0
global czy lokal lokal tu i teraz funkcjonujemy rzanowi państwo w przestrzeni która jest przestrzenią osobistą gdziekolwiek państwo pójdą zabierzecie ze sobą jedną rzecz śroek światanasze mózgi ewoluowały w ciągu ostatnich nie całych trzech milionów lat powiększały się w sposób nieprawdopodobny i bezprecedensowy to jest sytuacja naprawdę pozbawiona procedensu dwa i pół miliona lat rewolucji i trzykrotna po przykrotne powiększenie objętości mózg alo czyście nie chodzi tylko o objętość chodzi tu przedsi ozożoność sofie złożoności naszych mózgów jest tak ogromny że muzgami ich nie ogarniemy zresztą roszę sięnie niepokoić czasami podpowiadają mi słuchacz podpowiadają mi studencia co będzie jeżeli my tak poznamy dokładnie ten mózg że będziemy już oni mogli wszystko powiedzieć i pan będzie wiedział kiedy ja chcę zajrzeć do ściągi zanim ja to zrbi albo nawet o tym pomyślę proszę się nie martwić ryzyaństwo żeby jakiś rodzej systemu opisać zero jedynkowo a tak musielibyśmy go opisać żeby to było ożliwe musimy mieć do tego opisu coś bardziej złożongo niż toco opisujemy przynajmniej o jeden że od wielkości a ponieważ do opisu mózgu mamy tylko mózgi nigdy nam się toż naj faso nie uda garder świecie zofii pięknie kolokialnie to powiedział pisząc że gdybyśmy mieli mózgi a tyle proste że można by je było zrozumieć bylibyśmy z tego powodu na tyle głupi żeby nam się to napewno nie udało także proszę się nie martwić można się rozluźnić mi tutaj nie będzimy mówić o rzeczach ostatecznych aczkolwiek spróbujemy wyjaśnić sobie co to właściwie znaczy że my posiadamy mu z lokalne te nie cały trzy miliony lat ewolucji to oczywiście rewolucja naszego kladu czyli linii rozwojowej bo tak naprawdę człowiek w tym rozumieniu anatomicznie współczesnego człowieka jest smarkaczem ewolucyjnym myśmy się po pojawili bardzo niedawno pieście pięćdziesiąt trzysta tysięcy lat temu to jest ten moment kiedy zaistnieliśmy jako anatomicznie wspłcześnia jest nasze mózgi też mają w tym rodzaju struktury jakiej dzisiaj widzimy te powiedzmy sobie trzysta tysięcy lat to bardzo niewiele biorąc pod uwagę że średnia długość istnienia gatunku kręgowca lądowego to jest około dziesięć milionów lat drodzy państwo zwróćci uwagę edną czwartą miliona lat mamy za sobą tartycznie dziewięć ru czwartek jeszcze przed sobą pytanie tykoczyście co zrobimy z tymczasem mając takie możliwości i takie punkty nie punkty wyjścia ale dlaczego lokalnie dlaczego lokalny nie dygo dlatego że jesteśmy w tym modelu rzeczywistości u siebie i zawsze u siebie i ta nasze to nasze tu i teraz jest w sumie osobiste dosłownie w rozumieniu po poroskim ten drugi świat jest niedostępny nikomu innemu ale z drugiej strony musimy też zauważyć że pewne biologiczne uwarunkowania nie dają nam możliwości funkcjonowania w bardzo dużych gupach coś co dla nas dzisiejszym naboczesnym świeci jest oczywiste sto tysięcy osób milion miasto dzielnica kilkanaście tysięcy ludzi na stadionie tak naprawdę z biologicznej perspektywy jestem zuełnie obcy musimy sobie uzmysłowić że nasze mózgi a co za tym ie również umysły które są o nie opare były krolowane w zupełnie innym świecie społecznym proszę sobie że mi państwo wyobrazić taki świat w którym od urodzenia to niezbyt odległej śmierci bożyliśmy wtedy maksymalnie trzydzieści pięć trzydzieści siedem lat mówimy o tym okresie kształtowania naszego gatunku jgo początków od rana do wieczora widzimy co najwyżej sto pięćdziesiąt osóbbo ów rozwój możliwości ogromnych społecznych on się zatrzymał nie więcej na tym poziomiefakt dzisiaj hipoteza czy toria w rcz mózgu społecznego mówi że mózgi nam rosły poniaż rosła złożoność stupu społecznych inwiensza struktura społeczna tym bardziej skompikowane zależności i tym większa musi być moc obliczeniowe żeby to wszystko ogarnąć ale wydaje nam się tylko że ten genialnie złożony mózg ilość stanów jakie może przyjąć jeden mózg dorosłej osoby drodzy państwo jest porównywana z liczbą wyrażajcą liczbę atomów całego przedświata który znamy czy st nieprawdopodobna złożoność ale ten genialny wspaniły mózg jest w stanie ogarnąć co najwyżej sto pięćdzisiąt osób ponieważ w tamtym czasie w tamtym okresie kiedy dobór naturalny kraował ów mózg tyle właśnie stanowiła nasza społeczna struktura to wszystko co na poziomie korelacji na zbudowało i buduje nadal zamyka się w takiej przestrzenioczywiście jeżeli sobie to uzmysłowimy jeszcze raz od rana do wieczora sto pięćdziesiąt bardzo dobrze znanych nam osób i praktycznie nikogo obcego nikogo obcego drodzy państwo poniaż w tamtym okresie na ziemi oczyści mówimy o tarym świecie eurazji i eurazji i afryce było nas jakiś milion sztuk i żyliśmy w takich zbiorowościach stu pięćisięć osobowych które sa po tej całej przestrzeni chodziły o to jest oczywistrze z próbabisycznego punktuwidzenia spotkanie z kimś obcym było praktycznie niemożliwe takie grupy stykały się ze sobą pewnie raz na dwa dwa trzy pokolenia a więc na poiomie analizy układu społecznego ów mózg miał wokół siebie znanych sobie przewidywalnych w rozumieniu emocjonalnym ludzi w ten sposób szanowni państwo rzecz jasna powstaje taki mózg mózg uzależniony od innych mózgó drozybaństwo można właściwie powiedzieć że móż klczki nie ma sensu bez innych mózgów w otoczeniu człowiek nie m sensu bez innych ludzi obok jesteśmy tak sknstrółowani że trzy czwarte kory mózgowej służy do analizji informacja o drugim człowieku wyobraźcie se państwo praktycznie cały nasz mózg interesuje się człowiekiem ówi do ludzi przez ludzi i poprzez ludzie jeżeli w przestrzeni znajduje się zbiur informacji które nas atakują a niektóre z pośródnich szanowi państwo dotyczy dotyczą ludzi tom jesteśmy tak skonstruowani że wybierzemy te d tyczące ludzi reszta nas praktycznie nie interesuje jestem neurodydaktykiem interesuje więc się więc szkołą wię wybacznie państwo że podczas tego wystąpienia będę się też w pewnym sensie do szkoły odwoływał jeżeli interesują nas ludzie to jakim cudem możemy się zainteresować jakimkolik przedmiotem szkolnym nauczyciele często widzą swoją rolę w takim oto aspekcie ja jestem pto żeby zainteresować swoim przedmiotem ucznia wychowanka szeniwajsos perspektywy neurobio logiczno społecznej jest to praktycznie niemożliwe ponieważ nie można interesowaćsię przedmiotem izolowanym od człowieka ja wiem już tutajniektórzye którzy są uczniami dzisiaj się śmieją toszeczkę że to jest niemożliwe ale możliwe jest coś innego coś dużo ważniejszego z perspektywy naszego gatunku możliwe jest drodzy państwo z interesowanie sposobem w jaki nauczyciel interesuje się swoim przedmiotem a to jest różnica różnica nie tylko wroli szkoły ale również w roli nauczyciela jako takiego nie zainteresujesz nikogo niczym czym się sam nie interesujesz jesteśmy tak skonstrulowani tak zbudowani że w nasze płaty przed czołowe w nasze obszary zakrętu zęba tego zbudowane są mechanizmy które pozwalają nam w pewnym sensie utożsamiacies osobą na którą patrzymy przycholodzy używają tutej określenia e od ni używają tutej określenia teoria umysłu drugiej osoby to czyście nie jest krystia wglądu w drugi umysł ale w coś co prosordżakomu lizolatnin pod koniec dwudziestego wigu pisał jako mechanizmy lustrzane kiedy patrzę dozy państwo na osoby która się do mnie uśmiecha to w moim mózgu pojawiają się takie stany takie pobudzenia neurofizjologiczne takie rodzaje aktywności i ich zbiory które miałyby tam miejsce wtedy kiedy to ja się uśmiecham a ponieważ uśmiecham się wtedy kiedy dzieją się rzeczy przyjemne to patrzenie na osobę która się do mnie uśmiecha jet poprstu przyjemne i nie cierpię ponuraków bo kiedy patrzę w twarz osoby ponurej to codzi się w mojej głowie drodzy państwo dzieje się to samo czyli pojawia się tam pobudzenie charakterystyczne dla bycia ponurym ergo staje się ponuryno i tak dalej i tak dalej tak jeżeli nauczyciel jest niezainteresowany tym sorowi na to nuda tóra ewentualnie opatuje z jego twarzy będzie się rozprzestrzeniać na poziomie lstrzanym i będzie ona częścią struktury i funkci mózgu jego uczniów i odwrotnie jeżeli wyglądam na zainteresowane go tym co mam do powiedzenia to to zainteresowanie staje się częśią waszych ośrodkowych układów nerwowych ale to wszystko drodzy państwo działa genialnie na poziomie małej skali no bo jeżeli funkcjonowaliśmy w grupie stu pięćdziesięciu osobowy i to była cała nasza rzeczywistość społeczna to w takiej rzeczywistości staliśmy się mistrzami świata w ocenie emocji innych ludzi mała przestrzeń a każdy człowiek w tej przestrzeni ważny z pośród tych stupięćdzesięciu ludzi którzy ocza otaczali przez całe życie naszych przodków praktycznie nie było ludzi nieważnych pozytwnym bądź nagatywnem rozumieniu tego słowa każdy człowiek był ważny no dzisiaj szanowne państwo już tak nie jest gdym pasu zadał pytanie czy jest ktoś na świecie kto jest dla nas osobiście nieważny oczy ci nie chodzi mi o ważkość życia ludzkiego tylko raktyczną ważkość istnienia i wpływu to rzecz jasna jest bardzo wielu takich ludzi ale nasze archaiczne mózgi to przeoczyły zrucijście pańsku uwagę nas człowiek interesuje nawet wtedy kiedy nie ma z nami nic wspólnego gdyby było inaczej dlaczego interesowalibyśmy się co kto ubierze na swój ślub chociaż żyje na drgiej półkuli nic nie ma znami wspólnego nawet nas nigdy w życiu nie pozna a kiedy ktoś mi podpowie co ubierzę to ja to będę komentował ja uznam to zaważne to jest właśnie rodzaj archaicznego wyposażenia chciałby się poiedzieć pewno sensie u pośledzenia ale może nie powiem ponieważ wielu ludzi żyje z tego sprzedawania takiej właśniej informacji w pewnym sensie my tutaj też działamy globalnie w ten sposób każdy kto zobaczy ten film będzietworzył relacje czy odczuje relacje które są relacjami osobistymi a przecież osobiste nie będą tak to również działa chociaż oczywiście jakość owych relacji nie wykroczy nigdy poza to co jesteśmy w stanie zbudować na poziomie bezpośrednio bezpośredniu szanowni państwo osobistej a więc staliśm się mistrzami świata ale w małej skali jestem w stanie odczuwać każdy niułanz zachowania mimicznego tęprgłosu gest to wszystko est dla mnie ważne wyobraźcie się państwo że twarz jest w tej przestrzeni infrmacji z połecznej czymś co nasze mózgi znowu uwielbiają najbardziej co uwielbiają przetwarzać i uwielbiają zauważać jeżeli ta twarz się pojawia natychmiast ją wyodrębniamy z środowisk jest siaodowiska zewnętrznego sześć dni wystarczy żeby niemowle reagowało inaczej na twarz i na inne obiekty sześć dni drodzy państwo a sześć tygodni wystarczy żeby jego mózg na poziomie na przykładr zonasu magnetycznego dawał inną odpowiedź w stosunku do twarzy znanej i nieznanej czyli rozpoznaje już osoby znane i nieznae a potem jest jeszcze lepiej mamy wyspecjalizowane w ocenie opisie i odkrywaniu twarzy obszary nazego mózgu zakręt zembatiusz wspomniany przeze mnie szczególnie pole efefa jest takim przykładem ale inne oszary również od tego służą jest tylko jeden problem szanownie państwoilościmy co prawda kiedy zobaczymy coś taiego to jest rywialne dostrzeżemy twarz a lecz kiedykolwiek państwo się zastanawiali nad absurdalnością tego ostrzeżenia widzicie państwo za moimi plecami kilka znaków graficznych a co robi wasz mózg pokazuje wam twarzy nie tygo widzimy tu tarz ale moglibyśmy względnie sensownie dywagować czy to jest taki lekki uśmieszek ironiczny uśmieszek czy ta tablica jest rozbawiona czy lekko tylko uśmiechnięta zwrócie pańskyuwagę moglibyśmy to robić a przecież na poziomie percepci widzimy to co widzimy kiedy państwo chodzą starą aejką powiedzmy sobie wśród drzew najlepiej do tego nadają się bóki takie wiecie państwo kolumnowe piękne wspaniałe srebrzyste pnie kiedy patrzymy n fragmenty odłamanych gałęzi czy też ślady cz blizny bardzo często widzimy tam twarze mogliby się doiągnąć my te twarzy widzimy wszędzie nawet tamci ich gdzie ich nie ma problem polega tko na tymże system który dostosowany jst do nilicznych aczkolwiek dobrze znanych twarzy fatalnie radzi sobie w sytuacji odwrotnej kiedy w ciągu dnia widzi więcej twarzy niż powinien to trochę dziwnie brzmi ale rzeczywiście jeżeli w ciągu jednego dnia widzielibyśmy te sto pięćdziesiąt twarzy to bylibyśmy drodzy państwo w socjologicznym niebie bo nasze mózgi są do tego właśnie dostosowane rzecz w tym że tak nie jest bo w przeciętej wielkości mieście szanowi państwo którym żyjemy sobie to od rana do wieczora nasze mózgi są zmuszan do percepowania przetwarzania informacji nademt kilku do kilkunastu tysięcy twarzyja jako neurolok jako neurobiolok ie specjalnie lubie porównania o charakterze takim informatycznym ale code się sprawdzają jeżelibyście państwo w przeglądarce jakiekolwiek otworzyli trzydzieści zakładek a w trzydziestej pierwszej chcieli odtworzyć sobie film zjudioba to co si stanie właśnie rzecz w tymże nic to się ni uda z naszymi systanami przetwarzania twarzy jest bardz podobnie im więcej bodźców tym słabsza percepcja tym słabsza reakcja i mniej adekwatne efekty srudziście państwo pewnie uwagę na to że nasza jakby to delikatnie powiedzieć empatia wyrozumiałość możliwości reagowania na ludzi w ciągu dnia szczególnie takiego dnia który przeładowany jest kontaktem z ludźmi spada i malej rano jesteśmy dużo bardziej wyrozumiali w stosunku do swoich bliźnik niż wieczoremświetnie wpisują się w to nauczyciele często z nimi rozmawiam na pierwszej drugi leci to są ie trochę inni nauczyciele niż na siódmej ósmej czy zauważyliście państwo że tak właśnie jest ich zdolność do znoszenia wyskoków swoich podopiecznych dość gwałtownie maleje zresztą jak przypadku wielu innych zawodów które są obciążone kontaktami z ludźmi my po prostu bardzo szybko ulegamy przeładowaniunajgorzej kiedy po takim dniu pracy wracamy do domu czyli do dzbańsło w pewnym sensie do tej gruby zbierac koło wieckiej tak czy i tam gdzie czekają na nas ludzie których twarze powinny być dla nas najbardziej znane najważniejsze one są najważniejsze tyle tylko że wracamy do tych domów już tak przeładowani ową informację na poziomie empatycznym przetwarzaną przez nasze mózgi przez cały czas że kiedy na sibiscy naprzekap nasze własne osobiste dziecko w kuchni zrobi coś trywialnego typu rozbije nikomu niepotrzebny kubek albo rozleje mleko to wiedziałańswo jaka jest nasza reakcja na to skądinąd zupełnie trywilne zjawiskochcielibyśmy usłyszeć stwierdzenie no tak nic się nie stało spokojnie posprzątamy będzie wszystko okej ja nie będę może mówił jak to wygląda w rzeczywistości tak sno może nie będę państwo to rozumieją doskonale bo wszyscy jesteśmy ludźmi wszyscy się stem stykamy ale wrócicie pan słuwagę że nasza rakcja jest zdecydowanie powyżej tego co naprawdę się dzieje zdecydowanie zbyt intensywna zbyt agresywna est tak dlatego że nasze systemy są po prostu przeładowane potem przychodzi refleksja i zaczyna się dyskusja typu co ze mie za ojciec co ze mnie za matka także tam wszstkim ludziom wcześniej mogłem tą cierpliwość tą wyrozumiałość dać a swojemu własnemu dziecku nie kłopot drodzy państwo ale musze państwo od razu powiedzie że to nie jest wasza wina o czyście pamiętajcie też państw że nauki przyrodnicze neurobiologi do nich się zalicza wyjaśniają zjawiska a nigdy ich nie usprawiedliwiają to taktyko na marginesie żeby się potem nie usprawiedliwić mechanizmem ale tak my jesteśmy taki gatunkiem i tego typu wciążenia są dla nas charakterystyczne żadna trapia rodzinna psychoterapia ani tym bardziej farmakoterapia nie pozbawi państwa tej reakcji to poprostu tak jesta co prawda jest jeden lk który moglibyśmy zastosować to samotność koproblem polega na tym że nasze archaiczne mózgi nigdy samotności nie chciały i nasze współczesne też nie chcą kiedy wracacie państwo do domu najlepiej byłoby się zamknąć na około dwudziestu trzydziestu minut w pokoju i wtedy rzeczywiście moglibyśmy przywrócić ów stan do względnej względej używalności z tan naszych systemów analizy twarze analizy emocji rzecznego wtym żeby przychodzimy mówimy dajcie mi spokój as obejrzę swój ulubiony serial tak ale oglądając ten serial co dostajemy kolejne seki twarzy o bardzo wyraźnej mimice które przeładowuj w kolejnym stopniu nasze nasze systemy a więc dosypaństwo lokalnie my nie jesteśmy w stanie odpowiadać na potrzeby globalnych wyzwań to zaczynie jesteśmy na poziomie iologicznym rzeczywiście nasze wspaniałe fenomenalne ogromne skądinąd świetnie wyposażone mózgi działają przetwarzają informacje są gotowe na z postanie wyzwaniu do których powstały e ale nedzy państwo źle sobie radzą z nad miarem nie tylko zresztą innych ludzi nadmiar pożyienia to też problem prawda mamy setki przystosoweń do znoszenia głodu behawioralnych fizjologicznych i tak dalej ale ani jednego przystosowania który mógłby nam mógłby nas obronić przed pełną lodówką drodzy państwo to jest poza naszymi biologicznymi nie możliwościami dlaczego dlatego że nadmiaru pożywienie nigdy w przeszości ewolucyjnej nie było więc nie postały mechanizmy któr pozwalałaby sobie z tym radzić podobnie jest z nadmiarem ludzi sto tysięcy osób to jest coś z czym biologia naszego gatunku poradzić sobie szanowi państwo nie może ale na szczęście te genialne wspaniałe ogromne mózgi stworzyły nowe piętro funkcjonalne nowy obszar nową płaszczyznę ewolucji w której nowy replikator repikator kulturowy tak zwany mem zaczyna rozgrywać swoją własną grę w ten sposób tworzy się nowa płaszczyzna odpowidzi na wyzwania środowiskowe zupełnie inna niż biologia to kultura drodzy państwo i w tej kulturowej rzeczywistości znajdujemy odpowiedzi na bardzo wiele pytań na które nie możemy znaleźć odpowiedzi w naszej biologii ale to szanowie państwo jest już zupełnie inna historia dziękuję pańsku bardzo zauwamy
1
pete te papierosa to dokodopanu niteczka to abonnezdomuełalu zrana lekaro nogamy przestała na namarudziś chcę państwa powiedzieć o tym czego możemy nauczyć nasze dzieci ale również o tym czego dzieci mogą nauczyć naszanim przyjdę do odpodzina to pytanie chciałbym abyśmy popatrzyli na ilka wypowiedzi rodziców kilku i kilkunastoletnich dziecia popatrzmy co mówią na pszkadrodzice siedmioletniego mazka nie rozmawiamy o tym z dzieckiem staramy się rozmaiać jak go nie ma kiedy śpij jest zajęty wieczorem wtedy siadamy sobie w kuchni czy w pokoju i rozmwiamy na te tematyalbo rodzice jedenastoletniego szymona to jest jeszcze dziecko nie chcemy jego w te sprawy wciągać albo rodzice ośmioletniej zosi trzynastoletniego sebastina nie rozmawiamy na takie tematy przy dzieciach to nie są tematy odpowiednie dla dzieckano i można się zastanowić o czym tu rodzice mówią o jakich sprawach jakich tematach czego się wstydzą przed dziećmia jakie tematy są dla nich tabu jakich właśnie nie chcą poruszać przy dzieciak jakich tematów unikająno nie wiem co państwo myślą ale okazuje się że chodzi tutaj o rozmowy o pieniądzach o finansach o ekonomii no ale tak powiedziałem państwu jak wygląda sytuaja z myśleniem o przekazywaniu wiedzy ekonomicznej swoim dzieciom bardzo dużo osób w polsce tego nie robi bardzo dużo słów polsto się tego wstydzi nie chcę tego robić dlaczego tak się dzieje no jest wiele przyczyn po pierwsze myślę że sama ekonomia sobie tutaj zrobiła dużo krzywdy ekonomia je spostrzegana w polsce jako coś nudnego jako coś trudnego coś tylko dla specjalistów jako coś powiązanego z polityka to jest niestety bardzo duży prolem wszystko co związane z finansami wiąże się z politykom czyli wiąże się z czymś brudnym z czymś nie dobrym z czymś przed czym trzeba by dzieci chronićno i ostatnia sprawa to jest trochę taki smutny świat smutnych panów garnitura i rejsie popatrzymy na telewizje to co się dzieje są jacy tacy panowie najczęściej panie czasami też ale zazwyczaj panowie którzy mówią o rzeczach których nikt tak naprawdę nie rozumie no i w konsekwencji wiedza ekonomiczna też jest postrzegana jako coś co większości ludziom nie jest potrzebne szesiąć cztery procent polaków mówi że ma małą wiedzę ekonomicznąprzyczym pięćdziesiąt trzy procent polaków twierdzi że mimo że ma małą wiedzę ekonomiczną to nie chce wiedzieć więcej odcina się od tej wiedzyno oczywiście najścia czyprocen towarze że jest nudna to ciecze jest bardzo nudna a kolejne dwadzieścia procent że jest dosyć nudna chino i teraz idąc dalejjak to jest tą edukacją ekonomiczną czy w takim razie skoro tak patrzymy na ekonomię to czy ta edukacja ekonomiczna rzeczywiście jest nam potrzebano i co sia okazuje co większość polakw myśli o edukacji ekonomicznej większość myśli że ty coś dla dorosłych lepiej dzieci w te rzeczy nie wciągać że to jest coś co lepiej żeby inne instytucje za nas załatwiły mnie musimy być za to odpowiedzialni i trzecie że samo przyjdzie jeżeli sie popatrzymy na te trzy rzeczy to troszkę to jest tak jak zadukacją seksualną ta cyj nie bierzemy odpowiedzialności odcinamy od siebie i uważamy jakoś tam dziś na podwórku od kolegów czegoś się nauczy nale prawda jest taka i tu chce państwu powiedzieć to są trzy nity to są trzy błędy myślenia i podchodzenia do edukacji ekonomicznej po pierwsze to nie jest coś czego powinni uczyć się tylko dorośli albo o czym powinniśmy z dziećmi rozmawiać kiedy dorosną ty s coś czym należy z dzieckiem rozmawiać od samego początku jego życia zaleczy od momentu kiedy zada pierwsze pytanie na przykad mamo a skąd masz pieniądze to już jest momet kiedy możemy coś dziecku wytłumaczyć druga sprawa niech to ktoś za nas załatwi no taki będziemy czekać tak będziemy czekać aż na pszkad w szkole zostanie wprowadzona lekcja edukacji ekonomicznej nie ini inne instytucji za nas tego nie załatwią każdy we własnym zakresie we własnym domu z własnym dzieckiem z dzieckiem sąsiada ze spotkaną osobą na ulicy może przekazywać widzę ekonomiczną no i trzecia sprawa niech się jakoś jakoś tam się dowie jest to też bardzo duży błąd jeżeli zostawimy to właśnie losowi może się okazać że dziecko przejmie wiele nawyków wiele poglądów wiele odczuć które są negatywne i źle wyposażą je do przyszłego funkcjonowania w świecie finansównoj właśnie co wpływa na o jak funkcjonujemy w świecie finansów tutaj jest bardzo ważne pytanie i myśla że wiele osób z państwa zastanawiało się jak to jest jeden zawsze na koniec miesiąca ma jakieś pieniądz ma zawsze coś odłożone jest w stanie zaoszczędzić a inny przy tych samych zarobkach zawsze gdzieś tam po dwóch trzech tygodniach kończą mu się piniądze i nic nie stanie odłożyć czy też inna inny przykład jeden widzi coś fajnego w sklepie a nie ma pieniędzy potrafi się opanować inn nie musi natychmiast wziąć pożyczkę to wszystko są właśnie asze zachowania finansowe to są właśnie pzykłady naszego funkcjonowania w świecie finansów natomiast z czego on się bioro jest bardzo wiele przyczyn które pływają na to że tak albo inaczej funkcjonujemy w siecie fin a zwnaoczywiście toś może pędzić no to wszystk zależy od tego ile kto ma pieniędzy oczywiście że tak do pewnego stopnia a jeżeli ktoś ma dużo więcej pieniędzy pewne zachowania łatwi mu podejmować pewne decyzje są dla niego łatwiejsze ale na oczywiście wiedza wiedza też ma znaczenie ale poza tym co obiektywne mamy też wiele czynników subiektywnych i na przykład nasze badania ale niż po nasze badania różny chocób które tym się zajmują wyraźnie pokazują że ważniejsze od tego ile mamy pieniędzy jest to co mamy w głowi czyli mentalne takie podeście do naszej sytuacji finansowej to jak postrzegamy naszą sytu sytuację finansową czterzmterialną bardziej wpływa na to jak się zachowujemy w jaki sposób wydajemy te pieniądze co z nimi obimy a nie to ile naprawdę mamy pieniędzy czyli coś ważniejsze stan naszego umysłu a nie stan naszego portfelakolejna sprawa czynniki psych słuhachkolejne klejna sprawa czynniki psychologiczne podejście do życia ale badania pokazywały przez wiele la pewną koronację między zadowoleniem z życia radością taką radosnym podejściem do życia a a tym ileczek ma pieniędzy no i zakładno że prawdopodobnie zależna się z taka no ktoś ma więcej pieniędzy to jest bardziej radosny nie badania bardzo dokładne badania prowadzony w ostatnich latach przekreśliły to myślenie prawda jest odwrotna ja ktoś jest bardziej ale pozytywnie nastawiony do życia jest większym aptymistom jakoś tak się dzieje że więcej pieniędzy ma ma lepszą sytuację życiową w ogóle le też imaterianu robiono takie badania gdzie badano podejście do życia studentów potem wracano do nich po pięciu dziesięciu piętnastu latach i okazywało się że ci optymiści z czasów studiów osiągali dużo więcej więc też zachęcam państwa do optymitycznego podejścia do życia no i kolejna kolejny punkt wzorce wyniesione z domu no niestety albo na szczęście ale również to w jakiej rodzinie wychowujemy się ma ogromny wpływ na to jak my funkcjonujemy w tym świecie finansów czyli to co przekazuą nam rodzice to co mówią do nas ale niestety też to co przekazują nam niewebalnie tu jest tytat jednego z naszych badanych no niech pojmie to dziecko niech pojmie wartość tego pieniążka niech wierzy na te pieniążki trzeba ciężko zapracować żony nie przychodzą łatwo niech nauczy się szacunku do pieniążków no proszę państwa jak można widzieć wartość pieniążków pieniążek ty coś co nie ma za dużej wartości pieniąc to jest coś co ma wartość jak można mieć szacunek do pieniążku do pieniorzków nie ma się szacunku szacunek macie do pieniędzy i bardzo często w tym co rodzice mówią do swoich dzieci jest właśnie przekazywanie wartości które nie są taki jak zakładali im się na poziomie werbalny wydaje że przekazują coś a na poziomie nieweralnym przekazują coś zupełnie innego hm no to idziemy dalej o możemy z tym zrobićno możemy zastawić zostawić sprawę instytucją niech t instytucję za nas załatwiają no i na przkadnarado wyban polski fundacja kronenberga to są takie instytucji w polste które pracują nad narodową strategią edukacji ekonomicznej alko kiedy tak naprawdę ta edukacja będzie u nas wprowadzona i cały sstem będzie dobrze działał to jest daleka przyszłość druga sprawa możemy być niech to załatwią media tak jak też nasi badań mówili ogląda sobie telewizjatosie wszystkiego dowie w odpowiedni momencienale jak to z tymi mediami jest już mówiła o smutnych panach w garniturach ale mówiłam ównież o tym ale że po pierwsze ta wiedza która jest przekazywana w mediach die za ekonomiczna jest często bardzo w bardzo nudny hermeyczny sposób przekazywana a co gorsze bardzo często w mediach pojawiają się informacje które wzmacniają negatywne nastawienie do spraw ekonomicznych na przykład pokazują wzorce negatywne to co często robią dziennikarze niestety to jest podkreślanie sytuacji kiedy ktoś został oszukany kiedy było włamanie na kąto kiedy kogoś oszukano przybraniu pieniędzy z bankomatu co to powoduje kiedy pracowaliśmy na nadii z osobami starszymi nad tym żeby tu pana mówić je do posługiwania się na przkarkartamiu wi kartami poprostu do bankomatu kartami płatniczymi czy coście jest bezpieczniejsze to często te osoby wspominały to że gdzieś słyszały gdzieś czytały o tych oszustach i miały w głowie tak naprawdę setki przykładów o oszóstwach a nie o tym co dobrego jest w posługiwaniu się finansami i w tym życiu w świecie finansowym trzecia sprawa szkoła no szkoła też może zostawmy a czy szkoła oczywiście mogłaby coś zrobić szkoła mogłaby trochę zrobić ale ja przestrzegam jaka osoba która naprawdę pracuje nad tym żeby edukacja ekonomiczna w polsce była żeby robić coś w tym kierunku ja przestrzegam przed tym żeby wprowadzić w szkołach obok obowiązkowe zajęcia zedukacji ekonomicznej jakiem jaka może być tego konsekwencja konsekwencja będzie taka że stanie się jak zedukacj seksualną czy z jakimi silnymi będzie będą to straszne lekcje prowadzone przez nudne osoby w bardzo nudny sposób więc nie nie w ten sposó jeżeli już w szkole to przy okazji przyokazj różnych innych działań na przykład dlaczego ciągle na matematyce są zadania o pociągu który wyja wyjeżdża z miasta a do miasta b i tam drugi z miasta bei kiedy się spotkają co to kogo obchodzi w dobie internetu mamy przecież możemy stoso sprawdzić gdzie który pociąg się spotka za tym po co nam taka wiedza a tak naprawdę co mogłaby szkoła robić zamiast tego mogłyby być zadanie o tym jako bliczyć oprocentowanie na kątach jak podjąć decyzję która oferta banku jest lepsza która jest gorszawięc zostawmy szkołę w przede wszystkim chciałabym państwu powiedzieć o tym co sami możecie zrobić co może zrobić każdy z nas co można zrobić we własnym domu a za w swojej rodzinieno po pierwsze często iestety trzeba zmienić siebiezani przekarzemy aczy waś nie naprzkaprzekazywanie dzieciom negatywnych zorców wynika z tego że sami mamy w głowie negatywne schematy napszkad zamiast mówić nie stać mnie na markę a możemy sobie mówić ale staćnie na markę be mamy od razu przesunięcie z snegatywnego sformułowania na pozytywe zamiast mówić nie zdać mnie na to mówmy sobie co mogę zrobić żeby to osiągnąć żeby to mieć co jeszcze dodatkowo uczy pewnego myślnia perspektywicznego czyli po pierwsze zachęcam państwa do zmiany myślenia dzieci słyszę dzieci słyszą nas jak rozmawiamy jeżeli przeformuujemy to na na to drugie ten drugi rodzaj stwierdzeń dzieci będą lepiej wyposażone do przyszłego życia w świecie finansówzorce mentane no niestety wiele osób z nas to ma taką biedementanu co racy biedacy mentalni co to znaczy to znowu wracamy do tego do tej kwesti czy chodzi o stan portfela czy chodzi o stan umysłu chodzi o stanu umysłu są sobie które nie zależnie od tego ile mają pieniędzy właśnie czują się biedakami i tym emanuj i powodują że e osoba na przykład ziotoczenia nie stanie cieszyć się wydawaniem pieniędzy a to jest też bardzo ważne my musimy też umieć mieć radość z pieniędzy które zarabiamy nawet jeżeńtych pieniędzy jest mało nawet jeżeli to co sobie z radością kupimy kosztuje dwa złote czy złotówkę ale my musimy umieć zrównoważyć tę straszną stronę pieniędzy płacenia rachunków i tak dalej są fajną że to może też sprawić przyjemność naj taki przykład pewnej rodziny ae strą ostatnio rozmawiały się w czasie badań ale gdzie ludzie naprawdę mieli bardzo trudną sytuację materialą a i często pod koniec miesiąca mieli niewystarczającą ilość pieniędzy i co robili chodzili z dzieckiem takimi drogami nadziałkę z domu żeby przypadkiem nie przesikał jakiegoś sklepu żeby dziecko nie poprosiło o lizakano przykre smutne ale z drugiej strony można sobie pomyśleć dla czego ci rodzice mimo całego współczucia dla nich nie wykorzystali takiej sytuacji że podzi dziecku że ieniądze są z pracy że czasami tych pieniędzy starcza do końca miesiąca czasami nie no i są takie tygodnie kiedy tych pieniędzy brakuje ale w kolejnem tygodniu po pierwszym nawkadpowy płacie pójdziemy do tego sklepu to jest bardzo ważna rzecz na przeka coś takiego po pierwsze zmieniamentalność biedaka namentalność osoby która jakoś tam kontroluje te swoje wniazy nawet jeżeli ich ich ma mało poza tym uczy dziecka czegoś bardzo ważnego z psychoogicznego punktu widzenia t zwanego odroczenia gratyfikacji czegoś takiego że nie zawsze wszystko musimy mieć od razu że musi że możemy to mieć za jakiś czasi jeszcze jedna sprawa to są pewne wzorty ja już właściwie o tym dużo mówiłam ale my wszyscy różnimy się włśnie takimi naprzkać z tylem wydawania pieniędzy podejściem do pieniędzy czy pieniądze są dla nas celem samym sobie czy środkiem do celu i te różnice w naszych zachowaniach czy inaczej te style naszego zachowania po brzaże finansów przekazujemy naszym dzieciom a co to oznacza że możemy te dzieci wyposażyć dobrze do przyszłego życia ale możemy też wyposażyć źle one mogą mieć instrumenty takie żeby dobrze w tym świecie funkcjonować ale też takie żeby źle funkcjonować i poza zmianą siebie to jeszcze bardzo ważne rzecz mój kolejny postulat od najmłodszych lat to było niesamowite kiedy w czasie badań pytałyśmy ludzi kiedy powinni zaząć rodzice edukować dzieci ekonomicznie to licą wi nonieno jak będą dorośnię jak będą mieli z osiemnaście lat to za późno jak taki człowiek odcięty od kwestii finansowych trafi we współczesnym świecie do normalnego codziennego życia może być zagubiony może właśnie dać się sprowokować do różnych działań które są nieodpowiedzialne finansowo na zkad zaciągnąć nie odpydnie kredytyale i co tutaj to jest ta wiedza od naj najmłodszych la tyś po pierwsze przekazywaniu rzeczywiście wiedzy jest to czasami problem o wielu polaków tyż nie ma tej wiedzy na ale jakieś takie codzienne rzeczy o których mówiłam skąd się biorą pieniądze co tajsz bankomat co to są bankikolejna sprawa bardzo ważna i chcę to podkreślić my różnymi zachowaniami wobec dzieci możemy z tymul możemy uczyć te dzieci właśnie na przyszłość wyposażać tę dzieci na przyszłość w odpowiednie funkcjonowanie w tym świecie finansów asztar kwestia kieszonkowego rodzice dyskutują nie uważają że trzeba dawać inniżenie trzeba inniże nie wolno dyskusji są oglądy są różne co pokazują badania że państwo badania pokazują że dawanie kieszonkowego ale systematycznie to nie musi być duże ale coś czego o czym dziecko uczy się zarządzać jest bardzo dobrą rzeczą ale z pełną odpowiedzialnością żemy jeżeli damy określoną kwotę na tydzień to nie możemy za trzy dni dać dziecku kolejnej kwoty bo wydało to co miało na cały dni tu bardzo ważne z przekazywaniu tych wzorców konsekwencja zarabianie pieniędzy kolejna rzecz bardzo fajna ale nigdy w domu tes najgorsza rzecz jaką rodzice mogą przekazać swoim dzieciom a ianowicie płacenie za umycie okna za posprzątanie pokoju dlaczego to jest takie złe przede wszystkim dlatego że wytwarza poczucie instrumetalnośc i pieniądza takiej władzy pieniądza nad człowiekiem tez pewien rodzaj transakcji w domu a sprztanie no to jest troszkę obowiązek dzieckano i kolejna sprawastymulowanie odpowiedzialności zawsze o tym mówię jeżeli chcemy nauczyć dziecka z dobrego funkcjonowania w świecie finansów a dzecko powie mamo ja coś chcę to powiedzmy ke jeżeli to jest twoim marzeniem to nauczka uzbieraj jedną trzecią połowę wszystko no ja ci resztę dołożę ale żeby dziecko podjął jakiś wysiłek w jakąś odpowiedzialność a to co robi drugi drugi taki sposób to może być powiedzenie dobrze teraz nie ale na szkat za dwa miesiące są twoje imieniny tego typu zachowania znowu uczą myślenia perspektywicznego myślenia na przyszość a nie czegoś takiego teraz chce teraz mami na same zakończenie chciałe przydzić dwie rzeczy jedna to jest torz każda chwila ma znaczenie taki piękny przykład i mego pana które opowiadał o tym uluczył woje dzieci świadbycia świadomym konsumentem jak on to zrobił dzieci sobie kupiły lalkę która się popsuła więc co on wtedy zrobił pralka była niewiele watać ci kupił to za jakieś tam swoje groszy m o niewiele pieniędzy ale podział dobrze lalka się popsła to teraz będziemy się zachować jak świadomy konsument pójdziemy i złożymy reklamację a i całe doświadczenie składania reklamacji było wspaniałe było fajne i dla ojca i było fajne dla tych dzieci i nauczyło je czegoś właśnie każda chwila ma znaczenie i na sam już koniec chciałem przedziećja jednej rzeczy ja mówiłam teraz o tym że e rodzice mogą przekazywać wiedze swoim dzieciom ale we współczesnych czasach jeśli chodzi o funkcjonowanie w świecie finansów bardzo często mamy do czynienia z tym że dzieci przekazują wiedze soim rodzicom coraz częściej na przykład dzieci uczą rodziców obsługiwania konta internetowego posługiwania się kartą do bankomatu i robienia różnego rodzaju transakcji docsa do których nie mają stórminimają żadnych problemów a rodzie bywa że mają dziękuje bardzo annaaa na antad tatata po tym go tekowe panie canada to abonandoetolu rana metare ponowane przestawały
2
ne t benderyugo bałaganie nemakochani ja zmienię sobie slaid żeby nie świeciło mi w oczy bo przyniosłem dzisia dla was prezenty i zaraz będziemy je otwieraćale zanim zaczniemy chciałbym was poprosić o wzięcie udział w takim małym eksperymencie proszę żeby każdy z was podniosł obie ręce do góryświetnie a teraz niech każdy bo wącha sąsiada siedzącego z lewej strony pod pachą tręfujące nie czujemy się brudni mimo że założyć że większość z was wzięła prysznic nie tylko wczoraj wieczorem ale także dziś rano na pewno pchnie cię pięknie pachnicie do zadarantami których używacie pachnie cie antyperspirantebachniecie szamponem bachniecie proszkiem do prania a jednak myśl o tym że osoba zwłaszcza obca osoba miałaby poczuć zapach który unosi się spod waszych pat jest nie do przejścia salwador dali kiedy wybierał się na pierwsze spotkanie z galą wysmarował się pod pachami kozim łajnemchciał w ten sposób zrobić na niej wrażenie zaintrygować ją jako męczyzna ale także podkreślić w sobie męskość podkrecić sobie siłę chciał i pokazać że jest samcem a ona jest samicą której on pożądato ciekawe że oczywiście to ciekawe że em wysmarował się właśnie koźmłajnem ponieważ w czasach antyku zapach męskiego potu określony był dosyć niewybrednie właśnie jako zapach kozła a naet bardziej bezpośrednie jako zapach capa i aby ten zapach cała spod pach usunąć starożytni rzymianie oraz grecy używali takiego urządzenia można powiedzieć gdzie za pomocą pasów płótna przymocwywano pod pachami kłęby takich włanie płóciennych szmat nasączonych olejkiem różanym możemy założyć że to były pierwsze do zadorante albo pierwszy antyperspiranty których używali starożytni i miało to na celu nadanie ciału ale czystemu ciału pięknego zapachu musicie wiedzieć że w starożytności czystościała była tak samo ważna jak czystość duchowawierzono aż przez całe średnio wiecze wymybłędnie postrzegamy ten czas jako okres takiej ciemnoty brudu i ogólnie panującego chaosu otóż nie człowiek jeszcze średnio wieczó przez te tysiąc pięćset lat uważał że jeżeli człowiek jest czysty cieleśnie jest również czysty duchowo i aby doświadczyć zbawienia aby jego dusza była spokojna po śmierci musi mieć nie tylko czysty czystą duszy ale również czyste ciało rzemianie grecy bardzo często chętnie korzystali z łaźni i bardzo chętnie się myli oliwili się o liwą z oliwek używali esencji różanej esncjaśminowej możemy zatem założyć że bardzo długo ludzie byli czyści zawsze nabierząco wykopanie i pięknie pachnący dopiero w czasach baroku kiedy to ludzie byli jeszcze jakiś trzysta lat przed odkryciem istnienia bakterii drobnoustrojów ludzie zaczęli zauważać że choroby tak jak na przykład dżuma zaczynają się rozprzestrzeniać wtedy kiedy ludzie zbierają się w jednym miejscu a najczęściej zbierali się właśnie w łaźniach postał taki koncept wody jako nośnika śmierci zarazypanowało przekonanie że woda rozmiękcza poryciała wnika do środka powoduje zaraze chorobę i śmierć i w baroku ludzie przestali się myćjeśli wydaje wam się że jest niekomfortowy siedzenia obok osoby która przestrzydninie była włosów albo zjadła rano na śniadanie twarożek ze szczypiorkiem i trochę nieciekawie pachnie je z ust to wyobraźcie sobie że nie tylko przebywacie z osobami które nie mją się miesiącami a nawet latami ale że mieszkacie i spędzacie całe dnie w pomieszczeniach w których jeden z kątów został zaadoptowany jako toaleta ludzie bardzo ługo nie znali osobnych pomieszczeń na załatwianie potrzeb fizjologicznych nawet w wersalu wrogach pomieszczeń stały naczynia do których damy i kawalerowie załatwiali się na widoku innych i nikogo to nie raziło pragnienie życia i chęć powstrzymaia choroby sprawiło że ludzie zamienili się w naszym dzisiejszym odczuciu w cuchnące bestie obraźcie sobie że w niemytych przez kilkanaście miesięcy łosach wszystkie te lipily które wydziele nasza skora zacznają jełczeć możecie sobie dla eksperymentu zostawić masło na kilka tygodni w ciepłym miejscu i zobaczyć jako na ciekawie pachniezbiałka które spożywam rozkładającego się na języku powstają dwa związki chemiczne indole i z katol które zawarte są runiż w kale dlatego możecie wyobrazić sobie że osoba która kilkanaście miesięcy nie uczyszczajemy ustnej pachnie z ust tak samo jak pachnie z odbytą rozkładający się pot rozkładający się na skórek rozkładającej się jedzenie w męskim zaroście ponios pdczas jedzenia drobiny tego co spożywamy wpadają w ten zarost rozkładająca się krew menstruacyjna i w panujący wszędzie upał to jest zapach baroku ale zwrócił wagenato że nie był to zapach brudu był to zapach czystości ponieważ ludzie na ten zapach w naszym dzisiejszym rozumieniu fetorludzkiego ciała nakładali pachnidłajedn z takich podstawowych pachnideł był olej jaśminowy o bardzo intensywnym odurzającym zapachu jaśmię co ciekawe również zawiela w swoim składzie indole czyli ma w sobie taki lekko brudnawy posmak całe litry piżma który mi zlewały się kobiety i oczywiście ten smrut brudnego ciała który leżał jakby przykyty tymi pachni dłami ja przygotowałam dzisiaj dla was kilka próbek zapachowych pierwsza wymaga dużej otwartości i odwagi poproszę teraz moje asystentki eby rozdały wam worki spróbkąnumer jeden w której zamknięty jest zapach czystości baroko jeżeli ktoś jest odważny może włożyć do środka rękę wyjąć jeden z bloterów i zostawić go sobie na pamiątkę jeżeli jest wam życie miłe to sugeruje żeby cię tylko otwozyli worek powąchali i przekazali go dalejjak dotknisz ten tejpróbki zapach zostanie z tobą dlatego że te środ e środki są silnie hydrofobowe n odpychają cząsteczki wody i nie myjesz rąk mydłem więc będzie bezpiecznie poprostu otworzyć worek i powąchać to co teraz na wam do powąchania jest to zapach czystości z epoki baroku mile toowabowało onatkozó cipedwaworki dla ciebiedwai dwa dziękuję jeśli pomyślimy o książce pachnidło która jest takim kanonem jeśli chodzi o literatury poświęczone poświęconą zapachowi możecie wyobrazić sobie że ten zapach o którym tam pisał autor to jest zapach nie więcej taki jak czujecie w tej chwili w środku to co daje ten taki odpychający wręcz kałowy fetor to cybet cybet jest wydzieliną gruczołów przy odbytowych cywety zwierzęcia żyjącego w etiopi w dużym rozcieńczeniu cybet mi może terz może się dał wam wydawać troszeczkę niemożliwe cybet pachnie kwiatowo natomiast w dużym stężeniu ma po prostu silny zapach wekaliów tak pachniało w paryżufrancja stała się kolebką perfumiastwa nie dla tego że francuzi mają umiłowanie do pięknych i pachnących rzeczy a dlatego że rękawicznicy i garbaże w procesie garbowania skór potrzebowali środków które zabiłyby ten fetor rozkładającego się mięsa żeby rękawiczki nakładane na dłonie damy pięknie pachniało pachniały potrzebny były specyfiki które zabiją ten zapach trupa towarzyszący garbowaniu sko dlatego mydyca potem również perfumiarze zaczęli tworzyć kompozycję zapachowe używane na początku przez garbarzy i przez rękawiczników do zabijania fetoru wyprawianej skórypóźniej wszytkie esensje kwiatowe żywiczne orasy ze względu na podróże coraz więcej egzotycznej substancji zaczęły tworzyć to co dzisiaj znamy jako perfumiarstwo natomiast nale początki perfumiarstwa wcale nie były tak znowu pięknie pachnącewracam ze naszego eksperymentu zwąchaniem się pod pachami wktórych niewziaudziało chce em powiedzieć gdzie jesteśmy dzisiaj jeśli chodzi o to pojęcie czystości i brudu o to pojęcie tego co pachnące i tego co śmierdzące polska to w jaki sposób my podchodzimy do tego co pachnie co czyste co brudne znajduje się między dwoma bardzo skrajnymi biegunami pierwszym biegunem są stay zjednoczone gdzie ideałem czystości jest czystość sterylna szpitalna wykrochmaone pokaże wam za chwilę jak w kontraści z czystością baroku pachnie współczesna czystość merykańska amerykanie mają takie pojęcia jak krzyski klin jest to taka czystość silnie na krochmalonej białej koszuli która jest tak nakrochmalona że jest wręcz sztywna i można ją fedesnę się złaać jak opłatek amerykanie lubią pahnić detergentami białym piżmem pralnią chemiczno i bardzo często amerykańskie perfumy mają w sobie nutę właśnie takiego takiej chemicznej sterylnej czystości to jest to wrażenie które uderza nas w nozdrza jak otwieramy bemben suszarki albo pralki za to wrażenie odpowiedzialnej z właśnie białe piżma amerykanie lubią pachnieć sposób szpitalnie czysty wręcz biały pokaże wam teraz jak pachnie czystość w stanach obecnie tu nie musicie się bać można nawet włożyć rękę do środka i zabrać sobie pasekbardzo proszębardzo proszęna drugim biegunie od stanów zjednoczonych gdzie ucieka się od zapachu ludzkiego ciała używając całej maseletergentów do oczyszczania skóry do odwaniania dłoni stóp pach pachwin włosów oddechu mamy japonie gdzie również ucieka się od zapachu udzkiego ciała ale w sposób naturalny wyobracie sobie czysty japoński minimalizm ich oszczędność jeśli chodzi o wyrażanie form kolorów i treści tak samo neutralnie zapachowo snojapończycy z natury nasz pot ma tai anie inny zapach dlatego że oprócz gruczołów potowych które wydzielają wodę z którą spożywamy mamy w pachach i w pachwinach również gruczoły apokrynowe które wydzielają substancje tłuszczowe oraz hormonane i to właśnie one odpowiedziane są za to że w kontakcie z powietrzem te supstancji ulegają rozpadowi i zaczynają nieprzyjemnie pahniećprawda jest taka i tu będę trchę niepoprawna politycznie że w opini japończyków my jako naród śmierdzimy ponieważ nasz pot ma bardzo intensywny zapach tylko dwa procent populacji japończyków posiada gruczoła pokrynowe jest to w pewneo rodzaju można powiedzieć błąd genetyczny i jeżeli mężczyzna chce wstąpić do armia pońskiej i jest w tej nieszczęśliwej dla siebie grupie dwóch prcent po kolacji posiadającej gruczołe pokrynowe nie zostanie do tej armii przyjętyponieważ ja pński żołnierz musi być neutralny i niewidoczny dla wroga także pod względem zapachuw japoni nie tylko nie należy być wyczuwalnym jeśli chodzi o zapach ciała ale także nie należy być wyczuwalny myśli chodzi o apach perfomjaponki bardzo często kupują luksusowe perfumy ale często ich nawet nie otwierają teko stawiają je na półce i może należy je podziwiać jako symbol statusu symbol luksusu jeden z najbardij luksusowych zapachu które na pewno znacie to zapach legenda sprzedają się najlepiej właśnie w japoni często ludzie obdarowują się perfomami ale tych perfomnie używająjedna ze znanych mi osób miała bardzo bliskie doświadczenie osobiste z tym takim minimalizmem zapachowym w japoni ponieważ wczasie studiu próbowała znaleźć sobie pracę jako piekunka do dzieci i poszła na rozmowę kwalifikacyjną która ta rozmowa skończyła się bardzo szybko i niestety skończyła się niepowodzeniem dowiedziała się potem od zaprzejaźnionej osoby że to fakt iż jej perfumy były wyczuwalne przez ewentualnego pracodawcę w czasie rozmowy jązdy skwalifikowały stam fakt że dzieci mogłyby przebywając s przeczkolanką z opiekunk wyczuć od niej zapach perfum uważany był za coś wulgarnego głośny zapach to tak jak mówienie podniesionym głosem eżeli pomyślicie teraz ilu pachnących substancji użyliście dzisiaj od rana pomyślicie o my dla którym umieliście ręce opaście do zębu która pachnie mięt o szamponie którym umyliście włosy o odżywce do włosów o środkach do stylizacji włosów być może czujecie jeszcze zapach proszku do prania i płynę do pukania którym pachnie wasze ubranie gumy dorzucia płyny do płukania ust do zadorantu do stóp zwłaszcza latem gdybyśmy wyobrazili sobie każdy z tych zapachów jako osobny dźwięk innego instrumentu siedzielibyśmy teraz w niewyobrażalnym hałasemdrugim kontrastem o którym chce wam powiedzieć to kontrast między tym co bogata tym co biedne między tymcoluksusowe a tym co wiąże się naprawdę ze skrajnym ubóstwem mówiłem wam o tym że japonki często kupują luksusowe perfumy i stawiają je sobie na pułkach jak trofea otóż to co najbardziej luksusowe w perfumach składniki naturalne które są efektem prcy ludzkich rąksą to substancje pochodzące z najbiedniejszych obszarów świata pierwszym takim surowcem jest szafran szafran to prciki krokusa który w dużej ilości występuje w indiach krokuste i same te prenciki zbierane są ręczne ręcznie bardzo często przez dzieci w tej chwili kilogram esencji szafranowej kosztuje około pięciu tysięcy złotych więc możecie sobie wyobrazić że dzieci które zbierają te pręciki a poczebne są do tego ich delikatne małe palce nigdy nie będą w stanie pozwolić sobie na jakiekolwiek produkty z użyciem tej esencji szafranowej którą zbierają taką samą substancją jest żywica olibanowa inaczej srebrne kadzidło pochodzące z somali jednego z najbardziej ubogich krajów na świecie gdzie robotnik nie byłby w stanie czasami przez okres całego swojego życia zarobić pieniędzy ozwalających mu na nabycie tej esencji olibanowej trzecim surowcem o którym chcę wam powiedziecie s to niezwykły składnik jest drzewo agarowe inaczej ód to drzewo jest generalni bezużyteczne dopóki jest zdrowe natomiast momencie kiedy zostanie zatakowany przez pasorzydniczy grzyb zaczyna mieć swoją wartość w perfumiarstwie drzewo agarowe w tej chwili jest najcenniejszym surowcem a rynku pochodzi z kamborzy kolejnego obszru biedy gdzie po zebraniu i przetworzeniu kilogram esencji a garowej kosztuje około stu tysięcy złotych macień nie powtarzal o okazję powąchać teraz u mnie drzewo agarowe wybarcie że bloterów na których wam pokaże teresenca jest bardzo mało lest drogocenny prezent zobaczycie że to co powstało wyniku ciężkiej fizycznej wielokrotnej pracy ludzkich rąk osób które często pracują tylko za jedzenie staje się potem elemetem świata luksusu ludzi do których mnie mamy dostępu a na pewno nie mają dostępu do nich ludzie którzy im ten luksus ofiarującego to jest drzewo agarowe bardzo proszędzięki dziękujęczysto i brudno biednie i bogato trzeci kontrasto daleko i bliskomnóstwo zapachów które otaczają nas polsce pozostaje totalnie niezauważony niewiele o sobie stanie rozpoznać jak pachnie koniczyna nie wiemy jak pachnie brzoza nie potrafimy rozpoznać po zapachu akacji nie potrafimy odróżnić żywicy sosnowej o drzewicy modrzewiowej a są do rzeczy które mamy na wyciągnięci ręki z drugiej strony tak egzotyczne składniki jak wanilia są dla nas totalną oczywistością waniwia jest tak naprawdę i jednym z najbardziej pożądanych afrodyzjaków w miejscu z którego pochodzi wanilia jest wyjątkowym surowcem ponieważ do jej pozyskania potrzebujemy bardzo pracofłonnego procesu który zaczyna się już od tego że storczyk waniliowy musi zostać zapylony ręcznie przez człowieka w momencie w którym powstaną strąki stronki te są ręcznie zbierane i poddawane czterem procesom pierwszy proces nazywa się zabijanie i polega na tym że strąki wanilii zebrane w stosy zalewa się wodą o temperaturze sześćdziesięciu pięciu stopni później stron ki wanili poddaje się tak zwanemu wypacaniu czyli zawija się jej jeszcze gorące i parując w płócienne płachty i tam w pewnm sensie maceruje następnie przez trzy miesiące wanilia jest poddawana suszeniu na słońcu i klejne sześć sezonowaniu dopiero później telaskiwanili które znacie ze sklepów trafiają najczęściej pojedynczo pakowane na nasze stołprawdziwa wanilia jest rzadkim rarytasem jest prawdziwym luksusem to co znamy że tak powiem dla nsa to jest niestety syntetyczna wanilin która jest tylko jednym z kilkudziesięciu substancji chemicznych wchodzących wskład wanili waniliny pozyskuje się w bardzo nieromantyczny sposób z odpadów przemysłu clu lozowego z pulpy celu lozowej dlatego cukirwani linowy kosztuje czterdzieści dziewięć groszy a cukier waniliowy dziesięć razy tyle i tak jak na samym początku zachęciłam was do zięcia udziału w eksperymencie tak samo chciałabym rozstać się z eksperymentem roznam wam teraz próbki zapachu który jak by dziecie z konkordii spotkacie również na zewnątrz jestem ciekawa czy rozpozncie ten zapach toś zapach który nas otacza jak tylko widziemy na świeże powietrze jeżeli będziecie chcieli przyjdź z rozwiązaną zagadką znajdziecie mi tu na miejscu poznacie mnie po czubku nagłowiej różowej sukience jeśli ktoś chce przyjść i powiedzieć co wy wąchał to zapraszam zapraszam w ostetakiego eksperymentu abyście dziś spojzeli na świat nosem aby ten swój pejzar zapachowy tak zwany smelskejb we własnej głowie poszrzyć i aby przybliżyć jeszcze bardziej to co dla naszyh nosów tylko pozornie jest blisko dziękuję
3
jest ta skutkuje eyereżycąsenko pychaaa sytne pochechyeater naiwdzień dobry rzeczywiście zajmuje się upraszczaniem języka urzędów i firm robię to dość długoi na początku myślałem że chodzi tylko o trudność komunikacji czy urzędy firmy piszą także nik tego nie rozumie trzeba to uprościć natomiast od jakiegoś czasu dokładnie od września od początku jesieni być moż dlatego że jesień to pora melancholii mam wrażenie że jest jeszcze coś innego w tej wtej kwestii mianowicie jest jakiśtrudny pokład relacyjny w komunikacji firm urzędów fakt psychologiczny który mówi coś o nas i im bardziej to poznajemy tym jesteśmy smutniejsi takie mm wrażeniei być może język trzech pac będzie w stanie tę rzeczywistość zmienił zmienić natomiast chciałem państwów pokazać kilka prostych zasad przejść dokładnie które pozalają czytać teksty urzędowe głębiej i pozwalają więcej zauważyć tego co urzędy z nami robią i tym będzie moje wystąpienie e jest taki zwyczaj natedzie żeby zaprosić zawsze ogoś z rodziny więc postanowiłem pkazać państwo moją babcie babcia jadwiga i od tego to się zaczęło dwa tysiące trzeci rok wracam do miejscowości rodzinnej podwał brzuchem spotkanie rodzinne i ubileuszowe dlatego że właśnie obroniłem doktorat i mówię moje rodzinie słuchajcie jestem doktorem naukumanistycznych zakresie językoznawstwa i oni się tak zadumali tak dziwnie spojrzeli na mnie i na siebie i tylko babcie adwigła babcia adwiga zechciała wtedy się odezwać i powiedziała tu musi a możesz mi wystawić receptę ja mówię babciu ja jestem doktor od języka nie wystawie nie wystawiam recepta to nie wystarczyło babcia wystawiła język i poprosiła żeby ją zbada ii później dopiero przeczytałem w pamiętniko jakiegoś wybitnego dziennikarza ekonomicznego że on kiedy pisze swoje teksty dla ludzi na bardzo trudne tematy często wystawia zdjęcie swoje babci na biurko patrzy je w oczy i pisze tak jakby do niej tylko do niej i od tego zaczęło się moje myślenie upraszczaniu komunikacji o tym jak można było to zrobić inaczej czy można w ogóle w polsce pisać inaczej pod tym względemmyśl którą państwo dzisiaj przynoszy na początku to jest myśl churchilla która mocno też zmieniła moje życie czerczi tysiąc dziewięcet czterdziestym roków najtróżniejszym czasie ale wojny wielkiej brytani napisał do wszystkich urzdników memorandum o zwięzłości ono się zczyna mniej więcej tak aby robić swoje musimy czytać mnóstwo dokumentów większość z nich jest o wiele zadługa to strata czasu marnujemy energie na wywoły na wyławianie głównych myśli i język trzech pach ten język o którym pańsku miałą dziesię opowiedzieć to jest język głównych myśli pytanie czy możemy dzisiaj komunikować się głównyi myślami tylko nimi niczym więcej to jest dość trudne w moim wypadku to działa bardzo komkretnie oznaczy kiedy wracam z synami do domu i dochodzimy do skrzynki pocztowej mam jeszcze trzy metry później do drzwi to trochę tak się martwie jakbm oglądał horor o szczękach czy będzie tam wystawać tki ruch biały koperty ze środka i będę musiał właśnie przestać robić swoje czyli przestać być ojcem przestać rozmawiać ynami o i wtedy wyciągam tę kopertę i niedawno prowadziłem taką zasadę że wszystko to jest w tych w tych skrzynkach czytam przed drzwiami to znaczy nie wchodzę do domu muszę się z dziećmi pożegnać mówię że przez chwilę taty nie będzie to będzie trudna sytuacja ale spróbujcie nie zasnąć jeszcze zanim wrócę i statystyki są zatrwożające na przykład na świecie ogólne warunki ubezpieczenia czyta się średnia trzy godziny i dwadzieścia minut niektórzy szybciej biegają maratony mam wrażenie i zdarza się że długo nie wracam długo nie schodzę do do domu żeby powiedzieć o tym co w tym tekście była przecież to dla nas jest najważniejsze kiedy wyciągamy taki tekst tym się chcemy się dowiedzieć po pierwsze czy chcą nam zrobić coś złego czy to jest neutralna wiadomość a dopiero później poznać szczegóły wielką inspiracją jst tutaj twitter myślę że twihy to jest rzeczywiście język przyszłości i znalazłem taki twit wzroku czterdziestego siódmego przed naszą erą najleszy twiedchyba jaki na świecie napisano juliusz cezar napisał twdweńwiliwici niózł go na transparętach wchodząc do rzymu i wszyscy specjaliści zgadzają się że on tak naprawdę mówił raczej nie że tylko jak jak on to zrobił jaka to była akcja ponieważ był wcześniej film orytmie jesteśmy też na nakademimu muzycznej więc bardzo ważny w języku trzech pach jest ten rytm właśnie że tekst powinien być barzo zrytmizowany i może zachęce państwa do wystukania tego rytmu proszę posłuchać jak to brzmi jak brzmi to zdanie to to zdanie włacinie to jest dwe ni wi di wi chi czy idąc bardziej we ni wi bi wi chi dokładnie taka była ta akcja nie taka brutalna bym chciałem tu pać żeby nie zniszczyć tej sceny natomiast ona była badzo krótka brutalna i systematczna i chciałem pozdrowić z tego miejsca tłumacza który to źle przetłumaczył na język polski bo to przetłumaczył przybyłem zobaczyłem zwyciężyłem i proszę spróbować też sbie to by stukać i zmierzyć powiedz nia przybyłem zobaczyłem zwyciężyłem mam w nnadzieję że zostałem jeszcze w kamerze ale to jest powiedzmy rodzaj dreptania przed toitojem prawda to to nie jest to o co tutaj chodzi ii to nie jest język trzech pach jeżeli mielibyśmy to przetłumaczyć dobrze musielibyśmy pewnie powiedzieć wpadłem zrkłemstłukłem coś takiego ta to musiał być bardzo rytmiczne i jeżeli gubie dowód osobisty i chce zdobyć nowy to powinien powinienem pójść do urzędu albo otworzyć internet pach pach pachi powinien ten dowód mieć dokładnie w trzech krokach tatrójka jest ważna ktoś dzi się też już mówił o trójce przecież nie nie bez kozery mówimy aby ce pierwszej pmocy ania a on pierwszej pomocy tak są trzy trzy elementy czasem mówi się brutalnie przynieś podaj pozamiataj prawda mówi się matki żonytam jeszcze jesteś trzeciego też z tego co pamitam i ten rytm w trójki jest bardzo ważny idąc dalej tym tropemproszę teraz spojrzeć co znami robi język urzędowy jak on bardzo ale zatrzymuje nas przed drzwiami i sprwia że tracimy czas ale też tracimy pewność siebie i właściwie jakbyśmy żyli w takiej ciągłej jesieni tej melancholine i takiej z depresją gdzie psy do nas merdają przez ścianę sąsiadów depresyjnie tak nie więcej to wygląda trzy cechy jęyka urzędowego które odbierają nam deechtus pierwsza taka najważniejsza kwestia ale to wszyscy wiedzą że język urzędowy zapiera nam zabiera nam dech w piersiach przestajemy oddychać i to są bardzo bardzo proste techniki proszę próbować czytać między wierszami teksty urzędowe żeby znaleźć urząd który państwo to robi wtedy zadać sobie pytane czy to jest mój urząd rzeczywiście mój ale pierwsza kwestia to są hamlety druga to tasiemce albo tać mo ciągi a trzecia tomatrioszki wygląda to nie więcej tak jeżei chodził hamleta to hamlet miał taki problem że on nie wiedział czy mówi czy myśli się zastanawiał ciągle prawdaczej być czy nie bycie tam później bo oto jest pytanie takiebyśmy mówili na codzień schabowy z ziemniakami czy z kustkami śląskimi pomyślmy przez chwilę prawda przy tym niedzielnym stole i teksty urzędowemają bardzo dużo tego właśnie hamletyzowaniamam wrażenie że czasem to się nawet układa w jakiś sensowny język w odpowiedzi napismo dotyczące powyższego informuję że wyjaśniam to następuje prawda to jest to tak nie więcej wygląda i tam każdy pis mu się zaczyna podobnie że na przkaże coś odpowiedź no jeżeli tam coś jest napisane no to raczej że pismo czegoś dotyczyło no jeżeli my ie pisaliśmy świadomie no to też raczej raczej pamiętamy czego i jest że to że tyś informacja jakaś o takie wszysto to jest ważne ale może to jednak wyjaśnienia prawda i one nastpią później więc to wszystko jest natomiast tej głównej myśli nie widać ona gdzieś się pojawia po siedmio szesnastu siedemnastu wyrazach jeżeli chodzi o tasiemce czy raczej taśmociągi to jest co ciekawe ciekawą rzedz nad znalazłem tutaj na śląsku jazda ludzi czy wiodzą państwa totesja z da ludzijazda ludzi to nie jest tytuł umowy hejterów w internecie tylko to jestto jesto to się robi na taśmociągu właśnie i są zdania które rzeczywiście przypominają takie taśmociągi dowiedziałem się to jest ciekawe że takie taśmociągi mogą mie osiem kilometrów nawet górnicy na nie wchodzą i sobie jadą właśnie żeby żeby nie marnować czasu bardzo ważna rzecz i gdyby państwo pomyśleć że taki zaś moią by się przydał też w domu można było na przypraw dzieci tak wstawiać za drzwiami do szkoły osiem kilometrów dokładnie moj mają prawda sobie jechały to taki taśmociąg trzeba jakoś zrobić no i tu dobra praktyka jest taka by zajrzeć do urzędu patentowego jak to wygląda żeby nie powielać tych błędów więc i tam jest cudowny gatunek zastrzeżenie patentowe które z grubsza wygląda tak że mamy i serce zastrzeżenia zastrzeżenia patentowego to jest wyrażenie znamienne tym że sprzodu po lewej przed tym serce m jest ta stara rzeczywistość a po prawie ta nowa i w polskiej kulturze z jakiś powodów trzeba to koniecznie wszystko zapisać jednym zdaniem to nowe to co jest istotne mói się że obraz znaczy więcej niż wile słów im teraz możemy dokładnie policzyć że ten obraz jest wart dwieście dwadzieścia pięć wyrazów wiecie dwadzieści pięć słów ja go używam zawsze przed występami tego tekstu do do ćwiczeń takich dykcyjnych bo jes takie ćwiczenie że się liczy pierwsza wrona bez ogona druga wrona bez ogona trzecia wrona bez ogona płytwonurkowie znajomi też to wykorzystują proszę spróbować to sobie przeczytać jednym tchm praw datak jakbyśmy chcieli to to wszystko poznać zauroczyć się prawda przenośnik taśmowy przystosowany do jazdy ludzi zawierający pomoc do wysiadania ludzi o raz urządzenie zabezpieczający przenośni ktaśmo wyzjazną ludzi zamienny tym że witam się to wszystko dzieje wygląda to całkiem ciekawie są przypisy jest rysunek no problem będzie taki jedna przykład niewidomy inżynier będzie chciał stworzyć coś podobnego albo się dowiedzie jak to wygląda i spróbuje sobie to odczytać za pomocą aplikacji prawda głosem ne komputerowym to będzie będzie poważny roblem ale mogą państwo to po prostu spróbować kupić wtedy i kiedy brady ańscuż po podpisywać umowę to się pństwo dowiedzą że państwo tego wcale nie kupują to jest przykład spod sporadnika dla urzędników sami urzędnicy napisali jakby zwijać zdania takżeby też nie przesadzać i zaraz się dowiemy że to nie s kupno wśró co drdy go to jest raczej ta czynność to to się nazywa dokonać kupna ale albo nabyć drogą kupna dokonać nabycia drogą kófna dokonać nabycia na drodze kupna dokonać nabycia na drodze tranzakcji kóp na sprzedaży a jest też ta druga strona jakie skupić to sprzedać przecież dokonać nabycia na drodze przeprowadzenia to nanzaksikupna sprzedarzy dokonać realizacji nabycia na drodze i tak dalej tak dalejtojest wy taki chwyt ciekaw retoryczny nazywa się matrioszkaczy i dajemy jedną jedną rzecz czynność kupić ją pakujemy do takiej następnej babeczki drewnianej wtedy mówim że to jest już dokonanie później że to jest nabycie późnie że to jest anazacja i a państwo muszę to przed tymi drzwiami rozpakować nie wiadomo kto dam z tych matrioszek na końcu wyskoczy prawda praktyka jest różna powiedzmy na na straganach wrosji ale więc to jst to jest niebezpieczneii teraz ta smutniejsza część to nasze niedawne odkrycie wrocłaskie trzy cechy języka urzędowego a które nie tylko za zabierają nam oddech ale też rzucają nas na koanato to jest język abrakadabra to są słowa magiczne słowa czarodziejskie ale też język uników zwany czasem językiem pomiędzy albo językiem świeżego zięcia i jeszcze do do tego to trzeba doprawić szczyptą podejrzliwości podejrzliwości czy też do mniemania złego obywatela chyba tak tak najlepiej topowiedź jak to wygląda na przykładach języka braka dabra sprawia żenie uznajemy tekstu zanormalny codzienny tekst tak jak wysyłamy wiadomość do syna czy do do córki w szkole czy już wiesz że dostałaś dwuje na przykład czy jedynkę prawda tylko to są takie słowa które sprawiają ż ten tekscie bardzo pompuje sprawia że myślimy że to jest tekst ostateczny życia i śmierci w tym sprawa życia i śmierci w tym ostatnim przykładzie ale z dokonać mieliśmy właśnie to normalnie ludzie robią a czasem czegoś dokonują dokonują żywota dokonują odkrycia natomiast z reguły nie dokonują przelew wpłat wypład podziałów bo to nie są żadne dokonania natomiast urzędnicy albo urzędy bardziej albo język urzędowy chciałby żebyśmy tak o tym wszystkie myśleli że to jest dokonanie więc różnica mi zrobić a dokonacie tak jak nie zaśpiewa a odśpiewać ne i tutaj mamy sporo takich wyrazów mamy iż ludzi raczej że żają mówią że a urzęy i żają czyli piszą isz i to statystycznie da się sprawdzić jedno iż się w języku polskim pojawia po dziewiętnastu że dopiero prawda czej z grusza byśmy trafili na trzecią stronę a tu jakiś powodów tak się tekst w ogóle zaczyna uprzejmiejformujemy ich bardzo często wychodząc naprzeciw oczekiwanią na pragniemy nadmienić o to też jest ciekawe że tam jest dużo takich słów emocjonalnych typu pragnąć ufać instytucja nie ma pragnie bo pragnąć ta espragnąć to jest przepraszam bardzo albo o upale i piciu albo o alkowie o alkowie tak czy josekxie i instytucja nie powinna nam takich rzeczy do głowy skłdać ufać prawdanadmienić to nawet nie wiadomo co to znaczy posiadać mieć i posiadać to jesteś ciekawa różnica bo mamy zreguły wszystko a posiadać można tość bardzo wartościowego ala bstakcyjnego wiedza można posiadać nie można posiadać dwóch telefonów komurkowych nie można posiadać ze szczęścia prawda ożna posiadać jeszcze jak jakież rozleg rozległe posiadłości właśnie na mazurach ale dowodu osobistego nie można posiadać i tego jest bardzo dużo to jest języka bra kadabra teraz ale ten zięć znowu doświadczeia osobistea prblem jest taki że kiedy moja teścowa zechciała już powiedzieć że mogę to nie mówić mamo to ja przez jakiś czas zastanawiałem się co z tym zrobić i czy przypowiedzieć pani czy powiedzieć pani mamo czy powiezi pani matko czy czy powiedzieć już mamo i wtedy mamy taki język właśnie pomiędzy tak staramy si lawirować nie powiedzeć ani tak ani tak żeby nie obrazić siebie ale też nie obrazi teściowej choć dzielili się sten środek i najtródniejszy sytuacja są wtedy kiedy siedzi daleko teściowa przy niej solniczka a zupa takjakbyjest po naszej stronie i przedraz zupę trzeba dosolić wtedy się właśnie mówi takim z takim efektem pekapletam na na na dworcach mówią prawda że pociąg podstaia się na peronie trzecim wtedywtedy rzeczywiście nikogo nie interesuje kto ten pociąg podstawia aleale jeżeli ja jeżeli wtedy mówimy czym czy można podać stól na przykład to to proszę zauważyć że nie wiadomo kto jj potrzebuje i niewiadomo kto miałby się po nią rzucić tak jak tam jest więcej oób to raczej tak patrzą na siebie roz dziećmi też pięknie wygląda prawda czy ktoś może wyrzucić śmieci na przygadalby odkurzyć wracamy i generalnie nikt nie mógł iw języku rzędowym jst problem jeżeli ten język uników ten język pomiędzy jest jeżeli go urzędy używają żeby żebyśmy coś zrobili na przykład upomnienia wezwania na przykład takie wezwanie wzywa się do wykonania obowiązku biętego niniejszym upmnieniem w terminie siedmiu dni odnia jego doręczenia dokładnie to samo dokładnie skarbówka pisze jak jak mawia pięć czasem nie wiadomo kto wzywaniewiadomo kogo nie będziemy nie będziemy działać nie będziemy kuteczninastępny problem najsmutniejszy wsumie to jest je jakaś taka dziwna podejrzliwość w języku urzędowym czy w polskich urzędach czczy systemie urzędowym na przykład dodawanie zera do dat po niżej dziesięciu lat dziennych kiedy rozmawiamy z urzędnikami i w urzędach dlaczego tak robimy doni mówią bo musimy ale później kiedy pytamy głębi dlaczego tak robicie że to zro dodajecie przecież nie ma takiej zasady fajnie pisać bez zer przyśnie mówimy zero dziewiąty prawda tylko dziewiąty wic piszmy tak jak mówimy oni mówią wtedy rzadko ale jednak ciągle to słychać ale ludzie tam będ dopisywać jedynkę albodwójkę dopiszą i będą fałszować dokumenty no i teraz jaką trzeba akie trzeba mieć założenia o niechęci tak do wszystkich obywateli że to wszyscy są tacy masowi zbiorowi oszuści prawda którzy to będą robić na bardzo stare czasy przynajmniej przynajmniej gdzieś głęboki peral takie takie podejście mni więcej poza tym tu zresztą kiedy się jedzie do urzędu kiedy się jedzie do urzędu to też to widać prawda bo tam są te przystanki warunkowe i nie wiem czy państwo zwróci uwagę że wszystkie przystanki waunkowe w polsce są na żądanie nawet walim na żądanie takjaka tu jest historia ukryta głębokodlaczego to się nie nazywali na żczeniedlaczego nie zmienić w polsce wszystkich przystanków na przystanki nażyczenie wtedy być oże kierowcy pomyślą jednak że jesteśmy sympatyczni i że kiedy mahamy ręką to nie znaczy że stył trzymamy kamień prawda albo coś w tym stylu tak taki postulat taka propozycjai na koniec zupełnie jak taka rozmowa obywatela z urzędem wygląda w praktycemieszkaniec pan piotr rozmawia przez internet ze swoim prezydentem miasta to ciekawa historia panie prezydencie kiedy zostaną porządnie załatane dziury i utwardzona droga na ulicy żuraiej czy są plany położenia a z faltu na żurawiej piotr el prezydent odpisuje on odpisuje właśnie tym tym dziwnym językiem tym gdzies właściwie wszystkie sześć ty kategorii których pństwow mówiłem się znajdź znajdzie w środku w odpowiedzi na wniosek czyli pan piotr sie najpierw dowiaduje że toś odpowiedźpóźniej się dowiaduje że to nie był zwykły wpis w internecie tylk to był wniosek później się dowiaduje że go w ogóle wnsił chociaż nie trzymał go w rękach drogą na pewno nie żurawią tylko elektroniczną i później widzimy że prezydent jest megalomanem albo ten kto za niego to piszę bo mamy bóg honor ojczyzna prwda tadzwana ortografia mocjonalna prezyduhonorojczyzna prezydent miasta później że on informuje późnijes to isbufona słowa bufony włóźniejże ulica żurawia coś posiada tylko ludzie mogą coś posiadać tak jak mówię wiedza żurawia posiada na wierzchnie tłuczniową i ma i pomimo zabiegów remontowych to jest taki rodzaj spatrawdadla ulic prawdopodobnie lepóźniej są ramy czuli amy bierzącego utrzymania ja nie wiem czy to takiś rodzaj obrazu czy czy to jest czy to trzeba powiesić stamtechniczne na wierzchni szczególnie po badach atmosferyczych jest taka strategia w urzędach nazywa się to strategią nabiału kiedy ni zwiemy czy to śnieg deszcz prawda to nie tak jak my opowiadamy wybieramy ten najczęstszy czytent który siedzije tylko tak jakby na biał dziem do sklepu wimczyjest nabiał na przykład tak budzi zastrzeżenia to też jest ciekawa metafora właściwie powiedz mi jakich używasz metafora powiem ci kim jesteś bo tu dlaczego tez o tym śnie prawda jak się głębiej nad tem zastanowić to pior musi wychodzić z domu taki za spany i od razu wpada w w te dziury i od razu mu się do zastrzeżenia budzą on też się budzi jest taki bogóźniej mamy język pomiędzy zgłoszona sprawa nie zgłaszał jej prezydent wymazał piotra z odpowiedzi zgłoszona sprawa zostanie przanalizowana do wykonania wramach wierzącego utrzymania w zakres którego wcodzi między inymi równanie profilowanie oraz wałowanie obywatla pasa drogowego przepraszami teraz jeżeli to wszystko co zrobiliśmy sześć tylko kroków prostych dwa zdania zresztą pierwsze ma trzydzieści trzy wyrazy jeżeli to wszystko usuniemy to zostają zostaną tamte czerchilowe główne myśli po pierwsze że ulica żurawia budzi zastrzeżenia zdaje się że to pan piotr powiedział znaczysz że nie jest tego zadowolony więc jest to taki akt zgody a po drugie ż sprawa zostanie przeanalizowana to jet w ogóle fajna taka fraza żeby załatwiać się obywateli sprawy także sprawa zostanie przanalizowana czyliż będziemy ją analizować a nie anie robićczyli też nie wiadomo i teraz jak by wyglądała ta odpowiedzi w wersji trzech pach wersji pach pach a nawet wyglądała pewnie tak szanowny panieniestety nie wiem dziękuję bardzo
4
neodymedzień dobryo miałem bardzo proste zadanie prosty poneważ mamo powiedzieć o czymś co a jest z jednej strony jest ty piękne szlachetne z drugiej strony jest bardzo ważne dla mnie i ryzajmuje w tej chwili dużą część mojego życia jest moją pasją ej to o czym będę mówił jest tywyzwala bardzo pozytywne emocje uczy bardzo pozytywnej zachowań szlachetnych zachowań buduje przyjaźnie a jednocześnie wspomaga rozwój fizyczny rozwój intelektualny to czym będę mówił można robić na różne sposoby można traktować to jako cel życia robić to codziennie ale można też rytraktować to jako rozrywkę incydentalne by idy incydentalnie traktować jako pretekst do spotkania z przyaciółmibyć może cześć osób już się domyślał czym będę mówił dla pozostałych może jeszcze najpiew mała podpowiedź podejrzewam jestem gotów się założyć że wiele z was widziało to w telewizji przełączając kanały nagle zatrzmywaliście się oglądaliście coś o czym do końca czego do końca nie rozumieliście ale z jakiegoś niewytłumaczalnego powodu chcieliście chcieliście to oglądać podejrzewacie zapewne że jest tym wszystkim jakiś jakiś haczyk zapewnia mochaczyka nie ma natomiast są inne przedmioty są czajniki są szczotki jest lodowisko są ludzie i są ogromne emocje ludzkie kerlingto wspaniała zabawa rozrywka nie wiadomo z jakiego powodu przez niektórych nazywana sportem nagew największym skrócie polega na rzucaniu po lodzie czajnikamioczywiście postaram się przybliżyć troszkę bliżej e te te tę rozrywę ten sport jest to og razy z połowa dwa cztereosobowe zespoły rywalizują na rytorze lodowym o długości mnie więcej czterdziestu metrów czterdzieści metrów to jest no nie więcej dwukrotna długość tej tej saliwypuszczałem z na przemian osiem kamieni w jednym kolorze kamień po wypuszczeniu nie może być ponownie dotknięty natomiast ożna wpływać na jego ruch poprzez charakterystyczne dla naszej dyscypliny sportu pocieranie lodu przed przed kamieniem za pomocą specjalnej szczotki w ten sposób zmniejszamy o drobine tarcie ten kamień może polecić trochę dalej trochę w innym kierunku wygywa ta drużyna której kamień znajduje znajduje się bliżej środka takich kułek nazywanych domem te kułkasą narysowane namalowane na lodzie tadusz na której kamienie zbliżej tadużna wygrywa partie mecz składa się z ośmiu lub dziesięciu akich partii i rozegranie go zajmuje około dwóch godzinten egzotyczny wciąż w naszym kraju sport ma wbryfpozorom całkiem długą historięna obrazach mistrzów holenderski z siedemnastego wieku wyraźnie widać postacie ludzkie zabawiające się puszczaniem po zamarzniętych kanałach amsterdamu takich charakterystycznych kamieni mniej więcej w tym samym czasie w siedemnastym wieku powstały w szkocji pierwsze kluby kelingowe zresztą do dzisiaj szkocji znajduje się siedziba światowej federacji kerlingu w dziewiętnastym wieku kelling trafił na niezwykle podatny i grud chili do kanady zracji na dosyć dosyć trogi klimat okazało się że ten sport świetnie odpowiada ej wymagan ją kanadyjczyków i od tego czasu kanada jest stolicą światowego kelingu stamtąd pochodzą najlepsi zawodnicy tam znajduje się najwięcej rodowisk najwięcej zawodników kilka lat temu kanadyjczycy niepokoili się że liczba karlerów spada bo zbliżała się do miliona osóbdla porównania w kolece karlingów szkocji tych takich aktywnych zawodników ludizby ocenia się w tej chwili naokoło pięć tysięcy w polsce w granicach dwu sztu dwusztu pięsięciu osóbczyli chyba odrobinę więcej niż znajduje się dzisiaj na tej na tj salioczywiście na przestrzeni lat gra ewoluowała zmieniały się odrobine przepisy pojawiły się pojawiła się elektronika pojawił się pomiar czasutadycyjne zmiotki do śniegu zostały zastąpione przez wysoce zawansoany technologicznie karbonowe szczotkikelingowe natomiast stosunkowo niewiele zmieniały się same kamienie którymi rozgrywane są spotkania wszystkie kamienie na świecie w pewnym uproszczeniu pochodzą z tego kawałka granitu szkocka wyspa ilsia krik to z niej razna kilka lat wydobywany jest duży duży blok skalny z którego potem na miejscu produkowane są wzystkie kamienie kalnigowe na świecie będziecie mieli okazję dzisiaj takich kamieni dotknąć zobaczyć podnieść będzie to możliwe w przerwie kawowej zapraszamy na specjalne stoisko każdy kamień waży dwadzieścia kilogramów i każdy kamień na świecie ma dokładnie te same wymiary co powoduje że że ten sport jest to niesposób wymierny każdy turnie i każdy mecz rozgrywany na świeci jest w pewien sposób porwnywalny co decyduje o popularności krylingu o tym że że co tydzień tysiące szwajcarów szwedów kanadyjczyków spotykają się na lodzie żeby żeby właśnie puszczać te kaienie powodów jest zapewne wiel ja opowiem wam o kilku które s istotne dla mnie i dla tych kilkudziesięciu osób kstimi regularnie uprawiam cerling myślę że jest to w jaki sposób wymierne najważniejszy powód dla mnie jest taki że o ile w kelingu oczywiście mamy pewne przepisy techniczne określona jest szeroko sz toru wymiali kamienia natomiast równie ważny a być może istotniejszy jest kodeks zachowań karlera ten kodeks sprowadza się można streścić w jednym zdaniu że każder prędzej przegra mecz niż ygra oszukując jeżeli pojawicie się na lodowisku i powiedzme przy szczotkowaniu nieudolnym poślizgniecie się przewrócicie nic się nie stanie jeżeli będziecie próbowali wybić kamień przeciwnika i pomylicie się o tyle że wybijecie swój własny też nikt nie powie natomiast jeżeli będziecie próbowali oszukiwać to nie macie czego szukać na lodowisku nawet jeżeli wygracie najbliższy mecz t poprostu nigdy więcej nie będzie chciał z wami graćw kerlingu rola sędziego ograniczona jest do niezbędnego minimum tak naprawdę sędzia pojawia się wtedy kiedy zawodnicy sami między sobą nie są w stanie rozstrzygnąć powstawego sporu taka sytuacja najczęściej ma miejsce kiedy po zakończeniu parti kiedy wszystkie kamienie już się zatrzymują zawodnicy nie są w stanie na oko ustalić który z tych kamieni znajduje się bliżej środka domu wtedy pojawia się na lodzie sędzia ze specjalnym cyrklem którym którym mierzy odległość od środka domu natomiast wszystkie wszystkie spory w pierwszej kolejności rozwiążują zawodnicy przenoszą co na realia takiego sportu której który pewnie znacie wszyscy piłka nożnamęczliwi mistrzów w polu karnym starcie z obrońcą ronaldo się przewraca obrońca pierwszy staje biegnie suchaj kwistiano chyba cię trochę za mocno kopnąłem wydaje mi się że powinien być karny alalalakristiano na to mówi nie ma takiej nie ma takiej konieczności to nie było wcale takie mocne mocne kopnięciew karlingu wierzcie mi nawet nawet podczas najpoważniejszych zawodów wygląda to w ten sposób tadek wpomniałem po zagraniu kamienia kamień sunie po lodzie nie można go dotknąć ani nogą ani szczotkom ani żadną inną częścią ciała i żade szanujący się kaller tego nie zrobi natomiast oczywicie ferworze walki występuje taka sytuacja że gdzieś ten kamień trącimy lekko zmienimy jego kierunek siłę i co w tym momencie nie patrzymy nie rozglądamy się czy biegnie już sędzia dać nam żółtą kartkęnie patrzymy czy pzeciwnik dostrzegł nasze przewinienie obowiązkiem zawodnika jest zgłoszenie tego po przez podniesienie ręki przeciwniku dotknąłem kamienia i to p do naszego przeciwnika należy dcyzja co z takim kamieniem możemy zrobić czy przysunąć go trochę w ewo bo tak uzna przeciwnik że tam pewniebył gdyby nie nasze utknięcie czy też może właśnie powiedzieć że słuchaj to nie ma znaczenia ten kamień e twoje twoje dotknięcie kamienia nie miało wyjekiegeznaczeniaa więc ternik to tofertlekerlin kto szacunek wynikający wielowiekowej tradycji szacunek dla przeciwnika przed meczem zawodnicy witają się poprzez padanie ręki życzenie dobre i gry każdy każdemu zawodnikowi podczas meczu nie należy przeszkadzać przeciwnikowi wykonaniu zagrania należy nagrodzić pochwałom pochwalić jego dobre zagranie nie należy ostentacyjnie okazywać radości w przypadku jeżeli przeciwnik sie się pomyli te zasady fple obowiązują jesteś ważny aspkt towarzyski po zakończonym meczu podróyna zwycięska tradycyjnie zaprasza pokonanych na szklaneczkę szkockiej wiskima więc piękno szlachetność ale także czysto estetyczne piękno dla mnie naszed jest jest bardzo istotne gładka biała tafla lodowa sunący maiestatycznie kamień ten kamień jest z jednej strony twardy i i ciężki ale naprawdę jest bardzo miłość dotyku taki obły niesamowite dźwięki wydają kamienie zderzające się z sobą te te bryły granitowe oczywicie te dźwięki są zagłuszane przez krzyki z kipów i krzyki szczotkujących ale to też ma swój ma swój urok a więc jest także piękną jest korlingu pewna magia mówiąc magia nie mam na myśli tych sztuczek które które widziliśmy ale mam na myśli nie zbadaną dokońca fizyke czyli sposób w jaki kamień obracając siebe kamieniu rotuje przez całą drogę porusza się pokładkiej nawierzchni do dzisiaj naukowcy spierają się o powody pewnych pewnych anomali które występują na lodzie w ogóle kelnik jest świetnym potwierdzeniem powiedzenia że im więcej wiesz tym więcej pozostaje do poznania z każym kolejnym etapem zawansowania kelingowego odkrywa się nowe obszary z początku ciszymy się że wypuszczony przez nas kamień w ogóle doleciał w dobre miejsce poleciał w dobrym kierunku później zaczynamy dostrzegać że ten kamień troszeczkę inaczej zachowuje się podczaspierwszy partii trochę inaczej pod koniec meczu zaczynamy zastanawiać się nad strategiom nad taktykom powiedzch ustawiliśmy kamień w samym środku tego kułka wydawało się idealny a przeciwnik wcale nie próbuje tego kamienia wybijać wręcz przeciwnie ustawia tk zwanego korder korner garda czyli kmień który jest przed domem gdzieś jak dziś z boku oczywiście aby dojść do teg poziomu kiedy ta rozrywka staje się grom stratygiczną należy opanować pewien zasób umiętności czysto technicznychale one są na tyle proste że to jest kolejna zaleta kerningu sam treni kelingowy jest naprawdę przyjemny może być przyjemnością nawe ten najprostszy trenink wiem że sa na sali miłośnicy biegania a bardzo podziwiam podziwiam biegaczy ale nie jestem w stanie przekonać się do tego że wielu tygodniowe przygotowania do morderczego wysiłku jakim jest bieg maratoński że to jest tylko i wyłącznie przyjemność kalningu jest to przyjemność zracji na charakter tego sportu fkelingu decyującego znaczenia nie ma ani ani szybkość ani wytrzymałość ani skoczność nie wygrywa ten kto est najsilniejszy ten kamień puści najdalej jest to gra wymagająca precyzji gra w której decydują cechy psychofizyczne umiejętność utrzmania koncentracji na odpowiednim poziomie umiejętność s strategicznego myślenia oczywicie pewien poziom przygotowania fizycznego jest w tej chwili potrzebny kelnik staje się coraz bardziej jes portowy ale nie jest to nie jest to decydującej związku z tym jeżeli nie cechy czysto fizyczne decydują okazuje się że kiernik jest świetną grą ic bardzo uniwersalny jest grą dla każdego naturnienach toarzyskich rywalizują na równych zasadach drużyny żeńskie i męskie drużyny dorosłe z drużynami młodzieżowymi dziecięcymi zawodnicy na wózkach znakomicie sobie radzą także grają w turniejach z osobami chodzącymi nie jest żadnym dyshonorem przegrać ze świetną drużyną złożoną z zawodników głuchoniemych jesteście w dalszym ciągu w świetnym wieku żeby rozpocząć swoją karierę kerlingową żwcki karner klodląt zdobył medal i grzyskoniebiskich w lat wieku lat pięćdziesięciu ośmiu andrea shep reprezentowała niemy w mistrzostwach świata w miżostwa heuropy praktycznie nieprzerwanie przez trzydzieści cztery lata cztery lata temu wankuwer w dróżenie kanadyjskiej kristi mur zagrała będąc w piąty miesiąc u ciąży naprawdę jeszcze jeszcze wszystko wszystko przed wamidlaczego w takim razie jeszcze nie spróbowaliście je mieliście okazji zagrać jej przyczyna jest jest to prosta kelinig pozostaje sportem niż owym chąć mywolimy określenie sortem elitarny pelnig pojawił się w polsce piętnaście lat temu y uprawiany jest w kilkunastu klubach w dziesięciu miastach jest kilka turniejów jest są rozryw kiligowej jest reprezentacja polski ale wszystko to odbywa się w dużej mierze w formule duaitourself jej mam przyjemość odpowiadać za wiele projektów kerningowych w naszym w naszym kraju i wierzcie mi że nie byłoby dużego turniejów w bełchatowie nie byłoby między narodowego kampu wy girzycku gdybym osobiście ja i moi koledzy nie gdybyśmy swoimi osobowymi samochodami nie wozili tych rysetek kilogramów granitu gdybyśmy sami nie wymalowali domów na lodowiskanawet liga ogólno polska organizowana jest przez samych zawodników wszyscy jesteśmy jednocześnie w zawodnikami ale także trenerami menedżerami kierowcami kucharzami magazynierami tak to tak to jeszcze w tej chwili w polsce wyglądaśrodowisko wydaje się dosyć nie dłużej i hermetyczne ale nie jest to do końca ale prawda kluby w ciągu sezonu organizują wielokrotnie treningi otwarte formule przyjdź i zobacz ale sport nie jest tani sprzędę z dosyć drogi wynajm rodowiska to są dość duże koszty na szczęście wewien problem został już rozwiązany większość klubów posiada swoje komplety kamieni nowy komplet wyczynowych kamieni trskoszd zędu pięćdziesięciu tysięcy złotych na szczęście tych kamieni musicie przynosić to wszystko będzie zapewnione jeżeli traficie na taki ortwarty trening także w krakowie takie treniki są organizowane jeżeli jeszcze nie zdołałem zachęcić was do kerningu bo jest to w dużej części celem mojego wystąpienia to mam dla was jeszcze dwie wiadomości obie dobre pierwsza y dla tak zwanych kibiców w kapciach czyli za kilka miesięcy na anenah eurosportu będzie można zobaczyć reprezentację polski rywalizującą w niszostwaheuropy po raz pierszy w piętnastoletniej historii nasza męska reprezentacja zakwalifikowała się dzięki temu będzie miał okazję spotkać się chociażby z dróżyną niklasa i dina będziecie mogli to obejrzeć w telewizji myśle że kelnik wtedy pojawi się troszkę szerzej w ogólna polskich mediach druga wiadomość jest być może jeszcze lepsza skierowana dla tych osób które chciałyby spróbować czynnie naszego sport włodzi za kilkanaście tygodni otwarte zostanie najpierwsza w polsce hala kerlingowa pierwsze rodowisko w polsce na ktrym nie spotkacie ani łyżwiarzy ani hokeistów czterotorowy obiekt otwarty będzie pod koniec sierpnia już dzisiaj zapraszam też ciekawostka i potwierdzenie nawet tego typu inwestycja w polsce powstała w formule dui tiourself e młodzi ludzie z mojego klubu pozyskali potężnego inwestora który zdecydował się wyłożyć osiem milionów złotych nabudowe takiego nietypowego obiektu bez udziału jakichkolwiek środków publicznychej mam nadzieję że że zdołałem was zainteresować kielingiem że kiedyś spotkamy się na lodowisku i nie zależnie od tego czy będziecie traktować kelling jako jako wyzwanie sportowe trenować rzeczywiście kilka razy w tygodniu czy też będzie to tylko łącznie rozrywka mam nadzieję że z tego wystąpinia zapamiętacie przede wszystkim to że karler nie oszukuje że jest to gra gentlemenów jest z drugiej strony mam nadzieję że może kilkoro z was osiągnie na tyle wysoki poziom z portowy że ja z przyjemnością dam się zaprosić na sztoneczkiewiski po przegranym meczudziękuę bardzo
5
na bardzo dziękuję za te zasłużone brawa mam nadzieję że wspólnymi siłami uda nam się odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak mało pamiętamy ze szkoły bo faktycznie gdy dokonamy taki krótki rachunek sumienia to okaże się że chwile po zakończeniu tej edukacji szkolnej my do końca nie jesteśmy w stanie powiedzieć jaki był przebieg grec koperskich wojen nie potrafimy obliczyć masy molowej nie potrafimy nawet podać budowy komurkowej tego osławionego pantofelka i faktycznie śmiało możemy powiedzieć że to nie jest być może taka nienormalna sprawa bo jednak nie są to jakieś szczególnie użytecznej przydacne informacje ale pojawia się główne pytanie o jakiej skali problem my w ogóle mówimy i to zbadał profesor psychologii kognitywnej na uniwersytecie w memfis ardgriser który przyjrzał się temu co zostaje uczniom w głowach po uwaga przygodnił zapoznanie się z jakąś lekcją i wtedy okazało się że mniej więcej mniej niż dziesięć procent wszystkich informacji w ogóle w tych głowach zostaje i teraz zobaczcie my mówimy o czymś co po tygodniu i mówimy o sytuacji takiej w której jest to mniej niż dziesięć procent więc nie możemy oczekiwać wielkich cudów po paru latach od wyjścia ze szkołyi oczywiście pomimo tego że to jest smutna sytuacja to ona przede wszystkim nie jest normalna a to dlatego że uczyliśmy się tych informacji czasami parę razy dlatego że mieliśmy w czasie kilku różnych klas te same rzeczy omawiane i to jest pierwsza sprawa druga jest taka że wielu z nas w ogóle na sprawdzianach z tej rzecz otrzymywało piątki dobra ceny a później ta wiedza tak czy inaczej jak to powietrza z balonika uchodzi i tego po prostu nie mamyi oczywiście moglibyśmy teraz spłakać nad rozlanym mlekiem ale ja jestem tej po to żebyśmy szukali rozwiązanie nieproblemów i zastanówmy się przede wszystkim dlaczego o co chodzi i rzeczywiście taką najbardziej intuicyjną odpowiedzią byłoby to że właśnie po pierwsze jest to wiedza bezużytezna po drugie jest to wiedza narzucona z zewnątrz i jakoś szczególnie pasjonująca uczciwie mówiąc nie jest dlatego że to są przede wszystkim informacje ogólne jakieś takie naprawdę sprawy powiązane z taką typowo wiedzą ogólną encyklopedyczną nawet i trzeba by było się z tym zgodzić to jest prawidłowy punkt myślenia ale zastanówmy się skąd on w ogóle się wziął dlatego że na fakt dlaczego my wogóle tak mało pamiętamy ze szkoły a z drugiej stroy dlaczego doprowadzamy do sytuacji w której szkoła wygląda tak jak wygląda to nade wydarzenia paradoksalnie mogło mieć wpływ coś co wydarzyło się w październiku tysiąc osiemset szóstego roku cóż się wtedy stało amianowicie armia napoleona pobiła naprawdę zmasakrowała na polu bitwy wojska królestwa prus w czasie bitwy pod jeną i to łączy się z naszym systemem edukacji o tyle że prusacy się po prostu nie chcieli poddać ich państwo na momenci pod upadło ale oni poiedzieli nigdy więcej nie chcemy doprowadzić do sytuacji w której ktoś poprostu spuści nam taki łomot dlatego to przyśpieszyło agregowało wiele reform które w tamtym czasie miały miejsce i jedną z takich reform która była przeprowadzana to reforma systemu edukacji chodziło to aby pruscy urzędnicy stwozyli obywatela idealnego takiego który jest posłuszny nie ma własnego zdania i w dużej mierze będzie robił dokładnie to co trzeai w tym celu zaprzęgnięto takie ogromne naprawdę autorytety tamtego germańskiego świata i na przykłady georhegel słynny filozof doszedł do wniosku że to zadanie stworzenia takiego obywatela będź możliwe tylko wtedy kiedy my go po prostu wszech stron nie wykształcimy przesunął cały nacisk stej wiedzy takiej bliżej niesprecyzowanej na ency klopedyczną na takie informacje ogólne aby później po na przykład maturze mógł sobie wybrać na kierunek studiów i w ten sposób się specjalizować albo jeszcze lepiej żadnego studiowania tylko od razu do pracy na rzecz państwa pulskiegoorócz tego ktoś doszedł do wniosku że jeśli mamy tak naprawdę dużo informacji do przyswojenia tak jak powiedzieliśmy głównie encyklopedycznych to zaprzęgniemy do tego metodę pamięciową któraz powoduje że uczenie wróci ze szkoły będzie musiał siąść i rzetelni się tego wszystkiego uczyć iny wralacjach w pamiętnikach uczniłw z tamtego czasu widzimy że to świetnie funkcjonowało oni nie mieli czau wolnego nie bez przyczyny ponieważ także ktoś zauważył że jeśli uczeń ma za dżo wolnego czasu to przychodzą mu głupoty do głowy grzesz na myśli więc jeśli my go realnie zaprzęgniemy do tego to w ogóle żadnego problemu nie będzie tak samo chodziło o to żeby zorganizować inaczej rok szkolny i pod wływem przede wszystkim wilhelma fonhumbolta zorganizowano całość w takie lata akiadymickie lata szkolnej od tej pory nie dało się przytąpić do szkoły w momencie kiedy chcemy trzeba było się po prostu zapisać do klasy która nieprzypadkowo zgadnijcie ilu uczniów miała trzydziestu bo policzono że jeśli zgrubujemy na parę lat taką grupę osób to zatrą się różnice społeczne religijne kulturowe między nimi wyjdzie nam taki jeden płaski obywatel równanie poprostu do określonego poziomu powołano także funkcji gospodarza klasy który miał sprawdzać czy ktoś czasami się za bardzo nie wybijanie nie zy czasami naprzykład nie wiem jakieś indywidualne myśli i toki nauczanie nie przychodzą mu do głowy jakby coś będzie zaraportowane do odpowiedniej osoby na której spoczywał pełny obowiązek wychowania tych uczniów i tymi ldźmi byli nauczyciele mało zaskokująco i mało zaskakująco pruscy urzędnicy postanowili że taki nauczyciel będzie mało zarabiałon nie ma pracować dla pieniędzy tylko ma pracować dla idei i wybitnej historiik dwudziestolecie między wojennego stanisław kot doszedł do wniosku że pruski nauczyciel zarabia mniej więcej tyle co parobek w tamtyc czasach więc to to dobrze pokazuje skale również pod wpływem prlskiego systemu zorganizowano inaczej nawet meble w klasach i wszystkie ławki od tego momentu były zwrócone w stronę nauczyciela a jeszcze kawałeczek dalej nieco winy miejscu ale także pod wpływem pruskiego systemu wzięto z fabryk dzwonki które mówiły o rozpoczęciu i zakończeniu pracy i także zaprzęgnięto je do szkoły i teraz dy to słuchacie to podejrze może wielu z was się uśmiechnęło ale to jest tak naprawdę bardzo tragiczne dlatego że gdybyśmy ten przymiotnik pruski zastąpili współczesny polski europejski światowy to okaże się że źrudeł obecnego systemu edukacji musimy upatrywać precyzyjnie w czasach mniej więcej dwieście lat temu w prsach a przypominam był to przepiękny moment dziejów gdzie wiele osób było święcie przekonanych że pomidory to jest trujące narzędzie zatana i jeśli my je zjemy to albo się otrujemy albo po prostu umrzemy ale więc to pokazuje mniej więcej czas w dziejach w których coś takiego w ogóle wymyśliliśmy ale ku naszej wielkiej rozpaczy tym systemem zafascynowali się ludzie na całym świecie trafił d stanu zjednoczonych do japonii do całej europy w bardzo krótkim czasiei pomimo tego że my możemy dzisiaj na ten system bardzo narzekać już wtedy na niego narzekano to to nie jest dzisiaj moje zadanie ja jestem zbyt malutkim człowiekiem żeby w ogóle być w stanie proponoać jakkolwiek alternatywne systemowe rozwiązania natomiast to co mnie najbardziej boli w tym wszystkim to sytuacja że ten pruski system któr funkcjonuje pięknie do dzisiaj umocnił schemat uczenia czegokolwiek w szkole w jaki sposób o wygląda mamy lekcje na której nauczyciel prezentuje jakąś treść najczęściej jest to wiedza encyklopedyczna zaprezentował treść a następnie po jakimś czasie on po prostu sprawdzi czy uczniowie się tego że telnie nauczyli i śmiesze jest to że gdy my słuchamy o takim schemacie o on jest tak silnie w nas zakorzeniony że nm się to nie wydaje czymś dziwnym w miarę normalnym a zaufajcie mi na słowo jest kompletnie nienormalne a teraz dowód na to dlaczego tak jest bo gdybyśmy precyzyjnie ten sam pruski czy współczesny system szkoły zaprzęgnęli do na przykład nauki pływania tolekcje wyglądałoby następujące i zakładamy że mamy do czynienia z uczniami rzetelnymi i z dobrym nauczycielem żeby nie było że naginam fakty czy wyobraźcie sobie że przychodzicie na mojej molekcji dzień dobry fajnie dzwonek zadzwonił na sali mamy w tym momencie taki duży basen głębokości pięciu metrów ja się rozbieram ale spokojnie mam kompiolówki to nie spatoloiczna szkoła wszystko w porządku wskakuje do tego basenu jako nuczycieli sobie pływam i pokazuje wam trodzy uczniowie w taki spoób naleźy należy robić ruchy ale tak wygląda inny styl pływania i jestem dobrym nauczycielem więc was pytam trzymacie jakiś pytania może jesz czas coś wytłumaczyć nie ma problmu jestem tutaj dla was nie ma pytań świetnie dzwonek do domu za tydzień się spotykamy jest sprawdzian więc ja każdego z was biorę i wrzucam do tego basenu żeby spawdzić czyby się tego nauczyliście i tak wygląda schemat prezentacja wiedzy a potem sprawdzenie czy wyszło tylko problem polega na tym że w pośrodku tego schematu mało kto myśli w jaki sposób ten uczeń ma się w ogóle tego nauczyć problem numerdwa jest taki że częst uczeń nie ma świadomości że to on się uczy a nie sam nauczyciel za niego uczy i w ten sposób po bardzo długich badaniach doszedłem do wniosku który psychologia kognitywna już dawno sformułowała że bardzo rzadko zdarza się sytuacja w której ktoś w ogóle kiedyklwiek nauczył nas w jaki sposób się uczyći coś to może brzmicie generalizacja nasze kanie smutnego człowieka jest w rzeczywistości mocno osadzone w badaniach naukowych dwój dwójka psychologów kognitywnych korneli i biork sprawdzili czy to w jaki sposób czniowi się uczą pochodzi od nauczycieli w o siem dziesięciu procentach przypadków odpowiedź na to brzmiała nie i ja nie obarczam za to winą nauczycieli piż o tym dużo w książce kiedy mówię że nie chcę żeby to oni byli tymi winnymi w których się rzuca biblijne kamienie sprawiedliwości absolutnie nie natomiast fakt jest taki że uczniowie nadal nie wiedzą w jaki sposób się uczyć inne badania naukowe powierdziły precyzyjnie tę samą tezę i w momencie w którym ktoś nas czegóż nie nauczy to my będziemy dopowadzani do sytuacji w której sami intuicny i intuicyjnymi metodami będziemy próbowali zdobywać tę wiedzę i uczniowie na całym świecie odwielu pokoleń dokładnie tak robią profesor danie lwilingamę doszedł do wniosku po bardzo długich badaniach że takim klasycznym shematem w jaki ludzie w ogóle uczą się jeśli nikt ich nie nauczy uczynauczy się uczyć to będzie nic innego jak wielokrotne katowanie się czytanie tych samych tekstów czyli czytamy go raz czytamy go drugi raz przed sprawdzianmi i mamy nadzieję że to po prostu zadziała i to alej nam się wydaje jakoś nieszczególnie dziwne bo większeść z nas się dokładnie w ten sam sposób uczyła ale z punktu widzenia psychologii kognitywnej to jest przeubogi sposób uczenia się na przykładz takie eksperymenty które przeprowadzał ern srodkop pokazują nam że nie ma żadnego znaczenia dla wyniku na egzamini czy my przeczytamy tekst dwa razy czy cztery razy a teraz pomyślcie sobie o skali zmarnowanego czasu męczarni katori którą musiy poświęcić żeby ten tekst tyle razy przeczytać i to jest coś co jest dramatycznie złe zresztą wielokrotne eksponowanie się na jakąś treść jest metodą tak słabą że my jesteśmy w stanie się przekonać o niej tu i teraz wystarczy że ktoś z was próbuje sobie przypomnieć co znajduje się na odwrocie banknotu stu złotowego najpopularniejszego banknot w polsce mamy tam orzełka a pod spodem mamy bardzo ważny symból prosty jednoznaczny nikt nie ma żadngo problemu z odczytaniem co tam jestno właśniewielokrotnie mieliście do czynienia z tm banknotem na przecieżbyliście eksponowanie tą informację wiele razy a jest tam nic innego jak dwa nagie miecze płaszcz krzyżacki i hełm krzyżacki jednoznaczne symbole wiktorii grunwalskie to jest banalne widzieliście to tysiąc razy a itak nie wchodzi nam to do głowy tak właśnie działają wielokrotn powtórkii całe szczęście jest tak że to nie jest sytuacja w której zostajemy z temi zni czym innym bo właśnie psychologowie kognitywni od wielu lat od niepamiętnych czasów tworzą z hematy sposoby i metody nowoczesnego uczenia się jakichkolwiek informacji z których po prostu wystarczy z korzystać i to jest rzecz która mi się wydawała wydaje dzisiaj prosta ale jeszcz trzy lata temu nie miałem o tym bladego pojęcia i dopiero kiedy to poznałem rzuciłem się w wirbadań i wierzcie mi na słowo brzeże przeczytałem setki artykułów naukowych książek konsultowałem to z ekspertami i byłem tym kompletnie zafascynowany z teorytycznego punktu widzeia postanowiłem napisać o tym książkę ale doszedłem do wniosku że jeśli moje badania pozostaną wyłącznie w sferze takiej czysto teoretycznej co to będzie kolejna jakaś taka opisowa książka która tam mówi właśnie jak ktoś tam zbadał może coś zrobić inaczej więc pomyślałem tak że jeśli te metody rzeczywiście funkcjonują tak jak przekonują nas o tm naukowcy to jeśli wezmę do wolną czynność dam sobie krótki czas na przykad pół roku na jej przyswojenie w takim stopniu dobrym i to zadziała co znaczy że się przekonam sam i sam będę miał dużo entuzjazmu do tego żybotym opowiadać dlatego poprosiłem moją żonę żby z pośród dwudziestu czterech różnych egzotycznych języków wybrała dla mnie jeden którego będę musiał się nauczyć w tylko i aż pół roku ku mojej wielkiej rozpaczy padło na język szweckinierzj nie zapałałem jakąś wielką sympatią do tego bo zawsze ten język wydawał mi się tak nie więcej brzmiący jak spadające ze schodów kaloryfery i i zdałem sobie sprawy z tego że to jest taka no różnie różnie bywa z odbiorem tego języka ale słowo się rzekł losowanie miało być uczciwe cały została rejzarejistrowana na wideo jest dostępna w internecie aby komisja jer i zakładów się nie przyczepiła do tego i tak się zaczął mój proces ale po mniej więcej pół roku postanowiłem zdać egzamin na poziomie średnio zawansowanym który jest organizowany przez folku uniwersitetet przy przy aprobacie swenskasty dutetewny jak poszło do ganska bro mogę powdziery całkiem dobrze ale natomiast to jest taka rzecz która została zrobiona przy użyciu tych komkretnie metod i czy ja uważam że to było trudne nej bearinte sport ner nisiener till brook efektiwam turer i to jest dla mnie ważne że jeli stosujemy te dobre i sprawdzone skuteczne metody to to wcale nie jest trudne druga sprawa jest taka że większość osób która stosowała by dokładnie to samo co ja osiągnęłaby dalece większe lepsze rezultaty niż cokolwiek mu się udało zrobić ja w trkcie mojej nauki korzystałem wyłącznie z powszechnie dostępnych metod darmowych nigdy w tym czasie nie byłem w szwecji ale rozmawiałem z dwójką szwedów między czasie których spotkałem przez przypadek na ulicy bądź tam jesteście moimi ofiarami muszesz zaraz wygadać po szwedzkunie więc więc faktycznie pewnie pamiętają nie do dzisiaj być może myślą że każdy w polsce zna szwecki ale niech zostanie im taka takie coś głowie ale i zdałem sobie sprawie z tego że nie mogę traz rzucić wszystkiego i uczyć się tego języka od samego początku a joby chuwda okso ten kapo min famille nariopluga do swenska musiałem uczzczyt tak samo myśleć o mojej rodzinie która właśnie się powiększała i za moment n świecie pojawiał się nasz syn i każdy wie że to troszeczkę czasu zajmuje tak troszeczkę ale ale jednak zajmuję i okazuje się że rzeczywiście możemy korzystać z czegoś co wcześniej przebadali naukowcy absolutnią absolutnie na naszą korzyść i trudno mi będzie streścić zyczy trzysta cztery stronę mojej książki bo mam minutę czterdzieści pięć ale pomyślałem że wyciągną jedną z rzeczy która wam pokaże w jaki sposób bardzo często coś ty z dla nas intuicyjne nie jest wrwpozorom bardzo dobra gdybyśmymy sobie pod uwagę to w jaki s w jaki sposób ćwiczą muzycy czy też ćwiczą sportowcy to często oni ćwiczą tak jak mu na mówią o tym psychologowie kognitywni w blokach czyli na przykład ćwiczą jeden cios cał czas go wyprowadzają tk samo jak go doprowadzą do perfekcji pójną kawałeczek dalej to jest klasyczne uczenie blokowe natomiat okazuje się że wszystko byłoby pięknie gdyby nie życie i historia jednego człowieka mohameda ali który doproadzał do sytuacji takiej że w momencie wktórym chwile ćwiczył na orku to przez trzy minutę tam coś o coś co podziałał potem brał skakankę szybciuteńko przestawiał się na sakankęzamoment zaczął naurobić pompki znowu wracał do gruszki i on wyglądał jak człowiek który ćwiczy w wielkim haosiamy wiemy bom się często chwalił tym jak ćwiczy zresztą jego jego trenry powiedział że on na sali wygląda ak najgorszy bokser świata i coś tym było natmiast on nie nie układał wszystkich swoich ćwiczeń w blokach tylko je przeplatał ale doproadzał do sytuacji taki której za każdym razem swoje mięśnie i swój mózg zaskakiwał zupełnie innym zastawem ćwiczeń i to świetnie zadziałało i to jeśli przerzuimy to nasz z rzeczywistość szkolną pokazuje nam że gdy uczymy się wzorów matematycznych to nie powinniśmy brać jednego woru a następnie podrzucać do niego komretnych działań następnych tylko powinniśmy mieszać ze sobą właśnie wzory matematyczne prowadzić taki taki tryp uczenia w którym na przykład nieuczynie nie rozwiązujemy piętnastu tych samych ćwiczeń na jeden wzór bo nasz mózg w pewnym momencie się wyłączaj do nich dla niego wyzwanie ale w momencie którym rozwiązujemy zadania cztery z jednego wzoru potem cztery z następnego i cztery jeszcze z następnego to za każdym razem musiał tym pomyśleć i badania które w dwa tysiące czternasty roku zostały przyprowadzone pokazały przepięknie że różnice między uczniami którzy uczą się blokowo a uczniami którzy uczą się w przeplatany spoób jest drastycznie wielka i co jest najśmieszniejsze w tym wszystkim to ci którzy uczyli się takie mohamed ali czyli przeplatali te wzory matematyczne twierdzii intuicyjnie że poradzą sobie o wiele gorzej niszci którzy się uczyli po bożemu blog za blokiem okazało się że byli w stanie ponad dwukrotnie poradzić sobie na teście lepiej niż ci właśnie zblokowani tak bardzo to jest dla nas nieintuicyjne natomiast każda z tych metod którą do których was zachęcam żebyście właśnie zrobili to sami szukali na własną rękę sposobów w jaki można się włamać do własnego mózgu ja to tak dokładnie nazywam ale pokazuje nam że jeśli my użyjemy czegoś innego to nam to w głowie poprostu zostanie to właśnie stego poodu większość z nas świetnie pamięta co robiła w czasie łortrej center bo tyś bo bo to jest rzecz która nas zaangażowała ja tu też dobrze pamiętam pamiętam wtedy że poszłem do mojego wójka i tam wspólnie oglądaliśmy jak dwie lwieże płoną i t było coś co wywołało u mnie jakąś emocję zangażowało tak samo jak większać z was zapamięta z tej prezentacji mój błąd dramatyczny ale dlatego że powinienem powiedzieć poszedłem ani poszłem ale znowu to co ja zrobiłem to włamałem się do waszego mózgu w tym momencie was obudziłem i to jest rzecz taka która w dużej mierze jest podsumowaniem tego czym są te wszystkie metody dlatego że wielu z nas takie myślenie w którem gdzieś siedzimy sobie z rodziną i słyszmy stwierdzenie idź się pouczyć traktuje jak wyrok bez zamieszania a to nie musi być wyrok dziękuję