruhusiwi kutangaza takwimu za COVID-19 ambazo serikali haijakithibitisha, ikiwa na maana kwamba raia wa kawaida, waandishi wa habari na wataalamu wa afya, wamezuiliwa kutoa maoni yao kuhusu COVID-19 katika mazingira ya kidijitali, au kupata habari.
Upatikanaji wa taarifa za COVID-19 umekuwa kipaumbele cha watu wa nafasi ya juu kabisa, kwa mujibu wa daktari mmoja kutoka hospitali ya taifa aliyewasiliana na Global Voices kuhusu hali ya kutokutajwa jina lake na hofu ya kulipiza kisasi.
Tofauti na nchi nyingine zenye timu imara ya kukabiliana na taarifa za COVID-19, Tanzania inatoa tovuti yenye taarifa chache na za zamani za COVID-19.
Kukanusha sheria hiyo imekuwa ya kuwashawishi kiasi kwamba sasa inakubalika sana na Watanzania pamoja na wataalamu wa afya, ambao hawaheshimu mikakati ya msingi ya usalama kama vile kuvaa vitambaa vya kufunika uso na kuepusha jamii.
Global Voices ilitembelea hospitali kubwa kama vile Muhimbili, hospitali ya serikali inayofahamika kama jijini Dar es Salaam, mji mkuu wa utamaduni, na pia hospitali ya Benjamin Mkapa jijini Dodoma, mji mkuu wa kisiasa, na ilishuhudia hatua chache zilizochukuliwa za kukomesha kuenea kwa ugonjwa wa coronavirus.
Watu wanaruhusiwa kuingia hospitali bila kulazimika kuvaa nyuso zao, kuna vituo vichache vya usafi na usafi na vile vinavyokosa maji au kuvunjwa, ambavyo vilishuhudia, kwa mfano, kwenye kliniki ya akina mama wajawazito mjini Muhimbili.
Wakati utawala wa Magufuli haukuonyesha wasiwasi kidogo juu ya athari za virusi hivyo kwa raia wa kawaida, wizara nyingi za serikali na idara nyingi zinakiri kwamba COVID-19 bado upo.
Waziri wa Fedha wa Tanzania anawasihi wafanyakazi wa wizara kuchukua tahadhari zote dhidi ya virusi vya coronavirus, wakati pia anasema COVID-19 si suala lisilo la kisiasa nchini Tanzania.
Picha ya gazeti la Mwananchi.
Kwa mfano, wakati Magufuli alipoapishwa kwa mara ya pili mwaka jana, serikali ilitekeleza mbinu za kukabiliana na maradhi ya COVID-19, ikiwataka wahudhuriaji wote wapate joto na kufyesha mikono kwenye vituo vya usafi kwa kutumia vifaa vya usafi wa mikono.
Mnamo Januari 25, Waziri wa Fedha wa Tanzania Dr. Philip Mpango aliwataka wafanyakazi wake kuchukua tahadhari dhidi ya COVID-19 wakati huo huo akikana uwepo wake nchini Tanzania, wakati wa mkutano jijini Dodoma, mji mkuu.
Wataalamu walio nchini humo wanahofia kusema, wanahofia kulipiza kisasi.
Global Voices ilizungumza na mtaalamu mmoja wa kitabibu aliyeamini Tanzania inaweza kukumbwa na wimbi la pili la maradhi hayo lakini kwamba taarifa hizo zilikuwa za siri miongoni mwa raia.
Mtaalam huyo hakutaka kutajwa jina lake, kwa hofu ya kulipiza kisasi.
Mtaalamu mwingine wa afya aliiambia Global Voices katika mazingira ya kutokutajwa jina kwamba watu lazima wajue hadhi yao ya COVID-19 ili waweze kuchukua hatua za kuzuia kuenea kwake katika jamii zao.
Alisema kuwa kuwa kuwaacha watu wasio na ufahamu unafanya kazi yao kuwa ngumu sana na anaamini kuwa Watanzania wote watajaribu kujilinda kwa kuchukua tahadhari zote zinazashauriwa na Shirika la Afya Duniani (WHO).
Aliiambia Global Voices:
Wanasiasa wamechukua nafasi katika suala zima la COVID [-19] na wanacheza mchezo wa hatari, lakini watu watakapofariki wataanza kuwatimua wafanyakazi wa afya.
Daktari mwingine aliyeongea na Global Voices kwa jina tofauti alisema kuwa pamoja na kuwa kuna matumaini ya kupata chanjo, kunyimwa Tanzania kunaweza kuchelewesha upatikanaji wake, kwa sababu serikali haijachukua hatua yoyote ili kuvipata chanjo kwenye soko la dunia, na badala yake kuamua kuwekeza katika dawa za mbolea.
Mwezi Desemba 2020, msemaji wa Waziri wa Afya Gerald Chamii alitoa wasiwasi juu ya chanjo duniani, akiliambia Afrika Mashariki kuwa:
Haichukua chini ya miezi sita kupata chanjo au tiba ya ugonjwa fulani.
Tumechukua hatua zetu wenyewe tangu maafa haya yakiambukizwa, sina hakika kama ni busara kupata chanjo kinachowagizwa na kusambazwa kwa raia bila kuchukua majaribio ya kliniki kuthibitisha kama ni salama kwa watu wetu.
Upatikanaji wa habari ni jambo muhimu kwa demokrasia na maendeleo.
Sheria za mtandao nchini Tanzania zimekuwa zikitumiwa vibaya kuwalenga sauti za wapinzani na wale ambao wamepaza sauti zao dhidi ya serikali ya Tanzania kudhibiti vitendo vya COVID-19.
Uhuru wa kujieleza, ikiwa ni pamoja na haki ya kupata, kupokea na kusambaza taarifa, unalinda haki za kimataifa.
Nchini Tanzania, haki ya kupata taarifa, kupata na kusambaza taarifa, inatambulika kwenye Ibara za 18(1) na 18 (2) za Katiba ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania.
Hata hivyo, haki hizi ni za urembo zaidi kuliko zinazotokana na uhalisia.
Kukiwa na kukanusha COVID-19 na sheria zilizopo ili kuzuia kubadilishana kwa wazi kwa habari na maoni juu ya ugonjwa huo kwenye na nje ya mtandao, wa-Tanzania wanabaki kuwa na upatikanaji mdogo sana wa habari na wengi wanaogopa kuzungumza.
Makala hii ni mfululizo wa makala zinazoangalia uingiliaji wa haki za kidijitali chini ya kufungwa gerezani na zaidi ya wakati wa janga la COVID-19 katika nchi tisa za Kiafrika: Uganda, Zimbabwe, Msumbiji, Aljeria, Naijeria, Namibia, Tunisia, Tanzania na Ethiopia.
Mradi huu unafadhiliwa na Mfuko wa Haki za Digitali wa Afrika unaofadhili Ushirikiano wa Sera ya TEHAMA ya Kimataifa kwa Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Picha inayoonesha kumalizika kwa mafunzo ya polisi huko Msumbiji | picha iliyopigwa, tarehe 19 Agosti, kwenye Youtube ya STV, imepigwa na mwandishi wa makala haya.
Nyaraka kutoka kwa Polisi wa Msumbiji (PRM) ambazo zimevuja katika vyombo vya habari mapema mwezi Agosti zilionyesha kuwa wanafunzi 15 wamekuwa wakipata mimba katika shule ya mafunzo ya polisi iliyopo Matalane, wilaya ya Jimbo la Maputo.
Andiko hilo linasema kwamba mimba hizo zilisababishwa na mwanafunzi kupata mahusiano ya kimapenzi na wauguzi wao, bila ya kuweka bayana kama mahusiano hayo ni ya kawaida au la.
Zaidi ya hilo inasema kwamba wanafunzi wajawazito hawataweza kuhitimisha masomo kwa sasa, na watarudishaji barabarani kwenye mikoa ya nyumbani mwao yanayolipwa na polisi.
Hatimaye, ilisema kwamba waongozaji waliohusika watasimamishwa.
Alipoulizwa na gazeti la O País mnamo Agosti 8, Kamanda Mkuu wa Polisi Bernardino Rafael alisema kuwa, waliohusika wanakabiliwa na mashitaka ya nidhamu.
Haikuchukua muda mrefu kabla kesi hii haikulaaniwa sana kwenye mitandao ya kijamii.
Watumiaji kadhaa wa mtandao huo walionesha hadharani kutokukubaliana na hatua hizo za shule pamoja na kudai haki kwa wanawake.
Mwanaharakati Fátima Mimbire aliandika kwenye mtandao wa Facebook:
Fuatilia suala la Matalane kwa uzito unaostahili.
Ninavutiwa na habari hii ya wanafunzi 15 wajawazito katika Kituo cha Mafunzo cha Matalane.
Hili ni jambo la msingi sana.
Ni jambo lenye uzito kwa sababu, kama karabrasha yenyewe inavyoeleza, inahusisha waelekezaji.
Sasa, mtu mmoja mwenye mamlaka juu ya mtu mwingine anapata ujauzito, na matokeo yake ni mchakato mdogo?
Hii inanikumbusha mwalimu aliyedai kujamiiana na wanafunzi kwa kubadilishana na daraja au la kuwa alidhalilishwa darasani kwa sababu, kwa mtazamo wa mwalimu, walikuwa wajinga, badala ya kushitakiwa alihamishiwa kufundishwa sehemu nyingine.
Na pale, anaendelea kwa vitendo vyake.
Txeka, Chama cha Wanaharakati wa Kike, pia kililaani suala hilo kwenye mtandao wa Twita:
Kesi ya Matalane
Kujenga jamii ya haki za kijamii, katika kutetea haki sawa kwa raia, inahitaji sera zenye uwiano wa elimu na maendeleo, kwa kutathmini maendeleo ya raia, kwa maarifa ya kisayansi na maadili, elimu ya kiraia na uzalendo.
Kesi ya Matalane
Kuwalaumu wanawake ni utaratibu wa kawaida katika jamii za mrengo wa kimaendeleo, zinazofahamika kwa kudhalilisha wanawake na kukubaliana na matakwa ya wanaume, na kusababisha hukumu kuhusu kitendo cha mwathirika na kupunguza kitendo cha mchokozi.
Profesa wa Chuo Kikuu Carlos Serra alisema:
Matalane?
Kama ilivyotokea kwa Iceberg, tunatangazwa kutengeneza Matalane.
Ninafikiri siku wanapoanza kusimulia simulizi zao, kuanzia katika kipindi cha utoto walio masikini zaidi.
Hali ilikuwa hiyohiyo kwa mwandishi wa habari na mwanaharakati Selma Inocência:
Walimu wachache wamepelekwa mahakamani, kushitakiwa na kuhukumiwa.
Wao ndio wanaohusika na kupoteza maisha ya maelfu ya wasichana.
Shule si salama.
Takwimu zinaonyesha kwamba mamia ya wasichana hupata mimba mashuleni, baadhi yao ni madaktari, walimu na wakuu.
Pia kuna malalamiko yanayoendelea kushinikiza adhabu kwa maafisa wa polisi waliohusika.
Hadi sasa, zaidi ya watu 3,800 wamesaini muswada huo.
Kwa serikali, kesi hii ni tete na inachunguzwa kwa kina katika ngazi ya wizara na na na Kamanda Mkuu wa Polisi wa Jamhuri ya Msumbiji.
Serikali isingepaswa na isiyovumilia hali kama hii.
Sheria lazima ikizingatiwa na ni sawa kwetu sote.
Hakuna mtu yuko juu ya sheria.
Uchunguzi unaendelea ili kutathmini undani wa kila kesi, ili kuimarisha hali ya kisaikolojia na kihisia ya wanawake wajawazito, kwa sababu wanastahili heshima ya binadamu.
Visa vingine
Hili linajumuisha kesi za unyanyasaji dhidi ya wanawake wa Msumbiji, nyingi zikiwa haziandikwi na vyombo vya habari.
Miongoni mwa mashitaka yaliyogusa usikivu wa vyombo vya habari hivi karibuni ni ile ya Alberto Niquice, naibu wa chama cha Liberation Front of Msumbiji (Frelimo), anayekabiliwa na mashitaka ya jinai kwa kumwabaka mtoto wa kike mwenye umri wa miaka 13 mwaka 2018.
Mapema mwaka huu, mashirika 30 ya kiraia ya Msumbiji yalidai kusimamishwa kwa kuapishwa kwa Niquice, ambaye alichaguliwa kwa mara nyingine mwaka 2019.
Hata hivyo, makamu huyo alichukua madaraka na anafanya kazi kama kawaida katika Bunge la nchi hiyo.
Kesi nyingine iliyokuwa imeandikwa katika vyombo vya habari ilikuwa ni ile ya unyanyasaji wa ndani uliofanywa na Josina Machel, binti wa rais wa kwanza wa Msumbiji, Samora Machel.
Mwezi Oktoba 2015, Josina alivamiwa na mwenzi wake wa miaka mitatu, Rofino Licuco, na kuacha kipofu katika jicho moja.
Licuco alihukumiwa miaka mitatu na miezi minne jela, pamoja na kulipa milioni 300 za meticais (takribani dola za kimarekani milioni 4.2) kama fidia kwa Josina.
Hata hivyo, Rofino alikata rufaa dhidi ya hukumu hiyo na, mwezi Juni mwaka huu, Mahakama Kuu ya rufaa ilibadilisha hukumu hiyo kwa sababu hapakuwa na ushahidi usioridhisha katika kesi hiyo.
Mchango huu Jumanne hii, mchangia Global Voices: https://globalvoices.org/donate/
Mwaka 2020 ambao umekuwa na ambao bado haujaisha.
Wakati huohuo, sisi Global Voices wameendelea kuchapisha habari zenye rangi tofauti kutoka kona nne za dunia, wakiwaletea wasomaji wetu mitazamo ya kipekee kidunia katika masuala kama vile janga la COVID 19, harakati kwa ajili ya haki za watu wa rangi tofauti, maandamano katika nchi kama vile Belarus na Thailand, na mengi zaidi.
Jumuiya ya wanablogu wa Global Voices, waandishi, waandishi wa habari na wanaharakati wa haki za kidijitali wamekuwa wakifanya kazi kwa miaka 16 iliyopita kujenga madaraja katika nchi na lugha mbalimbali na kutetea uhuru wa vyombo vya habari, uwekaji wazi wa mtandao wa intaneti, haki ya mtu yeyote, kila mahali, kupata uhuru wa kujieleza.
Tafadhali Changia Global Voices Jumanne hii Kutoa
Kazi yetu na jumuiya yetu ya kimataifa ya wachangiaji ni uthibitisho kuwa mahusiano ya kibinadamu kupitia mistari ya tofauti yanaweza kubadilisha namna watu wanavyoelewa ulimwengu.
Tafadhalichangia leo kutusaidia kuendelea na kazi hii muhimu.
<< Changia kwa Global Voices >>
Disemba 2004.
Ilimlazimu kuwa mwanafunzi wa chuo kikuu kutumia Facebook, Twita haikuwepo, na vitendo vya ukatili viliendelea kuishi zaidi chini ya madaraja ya masimulizi ya kweli.
Simu zetu zilikuwa za kifahari, mvujo ulikuwa ni kitu ulichokiita kwenye kifahari cha kurekebisha, na bado kulikuwa na vitu ambavyo amazon.com haijuzi.
Kulikuwa na tovuti mbalimbali za habari za kujitegemea, kublogu kulikuwa hai na vyema, na tulizungumza moja kwa moja mtandaoni.
Na Global Voices ilizaliwa.
Hiyo inafanya iwe miaka 15 tangu nilipokuwepo!
Katika miaka ya mbwa, hii ni miaka 110.
Katika miaka ya mtandao, kimsingi, ni maelfu ya miaka.
Leo tunahitaji kuchukua muda kidogo kuwashukuru jamii yetu nzuri ya kimataifa ya wachangiaji na wasomaji wetu waaminifu na waungaji mkono kwa kuwapa Global Voices nguvu na nguvu ya kuvumilia.
Tangu mwaka 2004, weve ilisaidia kutengeneza baadhi ya habari kubwa zaidi duniani.
Tumeshapicha takribani makala 100,000, tumeanzisha vifungu vilivyojikita katika kuwezesha jamii za wazawa na walio chini ya uwakilishi kutumia vyombo vya habari vya kidigitali na kutetea haki za mtandaoni, na vilevile kujenga jamii ya watafsiri wanaofanya kazi katika lugha zaidi ya 51.
Bila wewe, pasingekuwa na Sauti za Dunia.
Tusaidie kutufanya iwe jambo jingine la 15.
Kwa kweli tunamaanisha kuwa tunahitaji msaada wako.
Michango kutoka kwa watu binafsi inatusaidia kutunza uhuru wetu na kuturuhusu kuchukua hatari za kukua na kubadilika.
Tafadhali tusaidie leo!
Changia sasa!
Wasafiri wakivuka mpaka kati ya Ghana na Togo, Afrika Magharibi, tarehe 25 Januari, 2016.
Picha na Enock4seth kupitia Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0.
Viongozi wa Afrika wamechukua maamuzi, na hatua za awali za kuzuia kuenea kwa ugonjwa wa COVID-19.
Kwa hakika, vituo vya kukabiliana na magonjwa barani Afrika (ACDC) vilianzisha kikosi cha kazi cha COVID-19 mnamo tarehe 5 Februari, kabla ya bara la Afrika kupata kesi moja tu.
Leo, Afrika ni eneo lililoathirika zaidi duniani, ambapo visa 1,293,048 vilithibitishwa vya COVID-19 na kupatikana kwa ugonjwa 1,031,905, kwa mujibu wa CDCP ya Afrika.
Barani Afrika ina takribani asilimia tano ya wagonjwa walioripotiwa na chini ya asilimia moja ya vifo vyote.
Sasa, wakati nchi za Afrika zilizoongozwa na Umoja wa Afrika zikipunguza vikwazo vya COVID-19 na kujiandaa kufungua uchumi wao na mipaka, serikali nyingi zinatumia teknolojia mpya.
Uhitaji wa teknolojia ya muungano, ya ki-Afrika inayoweza kufuatilia kuenea na kuunganisha vituo vyote vya kupima COVID-19 barani kote umesababisha matumizi ya teknolojia ya panaBIOS, inayoungwa mkono na Umoja wa Afrika inayotokana na teknolojia ya uanaharakati wa viumbe.
PanaBIOS inatoa programu-tumizi ya kwenye simu za mkononi na mtandao inayotumia algorithm kuwafuatilia na kuwafuatilia watu wanaokabiliwa na hatari ya kiafya na kuwafuatilia na kuweka kumbukumbu za vipimo vya asili na hata kwenye maabara za nchi nyingine.
Teknolojia hiyo ilitengenezwa na Koldchain, kampuni moja ya Kenya, na kufadhiliwa na AfroChampions, ushirikiano wa umma na binafsi uliobuniwa ili kuwezesha raslimali za Afrika na taasisi zinazosaidia maendeleo ya sekta binafsi ya Afrika.
Ghana kwa sasa ni nchi pekee ya Kiafrika inayotumia teknolojia ya panaBIOS kwa sababu inafungua mipaka yake.
PanaBIOS inahakikisha kwamba wasafiri wanaweza kutumia matokeo ya majaribio kutoka katika nchi moja kukidhi vigezo vya utoaji bandari katika nchi nyingine kwa kutumia zana yao binafsi ya panaBios au kwa kuongeza ujumbe mfupi wa simu ya mkononi/na dola ya Marekani kwenye nyaraka nyingine za usafiri.
Wafanyakazi wa afya jijini Port wakitumia toleo la kitumizi hiki kuthibitisha matamko ya kiafya kwa namna moja kwa moja katika nchi mbalimbali.
Sheria bora ya kulinda takwimu na faragha
Umoja wa Afrika na chama cha CDCP cha Afrika wanawahamasisha nchi wanachama kuunganisha na jukwaa la simu panaBIOS ambalo litaruhusu matokeo kutolewa kupitia taasisi barani kote.
Hata hivyo, hatua za kidijitali za kutoa huduma za afya zimeibua maswali mengi kuhusiana na upatikanaji wa takwimu na faragha ya takwimu.
Ufuatiliaji na udhibiti unaofanywa na serikali unaweza kuchochea hofu na kutishia uhuru wa kiraia, hasa barani ambako nchi 27 tu kati ya 54 barani Afrika zinafanya kazi vizuri kusimamia sheria za uhifadhi ya takwimu na faragha.
Baadhi ya nchi za Kiafrika, kama Ghana, zimeanzisha sheria mpya inayompa rais mamlaka ya dharura kupambana na janga hili kwa kuagiza makampuni ya simu kutoa taarifa za wateja wao kama vile taarifa za wateja wao, taarifa za wateja wao, taarifa za wateja wao kwenye simu za mkononi, taarifa za wateja wao za kutuma pesa kwenye simu za mkononi, nambari za kuuza pesa kwenye simu za mkononi na anuani.
Ili kuhakikisha usalama wa takwimu na faragha, mbinu zote za kujifunza kwa kutumia mashine zinazotumiwa na panaBIOS zinakusanywa kwenye takwimu.
Hayo ni takwimu zilizokusanywa kwa muhtasari kwa ajili ya uchambuzi wa takwimu na sio takwimu binafsi zinazotumika kuwalenga watu binafsi isipokuwa kwa ajili ya kuwasiliana na watu, ambapo itahitajika kuweza kuwafikia watu wanaodhaniwa au walioambukizwa.
Ili kuhakikisha kuzuia ukiukwaji wa haki za faragha, Umoja wa Afrika, panaBIOS, na washirika wake hawana budi kupendekeza jinsi ukiukwaji wa sheria mbalimbali za kulinda haki za faragha katika nchi mbalimbali, kuhakikisha taarifa zinapatikana kwa makubaliano na kuepuka usambazaji kwa ajili ya matumizi ya kibiashara.
Mtandao huo kwa sasa hauna sera ya faragha inayopatikana kwa umma, ambayo inaeleza kwa watumiaji taratibu zake za kukusanya na kushirikishana takwimu.
Changamoto ni jinsi sera ya faragha ya takwimu itakavyofikia sheria mbalimbali, ya bara la Afrika, ya kitaifa, na ya kikanda za ulinzi wa takwimu kama vile Makubaliano ya Umoja wa Afrika kuhusu Usalama wa Mtandao na Ulinzi wa Takwimu za Binafsi, Sheria ya Mfumo wa Maendeleo ya Afrika ya Kusini (SADC) kuhusu ulinzi wa takwimu, Jumuiya ya Kiuchumi ya Nchi za Afrika Magharibi (ECOWAS) Sheria ya ziada A/SA.1/01/10 kuhusu Ulinzi wa Takwimu Binafsi ndani ya ECOWAS na Mpango wa Makampuni ya Afrika Mashariki kwa Sheria za Mtandao.
Suluhisho la kiteknolojia linachangia katika mafanikio ya Africas COVID-19
Zaidi ya panaBIOS, mataifa mbalimbali ya Afrika yamekuwa na majibu ya kiteknolojia kwa mgogoro wa COVID-19 ili kupunguza kuenea kwake.
Kwa mfano, wanasayansi kutoka Senegali walitengeneza kitambo cha majaribio COVID-19 yenye thamani ya dola za kimarekani 1 na vitoroli vya hali ya juu 3D kwa ajili ya wagonjwa.
Kwa hiyo, kampuni moja ya Nigeria, ilitengeneza COVID-19 Triage Tool, zana bure za mtandaoni kuwasaidia watumiaji kujipima kwa makini kundi la uwezekano wa virusi vya coronavirus kwa kutumia dalili na historia yao ya kuibuliwa.
Serikali ya Afrika ya Kusini imetumia mtandao wa Whatsapp kutoa soga linaloweza kujibu maswali ya mara kwa mara kuhusu imani, dalili na matibabu ya COVID 19.
Na nchini Uganda, wanawake wa soko walitumia zana tumizi ya Market Garden kuuza bidhaa zao kutoka kwenye nyumba zao kupitia zana tumizi, na kisha wakorodha kuuza bidhaa hizo kwa wateja wao.
Nchi za Afrika zilizo na mafanikio ya kudhibiti na kudhibiti kuenea kwa kemikali ya COVID-19 zimejikita kwenye idadi ya vijana wadogo, uwezo mdogo wa kupimwa na kufuatilia vifo, na uwezekano wa uwepo wa virusi vya kupunguza makali ya virusi vya SARS-CoV-2 vinavyopatikana katika baadhi ya Waafrika.
Hata hivyo, ni wazi kwamba ubunifu wa kiteknolojia wa Afrika ni moja ya michango mikubwa katika mafanikio yake katika udhibiti wa COVID-19, pamoja na uongozi makini katika janga hili.
Solomon Zewdu, Naibu daktari katika Mfuko wa Bill & Melinda Gates alieleza muhtasari wa jinsi, mwezi Januari, hata kama mataifa mengi ya Magharibi yalivyoshidwa, Ethiopia ilianza uchunguzi wa kina kwenye uwanja wa ndege wa Addis Ababa.
Rwanda iligeuka kuwa nchi ya kwanza ya Afrika kufungwa nyara mnamo tarehe 21 Machi, na nchi nyingine nyingi zilifuata baadae: Afrika Kusini ilitekeleza kufungwa nyara kwa kuwa na matukio 400 tu na vifo viwili.
(Kwa idadi inayofanana na hiyo, Italia ilikuwa na zaidi ya matukio 9,000 na vifo 400 vilipotokea.)
Kwa kulinganisha na matukio haya, idadi ya vifo vilivyoambukizwa nchini Marekani ni mara sita ya idadi ya Waafrika.
Wataalamu wa afya ya jamii wametabiri kuwa maafa haya yangeweza kusababisha madhara makubwa barani Afrika ikiwa miili imetoweka mitaani.
Ni wazi, Afrika imethibitisha vinginevyo.
Habari hii inatokana na utafiti uliofanywa na Factcheck Lab, shirika lenye makazi yake huko Hong Kong na mshirika wa vyombo vya habari wa Global Voices ambao mwandishi ni mwanachama.
Tangu Septemba 22, taarifa za habari na makala katika mitandao ya kijamii zilizokuwa zikisambazwa katika mtandao wa intaneti unaozungumza Kichina zikidai kwa usahihi kwamba Mwanasayansi Mkuu wa Shirika la Afya Duniani, Dk. Soumya Swaminathan, alisema chanjo la Chinas COVID-19 limethibitisha kuwa na athari.
Taarifa na posti hizi zinatambulika kama chanzo cha video ya dakika moja iliyotengenezwa na Televisheni ya Kati ya China kwa ajili ya kitumizi cha kushirikiana video cha Miaopai.
Video hiyo inaonesha hotuba ya Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Afya Duniani Tedros Adhanom Ghebreyesus juu ya umuhimu wa kuanzishwa kwa chanjo cha COVID-19, iliyofuatwa na maoni ya Dk. Swaminathan.
Katika video ya CCTV, ambayo taarifa zake zinasema mwanasayansi mkuu wa Shirika la Afya Duniani: chanjo cha Kichina cha COVID-19 kimethibitika kuwa na madhara (), hii ni hotuba ya Swaminathan:
Kama unavyofahamu, pia wana mpango madhubuti wa maendeleo ya chanjo na baadhi ya wagombea wao wa chanjo wako katika hatua za awali za kufanyiwa uchunguzi wa kliniki, kwa hiyo hii ni shauku yetu, kwa hiyo tunafuatilia kwa karibu wale.
Baadhi ya wagombea wao wanaonyesha mafanikio katika uchunguzi wa kliniki unaoendelea.
Hata hivyo, hotuba ya awali ya Dkt. Swaminathan imesahihishwa.
Hukumu yake ya mwisho, katika uhalisia, ilianza na neno if, na muziki wa asili ya video hiyo unafanya sauti kuwa kama vile anasema ilithibitika badala ya kuthibitisha.
Maneno ya jumla ya Dkt. Swaminathan ni yafuatayo:
Tumekuwa tukijishughulisha na majadiliano na China kwa miezi kadhaa iliyopita kwa sababu, kama unavyojua, pia wana mpango hai wa maendeleo ya chanjo na baadhi ya wagombea wa chanjo wako katika hatua za awali za kufanyiwa uchunguzi wa kliniki kwa hiyo hii pia inatuvutia sisi kwa hiyo tunafuatilia kwa karibu wale.
Tumekuwa na majadiliano ya kujenga na ya wazi nao na siku zote wamekuwa wakiendelea kusimamia utayari wao wa kupata huduma ya kidunia kama baadhi ya wagombea wao wanaonyesha mafanikio katika uchunguzi wa kliniki unaoendelea.
Kwa hiyo nafikiri mazungumzo yanaendelea, bado yako wazi na tuna matumaini kwamba nchi zaidi zitaungana.
Maoni yalitolewa kwenye mkutano na waandishi wa habari wa Shirika la Afya Duniani uliofanyika Septemba 21.
maelezo kamili ya tukio hilo la saa moja na dakika 30 yanaweza kupatikana hapa.
Mkutano huo ulilenga kuwasilisha habari mpya kuhusu mpango wa dola za kimarekani bilioni 18 unaotolewa na Shirika la Afya Duniani (WHO) pamoja na mashirika mengine ya kupeleka chanjo cha COVID-19 duniani kote.
Mpaka sasa, nchi zipatazo 156 zimesaini kwa ajili ya mpango huo; siyo China wala Marekani ni miongoni mwa nchi hizo.
Kama ilivyotarajiwa, video ya CCTV, ikiwa ni pamoja na taarifa na posti zinazotengenezwa na CCTV, zimevutia hisani za wazalendo wengi.
Makala kwenye Weibo iliyoandikwa na Daily Economic News ina zaidi ya wafuatiliaji 337,000.
Zifuatazo ni baadhi ya maoni yaliyopata umaarufu zaidi:
Ninajivunia sana wewe, nchi yangu.
Huu ni zawadi bora zaidi kwa ajili ya Siku ya Kitaifa na Sherehe ya Kipindi cha Kati.
Huwezi kufikiria kasi ya China.
Ninajivunia nchi yangu ya asili.
China imeokoa dunia nzima.
Baada ya kuthibitisha ukweli kuonyesha kwamba maneno ya Dkt. Swaminathans yalikuwa yamefadhaishwa, baadhi ya vyombo vya habari, ikiwa ni pamoja na CGTN na CCTV, vilifuta jumbe zao za mitandao ya kijamii.
Miongoni mwao ni Umoja wa Vijana wa Kikomunisti wa China, ambao makala yake ilipatikana na mtumiaji wa Twita @Emi 2020JP kabla haijapatikana kwenye mtandao wa Weibo:
Tedros lazima wawe na chanjo ya kinga kwanza.
Kama ilivyo kwa @Emi 2020JP, watumiaji wengi wa mtandao wa twita waliamini kuwa Shirika la Afya Duniani (WHO) lilikuwa likisaidia China kuzorotesha video hiyo, na pia waliweka maoni ya hasira kwenye Tedros:
Tedros ni harufu ya chooni!
Nitalipa kuwapa Tedros machungwa ya ziada!
Jana mama yangu aliniambia, habari za ndani zilieleza kwamba Marekani itaweza kununua kiasi kikubwa cha chanjo kutoka China.
Hebu waishi kwa ndoto zao.
Huduma nzuri kama hizi, kuanzia taarifa za kuenea kwa virusi mpaka kutafuta masoko ya chanjo nchini China!
Ingawa makala nyingi za Kichina zimekuwa zikifutwa, nukuu za nakala bado zinaendelea kusambaa kwenye mitandao ya kijamii, kama hii ya makala hii ya umma kwenye mtandao wa WeChat.
Vyombo vya habari vinavyoiunga mkono msimamo wa Beijing jijini Hong Kong, kama vile Speak Out HK (and Today Review (), vilevile vimechapisha habari zinazotokana na video hiyo.
Kuna takribani chanjo 200 za COVID-19 katika hatua mbalimbali za matibabu duniani, na baadhi ya chanjo zinazalishwa na maabara za Kichina.
Hakuna hata mmoja wao aliyefanikiwa kupitisha mashitaka ya awamu ya tatu mpaka sasa.
maandamano ya kupinga kifo cha daktari Silvio Dala mjini Luanda.
Picha na Simão Hossi, CC-BY 3.0
Mamia ya Waangola wameingia mitaani mnamo Septemba 12 jijini Luanda, Benguela, na kwenye majiji 15 katika majimbo mengine wakiandamana kupinga matumizi ya nguvu yaliyofanywa na polisi.
Maandamano yalifanyika kufuatia mshtuko wa habari kwamba Silvio Dala, daktari mwenye miaka 35, alipoteza maisha yake mnamo Septemba 1 akiwa chini ya ulinzi wa polisi.
Kwa mujibu wa mamlaka, Dala aliondolewa kwa gari kutoka Hospitali ya Kidini ya David Bernardino jijini Luanda, ambako alifanya kazi kama mkurugenzi wa kliniki wakati alipokuwa amesimamishwa na maafisa wa polisi kwa kosa la kutokuvaa nyuso.
Daktari alipelekwa katika kituo cha polisi cha Catotes, kwenye mitaa ya Rocha Pinto jijini humo, ambapo alionyesha dalili za uchovu na kuanza kulipuka, huku akiwa na kuanguka vibaya, hali iliyosababisha majeraha madogo kichwani, taarifa rasmi ya polisi ilisema.
Taarifa pia zinaeleza kwamba Dala alifariki wakati maafisa wa polisi walipomchukua kwenda hospitali.
Umoja wa madaktari unalipinga toleo hili.
Rais wa mashirika hayo, Adriano Manuel, aliiambia Voice of America (VOA) kwamba kuna utata katika ufafanuzi wa serikali unaosema kwamba daktari huyo alikabiliwa na unyanyasaji wa kimwili.
Manuel aliliambia Deutsche Welle (DW) kwamba sababu ya kifo iliyotayarishwa na polisi siyo ile halisi.
Yeyote ambaye ni daktari na amejifunza kutumia dawa anajua kwamba hiki si kile kilichomwua Silvio.
Kwa mujibu wa DW, chanzo kutoka Wizara ya Mambo ya Ndani kilisema kwamba uchunguzi wa afya, uliofanywa mbele ya familia na mwendesha mashitaka, ulihitimisha kuwa daktari hakuwa mhanga wa mashambulizi.
Umoja huo ulisema kuwa utachukua hatua za kisheria dhidi ya polisi.
Wakati huo huo, serikali ya Angola ilitangaza kuundwa kwa tume na Wizara ya Afya kuchunguza tukio hilo.
Waandamanaji hawakuamini toleo la polisi la kifo cha Dala.
Alama zilizotumika kwenye maandamano ya Luanda, katika maeneo mbalimbali ya jiji, zinasema: Hakuna mauaji mengine zaidi, unalipwa ili kulinda, haunalipwa ili kuua, mimi ni Silvio Dala, Wameua Silvio Dala.
Pia kulikuwa na maombi ya Waziri wa Mambo ya Ndani Eugénio Laborinho kujiuzulu.
Maandamano hayo yaliandaliwa na Umoja wa Madaktari na pia na jumuiya na asasi mbalimbali za kiraia.
maandamano ya kupinga kifo cha daktari Silvio Dala mjini Luanda.
Picha na Simão Hossi, CC-BY 3.0
maandamano ya kupinga kifo cha daktari Silvio Dala mjini Luanda.
Picha na Simão Hossi, CC-BY 3.0
Tangu kuanza kwa maafa nchini Angola, kumekuwa na matukio kadhaa ya matumizi ya nguvu ya polisi yaliyokuwa yakiripotiwa wakati wa ukaguzi wa hatua za kubana matumizi, na wakati mwingine kusababisha vifo vya raia.
Akizungumza na Lusa, wabakaji wa Brigadeiro 10 Pacotes, ambaye jina lake halisi ni Bruno Santos, walitaka Lugarinho ajiuzulu pamoja na shule bora za mafunzo ya polisi kuboresha maisha yake.
Polisi ni shirika linalopaswa kuwapa wananchi kujiamini, leo tunaishi katika hali mbaya ya kutokuwepo kwa usalama ambapo raia wote wanaogopa wanapowakabili polisi, alisema.
maandamano ya kupinga kifo cha daktari Silvio Dala mjini Luanda.
Picha na Simão Hossi, CC-BY 3.0
Wengi waliingia kwenye mtandao wa Facebook na WhatsApp kupinga tukio hilo.
Mwanaharakati na msomi Nuno Álvaro Dala aliandika kwenye mtandao wa Facebook:
Polisi wa Taifa wanawajibika kwa kifo cha Daktari SILVIO DALA
Picha zina nguvu na ni wazi sana.
Lazima wote kudai haki ifanyike.
Polisi wanatakiwa kulipa kwa ajili ya makosa waliyoyafanya.
Hali lazima yaendelee kwa namna hii.
Kwenye mtandao wa Twita, Isabel dos Santos, aliyekuwa mwenyekiti wa kamati ya usimamizi (PCA) ya kampuni ya taifa ya mafuta Sonangol, na mtoto wa rais wa zamani José Eduardo dos Santos, alisema:
#EuSouSilvioDala sábado anunciada manifestção pacífica e silenciosa pelo Sindicato Nacional dos Médicos de Angola (SINMEA),convidando todos professionals de health,outros sindicatos e societ civil, contra a violência policecial em memória de Sílvio Dala, 12:30hLargo da Mutamba pic.twitter.com/blRs117IdY
Isabel Dos Santos (@isabelaangola) Septemba 11, 2020
#IamSilvioDala.
Jumamosi Umoja wa Madaktari wa Angola (SINMEA) ilitangaza maandamano ya amani na ya kimya, kwa kutoa wito kwa wataalamu wote wa afya, vyama vingine na asasi za kiraia, kupinga ghasia za kipolisi katika kumbukumbu ya Silvio Dala, saa 12:30 usiku Largo da Mutamba
Picha ya kichwa: Waangola wakiingia mitaani kupinga matumizi ya nguvu ya polisi na kutoa wito wa kumalizwa kwa mauaji
Wakati huo huo, Alejandro, vilevile kupitia Twita, alihoji ushiriki wa watumiaji wa mtandao wa Angola katika shauri hili:
When o George Floyd foi morto os chamados Influencers Angolanos showam o seu support ao movement Black Lives Matter, mas com a mort do medico angolano Sílvio Dala os tais irmãos influencers não fais nada em relação a loss!
Ale Alejandro (@AlejandroCutieG) Septemba 7, 2020
George Floyd alipouawa wanaoitwa Angola Influencers walionyesha mshikamano wao katika harakati za Black Lives Matter, lakini kwa kifo cha daktari wa Angola Silvio Dala, kaka hawa hawakufanya lolote kuhusiana na kifo hicho!
Mahojiano ya Hachalu Hundessa na OMN kupitia Firaabeek Entertainment / CC BY 3.0.
Wahariri wanabainisha: Hili ni uchambuzi wa sehemu mbili kuhusu Hachalu Hundessa, mwanamuziki maarufu wa Ki-Oromo ambaye mauaji yake yalichochea vurugu za kikabila zilizosababishwa na upotoshaji wa taarifa mtandaoni.
Soma Sehemu ya II hapa.
Mwimbaji wa Ethiopia mwenye asili ya Iconic Hachalu Hundessa alipata umaarufu kwa kutumia ubunifu wake katika kukuza uelewa wa watu wa Oromo.
Aliuawa kwenye kitongoji cha mji mkuu wa Ethiopia, Addis Ababa, mnamo Juni 29.
Usiku huo, saa 9:30 alasiri, wakati Hachalu akiondoka na gari lake, mtu aliyejulikana kwa jina la Til Year Yami alitokea kuingia kwenye gari lake na kumpiga risasi kwenye vichwa vya wasanii.
Alipelekwa kwenye hospitali iliyokuwa karibu zaidi na nchi hiyo, ambako hapo awali alitangazwa kufa.
Baadae iligundulika kuwa risasi hiyo iliharibu sana vyombo vyake vya ndani.
Mkuu wa polisi wa Addis Ababas aliripoti kuwa washukiwa wawili walikamatwa.
Baada ya siku chache, mamlaka za serikali ziliwashtaki mtu anayedaiwa kuuawa pamoja na watu wengine wawili waliokuwa wameambatana na tukio hilo.
Kufuatia mauaji hayo, nchi hiyo imekuwa ikijitahidi kukabiliana na vurugu zilizofuatia.
Ukweli wa kuuawa kwa Hachalu bado haujaeleweka vema, na baada ya hapo uvumi ulianza kutmiminika kwani wanasiasa na wanaharakati walipogundua migogoro iliyodumu kati ya jamii ya Ki-Oromo na Ki-Amhara, ambayo ni makabila makubwa zaidi nchini Ethiopia.
Siku hiyo, maombolezo yalifurika katika mitaa ya Addis Ababa na miji na miji katika jimbo la Oromia.
Asubuhi iliyofuata, Oromia Media Network (OMN), kituo cha televisheni cha setilaiti ambacho Hachalu alifanya mahojiano yaliyokuwa na malalamiko ya mwisho, kilitoa habari za mtandaoni na televisheni wakati kamera yake ikihamishwa kutoka Addis Ababa kwenda kwenye mji anaotoka wa Hachalus, Ambo.
Safari hiyo ya polepole, iliyoendelea kwenye televisheni iligeuka kuwa vita mbaya kati ya mamlaka za serikali na wanasiasa wa upinzani kuhusiana na mahali ambapo Hachalu angezikwa, na OMN iliingilia kati habari zake wakati wazee hao walipokuwa wamelazimika kurudi Addis Ababa.
Watu wasiopungua kumi waliuawa na wengine kadhaa kujeruhiwa jijini Addis Ababa.
Ghasia hizo zilisababisha kukamatwa kwa wanasiasa kadhaa wa upinzani ikiwa ni pamoja na Jawar Mohammed, kiongozi wa OMN, na mwanasiasa wa upinzani Bekele Gerba, ambao wote walishitakiwa kwa kuchochea ghasia hizo.
Mkanganyiko ulizuka baada ya mamlaka za serikali kumrejesha Halachu kwenye eneo la Ambo kwa njia ya helikopta, ambapo vyama vya siasa vilirudia mapigano, vikikanusha wanafamilia hao waliokuwa wamekamatwa kutoa maziko stahiki.
Wakati huo huo, machafuko na machafuko yalijitokeza.
Vurugu ya siku tatu iliikumba maeneo ya Oromia na Addis Ababa, kwa gharama kubwa: watu 239 walipoteza maisha; mamia wengine walijeruhiwa na zaidi ya watu 7,000 walikamatwa kwa tuhuma za vurugu na uharibifu wa mali yenye thamani ya mamilioni ya bia wa Ethiopia.
Tarehe 30 Juni, serikali ilisitisha mtandao wa intaneti ili kujaribu kukomesha wito wa matumizi ya nguvu katika mitandao ya kijamii yaliyoendelea kwa majuma matatu.
Idadi kadhaa ya watu walipigwa risasi na kuuwawa na vikosi vya usalama vya serikali, lakini mashirika kadhaa ya habari ikiwa ni pamoja na Sauti ya Marekani na Idara ya Addis Standard yaliripoti kuwa makundi ya wenye hasira kutoka kikabila cha Ki-Oromo yaliwashambulia makundi ya watu wa makabila mbalimbali, miji na miji iliyo kusini mwa Oromia, wakiwalenga makundi yasiyo ya Ki-Oromo, na makundi yasiyo ya Kiislam katika eneo hilo.
Vingi vya vurugu hizi ziliangukia katika mitandao ya kimakabila ya Amahara-Oromo, lakini dini inaweza kuwa zilifanya wajibu wake muhimu zaidi kutokana na uelewa mdogo wa kimakabila: Waandaaji wa utambulisho wa kimakabila wa kusini mashariki ya Oromo mara nyingi hutumia muunganiko wa dini ya Kiislamu na lugha ya Afan-Oromo.
Mkulima mmoja aliripotiwa kuwa tulidhani kuwa Hachalu alikuwa Oromo baada ya kutazama mazishi ya Hachalu kwenye televisheni yaliyofuatia utamaduni wa Kanisa la Orthodox Tewahedo nchini Ethiopia.
Kwa mujibu wa taarifa, wahanga wengi wa ghasia hizi za kutisha walikuwa wa-Kristo wachache wa Amharas, wa-Kristo wa Oromos na wa-Gurage.
Mashuhuda wa tukio hilo wanasema kuwa makundi hayo yaliharibiwa na kuchomwa mali, na kuwafanya watu walinyunyuziwa na kukatwa vichwa vya watu pamoja na kuwajeruhiwa isivyo halali.
Mahojiano ya hatari
Habari za mauaji ya Hachalus zilipotokea kwa mara ya kwanza, vyombo vya habari vya ki-Oromo vilipoteza maisha yao kwenye mahojiano ya hatari na mwandaaji wa OMN Guyo Wariyo yaliyofanyika wiki moja kabla ya Halachu kuuawa.
Wakati wa mahojiano, Guyo aliwauliza Hachalu maswali mazito kuhusu madai yake ya kuwa na huruma kwa chama tawala, na kumzuia mara kadhaa kuhoji majibu yake.
Hachalu kwa nguvu kabisa alikana huruma chama tawala, lakini pia alilaumu vyama vya siasa vya Oromo vilivyo na upungufu mkubwa, na kuonyesha uhuru wake wa kuvutia kama mfikiri na mwanamuziki ubora ambao ulifanya kuwa shabaha ya udhalilishaji wa mtandaoni mpaka siku ya kuuawa kwake.
Katika wakati fulani, hata hivyo, Guyo aliimuuliza Hachalu kuhusu ukiukwaji wa haki za kihistoria unaodaiwa kufanywa dhidi ya watu wa Oromo na Menelik II, Mfalme wa karne ya 19 aliyeunda Ethiopia ya kisasa.
Hachalu aliwashangaza baadhi ya wasikilizaji alipojibu kuwa nguo ile iliyolengwa kwenye sanamu ya Menelks iliyopo Addis Ababa ni ya mkulima wa Ki-Oromo aitwaye Sida Debelle, na kwamba Menelik aliiba nguo ile.
Majibizano haya yaliivutia sifa na kukosolewa na wachambuzi kwenye mtandao wa Facebook na Twita.
Wakati Hachalu alipouawa wiki moja baadaye, wanachama wengi wa jamii ya watu wa Oromo walipogundua kuwa Hachalus alikosoa sanamu ya Menelik II iliyowakasirisha wale wanaounga mkono nchi ya Ethiopia, jambo ambalo linaweza kuwa limesababisha mauaji yake.
Kwenye mitandao ya kijamii, raia wa mtandaoni wa Ki-Oromo walijikita bila hiana kwenye kauli za Hachalus Menelik, ambazo ziliwafanya wengi kupoteza mwelekeo wa kampeni za udanganyifu wa habari.
Mahojiano yaliyobaki yana masuala mengi ya migawanyiko na mgongano ndani ya jamii ya Ki-Oromo.
Katika kipindi chote cha mahojiano, Guyo aliikejeli Hachalu kuhusu maeneo ya vijijini kuhusu mabadiliko ya kisiasa yanayoendelea, akigombania hisia za kupinga serikali kwa maswali kuhusu Waziri Mkuu Abiy Ahmed, yeye mwenyewe ni m-Oromo, na kama serikali imekubaliana na matakwa ya watu wa Oromo mara baada ya waziri mkuu kuingia madarakani mwaka 2018.
Hachalu alijibu harakati zake za kutojihusisha na siasa za ki-Oromo lakini aliwakosoa wale wanaohoji utambulisho wa Abiys.
Alitetea msimamo wake dhidi ya viongozi wa juu wa upinzani wa Oromo waliotaka kuungana na chama cha Tigrai People's Liberation Front (TPLF), ambacho kilikuwa chama kikuu cha upinzani kilicho na uhusiano wa kihistoria na chama tawala cha ki-Ethiopia People's Revolutionary Front (EPRDF).
TPLF iligeuka kuwa chama cha upinzani baada ya Abiy kuiharibu EPRDF.
Hachalu pia alizungumzia ghasia za kisiasa katika mkoa wa Oromia, akiwalaumu mamlaka za serikali na wanamgambo, wapiganaji wa upinzani wa mrengo wa kulia wa Chama cha Ukombozi wa Oromo (OLF) (inayofahamika rasmi kama OLF-Shane).
Kufuatia mauaji ya Hachalus, serikali iliweza kupata na kutoa mahojiano yote ya dakika 71 kwa umma.
Orodha iliyopotea ilijumuisha anuani za Hachalus kuhusu vitisho vya vifo alivyopata kutoka sehemu za Magharibi mwa Oromia, ambako wanamgambo wenye msimamo mkali wa OLF-Shane wako hai.
Hachalu alisema aliamini isingeshambuliwa kwenye mitandao ya kijamii kama angemsifu OLF-Shane.
Alizungumzia mgogoro wa moja kwa moja aliokuwa nao na Getachew Assefa, Mkuu wa Usalama na Usalama wa Ethiopia wakati wa kipindi cha TPPF.
Guyo, aliyeitangaza mahojiano hayo kwenye Facebook kama televisheni ya lazima itazame siku chache kabla ya kutangazwa kwake, amekamatwa na serikali inafanya uchunguzi wa urefu wa dakika 71 za mahojiano ili kupata taarifa zaidi zinazoweza kusaidia kubaini ukweli kuhusu mauaji ya Hachalu.
Soma zaidi kuhusu matukio ya mauaji ya Hachalu Hundessa katika Sehemu ya II.
Picha ya video ya mtandao wa YouTube ya Guardian kuhusu vitendo vya ukatili dhidi ya wanawake.
COVID-19 imeathiri kwa kiasi kikubwa haki za wanawake katika Mashariki ya Kati na Afrika Kaskazini (MENA), kuanzia na kuongezeka kwa unyanyasaji wa ndani mpaka kupoteza kazi.
Lakini pia kuna eneo lisiloonekana sana linalowahusishwa na wanawake: ukeketaji wa sehemu za siri za wanawake (FGM), kutokana na matatizo ya kiulinzi kwa sababu ya maafa.
Mwezi Aprili, Umoja wa Mataifa ulitangaza kwamba kwa sababu ya matatizo yanayohusiana na maafa katika mipango ya kuzuia maambukizi, matukio milioni mbili ya magonjwa ya FGM yangeweza kutokea katika kipindi cha muongo ujao ambayo vinginevyo yataelekezwa.
Unyanyasaji wa sehemu za siri ni pamoja na taratibu zinazohusisha kuondolewa kwa sehemu au jumla kwa sehemu sehemu sehemu za siri za sehemu za siri, au kujeruhi sehemu za siri za sehemu za siri kwa sababu zisizo za kitabibu, kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani (WHO).
Utaratibu huo, una asili yake ni utamaduni mpana, imani za kiutamaduni na kidini barani Afrika nzima, Mashariki ya Kati na Asia, kwa kawaida hufanywa na wakunga wa kitamaduni au wapalii kwa kutumia visu, rangi au vioo.
Sheria ya Unyanyasaji (FGM), inayofahamika kama kukatwa sehemu za siri (genital cutting) inachukuliwa kwa kiwango kikubwa kama moja ya matukio ya ukatili dhidi ya wasichana na wanawake, na hata hivyo imeripotiwa kwa kiasi kidogo katika Mashariki ya Kati.
Inakadiriwa kwamba inawakabili wanawake wapatao milioni 200 duniani kote.
Suala hili limeelezwa katika video hii ya UNICEF:
Katika eneo la Mashariki ya Kati na Afrika Kaskazini, Unyanyasaji wa Majini wa Wanawake (FGM) ni tatizo ambalo linaliwagusa zaidi nchi za Misri, Sudan, Yemen, Iraq na Djibouti.
Carlos Javier Aguilar, Mshauri wa Mkoa wa Ulinzi wa Watoto, anaeleza zaidi.
Somalia ina prevalence highest of FGM with an estimated 98 percent of women between 15 and 49 years who have experienced genital cutting.
Huko Djibouti takriban asilimia 93 wanaathirika, Misri, asilimia 91, Sudani, asilimia 88, Mauritania, asilimia 69, Yemen, asilimia 19 na Iraq, asilimia 7, hii ni kwa mujibu wa takwimu za hivi karibuni zilizotolewa mwezi Juni na Mfuko wa Watu wa Umoja wa Mataifa (UNFPA).
Utamaduni unatofautiana kwa mujibu wa tabaka la kijamii, ukabila na elimu katika kila nchi, zikiwa na tofauti inayoonekana kati ya maeneo ya mijini na vijijini.
Shughuli za kijamii (FGM) mara nyingi hutokea katika familia masikini zaidi na zenye elimu kidogo katika maeneo ya vijijini.
Nchini Yemen, mikoa ya FGM hujikita kwenye maeneo ya pwani lakini ni nadra sana kwenye maeneo ya kaskazini.
Nchini Iraq, utaratibu huu unatumika zaidi kwenye majimbo ya Kaskazini mwa Kurdi.
Nchini Misri, ni idadi kubwa zaidi miongoni mwa wasichana wanaoishi Misri ya Juu.
Nchini Mauritania, zaidi ya asilimia 90 ya wanawake wa familia masikini kabisa wamekuwa na ugonjwa wa akili (FGM) ikilinganishwa na asilimia 37 ya wanawake wa familia zenye utajiri.
FGM: Ukiukwaji wa haki zisizoripotiwa
Ukubwa na kipimo cha FGM kingeweza kupuuzwa kwa sababu picha rasmi ya kimataifa ya FGM/C haijakamilika, kwa mujibu wa ripoti ya pamoja ya mwezi Machi, iliyoandikwa na Equality Now, End FGM European Network na the US End FGM/C Network.
Ripoti ilionesha ushahidi unaoongezeka kwamba desturi hiyo inaendeshwa katika maeneo mengine ikiwa ni pamoja na Mashariki ya Kati na Asia, na dunia inakubaliana na matakwa ya FGM.
Utafiti mdogo hivi karibuni umeonyesha kuwa FGM pia inafanya kazi katika Irani, pamoja na nchi za Ghuba kama vile Kuwait, UAE, Oman na Saudi Arabia.
Divya Srinivasan kutoka Equality Sasa aliliambia shirika la Reuters kuwa alishangazwa na matokeo ya masomo madogo kutoka sehemu kama Saudi Arabia na Oman, ambayo kwa kawaida siyo nchi zinazokuja akilini unapofikiri kuhusu masomo ya FGM.
Taarifa hiyo, iliyochapishwa wakati wa kilele cha mgogoro wa COVID-19 katika Mashariki ya Kati, haikupata umaarufu na vyombo vya habari vinavyoongea Kiarabu au kutafsiriwa katika Kiarabu, huku kukiwa na habari kidogo sana za masuala ya FGM katika Kiarabu.
Kukosekana kwa uelewa huu wa jamii kunaweza kuendeleza mtazamo kuwa kampuni ya FGM si jambo linaloleta wasiwasi.
Miiko ya kijamii
Katika Mashariki ya Kati, miiko inayohusu miili ya wanawake na hisia za kimapenzi huzuia majadiliano ya wazi na ya wazi kuhusu masuala nyeti kama vile FGM, mara nyingi yakifananishwa na utamaduni, dini na imani za kitamaduni.
Nchini Misri, kwa mfano, wa-Kristo na wa-Islamu wote wanaamini kuwa kuwatenga wasichana kuzuia wasichana kutoka kwenye uadilifu na kuwafanya wao kuwavutia waume watarajiwa; akina mama wanahofia kuwa wasichana wao hawawezi kuolewa kama wasitakiwa, kwa mujibu wa ripoti ya Komesha Mshariki ya Kati ya FGM, kampeni iliyoanzishwa mwaka 2013 ya kukuza uelewa wa watu kuhusu Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Shirikisho la Afrika, lakini pia katika nchi nyingi za Mashariki ya Kati na Asia.
Taasisi hiyo inahamasisha kupata takwimu zaidi kuhusu FGM na imetengeneza zana ya kukusanya utafiti ili kuwasaidia watu na makundi kujenga utafiti wa kiwango kidogo kuhusu FGM.
Isipokuwa na tukio muhimu linalotengeneza vichwa vya habari, kama vile kifo cha hivi karibuni kilichohusiana na shambulio la kigaidi la FGM la msichana wa miaka 12 kusini mwa Misri mwezi Februari, watu wanaweza kuepuka mada hiyo.
Ghida Hussein, mwanafunzi wa Misri anayefanya utafiti kwenye FGM, aliiambia Global Voices:
Kwa kuwa hatujazungumzii, ni kama vile tatizo halikuwepo.
Mazungumzo ya kijamii mara nyingi hufanywa kimya ndani ya milango iliyofungwa.
Hiyo inatokea mbali na vituo vya nguvu vya mji wenye elimu ambako wanaharakati na wanasiasa wako ndani.
Sheria ya Uchaguzi (FGM) ni suala nyeti lenye utata na labda kama hakuna uangalizi wa kimataifa na misaada ya kifedha, hali hii haichukuliwi kama kipaumbele cha wanasiasa wa wanaume walio wengi.
Kuvunja mwiko na kuzungumza kuhusu FGM kunaweza kuweka wazi wapigania Haki za Binadamu na wahanga katika maneno ya chuki na visingizio.
Huko Oman, mwanaharakati wa haki za wanawake Habiba al Hinai, mwanzilishi wa Jumuiya ya Haki za Binadamu ya Omani (OAHR), alifanya utafiti huko Oman mwaka 2017 na ugundua kwamba asilimia 78 ya wanawake wamevuliwa.
Baada ya kuchapisha matokeo yake mtandaoni, Habiba alipokea mashambulizi na vitisho:
Niliweka matokeo yangu mtandaoni na majibu yalikuwa makubwa.
Nilishambuliwa na wahafidhina wa kidini ambao wanasema kuwa kumzunguka mwanamke ni aina fulani ya uabudu wa Kiislamu.
Huko Oman, ambapo kampuni ya FGM haitambuiwa rasmi, hakuna ulinzi au msaada wowote kwa wahanga.
Habiba aliongeza kwenye taarifa hiyo:
Unawezaje kumwomba mtu aliyenusurika ajieleze FGM na akapata kukosolewa mara nyingi na kushitakiwa mtandaoni, familia yake na kabila lake vinaweza kumtukana, labda mumewe atamtaliki bila ya msaada stahiki.
Sitarajii wanawake hawa wazungumzie na kuonana na jamii.
Kuondolewa kwa FGM: Iko taratibu sana, haitoshi
Nchini Yemen na Umoja wa Falme za Kiarabu, shambulio la FGM linapigwa marufuku tu kwenye vituo vya matibabu, lakini si majumbani.
Nchini Mauritania, kuna vizuizi vya kisheria, lakini havijafungiwa isivyo halali.
Nchini Iraq, FGM imezuiwa kisheria katika mkoa huru wa Kurdi lakini bado ni kisheria katikati ya Iraki.
Hata hivyo, kumekuwepo na mafanikio makubwa ya kufutilia mbali madai ya FGM.
Kufuatia miaka mingi ya utetezi kutoka kwenye mashirika yanayotetea haki za wanawake, Misri ilipiga marufuku utendaji huo mwaka 2008.
Sudani, katika kipindi cha mpito wa kisiasa baada ya miaka 30 ya utawala wa kiimla, imekuwa nchi ya karibuni zaidi kufutilia mbali mpango huo mwezi Aprili.
Lakini uendeshaji wa sheria unabaki kuwa changamoto kubwa kwa sababu kampuni ya FGM bado ina viwango vya juu vya kukubalika na prevalence.
Ingawa sheria ni madhara makubwa, bado hayatoshi.
Nchi zinahitaji mikakati ya kitaifa, inayoeleweka ambayo inajumuisha mapendekezo kutoka kwa polisi, mahakama, viongozi wa dini, waatoa huduma za afya na elimu kwa asasi za kiraia.
Mfululizo wa matatizo ya kikanda na utawala wa kiimla umechelewesha mageuzi, ukiacha kampeni na raslimali za kukabiliana na ukiukwaji wa haki za wanawake.
Sasa, huku dunia ikijielekeza COVID-19 na matokeo yake ya kiuchumi, mipango mingi inayotetea haki za wanawake na kutoa huduma za kijamii kwa wanawake wasio na kinga imeahirishwa au siyo tena kipaumbele.
Kutokana na familia nyingi zinazoweka chini ya mstari wa umasikini na wasichana kuondolewa shuleni au kulazimishwa kufunga ndoa za utotoni, matukio ya FGM yanaweza kuendelea kufanyika bila ya kutoa taarifa katika eneo hilo.
Abubakar Idris Dadiyata, picha imetumiwa kwa ruhusa kutoka The SignalNg.
Abubakar Idris Dadiyata, mhadhiri na mkosoaji mkali wa serikali ya Naijeria, alitimuliwa kutoka nyumbani kwake mnamo Agosti 1, 2019, kwenye mtaa wa Barnawa wa Kaduna, kaskazinimagharibi mwa Naijeria.
Mwaka mmoja baada ya kutekwa kwake, Dadiyata hajaonekana.
Abubakar Idris (Didiyata) alitekwa kutoka nyumbani kwake katika jimbo la Kaduna, Nigeria.
Bado haijajulikana wapi alipo.
Familia na marafiki zake wanadai jibu la swali: @dadiyata yuko wapi?
Abubakar ni mhanga wa kupotea kwa nguvu.
Dadiyata alifundishwa katika Chuo Kikuu cha Shirikisho cha Dutsinma, Jimbo la Katsina.
Kama mwanachama wa chama cha upinzani cha People's Democratic Party, Dadiyata mara nyingi hushabihiana na wanachama wa chama tawala cha All Progressive Congress kwenye mitandao ya kijamii.
Soma zaidi: Makubaliano ya kukubaliana dhidi ya kutekwa kwa mkosoaji wa serikali ya Naijeria
Serikali pamoja na mashirika ya shirikisho yametingwa na jitihada za kutokufanya kitu
Dadiyata alichukuliwa kwa nguvu na wahamiaji majira ya saa 1 asubuhi alipowasili nyumbani kwake, mwaka mmoja uliopita mnamo Agosti 1, 2019, jarida la Premium Times lilitaarifu.
Kadija, mke wa Dadiyatas anakumbuka katika mahojiano na BBC kuwa mumewe alikuwa anazungumza na simu, gari lake liliendelea kukimbia, wakati alipokamatwa na watekaji wake.
Ingawa Kadija hakuweza kusikia kilichosikika kwenye simu au ambaye alikuwa anazungumza na nani, alikumbuka kuwa watekaji wa mume wake walimfuata, na hata waliingia nyumbani.
Mke wa Dadiyatas alitazama kutoka chumbani kwake wakati wakimrudisha mume wake.
Kwa masikitiko, bado hakuna taarifa kuhusu wapi Dadiyatas.
Inasikitisha, Kadija aliliambia shirika la utangazaji la BBC, kuwa watoto wao wanaendelea kuuliza kuhusu baba yao aliyepotea.
Badala ya kumpata Dadiyata, vyombo vya usalama nchini Nigeria vinajifungua na aina yoyote ya makosa au lawama kwa kupotea kwake.
Idara ya Usalama wa Taifa ya Nigeria (DSS) mwezi Januari ilikanusha kuwakamata Dadiyata.
Idara ya Usalama ya Taifa ilisema kwamba tangu Dadiyata aondolewe kutoka kwenye nyumba yake na baadhi ya watu wenye silaha haimaanishi kuwa hao watu walikuwa ni wafanyakazi wa DSS.
Vivyo hivyo, Aisha Dikko, mwanasheria mkuu wa Kaduna State, alikana kujua mahali walipo au kujihusisha kwa namna yoyote na utekwaji wa Dadiyatas.
Chochote kitakacho kinyume ni matamshi ya ukichaa yanayolenga kutengeneza ukweli kuwa alitekwa ndani ya Jimbo la Kaduna na kumaanisha kujihusisha na serikali ya nchi, alisema Dikko.
Hata hivyo, haya mapingamizi yaliyotolewa na DSS na Serikali ya Nchi ya Kaduna hayawezi kupunguza uchungu wa mke wa Dadiyatas na watoto wao wawili wala kurejesha uhuru wake.
Wito wa kuachiliwa huru kwa Dadiyatas bado unaendelea katika mtandao wa Twita katika kiungo habari #OneYearWithOutDadiyata, wakati Wanaijeria walipokuwa wakidai kuachiliwa huru.
Bulama Bukarti alilalamikia athari hiyo kwamba hali hii ya kutokuadhibiwa imesababisha familia ya Dadiyata:
Ni ajabu namna gani Mnaijeria anaweza kupotea katika hali kama hiyo.
Lazima tuendelee kufanya kila tunaloweza ili Dadiyata aungane na familia yake.
Lazima hakuna nafasi ya aina hii ya kutokuwa na adhabu.
Wale walioteka Dadiyata watalipa gharama hiyo.
Kama sio sasa, bila ya shaka baadaye.
Mtumiaji huyu wa Twita alifadhaishwa kusikia mahojiano ya mke wa Dadiyata:
Nilisita kusikia mke wa Dadiyatas akiongea na @bbchausa, asubuhi ya leo.
Anadai ni kwa wafuasi wake kusamehe na kumruhusu arudi kwa familia yake na hususani kwa watoto wake wadogo.
Akin Akíntáyọ hawezi kuelewa ni kwa jinsi gani Dadiyata anaweza kupotea bila kufuata nyayo kwa mwaka mmoja:
Swali moja, ni kwa jinsi gani Dadiyata na gari lake linaweza kutoweka bila kufuata nyayo kwa mwaka mmoja nchini Naijeria na serikali inaweza kuwa na wasiwasi na hilo, wakitafuta vitendo vya kufuta badala ya kuchukua jukumu kamili la kumpata, hasa pale walipokosolewa?
Kwa bahati mbaya, inaonekana kama vile hakuna anayejali kutafuta mkosoaji.
Kinyume chake, serikali pamoja na mashirika ya serikali yanashughulika na kukwepa lawama na kutokufanya kitu chochote Profesa Chidi Odinkalu, mwanaharakati wa haki za binadamu katika mahojiano na shirika la Vyral Africa:
Pamoja na kusema kwamba hawajui aliko wapi. Hakuna mtu amejitahidi kutuambia kile walichokifanya ili kumtafuta na kwa jinsi gani hawana uwezo wa kumsaidia.
Inaeleza ni kwa kiasi gani sisi kama raia tuna umuhimu mdogo.
Kitu kidogo tunachoweza kufanya ni kuuliza Dadiyata yuko wapi na kwa nini serikali yetu haiwezi kumtafuta.
Watoto wa shule katika Jimbo la Kaduna, Nigeria.
Picha na Jeremy Weate, Januari 15, 2010 kupitia Flickr / CC BY 2.0.
Majambazi yaliyo na silaha walishambulia shule ya sekondari huko Kaduna, kaskazinimagharibi mwa Naijeria, mnamo Agosti 24, na kumuua mtu mmoja na kuwatia nyara wanafunzi wanne na mwalimu wao, kwa mujibu wa vyombo vya habari vya mtandaoni vya Naijeria, SaharaReporters.
Washukiwa waliowasili kwenye kijiji cha Damba-Kasaya katika Jimbo la Chikun, Kaduna, majira ya saa 1:45 usiku kwenye pikipiki waliivamia jamii, ambako wanadaiwa kuwa waliua Benjamin Auta, mkulima, kulingana na gazeti la mtandaoni la Naijeria la Premium Times.
Wanajeshi hao walienda katika shule ya sekondari ya Prince Academy, ambapo walimkamata mwalimu Christianah Madugu, na wanafunzi wanne: Favorour Danjuma, 9, Miracle Danjuma, 13, Happy Odoji, 14, na Ezra Bako, 15.
Baba yake Happys, Isiaka Odoji, aliiambia Mfuko wa Daily Trust, wa-Naijeria wa kila siku, kwamba washambuliaji wanaomba fidia ya naira milioni 20 (sawa na dola za kimarekani 53,000) ili kuwapa watoto wao bure kiasi ambacho wasingeweza kuimudu.
Wanafunzi walioteketezwa mwaka jana wa shule ya sekondari ya chini walikuwa wanaandikia mtihani wa mwisho.
Kutokana na janga la COVID-19, ni wanafunzi waliokuwa wakiondoka tu waliruhusiwa kurudi shuleni.
Serikali za serikali za shirikisho na serikali za Kaduna zimekuwa kimya kuhusu majaliwa ya wanafunzi hao na walimu wao.
Ni siku ya kawaida nchini Naijeria
Mtumiaji wa Twita Ndi Kato aliita tukio hilo kuwa na uharibifu kwa taifa:
Leo katika jimbo la Kaduna, watoto waliokuwa katika darasa la utoaji wa mafunzo na waliambiwa kuendelea na shule waliwekwa nyara na watu wenye silaha kwa kutumia bunduki.
Mtu mmoja aliripotiwa kuuwawa.Kijana mdogo, maisha yake yamekatwa.Wengine wamechukuliwa na wengine hatuwezi kuusikia tena.
Hii lazima iangamize taifa lolote
Lakini bado ni siku ya kawaida nchini Naijeria kumwambia mtumiaji wa Twita Chima Chigozie:
Baadhi ya watoto wa shule walitekwa katika kaduna, mmoja wa watoto wa shule alifariki mstari wa mbele.
Maisha ya wavulana yalikatishwa, watoto wa shule wameshikiliwa na hofu. Hii yapaswa kuienea taifa lakini HAPANA, hii ni siku ya kawaida nchini Naijeria.
Jaja analaumu siasa kwa kutokuwepo kwa huruma na ghadhabu kwa watoto wa shule waliotekwa nyara:
Vijana wa Kaduna walioteketezwa hawataweza kuungwa mkono na kutazamwa kwao kama wasichana wa Chibok kwa sababu, kwanza, ni wavulana, na pili, GEJ si Rais.
Goodluck Ebele Jonathan (GEJ) alikuwa rais wa Naijeria wakati, mwezi Aprili, wanafunzi 276 kutoka shule ya sekondari ya serikali walipokuwa wakitekwa na wanamgambo wa Boko Haram kutoka mji wa kaskazini mashariki wa Chibok.
Hii imepelekea harakati za #BringBackOurGirls duniani zilizoibuka na mamilioni ya watu duniani kote.
Soma zaidi: Wanaijeria washerehekea kuachiliwa huru kwa wasichana 82 wa Chibok waliokuwa wamekamatwa na Boko Haram
Tarehe 19 Februari, 2018, Boko Haram waliwateka nyara wasichana 110 wa shule zinazotoka katika Chuo cha Sayansi na Teknolojia cha Wasichana cha Serikali, Dapchi, Jimbo la Yobe, kaskazini mashariki mwa Naijeria.
Soma zaidi: Msichana wa shule wa Naijeria aliyekamatwa na Boko Haram inasemekana kufa kama utumwa
Kutekwa kwa watoto wa shule ya Damba-Kasaya na walimu wao ni jambo la hovyo.
Tofauti pekee ni kwamba katika wakati huu, wale wanaohusika na tukio hili baya siyo Boko Haram bali majambazi wenye silaha.
Wawakilishi wakubwa wa Kaduna
Vurugu za kivita zimeenea katika majimbo ya Kaskazini Magharibi mwa Nigeria ya Zamfara, Kaduna, Niger, Sokoto, Kebbi na Katsina.
ACAPS, chombo huru cha kufikiri na misaada ya kibinadamu, kinadai kuwa ghasia hizi zenye silaha hazina uhusiano na magaidi wa Boko Haram huko kaskazini mashariki:
Vurugu hizo za bandia zilianza kama mgogoro wa wakulima mwaka 2011 na kuongezeka kati ya 2017 hadi 2018 kuhusisha unyang’anyi wa mifugo, utekaji nyara wa makundi ya wahuni, unyanyasaji wa kijinsia na mauaji.
Kufikia mwezi Machi 2020, zaidi ya watu 210,000 wamepoteza makazi yao kupitia mtandao wa intaneti.
Jamii za vijijini zimebaki katika misaada ya wavamizi hawa ambao, kati ya mwezi Januari na Juni mwaka huu, wameua watu wasiopungua 1,126 kaskazini mwa Naijeria.
Vijijini kusini mwa Kaduna vimekumbwa vibaya zaidi, huku idadi ya watu 366 kupoteza maisha katika kipindi cha kwanza cha mwaka 2020, inasema shirika la kutetea haki za binadamu la Amnesty International.
Chikun LGA, makazi ya wanafunzi walioteka, ilikuwa ikishuhudia mashambulizi kadhaa ya kijeshi yaliyopelekea vifo, utekaji nyara, na jamii zipatazo 45 zimeachwa bila makazi na kukaliwa tangu mwaka 2019, hii ni kwa mujibu wa Umoja wa Watu wa Kaduna ya Kusini.
Watu wa Kusini mwa Kaduna wanadai kwamba majambazi hayo ni wafugaji wa Fulani, katika mpango wa kupakua ardhi, kwa idhini ya pasi ya serikali za shirikisho na serikali za majimbo.
Lakini Gavana wa Nchi ya Kaduna, Nasir El-Rufai alikana kuwa ukatili huo ulikuwa na uhusiano wowote na unyang’anyi wa ardhi wala msukumo wowote wa kidini.
Mnamo Agosti 22, serikali ya Nchi ya Kaduna ilipumzisha marufuku hiyo kuanzia saa 6 asubuhi mpaka saa 6 asubuhi, ambayo ilipangwa katika baadhi ya maeneo ya nchi hiyo kubanwa kwa majengo hayo.
Hata hivyo, Lukaku Binniyat, msemaji wa Umoja wa Watu wa Kaduna Kusini (SOKAPU) analalamika kwamba njaa pia inatuua kwa sababu hatuwezi kwenda mashambani kwetu.
Washairi Henry Swapon na mwanasheria Imtiaz Mahmood.
Mchanganyiko wa picha uliosambaa kwenye mitandao ya kijamii.
Watu wawili walikamatwa Mei 14 na 15, kwa sababu ya maoni yao waliyoyaweka kwenye mtandao wa Facebook.
Kukamatwa kwao kumeibua hasira na wasiwasi na vyombo vya habari vya kijamii.
Kukamatwa kwa mtunzi wa mashairi Henry Swapon
Mnamo Mei 14, mshairi na mwandishi Henry Swapon alikamatwa akiwa nyumbani kwake katika mji wa Barishal ulio kusini mwa Bangladesh.
Ameshitakiwa kwa kuvunja Sheria ya Usalama wa Kidijitali ya Bangladesh.
Mwanablogu wa jamii ndogo ya Wakristo wa sehemu hiyo, Swapon hapo awali alisimamishwa kizimbani, pamoja na ndugu zake wawili, Alfred na Jewel Sarkar, kwa kosa la kuumiza hisia za kidini kwa wa-Kristo na Waislamu wote kupitia mitandao ya kijamii.
Mshairi na mhariri wa Bangladeshi Henry Swapan alikamatwa, chini ya sheria ya sheria ya usalama wa mtandao!
#freethepoet #bangladesh #bangladeshiblogger #FreedomOfSpeech pic.twitter.com/MGoCec2nsR
Kwa mujibu wa the Dhaka Tribune, Swapon aliandika makala kwenye mtandao wa Facebook akimkosoa Lawrence Subrata Howlader, Askofu wa Kanisa Katoliki wa Kanisa la Barishal.
Askofu huyo alichagua kufanya mpango wa utamaduni uliopangwa katika kanisa moja la Kikatoliki nchini humo tarehe 22 Aprili, 2019, siku iliyofuata baada ya mashambulizi ya kigaidi nchini Sri Lanka.
Swapon anadhani kuwa Askofu angepaswa kuahirisha sherehe hizo kwa heshima ya mamia ya watu waliouawa kwenye mashambulizi hayo.
Wakristo wengine walikasirishwa na sauti aliyochukua na Askofu na wengine walimtumia hata vitisho vya kumuua.
Swapon amekuwa akizungumzia kupitia mitandao ya kijamii kupinga ukiukwaji wa haki na rushwa katika mji wake.
Mtumiaji wa mtandao Swakrito Noman aliandika kwenye mtandao wa Facebook:
Nchini Bangladeshi, mbinu za kuwashambulia wanaharakati wakidai kuumiza hisia za kidini zimekuwa ukiritimba wa wanaharakati wa kiislam.
Kwa sasa tunaona kwamba Wakristu wahafidhina nao wapo katika suala hili.
Nadhani wale wanaosikia hisia hizi wakikosoa ni wagonjwa wa akili.
Serikali yapaswa kuwasaidia watu hawa wasio na ugonjwa.
Tunawalaani vikali kukamatwa kwa mtunzi wa mashairi Henry Swapon na tunadai kuachiliwa kwake bila masharti.
Kukamatwa kwa mwanasheria Imtiaz Mahmood
Asubuhi ya Mei 15, polisi walimkamata mwanasheria wa mahakama ya juu na mwandishi Imtiaz Mahmud katika kesi iliyofungua mwaka 2017 chini ya Sheria ya Teknolojia ya Habari na Mawasiliano ambayo kwa sasa imekuwa ikifanya kazi, ambayo raia mmoja wa watu binafsi, Shafiqul Islam, alidai kuwa moja ya makala za Mahmood kwenye mtandao wa Facebook zilikuwa zikiumiza hisia za kidini na kusababisha ghasia za kijamii katika eneo la Kusini mwa Bangladeshi la Chittagong.
Mahmood alijitolea dhamana ya kutarajia wakati kesi ilipozinduliwa, lakini mahakama ya Khagrachhari ilitoa agizo jingine la kumkamata hapo Januari 2019.
Mahmood alitoa maoni kuhusu mvutano wa kimakabila ulioibuka baada ya mwendesha pikipiki wa Kibengali kuuawa huko Khagrachhari, akisababisha kundi la watu wa Bengali kuvunja nyumba kadhaa na maduka ya raia wazawa katika eneo la Rangamati huko Chittagong.
Vyanzo vya habari vya mtaa viliiliambia jengo la Dhaka kuwa polisi hawakuchukua hatua yoyote ya kudhibiti hali hiyo.
Mamia ya kesi kama hizo zilifunguliwa kuanzia mwaka 2013 mpaka 2018, ambapo Sheria ya TEKNOHAMA ilibadilishwa na Sheria ya Usalama wa Kidigitali.
Unyanyasaji wa Bangladesh kwenye mitandao ya kijamii.
Polisi wamekamatwa kwa mara ya pili ndani ya chini ya sheria ya usalama wa kidijitali.
Mwandishi Imtiaz Mahmood alikamatwa siku ya jumatano asubuhi kwa tuhuma za kitendo cha TEKNOHAMA.
#Freedomofexpression #ICTLawhttps://t.co/eH8H38unCr
Mwandishi Meher Afroz Shaon aliandika kwenye ukurasa wake wa Facebook:
Anapenda milima na watu wanaoishi huko.
Anaandika kuhusu haki zao.
Sijawahi kuona maneno yenye vurugu kwenye makala zake.
Kuna kitu kisicho sawa, kuna kitu kisicho sawa.
Ni matumaini yangu kwamba makosa yatafanywa hivi karibuni.
PS: Nimeona makala nyingi kwenye mtandao wa Facebook ambazo zina maneno ya vurugu na maneno matupu.
Ikiwa mtu atawashtaki, je waraka wa kukamatwa unatolewa mara moja?
Watumiaji wengi wa mtandao wameonyesha lawama dhidi ya waliokamatwa, huku wengine wakidai sheria hiyo ibatilishwe.
Mwandishi wa kigeni wa Bangladeshi Leesa Gazi alitwiti:
Inasikitisha sana.
Serikali ya Bangladeshi haiwezi kuhakikisha usalama wa jamii bali inapelekea kuwakamata watu chini ya Sheria ya Usalama wa Kidigitali inayokandamiza watu, kwa upande mwingine, inayopinga moyo wa katiba ya Bangladeshi.
https://t.co/1sFKY10OPV
Mwandishi Probhash Amin aliandika kwenye mtandao wa Facebook:
Baada ya mtunzi wa mashairi Henry Swapon, mwanasheria Imtiaz Mahmood (amekamatwa).
Uhuru wa maoni unazuiliwa polepole.
Ninataka kusitishwa kwa vitendo vyote vya kikatili.
Ninahitaji uhuru wa kujieleza.
Ninataka kuachiliwa huru mara moja kwa Henry Swapon na Imtiaz Mahmood.
Pamoja na wasiwasi juu ya madhara yake ya uhuru wa kujieleza, Bunge la Bangladeshi lilihakikishia Sheria ya Usalama wa Kidijitali mwezi Septemba 2018.
Sheria hiyo ilibadilisha sheria katili ya habari na teknolojia, ambayo pia ilitumika kama zana ya kunyamazisha hotuba muhimu mtandaoni.
Sheria hiyo inafanya makosa ya aina mbalimbali za kujieleza mtandaoni, kuanzia ujumbe wa kukashifu mpaka hotuba ambayo inakiuka maadili ya kidini au hisia zinazoanzisha faini kubwa.
Pia muswada huo unaruhusu kifungo cha urefu gerezani kwa kutumia mtandao ili kusababisha ghasia kwa watu pamoja na kukusanya, kutuma au kutunza nyaraka za kiserikali kwa kutumia vifaa vya kidijitali.
Baraza la Wahariri la Bangladesh lilisema kuwa sheria hiyo inapingana na uhuru wa kudhibitiwa na katiba, uhuru wa vyombo vya habari na uhuru wa kujieleza.
Soma zaidi: Watetezi wa uhuru wa kujieleza wanasema Sheria mpya ya Usalama wa Kidijitali nchini Bangladeshi inasemekana kutendewa vibaya
Sheria hiyo pia inatoa mamlaka kamili kwa vyombo vya sheria kuanzisha uchunguzi wa yeyote ambaye vitendo vyake vinaonekana kuwa na hatari au kutishia.
Khartoum, Sudani.
Picha kupitia mtandao wa Flickr na Christopher Michel chini ya leseni ya CC BY 2.0.
Baada ya mapinduzi ya Sudani, serikali ya mpito ya Sudani imesaini makubaliano ya amani na Chama cha Mapinduzi cha Sudani kikundi kikuu cha waasi kinachoendelea kuwa hai mara baada ya kiongozi wa zamani Omar al-Bashir kuondolewa madarakani mwaka jana.
Mkataba huo wa kihistoria wa amani, ulisainiwa mnamo Agosti 31 katika jiji la Juba, Sudan Kusini, ulipata uungwaji mkono wa kanda na kimataifa kutoka katika nchi za Troika, Umoja wa Ulaya, Misri na nchi kadhaa za Ghuba.
Lakini hali hii ya kusisimua imezidiwa na wakati wa mafuriko ya kihistoria ambayo yameangamiza maeneo ya Sudani, na kusababisha mzunguko wa kuanguka kwa uchumi ambao tayari unakuwa kwenye shinikizo kubwa.
Na bado, wananchi wa Sudani kwenye mitandao ya kijamii walikaribisha habari hizo.
Waleed Ahmed, mwanablogu wa Kisudani, aliandika:
Leo tukirudisha, tukarudi nyumbani.
Video ambayo kwa sasa ni ya Jeshi la Ukombozi wa Sudani (SLMA) linaloongozwa na Minawi ilitangaza kusitishwa kwa mapigano ili kuunga mkono maandamano ya mapinduzi ya Desemba 16, 2019.
Mini Arko Minawi, kiongozi wa SLMA, aliandika:
Minong'ono ya Arko Minawi.
Maandishi ya saini ya jana yataiweka Sudani katika mwelekeo mpya, kwa vyama vya watu wa Sudani, vyama na vyama vya kiraia, kwa ushirikiano na marafiki na majirani zao wa eneo hilo.
Lazima tufungue jukwaa imara kwa ajili ya historia mpya kwa ajili ya nchi yetu.
Waziri Mkuu wa Sudani Abdalla Hamdok alikaribisha makubaliano ya amani, akisema:
Ninawatetea amani ambayo tulisaini hii leo katika Jimbo la Sudani ya Kusini, kwa watoto wetu waliozaliwa katika makambi ya kuhama na makambi ya uhamiaji, kwa mama na baba wanaoishi vijijini na majiji yao, wakisubiri mapinduzi yenye utukufu, ahadi ya kurudi, ahadi ya haki, ahadi ya maendeleo na ahadi ya usalama.
Makubaliano hayo yalihakikishia mamlaka ya makundi ya waasi katika maeneo yao yaliyo chini ya uangalizi wa serikali ya shirikisho.
Muswada huo utahakikisha theluthi moja ya viti vya bunge kwa watu kutoka maeneo ya waasi ili waweze kuakisi mahitaji na masuala yao.
Makubaliano yatahakikishia haki na usawa kwa wale waliokuwa wanatawaliwa na utawala wa zamani, mara nyingi kwa kuwa si Waislamu na si Waarabu.
Hili sio mara ya kwanza kwa makubaliano ya amani katika historia ya Sudani.
Baadhi ya watumiaji wa mtandao wanasema makubaliano ya amani ni ya kawaida nchini Sudani na yanaweza yasiishie kuleta amani wala utengamano.
Inbal Ben Yehuda aliandika:
Tukio hilo linapotokea mara moja kwa kila miaka 5-9 siyo tukio la kihistoria. Ni utaratibu wa kawaida.
Makubaliano ya Amani ya Abuja 2006
Makubaliano ya Amani ya Doha 2011
Makubaliano ya Amani ya Juba 2020
Vyema subiri kabla ya kusherehekea.
Makubaliano kamili
Pamoja na wasaa huu wa kusisimua, vikundi viwili vikuu vya waasi havikusaini makubaliano hayo: SLMA), vinavyoongozwa na Abdul Wahid al-Nur, na vinavyoongozwa na Abdelaziz al-Hilu, viwili hivyo vilizuia kuibua maswali kuhusu utaratibu wa kuunganisha jeshi na utambulisho wa nchi hiyo.
Siku tatu baada ya kusainiwa kwa amani, Waziri Mkuu wa Sudani Abdalla Hamdok alisafiri kwenda Addis Ababa, Ethiopia, kukutana na al-Hilu kujadili masuala ya mjadala, kwa mujibu wa makala ya Sudani Tribune.
Waziri Mkuu Abdallah Hamdok Jumatano alifanya mkutano wa siri na Abdel Aziz al-Hilu kama jitihada za kuvunja mlango wa mazungumzo ya amani yaliyofikiwa na serikali ya Sudan Kusini.https://t.co/IrNxxW9a0M pic.twitter.com/VgtyDZxfv3
Mkutano huo ulipelekea kutiwa saini kwa makubaliano ya pamoja ya kuimarisha kanuni za mazungumzo ya amani mjini Juba.
Vyanzo vya habari vya kijamii vya Sudani vilifurika nakala iliyosambazwa katika lugha ya Kiingereza ya makubaliano, na kusimamia kipengele cha 3 juu ya masuala ya dini na dola:
Nchi ya kidemokrasia lazima ianzishwe nchini Sudani.
Kwa Sudani kuwa nchi ya kidemokrasia ambapo haki za raia wote zinalindwa, katiba lazima iwe kwenye misingi ya kanuni za kujitenga za dini na nchi ikitokea ambapo haki ya kujieleza inapaswa kuheshimiwa.
Uhuru wa kuamini, kuabudu na vitendo vya kidini utahakikishwa kwa dhati kabisa kwa raia wote wa Sudani.
Serikali haitaanzisha dini rasmi.Hakuna raia atakayeibuliwa kwa misingi ya dini yao.
Watu wa Sudani wamegawanyika katika kambi mbili katika suala hili: ya kwanza anaona kutengana kwa dini na dola kama uhakika wa haki za msingi za binadamu; ya pili anasema serikali ya mpito haina haki ya kuamua hili bila ruhusa kutoka kwa raia kupitia uchaguzi wa kidemokrasia.
Kufuatia mkutano huo, kwenye ukurasa wa Twita wa mawaziri wakuu walichapisha toleo la makubaliano lililo tofauti na lile la Kiingereza, na lilichapisha kama tamko la pamoja kwa vyombo vya habari.
Wakati hati ya Kiingereza ilisisitiza kutenganishwa kwa dini na dola kama namna ya kuepukika, hati ya Kiarabu ilipendekeza tu kujadili suala hilo lililokuwa na utata.
Tofauti kati ya nyaraka hizo mbili husababisha maswali kuhusu mustakabali wa makubaliano hayo.
Amani ya kihistoria, mafuriko ya kihistoria
Wakati amani ikiwasilisha habari za furaha kwa Sudani, mto Nile unaendelea na mafuriko, kukiangukia katika janga la misaada ya kibinadamu ambalo halikuwahi kutokea.
Kwa mujibu wa taarifa ya Baraza la Taifa la Ulinzi wa raia la Sudani iliyotolewa Septemba 8, hasara zote zilizotokana na mafuriko hayo ya mtandaoni zilifikia vifo 103, majeruhi 50, vifo 5,482 vya wanyama, kuanguka kwa nyumba 27,341, matukio 42,210 ya kuanguka kwa nyumba kidogo, uharibifu kwa serikali na vifaa binafsi 179, hasara ya maduka na maduka 359 na uharibifu kwa akra 4,208 za kilimo.
YouStorm kwenye mtandao wa Twita ilionesha video inayomfananisha Nile Basin kutoka Julai 16 na Agosti 16:
Mafuriko katika eneo la Nile nchini Sudani Julai 16 ikilinganishwa na tarehe 30 Agusti #Sentinel2 kaskazini mwa Khartoum.
Imetengenezwa kwa #EOBrowser @sentinel_hub #Sudanfloods pic.twitter.com/l8LRNBFY9m
Mnamo Septemba 3, Gavana wa jimbo la Sinnar Ustaz Elmahi Sulieman alitoa wito wa dhiki katika mtandao wa Facebook:
Nyakati za maji ya Blue Nile usiku huu zilisababisha kuongezeka kwa mvua kubwa, hali iliyosababisha kuvunjika kwa makonde na sehemu za hifadhi, bwawa lililoundwa kwa sehemu za udongo, miji ya Singa na Umm Benin, na maji yalianza kufurika mji huo na nyumba zake, pia mitaa ya Umm Benin.
Kwa hiyo, tunazindua maelekezo kwa mamlaka zote rasmi na kutoa wito kwa mamlaka za kiraia na mashirika yote kuja kuwaokoa raia haraka iwezekanavyo, na kutoa malazi, madawa na chakula.
Hali ni ya kutisha:
Jiji la Sinner | Singa Hali ni ya kutisha mara baada ya mvua kuvunja kinga ya maji ya jiji hilo, hali iliyoruhusu maji ya mto wa mto huo kuingia mjini.
Vijana wa Kisudani kutoka Kisiwa cha Tuti wameunda kinga ili kuzuia mafuriko kutokea katika visiwa hivyo.
Ilikuwa ni tukio la kishujaa, lililoelezwa na Hassan Shaggag:
Hawa ndio watajenga Sudani na sio wale wanaopigania madaraka kwa sasa.
Raia wa Sudani wanakosa mahitaji ya msingi kama vile mikate, gesi, madawa na umeme huku ukosefu wa umeme upatao masaa sita kwa siku.
Kiwango cha mfumuko wa bei kwa paundi za Sudani kimezidi asilimia 202%, kwa mujibu wa Profesa Steve Hanke.
Bado, serikali ya mpito haijaweza kupata udhibiti juu ya soko.
Sasa wakati huu ambapo imekuwa ni ahadi ya amani, je serikali zina mipango gani ya kufanya maisha yawe rahisi kwa wananchi wake?
Kiongozi wa mwanafunzi Jutatip Sirikhan alijifunika kwa rangi ya nyeupe katika kitendo cha kuandamana kufuatia kuachiwa kwake huru.
Picha kwa hisani ya Prachatai
Makala hii inatoka Prachatai, tovuti huru ya habari nchini Thailand, ilihaririwa na kuchapishwa na Global Voices kama sehemu ya makubaliano ya kushirikiana maudhui.
Rais wa Umoja wa Wanafunzi wa Thailand (SUT) Jutatip Sirikhan amekamatwa wakati akiwa njiani kwenda chuo kikuu tarehe 1 Septemba kwa kushiriki maandamano ya umma ya Julai 18.
Jutatip alikamatwa akiwa kwenye teksi akiwa njiani kwenda darasani katika chuo kikuu cha Thammasat Universitys Tha Prachan mjini Bangkok.
Alienda moja kwa moja kwenye mtandao wa Facebook saa 12:50 usiku wa Septemba 1 wakati maafisa wa polisi waliokuwa wamevaa nguo za ndani walipomaliza teksi alilokuwa akiingia na kutoa agizo la kukamatwa.
Jutatip alipelekwa katika kituo cha polisi cha Samranrat.
Afisa mmoja alimsafiri kwa teksi nyingine kuelekea kituo hicho, kwani hakujakuwa na usalama wa kutosha kusafiri kwenye gari binafsi ambapo maafisa wengine walimfunga ili kumkamata.
Aliishi moja kwa moja kwenye mtandao wa Facebook na kusoma vifungu vya maneno ya Thomas Paines Common Sense iliyo katika lugha ya Ki-Thai wakati alipokuwa akielekea kwenye kituo hicho.
Alipelekwa kwenye mahakama ya makosa ya jinai mjini Bangkok na alisalimika kwa dhamana na kuachiwa saa 2:20 mchana akiwa chini ya ulinzi wa mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Thammasat.
Mahakama haikuhitaji kulipa mara moja dhamana ya Baht 100,000 (dola za Marekani 3,190) lakini ilitengeneza sharti kuwa hatarudia kitendo ambacho yeye alishtakiwa kwa masharti yale yale yale ambayo ilitolewa kwa mtu mwingine yeyote aliyekamatwa na kuachiliwa kwa mashtaka yale yale.
Jutatip ni mwanaharakati wa 14 kukamatwa kwa kushiriki maandamano ya umma yaliyofanyika Julai 18.
Washiriki wengine kumi na watano kwenye maandamano nao wamepokea muhtasari na kuarifu kituo cha polisi cha Samranrat kusikiliza mashitaka yao hapo Agosti 28.
Jutatip alishitakiwa kwa uchochezi na kukiuka sheria ya dharura na sheria ya magonjwa yawasiliano, pamoja na mashtaka mengine.
Jutatip alionekana mbele ya Mahakama ya Makosa ya Jinai baada ya kuachiliwa kwake na alitoa mkutano mfupi na waandishi wa habari.
Taswira inaweza kufunikwa, lakini hatuwezi kufunika ukandamizaji
Sikutaka kukimbilia hapo mwanzoni.
Najua kuwa nina hati ya kukamatwa.
Nimekuwa nikisubiri kutiwa kizuizini kwa muda mrefu, lakini hilo halijaendelea mpaka leo.
Kila mara mtu atakapokamatwa, kutakuwa na maneno matupu upande wetu ambayo hatukuandamana kwa amani.
Mimi ni mwanafunzi na nimekuwa nikidhalilishwa na polisi kwa miezi kadhaa, kwa miaka kadhaa.
Kwa nini sitakuwa na fidia kwangu?
Kwa nini ziwepo fidia kwa polisi ambao ni watumishi wa utawala wa kiimla?
Lazima kuwepo muhtasari kwanza, lakini kilichotokea ni kwamba polisi walinileta agizo la kukamatwa na kunikamatwa.
Haina haki kwa mwanafunzi.
Walinifuata kwa ishara ya simu yangu, wakinifuata kutokea nilipoishi.
Waliitishia nyumba yangu, waliitishia familia yangu, walichukua agizo nyumbani kwangu, kwa hiyo sasa inatupasa kupindukia maandamano yetu.
Kila kitu kinaungwa mkono na Katiba.
Tunawalipa kodi zetu. Ni lazima tutapata ulinzi kutoka kwa serikali, na sio kubughudhiwa kutoka kwa serikali.
Kwa hiyo leo ni lazima niseme yenye maana kwamba tunaweza kufanya hivi.
Lazima tujizatiti haki zetu na uhuru.
Kurusha rangi ni jambo ambalo linaweza kufanyika.
Kisha Jutatip alijitwalia kidonda changa ya rangi ya nyeupe akiwa ameshikilia mkono wake kwenye ishara ya vidole vitatu ya heshima ya michezo ya Hunger Games.
Alisema kuwa rangi nyeupe zinamaanisha usawa na haki, na kwamba zinadai haki itendeke.
Tunaonyesha kwamba uhuru huu ni uhuru, na hii ni aina ya kujieleza tunaoweza kufanya.
Hata kama hivi sasa ni kutirusha rangi juu yetu, ni namna ya kuonesha kwamba tunaweza kutirusha rangi wakati wowote.
Tunaweza kuwarushia rangi wale wenye mamlaka, kwa sababu wale wenye mamlaka wanawarushia mashitaka ya kisheria, na tunawarushia risasi bila utarajiwa.
Taswira inaweza kuwasha, lakini hatuwezi kuwasha ukiukwaji wa haki.
Baadae, Jutatip alimshukuru mhadhiri aliyekuja kutoa dhamana kwake na watu waliokuja kumsaidia umati wa watu kuosha rangi iliyokuwa pembeni mwa lango mbele ya mguu mbele ya Mahakama.
Hatutaacha kupigana mpaka tutakaposhinda katika kila jambo, ukiwemo kwenye mageuzi ya utawala wa kifalme na katiba mpya, alisema Jutatip.
Picha ya video ya YouTube iliyowekwa na Video Volunteers.
Posti hii iliandikwa na Grace Jolliffe na kuchapishwa kwa mara ya kwanza kwenye Video Volunteers, shirika la kimataifa la vyombo vya habari lililoshinda tuzo na lililoko India.
Toleo lililohaririwa kidogo huchapishwa hapa chini kama sehemu ya makubaliano ya kushirikiana maudhui.
Wakati India ikipitia uchaguzi mkuu ulioenea kwa awamu saba kuanzia Aprili 11 mpaka 19 Mei 2019, ili kuchagua bunge lake la 17 (Lok Sabha), baadhi ya wapiga kura wa India wamechukua hatua isiyo ya kawaida kususia mchakato wa uchaguzi.
Soma zaidi: Kila kitu unachohitaji kujua kuhusu Uchaguzi Mkuu wa India wa mwaka 2019
Huko Goa, jimbo lililo kusini magharibi mwa India, wakazi wa kikabila kilichopo kwenye kizuizi cha Canacono (mitaa ya wilaya), Kijiji cha Marlem walikataa kupiga kura tarehe 23 Aprili wakati wa awamu ya tatu ya uchaguzi huo mkuu, wakidai kwamba serikali imekuwa ikifuatilia matatizo yanayowakabili kijiji chao.
Kero yao kubwa ni kwamba vifaa vya msingi, kama barabara stahiki na maji, bado havijatolewa na serikali.
Video iliyoandaliwa na Community Correspondent Devidas Gaonkar, mwanachama wa kabila la wakulima wenye asili ya Goa linaloitwa Velip, iliweka kumbukumbu ya maandamano ya wanakijiji hao:
Katika video hii, Pandurang Gaonkar, mkazi wa kijiji cha Marli, anasema kwamba:
Kurindima kuelekea Marlem ni njia ya barabara yenye ukubwa wa kilometa tatu, ambayo haijakamilika.
Mpaka leo, hakuna hatua yoyote imechukuliwa na mamlaka.
Wanatoa ahadi za uongo tu, lakini hawana utekelezaji.
Kwa sababu hii, hatukuweza kupiga kura zetu.
Wakazi wa Marlem wamekuwa wakiishi katika kijiji hiki kwa zaidi ya miaka 20.
Mwaka 1968, Idara ya Msitu ilitangaza kuwa kijiji cha Marlem kuwa sehemu ya hifadhi ya wanyama pori.
Hali hii inafanya ujenzi wa barabara, au sekta yoyote ya maendeleo kufanya kazi katika eneo hili kuwa jambo gumu sana.
Kwa mujibu wa taarifa, mradi wa kuunganisha umeme wa ardhini kwa ajili ya kupeleka umeme kwenye eneo hilo uliruhusiwa mapema, lakini wakati kazi za kuchimbia umeme zilipoanza, mapema ulisitishwa kufuatia pingamizi lililotolewa na Idara ya Msitu wa Taifa.
Chanzo kingine cha kusikitisha kwa watu wa maeneo hayo ni kukosekana kwa barabara zinazostahili.
Mtu anapaswa kuingiza barabara ya kilometa 2.8 iliyokuwa imebomoka na kuvunjwa ili aweze kufika kwenye nyumba ya kwanza huko Marlem kutokea barabara kuu.
Hatimaye, ugavi wa umeme na maji salama ya kunywa bado ni changamoto kwa wanakijiji.
Kwa kuwa walitoa malalamiko yao hadharani na mara kadhaa, lakini wakishindwa kupata majibu yoyote, wakazi wa Marlem, pamoja na wakazi wa vijiji vingine viwili waliamua kutopiga kura katika uchaguzi ili kuvutia umma katika suala lao.
Maafisa wa upigaji kura walikuja kuzungumza nasi, lakini uamuzi wetu wa kutokupiga kura, bado msimamo, aliongeza Pandurang.
Isidore Fernandes, mwanachama wa chama cha upinzani cha (India National Congress) cha bunge la nchi hiyo la Cancona, naye pia alikutana na wananchi wa nchi hiyo.
Baada ya kusikia manung’uniko hayo, alihakikishia kuunga mkono vitendo hivyo vya kuwaunga mkono.
Ni muhimu kwa serikali yoyote kuwapa watu barabara, maji na umeme.
Mpaka sasa, maafisa wote wa serikali wameyatelekeza vituo hivi kwenye kijiji cha Marlem, alisema Fernandes.
Kususia uchaguzi imeanza kuwa njia ya maandamano, ingawa kupiga kura siyo lazima kwa nchi ya India.
Ukiacha Goa, vijiji katika jiji la kati la Madhya Pradesh, jiji la Magharibi la Maharashtra, na jiji la Mashariki la Odisha wanatumia mbinu hii ili kushughulikia masuala ya kushinikiza yanayotolewa na mamlaka zinazohusika.
Mpaka sasa, hakuna hata kususia maneno hayo yaliyotafsiriwa kama hatua zinazochukuliwa na serikali.
Mwishowe, wapiga kura wanatumia mbinu hizi kama namna ya kuonyesha masikitiko kwa maafisa wa serikali na wanasiasa ambao mara nyingi huwasili kwenye jamii zilizotelekezwa kabla ya uchaguzi, kwa matumaini ya kupata kura, lakini wakashindwa pale uchaguzi utakapomalizika.
Mwishowe, kama kususia uchaguzi hautazami mabadiliko katika jamii, je, nini kingine wanachama wa jamii zilizotelekezwa wanaweza kufanya ili kuwasaidia watu kusikiliza na kuchukua hatua stahiki?
Mwandishi wa habari Amade Abubacar.
Picha: Screengrab, caiccajuda/Youtube.
Waandishi wa habari Amade Abubacar na Germano Adriano, ambao walishikiliwa mapema mwaka huu wakati wakiandika habari za mgogoro wa kijeshi kaskazini mwa Msumbiji, waliachiwa huru kwa kusubiri mashitaka tarehe 23 Aprili, 2019.
Amade, ambaye huchangia katika mashirika mbalimbali ya habari ikiwa ni pamoja na Zitamar News na A Carta, alitiwa nguvuni tarehe 5 Januari wakati akifanya mahojiano na watu waliopoteza makazi ya ndani katika wilaya ya Macomia ya Cabo Delgado, jimbo la kaskazini mwa nchi hiyo.
Germano, ambaye ni mwandishi wa redio ya mtaa Nacedje, alipotea tarehe 6 Februari na kutiwa kizuizini tarehe 18 Februari.
Kwa mujibu wa Taasisi ya Vyombo vya Habari ya Afrika ya Kusini (MISA), Amade na Germano walituhumiwa kwa kusambaza jumbe za kashfa dhidi ya wanajeshi wa ulinzi wa Msumbiji kwa kutumia ukurasa wa Facebook uliotangaza mashambulizi yaliyotokea katika vijiji katika wilaya ya Macomia.
Waandishi hao waliachiwa huru kutoka jela ya mkoa wa Mieze huko Pemba, mji mkuu wa Cabo Delgado na watakuwa wanaendelea na uchunguzi wakati wakisubiri kesi mbele ya mahakama ya mkoa wa Cabo Delgado.
Kura yao ya kwanza ya kusikilizwa imepangwa kufanyika Mei 17.
Tangu 2017, vikundi vya watu wenye silaha kali vimefanya mashambulizi kwenye vijiji vya Cabo Delgado, wakichoma nyumba na kuwahamisha wakazi.
Zaidi ya watu 90 wamefariki tangu mashambulizi yaanze, kwa mujibu wa polisi.
Mpaka leo, hakuna kundi lolote lililotangaza hadharani kuhusika na mashambulizi haya.
Mwezi Desemba 2018, gazeti la A Carta de Moçambique lilionyesha uwepo wa ukurasa wa Facebook, ulioendeshwa kwa jina ambalo linaonekana kuwa limetokana na uongo, ambao ulisifu uwepo wa makundi ya wanajeshi huko Cabo Delgado.
Haijulikani kama mashitaka dhidi ya Amade na Germano yanahusishwa na ukurasa huu huo.
Timu ya utetezi wa waandishi wa habari inasema hakuna uhusiano kati yao na shughuli yoyote haramu kwa kupitia Facebook.
Mashitaka dhidi ya waandishi wa habari yameoneshwa na ukiukwaji wa taratibu.
Baada ya kumkamata Amade, polisi walimweka chini ya ulinzi wa kijeshi.
Aliwekwa kwenye gereza la kijeshi, ambako alitumia siku 12 bila mawasiliano kabla ya kuhamishiwa kwenye gereza la kiraia.
Waandishi hawa wa habari walifunguliwa mashtaka yao tarehe 16 Aprili, na kuvunja siku 90 zilizotamkwa katika sheria ya Msumbiji ya kuwakamata watu kabla ya kufunguliwa mashitaka katika kesi ya Abubacar.
Kwenye mahakama wakati walipokuwa wakisubiri kutiwa kizuizini, waandishi hao wawili walituhumiwa kwa makosa ya kukiuka siri za taifa kwa njia za kidijitali na kuchochea umma kufanya makosa ya jinai kwa kutumia njia za kidijitali.
Mashitaka hayo yanatofautiana na mashitaka rasmi yaliyowekwa dhidi yao, ambayo MISA ilieleza kama kusambaza ujumbe wa kudhalilisha dhidi ya wanachama wa majeshi ya ulinzi ya Msumbiji kwa kupitia ukurasa wa Facebook uliotangaza mashambulizi yaliyotokea vijijini katika wilaya ya Macomia.
Kwa mujibu wa shirika la kutetea haki za binadamu la Amnesty International, Abubacar alikabiliwa na ukosefu wa chakula na kukataa kutoa msaada wa kitabibu.
Familia yake iliiambia gazeti la @ Verdade kwamba walizuiliwa kumtembelea wakati wote Abubacar alikuwa amezuiwa.
Kilichotokea kwa waandishi hawa inaweza kuwa ni sehemu ya mwelekeo wa vitisho dhidi ya wafanyakazi wa vyombo vya habari kaskazini mwa Msumbiji.
Mwandishi huru wa habari za uchunguzi Estácio Valoi alishikiliwa Desemba 2018, na huko Cabo Delgado kwa masharti yanayoleta mashaka kisheria.
Baadae aliachiwa bila ya mashtaka yoyote, lakini vifaa vyake vya kazi vilibaki chini ya ulinzi wa jeshi.
Wito wa haki
Cídia Chissungo, mwanaharakati na mratibu wa kampeni ya #FreeAmade, alisherehekea habari hii:
#AmadeAbubacar na #GeramanoAdriano hatimaye wameshaachiliwa huru baada ya kutiwa kizuizini kwa miezi 4.
Bila shaka tunapaswa kusherehekea lakini hatutaweza kusahau jinsi mambo yalivyoanza.
Tulisema muda mrefu uliopita: Uandishi si kosa la jinai
Asante kwa mikono yenu#FreeAmade #CaboDelgado #HandsForJustice pic.twitter.com/Lhb0b1ALCi
Angela Quintal, mratibu wa Mpango wa Afrika kwa Kamati ya Kuwalinda Waandishi (CPJ), alitoa maoni yake:
Sasa kuhakikisha kuwa makosa yamezimwa na kwamba #AmadeAbubacar anaweza kuendelea na uandishi wake bila hofu ya kulipiza kisasi.
Ukweli kwamba ilimbidi kushikiliwa bila kufunguliwa mashitaka kwa siku 106 kabla ya kupata dhamana ni jambo lisilokubalika.
Lazima asikabili mashitaka yoyote!
Picha ya kiongozi wa Mapinduzi ya Irani Imam Khomeini kwenye ukuta wa jengo lililoko katika mji mkuu wa jimbo la Kurdistan nchini Irani, inayoonekana kupitia dirisha lililofunguliwa.
Picha na Jordi Boixareu.
Haki miliki Demotix
Mwanzilishi mshiriki wa Global Voices Ethan Zuckerman anatafsiri takwimu za daraja kama watu ambao wana hamu ya kuelezea tamaduni zao za asili kwa watu wa jamii nyingine.
Wazo hili lilianzishwa kupitia misingi ya asili yake katika Global Voices, na linafafanua kazi nyingi na maadili ya jamii.
Kwa kuwa habari zetu za Irani zinakusudia kutengeneza daraja kati ya mtazamo wa kigeni juu ya Irani na nchi yenyewe, Global Voices Irani imeshaanzisha mfululizo wa mahojiano na waandishi na waandishi mbalimbali wa Kiirani wanaofanya kazi hiyo.
Mahojiano haya yamefanyika ili kuelewa ni kwa jinsi gani na kwa sababu gani takwimu hizi, wanaofanya kazi ya kuwasiliana kuhusu vikwazo na ugumu wa nchi iliyo na misuguano, wanaeleza Irani kwa watu wasio Wairani.
Golnaz Esfandiari: Ninafikiri matumizi ya mitandao ya kijamii nchini Irani na umuhimu wake unaongezeka
Golnaz Esfandiari ni mwandishi wa habari mwandamizi wa Radio Free Ulaya/Radio Liberty, na ni mmoja wa waandishi wachache wanaoishi nje ya Irani wanaoandika kwa Kiingereza kuhusu vipengele na vikwazo vya jamii na siasa za Irani.
Picha imetumiwa kwa ruhusa ya Golnaz Esfandiari.
Soma zaidi: Tunazungumza na Golnaz Esfandiari, daraja la Uandishi wa Habari la Lugha ya Kiingereza nchini Irani
Katika mahojiano na Global Voices, alisema:
Ninadhani matumizi ya mitandao ya kijamii nchini Irani na umuhimu wake unaongezeka.
Maafisa wa serikali wanakiri kwamba na mimi pia tunaona watu wengi zaidi ndani ya nchi wakitumia tovuti na zana za uandishi wa kiraia.
Nafikiri tangu mwaka 2009, matumizi ya mitandao ya kijamii yameongezeka kwa kiasi kikubwa.
Baadhi ya Wairani walinijia Twita baada ya kusoma madai yanayohusu Mapinduzi ya Twita nchini Iran.
Tovuti za mitandao ya kijamii zimewezesha majadiliano na usambazaji wa maudhui yaliyopigwa marufuku au kutazamwa kama yanayotiliwa maanani, watu wanaweza kujadili mada za miiko kwa ufupi.
Pia, mara kwa mara wanapinga sera za taifa zinazowekwa kwenye mitandao ya kijamii.
Kelly Golnoush Niknejad: Lazima uwe mwandishi wa habari, lakini ni mtaalamu wa saikolojia, profesa, na msomaji akili vile vile
Mjasiriamali wa vyombo vya habari wa Iran Kelly Golnoush Niknejad ni mwanzilishi wa Tehran Bureau, shirika la habari linalomilikiwa na gazeti la The Guardian ambalo huandika habari za Irani na raia wa Iran wanaoishi nje ya nchi.
Mradi wake ni miongoni mwa vyanzo vikuu vya habari ambavyo vinatoa mtazamo wa kutosha kuhusu utamaduni wa vijijini, siasa na watu.
Picha na Kelly Golnoush Niknejad na imetumiwa kwa ruhusa.
Soma zaidi: Namna Kelly Golnoush Niknejads Tehran Bureau Bridges Iran na nchi za Magharibi
Kuhusu mitazamo potofu ambayo watu wasio Wairani wana kuhusu Irani, alieleza:
Linapokuja suala la Irani, mara nyingi hufikiri kuwa ninatakiwa kurudi nyuma mwaka 1979, na kisha kuelezea mabadiliko yaliyofanyika miongo kwa miongo, ili tu kuelewa hali ilivyo sasa.
Mara nyingine ni vigumu hata wa-Irani wenyewe kuamini kile kinachoendelea ndani ya Irani, na kuwaacha wa-Irani wasio-Irani peke yao.
This explains why it is important to cover Iran from the bottom up, chronicing life of ordinary people.
Kuandika habari za nchi kwa kuripoti matangazo ya viongozi wa juu pengine ni aina ya uandishi wa habari ambayo haina mvuto wala taarifa.
Ndio maana hata watu wenye weledi mkubwa wanaofuatilia habari kuhusu Irani hawajui ni nini kinaendelea huko.
Bila shaka kama wangifuata Idara ya Tehran, wangepata mtazamo wa kutosha.
Nina Ansary: Ninaamini wanawake watakuwa mstari wa mbele katika mabadiliko yoyote nchini Irani
Nina Ansary ni mwandishi wa Jewels of Allah: The Untold Story of Women in Iran (Hadithi ya Wanawake wa Iran), kitabu cha kwanza kuandika juu ya vuguvugu linaloongoza kwenye siasa za usawa wa wanawake kuanzia mwishoni mwa karne ya 19 mpaka sasa.
Jewels of Allah cover
Kitabu kinaelezea jinsi wanawake walivyodhani historia ya Wairani wa hivi karibuni, na wanaendelea kufanya hivyo, wakati wakiendelea kujaribu kuweka msingi wa haki zao na usawa katika jamii ambayo kwa kawaida imekuwa ikiwatenga.
Soma zaidi: Ninazungumza na Mwandishi wa masuala ya haki za wanawake Nina Ansary kwenye mkesha wa Mabadiliko ya Iran
Ansary alisema alikuwa na matumaini yenye tahadhari kuhusu mustakabali wa Irani na nafasi ya wanawake katika uchaguzi huo:
Ni kwa sababu tu ninawaona ujasiri.
Na hili ni kwa sababu uanaharakati wa kike umeonyesha matokeo machache: wanawake hawakuruhusiwa kutumikia kama majaji, lakini sasa wanaweza kutumikia kama majaji wa uchunguzi.
Wanawake waarent waliruhusiwa kuingia katika maeneo fulani ya masomo, na kwa miaka kadhaa wamekuwa na uwezo wa kuingia katika maeneo yanayotawaliwa na wanaume kama vile dawa na uhandisi.
Nina matumaini yenye tahadhari, lakini ninaamini wanawake watakuwa mstari wa mbele katika mabadiliko yoyote nchini Irani.
Saeed Kamali Dehghan: Wanaiona Irani kama ya nyeusi na nyeupe, na Irani haifanani hivyo.
Ni matangazo, ni upinde wa mvua.
Akiwa na maelezo zaidi ya 800 yanayohusiana na Irani kuhusiana na jina lake, Saeed Kamali Dehghan ni mwandishi wa habari wa kwanza anayejitolea kwenye gazeti la The Guardian kuchapisha habari za Irani, na ni mmoja wa raia wachache wa Irani walioajiriwa na taasisi kubwa ya vyombo vya habari kwa lugha ya Kiingereza.
Picha imetumiwa kwa ruhusa ya Saeed Kamali Dehghan.
Makala yake mengi yanahusiana na ukiukwaji wa haki za binadamu kwa Wairani, lakini kama alivyosema kwenye mahojiano ya simu, tatizo lililozoeleka kwenye mashirika mengi ya habari magharibi ni kwamba wanaiona Irani kama nyeusi na nyeupe, na kwamba Irani haipendi namna hiyo.
Ni matangazo, ni upinde wa mvua.
Soma zaidi: Saeed Kamali Dehghan anayeandika habari za Iran kwa Jarida la The Guardian
Kuhusu ugumu wa kuielezea nchi ambayo ana mahusiano ya kimapenzi, Saeed anafafanua:
Kama Muirani nina mwelekeo wa kihisia na nchi, lakini ninapokuwa ninaandika habari huwa ninarudi nyuma na kujaribu kuwa wa kujitegemea.
Lakini niliruhusiwa kutoa maoni yangu nilipoandika maoni, na pia nilifanya jambo la namna hiyo.
Niliandika kuhusu kwa nini Canada inafanya makosa kwenye Irani, jambo ambalo lilisababisha waziri wa zamani wa Mambo ya Kigeni wa Canada kunituhumu kwenye mtandao wa Twita kwa kufanya kazi kwa ajili ya mamlaka za Irani.
Nimeshambuliwa na baadhi ya watu wanaonilaumu kufanya kazi kwa ajili ya Wairani na wengine wanaonilaumu kufanya kazi kwa ajili ya Waingereza.
Natumaini hii itatia alama Ninafanya kazi yangu vizuri!
Omid Memarian: Kugeuza hasira hiyo na kuwa kitu cha kujenga, kuliweka katika muktadha na sio kuichukulia binafsi, ni sanaa.
Omid Memarian, mwandishi wa habari wa Ki-Irani anayeishi New York.
Omid Memarian aliwahi kuwa mwandishi aliyesomwa sana ndani ya Irani na kwa sasa anafanya kazi katika Marekani kuandika habari za Kiingereza na Kipersia kwa wote.
Mahojiano yetu naye yanasaili mambo ya kuandika habari za Irani kwa kadamnasi tofauti, na uzoefu wake kama mwandishi wa habari ndani na nje ya Irani.
Soma zaidi: Mwandishi wa habari wa Irani Omid Memarian
Memarian anaelezea uzoefu wake wa kuandika na kuripoti kuhusu asasi za kiraia kama mwandishi wa habari nchini Irani:
Kuna, na bado kuna, watu wa Irani wanaoamini kuwa kwa kuwawezesha mashirika ya kiraia, vyama vya siasa na vyombo huru vya habari, Jamhuri ya Kiislamu inaweza kubadilika taratibu kutoka ndani.
Kwa upande mwingine, kuna nguvu zinazojaribu kuuthibitisha kuwa wapo makosa, na njia moja ya kufanya hivyo ni kufanya mazingira yawe magumu kiasi kwamba hakuna yeyote anayejaribu kuendelea kuwa hai kwenye uwanja.
Nilipoendelea na kile nilichokuwa nikifanya, kuandika na kukuza mambo niliyoiamini, nilikamatwa na kupelekwa jela.
Hooman Majd: Irani siyo ya kipekee kabisa: kipekee kabisa ni kuwa watu wengi hawaufahamu kuhusu Irani.
Hivi sasa tupo kwenye wakati mgumu wa sera ya nje ya Marekani.
Wakifuta mbali na kumalizika kwa uraisi wa Obama, kuna uwezekano mkubwa kuwa Marekani iko mbali na mpango wa mapambano na adui yake wa muda mrefu, Jamhuri ya Kiislamu ya Irani.
Wakati wa kuamshwa kwa uraisi wa Donald Trump, ambao unadhaniwa kuwa ni kivuli cha aina yake cha u-Rais wenye msimamo mkali, nilidhani ni wakati muafaka wa kuketi na mwandishi wa habari na Hooman Majd.
Vitabu vyake, makala na maoni yake yanayoelezea paradiso za Irani vilishika kasi kwenye vyombo vikuu vya habari vya Marekani wakati wa enzi za Bush, wakati kauli mbaya dhidi ya serikali ya Irani viligeuka kuwa kielelezo cha sera ya mambo ya nje na taswira ya vyombo vya habari ya Irani mapema mwaka 2000.
Hooman Majd anafahamika kama sauti ya Irani kwa ulimwengu wa magharibi.
Picha ya Majd iliyopigwa na Ken Browar, imetumiwa kwa ruhusa.
Soma zaidi: Ninazungumza na Hooman Majd, daraja kati ya Irani na US Mainstream
Kuhusu ikiwa mawazo potofu kuhusu Irani yamewasomesha tangu kitabu chake cha mwaka 2008 kina lengo la kuondoa mawazo potofu kuhusu jamii ya Irani kwa hadhira ya Marekani:
Ahmadinejad alikuwa wa kwanza kujiweka bayana kwenye vyombo vya habari, jambo ambalo limekuwa ni chanzo cha hisia hasi nyingi.
Lakini Wairani-Wamarekani na Wairani-Welaya wameandika mengi kuhusu utamaduni katika miaka ya hivi karibuni, na kuna safari nyingi zaidi kati ya Irani na Marekani, kati ya Wairani-Wamarekani na Wairani wenyewe.
Wanaelewa vizuri zaidi kidogo na kumekuwa na vitabu kadhaa.
Irani siyo ya kipekee kabisa: kipekee kabisa ni kwamba watu wengi hawaufahamu kuhusu Irani.
Waandamanaji mjini Rio de Janeiro: Silaha yetu ni elimu | Picha: Marianna Cartaxo / Mídia NINJA/Used kwa ruhusa
Hapo Mei 15, maelfu ya wa-Brazil wameingia mitaani katika majimbo yote 26 na Wilaya ya Shirikisho dhidi ya serikali ya Bolsonaro kupunguza matumizi ya fedha za serikali kwa ajili ya elimu ambayo yataathiri makumi mawili ya vyuo vikuu na shule.
Mwishoni mwa mwezi Aprili, serikali ya Brazili ilitangaza kupunguza kwa asilimia 30 kwa kile kinachoitwa bajeti ya kibaguzi, ambayo itaelekea kwenye matumizi ya umeme, maji, majengo ya jumla na tafiti.
Kwa kuzingatia bajeti ya serikali kwa ajili ya elimu ya juu, punguzo hilo linakadiriwa kufikia karibu asilimia 3.5.
Hata hivyo, serikali imesitisha fedha kwa ajili ya udhamini wa shahada za uzamili 3,500 unaofadhiliwa hadharani.
Kutoka mtaa wa Paulista mjini São Paulo, eneo la jadi la maandamano, mpaka kwenye ardhi ya wazawa ya Alto Rio Negro, karibu na mpaka na Colombia, watu walitetea elimu yao ya umma.
Jijini Viçosa, Minas Gerais, umati wa watu wapatao 5000 waliandamana wakiwa na miamvuli kwenye mvua kubwa.
Picha ya video ya mkusanyiko mkubwa wa waandamanaji uliokusanyika huko Av Paulista mjini São Paulo kupinga kupunguzwa kwa elimu na ufadhili wa elimu. #15M #TodosPela Educaciónção #Tsunamida Educaciónção #NaRuaPela Educaciónção #MarchaPelaCiência pic.twitter.com/BmHEYBuF9F
https://globalvoices.org/wp-content/uploads/2019/05/WhatsApp-Video-2019-05-15-at-21.00.30.mp4
Brazil ina vyuo vikuu 69 vya serikali na idadi kubwa ya vyuo vikuu vya serikali, vyote vinavyotoa elimu ya uzamili na uzamili bure kabisa ya masomo, na huduma kadhaa za kijamii kama vile masomo ya nyongeza, ofisi za ushauri wa kisheria na hospitali.
Mwanzoni, kupunguzwa kuliweza kufanyika katika vyuo vikuu vitatu pekee, lakini baadae viliongezwa katika mtandao mzima wa vyuo vikuu.
Waziri wa Elimu wa Bolsonaro Abraham Weintraub anasema hawana porojo bali gharama za dharura.
Weintraub imehalalisha kupunguzwa kwa vyuo vikuu kwa sababu vyuo vikuu vya umma ni sehemu ya ghasia.
Alipoamriwa na waandishi wa habari kuweka mifano ya mayai hayo, alitaja uwepo wa harakati za kijamii katika vyuo vikuu, na vyama vya watu uchi.
Weintraub aliteuliwa kuwa waziri mapema mwezi Aprili baada ya utawala wake mdogo wa mtangulizi kuingilia kati mfululizo wa mkanganyiko.
Mara nyingi waziri mpya anapaza sauti za nadharia za njama za kulia, kama vile suala la kuzuia njama hizo lilikuwa Brazil kama sehemu ya mkakati wa kikomunisti, na kwamba alitaka kuondoa uadui wa kiutamaduni wa ki-Marx katika vyuo vikuu.
Baadhi ya wamiliki wa vyuo vikuu wamesema kuwa kupunguzwa kwa sheria hiyo kunaweza kuwazuia kufungua milango yao mapema kipindi cha awamu ya pili ya mwaka 2019.
Ofisi ya Mwendesha Mashitaka wa Serikali ya Shirikisho imemtumia ripoti kwa mwanasheria mkuu akidai kupitishwa kwa sheria hiyo kukiuka Katiba ya nchi hiyo.
Rio de Janeiro unaonekana poa!
Mamia ya maelfu ya raia wanakusanyika kwenye mtaa wa Avenida Presidente Vargas usiku wa kuanguka ili kupinga kupunguzwa kwa bajeti ya elimu na sayansi. #15M #TodosPela Educaciónção #Tsunamida Educaciónção #NaRuaPela Educaciónção pic.twitter.com/8MIn91crKX
Watafiti wa Chuo Kikuu cha Shirikisho cha Minas Gerais (UFMG) wanaosoma makundi ya WhatsApp nchini Brazil wameibua majadiliano kwenye vyuo vikuu kuhusu kitumizi hicho cha ujumbe mfupi baada ya tangazo la punguzo la bajeti.
Utafiti huo umeanzisha zana ambayo inafuatilia makundi ya WhatsApp na inatumika sana na mashirika yanayothibitisha taarifa nchini Brazil.
Mtafiti wa hali ya juu fabricício Benevuto alisema kwenye posti yake kwenye mtandao wa Facebook mnamo Mei 8:
[Picha zinajumuisha] majina/matukio ya kushangazwa/matukio yaliyogubikwa na vichwa vya habari na mada zao.
Kuna picha za watu uchi kwenye vyama (ambazo hata si kwenye vyuo vikuu) na waandamanaji na mizaha inayoonyesha kuwa wanafunzi wa vyuo vikuu wanahitaji miaka 12 ya kuhitimu kwa sababu wamekuwa wakitumia madawa ya kulevya kila wakati.
Ni wazi ni jitihada zilizoandaliwa. Ni kazi ya wataalamu.
Ni namna inayofanana na kampeni za uchaguzi.
Ni nani anayefadhili kiwanda hiki cha upotoshaji wa habari?
Makala iliyoandikwa na tovuti ya Ciência na Rua (sayansi ya mitaani kwa lugha ya Kireno) inadai kwamba vyuo vikuu vya serikali vinatoa asilimia 95 ya tafiti za kisayansi nchini Brazil.
Utafiti uliofanywa na shirika la ushauri la Marekani Clarivate Analytics katika mwaka 2018 unaonesha kuwa kwenye vyuo vikuu 20 vya juu vyenye uzalishaji wa tafiti maarufu, 15 ni sehemu ya mtandao wa serikali.
Siku ya maandamano hayo, Waziri Weintraub alitakiwa kutoa ushahidi juu ya kupunguzwa kwa bajeti katika bunge la chini la nchi hiyo.
Bolsonaro ni adui wa Elimu
Elimu ni kitendo cha upendo na ujasiri#TsunamiDaEducacao pic.twitter.com/sEEOb5wDxz
Wakati huo huo, Bolsonaro alikuwa Texas, nchini Marekani, ambako alikutana na rais wa zamani wa Marekani George W. Bush.
Alipoulizwa kuhusu maandamano hayo, rais alisema:
Ni jambo la kawaida [maandamano yatokee], sasa, wengi wa watu wapo wanamgambo ambao hawana chochote ndani ya vichwa vyao.
Kama ukiuliza matokeo mara 7 8, wao hawatajua.
Kama ukiuliza kuhusu muundo wa maji, hawajui, hawajui chochote.
Ni wajinga, wajinga, na wanaharakishwa na wachache wanaoongoza vyuo vikuu vingi nchini humu.
Mwandishi wa Uganda Gertrude Uwitware Tumusiime ameshuhudia ujira wa mara mbili wa kufanya kazi kama mwandishi wa habari mwanamke nchini Uganda.
Picha ya The Other Side: Gertrude Uwitware Tumusiime kwenye YouTube.
Nchini Uganda, waandishi wanawake wanaotumia zana za kidijitali kuhabarisha, kushirikishana maoni na kupata habari wanakabiliwa na mashambulizi na unyanyasaji kwa ajili ya kuchunguza na kuchapisha maudhui chanya ya kisiasa.
Udhalilishaji wa mtandaoni umekuwa namna mpya ya kufuatiliwa.
Waandishi wa habari wanawake wanabeba mzigo wa mara mbili wa unyanyasaji wa kijinsia mtandaoni pamoja na vitisho vinavyoweza kuhusishwa na uandikishaji wa kisiasa.
Vitisho hivi vinavyoendelea vimewafanya waandishi wa habari wanawake kujitoa kwenye majadiliano ya wazi na kuiacha taaluma ya uandishi wa habari kuwa chini ya wanaume.
Soma zaidi: Mtazamo wa kodi: Mtanziko wa mitandao ya kijamii nchini Uganda
Joy Doreen Biira, mwandishi wa habari.
Picha na Wazabanga kupitia Wikimedia Commons CC BY 3.0.
Mwezi Novemba 2016, mwandishi wa habari wa Uganda Joy Doreen Biira, ambaye alikuwa akifanya kazi kwenye Mtandao wa Televisheni wa Kenya (KTN) nchini Kenya, alirudi nyumbani Uganda kwa sherehe za kitamaduni.
Wakati Biira akiwa nyumbani, vikosi vya ulinzi vya Uganda vilipambana na wanachama wa asili ya ufalme wa Rendezururu katika mkoa wa Rendezori magharibi mwa Uganda, na makazi yao yalichomwa hadi kuanguka.
Mapigano hayo ya bunduki yalisababisha vifo 62 miongoni mwao wakiwemo polisi 16.
Biira alitoa maoni kuhusu shambulio hilo la kijeshi kwa kutuma maoni yake kwenye mtandao wa Facebook tarehe 27 Novemba:
Inahuzunisha sana kile nilichokishuhudia leo kwa macho yangu mwenyewe sehemu ya kasri la ufalme unaotokea, ufalme wa Rwenzururu, unaochomwa moto.
Ilijisikia kana kwamba unatazama urithi wako mbele ya macho yangu.
Siku hiyo hiyo, Biira alikamatwa na kutuhumiwa kusambaza picha za kutisha za baada ya mapigano kati ya vikosi vya usalama na mlinzi wa kifalme wa mkoa huo dhidi ya kundi la WhatsApp, kwa mujibu wa Kamati ya Kulinda Waandishi (CPJ).
Pia aliweka video kwenye mtandao wa Instagram inayoonesha kuchomwa kwa moto kwa makazi ya mfalme na hivyo kuandika kwenye mtandao wa Facebook, CPJ iliripoti.
Maafisa wa usalama wa Uganda wanadaiwa kulilazimisha Biira kufuta jumbe kwenye mitandao ya kijamii na zana zake za kidijitali pia walikamatwa, kwa mujibu wa ripoti ya mwaka 2018 ya Freedom House.
Biira alishitakiwa kwa kosa la kujihusisha na ugaidi kwa kuchukua filamu iliyo kinyume cha sheria ya uvamizi wa kijeshi kwenye makazi ya wafalme katika eneo hilo ikiwa atahumiwa adhabu ya kifo chini ya Sheria ya Kupambana na Ugaidi.
Hata hivyo, siku moja baadae, aliachiwa kwa dhamana.
Mkanganyiko wa Biiras uliibua lawama kwenye mitandao ya kijamii kupitia viungo habari kama #FreeJoyDoreen na #JournalismIsNotaCrime.
Mtumiaji huyu wa mtandao alikosoa Rais wa Uganda Yoweri Musevenis kujaribu kuwanyamazisha waandishi:
#FreeJoyDoreen Rais @KagutaMuseveni lazima aache kuwanyamazisha waandishi wa habari.
Huo ndio amani kabisa katika bara letu pic.twitter.com/SGUX985cM0
Mwanasheria wa Biiras, Nicholas Opiyo, alituma ujumbe wa Twita kuhusu mashitaka rasmi ya Biiras:
Nakala ya bonde la polisi la Joy iliyotuhumiwa kwa kosa la kutengeneza ugaidi (la kikatili!)
Uandishi wa habari sio ugaidi
Opiyo aliiambia Global Voices kwamba kesi ya Biiras ilisitishwa na kufungwa mwezi Machi 2017 baada ya mamlaka kuchunguza na haikupata ushahidi wa kumshitaki kwenye mahakama ya kisheria.
Kama ilivyo kwenye matukio mengi, mtu anapitishwa kwa dhumuni la kuwa huru lakini kuachwa bila kujali hali ya kutokuwepo ya haki, ukosefu wa haki pamoja na maumivu, alisema Opiyo, ambaye pia ni mkurugenzi mtendaji wa Shirika la Haki za Binadamu la Chapter Four Uganda.
Opiyo aliongeza kwamba kutumikia siku chache gerezani na kuendelea kuishi na maumivu ya kufungiwa hakuna atakayewaacha.
Mashambulizi ya mtandaoni yaliyolengwa
Waandishi wa habari wanawake ambao hukumbana na unyanyasaji wa mtandaoni ni nadra sana kuona haki na mara nyingi kupambana kupata malalamiko yao kuchukuliwa kwa makini na kwa umakini.
Mwezi Aprili 2017, Gertrude Tumusiime Uwitware, mtangazaji wa habari wa kituo cha televisheni cha NTV Uganda, alimtetea Stella Nyanzi, profesa aliyekosoa utawala wa Museveni kwa kushindwa kutekeleza ahadi ya kampeni ya kusambaza nguo kwa wasichana masikini.
Mamlaka zililazimisha mtandao wa Uwitware kufuta makala zake za Twita na Facebook zikiwa na matamshi ya kumuunga mkono Nyanzi.
Alipata vitisho kwenye mtandao wa Facebook na kisha alitekwa na washambuliaji wasiojulikana kwa muda wa masaa nane, hii ni kwa mujibu wa ripoti ya haki za binadamu ya mwaka 2017 ya Uganda.
Watekaji wake wanadaiwa kuwa walimuhoji kuhusu uhusiano wake na Nyanzi, walimvuta vibaya sana na kukata nywele zake.
Soma zaidi: Je, ukeni ni neno chafu?
Vita vya mahakama dhidi ya mtetezi wa haki za wanawake wa Uganda Stella Nyanzi vinaendelea
Uwitware baadae ulikutwa katika kituo cha polisi mjini Kampala.
Hata hivyo, serikali haijaweka bayana habari zozote zinazohusu uchunguzi wa kutekwa kwake.
Waandishi wa habari za kisiasa hasa wale wanaohabarisha masuala ya siasa za upinzani mara nyingi huwa wanakabiliwa na vitisho zaidi ya uanahabari wa aina yoyote.
Lakini waandishi wa habari wanawake wana hali mbaya zaidi kwa sababu serikali inaamini kuwa wao ni watu dhaifu na wanaweza kutishwa, kwa mujibu wa Mukose Arnold Anthony, Katibu wa Usalama wa Vyombo vya Habari na Haki za Binadamu wa Chama cha Waandishi wa Habari Uganda (UJA), aliyeongea na Global Voices kupitia mtandao wa WhatsApp hapo Aprili 3.
Linapokuja suala la unyanyasaji wa kijinsia mtandaoni, waandishi wa habari wanawake wanahofia kufungua habari zao japokuwa wachache wanaonyesha kuwa wengi wao wanaishia kufa kimya, Anthony alisema.
Waandishi wa habari wanawake wanaweza kukumbana na madhara ya kisaikolojia ya ziada, kuvunja faragha, kupoteza utambulisho, kupuuzwa kwa uhamasishaji, kufuatiliwa na kupotea kwa mali kama matokeo ya kazi zao, hii ni kwa mujibu wa utafiti wa UNESCO juu ya uhuru wa kujieleza barani Afrika uliochapishwa mwaka 2018.
Na, kwa mujibu wa utafiti wa Mtandao wa Haki za Binadamu kwa Waandishi wa Habari-Uganda wa mwaka 2018, asilimia 12 ya waandishi wa habari wanawake wamekuwa wakikabiliana na unyanyasaji na ukiukwaji, ikiwa ni pamoja na vitisho vya kuuawa na kukamatwa.
Robo tatu za waandishi wa habari wanawake walikabiliana na ukiukwaji wa mikono ya maafisa wa serikali kama vile polisi, wakazi wa wilaya na mashirika mengine ya usalama.
Mashambulizi na unyanyasaji
Mwandishi wa Uganda Bahati Remmy amekumbana na udhalilishwaji na unyanyasaji kwenye kazi yake kama mwandishi wa habari wa kike.
Picha kupitia ukurasa wa umma wa Bahati Remmy Paydesk, imetumiwa kwa ruhusa.
Bahati Remmy, mwandishi wa habari mwanamke wa Uganda ambaye kwa sasa anafanya kazi nchini Marekani, aliiambia Global Voices kwamba aliacha kuchapisha habari nchini Uganda kwa sababu alijisikia kukata tamaa baada ya mkasa wake wa kutisha wakati alipokuwa akiripoti habari za uchaguzi wa Uganda mwaka 2016.
Polisi wa Uganda walimkamata Remmy wakati wakirusha matangazo ya moja kwa moja ya kituo cha televisheni cha NBS TV kinachojihusisha na kukamatwa nyumbani kwa mwanasiasa wa upinzani Dk. Kizza Besigye katika mji wa Kasangati.
Remmy aliiambia Global Voices:
Polisi walijihusisha na vita vya kutoruhusu mwandishi yeyote kuandika habari za Besigye.
Polisi walifunga vidole vyake kwenye gari la polisi, wakamvuta akiwa kituo na kisha kumweka mwili wake uchi kwenye kamera, kwa mujibu wa Remmy.
Kadhalika alifuatwa na kunyanyaswa na maafisa wa polisi kwenye mtandao wa Facebook kwa sababu serikali ya Uganda ilidhani alifanikiwa kumfananisha na Besigye kwa lengo la kuchafua sura ya wananchi.
Aliiambia Global Voices kwamba ujumbe usiojulikana ulioachwa kwenye mlango wake ulitishia kumfukuza ikiwa alikataa kuweka wazi Besigyes anaelekea kuondoka nyumbani kwake.
Baada ya kukamatwa kwa Remmys, Mtandao wa Haki za Binadamu kwa Waandishi wa Habari wa Uganda ulitoa maoni ya umma juu ya mkasa huo.
Waliuliza: Polisi wa Uganda walidai kuwa mwandishi wa habari wa NBS TV Bahati Remmy hakuvunja amri za kisheria na pia kuwazuia maafisa wa polisi kufanya kazi na hivyo kumkamata?
Je unakubaliana na hili?
Magambo Emmanuel aliandika:
Ni kisingizio na uongo wa jumla kwa sababu kuna video inayoonesha namna Bahati alivyokamatwa.
Polisi wasimame kuhamisha matatizo yao kwa waandishi wasio na hatia.
Davide Lubuurwa aliandika:
Yeyote anayejaribu kuwafanya watu wajue namna ambavyo serikali inavyosimama ni kutiwa nguvuni.
Tatizo kubwa linawadia Uganda hivi karibuni.
Kinachonishangaza zaidi ni kwamba yeyote anayejaribu kusema kitu ambacho hakijaiunga mkono utawala uliopo amechukuliwa kuwa muasi ili watu wa Uganda wajitokeze.
Waandishi wengi wa habari wanawake nchini Uganda wameacha kuripoti habari ambazo zinikosoa serikali kwa kuwa wanaogopa mashambulizi na unyanyasaji unaofanywa na serikali.
Wanahabari walisema kuwa serikali na vyombo vya usalama mara kwa mara vinawaomba wahariri na kuwapa moyo kutokuchapisha habari ambazo zinaonyesha mrengo hasi wa serikali.
Mashambulizi haya mara nyingi huwa hayaripotiwi hasa kwa wanawake ambayo pia imekuwa vigumu kuelewa upeo kamili wa tatizo hili.
Remmy aliipeleka serikali ya Uganda kwenye Tume ya Haki za Binadamu, lakini mpaka leo, hakuna taarifa zozote zinazohusu kesi yake.
Tume hii haina uhuru wa kutawala kwa ajili ya wale wanaoweka malalamiko yao dhidi ya serikali.
Wabunge wake saba, akiwemo mwenyekiti wake, wanateuliwa na rais kwa idhini ya bunge.
Wana mtazamo hasi, anasema Remmy, anaongeza: wana taarifa kubwa na kesi nyingi wanahitaji kusikiliza ni kesi zilizoanzishwa na serikali.
Vitisho vingi vinavyowakabili waandishi wanawake mtandaoni vinahusishwa na unyanyasaji wa mtandaoni.
Remmy anaamini kwamba haki, masaibu na heshima ya waandishi wa habari wanawake lazima itambuliwe katika nyakati zote kwa sababu mashambulizi dhidi ya wanawake kunyamazisha vyombo vya habari kwa ujumla.
Wakati Uganda inapokuwa na mipango ya kufanya uchaguzi wa rais na wabunge kwa mwaka 2021, unyanyasaji na unyanyasaji wa waandishi wa habari wanawake unaondolewa na serikali inapaswa kukomeshwa kwa sababu inameharibu upatikanaji wa habari, uhuru wa kujieleza na haki za kidemokrasia za wananchi wa Uganda.
Uhuru wa vyombo vya habari unabaki kuwa mtoto mdogo katika mfumo wa mashambani, Remmy aliuambia Global Voices.
Makala haya ni mfululizo wa makala haya yanayoitwa Matokeo ya Utambulisho: Udhibiti wa jukwaa la kudhibiti vitisho vya mtandaoni vinavyotokana na utambulisho barani Afrika. Makala haya huhoji kuhusu utambulisho unaosababishwa na utambulisho wa lugha au unyanyapaa wa mtandaoni, taarifa zisizo sahihi na unyanyasaji (hasa dhidi ya wanaharakati wa kike na waandishi wa habari) vinavuka mipaka ya kidijitali katika nchi saba za Kiafrika: Algeria, Kameruni, Ethiopia, Naijeria, Sudani, Tunisia na Uganda.
Mradi huu unafadhiliwa na Mfuko wa Haki za Digitali wa Afrika unaofadhili Ushirikiano wa Sera ya TEHAMA ya Kimataifa kwa Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Vyanzo vya miti vikikwea kuta ya karne ya 15 katika kisiwa cha Kilwa Kisiwani, Tanzania.
Mwaka 1981, maangamizi ya kisiwa hiki chenye nguvu kama Sultanate wa Kiswahili yalitangazwa kuwa Eneo la Urithi wa Dunia la UNESCO.
Picha na David Stanley, Januari 1, 2017, CC BY 2.0.
Wahariri wanasema: Insha hii binafsi iliandikwa kufuatia kampeni ya Twita iliyoandaliwa na Global Voices ya Kusini mwa Jangwa la Sahara na Sauti Zinazokua ambapo kila juma, mwanaharakati wa lugha tofauti alishirikisha mitazamo yake kuhusu makutano ya haki za kidijitali na Lugha za Kiafrika kama sehemu ya mradi, Utambulisho matrix: Kanuni ya Jukwaa ya vitisho mtandaoni vya kujieleza Afrika.
Kwa mujibu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu ya Sayansi na Utamaduni (UNESCO), utofauti wa lugha na utamaduni ni wa umuhimu wa kimkakati kwa watu kote ulimwenguni katika kuimarisha mshikamano na mshikamano wa jamii.
Uwepo huu wa lugha na utofauti wa utamaduni ulisababisha mkutano mkuu wa UNESCO kuitangaza Siku ya Kimataifa ya Lugha Asili (IMLD) mwezi Novemba 1999, kuadhimishwa kila mwaka tarehe 21 Februari kila mwaka.
Ili kuimarisha IMLD, Umoja wa Mataifa (UN) umetangaza mwaka wa kimataifa wa lugha za asili (IYIL 2019, ili kuvuta hisia za watu kuhusu hatari ya kuharibika kwa lugha za asili duniani.
Leo, kuna zaidi ya lugha 7,100 zinazozungumzwa duniani, asilimia 28 zikiwa zinazozungumzwa barani Afrika pekee.
Pamoja na hili, Kiingereza kinatawala nafasi ya mtandaoni katika eneo hilo.
Miaka ishirini iliyopita, asilimia 80 ya maudhui ya mtandaoni katika dunia yalikuwa ni ya Kiingereza.
Kwa hivi sasa, hata hivyo, maudhui ya Kiingereza mtandaoni yanasemekana kuongezeka kati ya asilimia 51 - 55.
Swali la dola milioni moja, kwa hiyo, ni: Je, kushuka kwa kiwango hiki kinaweza kuwa ni kiashiria kwamba watu sasa wanapendelea zaidi lugha zao za asili kwenye mtandao dhidi ya Kiingereza, kwa kuzingatia kwamba chini ya asilimia 15 ya idadi ya watu duniani wanazungumza Kiingereza kama lugha yao ya kwanza?
Kiswahili: Unakuja kujifungulia?
Kiswahili inatambulika kama moja wapo ya lugha rasmi za Umoja wa Afrika (AU), pamoja na Kiingereza, Kireno, Kifaransa, Kihispania na Kiarabu.
Kiswahili pia ni lugha inayoitwa lingua franca kwa nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC).
Rwanda, mwanachama wa EAC, ilishuhudia bunge la chini kupitisha sheria ya kuufanya Kiswahili kuwa lugha rasmi mwaka 2017 ikijumuisha lugha ya Kinyarwanda, Kifaransa na Kiingereza.
Pamoja na kutumika kwa madhumuni ya kiutawala, Kiswahili itaweza kujumuishwa kwenye mkakati wa shule za Rwanda.
Nchini Uganda, mwezi Septemba 2019, serikali ilithibitisha kuundwa kwa Baraza la Taifa la Kiswahili.
Ibara ya 6 (2) ya Katiba ya Uganda pia inasema kwamba Kiswahili itakuwa lugha ya pili rasmi nchini Uganda kutumika katika mazingira kama hayo yaliyoelekezwa na Bunge kwa mujibu wa sheria.
Mwaka 2018, Afrika Kusini, ambayo ina lugha 11 rasmi, iliunda Kiswahili kama mada inayochagua katika mkakati wake, kuanzia mwaka 2020.
Mwaka 2019, Jumuiya ya Maendeleo ya Afrika ya Kusini (SADC) ilitumia Kiswahili kama lugha yake ya nne rasmi.
Kutokuonekana kwa Kiswahili mtandaoni
Picha ya Rachel Strohm, Septemba 20, 2019, (CC BY-ND 2.0)
Pamoja na kuwa Kiswahili ni lugha inayozungumzwa zaidi katika Afrika, ikiwa na wazungumzaji wanaokadiriwa kufikia milioni 150 zaidi katika eneo la Afrika Mashariki, eneo la Maji Mkubwa, kusini mwa Somalia, na baadhi ya maeneo ya Afrika Kusini, upatikanaji wake mtandaoni bado ni mdogo.
John Walubengo, mhadhiri wa Chuo Kikuu cha Multimedia nchini Kenya, anasema katika makubaliano na Taifa, gazeti la kila siku la Kenya, kwamba kutokuwepo kwa utofauti wa lugha na utamaduni wa mtandaoni kunajenga jamii yenye mtazamo wa kina wa dunia.
Walubengo anabashiri kuwa tamaduni nyingi za wazawa huishia kuaga utambulisho wao kwa njia ya Kiingereza ya mambo.
Ukweli huu wa kusikitisha unaweza kubadilishwa tu ikiwa tamaduni za wazawa zinapambana kudumisha utambulisho wao mtandaoni na nje ya mtandao, anasema.
Lakini vyote hivyo sio matumaini na ni machafuko.
Kuna baadhi ya asasi zenye ari iliyopo mstari wa mbele katika kuhamasisha na kukuza Kiswahili mtandaoni.
Shirika la Mtandao wa Intaneti kwa Majina na Nambari Yaliyotanguliwa
(ICANN), shirika la kimataifa lenye maslahi mbalimbali ambalo linaratibu Mfumo wa Majina ya Majina ya Mtandaoni (DNS), Itikadi ya Mtandaoni (IP) majina na namba za mfumo zinazojitegemea, lilianzisha Majina ya Majina ya Kimataifa (IDNs) ambayo yanawawezesha watu kutumia majina ya majina ya majina katika lugha za asili na vitabu.
Kiukweli, filamu hizo zinatengenezwa kwa kutumia herufi kutoka kwenye makundi mbalimbali, kama vile ya Kiarabu, Kichina au Kicyril. Baadhi ya filamu hizo zinatengenezwa kwa viwango vya Unicode na kutumiwa kwa makubaliano yanayohitajika ya IDN, jumla ya viwango vilivyoelezewa na Baraza la Ubunifu wa Mtandao (IAB), na makundi ya washirika wake; Kikosi cha Uhandisi wa Mtandao wa Intaneti (IETF) na Kikosi cha Utafiti wa Mtandao wa Intaneti (IRTF).
Kikundi cha Kimataifa cha Kukubaliana (UASG)
UASG ni timu ya jamii ya watawala wa nyanja, inayoungwa mkono naICANN, inayoandaa jamii za mtandaoni kwa ajili ya bilioni ijayo ya watumiaji wa intaneti.
Hili linapatikana kupitia mchakato unaojulikana kama Universal Acceptance (UA) inayohakikisha kuwa matumizi na mifumo ya intaneti hushughulikia tovuti zote za ngazi za juu (TLDs) na barua pepe zenye msingi wa tovuti hizo kwa ustaarabu pamoja na zile za lugha zisizo za kikoloni na zile zenye zaidi ya herufi tatu ndefu.
UA huwatumia wazawa wa kidijitali duniani kote kwa kuzungumza lugha zao za asili na kwa majina ya tovuti ambazo zinafaa kuendana na utambulisho wao wa kiutamaduni.
Matokeo yake, kukuza mtandao wa lugha mbalimbali.
ICANNWiki
Taasisi hii isiyo ya kibiashara inatoa ukurasa wa ushirika wa jamii kuhusuICANN na Utawala wa Intaneti, na imekuwa na ushirika wa muda mrefu na mashirika, taasisi za elimu na watu binafsi nchini Kenya na Tanzania.
Hii imewawezesha Waafrika Mashariki kujenga, kutafsiri na kuongeza rasilimali za Wiki kwa kutumia visheni, lugha na mitazamo yao.
Mkakati huu wa Kiswahili ambao mimi binafsi nimekuwa sehemu yake umejumuisha kwa kiasi kikubwa pengo la taarifa katika masuala ya Utawala wa Intaneti kwa kuweka mahali maudhui yaICANNWiki ili kuhamasisha ushirikishwaji wa jamii zilizolengwa.
Maabara ya Lokalizi
Maabara ya Lokalization ni jumuiya ya kimataifa ya wafanyakazi wa kujitolea wanaosaidia kutafsiri na kutafsiri vitendo vya usalama wa kidijitali pamoja na zana kama TOR, Signal, OONI, Psiphon.
Teknolojia hizi zinashughulikia usalama, faragha na usiri wa mtandaoni kwa kuhakikisha kuwa wanaharakati wa lugha za asili wana uwanja salama kwa ajili ya kupata habari mtandaoni.
Maabara ya Lokalization imetafsiri zaidi ya zana hizi 60 katika zaidi ya lugha 180 tofauti kutoka duniani kote, miongoni mwa zenye maneno ya Kiswahili.
Mtandao wa Jamii wa Kondoa (KCN)
KCN ni mtandao wa kwanza wa kijamii kuongoza utumiaji wa Televisheni Nyeupe (TVWS), teknolojia isiyo na waya ambayo inatumia sehemu isiyotumiwa za redio katika wingi wa vipimo vya 470 hadi 790 MHz kwa lengo la kuwasiliana na mtandao wa intaneti katika maeneo ya vijijini nchini Tanzania.
KCN inawafunza watu wa vijijini kutengeneza na kuhifadhi maudhui yanayofaa kwa mazingira yao.
Matogoro Jabhera, mwanzilishi wa KCN na mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Dodoma, Tanzania, aliiambia Global Voices kupitia simu ya Skype kuwa anaamini kuwa maudhui yanayoandikwa nchini humo yanatoa hamasa kwa watu wengi zaidi walio kwenye mtandao wa intaneti kwa sababu wanaweza kuhusika na taarifa za ndani [] ikilinganishwa na hali ilivyo sasa ambapo maudhui mengi yanakuwa katika lugha ya Kiingereza.
Bilioni ijayo ya watumiaji wa lugha zaidi ya moja watumiao mtandao wa intaneti
Ulimwengu unatarajia kuwaunganisha watumiaji wa intaneti bilioni ijayo na watumiaji hao milioni 17 wanakadiria kuunganishwa na mtandao kwa kutumia lugha kama utambulisho wao wa kidijitali.
Kwa hiyo, ukosefu wa maudhui ya kutosha yanaweza kuwa na madhara mabaya kwa uwezekano wa kujumuisha kidijitali.
Hatua hii itakuwa na athari kubwa kwa haki za kidijitali, upatikanaji wa mtandao, haki ya kupata habari mtandaoni, na haki ya kutumia lugha zao za asili kutengeneza, kushirikishana na kusambaza taarifa na maarifa kupitia mtandao wa intaneti.
Kwa hiyo ni muhimu kuanzisha mipango ya hatua nzuri ambayo itakaboresha maendeleo ya zana za TEKNOHAMA na huduma, ikiwa ni pamoja na matumizi ya lugha za asili, ili kuhakikisha kuwa kila mtu anaweza kujumuishwa kidijitali.
Hatua hii, ikiwa imechanganywa na vitendo kama vile kutafuta mafunzo na vifaa vya kujifunza vya kidijitali, na mipango ya elimu ya TEKNOHAMA vijijini, inaweza kusababisha mapinduzi ya kidijitali, hivyo kuhamasisha haki za watumiaji wa mtandao wa intaneti na kuunganisha utengano wa kidijitali.
Hatimaye, mchakato huu utaharakisha ulinzi, heshima na kuhamasisha lugha zote za Kiafrika na lugha chache kwenye mtandao kama ilivyoainishwa katika kanuni za Azimio la Afrika la Haki za Mtandaoni na Uhuru.
Kitengo cha Matrix cha Utambulisho kinadhaminiwa na Mfuko wa Shirikisho la Sera ya Kimataifa ya TEHAMA kwa Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Chumba cha intaneti cha TEDGlobal.
Picha ya Creative Commons iliyopigwa na mtumiaji wa Flickr, Erik (HASH) Hersman, June 3, 2007.
(CC BY 2.0)
Global Voices ya Kusini mwa Jangwa la Sahara kwa kushirikiana na Rising Voices itaandaa kampeni ya kwenye mtandao wa Twita kama sehemu ya mradi.
Soma zaidi: Matrix ya Utambulisho': Mradi mpya wa anga la kidijitali Afrika
Kujenga Maandishi Kuelekea Uhuru: Siasa na haki za kidijitali barani Afrika, mradi huu wa kufikia vyombo vya habari vya kiraia kwa majuma matano utakuwa na mjadala mkali kwenye @GVSSAfrica ukijumuisha wanaharakati wa lugha tano za ki-Afrika ambao watajikita katika kuingiliana kati ya haki za lugha na haki za kidijitali.
Kampuni ya Utambulisho Matrix inafadhiliwa na Mfuko wa Shirikisho la Sera ya Kimataifa ya TEHAMA kwa Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Global Voices ni sehemu ya hifadhi ya Mfuko wa Haki za Kidijitali wa Afrika.
Wanaharakati hao watatuma jumbe za twita katika lugha za Kiafrika kama ki-Bambara, ki-Igbo, ki- Khoekhoe, N |uu, ki-Swahili, ki-Yorùbá, na ki-Faransa na ki-Kiingereza.
Pia watashirikisha uzoefu na uelewa wao kwa kutumia lensi za lugha juu ya changamoto na vitisho vinavyoikabili haki za kidijitali.
Majadiliano yatahoji jinsi vitisho vya kutokuwa na upande wowote vinavyobagua maudhui ya habari za kidijitali katika lugha za Kiafrika; upanuzi wa taarifa zisizo sahihi na zisizo za kweli katika lugha za Kiafrika kwenye majukwaa mbalimbali za kidijitali na jinsi makampuni au asasi za kiraia wanavyofanya kuhusu suala hilo; madhara ya kutokuwepo kwa mtandao wa intaneti kwa bei nafuu katika maeneo ambayo kuna jamii kubwa ya wazungumzaji wa lugha za Kiafrika; umuhimu na changamoto ya haki ya kupata habari katika sehemu za kidijitali katika lugha za Kiafrika.
Pia watazamia sera za taasisi, pamoja na changamoto zinazoendelea ambazo zinaweza kuathiri namna raia wanavyoweza kujieleza kwa uhuru katika lugha zao.
Kutana na waandaaji wa Twita wa #IdentityMatrix
Majadiliano hayo kwenye mtandao wa Twita yatakua na Denver Toroxa Breda (Khoekhoe/N |uu/Kiingereza) kutoka Afrika Kusini, Adéṣínà Ghani Ayẹni (Kiingereza) kutoka Naijeria, Kpénahi Traoré (Bambara/Kifaransa) kutoka Burkina Faso, Roseblossom Ozurumba (Kiingereza/Kiingereza) kutoka Naijeria na Bonface Witaba (Kiingereza/Kiingereza) kutoka Kenya.
Baadhi ya wenyeji waliwahi kushiriki kwenye kampeni ya mtandaoni ya @DigiAfricanLang ili kuadhimisha mwaka wa kimataifa wa lugha za asili 2019.
Aprili 20-24: Denver Toroxa Breda (@ToroxaD)
Denver Toroxa Breda.
Picha imetumiwa kwa ruhusa.
Breda, lugha ya Khoe na lugha ya kiutamaduni ya Kuwiri au mwanaharakati, ni mwandishi anayetetea uhalalishwaji wa Khoekhoe na N |uu, lugha mbili za kwanza za Afrika Kusini.
Khoekhoe inazungumzwa nchini Namibia, inaasoma shuleni, na bado haiko Afrika Kusini ambako lugha hiyo ilizaliwa, ni watu 2,000 tu wanaozungumza lugha hiyo, haipo rasmi, haipo shuleni.
N |uu ina mzungumzaji mmoja sawia, sio rasmi na ni lugha iliyopo shuleni, lakini ni lugha iliyopotea sana.
Kpénahi Traoré.
Picha imetumiwa kwa ruhusa.
Tarehe 27 - Mei 1: Kpénahi Traoré (@kpenahiss)
Kpénahi Traoré alizaliwa nchini Côte d'Ivoire lakini anatoka Burkina Faso.
Ni mhariri mtendaji wa RFI mandenkan, chumba cha habari kwa lugha ya Kibambara cha Radio France Internationale (RFI).
Imekuwa ni uzoefu mzuri kwa Traoré kufanya kazi katika lugha ya Kibambara.
Kabla ya hapo, alidhani haikuwa rahisi kufanya uandishi wa habari huko Bambara.
Samogo ni lugha ya asili ya Traoré, hata kama alikulia na lugha inayoitwa Dioula nchini Côte d'Ivoire na Burkina Faso.
Watu wa Mali wanauita Bambara, raia wa Guinea wanasema Malinke, watu wengine wanasema Mandingo.
Mei 5-8: Blossom Ozurumba (@blossomozurumba)
Blossom Ozurumba.
Picha imetumiwa kwa ruhusa.
Ozurumba pia hujulikana kama Asampete, ambayo huweza kutafsiriwa kirahisi kutoka katika lugha ya ki-Igbo na kuwa na maana nzuri.
Ozurumba anasisimka sana lugha na utamaduni wa Ki-Igbo na anajitolea kuhakikisha kuwa watu kadhaa wanajifunza kusoma kwa kuongea, kuandika na kusoma.
Ozurumba ni mmoja wa waanzilishi wa Kundi la Watumiaji wa Wikimedia la Igbo na anaweza kuanzisha mazungumzo kuhusu Mfuko wa Wikimedia bila kughushi.
Anaishi Abuja, Naijeria, na anapenda utulivu na hisia za haraka za mji.
Mei 11-15: ‬السودان Yoòbá (@yobamoodua)
Adéṣínà Ayẹni.
Picha imetumiwa kwa ruhusa
Adéṣínà Ayẹni, anayefahamika vinginevyo kamaODE Yoòbá, ni mwandishi wa habari na mtetezi wa utamaduni ambaye alichukua jukumu la kuhusisha vyombo vya habari kwa kuhifadhi, kusambaza na kusambaza urithi wa kiutamaduni wa Yorùbá mtandaoni na nje ya mtandao.
Kama msanii wa kupaza sauti, ametoa matangazo yasiyohesabika ya Yorùbá kwa ajili ya kampeni za redio za Naijeria na TVC.
Ni mwanzilishi wa Urithi wa Kiutamaduni wa Yobamoodua, jukwaa linalojikita katika kukuza lugha na utamaduni wa Kiyorùbá.
Mpo Yoòbá pia ni msimamizi wa lugha wa tovuti ya Global Voices Yorùbá.
Ni mwfundishaji wa lugha wa Yorùbá kwenye tovuti ya tribalingua.com ambapo huwafundisha wanafunzi kutoka duniani kote.
Amekuwa pia akifanya kazi na Lab ya Lokalization, jumuiya ya kimataifa ya watafsiri wa kujitolea na watumiaji wa mtandao, watengenezaji na wadau wanaofanya kazi kwa pamoja katika kutafsiri na kuelewa zana za usalama wa kidijitali na mazingira.
‬السودان Yoòbá ameandika kitabu chenye kichwa cha habari: ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬ ‬
Ni mshirika wa kitafiti katika Taasisi ya Firebird ya Utafiti wa Antropolojia.
Mei 18-22: Bonface Witaba ( @bswitaba)
Bonface Witaba.
Picha imetumiwa kwa ruhusa.
Witaba ni mwandishi, mtengenezaji na utetezi wa maudhui ya nchini humo, mkufunzi, mtafiti, na mshauri katika Utawala wa Mtandao wa Intaneti na masuala ya sera.
Yeye ni kiongozi wa mwanzilishi waICANNWiki ya Kiswahili, tovuti ya makala za kiswahili yenye lengo la kuendeleza, kutafsiri, na kutafsiri makala 10,000 za utawala wa mtandaoni na makala za kiswahili kwa ajili ya wazungumzaji milioni 150 wa Kiswahili ifikapo mwaka 2020.
Kwa nyongeza, Witaba inaendesha mradi wa kuimarisha uwezo wa utawala wa intaneti kwa vijana ambao unakusudia kuwafundisha wanafunzi, wasomi, kadhalika watu wanaofanya kazi katika sekta binafsi na; au serikali kupitia masomo ya kitaalam kuhusu utawala wa intaneti.
Waandamanaji wanadai kuondolewa madarakani kwa Rais wa wakati huo Robert Mugabe (ambaye kwa sasa amefariki dunia) mnamo Novemba 18, 2017.
Picha na mtumiaji wa mtandao wa Flickr Zimbabwean-eyes (Public domain).
Mapema asubuhi ya Novemba 15, 2017, wa-Zimbabwe waliamka na habari kuwa kiongozi mkuu wa zamani, marehemu Robert Mugabe, alikuwa amesafirishwa kwa nguvu za kijeshi, na alikuwa amekamatwa nyumbani na familia yake katika makazi ya rais, Ikulu.
Meja Jenerali Sibusiso Moyo, ambaye sasa ni waziri wa mambo ya Nje, alitangaza kwenye televisheni ya taifa kwamba rais alikuwa salama chini ya ulinzi wa taifa na kwamba hali imeongezeka na kuwa na kiwango kingine.
Karibu mara moja baada ya tangazo la Jenerali Moyos, wa-Zimbabwe waliamua kutumia mitandao ya kijamii hasa ya WhatsApp, Twita na Facebook ili kupata habari kuhusu hali ilivyo.
Umaarufu huu mpya wa mitandao ya kijamii wa kupata habari na kuhamasisha maandamano yalianza kuwa mizizi kwa mara ya kwanza miongoni mwa wa-Zimbabwe, pale waandamanaji walipojitokeza mitaani na kumsaidia Mugabe kuondoka madarakani.
Serikali mpya, inayoongozwa na Emmerson Dambudzo Mnangagwa, ilitambua nguvu ya mitandao ya kijamii.
Kama waziri wa zamani wa usalama wa taifa, Mnangagwa pia alikubali umuhimu na thamani ya taarifa za udanganyifu katika uwanja wa kisiasa wa Zimbabwes.
Katika hatua iliyopangwa ya kuimarisha mwanzilishi mpya wa kisiasa na kuhakikisha ushindi wa uchaguzi katika uchaguzi wa rais na wabunge uliopangwa kufanyika mwaka ujao, Mnangagwa aliwahamasisha chama chake kinachotawala cha ZANU PF (Zimbabwe African National Union-Patriotic Front) cha vijana kuingia kwenye mitandao ya kijamii na mashirika ya mtandaoni na kumpigia mpinzani hapo Machi 2018.
Katika kipindi cha baada ya Mugabe nchini Zimbabwe, hali hii imechochea matatizo ya upotoshaji wa taarifa, yakiwaacha wa-Zimbabwe wenye vyanzo vichache vya habari vinavyoaminika na sahihi na kuendelea kuwa na taarifa kuhusu kipindi cha mpito na maandamano yanayopinga serikali.
Wakati serikali mpya ilipiga marufuku habari potofu zinazohusu habari zozote zilizosambazwa kwenye mitandao ya kijamii ambazo waliiona kama zinatishia hali ya wananchi, pia ilipitisha mbinu za kupotosha umma juu ya utendaji wake wa maandamano yanayoipinga serikali.
Kupiga marufuku uhuru wa kujieleza mtandaoni
Zimbabwe imeshuhudia ongezeko kubwa la matumizi ya mtandao wa intaneti na mitandao ya kijamii kwa miaka michache iliyopita.
Kiwango cha kuingia kwa intaneti kiliongezeka kwa asilimia 41.1, kutoka asilimia 11 ya idadi ya watu kufikia asilimia 521 kati ya 2010 na 2018 wakati kuingia kwa simu za mkononi kiliongezeka kwa asilimia 43.8 kutoka asilimia 58.8 kufikia asilimia 102.7 katika kipindi hicho hicho.
Hii inamaanisha kuwa nusu ya idadi ya watu sasa wameunganishwa na mtandao wa Intaneti, ukifananisha na asilimia 11 tu katika 2010.
Hata hivyo, taarifa zisizo sahihi na zisizo za kweli zimegundua athari kubwa kutokana na sababu mbalimbali: urithi uliokithiri katika vyombo vya habari, pendekezo la serikali kudhibiti vyombo vya habari vya kijamii, mbinu mbovu rasmi za mawasiliano na uandishi duni wa kidijitali miongoni mwa watumiaji wa mtandao.
Wakati wa maandamano ya kupinga serikali ya Januari 2019, ambapo vikosi vya usalama vya nchi vilikamatwa na kuwapiga mamia ya waandamanaji, habari za vitendo hivyo vilishindana na madai ya serikali kuwa ni habari potofu au kukana kabisa vitendo hivyo.
Serikali ilizuia upatikanaji wa huduma za intaneti ili kuzuia mtiririko wa habari na kuchangia mkanganyiko.
Wanafunzi hao pamoja na wafuasi wao walitumia taarifa zisizo sahihi kuhusiana na maandamano hayo na pia walitangaza taarifa zozote za ukweli au taarifa kama habari potofu.
Nchini Zimbabwe, raia mara nyingi huchukulia matamko ya jumla yanayotolewa na mawaziri wa serikali kama sera rasmi.
Kwa mfano, Naibu Waziri wa Habari Energy Mutodi alitafuta kuwashawishi watu kuwa kila kitu kilikuwa ni kawaida na kuwa video na picha za wanajeshi wanaofuatilia mitaa ni kazi za watu wachache wenye msimamo mkali.
Mutodi aliipotosha taifa zaidi alipodai kwenye televisheni ya taifa kwamba hapakuwa na kuzimwa kwa mtandao bali mtandao uliokithiri.
Katika kesi nyingine inayohisiwa uwezekano wa kufungiwa kwa taarifa za ubaguzi wa rushwa na serikali, mamilioni ya watu walionekana kuzuiwa kutumia mitandao ya kijamii wakati wa maandamano ya mwezi Januari.
Wengine walipunguza zana tumizi za Mtandao wa Fikra Binafsi (VPN) ili kuendelea kupata taarifa, lakini jumbe zilikuwa zinatumwa kwamba kupakua zana hizo kunasababisha watu kukamatwa, hali inayoweza kusababisha hali ya tahayaruki na kukamatwa zaidi.
Wakati mwezi Machi 2019, Shirika la Kutetea Haki za Binadamu (HRW) lilipotwiti ripoti inayopinga serikali kutumia ghasia mbaya wakati wa maandamano ya Januari 2019, wafuasi wa serikali waliingia kwenye mtandao wa Twita kukataa na kushambulia mashirika ya haki za binaadamu.
Mtumiaji mmoja alitwiti kwamba shirika hilo linaeneza uongo mtupu na kuielezea Shirika la Haki za Binadamu (HRW) kama shirika lililo na ukoloni mambo-leo lililoajiriwa kwenda kwenye nchi mbaya na zisizo na hatia kusimamia malengo ya kimabavu ya Marekani.
Serikali nyingine ilirudia madai na kulaumu matumizi ya nguvu kwa kutumia vigogo wanaojaribu kuharibu kabisa sura ya rais.
Na taarifa potofu kuhusu sera za serikali na matukio mengine yenye maslahi ya umma yameendelea vizuri zaidi ya maandamano ya mwezi Januari.
Hivi karibuni, wanachama wa chama tawala, ZANU PF walitumia mtandao wa Twita kutoa taarifa za kutokueleweka kwa jamii kuhusiana na kutoweka kwa Dr. Peter Magombey, ambaye ni rais wa Chama cha Madaktari wa Hospitali nchini Zimbabwe (ZHDA).
Alitekwa nyara Septemba 14, 2019, kufuatia tangazo la mgomo katika sekta ya afya.
Katibu wa masuala ya vijana wa ZANU PF alimwelezea Magombey kama kioo na aibu kwa taaluma hiyo.
Akaunti yenye jina la ZANU PF Patriots ilisema kuwa kutekwa kwake kulikuwa ni batili.
Wengine walisambaza madai ya uongo kwamba madaktari waliwaua wagonjwa wengi kutokana na mgomo huo, ikiwa ni pamoja na zaidi ya watu 500 kwenye hospitali moja.
Uharibifu wa kihistoria wa Zimbabwes
Udhibiti wa vyombo vya habari nchini Zimbabwe una asili yake ni sera za kikoloni za karne ya 20, zilizochomwa kwa vurugu ya ubaguzi dhidi ya mamlaka ya kisiasa.
Serikali ya Rhodesi inayoongozwa na Ian Smith ilitoa thamani ya propaganda na kudhibiti habari kama silaha ya chaguo, siyo tu kuunga mkono tawala zinazoiamini uhalali bali kusambaza taarifa potofu kuhusu vita.
Serikali za wakoloni zilipitisha sheria kadhaa za kukandamiza uhuru wa kujieleza au kupinga sera za kibaguzi za Smith na ziliweka sheria hizi kikatili kuwawalenga viongozi wanaotaka kujitenga.
Kufungiwa kwa habari kulikuwa ni utaratibu wa kawaida hata kabla ya uhuru mnamo mwaka 1980, na hili limeweka msimamo wa serikali kuhusu sera za mawasiliano na utawala wa vyombo vya habari kwa miaka ijayo.
Kama mwandishi na mwandishi mashuhuri wa habari wa Afrika Kusini, Hayati Heidi Holland, aliandika katika kitabu chake cha maisha kiitwacho, Dinner with Mugabe: The Untold Story of a Freedom Fighter Who Became a Tyrant:
Wengi katika uongozi wa ZANU PF wamewahi kuishi na vurugu kama hizo zinazoonekana kuwa jambo la kawaida katika maisha ya kila siku.
Vita ya misumari, au Pili ya Chimurenga, haijawahi kamwe kumalizika nchini Zimbabwe.
Leo, Mnangagwa anaendeleza urithi huu, akidhibiti sauti za wakosoaji kupitia mbinu za mtandaoni za kutoa taarifa na kufungwa kwa mitandao.
Makala hii ni mfululizo wa makala zinazozungumzia uingiliaji wa haki za kidijitali kwa kutumia mbinu kama vile kuzimwa kwa mitandao na kufutika kwa taarifa wakati wa matukio muhimu ya kisiasa katika nchi saba za Kiafrika: Aljeria, Ethiopia, Msumbiji, Naijeria, Tunisia, Uganda na Zimbabwe.
Mradi huu unafadhiliwa na Mfuko wa Haki za Digitali wa Afrika unaofadhili Ushirikiano wa Sera ya TEHAMA ya Kimataifa kwa Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Waandamanaji wakati wa maandamano ya wanawake ya Juni 2018 jijini Kampala, Uganda.
Picha ya Katumba Badru, imetumiwa kwa ruhusa.
Nchini Uganda, mtandao wa intaneti umekuwa sehemu ya mapambano ambapo serikali inajaribu kuwanyamazisha watu wanaoongezeka mtandaoni wakionyesha upinzani.
Kwa miaka kadhaa, serikali ya Uganda imekuwa ikitumika mbinu anuai za kuzuia upinzani kisiasa na kuiweka madarakani chama tawala cha NPP na Rais Yoweri Museveni.
Hii ni pamoja na kuzuia tovuti za vyombo vya habari, kuchuja ujumbe wa simu za mkononi na kuzuia majukwaa ya mitandao ya kijamii.
Wakati uchaguzi mkuu wa mwaka 2021, serikali inatarajiwa kuendelea kutumia mbinu kama hizo.
Uchaguzi wa 2016 umefungwa
Wakati wa Uchaguzi Mkuu wa mwaka 2016, serikali ya Uganda ilifanya harakati za kufunga majukwaa yote ya uanahabari wa kijamii mara mbili.
Kufungiwa kwa mara ya kwanza kulifanyika Februari 18, 2016, usiku wa kuamkia uchaguzi wa rais, na ilisababisha madhara kwa majukwaa ya mitandao ya kijamii pamoja na huduma za kifedha kwa simu.
Vizingiti vilidumu kwa siku nne mfululizo.
Hapo Mei 11, 2016, majukwaa ya uanahabari wa kijamii ikiwemo Facebook, WhatsApp na Twita na huduma za kuhamisha fedha kwa njia ya simu yalizuiwa kwa mara nyingine.
Kufungiwa kwa muda wa siku moja na ilifanyika siku moja kabla ya Rais Museveni kuapishwa kwa muhula wake wa tano kama rais.
Museveni amekuwa madarakani tangu mwaka 1986.
Upinzani dhidi ya utawala wake unaendelea kuongezeka: Kwa mujibu wa kura ya maoni ya umma iliyotolewa mwezi Aprili 2019, wananchi wengi wa Uganda walipinga uamuzi wa mwaka 2017 ya kuondoa ukomo wa umri wa zaidi wa miaka 75 kuwania kiti cha urais, uamuzi ambao ungeweza kumruhusu mzee huyo mwenye miaka 74 kuwania kiti hicho tena katika uchaguzi wa 2021.
Wakati wa kufungiwa kwa nchi hiyo mwaka 2016, serikali ya Uganda ilieleza kuwa usalama wa nchi hiyo ndio sababu iliyochochea vikwazo hivyo.
Ukatili huo uliagizwa na vyombo vya usalama nchini Uganda na Tume ya Mawasiliano nchini Uganda (UCC), ambayo inadhibiti sekta ya mawasiliano, machapisho ya mtandaoni, matangazo (radi na runinga), viwanda vya filamu, posta na huduma za uandishi.
Mnamo Februari 18, 2016, MTN Uganda, kampuni inayotoa huduma za mawasiliano ya simu, ilitoa tamko kwenye mtandao wa Twita kuthibitisha kuwa UCC, msimamizi ilimwamuru MTN kuzuia mitandao yote ya kijamii na huduma za kifedha kwa njia ya simu za mkononi kutokana na tishio la amani na usalama wa jamii.
Hali hii pia iligusa hisia za makampuni mengine ya simu kama vile Airtel, Smile, Vodafone, na Africel.
Siku hiyo hiyo, Rais Museveni aliwaambia waandishi wa habari kuwa aliamuru kufungwa kwa mitandao ya kijamii:
Mnamo Machi 17, katika tangazo rasmi wakati wa Mahakama Kuu ambapo ushindi wa Rais Musevenis 2016 ulipingwa, mkurugenzi mtendaji wa UCC Godfrey Mutabazi alieleza kwamba alipokea maelekezo kutoka kwa Inspekta Mkuu wa Polisi, Kale Kayihura, kuzifungia tovuti za mitandao ya kijamii na vifaa vya huduma ya fedha kwa njia ya simu za mkononi kwa sababu za kiusalama.
Kufungiwa kwa mitandao hiyo kulichochea haki na maisha ya kila siku ya wa-Ganda wanaotumia mtandao wa intaneti na majukwaa ya uanahabari wa kijamii kupata habari, kutoa maoni yao na vitendo vyao vya kila siku kupitia mtandao wa intaneti.
Katika majuma machache kabla ya uchaguzi wa 2016, wa-Ganda wali-twiti na kujadili uchaguzi huo kwa kutumia viungo habari kama #UgandaDecides na #UGDecides16.
Kiwango cha ushiriki wa raia wa Uganda katika mitandao ya kijamii kiliongezeka kutokana na mdahalo wa kwanza kuwahi kurushwa kwenye televisheni, ambao ulifanyika kwa mara ya kwanza mwezi Januari na pili, wiki moja baadae.
Pamoja na kufungiwa kwa mitandao ya kijamii, wa-Ganda wengi waliendelea kuandika habari za uchaguzi huo kwa kutumia zana za virtual private Networks au VPNs.
Siku ya uchaguzi, wananchi waliweza kusambaza habari za hivi karibuni kuhusu kuchelewa kupatikana kwa vifaa vya upigaji kura katika vituo mbalimbali, taarifa za ukiukwaji wa mazoea ya uchaguzi na matokeo ya muda mfupi ya uchaguzi kupitia mitandao ya kijamii.
Wanaharakati wa haki za binadamu wanasema kuwa kufungwa kwa watu waliolengwa wakati wa kipindi cha uchaguzi kulazimisha mawasiliano, hasa pale upatikanaji wa habari na maoni ya wananchi yanapohitajika sana.
Mtandao unawazuia watu kuwasiliana kuhusu masuala fulani yanayowagusa, kama afya, kukutana na marafiki pamoja na kushirikishana maoni na mitazamo ya kisiasa, Moses Owiny, kiongozi mkuu wa Kituo cha Masuala ya Pamoja, jukwaa linalojitegemea kwa ajili ya uchambuzi wa sera zinazofanya kazi nchini Uganda na Tanzania, aliiambia Global Voices katika mahojiano.
Kwa mujibu wa Owiny, lengo kubwa la kuzuia upinzani katika siasa unaotokana na hofu inayodhaniwa na serikali kuwa mawazo na wasiwasi wa wananchi vinaweza kuchochea umma, shutuma anazoamini hazina msingi na hazina msingi katika uhalisia bali dhana.
Historia ya Uganda ya kufunga majukwaa na tovuti
Tarehe 14 Aprili, 2011, Tume ya mawasiliano (UCC) iliwaomba maafisa wa mtandao wa intaneti kufungia mtandao wa Facebook na Twita kwa muda wa masaa 24 ili kukwepa kuunganishwa na usambazaji wa habari.
Amri ilikuja wakati wa matembezi ya upinzani kwa ajili ya kufanya kazi kupinga kuongezeka kwa bei ya mafuta na chakula.
Udhibiti huo ulisema kuwa vyombo vya usalama vilitoa wito wa kufungiwa kwa mitandao ya kijamii kupunguza matumizi ya mitandao ya kijamii ili kuzuia ghasia.
Mwaka 2011, uchaguzi ulifahamika kwa ufafanuzi wa ujumbe mfupi wa maneno (SMS) uliokuwa na maneno fulani ikiwa ni pamoja na Misri, risasi na nguvu ya watu.
Katika kuelekea kwenye uchaguzi wa mwaka 2006, Tume ya mawasiliano (TEKNOHAMA) iliwaamuru watumiaji wa mtandao wa intaneti kuzuia upatikanaji wa tovuti ya Redio Katwe kwa kuchapisha habari za uongo na za uongo dhidi ya chama tawala cha National Resistance Movement na mgombea wake wa urais, kwa mujibu wa taarifa ya sera ya TEHAMA ya mwaka 2015 iliyotolewa na ushirikiano wa Sera ya TEHAMA ya Kimataifa ya Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Serikali ya Uganda ilizuia kituo cha redio na tovuti ya Daily Monitor kwa kuchapisha matokeo ya uchaguzi yaliyoongelewa kwa uhuru.
Majukwaa ya habari yalisimamishwa haraka sana lakini baada tu ya tume ya uchaguzi kutangaza matokeo rasmi.
Uchaguzi wa 2021: mbinu sawa?
Rais Museveni Mei 2013.
Amekuwa madarakani tangu mwaka 1986.
Picha kwa hisani ya: Office of Foreign and Commonwealth on Flickr [CC BY 2.0].Tangu mwaka 2016, mamlaka zimeendelea kuwadhibiti wanasiasa wa upinzani na waandishi wa habari.
Robert Kyagulanyi, anayefahamika kama Bobi Wine, mwimbaji na kiongozi wa chama cha upinzani People Power, ambaye pia ni mbunge, tayari ametangaza nia yake ya kugombea Urais.
Wine kwa sasa anakabiliwa na mashtaka ya jinai kwa kumkashfu rais na kama atahukumiwa, hataruhusiwa kuendesha.
Kwa mujibu wa Shirika la Kutetea Haki za Binadamu la Human Rights Watch, mwaka 2018 serikali ililenga wapinzani sita ikiwa ni pamoja na Bobi Wine na Francis Zaake, kabla ya uchaguzi huo uliofanyika Agosti 15 huko Arua (northern Uganda).
Polisi na wanajeshi walikamatwa na kundi hilo pamoja na watu wengine 28 mnamo Agosti 13, 2018 na kuwashitaki kwa uhaini.
Baadaye waliachiwa kwa dhamana.
Siku hiyo hiyo, polisi pia waliwatia kizuizini waandishi wawili wa habari, Herber Zziwa na Ronald Muwanga, kwani waliandika habari za uchaguzi na ghasia zinazohusiana na uchaguzi, ikiwa ni pamoja na kupigwa risasi na dereva wa jeshi wa Bobi Wines.
Soma zaidi: #FreeBobiWine: Maandamano ya kupinga utesaji na kukamatwa kwa kijana wa kisiasa nchini Uganda
Kadiri uchaguzi wa mwaka 2021 unavyokaribia, serikali ya Uganda inawezekana kuendelea kukabiliana na upinzani wa kisiasa, ikiwa ni pamoja na kufungwa kwa mitandao ya kijamii.
Kwa hakika, tangu uchaguzi wa 2016, kumekuwa hakuna mabadiliko yoyote katika mfumo wa sheria unaoruhusu serikali kubana haki ya uhuru wa kujieleza na kupata habari mtandaoni.
Kwa mujibu wa ripoti ya mwaka 2016 ya Nchi ya Uhuru wa Mtandao Barani Afrika, Sheria ya Mawasiliano ya mwaka 2013 inaipa UCC mamlaka na majukumu makubwa chini ya Kifungu cha 5 kinachomruhusu msimamizi wa mawasiliano kufuatilia, kukagua, leseni, kufuatilia, kudhibiti na kudhibiti huduma za mawasiliano na kuweka viwango, kufuatilia na kuhakikisha utii unavyohusiana na maudhui yanayochapishwa.
Kwa ombi la serikali, UCC walitumia kipengele hiki kuamuru watumiaji wa mtandao wa intaneti kuzuia upatikanaji wa mitandao ya kijamii pamoja na huduma ya fedha kwa njia ya simu za mkononi wakati wa uchaguzi wa mwaka 2016.
Serikali inaendelea kutumia silaha kwa matumizi ya sheria hizi kudhibiti midahalo ya umma na kunyamazisha upinzani wa kisiasa, hasa wakati wa uchaguzi.
Owiny anahoji kwamba serikali inaweza kufunga mtandao wa intaneti katika wakati wowote unaodhaniwa kuwa muhimu: Pale ambapo utawala unagongana na wale wa wananchi wake, na pale ambapo utawala unahatarishwa, basi usalama wa utawala na uhai wake utachukua utangulizi.
Mashirika yasiyo ya kiserikali na wapigania Haki za Binadamu wamekuwa wakijipanga nchini Uganda ili kufunga maandamano kama yale yaliyotokea mwaka 2016 hayatokee tena.
Mashirika kadhaa yaliandika barua ya pamoja kwa Umoja wa Afrika na mamlaka za mikoa wakiomba kulaani uamuzi wa serikali ya Uganda wa kuzima mtandao wa intaneti wakati wa uchaguzi wa mwaka 2016.
Mashuhuda Wasiohitajika Uganda wameikabili serikali ya Uganda mahakamani, pamoja na watoa huduma za intaneti na udhibiti, kesi iliyofunguliwa mwezi Septemba 2016.
Shirika hilo lilipendekeza kuwa kuzima kwa mtandao wa intaneti kulipangwa na serikali kulikiuka haki ya wa-Ganda ya uhuru binafsi wa kujieleza na kujieleza kulindwa na Ibara ya 29(1) ya katiba ya mwaka 1995.
Hata hivyo, jaji alitoa hukumu kwamba waombaji walishindwa kuthibitisha ukiukwaji wowote uliotokana na kufungiwa kwa mitandao hiyo, shirika la Unwanted Witness Uganda liliambia Global Voices.
Kufikia mtandao wa intaneti bila kuingiliana hususani katika uchaguzi ujao kutahitaji utetezi zaidi.
Owiny alipendekeza haja ya wanaharakati wa haki za kidijitali kufanya mazungumzo ya kina kati ya serikali na sekta binafsi kuonyesha athari mbaya za kufungiwa kwa sababu sekta binafsi inatishiwa na serikali.
Uganda ilikuwa ni miongoni mwa nchi za kwanza za Kiafrika kusimamia sheria ya upatikanaji wa habari, inayofahamika kama Sheria ya Upatikanaji wa Habari (ATIA), mwaka 2005.
Sheria hiyo inatoa ahadi za ufanisi, ufanisi, uwazi na uwajibikaji ambazo zitawawezesha umma kupata na kushiriki katika maamuzi yanayowaathiri wao kama raia wa nchi hiyo.
Je, serikali itatumia mamlaka yake kuhamasisha haki ya kupata habari?
Je, kampeni hii itaendelea kutimiza ahadi yake?
Makala hii ni mfululizo wa makala zinazozungumzia uingiliaji wa haki za kidijitali kwa kutumia mbinu kama vile kuzimwa kwa mitandao na kufutika kwa taarifa wakati wa matukio muhimu ya kisiasa katika nchi saba za Kiafrika: Aljeria, Ethiopia, Msumbiji, Naijeria, Tunisia, Uganda na Zimbabwe.
Mradi huu unafadhiliwa na Mfuko wa Haki za Digitali wa Afrika unaofadhili Ushirikiano wa Sera ya TEHAMA ya Kimataifa kwa Afrika Mashariki na Kusini (CIPESA).
Wanafunzi wa Chuo cha Muziki cha Dhow Countries (DCMA) walifunga vichwa vya sheria, mafuriko, mabomba na vichwa vya miguu kwenye nyumba ya Old Customs House, mjini mtaani, Zanzibar, 2019.
Picha kwa hisani ya DCMA.
Maelfu ya wageni wanaotembelea mji wa kihistoria wa Mji wa Stone Town, Zanzibar, wamefuatilia sauti ya muziki ya Chuo cha Muziki cha Dhow Countries (DCMA), ambacho ni shule ya muziki inayoendeleza na kutunza tamaduni za muziki za visiwa vya Swahili pembezoni mwa bahari ya India.
Tangu mwaka 2002, shule hiyo imekuwa ikihamasisha na kuhifadhi mchanganyiko wa kipekee wa tamaduni za kiarabu, kiHindi na ki-Afrika kupitia muziki.
Baada ya miaka 17, shule hiyo inakabiliwa na mgogoro wa kifedha ambao unatishia kuzimwa kwake.
Karibu asilimia 70 ya wanafunzi wake 80 walio na muda wote hawawezi kumudu ada yao, kiasi ambacho kinakadiriwa kufikia dola za Marekani 13 kwa mwezi, hii ni kwa mujibu wa taarifa rasmi ya DCMA kwa vyombo vya habari.
Wakati shule hizi zikiungwa mkono kwa miaka mingi na wafadhili wa kimataifa pamoja na mipango ya kidiplomasia, bado wanakumbana na tofauti ya kifedha ambayo inaweza kuwafanya wafungie milango yao katika makazi ya zamani ya Uhamiaji.
Bila ya fedha za kutosha kuendelea, wanafunzi wa DCMA na wafanyakazi wanahofia kwamba sauti zinazosambaa katika vyumba vya taasisi hii muhimu zinazosababisha visiwa hivyo kuimba kumalizika.
Shule hiyo siyo tu inafundisha na kuhamasisha utamaduni wa jadi na urithi kupitia muziki, lakini pia ni makazi ya jamii ya wanamuziki vijana wanaotafuta njia mbadala za kujenga maisha yao kama wabunifu.
Mwanafunzi wa DCMA anajifunza Ley hiyo, kifaa kinachoelezwa katika nyimbo za kale za taarab.
Picha kwa hisani ya DCMA.
Tunakabiliwa na wakati mgumu wa kiuchumi, alisema Alessia Lombardo, mkurugenzi mtendaji wa DCMA, katika video rasmi ya DCMA.
Kuanzia sasa mpaka katika miezi sita ijayo, hatuna uhakika kuwa tunaweza kuimarisha mishahara kwa walimu na wafanyakazi wetu.
Hadi sasa, walimu wakuu 19 na wafanyakazi wadogo wa vyuo vya kati wamepoteza mishahara kwa zaidi ya miezi mitatu kwani shule zinahangaika kupata ushirikiano wa kifedha na kuchunguza mifumo endelevu ya kifedha kwa ajili ya shule.
Wakati kisiwa hicho cha asili kinajulikana kama sehemu ya utalii kwa sababu ya pwani yake yenye mvua na hoteli za kifahari, wengi wa watu wanaohangaika na ukosefu wa ajira mkubwa hata kama umaskini umepungua kidogo, kwa mujibu wa Benki ya Dunia.
Kwa miaka 17, DCMA imekuwa ikifanya kazi bila kuchoka kuhamasisha na kulinda urithi na utamaduni wa Zanzibari kwa kupitia muziki.
Eneo la kuzaliwa kwa waimbaji maarufu wa taarab Siti Binti Saad na Fatuma Binti Baraka, au Bi.
Kidude, Zanzibar ni makazi ya mitindo ya kimuziki ambayo ilijitokeza kupitia majibizano ya kiutamaduni na ushirikiano katika maeneo mbalimbali ya pwani ya Kiswahili kwa mamia ya miaka.
Leo, wanafunzi wanaweza kujifunza mitindo ya muziki ya kitamaduni kama vile taarab, ngoma na kidumbak, pamoja na zana kama drums, Grund na Old, kama watetezi wa mitaani na watafsiri wa utamaduni na tamaduni.
Neema Surri, mchezaji katili wa DCMA, amekuwa akijifunza katili hiyo tangu akiwa na umri wa miaka 9.
Ninawajua vijana wengi ambao wangependa kusoma muziki lakini hawawezi kumudu kiwango cha chini cha ada ya masomo kwa sababu wao ni maskini na hawana ajira, Surri alisema kwenye video ya DCMA.
Wanafunzi wa Chuo Kikuu cha DCMA wakijipanga katika Jengo la Uhamiaji wa Kale, lililopo katika mji wa Stone Town, Zanzibar, mwaka 2019.
Picha kwa hisani ya DCMA.
Baada ya kumalizia warsha za DCMA, masomo ya vyeti na shahada, wanafunzi wengi wa DCMA wanaendelea kutayarisha dunia kama makampuni yanayoshinda tuzo na wasanii wa kipekee.
Wazanzibari Amina Omar Juma, mwanafunzi wa zamani wa DCMA na mwalimu wa sasa wa DCMA, hivi karibuni alirudi kutoka kwenye ziara nchini Afrika Kusini akiwa na mshukara wake mkubwa, Siti na bendi, inayofahamika kwa kuunganisha mizizi ya asili kwa kuchangia sauti za kitamaduni za taarab na sauti za kisasa.
Yeye pamoja na wanachama wengine wa bendi hiyo, pia wanafunzi wa zamani wa DCMA, walitoa albamu yao ya kwanza kamili, Fusing the Roots, mwaka 2018, watakayoendelea kuigiza Sauti za Busara, ambayo ni sherehe kubwa zaidi ya muziki katika Afrika Mashariki, mwaka huo huo.
Hii hapa ni Siti (Understand Me) na video ya muziki ya Band, inayoonyesha matukio ya huko Zanzibar wakati wakielezea simulizi ya mwanamke anayepata mateso ya kifamilia na ndoto za kuishi kwenye muziki, kama ilivyo kwa simulizi binafsi ya Omar Juma:
Soma zaidi: Wanawake wa Afrika ya Mashariki katika nyanja ya muziki wanaimba kupinga utawala wa wanaume
Historia ya njia panda za utamaduni na ushirikiano
Zaidi ya wageni 15,000 wamepita kupitia jengo kuu la masomo kufurahia maonyesho ya moja kwa moja, warsha na madarasa pamoja na kuwasiliana na wanamuziki wa DCMA wanaowakilisha mustakabali wa utamaduni na urithi wa Zanzibar, kwa mujibu wa DCMA.
Ikichorwa kutoka kwenye historia tata ya mabishano ya Ki-Hindi, Kiarabu na Kiafrika, shule hiyo inasherehekea ushawishi wa nchi za Drogen, kwa kujifunza tamaduni ambazo ziliunganika pembezoni mwa bahari ya India na Ghuba ya Persia.
Serikali ya Omani Sultanate, ambayo ni jeshi kubwa la jeshi kuanzia karne ya 17 mpaka 19, ilibadilisha nafasi yake ya uongozi kutoka Muscat kwenda Zanzibar mwaka 1870.
Kuanzia Mji Mkongwe, wafalme wa Omani huongoza kazi za kufa na kufa na mifumo ya biashara ya baharini, ikiwa ni pamoja na nguzo, dhahabu, na vifaa, vinavyoongezwa na upepo imara ambao huanzisha mabomu ya asili ya Kiarabu yanayotiririkia baharini kote, kutoka India hadi Oman mpaka Afrika Mashariki.
Vijana wa Zanzibari wanatambua umuhimu wa kuunganisha na siku za nyuma ili kuamua mustakabali wao na muziki unaotengenezwa leo unaonyesha kwamba wanataka kuunganisha siku za kale na siku mpya.
Wanafunzi na walimu wa DCMA hivi karibuni walianzisha TaraJazz, mchanganyiko wa taarab na jazzi ya kisasa.
Mpigania uhalifu wao, Felician Mussa, 20, amekuwa akisoma uhalifu kwa miaka mitano na mitano; TaraJazz ni moja ya vikundi vingi ambavyo vilitafuta zaidi katika visiwa hivyo, vilivyonukuliwa hapa na mpiga picha Aline Coquelle:
pwani ya Kiswahili inaelezea simulizi za mabishano haya ya kiutamaduni na DCMA inaendeleza utamaduni huu kwa kupitia ushirikiano wa kimuziki.
Kila mwaka, shule hii huanzisha mradi unaoitwa Swahili Encounters, unaowakabili wanamuziki maarufu kutoka Afrika, Mashariki ya Kati, Ulaya na Amerika ya Kaskazini na wanafunzi wa DCMA kuandaa muziki wenyewe ndani ya kipindi cha wiki moja.
Mwisho wa mkutano huo, ushirikiano huo mpya unatengenezwa Sauti za Busara, na ushirikiano huo wengi unageuka kuwa urafiki wa kudumu na wa kudumu ambao unavuka mipaka ya lugha na utamaduni, na kuifanya muziki kuwa lugha ya kimataifa.
DCMA inatoa maonesho ya moja kwa moja ya maonesho ya vipaji vya wanafunzi na ushirikiano wao na wanamuziki watembeleaji, mjini Stone, Zanzibar, mwaka 2019.
Picha kwa hisani ya DCMA.
DCMA inatambua kuwa muziki unamuza watu na kuwaunganisha watu katika tamaduni mbalimbali na pia inawajiri vijana wenye vipaji wanaoishi katika uchumi ulio na changamoto nyingi huku kukiwa na nafasi cha ajira chache.
Kwa wanafunzi 1,800 waliopata mafunzo katika chuo cha DCMA, hii ni mahali pekee ya muziki wanaoufahamu, mahali wanapojisoma na kukua kama wanamuziki na wasanii wataalam.
Msafiri mmoja kutoka Hispania, ambaye siku za hivi karibuni alitembelea jiji la DCMA, aliandika kwenye mtandao wa TripAdvisor: Binafsi, kukutana na wanamuziki ilikuwa ni sehemu ya muda wangu mzuri kwenye kisiwa hiki.
Kadiri sekta ya utalii ya Zanzibar inavyozidi kukua kwa kasi, DCMA inaamini kwamba muziki unafanya kazi muhimu katika kusherehekea, kuhifadhi na kuhamasisha utamaduni wa Kiswahili, urithi na historia.
Zanzibar ni zaidi sana ya fukwe zake na hoteli za kifahari ni mahali ambapo kuna kipaji kinachotoka katika historia ya kipekee ya utamaduni na ushirikiano.
Maelezo ya Mhariri: Mwandishi wa makala hii amejitolea na DCMA.
Sierra Leone: Wahudumu wa afya wanajiandaa kuingia katika eneo ambako wagonjwa wa Ebola hupata matibabu.
Picha ya Flickr na EC/ECHO/Cyprien Fabre, Agosti 2, 2014.
(CC BY-NC-ND 2.0)
Mnamo Agosti 12, Shirika la Afya Duniani (WHO) ilitangaza maendeleo chanya katika majaribio ya zahanati yaliyojaribiwa kwa ajili ya matibabu ya Ebola nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC).
Shirika la Afya Duniani (WHO) lilisema kuwa dawa za Ebola zilionyesha maambukizi ambayo yangeleta wagonjwa nafasi nzuri ya kuishi, na ilithibitisha kuwa dawa mbili kati ya nne zilizokwisha kupimwa zina ufanisi katika kukabiliana na Ebola.
Nani ndiye aliye nyuma ya ugonjwa wa Ebola?
Profesa Esteemed Jean-Jacques Muyembe-Tamfum, Mkurugenzi Mkuu wa Taasisi ya Taifa ya Utafiti Biomédical (INRB) DRC ya Kongo, aliyewekeza sehemu kubwa ya maisha yake ya watu wazima kwa ajili ya kukabiliana na virusi vya ugonjwa huo.
Wakati vyombo vya habari vya Kimataifa vimekuwa vikijikita zaidi kwenye maambukizi ya kikawaida, ugonjwa wa Ebola katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, hakuna linalosemekana kuhusu mwanasayansi wa Kongo aliyegundua kinga yake.
Muyembe-Tamfum alitangaza: hatutaweza kusema tena kwamba EVD [ugonjwa la Ebola] haliwezi kudhibitiwa.
Kwa kutumia kazi zisizokoma ya Muyembe-Tamfum, wanasayansi walijaribu dawa nne za kukabiliana na Ebola: ZMapp, remdesivir, mAb114 na REGN-EB3.
Matokeo ya majaribio ya kliniki yaliyofanywa katika majaribio 499 yameonyesha kuwa wagonjwa waliokuwa wanatumiwa kwa REGN-EB3 au mAb114 walikuwa na uwezekano mkubwa wa kupona ikilinganishwa na wale waliokuwa wanatumiwa kwa dawa hizi mbili.
Kesi hizo zilifanyika chini ya mwamvuli wa Taasisi ya Taifa ya Utafiti na Biomédicale (INRB), Wizara ya Afya ya Kongo na mashirika matatu ya kibinadamu ya madaktari: Umoja wa Kuchukua hatua za Kimataifa za Magonjwa (ALIMA), Shirika la Kimataifa la Madaktari (IMC) na Médecins Sans Frontières (MSF).
Mwanasayansi wa Kongo nyuma ya matibabu ya Ebola
Muyembe-Tamfum amekuwa akitafiti ugonjwa wa Ebola tangu kulipuka kwa mara ya kwanza nchini Kongo DRC mwaka 1976 wakati alipokuwa mwanatafiti wa kwanza kutembelea eneo lililotokea kulipuka kwa mara ya kwanza.
Dk Jean-Jacques Muyembe, mkurugenzi mkuu wa Taasisi ya Taifa ya Utafiti na Biomedical katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo na timu yake wamefumbua tiba mpya ya virusi vya Ebola ambayo inaweza kupunguza dalili ndani ya saa moja tu
Profesa wa Ukimwi katika Shule ya Madaktari ya Chuo Kikuu cha Kinshasa nchini Kongo, amekuwa akifanya kazi kwa miaka 40 iliyopita kwa ajili ya kutoa tiba ya ugonjwa huo.
Mwaka 1995, alifanya kazi na Shirika la Afya Duniani katika kutekeleza protokali za kugundua na hatua za kudhibiti maambukizi ya kwanza yaliyoandikwa ya ugonjwa wa Ebola mjini Kikwit, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo.
Profesa Muyembe-Tamfum (umeketi na kifaa kimoja cha simu) akiongea katika tukio la elimu ya umma lililofanyika mjini Beni, Kivu ya Kaskazini, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, mwezi Septemba 2018.
Picha MONUSCO/Aqueel Khan (CC BY-SA 2.0)
Kwa kutambua ugunduzi huu, watu walio na Ebola sasa wana imani kubwa juu ya uwezekano wa kupona na wana uwezekano mkubwa wa kwenda hospitali kwa ajili ya matibabu.
Hivi sasa ambapo asilimia 90 ya wagonjwa wao wanaweza kwenda kwenye vituo vya matibabu na kupata maradhi kamili, wataanza kuamini na kujenga imani kwa watu na jamii.
Jean-Jacque Muyembe-Tamfum
Kwa nini matibabu ya Ebola yatajumuisha
Matukio ya kwanza yaliyoandikwa ya Ebola yalitokea mwaka 1976 karibu na mto Ebola nchini DRC Kongo.
Kwa mujibu wa vituo vya kudhibiti na kukabiliana na magonjwa (CDC), tangu wakati huo, virusi vya Ebola vimejitokeza kwa muda kutoka kwenye hifadhi (ambao bado havijulikani) ili kuwasababishia watu barani Afrika.
Virusi vinavyosumbua Ebola tangu mwaka 1976.
Ramani kutoka kwenye vituo vya kukabiliana na magonjwa
Kati ya 2014 na 2016 kulikuwa na zaidi ya visa vya Ebola 28,600 vilivyoandikwa katika eneo la Afrika Magharibi.
Kwa mujibu wa ripoti ya Shirika la Afya Duniani (WHO):
Mwezi Oktoba 2014, Senegali ilikuwa na kesi moja ya maambukizi ya Ebola na hakuna idadi ya vifo.
Shirika la Afya Duniani (WHO) limetangaza kuondoa virusi hivyo nchini Nigeria kama sehemu ya kazi ya kidunia ya kukabiliana na majanga ya Ebola.
Mwezi Januari 2015, Mali iliripotiwa kuwa na matukio 8 na vifo 6.
Hata hivyo, matukio makubwa yalitokea kati ya mwezi Machi na Juni 2016 katika nchi tatu: Sierra Leone: zaidi ya matukio 14,000 na takribani vifo 4,000; Liberia: takribani matukio 10,000 na vifo 3,000; Guinea: matukio 3,800 na vifo 2,500.
Maelezo ya Kimataifa kuhusu Ebola
Uharibifu uliosababishwa na Ebola katika nchi za Afrika ulizua taharuki na hofu kubwa duniani mwaka 2015 pale wagonjwa wawili walipoteza maisha yao nchini Marekani na mmoja nchini Hispania na Ujerumani.
GabyFleur Böl, ni mtafiti katika Taasisi ya Shirikisho ya Ukaguzi wa Hatari iliyopo jijini Berlin, Ujerumani, alibainisha matukio mengine huko Uhispania, Ujerumani, Uingereza, Italia na Uswisi.
Wakati huo, ugonjwa wa Ebola ulichukuliwa kuwa adhabu ya kifo kwa sababu ya kukosekana kwa matibabu stahiki.
Kama ilivyotangazwa na Böl, ongezeko kubwa la vifo vilivyotokana na Ebola na vilevile habari zinazotangazwa na vyombo vya habari kuhusu mlipuko huo ziliibua hisia za kutisha duniani kote.
Msimamo huu uliridhiwa zaidi na utafiti wa mwaka 2017 ambapo Hal Roberts, Brittany Seymour, Sands Alden Fish II, Emily Robinson na Ethan Zuckerman walichambua zaidi ya habari 109,000 zilizochapishwa kwenye vyombo vikuu vya habari na blogu vya Marekani kati ya Julai na Novemba 2014, huku wakijikita kwenye habari za Ebola.
Walitambua mambo matatu yaliyohusika katika kuandika habari za Ebola katika vyombo vya habari na blogu vya Marekani yalitokea mnamo Julai 27, Septemba 28, na Oktoba 15, 2014:
Mnamo Julai 27, ripoti zilisambaa kwa maradhi ya kwanza ya madaktari wa Kimarekani nchini Liberia.
Mnamo Septemba 30, vyombo vya habari viliripoti kwamba ugonjwa wa Thomas Duncan huko Texas ndio ugonjwa wa kwanza kuonekana kwenye ardhi ya Marekani.
Mnamo Oktoba 12, habari za Ebola ziliongezeka na kuambukizwa kwa mara ya kwanza kwa mfanyakazi mmoja wa afya nchini Marekani.
Baada ya Oktoba 12, mfululizo wa matukio mengine yaliyohusiana na maambukizi yalipelekea kuandikwa kwa habari kadhaa na kupungua kwa muda mrefu.
Vyombo vya habari nchini Marekani labda vimeandika habari za Ebola kwa kiwango kikubwa sana kwa sababu ya uwepo wa ugonjwa huo nchini Marekani.
Kwa kuongezea na jeshi la mitandao ya kidijitali, mlipuko wa Ebola umeongezeka zaidi katika nchi za Ulaya na Marekani.
Hata hivyo, kinachobaki ni kuona kama kugunduliwa kwa ugonjwa uliotokana na Afrika kutoka Kongo (DRC) na gonjwa hili la Afrika kutakuwa na taarifa nyingi kama ilivyotokea mwaka 2017.
Erick Kabendera wakati wa mafunzo pamoja na waandishi wa habari mwaka 2012 jijini Dar es Salaam.
Picha na Pernille Baerendtsen, imetumiwa kwa ruhusa.
Mnamo Julai 29, polisi waliokuwa wamevaa nguo sita walimwamua kwa nguvu mwandishi wa habari Erick Kabendera kutoka katika nyumba yake iliyopo Dar es Salaam, Tanzania, na kumchukua kuwa kizuizini cha polisi.
Polisi wanasema Kabendera alishindwa kuheshimu mapendekezo ya kuchunguza hali ya uraia wa Tanzania.
Kwa wiki iliyopita, polisi waliwakamata Kabenderas mara mbili nyumbani kwake, wakakamata pasi yake ya kusafiria pamoja na nyaraka nyingine za mtu binafsi na kuhoji familia yake.
Kufikia Agosti 5, serikali ilifutilia mbali mashitaka yake, kumshitaki Kabendera kwa kosa la kufuta fedha, kukwepa kodi yenye thamani ya dola za Kimarekani 75,000 na kuficha makosa ya jinai, kwa mujibu wa nakala ya hati ya mashitaka iliyopatikana na Kamati ya Kuwalinda Waandishi.
Polisi wanasema Kabendera amefanya makosa haya katika kipindi cha miaka minne kuanzia mwaka 2015.
Kwa mashtaka hayo, Kabendera anaweza kukabiliana na kifungo cha mpaka miaka 15 jela na hawezi kutafuta dhamana.
Magufuli wa Tanzania
Kwanza, wanamkamata mwandishi, wakati kuna kelele wanadai si Mtanzania, wakati jambo hilo halina maana, anatuhumiwa kwa makosa ya kihalifu yanayoweza kuandaliwa pamoja na kukwepa kodi.
Watu, kukutana na Erick Kabendera, kosa lake ni uandishi wa habari.
Uhuru wa vyombo vya habari umeharibiwa kwa kiasi kikubwa katika Tanzania ya Magufuli, CPJ inataarifu.
Mwakilishi wa Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara Muthoki Mumo anasema:
Inaonekana kwamba kwa juma lililopita, serikali imekuwa ikitafuta njia ya kuhalalisha kutiwa kizuizini kwa mwandishi huyu muhimu anayepigania uhuru.
Kwanza, walidai kuwa uraia wa Erick Kabenderas ulikuwa na mashaka, leo wameshataja mashtaka tofauti kabisa, ambayo yanahoji nia ya kumkamata.
Kama mwandishi wa habari, Kabendera amekuwa mkosoaji mkubwa wa utawala wa Rais John Magufulis na mara nyingi anazungumza ili kupigania uhuru wa vyombo vya habari.
Amearifu kuhusu siasa za kugawanyika za Tanzania kwa ajili ya vyombo vya habari vya kimataifa na vile vya ndani kama vile The Guardian, African Arguments na The East African.
Jebra Kambole, Mwanasheria wa Kabenderas, anasema mamlaka zilimtuhumu Kabendera kwa uchochezi kufuatia madai ya kuchapisha makala yenye kichwa cha habari John Magufuli anayoibua uhuru wa Tanzania kwenye jarida la The Economist, lakini mashitaka hayo yalitupiliwa mbali baadae.
Hapo ndipo: Mwandishi wa habari wa Tanzania Erick Kabendera akashtakiwa kwa uchochezi kufuatia makala iliyochapishwa kwenye gazeti la Economist yenye kichwa cha habari John Magufuli anaipaka uhuru wa Tanzania.Maelezo kutoka Jebra Kambole yanasema kwamba Bw. Kabendera amenyang'anywa dhamana.
Uraia unalengwa kama zana ya ukandamizaji
Familia ya Kabenderas inasema hii si mara ya kwanza kwa serikali ya Tanzania kuhoji uraia wa Kabenderas.
Mwaka 2013, serikali ilizindua mashitaka yanayofanana naye lakini kesi hiyo baadae ilitupiliwa mbali, kwa mujibu wa gazeti la The Citizen.
Kabendera alihisi wakati huo kwamba mamlaka ziliita uraia wake kuwa njia ya kumnyamazisha.
Mwaka uliopita, gazeti la The Citizen pia liliripoti kuhusu matukio mengine ambayo serikali ililitumia suala la uraia kama zana ya kuwanyamazisha wakosoaji wake nchini Tanzania.
Aidan Eyakuze, Mkurugenzi Mtendaji wa Twaweza, shirika la kiraia linalojikita kwenye sauti za raia, anasema mamlaka zilimkamata pasipoti yake na kumpiga marufuku kusafiri wakati wakipeleleza hali ya uraia wa Eyakuzes.
Wiki mbili kabla, Twaweza ametoa na kutoa matokeo ya utafiti ulioitwa Kuongea Ukweli kwa mamlaka?
Raia wana mtazamo juu ya siasa nchini Tanzania.
Tume ya Sayansi na Teknolojia (Costech) ilidai kuwa utafiti huo uliruhusiwa na kutishia kuchukua hatua za kisheria lakini baadaye ilitupilia mbali kesi hiyo, kwa mujibu wa makala hiyo ya Raia.
Katika miaka ya karibuni, Tanzania imezindua mfululizo wa marekebisho na sheria ambayo yanalenga wanablogu na vyombo vya habari, mashirika ya kiraia, mashirika ya sanaa na utamaduni pamoja na wasomi na watafiti katika kile kinachoonekana na waangalizi wakosoaji wanaochukuliwa kama majaribio ya kudhibiti uhuru wa kujieleza na upinzani wa kisiasa.
Soma zaidi: Je, wanablogu wa ki-Tanzania watalipa kodi au wataendelea kupinga kodi ya wanablogu'?
#FreeErickKabendera
Mamia ya waandishi wa habari, watetezi wa haki za binadamu na viongozi na raia wanaoguswa na hali hiyo walifurika katika mitandao ya kijamii kumwuunga mkono Kabendera:
AFEX Africa inaziona mashtaka hayo kama kitendo cha ukiukwaji:
Zimetimia siku tisa sasa na bado polisi wa Tanzania bado wanamshikilia mwandishi wa habari za uchunguzi, Erick Kabendera.
@AFEXafrica anatoa wito wa kumaliza kitendo hiki cha ukiukwaji wa sheria: https://t.co/7UFZkzYzwV @MRA_Nigeria @FXISouthAfrica @gmpressunion #FreeErickKabendera #NoImpunity
AFEX (@AFEXafrica) Agosti 6, 2019
Kabendera, ambaye mara nyingi ni mwongozo wa waandishi wa habari, alitoa hamasa kwa twiti hii kutoka kwa mwanafunzi wa zamani:
Nilikutana na Erick Kabendera mara moja katika maisha yangu, na kwa kiasi chake chini ya dakika 80.
Alifika darasani kwangu kama mwandishi mgeni (Shule ya Uandishi na Mawasiliano ya Umma- @UniofDar).
Pamoja na muda mfupi alioishi nao, nimejifunza mengi kutoka kwake.
Alinihamasisha sana!
#100K4Erick
Mtumiaji mwingine wa mtandao anaandika kwamba kukamatwa kwa Kabendera na mashitaka ya kutengenezwa ni ishara ya tahadhari kwa raia wengine:
Siimtetea Kabendera kwa sababu tu ni m-Tanzania au kwa sababu tu ni mwandishi wa habari.
Kama haki hazitamkwi leo, na mimi kukaa kimya, inawezekana kesho, haki zitaninyimwa pia.
Hakuna mtu yuko salama katika kipindi hiki ambapo Ukatili utawala.
Mimi na sisi sote ni Ivan Golunov.
Bango lililotolewa na Meduza, lilitumiwa kwa ruhusa
: Neno hili la ki-Rusi linalomaanisha kusukumana na maneno matupu wakati imetosha ndio njia bora ya kueleza namna idadi inayoongezeka ya Warusi wanavyojisikia kukamatwa kwa Ivan Golunov.
Golunov, ambaye ni mwandishi wa habari za uchunguzi anayeongoza, alishikiliwa mnamo tarehe 6 Juni mjini Moscow kwa kile kinachoonekana kuwa kilichosadikiwa kuwa ni kulalamikiwa kusambaza madawa ya kulevya na kumiliki.
Golunov alikamatwa na mwanzoni alikana kuonana na mwanasheria, kinyume na sheria za Urusi.
Mwanasheria wake alithibitisha kuwa alivumilia majeraha makubwa wakati akiwa kizuizini.
Baada ya kupelekwa hospitali, alichargwa na kuwekwa chini ya ulinzi nyumbani kwake tarehe 8 Juni.
Mwanzoni polisi wa Urusi waliandaa picha za maabara ya madawa ya kulevya inayodaiwa kupatikana wakati wakipekua katika nyumba ya Golunov, lakini picha hizo zilichukuliwa baadaye.
Kituo cha habari kinachoiunga mkono Kremlin Russia Today pia kilithibitisha kuwa picha hizo hazikuchukuliwa katika nyumba ya Golunov.
Mashtaka yaliyotolewa dhidi ya Golunov yanaweza kusababisha kifungo cha kati ya miaka 10 hadi 20.
Golunov mwenye umri wa miaka thelathini na sita anafanya kazi Meduza, moja ya majukwaa machache yaliyo huru ya habari za ki-Rusi.
Meduza amesajiliwa nchini jirani ya Letonya, lakini anashikilia ofisi yake na wanahabari kadhaa mjini Moscow.
Golunov amekiongoza na kuchapisha uchunguzi kadhaa unaolenga kesi za ufisadi zinazowahusisha maafisa wa ngazi za juu.
Tangu kukamatwa kwa Golunov, Meduza imeachia makala za Golunov chini ya haki miliki huria kwa umma na imewahamasisha vyombo vya habari na watu binafsi kuchapisha habari hizo tena, mradi ambao unaungwa mkono na Global Voices.
Miongoni mwa taarifa zake muhimu zaidi ni ile inayoweka kumbukumbu ya jinsi Naibu Meya wa Moscow Pyotr Biryukov alivyoweka mikataba ya taifa kwa familia yake, na jinsi gani mpango wa kuimarisha mijini huko Moscow ulivyohusisha mfumuko wa bajeti.
Hadithi aliyokuwa anafanya kazi kabla tu ya kukamatwa kwake ilimakinikia ukiritimba wa huduma za mazishi huko Moscow.
Kukamatwa kwa Golunov kunaamsha hisia za mara chache za mshikamano siyo tu miongoni mwa waandishi wa habari, wanaharakati na wanasheria, lakini pia ni waigizaji, waimbaji maarufu, na watu wasiotoka nje ya makundi ya wasio na hatia mjini Moscow na Saint Petersburg.
Mnamo Juni 10, magazeti matatu yanayoongoza yalikubali kuchapisha matoleo yaliyokuwa na kurasa zinazofanana na za mbele kumwunga mkono Golunov.
Magazeti yalikuwa yameuzwa kwa kipindi cha rekodi.
Katika hali ya kushangaza, vyombo vya habari vinavyoiunga mkono Kremlin, ikiwa ni pamoja na Channel One, ambayo ni idhaa maarufu ya televisheni nchini Urusi, vilevile vinatoa wito wa uchunguzi wa haki.
Juni 12 ni siku ya Urusi, ambapo maandamano na maandamano yaliyotiwa kibali na mamlaka za mitaa yatafanyika.
Chini ya Sheria ya Urusi, maandamano ya umma yanahitaji ruhusa.
Wafuasi wa Golunov wametangaza kuwa wataendesha maandamano yao wenyewe bila kupata ruhusa rasmi.
Waangalizi wa Kremlin wanasema serikali ya Urusi inatafuta kufuta mashtaka dhidi ya mwandishi huyo kabla ya tarehe 20 Juni.
Siku hiyo, Rais Vladimir Putin, ambaye orodha yake imepungua kufikia kiwango cha kidogo cha kihistoria nchini humo, ataandaa Direct Line, kipindi chake cha kila mwaka cha mazungumzo ambamo anachukua maswali kutoka kwa raia kwa njia ya simu na vyombo vya habari vya mtandaoni.
Mwandishi wa Kenya Binyavanga Wainaina kwenye tamasha la Brooklyn Book Fest, 2009.
Wainainaina, mwenye umri wa miaka 48, alifariki siku ya Jumanne, Mei 22, jijini Nairobi, Kenya.
Picha kupitia Nightscream, CC BY 3.0 kupitia Wikimedia Commons.
Ilikuwa ni zaidi ya masaa 24 tangu mwandishi wa Kenya Binyavanga Wainaina alipoondoka duniani, lakini uwepo wake na mchango wake unaendelea kusikika duniani kote.
The outspoken, openly gay writer rebuked the convention and challenged the status quo, triggering a literary revolution which would open the door to thousands of aspiring writers ready to change the narrative in and about Africa.
Mwandishi, muelimishaji na mwanaharakati wa LGBTQ, Binyavanga Wainaina, 48, alifariki siku ya Jumanne, Mei 22, jijini Nairobi, Kenya, baada ya ugonjwa mdogo.
Leo nimefikiri: Je, maisha yako yatamaanisha nini pale yatakapoisha?
Kifo cha Binyavanga kimenipa mawazo kuhusu nani nilikuwa miaka mitano iliyopita, na pia kuhusu nani alikuwa mbele yetu kama vijana wenye shauku ya Waafrika wenye njaa ya mabadiliko tofauti ya bara letu na kujitengenezea vyema.
Fungai Machirori (@fungaijustbeing) Mei 22, 2019
Ndani ya dakika chache, marafiki wa Wainaina, wafuasi na mashabiki walifurika kwenye mitandao ya kijamii kubadilisha rambirambi na kumbukumbu wakati wakihoji kuhusu maandiko yake yaliyo na ushawishi mkubwa zaidi.
Wainaina anafahamika kwa insha yake yenye kutia moyo, Namna ya Kuandika Kuhusu Afrika, iliyochapishwa kwenye jarida la Granta mwaka 2006.
Anafahamika kwa utangulizi wake wa kumbukumbu za mwaka 2012, Siku Moja Nitaandika Kuhusu Tukio hili, na insha, Mimi ni shoga, mama, iliyochapishwa kwa wakati mmoja kwenye blogu ya Chimurenga na Afrika ni Nchi mwaka 2014.
Insha hiyo ilisababisha msisimuko mkubwa kwenye mtandao wa Twita wakati watu walipojaribu kuonesha ukweli unaotokana na masimulizi, na hatimaye, jarida la Time liliitaja Wainaina mmoja wa watu maarufu 100 wenye ushawishi mkubwa duniani.
Katika namna ya Kuandika Kuhusu Afrika, Wainaina alitoa wito kwa vyombo vya habari vya Magharibi na nyanja ya misaada ambayo kwa hakika ipo Nairobi kwa kuendeleza imani potofu kuhusu bara la Afrika, kupitia mizaha mizaha.
Usiwe na picha ya Mwafrika aliyerekebishwa vizuri kwenye kitabu chako, au kwenye kitabu chako, mpaka Mwafrika aliyewahi kushinda Tuzo ya Nobel.
An AK-47, shaba maarufu, matope uchi: tumia haya.
Kama unahitaji kuwa na muafaka, hakikisha unapata muafaka wa Masai au Zulu au Dogon.
Usagaji wake ulileta msukumo mkubwa, anaandika mwandishi wa Kinaijeria Nwachukwu Egbunike.
Ukielezwa sana na wasomi, mashirika yasiyo ya kiserikali na wafanyakazi wa misaada, insha hiyo pia ilichapishwa kama toleo dogo limekuwa na athari kubwa katika mitizamo ya Afrika na inaendelea kusambaza, kushangaza na kusambaza.
Kuhusu athari zake, mwandishi wa habari Pernille Bærendtsen anaandika:
Kwangu, nsha hii imenifuatilia tangu nilipopokea kama zawadi mwaka 2008 iliyofanywa na rafiki yangu wa Kenya.
Ni wazi nilikuwa miongoni mwa kundi la watu ambao Binyavanga alielekeza: Mfanyakazi wa maendeleo anayetajwa na Asasi Isiyo ya Kiserikali ya Kidenishi Tanzania akiandika kuhusu athari zake.
Hili lilikuwa katika wakati ambao maendeleo na nyanja ya misaada iliongeza maneno yake ya kutafuta ufadhili kwa gharama za kutengeneza mchanganyiko mchanganyiko.
Nilikuwa na sababu nyingi za kujisikia kuchukizwa, lakini pia nilikuwa na muda wa kupanga namna ya kuleta mabadiliko.
Baadae Binyavanga alieleza katika jarida la Bidoun namna insha hii ilivyotokea kwenye maisha yenye madhara mawili: Kwa kuweka wazi na kuelezea ukosefu wa usalama wa waandishi wa riwaya, wafanyakazi wa asasi zisizo za kiserikali, wanamuziki wa muziki wa kuigiza, wahafidhina, wanafunzi, na waandishi wa safari, ambao walisoma taratibu hizi kuhusu jinsi ya au badala yake jinsi ya kutokuandika kuhusu Afrika, walianza kudai ruhusa yake.
Wainainaina, mtoto wa baba Mkenya na mama wa ki-Ganda, aliendelea kuhoji dhana potofu kuhusu Afrika kwa kumbukumbu yake ya mwaka 2012, Siku Moja Nitaandika Kuhusu Mahali Huko.
Kwa kupitia utajiri wake, akijipatia taarifa za kina, alisafirisha wasomaji kuanzia utoto wake wa miaka ya 70 nchini Kenya hadi siku za wanafunzi wake huko Afrika Kusini, ambako aliishi uhamishoni kwa miaka mingi.
Ukosoaji aliipongeza kitabu hicho kwa ukweli na ukweli, lakini Wainaina baadae alikiri kwamba hedhi iliacha ukurasa muhimu wa maisha yake ya kimapenzi.
Kwa kuwa mimi ni mshiriki wa jinsia moja, mama yangu, Wainaina alikuwa mtu wa kwanza na maarufu nchini Kenya kuonekana kuwa shoga kwenye mitandao ya kijamii na hivyo kusababisha mtafaruku wa maoni ya kijamii.
Akichukulia ukurasa uliopotea kwenye kumbukumbu yake.
Wainaina anawaza kufa kwa mama yake kama mashoga.
Insha yake ilitolewa mapema wakati wimbi la kupinga mikutano ya ushoga na sheria zilikuwa zinapendekezwa nchini Uganda na baadae Tanzania, ambapo vitendo vya ushoga vinaendelea kuwa jinai.
Soma zaidi: Msimamo wa Tanzania kuhusu ushoga unaonyesha ajenda ya kisiasa inayokandamiza
Hata hivyo, tofauti na waandishi wengine waliokimbia, Wainaina alirudi nyumbani, na kama Nanjala Nyabola anavyodokeza kwenye BBC kwenye Twita, hilo lilikuwa kubwa:
Kwa wale wote tuliokulia na "waandishi bora wa Kenya" (au maana yoyote ile) wakiishi uhamishoni, waliofungwa jela na kuteswa, au maskini na waliopingwa chini, au waliofuatiliwa vikali, alirudi na kuwa mkuu.
Alikuwa mtu mgumu, lakini nadhani kwa hili anastahili kumpongeza watu bila kipimo.
Lazima tuachie huru fikra zetu
Wakati Binyavanga kwa kejeli alivuta upenzi kutoka kwa makundi mbalimbali ya kimataifa aliyoikosoa, akiwa nyumbani alihisi shinikizo la kutokufunga fomu hiyo.
Binyavanga alitaka nafasi huru na ubunifu.
Kwa ujasiri ndani ya jamii inayoongezeka ya wanaLGBTQ alisisitiza kuufunga fomu hizo.
Katika majibu ya kelele zote na msukumo, mwaka huo huo huo Wainaina alitoa makala ya Sisi Lazima Zitoe Fikra zetu, ambayo ni mfululizo wa makala sita kwenye Youtube ulioweka fikra zake kuhusu uhuru na ubunifu.
Ninataka kuishi maisha ya uhuru wa mawazo, alitangaza katika Sehemu ya 1.
Nataka kizazi hiki cha wazazi wadogo kuwapa watoto wao kuwaona Waafrika wanaandika masimulizi yao wenyewe kwamba kitendo hicho rahisi ni kitendo cha kisiasa ambacho wanaweza kukifanya.
Ninataka kuona bara hili ambako kila aina ya mawazo ya watu hayapaswi kutafuta kuruhusiwa.
Mimi ni Mwafrika Mzima, nataka kuona mabadiliko katika bara hili.
Mara nyingi Wainaina alionesha hamu yake ya mabadiliko kupitia uanaharakati wake wa fasihi, elimu na uongozi.
Mwaka 2002, baada ya kushinda tuzo yenye hadhi ya Caine kwa insha yake, Discovering Home, alitumia fedha za tuzo hiyo kwa mwanzilishi mwenza Kwani?
ni jarida la fasihi linalotangaza sauti mpya na mawazo mapya yanayoibukia kutoka barani kote.
Kwani?
nilipita muda mwingi kuwa chombo cha uchapishaji na mtandao wa fasihi ambao uliwaunganisha waandishi chipukizi na wenyeji kutoka Lagos hadi Nairobi, Mogadishu hadi Accra.
Soma zaidi:Tunafanya kazi ya kuzuia milipuko': neno lililosemwa katika Afrika Mashariki
Wakati akiwa amejuza makubaliano ya kijamii ya Kenya kuwa shoga, na baadae akijaribu kuweka wazi hadithi yake ya VVU kwenye mtandao wa Twita wakati wa Siku ya UKIMWI Duniani mwaka 2016 mara nyingi imekuja na misuguano, mapambano na maumivu.
Wainaina alikuwa mtu mwenye utata ambaye alikabiliana na ukosefu wa akili na mara nyingi alikabiliana na nafasi yake tata kama mtu maarufu.
Alikuwa na mashabiki wake lakini alikabiliana na wakosoaji kama vile mwandishi wa Kenya Shailja Patel, aliyetuhumu Wainaina kwa kuwa na chuki za mashoga.
Mtumiaji wa Twita, Néo Músangi anabainisha uongo wa mhusika wa Wainaina katika twiti hii:
sina nguvu ya kutosha kujihusisha sasa lakini, ninamshutumu binya, kama rafiki zangu kipenzi katika kila nia ya mabasha na kutetea haki za wanawake.
Ninasikitika milele kwa kuwaamuru wengine.
Samahani kwa kuwa aliwatendea utu wa namna hiyo.
Anataka kutuchukia kwa kumtambua.
Mwandishi Bwesigye Mwsigire, mkurugenzi wa Tamasha la Writivism nchini Uganda, pia alizungumzia mgongano huo katika rambirambi ya Facebook:
Mtindo wake ulikuwa ni unyanyasaji.
Unyonge mzuri na unaojitolea kwa uhuru.
[T]ye watu ambao tunaupuuza kwa sababu ya kazi na mawazo yao ni watu baada ya yote.
Ni binadamu.
Je tupo tayari kuwapenda kwa utata wao?
Hadi sasa, mengi yamesemwa kuhusu yeye.
Hakuna haja ya kurudia kile kilichosemwa.
Kumbukumbu za maangamizi alizoiunga mkono zimesambaa.
Hali hii haichukua maumivu yoyote ambayo mtu anaweza kujisikia kuhusu kifo chake.
Kuna moja tu ya Binyavanga Wainaina.
Kwa sasa ni mzaliwa wa mababu.
Tusherehekee maisha yake.
Ni mwenye akili za ubunifu
Mwanaharakati wa Kenya Boniface Mwangi aliandika kwenye mtandao wa Twita kwamba baada ya kuandika makala ya heshima kwenye mtandao wa Facebook kwa Wainaina, maoni yenye chuki, yenye chuki dhidi ya watu wa mapenzi ya jinsia moja yalimng'oa ujumbe wake:
Wainaina alikuwa ni mbunifu mwenye akili za kutaka kukumbukwa:
Niliandika ujumbe mfupi sana kwenye mtandao wa Facebook juu ya #RIPBinyavanga na maoni https://t.co/yZ3MoWBnD7 ni wabaya sana nilizosoma.
Hata wezi wanaoiba kodi zetu na kuwaua watu hawachukiwi sana.
Ukweli ni kwamba, Binya alikuwa na akili za ubunifu na atasomwa na kukumbukwa.
Mwanaharakati wa haki za wanawake na mwandishi wa Uganda Rosebell Kagumire anapuuza somo alilolifunza kupitia ujasiri wa Wainainas wa kusema:
Usiruhusu hofu.
Usijiweke msimamizi.
Zungumza kile kinachopaswa kusemwa.
Vyema hata uandikie.
Iishi ukweli wako na kwa moyo wako.
Kwamba mwishowe unapopumua maneno yako ya mwisho kutakuwa na mamilioni ya maneno ambayo yameleta maana sana. #RIPBinyavanga
Kwa kupitia maisha yake na barua, alitoa sifa na idadi isiyohesabika ya watu wengine kufikiria maisha kama yalivyokuwa vinginevyo, na ghafla kupita kiasi kwake kuchochea ushairi:
Siku moja nitaandika kuhusu nywele zako za ajabu
Siku moja nitaandika kuhusu kicheko chako
Siku moja nitaandika kuhusu udhaifu wako
Siku moja nitaandika kuhusu faida yako kwa kufikiri
Siku moja nitaandika kuhusu kukataliwa kwako
Leo, ninaandika kuwashukuru
Mwandishi wa Kenya Yvonne Adhiambo Owuor, mwandishi wa Dust, na rafiki wa fasihi wa Wainaina, anatoa wito wa kulalamika:
Nani alikuambia kuwa unaweza kuondoka?
Tuchemee nje ya mwili wako usiku bila ya kuacha anuani mpya?
Usoni umevunjika, macho yake yakidondoka, anasema, "Unayo sekunde tatu za kuandaa upya sura hii."
Nani alikuambia kuwa unaweza kuondoka?
Tuchemee nje ya mwili wako usiku bila ya kuacha anuani mpya?
Kwa nani mtu anaweza kwenda katika hofu na kuogopa kwa mswada wa kwanza wa maneno?
Kwa kuwa sasa yupo miongoni mwa nyota, unaweza kujiunga na Planet Binya kwa kuweka hifadhi kamili ya kazi zake.
Ukurasa wa mbele wa gazeti la Jornal de Angola kuhusu dhamana iliyoshinda na kampuni ya Telstar.
Iliyopigwa na Dércio Tsandzana, Aprili 19, 2019, na kutumiwa kwa ruhusa
Rais wa Angola, João Lourenço, amefutilia mbali, mnamo Aprili 18, mkopo wa hadharani wa simu za mkononi ya nne nchini humo, akisema kwamba mshindi wa Telstar hakukidhi vigezo vya kutoa huduma.
Uamuzi wa rais unaweza kuashiria migawanyiko katika serikali ya Angola.
Kampuni ya Telstar ilianzishwa mwezi Januari 2018 ikiwa na hifadhi ya Kwanza 200,000 (kama dola za kimarekani 600), na washiriki wake ni Jenerali Manuel João Carneiro (asilimia 90) na mfanyabiashara António Cardoso Mateus (asilimia 10), kwa mujibu wa gazeti la Kireno la Observador.
Jina la Manuel João Carneiros lilitunukiwa na rais aliyepita, José Eduardo dos Santos, kwa mujibu wa mtandao wa Angola News Club.
Blogu ya The Observador iliripoti kuwa kampuni 27 zilishiriki katika mchakato wa kupanga bidhaa uliofunguliwa na Wizara ya Mawasiliano na Teknolojia ya Habari, chini ya José Carvalho da Rocha.
Mnamo tarehe 25 Aprili, João Lourenço alisaini amri inayoanzisha kanuni mpya za kufungua mwaliko mpya wa kupiga kura, kwa mujibu wa gazeti la Jornal de Angola.
Baada ya matokeo ya tender ya kwanza kuwekwa hadharani, Waangola wengi walihoji uadilifu wa mchakato huo.
Baadhi, kwa mfano, walionyesha kwamba mshindi Telstar hata haikuwa na tovuti.
Skit Van Darken, mhariri na mwandaaji wa tukio, alisema kwenye Facebook:
Kampuni ya Tel Star Telecommunications, Ltd, ilianzishwa tarehe 26 Januari 2018 kwa mji mkuu wa Kwanzas 200,000 kwa mujibu wa Diário da República, ambao washiriki wake ni Jenerali Manuel João Carneiro (asilimia 90 ya mji mkuu), katika siku za nyuma, na António Cardoso Mateus (10 asilimia).
Wamiliki wengi wana uhusiano na kampuni ya Mundo Startel, kampuni iliyokuwa na uwajibikaji mdogo, iliyosajiliwa katika INACOM, Mamlaka ya Mawasiliano, yenye leseni ya nchi, ingawa imekwisha muda wake.
Kampuni ambayo hata haina tovuti!
Siwezi kuamini kuwa kulikuwa na wakompata wengine
NCHI HUU NI DHAMBI
Wakati huo huo, Joaquim Lunda, mwandishi wa habari na mchambuzi wa mara kwa mara wa mitandao ya kijamii, alimpongeza kitendo cha Rais na hata alifikiri kuwa waziri husika alikuwa kwenye hatari ya kufukuzwa kazi kutokana na kushindwa kwa vitendo hivi:
Ninathamini, na inasifika, maamuzi yaliyochukuliwa na rais wa jamhuri, João Lourenço, ya kubatilisha mkakati ulioitangaza kampuni ya Angola ya Telstar kuwa kampuni ya nne ya kusimamia mawasiliano ya simu nchini Angola.
Kulikuwa na masharti mengi ya kufafanua suala hili.
Mtu hawezi kuona weledi wa kampuni ambayo iliundwa mwaka 2018 ikiwa na hifadhi ya vituo vya kwances 200 elfu kwa ajili ya kuwapatia kampuni hiyo.
Nina uhakika kabisa kwamba siku za Waziri wa Mawasiliano na Teknolojia ya Habari, José Carvalho de Rocha, zinahesabika.
Baada ya kushindwa kwa ANGOSAT 1, sasa vilevile hili tunalolishuhudia leo, nina wasiwasi kama Dread atafanya hivyo.
Tufurudie onesho hili kwa utulivu!!
Uamuzi wa rais ulikuja baada ya waziri huyo huyo huyo kuongoza mradi, mwaka 2017, wa setilaiti ya Angosat 1, ambayo pia ilikuwa na matatizo.
Kwa Adriano Sapiñala, naibu wa chama kikuu cha upinzani nchini Angola, kesi inaonesha kupuuzwa kwa utaratibu ndani ya serikali:
JLo [João Lourenço] anapaswa kuandaa timu yake vizuri kwani jana waziri aliyehusika alikuwa akisema kwamba muda wa malalamiko ulikuwa umekwisha na kwa hiyo Telstar angekwenda mbele na hatua zake za pili kwa sababu lilikuwa mshindi wa tuzo hilo la udanganyifu na leo JLo amekuja na kubatiliza tuzo!!
Je, unawasiliana vibaya sana?
Sasa hivi sasa ama waziri anafanya nafasi yake ipatikane (akaachia ngazi) au JLo atampiga risasi kwa sababu akisitisha tender ni kwa sababu haikwenda vyema na kuathiri mtu yeyote asiye na hatia, wanapaswa kuanzisha wajibu!!
Blanka Nagy akiongea katika mkutano wa Januari 2019.
Picha na Márk Tremmel, CC BY-NC-SA 2.5.
Makala haya yaliandikwa na Tamás B. Kovács na kutafsiriwa na Anita Kőműves kwa ajili ya uandishi wa habari za uchunguzi wa Ki-Hungaria usio wa kibiashara, Atlatszo.
Toleo hili lililohaririwa linaonekana hapa kama sehemu ya ushirikiano na Global Voices.
Vyombo vya habari vinavyoiunga mkono serikali ya Hangari vimeanzisha mashambulizi mapya dhidi ya Blanka Nagy, mwanafunzi wa shule ya sekondari ambaye amezungumza dhidi ya serikali katika maandamano kadhaa tangu mwishoni mwa mwaka 2018.
Nagy anathubutu kukosolewa kwa ukosoaji wake wa kiakili na hata wa unyanyasaji wa kijinsia, huku vyombo vyote vikiimwita mpumbavu.
Tayari ameshafungua na kushinda kesi za udhalilishaji dhidi ya vyanzo vitatu vinavyomilikiwa na serikali ambavyo vilidai alikuwa anashindwa shule: Lokál, Ripost, na Origo.
Hata hivyo, mara baada ya Nady kushinda kesi yake dhidi ya Origo, chombo hicho kilizindua shambulizi jingine, na kuchapisha taarifa zake za shule.
Nagy aliiambia Atlatszo kwamba anafikiria kumshitaki Origo tena kwa sababu ya habari zake za hivi karibuni.
Blanka Nagy alifahamika sana nchini Hangari majira ya joto yaliyopita baada ya kutoa hotuba kwenye maandamano ya kupinga serikali, ambapo alikosoa wanasiasa maarufu kwa kutumia lugha chafu.
Maneno yake matupu yalisambaa kwa watumiaji wengi wa mitandao ya kijamii na video ya hotuba yake ilienea sana mtandaoni.
Miezi miwili tangu video yake iliposambaa kwenye mitandao ya kijamii, vyombo vya habari vinavyoiunga mkono serikali na wataalamu wa mambo kama Zsolt Bayer vilianzisha mfululizo wa mashambulizi dhidi yake.
Vyombo vya habari vinavyomilikiwa na serikali vinasema kwamba alikuwa ameshindwa katika somo lake shuleni na kwamba alikuwa ameshindwa kwa siku nyingi shuleni.
Kadhalika walimwita mcheza mchezo wa wannabe asiye na kipaji.
Mwanasheria wake alifungua nakala ya taratibu zake za kitaaluma mahakamani kuthibitisha kwamba alikuwa bado hajaangusha darasa lake na kwa hiyo taratibu za shule zilianza kupatikana kwa wanasheria wa Origo.
Chombo hicho kiliamua kuchapisha takwimu zilizotokana na maelezo yake, na kudai kwamba Grand karibu alikwama katika kipindi cha mwisho cha historia na kwamba iko kwenye hatari ya kushindwa katika mada chache nyinginezo vilevile.
Mara tu baada ya vyombo vya habari vinavyoiunga mkono serikali ya Hongaria kudanganya mwandamanaji mdogo Blanka Nagy, alisimamishwa kwa kukashifu na kushinda uchaguzi.
Tumeamriwa kutoa marekebisho, hata hivyo, yameikataa na kufanya hivyo mara mbili.
TV2 ilitoa kazi kwa vyombo vyote vya habari kwa minajili ya kutokoza nyadhifa zake, ikitaja nyaraka za mahakama lakini si uamuzi wake https://t.co/MyllWb2Jwh
Joost (@almodozo) April 5, 2019
Mwanasheria wangu na mimi tunadhani tunashtaki chanzo cha habari kilichochapisha maneno yangu ya shule, Nagy alimwambia Atlatszo katika mahojiano.
Anasema kwamba Origo hakuwa na haki ya kuchapisha maelezo hayo.
Yeye na mwanasheria wake hata hawakufikiri kwamba Origo alikuwa na haki ya kuona maelezo waliyoyapeleka mahakamani.
Na madai yao ya hivi karibuni hayapo kweli, alisema.
Sikushindwa kuangusha daraja langu la historia, kinyume na wanachokisema.
Nina daraja bora zaidi kuliko 2 (kwa njia inayofanana na C-).
Wanachokisema ni uongo tu.
Ningekuwa na aibu kama ingekuwa kweli kwa kuwa nina mwalimu wa historia miongoni mwa mababu zangu, alisema.
Ninadhani vitendo hivi vya ukatili dhidi yangu ni vya ajabu sana lakini hivi sasa sitajihusisha navyo.
Ni kuthibitisha tu kwamba nilikuwa na hofu ya nafasi za juu kabisa za chama tawala, Fidesz.
Ukweli kwamba Zsolt Bayer mwenyewe alinishambulia na vyombo vya habari vinavyoishabikia serikali vinatumia madai ya uongo kunijaribu kunichapa ni kuthibitisha kwamba, aliongeza.
Blanka Nagy mwanafunzi wa shule ya sekondari: Fidesz ni ugonjwa unaokera, unaokera, unaokera na unaokera.
Kikundi hiki cha wezi wanaochukiza, hawa serikali wanajaza mifuko yao kwa siku zao za zamani, wakati huo huo utakutana na umasikini kama mtaafu.
Alikuwa na ukweli.
HUU ni Hangari.
Kukashifu na kutoeleweka ni silaha za kawaida za vyombo vya habari vinavyoishabikia serikali ya Hangari.
Baadhi ya viongozi wa upinzani wameshtaki vyombo hivi kwa kuhusisha na vitendo vya mauaji.
Kwa mujibu wa takwimu zilizopatikana hivi karibuni na Atlatszo, vyombo vya kutangaza propaganda vilipoteza makumi ya kesi, na vilipewa mamlaka na mahakama kutoa marekebisho ya habari zao mara 109 wakati wa mwaka 2018.
Hawawezi kuweka fikra zao vichwani mwetu, kwa hiyo wanaweka risasi #SOSNicaragua inasomeka bango la mwandamanaji huyu wakati wa maandamano kwa ajili ya wafungwa wa kisiasa Managua.
Agosti, 2018.
Picha: Jorge Mejía Peralta (CC BY 2.0)
Tangu maandamano makubwa ya kupinga rais Daniel Ortega kulipuka nchini Nicaragua mwezi Aprili 2018, serikali imepiga marufuku maandamano, kuweka kizuizini maelfu bila ya kufunguliwa mashitaka, na kufunga vyombo vya habari mbadala na vile vikuu.
Kwa kuwa majaribio ya majadiliano yameshindwa mpaka sasa, mustakabali wa Nicaragua bado ni swali la wazi.
Maandamano yalikuwa kinyume na mageuzi ya sera ya usalama wa jamii ambayo yangeongezea kodi za mapato na kupunguza faida za pensheni.
Kufuatiliwa kwa hatua za awali na serikali kulifungua njia ya kitaifa ya kutoa wito wa kujiuzulu kwa Rais Daniel Ortega na mke wa rais na Makamu wa Rais Rosario Murillo.
Idadi iliyotolewa kwa waandamanaji ni ya kadhaa, na haijaongezwa tangu mwaka jana kufuatia kuongezeka kwa juhudi za kuweka kumbukumbu.
Mwezi Desemba 2018 serikali iliifunga AZISE kadhaa ambazo zilikuwa zikifuatilia unyanyasaji wa polisi na uvunjifu wa haki za binadamu, ikiwa ni pamoja na Kituo cha Nicaragua cha Haki za Binadamu (Cenidh) na Taasisi ya Kukuza Demokrasia (Ipade).
Vilevile, mwezi Disemba, vikundi viwili vilivyoundwa na Tume ya Pamoja Kimarekani ya Haki za Binadamu (IACHR)Kituo Maalum cha Ufuatiliaji kwa ajili ya Nicaragua (MESENI) na Kikundi cha wataalamu wa namna mbalimbali waliondolewa nje ya nchi, wakiliacha Nicaragua bila waangalizi huru wa haki za binadamu na kufungua jukwaa jipya katika unyanyasaji, kwa mujibu wa mwanaharakati wa haki za wanawake na muelimishaji María Teresa Blandón.
Soma zaidi: Sisi ni wahanga tunaowasaidia wahanga': Kuweka kumbukumbu ya ukiukwaji wa haki za binadamu nchini Nicaragua
Takribani idadi ndogo ya majeruhi, iliyokubaliwa na serikali mwezi Agosti 2018, ilikuwa ni 197.
Shirika la Kutetea Haki za Binadamu, Amnesty International, hata hivyo, limekadiria kuwa kumekuwepo na vifo 322 kufikia Septemba 18 2018, vingi hivyo vilisababishwa na risasi za kichwani, shingoni, na pingu za kichwa.
Mwanablogu Ana Siú aliandika hivi karibuni kwenye tovuti ya Medium kuhusiana na uzoefu wake kuhusiana na maandamano ya mwezi Aprili 2018:
Niliwaona rafiki mmoja wa Chuo Kikuu akishambuliwa na kundi la watu kupitia mtandao wa Instagram.
Nilisikia kelele yake na mapambano yake ya kuepuka kuumizwa, Mwisho, mtu aliyekuwa kwenye pikipiki (ambaye alimshambulia) alimuacha aende, lakini yeye alichukua simu yake.
Hakugundua kuwa alikuwa bado hai.
Kisha akasema Turejee!
Inatubidi tuchukue simu hizo za mkononi kukaguliwa.
Harakati hizi ziliendelea kwa dakika 20.
Pia anaandika juu ya maandamano ya Mei 30, maandamano ya kihistoria yaliyofanyika siku ambayo Nicaragua inasherehekea Siku ya Mama ambapo watu 15 waliuawa:
Siku hiyo jinsi tulivyoona maandamano yalivyobadilika.
Sisi tulio ndani ya maandamano hayo makubwa tuliangalia namna walivyowaua vijana.
Hii ilikuwa ni mara ya kwanza kwa waandamanaji kushambulia risasi.
Sikuwahi kujisikia Karibu sana na kifo.
Wakati wanafunzi wakijifungia kwenye vyuo vikuu katika mji mkuu wa Managua, wafanyakazi wa vijijini walifungia barabara katika maeneo ya vijijini.
Mwezi Juni, waandamanaji wa Masaya waliitangaza mji huo wa mashariki kuwa nchi isiyo na udikteta.
Serikali iliwazuia waandamanaji hawa, waliojijenga katika kingo ili kujilinda na kujibu mashambulizi ya kipolisi.
Waandamanaji waliendelea kujihusisha zaidi na mbinu za vurugu na mapambano, matokeo ya vifo vya maafisa 22 wa polisi kufikia Agosti 2018, hii ni kwa mujibu wa takwimu za serikali.
Katikati ya mwaka 2018, askari polisi walipelekea kile kinachoitwa operción limpieza (operesheni ya ukarabati) ili kubomoa vizuizi na kuwashitaki washiriki washukiwa.
Taarifa zinasema kuwa utekelezaji wa sheria ulifanya kazi kwa ushirikiano na makundi mithili ya jeshi.
Wanafunzi wengi, viongozi wa harakati za vijijini, wapigania Haki za raia na waandishi wa habari walilengwa katika kampeni za kijeshi na kuteswa, na wengine walishitakiwa kwa makosa ya ugaidi.
Hata wataalamu wa afya ambao waliwadhibiti watu waliojeruhiwa katika ghasia waliathirika na madhara haya.
Chama cha Madaktari cha Nicaragua kilisema kuwa walau wataalamu 240 wa aina hiyo walifukuzwa kazi kwenye hospitali za umma na kliniki kwa ajili ya kulipiza kisasi.
Soma zaidi: Waandamanaji na waandishi wa habari wa Nicaragua wanakabiliwa na mashambulizi makali mitaani na mtandaoni
Mwezi Septemba, maandamano yalifanyika kinyume cha sheria, kwani shughuli zote za mitaani kwa sasa zinahitaji ruhusa ya awali kutoka serikalini, ambayo mara nyingi inanyimwa.
Mnamo Februari 27, 2019, majadiliano yalianza tena kati ya serikali na chama cha upinzani, Alianza Cívica por la Justicia y la Democracia (Shirikisho la Kiraia la Haki na Demokrasia), kufuatia kuachiwa kwa watu mia moja kutoka gerezani.
Tofauti na ilivyokuwa kwenye majadiliano yaliyopita, hata hivyo, majadiliano hayo hayahusisha viongozi wa vuguvugu la vijijini na wanafunzi, kwani baadhi yao wamewekwa ndani na wengine wako uhamishoni.
Siyo tu rais mpya, ni mwanzo mpya
Wakati mgogoro wa nchi hiyo ukiingia katika mwaka wake wa pili, umakini na wasiwasi kuhusu mustakabali wa Nicaragua unasambazwa kupitia alama habari #SOSNicaragua, ambayo inasambazwa kila siku sambamba na madai, picha za wahanga na anuani za wanafunzi walio magerezani pamoja na familia zao.
Soma zaidi: Wanaharakati waishio nje ya Nicaragua wanashika mzigo mara dufu
Kituo cha habari cha Nicaragua Niú kilikuwa na mahojiano na wananchi wa Nicaragua waliofanya maandamano mwezi Februari katika nchi jirani ya Costa Rica, na walitoa maelezo kuhusu matatizo ya maisha wanayoishi uhamishoni.
Alejandro Donaire, mwanafunzi ambaye anasema alikimbia nchi baada ya kushiriki katika maandamano ya amani, aliiambia Niú jinsi ilivyokuwa vigumu kuwa sehemu ya jamii inayoshughulika katika maisha ya kawaida, baada ya kutumia muda mwingi kujificha, kukimbia au kuandamana.
Madelaine Caracas, msemaji wa kikundi hicho cha wanafunzi kinachofahamika kama Mratibu wa Wanafunzi kwa Demokrasia, pia alishirikisha Niú matarajio yake ya mabadiliko katika Nicaragua, ambayo hayapo zaidi ya kuondoka kwa Ortega:
[Tunahitaji] kuondoa utawala wa kimabavu, ubaguzi wa kijinsia, utawala binafsi na magonjwa mengine ambayo yameingilia utamaduni wa kisiasa wa nchi hii.
Tunaamini zaidi kuliko wakati mwingine wowote kwamba Ortega ataondoka mwaka huu na kwamba nitirudi nchini Nicaragua mwaka huu.
Na nina uhakika kwa sababu Ortega yuko nje ya anga kimataifa na kiuchumi; na pia kwa sababu wale walioshiriki katika maandamano ya mapinduzi ya mwezi Aprili sasa wameandaliwa zaidi kuliko wakati mwingine wowote.
duru hii ya mwisho ya mazungumzo kati ya serikali na vyama vya upinzani ilifikia mwisho tarehe 3 Aprili, na makubaliano yaliyofikiwa katika mada mbili kati ya nne zilizojadiliwa.
Serikali imeahidi, kwanza, kuwaachilia huru wafungwa wote wa kisiasa na, pili, kuheshimu uhuru wa raia.
Hakukuwa na makubaliano yaliyofikiwa kuhusu haki ya wahanga wa ghasia au kuharakishwa kwa uchaguzi wa 2021.
Kikundi cha upinzani Civic Alliance hata hivyo kilibainisha kuwa serikali imeshindwa kuienzi makubaliano hayo.
Inasemekana kuwa, maandamano ya amani yaliyofanywa na polisi yameendelea kukandamizwa.
Mpaka kufika Aprili 6, ni wafungwa 50 tu kati ya 600 waliokuwa wameachiliwa huru, na wale waliokuwa wamewekwa chini ya ulinzi nyumbani.
Baadae, Aprili 17, kufuatia tishio jipya la vikwazo kutoka Marekani, zaidi ya wafungwa 600 waliachiwa huru ili kukamilisha hukumu zao chini ya kifungo cha nyumbani, ingawa kwa mujibu wa Civic Alliance, ni wanachama 18 tu wa kundi hilo walipo kwenye orodha ya wafungwa wa kisiasa ambao walitarajia kutoka jela.
Kwa fikra za watu kama mwanaharakati na mtafiti Felix Madariaga, viongozi wapya wa mustakabali wa Nicaragua bado wapo gerezani leo.
Wakati huo huo, makundi ya upinzani yanaitisha maandamano kusherehekea maadhimisho ya matukio ya mwezi Aprili 2018.
Kutokana na serikali kukataa kutoa ruhusa kwa maandamano, mapambano mapya ya polisi yanategemewa.