segment_id	start_time	end_time	set	text
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00000	1320	6299	train	Í þessum fjórtánda kafla í kennslubókinni þá beinum við sjónum okkar að tjáskiptum,
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00001	7557	10048	train	hvernig einstaklingar tjá sig og hvernig þeir
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00002	11007	12656	train	skilja mælt mál.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00003	13867	22477	train	Eins og gjarnan í þessari kennslubók þá er skoðað hvað í rauninni fer úrskeiðis þegar fólk er með tilteknar raskanir.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00004	23295	32534	eval	Það hefur einfaldlega bara kennt okkur mjög mikið um hvernig starfsemi heilans er að skoða raskanirnar, skoða hvað hefur þá gerst í heilanum, hvað, hvaða
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00005	33920	36499	train	eiginleika eða hæfileikafólk, fólk missir. Og
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00006	38015	40204	train	málstolið, aphasia-n, hún er
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00007	41728	46317	train	skilgreind þannig að það eru erfiðleikar sem sagt við að skilja eða að mynda mál.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00008	48134	60253	eval	Við köllum það ekki málstol þegar erfiðleikarnir stafa af heyrnarleysi, hreyfihömlun eða skort á áhuga, þá er í rauninni verið að tala um svona selective mutism eða eitthvað slíkt.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00009	61055	63155	train	Þannig að, en annað, þegar
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00010	64128	74447	eval	fólk á sem sagt í erfiðleikum með annaðhvort að skilja eða mynda mál af, af öðrum ástæðum, þeim sem nefndum eru, nefndar eru hér þá tölum við um málstol.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00011	75691	81361	train	Hliðleitni vísar til þess að tiltekin færni eða, eða eiginleikar
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00012	82835	87995	train	eru staðsettir frekar í öðru heilahvelinu en hinu.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00013	89343	93873	train	Það þýðir ekki að við séum með annað [HIK: heyra] heilahvelið
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00014	94719	101170	train	virkara en hitt eða það, hjá sumu fólki, virki bara vinstra og hjá öðru bara hægra eða eitthvað slíkt. Það þýðir
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00015	102174	105923	train	í rauninni bara það að það er ákveðin sérhæfing í heilanum.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00016	107090	112760	train	Hjá flestum okkar eru málstöðvarnar frekar staðsettar í vinstra heilahveli.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00017	115884	117894	train	Það á samt ekki við hjá öllum. Það virðist
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00018	119144	122593	train	að einhverju leyti tengjast því hvort við erum rétthent eða örvhent.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00019	124808	129518	train	Flestir, langflestir sem eru [HIK: rétthenti] hentir eru með málstöðvar vinstra megin. En það
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00020	130304	132343	train	er samt ákveðin prósenta fólks
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00021	133759	137147	eval	sem er rétthent sem, sem hefur málstöðvar hægra megin.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00022	137984	152651	train	Og ef verið er að skoða fólk sem er örvhent og töluvert hærri prósenta fólks sem er með málstöðvarnar hægra megin en samt sem áður en meiri hluti fólks sem er örvhent með málstöðvar vinstra megin. Þannig það
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00023	153990	161128	train	er ákveðinn breytileiki þarna en klárlega meiri hluti okkar er með málstöðvarnar í vinstra heilahveli.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00024	162347	165078	train	Við höfum líka séð dæmi um það að ef börn
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00025	165888	169157	train	fá alvarlegan skaða á vinstra heilahveli þegar þau eru ung
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00026	169984	171693	train	þá virðast málstöðvarnar
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00027	173056	182145	eval	flytjast í rauninni yfir í hægra heilahvelið eða það er að segja heilahvel, hægra heilahvelið tekur yfir þessa virkni, þessa málvirkni sem er svo mikilvægt fyrir okkur.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00028	183699	201998	train	En þegar við tölum um að málstöðvarnar séu frekar vinstra megin þá erum við að tala um í rauninni þær stöðvar sem [HIK: stý] stýra myndun og skilningi máls. Þannig að oftast þegar fólk er með málstol þá er það lang oftast vegna skaða í vinstra heilahveli.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00029	203629	211938	eval	Hægra heilahvelið spilar samt mjög stóran, stórt, stóra, stórt hlutverk þegar kemur að því að, að bæði að tjá bara
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00030	213247	215198	train	máltjáningu og skilja mál.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00031	216704	222973	dev	Það er þó meira [HIK: va] varðandi hljómfall og túlkun tilfinninga í málinu, af því það er auðvitað
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00032	223872	226719	train	stór hluti af því þegar við erum að skilja tungumál. Jú, við þurfum að
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00033	227584	236492	train	skilja orðin og við þurfum að vita hvað þau merkja en við þurfum líka að, að ná, ná svona tón, tóninum í, í því sem sagt er og
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00034	237312	243611	train	tilfinningunni, hvað er raunverulega verið að meina með því sem sagt? Og þar kemur þá hægra heilahvelið meira inn í.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00035	244628	255609	train	Hægra og vinstra heilahvelið vinna klárlega saman í allri þessari úrvinnslu en vinstra, sem sagt, hefur meira að gera með skilning og, og, og tjáningu tungu
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00036	256512	262031	train	málsins meðan hægra hefur þá meira með þessa, þetta hljómfall og, og túlkun tilfinninga og slíkt. Það sem við köllum á
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00037	264262	265850	train	íslensku bragfræði eða prosody [HIK: þa] þá er átt við svona hrynjanda í
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00038	269367	271826	train	tungumálinu, hljóminn og, og áherslur. Í
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00039	273158	280567	train	skrifuðu máli þá táknum við upphaf og endi setninga með punktum, við notum kommur, við notum spurningar þegar það á við. En þegar
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00040	281591	289601	train	við tölum þá notum við í rauninni svona hljómfallið, áherslur til þess að tákna alla, alla þessa hluti. Við hækkum upp
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00041	290858	300639	train	og lækkun eftir því, eftir því hvort við erum að bera fram spurningu, eftir því hvort við erum bara að ljúka setningu eða, eða hvað, hvað það er sem við viljum, viljum túlka.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00042	303451	313740	train	Og þetta er talið að, að, að þessi hrynjandi, hljómur og áherslurnar að það sé þá meira stýrt hægra megin, það er að segja af hægra heilahvelinu.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00043	314624	322362	train	Þarna erum við náttúrulega líka að koma þessum tilfinningum frá okkur og, og, og að, að lesa í tilfinningar annarra.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00044	324406	338987	train	Þegar [HIK: vi], af því í dag þá náttúrlega bara notuð við skrifuð skilaboð heilmikið í svona almennum samskiptum og oft á tíðum, það er oft mjög auðvelt að misskilja þegar fólk skrifar eitthvað versus þegar það segir eitthvað. Sem er auðvitað
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00045	339870	346620	train	ástæðan fyrir því að það eru alls konar emoji og alls konar, alls konar tákn notuð í dag í þessum skrifuðu samskiptum einmitt
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00046	348160	352569	train	að því að í skrifuðum texta þá er erfitt að koma þessum áherslum og svona
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00047	354225	367425	train	tilfinningunni til skila. Þess vegna er oft, oft, oft auðveldara að misskilja eitthvað í, í, í skrifuðum texta en, en, en, en auðvitað hafa verið fundnar, fundnar ýmsar, ýmsar leiðir til þess að koma því til skila á
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00048	368255	370596	eval	svipaðan hátt og í töluðu máli.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00049	372505	374125	train	Og til viðbótar við þessa bragfræði þá er það röddin.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00050	377088	380925	dev	Börn, nýfædd börn, þekkja yfirleitt rödd foreldra sinna. Og
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00051	382355	384903	eval	við lærum að þekkja rödd fólks.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00052	386752	396021	train	Það er til ákveðin skerðing þar sem fólk getur ekki þekkt raddir, fólk á þá samt mjög auðvelt með að skilja allt tungumál og, og, hérna, þekkja
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00053	397439	398819	dev	merkingu þess og allt slíkt. Það er í rauninni bara
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00054	399615	403754	eval	hæfnin til þess að ,til þess að þekkja raddirnar sem er þá skert. Og það hefur verið
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00055	404735	418565	train	sýnt fram á að, að, að það er yfirleitt skaði á hægra heilahveli, gjarnan á hvirfilblaði eða aftarlega á hægra gagnaugablaði sem veldur þá því að, að fólk missir þessa hæfni, missir hæfni til þess að þekkja röddina.
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00056	419456	424586	dev	Og þetta er svona hæfni sem ég held að við lítum á sem alveg sjálfsagða
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00057	425471	442182	train	en við myndum örugglega finna mjög mikið fyrir því og fólk finnur mikið fyrir því ef það missir þessa hæfni. Það hættir að þekkja röddina, einhver kallar í þig og þú veist ekki hvort það er dóttir þín, sonur þinn eða, eða einhver annar. Þannig að það getur haft mjög mikil áhrif að, að þekkja ekki, ekki röddina. Það er ekki,
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00058	443247	444536	train	ekki, þetta er ekki algeng
15d99efa-e69c-4a0a-b83f-2a0df92b16c7_00059	445439	447720	train	skerðing en, en, en þó vel þekkt.