0
oewe won ze en e deagoedenavondkan de stad de wereld redden met een knipoog aan antwerpe drieënnegentig die der tot nu ove gediscussieerd heeft of of kunst de wereld kaan reden ik open een nieuwe debat maar op het einde van deze twintig minuten kent u ht juiste antwoord de context de stadswords in elk geval de wereld mijn werk situeert zich in een grondige overtuiging dt we in een transistiefase zitten in de wereld die vergelijkbaar is met de neolitische revolutie of de industriële revolutie met andere woorden een transitie waar we ingestapt zijn en waren e eigenlijk niet goed weten waar we uitkomen maar waarbij we toch ongeveer zeker zijn dat we en totale andere soort samenleving een totaal andere soort menselijke verbande op het einde zullen krijgenin het begin van de negentiende eeuw woonde tien procent van de ereldbevolking in steden in het begin van de eenentwintigste eeuw is dat al meer dan de helft van de wereldbevolking en in de meest ontwikkelde in de meest ontwikkelde contienten is dat meer dan drie kwart tot viervijfden van de bevolking die in steden woons en meer en meer zijn daan ook grote steden in nedenonderdvijftig waren alleen noujork en londensteden va meer dan acht miljoen inwoners vandaag groeien de megapolen vooral in de derde wereld aan een geweldige aan een geweldige snelheid vandaag hebben we vierhonderdenelf steden van én miljoen inwoners de groot stad groepeert die urbaniseringde stad is ook sinds sinds een paar jaren vijftien jaar ongeveer het nieuwe centrum van de economie in de periode zeszeventig die decennia was de gemiddelde rijkdomproductie in de steden over het algemeen lager dan het nationaal gemiddelde de industriële samenleving speelde zich af buiten de steden de postindustriële samenleving die ontwikkelt zich in de steden en vandaag de economie hangt af van de stedelijke sterkte en we zien in europa zekr in hetin de kerngebied van europa de groei van de steden maar tegelijkertijd ook in perifere gebieden een nieuw fenomeen van schrinkingsitys steden titeld tweenigvijfenwintigocent van hun bevolking verliezen een antwerpen is één van die seden die aan het groeien is en dat is niet altijd zo geweest een stad is een levend organisme en inde hoogddagen vijftievijfentachtig voor de val van antwerpen honderdduizend inwoners in het begin van de negentiende eeuw vijfenvijftig duizend inwoners en dat is dan weer pas langzaam omhoog gegaan tot eigenlijk in het begin van de twintigste eeuw driehonderdduizenden de stedelijke ontwkkeling is vooral een fenomeen geweest va de twintigste eeuwse industrialisering in deze stad en we zien opnieuw een daling na de tweede wereldoren vooral het einde daarvan zestigzeventig dus suburbanisatie die pas sinds vijfennegentig eigenlijk sinds deze eeuw omgekeerd is waarbij e opnieuw en stedelijke groei een stedelijke groei krijgt en waarbij je dus een verstedelijking krijgt van de voorstad en een lichte terugkeer van de staadsvlucht ik zeg lichte terugkeer omdat eigenlijk de groei van de steden vandaag vooral samenhangt met éeén een verhoogde nataliteit vooral in de populaties van migrantenoorsprong en ten tweede buitenlandse immigratie en we zien nus de steden opnieuw groeien in een stadsgewesterlijk gebied ik zi ik laat hier een kaart zien van de verschillende stadsgeesten in in belgië welnu in deze context moeten we ons de vraag stellen welk soort samenleving en welk soort ontwikkeling we dan tegemoet gaanweinig mensen beschouwen zich stedeling dertigcent woont buiten de stedelijke gebieen veertigcent woont in de pendelzones gaan wel in de stad werken of winkelenof brengen hun kinderen daarnar de school waar wonen zelf in het buitengebied twintigcent woont an de rand van de stadtien pocent woont in de stad zelf mag ik hier evende vraag stellen de hand op te steken van wie woons in de stadvl z antwerpen stedelijkheid als ik daar raag aan mijn studenten in het eerste jaar dan heb w tien vijftien pocent van de studenten die hun vinger opsteken in de stad en der ris beschouwd zichzelf buiten de stad en dan laat ik zoiets zien en dan vraag ik aan de menscen waar dt buitenstedelijk gebied erigenlijk is waar ze dan wonen  want dit is de verstedelijking dit is de bebouwde zone die je eigenlijk in het noorden van belgië kan zienwelnu dat vertegenwoordigt eigenlijk een sburbane mentaliteit ik laat u een citaat zien de stad is de groote bewerker geweest van de geestelijke en uimtelijke ontworteling er bestaat geen stad van demunsch de stad zal altijd de vijand van het menscelijke zijn in negentievierentachtig geschrven door een vlaamspoliticus wonend in de schaduw van brussel en twee dagen geleden met de g acht vergaderendover de wereldprobleemdit is een reclame rond het autosalon ik vergroot het kleine stukje uit u rijdt in ale confort en uiterst veilig op weg naar brusselof de jungel van een andere grootstad mij andre woorden wij leven in een discoers waar wij bedenken dat het oede leven zich afspeelt buiten de stad met een ideaal beeld ergelijk van hen eigen huisje eigen tuintje in ht in het voorgebied en waarbij we dus eigenlijk een probleem stellen over het samenleven in de stad met andere woorden wej zijn nog altijd overtuigd zoals in de ngentiende eeuw zoals de sociologie van de negentiende eeuw en het begin van de twintigsde eew ons eigenlijk geleerd heeft dat we eerst aan gemeenschapsvorming doen en dat wil zeggen dat we samen me menschen van ongeveer dezelfde taal dezelfde cultuur dezelfde eigenschappen samen wonen en dat we op basis daarvan van gemeenschappelijkheid een maatschappij opbouwen met anere woorden de socialisatie der menselijke samenleving wordt gedacht en ik denk in deze stad zoals in vele plaatsen in vlaanderen wort daar nog steeds gedacht daan is ar hat socialiseren in de eerste plaats gebeurt in de nationale in de nationale gemeenschapnochtans denk ik niet dat dat een stedelijke vorm van samenleven mogelijk maakt een stad isc per definitie een verscheiden menschengemenschap met verschillende gemanchaften verschillende gmeenschap en ik zal daarop terugkomendan ik denk dat at een van de groote problemen is i de nationale gemeenschap enken we dat we samenleven op basis van een gedeeld verleden ik denk dat er vanavond al erover gesproken is ben nu dat gedeeld verleden waarvan we weten dat hetvoor een belangrijk deel ook een geconstrueerd verhaal is dat bouwt de identiteit de identiteitin de tijd moet voortgezet worden en gerepresenteerd dar is ook de basis eigenlijk van de vertegenwoordigende democratie de representatieve democratie lie het meninscsverschil binnen die gelijkheid binnen de identiteit toelaat en uitdrukt maar tegelijkertjd ook de continuïteit moet garanderen en dat gebeurt binnen een territorium waarvan men denkt dat binnen de grenzen de homogeniteit de identiteit groot relatief groot isch en dan het verschil met buiten de grenzen altijd grooter is dan het verschil binnen de grenzen wel nu op al deze belangrijke punten verschilt de stad en de stedelijkheid eigenlijk als we in de stad waar ik nu wil brussel moeten zorgen voor een gedeeld verleden als eerst onze rods moeten vergelijkenin een stad waar zesenvijftigcet van de menschen van buiten de stad komt en dat is in aantwerpen ook steeds meer het geval welnu dan is dat een project dat op voorrand tot mislukken gedoemd is een stad steunt op lotsverbondenheid of we het nu wilen of niet we zullen die stedelijkheid samen in de toekomst vorm moeten geven en dat betekent dat we een project moeten uitwerken waar we naar de toekomst gericht moeten werken en dat project dat heeft niet zo een sterke identiteit die doorheen de tijd langzaam aan is opgebouwd en tot een vast verhaal is vergroeid dat is een hybride verhaal een mengverhaal een verhaal zoals we vanavond hebben gezien al een paar keer op het podium hebben gezien dat e geconstrueerd is op bsis van het verschil en op basis van tegensteling en dat betekent dus ook dat je dat niet kan opbouwen zonder aan de menschen te vragen deel te nemen een stad is bij uitsteek coproductief het is daarom dat de participatieve democratie een stedelijk probleem is een stedelijk agendapuntisc veel meer dan een nationaal een landelijk agendapunt waar vertegenwoordigen de democratie nogaltijd pretendeert het volk te kunnen vertegenwoordigen en die stedelijkheid die speelt zich ook veel meer af in netwerken dan in territoria de ruimtelijkheid de organisatie van de stad en van het verband tusscen menshen in die saad is van een andere van een andere soort en dus we moeten dat verschil tussen landelijkheid nationaliteit en tussen stedelijkheid tusen de stedelijke samenleving duidelijk verogen voor ogen nemenn weln d stedelijkheid lijkt me de mentaliteittn zijn iziere de mentaliteit van de mondialisering die we meteen geleerd woord glokalisering noemen omdat de mondialisering plaatsgreejpt we vanuit bepaalde plaatsen gebeurt glokaal gebeurt de stad is dus de plaats een knoopunt voor politieke en sociale reconstructie en wanneer we dus wt e een groot probleem is in deze wereld moeten zoeken naar registers naar niveaus waaropdat de wereld die een beetje uit onze handen glieptopnieuw onder controle kunnen nemen dan is dat ongetwijfeld aan de ene kant de groote schaal zich maar de continentale de europeese omniet te zeggen de wereldschaal maar aan de andere kant ook zeker de lokale schaal en dan spreek ik over metropolitane gebieden dan spreek ik over stedelijke gebiedenen wij moeten dus denken hoe we democratische modellen op dat niveau uitbouw eneen tweede belangrijke conclusie is dat stedelijke cultuureen gemaakte cultuur is jen jejen cultur en dus laten we die cultuur voortdurend in een hernieuwde creativiteit vanuit het verschil vanuit de diversiteit moet een vorm geven en in die zin is iderdaad urben cultcer van een andere soort dan de cultuur die we gewoonlijk produceren dus de creatieve stad en de stedelijke democratie zijn belangrijke agendapunten voor de wereld van de toekomst wij staan voor een belangrijke demografische uitdagingg de bevolkkting groeit tegen tweedigentwintig aantwerpen plus honderdduizend inwoners en we weten van odii die bevolkingschroei zal uitzien het maakt de stedelijke bevolking jonger diverser en ook armer en daar betekent dus een groote uitdaging voor de stedelijke voor de stedelijke organisatie dat betekent dus dat we nieuwe stedelijkeeconomieën moeten ontwikkelen en dat we er niet moeten van uitgaan dat de bestaande economie die vooral verhoog opgeleiden dient d die vooral in de dienstensector en de zorgsector zich ontwikkelt ent die zal volstaan om al die nieuwkomers om al die mensen die van buiten komen op te nemen en wij kunnen niet van al die mensen vragen dat ze eerst worden dat ze zich aanpassen aan de bestaande arbeidsmarkt met andere woorden er moet gezocht worden inderdaad naar vanuit de talenten van de mensen vanuit de vaardigheden van de mensen om economische activiteit te ontwikkelendrie belangrijke de vier belangrijke ds waarin die stedelijke ontwikkeling moet gedacht worden duurzame ontwikkeling betekent densiteit verdichting dat isi vlaanderen een zeer moeilijke zaak vlaanderen is laad geïndustrialiseerd en hie is eften een woonpolitiek gevoerd en verspreidde woonpolitiek waarbij de mensen meestal niet gaan wonen waar ze werken liefst blijven woen waar eun grootmoeder geboren is en dan elke morgen van van uw woonplaats naar de werkplaats in de auto's zitten meesta stil staan en vandaag is het een belangrijk proleem ind in de ontwikkeling de ruimtelijke spreiding is niet duurzaam de mobiliteit is geblokkeerd en we zullen dus naar verdichting moeten gaan een verdichting betekent ook leren omgaan met diversiteit niet alleen vanuit de ranp naar de stad kijken als een gebruiksvoerwerp om te komen werken te komen winkelen of aan cultuur te komen doen maar als een samenlevingsmodel op basis van verschil en niet op basis van gelijkheid en dat betekent dus effectief dat we de democratische ontwikkeling zullen moeten moeten herdenken daarin het burgerschap ullen moeten erdenken en dat alles moet eigenlijk het onderwerp maken van een toekomstisie voor de stap van een stadsprojecten deel uit maken van het maatschappelijk debat ik hb op de radio een paar dagen geleden ook gezegd dat ik denk dat zeker in de stadsgewesten van vlaanderen het goed zol zijn mochten de lokale verkiezingen van oktober inderdaad gaan over een sadsproject een stadsproject dat ofveil gedacht wordt op basis van diversiteit en op bass van samenhang creëren op basis van het verschl en dus een cosmopolitische visie van de stad ontwikkeld of wel een visie op de stad waarbij het eigenlijk suburbane residentiële bewoners zijn die opleggen aan de stad hoe ze zich moet organiseren als een goed gebruiksvoorerp ik denk dat dat spanningsveld heel sterk aanwezig is e dat het interessant is om daar een politiek debat rond te voeren en rond die verschillende projecten effectief een draagvlak te ontwikkelen concluderend een stad denk ik is geen land een stad is een hele wereld staat dichter bij de mondialisering staat dichte bij de reële complexiteit van de wereld en is dus een toegangsspoort tot de wereld ik dnk zoals ik in het begin heb gezegd dat de menselijke samenleving dat de menselijke soort een stadsdier aan het worden is wej zijn daar niet voor opgeleid we hebben at niet geleerd we hebben niet die mentaliteit we zullen nochthans die mentaliteit ons eigen oeten maken deze generatie of de volgende generatie want inderdaad de wereld zal er steeds meer gaan uitzien als een postnationaal knoo knoopun netwerk van verschillende stedelijke gebieden waarin de activiteit zich zalafspelen waarin migratie en mobiliteit deel zullen zijn van het leven en waarin we dus permanent met aankomers met nieuwkomers zullen moeten samenleven en we moeten op die basis de menselijke samenleving herdenken n de stad is dat makkelijker omdat dat dichter bij de wereld staat dan dat in het land gebeurt dat eigenlijk naar het verleden is gericht dank u voor de aandachaekeeeevoik riest e niet een bee regueleer er eeen
1
ik ha he darpen vabe ade vectelailike deke da ongerechter onzekakwelhovorgerstond ik op een podium met een dirigeerstok enmocht ik mooie orkester en kooiren di regeren nu sta ik metde technologie op het podium om jullie mee te slepen in het verhaal van mijn leven in het verhaal die gaat over klassieke muziek voor iedereen en niet vor een hele kleine groep ik ga jullie laten zien hoe klassiekde muziek voor mij een avotuurgesrees dat eerst heel persoonlijk was en daarna een passie was die ik gien delen met hele grote groepen uit het publiek en tot slotten dat is mijn huidie missie zorgen dat iedereen in de wereld toegang heeft ot klassieke muziek en het gaat waarderen het is ooit ergens begonnen natuurlijk hetwe zijnmer niet zo niet ik was hemr niet niet zo jong da ik een klassieke usiek begoner was pas éénentwintig en derwas iets wat de voor zorgde dat dat flam in de in de pan stoeg ik ging muziekwetenschap studeren ik had er helemaal geen verstand van dat was iets en toen ik muziek ging studeren terwi ja ik moet toch ergens beginnen met luisteren en mijn broer diet toen in amerika woonddie zij rop ik ga met je mee luisteren we gaan beginnen met koestafmaler nooit vel gehoord zijn zeuvelde symfonie koopen maar endar gaan we alle twee luisteren nou zo gezegd zo gedaan we gingen naar goestaf malig samen luisteren en dat sloeg in als een bom kijk dat ging zo de  blanomschelende waren alleen o de meteovoden de arlende barennomene zijn en duizing gaan bat de verderde janire hebben en gezoke voe bodee lehe lookrevernu  aleen dezelik vselm we even kente benoeien n he orialenden hij hee een unra gleli balonigeid aar bevoodenhierineen schitterende uitvoering van claudia abado met het loudcer festivalorkest dit was een een bliksem flitsc er gebeurde iets met een wat nog nooit in mij leven was gebeurd en wat was der dan precies maar om het goed te kunnen uitleggen gaan we een paar stapjes terugh dit was de mokerlag maar ergens is her natuurlijk mej mij begonnen zoals het bij iedereen begonnen is ik heb een voorgeschiedenis ik ben opgegoeid met muziek helemaal niet klassiek zoals eigenlijk iedereen dat dat heeft gehad laten ze ever dormein elpes en cedeetjes geen lopen van het begin de bitos kan niet anders ehf zes jaar en we moeder maakten me antoesiast elten jon kwam daarachteraan heerlijke muziek eerste elp die ik die je kocht maar her was natuurlok veel meer mooris de gose te was ik twaalf dertien volopgeniete kouwe rinningen elektriek lijdt ongersoon een beetje klassiek maar prachtige muziek tyefje wonder he wie heeft er niet van genoten van songs en d kof lijfma er kam nog veel meer achteraan popmuziek was mijn inspiratie peslogiceen stiliden dat was de volgende fase miajesy mar t kwam weer terug bij de bitos want de bitos is en roode draad in mij lejven dus de klassieke muziek van van de popmuziek dus dat s een beetje maar voorgeschieenis maar wie heeft er nouvoor gezorg dat ik gepassioneerd werd om de kan de juiste slijd vervoren hebben mijn vader haarn vader was een groot liefhebber van jeesmuziek en ik zie hem nog zo staa heer hie zit ie achter zijn saksofoon ik zie me nog zo staan in de kamer als fenctionatere opstond en der stond hie te swingen met de bikbend en hij dirigeerde de bikbend in de kamer en de kauwe rillingen liepen over z'jn rug dat wasnog eens passie van hem heb ik geleerd wat passie was maar ik kreeg ook de gelegenheid van mij ouders om u ziek te maken daar ben ik zer heel erg dankbaar voor hebben een paar voorbeelden ik moch mij bieben wie beandiginge gitaarnus krijven dijhebbk gespeeld to det konnik toen wa zigte helemaal int begin to geek orgel spelen i milsimonos de muziek van jmmi smit en beetje jesieene aaen niverie enank na echte moed heb i e nooit geleerd hoor maar toen maakt ik de stap naar klassiek piano moodsart zjn eenvoudige symfonieoe simpeler kan niet maar mooier kan bijna ook niet dus ik ik had wel een geluk he ik mochtik mocht muziek leren van mijn ouders en vervolgens dacht ik als ik hier kijk ik heb een stuk geschiedenis ken passie ik heb wat geleerd maar omdat te zeggen dat erv wat van wist nee ik wist helemaal niks en net oals hevor andere khad geen verstandvor muziek daarom ben ik muziekwetenwetenschap gaan studieren en hat was een grote avontuur ik ga jullie een beetje menemen in wat het avontuur de ontdekkingsstocht door de klassieke muziek nemenwe eventjes de tijd vor een fink belangrijkh ik ga nu heel veel kauwerde regelingen krijgen en ik hoop dat jillie ook een paar kouwerrillingen gaan krijgen daar komt ie de ontdekking van de klassieke muziek monte vrdin de maria ferspuc muziek rond zestienhonderdtien mooie kan bijlen nietedewobij mij rolleseneendera en de leraren bij muziekwetenschap namen allerlei muziek vonde mee de noten raken van chackofsky balletmuziek k had r nog nooit van gehoord zo mooi k wist niet dat het zo mooi was en want te denken van bag de brandenburgers concete ook i een van mijn eerste klassieke alpees volop van genooten jer combadimentoconcert uit ambsterdam of fio he de vertaling van het hart de vertaling van de menselijke stem op een instrument hierin ts masene prachtig uitgevoerd door jocyabelovenw hewelwaakener schrijft obera's vn zestien uur zoals de walkeuren reed horen hier heftige muziek ook vaak een film gebruiktikearvlede messara we kennen me allemaal ter is muzick voor de miljans maar hoe mooi ve orove in nikercripsejeheal mat zen men en anwedinwe hoben maar erleee dmen ne rropoveeinvoeik leerde de amerikaanse muziek kennen jorg curcn later jon edams een emerikin een perris sénsationeeldoen allenweegannejovi me ik beevo cee zonjoeorelenia aan wie kent deze opening niet kennen we allemaal de beste opening ooit geschreven bethoverhoe weeore weevurdan lo bue et meer of niet en we krijgenen de volgende de rijd to spring le sacre du prenta honderd jaar geleden exact honderd jaar geleden een sensatie slachtoffers bij de eerste uitvoeringav wlboden wo de plitie moest het podium opkomen omdat publiek het podium oprenden om de musicien de blid anders te belagen of de hemelse koormuziek uit de renessance jovanni palestrina met zijn misca pap marcelly olvl renader ovooen we hekkele mobe naa naemarv ja het kon niet anders e passie was geboren mar de ontdekkingsstocht ging verder ik wilde meer ontdekken en er is een heel mooi moment in mijn leven en het moment is dat ik met vrienden ging fietcen in de dordonje en daar warenw in sala een heel mooie middeleenonze stad en in sala daar was er desat in de kerk en de catedraal was er een orcesje en er was  santopien is we liepen de zomer naar binnen ik ging zitten en ik werd wederom als een mokerslag getroffen door e opening van het twintigste pianoconcert van moodsart waarolde hindenengodelk bieword haea war war mijn monden oee pianissimo hoe he we newe overleede eden mar heopeoden en ma o weszelp nmemongen en haarnooftwe sorry u moet onderbreeken want er is nog veel meer te vertellendus de muziek was goed bij mij binnengekomen en nu gingen we op bedervaartstocht ik samen met mevrouw we gingen naar wenen want moter ter malen dat waren de componisten ja die helemaal al in mijn gestel zaten we gingen naar wenen om te ontdekken waar r geboren was os ze gewerkt hebben wat er alemaal gebeurd was en hat was een prachtige ontdekkingsreis maar er was ook een botsing tijdens die reis we gingen naar deaar de mouziekvorrein een temo netals het concertgebouw prachtige concertzalendeworden de vijfde symfonie van bokner terug nar ons apartementje in dein in de trem zei ik tegen mevrouw dit is toch echt het allermooiste wat we ooit hebben meegemaakt en ze keek me aanen zegd wie kan dar nou van brokner fijouden det is toch verschrikkelijk der bestaat geen mensc op dewereld die dit mooi kan vinden we hebben een echter vlammende rusie gehad en ik dacht van o dus wat ikzelf bleef het is niet vanzelfsprekend dat iemand anders het ook beleefd ik was totaal verslaafd maar het wilde niet zeggen dat andere mensen die verslaving hadden het was dus een privé-ervaring ht alles was nog persoonlijk wat k wat ik meemaakte totdat ik ging dirigeren en les geven dat was een moment dat ik muziek ging delen met anderen een nieuwe fasie in mijn leven eerst coner directie ik mocht tijdens mijn studie mochten koren gaan dirigeren  geweldig met vijftien zestien tweedigdertig zangers koormuziek belijven wem voorstellen dat je me mekaar deze muziek maakt ureerende rekelenmelee anranbehaerotehet salfereina van francis polenktevoeen wat een gelukzaligingen vor huireeaooevensenezsorrpolik de tweede ervaring ik mocht orkestdirectie gaan studeren d ik szamen trouwens met hanswillen in hilfersemen we kregen de kik van het dirigeren van vijfenzeventig mensen samen muziek maken echt tot hele hoog tot een heel hoog niveau k komen atwas dat was fantastisch maar les geven onderwijzen dat was nog eer in volgende fase want der staaje voor een groep menshen en dr mag e e enthousiasme en e mag je kennis overbrengen op andere dat is geweldig ik merkte toen tijdens dat les geven dat ik niet lleen zelf kouwen rillingen had maar dat ook de mensen die met mij dat deelden dat zij ook kouwe herinningen kregen ik weet nog zo goed ik gebruikde altijd aan het eind van mijn kursus gebruikte ik het klarinetconcert van moozert dres modzt wier en met het klarinet van concert van mootsrt gbeurde met iedereen wat met mij gebeurde kourillingen we hebben  messment jabedi adenena we ede wie hude e elende hetee zij uie rela naagblidenen de verkolingen bet hebb ik kunneneleren ja dada an andhooulake one vulele reges wan dan dan dan drewen doen in wer is dielo wede ongen heer morgen speelt eel kurrol leisteral jaren geleden en ikik heb hem weer gevonden ersaat an ook op cd een prachtige uitvoering ik dee wa ontdekkingen ik dee wat ontdekkingen ik ontdekt ze dat klassieke muziek een universele taal is het is niet alleen voor mij het is niet alleen voor degeneet wie ik met wie ik deel ook in china ook in afrika ook in amerika overal als je je besten voordoet kun je ontzettend genieten van klasieke muziek omdat het een universele taal is wat ik ook ontdekte is dat alsje de taal die het begrijp en als je daarnaar luistert en vaker luistert dat het je siels gelukkig maakt maar dan met je wel echt heel erg je bestso doen dat gaat niet voor zelf popmuziek dat wordt geplucht en dat hoorjen veertig kerenen denk j ouwen  luik ledje klassieke muziekn hoor je één keer ja wat weet je dan nog moest voorstellen dat je een klassiek nummer veertig keer hoort ach dan komt het veel verder dan de popmuziek natuurlijkae eoik kreeg een missie en mijn missie was ik wilde klassieke muziek toegankelijk maken voor iedereen niet beperkt tot een kleine elitaire groep maar voor iedereen dat is mijn missie geworden in mijn leven en op dat moment was ik natuurlijk nog bezig met de liefhebber maar om iedereen enthousiast te kunnen maken moesten kunnen uitleggen watnou bijzondere van klassieke muziek was en dat vond ik heel erg moeilijk ik kn mooie verhalen vertellen dat ging allemaal wel vanzelf maar wat is nou het bijzondere het magische van de klassieke muziek en dat zag k voor het eerst toen ik de speel van amadees zag amadeus is voormij de allermooiste speelfilm over klassieke muziek aan de penje loch kijk maar natting de bekinning is simpel salis kam ik dis een groote vijande ist de pals persoon baced horandnijko rasti sqeesbanks hij beschrijft wat naar nouw zo bijzonder is en wen saat om lee haje bawedekomean en nobodan ar ode beroedeensingel nood hanging deer anweverenvvorden de weleijanen wel oeati een klaremet tok erover te mooi kijk de heele film en u bent u bent overtuigd dus toen wist ik ook een beetje dat je het kon uitleggen wat zo bijzonder was aan klassieke muziek ik ontdekte dat storietelling verhalenvertellen uitleggen e voerzorgde dat de anderen ook allemaal enthousiast werden ik ging het dus deel met liefhebbers en de de ik als volgt eerst voor mezelfe dat weten we vevolgens ging ik onderwijs groepje van ten tweedertigvervolgens gin ik dirigeren de varenomieer twintig tot tachtig menchen ik krijg de kans om bij kranten te gaan schrijven na den bereikje tweendigdertigduizend mensen die probeeren allemaal enthousiast te maken ofo om kritiek of een negatief positieve kritiek gaad vervolgens natuurlijk de symfonie orkest ik heb jarenlang voor orkester mogen werken geweldig dar zaten tweeduizend menshen in de zaal of bij het gergienfestival in rotterdam kwamen vijfentwintigduizend menshen naar toe geweldig steeds meer menshen keken met me mee maar en dat is een hele belangrijke het was nog steeds klassieke muziek voor de heppyfu het was beperkt tot mensen die het hadden meegekregen goed er moest dus nog een stap worden gemaakt hoe krijgen we no voor mekaa dat klassieke muziekdevoor de massa is voor iedereen toegankelijk wert een eerste stap daarin was mijn kennismaking bej peter cronen hen peter cronen was een mandiorganiseerde opera's in ahooi ij noemde dat stadionopera's ik heb met hem mogen meemaken hoe hij in voedbelstadiois n parijs in changhyi is stetkart voor tachtig duizend menshen aida karmen trafiater bracht op een zeer hoog niveau de menscen gnooten allmaal ontzittend dat was dus klassieke muziek voor een hele grote groep menschen en ze genoten et zozeer als de mensen in het concertgebouw klassieke muziek was de senees voor iedereen maar nog lang niet genoeg ik stopte bij de orkester wonda ik dacht ja ik ben altijd voor mijn eige zaal bezig maar dat publiek zit wereldwijd der zijn miljarden menschen di die der nog nieks van afweten en technologie was hetgene wat mij kon helpen om iedereen te gaan bereiken allereerst was daar breedband ik ben dus met het internet aan de slag gegaan en vanaf negen tweeduizendzes viaen groot poort ter wat ten opzetten dachten we dat breedband ga tervoor zorgen dat iedereen aarvan gaat genieten mar ja eps bestonden nog niet ijver oons bestonden nog niet a's hardstukken moeilijk bijna niemand eermee mar ik wist wel dat daar heelveel potentie zat en toen mocht ik terugkeren naar de oude wereld ik ging naar de televisiewereld en dat heel interessant want je knt hele mooie klassieke muziek kun je voor grote groepen brengen er is een opera in nederland doetlgaulvijftig tot honerdduizend mensen op televisie het mooie programma maistroo wat onlangs door de aavrouw is gemaakt dat bracht één kommavier miljoen menshen voor de televisie dat zijn hele grote aantallen en ze hebben allemaal enorm genotene televisie als een heel belangrijk medium maar de nieuwe media is natuurlijk veel meer dan breedband en dan televisie want als je en heele mooie opname maakt kuup televisie brengen je kunt de dvdvan maken je kunt tegenwoordigen via vierdeur demand kun je det bestellen en bekijken juchub is het hed kanaal voor de klassieke mziek geworden maar de metropolitan oppera brengt klassieke uziek in de bioscoop en der zitt  wereldwijd tienduizenden sterker nog de beste voorstelling bracht vijfhonderdduizend menschen wereldwijd in vijf duizend bioscopen om naar een opera te kijken dat is sensationeel dus de nieuwe media was een enorme en enorme hulp geworden om klassieke muziek te helpen en ik zeg de nieuwe media is de grootste kans die de klassieke muziek in achthonderd tijd achthonderdje haar tijd heeft gekregen want de nieuwe media zorgd ervoor dat klassiske muziek nu echt toegankelijk is voor iedereen maar ar moeten we wl wat voor doen en we gaan nu naar de eindstreep toe want wat moet je dan doen storietelling is het noodzakelijke virus je moet er meer vooldoenom dat je moeilijk kunt plucgen dus je moet heel veel verhalen vertellen doe ik niet alleen waar doen heel veel mensen over de hele wereld zoals lenne burnstn vroeger micel teels een tommus of in nederland onze eigen janwillemde vriend die dat heel vaak doet via via de wereld draai door en andere media de nieuwe media moeten we heel goed gebruiken als distributieinstrument en dat doen we en daar bereiken al heel veel mense mee maar voor mij zitten  toekomsten bij de jeugdorkester jeugdorkesterenzijn der wereldwijd duizenden van in omeer hebben w ons eigenlij al meer jeugdsymfonie orkest wej hebben het utrechs studentenconcert inin utrecht whebn het vurorkestr der zijn in nederland driehonderd jeugdorkesten wereldwijd zijn er een paar honderdduizend jeugdorkesten en zij brengen een enthousiasme over wat echt ongekend is ik wild ook gaan afsluiten met de hoop voor de toekomst die in deze rie elementen zit maar vooral het jeugdelijkes even kijken tot slot naar een heel bijzonder fragment van het simonbollivaar jeugdorkest uit venezuela geleid door gustavo ddamel dan is klassieke muziek een echt feesjees t memensend klejkt nu op dokke on t hebmen detre ogedord ja been i beneichen ijk gepaarden de opening van uw nieuwe zaalbije hoopverminika he het nu eeoof enosia wijhde ze roosteaeneidn he een waiekariee haonde bureegestie dehuidenen die povenwgoenenweeld heden dereliethelg baanaarciet bedeop hoe werrelden hellen daarde laden an et herenstomeom dewedewijken wij zecht allenmaar voor haun delba alleen aar jongeren in de zalen hehaa bealachtic onduk wel een onore humen naar bijradtetk det hebebebebeken hoe aard dekdek da de derechderecte nedadaroo moeken deken hal haren niet meer na baaro hebde opdakan bae tijden beijen deveeltervodoro wowe leren et baen wel denken en we waar naar bunden ar da de deadenenkenzo der be beder hoop de dade kodeal heu gopevorda zo is klassieke muziek natuurlijk echt heel makkelijk bi een heel groot publiek te brengen heel raar maar de hoop oor de klassiscke muziek en de is heel groot die begint us op dit moment in venesuela bij de jeugdorkester zijn der tweehonderd in venesuela en ik hoop dat u samen met mij daarvoor gaat zorgen dat we het allermooiste geluid wat de westers beschaving heeft voortgebracht bij miljoenen over de hele planeet kunnen brengeneo keni ij de dee dere deredade an de regenburhatig
2
zoweng de oodeeroorkt e bmodedejdeen de otemenorende uoomdainharde odewejv lieve mensch wie houdt er van muziek klassiee muziek moet haast wel in amselveen bopmuziek of zijn er ook jonge hiphoppers in de zaal dacht k aliedereen heeft wel iets met muziek maar is muziek ook huilzenrk ant stel je nou toch eens voor je bent drie jaar en j heb een goed icu en je begrijpt alles maar je kn geen oogcontact maken ik kan ook niet terugpraten of hoe zou het nou zijn je bent vandaag de ment of is standelijk beperkten je weet niet wie de persoon is die binnenkomt hoe laat het is of war je bent of hoe zou e je voelen als jij morgen een hessenbloeding krijgt en je moet gaan revalideren en je kan alles weern tuinieren koken autorraaien je begrijpt juist wel wat iedereen zegt maar je bent niet in staat om één stom woord te sprekenwat brengt muziekje dan hoe heilzaam zou muziek kunnen zijn daar wil ik het met jullie nu over hebben aan het eind van mijn betoog hoop ik dat je zelf toepassingen ziet voor menschen met een beperking om hun kwaliteit van leven te veranderen maar er is iets over het ontstaan van muziek heel lang geleden dan heb ik het over vijftigduizend jaar geleden konden we el trommelen op vluitjes blazen maar we konden geen woord spreken en sinds die tijd heeft muziek een belangrijk onderdeel gespeeld in onze culturen in onze rituelenen nu heden ten dagen in onze westersche maatschappij waar is het muziek in ons rituelenja we hebben muziekles op school we luisteren naar de muziek is incidenteel maar geen ritueel ookee op onze huwelijksdag hebben we de vogeltjes dans dat is ons ritueel of bij onze begrafenissen de toop drie andreë bocelly er reclepen en lieve menschen wereldwijd de nummer één is av maria nog steeds niet miketelkamp want dat is niet wereldwijd is dat dan alles zijn wij niet meer musicaalwie van u vindt zich musicaal wie van julliespeelt een instrumentniet zoveele maar toch blijkt dat zesennegentigcent van jullie muzicalischen dat is al aangetoond bj baby's wetenschappelijk van twee dagen oudwaar wans mar zijven testen dit is zacht en het is hard klap me meedede va e e erede be e deeedeeedbed allemaal zijn we muzickaal we scoren meer dan zesennegenigcent lieve menshen al heel lang luisteren wij naar muzicy ik noem dit muziekbeleving muziektherapie gaat een stapje verder daarmee bedoel ik wat een professionel via en interventie met muziek kwtsbare mensen of met een beperking of een trauma hun kwaliteit van leven probeert te verhogen en er is steeds meer wetenschappelijk onderzoekervoor en steeds meer bewijs ook al is het nog flink ten dun en ik heb de eer om met de nederlandse wetenschappelijke top eer ik schede di ik swaap henk jan honingom aan breed publiek de wonderen van muziek te tonen en het allerbelangrijkste resultaat nu van het wetenschappelijk onderzoek is dat in tegenstelling tot onze spraak gehoor gevoel emotie dat zit allemaal op één bepaalde plek in onze hersenen terwijl muziekdat zit in heel veel gebieden van onze hersenen en ik kom daar dadelijk nog op terug met een voorbeeldmaar hoe is nu het effect op ons eigen leven onze kwaliteit van leven en laat ik me zelf maar als voorbeeld nemen als kind zijn de schreef ik verschrikkelijk slecht drama's altijd werden mar ouders op schol geroepen alsikwie een onvoldoende had en ze waren et zo zat dat ze mij hebb laten testen een hessenfilmpje een uitites kwam nar voren dat ik een aangeboren trilling in min rechterhand had als dat hij vermakkelijk hoefde nooit meer mijn best te doen en als therapie kreeg ik pianoleesen daardoor heb ik niet alleen een rijk sociaal leven gekregen ik heb in hel vel beentjes gespeeld ik heb zelfs mevrouw dedoor ontmoet maar wat ook naar voren kwam in die test is dat ik een ongeloofelijk concentratiproblemen hebb en dat hebben weten om te buigen in een kracht ik deurf van de zaa van mezel namelijk te stellen dat ik erg creatief ben goed kan verbinden maar ik ben zo waardeloos in die details en prikkos kik word hier echt helemal gek van dus maar goed dat donker is want het at gaat alles mer malen nnehou een beroepsmuzikant zal ik dus niet worden altijd maar oefenen hele dagdoor een heel ander voorbeeld mjn oudste zoon hier ook in de zaalop de middelbare school was die wel zo ontzettend slecht in weeskunde maar goddank was er een oplettende wiskundelerar endie wist dat die piano speelde e zei die wiskunde toets di ederaan komt dat wordt helemaal niks voor jou in plaats van die toetch ga jij maar een stuk muzie componeren want het is namelijk ook logisch nadenken en ik laat jullie nu een fragment hore wat die doen als omstandige puberijheeft gecomponeerdearlo deze mloenv menour onzerijken de luide vooral vande nwe enenen evalemeenwai hareonwal joraden de medeuen ver munarireet onoofhourdelijk wulen mennenhewu en de mieldeore aaewaarner heile werg u lang maleen e heileuren hele een areem gwel nomer wrendin te heee e bedi de deebeijgerere radekorlebeeenu maakt  alle muziek voor mijn filmsen hij heeft ook zijn werk dervan gemaakt hij speelt acht instrumenten en muziek s zijn leuven in zijn werk we gaan nu en stapje verder hoe is het nu voor mensen met ee beperking door mijn jongste zo'n ben ik gaan filmen ik ga jullie nu wat film fragmenten laten zien hij zout veel beter doen om aan te kunnen tonen wat muziek kan doen als je een beperking hebt maar eerst even wat cijfers twintigpcent van ons is manto zo erger eenzelfde percentage heeft te maken met direct of indirect met dmesy een vorm daarvan of pakio en het dubbele lieve menschen psychisch lijden in welke vorm dan ok veertigpcent van ons een ach slechts drieprocent btes troumaas hiero op deze foto' zien julie syrische kinderen die gevlucht zijn en nu hier wonneen eenzaamheidouder in onze vergrijzende maatschappij maar ook ongeren en als laatste voorbeeld lijkt weinig slechts één procent van jullie of mijzelf hij heet een vorm van otisme maar in nederland hebben we dan wel over honderdzeventig duizend menscenwie van jullie heeft met deze goedmensen te makenzou muziek deze mensc kunnen helpenwej gaan ner wat voorbeelden kijken lie ik heb gefilmd we zien als eerste dimo een artistisch jongetje uit amstelvn van drie jaar oud da is de co zowel im date deeld kaat bok leis doorheeinze ze steek dunne middelzo is aader nen cakodier enla ve dnbawe tel naod grage necht wije bet we de raaj mr aan een wegevoeekna jullie zien hetin begin geen oogcontact geen spraak en der mate die muziekterapie vordert komt dat op gang een heel ander voorbeeld jcolin een zwaar verstandelijk beperkte vrouw wij hennen herhiwer hebben een plaan d nwrzo ste wee klaar o dat doen we straks ik ga met jouw meespelen op de trommel ik zet jo stowe evenrecht osas je goed bij de piano komtneem morust awel pdalle ee twat jullie hier zien is dat chaccolin contact maakt door haar hoofd op de instrumenten te leggen on ze wil die trillingen voelen en je zalf hier denken ach dertig minuten muziektherapie neen flauwe keul maar bij mnsen als chacolin met enorme onrust en ook enshen met demency het naeffect hiervan rust kan wel twee dagen aanhoudendertig minutenwie wilde nog een voorbeeld jja nee ik wel dan zal ik het toch gedanen mevrouw donkers nar een hercenbloding kort enlo korten lang o juvoveblef king aande brurly wan zekt uvodem wee j vomoede en me idevoum groepde mdamer hoe mdadit is het klassieke voorbeeld van niemand met een avazy je kan niet spreken naar een hersenbloeding deze mevrouw kan alles weer en zijn voorbeelden bekend dat menscen zes maandenlang niet kunnen sprekenen na de eerste muziektherapiesessie endat is wat det kind begin zei want ik kom nog met een voorbeeld die muziek grijpt in op meerdere delen van de hersenen en daardoor kan het na het spraakcentrum gaan en zoo kan deze mevrouw zingend leeren spreken dat is toch ongeloofelijk wat kunnen jullie nou zelf tehuisdoen ik geef u twee vorbeelden we kennen allemaal de pakissompatiënt die kan als een dronken man daar moet ik die step over als een dronkenman loopen maar hoe sipel is het als je daar vinger knippen taas gaat lopen zouje zien dat de pacisonpatiënt in dat ritme mee kan loopen hoe bevreijdend moet dat voorm zijn een tweede heel ander voorbeeld wat ik al eerder noemde menschen met een vorm van demensiye met veel onrust en vooral tijdens een wasbeurt det s lijk een drama maar hoe makkelijk is het om samen een liechje te zingen van vroegerde onrust gaat weg er is plezier en de wasbeurt is nog sneller klaaierenur zitten wij maar to lulle in de zorg over gijn tij en geen geld is dit effectief of niet eerder klaavijftigpcent van ons blijkt baten hebben met de inzet van muziek ie hebt genoemde voorbeelden e demens tweenigcent we zijn mantelzorgers tweentigcent psychich leijig veertigcent dus ik zou jullie willen uitnodigen om thuis aan de gang te gaan en inderdaad niet lullen mer doen lang levende muziekeweaas zijn wan boordsoogoedin wet heweamdendeenh mij arsenare raontatvarrera naowebe daarende over enjuwdeonaal erleeldenlikndeen namearderodrren
3
waar men dan men lorren menmelen lbeunen hn menlore menerenleningetis drie maart tweeduizendveertien na een onrstige nacht word ik wakker en net als iedere dag chek ik direct mijn telefoon is kijk ik het nieuws kijk wat sociamedia en uiteindlijk mijn meel dan loop iknaar de badkamer doe de deur open loop naar binnen ik kijk in de spiegel en ik zie me zelf niet staan tien kilo zwaarder veel meinder sociale contacten en een energielefvo dat lager was dan ik ooit had gevoeld dat was wat mij gebeurde naaan jaarwerken in een korpetongeving in al die zesentwintig jaar enrvoor had ik me beter gevoeld ik tijs die energieke jonge man vol levenslust naast mijn studie werkt ik ook zo'n vijfentwintig tot dertig uur in de week bij maar nooit had ik het gevoel dat dit mij ook maar enigszins belemmerde in het mooie leven die haddezelfde keuzes een aantal collega's in de week werden aangeboden en daarnaast moestje maar kijk hoe het gang indelen uiteindelijk moest je je tentames en je papiertje halen het doel was bekenden daarom heen had je ruimte en vrijheid om zelf keuzes te maken ging je wel naar de eene borrel of deed het niet nom je wel dat eene bijbaantjeof deden niet volg je wel dat ene college of doe je het niet allemaal keuzes maar de vrijheid e ruimte om deze keuzes te maken je had jezelf tot dat moment ik tekende mijn eerst en contract en weet je na zeve jaar studeren en een wereldreis verder was ikrroclave ik had de zin in maatschappelijke karriëre tot de eene maandenochend drie maart tweeduizendveertien die spiegel die mij vertelde tijds het b er niet dezelfde spiegel die mij vertelde at ik jarenlang had geloofd in iets wat me altijd verteld was haal je studie vind een baan en een leven lachtje toe diezelfde spiegel die mij op dat moment vertelde dat ik in iets geloofd had wat hemor geen realiteit was diezelfde spiegel die mij vertelde dat deze manier van werken er zoveel meer energie kosten dan wat het moe opleveren en als ik ooit gezond en vitaal oud zou willen worden dat ik dit in ieder geval niet moest doen ik ben in spiegel totop vandaag de dag van vandaag nog steeds dankbaar dat ie me op dat moment heeft verteld want het aantal beurnotgevallen in nederland raajst de pan uiten is inmiddels beroepsziekte nummer één we hebben nog nooit zoveel chronische ziekte gehad als dat we op dit moment hebben ruim anderhalf miljoen menschen in nederland zijn eenzaam die heben nauwelijks tot geen sociale contacten en meer dan éénkomma drie miljoen menschen slikken iederedag antidepressieve en dan te bedenken dames en heren dat we honderddertig jaar oud gaan worden honderddertig jaar oud vijftig cet van de kinderen die op dit moment geboren wordt wordt in ieder gewel ouder dan honderd vijftig pcet wat ik geleerd heb terugkijkend in de spiegel zijn er drie onzettend belangrijke elementen het leven tijd energie en middelen als je net als je op school zit of studeert heb je vaak wel heel veel tijd en energie maar het ontbreek je vaak nog aan de middelen als je dan gaat werken heb je vaak wel middelen en ook wel energie maar het ontbreek je vaak aan tijd en ook steeds meermate energie en als we meet pensioen zijn dan hebben we zeeën van tijd ook vaak wel wat middelen maar ontbreekt het ons aan de energie as je gezond en vitaal oud wil worden wen wil je toch je heele leven lang beschikken over tijd energie en middelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin veertig uur in de week declarabel zijneen standard is e je moet ze ook nog maken tusschen maanden olgend halfnegen vrijdagmiddag vijf uur wj hebben een wereld gecreëerd waarin drukze een on status geev als je niet druk bent dan vraagt iedereen zich af waar beje da dan doen zou e niet wat bij moeten doen we hebben een wereld gekeerd waar iedere dag files filesfiles het leven beheerscen we willen allemaal p dezelfde tijd op dezelfde plek zijn ieder dag weer we hebben ht alleen maar over meer eer meer en beter beter beter in plaats van overduurzaam en uiteindelijk denken we nog steeds da we van negen tot vijf werken maar eigenlijk werk en van zeven tot zeven want vanaf det moment dat je sochtends opstaat rent naar die doech rent naar de ontbijttafel rent naar het kinderdagverbljf om in de hoop niet aan te sluiten in de fielen en in de hoop om dan om neger aanwezig te zijn en ditzelfde kuntje om half zes weer eenkeer te herhalen dit is niet van negen tot vijf dit is van zeven tot zeven iedere dag weer en als je dan ook nog zeven of acht uur slaapt blijft er eigenljk heel weinig hover en dan te bedenken dat we eigenlijk weten dat tachtigpcet van de menshen tegens z'jn interne klok inwerkt n dat is we van werkda op een werkdag van achttodnegen hub kantoor eigenlijk maar drie tot vier ur echt productief zijn en dat we weten dat negen uur perdag achter een computer zitten op een kantoor ongeveer het slechtste is wat je her lichamn aan kan doen en toch houden we heraan vast omdat het zoo hoort omdat het hier nou eenmaa zo gaat we hebben een werkwereld gecreëerd die verweg staat van onze innerlijke behoeften en waar niet de mensch maar de medewerker centraal staat en de grab is we hebben eigenlijk de oplossing al in handen he ligt al dichtbij denk bijvoorbeld aan de techniek ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik voor het eerst een meeltje binnenkreeg op mejn mobiele telefoon ik dacht e wa s handergscheeld me en hoop tijd en energie om me lept op oop te klapen de techniek moeten we omarmen de techniek zorgd ervoor dat we twenti voor seven kunnen werken en dat we niet fyziek aanwezig hoeven te zijn om een taak te voolbrengen de techniek om armen en voor je laten werken een mens hier juist in te treinen creëren we veel meer ruimte en vrijeid waar gaan nu regels opleggen wanneer we wel en niet mogen melen maar ik kan u eening zeggen die techniek wordt alleen maar meer en laten we er alsjeblieft vor ons gaan werken we houden vast aan een systeem van vijfigzestig jaar geleden terwijl we toaal andere middelen tot onz beschikking hebbenwe noemen constant over wurklijfbellans maar eigenlijk damensen herer is toch gewoon het leven werk en privé is het leven waarwedoorheen moeen en hul veel bedrijven noemen heel roepen heel hard ht nieuwe werken maar ondertusschen blijven we wel vasthouden aan aanwezigheid en controlewij zo gijk vindt u niet we worden geleefd vanuit werk en niet vanuit vitaliteit en gezondheid want het is toch ook niet gek dat je soms effen geen zin hebt het is toch niet gek dat er soms effen niks uit je handen kom en het is toch ook niet gek als je nacht slechts slapen hebt dat het gewoon even niet luktdet is allemaal maar één ding en dat is menscelijk als we de menschelijke maat wat meer vooropstellen ervaren we veel meer ruimte en vrijheid en creëer je daarmee een veel hogere kwaliteit van lven en dat komt een duurzaam bedrijfshe staat altijd ten goedemiddagdutjes jaha altijd doen bevoordeert je creativiteit enorm en het is gewoon simpelweg beter voor je gezondheid overdach sporte of bewegen ja doen bevoorder je productiviteit enorm de doorbloeding in de frontale loop van je hersenen zorgt ervoor dat je een veel beter probleem oplosshend vermogen hebt dat je veel initiatief rijker bent en veel gemotiveerder bentandere dingen doen een keer tusshen door op een werkdag boodschappen winkelen keer lunchje met je vader moeder open oma allemaal doen dezevorm van vrijheid en ruimte geeft je zoveel meer productiviteit op de momenten dat je wel aan het werk bent dar wordt iedereen beter van en het scheeldje vooral ook heele lange rijen bij pas ook iens op zaterdagmiddag de kasa de sportschoolse avond om zeven uur waar gen toestel meer te krijgen is het heeft eigenlijk alleen maar voordelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin d belangrijkste waarden in ons leven tijd voor je gezin je omgeving en sociale contacten onder druk zijn komen te staande wereld waar menschen de laatste dagen vn een vakantie beginnen af te tellen omdat het zware normale leven weer gaat beginnen er waren een grote groep menshen zich op zondiage avond zo slecht voelt omdat ze op maanenhorend weer moeten gaan wechekken en een wereld waarp druk en geen tjd ongeveer de meest gehoorde stopwoordjes op een gemiddeld kantoor zijndit is niet nodig door tijd energie en middeln anders te verdelen autonomie te stimuleren mensen hier juist in te treinen ervaren we veel meer ruimte en vrijheid en verhoge hiermee de kwaliteit van leven van iedereenalleen wij kunnen gezamenlijk een wereld creëren met minder beurnouds minder cronische ziektes minder eenzaamheid en minder antidepressieve een week heeft honderdachtenzestig uur als je er daarvan ongeveer vijftig slaapt en ongeveer veertig werkt betekent dat er nog achtenzeventig over zijns bijna drieënhalf dag als je nar morgen ochend wakker wordt en ook in de spiegel staat te kijken vraag je zelf dan eins af wat heb ik nou nodig voor een hogere kwaliteit van leven en bespreekt dat nouw gewoonhees met je werkgever met je collega's want samen vinden julie een we die het voor echt voor iedereen beter maakt wat zeg nou zelf welke werkgever willen nou geen positieve energiekeen warme collega's mij bealt het als werkgeverin iergeval fantastisch en ik zou echt noit van mijn leven meer anders willen wie van u zit iner een zaal en denkt tis leuk verhaal onhaalbaar ik kan heel slechts zien maar toch weinig hier ja eentje ja dat is nog leuk nouvijf jaar geleden hebben wij op deze plek een bedrijf gecreëerd met massagestoelen met sportfaciliteiten met een vier dagse werkweek met onbeperct vakantiedagen en dames en heren ook wij greien al vijf jaar opbreij en geloof me wij zijn ook niet het enige voorbeeld er zijn er echt mer echt war wij zijn niet de enige als je naar morgen wakker wordten je praat hierover met juw collega's en andere menscen daa gaa jullie het voor iedereen net een klein beetje beter makenwelkum hoeikewarde men dan men lorenmenmeen labren er menloren men weren mewde
4
kand ik er nog ardel goede middag mijn naam is dus adgasberge er was mij een heel mooie mirofoon beloofd zodat ik dansend over podium kon maargoed ik heb nu deze eventjes vast ik ga jullie meenemen in het verhaaltje van mijn school klein schooltje vijftig leerlingen speciëal onderwijs en daar zijn kinderen die ja je kan subsycgiatische patiëntjes noemen je an zec sier moeilijk of voetbaar noemen het zijn eengenvel kinderen met een ravfelrandje en de kinderen met dat rafelrandje die zijn bekeken dor de inspectie en wij zijn ook bekeke door de inspectie en gelukkig zijn wij een zeer zwakke school dat is gelukkig zal ik uitleggen waaro wij dat zo noemen want het is wij vinden werk wat we doen heel ingewikkeld en het zou zo raar zijn als iemand één dag bij langskomt die komt kijken die komten hier papieren kijken en ie kijkt eventjes slinksnaar de kinderen en ie zegt  na dat doe j amaal prima uitstekend goed bedacht terwijl we het zelf zo vreselijk moeilijk al vinden dat werk wat we aan doen zijn je zou eigenlijk vel langer moeten kijken om een goed oordeel te kunnen velleneen voorbeeld om julle een beetje mee te nemen in een dagje vanochtend hadik twee klassenik had één zieke collega twee klassen bij mekaar er zijn nog maar twintig leerling hoor dus het is altijd nog minder wat in de basisschool in één klas zit zej zijn lief aan het lezen ik heb de wintrronnes luister goed naar armen meestal één heeft z'jn boek niet open en ik vraag aan hem jo wa t je lcbooek het antwoord is in je holat en dan denk ik we moet je even meenemen je staat voor twintig leerlingen en dan zegt er één en de rest hoor dat sit dat waar is je lsboek in je hol ad en als je daar dan proeft ik vond het vreelijk leuk vind di eel grappig wand het klinkt en als hij het zegt klinkt het nog veel beteren als ikhet zeg maar wat moet je dan en dat is een probleem wat je dan moet opossen met dat kind want je wil dat hie gaat lezen en wt bedoelt u eigenlijk want hij staat net als de titel van mijn stukje hij is daat bool van de spanning en hij bedoeld eigenlijk help me want straks moet ik misschien nog gaan voorlezen ook en horen de andere de fauzen die ik maak dus help me maa hij kan dat niet zo goed onderwoord brengen uz ij zicht in je hool had dus mijn antwoord moet den zijn ik moet niet boos worden ik moet leuk zijn tegen hem en ik kan alleen mijn tejgem zeggen vajo dat is de donker daar brand geen licht en als je dat dan gezegd hebt dan weet hij hij vind het niet ergeig dat ik dat gezegd heb de rest van de quasitie heeft e lo al gehad maar het is natuurlijk een soort gevleugelde term wel de heele dag door de school gegaan datls ik dus wat vroeg waor heb je je broud nou veul maar éen in je hol hat ja dat is leuk te minister ja ik vind dat leuk mijn collega's verinden dat leuk en de kinderen vinden dat charmant een inspecteur die komt kijken diedie vindter eigenlijk heelneeks aan wie vindt dat niet luik die waardeer het ook niet wij daarna deste meer dus daarom zeggen we gelukkig een zeer zwakke school dat moet et niet blijven want dat kan consequenties hebben want als het een zeer zwakke school blijft dan wordt opbegeefmer de deur gesloten en dan vangen wij niet meer die kinderen op en wat voor kinderen zijn dat nou wat ik net beschreef me een rafengandje en je kunnen dan eigen niet meer op een andere school erecht want wat doen wij kinderen zitten thuis ze komen bij ons voor vier maanden vijf maanden soms een jaar soms twee jaar wij doen er maar wat mee zoals ik net al beschreef het kan een beetje leuk zijn en kan een beetje grappig zijn maar zij willen wel naar school komen ze blijven den school komen na die tijd bij ons die drie vier maanden halfjaar heel ja twee jaar gaan ze weernaar school zitten ze dus niet meer tehuisik zal een voorbeeld geven niet hetzelfde kereltje wat ik net noemde maar was jeen jongen die had een schoolfolbie althanshet werd onverteld uszen schoolfobe hij gingeen jar niet naar school de school warde eigenlijk opeengeschreven zat ja die ving nog steeds het geld want die jongen is ingeschreven hij komt niet hij is wel ingeschreeved burons na dat werd te gek eerpleegt zegt van de jonge moenen school na die basis go wilden wie meer hebben waar moet i dan naartoe daar kom je bij ons terecht op een geven moment want wij zijn een beetje het laatste schooltje wat dan wat kan of wat wat wil deze jongen kwam met zijn ouders langs det was al heel wat en kam dus vertellen hij was twaalf jaar dus had i een jaar thuisgezeten had er wat achterstand opgelopen natuurlijk en zou de volgende dag bij meij in de klas komen ik heb het tegen hem gezegd als je niet komt ik heb me uitgelegd hoe wij een beetje werken ik heb het helgezellig gemaakt aantrekkelijk gemaakt voordum als je niet komt kom ik je halen de volgende dag negen uur wij beginnen wartovernegen gaan we echt wel met de les beginnen tien voor half tien no laten we nouwee met die les gaan beginnen hij was er natuurljk niet toen dacht ik van wat moed ik doen kan blijven wachten tot ie welkomt of tot zej ouders hun brengen gebeld moeder aan de telefoon hij wil niet nou toen moest ik een belofte waarmaken ik moest hem gaan halen e was niet zo ver van de school vandaan ergens in parkwijk en ik kwam bij het adres en toen dacht ik waabien ik in hemels nor meer bezig ga ik iemand ophalen var e huis om les te gaan geven die niet wil maar ik had het beloofd dus ik denk moet het toch blijven doen geen naamboordje gordijn was dichtbij de keuiken dus ik denk klop aan no over een heile kenal met bovrs was toen dacht ik an nu nog steeds weggaan ging de deur open kleinmoederje dee open aardig mevrouw kom aer binnen ik zeg ik kom hem ophalen  beloofd ze zegt ja a is boven maar voordat ik ook maar nar en trap kon kijken had ik al een innige omomarming met die boefjij voorpouwte hier grote kop daar net den of je niet bang bent niet naar de boevji kijken te interesseert je niks je doel diets met psygiatrie dus je kijkt hem niet in de ogen en je doet of het normaal iswalsik ze k ga nu de trap op als u die hnd ind gaten houdt no dat wil de moeder wel doenk ging de trap op kwam ik eerst een broertijgen stond in een boxescrt boergers ongeveer jaarnachtinegentien dikke gauwenketting om stond ze kleren te strijken dus ik denk in wat voor wereld ben ik terechtgekomen omarming met een boefjei een strijk ende jongen in een bokceshoort en ik zoeker naar een kind wat niet nor school wilkwam ik bij es e deur deed de deur open en ja daar lag prins heerlijk twee persoons bed jongen ven twaalf jaar flecgren die drie jaar geleden dus ik praat niet over n want nu heeft iedereen dat flecgre behoorlijk formaat alle spelcomputers die je maar kaan bedenken raampjeopen was lekke weer en hij lach daar ja waarom zou e nog nen schal gaandan doe je dat niet en er komt er iemand binnen en die gaan zij er weebbeen afspraak het enige wat i kon zeggen van nou kan die bouvje misschien in die ander kamer dag ik naar benheden en ik verwacht at je binnen vijf minuten aangekleed bent want we gaan naar school en tot mijn verbazing is dat gelukt aangekleed en naaar schal hij vond het wel gezelig maar dt komd het eerste moment is het wekend twee dagen vrij ga je dan nog ja na het eerste wekend ging i nog naar schal kwam u bij de hersvacantie een week tehuis hij werd een keer ziek kom ie danen nog in den school ja hij isht heele jaarnen school geweest hij heeft dus inderdaad groep acht op die manier bij ons gedaan op een zeer leuke manier hij ging daarna naar het voortzet onderwijs één keer heb ik er nog uit het bed gehaald samen met iemand van die school daarna niet meer heb ik het niet meer gedaan want ik vond da moet ik een ander laten doen drie jaar later ja dat klopt nen wat ik net verteld heb drie jaar later kwam ik em tegen op omrovlevelhand want ik herkende hem hoewel ze zen gezicht een beetje onzichtbaar hadden gemaakt ik zag dat het een was wat had die no gedaan hij had de priers de tojotapries van één of andere buurman had hie genomen en er was he tegen de puigerijen dus die had constolen roondjegerijen jooireheiding plezier zal ik zeker gehadd hebben en hij eindigde in de voortuin vlak daarna kwam we toch bij mij langs op schal en ik vroeg aanhem dwaar zij ik er een automaat ja want anders had ie de niet een kunnen raaien ik zeg in mijn auto sta daar en den blijf je vanaf hij is daarvan afgebleven en gin waar ging helaas nie meer naar school en dat is nou het verhaal wat ik een beetje ertel deze kinderen die hebben dus iets meer nodig dan het rekenn taal en het lezen dat hebben ze ook alemaal nodig mar z hebben iets meer noudig ze moeten toch denken van ik ben welkom op een bepaalde plek en welk om maken op een bepaalde plek dat is denk ik het allermoeilijkste is dan een uche voor zevenminuten nee achtenhalf en dat wel kom voelen dat is belangrijk maar dat valt zo moeilijk uit te leggen an inspectiee misschien is het al heel moeilijk om aan jullie uit te leggen maar ik kom nu wel bij mi een eind v eigenlijk van het verhaal en dat is wijbevreselijk ons best gedaan de afgelopen periode om te denken van hoe moeten wij de inspectie dit verhaal nou laten zien nou dat kan ik ik kan misschienh dvedtje opzetten daarna en kan ik zeggen van kijk hier mar de trap ze niet in want ze wil de resultaten zien die wij van tevoren hebben opgeschreven dat kind gaat nar de haven gaat tealdoen die gaat babyal die gaat kabejeel doen daar gaat het niet om inspectie daar gaathet ech niet om het gaat dat die inval weer naar scholen gaat en naar school blijft gaan en dat moet lukken dat s een betje onze opdracht or mijn opdrachten ook naar de inspectie om dat helder te maken het leuke is want dat komt nu donderdag achtien april staat zij weer voor dedeur die inspectie en zou zo grappig zijn en zo leuk zijn als menschen die hier nu zitten denken hoch dat verhaal dat snap ik en dat moet zo blijven die school de school heeft de bongerd we zitten op boomgaardweg numero tien  vergeet je a niet en misschien ka jenbriefje in de beus doen jo u moet je langer zo oen ofnee die inspectie die heeft pas gelijk dank jullie weleeidek
5
negentieentachtig ik was tien elf jaar en één ding wat ik het liefste dee samen met mevor was stripslezen we hadden heele stapels thuis en mijn lievling strip was lekyluklukilukmet z'jn witte hoed de groote rebder strijder tegen het kwader he en die die had altijd oplossingen was een fantastisch event en tegen wie streed hie wat watwals zijn grootste tegenstander de dalt ons he altijd een en grijs of een donker hoed maar nietwel het was altijd duidelijk en hetwas eik hetzelfde als je vroeder de oude westens of tv zat en die zwartwit serie saat je bonanze een rohid en  had je altijd de slechtrikken met den zwarthoeden de goeierikken met de withoed en wat maakt het eik heel makkelijk hen goed slecht je weest van tevoren precies waar hij aan toe was en aan het eind vn het verhaal zag je ze altijd egene zonsondergang indrijden he op zoek naar een volgende avontuur en die kerels zien er nog goed uit ook ik ben ropropverhagen ik ben een trotse vader een partner een levensmiddlentechnoloog en ik werk bij de grootste choclade fabriek vande wereld en er ben ik best trots op maar ik heb een probleem wij hebben een probleem julliehebbn een probleem we zijn te dik wie heeft er een paar kilotjes te veel ja i ik zie wat voorzichtige vingertjes ik zal de vragen anders stellen wie denkt er dat ze een partner een paar kilotjes teveel heeftamaar anders krijgen we me al een beetje in de gaate en en da is en probleem enn dan praten over kilo's te veel hen w praten over overgewicht maar war jer ook over praten as je te veel overgewicht hebt dan dan hebt je last van obesit als zwaarlijvigheid en opbezet als zwaarlijvigheid is hebb bezien het vaak als een cosmetisch probleem maa dar is geen probleem wat at betrefttis ht verhoogt je risico op hartenvaatsiektelt veroogt de risico op diabates twee en het verhoogt de riico op bewegingsprobleem en dat is wel een probleem nou we zijn met zijn allen daarmee bezigen als we nou praten hoe groot is dat probleem dan latenwe ze even kijkenwe hddenhet er straks wel daarover hebben zevenenhalf miljard menschen op de aarde één komma negen miljard daarvan die hebben last van overgewicht en zeshonderd miljoen hebben last van obesitas noudat zijn zulke grote getallen daat is heel erg veel en da sinds negentientachtig is dat verdubbeld wat betekent dat nou wereldwijd eenlipde twaalf mensen maar een nederland is ongeveer he wij zijn hier nederland de bvin nederland nowel dit is de zaal nederland vijftig cet van de mensen in nederland hebben ast van overgewicht dus jullie helaas hebben als een overwicht en één of de zeven mensen in nederland veertienpcent hebben last van obesitos en da an zeg maar ongeveer deze groep mensen hier dus als we daar fractie op terugkomen en weten ongeveer hoe het verdeeld is maar hoe groot is dat probleem nou hoe complex is dat probleemder is een onderzoekgeweest in engerland en diehebben dat heel eenvoudig in kaa gebrachtoen danandan snap je het al van heder zijn dus heel veel factoren die daarvoor daarmeeop van invloed zijn en dat varieert van opleidingsniveau beschikbaarhei van gezond voedsel maar ook e is het veilijk om op straten fietscen te wandelene en ook de oveerheidstressen zijn heel veel factoren die daarop van invloed zijn uiteindelijk hier zeg jesen zijn ongeveer acht sectoren honderdacht fectoren of elementen de is complex he en je kant ook voorstellen alsje één van deze zaken aanpakt dad je daarmee et probleem niet hebt weggenomen maar het mooi is dat eigenlijk in het centrum darzie is belangrijk zelfs d energiebalans en het engels zej is dat heel mooi if ju eedet bedju doont burnet ju set on het na dat is duidelijk maar terugkomen h is dus een complex probleem wat je wel ziet is dat iedereen daar toch een eenvoudig antword op hebt nar laat i gaan kijken eenheele mileu eenheele mooie quota voor evrie complex problem daar is een anser dat is kleer simpel en rong en dat komt ook wel een beetje terug in  de uitdagingen die wij krijgen nou voor voor deze helft van de zaal he julle hadden last van overwicht at doe jie dand nou dan gaan we nar de bibiotheek of we gaan naar de boekhandel no laten we onlin es een boekje gaan bestllen die edbook hat is de markelijkste oplossing hoeveel die eboeken da kun je onlyijn bestellenje gaat nu naar boldart kom iemand een idee ikor ik hoor vijftig jekort tweehonderd nog iemand anders tweeduizend het zijn er drieduizend eenennegentig in nederland har s der is nog wel wat als we nu gaan kijken want de mooie boek kassool maar we zitten middels op de wereld hen we hadden heel veel mensen daar gaan we op de grootste onlin boekstoren gamen zoeken hoeveel boeken die e eed boeken kun je onlin bestellen watdn neeond driedizend zullen er meer zijn nog iemand anders een ideekwoor naa vierduizendeen beetje meer jongens tienduizend ik hal jer it de brand tweehonderdtwintigduizend vijfhnderd achtenveertig vorige week misschien dat he deze weepemer zijn dus je ziet ook daardat het een complex probleem is wond zels als je een oplossing zoekt dan weet je heig niees wej je moet beginnen en daar zit dus de uitdaging want die uitdaging zit hem ook in van d is complex voor de consument is ook complex voor de producent no als we  gaan kijken dan we denken vaak in goed en lecht de hadden net al richtlijnen gehad laen ze even gaan kijken goed slecht zout iemand idee goed of slecht slecht ik jkr slecht na slecht her zout he moeten we minder wetn maar we moeten niet vergeten als je geen zoud hebt dajk hij dood on is het best lastig een andere transferturen goed of slechtik zie een aantal menscen en beetje glazig kijken transfertuur gedeeltelijk garende wetter goed of slecht nog steeds blanko gezegden slecht ik zou zeggen slecht en het mooie van transferturen leek te zijn dat je he harde wetten kon krijgen het bleek echter dat dat slecht was voor juw gelesterrol en het mooie is dat de industriedie inmiddels uit het grootst gedeelte van onze producten al heeft gehaald en julli wist het nie eens en laat ze dan loutenze even kijken éé driehonderddertig één nem wertje derinwr slecht niemand anders ee driehonderddertig wieer banko gezegde eet driehonderddertig is citronzuur citroonzuur zit in elke leven zil van je van je lichaam maak je zelf aan fantastisch product heet kun je heel mooie dine bedoen maar je ziet dus ook daar het is verwarrend het is complex want wat moeten we daaranmee laat e nog ens een andere pakken ze hef kijkendeoisik leg deze even weg portie grooter hebben alemaal onderweg willeen keere iets drinken he zei e onweg en da kunnen we kiezen altijd uit klein standaard of groot no dat is mooei wat kiezen we dan het onderzoek is getoond aangetnoden at we eigelijk allemaal gemiddeld tussen klein en standaardkiezen wa an heb je eel mooie maar wat hebben we middels gedaano we hebben klein standaard en groot en welk kiezen we nu ja heb ik weer tusshen klein en standaard in he want we wilw willenheid niet klein wilenook niet extra groot kualgewoon eigelijk normaal zijnmaar éen van de dingen die we vergeten zijn is dat toen we vroeger bij ons omaen koppje tekeningen lenken wat was toen de maad als een mooi schoteltje mooi oortjetoen was dat de standaardmaaddus wat we zien is uteiklie mate we weten het eigen niet meer precies we willen allemaal standaar maar wat is nu standaard dus die keuze die moeten we zelf maken en dit is niet iets van de laatste twintig jaar er is naelijk heel mooi onderzoek geweest en door wnsin en wansink in amerika en de hebben de belangrijkste de beroemstemaaltijd aller tijden hebben ze onder ogen genomen het laatste avodmaal tweeënvijftig schilderij hebben z bestudeerd over duizend jaar dus we hebben een historie van duizend jaar in maaltijden is bekeken n zej hebben ook daaraan gekeken naar de portiegrote ook naar andere zaken maar hoeweel denken julle dat die postiegroter gestegen is in duizend jaar no vijfenzestig punt vijf procent dus ze ziet ook dat het niet iets van de laatste jaren zet zie dat heel lang al gaande is wat is echter de laatste dertigveertig jaar gebeurd is die maaltijden zijn vergroot maar wij zijn minder gaan bewegen en dan komen weer terug op die energiebilansmaarrein onderhoordeoo dekeoondeop wiens bordje ligt het dan we hebbel n de lenset beroemd tijdschrift heef eenhele mooie series gepuduceerd de obsiti seres en de hebbe dar ook naar gekeken ende kijken eielijk naar e verschillende rollenwe hebben de overheid we hebben het individu wij de scholen de rietelers de sypermarkten en de producenten en di hebben daar allemaal en rol n te spelen en het is daarom ook heel belangrijk dat wij als poals consumentn als individu moeten we die rol nemen als industrie is het belangrijkdatdat we die rol nemen ik als levers mil er toch technoloogc stade voor marhet mooie is dat we die rol ok al hebben genomen alleen vaak niet zichtbaar he zout is verlaagd transverturen zijn er uitgehaald zeelzaligd vet is verlaagd borcie groter is verlaagd wej hebben hele andere lebeling dan voorheen maar ook de alergene zijn veel duidelijker geleveldnen we heben vel richtlijnen voor gedaan en belangrijk is daheel van die nieuwe richtlijnen die zien julli niet hebn sinds tweeduizend tien hebben wij onze portie grote gemaximaliseerd op twehonderdvijftig kilokallorieën maar heel vaak zien we dat niet mar het is belangrijk datdie zelfregulering die werkt en daar moeten we mee verder gaan maar goedhet s allemaal mooi kopverhagen wa wat gajej haar now aan doen ja da is een dar z mooi want ik wil graag dat one producten alle producten in het schapdat beter worden en wat betekent nou beter als we nu terug gaan kijken naar die zoutverlaging het is outverlaging als je die te snel doet wat doen we dan als consument dan zeigen we oh dat product smaakt anders willen we niet meer of wedoen no tis we es houd bij deis ecs lastig dus als levensmiddel de industrie moet je dat dan heel langzaam doen tegelijkertijd zien we ook dat we als consument vaak een gedragsparoone hebben wat lastig is er s een interessant onderzoek kwees in frankrijk door professor chando en di heeft zonner e wij dewisten heeft iee snoepjes besteldninen in de mooie winkel en di heef er eigelijk to dingen oplaten drukkenlie heeft r op een aantal heefd hie standaard na te drukken en op een aantal anderen heeft hie lijd of loofved aten drukken daa lijdt loof vet en dit soort levesmidelen betekent dat er dus dertig pcent minder vet in zit aar zit er wel dus iets anders in maar wat oe denk je dat de consumentean reageert nou als je de consument een keuze kaa beaken e we oor een portie pakken dan pakken ze eigenlijk een normale portie f een standaardongeveer onder tweeneerd kilokalorieën als en mooi portie als je echter vervolgens de conument die laid of loofet gaat pakken dn gaan we meer pakken en dusnoep je zijn ne anders zeden was allenmaar loofvet of gedrukt u dus wat je zie is dat onze keuzes op mennet lad of loofhed product hebben in plaatsvan te zeggen want he det is mooi dan heb ik een voordeel want dar krijg ik minder kilocallorie neerdan is ons gedrac dat we mer gaan eten en in deze studie was het uitindelijk achtenveertigof zesenveertig prcent meer het is dus lastig dus hee herformuleren moet je langzaa doen maar als je doet en je communiceert het op de verkeerde manier daar gaan mensen niet minder eten wen ar gan ze juist mer weten nou hoe zit dat nu met chocoladenhe chocolaren iedereenhe negen vander tien mensen houdt van chocolade de tiende persoon liegt meestal zeggen ze ook welles maar cho klaar is een maaltijd vervangen het is geen dagelijkse snek het istisewe proberen geen ge zonner chocolale te verkopen het is geen brokkelied zijn je worteltjes het is een tractatie en ik denk dat is belangrijk dat we moeten moeten zienen daarom staan wij dervoor dat we meer kleinere porties willen aanbiedenwat is nu mijn aanbevelingen daan jullie als levensmunnetechnloog als als de individu als consument na eigenlijk is die baaaanbeveling heel erg simpel stap eén van mijnd les naar mind fhet is een goed nederland van graaien en snaaien na genietenen dat is wel belangrijk want we eten vaak meer dan dat ons plezier geven eten door voor meer reente uit gewoonte of uit rituele of date het lijkt gezelg maa uiteindelijk als je eet voor je plezier en voor je genot zorgt an dat je het maindvoel daarvan geniet en de tweede uitdaging en er kom we hiernaar terugwat is jouw standaard kies jouw standaard want als ze allemaal een maandje kleiner kiezen wort vanzelf een maatje minderop deze tas het is een complex probleemwe moeten der samen aan werken en het ligt op verschillende boordjeszij ik best een gek woord hen consumeer het gaat juist in dit wel onmindig het gaat om meer genietendit bijna leunch tijdik ben benieuwd wat er dadelijk op jullieboordje ligtdeedae de darede de ee drede   dek ueame e veaeee
6
aans droog ede de kreden me de kee e eken met de reisbdgoede middag nog steeds een vlijende introductie ik hoop dat ik een waar kam maken mijn presentatieheede leerling en ik en de leering staat voorop naturlijk in mijn ogen wie ben ikeven heel kort is her k al gezegd frans droog ik ben docent gewoon docent ze ik meestal biologie en menshennatuur dat is op het wolfen lyceum een daltonschool in bergshoek vlak bij rotterdam naast docentzijn ben ik ook bestuursld van de kroud een organisatie ie vindt dat docenten regiy over hun eigen professionalisering moeten nemen en die heeft als basis docenten weet hij het beter dus kunnen ook goed van elkaar leren daar heb je geen experts voor nodi soms maar heel vaak niet ik ben organisator geweest van het eerste etcamp in nderland en ook van het tweede dat is een primeur misschien die gaat in februari tweeduizendvijftien plaatsvinden dus houd de sociamide in de raden een aanrader hoor ik van veel mensen ik ben ook deelnemer aan junaitid voor edducetion dat is een initiatief wat alle positieve ontwikkelingen in het onderwijst gericht op vernieuwing vooral wil verbinden en zo versterke er zijn ontzettend veel initiatieven die van elkaars bestaan niet weten als e dat bij elkaar brengt kan dat een veel grotere stem krijgndat willenwij gaan doen en mijn daar zijn een aantal transitieparen en mijn speciale transitiepad zal zijn de leerling ik heb ooit op mee keuzus geleerd dat je je visie moet tonen uitspreken dit is mijn visie zo wart wit waarnee dit is een plaadje over evolutie kunje onzetnd veel plaatjes overvinden wat ik hiermee wil aangeven is ik vind evolutie is mijn favoriete nderwerp daerna is mijn favoriet onderwerp als bioloog erfelijkheid alles wat aarmee te maken heeft en je ziet hier wij stammen af van een organisme waar apen ook van afstammen wij hebben leren lezen en we kunnen nu dingetjes op computers doen maar wat gaat er nu vervolgens gebeuren nou op menselijke schaal één mensch gaat de evolutie niet meemake maar dit plaatje staat ook symbool voor mijn visie op onderwijs het onderwijs verandert ook tenminste ik vind dat het moet veranderen omdat de samenleving verandert de leerlingen van nu hebben zo ongeloofelijk veel informatiebronnen moeten zo ongelofelijk veel keuzes maken dat wij hun daarin moeten begeleijden wat erover twintig jaar nodig is aan kennis weten wij niet dus ik denk dat het handig is m kinderen te leren die kennen zelfegaan vergaren want het zou zomaar kunnen gebeure dat de evolutien deze richting opgaat iedereen gaat muziekmaken geweldig nummer van puljem oorunzou he kunnen dat dit gaat gebeurenwe gaan allemaal nog meer eten en het onderwijs kan daar invloed op uitoefenen denk ik en ik vind dat ik dat zoveel mogelijk moet proberen en ik wil dat heel graag delen ik ben begonnen als onderzoeker als molijculaire bioloog en ikheb echt met zo'n rading inhanden gestaan darmee kun je de en aflezen gaat tegenwordig met machientjes die onderzoekshouding die ik daarvanaan heb overgehouden kwam mij van pas en zat mij in de weg toen ik docent werd want ik kwam op een school en ik zei waarom doen jullie dit eigenlijk zo kan ik vinden dat  hoe dat werkt waarom dat werkt en het antwoord was meestal hoe dat wetn we eigenlijk niet osij mar zou het niet zo en zo kunen dat weten we eigenlijk niet dus ik heb altijd die onderzoekshouding behouden en ik probeer altijd te kijken wat werkt en wat kan ik toepassenen wat ik ook geleerd heb is als je niks verandert verandert er niksdat kun je op een tegenstuchs wijsheid lezen als als je doet wat je deed krijg je wat je kreeg en ik denk niet dat dat goed is voor onze leerlingen ik denk nietdat het goed is voor onze samenleving als wij steeds hetzelde blijven doen bijvoorbeeded gebruik van technologie verandert de samenleving gigantisch dat gaat steeds sneller dus daar moeten wij iets mee vind ik een van de dingen die mij ontzettend  stoort in het onderwijs is dit frijbekende plaatje wel denk ik maar ik laat hem toch zien alle leerlingen worden op dezelfde manier getest hoe verschillend zou ik zijn nou hier moeten ze de boom inklimmen en wat mij betreft kun je met dt soort dingen de boomn inklimmen dat is niet handig niet alle leerlingen kunnen hetzelfde niet alle leeringen hoeve hetzelfder te kunnen niet alle menscen hebben hetzelfden beroep niet alle menscen hebben dezelfde kennis nodig om dat beroep goed uit te voeren nou is al mar wel leuk z'n quots in die plaatjes natuurlijk maarwaar moet je daar omee nou ik probeer dat toe te passen rik hb een aantal dingen hier opgechreven die ik in mijn dagelijkse lespraktijk toepas de bovenste twee zal ik wat meer over vertellen later u sla k even over flipping de klaseroom isk wij ne hoe bekend het is heel simpel gezegd de directe instructie haal je uit het clauslokaal doe je vooraf door het op te nemen of hoe dan ook en dat betekent je hebt meen tijd i de les als je meer tijd hebt in de les kun je iedere leerling meer tijd geven individueel je kunt andere activiteiten doen dus de les wordt efficiënter effectiever besteed dat moet je wel van tevoren bedenken hoe hier dat gaat doen een filempje opnemenen zecen kijk mar dat werk niet maar het principe werkt heel erg goed ik ben onderzoeker dus ikheb het onderzocht in mijn geval leverde dat een verhoging van het wiskunde cijfer van ee half punt dat is redelijk hoogvindig ik lees ook het nodige en praat der regelmatig met docntn over en het verbaast mij en jullie doen dat natuurlijk allemaal ook dus kweet nof et jull hoe vertellen me het verbaast mij hoe weinig docenten dat doenen hoe weinig zij dat gebruiken hele simpele trukjes die je lessen efficiënter maken et zejn twee achter de computer is efficiënterals ik dat vertel op mijn school zegen de meestmneder zo man new aan dan gaan ze ketscen er kloptnor gaan ze kletscen over de listof als je het goed organiseertdat wordt efficiënter dat is wetenschappelijk aangetoond kun je gewoon doen heb je ok minder computers nodig h verboden vingers op te steken ook een heel bekend voorbeeld alsjem kinderen hun vinger op laat steken zijn het ongeveer tweintig pocent van de kinderen die steeds maar antwoord geven op jouw vraag tachtigprocent doet dus niet meeals je kinderen verbieden hun vingeroppr op te steken doet honderdrcent mee want jij bepaalt wie antwoord moet geven dus kinderen kunnen zich niet meer verstoppen en kinderen die niet drven omdat ze niet zo ascectief zijn krijgen ook een kans om antwoord te geven heel eenvoudig in principe de uitoering is lastig want je hebt de neiging om wel kinderen die eun vinger opsteken de beurt te geven laat liggen w r een kade op mijn bureau niet doen flippig de klazom kun je ook uitbreiden je hoeft niet zelf filmpjes te maken mijn hoofdvak is biologie en bij biologie zijn er ontzettend veel feilimpjes ds die gaak nie maken ik ga ze hoon opzoekenen dat geeft mij de mogelijkheid om zonder boek les te geven boekloz biologie hoe ziet dat er uit in de uitvoering ik zit ongeveer tweederde van mijn lessen in het computerlokaal kinderen krijgen de opdracht om iets opterzoeken en dat bij mij in te leveren in een eentje tweetallen viertallen verschilt per opdracht en ze krijgen voor mij ik doe dat thuis respons op die opdrachten wat gebeurt er zij kunnen niet leren voor de toetc letterlijk niet en figuurlijk niet zij kunen niet vlak voor de toets leren want ze hebben geen boekop het moment dat ze dat door hebben vragen maar hoe moeten we dan leren zeg je dat ziet je de hele dag doorte doen toch in mijn les in ieder geval en dan zal blijken dat je dus kunt leren tijdens de les best handig want je zit toch op school en dat leidt inderdaad tot reacties als hee mijneer ik wist niet dat ik dit allemaal wist ik zei ik wist het ook niet maar ik hoopde het wel ik doer dit nu drie jaar en het werk heel erg goed testen niet toetsen wil zeggen ik hou nie van toetsen nakijken dus ik probeer dat te vermijden ik heb wel gelezen dat het heel handig is om te toetsen want a leren kinderenrvan dus ik heb darvan gemaakt testen want ik heb ook gelezen als jie kinderen vaker test  sneller nadat ze nieuwe stof hebben opgenomen dan gaan zij die stof beter onthouden en ze worden ook getraad in het terughalen van die stof u is het reproduceren van aanwezige kennis zorg dat ze dat beter kunnen en zorgt ook dat die kennis beter behouden blijft nou als je dat digitaal doet heel weinig erk ik heb twee mottor's doen wat je wilt en w weten wat werk doen wat je wilt wil zeggen als je een idee hebt en je zou datwillen doen moet je choon doenen dat betekent dat je dan iets gaat oen wat jij zelf heel graag wilt waar je zelf heel erg goed in bet en daarom worden jouw lessen automatisch beter want jij hebt er lo in mijn leerlingen hebben pech of geluk dat mijn favorietoderwerp den efgevolisnet verteld daar krijgen zij dus heu veel van krijgen ze dan te weinig van het andere nee ik zorg er natuurlijk voor dat ze van al die andere onderwerpen voldoende krijgen omhet examen te halen maar ze krijgen heel veel van toevallig het onderwerp wat ik leuk vind voor iedere docent is dat anders is dat erg dat niet alle kinderen precies hetzelfe leren nee vind ik niet weten wat werkt vind ik wel belangrijk als je kennis hebt opgedaan hoe iets werkt kun je dat gebruiken en ik vind het een verlichting voor mijzelf en voor alle docenen om te zorgen dat zij weten wat werkt ik zie heel veel menshen die eigenlijk na een ix aantal jaren een ik zie soms één niets meer bij leren die geven uween les die hebben de standaard lees uitleg kinderen luisteren of niet opdracht te maken nakijken en er is het idee er is geleerd er is gewerkt door de docent en door de leering no ik betwijfel det ten zeerste als dat echt zo zou zijn zouden niet zoveel leerlingen elke les vlak voor een toetsweek wi hebbinvoorbelde een toesep aan mijn vragen wanneer mag ik leren voor dat in dat vak wan en er staat in kleine lettertjes niet doeners ook doen an dat zouden eigenlijk de groote letterce moeten zijn ik vind dat je iets moet doen en niet doen is ook een keuzeen dat is denk ik de verkeerde keuze deze trein om even een overgang e makenaar de leerling want het gingt totdusver vooral over wat ik vind probleem met communicatie is dt er vooral geluisterd wordt om een antwoord te geven niet om te begrijpen dus wij zitten als we luisteren vooral te denken wat voor antwoord ga ik geven en niet zozeer wat zegnt die personen eigenlijk de leerling de leerling staat centraal dat vindje je duidelijk maar aanstaat her ook centraal er is binnenkoort een bijeenkomst die heet stem van de leerling georganiseerdoor he nivous in rotrdam een heele goede organisatie die heel veel goeds voor onderwijs en leerlingen doet en in de beschrijving van die bijeenkomst staat centraal staat de vraag waarom en hoe kan de stem van de leerlingen vergroot gehoord en gewarborgd blijven nou u raad het al er zijn geen leerlingen aanwezig ik snap dus niet hoe je dat kunt doen zonder leerlingen is dit dus wat wij willen dit is niet wat ik wildit is wel misschien lichtelijk overdreven wat ervaak gebeurt ik vind dus dat j moet luisternar leerlingen dat is nog helemal niet zo makkelijk onderkunnen dat heel erg goed maar et geluid opvangen is iets anders dan luisterenen ik zal dat proberen te illustreren door te kijken naar hoe leerlingen luisteren dus proberen te luisteren naar oe leerlingen luisternwaric noligepneend boon boonvomoi be bo an wel de bruten bin enod en vet weter om adeoten vaan depen de eandelzi haat ne bodemreto pt pinner  bageenlte heren ow bodoede bf en boolent paoccental bope bennen dadoor deta is zovoor wekotesmating ubot teban zijn wellepaden wat is het ver schil tussen die twee nummers de eerste is twenrtigduizend keer bekeken de andere vijftig miljoen keer de eerste is hoe in mijn beleving leerlingen ons docenten vakrhorende tweede is hoe wij misschien zouden moeten praten en die dreun ja ik weetnie howe de iedereen krijgen ik zou twee dingen vertellen over wat ik dan echt doe met leerlingen waar zijbij betrokken zijn de eerste is jeneower dat is kom bij gogel vandaan twintigcet van de tijd konden gogelwerknemers besteden aan wat zij maar wilde een nog in den week dat is door angela maiers vooral in amerikaanse docenten overgenomen die heeft e sloganderondergezet iedereen is een jenie ergens in en de wereld kan iedereen zijn bijdragen gebruiken dan moet je wel ontdekken wat jouw jenie is waar dat zit en hoe je dat kunt gebruiken no het is niet zo moeilijik geef menshen natuur en klasse twee dat is een vireus vak één uur in de week mogen leerlingen doen wat ze willendaar is geen handleiding voor een paar richtlijnen die richtlijnen e moet een beetje binne het vak passen er moet iets geleerd worden bij voorkeur wordt er iets gemaakt hoef niet bij volker en een groepje hoef niet ze mogen zelfkiezen welk van de vier uur ze ebruiken ze mogen meer gebruiken ze mogen minder gebruiken afhankelijk van wat zij willen er moet iets gepresenteerd worden voremn helemaal vrij als ze andere leerlingen maar iets leeen dit zijn quoots die ik heb gehoordzal ik verder niet toelichtendit zijn wat foto's van de leerlingen die de presentaties doen en ik wil me alleen op het meisje in het midden richten lusi lusidie ik wist niet watzij er het doen was iets met robod iets met programmeren en ik zej maar ik zie jou niks doen nuik doe het meester thuis na de presentatie kwam ik dach ik ben benieuwd lucy begon haar presentatie die was naar de tdelft geweest had een video gemaakt met een interviou met een professor zijn naam weet ik niet meer helaas die haar een half uur lang heeft laten zien de meest moderne robort die ze daar hbben hoe die zelf kan lerendag na een mooie presentatieelise toe ging luisie verder zij had ook een rbot gebouwdleger mijn storms had ze daarvoor nooit gedaan had zej zichzelf geleerd ze ging aan de leerlingen laten zien in de klas zo moest je programmeren en dan gaat er dit gebeuren er zaten drie verschillende cenoren op die robot die demonstreerden ze allemaal die les liep en kwartier uit geen leerling zei majneer het is tijd daar maak je niet vaak mee al deze leerlingenhebben iets gedaan wat ze zonder die ptie om zelf te kiezen nooit gedaan hadden want het zit niet in het curiculum of in het programma van menscennatuur zj krijgen één uur de tijd daarvoor en hoe kan ik die ée nu erderaan besteden wt ze normaal moeten doen in viru doen ze nugoon in driewen want ze willen dit heel graag doenals laatste wil ik noemen dat is zeer recent vorig jaar aan het eind van hit jaar mocht ik één dag moest ik één dag vullen met mijn leerlingen ik heb ze gevraagd hoe zouden jullie wilen leren nou dar komt eralles moois uit daar zou ik een uur of twee ur of drie uur over kunnen vertellen én ding wat heel mooi was was het edducecion de zijn lep wat leerlingen hebben opgerichten dat was gebaseerd op één zinnetje wij wilen het leerrenement van de lessen verhogen kinden uit drie vvo zeggen dat zij het leerrendement willen verhogen maar de minister die iss die dat zou horenzij hebben een brief geschreven aan de schoolleiding hoe zij dat willen doenmene  dde vemireden e de e d ik heb hier een bok overgeschreven de schoolleiding is nog bezig met beslissen hoe wij dit moeten organiseren maar er zijn al drie kranten die deze kinderen wilen interveeuren gewoon om hetidee wat ik van die leerling heb geeerd je moet niet denken in onmogelijkheden ant in onmogelijkheden zitten ook mogelijkhedenheeftu nog vragen rja die heeft uen wel de volgendegaat het wel eens mis ja ik verzin van alles nieuws elk jaar minstens één ding het gaat wejl als mis steeds minder vaak maar dat is niet erg want het wordt langzamerhand wel beter moet je eer eigen wijzige zijn ja eigen wil zeggen jie hebt je eigen mening die moet je zoveelmok handhaven wijs moet je zijn je moet kennis hebben on eigen wijze is een ideale combinatie m te zorgen dat je dat ook gaat doen laat je niet weerhouden door je omgeving als jij ervan overtuigd bent dat het goed is moetje het gewoon gaan doenkan het met alles ja dieniscouwer kan met elk vak flip de klaze om kan met el vak vingers opsteken al die dingen die ik heb genoemd kwam meit elk vakn beetje creatiefer tijd nodig of ik nog tips heb  ja goen doen klinkt hijeleenvoudig maarher is best lastig heb ik gemerktmaar gewoon doen nouno had ik gezegd dat de leerling belangrijk is dus bij mij staat de leerling echt wel centraal in deze cirkelhet gaat namelijk over de toekomst van onze leerlingen ook onze toekomst dus die vindt ik heel erg belangrijk en daar wil ik graag een bijdrage aan leveren ik wil u bedanken vor het luisteren en ik hoop dat op zijn minst één iemand van jullie maar hetliefst allemaal natuurlijk langer dan vandaag dus ook morgen en overmorgen iets hiervan meeneemt waardoor zijn lessen iets gebeten worden n bovenaan staat mijn volgende presentatie en ook mijn volgende les zal weer ietsj beter doenendeaaan de  bede war de vora er devalweea ket jobi ebenveielgen  klikrie da broodwaden deee e eenwarklik go
7
wer menmenmen lorenmeneen lmeren hun menloren menelen nem als ik je vraag om naar mij te luisterenen jij begint mij adviezen te geven dan doe je niet wat ik vraagals ik je vraag om naar mij te luisteren en je begint mij te vertellen dat ik niet mag voelen wat ik voeldan neem je mijn gevoelens niet serieuisals ik je vraag onnaar mij e luisteren en jij denkt dat je iets moet doen om mijn problemen op te lossendan laag je mij in de steek hoe vreemd hat ook mag lijken dus alsjeblieft luister naar mij en probeer me te begrijpen en als jeook wil praten wacht dan even tot ik klaar ben en dan beloof ik wat ik op mijn beurt ook naar jou zou luisteren deze tekst zou zo door mij als kind gezegd kunnen zijn ik voelde mij als kind niet gehoord en niet begrepenik ben net als die seventigduizend andere kinderen die jaarlijks te maken krijgen met de scheiding van hun ouders een kind van gescheiden ouders en ik heb last gehad van die scheiding ik ben ook een van die kinderen die sinds de scheiding het contact is verloren met een ouderik weet nog dat ik dacht wie is er voor mij wie kan met mij meedenken wie kan mij helpenik voelde me zo alleen ik was zo boos maar eigenlijk was ik vorouw erg heel verdrietig ik was pas twaalf en ik had geen idee wat ik met de situatie tusschen mijn ouders aanmoest mijn droom is dat we een wereld creëren waar geen kind zich zou hoef te voeln een wereld waar ieder kind zich gehoord en begrepen voelt het lieft zo vroeg moglijk zodat we snel kunnen achterhalen wat erbij een kind leeft en het kind steun kunnen biedenmijn eigen ouders gingen uit elkaar toedink een jaar of vier vijf was zijn ze officieel gescheiden zej zijn later weer bij elkaar gekomen voor de kinderen niet zou en heel goed plan achteraf want de spanning was thuis uiteindelijk weer opnieuw voelbaar mijn ouders leefden langs elkaar heen er werd gezwegen aan tafel en mijn moeder sliep welleens bij mij op e kamer vreemd om als kind mee te maken je voeld aan alles dat er iets niet klopt en wat deed ik ik dacht ik ga zorgen dat het tehuis allemaal goed gaat ik gedroeg mijn verbeelden deed mijn schoolwerk hielp met opruimen tehuiswas maar niemand last van mij hadtoen mijn ouders mij en mijn broer uiteindelijk vertelde toen ik elf jaar oud was dat zij opnieuw uit elkaar gingen kwam dat eigenlijk niet als een verrassing want ik had de spanning gevoeld ik was enorm verdretig maar naast dat verdriet voelde ik ook ergens opluchting ik dacht hehe zou het dan eindelijk klaar zijn met die spanning in huis zou het oneindelijk weer rustig worden niets bleek helaas minnerwaar te zijn het werd alleen maar onrustiger er bleken onder andere rechtszaken tusshen mijn ouders te lopen en daar kwam ik op mijn twaalfde achter omdat ik een brief van de rechter kreeg omdat ik ook iets mocht vinden van die scheidingik weet nu als zesendertig jarigevrouw dat mijn verhaal anders had kunnen lopen als er directoe mijn ouders uit elkaar gingen iemand voor mij was geweest iemand die nast mij had gestaan naar mij had geluisterd maar ok iemand die mij uitleg had gegeven over wat er allemaal bij scheiding komt kijken en die verstand had van hoe kinderen kunnen denken en die mijn stem en ijn gedachten en gevoelens in perspectief had kunnen plaatsen en had kunnen vertalen naar mijn ouders dan hoefde ik dat niet tedoenom nog even terug te komen o mijn verhouwling ik vertelde al dat ik een brief van de rechter kreeg en om julle een stukje juridisch mee te geven ik ben immers jurist kinderen van twaalf jaar of ouder die krijgen een brief van rechter waarin gevraagd wordt om iets te vinden van die scheiding over het gezag de hoof verblijf plaats ende omgangsregeling contactregeling moeilijke onderwerpen voor kinderen om daar je mening over te geven een kind mag komen hoeft niks te doen maar mag ook ee brief schrijven vaak hun eerste post voor mij was dit mijn eerste post van een rechter nog wel en ik durfde over deze situatie niet eens echt met mijn vriendinnen te praten over wat ik echt dacht en voelde en hoen moest ik naar de rechterdat durf ik niet langsgaan durfde ik absoluut niet maar ik had wel het idee dat die rechter iets van mij verwachten in de zin vandat ik het moest oplossen tussen mijne ouders dus ik ben een boekwerk aan emoties gaan opschrijven en een brief gaan schrijven aan de rchter niemand hielp mij met die brief niemand vertelde mij wat vertelde mij wat mijn gedachten en gevoelens betekenen kijkend naar de situatie tusscen mijn ouders maar ook kijken naar mijn leeftijd ik was pas twaalfen niemand vertelde mij wat voor impact mijn brief kon hebben in het juridisch speelfeld en jarenlang heb ik gedacht dat mijn brief deoorzaak was van alleswant mijn vader werd uiteindelijk uit uit de oudelijke mach ontheven en hij verdween uiteigen beweging steeds meer uit beeld was dat mijn schuld was dat dor wat ik had opgeschreven ik had toch opgeschreven dat ik allebei mijn ouders heel graag wilde zienen als ik bij hun allebei wilde wonen reageerde hij daarom nietmeer p mijn bellejes of op mijn brieven waarom wilde hij mij niet meer zien wat had ik gedaangedachten en gevoelens die mij als kind van twaalf overspoelde en doorceijpelde in alles wat k deed ik krijg moeite met relaties aangaan want ja iemand aan wie je verbind kan ook weer weggaan ik ging mijn focussen op school ik gng minder eten en ik voelde mij ontzettend onzeker mijn verhaal is geen uniek verhaalhet is een verhaal van heel veel kinderen van gescheiden ouders niet de volledige blauwdrukte ervan want elk verhool is uniek maar wel delen daarvan en nu als professionel werkend met kinderen in een scheidingssituatie vertel e kineren mij zo vaak hoe schuldig zij zich voelen endat ze bang zijn om tegen hun ouders te zeggen wat ze denken en voelen ofdat ze zich verantwoordelijk voelen en denken da ze het moeten oplossen tussen hun ouderswat mij betreft luisteren wj nog veel te weinig echt naar kinderen en daar bedoel ik mij dat wij kinderen of helemaal gen stem geven we slaan ze overofdat wij kinderen hun stem maar beperkt betrekken ofdat we ze veel te verantwoordelijk maken hen dusoals een kind zegt we gaan dit doen dan gaan we dat doen maar kinderen zijn niet degenen die de beslissing nemenluisteren naar kinderen staat voor mij dat we hun stem betrekken maar dat we ook goed kijken wat in het belan van kinderen is en dat kan soms tegenstrijdig zijn en dat ze daar uitleg over krijgenterugblikkend op mijn eigen verhaal en eignlijk vooral kijkend naar die kindereen die te maken hebben met die schuldgevoelens en het loaliteitgevoel ben ik gaan nadenken of het niet anders kan kunnen wij niet op een kindviendelijke manier de stem van kinderen betrekkenen daarom ben ik in tweeduizendvijftien onderzoek gaan doen naar het buitenland en naar nederland en heb ik de rol van de kindberhrtiger ontwikkeld en om julie mee te geven wat het ook anders kan wil ik jullie het verhaal van marnic delen marnic is een jongetje van negen jaar en zijn ouders die gaan uit elkaar zij zijn getrouwd gewezen an moeten zij langs een advocaat een van de advocaten was bekend met de rol van de kindbehartiger en vroeg de andere advocaat zou jij dervoor open staan dat wij onze cliënten informeren over de kindberhartiger en toestemming vragen aan deze ouder dat zij mak ook marnics ook eun belangenbehartiger bieden en beide ouders zijn akkoord geaan zo waren de advocaten ervoor de ouders en was de kind behartigerde voor marnic er is bewust gekozen om meerdere gesprekken met marnic te voeren zodat hij goed zijn stem kon uiten goed met hem kon worden meegedacht maar hem ook echt uitleg kon worden gegeen en hij zich vertrouwd kon voelen bij de kindbehartiger want je moet je heele levensvoorhaal op tafel gooien daar is tijd voor nodig en samen is uiteindelijkeen verslag gemaakt waarin en de stem van mornic terugkwam maar waarook d kindbehartiger vanuit de expertise van de kindberhartiger hen advies is neergelegd en dat verslag is naar de rechtbank gegaan de rechter nam dat verslag heel serieus want de ouders adden allebei hun eigen visie en daarkwam de stem van arnic en het advies van een professionel en uiteindelijk is de visie van marnic daarin gevolgd en is het advies opgevolgd en samen is heit eindelijk na de zitting met de ouders van maric om tafel gegaan en is gekeken ho een gesprek met marnic on plaatsvinden om een uitleg te geven over wat er in de zitting had plaatsgevonden en zodat hij nog zijn vragen kon stellen aan zijn ouders en zijn ouders hem konden uitleggen dat hie nooit tusschen hen hoefde te kiezen en dat ze afspraken hadden gemaakt en rekening wilden houden met hoe hj zich voelde en met zijn mening en i weet nog dat marningsteinis dat gesprek dat vroolijke koppie van dat mege aan gejongentje is zo trots want hij had zijn stem geuit hij hoef zich niet schuldig te voelen hij hoefde niet te kiezen tussen zijn ouders en hij zei ik was zo zeenuwacht en mijnhart maakte almaal sprongetjes maar jaje arkissie scheiding zo erg nog niet julle zijn erk veel aardiger tegen elkaar en ik mag ook no zenkeer twee keropvocantie zit de ook ng waar voordelen aan en dat koppiy van marnigs dacht ik ja het kan anders en als we naar kinderen luisteren kunnen we ook nog lering trekken uit hun verhaauw want wat kinderen aangeven is luister naar mij leg mij dingen uit maar maak mij niet verantwoordelijk ook na de scheiding heb ik allebee mijn ouders nodig ik kan niet tusscen mijn ouders kiezen ookwel lijkthe dat ik dat soms wel doeen bied mij steun door iemand die der speciaal voor mij is dit horende lieve ouders stel dat jullie te makn hebben met een scheidingssituatie sta open dat julli kind een stem bieden liever familieleden en omstanders bied een luisterend oor maar blijf daarbij neutraal kies geen partij voor een ouder lieve school sta op voor die kinderen die die steun in die klas nodig hebben waar je ziet wat dat nodig s en vooral lieve kinderen weet dat er menschen zijn die echt naar jullie willen luisteren en dat jullies stem ertoe doet vankk keee kedewee eeeeeeerereeereeewieke e nerdelateeediee eeaedwarden men dan manloen menmeen lmren hun menloren menveen lewaden