Book,Page,LineNumber,Text 19,0007,001,กายคตาสติ 19,0007,002,ศัพท์นี้ แปลว่า สติไปในกาย. กัมมัฏฐานนี้เป็นคู่ปรับแก่ 19,0007,003,กามฉันท์. กมฉันท์มีปกติให้รักสวยรักงาม. กัมมัฏฐานนี้มีปกติ 19,0007,004,ให้เห็นน่าเกลียดเห็นโสโครก. กุลบุตรผู้มาบรรพชา ย่อมได้รับสอน 19,0007,005,กัมมัฏฐานนี้ไว้ก่อนจากพระอุปัชฌายะ เหมือนดังได้รับมอบศัสตราวุธ 19,0007,006,ไว้สำหรับต่อสู้กับข้าศึก คือกามฉันท์ อันจะทำอันตรายแก่พรหมจรรย์ 19,0007,007,พวกภิกษุจึงเรียกกัมมัฏฐานนี้ว่ามูลกัมมัฏฐาน แปลว่า กัมมัฏฐานเดิม 19,0007,008,ในที่นี้จักแสดงโดยสังเขป. 19,0007,009,สาธุชนผู้จะเจริญกัมมัฏฐานนี้ พึงกำหนดตจปัญจกะ คือหมวด 19,0007,010,แห่งอาการ ๕ อย่าง มีหนังเป็นที่สุดให้จำได้ก่อน ทั้งโดยอนุโลม 19,0007,011,คือตามลำดับ ทั้งโดยปฏิโลม คือย้อนลำดับ. อาการ ๕ อย่างนั้น 19,0007,012,คือ เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ นี้เป็นอนุโลม. ตโจ ทนฺตา 19,0007,013,นขา โลมา เกสา นี้เป็นปฏิโลม. ท่านสอนให้จำโดยอนุโลมและ 19,0007,014,ปฏิโลมดังนี้ เพื่อจะให้แม่นยำ. และพึงรู้จักอาการทั้ง ๕ นั้นด้วย. 19,0007,015,๑. เกสา นั้น คือสิ่งที่เป็นเส้น ๆ งอกอยู่บนศีรษะ เบื้องหน้า 19,0007,016,เพียงหน้าผาก เบื้องท้ายเพียงปลายคอต่อ เบื้องขวางเพียงหมวกหู 19,0007,017,ทั้ง ๒ ข้าง. 19,0007,018,๒. โลมา คือสิ่งที่เป็นเส้น ๆ เหมือนกันอีกส่วนหนึ่ง อันมิใช่ 19,0007,019,เกสา เส้นหยาบบ้างละเอียดบ้าง งอกอยู่ตามตัวทุกแห่ง เว้นฝ่ายมือ 19,0007,020,ฝ่าเท้า.