Book,Page,LineNumber,Text
09,0026,001,สมเด็จพระมหาสมณเจ้า  กรมพระยาวชิรญาณวโรรส  ทรงเห็นว่า
09,0026,002,ทั้ง ๒ ศัพท์  ควรเป็นกัมมธารยะ  ฉะนั้นจึงไม่ได้ทรงจัดปบมาพหุพพิหิ
09,0026,003,ไว้ในแบบเรียนบาลีไวยากรณ์นี้.  บัดนี้จะอธิบายเฉพาะพหุพพิหิ ๖ อย่าง
09,0026,004,ที่ทรงเรียงไว้เป็นแบบเรียนในหนังสือบาลีไวยากรณ์นี้ต่อไป.
09,0026,005,๑.  ทุติยาพหุพพิหิ  
09,0026,006,ทุติยาพุหพพิหิ  นี้ ท่านประกอบ ย ศัพท์ในรูปวิเคราะห์เป็นทุติยา-
09,0026,007,วิภัตติ  บทประธานและวิเสสนะ  ประกอบเป็นปฐมาวิภัตติ  มีลิงค์
09,0026,008,วจนะ  เสมอกัน  ส่วนบทสำเร็จ ซึ่งใช้ ต ศัพท์เข้าข้างหน้าเป็นปฐมา-
09,0026,009,วิภัตติ  มีลิงค์และวจนะตามอัญญบท ที่จะนำมาใช้เป็นประธาน ของ
09,0026,010,บทสำเร็จแห่งวิเคราะห์ แม้พหุพพิหิอื่นก็เช่นเดียวกัน  เช่น:-
09,0026,011,รุฬฺหา  ลตา  ยํ  โส รุฬฺหลโต (รุกฺโข)  ลตา  เป็นอิตถีลิงค์
09,0026,012,รุฬฺห อันเป็นวิเสสนะ ก็ต้องเป็นอิตถีลิงค์ด้วย จึงเป็น รุฬฺหา ส่วน
09,0026,013,ย ศัพท์  ต้องประกอบเป็นทุติยาวิภัตติ ถ้าในพหุพพิหิอื่น มีตติยา
09,0026,014,พหุพพิหิเป็นต้น  ต้องประกอบ ย ศัพท์ด้วยวิภัตตินั้น ๆ ตามพหุพพิหิ
09,0026,015,นั้น ๆ แต่ในสมาสนี้ควรสังเกตว่า ย ศัพท์เป็นทุติยาวิภัตติในรูป
09,0026,016,วิเคราะห์  จะแปลอายตนิบาตเป็น ซึ่ง  สู่  ยัง สิ้น  อย่างใดอย่าง
09,0026,017,หนึ่งก็ได้  คงเป็นทุติยาพหุพพิหิทั้งนั้น  เช่น  เมื่อเราเห็นศัพท์ว่า
09,0026,018,สมฺปตฺตภิกฺขุ  ถ้าเป็นประธาน ไม่เป็นคุณของบทอื่น  ก็ต้องเป็น
09,0026,019,วิเสสนบุพพบท  ถ้าเป็นสมาสคุณ  คือเป็นคุณของบทอื่น  เช่น  อาวาโส
09,0026,020,จะต้องแปลเป็นพหุพพิหิว่า อาวาสมีภิกษุถึงพร้อมแล้ว  เมื่อแปลเช่นนี้
09,0026,021,แล้ว  ก็ต้องคิดหาวิเคราะห์  ของศัพท์ว่า  สำเร็จมาจากพหุพพิหิอะไร