Book,Page,LineNumber,Text
09,0011,001,ค.  เวลาแปล  ต้องหาอัญญบทอื่นมาเป็นประธาน.
09,0011,002,๔.  วิเสสโนปมบท    
09,0011,003,สมาสนี้แบ่งเป็น ๒ คือ  อุปมาบุพพบท มีบทอุปมาอยู่ข้างหน้า
09,0011,004,อุปมานุตตรบท  มีบทอุปมาอยู่ข้างหลัง ๑  เป็นไปทั้งสมาสนามและ
09,0011,005,สมาสคุณ  ในบทปลงแห่งวิเคราะห์  มีศัพท์เป็นคุณคือวิเสสนะอยู่ด้วย
09,0011,006,ในที่เช่นนั้น  เป็นสมาสคุณ  เช่น สงฺขํ  อิว  ปณฺฑรํ=สงฺขปณฺฑรํ
09,0011,007,ขาวเพียงดังสังข์  คำว่าขาวเป็นคุณนาม  บอกลักษณะของศัพท์อื่นซึ่ง
09,0011,008,ปรากฏในคำพูดหรือประโยคนั้น  ๆ และคำว่า  สงฺขปณฺฑรํนี้ บอก
09,0011,009,ลักษณะอาการของสิ่งนั้นว่าขาวเหมือนสังข์  ซึ่งในตัวอย่างนี้ ท่านใช้
09,0011,010,ศัพท์ว่า  ขีรํ น้ำนม  ต้องแปลว่าน้ำนมขาวเพียงดังสังข์.
09,0011,011,ถ้าในบทปลงแห่งรูปวิเคราะห์เป็นนามนาม  ซึ่งใช้เป็นประธาน
09,0011,012,เสร็จอยู่ในตัว  ไม่ต้องหาบทอื่นมาเป็นประธาน  ในที่เช่นนั้นต้องเป็น
09,0011,013,สมาสนาม  เช่น าณํ  จกฺขุ  อิว=าณจกฺขุ  ญาณเพียงดังจักษุเป็นต้น.
09,0011,014,บทสมาสซึ่งเป็นวิเสสโนปมบทนี้  บางบทอาจเป็นสมาสอื่นได้
09,0011,015,อีก  เช่น  กากสูโร  ถ้าแปลว่ากากล้า  (คือใช้สูรเป็นวิเสสนะของกาก)
09,0011,016,"เป็นวิเสสนุตตรบท, ถ้าแปลว่ากล้ากว่ากา  (คือใช้สูรเป็นคุณของนาม-"
09,0011,017,นามบทใดบทหนึ่ง  เช่น  นโร หรือ สีโห  ที่มีความกล้ายิ่งกว่ากา)
09,0011,018,เป็นปัญจมีตัปปุริสสมาส  ถ้าเป็นคุณของประเทศคือหมายความว่าประ
09,0011,019,เทศมีกากล้า  ก็เป็นสัตตมีพุหพพิหิ แม้บทอื่น ๆ ก็พึงเทียบเคียงกับ
09,0011,020,สมาสอื่นอันเป็นได้  โดยนัยนี้.
09,0011,021,๕.  สัมภาวนบุพพบท
09,0011,022,สมาสนี้  บทหน้าเวลาตั้งวิเคราะห์ประกอบด้วย อิติ (ว่า) บท