آسیب به خود چیست؟

هر رفتاری که منجر به ایجاد درد عمدی یا آسیب‌دیدگی فرد بشود، آسیب به خود است. آسیب به خود می‌تواند شامل رفتارهایی همچون بریدن، سوزاندن، گاز گرفتن یا خراش انداختن پوست، کندن مو، ضربه زدن به خود، یا به‌طور مکرر خود را در معرض موقعیت‌های خطرناک قرار دادن باشد. همچنین سوءمصرف مواد و الکل و یا بیش‌ازحد مصرف کردن دارو از نمونه‌های آسیب به خود است.

آسیب به خود اغلب به‌عنوان شیوه‌ای برای مدیریت و پاسخ به درد هیجانی، احساس تحت فشار بودن و رنجش روانی استفاده می‌شود. در بیشتر موارد افراد بدون اینکه تصمیم مردن داشتن باشند به خود آسیب می‌رسانند اما برخی اوقات ممکن است قصد خودکشی هم وجود داشته باشد. بعضی آدم‌ها بر این باورند که درد جسمانی ناشی از آسیب به خود، موقتاً موجب رهایی آن‌ها از درد هیجانی می‌شود. از این منظر، آسیب به خود می‌تواند برای افراد به‌عنوان یک راهبرد سازگاری اکار برود که به آن‌ها کمک می‌کند به زندگی‌شان ادامه دهند.

برای افرادی که بدون قصد خودکشی به خود آسیب می‌رسانند، خطر مرگ اتفاقی وجود دارد. علاوه بر این، اگر آسیب به خود، تنش را از بین نبرد یا کمکی به کنترل درد هیجانی نکند، ممکن است باعث شود فرد صدمه‌ی شدیدتری به خود بزند یا این باور را در وی به وجود آورد که دیگر قادر به تحمل و کنترل درد نیست و به فکر خودکشی بیافتد.
دلایل متعددی در رفتارهای آسیب‌زننده به خود، دخیل است. مانند:

    کنار آمدن با مشکلات و هیجانات دردآور، مانند شرم، احساس گناه، تنهایی و ترس
    حل مسائلی که فرد با آن‌ها مواجه است مانند استرس روزانه یا مسائل مربوط به سلامت روان
    به‌عنوان شکلی از تنبیه خود
    رهایی از تنش و سایر هیجانات
    برای حس کردن چیزی در تقابل با «بی‌حسی»‌ای که ممکن است فرد تجربه کند
    احساس اینکه شرایط تحت کنترل است.

پیامدهای آسیب به خود می‌تواند مهلک و کشنده باشد و نیاز به ارزیابی دقیق و مراقبت توسط یک متخصص سلامت روان دارد.
راهبردهای کمک به خود

ممکن است متوقف کردن آسیب به خود توسط خود فرد سخت باشد. به همین دلیل دریافت کمک ضرورت دارد؛ اما راهکارهای زیر ممکن است به کار بیایند:

    تأخیر – سعی کنید ۱۰ دقیقه برای آسیب به خود صبر کنید. اگر این روش کار کرد سعی کنید آن را به ۲۰ دقیقه، ۳۰ دقیقه، یک ساعت و … افزایش دهید. این به تعویق انداختن ممکن است به شما کمک کند تا راه‌های دیگری برای سازگاری و مدیریت دردتان پیدا کنید.
    پرت کردن حواس – زمانی که میل به خودآزاری دارید می‌توانید حواس خود را پرت کنید. می‌توانید ورزش کنید، با یک دوست تماس بگیرید، با حیوان خانگی‌تان بازی کنید، دوش بگیرید، قدم بزنید، بازی کنید، با سامانه کمک تماس بگیرید، موزیک با صدای بلند پخش‌کنید، ماهیچه‌های خود را منقبض کنید و سپس به حالت آرمیده قرار بگیرید.
    منحرف کردن- فعالیتی مشابه با آسیب به خود را انجام دهید که منجر به صدمه نمی‌شود. مثلاً نگه‌داشتن یخ در دست، دوش سرد یا داغ گرفتن، ضربه زدن به بالشت، طعم‌های شدید و مثل فلفل تند خوردن.
    نفس عمیق کشیدن – هنگام دم به‌آرامی تا ۵ بشمارید و سپس هنگام بازدم نیز به‌آرامی تا ۵ بشمارید. می‌توانید از سایر فنون آرامیدگی که قبلاً برای شما کارایی داشتند نیز استفاده کنید.

برخی از این راهبردها در بعضی شرایط برای شما کار می‌کنند و در شرایط دیگر خیر؛ یا اینکه ترکیبی از این فنون برای شما کارایی دارد. این مهم است که بدانید کدام‌یک بدرد شما می‌خورد. همچنین به خاطر داشته باشید که هیچ‌یک از روش‌ها راهکار بلندمدت نیستند، بلکه صرفاً جایگزینی کوتاه‌مدت برای رهایی از رنجش محسوب می‌شوند.

علت آسیب به خود را بفهمید

هر چه بیشتر علت آسیب به خود را بفهمید، می‌توانید مجهزتر تصمیمات متفاوتی بگیرید.

        محرک‌ها را بشناسید – محرک‌ها چیزهایی هستند که منجر به ایجاد میل آسیب به خود می‌شوند. ممکن است تولدها، سالگردها، افکار و احساسات به‌خصوص و حس‌های بدنی شروع‌کننده‌ی میل آسیب به خود محسوب بشوند.
        میل را بشناسید – میل شبیه چه حسی است؟ میل دقیقاً قبل از آسیب به خود رخ می‌دهد.
        فکرهای به‌خصوص «من نیاز دارم الآن احساس بهتری داشته باشم»
        هیجانات قدرتمند مثل غم، ناامیدی یا خشم
        حس‌های جسمانی مثل تپش قلب، تنفس سریع
        حس اینکه بیرون از بدنتان هستید، بی‌حسی
        نحوه کنار آمدن و درخواست کمک می­‌تواند دشوار باشد، اما برای حمایت از شما منابع حمایتی در دسترس هستند. برخی از این موارد پیشنهادی در زیر معرفی شده‌­اند. اگر زندگی شما در خطر است، لطفا با ۱۲۳ تماس بگیرید.


سامانه تلفنی ۱۲۳

این سامانه صوتی زیر نظر سازمان بهزیستی کشور است و شما بطور ۲۴ ساعته می­‌توانید با خط ۱۲۳ تماس بگیرید. هدف کلی این سامانه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی است. این سامانه بطور رایگان به کودکان و همسران در معرض خشونت خانگی، افرادی که قصد خودکشی دارند، کودکار کار، پسران و دختران فراری از منزل، دختران در معرض آسیب­‌های اجتماعی، افراد دارای گرایش­‌های جنسی متفاوت بصورت تلفنی و حضوری خدمت‌­رسانی می­‌کند. با توجه به وجود مراکز حضوری در شهرهای مختلف در صورت نیاز این سامانه امکان این را دارد که به شهروندان در شهرهای مختلف خدمات اورژانسی و حضوری ارائه دهد. همچنین از سایت زیر می­‌توانید با انتخاب استان و شهر محل سکونت خود با مراکز حضوری و کلینیک­‌های اورژانس اجتماعی آشنایی پیدا کنید.

فهرست مراکز زیر نظر سازمان بهزیستی کشور


سامانه تلفنی ۴۰۳۰

با توجه به شیوع کرونا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور این سامانه تلفنی رایگان را راه‌­اندازی کرد تا به بصورت ۲۴ ساعته به نگرانی­‌ها و پرسش­‌های مردم در مورد ویروس کرونا پاسخ دهد. علاوه به مشاوره در زمینه کرونا این سامانه به افراد مبتلا به سرطان و زمینه­های مانند سوگ، سلامت سالمندان، سلامت مادران باردار، تغذیه و سلامت روان نیز آماده خدمت­‌رسانی به شهروندان در شبانه­‌روز است. علاوه بر خدمات تلفنی، در صورت نیاز به خدمات حضوری شهروندان می­‌توانند از لینک زیر آدرس مراکز خدمات جامع سلامت در شهر خود را نیز بیابند و بصورت حضوری مراجعه کنید.


سامانه تلفنی ۱۴۸۰

این سامانه صوتی نیز زیر نظر سازمان بهزیستی کشور است و از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب بطور رایگان در زمینه مشاوره پیش از ازدواج، مشاور خانواده، کودک و نوجوان، مشاوره تحصیلی و شغلی، مشاوره سالمندی، مشاوره حقوقی، افسردگی، اضطراب، وسواس و سایر اختلالات روانی به شهروندان خدمت­‌رسانی می‌کنند.

سامانه تلفنی ۱۵۷۰