0
een evengoedenavondkan de stad de wereld redden met een kniepoog aan antwerpen drieennegentig die er tot nu ove gediscussieerd heeft of of kunst de wereld kan reden ik open een nieuwe debt waar op het einde van deze twintigminuten kent u het juiste antwoord de conext de stad wordt in elk geval de wereld mijn werk situeert zich in een grondige overtuiging dat we in een transitiefase zitten in de wereld die vergelijkbaar is met de neolitische revolutie of de industriele revolutie met andere woorden een transitie waar we ingestapt zijn en waar ij eigenlijk niet goed weten waar wij uit komen maar waarbij wij toch ongeveer zeker zijn dat we een totale andere soort samenleving in totaal andere soort een menselijke verbanden en op het einde zullen krijgenin het begin van de negentiende eeuw om de tien procent van de ereldbevolking in steden in het begin van de eenentwintigste eeuw is dat al meer dan de helft van de wereldbevolking en in de meest ontwikkelde in de meest ontwikkelde contienten is dat meer dan drie kwart tot vier vijfden van de bevolking die in steden woont en mer en meer zijn dat ook grote steden in negenhonderdvijftig waren alleen new-york en lon de steden van meer dan acht millioen inwoners vandaag groeien de mechapolen vooral in de derde wereld aan een geweldige aan een geweldige snelheid vandaag hebben we vier onder helpssteden van één millioen inwoners de grootstad groepeert die urbaniseringde staat is ook ziens sinds een paar jaren vijftien jaar ongeveer het nieuwe centrum van de ecnomie in de periode zestig zeventig die decennia was de gemiddelde rijkdomproductie in de steden over het algemeen lager dan het nationaal gemiddelde de industriële samenleving speelde zich af buiten de steden de postindustriële samenleving die ontwikkelt zich in de steden en vandaag de economie hangt af van de stedelijke sterkte en wij zien in europa zeker in het de kerngebied van europa de groei van de steden maar tegelijkertijd ook in periferen gebieden een nieuw fenomeen van swinking sities steden die tot twintig vijwintig procent van hun bevolking te verliezen en antwerpen is een van die seden die aan hot groeiend is en dat is niet altijd zoo geweest een statisch levend organisme een in de hoogdagen vijf die vij voor de val van antwerpn honderdduizend inwoners in het begin van de negentiende eeuw vijftigduizend inwoners en dat is dan weer pas langzaam om moog gegaan tot eigenlijk in het begin van de twintigste eeuw driehonderdduizend en de stedelijke ontwikkeling is vooral een fenomeen geweest van de twintigste eeuwsche industrialisering in deze stad en wij zien opnieuw een daling n de tweede wereldoor vooral het einde daarvan zestig zeventig de supurbanisatie die pa siens vijf negentig eigenlijk sinds deze eeuw omgekeerd is waarbij opnieuw en stedelijke groei een stedelijke groei en krijgt en waarbij het dus een verstedelijking krijgt van de voorstad en een lichte terugkeer vouwt de de staatsvlucht ik zeg lichter terugkeer omdat eigenlijk de groei van de steden vandaag vooral samenhangt met een een verhoogde nataliteit vooral in de porpulaties van migranten oorsprong en ten tweede buitenlandse immigratie en wij zien nu de steden opnieuw groeien in een stadsgewestelijk jebiticzie ik laat hier een kaart zien van de een verschillende staatsgeesten en in een inbelgië welnu in deze context moeten wij ons de vraag stellen welk soort samenleving en welk soort ontwikkeling wij dan tegemoet gaanweinig mensen beschouwen zich stedeling dertig procent woont buiten de stedelijke gebieen veertig procent woont in de pendalzoners gaan wij wel in de stad werken of winkelen of brengen hun kinderen daar na naar school maar wonen zelf in het buiten gebied twintig procent woont aan de rand van de stadtien procent woont in de stad zelf mag ik hiereven de vraag stellen de hand op te steken van wie woont in de stad waarlasten antwerpen stedelijkheid als ik daar raag aan bij de studenten in het eerste jaar dan ip tienvijftien procent van de studenten die een vinger opsteken in de stad en er is beschouwd zichzelf buiten de stad en daar laat ik zo iets zien en dan vraag ik aan de mensen waar dat buitenstedelijkebied eigenlijk kiesfase dan wonen want dit is de verstedelijking dit is de bebouwde zone die je eigenlijk in het noorden van belgië een kan zien welnu dat vertegenwoordigt eigenlijk een superbane mentaliteit die laat u een citaat zien de stad is de groote bewerker geweest van de geestelijken en ruimtolijke ontworteling er bestaat geen stad van de minst de stad zal altijd de vijand van het menselike zijn in negentien vierentachtig geschreven door een vlaams politicus wonend in de schaduw van brussel een twee dagen geleden met de geacht vergaderendover de wereldprobleem dit is een reclame rond het autosalon ik vergroot dit kleine stuukje uit u rijdt in alle confort en uiterst veilig op weg naar brussel of de jungel van een andere groet staat met andre woorden wij leven in een discoer waar wij bedenken dat het goede leven zich afspeelt buiten de stad met een ideaal beeld ergelijk van een ergen huisjen eigen tuintje in het en in het voorgebied en waarbij wij dus eigenlijk een robleem stellen over het samenleven in de stad met andere woorden wij zijn nog altijd door vertuigd zooals in de ngentiende eeuw zoals de sociologie van de negentiende eeuw het begin van de tinieshteee ons eigenlijk geleerd heeft dat wij eerst aan gemeenschapsvorming doen en dat wil zeggen dat wij samen met mensen van ongeveer dezelfde taal dezelfde cultuur dezelfde eigenschappen samen wonen en dat wij op basis daarvan van gemeenschappelijkheid een maatschappij opbouw met anere woorden de socialisatie de menselijke samenleving wordt gedacht en ik denk in deze stad zooals in velen een plaatsen in vlaanderen wordt dan nog steeds gedacht dat is aan het socialiseren in de eerste plaats gebeurt in de nationale internationale gemeenschapnochtans denk ik niet dat dat een stedelijke vorm van samenleven mogelijk maakt een stat is per definitie een verscheiden mensengemeenschap met verschillende gemaineshaften vershillende gmeenschap en ik zal daarop terugkomen omdat ik denk dat at een van de groote problemen is i de nationale gemeenschap denken we dat we samenleven op basis van een gedeeld verleden ik denk dat er vanavond al over gesproken is en nu dat gedeeld verleden warvan wij weten dat het voor een belangrijk deel ook een geconstrueerd verhaal is dat bouwt de identiteit de identiteit die in den tijd moet voortgezet worden en gerepresenteerd dat is ook de basis eigenlijk van de vertegenwoordigende democratie de rip is een tatieve democratie die het meningsverschil bieden die gelijkheid bieden die identiteit toelaat en uitdrukt maar tegelijkertijd ook de continuïteit het moet garanderen en dat gebeurt binnen een territorium waarvan men denkt dat biedende grenzen de homogeniteit de identiteit groot relatief geroot is en dat het verschiel met buiten de grens en altijd groter is dan het verschil binnen de grenzen wel nu op al deze belangerijke punten versielt de stad en de stedelijkheid eigenlijk als we in de stad waar ik nu wil russel moeten zorgen voor een gedeeld verleden als we eerst onze routs moeten vergelijken in een stapwasesen vijftig procent van de minsten van buiten de stad komt en daar die zijn aantwerpen ook steeds meer het geval welnu dan is dat een project dat op voorrand tot mislukken gedoemd is een stad steunt op lots verbondenheid of we het nu willen of niet verzoelen die stedelijkheid samen in de toekomst vorm moeten geven en dat beteekent het een project moeten uitwerken wou waarna de toekomst gericht moeten werken in dat project dat heeft niet zoo een sterke identiteit die doorheen de tijd langzaam aan is opgebouwd en tot een vast verhaal is vergloeid dat is een hybride verhaal een mengverhaal een verhaal zooals we van avond hebben jezien al een paar keer op het boorde hebben gezien dat ge construeert is op basis van het versiel en op basis van tegenstelling en dat beteekent u zulk dat je dat niet kan opbouwen zonder aan de minsten te vragen deel te neme een statisch bijuitstekol productief het s darom dat de participatieve democratie een stedelijk probleem is een stedelijk agendapuntjes veel meer dan en nationaal een landelijk agendapunt maar vertegenwoordige de democratie nog altijd pretendeert het volk te kunnen een vertegenwoordigen en die stedelijkheid die speelt zich ook veel meer af in netwerken dan in territoria de ruimtelijkheid de organisatie een van de staten van het verband de tusschenwensen een indisch taat iets van een andere van een andere soort en dus we moeten dat verschil tusschen landelijkheid nationaliteit en tussen stedelijkheid tusschen de stedelijke samenleving duidelijk en verlogen voor oogen neen welnu de stedelijkheid lijkt me de mentaliteit te zijn zieren de mentaliteit van de het mondialisering die wij met een geleerd woord glokalisering noemen omdat de mondialisering plaats grijpt we vanuit bepaalde plaatsen gebeurd glokaal er gebeurd de stad is dus de plaats een knoopunt voor politieke en sociale reconstructie en wanneeren we dus dat een groot probleem is in deze wereld moeten zoeken naar registers naar niveaus waarop laten we de de wereld die een beetje uit onze handen griept op lief onder controle kunnen nemen dan je dat ongetwijfeld aan de eene kant de groote schaal zich maar de continentalen de europese om niet te zeggen de wereldschaal maar aan de andere kant ook zeker de lkale schaal en dan spreek ik over metropolitane gebieden daar spreek ik over stedelijke gebieden n wij moeten dus denken hoe we democratische modellen op dat niveau een uitbouw in een tweede belangrijke conclusie is dat stedelijke culturen gemaakte culturis geen gegeven cultuur en dus laten wij die cultuur voortdurend in een hernieuwde creativiteit vanuit het verschil vanuit de diversiteit moet een vorm geven en in die zin is iderdaad arbenculter van een andere soort dan de cultuur die we gewoonlijk te produceren dus de creatieve stad en de stedelijke democratie zijn belangrijke agendapunten voor de wereld van de toekomst we staan voor een belangrijke demografische uitdaging de bevolking gloeit tegen twintig twintig aantwerpen plus honderdduizend een inwoons en beweten van oediedie die bevolkingsgroei zal uitzien wat maakt de stedelijke bevolking jonger di versenen ook amert dat betekent dus een grote uitdaing voor de stedelijke en voor de stedelijke organisatie dat betekent dus dat we niewe stedelijke economie n moeten ontwikkelen in dat we er niet moeten van uitgaan dat de bestaande economie die vooral er hoog opgeleiden en dient die die vooral in de dienstensector en de zorgsector een sigontwikkeldatie zal volstaan om al die nieuwkomers om al die mensen die van buiten komen op te nemen en wij kunnen niet van al die mensen vragen dat ze eerst woord doen als ze zich aanpassen aan de bestaande arbeidsmarkt met andere woorden er moet gezocht te worden inderdad maar van uit talenten van de minsten van uit de vaardigheden en van de mensen om een economische activiteit te ontwikkelen drie belangrijke de vier belangrijke des waarin die stedelijke ontwikkeling moet gedacht worden duurzame ontwikkeing beteken densiteit verdichtingen dit is vlaanderen een zeer moeilijke zaak vlaanderen is laat geïndustrialiseerd en hies is eeft een een woonpolitiek gevoerd en verspreide woonpolitiek waarbij ten minste meestal niet gaan wonen waar ze werken liefst blijven woen waar hun grootmoeder geboren is en dan elke morgen er van van nu woonplaats naar de werkplaats in de auto ziet en meestal stilstaan en vandaag is dat een belangerijk proleem in de in de ontwikkeling de ruimtelijke spreiding ies niet duurzaam de mobiliteit is geblokkeerd en zullen dus naar een verdichting moeten gaan een verdichting beteekent ook leeren omgaan met iversiteit niet alleen vanuit de ramp naar de stad kijken als een gebruiksvoorwerp om te kmen werken te komen winkelen of aan cultuur te komen doen maar als een samenlevingsmodel op basis van verschil en niet op basis van gelijkheid en dat betekent us effectief dat we de democratische een ontwikkeling zullen moeten er moeten herdenken en daarin het burigerschap ullen moeten er denken dat alles moet eigenlijk het onderwerp maken van een toekomstvisie voor de stap van een stadsprojecten delen het maken van het maatschappelijk debat ik jb op de radio een een paar dagen geleden ook geegd dat ik denk dat zeker in de staatsgewesten e van vlaanderen het goed zij zijn mocht en de lokale verkiezing van october inderdaad gaan over een saatsproject een staatsproject dat op vel gedacht wordt op basis van diversiteit en op basis van samenhang creëren op basis van het verschil en dus een kosmopolitische visie en van de staat ontwikkeld of wel een visie o de stad waarbij het eigenlijk supurbanen residentiëlen een bewooners zijn die opleggen aan de stad hoe ze zich moet organiseeren als een goed gebruiksvoorb ik denk dat dat spanningsveld hee sterk het aanwezig is zodat het imperessant is om daar een politiek debat rond te voeren en rond die verschillende projecten effectief een draagvlak te ontwikkelen concluderend een stad denkt niet ie geen land een stad is een hele wereld staat dichter bij de mondialisering staat dichter bij de reële complexiteit van de wereld en is dus een toegangspoort op de wereld ik denk zooals ik in het begin heb gezegd dat de mnselijke samenleving dat de menselijke soort een stadsdier aan het worden is wij zijn daar niet voor opgeleid we hebben at niet geleerd wij hebben niet die mentaliteit bij zollen nogthans die mentaliteit ons eigen er oeten maken deze generatie of de volgende generatie want inderdaad de wereld zal er steeds meer gaan uitzien als een post nationaal knop knopen netwerk van verschillende stedelijke gebieden waarin de activiteit zich zal afspelen waarin migratie en mobiliteit deel zullen zijn van het leven en waarin we dus permanent met aankomers met nieuwkomers zullen moeten samenleven en wij moeten op die basis de menselijke samenleving een herdenken in de stad is dat makkelijker omdat dat dichter bij de wereld staat dan dat in het land een gebeurt dat eigenlijk naar het verleden is gericht dank u voor de aandacht en een eene
1
ik ga een eeeeee kunnen kenau wel volg een stond of een podium met een dirigeerstok en mocht het mooie orkest en koren dirigeren nu staat met technologie op het podium om jullie mee te slepen in het verhaal van mijn leven in het verhaal die gaat over klassieke muziek voor iedereen en niet voor een heele kleine groep ik g jullie laten zien hoe klassieke muziek voor mij een avotuurgesrees dat eerst heel persoonlijk was en daarna een passie was die ik ging delen met hele grote goepen uit het publiek en tot slotte dat is mijn huidige missie zorgen dat iedereen in de wereld toegang heeft ot klassieke muziek en dat gaat waarderen een het is ooit ergens begonnen natuurlijk hetwer zijn mienie zoo niet ik was emlietzo niet zo jong dat ik aan klassiecomissie begon was pas eenentwintig en er was iets wat dat voor zorgde dat dat de vlam in de in de pand sloeg ik ging muziekwetenschap bestuderen ik had er helemaal geen verstand van maar dat was iets en toen ik mu zie ging studeeren doch ja ik moet toch ergens beginnen met luisteren en mijn broer niet toen in amerika wonnie zij rop ik ga met je mee luisteren we gaan beginnen met koestaf maler nooit van hoord zijn zeven de sinfannie kopen maar ene gaan wij alle twee luisteren naar zoo gezegd zoo gedaan wij gingen naar koestafmalig samen luisteren en dat sloeg in als een bom kijk dat ging zo eenvandaagreporter kennen geen een veeeeeeeeeeeeeel omeeneandere en een eeeeeeeeeeeier en een schitterende uitvoering van claudi abalo met het loudsermvstival orkest dit was een bliksemflits e gebeurde niets met een wat nog nooit in mijn leven was gebeurd en wat was er dan precies maar om het goed te kunnen uitleggen gaan we een paar stapjes terug dit was de mokerlag maar ergens is het natuurlijk bij mij begonnen zooals het bij iedereen begonnen is ik heb een voorgeschiedenis ik ben opgegroeid met muziek helemaal niet klassiek zooals eigenlijk iedereen dat we dat heeft gehad laat je eveden domein elpesensze deetjes heenloopen van het begin de beetes kan niet anders het zes jaar een moedermaagdemaal t jhost elton john en kander achteraan eerlijke muziek eerst alteedierken die je kocht maar ons dorp veel meer moois de egos het was twaalf drtien volop genieten kauberilingen electriek klaartoffer zon een beetje klassiek maar de prachtige muziek stief wonder en wie heeft er niet van genoten van songs en d kia of lijf maar ik kan nog veel meer achteraan popmuziek was mijn inspiratie traitsos losging en stiliden dat was de volgende fase mia gersimarkwam weer terug bij de pittos want de beatles in en roode drapinbeledet is de klassieke muziek va de van de potmuziek bus dat een beetje maar voor geschiedenis maar wie heeft er dan voor gezorgd dat ik gepassioneerd werd ik ha de juiste sli vervoer hebben mijn vader mijn vader was een groot liefhebber van jersmuziek en ik zie nog zo staa en die ziet achter zijn sakefoon ik zie me nog zoo staan in de kamer als fencenaren opstond en bestond u te swingen met de bekbend en hij dirigeerde de beckbant in de kamer en de koude reelingen liepen over zijn rug dat was nog in passie van hem heb ik geleerd wat passie was maar ik krijg ook de gelegenheid van mijn ouders om ziek te mken dan ben ik ze heel erg dankbaar voor hen wat een paar voorbeelden ik mocht mij pedang niet beaderde gitaarles neerlegde dip gespeeld zochkon ik toen we vecht helemaal in begin toe genk orgels spelen ik be midicimoder in maar de muziek van jumismit een eetje gezina echter moed heb ik er nooit geleerd door maar toe maakte ik de stap naar klassiek piano mozart zijn eenvoudige symfonie simpele kan niet maar mooier kan bijna ook niet dus ik ha ik had wel een geluk en ik mocht ik mocht muziek leeren van mijn ouders en vervolgens dacht ik als ik ja kijk ik heb een stuk geschiedenis ke passie ik heb wat geleerd maar omdat de zichdakker van wat van wist nij ik wist rma niks een net als heel voor anderen had geen verstand van muziek daarom ben ik muziek weten ga wetenschap gaan studeren en het was een groot avontuur ik ga jullie een beetje medenemen in wat het avontuur de ontdekking stort door de klassieke muziek een eventjes de tijd voor een frink belangrijk ik ga nu heel veel koudederilingen krijgen en ik hoop dat jullie ook een paar kalarilingen gaan krijgen de komt de ontdekking van de klassieke muziek monteverdi de mariavespers muziek rond zestienhonderdtien mooie kan bijnen niet bi mij olles in te geenereden aan de leraren bij muziekwetenschap name allerlei muziek van den mee de noot te raken van chakofske baletmuziek katten nog nooit van gehoord zoo mooi wist niet dat het zoo mooi was en wat de teken van bak de brand de burgers concept ook je een van mijn eerste klassieken asbest volk van genoten hier kommandimentenconsor n uit de ambstredam of vial en de vertaling van het hart de vertaling van de menschelijke stem op een instrument hier in tas massenet prachtig uitgevoerd door josha bel niet en men naar de beenderen akener schrijft opera's van zestien uur zooals de walkerie te worden meer heftige muziek op vaak een film gebruikt gilde de massala wij ken hem allemaal te muziek voor de miljens maar hoe mooi oooeeeeiii beneed naar de analoge genogik leerde de amerikaanse muziek kennen jorge gursuin later john edms een emarelkun een berrusn zin sjunammieti mar wie kent deze opening niet kennen we allemaal de beste opening ooit geschreven beethoven en een eeeeenormeer of niet en wij krijgen we de volgende de wite springles sac het dupreintanc honderd jaar geleden exact honderd jaar geleden in sensatie slachtoffers bij de eerste uitvoering de plitie moest het podium op komen om het publieke podium oprinde om de musici de bletlanders te belagen of de hemelse koormuziek uit de renaissance jeovanipalestrina met zijn misapape in mar chelly galmaarden onmaatige ja het kon niet anders e passie was geboren maar de ontdekkingstocht ging verder ik wilde meer ontdekken en er is een heel mooi moment in mijn leven en het moment is dat ik met vrienden gingen fietsen in de dordogne en daar waren wein sarlan een heel mooi middelen onze stad en in sala dat was een de zat in de kerk in de kathedraal was er een ackestje en daar was te sant pianist vieze ik wij liepen de zomer naar binnen ik ging zitten en ik werd wederom als een mokerslag getroffen door de opening van het twintigste pianeconcet van moodzartier voegeaanden en ik heb nog pianissimo en demonen gehelen niet naar een notitie te verkennen om surry moeten onderbreken want er is nog veel meer te vertellendus de muziek was goed bij mij binnen gekomen en nu gingen we op bedevaartstocht ik samen met mijn vrouw wij gingen naar wenen wat moots het een malen dat waren de componisten ja die helemaal al in mijn gestel zaten wij gingen naar wenen om te ontdekken waar geboren was als je gewerkt te hebben wat er alemaal gebeurd was en het was een prachtigere ontdekkingsreis maar er was ook een botsing tijdens die reis wij gingen naar de naar de muziek forinn temo net als het concertgebouw prachtige concertzalen de hoorde de vijfde sinfonie van brookner het terug nar ons apartementje in de in in de trim zei ik tegen mijn vrouw dit is toch echt het allermooiste wat we ooit hebben meegemaakt en zij keek me aan en zegt wie kan daar nauw van broek naar vijf houden het is toch verschrikkelijk der bestaat geen mins op de wereld die dit mooi kan vinden we hebben een echte vlammende rusie gehad en ik dacht van o dus wat ik zelf bleeft het is niet vanzelfsprekend dat iemand anders het ook beleeft ik was totaal verslaafd maar het wilde niet zeggen dat andere mensen die verslaving hadden het was dus een privé ervaring het alles was nog persoonlijk wat ik wat ik meemaakte tot dat ik ging dirigeren en les given dat was het moment dat ik muziek ging delen met anderen een nieuwe fasie in mijn leven eerst cora directie ik mocht tijdens een studie mochten koren gaan dirigeren en geweldig met vijftien zestien twintig dertig zangers cormusiekblijven me voorstellen dat je met mijn kaart deze muziek maakte gelegen gedegenereerde talaat het sante china van francis link wat een gelukzalig gevaaren voor een beredeneerde sorry plank de tweede ervaring ik mocht een orkestdirectie gaan studeren dik zamen trouwens met ranswillen in hilversen en wij kregen de kik van het dirigeren van vijfenzeventig mensen samen muziek maken ec tot heel hoog tot een heel hoog niveau kan komen wat was dat wel fantastisch maar les geven onderwijzen dat was nog u in volgende fse want er sta je voor een groep mensen en dan mag je enthousiasme en de mag je kennis overbrengen op anderen dat is geweldig ik merkte toen tijdens dat les geven dat ik niet lleen zelf caberinlingen had maar dat ook de mensen die met mij dat deelden dat zij ook kan herinningen krijgen ik weet nog zoo goed ik gebruikte altijd een eind van mijn cursus gebruikte ik het klarinetconcert van mozart dat is me olot weer en met dit klarinet van concert van mozart gebeurrie met iedereen wat met mij gebeuren kalverilingenwe ketenen verder echten kankerde de hugelier vertekenen veeeeele na in het weergekomen de deeleconomie heindrik ik kan kan keenerde heb ik nog onze e kan en katanning betogen hermorgen speelt een karel luister jaren geleden en ik heb hem weer gevonden hij zat ook op sede een prachtige uitvoering ik deed wa ontdekkingen ik deed wat ontdekkingen ik ontdekt ze dat klassieke muziek een universele taal i het is niet alleen voor mij dus niet alleen voor degeen met met wie ik met wie gedeel ook in china ook in afrika ook in amerika overal als je je beste voordoet kun je ontzettend genieten van klasieke muziek om het uit een universele talis wat ik ook ontdekte is dat als je de taal die het begrijpen en als je daarnaar luistert en vaker luistert dat het je sils gelukkig maakt maar nu moet je wel echt heel erg je bestel doen dat gaat niet vezel of popmuziek dat wordt geplucht en dat rooie veertig keer aan denk je ons leuk ledje klassieke muziek gooi je één keer ja het wat weet je dan nog moest je voorstellen dat je een klassiek nommer veertig keer hoort ach dan komt er veel verder dan de popmuziek ntuurlijkik kreeg een missie en mijn missie was ik wil de klassieke muziek toegankelijk maken voor iedereen niet beperkt tot een kleine elitaire groep maar voor iedereen dat is mijn missie geworden in mijn leven en op dat moment was ik natuurlijk nog bezig me de liefhebber maar om iedereen enthousiast te kunnen maken moest te kunnen uitleggen wat nou bijzondere van klassieke muziek was en dat vond ik heel erg moeilijk ik kon mooie verhalen vertellen dat ging allemaal wel vanzelf maar wat is nou het bijzondere het magige van de klassieke muziek en dat zag ik voor het eerst toen ik de speel van een amadeus zag amedeus is voor mij de allermooiste speelt velm overklassieke muziek regelen kijk maar laten de bekening simpel sali is krammik zijn grote vijand dus de pant basson niet bas en hoor niet mak jerastisques park het beschrijft wat men nou zo bijzonder is hoe en bijna tandem onder een taaie paracodeine noud hanging der aan waveren en een endatheklaren met toki roma te mooi kijk de hele film en u bent ze en u bent overtuigd dus toen wist ik ook een beetje dat je het kon uitleggen wat zoo bijzonder was aan klassieke muziek ik ontdekte wat storietelling verhalen vertellen uitleggende voor zorgte dat de ander ook allemaal enthousiastereeen ik ging het dus deel met liefhebbers en de deken als volg eerst voor mij zelven dat weten we vevolgens en ging ik een onderwijs groepje van tien twintig dertig vervolgens ging ik dirigeren de waare meer twintig tot tachtig mensen ik krijg de kans om bij kranten te gaan schrijven na het bereik je twintig dertigduizend mensen die proberen allemaa lantersjhos te maken of naar om kritiek of een negatief psitieve kritiek gaat vervolgens natuurlijk de symfonieokest heb jarenlang voor gisten mogen werken geweldig bestaat er tweeduizend mensen in de zaal of bij het geertje vesti van erottedam kwamen vijfentwintigduizend mensen naar toe geweldig steeds meer menschen kijken met me mee maar dat is een hele belangrijke het was nog steeds klassieke muziek voor de happi vub het was beperkt tot mensen de niet hadden meegekregen goed ik moest dus nog een stap worden gemaakt hoe krijgen we er voor elkar dat klassieke muziek voor de massa is voor iedereen toegankelijk wet een een eerste stp daarin was mijn kennismaking bij peter krone het petekroon was de man die organiseerde opera's in ahoi wij noemden dat stadionopera's ik heb met hem mogen meemaken hoe hij in vodelstadions in parijs in shangai is stootkart voor tachtigduizend mensen a ida karmen trafiate bracht op een zeer hoog niveau mensen genoten allmaal ontzettend dat was dus klassieke muziek voor een heele groote groep mensen en zo genooten net zozeer als de mensen in het concertgebo een klassieke muziek was dus en eens voor iedereen maar nog lang niet genoeg ik stopte bij de orkesten maar ik dacht ja ik ben altijd voor mijn eigen zaal bezig maar dat publiek zit wereldwijd we zijn millar de mensen die die je dan nog niets vanaf weten en technologie was hetgene wat mij kon helpen om iedereen te gaan bereiken allereerst was daar breedband ik ben dus met het internet aan de slag gegaan n vanaf negen tweeduizend zes via een en een groot poorterbatten opzetten dachten we dat breedband gaat er verzorgen dat iedereen ervan gaat genieten ja ebs bestonden nog niet iphons bestonden nog niet van hartstikke moeilijk ijna niemand dee mee maar ik wist wel dat haar heel vol potentie zat en toen mocht ik terugkeeren naar de oude wereld ik ging naar de televisiewereld en dat heel interessant want je kunt heel mooie klassieke muziek kan je voor groote groepen brengen er was een opera in nederland doet al al vijftig tot honerdduizend mensen op televisie en het mooie programma maistroom dat onlangs door de avro is gemaakt dat bracht enkel me vier miljoen mensen voor de televisie dat zijn heele groote aantallen en ze hebben allemaal enorm genoten de stele visie als een heel belangrijk medium met de nieuwe media is natuurlijk veel meer dan breedband en dan televisie want als je en hele mooie opname maakt keep televisiebrengen je kunt de dvd vermaken je kunt tegenwoordig via vier duin de mand kunnen bestellen en bekijken jouwjheupp is het het kanaal voor de klassieke mziek geworden maar de metropole een opra brengt klassieke uziek in de bioskoop het is zit er van wereldwijd tienduizenden sterker nog de beste voorstelling bracht vijfhonderdduizend mensen wereldwijd in vijfduizend biuscpen om naar een opera te kijken dat is sensationee dus de nieuwe media was een enorme en een enorme hulp geworden om de klassieke muziek te helpen en ik zeg de nieuwe media is de grootste kans die de klassieke muziek in acht ronden tijd achthonderd ja har tijden heeft gekregen want de nieuwe media zorgt er voor dat klassieke muzie nu echt toegankelijk is voor iedereen maar dan moeten wel wat voor doen en wij gaan nu naar de eindstreep toe want wat moet je dan doen stori telling is het noodzakelijke virus want je moet meer voldoen dat je moeilijk knt pluggen dat je moet heel veel verhalen vertellen doe ik niet alleen wat doen heel veel menschen over de heele wereld als lan nard burnstein vroeger maar ik kom teels een tommis of in nederland onze eigen jan willem de vriend die dat heel vaak doet via een via de wereld draait door en andere media de nieuwe media moeten we heel goed gebruiken als distributie instrument en dat doen we en de bereiken al heel veel mense mee maar voor mij zit de toekomsten bij de jeuchtorkesten jeuchtorkesten te zijn de wereldwijd duizenden van in almeer hebben we ons eigen almeers jeugd zin fenieorkest wij hbben het utrechts studentenconcert in er in in in utregt heb het vuurorkest er zijn in nederland driehonderd jeugtorkesten wereldwijd zijn de een paar honderdduizend jeugtorkesten en zij brengen een enthousiasme over wat echt ongekend is ik wil ook gaan afsluiten met de hoop voor de toekomst die in deze rie elementen zit maar vrolijk jeugd ik is even kijken tot slot naar een heel bijzonder fragment van het symonbolifaar jeugdorkest uit venuswela geleid door gustavo duda mel dan is klassieke muziek en echt vecheepetokke moetenomvatten edde opening van een nieuwe zaal kunnen maar het niet op een eeeeeeeeeeeindelijk tegen eenig bananen en veeeeeeeeeeeeeel en alleen maar jongeren in de zaal u eeeeeeeeeeebijda en daarna een kennende eendeneieren en de teedere eerteekenen aanhalen ja zo is klassieke muziek natuurlijk echt heel makkelijk bij een heel groot publiek te brengen heel raar maar de hoop oor de klassieke muziek en die is heel groot die begint is op dit punt een fenusuela bij de jeugdorgisten zijn de twee honderd in venesela en ik hoop dat u samen met mij daarvoor gaat zorgen dat we het allermooiste geluid wat de wisese beschaving heeft voortgebracht bij millioenen over de hele planeet kunnen brengen dank u wel de eeeee
2
en anderen worden de annoteerde de aan lieve mensch wie houdt er van muziek klassiee muziek moed haast wel in amselveen popmuziek of zijn er ook jonge hiphoppers in de zaal dacht k aliedereen heeft al iets met muziek maar is muziek ook heilzaam want stel je naud toch eens voor je bent dri ji en je heb een goed ecu en je begrijpt alles maar ik kan geen oogcontact maken ik kan ook niet terugpraten of hoe zou het nou zijn je bent vandaag de ment of is standelijk beperkten je weet niet wie de persoon is die binnenkomt hoe laat het is of waar je bent of hoe zou u je voelen als jij morgen een hersenbloeding krijgt en je moet gaan revalideren je kan alles weer tuinieren koken autorijen je begrjpt juist wel wat iedereen zegt maar je ben niet in staat om één stom woord sprekenwat brengt nu ziek je dan hoe heilzaam zou muziek kunnen zijn daar wil ik het notjullie nu over hebben aan het eind van mijn betoog hoop ik dat je zlf toepassingen ziet voor mensen met een beperking om hun kwaliteit van leven te veranderen maar eerst iets over het ontstaan van muziek heel lang geleden en heb ik het over vijftigduizend jaar geleden konden we al trommelen op fluitjes blazen maar we konden geen woord spreken en sinds die tijd heeft muziek een belangrijk onderdeel speelt in onze culturen in onze rituelen en nu heden ten dage in onze westerse maatschappij waar is het muziek in onze rituele ja we hebben musiekles op school wel luisteren naar de muziek incidenteel maar geen ritueelookee op onze huwelijsdag hebben we de vogeltjes dans dat is ons rituail of wij onze begrafenissen de top drie ont reerbotchelli eerre klapten en liever mensch de wereld waait de nummer een is avimaria nog steeds niet miketalkamp want dat is niet wereld waait is dat dan alles zijn wij niet meer muzikaal wie van u vindt zich musicaal wie van jullie speelt een instrumentniet zo velen maar toch blijkt dat zesennegentig procent van jullie muzikaal isen dat is al aangetoond bj baby's wetenschappelijk van twee dagen oudwater mij rijven testen dit is zacht en dit is hard klap mij meeeeeeeeer en de allemaal zijn we muzikaal wij scoren meer dan zesennegentig procent lieve menschen al heel lang luisteren wij naar musici ik noem dit muziek beleving muziek therapie gaat een stapje verder daarmee bedoel ik dat een preventional via en interventie met muziek kwetsbare mensen of met een beperking of een trauma hun kwaliteit van leven probeert te verhogen en er is steeds meer wetenschappelijk ondrzoek der voor en steeds meer bewijs ook al is het nog flink te dun en ik heb de eer met de nederlandse wetenschappelijke top eer ik schede dik zwaar eng jan honigom aan breed publiek de wonderen van muziek te tonen en het allerbelangrijkste een resultaat nu van het wetenschappelijk onderzoek is dat in tegenstelling tot onze spraak gehoor gevoel en motie dat zit allemaal op één bepaalde plek in onze hersenen terwel muziekdat ziet in heel veel gebieden van onze hersenen en ik kom daar dadelijk nog op terug met een voorbeeldmaar hoe is nu het effect op on eigen leven onze kwaliteit van leven en laat ik me zelf maar als voorbeeld nemen als kindzijnden schreef ik verschrikkelijk slecht drama's altijd werden me ouders op school geroepen ze wie een onvoldoende had en zij waren het zoo zat dat ze mij hebben laten testen een hersenfielmpje een uititest kwam nar voren dat ik een aangeboren trilling in min rechterhand op als dat hefgemakkelijk hoefde nooit meer mijn best te doen en als therapie kreeg ik pianolesen daardoor heb ik niet alleen een rijk sociaal leven gekregen ik heb een eel vel beentjes gespeeld ik heb zelfs mevrau de door ontmoet maar wat ook naar voren kwam in die tekst is dat ik een ongeloofelijk concentratieproblemen hebben en dat hebben weten om te buigen in een kracht ik durf van de zaak van mezelf namelijk te stellen dat ik erg creatief ben goed kan verbinden maar ik ben zo waardeloos in die details en prikkels ik ik word hier echt helemal gek van in mijn goed donker is want het at gaat allesmaar malen eenhu een beroepsmuzikant zal ik dus niet worden altijd maar oefende hele dag door een heel ander voorbeeld mijn oudste zoon hier ook in de zaal op de middelbare school was die wel zo onset en slecht in weeskunde maar god dank was er een oplettende wiskunde leeraar en die wist wat die piano speelde die zei jo de wiskundetoets die eraan komt dat wordt helemaal niks voor jou in plaats van die toets ga jij maar een stuk muziek componeren moet dit dus namelijk ook logisch nadnken en ik laat jullie nu een fragment hoore wat die toen als omstandige puber hij t gecompaneert een nog nog meer van kijkende namen en de eeeeeeeeeh ondernomen en een ademende en een e en e en nu maakt die alle muiek voor mijn filmsen hij heeft ook zijn werk ervan gemaakt hij speelt acht instrumenten en muziek is gaan leven in zijn werk ga nu en stapje verder hoe is het nu voor mensen met een beperking door mijn jongsten zoo ben ik gaan filmen ik ga jullie nu wat soveel fragmenten laten zien hij zou het veel beter doenom aan te kunnen tonen wat muziek kan doen als je een beperking hebt maar eerst even wat cijfers twintig procent van ons is mantelzorgen eenzelfde percentage heeft te maken met in direct of indirect et dmetcie een vorm daarvan of parkingson en het dubbele lieve mensen psychisch lijden in welke vorm dan ok veertig procent van ons en och slchts drie procent beter je zes trauma's hier op deze fauto zien julie syrische kinderen die gevlucht zijn en nu hier woneneen eenzaamheid ouderen warenin onze vergrijzende maatschappij maar ook jongeren en ons laatste voorbeeld lijkt weinig slechts één procent van jullie of mijzelf heeft een vorm van tisme maar in nedrland hebben wij dan wel over honderdzeventigduizend mensenwie van jullie heeft met deze groep mensen te makenzou muziek deze mensen kunnen helpenwij gaan er wat voorbeelden kijken ik heb gefilm wij zien als eerste dimo een autistisch jongetje uitamstoffijn van drie jaar oud kavozollen en dat een wielmaat hoedoe ons door negens de investie kunnen door karsmasamen galerie maar willen we noernen maar een schollema agewekeld kinect we ga naar maar bef naar jullie ziet hetik begin geen oogcontact geen spraak en dermate die muziektherapie vordert komt tot op gang een heel ander voorbeeld gakelin een zwaar verstandelijk beperkt de vrouwe van daag een ozo studie klaar dat doen we straks ik ga met je meespelen op de trommel zet jou stober even weg ontdoken de piano komen nemo is plan paraderende van de optetellen tonen aaaaaalewat jullie hier zien is dat chaceline contact maakt door haar hoofd op de instrumenten te leggen zij wil die trielingen voelen en je zal hier denken ach dertig minuten muziektherapie van een flauwe kul maar bij menschen als chacoline met enorme onrust en ook men ze met demensie het na-effect hieran rust kan dat twee dagen aanhouden dertig minutenwie wilden nog een voorbeeldja neen ik wel al had het toch gedaan mevrouw donkers naan hersenbloeding kort en ik glomkort en langoeren van je aan de bruinen in dat zegt u de hoendereieren en dalen goede en alleen in delen aan mannenkoren hoe de medam ag hoe er meer da dit is het klassieke voorbeeld van iemand en aanva zie je kan niet spreken naar een hersenbloeding deze mevrouw kan alles weer er zijn voorbeelden bekend dat menscen zes maanden lang niet kunnen spreken en na de eerste muziekterapicessi en at is wat ik in het begin zei van ik kondig met een voorbeeld die muziek grijpt in op meerdere delen van de hersenen en daardoor kan het na het spraakcentrum gaan en zo kan deze mevrouw zien en te eren spreken dat is toch ongeloofelijkwat kunnen jullie naar zelf thuis doen ik geef u twee voorbeelden wij kennen allemaal de bak is zon patiënt die kan als een dronken man dan moet ik die step over als een dronken man lopen maar hoe sipel is het als je daar vingerknippend naast gaat lopen zou je zien dat de partners een patiënt in dat rieten mee kan lopen hoe bevrijdend moet dat voor hem zijn een tweede heel ander voorbeel wat al eerder noemden mensen met den vorm van demensie met veel onrust en vooral tijdens een wasbeurt een stukken drama maar hoe makkelijk is hetom samen een liedje te zingen van vroeger de onrust gaat weg de isplezier en de wasbeurt is nog sneller klaren it raar mij tor lullen in de zorg overheid tijd en geen geld doe is dit effectief of niet eede klarenvijftig procent van ons blijkt baten hebben met de inzet van muziek ik heb genoemd de voorbeelden het demensie twintig procent met een mantelzorgers twintig procent psygies laaide veertig procent dus ik zou jullie willen uitnodigen om thuis aan de gang te gaan en inderdaa niet lullen met doen langlevende muziek naar doorgroeien dat er een heeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeel
3
adeline lindenlanen doen adelaide behandelen maar daar de arena de e t is het drie maart tweeduizend veertien na een onrustigen nacht word ik wakker en nt als iedere dag keek ik direct men telefaneerst kijk ik het nieuws kijk wat sociamidia en uiteindelijk men meel dan loop ik naar de badkamer doe de deur open loop naar binnen ik kijk in de spiegel en ik zie me zelf niet staan tien kilo zwaarder veel minder sociale contacten en een energielevel dat lager wa dan ik ooit had gevoeld dat was wat mij gebeurde na jaarwerken in een korte omgevingin al die zesentwintig jaar daarvoor had ik me beter gevoed ik tis die energieke jonge man vollevenslust laat mij studie werk ik ook zom vijfentwintig tot dertig uur in de week bij maar nooit had ik het gevoel dat dit mij ook maar eenigszins belemmerde in het mooie leven je atzelfde keuzes een aantal colleges in de week werd aaneboden en daarnaast moest je en bakicoeiet gang indelen uiteindelijk moest je je tentames en je papiertje halen het doel was bekend en daaromheen had je ruimte een vrijheid om zelf keuzes te maken ging je wel naar die eene borl of deed het niet nam je wel het ene bijbaantje of deden niet volg je wel dat ene college of doe je het niet omme keuzes maar de vrijheid e ruimte om deze keuze te maken uit jezelf tot dat moment ik teekende mij eerste contract en weet je na zeven jaar studeeren en een wereldreis verder was ik roclavo ik had de zin in maatschappelijke carri⁇re tot die eene maandeochnt drie maart tweeduizendveertien de spiegel die mij vertelde tijs de bij en niet diezelfde spiegel die mij vertelde at ik jarenlang had geloofd in iets wat mij altijd verteld was haal je studie vindt een baan en het even lacht je toe dezelfde spiegel die mij op dat moment vertelde dat i in iets geloofd had wat hem nog geen realiteit was dezelfde spiegel die mij verelde dat deze manier van werken met zooveel meer energie kosten dan dat het me opleveren en als ik ooit gezond en vitaal oud zou willen worden dat ik dit ervan niet moest doen ik ben die spiegel tot op vandaag de dag van vandaag nog steeds dankbaar dat ie middel op dat moment heeft verteld want het aantal burn-out gevallen in nederland reist de pan uiter is inmiddels beroepsziekte nummer een we hebben nog nooit zooveel gronische ziekte gehad als dat we op dit moment hebben ruim anderhalf millioen enschen in dit land zijn eenzaam die heben nauwelijks tot geen sociale contacten en meer dan één komma drie miljoen menschen slikken iedere dag anti depressieve en dan te bedenken dames en heren dat we honderddertig jaar oud gaan worden honderd dertig jaar oud vijtig procent van de kinderen die op dit moment geboren wordt wordt in ieder geval ouder dan honderd vijftig procent wat ik gelerd heb terugkijkend in de spiegel zijn er rie of zetten belangrijke elementen in het leven tijd energie en middelen als je net als je op school zit of studeert heb-je vaak wel heel veel tijd en energie maar het ontbreekt je vaak nog aan de middelen als je dan gaat werken heb je vaak wel middelen en ook wel energie maar het ontbreekt je vaak aan tijd en ook steeds meer maten energie en als er met pensioen zijn dan hebben we ze van tijd ook vaak wel wat middelen maar ontbreekt het ons aan de energie as je gezond en vitaal oud woorden wil je toch je hele leven lang beschikken over tijd energie en midelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin veertig uur in de week declarabelzijn de standard is en je moet ze ook nog maken tusschen maandenholgend half negen en vrijdagmiddag vijf uur w hebben een wereld gecreëerd waarin drugs in ons status geeft als je niet druk bent de vraag iedereenzicgaf probeer dan an doen zou je nie wat bij moeten doen we hebben een wereld gekeerd waar iedere dag filus-filus-filus even beersen we willen allemaal op dezelfde tijd op dezelfde plek zijn ieder dag weer wij hebben het alleen mar over meer meer meer en beter beter beter in plaats van overduurzaam en uiteindelijk denken wij nog steeds dat we van negen tot vijf werken maar eigenlijk werken van zeven tot zeven want vanaf het moment dat je 's ochtens opstaat rent naar die douch rent naar de ontbijttafel rend naar het kinderdagverblijf om in de hoop niet aan te sluiten in de file en in de hoop om daar om negen ur aanwezig te ijn en hetzelfde kunt om half zes weer een keer te herhalen dit is niet van negen tot vijf dit is van zeven tot zeven iedere dag weer en als je dan ook nog zeven of acht uur slaapt blijft draag ik heel weinig houden en dan te bedenken dat wij eigenlijk weten dat tachtig procet van de menschen tegen zijn interne klok inwerkt dat werd van werkdag op een werkdag vn acht tot neguw kantoor eigenlijk maar drie tot vier uur echt productief zijn en dat we weten dat negen uur perdag achter computer zitten op een kantoor ongeveer het slechtste is wat je je lichaam aan kan doen en toch houden we eraan vast om wat het zo hoort omdat het hier nou eenmaa zoo gaat wij hebben een werkwereld gekreëerd die ver weg staat van onze innerlijke behoefte en waar niet de mensch maar de medewerking centraal staat en de grap is we hebben eigenlijk de oplossing al in handen het ligt al dicht bij denk bijvoorbeeld aan het techniek ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik voor het eerst een muiltje binnen kreeg omme mobiele telefoon en ik dacht ei als handigschild en hoop tijd en energie om lapt op open te knopen de techniek moeten we omarmen de techniek zorgt er voor dat de twintig voorceffen kunnen werken en dat we niet fisiek aanwezig hoeven te zjn om een taak te voorbrengen de techniek om armen e voorien laten werken en mensen hier juist in te trainen creëren we veel meer ruimte en vrijeid waar gaan nu regels opleggen wanneer we wel en niet mgen melen maar ik kan u eening zeggen die techniek wordt alleen mar meer en laten we er alsjeblieft voor ons gaan werken wij houden vast aan een systeem van vijftig zestig jaar geleden terwijl we totaal andere middelen tot ons beschikking hebbenwe noemen constant over workluifbellens maar eigenlijk dames heeren is toch gewoon het leven werk en privé s het leven waar we heen moeten en hoeveel bedrijven noemen heel roepen heel hard het nieuwe werken maar ondertusschen blijven wij wel vasthuden aan aanwezigheid en controleben zo gek weet u niet worden geleefd vanuit werk en niet vanuit vitaliteit en gezondheid want het is toch ook niet gek dat je soms erven geen zin hebt het is toch niet gek dat er soms effennieks uit je handen kom en het is toch ook niet gek als je nacht slecht slapen hebt dat het gewoon even niet lukthet is alemaal maar één ding het is menselijk als wij den menschelijke maat wat meer vooropstellen er varen we veel meer ruimte en vrijheid en creëren daarmee een veel hogere kwaliteit van leven en dat komt een duurzaam bedrijfsrestaat altijd ten goedemiddagdutjes ja altijd doen bevordert je creativiteit enorm en het is gewoon simpelweg beter voor je gezondheid overdag sport of bewegen ja doen bevordert je productiviteit enorm de doorbloeding in de fontale lof van je hersenen zorgt er voor dat je een veel beter probleem oplossend vermogen hebt dat je veel initiatief rijker bent en veel gemotiveerbenandere dingen doen een keer tussendor op een werkdag boodschappen winkelen je lunchje met je ware moeder open oma allemaal doen deze vorm van vrijheid en ruimte geeft je zooveel meer productiviteit op de moment dat je wel aan het werk bent daar wordt iedereen beter van en het schiltje vooral ook heele lange rijen bij pashokjes op zaterdagmiddag de kassa de sportschool saves om zeven uur waar gen toestel meer te krijgen is het heeft eigenlijk alleen maar voordelen maar wij hebben een wereld gecreëerd waarin de belangrijkste waarden in ons leven tijd voor je gezin die omgeving in sociale contacten onder druk zijn komen te staande wereld waar mensen de laatste dagen van de vakantie beginnen af te tellen omdat het zware nomale leven weer gaat beginnen en waar een groote groep menschen zich op zondag avond zoo slecht voelt of dat ze op maanden horen weer moeten gaan werken en een wereld waar p druk en geen tijd ongeveer de meest gehoorde stopwoordjes op een gemiddld kantoor zijndit is niet nodig door tijd energie en middelen anders te verdelen autonomie te stimuleren mensen hier juist in te trainen er varen we veel meer ruimte en vrijheid en verhoge hiermee de kwaliteit van leven van iedereenalleen wij kunnen gezamenlijk een wereld creëren met minder burnout minder grolische ziektes minder eenzaamheid en minder antidepressieve een week heeft honderdachtenzestig uur als je er daarvan ongeveer vijftig slaapt en ongeveer veertig werkt betekent dat er nog acht en zeventig over zijn's bijna drie een half dag als je dal morgen offend wakker wordt en ook in de spiegel staaten kijke vraag jezelf dan eens af wat heb ik nou noodig voor een hoge kwaliteit van leven en bespreek dat nou gewoon is met je werk geven met je collega's want samen vienden jullie een weg die het voor echt voor iedereen beter maakt wat zeggen daar zelf welke werk geven willen nou geen positieve energiekeen warme collega's mi bevalt het als werkgever nier van fantastisch en ik zou echt noit van mijn leven meer anders willen wie van zit in naar de zaal en denkt thuis leukverhaa onhaalbaar ik kan heel slechts zien maar toch weinig hier ja eentje jaar dis nog leuk nouvijf jaar geleden hebben wij op deze plek een bedrijf gecreëerd met massagestoelen met sportfaciliteiten met een vierdaagsche werkwerk met onbeperkt vakantiedagen en dames en heeren ook wij groeien al vijf ja op rij en geloof me wij zijn ook niet het eenige voorbeeld er zijn er echt meer echt waai wij zijn niet de enige als je naar morgen wakker wordten je praat hierover met je collega's en andere mensen de ga jullie voor iedereen ned een klein beetje beter maken dank u welwaarde landelaan laaaaaaat aan de aan de door aan de naadeelen
4
ik een goedemiddag met naam is duse atgasbergen die was mij in heel mooi mirofoon beloofde dat ik thans het overdpodium kon maar goed ik heb nu er deze eventjes vast en ik ga jullie meenemen in het verhaaltje van mijn school klein schooltje vijftig leerlingen speciaal onderwijs en daar zijn kinderen die e ji je kan subsigiatsch portiëntjes noemen je an ze zeer moeilijk op voetbaar noemen het zijn novel kinderen met een ravelrantje en de kinderen met dat ravelrantje die zijn bekeken door de inspectie en wij zijn ook bekeke door de inspectie en gelukkig zijn wij een zeer zwakke school en dat is gelukkig zal ik uitleggen waarom we wij dat zoo noemen want het is wij vinden werk wat we doen heel ingewikkeld en het zou zo raar zijn als iemand en dag bij je langs komt die komt kijken die komt in je papier te kijken en die kijkt eventjes links naar de kinderen en die zich dat na de douane prima uitstekend goed bedacht terwijl we het zelf zoo vreselijk moeilijk al vinden en het werk wat we aan doen zijn je zou eigenlijk veel langer moeten kijken om een goed oordeel te kunnen vellen een voorbeeld om jullie een beetje mee te nemen in en een dagje vanochtend had ik twee klassen kat een zieke collega twee klassen bij elkaaren zijn nog maar twintig leerling hoor dus en het is al te nog minder wat in de basisschool in een klas zit en ze zijn lief aan het lezen ik heb de wintrrones luisteren goed naar men meestal en heeft de spook niet open en ik vraag aan hem jo laat je lees boek en het antwoord is in je hol ad en dan denk ik je moet je even meeneme je staat voor twintig leerlingen en dan zegt er één en de rest hoort dat ziet dat waar dit je leeshoek in je hol at en als je dat dan proeft ik voor het vrij leuk fide heel grappig on het klinkt in als hij het slecht klinkt nog veel beter dan als ik het zeg maar wat moet je dan en dat is een probleem wat je dan moet opossen met het kind want je wil dat die gaat lezen en wat bedoelt die eigenlijk want hij staat net als de titel vn mijn stukje hij staat bol van de spanning en hij bedoelt eigenlijk helpt me want straks moet ik misschien nog gaan voorlezen ook en horen de andere de fouten die ik maak dus help me en mar hij kan dat niet zoo goed onder woorden brengen us hij zich in je hol had dus mijn antwoord moet dan zij ik moet niet boos worden i moet leuk zijn te eigene en ik kan alleen men tegen zeggen van jos dat is de donker daar brand gaan licht en als je dat dan gezegd hebt dan weet hij hij vindt het niet erger dat ik dat gezegd heb de rest van de klas die heeft al lol al gehad maar het is natuurlijk een een soort gevleugelde tern wel de heele dag door de school gegaan net als ik dus wat vroeger heb je brad nou veel maar ien in je hol at ja dat is leuk ten minste ja ik vind dat leuk mijn collega's vinden dat leuk en die kinderen vinden dat chermant een inspecteur die komt kijken die diefin er eigenlijk helmen neks aan wie vindt dat niet-luikt die waardeert het ook niet wij daarna des te meer dus daarom zeggen we gelukkig en zeer zwakke school en dat moet het niet blijven want dat kan consequenties hebben want als het een zeer zwakke school blijft dan wordt opgegevende deur gesloten en dan vangen wij niet meer die kinderen op en wat voor kinderen zijn dat na wat ik net beschreef me een rafelrantje en die kunnen een eigniemer op een andere school erecht want wat doen wij kinderen zitten thuis ze komen bij ons voor vier maanden ijf maanden soms een jaar soms twee jaar wij doen er maar wat mee zooals ik net al beschreef het kan een beetje leuk zijn en kan een beetje grppig zijn maar zij willen wel naar schoolkomen ze blijven naar school komen na dien tijd bij ons die drie ier maanden half jaar heel jaar twee jaar gaan ze weer naar school zit ze dus niet meer thuis ik zal een voorbeeld geven niet hetzelfde kereltje wat ik ned noemde maar was een jongen die had een school voor die althans ijd werd om vertel tussen schoolfobie hij ging ja niet naar school de school waar die eigenlijk opengeschrven zat en ja die fing nog steeds het geld want die hoor is ingeschreven hij komt niet 'wel ingeschreven bij ons laat het werd te gek erplicht zegt van jonge moene school no die basis al wilde nu meer hebben waar moet ie dan het toe dan kom je bij ons terecht op een geven moment want wij zijn een beetje het laatste schooltje wat dan wat kan of wat wat wil een dze jongen kwam met zijn ouders langs dit was al heel wat en kwam dus een vertel hij was twaalf jaar dus had een jaar thuis gezeten had en wat achterstand opgeloopen natuurlijk en zou den volgenden dag bij mij in de klas komen ik heb er tegen hem gezegd als je niet komt ik heb me uitgelegd hoe wij een beetje werken ik heb heel gezelliggemaakt aantrekkelijk gemaakt voor hem als je niet komt kom ik je halen den volgende dag negen uur wij beginnen wart over negen gaan we echt dnmiddelles beginen tien voor half die na laternawen meddieles gaan beginnen hij was er natuurijk niet toen dacht ik van wat moet ik doen kan blijven wachten tot die welkom of tot de ouders en brengen gebeld moeder aan de telefoon hij wil niet na toe moetin een belofte waar maken ik moest hem gaan halen was niet zoo ver van de school vandaan erg in parkwijk en ik kwam bij het adres en toedacht ik we bin ik in hemels nog mee bezig ga ik iemand ophalen van huis om les te gaan geven die niet wil maar had het belooft dus ik denk moeten toch blijven doen geen aanboordje gordijn was dicht bij de kuiken zie deen klop aan dan over een heele kennel met de bouviers was toen dacht ik kan nu nog steeds weggaan ging de deur open een klein moedertje dij open aardige mevrouw kom maar binnen ik zeg ik kom me ophalen hebik beloofd zeg ja hij is boven maar voordat ik ook maar naar trap kon kijken had ik al een innig omer omarming met die proefjij voorbouten hier clatekop daar net doen of je niet bang bent niet naar die broeflij te kijken te interesseert je niks je doet iets met psigreterie dus je kijkt hem niet in de oogen en je doet of het normaal is ziek zich ga nu de trap op als u die hond in gaten haalt na dat wilde moeder wel doen ging de trap op kwam ik eerste broer tijgen stond in een bokse short boeres ongeveer jaar of achttiennegentien dikke gale ketting om stond ik kleren te strijken dus ik denk in wat voor wereld ben ik terecht gekomen omarming met een bouvij een strijk inde jongen in een brckerchoort en ik zoeken naar een kind wat niet naar school wal kwam ook bij ze deur deed de deur open en ja aardas lag prins heerlijk twee persoons bed jongen van twaalf jaar fleets krien die drie jaar geleden dus ik praat niet over nu want nu heeft iedereen dat vlees kring behoorlijk vol maat alle spelcomputers die je maar kan bedenken raampje open vars lekker weer en hij lag daar ja waarom zou je nog in er school gaandan doe je dat niet en u komt er iemand binnen die gaat zich met een afspraak het enige wat i kon zeggen vannal kan dibouvier misschien in die andere kamer dag ik naar beneden en ik verwacht at je binnen vijf minuten aangekleed win want we gaan naar school en tot een verbazing i dat gelukt aangekleed en na aar school hij vond het wel gezellig maar ik kon het eerste moment is het weekend twee dagen vrij ga je dan nog ja na het eerste weekend ging je nog naar school kwam er bij de herstvakantie een week thuis hij werd een keer ziek komt die danen nog naar school je ijst heele jaar naar school geweest hij heet dus inderdaad groep acht op die manier bij ons gedaan op een zeer leuke manier hij ging daarna naar voorts het onderwijs een keer heb ik me nog uit bed gehaald samen met iemand van die school daarna niet meer heb ik het niet meer gedaan wat ik vond da moet ik een ander laten doen drie jaar later ja dat klopt in wat ik het verteld heb drie jaar later kwam ik hem tegen op oeroevlevel land want ik herkende he hoewel ze ze gezicht een beetje onzichtbaar hadden gemaakt ik zag dat het hem was wat had die nou gedaan hij had de prius de toyota prius van een of anderen buurman had die genmen en hij was je tegen de pui gerijen dus die had die costolen rontjegerraien gorre hiding plezier zal die zeker gehate hebben en hij eindigde in de voortuin vlak daarna kwam ie toch bij mij langs op school en ik vroeg aan een dwars zeker een automaat ja want anders had je die niet in kunnen rijen ik zeg in mijn auto staat daar in een blijfje vanaf hij is daarvan afgebleven en ging marging helaas nie meer naar school en dat is nou het verhaal wat ik een beetje ertel deze kineren die hebben dus iets meer noodig dan het reken de taal en het lezen dit hebben ze alcohemaal noodig maar e hebben iets meer nodig ze moeten toch denken van ik ben welkom op een bepaalde plek en welkom maak op een bepaalde plek dat is denk ik het aller moeilijkste is dan eenkugje voor zeven minuten nee acht een half en dat wel kom voelen dat is belangrijk maar dat valt zoo moeilijk uit te leggen an inspectie en misschien is het al heel moeilijk om aan juli uit te leggen maar ik kom nu wel bij mij een eind van eigenlijk van het verhaal en dat is wij we vreeselijk ns best gedaan de afgeloopen periode om te denken van hoe moeten wij de inspectie dit verhaal nou laten zien nou dat kan ik ik kan misschien de hete dvdtje opzetten daarna en kan ik zeggen van kijk hier maar de trapse niet in onze wil de resultaten zien die waarvan tevoren hebben opgeschreven dat kind gaat nar de havel gaaten thealdoen die gaat babyal die gaat kabel doen daar gaat het niet om inspectie daar gaathet technid om het gaat dat inval weer naar school gaat en naar school blijft gaan en dat moet lukken dus een betje onze opdracht o mijn opdracht ook naar de inspectie om dat elder te maken het leuken is want dat komt nu donderdag achttien april staat zij weer voor de deur de inspectie en het zou zoo grappig zijn en zou leuk zijn als mensen die hier nu zitten denken god dat verhaal dat snap ik en dat moet zo blijven die school de school heeft bebonkerd we zit op boomgaartweg numero tien a vergeet die a niet en misschien kan je briefje in de bus doen jo moet je langer so oen of nee die inspectie die heeft pas gelijk dank jullie wel en
5
negentien tachtig ik was tien elf jaar en één din wat ik liefste dee zag met men voer was stripslezen we hadden hele stapels thuis en mijn lievelings trip was luckiluucle kilukmet zijn witten hoed de grootte redder strijder tegen het kwade he en die die had altijd oplossing gedood was een fantastische vent en tegen wie street ie wat wat als zijn grootste tegenstander de dalt ons hem altijd een een rijs of een donker hoed maniever het was altijd duidelijk en het was hij hetzelfde als je vroeger de oude westens op tev zat hij die zwart wit serie laat je bonanza en vloheid en had je altijd de de slechteriken met een zwart hoeten de koeierikken met de wit hoeten wat maakt het ik heel makkelijke goed slecht je wist van te voren precies waar je aan toe was aan een eind van het verhaal zag je zoo altijd egen den zonsondergang inrijden he op oek naar een volgende avontuur en die kerels wagen we nog goed uit ook ik ben erop rofferhagen en ik ben en trotse vaarder een partner een levensmiddlentechnoloog en ik werk bij de grootste chocoladefabriek van e wereld en ik ben ik bij strots op e maar ik heb een probleemwij hebben een probleem jullie opeen probleem we zijn te dik wie heeft er en een paar kilotjes te veel maar ik zie wat voorzichtige vingertjes ik zal de vraag anders stellen wie denkt er dat ze een partner een paar kiloutjes te veel heeft weeeegamaar daar krijgen we al een beetje in de gaten en het en het en daas ee probleem en aan de praten over kilos te veel en we praten over overgewicht en maar wij ook over panters je te veel overgewicht hebt dan dan heb je last van obesie tot waarlijvigheid en op deze tas zaalluivigheid is de het bezien het vaak als een kosmetisch probleem maar dat dat is geen probleem wat dat betreft het is het verhoogt je risico op hart en vaat ziet het verhoogt je risico of diabetes twee en verhoogt je riicoobewegingsprobleem en dat is wel een probleem nou we zijn met zijn allen er daarmee bezig en ls ze nag praten hoe groot is dat probleem dan laten ze even kijken waar het de straks zal erover hebben zeven een half miljard mensen op de aarde eenkommaanegen miljar daarvan je hebben last van overgewicht en zestonder millioenen hebben last van bezig tas maar dat zijn zulke groote getallen dat dat heel erg veel en aan das sinds negentienachtig is dat verdubbeld en wat betekent dat nou wereldwijd een op de twaalf mensen maar een nederland is ongeveer het bij zijn hier nederland de bveneland naar ladiddese zaal nederland vijftig procent van de mensen nederland hebben last en overgewicht dus jullie helaas het was een overwicht en er een op de zeven mensen nederland veertien procent hebben last van op bezeten fan dastan zeg maar ongeveer deze goed mensen het dus als wij daar straken terugkomen en weten ongeveer moet verdeeld is er maar hoe groot is dat problemen hoe complex is dat probleemdiris een onderzoek geweest naar engeland en die heben dat heel eenvoudig in kaart gebracht en de en dan er dan dan dan snap je tal van heden zijn er heel veel factoren die daarvoor daarmee op van invloed zijn en dat varieert van opleidingsniveau beschikbaarhei van een gezond voedsel maar ook er is het veilig om op straat en fietsen te wandelen een die en en en ook toeveerheids tressen zijn heel veel factoren die daarop van invloed zijn en uiteindelijke ierzegjesn zijn ongever acht sectoren honderdacht de fectorenf elementen dit het is complexer en je kan ook voorstellen als je een van deze zaken aanpakt belt je dame het probleem niet de weggenomen en aht mooi is dat eindelijk in het centrum da sie het belangrijk zelfs d energiebalans en het engelse is dat heel mooi if juw edet bejudoond burnet u zet en het maar dat is duidelijk maar terugkomend is is een complex probleem en wat je wel ziet is dat iedereen daar toch een eenvoudig antwoord op hebt dan laat ik geen kijk een heel milieu wij hellen mooi quota voor efrecomplex probleem daar is een antser dat is kleer simpel en blong en en dat komt ook wel een beetje terug in de de uitdaging die wij krijgen now voor een voor deze helft van de zaal naar jullie hadden last van overwicht en at doe je dan naar dan gaande naar de bibliotheek of vergaan naar de boekhandel naar laten we online is een boekje gaan bestellen di boek dat is een makkelijkste oplossing hoeveel di boeken dat je kun je onlin bestellen je gaat je naar boldert kom iemand het idee ik hoor ik kost vijf tegen kort tweehonderd nog iets anders tweeduizend het zijn dat drieduizend eenennegentig in nederland daar ds de eest nog wel wat als ze nu gaan kijken want het mooie boek kasthool maar we zitten inmiddels op de wereld en had het een heel veel mensen dan gaan wij op de grootste online boeksteorgaan bezoekn hoeveel boeken die eet boeken kun je onli bestellen wat nevel drieduizend zullen er meer zijn dan kimtanners een idee kon aan vierduizend een beetje meer jongens tienduizend ik haal je uit de brand tweehonderdtwintigduizend vijfhoderdachtenveertig vorige week misschien dat er deze week en mer zijn dus je ziet ook daar dat het een complex probleem zon zelfs als je een oplossing zoekt dan weet jij het niet en waar je moet beginnen en daar zit dus de uitdaging want die uitdaging zit hem ook in van niets comple voor de consument is ook complex voor de producent maar als men gaan kijkn dan he we denken vaak in goed en lecht nog wadde net al richtlijnen gehad laten ze even een kijker goed slecht en zout iemand ideeen goed of slecht slecht ik ja korst leg naa slechter zout het moeten we minder eten maar we moeten niet vergeten als je ginzout hebt wij ga je dood ons is des lastig een een andere transfeture goed of slecht ik zie een aantal mensen een beetje glazig kijken een transpetuur gedeeltelijk harde vetten goed te slecht nog steeds blanco gezichten slecht ik zou zeggen slecht aan het mooievan transaturen het leek te zijn dat je een harde vetten kon krijgen bleek echter dat op slecht was voor je kluisterol en het mooi is dat de industrie die inmiddels uit het grootste gedeelte van onze product al heeft geld en julli wist het niet een laatste dan nautils heeft kijken et drie honderddertig één hemeltje darien slecht niet met anders een drie honderddertig weer blanco gezegte eet drie honderddertig is citron zuur citroenzuur zit in elke levende zelf en je van je lichaam maak je zelf aan phantastisch product he kun je heel mooi dingn bedoen maar je ziet dus ook naar het is verwarrend is complex want wat moeten we daar nog mee laten enog en een andere pak in de rif kijk stigt deze en verbrugging possie grote hebben alemaal onderweg willen keeren die ze iets drinken he zijn honnweg en dan kunnen we kiezen altijd uit klein standaard of groot nou wat moei wat kiezen we dan het onderzoek is getoond aangenoeat wij eigenlijk allemaal gemiddeld tussen klein en standaard kiezen maar dan heb heel mooie maar wat hebben inmiddels gedaan wij hebben klein standaard en groot en welke kiezen we nu ja weer tussen klein en sannaard in hamont wij willen we wileid niet klein wil ook niet extra rootcogewoon erlijk normaal zijnmaar een van de dingen die we vergeten zijn is dat toen we vroegen bij ons oma een kopeteekening het denken wat was toen de maat als een mooi schoteltje mooi woortjetoen was dat de standaardmaatdus wat wij zien is dat die maten we weten het eigentmeel precies we willen allemaal standaar baba is nu standaard is die keuze die moet u zelf maken en dit is niet iets van een laatste twintig jaar er is naelik heel mooi onderzoek geweest het door won zinkemndsiek in de merken en de hebben de belangrijkste de beroemste maaltijd ale tijden hebben zij onder ogen genomen het laatste avodmaal tweeenvijftig schilderij hebben ze bestudeerd over duizend jaar dus hebben een historie van duizend jaar in maaltijden is bekeken en zij hebben ook daargekeken naar de portiegrooten ook naar andere zaken maar hoeveel denken jullie dat die possiegroote gestegen is een duizend jaar morvijfenzestig punt vijf procent dus je ziet ook dat het niet iets van de laatste jaar is ets wort heel lang al gaande is wat is er echt tenlaatste dertig veertig jaar gebeurd is die maaltijden zijn te groot maar wij zijn minder gaan bewegenen dan komen we terug op de energiebalans en op wiens bochtje ligt het dan wel na de lens het beroemd tijdschrift heeft hele mooie series gebubuceerd obisitisiri's en die hebben daar ok naar gekeken en die kijken eienlijk naar verschillende rollen hebben de overheid we hebbe het individu wij de scholen de riatalersde supermarkten en de producenten en die hebben daar allemaal rolln te spelen en het is daarom ook heel belangrijk dat arbispronein als consument gaan als individu moeten we die rolnemen als industrie is het belangrijk dat dat is die rol nemen en ik als leven toch technologicale voor wat mooie is dat we die rol k al hebben genomen alleen vaak niet zichtbaar e zout is verlaagd transvetuur zijn er uitgehaald verzadigt vet is verlaagd possigrotes verlaagd wij hebben heel andere labeling er an voorheen maar ook de allergenen zijn veel duidelijker gelebeld an een de heelveel richtlijnen voor gedaan en belangrik is dat hel van die nieuwe richtlijnen die zien jullie nieten sinds tweeduizend tien hebben wij onze portiegroote gemaximaliseerd op tweeenvijftig kilogalerie maar heel vaak zien we dat niet man het is belangrijk dat die met die zelfregulering die werkt en dar moeten we mee verder gaan maar goet zomaal mooi kop verhagen wat wat gij jij den nar aan doen ja duizenden waar ze mooi want ik wil graag dat one producten alle producten in het schap tatie beter worden en wat beteekent al beter als we nu terug gaan kijken naar die zoutverlaginghet is outverlaging als je die te snel det wat doen we dan als consument dan zeg u al dat product smaken anders willen we niet meer of voldoen er thuis weer zoutenbij te zes lastig dus als levensmiddelenindustrie moet je dat dan heel langzaam doen en tegelijkertijd zien we ook dat wij als consument vaak een gedragsparoon hebben wat lastig is het is een interessant onderzoek geweest in frankrijk door professor chonton en die heeft zonder dat hij bewust heeft die je snoepjes besteld hem in en in een mooie winkel en die heeft verinlijk tot dingen op laten drukken de heeft op een aantal heeft die standag laten drukken en op een aantal ander heeft die lid of loofvet aten drukken dat lidt loof vet en dit soort levensmidden beteekent dat er dus dertig procent minder vet in zit an zit er wel dus iets anders in maar wat oe denk je dat de consument dan reageert dan als je de consument een keuze kan maken die wolk een portie pakken dan pakken ze eigenlijk een normale portie van standaardongeveer onetweeneeten kilogalerieën als een mooie portie als je echter vervolgens de conument die list of loofvet gaat pakken dan gaan we meer pakken en de snoepjes zijn de anders het was alleen maar loofvet of gedrukt dus dus wat je zie is dat onze keuzes of mennetwee ligt of loofhutgeduct hebben in plaats van te zekken heeders mooi dan heb ik een voordeel onder krijg ik minder kilocalerie nea is ons gedrag dat we meer gaan eten en in deze studdie was het uiteindelijk achtenveertig zesenveertig procent meer dus as last die dan zee herformuleren moet je langzaa doen maar als je doet en je communiceert het op de verkeerde manier dan gaan mensen niet minder reed o en gaan juist meer richt nou hoe zit dat nu met chocoladehe chocolademaarr iedereen waar negen van het ie mensen houdt van chocolade de tiende persoon liegt meestal zeggen zoo koud en maar zoo klaar is geen maaltijd vervangen het is geen duidelijke snek het is dis en we proberen gingen zonder chocolade te vekopen is geen brokken liet zijn geworteltjes het is een tractatie en ik denk dat het belangrijk dat moeten we moeten zien en daarom staan wij er voor dat we meer kleinere porties willen aanbieden wat is nu mijn aanbevelingen van jullie als levensmiddelen loop als als individu als consument maar eigenlijk is die baanaanbevilling heel erg simpel stap eenvan mint les nam mijnt foelhet is een goed nederland van graaien en snaaien nag je nieten dat is wel belangrijk om we eten vaak meer dan dat ons plezier geeft we eten door voor meerder eens uit gewoonte of uit rituelen of dat het te dat lijkt gezellig mar uiteinlijk als je eet voor je plezieren voor je genot zorg dan dat je het minetfuelt daarvan kenieten de tweede uitdaging en ik kom hier naar terugwat is jouw standaard kies jou standaard want als ze allemaal en maandje kleiner kiezen wordt vanzelf een maat je minder om weze tas het is een complex probleemwe moeten toch samen aan werken en er ligt een verschillende boortjeszij het best een gek woorden en consumeer dit gaat juist in dit geval onmindig het gaat om meer genietendit waar een lunsttijdik ben benieuwd wat er namelijk op jullie wordt gelegden een
6
hans droog een goede middag nog steeds een een vleiende introductie hoopt dat ik hem wa kan maken mijn presentatie heet de leerling en ik en de leerling staat voorop naturlijk in mijn ogenean wie ben ik wel kort is elk al gezegd fransch droog ik ben docent gewoon docent ze ik meestal biologie en mensennatuur dat is op het wolven liseum een daltonschool in bershook vlakbij rotterdam en naast docent zijn ben ik ook bestuurslid van de craut een organisatie ie vindt dat docenten regie over een eigen professionalisering moeten nemen en die heeft als basis docenten weet het beter dus kunnen ook goed van elkaar leren daar heb je geen experts voor noodig soms maar heel vaak nietalleen ik ben organisator geweest van het eerste etkamp in nederland en ook van het tweede dat is een primeur misschien die gaat in februari tweeduizendvijftien plaatsvinden dus houden sociamide in de gaten en een aanrader hoor ik van veel niet en ik ben ook deelnemer aan junidend voor education dat is een initiatief wat alle positieve ontwikkelingen in het onderwijs gericht op vernieuwing vooral hij wil verbinden en zo versterken er zijn ontzet veel initiatieven die an elkaars bestaan niet weten als je dat bij elkaar brengt kan dat een veel grotere stem krijgen dat willen wij gaan doen en enmijn dank zijn een aantal transitiepaden en mijn speciale transitie pad zal zijn de leringen ik heb ooit op een cursus geleerd dat je je visie moet tonen uitspreken dit is mijn visie zwart wit no e dit is een plaatje over evolutie wie ons et veel plaatjes overvinden en wat ik hiermee wil aangeven is ik vind evolutie is mijn favoriete nderwerp daarna ist mijn favoriet onderwerp als bioloog heffigheid alles wat er mee te maken heeft en je ziet hier wij stammen af an een organisme waar apen ook van afstammen wij hebben leren lezen en wij kunnen nu ingetjes op computers doen maar wat gaat er nu vervolgens gebeuren maar op menselijke schaal een mens gaat de evolutie niet meemaakte maar dit plantje staat ook symbool voor mijn visie op onderwijs het onderwijs verandert ook ten minste ik vind dat het moet veranderen omdat de samenleving veranderd de leerlingen van nu hebben zoo ongelofelijk veel informatiebronnen moeten zo ongelooflijk veel keuzes maken dat wij hun daarin moeten begeleiden wat er over twintig jaar noodig is aan kennis weten wij niet dus ik denk dat het handig is om kinderen te leeren die kennis zelf te gaan vergaren want het zou zomaar kunnen gebeure dat de evolutie deze richting opgaat iedereen gaat muziek maken geweldig nummer van pulgeamoferomt zou ik kunnen dat niet gaat gebeurenwe gaan allemaal nog meer eten en het onderwijs kan daar invloed op uitoefenen denk ik en ik vind dat ik dat zoveel mog moet proeren en ik wil dat heel graag delene ik ben begonnen als onderzoeker als moleculaire bioloog en ikheb echt met zo'n rading in handen gestaan darek dna aflezen gaat tegenwoordig met machinatjes en die onderzoekshouding die ik daarvan aan heb overgehouden kwam mij van pas en zat mij in de weg toen ik docent werd want ik kwam op een school en ik zei waarom doen jullie dit eigenlijk zoo kan ik vinden dat het hoe dat werkt waarom dat werkt en het antwoord was meestal o dat wetn wij eigenlijk niet zij maar zou het niet zo en zo kunnen dat weten we eigenlijk niet er dus een wa in die onderzoekshouding we behouden en ik probeer altijd te kijken wat werkt en wat kan ik toepassen en wat ik ook geleerd heb is als je niks verandert verandert de niks dat kun je op een tegeltjes wijsheid lezen als als je doet wat je deed krijg je wat je krijg en ik denk niet dat dat goed is voor onze leerling ik denk niet dat het goed is voor onze samenleving als wij steeds hetzelde blijven doen bijvoorbeeld gebruik van technologie verandert de samenleving gigantisch dat gaat steeds sneller dus daar moeten wij iets mee vind ik er een van de dingen die mij ons zitten stoor in het onderwijs is dit vrij bekende plaatje wel denk ik maar laat hem toch zien alle leerlingen worden op dezelfde manier getest hoe verschillend zo ook zijn van hier moeten ze de boom inklimmen en wat mij betreft kun je met dit soort dingen de boominklimme dat is niet handig niet alle leerlingen kunnen hetzelfde niet alle leeringen hoeven hetzelfde te kunnen niet alle mensen hebben hetzelfe beroep niet alle mensen hebben dezelfde kennis nodig om dat beroep goed uit te voerenennou is ommerwlleuks en quotes in die plaatje is natuurlijk maar wat moet je dan rmee no ik probeer dat toe te pasen ik heb een aantal dingen hier opgeschreven die ik in mijn dagelijkse lespraktijk toepas de bovenste twee zal ik wat meer over vertellen later de slag ree boven flipping de klaasrom is en weenen hoe bekend het is heel simpel gezegd de directe instructie haal je uit het klas lokaal doe je vooraf door het op te nemen of oe dan ook en dat beteekent je hebt meer tijd i de les als je meer tijd heb in de les kun e ieder leerling meer tijd geven individueel je kunt andere activiteiten doen dus de les wordt efficiënter effectiever besteed dat moet je wel van tevoren bedenken hoe hier dat gaat doen een filmsopnemen zijn bekijk mar dat werkt niet maar het principe werkt heel erg goed ik ben onderzoeker dus ik heb het onderzocht in mijn geval leverde dat een verhoging van het wis kunnen cijfer van ee half punt dat is redelijk hoogvinningen ik lees ook het noodige en praat daar regelmatig met docent over en het verbaast mij naar jullie doen dat natuurlijk allemaal ook de enige julliewvertellen er het verbaast mij hoe weinig docenten dat doen en hoe weinig zij dat gebruiken hele simpele truukjes die je lessen efficiënter maken et de tweeachti computer is efficiënt erals ik dat vertel op m en school zeggen me is beneden ze manual te gaan kletsen ze klopt nog aan ze kletsen over de liststof als je het goed organiseert dat wordt efficiënter dat is wetenschappelijk aangetoond kunje woon doen heb je ook minder coputer noodiger verboden vingers op te steken ook een heel bekend voorbeeld een als je kinderen hun vinger oplaat steken zijn het ongeveer twintig procent van de kinderen die steeds maar antwoord geven op jouw vraag tachtig procent doet dus niet medeals je kinderen verbiedt hun vingeropsippen op te steken doet honderd procent mee als jij bepaalt wie antwoord moet geven dus kinderen kunnen zich niet meer verstoppen en kinderen die niet durven omdat ze niet zoo astietief zijn krijgen ook een kans om antwoord te geven heel eenvoudig en in principe de uitvoering is lastig want je hebt de neiging om wel kinderen dien vinger opsteken de beur te geven dat ligt gewonen gage om mijn bureau niet doen klip in de klas om kun je ook uitbreiden je hoeft niet zelf filpjes te maken mijn hoofdvak is biologie en bij biologie zijn er ontzettend veel filmpjes dus die ga ik niet maken ik ga er om opzoekenen dat geeft mij de mogelijkheid om zonder boek lessen te geven boekloos bilogie en hoe ziet dat er uit in de uitvoering ik zit ongeveer twee derde van mijn lessen in het compute lokaal kinderen krijgen de opdracht om iets op te zoeken en dat bij mij in te leven in een eentje tweetallen viertallen verschilt per opdracht en en zij krijgen voor mij ik doe dat thuis respons op die opdrachten wat gebeurt er zij kunnen niet leren voor de te toets letterlijk niet en figuurlijk niet zij kunen niet vlak voor de touteleren want ze hebben geen boekop het moment dat ze dat door hebben vragen maar hoe moeten we dan leren zeg ja dat zie je de hele dag door te doen toch in mijn lessen in ieder geval en dan zal blijken dat je dus kunt leren tijdens de les best handig want je zit toch op school en dat leidt inderdaad tot reacties als neen mijnheer ik wist niet dat ik dit allemaal wist zij ik wist het ook niet maar ik hoop in het al ik doe dit nu drie jaar en het werk heel erg goed testen nie toetsen wil zeggen ik hou nie van toetsvaarijken dus ik probeer dat te vermijden ik heb wel gelezen dat het heel handig is m te toetsen wan te leren kinderen van dus ik heb aarvan gemaakt testen want ik heb ook gelezen als je kinderen vaker test sneller na dat ze nieuwe stof hebben opgenomen dan gaan zij die stof beter onthouden en ze worden ook getreed in het terughalen van die stof dus het reproduceren van aanwezige kennis zorg dat ze dat beter kunnen en zorgt ook dat die kennis beter behouden blijft maar als je dat digitaal doet heel weinig erken ik heb twee motto's doen wat je wilt en weten wat werk doen wat je wilt wil zeggen als je een idee hebt en je zou dat willen doen moet je schoon doenen dat betekent dat je dan iets gaat oen wat jij zelf heel graag wilt waar je zelf heel erg goed in ben en daardoor worden jouw lessen automatisch beter want jij hebt er lol in mijn leerlingen hebben per of geluk dat mijn een favoriet oderwerp den haar eervigheid evoluutjes net veel daar krijgen zij dus heel veel van krijgen ze dan te wijnen van het andere nee ik zorg een duele vor dat ze van al die andere onderwerpen voldoende krijgen om het examen te halen maar zij krijg heel veel van toevallig het onderwerp wat ik leuk vind voor iedere docent is dat anders is dat erg dat niet alle kinderen precieze te zelden leren nee vind ik niet e weten wat werkt vind ik wel belangrijk als je kennis hebt opgedaan hoe iets werkt kun je dat gebruiken en ik vind het een verlichting voor mijzelf en voor alle docenen om te zorgen dat zij weten wat werkt ik zie heel veel mensen die eigenlijk na een ix aantal jaren een ik zie soms één niets meer bijleren die geven erwoon les die hebben de stndaardles uitleg kinderen luisteren of niet opdracht te maken nakijken en er is het idee er is geleerd er is gewerkt door de docent en door de eli maar ik betwijfel het ten zeerste als dat echt zo zou zijn zouden niet zoveel leerlingen elke les vlak voor een toetzen ware de volgende cosis aan mij vragen mijnheer mag ik leren voor dat in dat vak landen en de staat in kleiner litertjes niet doeners ook doen dat zou eigenlijk de grote lids moeten zijn ik vind dat je iets moet doen en niet doen is ook een keuzeen dat is denk ik de verkeerde keuze deze trein om even een overgang e maken naar de leerling want het gingt er dusver vooral over wat ik vind probleem met communicatie is dt er vooral geluisterd wordt om een antwoord te geven niet om te begrijpen dus wij zitten als we luisteren vooral te denken wa voor antwoord ga ik geven en niet zoozeer wat zegt die persoon eigenlijkeen de leling de leerling staat centraal dat ziehier didelijk maar staat je oc centraal er is binnenkort een bijeenkomst die heet stem van de leerling voorgezien door het nivo's en rot dan een hele goede organisatie die heel veel goeds voor onderwijs en leerlingen doet en in de beschrijving van die bijeenkomst staat centraal stijn de vragen waarom en hoe kan de stem van de leerlingen te groot gehoord en gewaarborgd blijven na u radital er zijn geen leerlingen aanwezig ik snap dus niet hoe je dat kunt doen zonder leerling er is dit dus wat wij willen dit is niet wat ik wil dit is wel en misschien lichtelijk overdreven wat er vaak gebeurt ik vind dus dat j moet luisteren leerling dat is nog helmal niet zo makkelijk honden kunnen dat heel erg goed maar he geluid opvangen is iets anders dan luisteren en ik zal dat proberen te illustreren door te kijken naar hoe leerlingn luisteren dus proberen te luisteren naar hoe leerlingen luistererg meer europe optekenen eeeeee e van der wel kan er door mill doken in een kan en op talentendagen namen welaan in te mandateren laat me duidelijken en ten mieming en moet vele worden de over de ten van kooppenningen te lopen en de opstal wil ver regel na bekopen eereveen en met name zijn bemenstaan wat is het verschil tusschen die twee nummers die eerste is twintigduizend keer bekeken die andere vijftig miljoen keer de eerste is hoe in mijn beleving leerlingen ons docenten vaak oorendie tweede is hoe wij misschien zouden moeten praten en die dreun ja of een nieuwe diederen krijgen ik zou twe dingen vertellen over wat ik dan echt doe met leerlingen waar zij bij betrokken zijn de eerste is genes ouder dat is kom bij gook of vandaan twintig procent van den tijd konden googe werknemers besteden aan wat zij maar willen en nog in de week dat is door angela mayers vooral in amerikaanse docenten overgenomen die heeft die slogen daar ondergezet iedereen is een genie ergens in en de wereld kan iedereen zijn bijdrage gebruiken dan moet je wel ontdekken wat jou gini is waar dat zit en he je dat kunt gebruiken maar het is niet moeilijkik geef mensen natuur in klasse twee dat is een vier uur s vak een uur in de week mogen leerlingen doen wat ze willendaar is geen handleiding voor een paar richtlijnen de richtlijnen we moet een beetje binne het vak passen er moet iets geleerd worden en bij voorkeur wordt er iets gemaakt hoeft niet bij voorkeur in een groepje hoeft niet en ze mogen zelf kiezen welk van de vier uur ze ebruiken zij mogen meer gebruiken ze mogen minde gebruiken afhankelijk van wat zij willen en er moet iets gepresenteerd worden vormen helemaal vrij als de andere leerling maar iets leen dit zijn quots die ik heb gehoord zal ik het niet toelichtendit zijn wat foto's van de leerlingen die de presentaties doen en ik wil me alleen op het meisje in het merderricht dillusie een lussie die ik wist niet wat zij naar doen was iets met robots iets met programmeren en ik zal mij xionichs doen yaidoot meeste thuis maar de presentatie kwam doch ik ben benieud lusiebron haar presentatie die was naar de thau delft geweest had een video gemaakt met een intervieu met een professor dan zjn naam weet ik niet meerlaas die haar een half uur lang heeft laten zien de meest moderne robeltjezen daar hbben hoe die zelf kan leren dagna mooie presentatie-elisse toeging lussewedden zij had ook een robolt gebouwd legominstorms had ze daarvoor nooit gedaan als ze zichzelf geleerd ze ging aan de leerlingen laten zien in de klas zo moet je programmeren n dan gaat het dit gebeuren er zaten drie verschillende cenoren op die robot die demonstreerde ze allemaal die les liepen wordt ieruit geen leerling zij mijnheer het is tijd dan maak je niet vaak mee en al deze leerlingen hebben iets gedaan wat ze zonder die optie om zelf te kiezen nooit gedaan hadden want het zit niet in het kuriclum of in het programma van mense natuur zij krijgen een uur de tijd daarvoor en hoe kan ik die eenu daaraan besteden die wt ze normaal moeten doen in veeru doen ze nu gon in drie en want ze willen dit heel graag doenals laatste wil ik noemen dat is zeer recent vorig jaar aan het eind van het jaar mocht ik één dag moest ik een dag vullen met mijn leerlingen ik heb ze gevraagd hoe zouden jullie wilen leeren naar dan komt er alles mooi is uit daar zou ik een uur of twee uur of da hierover kunnen vertellen een ding wat heel mooi was was het education dezijne lap wat leerlingen hebben opgerichten dat was gebaseerd op één zinnetje wij wilen het lerendement van de lessen verhogen kinden uit drie vee wil zeggen dat zij het leerrendement willen verhogen maar de minister die is zie dat zou hooren en zij hebben een brief geschreven aan de schoolleiding hoe zij dat willen doen en ik heb hier een beof overgeschreven de schoolleiding eerst nog bezig met beslissen hoe wij dit moeten organiseren maar er zijn al drie kranten die deze kinderen wilen intervoeren gewoon om het ideeaan wat ik van die leerling heb geeerd je moet niet denken in onmogelijkheden ant in onmogelijkheden zitten ook mogelijkheden heeft u nog vragen ja die heeft u dan wel de volgendegaat het wel eens mis ja ik verzin van alles nieuws elk jaar mist is een ding het gaat wel als mis steeds minder vaak maar dat is niet erg want het wordt langzamerhand wel beter moet je het eigen wijze zijn ja een eigen wil zeggen je hebt je eign meening die moet je zooveel maar handhaven wijs moet je zijn je moet kennis hebben en eigenwijze is een ideale combinatie om te zorgen dat je dat ook gaat doen laat je niet weerhouden door je omgeving als jij er van overtuigd ben dat het goed is moet je het georgen doenkan het met alles jagenisouwer kan met elk vak flip de klas om kwam met elk vak vingers opsteken al die dingen die ik heb genoemd kan met elk vak een beetje creatieve drijd noodig of ik nog tips hp ja kan doen klinkt er eenvoudig maar is best lastig heb ik gemerktmaar gewoon doen naar en al hadik gezegd dat de leerling belangrijk is dus bij mij s dat de leerling echt wel centraal in deze cirkelhet gaat namelijk over de toekomst van onze leerlingen ook onze toekomst dus die vind ik heel erg belangrijk en dan wil ik graag bijdra aan lezen ik wil u bedanken vor dit luisteren en ik hoop dat op zijn minst een iemand van jullie maar het liefst allemaal natulen langer dan vandaag dus ook morgen en overmorgen iets die je van medeneemt waardoor zijn lessen ietsje beter worden en bovenaan staat mijn volgende presentatie en ook mijn volgende les zal weer iets er beter worden dank u de e e e e e e e e e e e e e e e kunnen geen
7
waar laden laden laden alien behaarde naar naarden de idee als ik je vraag om naar mij te luisteren en jij begint mij adviezen te geven dan doe je net wat ik vraagals ik je vraag om naar mij te luisteren en je begint mij te vertellen dat ik niet mag voelen wat ik voel dan neem je mijn gevoelens niet seriuisals ik je vraag om naar mij e luisteren en je dink dat je iets moet doen om mijn problemen op te lossen dan laat je mij in de steek hoe vreemd dt ook mag lijken dus alsjeblieft luister naar mij en probeer me te begrijpen en als je ook wil praten wacht dan even tot ik klaar ben en dal beloof ik dat ik op mijn beurt ook naar jou zal luisteren deze tekst zou zo door mij als kind gezegd kunnen zijn ik voelde mij als kind niet gehoord en niet begrepenik ben net als die zeventigduizend andere kinderen die jaarlijks te maken krijgen met de scheiding van hun ouders een kind van gescheiden ouders en ik heb last gehad van die scheiding ik ben ook een van die kinderen die sinds de scheiding het contact is verloren met een ouderik weet nog dat ik dacht wie is er voor mij wie kan met mij meedenken wie kan mij helpenik voelde me zo alleen ik was zo boos maar eigenlijk was ik vooral erg heel verdrietig ik as pas twaalf en ik had geen idee wat ik met de situatie tussen mijn ouders aan moest mijn droom is dat van een wereld creëren waar geen kind zich zal hoeften voeln een wereld waar ieder kind zich gehoord en begrepen voelt het liefst zoo vroeg mogelijk zodat we snel kunnen achterhalen wat er bij een kind leeft en het kinds steun kunnen biedenmijn eigen ouders gingen uit elkaar toenink een jaar of vier vijf wast zijn ze officieel gescheiden ze zijn later weer bij elkaar gekomen voor de kinderen niet zo'n heel goed plan achteraf want de spnning was thuis uiteindelijk weer opnieuw voelbaar mijn ouders leven langs elkaar heen en er werd gezwegen aan tafel en mijn moeder sliep welleens bij mij op e kamer vreemd om ons kind mee te maken je voelt aan alles dat er iets niet klopt en wat eet ik ik dacht ik ga zorgen dat het thuis allemaal goed gaat ik gedroeg mijn verbeelding deed ijn schoolwerk hielp met opruimen thuis als maar niemand last van mij hadtoen mijn ouders mij en mijn broer uiteindelijk vertelde toen ik elf jaar oud was dat zij opnieuw uit elkaar gingen kwam dat eigenlijk niet als een verrassing want ik had de spanning gevoeld ik was enorm verdrietig maar naast dat verdriet voelde ik ook ergens opluchting ik dacht hen zou het dan eindelijk klaar zijn met die spanning in huis zou het on eindelijk weer rustig worden niets bleek helaas minder war te zijn het werd alleen maar onrustier er bleken onder andere rechtszaken tussen mijn ouders te loopen en daar kwam ik op mijn twaalde achter omdat ik een brief van de rechter kreeg omdat ik ook iets mocht vinden van die scheidingik weet nu als zesendertig jarige vrouw dat mijn verhaal anders had kunnen lopen als er direct toen mijn ouders uit elkaar gingen iemand voor mij was geweest iemand die nast mij had gestaan naar mij had geluisterd maar ook iemand die maar uitleg had gegeven over wat er allemaal bij scheiding komt kijken en je verstand had van hoe kinderen kunnen denken en die mijn stem en mijn gedachten en gevoelens in perspectief had kunnen plaatsen en had kunnen vertalen naar mijn ouders dan hoefde ik dat niet te doenom nog even terug te komen op mijn verhaal en ik vertelde al dat ik een brief van de rechter kreeg en om jullie een stukje juridisch mee te geven ik ben immers jurist en kinderen van twaalf jaar of ouder die krijgen een brief van een rechter waarin gevraagd wordt om iets te vinden van die scheiding over het gezag de hoofdverblijf plaats en in de omgangsregeling contactregeling moeilijke onderwerpen voor kinderen om daar je mening over te geven een kind mag komen hoeft nieks te doen maar mag ook ee brief schrijven vaak hun eerste post voor mij was dit mijn eerste post van een rechter nog wel en ik durfde over deze situatie niet eens echt met mijn vriendinnen te praten over wat ik echt dacht en voelde en moest ik naar de rechter dat durf ik niet langzaam durfde ik absoluut niet maar ik had wel het idee dat die rechter iets van mij verwachten in de zien van dat ik het moest oplossen tussen mijn ouders dus ik ben een boekwerk aan emoties gaan opschrijven en een brief gaan schrijven aan de rechter niemand hielp mij met die brief niemand vertelde mij wat vertelde mij wat mijn gedachten en gevoelens bteekenen kijken het naar de situatie tussen mijn ouders maar ook kijken naar mijn leeftijd ik was pas twaalf en niemand vertelde mij wat voor impact mijn brief kon hebben in het juridisch speelveld een jarenlang heb ik gedacht dat mijn brief de oorzaak was van alleswat mijn vader werd uiteindelijk oit uitoudelijke macht ontheven en hij verdween uit eigen beweging steeds meer uit beeld was dat mijn schuldwas dat oor wat ik had opgeschreven ik had toch opgeschreven dat ik llebei mijn ouders heel graag wilde zienen dat ik bij hun allebei wilde wonen reageerde hij daarom niet meer op mijn belletjes of op mijn brieven waarom wilde hij mij niet meer zien wat had ik gedaangedachten en gevoelens die mij als kind van twaalf overspoelde en doorcijpelde in alles wat k deed ik kreeg moeite met relaties aan gaan want ja iemand aan wie je verbind kan ook weer weggaan ik ging mijn volkens op school ik gig minder eten en ik voelde mij ontzettend onzeker mijn verhaal is geen uniek verhaalhet is een verhaal van heel veel kinderen van gescheiden ouders niet de volledige blauwdruk daarvan want elk verhaal is uniek maar wel delen daarvan en nu als professional werkend met kinderen in de scheidingssituatie vertel kinderen mij zoo vaak hoe schuldig zijn zich voelen en dat zij bang zijn om tegen hun ouders te zeggen wat ze denken en voelen ofdat ze zich verantwoordelijk voelen en denken dat ze het moeten oplossen tussen hun ouderswat mij betreft luisteren wij nog veel te weinig echt naar kinderen en daar bedoel ik mee dat wij kinderen of helemaal gen stem geven we slaan ze overofdat wij kinderen hun stem maar beperkt betrekken of dat wij ze veel te verantwoordelijk maken het is als en kind zechte gaan niet doen dan gaan we dat doen maar kinderen zijn niet degenen die de beslissing nemen luisteren naar kinderen staat voor mij dat we hun stem betrekken maar dat we ook goed kijken wat in het belan van kinderen is en dat kan soms tegenstrijdig zijn en dat we daar uitleg over krijgenterugblikkend op mijn eigen verhaal en eignlijk vooral kijken naar die kinderen die te maken hebben met die schuldgevoelens en het loaliteitgevoel ben ik gaan nadenken of het niet anders kan kunnen wij niet op een kindvriendelijke manier de stem van kinderen betrekkenen daarom ben ik in tweeduizendvijftien onderzoek gaan doen naar het buitenlan en naar nederland en heb ik de rol van de kinderhartiger ontwikkeld en om jullie mee te geven dat het ook anders kan wil ik jullie het verhaal van marnikdelen marnik is een jongetje van negen jaar en zijn ouders die gaan uit elkaar zij zijn getrouwd geweest dan moeten zij langs een advocaat een van de advocaten was bekend met de rol van de kinderhartiger en vroeg de andere advocaat zou jij er voor open staan dat wij onze cliënten informeren over de kinderhartiger en toestemming vragen aan deze ouders dat zij maks ook of en marnigs ook een belangbehartiger bieden en beide ouders zijn akkoord gegaan zo waren de advocaten dervoor de ouders en was de kinderhartigerde voor marnik r is bewustgekozen om meerdere gesprekken met marnis te voeren zoodat hij goed zijn stem kon uiten goed met hem kon worden meegedacht maar hem ook echt uitleg kon worden gegeen en hij zich vertrouwd kon voelen bij de kinderhartiger want je moet je hele levensverhaal op tafel gooien daar tijd voor nodig en samen is uiteindelijk een verslag gemaakt waar in en de stem van mornings terugkwam maar waar ook d kinderhartiger van uit de expertise van de kinderhartiger een advies is neergelegd en het verslag is naar de richtbank gegaan de rechter nam het verslag heel serieus want de ouders adden allebei hun eigen visie en daar kwam de stem van arnig en het advies van een professional en uit eindelijk is de visie van marnes daarin gevolgd en is het advies opgevolgd en samen is uiteindelijk na de zitting met de ouders van moring om tafel gegaan en is gekeken hoe een gesprek met marnic complan vind om een uitleg te geven over wat er in de zitting had plaatsgevonden en zoodat hij nog zijne vragen kon stellen aan zijn ouders en zijn ouders hem konden uitleggen dat die nooit tusschen hen hoefden te kiezen en dat ze afspraken hadden gemaakt en rekening wilde houden met hoe hij zich voelde en met zijn mening en i weet nog dat marnigstiens dat gesprek dat vrolijke koppie van at megia ge jongetje zoo trots want haalden stem geuit hij hoefe zich niet schuldig te voelen hij hoeft de niet te kiezen tussen zijn ouders en hij zei ik was zoo zenuwachtig mijnhart maakte allen sprongetjes maar je je aankiezingscheiding zo erg nog niet jullie zijn echt veel aardiger tegen elkaar en ik mag ook dan keer twee ker op vakantie zit te demaal voordeel aan en dat koppi van morgens dacht ik ja het kan anders en als we naar kinderen luisteren kunnen we ook nog lering trekken uit hun verhaal want wat kinderen aangeven is luister naar mij leg mijn dingen uit maar maak mij niet verantwoordelijkook na de scheiding heb ik allebei mijn ouders nodig ik kan niet tussen mijn ouders kiezen ook al lijkt dat ik dat soms wel doeen biedt mijn steun door iemand die er speciaal voor mij is dit hoorende lieve ouders stel dat jullie te maken hebben met de scheidingssituatie sta open dat u die kind een stem bieden lieve familieleden en omstanders niet een luisterend oor maar blijft daarbij neutraal kies geen partij voor een ouder lieve school sta op voor die kinderen die die steun in die klas noodig hebben waar je ziet dat dat noodig is en vooral lieve kinderen weet dat er mensen zijn die echt naar jullie willen luisteren en dat jullie stem ertoe doet dank je daareentegen en we hebben aan adelaren beden waar naar daaraan ramen