segment_id	start_time	end_time	set	text
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00000	1199	2429	train	Líðan okkar allra sveiflast
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00001	3200	4370	eval	með umhverfinu.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00002	5120	8300	train	Við upplifum gleði og sorg, við syrgjum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00003	9484	10714	train	þegar einhver fellur frá og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00004	12128	14287	train	við getum verið sorgmædd í lengri tíma
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00005	16393	28146	train	og gleðjumst þegar, þegar okkur gengur vel og erum vonsvikin og, og, og þegar eitthvað tekst ekki eins og við hefðum viljað. Það er bara þegar þessi
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00006	29056	34636	train	líðan fer að verða úr samræmi við raunveruleikann, fer að verða
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00007	35456	39625	train	langvarandi sem við förum að tala um það sem sjúkdóma. Í
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00008	41206	55936	train	umræðu í dag þá er stundum gengið svolítið langt, finnst mörgum, í því að gera í rauninni þá kröfu að, að við séum alltaf, að við séum alltaf glöð og [UNK] mega aldrei, aldrei vera döpur eða leið.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00009	57216	61414	train	Það er auðvitað ekki rétt, við verðum að, við verðum að fá að sveiflast það er bara þannig, þannig sem, sem við erum. En það er þegar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00010	62975	70295	train	þessir kaflar fara að verða úr takti við umhverfið og fara að verða lengri og fara, fara, þeir fara svona að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00011	71834	72344	train	stýra eða hafa mikil
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00012	73245	74534	train	áhrif á lífsgæði sem
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00013	75391	80370	train	við förum að tala um sjúkdóma og, og að það þurfi einhvers konar meðhöndlun.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00014	81792	83710	train	Lyndisraskanirnar, það er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00015	84992	86522	train	hugtak sem nær þá yfir bæði
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00016	87483	90602	train	geðhvörfin og, og, og þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00017	91730	99558	eval	Geðhvörf eða bipolar disorder það er þá sjúkdómur, geðsjúkdómur, sem engist, einkennist af, af tímabilum depurðar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00018	100480	103088	dev	og oflætis eða maníu.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00019	105676	111796	train	Þetta geta þá verið miklar sveiflur sem vara í mislangan tíma.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00020	113689	114650	dev	Oflætið, það er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00021	116605	122516	train	sælutilfinning og svo mjög mikil sælutilfinning án þess endilega að umhverfið gefi tilefni til þess. Og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00022	123953	131304	dev	greiningin byggir þá bara á hversu mikil og lengi þessi, þessi tilfinning varir og hver, hver, hver eru svona hliðareinkenni hennar.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00023	134503	140201	dev	Einkennin geta verið fólk talar mjög mikið bara alveg án þess að stoppa, það er stöðugt á hreyfingu,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00024	141332	143312	train	stundum fylgja ranghugmyndir oflætinu eða
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00025	144466	145096	train	maníunni
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00026	146431	151622	eval	og oft á tíðum finnst fólki það sjálft mjög mikilvægt.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00027	153925	158034	eval	Það er gjarnan að vinna að einhverju mikilvægu verkefni að því, sem
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00028	158975	159843	train	því finnst.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00029	162657	167007	train	Og sefur lítið, það er eitt, eitt af einkennum þegar fólk er komið í mikla maníu að það er,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00030	167936	170275	train	fólk jafnvel farið að sleppa alveg að sofa.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00031	172395	181033	train	Og verkefni sem kannski byrja sem bara raunhæf verkefni og, og, og fólk byrjar í rauninni bara af krafti í þeim, þau geta
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00032	181918	189568	train	í rauninni farið út í, út í þá að verða, verða mjög óraunsæ og fólk fer í mikla maníu meðan á því
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00033	190975	191605	train	stendur.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00034	193141	194461	train	Geðhvörf eru um
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00035	195328	198268	train	töluð í kvikmyndum og bókum og öðru, ég setti hérna í gamni
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00036	201087	209008	train	bæði mynd af, af, hérna, af ráðherranum, þáttunum sem er verið að sýna í, á RÚV. Og [UNK]
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00037	210431	218441	train	þar sem, þar sem, sem sagt aðalpersónan á að vera með geðhvörf og svo vertu úlfur, það er bók sem, þar sem er í rauninni svona reynslusaga.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00038	219391	224342	dev	Þetta er líka verk sem á að, held ég alveg örugglega að setja upp í Þjóðleikhúsinu í vetur, það er að segja byggt á
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00039	225151	232890	dev	þessari bók, vertu úlfur. Hún er mjög, hérna, mjög góð og lýsir, lýsir nokkuð vel upplifun einstaklings sem, sem fær geðhvörf. Og svo eru
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00040	234305	238774	dev	margar erlendar kvikmyndir sem hafa verið gerðar um, um geðhvörf og það er bara áhugavert fyrir ykkur
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00041	240455	251436	dev	sem sálfræðinema að, að hérna sjá aðeins hvernig þessir sjúkdómar birtast í kvikmyndum eða bókum. Stundum er það mjög rétt og raunsætt en, en stundum er það, er það auðvitað svolítið,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00042	252768	255346	eval	kannski ekki, ekki í takti við raunveruleikann.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00043	258737	262875	train	Alvarlegt þunglyndi er mjög alvarlegur geðsjúkdómur sem í rauninni
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00044	263807	266747	train	einkennist af samfelldri depurð
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00045	267648	269747	eval	eða, eða tímabilum depurðar þar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00046	270720	275220	train	sem, er, einstaklingnum fer ekki í oflæti eða maníu inn á milli. Það er að segja, við erum að bera það
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00047	276096	276696	train	saman við bipolar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00048	278862	280661	train	sem vorum að skoða hérna áðan.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00049	282701	285401	train	Þunglyndi, einkennin geta gjarnan verið að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00050	286848	294437	train	fólki finnist það ekki eiga neitt gott skilið. Það sé svona óverðugt, sterk sektarkennd gjarnan,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00051	295838	300276	train	orkuleysi, fólk fer að tala hægar, hreyfa sig hægar, grátur, getur verið mikið
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00052	301184	302024	eval	eirðarleysi
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00053	304125	304874	dev	sem fylgir því,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00054	305791	309031	train	erfiðleikar í rauninni bara við að upplifa gleði.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00055	309947	312588	train	Matarlist breytist gjarnan, svefn verður
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00056	313600	314408	train	truflaður.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00057	315391	320401	train	Fólk getur átt til dæmis erfitt með að sofna eða vakna snemma á nóttunni eða bæði jafnvel. Sjálfsvígshætta
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00058	323682	329591	train	fylgir mjög oft þunglyndi, eða það er að segja alvarlegu þunglyndi, þá getur sjálfsvígshætta fylgt og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00059	331425	339555	train	það er auðvitað mjög mikilvægt að, að fylgjast mjög vel með sjálfsvígshættu hjá, hjá fólki sem er með þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00060	342848	356170	train	Það virðist vera að lyndisraskanirnar, það er að segja bæði þunglyndið og geðhvörfin séu arfgengir að einhverju leyti. Það eru ekki eins skýr merki um það eins og í geðklofanum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00061	357120	359610	train	en klárlega arfgengi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00062	361408	380759	train	Mögulega aðeins meiri, fleiri umhverfisþættir sem geta komið þar inn í en auðvitað er þetta kannski ekki alveg vitað en, en, en það er allaveganna alveg klárlega ekkert eitt gen sem ræður því hvort fólk hefur tilhneigingu til að þróa með sér geðklofa. Það eru fleiri en, fleiri en eitt gen. Við skoðum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00063	381439	385038	train	aðeins erfðafræða, dæmi um erfðafræði hérna á eftir.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00064	387293	389783	dev	En eins og í, í öðrum geðröskunum þá eru
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00065	390528	402826	train	þetta er flókið samspil umhverfis og erfða og [UNK] það eru þá margra gena sem, sem gerir fólk útsettara fyrir, fyrir lyndisröskunum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00066	404603	410273	train	Við ætlum að kíkja hérna á lyfjameðferðir sem eru gjarnan notaðar við lyndisröskunum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00067	411264	419483	train	Þetta kennsluefni hér er náttúrlega, hérna erum við að fókusera á lífeðlisfræðina og þess vegna erum við að skoða þessa, þessi lyf og hvernig þau virka, eru talin virka í heilanum. Það er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00068	420471	429771	eval	samt gott að hafa í huga að klínískar leiðbeiningar segja að fyrsta inngrip við vægu þunglyndi eigi að vera sálfræðimeðferð.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00069	430959	432610	train	En í mörgum tilfellum þarf, þarf líka
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00070	434279	440579	dev	lyfjameðferð og sérstaklega í alvarlegra þunglyndi og eins í geðhvörfum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00071	441600	444959	train	Ef við skoðum aðeins þessa flokka af lyfjum sem eru, eru hér, sem er fjallað hérna um í kennslubókinni þá er það fyrst [HIK: þrí]
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00072	448822	451973	train	þríhringja þunglyndislyfin.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00073	454146	459276	train	Og þau virka þannig að þau hamla upptöku á norepinefrín og serótóníni.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00074	463815	479055	train	Þannig að með því að hamla, hamla, hamla því að það sé, sé tekið upp, það er að segja endurupptekið úr taugamótunum, þá er aukið tiltækt serótónín og norepinefrín á taugamótunum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00075	482911	487110	train	Þannig að, þannig að tauga, taugafrumurnar sem eru
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00076	487935	488415	dev	að taka við boðum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00077	489456	496564	train	á þeim taugamótum hafa þá í rauninni aðgang að meira, það er meira af taugaboðefni af því það er lengur í taugamótunum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00078	498250	503529	train	Þá, þá, þá eykur þetta lyf í rauninni virknina í þeim taugafrumum. Svo erum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00079	505439	507990	train	við eitthvað sem heitir SSRI lið, [HIK: li] lyf,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00080	509459	518818	train	og það er í rauninni það sem kannski við þekkjum helst eins zoloft og prozac og, og, og fleiri lyf sem gjarnan eru notuð svona í, sem svona
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00081	519837	521547	eval	fyrstu lyf við,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00082	522368	523596	train	við þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00083	525683	527303	train	Þau hindra endurupptöku þá serótóníns, þannig að þau eru í rauninni að vinna
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00084	530943	541442	train	ekki ólíkt þríhringja þunglyndislyfjunum, nema hvað þarna erum við bara, bara verið að, að horfa á serótóníntaugamótin þar sem, hérna, þar sem
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00085	543804	560155	train	serótónín er taugaboðefnið þá í þeim taugamótum og sama virkni, það er að segja hindra eða hamla þessari endurupptöku á serótóníni sem, sem veldur því að þá er meira tiltækt serótónín á taugamótunum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00086	564774	567804	train	Þarna erum við svo með SNRI lyf sem eru þá
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00087	569453	575903	train	svipuð nema hvað þarna eru þau bæði að hafa áhrif á norepinefrín og serótónín.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00088	578908	581668	train	Bæði SSRI og SNRI
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00089	583168	587038	eval	hafa sérhæfðari virkni heldur en þríhringja lyfin. Ef við erum með
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00090	589392	592451	train	sérhæfðari virkni þá þýðir það yfirleitt að það verða
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00091	594307	596106	train	minni aukaverkanir vegna þess að það er ekki að hafa
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00092	597120	600389	train	eins víðtæka virkni í, í heilanum. Þannig það er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00093	601216	604785	train	gjarnan byrjað á, á, á að gefa slík lyf, þau hafa þá ekki
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00094	605696	610586	train	eins mikil áhrif, þau hafi ekki áhrif á eins mörgum taugamótum. Og,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00095	613596	623796	train	en, en kosturinn eins og ég segi er þá að það eru, það eru minni aukaverkanir og þess vegna eru þau yfirleitt notuð fyrst og svo er þá bætt við hinum ef þörf er á. Rafmeðferð
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00096	627077	627527	eval	er annað meðferðarform við
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00097	628864	631832	train	alvarlegu þunglyndi sem er fjallað um kennslubókinni.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00098	633333	634443	dev	Þetta er svona stutt raflost
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00099	637166	640225	train	og [HIK: vel] talað um að þetta valdi rafflogi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00100	642172	646101	train	Það má eiginlega segja að þessi aðferð hafi uppgötvast fyrir tilviljun.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00101	647789	652619	eval	Læknir sem var að meðhöndla fólk með djúpt þunglyndi og líka með flogaveiki,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00102	654610	664629	dev	sá að fólki leið miklu betur eftir flogið. Það er að segja, einkenni þunglyndisins minnkuðu í kjölfar, kjölfarið á, á stórum flogum hjá fólki.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00103	666881	669671	eval	Þannig að hann var í rauninni sett fram sú hugmynd eða sú kenning, það er svona, það bætti á
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00104	671186	682105	train	einhvern hátt líðan að fá svona violent storm af, í taugafrumurnar, eins og það hefur verið kallað, sem er svona, mikil virkni í öllum, öll taugafrumum í heilanum. Og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00105	683008	688047	train	þessi sem meðferð er töluvert notuð. Það er ekki
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00106	690073	694124	train	almennilega hægt að skýra hvers vegna hún virkar eða hvenær hún virkar og hún virkar ekkert í öllum tilfellum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00107	695429	703438	train	en hún er, henni er einmitt gjarnan beitt þegar aðrar meðferðir duga ekki og fólk er í, í mjög djúpu þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00108	704624	705673	train	Oftast fer fólk þá í meðferð
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00109	706590	707639	train	nokkrum sinnum í viku
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00110	708509	709528	train	í ákveðinn tímabil, þetta eru gjarnan svona
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00111	710399	711898	train	fimm til tíu skipti,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00112	713701	716280	train	rafskautunum er komið fyrir þá á höfuðkúpuna, gjarnan bara öðrum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00113	717475	718556	train	megin nú til dags.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00114	719577	722966	train	Og geta það geta verið aukaverkanir af þessu, það hefur
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00115	724224	726922	train	verið lýst minnisskerðingu,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00116	728589	733720	train	bæði þá tímabundin en líka einhverjar rannsóknir hafa sýnt að hún gæti verið meira langvarandi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00117	735104	741221	train	Þannig að, en þessari [HIK: með] meðferð er beitt og henni [HIK: bent] beitt hérna á, á, á Íslandi líka á Landspítalanum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00118	743974	747602	train	Fleiri aðferðir sem hafa verið notaðar við djúpu þunglyndi það, ein er örvun
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00119	750158	751687	train	djúpt í heila.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00120	753538	756480	train	Sambærileg því sem við vorum að skoða með Parkinson sjúkdóm. Önnur er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00121	758125	760885	train	örvun á vagus taug, flakktauginni.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00122	762928	771359	train	Báðum þessum meðferðum er í rauninni markmiðið að hafa áhrif á svæði sem þið sjáið hérna á myndinni, bláleitt. Subgenual ACC,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00123	775563	777212	train	ACC stendur fyrir anterior vingulate
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00124	778538	779408	train	cortex og hefur verið kallað
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00125	781929	784448	train	fremri gyrðilsbörkur á íslensku. Subgenual
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00126	787320	794369	train	þýðir í rauninni bara að það liggi undir svæði sem, sem, sem er svona líkt hné
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00127	796413	801393	train	og ég hef bara eftir mikla leit ekki fundið gott íslenskt orð á því en
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00128	802303	802932	train	við getum kallað þetta subgenual fremri gyrðilsbörk eða
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00129	805859	807330	train	bara subgenual ACC
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00130	808402	808881	train	svæði.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00131	812697	814347	train	Eins hafa verið
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00132	815744	817302	train	einhverjar vísbendingar í rannsóknum allavegana þar sem, þar sem segul
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00133	818445	823725	eval	örvun á heila, TMS, hefur skilað
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00134	824605	827755	train	árangri fyrir fólk með djúpt þunglyndi. Þetta er [UNK]
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00135	830172	832270	train	þá gjarnan segulsviðið eða þetta tæki
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00136	833535	834375	eval	sett við fremri ennisblöðin
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00137	837586	841908	train	og það getur í einhverjum tilfellum skilað, skilað ágætis árangri. Þetta er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00138	842751	844581	dev	ekki notað sem meðferð, ekki klínísk meðferð, hér á landi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00139	847756	853817	train	Svo er það þá í rauninni sú meðferð sem er allra mest notuðu við geðhvörfum það er litíum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00140	856255	857035	train	Litíum er,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00141	859184	864105	train	hefur sýnt mjög góðan árangur hjá stórum hluta fólks sem með geðhvörf. Það virðist
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00142	865024	866524	dev	ekki bæla niður svona eðlilegar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00143	867966	868985	train	sveiflur eða geðshræringar. Og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00144	872177	874636	eval	það virðist, eða talið að það í rauninni svona
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00145	875392	879289	train	stabílíseri tiltekna viðtaka taugaboðefna. Litíum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00146	880768	892645	train	hefur þó þann galla að það hefur alvarlega aukaverkun, það er mjög stutt á milli meðferðarskammts og ofskammts.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00147	894619	902000	train	Þegar verið er að gefa fólki lyf þá þarf oft að stilla af skammtastærðir, þær fara eftir, eftir, ekki [HIK: bar] þau fara náttúrulega eftir, eftir
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00148	905740	912188	train	þyngd og að einhverju leyti en það eru líka fleiri þætti sem hafa áhrif þannig stundum þarf að stilla meðferðarskammtanna af. En það þarf að fara mjög varlega í það með litíum vegna þess að það er svo
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00149	915303	919052	train	stutt yfir í ofskammt sem getur þá haft
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00150	920063	924624	train	slæm áhrif, þá getur einstaklingur farið bara í rugl ástand. Þannig að það þarf mjög að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00151	926080	929198	dev	fylgjast rosalega vel með blóðgildum og slíku hjá fólki sem tekur litíum en
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00152	931879	936500	train	í mjög mörgum tilfellum virkar það mjög vel fyrir fólk með geðhvörf.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00153	940309	961091	eval	Mónó-amín kenningin gerir ráð fyrir að ástæða þunglyndis sé að það sé skert virkni á því sem kallast mono aminergic taugamót. Þetta eru taugamót sem seyta norepinefrín og serótóníni. Sem við vorum einmitt að tala þarna áðan í tengslum við SSRI og SNRI lyfin. Það, resperín,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00154	962707	967687	train	þetta er lyf sem var áður fyrr notað hjá fólki með of háan blóðþrýsting. Það er vitað
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00155	971365	974514	train	að virkni þess er að hindra losun norepinefríns og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00156	977225	981005	train	það var sýnt fram á að það gæti valdið, sem sagt, það að taka inn þetta resperín lyf, sem
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00157	984399	985089	train	var þá ætlað fyrir of
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00158	986464	989283	train	háan blóðþrýsting, að það geti valdið þunglyndiseinkennum. Þannig það
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00159	990388	995577	eval	eru í rauninni rök fyrir því að það er verið að hindra losun norepinefríns að þá geti
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00160	996351	1000280	train	það sem slíkt valdið þunglyndiseinkennum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00161	1001485	1004096	train	Eins hefur verið skoðað triptófan.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00162	1006818	1015969	train	Og fólk sem hefur verið sett á fæði með lágu innihaldi af triptófani, að það geti kallað fram þunglyndiseinkenni.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00163	1016831	1021150	eval	En triptófan er sem sagt forveri serótóníns. Þannig að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00164	1023191	1027271	eval	það eru aftur líka rök fyrir því að ef það er ekki nægilega mikið af triptófani, það er að segja, sem er þá forveri serótóníns að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00165	1029862	1033520	eval	þá gætu komið fram þunglyndiseinkenni.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00166	1034367	1036317	dev	Þannig að þetta er í rauninni, þetta með triptófanið og resperínið er, er þá í rauninni rök fyrir þessari
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00167	1039943	1041683	train	mónó-amín kenningu.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00168	1046650	1048208	train	Ef við skoðum þetta aðeins betur þá eru
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00169	1049215	1056506	train	hugmyndir um það að þessi svæði í heila, það er að segja mandlan, sem við fjölluðum heilmikið um í tengslum við geðshræringar ellefta kaflanum, og svo
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00170	1057536	1060865	train	svæði þarna á fremri ennishlöðum og það er þá aðallega vera að horfa á subgenual ACC
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00171	1063125	1064355	train	svæðið og líka dorsal ACC, sem er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00172	1065471	1067451	train	aðeins þarna ofar. En aðallega þetta subgenual ACC og, og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00173	1069998	1073238	train	mandlan og tengslin þar á milli virðast
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00174	1074048	1080048	dev	tengjast þunglyndi, það er að segja, þá mögulega bygging þessara svæða og
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00175	1080832	1083411	train	virkni eða samskipti þeirra á milli virðast
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00176	1084288	1086387	train	þá vera á einhvern hátt öðruvísi hjá
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00177	1087359	1090750	dev	fólki sem hefur tilhneigingu til þess að þróa með sér þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00178	1091943	1092874	eval	Við sjáum það hérna áðan að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00179	1093789	1100268	train	hjá hluta hópsins en fékk minnkað triptófan í fæði, þá gat það
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00180	1102989	1109469	dev	aukið líkur á þunglyndi en einungis hjá þeim sem höfðu sögu um þunglyndi,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00181	1110490	1115229	train	ættarsögu eða, eða, eða höfðu áður fengið þunglyndis lotur.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00182	1116160	1118048	train	Sem segir okkur að það sé eitthvað, hafi, eða bendir
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00183	1119659	1132078	train	til þess að hafi eitthvað með erfðir að gera það. Að það er að segja að það sé, sé svæði séu eitthvert ólík milli fólks og því hafi umhverfisáhrif eins og minnkað triptófan í fæði áhrif hjá sumum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00184	1133467	1134605	eval	en ekki öðrum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00185	1135787	1140017	eval	Það eru rannsóknir sem hafa skoðað tiltekin gen.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00186	1140864	1143291	train	Eitt af því sem lýst er í bókinni er fimm H T T stýrisvæðið,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00187	1145289	1152038	train	það er að segja, svæði á, á geni sem virðist hafa áhrif á
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00188	1153407	1159676	dev	bæði, svona, flutning serótóníns og, og mögulega hvernig þessi svæði og,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00189	1160576	1163275	train	og tengsl milli þessara svæða sem við erum að horfa á hér, hvernig
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00190	1164288	1166147	train	þau myndast og þróast.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00191	1168453	1169833	train	Við munum kannski úr erfðafræðinni þá, þá
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00192	1170816	1173965	train	erum við yfirleitt að horfa á samsætur. Við
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00193	1175296	1182195	train	fáum eitt gen frá móður og annað frá föður sem sitja í sama sæti, á sama stað á litningi. Þar tölum við um
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00194	1183673	1184844	train	samsætur. Hvað varðar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00195	1186304	1192633	train	þetta tiltekna gen þá, þá eru tvö afbrigði sem, sem talað er um af, af
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00196	1194403	1197702	train	þessu geni eða þessu svæði á þessu geni, stutt og langt. Ef
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00197	1198720	1201720	dev	einstaklingar eru með tvö löng afbrigði þá virðist þeir vera betur
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00198	1202559	1206308	train	settir, vera ólíklegri til að þróa með sér þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00199	1207296	1208674	train	Ef einstaklingar eru eitt, eitt eða
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00200	1212290	1224471	train	tvö afbrigði sem eru stutt í þessari samsætu þá virðist vera meiri líkur á þunglyndi og sjálfsvígshegðun. Það hefur líka rannsóknir sem benda til þess að, að svæðið subgenual ACC,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00201	1225673	1227683	train	sem er þarna í, á fremri ennisblöðum, að það sé minna.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00202	1230463	1234843	train	Tengslin á milli þessara svæða virðast vera veikari.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00203	1236221	1240332	train	Þannig að það eru vísbendingar um að, að það sé þá þarna,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00204	1241215	1247515	dev	þannig sem þessi tiltekni erfðaþáttur hafði áhrif og geti aukið líkur á þunglyndi. Það er að segja að,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00205	1248384	1254720	dev	að, að ef þú hefur tiltekið afbrigði af þessu geni þá, þá geti bæði
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00206	1256332	1260862	eval	bygging svæðanna eins og þessa, þessa svæðis á ennisblöðum verið
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00207	1261935	1263704	train	annars konar, verið minna,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00208	1264511	1272521	train	og líka að þetta, þetta gen hafi áhrif þá á virknina og virknin sé veikari
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00209	1273892	1280402	train	á milli svæðanna og það hafi mögulega áhrif og aukið líkur á þunglyndi. En
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00210	1282059	1284549	train	þetta er svo sem ekki búið að sýna nægjanlega
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00211	1286016	1287605	train	vel fram á þetta en það er samt
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00212	1288478	1293126	train	áhugavert að skoða þetta dæmi vegna þess að þetta sýnir okkur ágætlega hvernig
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00213	1294071	1295750	train	samspil getur verið á
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00214	1296511	1301730	train	milli erfða og, og svo umhverfisþáttanna og hvernig þetta getur, getur
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00215	1303279	1307359	train	spilað saman þá til þess að auka líkurnar á þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00216	1309269	1319470	dev	Það eru ákveðnar vísbendingar úr dýrarannsóknum sem benda til þess að nýmyndun taugafruma eða taugamyndun tengist þunglyndi. Og þar er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00217	1322758	1326298	train	mikið verið að horfa til nýmyndunar í drekanum.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00218	1328491	1332182	train	Þetta er eins og margar þessara rannsókna á þunglyndi, þá vitum við, er þetta ekki almennilega vitað en
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00219	1334501	1340051	train	það eru, eins og ég segi, vísbendingar þarna úr dýrarannsóknum. Það er ekki hægt beint að mæla ný
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00220	1340799	1348719	eval	myndun taugafruma í lifandi heila hjá fólki en, en, en þarna eru, eru einhverjar vísbendingar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00221	1349759	1352788	train	og rannsóknir hafa bent til þess að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00222	1353960	1355609	train	erfið lífsreynsla geti haft
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00223	1356625	1359836	train	neikvæð áhrif á þessa nýmyndun taugafruma. Að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00224	1361279	1365599	train	þunglyndislyf geti aukið nýmyndunina. Líka að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00225	1366400	1371859	train	líkamsþjálfunar, það er að segja loftháð, það sem að fær hjartað til að, að slá hraðar í ákveðinn tíma, að það geti, hérna,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00226	1374240	1385819	train	aukið taugamyndun og mögulega tengist það á einhvern hátt þunglyndi og það er auðvitað mjög áhugavert að við getum, getum haft áhrif á líðan á þann hátt eins og með líkamsþjálfun. Og það eru,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00227	1386751	1390530	train	eru vísbendingar um það og þó nokkrar rannsóknir sem sýna að hérna, að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00228	1391872	1394631	train	líkamsþjálfun geti, geti hjálpað til
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00229	1395883	1399811	train	við að ná sér út úr, sérstaklega vægara, þunglyndi. En
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00230	1400703	1401663	train	þetta er allt eitthvað sem á eftir að rannsaka
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00231	1403305	1404205	train	töluvert betur.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00232	1406556	1410035	train	Þegar fólk með alvarlegt þunglyndi, þegar svefninn hjá því er skoðaður, þegar [UNK] mældar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00233	1411071	1412122	train	heilabylgjurnar, þá virðist svefnmynstrið
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00234	1415003	1417913	train	vera ólíkt samanborið við heilbrigða einstaklinga. Við sjáum á
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00235	1419179	1423079	train	myndinni hérna að, að, að, að mynstrið er mjög ólíkt. Svefninn
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00236	1424779	1427479	train	hjá fólki með alvarlegt þunglyndi er grynnri, hann er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00237	1428733	1432242	eval	brotin, það er svona eins og það séu uppvaknanir inni á milli.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00238	1433087	1436958	train	Það vantar töluvert þessar hægu bylgjur
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00239	1439743	1443521	train	og við sjáum líka með þessum lágu línunum þar er, það er REM svefninn og hann kemur miklu fyrr fram
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00240	1447172	1449902	eval	hjá, hjá fólki með þunglyndi. Þannig að svefninn, svefninn
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00241	1452521	1453872	train	er mjög ólíkur.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00242	1455238	1459438	train	Það hefur líka verið talað um að þegar fólk fær skertan, eða það er svefn er mjög skertur, að þá
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00243	1461403	1465903	eval	geti það í rauninni ýtt undir þunglyndi og þannig að þessi tengsl
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00244	1467473	1470502	train	milli svefns og þunglyndis hafa verið töluvert skoðuð. Þau eru samt
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00245	1471359	1472528	train	snúin og flókin en það hefur
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00246	1473279	1487558	train	til dæmis verið sýnt fram á að, að fólk, kannski okkar konur með ungabörn sem missa mikinn svefn fyrstu vikurnar og mánuðina, það geti ýtt undir hættu á, á, á fæðingarþunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00247	1490131	1491930	train	Skammdegisþunglyndi er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00248	1492915	1494056	train	í dag, í greiningarskilmerkjum
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00249	1494942	1498901	train	í dag, lýst sem í rauninni afbrigði af þunglyndi. Þetta er ekki
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00250	1499955	1501546	dev	sérstök flokkun en þetta er í rauninni svona
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00251	1503455	1505555	train	afbrigði þar sem, þar sem
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00252	1507071	1512230	train	þunglyndi kemur frekar fram á tilteknum mánuðum ársins. Það er að segja þegar, þegar er, er
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00253	1513599	1515519	train	meira myrkur yfir vetrarmánuðina.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00254	1517884	1528295	eval	Einkennin eru þunglyndi, sinnuleysi, svefntruflanir, líka verið talað um sterka löngun í kolvetni að það einkenni meira heldur en aðrar
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00255	1529087	1530527	dev	tegundir af, af þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00256	1534130	1540847	train	Ljósameðferð hefur gjarnan verið beitt með ágætis árangri við þessari tegund af þunglyndi.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00257	1541632	1555820	train	Þarna í rauninni er talið að það þurfi [HIK: eink] á einhvern hátt að, að stilla líffræðilegu klukkuna okkar. Að þegar myrkrið er, er svona mikið að þá, þá fáum við
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00258	1556847	1560597	train	ekki, þá fáum við ekki birtu inn í kerfið, nú
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00259	1561471	1563451	train	snemma dags eða of stuttan
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00260	1564288	1568218	train	tíma yfir daginn, þannig að meðferðin gengur gjarnan út á það
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00261	1569152	1577130	eval	að, að sitja við, við tiltekið, með mjög bjart ljós af, af ákveðnum styrk í ákveðinn tíma. Og þarna er þá
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00262	1579336	1582036	train	verið að stilla af losun melatóníns.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00263	1585420	1588028	train	Melatónín byrjar yfirleitt að losna að
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00264	1588864	1596813	train	kvöldi áður en við förum að sofa og [HIK: há] nær hámarki eftir sirka, sirka sex klukkutíma.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00265	1597824	1613182	train	Það er talið að þeir sem eru með einkenni skammdegisþunglyndis séu oft með seinkaða losun á melatóníni og þá er talið að, að með því að fá ljós ljósa
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00266	1614079	1623829	train	við þetta ljós, hluta úr degi að það geti haft áhrif á stillingu á losun melatóníns að það sé losað þá á réttari tíma.
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00267	1625523	1630834	train	Það eru líka til meðferðir sem ganga inn á að taka inn melatónín, þá, þá að kvöldi,
30a1f352-933d-4641-b758-5b29a6e81b79_00268	1632732	1641613	train	en í báðum tilfellum er í rauninni um sama sama markmið að ræða, að leitast við að stilla þessa líffræðilegu klukku okkar.