diff --git "a/train.csv" "b/train.csv" deleted file mode 100644--- "a/train.csv" +++ /dev/null @@ -1,4750 +0,0 @@ -subset file_name source_processed source_raw target_raw split -quechua data/quechua/train/quechua000000.wav wañuchisunchu kay suwakunata wañuchisunchu kay suwakunata matemos a esos ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000001.wav imaninkichikmi qamkuna imaninkichikmi qamkuna que dicen ustedes train -quechua data/quechua/train/quechua000002.wav hatun urqukunapi kunturkunapas uyarirqan hatun urqukunapi kunturkunapas uyarirqan en grandes montañas hasta los condores escuchaban train -quechua data/quechua/train/quechua000003.wav ninsi winsislaw maqtaqa tumpa machasqaña ninsi winsislaw maqtaqa tumpa machasqaña dice el joven wessceslao cuando ya estaba borracho train -quechua data/quechua/train/quechua000004.wav huk qilli chuspi chuspi misapi kimsantin suwakunaqa cervezata upyachkasqaku huk qilli chuspi chuspi misapi kimsantin suwakunaqa cervezata upyachkasqaku una sucia mosca en la mesa con los tres ladrones bebebiendo cerveza train -quechua data/quechua/train/quechua000005.wav ninsi kaq rimaytaqa yapaykun ninsi kaq rimaytaqa yapaykun dijo,esta palabra aumentandolo train -quechua data/quechua/train/quechua000006.wav chay rimaq maqtapaqqa winsislaw tumayllas sutinqa kasqa marcelino tumayllapa churin qisari ayllumanta chay rimaq maqtapaqqa winsislaw tumayllas sutinqa kasqa marcelino tumayllapa churin qisari ayllumanta el nombre de ese joven que hablo era wensselao tumaylla hijo de marcelio tumaylla de la comunidad de qisari train -quechua data/quechua/train/quechua000007.wav taksacha kaspaqa winsikucha nispa khuyakuywan sutiyasqaku taksacha kaspaqa winsikucha nispa khuyakuywan sutiyasqaku cuando era pequeño le decian winsiku aquellas personas que le querian . train -quechua data/quechua/train/quechua000008.wav suqta watayuq kachkaptinsi winsiskuchaqa huk tiyunta lima llaqtaman qatikusqa suqta watayuq kachkaptinsi winsiskuchaqa huk tiyunta lima llaqtaman qatikusqa francisco a la edad de siete años, siguio a su tio a lima train -quechua data/quechua/train/quechua000009.wav limapiñataq chay tiyunqa mana llamkayniyuq kasqa estera wasichallapi tiyasqapas hatun llaqtapa patanpi urqu urqupi limapiñataq chay tiyunqa mana llamkayniyuq kasqa estera wasichallapi tiyasqapas hatun llaqtapa patanpi urqu urqupi ya en lima su tio no tenia trabajo vivia en una casa de estera encima de un pueblo enorme entre cerros train -quechua data/quechua/train/quechua000010.wav chaysi mana ancha qullqinpas kasqachu chaysi mana ancha qullqinpas kasqachu por eso es que no tenia mucho dinero train -quechua data/quechua/train/quechua000011.wav tiyunqa wisiskuchataqa llamkachin tiyunqa wisiskuchataqa llamkachin su tio le hizo trabajar a francisco train -quechua data/quechua/train/quechua000012.wav t'aqaqa ayllupa pukllanan kanchapas hunt'a runaqa huñunakusqaku t'aqaqa ayllupa pukllanan kanchapas hunt'a runaqa huñunakusqaku hasta la cancha de juegos de la comunidad de taqa, estaba llena de gente train -quechua data/quechua/train/quechua000013.wav huk qullqisapakunapa wasinmansi saqirqatamun huk qullqisapakunapa wasinmansi saqirqatamun dice que lo habia dejado en la casa de unos platudos train -quechua data/quechua/train/quechua000014.wav chaysi irqiqa tukuy kamachikunata chaysi irqiqa tukuy kamachikunata fue entonces que el niño, todos los mandados... train -quechua data/quechua/train/quechua000015.wav allimanta allimantaqa ñas kastinlla simipi rimayta atichkanña allimanta allimantaqa ñas kastinlla simipi rimayta atichkanña poco a poco ya esta puediendo hablar la lengua castellana. train -quechua data/quechua/train/quechua000016.wav kaykamaqa runa simillata rimasqa kaykamaqa runa simillata rimasqa hasta entonces solo habia hablado quechua train -quechua data/quechua/train/quechua000017.wav huk watas hawkalla chay wasipiqa llamkapakusqa chaymantataq tiyunman watuq risqa wakin irqikunawan riqsirqunakusqa huk watas hawkalla chay wasipiqa llamkapakusqa chaymantataq tiyunman watuq risqa wakin irqikunawan riqsirqunakusqa solo un año había trabajado en esa casa y fue a vistar a su tío encontrandose con otros niños train -quechua data/quechua/train/quechua000018.wav huk punchaw lluqsirqamuspaqa manaña llamkananmanqa kutipusqañachu huk punchaw lluqsirqamuspaqa manaña llamkananmanqa kutipusqañachu un dia saliendo, no volvio mas a su trabajo train -quechua data/quechua/train/quechua000019.wav chay tiyun tiyasqan kallikunapiqa manas allinpunichu runaqa tiyasqa yaqa llapan irqikuna maqtakuna imas suwakuyllamanña chay tiyun tiyasqan kallikunapiqa manas allinpunichu runaqa tiyasqa yaqa llapan irqikuna maqtakuna imas suwakuyllamanña en la calle donde vivia su tio,las personas no vivian bien , hasta los niños ,jovenes hiban a robar train -quechua data/quechua/train/quechua000020.wav chay uña suwachakunawan winsiskuchaqa kuska puriyta yacharqusqa chay uña suwachakunawan winsiskuchaqa kuska puriyta yacharqusqa francisco habia aprendido andar junto con esos pequeños niños ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000021.wav chaymantapachas wiksu ñanman puriyta qallarisqa chaymantapachas wiksu ñanman puriyta qallarisqa desde ese entonces aprendio a andar en el camino retorcido train -quechua data/quechua/train/quechua000022.wav astawanqas suwakuyllamanña yacharqukusqa astawanqas suwakuyllamanña yacharqukusqa se acostumbro mas al camino del robo train -quechua data/quechua/train/quechua000023.wav taqaqa muyuriyninpi ayllukunamanta ima huchuyraq hatunraq warmiraq qariraq runaqa chayamun taqaqa muyuriyninpi ayllukunamanta ima huchuyraq hatunraq warmiraq qariraq runaqa chayamun de noche en su caminata , van lleguando personas de comunidades pequeños y grandes, mujeres y varones train -quechua data/quechua/train/quechua000024.wav chay makisapa maqtakunawansi runamanta qullqi hurquyta yacharqun chay makisapa maqtakunawansi runamanta qullqi hurquyta yacharqun junto a los jovenes ladrones aprendio a sacar dinero train -quechua data/quechua/train/quechua000025.wav allimantaqa ñas hatun wasikunataña suwakuq yaykunku astawan qipamanqa hatun rantina wasikunamanña qullqi waqaychananku hatun wasimanpas yaykusqankuña hinaqa chulla kutilla allimantaqa ñas hatun wasikunataña suwakuq yaykunku astawan qipamanqa hatun rantina wasikunamanña qullqi waqaychananku hatun wasimanpas yaykusqankuña hinaqa chulla kutilla poco a poco ya estaban empezando a robar casas grandes y mas adelante empezaria robar las tiendas . train -quechua data/quechua/train/quechua000026.wav chunka iskayniyuq watamanqa chay suwakusqanku qullqiwan winsislawqa ñas upyaytaña qallarin chunka iskayniyuq watamanqa chay suwakusqanku qullqiwan winsislawqa ñas upyaytaña qallarin con sus 12 años wenseslao ya empezo a contar el dienro que robo train -quechua data/quechua/train/quechua000027.wav hinamantapas kallikunapi wakin suwa masinkunawan takanakuymanña yaykusqa hinamantapas kallikunapi wakin suwa masinkunawan takanakuymanña yaykusqa y asi en las calles con sus amigos ladrones ya empezaba a pelearse train -quechua data/quechua/train/quechua000028.wav chayraykupiya lliw uyankunatapas kuchuchikusqa chayraykupiya lliw uyankunatapas kuchuchikusqa por esa razon tenia la cara cortada train -quechua data/quechua/train/quechua000029.wav kunankamapas chawpi kunkanpi marcasqa kunankamapas chawpi kunkanpi marcasqa hasta ahora tiene el cuello marcado train -quechua data/quechua/train/quechua000030.wav sapa kutillas policíakunawanpas hapichikusqa chaymantapas imaynata ruraspaya ratulla lluqsirqamun sapa kutillas policíakunawanpas hapichikusqa chaymantapas imaynata ruraspaya ratulla lluqsirqamun a cada rato hasta con los policias se hace llevar ,de eso tambien que ara para que salga rapido train -quechua data/quechua/train/quechua000031.wav winsislawcha maqtaqa chunka suqtayuq watamanña tayta mamanta yuyarispa llaqtanman kutimunanpaq gustunikusqa winsislawcha maqtaqa chunka suqtayuq watamanña tayta mamanta yuyarispa llaqtanman kutimunanpaq gustunikusqa el joven wenseslau despues de 16 años recién le dio la gana de volver train -quechua data/quechua/train/quechua000032.wav iskay chunka iskayniyuq watanpiña kutimusqa iskay chunka iskayniyuq watanpiña kutimusqa con sus 22 años regreso train -quechua data/quechua/train/quechua000033.wav kunanqa abancay llaqtapiña upyachkan kunanqa abancay llaqtapiña upyachkan ahora ya esta en su pueblo de abancay train -quechua data/quechua/train/quechua000034.wav llapanpiqa yaqa tawa pachakmanmi aypankuman llapanpiqa yaqa tawa pachakmanmi aypankuman en todo ya casi son 40 años lque lleva train -quechua data/quechua/train/quechua000035.wav winsislaw tumayllaqa tumpa suytuykusqa kasqa charcha niraqlla ñawisapa chukchantaq tumpa kichka kichka uyantaq aswan papayaykusqa winsislaw tumayllaqa tumpa suytuykusqa kasqa charcha niraqlla ñawisapa chukchantaq tumpa kichka kichka uyantaq aswan papayaykusqa wenseslau a modo de tomar se encontraba con la cabeza hagacha, todo flaco, ojoso, todo peludo como espina y su cara como la papa train -quechua data/quechua/train/quechua000036.wav winsislawpa pañanpiqa huknin suwa masin maqta kusikuspa misa chawpita qawachkan winsislawpa pañanpiqa huknin suwa masin maqta kusikuspa misa chawpita qawachkan el amigo que tambien es ratero estaba en medio la misa observando a su alrededor train -quechua data/quechua/train/quechua000037.wav payqa hatun kurku kurku rikrayuq ch'umpi uyayuq tumpa k'upaykusqa chukchanpas payqa hatun kurku kurku rikrayuq ch'umpi uyayuq tumpa k'upaykusqa chukchanpas el con una corpulencia notable, con la cara sucia y el cabello que parecía recogido de algún basural train -quechua data/quechua/train/quechua000038.wav karumantaqa allin kallpasapataqmi rikukun ñawintaq michipahina as aslla sunkhayuq karumantaqa allin kallpasapataqmi rikukun ñawintaq michipahina as aslla sunkhayuq desde lejos se vé con bastante fuerza y su ojos se parece al del gato con pocos pelos train -quechua data/quechua/train/quechua000039.wav payqa isaac condori sutiyuqmi kasqa payqa isaac condori sutiyuqmi kasqa el tenia por nombre isaac condori. train -quechua data/quechua/train/quechua000040.wav sirqi ayllumantataq paypas paqarimusqa sirqi ayllumantataq paypas paqarimusqa el tambien nacio en la comunidad de sirqi. train -quechua data/quechua/train/quechua000041.wav taqaqamantaqa aswan urayninpi taqaqamantaqa aswan urayninpi mas abajo de taqa. train -quechua data/quechua/train/quechua000042.wav isaac suwaqa manam hatun llaqtakuna puriytaqa yachasqachu isaac suwaqa manam hatun llaqtakuna puriytaqa yachasqachu el ladron isaac no sabia andas en las ciudades grandes. train -quechua data/quechua/train/quechua000043.wav abancay llaqtapi warmiyakusqa kunanqa suqta churiyuqña kasqa kay kimsa chunka watanpi abancay llaqtapi warmiyakusqa kunanqa suqta churiyuqña kasqa kay kimsa chunka watanpi había crecido en abancay ahora ya tiene 6 hijos a sus 30 años train -quechua data/quechua/train/quechua000044.wav mana imapas llamkanan kaptin abancayllapi tiyasqa mana imapas llamkanan kaptin abancayllapi tiyasqa como no tenia otros oficios tuvo que quedarse en abancay train -quechua data/quechua/train/quechua000045.wav chaypiqa iskay allin suwakunata chayraq hapirqamuspanku wañuchiyta munachkas chaypiqa iskay allin suwakunata chayraq hapirqamuspanku wañuchiyta munachkas capturaron recientemente a dos ladrones a quienes querían lincharlos train -quechua data/quechua/train/quechua000046.wav winsislawcha chayarqamuptinsi tuparquspanku allinta qatunakusqanku suwakuypi purinankupaq winsislawcha chayarqamuptinsi tuparquspanku allinta qatunakusqanku suwakuypi purinankupaq cuando había llegado wenseslau y a su encuentro se habían reforzarón para andar a robar train -quechua data/quechua/train/quechua000047.wav iskaynin rimasqanchik maqtakunapa chimpanpitaq qipa kaq suwa masinku runa tiyallasqataq iskaynin rimasqanchik maqtakunapa chimpanpitaq qipa kaq suwa masinku runa tiyallasqataq es que al frente de los dos que hablaban tambien estaba el ladron de atrás train -quechua data/quechua/train/quechua000048.wav payqa aswan taksalla wakinmantaqa tumpa sinqasapa uyantaq aswan yanayaykusqa chukchantaq chayraq rutusqa yana chillu payqa aswan taksalla wakinmantaqa tumpa sinqasapa uyantaq aswan yanayaykusqa chukchantaq chayraq rutusqa yana chillu el era un poco mas bajo, narizón el su rostro mas o menos oscuro y el cabello recién cortado todo oscuro train -quechua data/quechua/train/quechua000049.wav karqancha iskay chunka pichqa watayuq karqancha iskay chunka pichqa watayuq habría tenido unos 25 años train -quechua data/quechua/train/quechua000050.wav mana ancha rimaysapa makinñataq laqlakama mana ancha rimaysapa makinñataq laqlakama y asi en las calles con sus amigos ladrones ya empezaba a pelearse train -quechua data/quechua/train/quechua000051.wav kay rimasqanchik suwapa sutinqa pedro vera kasqa kay rimasqanchik suwapa sutinqa pedro vera kasqa el ladrón con quien hemos estado hablando se llama pedro vrea train -quechua data/quechua/train/quechua000052.wav tayta mamanqa chay ayllu ukullamanta tayta mamanqa chay ayllu ukullamanta sus padres son de la misma familia train -quechua data/quechua/train/quechua000053.wav chay kimsantin suwakunaqa hinallas upyachkanku chay kimsantin suwakunaqa hinallas upyachkanku los tres ladros estan bebiendo así nada mas train -quechua data/quechua/train/quechua000054.wav chay upyasqanku ukupi rimayninkutaqa tupachichkanku watuchkanku ima qipa punchawkuna ruranankupaq qayninpa rurasqankuta qawarispa chay upyasqanku ukupi rimayninkutaqa tupachichkanku watuchkanku ima qipa punchawkuna ruranankupaq qayninpa rurasqankuta qawarispa en la conversa están coordinando y planeando que es lo que van a hacer al día siguiente, refelexionando sobre lo que habían hecho la vez pasada train -quechua data/quechua/train/quechua000055.wav chaypi sinkasqaña kunanqa allinta rimayta tupachichkanku kastilla simillapas rimankupas chaypi sinkasqaña kunanqa allinta rimayta tupachichkanku kastilla simillapas rimankupas en aquella oportunidad y ahora estan coordinando mejor en español train -quechua data/quechua/train/quechua000056.wav t'aqaqa aylluqa wakin urqukunapi llaqtakunahina wakchalla kasqa t'aqaqa aylluqa wakin urqukunapi llaqtakunahina wakchalla kasqa la familia había sido pobre tal como en los poblados de los cerros train -quechua data/quechua/train/quechua000057.wav uchuy suyu ayllupi runakunaqa qipa punchawkunataqa lliw yacharqunkuña tayta jacinto suwasqankuta hinallataq teresa sipasta pakisqankutapas uchuy suyu ayllupi runakunaqa qipa punchawkunataqa lliw yacharqunkuña tayta jacinto suwasqankuta hinallataq teresa sipasta pakisqankutapas los pobladores del pueblo ya saben que el que ha robado es el señor jacinto y que le hicieron daño a la señorita teresa train -quechua data/quechua/train/quechua000058.wav chay willakuykunaqa wayrawanpas kuska rinmanku hinas utqaylla runakunamanqa chayarqun chay willakuykunaqa wayrawanpas kuska rinmanku hinas utqaylla runakunamanqa chayarqun de esas habladurias las personas se enteraron deinmediato como si el viento llevara train -quechua data/quechua/train/quechua000059.wav wakin ayllukunamantaqa aswan chawpinpi kasqa muyuriyninpitaq tarikusqa wakin ayllukunamantaqa aswan chawpinpi kasqa muyuriyninpitaq tarikusqa de los otros pueblos estaba al medio y alrededor se encontraba train -quechua data/quechua/train/quechua000060.wav kisari ayllu apillway ayllu pararani patapata parqu mulluni awkimarka hururkuy tampurkiy ayllu ima kisari ayllu apillway ayllu pararani patapata parqu mulluni awkimarka hururkuy tampurkiy ayllu ima la comunidad de kisara, apillway, pararani, patapata, parqu, molluni, awkimarca, hururquy y tamburkiy train -quechua data/quechua/train/quechua000061.wav kaykunataq apurimac suyupi tarikusqa kaykunataq apurimac suyupi tarikusqa y estos se encontraban en el departamento de apurimac train -quechua data/quechua/train/quechua000062.wav perú suyupitaq aswan urayninpiña perú suyupitaq aswan urayninpiña mas al sur de perú train -quechua data/quechua/train/quechua000063.wav nispansi baltasar sinsiqa hatun kunkanwan qaparin nispansi baltasar sinsiqa hatun kunkanwan qaparin diciendo esto baltazar hace un llamado con su voz gruesa train -quechua data/quechua/train/quechua000064.wav sumaq wayqu uku pampachapi chay taqaqa aylluqa tarikun sumaq wayqu uku pampachapi chay taqaqa aylluqa tarikun en un vallecito agradable se encuentra el pueblito de tataqa train -quechua data/quechua/train/quechua000065.wav sumaq qumir sachakunawan muyuchisqa apu tayta urqukunawan qawachisqa sumaq qumir sachakunawan muyuchisqa apu tayta urqukunawan qawachisqa a la vista está rodeado por bonitas plantas el apu train -quechua data/quechua/train/quechua000066.wav chay llaqtapa qayllantataq iskay mayukuna hatun urqukunamanta uraykun chaypi tupanakuspañataq chullalla mayuqa wayqunta uraykun imaynam machaqway qinqu qinqurispa purin chayhinata mayupas chin niqta rikchachispa hina allillamanta suchumun hatun pachachaka mayuman chayanankama chay llaqtapa qayllantataq iskay mayukuna hatun urqukunamanta uraykun chaypi tupanakuspañataq chullalla mayuqa wayqunta uraykun imaynam machaqway qinqu qinqurispa purin chayhinata mayupas chin niqta rikchachispa hina allillamanta suchumun hatun pachachaka mayuman chayanankama y a sus costados está discurriendo dos ríos que en la parte mas baja se reunen y forman uno solo como si fuera una culebra echa a marchar en sicsac despertando el silencio hasta llegar a su destino train -quechua data/quechua/train/quechua000067.wav chay yakuwan qarpasqa allpapiqa tukuy imam wiñan saramanta mansanakama chay yakuwan qarpasqa allpapiqa tukuy imam wiñan saramanta mansanakama con el riego de este río crece desde maíz hasta las manzanas train -quechua data/quechua/train/quechua000068.wav qipa pachapiqa haciendas chay taqaqapiqa kasqa qipa pachapiqa haciendas chay taqaqapiqa kasqa hace tiempo por taqaqa había una hacienda train -quechua data/quechua/train/quechua000069.wav chay uchuy suyupi runakunaqa allinllas tiyakurqanku sumaqlla hawkalla llamkakuspanku chakrankutapas yapurqanku chay uchuy suyupi runakunaqa allinllas tiyakurqanku sumaqlla hawkalla llamkakuspanku chakrankutapas yapurqanku en ese pequeño publo las personas vivián felices trabajando la agricultura y los arados train -quechua data/quechua/train/quechua000070.wav manas haykappas ayllupuraqa takanakuqtaqchu chiqninakuqtaqchu kasqa manas haykappas ayllupuraqa takanakuqtaqchu chiqninakuqtaqchu kasqa casi nunca había problemas entre los camunidades vecinas train -quechua data/quechua/train/quechua000071.wav huñurinakuspa rimarinakuspa ima laymitapas minkatapas ruraririqku huñurinakuspa rimarinakuspa ima laymitapas minkatapas ruraririqku convocandoce y juntandose realizaban las festividades train -quechua data/quechua/train/quechua000072.wav kikin ayllu ukupiqa manas ima suwakunapas karqanchu kikin ayllu ukupiqa manas ima suwakunapas karqanchu en la misma población no existía robos train -quechua data/quechua/train/quechua000073.wav urqukunapi qatukunallamantas mayninpi suwakunaqa vaca qatiyta yachaq urqukunapi qatukunallamantas mayninpi suwakunaqa vaca qatiyta yachaq y si robaban eran los que estaban en los cerros train -quechua data/quechua/train/quechua000074.wav payqa wakin runa masinkunaman kutirispa rumi pirqa hawamanta hatun huñunakuypi llaqta runakunata lliw ayllu runakunata payqa wakin runa masinkunaman kutirispa rumi pirqa hawamanta hatun huñunakuypi llaqta runakunata lliw ayllu runakunata el se dirigío a sus paisanos desde las afueras del corral de piedras en la reunión que llavaron train -quechua data/quechua/train/quechua000075.wav chay suwakunaqa riqsisqa llaqtakunallamantas hamuyta yacharqanku chay suwakunaqa riqsisqa llaqtakunallamantas hamuyta yacharqanku esos ladrones solo venían de lugares conocidos train -quechua data/quechua/train/quechua000076.wav chukimanta antapampamanta chumpivillkasmanta chukimanta antapampamanta chumpivillkasmanta de chuqui, antapampa, chumbivilcas train -quechua data/quechua/train/quechua000077.wav achkha achkhamantas chay suwakunaqa uywataqa qatiyta yachaqku achkha achkhamantas chay suwakunaqa uywataqa qatiyta yachaqku en grandes cantidades estos ladrones solian robar animales train -quechua data/quechua/train/quechua000078.wav hinaqa qichwamantaqa manataqsi imatapas tupayarqankuchu hinaqa qichwamantaqa manataqsi imatapas tupayarqankuchu pero de los vales no tocaban nada train -quechua data/quechua/train/quechua000079.wav mana haykappas qullqi suwataqa riqsirqankuchu sara suwatapas wallpa suwatapas runa wañuchiqkunatapas nakaqkullamantas ñawpaq willakuykunamanta yacharqanku mana haykappas qullqi suwataqa riqsirqankuchu sara suwatapas wallpa suwatapas runa wañuchiqkunatapas nakaqkullamantas ñawpaq willakuykunamanta yacharqanku pero nunca conocieron a los que robaban dinero, gallina, asesinos, los que acuchillaban y si sabian eran de lo que solian escuchar antes train -quechua data/quechua/train/quechua000080.wav wasikunapas punkunku kicharayasqa hawka kaq wasikunapas punkunku kicharayasqa hawka kaq y sus casas andaban abiertas y no pasaba nada train -quechua data/quechua/train/quechua000081.wav chayhinaya chay uchuy suyupi kawsayqa kasqa chayhinaya chay uchuy suyupi kawsayqa kasqa así era pues vivir en un pueblo pequeño train -quechua data/quechua/train/quechua000082.wav runakunaqa manaraqya watusqakuraqchu manchakuypi tiyaytaqa llaqtaman qincha chayamunantaqa runakunaqa manaraqya watusqakuraqchu manchakuypi tiyaytaqa llaqtaman qincha chayamunantaqa la gente no conocía el vivir de miedo antes de la llegada estos males train -quechua data/quechua/train/quechua000083.wav chayhina hawkallapi tiyakuchkaptinkus huk tutas paqpakakunaqa sachakunapi aya takiyta waqaykun chayhina hawkallapi tiyakuchkaptinkus huk tutas paqpakakunaqa sachakunapi aya takiyta waqaykun cuando todo estaba bien una noche las aves de mal agurio empezaron a cantar cantos de muerte train -quechua data/quechua/train/quechua000084.wav chay supaypa p'isqunta uyarispankus runakunaqa ancha mancharisqa tapurinakunku hinaman nirillankutaq chay supaypa p'isqunta uyarispankus runakunaqa ancha mancharisqa tapurinakunku hinaman nirillankutaq al escuchar estos cantos la población se empezó a preocuparse y se preguntarón entre ellos train -quechua data/quechua/train/quechua000085.wav taqaqapi runakunaqa ancha piñasqañam kasqaku imayna yunka uraypi saqra uywakuna takanakunankupaq supayta piñayanakuq chay hinas chay ayllu runakunaqa ancha amisqaña kasqaku chullallata tukuy kallpankuwan taqaqapi runakunaqa ancha piñasqañam kasqaku imayna yunka uraypi saqra uywakuna takanakunankupaq supayta piñayanakuq chay hinas chay ayllu runakunaqa ancha amisqaña kasqaku chullallata tukuy kallpankuwan los comuneros en taqaqa ya estaban molestos como los animales de la selva cuando para pelear estan molestos entre si, estaban mas o menos fastidiados train -quechua data/quechua/train/quechua000086.wav imapunicha kay llaqtanchikkunamanqa chayamunqa sinchitam kay qipa punchawkunapiqa tuta qincha pisquqa takiykamuchkan imapunicha kay llaqtanchikkunamanqa chayamunqa sinchitam kay qipa punchawkunapiqa tuta qincha pisquqa takiykamuchkan algo va pasar en nuestro pueblo ya que estos animales de mal agurio estan cantando en las noches train -quechua data/quechua/train/quechua000087.wav nispa nispa diciendo train -quechua data/quechua/train/quechua000088.wav tayta apolinario qawanaqa allin puqusqa kimsa turukunata qaturqapusqa allin chanin qullqipi tayta apolinario qawanaqa allin puqusqa kimsa turukunata qaturqapusqa allin chanin qullqipi el señor apolinario había vendido sus tres toros a buen precio train -quechua data/quechua/train/quechua000089.wav yaqa llapan qullqita apaykuspas abancay hatun llaqtaman tukuy imaymana rantikuq puririsqa yaqa llapan qullqita apaykuspas abancay hatun llaqtaman tukuy imaymana rantikuq puririsqa llevando casi todo su dinero se fue a abancay a comparar de todo train -quechua data/quechua/train/quechua000090.wav taqaqa ayllumanta abancay llaqtaman rinapaqqa karu purinaraqsi taqaqa ayllumanta abancay llaqtaman rinapaqqa karu purinaraqsi para llegar de taqaqa a abancay está muy distante train -quechua data/quechua/train/quechua000091.wav hatun wayqu urayman mayu patallanta rina hatun rumiyuq ñan pallqakama chaypiraqmi camiunman aypana hatun wayqu urayman mayu patallanta rina hatun rumiyuq ñan pallqakama chaypiraqmi camiunman aypana tiene que bajar por el borde del río hasta alcanzar por donde pasan los camiones train -quechua data/quechua/train/quechua000092.wav chaykamallam carruqa chayamun chaykamallam carruqa chayamun hasta ahí no mas el carro alcanza train -quechua data/quechua/train/quechua000093.wav tayta apolinariuqa sapallansi richkan tayta apolinariuqa sapallansi richkan el señor apolinario está yendo solo train -quechua data/quechua/train/quechua000094.wav chaysi chin niq sacha sacha wayquta purichkaptinsi kallpasapa kimsa wayna maqtakuna makinpi cuchilluyuqkama pampaman kumparparinku chaysi chin niq sacha sacha wayquta purichkaptinsi kallpasapa kimsa wayna maqtakuna makinpi cuchilluyuqkama pampaman kumparparinku el lugar es silencioso con muchos arbostros en eso aparecieron tres jovenes corpulentos con cuchillo en la mano y lograron tumbarle al suelo train -quechua data/quechua/train/quechua000095.wav wañuyta mana munaspaykiqa llapan qullqiykita hurqumuy wañuyta mana munaspaykiqa llapan qullqiykita hurqumuy si no quieres morir saca todo el dinero que llevas train -quechua data/quechua/train/quechua000096.wav turu qatusqayki qullqita turu qatusqayki qullqita la plata por la venta del toro train -quechua data/quechua/train/quechua000097.wav nispansi nin huknin kaq uyan tapasqa suwa maqtaqa nispansi nin huknin kaq uyan tapasqa suwa maqtaqa así le dijo uno de los ladrones que tenía cubierta la cara train -quechua data/quechua/train/quechua000098.wav apolinario sutiyuq runachaqa sinchitas mancharin apolinario sutiyuq runachaqa sinchitas mancharin el señor apolinario se asustó mucho train -quechua data/quechua/train/quechua000099.wav imalla mañakunallanpaqpas manas siminpas tuqyanchu watarqapunsi imalla mañakunallanpaqpas manas siminpas tuqyanchu watarqapunsi no podía articular nada por el miedo train -quechua data/quechua/train/quechua000100.wav kikin suwakunas runachata hapirquspanku cuchilluwan chumpinta kuchurpaspanku maskapakunku kikin suwakunas runachata hapirquspanku cuchilluwan chumpinta kuchurpaspanku maskapakunku los mismos ladrones usando el cuchillo cortaron la faja que tenía para rebuscarlo train -quechua data/quechua/train/quechua000101.wav wiswi suysunapas qullqitaqa allinta kipuschasqata wiqawnin chawpi ukupi apasqa wiswi suysunapas qullqitaqa allinta kipuschasqata wiqawnin chawpi ukupi apasqa en un sernidor de grasa a la altura de la cintura llevaba el dinero train -quechua data/quechua/train/quechua000102.wav kipuchantintas qalata chay suwakunaqa qichurpapun kipuchantintas qalata chay suwakunaqa qichurpapun le quitaron todo el monedero train -quechua data/quechua/train/quechua000103.wav chayta ruraspankutaq kaq sacha sachaman yaykuykatamun chayta ruraspankutaq kaq sacha sachaman yaykuykatamun habiendo culminado con el robo se dirijieron entre las montañas train -quechua data/quechua/train/quechua000104.wav runachaqa wiqi ñawintinsi mana imatapas rurayta atinchu waqantaq llakikuntaq unaymantaña yuyaynin kutimuptinñas waranta hapiykukuspa ayllunman kaq kutipun runachaqa wiqi ñawintinsi mana imatapas rurayta atinchu waqantaq llakikuntaq unaymantaña yuyaynin kutimuptinñas waranta hapiykukuspa ayllunman kaq kutipun el hombrecito con sus ojos lagrimosos no podía hacer absolutamente nada, se encontraba preocupado y llorando, y al rato recuperó la conciencia retornó a su pueblo sosteniendo el pantalón train -quechua data/quechua/train/quechua000105.wav chay punchawllataqsi inti yaqaña yaykuykuchkaptin huk sipas teresa sutiyuq taksa turichantin kisari aylluman ripusqa chay punchawllataqsi inti yaqaña yaykuykuchkaptin huk sipas teresa sutiyuq taksa turichantin kisari aylluman ripusqa ese mismo día al ataredecer teresa junto a su hermanito estaba yendo a la comunidad de kisara train -quechua data/quechua/train/quechua000106.wav paykunaqa abancay llaqtata rantikuq risqa paykunaqa abancay llaqtata rantikuq risqa ellos iban a abancay a comprar train -quechua data/quechua/train/quechua000107.wav chay chisiyaytataq wasinkuman kutipuchkarqanku chay chisiyaytataq wasinkuman kutipuchkarqanku y al ataredecer estaban retornando a su casa train -quechua data/quechua/train/quechua000108.wav qipisapa kaspa allimanta purispa tumpata chisiyarqachikusqaku qipisapa kaspa allimanta purispa tumpata chisiyarqachikusqaku por la carga que llevaban aún caminando rápido se les hizo tarde train -quechua data/quechua/train/quechua000109.wav chin niq wayquta llallirichkantinkuñas ñawpaqninpi kimsantin suwa maqtakunaqa uyankuta allinta pisturqukuspa mana riqsichikunankupaq qunqayllamanta rikurirpamunku chin niq wayquta llallirichkantinkuñas ñawpaqninpi kimsantin suwa maqtakunaqa uyankuta allinta pisturqukuspa mana riqsichikunankupaq qunqayllamanta rikurirpamunku cuando ya estaban pasando por un lugar solitario los tres ladrones enmascarado aparecieron de la nada train -quechua data/quechua/train/quechua000110.wav winsislaw sutiyuq suwas wakintaqa kamachiq kasqa winsislaw sutiyuq suwas wakintaqa kamachiq kasqa el que dirigía era el ladrón de nombre wenseslau train -quechua data/quechua/train/quechua000111.wav kikinsi teresa sutiyuq sipastaqa makinmanta hapin huknintaqsi qipinta qichun kikinsi teresa sutiyuq sipastaqa makinmanta hapin huknintaqsi qipinta qichun el mismo fue quién agarró a teresa y el otro le quita lo que llevaba train -quechua data/quechua/train/quechua000112.wav huknin suwataqsi irqichata sipaspa turichanta waskillawan makinmanta chaqnarquspa huk sachaman watarqanpun huknin suwataqsi irqichata sipaspa turichanta waskillawan makinmanta chaqnarquspa huk sachaman watarqanpun y el otro ladrón le amarró con la cuerda y le dejó atada al árbol train -quechua data/quechua/train/quechua000113.wav chayta rurarquspaqa chunka pichqayuq watayuq sipasta astawan sach'a ukhuman apaykurquspa kimsantin maqt'akunaqa munasqankuta ruraykunku chayta rurarquspaqa chunka pichqayuq watayuq sipasta astawan sach'a ukhuman apaykurquspa kimsantin maqt'akunaqa munasqankuta ruraykunku luego de eso los tres ladrones a la joven de 25 años la llevaron mas adentro en donde hiceron de ella lo que les peteciera train -quechua data/quechua/train/quechua000114.wav qari kasqankutas rikuchiyta munasqaku qari kasqankutas rikuchiyta munasqaku quicieron mostrarle su miembro train -quechua data/quechua/train/quechua000115.wav teresa sipasqa mana imawanpas amachakuytaqa atinchu waqaylla waqaykun qaparispa waqakuptinpas siminta huk kaq suwa taparqun teresa sipasqa mana imawanpas amachakuytaqa atinchu waqaylla waqaykun qaparispa waqakuptinpas siminta huk kaq suwa taparqun teresa no sabía como protegerse y por eso solo le quedava llorar a gritos y uno de los ladrones le taparon la boca train -quechua data/quechua/train/quechua000116.wav manallas suwakunamanqa manas imapas qukunchu manallas suwakunamanqa manas imapas qukunchu a los ladrones no les importaba absolutamente nada train -quechua data/quechua/train/quechua000117.wav teresapa wiqinpas ñakariyninpas mañakuyninpas manas sunqunkutaqa llampuyachinchu teresapa wiqinpas ñakariyninpas mañakuyninpas manas sunqunkutaqa llampuyachinchu los llantos y lagrimas de teresa no les causó importancia train -quechua data/quechua/train/quechua000118.wav ernestuchañataqsi sachapi watarayasqanmanta uyariylla uyarichkan paninta waqchispa qanrachasqankuta ernestuchañataqsi sachapi watarayasqanmanta uyariylla uyarichkan paninta waqchispa qanrachasqankuta ernestito escuchaba como le lastimaban a su herman train -quechua data/quechua/train/quechua000119.wav wiqillansi sutuylla sutuchkan llakikuytaq manchakuytaq ima umanpiqa huñunaykukuchkan wiqillansi sutuylla sutuchkan llakikuytaq manchakuytaq ima umanpiqa huñunaykukuchkan de tanto llorar su lagrima se va secando la preocupación se va acumulando en su cabeza a reventar train -quechua data/quechua/train/quechua000120.wav mayninpiqa qayakuytas munan mayninpiqa qayakuytas munan intentando llamar a alguien train -quechua data/quechua/train/quechua000121.wav pillapas kay chisiyaytaña purichkanman pillapas kay chisiyaytaña purichkanman que quizas se encuentre por estos alrededores train -quechua data/quechua/train/quechua000122.wav nispa yuyaymanakullantaq nispa yuyaymanakullantaq eso es lo que pensaba train -quechua data/quechua/train/quechua000123.wav urayman wichaymansi qawakun urayman wichaymansi qawakun dirige su mirada hacia abajo y arriba train -quechua data/quechua/train/quechua000124.wav yanqallas ñawinqa muyupakun sunqunpas watupakun ninrinpas uyaripakun manas pipas rikurimunchu yanqallas ñawinqa muyupakun sunqunpas watupakun ninrinpas uyaripakun manas pipas rikurimunchu su vista vaga por las puras su corazón late fuerte, sus orejas estan atentos pero nadie aparece train -quechua data/quechua/train/quechua000125.wav nispa nispa diciendo train -quechua data/quechua/train/quechua000126.wav teresaqa wañusqanmanta hinas rikcharin teresaqa wañusqanmanta hinas rikcharin teresa se despertó como si volviera de la muerte train -quechua data/quechua/train/quechua000127.wav kayman wakman qawarin kayman wakman qawarin y otra vuelta mira aquí y allá train -quechua data/quechua/train/quechua000128.wav kikinpas qawarikullantaq kikinpas qawarikullantaq y vuelve a llorar en sí misma train -quechua data/quechua/train/quechua000129.wav umanpas tomo'ampallaña polleranpas llik'iy llik'i chankankunapas wisch'unkunapas lliw yawarllaña q'ipinpas manas kanchu umanpas tomo'ampallaña polleranpas llik'iy llik'i chankankunapas wisch'unkunapas lliw yawarllaña q'ipinpas manas kanchu su cabeza está rota, su pollera esta hecho tiras con sagre por el suelo y su bulto ya no está train -quechua data/quechua/train/quechua000130.wav chayñas turin ernestuchamanta yuyarin chayñas turin ernestuchamanta yuyarin y recien se recuerda de su hermano ernesto train -quechua data/quechua/train/quechua000131.wav waqapakuspa wiqi hunta allimanta sayarin waqapakuspa wiqi hunta allimanta sayarin se levanta sollozando train -quechua data/quechua/train/quechua000132.wav huk kaspiwan tawnakuspansi turin maskaq rin huk kaspiwan tawnakuspansi turin maskaq rin apoyado en un palo que tomó como bastón va en busca de su hermano train -quechua data/quechua/train/quechua000133.wav qanchis watayuq maqtachaqa ancha chutapakuspas yaqaña waskamanta lluptirqamuchkasqa chayllamansi paninqa chayarqan qanchis watayuq maqtachaqa ancha chutapakuspas yaqaña waskamanta lluptirqamuchkasqa chayllamansi paninqa chayarqan el niñito de 7 años por poco ya se estaba liberando de la soga y ahí es cuando llega su hermana train -quechua data/quechua/train/quechua000134.wav sachakunapi tukuy laya pisqukunapas chay qaparisqankuta uyarispanku anchatas mancharikuspa pawaykacharinku urqukunapas yachapayamunsi imayna kusisqa kunkakuna sachakunapi tukuy laya pisqukunapas chay qaparisqankuta uyarispanku anchatas mancharikuspa pawaykacharinku urqukunapas yachapayamunsi imayna kusisqa kunkakuna los árboles que estaban eran testigos y las aves que volaban corrian de un lugar a otro y se escuchaba el eco de las montañas train -quechua data/quechua/train/quechua000135.wav paskarquptinqa ñawinkupas punki punkillaña pawaykanan paskarquptinqa ñawinkupas punki punkillaña pawaykanan y apenas se soltó corrió con sus ojos hinchados train -quechua data/quechua/train/quechua000136.wav chaypas ernestoqa waqapakuspa paninta nin chaypas ernestoqa waqapakuspa paninta nin en eso ernestito le dice llorando train -quechua data/quechua/train/quechua000137.wav suyaykullay paniy tumpatawan wiñarquspa chay qillakunataqa wañurquchisaqmi makiywanpunim sipirqusaq ama waqayñachu suyaykullay paniy tumpatawan wiñarquspa chay qillakunataqa wañurquchisaqmi makiywanpunim sipirqusaq ama waqayñachu espera nomá hermana voy a crecer un poco mas y apenas pueda los voy a matar con mis propias manos los voy a matar ya no llores train -quechua data/quechua/train/quechua000138.wav tayta inti puñuq allintaña yaykurqapuq kaptinña iskaynin pani turintinqa wasinkuman chayraq puririnku qipankupi sallqa yuyariyta saqra rurayta ima saqiykatamuspa tayta inti puñuq allintaña yaykurqapuq kaptinña iskaynin pani turintinqa wasinkuman chayraq puririnku qipankupi sallqa yuyariyta saqra rurayta ima saqiykatamuspa cuando el dios sol ya se había desaparecido ellos ambos hermanos se dirigieron a su casa dejando atrás esa horrible experiencia train -quechua data/quechua/train/quechua000139.wav apu taytakunallas sachakunallas mayukunallas chay ñakachiqkunapa rurasqankutaqa rikusqa apu taytakunallas sachakunallas mayukunallas chay ñakachiqkunapa rurasqankutaqa rikusqa solo los apus, las montañas el río son testigos de aquella penosa escena train -quechua data/quechua/train/quechua000140.wav paykunapas sinchita llakikuspanku sunqunkuta nanachikuspankus chay suwakunataqa ñakanku paykunapas sinchita llakikuspanku sunqunkuta nanachikuspankus chay suwakunataqa ñakanku ellos siendo testigos de lo presenciado maldicen a los ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000141.wav saqra suwakunaqa tukuy tutas chakipi hatun auto ñankama kallpanku chaymantañataq abancaykama achikyaytaqa illaripunku saqra suwakunaqa tukuy tutas chakipi hatun auto ñankama kallpanku chaymantañataq abancaykama achikyaytaqa illaripunku esos ladrones sin alma toda la noche caminaron hasta llegar a la carretera donde van los autos y luego amanecieron en abancay train -quechua data/quechua/train/quechua000142.wav chayhina tutalla purispaqa manaya piwanpas rikuchikuqkuchu kasqanku chayhina tutalla purispaqa manaya piwanpas rikuchikuqkuchu kasqanku cuando andaban de noche nadie podía ver su delito train -quechua data/quechua/train/quechua000143.wav cuñado ha vito como la hice chivar a la chola cuñado ha vito como la hice chivar a la chola has visto cuñado como le hice gritar a la chica train -quechua data/quechua/train/quechua000144.wav yachaspaqa ancha llakipakusqallaña tapurinakunku rimarinku yachaspaqa ancha llakipakusqallaña tapurinakunku rimarinku cuando vuelven a recordar aquella triste escena ya nadie habla tanto train -quechua data/quechua/train/quechua000145.wav wakinqa manaña chiqaptañachu rimanku astawan astawanña yapaykunku wakinqa manaña chiqaptañachu rimanku astawan astawanña yapaykunku otros ya no hablan tal cuañl a pasado y andan aumentando mas cosas train -quechua data/quechua/train/quechua000146.wav allin manchasqaraq waqapakusparaq allin manchasqaraq waqapakusparaq como estaba de miedo y llorando train -quechua data/quechua/train/quechua000147.wav imapas chaninniyuq tarisqankuqa allin allinninkunata huk wayaqaman churanku imapas chaninniyuq tarisqankuqa allin allinninkunata huk wayaqaman churanku lo que tenía de valor guardaron en un bolso aperte train -quechua data/quechua/train/quechua000148.wav chayhina maskachkaspallas pacha baúlpi llapan turu qullqita tarirpanku chayhina maskachkaspallas pacha baúlpi llapan turu qullqita tarirpanku buscando de esa manera es cuando encuentra la plata en el baúl train -quechua data/quechua/train/quechua000149.wav millayllataña asiykuspankutaq chay payakunaman chay qullqitaqa qawaykachinku millayllataña asiykuspankutaq chay payakunaman chay qullqitaqa qawaykachinku con una sonrrisa horrible muentran el dinero a la vieja train -quechua data/quechua/train/quechua000150.wav señora vicitasiuntaq chay mancharikusqanmanta kallpata hapispas suwakunata nisqa señora vicitasiuntaq chay mancharikusqanmanta kallpata hapispas suwakunata nisqa la señora vicitación tomando fuerzas le dijo a los ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000151.wav qamkunapunim chay suwakunaqa kankichik jacinto wakcha runacha suwaq teresa sipas waqachiq qamkunapunim chay suwakunaqa kankichik jacinto wakcha runacha suwaq teresa sipas waqachiq ustedes son esos ladrones que le robaron al pobre de jacinto y los que le hiceron llorar a teresa train -quechua data/quechua/train/quechua000152.wav qillakuna kunanqa paqarin kikiy qusayki guardiakunawan hapichimusaykichik ñuqaqa riqsichkaykichik qillakuna kunanqa paqarin kikiy qusayki guardiakunawan hapichimusaykichik ñuqaqa riqsichkaykichik vagos mañana mismo les haré coger con la policía yo sé quienes son train -quechua data/quechua/train/quechua000153.wav nispa rimarqun sinchi phiñasqa nispa rimarqun sinchi phiñasqa así hablo muy molesta train -quechua data/quechua/train/quechua000154.wav imachus chayta rimarqun chayqa kikin winsislaw suwa maqtam huk achata hapispa rumi sunqu kaspa mamakuchataqa kikin kiru wasawan umanpi panarqun imachus chayta rimarqun chayqa kikin winsislaw suwa maqtam huk achata hapispa rumi sunqu kaspa mamakuchataqa kikin kiru wasawan umanpi panarqun apenas habló eso el mismo ladrón wenseslau hagarró una hacha y la golpeo con el filo en la cabeza train -quechua data/quechua/train/quechua000155.wav chayllapaqmi señora vicitasionqa kapusqa chayllapaqmi señora vicitasionqa kapusqa solo para eso estaba la señora vivitación train -quechua data/quechua/train/quechua000156.wav pampaman manaña kawsayniyuq siqaykun pampaman manaña kawsayniyuq siqaykun cayó al suelo ya sin vida train -quechua data/quechua/train/quechua000157.wav watupakunkus ayllukuna kamachiqkunapas watupakunkus ayllukuna kamachiqkunapas empezaron a preguntar en el pueblo tambien las autoridades train -quechua data/quechua/train/quechua000158.wav ñutqunpas hawamanraqsi lluqsirqamun ñutqunpas hawamanraqsi lluqsirqamun sus cesos se derramaron train -quechua data/quechua/train/quechua000159.wav chaytaya munarqanki viejay mierda chaytaya munarqanki viejay mierda eso pues querias vieja de mierda train -quechua data/quechua/train/quechua000160.wav nispansi panasqan achata huk kuchuman wikapan nispansi panasqan achata huk kuchuman wikapan diciendo eso tiró el hacha a un rincón train -quechua data/quechua/train/quechua000161.wav pampapi chutarayasqanmanta wiraqucha juanqa rikusqa imayna warmin wañuchisqankuta pampapi chutarayasqanmanta wiraqucha juanqa rikusqa imayna warmin wañuchisqankuta estando tirado en el suelo el señor juan vío como mataron a su esposa train -quechua data/quechua/train/quechua000162.wav manas siminqa tuqyanñachu manachayqa tukuyta kaminman karqan chay kanalla suwakunata manas siminqa tuqyanñachu manachayqa tukuyta kaminman karqan chay kanalla suwakunata no podía articular nada por el miedo de los contrario les hubiera dicho de todo train -quechua data/quechua/train/quechua000163.wav ñuqatawanya wañuchiwachunku warmiywan kuskaya wañukapusaq ñuqatawanya wañuchiwachunku warmiywan kuskaya wañukapusaq matenme a mi tambien para morir junto a mi esposa train -quechua data/quechua/train/quechua000164.wav nispansi huk kawsaypi hinaña hamutachkan nispansi huk kawsaypi hinaña hamutachkan eso decía como si estuviera entre sueños train -quechua data/quechua/train/quechua000165.wav chaymantataq allin kallpata hapispa umanta tiyarichin hinamanqa suwakunaman kutirispa kay tipi tipi rimayta qallarin chaymantataq allin kallpata hapispa umanta tiyarichin hinamanqa suwakunaman kutirispa kay tipi tipi rimayta qallarin cuando recuperó la conciencia empezó a hablar entrecortado train -quechua data/quechua/train/quechua000166.wav riqsichkaykim yaw maqta qamqa marcelino tumayllapa churinmi kachkanki riki ari riqsichkaykichikpunim riqsichkaykim yaw maqta qamqa marcelino tumayllapa churinmi kachkanki riki ari riqsichkaykichikpunim te conozco muchachos tu eres hijo de marcelino tumaylla es verdad les conozco train -quechua data/quechua/train/quechua000167.wav nispansi sasallawanña rimayta atirqun nispansi sasallawanña rimayta atirqun pudo articular con dificultad train -quechua data/quechua/train/quechua000168.wav pikunataqsi chay suwakunari kan pikunataqsi chay suwakunari kan quienes son esos ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000169.wav kaqllataqsi chay mana almayuq suwaqa mana sunquyuq suwaqa cuchillunta hurquykuspa machulachaman istiykun wakin suwa masin harkakuchkaptinsi winsislawchaqa taytakuchapa qallunta hapispa hawaman chutarispa chawpimanta kuchurparin kaqllataqsi chay mana almayuq suwaqa mana sunquyuq suwaqa cuchillunta hurquykuspa machulachaman istiykun wakin suwa masin harkakuchkaptinsi winsislawchaqa taytakuchapa qallunta hapispa hawaman chutarispa chawpimanta kuchurparin de la misma forma ese ladrón wenseslau que no tiene corazón ni alma sacó su cuchillo aún cuando los otros le decían que no, al viejito le tomó de la lengua y lo arrastró hacia afuera y la cortó train -quechua data/quechua/train/quechua000170.wav qallu kuchusqatataq kichka kichkaman hawaman wikapatamunku qallu kuchusqatataq kichka kichkaman hawaman wikapatamunku cortando la lengua tiró afuera entre las espinas train -quechua data/quechua/train/quechua000171.wav chay saqra rurayta atispankuqa chay tutallas kaq abancay hatun llaqtaman chakiwan kutirparinkupacha mana piwanpas rikuchikuspa chay saqra rurayta atispankuqa chay tutallas kaq abancay hatun llaqtaman chakiwan kutirparinkupacha mana piwanpas rikuchikuspa esa misma noche habiendo cometido esedelito se fueron otra vez a abancay para que nadie los viera train -quechua data/quechua/train/quechua000172.wav hinatam wañamarka aylluqa llakiy llakiyta tarirqan hinatam wañamarka aylluqa llakiy llakiyta tarirqan es así que el pueblo wañamarka se encontraba consternado train -quechua data/quechua/train/quechua000173.wav warmi qhari payakuna pampapikama chutarayasqa warmi qhari payakuna pampapikama chutarayasqa los viejicitos msrido y mujer estaban tirados en el suelo train -quechua data/quechua/train/quechua000174.wav señora vicitasionqa huk kawsaypiña pachamama ukuman yaykupunallanpaqña señora vicitasionqa huk kawsaypiña pachamama ukuman yaykupunallanpaqña la señora vicitancia ya apunto de ser puesta dentro de la tierra train -quechua data/quechua/train/quechua000175.wav wiraqucha juan pereztaq chaki kirisqa wiñaypaq mana rimayniyuq wiraqucha juan pereztaq chaki kirisqa wiñaypaq mana rimayniyuq y el señor juan perez muy lastimado sin que nunca mas pueda hablar train -quechua data/quechua/train/quechua000176.wav hinallataq allquchankunapas wañusqakama mamankuta ukhu pachaman qatinankupaq hinallataq allquchankunapas wañusqakama mamankuta ukhu pachaman qatinankupaq de la misma forma sus perritos muertos para despedirla al mas allá train -quechua data/quechua/train/quechua000177.wav chay sinchi llakiyya chay chin niq wayqutapas qatin chay sinchi llakiyya chay chin niq wayqutapas qatin es así que colma la tristeza esa quebrada train -quechua data/quechua/train/quechua000178.wav chay tutapas llapan ayllukunapi chay qhincha simi paqpakaqa wañuyta waqyaykun chay tutapas llapan ayllukunapi chay qhincha simi paqpakaqa wañuyta waqyaykun esa noche la ave de mal agurio canta en todos los pueblos llamando a la muerte train -quechua data/quechua/train/quechua000179.wav ninsi baltazar sinsiqa taqaqapi teniente gobernador ninsi baltazar sinsiqa taqaqapi teniente gobernador y dice baltazar el teniente gobernador en taqaqa train -quechua data/quechua/train/quechua000180.wav allqukunapas chay tutaqa millayllatañas awllaykunku runapa yawarninta runapa almanta musyankuman hinaraq allqukunapas chay tutaqa millayllatañas awllaykunku runapa yawarninta runapa almanta musyankuman hinaraq los perros esa noche empezaron a aular como si adivinaran la presencia del derrame de sangre o la presencia de almas train -quechua data/quechua/train/quechua000181.wav wañamarka ayllumanta llakiy willakuyqa tukuy suyuman paqarimurqan wañamarka ayllumanta llakiy willakuyqa tukuy suyuman paqarimurqan de la comunidad wañamarka empezaron a divulgarse estos sucesos train -quechua data/quechua/train/quechua000182.wav abancay hatun llaqtapipas wayra wasikunamantas chay manchay willakuyqa lluqsirimurqan abancay hatun llaqtapipas wayra wasikunamantas chay manchay willakuyqa lluqsirimurqan tanto en abancay estos acontecimientos empezaron a divulgarse por radio train -quechua data/quechua/train/quechua000183.wav chayta uyarispas runakunaqa aswanta mancharikunku chayta uyarispas runakunaqa aswanta mancharikunku al saber sobre ello las personas se asustaron mas aún train -quechua data/quechua/train/quechua000184.wav imanaptintaq taytachakunari kay manchaykunata apachimuwanchik imanaptintaq taytachakunari kay manchaykunata apachimuwanchik por qué será que el padre dios nos trae estos preocupaciones train -quechua data/quechua/train/quechua000185.wav wakin runaqa ñawpaqninkupi hinañas chay wañuy wayrataqa rikusqanku wakin runaqa ñawpaqninkupi hinañas chay wañuy wayrataqa rikusqanku algunos ya notaban esa sensación de muerte delante suyo train -quechua data/quechua/train/quechua000186.wav llapallanchiktacha wañuchiyta tukuwasun llapallanchiktacha wañuchiyta tukuwasun nos terminaran matando a todos train -quechua data/quechua/train/quechua000187.wav allin umapiya chay llakipakuykunataqa churasqanku allin umapiya chay llakipakuykunataqa churasqanku estaban bastante preocupados por estos sucesos train -quechua data/quechua/train/quechua000188.wav maymantataqsi hamunkuman maymantataqsi hamunkuman de donde vendrian train -quechua data/quechua/train/quechua000189.wav manataq suwakunaqa sipastapas paya machukunapatapas yuyaychankuchu chayqa manataq suwakunaqa sipastapas paya machukunapatapas yuyaychankuchu chayqa si no tienen miedo de las jovenes ni de las viejicitas train -quechua data/quechua/train/quechua000190.wav imaraq mana kanmanchu imaraq mana kanmanchu que todavía no habrá train -quechua data/quechua/train/quechua000191.wav millay willakuyta uyarispaqa sinchitapunis runaqa waqakuqku millay willakuyta uyarispaqa sinchitapunis runaqa waqakuqku escuchando estos relatos de terror la gente llora train -quechua data/quechua/train/quechua000192.wav chay imayna payakuna wañuy tarisqankutaqa manapunis iñisqankuchu chay imayna payakuna wañuy tarisqankutaqa manapunis iñisqankuchu no podían creer de la forma que murieron los ancianos train -quechua data/quechua/train/quechua000193.wav munasqa runa kasqankuraykus aswan llakikuyqa mastarikusqa munasqa runa kasqankuraykus aswan llakikuyqa mastarikusqa por ser personas tan queridas la tristeza era mas dura train -quechua data/quechua/train/quechua000194.wav wakin atiqkunaqa abancay llaqtakama qatikusqanku wakin atiqkunaqa abancay llaqtakama qatikusqanku los que podía le siguieron hasta abancay train -quechua data/quechua/train/quechua000195.wav chaypas chay allin runa warmi vicitasiunqa pampakusqa chaypas chay allin runa warmi vicitasiunqa pampakusqa fue ahí donde la señora vicitación fue enterrada train -quechua data/quechua/train/quechua000196.wav qusantataqsi hina k'irisqata wawankuna lima llaqtaman pusapunku qusantataqsi hina k'irisqata wawankuna lima llaqtaman pusapunku y a su esposo asi de lastimado se lo llevaron a lima sus hijos train -quechua data/quechua/train/quechua000197.wav kaqsi killamanta ima suwakunaqa chay wayqu wichayta risqaku kaqsi killamanta ima suwakunaqa chay wayqu wichayta risqaku despues de un mes los ladrones fueron por esos lugares silenciosos train -quechua data/quechua/train/quechua000198.wav hatun rumiyuqmanta wichayman hatun rumiyuqmanta wichayman desde donde estaba la piedra grande hacia arriba train -quechua data/quechua/train/quechua000199.wav nillantaqsi tomas chavez ayllukunapa uman kayninpi nillantaqsi tomas chavez ayllukunapa uman kayninpi tomas chaves que tambien es dirigente del pueblo dice train -quechua data/quechua/train/quechua000200.wav purispa purispankuqa punchawchataraqsi san jorge chakata chimparquspanku aya willka aylluman chayarqullankutaq purispa purispankuqa punchawchataraqsi san jorge chakata chimparquspanku aya willka aylluman chayarqullankutaq andando con pasos acelerados cruzaron el puente san jorge y llegaron a la comunidad de willka train -quechua data/quechua/train/quechua000201.wav chaypiqa sapallankus montes aylluqa tiyakusqanku chaypiqa sapallankus montes aylluqa tiyakusqanku en ese lugar solo vivía la familia montes train -quechua data/quechua/train/quechua000202.wav chay sapallan wasimansi suwakunaqa chayarqunku chay sapallan wasimansi suwakunaqa chayarqunku a esa casa solitaria los ladrones llegaron train -quechua data/quechua/train/quechua000203.wav kimsantinsi kaq cuchillo hapisqakama punkuta haytaspa yaykusqanku iskaynin warmi qarita allinta chaqnarquspa watarquspa imaqa ñawinku rikuchkaptinsi kikin montispa uywanta karunarqamuspanku allin allin kawsayninkuta atisqankutapas apaykatamunku wakinta caballopi wakintataqsi qipipi rikrapi ima suwaykatamunku kimsantinsi kaq cuchillo hapisqakama punkuta haytaspa yaykusqanku iskaynin warmi qarita allinta chaqnarquspa watarquspa imaqa ñawinku rikuchkaptinsi kikin montispa uywanta karunarqamuspanku allin allin kawsayninkuta atisqankutapas apaykatamunku wakinta caballopi wakintataqsi qipipi rikrapi ima suwaykatamunku los tres con cuchillo en mano abrieron la puerta con una patada, ataron a la pareja, los ladrones cogieron todo lo que veian otros en caballo los otros en el hombro train -quechua data/quechua/train/quechua000204.wav manaraq wasimanta lluqsimuchkaptinkus tayta lurintinu montesqa wakcha kayninpi qunqurikusparaq suwakunataqa hatun siminwan mañakun manaraq wasimanta lluqsimuchkaptinkus tayta lurintinu montesqa wakcha kayninpi qunqurikusparaq suwakunataqa hatun siminwan mañakun cuando estaban a punto de salir el señor florentino montes por ser pobre suplica de rodillas a los ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000205.wav amaya chaynataqa rurawaykuchu papay amaya chaynataqa rurawaykuchu papay no nos hagan pues esto señor train -quechua data/quechua/train/quechua000206.wav ñuqaykuqa rikusqaykichik hina wakcha runam kayku wakcha runakunamantaqa tumpallatapas sunquykichikta llampuyaykachiychikya ñuqaykuqa rikusqaykichik hina wakcha runam kayku wakcha runakunamantaqa tumpallatapas sunquykichikta llampuyaykachiychikya como ven nosotros somos pobres tengan piedad de los pobres por lo menos train -quechua data/quechua/train/quechua000207.wav manas chay huchasapa rumi sunqu suwakunamanqa imapas qukunchu manas chay huchasapa rumi sunqu suwakunamanqa imapas qukunchu a esos ladrones de corazon de piedra no les interesa nada train -quechua data/quechua/train/quechua000208.wav allinta wasi tankakunaman wataykatamuspanku waqaykuspa mañakuchkaptinku hinata siqaykatamunku allinta wasi tankakunaman wataykatamuspanku waqaykuspa mañakuchkaptinku hinata siqaykatamunku aseguraron bien la puerta mientras suplicaban les abandonaron train -quechua data/quechua/train/quechua000209.wav chayhinatas tapunakuykunaqa tukuy ayllukunapi quñirin chayhinatas tapunakuykunaqa tukuy ayllukunapi quñirin por eso los cuentionamientos entre la población crece train -quechua data/quechua/train/quechua000210.wav suwakunaqa kay kutiqa manam yachasqanku hinaqa abancay llaqtamanchu kutipusqankuqa aswan wayquntakama taqaqa ayllu wichayman puririsqankuqa suwakunaqa kay kutiqa manam yachasqanku hinaqa abancay llaqtamanchu kutipusqankuqa aswan wayquntakama taqaqa ayllu wichayman puririsqankuqa esta vez los ladrones no sabian por eso retornaron a abancay por las orillas del río en dirección al pueblo de taqaqa train -quechua data/quechua/train/quechua000211.wav winsislaw taytanpa wasinman qisari aylluman chayasqanku winsislaw taytanpa wasinman qisari aylluman chayasqanku llegaron a la casa del padre de wenseslau en la comunidad de qisara train -quechua data/quechua/train/quechua000212.wav chaypas wasi ukullapi anchata machasqanku mikusqanku ima chaypas wasi ukullapi anchata machasqanku mikusqanku ima entonces en esa familia tomaron y comieron bien train -quechua data/quechua/train/quechua000213.wav suwasqanku uywakunatataq kaq qatirpapusqanku suwasqanku uywakunatataq kaq qatirpapusqanku y los animales que robaron los soltaron por ahí train -quechua data/quechua/train/quechua000214.wav chay qisari ayllupiqa iskay punchaw ima kasqanku qipa punchawtaqa kaq wayquntakama mayu patanta abancayman kutinku chay qisari ayllupiqa iskay punchaw ima kasqanku qipa punchawtaqa kaq wayquntakama mayu patanta abancayman kutinku en la comunidad de qisara estaban como dos días al día siguiente retornan por las orillas del río hasta abancay train -quechua data/quechua/train/quechua000215.wav hatun ñanninta rispaqa tupasqanku runakunatapas maqaykatamunkus qullqinkutapas imankunatapas qichuykatamunkus hatun ñanninta rispaqa tupasqanku runakunatapas maqaykatamunkus qullqinkutapas imankunatapas qichuykatamunkus por el camino grande cuando se cruzaban con la gente les golpeaban para robarles el dinero train -quechua data/quechua/train/quechua000216.wav manañas pitapas manchakuqchu kasqa manañas pitapas manchakuqchu kasqa ya no tenian miedo de nadie train -quechua data/quechua/train/quechua000217.wav chaykunata rikuspa yachaspa ima runakunaqa allintaña musyaq kasqaku paykunam wayq'upi runa sipip suwakuna kasqankuta chaykunata rikuspa yachaspa ima runakunaqa allintaña musyaq kasqaku paykunam wayq'upi runa sipip suwakuna kasqankuta sabiendo y enterandose sobre ellos las personas empezaban a decir que ellos son los que andan matando gente entre las orillas del río train -quechua data/quechua/train/quechua000218.wav manaya pantarqankuchu manaya pantarqankuchu no se equivocaron train -quechua data/quechua/train/quechua000219.wav tukuy llaqtakuna ukupi tukuy ayllu ayllupi tukuy wasikunapi watuparikunku tukuy llaqtakuna ukupi tukuy ayllu ayllupi tukuy wasikunapi watuparikunku todas las familias, comunidades, caserios estaban enterados train -quechua data/quechua/train/quechua000220.wav chayri mayllatañas runaqa siminman hapichin chayri mayllatañas runaqa siminman hapichin donde podía haber gente ya sabían train -quechua data/quechua/train/quechua000221.wav hinamanqa huk allin niymansi chayan hinamanqa huk allin niymansi chayan por eso se llegó a una buena conclusión train -quechua data/quechua/train/quechua000222.wav chayhinapiqa ninkus chayhinapiqa ninkus por eso dicen train -quechua data/quechua/train/quechua000223.wav manam ñuqanchik ukhumantachu kanman chay suwakunaqa q'alakunachushina kanman manam ñuqanchik ukhumantachu kanman chay suwakunaqa q'alakunachushina kanman no creo que esos ladrones sean de entre nosotros al parecer son de q'ala train -quechua data/quechua/train/quechua000224.wav lliw llaqtapiqa anchatapunim llapan runakunaqa mancharikusqa lliw llaqtapiqa anchatapunim llapan runakunaqa mancharikusqa todos los pueblos estaban bien asustados train -quechua data/quechua/train/quechua000225.wav ñawpaqqa manasya muspayninkupipas waturqankuchu kay kikin ayllunpi millay rimaykuna uyarinankupaq ñawpaqqa manasya muspayninkupipas waturqankuchu kay kikin ayllunpi millay rimaykuna uyarinankupaq antes ni se imaginaban que algún día podrían hablar de estos temas train -quechua data/quechua/train/quechua000226.wav riki radiunkupiqa uyarirqankuya limapi riki radiunkupiqa uyarirqankuya limapi por la radio si solian oír lo de lima train -quechua data/quechua/train/quechua000227.wav arequipapi cuscupi ima utap wakin hatun llaqtakunapipas qullqi suwa purisqanta pasña pakiqkuna kasqanta runakuna wañuchiq kasqanta arequipapi cuscupi ima utap wakin hatun llaqtakunapipas qullqi suwa purisqanta pasña pakiqkuna kasqanta runakuna wañuchiq kasqanta en arequipa, cusco o otras ciudades grandes donde había rateros, violadores, asecinos train -quechua data/quechua/train/quechua000228.wav ichaqa manapuniya kay kikin llaqtakuman chayamunantaqa waturqankuchu ichaqa manapuniya kay kikin llaqtakuman chayamunantaqa waturqankuchu pero jamás iban a sospechar que estos estarían en su propio pueblo train -quechua data/quechua/train/quechua000229.wav kunanqa kaypi kikin urqukunapi chawpinpi wakcha runa ukupi chay qincha rikurimurqan kunanqa kaypi kikin urqukunapi chawpinpi wakcha runa ukupi chay qincha rikurimurqan y ahora en estos pueblos alejados y pobres estaban estas malas personas train -quechua data/quechua/train/quechua000230.wav manapunis wakin runaqa iñiq manapunis wakin runaqa iñiq otros no creian para nada train -quechua data/quechua/train/quechua000231.wav yanqacha llullakuchkanku maymantataq kayman hamun yanqacha llullakuchkanku maymantataq kayman hamun estarán diciendo porgusto de donde vienen estas habladurias train -quechua data/quechua/train/quechua000232.wav chiqapchus ñak'aq kaq rikurirqamun hatun ñam uraypi chiqapchus ñak'aq kaq rikurirqamun hatun ñam uraypi es cierto que hay asecinos en el camino grande train -quechua data/quechua/train/quechua000233.wav hinaqa yaqa llapan runaqa ña willanakunkuña hinaspa kamachirinakun hinaqa yaqa llapan runaqa ña willanakunkuña hinaspa kamachirinakun como ya todos estaban al tanto hicieron coordinaciones train -quechua data/quechua/train/quechua000234.wav amaña kunanmanta wichaymanqa maymanpas sapallanchikqa purisunchu amaña kunanmanta wichaymanqa maymanpas sapallanchikqa purisunchu de ahora en adelante si vamos a ir a algún lugar que ya no sea solos train -quechua data/quechua/train/quechua000235.wav tayta baltazar sinsiqa papa chakra qawaq sapallan risqa tayta baltazar sinsiqa papa chakra qawaq sapallan risqa el señor baltazar sinsi fue solo a su chacra a mirar su chacra train -quechua data/quechua/train/quechua000236.wav anchata llakikuspa tukuy hamutamuspa ñanta purisqa anchata llakikuspa tukuy hamutamuspa ñanta purisqa muy preocupado y reflexionando se vino train -quechua data/quechua/train/quechua000237.wav imaymanas umanmanqa chayamun imaymanas umanmanqa chayamun de todo aparecía en su pensamiento train -quechua data/quechua/train/quechua000238.wav payqa llaqta uma hina wakinninkunamanta rimarinan allinllapi tiyanankumanta qawarinan ima payqa llaqta uma hina wakinninkunamanta rimarinan allinllapi tiyanankumanta qawarinan ima el como dirigente tiene que velar bien por la seguridad de su comunidad train -quechua data/quechua/train/quechua000239.wav chaysi ñan patapi tiyarqusparaq sayaykusparaq umanta llamkachichkan llupiykuspa chaysi ñan patapi tiyarqusparaq sayaykusparaq umanta llamkachichkan llupiykuspa es por eso se deteine y se pone a pensar sobre esta situación train -quechua data/quechua/train/quechua000240.wav allimanta purispaqa huk hatun urqumansi siqarqun chaypiqa samarinsi allimanta purispaqa huk hatun urqumansi siqarqun chaypiqa samarinsi caminó muy rápido para subir a un morro y descansar train -quechua data/quechua/train/quechua000241.wav nispa nispa diciendo train -quechua data/quechua/train/quechua000242.wav rumi patapi tiyarquspaqa llaqtan wayqu uraytas qawarimun eucaliptullañas yunkapi hinaraq qumiryaykamuchkan chaypa chawpinkunapitaq ayllupa wasinkuna rikurimuchkan mayukunapa qapariyninllansi allintaqa uyarikamuchkan rumi patapi tiyarquspaqa llaqtan wayqu uraytas qawarimun eucaliptullañas yunkapi hinaraq qumiryaykamuchkan chaypa chawpinkunapitaq ayllupa wasinkuna rikurimuchkan mayukunapa qapariyninllansi allintaqa uyarikamuchkan se sentó sobre una piedra y ve que en la quebrada crece árboles que pareciera que está en la selva y entre el bosque de árboles se vé las casas de su comunidad el sonido del río tambien se escucha claro train -quechua data/quechua/train/quechua000243.wav astawan karupiqa hatun apu urquta rikun astawan karupiqa hatun apu urquta rikun al fondo vé un gran cerro el apu train -quechua data/quechua/train/quechua000244.wav chayqa apu qachawana sutiyuq kasqa chayqa apu qachawana sutiyuq kasqa el apu se llamaba qachawana train -quechua data/quechua/train/quechua000245.wav chay suyupiqa huchuy apukunapa taytan karqan chay suyupiqa huchuy apukunapa taytan karqan en esos publos los apus eran como padres train -quechua data/quechua/train/quechua000246.wav chukunta chutirqukuspansi apu taytamantaqa mañakun chukunta chutirqukuspansi apu taytamantaqa mañakun bajandose el sombrero empieza a pedir a los apus train -quechua data/quechua/train/quechua000247.wav amaya apu tayta qachawana qhinchakuna hamunantaqa munaychu allintaya kay qhawasqayki suyutaqa qayñichiwayku amaya kay qasi tiyasqaykuqa ripuchunchu amaya apu tayta qachawana qhinchakuna hamunantaqa munaychu allintaya kay qhawasqayki suyutaqa qayñichiwayku amaya kay qasi tiyasqaykuqa ripuchunchu padre apu no permitas que estas malas personas dañen en la amrmía en la que vivimos cuidad nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000248.wav yanapaykuwaykuya taytay yanapaykuwaykuya taytay ayudanos apdre mío train -quechua data/quechua/train/quechua000249.wav chay hinata mañakuspansi pampapi makinwan huk chakata ruraykuspa chawpinmanta allpata mikuykun chay hinata mañakuspansi pampapi makinwan huk chakata ruraykuspa chawpinmanta allpata mikuykun pidiendo de esa manera hace una cruz en el suelo y recoje la tierra de la intercepción y se la come train -quechua data/quechua/train/quechua000250.wav chayta rurarquspaqa kaq ñanninta siqaykatamun chayta rurarquspaqa kaq ñanninta siqaykatamun despues de hacer esto se va caminando train -quechua data/quechua/train/quechua000251.wav sirqa llaqtapi taqaqa suyupi ima chay killakamaqa manas ima kasqachu hawkallas imapas kasqa ñawpa pachaman hinaraqmi tukuy sirqa llaqtapi taqaqa suyupi ima chay killakamaqa manas ima kasqachu hawkallas imapas kasqa ñawpa pachaman hinaraqmi tukuy en los meses siguientes no se supo de ningun otro suceso en taqaqa como si todo hubiera vuelto a la normalidad train -quechua data/quechua/train/quechua000252.wav manacha tayta apolinariupas teresa sipaspas allintaqa willakuyta atinku manacha tayta apolinariupas teresa sipaspas allintaqa willakuyta atinku por que el señor apolinario no le ha indicado bien train -quechua data/quechua/train/quechua000253.wav apu qachawanapas tayta baltasarpa mañakusqanta uyarirqamunman hina apu qachawanapas tayta baltasarpa mañakusqanta uyarirqamunman hina como si el apu hubiera escuchado las peticiones del señor baltazar train -quechua data/quechua/train/quechua000254.wav manas maymantapas ima willakuyta chay suykunamantaqa chayamunchu manas maymantapas ima willakuyta chay suykunamantaqa chayamunchu no hubo ninguna noticia des esos lugares train -quechua data/quechua/train/quechua000255.wav pacha mamapas mikukapunman hina suwakunaqa chinkarqapunku pacha mamapas mikukapunman hina suwakunaqa chinkarqapunku como si la tierra se los hubiera tragado han desaparecido train -quechua data/quechua/train/quechua000256.wav chaysi allin kawsayman kaq kutichkaptinkus qunqaymanña richkaptinkus kaq qincha suwakunaqa rikurimusqanku wañamarca wayqu uraypi chaysi allin kawsayman kaq kutichkaptinkus qunqaymanña richkaptinkus kaq qincha suwakunaqa rikurimusqanku wañamarca wayqu uraypi cuando todo volvía a la normalidad estos malos elementos volvieron por el lado de wañamarca train -quechua data/quechua/train/quechua000257.wav qunqayllamantas wiraqucha juan perezpa wasinman yaykurpasqanku qunqayllamantas wiraqucha juan perezpa wasinman yaykurpasqanku y de pronto entraron a la casa del juez juan perez train -quechua data/quechua/train/quechua000258.wav tayta juan perezqa machuchaña allin watanpi yaykusqaña kasqa tayta juan perezqa machuchaña allin watanpi yaykusqaña kasqa el señor juan según su edad ya era una persona abanzada train -quechua data/quechua/train/quechua000259.wav payqa llapan runakunamantaqa allin qillqayta yachasqa hinallataq qillqa tuqyachiynintapas payqa llapan runakunamantaqa allin qillqayta yachasqa hinallataq qillqa tuqyachiynintapas de todas las personas el sabía leer y escribir de manera fluida train -quechua data/quechua/train/quechua000260.wav allin umayuq allin tukuy yachayniyuq allin umayuq allin tukuy yachayniyuq tenía la capacidad de liderar train -quechua data/quechua/train/quechua000261.wav chayraykucha allin munasqa allin yupaychasqa allin rikusqa chay suyupiqa kan chayraykucha allin munasqa allin yupaychasqa allin rikusqa chay suyupiqa kan por eso será que en el pueblo era una persona respetada train -quechua data/quechua/train/quechua000262.wav unayña payqa warmillanwan tiyakusqa unayña payqa warmillanwan tiyakusqa desde tiempo ya el solo vivía junto a su esposa train -quechua data/quechua/train/quechua000263.wav manataq allintachu rikurqanku uyanku tapakuspa kaptin manataq allintachu rikurqanku uyanku tapakuspa kaptin no vieron bien el rostro ya que estaban cubiertas train -quechua data/quechua/train/quechua000264.wav churinkunaqa limapikama tiyarqanku churinkunaqa limapikama tiyarqanku sus hijos todos viván en lima train -quechua data/quechua/train/quechua000265.wav warminqa visitación sutiyuq kasqa paypas paya warminqa visitación sutiyuq kasqa paypas paya su mujer se llamaba visitación ella tambien ya era una persona mayor train -quechua data/quechua/train/quechua000266.wav iskaynin paya machukunaqa wañamarka ayllupi tiyarqanku hatun auto ñan patapi paykunallapa wasinkuqa karqan chaymi ayllumanta runaqa uraymanpas wichaymanpas rispaqa chaypi rikutamuqku napaykatakamunkus tukuy sunqunkuwan iskaynin paya machukunaqa wañamarka ayllupi tiyarqanku hatun auto ñan patapi paykunallapa wasinkuqa karqan chaymi ayllumanta runaqa uraymanpas wichaymanpas rispaqa chaypi rikutamuqku napaykatakamunkus tukuy sunqunkuwan la pareja anciana vivían ambos en el pueblo wañamarka la casa estab situada cerca a la gran carretra por eso cuando las personas pasaban de abajo a arriba o visiversa se veían y se saludaban con gran aprecio train -quechua data/quechua/train/quechua000267.wav allinllachu señor juan allinllachu señor juan como está señor juan train -quechua data/quechua/train/quechua000268.wav allinllachu señora visitación allinllachu señora visitación como está señora visitación train -quechua data/quechua/train/quechua000269.wav nispa nispa diciendo train -quechua data/quechua/train/quechua000270.wav manam paykunaqa taytay mamay nirqankuchu señor señor wiraqucha nirqankupuni manam paykunaqa taytay mamay nirqankuchu señor señor wiraqucha nirqankupuni no solian decirle papá o mamá mas al contrario le solian decir señor train -quechua data/quechua/train/quechua000271.wav chay suyupiqa yupaychasqa runataqa hinatam niyta yachanku chay suyupiqa yupaychasqa runataqa hinatam niyta yachanku en ese publo a las personas respetadas se les solía denominar de esta forma train -quechua data/quechua/train/quechua000272.wav paykunapas allinllatataqmi sapa punkunta pasaq runataqa rikurqanku paykunapas allinllatataqmi sapa punkunta pasaq runataqa rikurqanku y de ma misma manara veían bien a las personas que pasaban por su puerta train -quechua data/quechua/train/quechua000273.wav chakisqamanqa aqachata unuchata ima haywaykuqku yarqasqamantaq mikunata chakisqamanqa aqachata unuchata ima haywaykuqku yarqasqamantaq mikunata aquellos que tenían sed se les alcanzaba un vaso de agua o chicha y alos que tenían hambre comida train -quechua data/quechua/train/quechua000274.wav kimsa kallpasapakama karqanku kimsa kallpasapakama karqanku tres eran de tener fuerza train -quechua data/quechua/train/quechua000275.wav paykunapas chakra ruranankupaq qullqita munaspa huk t'urunkuta qhaturqusqaku yaqa iskay p'unchaw hinallaraq paykunapas chakra ruranankupaq qullqita munaspa huk t'urunkuta qhaturqusqaku yaqa iskay p'unchaw hinallaraq ellos tambien para producir la tierra habían vendido su toro hace aproximadamente dos días train -quechua data/quechua/train/quechua000276.wav chaytataq qanra suwakunaqa imaynatacha yacharqun chaytataq qanra suwakunaqa imaynatacha yacharqun y estos tontos rateros como se habrían dado cuenta train -quechua data/quechua/train/quechua000277.wav chayrayku saqra rurayninkuta hamutasqanku chayrayku saqra rurayninkuta hamutasqanku por eso la maldad que habían hecho lo analizaron train -quechua data/quechua/train/quechua000278.wav chaska punchawsi chaska punchawsi el día miercoles train -quechua data/quechua/train/quechua000279.wav tutallamanta hatarispansi wiraqucha juanqa musqukusqanta warminman willasqa tutallamanta hatarispansi wiraqucha juanqa musqukusqanta warminman willasqa despertandose muy temprano le contó a su esposa lo que se había soñado train -quechua data/quechua/train/quechua000280.wav chisi tuta musquyniypim huk raymipi yuraq pañiyluyta maywiykuspa sumaqllataña tusuykuchkasqani chisi tuta musquyniypim huk raymipi yuraq pañiyluyta maywiykuspa sumaqllataña tusuykuchkasqani en el sueño que tuve a noche estaba bailando batiendo mi pañuelo blanco train -quechua data/quechua/train/quechua000281.wav nispa nispa diciendo train -quechua data/quechua/train/quechua000282.wav señora visitaciónqa anchata mancharikuspa nin señora visitaciónqa anchata mancharikuspa nin la señora visitancia se había asustado mucho por eso le dijo train -quechua data/quechua/train/quechua000283.wav tatay millaymi musquyninchikpi tusuyqa allintam yuyapakuna kanqa tatay millaymi musquyninchikpi tusuyqa allintam yuyapakuna kanqa soñarse bailando no es nada bueno por lo cual tenemos que ir con cuidado train -quechua data/quechua/train/quechua000284.wav nispa nispa diciendo train -quechua data/quechua/train/quechua000285.wav aswan misti tukusqam karqan aswan misti tukusqam karqan estaba mas o menos como los blancos train -quechua data/quechua/train/quechua000286.wav chay punchawqa ñas siqayarqunña tuta chayaykamuchkaptinsi kimsantin suwakunaqa wasiman yaykunku cuchilluyuqkama chay punchawqa ñas siqayarqunña tuta chayaykamuchkaptinsi kimsantin suwakunaqa wasiman yaykunku cuchilluyuqkama cuando ya se iba aquel día ya a la nochecer entran los tres ladrones a su casa train -quechua data/quechua/train/quechua000287.wav yaqañas warmi qari payakunaqa puñunankupaq kawituta pustuniykuchkasqa yaqañas warmi qari payakunaqa puñunankupaq kawituta pustuniykuchkasqa la pareja de ancianos ya casi estaban estendiendo la cama para que durmieran train -quechua data/quechua/train/quechua000288.wav chayllamansi manchakuyllataña iskay allquchanku kanikuyta qallarinku runa hapiq hinallaña chayllamansi manchakuyllataña iskay allquchanku kanikuyta qallarinku runa hapiq hinallaña a eso no mas los perros empezaron a ladrar como queriendo coger a una persona train -quechua data/quechua/train/quechua000289.wav chaymantataq allquchakunataqa qaparichimunku rumiwanpas panarqunkuman hina hinamantataq upallarqunku wiñaypaq mañana kanikapunkuñachu chaymantataq allquchakunataqa qaparichimunku rumiwanpas panarqunkuman hina hinamantataq upallarqunku wiñaypaq mañana kanikapunkuñachu a eso no mas los peeros eran castigados como si le estarían tirando piedra y al rato de silenciaron para siempre train -quechua data/quechua/train/quechua000290.wav chay qhawaqsi tayta juanqa punkuman lluqsin chay qhawaqsi tayta juanqa punkuman lluqsin el señor juan salío a ver que estaba pasando train -quechua data/quechua/train/quechua000291.wav wasi punkupi kimsa yana qupukuna hapirpamunku wasi punkupi kimsa yana qupukuna hapirpamunku en la puerta de su casa tres bultos negros le habían cogido train -quechua data/quechua/train/quechua000292.wav allinta chaqnarquspa huk tiyanaman watarqun allinta chaqnarquspa huk tiyanaman watarqun le ataron las manos y le amarraron a una silla train -quechua data/quechua/train/quechua000293.wav señora vicitasiuntapas hinallatataq rurarqunku señora vicitasiuntapas hinallatataq rurarqunku lo mismo le hicieron a la señora vicitansia train -quechua data/quechua/train/quechua000294.wav chaymantas suwakunaqa tapunku chaymantas suwakunaqa tapunku y empezaron a interrogar los ladrones train -quechua data/quechua/train/quechua000295.wav yaw machu allqu viejo kunanqa niwankiku maypim allicharqanki qayninpa turu qatusqayki qullqita yaw machu allqu viejo kunanqa niwankiku maypim allicharqanki qayninpa turu qatusqayki qullqita oye anciena a donde has guardado el dinero de la venta de toro que hiciste la vez pasada train -quechua data/quechua/train/quechua000296.wav nispallas ninku nispallas ninku así le preguntaron train -quechua data/quechua/train/quechua000297.wav wañuchiwaychikpas munaspaykichikqa manam nisqaykichikchu wañuchiwaychikpas munaspaykichikqa manam nisqaykichikchu si desean matenme yo no les diré nada train -quechua data/quechua/train/quechua000298.wav waqatikuna manachu kay payakunataña suwayta página'inqakunkichik waqatikuna manachu kay payakunataña suwayta página'inqakunkichik cobardes no tienen pena de robar a unos ancianos train -quechua data/quechua/train/quechua000299.wav qamkuna watayuqlla kayman chayqa manam tupaykuwankichikmanpaschu karqan qamkuna watayuqlla kayman chayqa manam tupaykuwankichikmanpaschu karqan si tan solo estuviera joven como ustedes de seguro ni me tocarían train -quechua data/quechua/train/quechua000300.wav nispansi tayta juanqa kutichin nispansi tayta juanqa kutichin respondío el señor juan train -quechua data/quechua/train/quechua000301.wav kunanmá yachanki viejo carajo kunanmá yachanki viejo carajo ahora veras oye viejo train -quechua data/quechua/train/quechua000302.wav kunanmi riqsiwankiku pim kayku chayta kunanmi riqsiwankiku pim kayku chayta ahora sabras quienes somos train -quechua data/quechua/train/quechua000303.wav nispankus takankupacha hayt'ankupacha pampamantapas kaq huqarispa astawan maqaykunku nispankus takankupacha hayt'ankupacha pampamantapas kaq huqarispa astawan maqaykunku diciendo eso empezaron a golpearle a maltratarle aún estando en el suelo train -quechua data/quechua/train/quechua000304.wav mana ancha yuyayninpiña kachkaptinsi hina pampapi yawarllataña saqirpanku kikinkumanta llapan wasi ukhuta qullqi maskhaq kachaykunku mana ancha yuyayninpiña kachkaptinsi hina pampapi yawarllataña saqirpanku kikinkumanta llapan wasi ukhuta qullqi maskhaq kachaykunku cuando ya había perdido la conciencia de tanto ser salgrado por los goilpes fue tirado al piso enseguida empezaron a buscar la plata por su ceunta train -quechua data/quechua/train/quechua000305.wav hukninsi kawitukunata kamakunata maskhan huktaqsi markaman wichan huknintaq página'acha wawulkunata misa cajónkunata ima maskhapakun hukninsi kawitukunata kamakunata maskhan huktaqsi markaman wichan huknintaq página'acha wawulkunata misa cajónkunata ima maskhapakun uno de ellos se pone a buscar en la cama , el otro se va a buscar en el segundo piso, el trecero en el baúl de la ropa y cajones de la mesa train -quechua data/quechua/train/quechua000306.wav ruta quechua chanka ruta quechua chanka la ruta quechua chanka train -quechua data/quechua/train/quechua000307.wav riqsichikuynin riqsichikuynin sus manifestacione train -quechua data/quechua/train/quechua000308.wav chayta musyarquspam tayta mamaykuta qayachispapunitaq huñunakuypi niq chayta musyarquspam tayta mamaykuta qayachispapunitaq huñunakuypi niq despues de advertir aquello, habia llamado a una reunion a nuetros padres, dijo train -quechua data/quechua/train/quechua000309.wav imaraykutaq llaqtakunapa yachayninta kallpachasun mana hawamanta hamuqllatachu imaraykutaq llaqtakunapa yachayninta kallpachasun mana hawamanta hamuqllatachu por que razon habria que fortalecer el saber de los pueblos y no solo los venidos externamente train -quechua data/quechua/train/quechua000310.wav yachayninchikkuna yachay wasipi yachaykunawan tinkuchinapaq yachayninchikkuna yachay wasipi yachaykunawan tinkuchinapaq como comparar los saberes de casa con los saberes de la escuela train -quechua data/quechua/train/quechua000311.wav chaymantapacham manchakuymanta hamawt'ata rikurquspaqa mana imatapas rimariqchu kayku ñuqayku purataqmi yachay wasipipas misk'ita qhichwataqa rimakuq kayku chaymantapacham manchakuymanta hamawt'ata rikurquspaqa mana imatapas rimariqchu kayku ñuqayku purataqmi yachay wasipipas misk'ita qhichwataqa rimakuq kayku desde entonces de miedo el profesor ya no dijo nada pero entre nosostros hablabamos nuestro bello quechua train -quechua data/quechua/train/quechua000312.wav yarqa allinchaypi wankamunapaq mayman hayk'ap ima pachata rinanchikpaq churanakusun yarqa allinchaypi wankamunapaq mayman hayk'ap ima pachata rinanchikpaq churanakusun para ir a arreglar la canaleta de agua vamos a acordar que día vamos a ir train -quechua data/quechua/train/quechua000313.wav yarqa allinchay punchaw yachasqanchik takita takispa warmi warmakuna qarikaqkunañataq atisqanchikmanhina yarqata allinchaspa yanapakamusun yarqa allinchay punchaw yachasqanchik takita takispa warmi warmakuna qarikaqkunañataq atisqanchikmanhina yarqata allinchaspa yanapakamusun el día que vamos a arreglar la canaleta de agua las niñas cantaremos la canción que sabemos y los varoncitos ayudaremos según podamos train -quechua data/quechua/train/quechua000314.wav kawsaykunata wasiman astayta tukurquspam wasipa markanta sumaqta marcowan moñawan pichana kawsaykunata wasiman astayta tukurquspam wasipa markanta sumaqta marcowan moñawan pichana ya habiendo terminado de trasladar la producción es importante barrer con muña y markhu train -quechua data/quechua/train/quechua000315.wav kay yachaykunaqa kimsa rakisqapi tarikun kay yachaykunaqa kimsa rakisqapi tarikun estos conocimientos se encuentra en tres ramas train -quechua data/quechua/train/quechua000316.wav ruraykuna qallaykunapaq ruraykuna qallaykunapaq para empezar ha hacer train -quechua data/quechua/train/quechua000317.wav ruraykuna purichinapaq ruraykuna purichinapaq para empezar ha hacer marchar train -quechua data/quechua/train/quechua000318.wav ruraykuna tukunapaq ruraykuna tukunapaq para terminar los quehaceres train -quechua data/quechua/train/quechua000319.wav sapa ruraymi sumaq siq'illapi purichkam sapa ruraymi sumaq siq'illapi purichkam cada hacer ahora se encuentra en lindas linias train -quechua data/quechua/train/quechua000320.wav rimaykunapiqa tarisunchik kimsa ruraykunata rimaykunapiqa tarisunchik kimsa ruraykunata en este conversatorio está dividido en tres ramas train -quechua data/quechua/train/quechua000321.wav ñawichanapaq imakuna riqsinapaq warmakunaqa sumaq ñawichayta allinta atinan ñawichanapaq imakuna riqsinapaq warmakunaqa sumaq ñawichayta allinta atinan para leer y saber sobre los conocimientos los niños deben saber leer bien train -quechua data/quechua/train/quechua000322.wav rimanakunapaq wawakunapa rimasqan simi aswan allinta takyachinaraq piwanpas maywanpas mana manchakuspa rimananpaq chaymi qillqanapaqpas ñawichanapaqpas aswan allin kanqa rimanakunapaq wawakunapa rimasqan simi aswan allinta takyachinaraq piwanpas maywanpas mana manchakuspa rimananpaq chaymi qillqanapaqpas ñawichanapaqpas aswan allin kanqa para este diálogo saber la lengua que dominan los niños sería importante para que ellos se expresen sin miedo de ahí será que la escritura y la lectura salga de manera óptima train -quechua data/quechua/train/quechua000323.wav qillqanapaq allinta rimaspaqa tukuy imamanta qillqanallataq ñawichallanataq qillqanapaq allinta rimaspaqa tukuy imamanta qillqanallataq ñawichallanataq para hablar sobre la escritura hay que leer de todo train -quechua data/quechua/train/quechua000324.wav yachayninchikkuna yuyaymanayninchikkuna qhipa watakuna yuyarinapaqmi mana chinkananpaqmi sumaqta qillqaytaqa yachana yachayninchikkuna yuyaymanayninchikkuna qhipa watakuna yuyarinapaqmi mana chinkananpaqmi sumaqta qillqaytaqa yachana para que nuesntros conocimientos perdure en el tiempo es importante saber escribir train -quechua data/quechua/train/quechua000325.wav uchuwan q'usñirqachispataq qapachinakunawan qumpuna waniya kawsaykunatapas sumaqtam kuchuman huñuna musuq kawsay waqaychanapaq uchuwan q'usñirqachispataq qapachinakunawan qumpuna waniya kawsaykunatapas sumaqtam kuchuman huñuna musuq kawsay waqaychanapaq quemando con ají hicieron saumear en un rincón para guardar los nuevos alimentos train -quechua data/quechua/train/quechua000326.wav ñawra yupaykuna nisqanpiqa kimsa raki ruraykunam tarikun ñawra yupaykuna nisqanpiqa kimsa raki ruraykunam tarikun en estos conocimientos diversos se encuentra los trabajos en tres ramas train -quechua data/quechua/train/quechua000327.wav llaqtanchikpa ñawra yupay llaqtanchikpa ñawra yupay los diversos conocimientos de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000328.wav chaypim kawsayninchikpa ñawra yupaykunata qispichiyku chaypim kawsayninchikpa ñawra yupaykunata qispichiyku de esta forma encaminamos los divesros saberes train -quechua data/quechua/train/quechua000329.wav chaypiqa tukuy llamk'aypas tapukuypas ñuqanchikpa kawsayninchikmantam kachkan chaypiqa tukuy llamk'aypas tapukuypas ñuqanchikpa kawsayninchikmantam kachkan aquí todos los trabajos y las preguntas estan sobre nuestra vida train -quechua data/quechua/train/quechua000330.wav riqsinanchik ñawra yupaywan taripay riqsinanchik ñawra yupaywan taripay debemos saber como alcanzar estos diveros saberes train -quechua data/quechua/train/quechua000331.wav chay rakipiqa huk yachaykunapas sasachakuykunapas kawsasqanchikmantam kachkan chay rakipiqa huk yachaykunapas sasachakuykunapas kawsasqanchikmantam kachkan en este libro está de como es nuestras dificultades y la vida que llevamos train -quechua data/quechua/train/quechua000332.wav musuq yachaykuna qispichiy musuq yachaykuna qispichiy encaminar los nuevos conocimientos train -quechua data/quechua/train/quechua000333.wav chaypiqa sasachakuykuna ch'uyachay kachkan chaypiqa sasachakuykuna ch'uyachay kachkan en ello está de como resolver los problemas train -quechua data/quechua/train/quechua000334.wav warmakuna kawsayninmanhina yachananpaq warmakuna kawsayninmanhina yachananpaq para que los niños aprendan desde su realidad train -quechua data/quechua/train/quechua000335.wav chay yachaykunaqa utqhay atiymanta sasachakuywan atiymanmi wiñachkam chay yachaykunaqa utqhay atiymanta sasachakuywan atiymanmi wiñachkam estos conocimientos destan desde lo mas simple a complicado train -quechua data/quechua/train/quechua000336.wav sapa kawsay waqaychaypaqmi kan sumaq yachaykuna chaymanhinam tukuy sunquwan waqaychanchik mana tukukuspa uywawananchikpaq sapa kawsay waqaychaypaqmi kan sumaq yachaykuna chaymanhinam tukuy sunquwan waqaychanchik mana tukukuspa uywawananchikpaq para guardar cada saber hay formas de esta forma los guardamos con mucho cariño para que no se terminen train -quechua data/quechua/train/quechua000337.wav ukllakuspa yachanapas kachkallantaqmi ukllakuspa yachanapas kachkallantaqmi el conocimiento de aprender abrazando tambíen lo tenemos train -quechua data/quechua/train/quechua000338.wav imakunam tarikun kay yachay puririchiqpi imakunam tarikun kay yachay puririchiqpi que saberes aún tenemos en lo desarrollado train -quechua data/quechua/train/quechua000339.wav kaypiqa imaynatam yachay wasipi warmakunawan llamk'achwan chaymi tarikun kaypiqa imaynatam yachay wasipi warmakunawan llamk'achwan chaymi tarikun aquí se toca lo amplio que se puede aprender en la escuela train -quechua data/quechua/train/quechua000340.wav ichaqa warmakunapa paqarisqam siminpi iskay kawsaypi ima kachkanmi ichaqa warmakunapa paqarisqam siminpi iskay kawsaypi ima kachkanmi pero todo ello está en dos lenguas tanto como es la materna train -quechua data/quechua/train/quechua000341.wav tukuy llaqtapa allin yachayninkunata kallpachan tukuy llaqtapa allin yachayninkunata kallpachan fortalece los saberes de otras culturas train -quechua data/quechua/train/quechua000342.wav chay ukhupi sumaqta yachanapaq allichan chaymantapas llaqta ukhupi allin yachaqkunata ima yanapachin chay ukhupi sumaqta yachanapaq allichan chaymantapas llaqta ukhupi allin yachaqkunata ima yanapachin para el buen aprendisaje de ello y de la misma manera los conocimientos de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000343.wav allin ch'uyachasqa tukuy imayna ñankunata mast'arispa qhawarichin allin ch'uyachasqa tukuy imayna ñankunata mast'arispa qhawarichin aclarando los conocimientos que encontramos en la vida train -quechua data/quechua/train/quechua000344.wav hinallataq yachayninta may ñiqipi warma kasqanmanhina allinta puririchin hinallataq yachayninta may ñiqipi warma kasqanmanhina allinta puririchin de la misma manera según el grado que esté desarrollan las diferentes habilidades train -quechua data/quechua/train/quechua000345.wav warmakunata tukuy sunqumanta sumaq kawsayninman qhali qhaliyninman munay puriyninman rikch'achin warmakunata tukuy sunqumanta sumaq kawsayninman qhali qhaliyninman munay puriyninman rikch'achin a los niños con gran cariño se les enseña nuevos saberes que los encamina mejor train -quechua data/quechua/train/quechua000346.wav kaq yachay papa allay kaq yachay papa allay y los saberes de como escarbar la papa train -quechua data/quechua/train/quechua000347.wav chaynapim chaynapim sara waqaychanapaqpas tendalpi ch'akinankama sumaqta taqita awapana pichana q'usñichina ima chaynapim chaynapim sara waqaychanapaqpas tendalpi ch'akinankama sumaqta taqita awapana pichana q'usñichina ima de la misma forma a guardar los granos secos en los tendales haciendo saumear hasta que sequen train -quechua data/quechua/train/quechua000348.wav llaqtanchikpa yachayninkuna llaqtanchikpa yachayninkuna los saberes de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000349.wav papa allay qallaykunapaqqa ima killa kasqantaraqmi qhawarinku papa allay qallaykunapaqqa ima killa kasqantaraqmi qhawarinku para empezar a escarbar la papa se fijan en que mes debe realizarse train -quechua data/quechua/train/quechua000350.wav hinallataq pachamamanchikwan rimarinku hinallataq pachamamanchikwan rimarinku para ello se comunican con la pachamama train -quechua data/quechua/train/quechua000351.wav chayhinañam papa allayta qallaykunku chayhinañam papa allayta qallaykunku de esta manera se empieza a escarbar la papa train -quechua data/quechua/train/quechua000352.wav llapa qhichwa runaqa chakraykutaqa anchatam waqaychayku sumaqtapas mikhuchiyku llapa qhichwa runaqa chakraykutaqa anchatam waqaychayku sumaqtapas mikhuchiyku todos los quechua guardamos bien nuestras tierras y tambien los alimentamos train -quechua data/quechua/train/quechua000353.wav chayraykum sumaqllataña kawsayku chayraykum sumaqllataña kawsayku de esta forma vivimos en armonía train -quechua data/quechua/train/quechua000354.wav manam papataqa rantiykuchu manam papataqa rantiykuchu nosotros no compramos la papa train -quechua data/quechua/train/quechua000355.wav mikhunaykupaqmi llamk'ayku mikhunaykupaqmi llamk'ayku sembramos para nuestro consumo train -quechua data/quechua/train/quechua000356.wav puchusqanwanñataqmi huk rikch'ap mikhuykunawan llankikuyku puchusqanwanñataqmi huk rikch'ap mikhuykunawan llankikuyku y con la sobra solemos hacer otro tipo de alimentos train -quechua data/quechua/train/quechua000357.wav papa allayta qallaykuspankuqa huk hatun raymitam ruranku papa allayta qallaykuspankuqa huk hatun raymitam ruranku cuando se empieza con la cosecha de papa se suele realizar una gran fiesta train -quechua data/quechua/train/quechua000358.wav allinta sara ch'akirquptintaqmi waqaychay qallarinapaq taqi takyachita taqi sarakunata akllaspa waytawan llamp'uwan kukawan tiyachina allinta sara ch'akirquptintaqmi waqaychay qallarinapaq taqi takyachita taqi sarakunata akllaspa waytawan llamp'uwan kukawan tiyachina para empezar hacer secar de manera adecuada el maíz se escoge con flores y hojas de coca se pone en la base train -quechua data/quechua/train/quechua000359.wav chaypaq llapa riqkunaqa tukuy rikch'aq llamk'anankuta allichakunku chaypaq llapa riqkunaqa tukuy rikch'aq llamk'anankuta allichakunku para ello todos los que van con su herramienta train -quechua data/quechua/train/quechua000360.wav allaypiqa llapa hatun warmakunapas kankum allaypiqa llapa hatun warmakunapas kankum en la cosecha estan todas las personas hasta los niños train -quechua data/quechua/train/quechua000361.wav paykunaqa kusisqallañam papa allasqankuta huqarinqaku paykunaqa kusisqallañam papa allasqankuta huqarinqaku ellos son los que levantan de manera jobial la cosecha de la papa train -quechua data/quechua/train/quechua000362.wav wakin warmakunaqa llapa mata qusqankuta atisqankumanhina allanqaku wakin warmakunaqa llapa mata qusqankuta atisqankumanhina allanqaku y otros niños según su fuerza tambien irán cosechando train -quechua data/quechua/train/quechua000363.wav papa allaypiqa sumaq mikhuytapas yanukunkum papa allaypiqa sumaq mikhuytapas yanukunkum en la cosecha de papa suelen prepararse un buen alimento train -quechua data/quechua/train/quechua000364.wav chay papa allasqallankumanta yanukuypa sutinqa watya chay papa allasqallankumanta yanukuypa sutinqa watya de la misma cosecha suelen prepararse la huatia train -quechua data/quechua/train/quechua000365.wav kimsa killam papa allaytaqa rurakun kimsa killam papa allaytaqa rurakun la cosecha de papa se suele realizar en tres meses train -quechua data/quechua/train/quechua000366.wav chay killakunapim llapa uywakunapas llump'ay pisipasqa kanqaku aswanqa kay uywakunan llapa papa allasqankuta wasikunaman q'ipinqaku chay killakunapim llapa uywakunapas llump'ay pisipasqa kanqaku aswanqa kay uywakunan llapa papa allasqankuta wasikunaman q'ipinqaku en esas fechas los animales de carga estaran escasas estos animales son los que trasladan las cosechas a la casa train -quechua data/quechua/train/quechua000367.wav wakin papatañataqmi huch'uy quchakunaman chuñu ruranankupaq churanqaku wakin papatañataqmi huch'uy quchakunaman chuñu ruranankupaq churanqaku algunas papa iran donde se suele hacer el chuño generalmente cerca a las lagunas train -quechua data/quechua/train/quechua000368.wav papa allaypiqa tukuy rikch'aq ruraykunam tarikun papa allaypiqa tukuy rikch'aq ruraykunam tarikun en la cosecha de papa se encuentra de toso a veces train -quechua data/quechua/train/quechua000369.wav chayna waqaychasqam sarapas kusisqa uywawanchik chayna waqaychasqam sarapas kusisqa uywawanchik solo siendo guardado de esta manera el maiz nos acompaña train -quechua data/quechua/train/quechua000370.wav aswanqa ñuqanchikmi kay ruraykunata mana qunqananchikchu aswanqa ñuqanchikmi kay ruraykunata mana qunqananchikchu mas bien no debemos olvidar estos saberes train -quechua data/quechua/train/quechua000371.wav llaqtanchikqa tukuy rikch'ay rurayniyuqkunam kanku llaqtanchikqa tukuy rikch'ay rurayniyuqkunam kanku nuestros pueblos suelen a tener todo estos saberes train -quechua data/quechua/train/quechua000372.wav qhichwa runahinaqa sumaqta pachamamanchikwan kawsasun qhichwa runahinaqa sumaqta pachamamanchikwan kawsasun como quechuas debemos vivir siempre en armonía con nuestra pachamama train -quechua data/quechua/train/quechua000373.wav amaya qhipamanqa pacha mamanchiktaqa churachwanchu amaya qhipamanqa pacha mamanchiktaqa churachwanchu no dejemos de lado la convivencia con nuestra pachamama train -quechua data/quechua/train/quechua000374.wav kay yachaykunatam yachay wasipipas kallpachananchik llaqtanchikpa kasqanmanhina kay yachaykunatam yachay wasipipas kallpachananchik llaqtanchikpa kasqanmanhina estos saberes se tiene que fortalecer en las escuelas tambien según las practicas de nuestro pueblo train -quechua data/quechua/train/quechua000375.wav taqi takyachiy taqi takyachiy como guardar train -quechua data/quechua/train/quechua000376.wav sara waqaychayta qallarispam hatunninkunata taqinkunata akllaspa sumaqta waytapa chawpinpi llamp'uykuspa sarapa ánimanta qayana sara waqaychayta qallarispam hatunninkunata taqinkunata akllaspa sumaqta waytapa chawpinpi llamp'uykuspa sarapa ánimanta qayana cuando se empiece a guargar el maíz se debe poner entre las flores y llamar su ánimo train -quechua data/quechua/train/quechua000377.wav chaynapim sarapas taqipi kusisqa tiyakun chaymantam mana tukurispa saksata uywawanchik chaynapim sarapas taqipi kusisqa tiyakun chaymantam mana tukurispa saksata uywawanchik eso lleva que el maíz este feliz en el tendal por eso nos acompaña todo el año train -quechua data/quechua/train/quechua000378.wav yachayninchikkuna yachay wasipi yachaykunawan tinkuchinapaq yachayninchikkuna yachay wasipi yachaykunawan tinkuchinapaq como comparar los saberes de casa con los saberes de la escuela train -quechua data/quechua/train/quechua000379.wav yachayninchikkuna yachay wasipi yachaykunawan tinkuchinapaq yachayninchikkuna yachay wasipi yachaykunawan tinkuchinapaq como comparar los saberes de casa con los saberes de la escuela train -quechua data/quechua/train/quechua000380.wav machulanchikkunaqa sara mamatapas ima kawsaytapas khuyakuywan uywayta waqaychaytam yachachiwarqanchik machulanchikkunaqa sara mamatapas ima kawsaytapas khuyakuywan uywayta waqaychaytam yachachiwarqanchik nuestros abuelos nos enseñaron a como cuidar con sabiduría los alimentos que tenemos train -quechua data/quechua/train/quechua000381.wav mana chayna waqaychasqaqa paypas phiñakuspam uychuwanchik utqhaylla tukukun hinaptinmi muchuy qatiriwanchik mana chayna waqaychasqaqa paypas phiñakuspam uychuwanchik utqhaylla tukukun hinaptinmi muchuy qatiriwanchik si no guardamos de esa manera ellos sulen molestrse y se acaban hasta nuestros animales luego llegamos a pasar hambre train -quechua data/quechua/train/quechua000382.wav chaynapim sara mama waqaychanapaq mañakuypas sumaq rurana tukuy sunquwan rimarina kay mañakuypas sunqunchikpim kawsan kawsay allchhay muyumuptintaqmi yuyarinchik chaynapim sara mama waqaychanapaq mañakuypas sumaq rurana tukuy sunquwan rimarina kay mañakuypas sunqunchikpim kawsan kawsay allchhay muyumuptintaqmi yuyarinchik por ello es importante pedir al maíz con mucho respeto y devoción cuando llegan otros tiempos solemos recordarlos train -quechua data/quechua/train/quechua000383.wav yachay wasipipas kay mañakuyninchikkunata qillqarquchwanmi aswanqa pachallanpi ruraypa sunqunpipuni chaynapi wakinkunamanpas qhawarichinanchikpaq yachay wasipipas kay mañakuyninchikkunata qillqarquchwanmi aswanqa pachallanpi ruraypa sunqunpipuni chaynapi wakinkunamanpas qhawarichinanchikpaq tambien en la escuela podemos escribir de como le hablamos pero que mejor si es en la pachamama para demostrar como se hace train -quechua data/quechua/train/quechua000384.wav kawsayninchikpi yupaykuna yachachinapaq kawsayninchikpi yupaykuna yachachinapaq para aprender a contar en nuestra vida train -quechua data/quechua/train/quechua000385.wav ancha tukuy niraq kawsaykunapi yachachiy ancha tukuy niraq kawsaykunapi yachachiy enseñar en las diferentes formas de ver la vida train -quechua data/quechua/train/quechua000386.wav perú suyunchikqa unay watakunamantañam ancha tukuy niraq kawsaykunayuq kasqa perú suyunchikqa unay watakunamantañam ancha tukuy niraq kawsaykunayuq kasqa desde tiempos antiguos nuestro perú tenía diferentes formas de consevirla vida train -quechua data/quechua/train/quechua000387.wav wakinpaqqa chay tukuyniraq kawsaykunaqa mana allin hina qawarisqa wakinpaqqa chay tukuyniraq kawsaykunaqa mana allin hina qawarisqa para otros esta diversidad de vida está mal vista train -quechua data/quechua/train/quechua000388.wav ichaqa kunankunaqa pisi pisimantam chay llapa kawsaykunataqa yunka ukhupipas chala suyupipas qhichwakunapipas chaninchayta qallarichkanku ichaqa kunankunaqa pisi pisimantam chay llapa kawsaykunataqa yunka ukhupipas chala suyupipas qhichwakunapipas chaninchayta qallarichkanku pero en estos ultimos tiempos poco a poco se va dignificando las diferentes formas de vivir tanto en la selva, costa y los quechuas train -quechua data/quechua/train/quechua000389.wav machulanchikkunaqa kawsaq pachapi sumaq kawsaytam yachachiwarqanchik kawsayninchikpiqa rimasqanchikpas yachasqanchikpas tukuy rurasqanchikpas ñuqanchikpi kay pachapim kawsan machulanchikkunaqa kawsaq pachapi sumaq kawsaytam yachachiwarqanchik kawsayninchikpiqa rimasqanchikpas yachasqanchikpas tukuy rurasqanchikpas ñuqanchikpi kay pachapim kawsan nuestros abuelos nos enseñaron a vivir en armonía con la naturaleza nuestra forma de vida la manera de hablar los conocimientos que guardamos y todo lo que hacemos está permanente relación con nuestra vida train -quechua data/quechua/train/quechua000390.wav chay tukuy kawsaykunapi rimarinakuyqa ancha allinmi rikurichkan chay tukuy kawsaykunapi rimarinakuyqa ancha allinmi rikurichkan hablar de todo ellos está bien vista train -quechua data/quechua/train/quechua000391.wav mana hinata rurasunchik chayqa tukuy niraq yachayninchikkunam chinkapuyta atinkuman ñuqanchiktaq mana saphiyuq sach'a hina rikukapusunman mana hinata rurasunchik chayqa tukuy niraq yachayninchikkunam chinkapuyta atinkuman ñuqanchiktaq mana saphiyuq sach'a hina rikukapusunman si no hacemos eso con el tiempo todo los saberes que tenemos se puede perder y quedaríamos como plantas sin raíz train -quechua data/quechua/train/quechua000392.wav chay yachaykunapim huk niraq sumaq kawsaykunapas kachkan kunan kay tiqsi muyunchikpi mana allin tiyay rikurichkaptin chay yachaykunapim huk niraq sumaq kawsaykunapas kachkan kunan kay tiqsi muyunchikpi mana allin tiyay rikurichkaptin en nuestros saberes se encuentra una vida tranquila hoy en día en el mundo cuando aprecen las malas prácticas de la vida train -quechua data/quechua/train/quechua000393.wav perú suyupa kamachiq qillqankunapipas chay tukuy kawsay yachariyqa allin churasqam kachkan perú suyupa kamachiq qillqankunapipas chay tukuy kawsay yachariyqa allin churasqam kachkan las leyes en nuestro país están bien vistas ya que fortalece nuestras formas de vida train -quechua data/quechua/train/quechua000394.wav chay raykum tukuy rikch'aq kawsaykunaqa chaninchasqa kanan huk sumaq kawsayman kay pachanchikpi puririnanchikpaq chay raykum tukuy rikch'aq kawsaykunaqa chaninchasqa kanan huk sumaq kawsayman kay pachanchikpi puririnanchikpaq por eso todas las formas de ver la vida deben ser respetadas solo así alcanzaremos a encaminarnos todos train -quechua data/quechua/train/quechua000395.wav may huch'uy suyunchikkunapipas chay tukuy rikch'aq kawsaykunaqa kachkankupunim may huch'uy suyunchikkunapipas chay tukuy rikch'aq kawsaykunaqa kachkankupunim hasta en los pueblos mas pequeños las diferentes formas de vivir la vida están train -quechua data/quechua/train/quechua000396.wav chay raykum sumaqta chaykunataqa qhawarinapas chanincharinapas chay raykum sumaqta chaykunataqa qhawarinapas chanincharinapas por ello tambien se les debe respetar train -quechua data/quechua/train/quechua000397.wav hinaqa chay interculturalidad nisqaqa llapanchikpaqmi kanan hinaqa chay interculturalidad nisqaqa llapanchikpaqmi kanan es así que la interculturalidad debe estar al alacance de todos train -quechua data/quechua/train/quechua000398.wav kawsaq pachapi yachayninchikkuna kawsaq pachapi yachayninchikkuna nuestros conocimientos en esta vida train -quechua data/quechua/train/quechua000399.wav ñuqanchikpa kawsayninchikpiqa kay pachanchikpiqa tukuy kaqkunam kawsachkan ñuqanchikpa kawsayninchikpiqa kay pachanchikpiqa tukuy kaqkunam kawsachkan en nuestra cultura nuestros saberes estan vivas train -quechua data/quechua/train/quechua000400.wav chay raykum yachayninchikkunapas rurayninchikpi kawsayninchikpi sumaq takyasqa chay raykum yachayninchikkunapas rurayninchikpi kawsayninchikpi sumaq takyasqa poe ello nuestros saberes y actividades están bien definidas train -quechua data/quechua/train/quechua000401.wav yakupas rumipas urqupas wayrapas simi rimasqanchikpas kawsachkanmi yakupas rumipas urqupas wayrapas simi rimasqanchikpas kawsachkanmi es como si la roca la montaña o viento nuestras elenguas estan vivas train -quechua data/quechua/train/quechua000402.wav chaypiqa mayninpiqa kusirikunchikpas phiñanarqukunchikpas munanakunchikpas hinallataqmi pachapi kaq llapanpas chay hina kayta atisunman chaypiqa mayninpiqa kusirikunchikpas phiñanarqukunchikpas munanakunchikpas hinallataqmi pachapi kaq llapanpas chay hina kayta atisunman en esllo estan nuestra forma de alegrarnos enojarnos querernos y así podemos estar quienes estamos ocupando este espacio train -quechua data/quechua/train/quechua000403.wav sumaqllata kay pachapi llapanchik kawsakunanchikpaqqa ayni aynillam tiyakunanchik sumaqllata kay pachapi llapanchik kawsakunanchikpaqqa ayni aynillam tiyakunanchik para vivir en armonía tenemos que apoyarnos unos a otros train -quechua data/quechua/train/quechua000404.wav chaynapim maykunapiqa haywarikunchikpas t'inkarikunchikpas samincharikunchikpas challarikunchikpas chaynapim maykunapiqa haywarikunchikpas t'inkarikunchikpas samincharikunchikpas challarikunchikpas solo de esa forma solemos ofrendar brindar felicitarnos y refrescar la pachamama train -quechua data/quechua/train/quechua000405.wav pachanchikpiqa runa masinchikkunapas sallqa purunpi kaqkunapas pachamamanchikpas apunchikkunapas kawsachkankum pachanchikpiqa runa masinchikkunapas sallqa purunpi kaqkunapas pachamamanchikpas apunchikkunapas kawsachkankum en nuestro espacio las personas y la vida silvestre del campo lo propio nuestros apus train -quechua data/quechua/train/quechua000406.wav chay llapanpa kawsayninpim yachaykunapas paqarinpas t'ikrakunpas rurakunpas chay llapanpa kawsayninpim yachaykunapas paqarinpas t'ikrakunpas rurakunpas en todas estas manifestaciones fluyen se transforman los saberes train -quechua data/quechua/train/quechua000407.wav chay kawsaykunapim yupaykunapas llanllarichkan chay kawsaykunapim yupaykunapas llanllarichkan en estas manifestaciones las estadisticas se multiplican train -quechua data/quechua/train/quechua000408.wav maypitaq yupaykunari rikurin maypitaq yupaykunari rikurin de donde aperecen las estadisticas train -quechua data/quechua/train/quechua000409.wav yupaykunaqa kawsayninchikkunapim rikurimun yupaykunaqa kawsayninchikkunapim rikurimun estas estadisticas de muestran en nuestro día a día train -quechua data/quechua/train/quechua000410.wav manam sapallanqa kanmanchu manam sapallanqa kanmanchu no puede ser solo train -quechua data/quechua/train/quechua000411.wav kantaqmi kay tiyasqanchik pachapi huk niraq qillqaykuna chaytapas yachananchiktaqmi wakinkunawan sumaq kawsananchikpaq yachayninchikkuna mast'arinapaq kantaqmi kay tiyasqanchik pachapi huk niraq qillqaykuna chaytapas yachananchiktaqmi wakinkunawan sumaq kawsananchikpaq yachayninchikkuna mast'arinapaq de la misma manera es bueno saber las sobre las otras culturas para convivir mejor train -quechua data/quechua/train/quechua000412.wav maypiñacha intipas killapas qutupas amarupas chakatapas purichkan chayman hinam kawsayninchikqa kutiykamun maypiñacha intipas killapas qutupas amarupas chakatapas purichkan chayman hinam kawsayninchikqa kutiykamun dónde ya estará el sol la luna el conjunto de estrellas la culebra las chakanas según a eso se manifiesta nuestra vida train -quechua data/quechua/train/quechua000413.wav wata muyuriyninpiqa chakratapas rurachkanchik uywatapas uywachkanchik awatapas awachkanchik rantiypipas kanchik wasi ruraypipas kanchik wata muyuriyninpiqa chakratapas rurachkanchik uywatapas uywachkanchik awatapas awachkanchik rantiypipas kanchik wasi ruraypipas kanchik cada año ciclico estamos produciendo la tierra criando animales haces los tejidos estamos en la compra y venta por supuesto en la construcción de la casa train -quechua data/quechua/train/quechua000414.wav chay kutiykunapim yupaykunapas tukuy pachapi kaqkunapaq kamaynin ániman hina rikurimun chay kutiykunapim yupaykunapas tukuy pachapi kaqkunapaq kamaynin ániman hina rikurimun en aquellas oprtunidades las estadisticas para todo lo que se encuentre en la tierra se manifiesta el ánima train -quechua data/quechua/train/quechua000415.wav imataq kawsayninchikpi yupaykunari imataq kawsayninchikpi yupaykunari que será las estadisticas en nuestra vida train -quechua data/quechua/train/quechua000416.wav llapa yupaykunaqa tukuy kawsaqpa kamanmi ánimanmi kachkan llapa yupaykunaqa tukuy kawsaqpa kamanmi ánimanmi kachkan las estadisticas son el ánima de todo lo que hay train -quechua data/quechua/train/quechua000417.wav hinaqa kay runapura kawsayninchikpiqa llapa yupaykunaqa imatapas yupasqanchikmanhinam kawsachkan hinaqa kay runapura kawsayninchikpiqa llapa yupaykunaqa imatapas yupasqanchikmanhinam kawsachkan en nuestra convivencia la estadistica se sotiene según nuestro día a día train -quechua data/quechua/train/quechua000418.wav chaymi tayta mamanchikqa mayninpiqa niwanchik chaymi tayta mamanchikqa mayninpiqa niwanchik por ello aveces nuestros padres nos sule decir train -quechua data/quechua/train/quechua000419.wav manam uywachanchikkunata sinchita yupaykachanachu wañurqunman pisiyapunman imam nispa manam uywachanchikkunata sinchita yupaykachanachu wañurqunman pisiyapunman imam nispa no debemos sobreportejer mucho a nuestros animalitos se puede morir y de a poco mermar train -quechua data/quechua/train/quechua000420.wav uña uywachakunatapas manam yupaykachachkanachu uña uywachakunatapas manam yupaykachachkanachu lo mismo no debemos sobreprotejer a los animales menores train -quechua data/quechua/train/quechua000421.wav parichantakamaqa atikunmanmi parichantakamaqa atikunmanmi pero sí se puede entre ellos train -quechua data/quechua/train/quechua000422.wav huk iskay ñiqin warmakunawan yachaykuna kallpanchanapaq huk iskay ñiqin warmakunawan yachaykuna kallpanchanapaq para intercambiar saberes con los de primero y segundo grado train -quechua data/quechua/train/quechua000423.wav huk llaqtakunapiqa paqucha uywaqkunaqa manam viernes punchawpas martes punchawpas uywankunataqa yupankuchu wañupuspam pisiyanman ninku huk llaqtakunapiqa paqucha uywaqkunaqa manam viernes punchawpas martes punchawpas uywankunataqa yupankuchu wañupuspam pisiyanman ninku en otros pueblos no se suele enumerar a las alpacas los días viernes y martes porque puede disminuir train -quechua data/quechua/train/quechua000424.wav maykunapiqa ovejatapas mamankunallatam parischaspa yupanku uñankunataqa manam wañunmanmi maykunapiqa ovejatapas mamankunallatam parischaspa yupanku uñankunataqa manam wañunmanmi aveces se suele contar de par en par y se llega a enumerar a las crias podrían morir train -quechua data/quechua/train/quechua000425.wav manam ch'ulla ch'ullamantaqa anchata yupankuchu manam ch'ulla ch'ullamantaqa anchata yupankuchu generalmente no se suele enumerar de uno en uno train -quechua data/quechua/train/quechua000426.wav yachayninchikman hinaqa sapa yupasqanchikpiqa manam yanqallachu rimachkanchik aswanpas kikin cama ánima nisqa kawsaynintam rimasqanchikwan aparimuchkanchik yachayninchikman hinaqa sapa yupasqanchikpiqa manam yanqallachu rimachkanchik aswanpas kikin cama ánima nisqa kawsaynintam rimasqanchikwan aparimuchkanchik según sabemos no contamos por contar lo que se hace es declarar la vida del ánima de cada animalito train -quechua data/quechua/train/quechua000427.wav chay hinaqa ruraptinchikqa kawsayqa kutikamuchkallanqam chay hinaqa ruraptinchikqa kawsayqa kutikamuchkallanqam si hacemos de esta manera la vida seguirá retornando train -quechua data/quechua/train/quechua000428.wav ruta quechua chanka ruta quechua chanka la ruta quechua chanka train -quechua data/quechua/train/quechua000429.wav riqsichikuynin riqsichikuynin sus manifestacione train -quechua data/quechua/train/quechua000430.wav maykunapitaq ayllunchikkunapa sumaq yachayninkunaqa tarikun maykunapitaq ayllunchikkunapa sumaq yachayninkunaqa tarikun donde se encuentra los saberes de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000431.wav ayllunchikkunapa tukuy yachasqankuqa kay lliw pachapim tarikun ayllunchikkunapa tukuy yachasqankuqa kay lliw pachapim tarikun los conocimientos de nuestros pueblos se encuentran en todo lo que nos rodea train -quechua data/quechua/train/quechua000432.wav chaymi llaqtaykupiqa warmi qhari ñawpaqmantapacha kawsay tariytaqa yacharqaku chaymi llaqtaykupiqa warmi qhari ñawpaqmantapacha kawsay tariytaqa yacharqaku es por tanto mujeres y varones desde siempre sabían como vivir en armonía train -quechua data/quechua/train/quechua000433.wav kawsakuyninchik kawsay waqaychaypi aynikusunchik situación de contexto nisqa kawsakuyninchik kawsay waqaychaypi aynikusunchik situación de contexto nisqa vamos a apoyarnos en guardar nuestros saberes situacíon de contexto dice train -quechua data/quechua/train/quechua000434.wav kay pachapi tiyasqanchikqa hatunmantaraq kicharisqahina allinta ñawichanapaq tukuy imaymanakunawan makinchikwan sunqunchikwan kancharichin kay pachapi tiyasqanchikqa hatunmantaraq kicharisqahina allinta ñawichanapaq tukuy imaymanakunawan makinchikwan sunqunchikwan kancharichin el lugar donde vivimos es para abrir los ojos y detallar bien lo que está en ello palpar con el corazón y la mano train -quechua data/quechua/train/quechua000435.wav chaynantam yuyaymanachwan chay rurasqankuta chanichasqankuta ima chaynantam yuyaymanachwan chay rurasqankuta chanichasqankuta ima de esta manera vamos a recordar lo que hicieron y respetaron train -quechua data/quechua/train/quechua000436.wav hanay pacha apunchikkuna pachamama sach'akuna uywakuna mayu para illapa k'uychi killa quyllurkunapas llapan muyuriqninpi chawpichanku tukuy yachaykunata llapanpaq munay kawsayta atirqaku hanay pacha apunchikkuna pachamama sach'akuna uywakuna mayu para illapa k'uychi killa quyllurkunapas llapan muyuriqninpi chawpichanku tukuy yachaykunata llapanpaq munay kawsayta atirqaku el cielo nuestros apus nuestra pachamana árboles animales río lluvia relanpago arcoiris luna estrellas todo lo que está a la vista esa era la forma de convivir con su entorno train -quechua data/quechua/train/quechua000437.wav kay tarikuykuna kawsaykuna chanin yachayniyuqta ñuqanchik yachayta rimanakuspa atinanchik kay tarikuykuna kawsaykuna chanin yachayniyuqta ñuqanchik yachayta rimanakuspa atinanchik encontrar estos conocimientos de la vida debemos compartirlo hablando train -quechua data/quechua/train/quechua000438.wav manaya chay kamaqiykunallatachu kumuykuspa uyarikuchwan ichaqa llapan kaq sach'a mamawanpas uywa mamawanpas taytanchikwanpas ayakunawan ima sumaqta kawsasunchik manaya chay kamaqiykunallatachu kumuykuspa uyarikuchwan ichaqa llapan kaq sach'a mamawanpas uywa mamawanpas taytanchikwanpas ayakunawan ima sumaqta kawsasunchik no solo estas formas de vida podemos escucharlo sino que tambien con la madre naturaleza de los bosques animales ancestros muertos debemos vivir en armonía train -quechua data/quechua/train/quechua000439.wav kay tiqsipi sumaq rimanakunapaqa kawsayninchikmi allinta kallpachawanchik runakunahina allinta tiyanapaq chaymi ñuqanchikkqa allinta ñawichayta qillqayta yachananchik ñawpa ayllunchikkuna rurasqankuta maytukunapi tukuy puyñukunapi tiqsi muyu qhawarisqankuta kay tiqsipi sumaq rimanakunapaqa kawsayninchikmi allinta kallpachawanchik runakunahina allinta tiyanapaq chaymi ñuqanchikkqa allinta ñawichayta qillqayta yachananchik ñawpa ayllunchikkuna rurasqankuta maytukunapi tukuy puyñukunapi tiqsi muyu qhawarisqankuta para vivir en armonía tenemos que conocer bien nuestra forma de vivir y luego escribir leer tambien a valorar lo que nos dejaron nuestros antecesores en cada visión sobre el mundo train -quechua data/quechua/train/quechua000440.wav lliw llaqtanchikpa ñawpa riqsiykunaqa llamk'asqanchikpi ñuqanchikkuna ukhupi imam tarikun imakunapi yapuyninchikpi awayninchikpi sumaq puyñukunapi challwaypi tusuyninchikkunapi ima ñawichakun lliw llaqtanchikpa ñawpa riqsiykunaqa llamk'asqanchikpi ñuqanchikkuna ukhupi imam tarikun imakunapi yapuyninchikpi awayninchikpi sumaq puyñukunapi challwaypi tusuyninchikkunapi ima ñawichakun todo los conocimientos que nos dejaron nuestro antepasado se encuentran en cada uno de nosotros cuando hacemos estadisticas tejidos ceramica pesca bailes ahí los veremos train -quechua data/quechua/train/quechua000441.wav chay yachaykunam ñawpa runamasinchik tukuy sasachakuyninkuna rurasqanpi chuyachisqanpi kunankuna tiyanapaq sumaq kallpachanapaq kachkan chay yachaykunam ñawpa runamasinchik tukuy sasachakuyninkuna rurasqanpi chuyachisqanpi kunankuna tiyanapaq sumaq kallpachanapaq kachkan estos saberes se mantienen de como pudieron superar las dificultades y manifestarlas en la actualidad train -quechua data/quechua/train/quechua000442.wav tukuy ruraykunapim yupaytapas tupunakuytapas llimphiytapas atisunchik ichaqa sumaq kawsaywan tiqsi muyuwan kuska tukuy ruraykunapim yupaytapas tupunakuytapas llimphiytapas atisunchik ichaqa sumaq kawsaywan tiqsi muyuwan kuska en todo lo que hacemos están las estadisticas podemos realizamos las pintas para fortalecer con armonía train -quechua data/quechua/train/quechua000443.wav imaynatataq tukuy llaqtanchikpa yachaynintaqa yachanchik imaynatataq tukuy llaqtanchikpa yachaynintaqa yachanchik y como sabemos todos los saberes de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000444.wav llaqtanchikpa kawsayninpi yachaykuna llaqtanchikpa kawsayninpi yachaykuna los saberes de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000445.wav manaraq wawakunapas paqarimuchkaptinmi tukuy rimanakuyta yachachisun tiqsi muyupi kawsaqkunawan runa masinchikwan paykunawan kuska allinta puririnapaq manaraq wawakunapas paqarimuchkaptinmi tukuy rimanakuyta yachachisun tiqsi muyupi kawsaqkunawan runa masinchikwan paykunawan kuska allinta puririnapaq cuando aún los niños hayan nacido tenemos que fortalecer nuestros conocimientos sobre el mundo para que cuando toque marchar con ellos sepamos guiarlos train -quechua data/quechua/train/quechua000446.wav haypiqa yakuwan qaqawan apunkunawan rumiwan sach'akunawan ima rimayta llapan purichiyninchikwan rimayta yachasunchik haypiqa yakuwan qaqawan apunkunawan rumiwan sach'akunawan ima rimayta llapan purichiyninchikwan rimayta yachasunchik aquí aprenderemos a armonizar entre el agua piedras y bosques para un permanente díalogo train -quechua data/quechua/train/quechua000447.wav chaymantapas yachaykunataqa harawikunapi rimaykunapi hukkunaqa musquyninchikkunapipas rikuchwanmi chaymantapas yachaykunataqa harawikunapi rimaykunapi hukkunaqa musquyninchikkunapipas rikuchwanmi además podemos fortalecer nuestros sueños en poesias conevrsatorios de diferentes maneras train -quechua data/quechua/train/quechua000448.wav llaqtanchikpa yachayninkuna llaqtanchikpa yachayninkuna los saberes de nuestros pueblos train -quechua data/quechua/train/quechua000449.wav kay uywakunapa rayminqa qallarin iskay chunka tawayuq punchwpim kuski killapi kay uywakunapa rayminqa qallarin iskay chunka tawayuq punchwpim kuski killapi la festividad para estos animales empiezan el vienticuatro a mitad del mes train -quechua data/quechua/train/quechua000450.wav warmakunawan ruraypi warmakunawan ruraypi en el quehacer con los niños-niñas train -quechua data/quechua/train/quechua000451.wav papawan sarawanqa perú suyunchikpi ñawpaq runakunata kawsachirqan papawan sarawanqa perú suyunchikpi ñawpaq runakunata kawsachirqan en nuestro pais peru, los ancestros fueron sustentados con papa y maiz. train -quechua data/quechua/train/quechua000452.wav rimanchik papa allaypi kamusqanchikmanta kay tapukuykunawan rimanchik papa allaypi kamusqanchikmanta kay tapukuykunawan hemos hablado en el escarbe de papas acerca de estos cuestionamientos. train -quechua data/quechua/train/quechua000453.wav pitaq pachamaman kintuta qaywakurqa pitaq pachamaman kintuta qaywakurqa quien miro el quinto para la pachamama? train -quechua data/quechua/train/quechua000454.wav imanespa imanespa que diciendo? train -quechua data/quechua/train/quechua000455.wav pitaq papa allayta umallirqan imanasqa pitaq papa allayta umallirqan imanasqa quién encabezó la cosecha de papa y por qué train -quechua data/quechua/train/quechua000456.wav imanasqataq chay paqaputa rurarqaku imanasqataq chay paqaputa rurarqaku por que hicieron esa ofrenda train -quechua data/quechua/train/quechua000457.wav imanasqataq huk yachaq chayta umallirqa imanasqataq huk yachaq chayta umallirqa por que un sabio dirigio eso? train -quechua data/quechua/train/quechua000458.wav pitaq umalliqta maskharqa pitaq umalliqta maskharqa quien busco al dirigente? train -quechua data/quechua/train/quechua000459.wav imanasqataq payta maskharqaku imanasqataq payta maskharqaku de que cosa a el-ella le han buscado. train -quechua data/quechua/train/quechua000460.wav imaynatataq wachukunata rakinakurqaku papa allanankupaq imaynatataq wachukunata rakinakurqaku papa allanankupaq de que manera se dividio a los adultos mayores para el escarbe de papa? train -quechua data/quechua/train/quechua000461.wav imaynatataq papa allayta qallaykurqaku imaynatataq papa allayta qallaykurqaku de que manera fue que empezaron el escarbe de papa?. train -quechua data/quechua/train/quechua000462.wav warmakunawan ruraypi warmakunawan ruraypi en el quehacer con los niños-niñas train -quechua data/quechua/train/quechua000463.wav tukurquspankuñataq llamk'ayninkuta riksichikunku lliw yachakuqmasinkuman tukurquspankuñataq llamk'ayninkuta riksichikunku lliw yachakuqmasinkuman y al terminar su trabajo dieron a conocer a todos sus compañeros de aprendizaje train -quechua data/quechua/train/quechua000464.wav pichqa sapan tuqyaqwan qallariq rimay kutiriptinqa chikuwan rakisqata qillqana pichqa sapan tuqyaqwan qallariq rimay kutiriptinqa chikuwan rakisqata qillqana con las iniciales de las cinco vocales separó las escritura train -quechua data/quechua/train/quechua000465.wav chunka rimaykunataqa manaña qhichwasimipi tarikuptin t'uqyayninmanhina qillqana chunka rimaykunataqa manaña qhichwasimipi tarikuptin t'uqyayninmanhina qillqana las diez palabras que no se encuentren en quechua, escribir tal como se pronuncia train -quechua data/quechua/train/quechua000466.wav chayraykum ñawray niptinchikqa imaymana riqchaqkunamanta rimasunchik chayraykum ñawray niptinchikqa imaymana riqchaqkunamanta rimasunchik por eso nuestra diversidad, de cualquier tipo de despertares hablaremos train -quechua data/quechua/train/quechua000467.wav qamraykum killatapas ayparqani ayparqani sunqusuwa sumaq warmi qamraykum killatapas ayparqani ayparqani sunqusuwa sumaq warmi hemosa mujer que roba el corazon, por ti he alcanzado hasta la luna train -quechua data/quechua/train/quechua000468.wav manaya pipas sunqun kichariyta munanchu chiqapta riqsinapaq manaya pipas sunqun kichariyta munanchu chiqapta riqsinapaq nadie quiere abrir sus corazon para ser verdaderamente conocido train -quechua data/quechua/train/quechua000469.wav mana khuyapayaspa q'upakunata urqukunata kanaspa q'usñiwan wiñaypaq taqruwanku mana khuyapayaspa q'upakunata urqukunata kanaspa q'usñiwan wiñaypaq taqruwanku sin ningun tipo de compasion quemando la basura, quemando los cerros con el humos nos han entremezclado train -quechua data/quechua/train/quechua000470.wav unaymanqa sapa punchawhinas wayrakuna qallarin puyukunatapas chay wayraqa aparqun unaymanqa sapa punchawhinas wayrakuna qallarin puyukunatapas chay wayraqa aparqun con el tiempo todos los días el viento empiza a soplar desplazando las nubes train -quechua data/quechua/train/quechua000471.wav kamachiymi churan qullqi markap ima ruraynintapas hinaspapapas imaymana rantinkaykunata kamachiymi churan qullqi markap ima ruraynintapas hinaspapapas imaymana rantinkaykunata cualquier actividad que hay que hacer para colquemarca, es el objetivo, asimismo cualquier adquisicion train -quechua data/quechua/train/quechua000472.wav suyupa munayninmanta muchukmi suyupa munayninmanta muchukmi afliccion del bien comun del pueblo train -quechua data/quechua/train/quechua000473.wav huk chhikan mana ruray atiq kayninpi ichaqa mana wasin chaytaqa kamachinan huk chhikan mana ruray atiq kayninpi ichaqa mana wasin chaytaqa kamachinan por su desconocimiento, pero no puede mandar en su casa train -quechua data/quechua/train/quechua000474.wav iskay chunka iskayniyuq suyup sutinpi sumay quyta ichaqa apusimi kamayuqkuna munayninpi iskay chunka iskayniyuq suyup sutinpi sumay quyta ichaqa apusimi kamayuqkuna munayninpi en el nombre de 22 paises buen compartir, pero en la lengua de los gobernantes de poder train -quechua data/quechua/train/quechua000475.wav kimsa huk pakallapi aqllasqa tukuy suyupi llamk'aq amachaqi wasipi kaqkunamanta kimsa huk pakallapi aqllasqa tukuy suyupi llamk'aq amachaqi wasipi kaqkunamanta solo detrás de 31 de la lista de todo el país estaba escogido el abogado train -quechua data/quechua/train/quechua000476.wav kaynataqmi panachay nely imaymana wakichiykuna karichkan riki llakiykunapas hinantin llaqtakunapi waqarikuykunata hapiqaykusun usqayllata turachay piña mayña waqarikamuchkan allin punchaw kachun panay nely ñuqa waqarikamuskani kay mañazo llaqtamanta kusataq turay ima willarikuymi karichkan kay paqarinpi imallan sutiyki sutiy nicolas quispe gobernador de la comunidad campesina de charamaya kusataq turay willarikuy pacha kay sumaq paqa kaynataqmi panachay nely imaymana wakichiykuna karichkan riki llakiykunapas hinantin llaqtakunapi waqarikuykunata hapiqaykusun usqayllata turachay piña mayña waqarikamuchkan allin punchaw kachun panay nely ñuqa waqarikamuskani kay mañazo llaqtamanta kusataq turay ima willarikuymi karichkan kay paqarinpi imallan sutiyki sutiy nicolas quispe gobernador de la comunidad campesina de charamaya kusataq turay willarikuy pacha kay sumaq paqa asi es hermanita nely hay muchas cosas que superar hay penas también en todos los pueblos estaremos acogiendo lloros más rápido hermano a quien llamaremos para que sea un buen dia hermana nely yo estoy llamando hasta aquí del pueblo muy bien hermano que noticias nuevas hay en este amanecer como esta nicolas quispe gobernador de la comunidad campesina de charamaya que bien hermano cuéntanos de inmediato que bonitas cosas hay train -quechua data/quechua/train/quechua000477.wav paqarinpi ya gracias panachay kunan horas comundidad campesina de charamaya kunan instante llapan qamkunaqa waqarimuskakis maypichus paqarin punchaw martes aparikuskanqa huk reunión de emergencia maypichus uqariyuwaskasun huk padronta panel solarmanta llapan hamurinkis mana sociollachu llapan llapan maypichus chay tiyaqkuna haqay charamaya ayllupi llapan paqarin punchaw hamuriysi isqun horas tutamanta por favor chaymantataq mana hamuwaqchischu paqarinpi ya gracias panachay kunan horas comundidad campesina de charamaya kunan instante llapan qamkunaqa waqarimuskakis maypichus paqarin punchaw martes aparikuskanqa huk reunión de emergencia maypichus uqariyuwaskasun huk padronta panel solarmanta llapan hamurinkis mana sociollachu llapan llapan maypichus chay tiyaqkuna haqay charamaya ayllupi llapan paqarin punchaw hamuriysi isqun horas tutamanta por favor chaymantataq mana hamuwaqchischu ya mañana gracias hermana ahora en la comunidad campesina de charamaya en este momento a todos seles a convocado quizá en cualquier lugar mañana martes se estará llevando a cabo una reunión de emergencia para ser empadronados con respecto al panel solar vienen todos por favor no solamente los socios todos los que viven en ese lugar en la comunidad charamaya mañana vengan a las nueve por favor y tengan cuidado de no venir después train -quechua data/quechua/train/quechua000478.wav niskawaqsi mana ñuqata padronawankischu niskawaqsi por favor paqarin willarinakuysi vecinokunapas hinaspa hamuriysi paqarin punchaw chay aparikuskanqa mincha punchaw chay padron presentana kanqa haqay mañazo municipiopi entonces willarisqa kankis llapan haqay charamaya ayllupi tiyakuq por favor paqarin hamuriysi dni kista aparimuysi chay padronakunapaq chayllata kunan rato willarikuyta munarqani panay nely gracias diospagarasunki huk punchawkunakama panay tupananchikkama chikaqa turachay niskawaqsi mana ñuqata padronawankischu niskawaqsi por favor paqarin willarinakuysi vecinokunapas hinaspa hamuriysi paqarin punchaw chay aparikuskanqa mincha punchaw chay padron presentana kanqa haqay mañazo municipiopi entonces willarisqa kankis llapan haqay charamaya ayllupi tiyakuq por favor paqarin hamuriysi dni kista aparimuysi chay padronakunapaq chayllata kunan rato willarikuyta munarqani panay nely gracias diospagarasunki huk punchawkunakama panay tupananchikkama chikaqa turachay cuiden que después no digan que a mi no me empadronaron por favor mañana avisen a los vecinos entonces vengan el día de mañana también habrá pasado mañana el padrón se presentará en la municipalidad entonces están avisados todos de la comunidad de charamaya por favor vengan mañana portando su dni para empadronarse eso en este momento quería comunicarles hermana nely gracias dios se lo pague hasta otros días hermana hasta la próxima hermano train -quechua data/quechua/train/quechua000479.wav waqarikuykuna usqayllata chayarimuskan tawa tutamanta tawa chunka pisqayuq yupayña inti watananchik llapan llaqtakunamanta chayarimuskan kay sumaq paqarinpi imaynan kay wakichiykuna qaru llaqtakunapi karichkan chaykunamanta ñuqanchik rimaykuskanchik kay punchawkunapi imaymana wakichiykuna karichkan kuskan watapi imaynatan llaqta umalliqkuna llamqariskanku chaykunatapas ñuqanchik usqayllata qawaykusunchik imataq kay nisunmanchari waqarikuykuna usqayllata chayarimuskan tawa tutamanta tawa chunka pisqayuq yupayña inti watananchik llapan llaqtakunamanta chayarimuskan kay sumaq paqarinpi imaynan kay wakichiykuna qaru llaqtakunapi karichkan chaykunamanta ñuqanchik rimaykuskanchik kay punchawkunapi imaymana wakichiykuna karichkan kuskan watapi imaynatan llaqta umalliqkuna llamqariskanku chaykunatapas ñuqanchik usqayllata qawaykusunchik imataq kay nisunmanchari están llegando comunicados a las cuatro y quince de la mañana en todos los pueblos en este hermoso amanecer como están todas las gestiones y proyectos en los pueblos estaremos hablando de todas estas cosas en estos días también esta habiendo logros de todo tipo de cómo están trabajando las autoridades todo eso estaremos dando una mirada con urgencia y estaremos comentando todos eso train -quechua data/quechua/train/quechua000480.wav kunachallancha phawaykamuskan turachanchik yachachik miguel angel arcangel sapa lunes payqa chayaykamun riki chikaqa kunachancha chayaykamuskan ñawpaqpi napaykurisunchik pikunataq karichkan profesor yachachik iquecio paqsi sapa paqarin payqa uyarimanchik hinaspapas kaskallantaq huk artista nisunmanchari josé chura apaza payqa sumaq llamqaykunata rurarin hinaspa puriyunqaku kunan kay puno suyunchikta ñawpaqman kunachallancha phawaykamuskan turachanchik yachachik miguel angel arcangel sapa lunes payqa chayaykamun riki chikaqa kunachancha chayaykamuskan ñawpaqpi napaykurisunchik pikunataq karichkan profesor yachachik iquecio paqsi sapa paqarin payqa uyarimanchik hinaspapas kaskallantaq huk artista nisunmanchari josé chura apaza payqa sumaq llamqaykunata rurarin hinaspa puriyunqaku kunan kay puno suyunchikta ñawpaqman en cualquier momento estará llegando nuestro hermano miguel angel arcangel cada lunes el esta llegando pues entonces estará llegando en estos momentos antes saludaremos quienes estarán profesor iquecio paqsi todas las mañanas el nos está escuchando asi también nos esta escuchando un artista el es josé chura apaza el hace hermosos trabajos asi nuestro querido puno avanzara hacia adelante train -quechua data/quechua/train/quechua000481.wav yacharichimunki qawarichimunqa iman kawsayninchikkuna karichkan haqay lima llaqtapi chaymantapas kaskallantaq maytaq turachanchik wilfer vilca payqa tutallamantaña hatarikamun qamkunapaq chikaqa sumaq napaykuy pikunatawanmi napaykurikusun turay napaykurisun kunan paqarin haqay provincia de zangaro chiqasta chaymantapas imachus kay distrito de san juan de salinas anchay chiqaspi llipin kay runakuna yacharichimunki qawarichimunqa iman kawsayninchikkuna karichkan haqay lima llaqtapi chaymantapas kaskallantaq maytaq turachanchik wilfer vilca payqa tutallamantaña hatarikamun qamkunapaq chikaqa sumaq napaykuy pikunatawanmi napaykurikusun turay napaykurisun kunan paqarin haqay provincia de zangaro chiqasta chaymantapas imachus kay distrito de san juan de salinas anchay chiqaspi llipin kay runakuna mostraras en aquella ciudad de lima todas nuestra cultura y sapiencia también después con nuestro hermano wilfer vilca el en la madrugada se levanta para ustedes con un bonito saludo cariñoso y caluroso a quienes mas saludaremos hermano saludamos en esta mañana en aquella provincia de azángaro también al distrito de san juan de salinas en verdad a toda esta gente train -quechua data/quechua/train/quechua000482.wav sulpay turachay maytaq ima willarikuymi karichkan kay paqarinpi turay hinallataq panachik normapaqpas napaykusqa kachun paypas qamkuna tutallanmanta rikchaykuchimankis arí ñuqaykutaq radiollata qawakuskayku ima kakunpas radio onda azulman panay kusataq ñuqaykupaq kusiskuy chayqa turay gallohinaraq ñuqaykuqa sapa paqarin tutallanmanta chaqwarimuyku arí arí allin allinpuni sulpay turachay maytaq ima willarikuymi karichkan kay paqarinpi turay hinallataq panachik normapaqpas napaykusqa kachun paypas qamkuna tutallanmanta rikchaykuchimankis arí ñuqaykutaq radiollata qawakuskayku ima kakunpas radio onda azulman panay kusataq ñuqaykupaq kusiskuy chayqa turay gallohinaraq ñuqaykuqa sapa paqarin tutallanmanta chaqwarimuyku arí arí allin allinpuni gracias hermano donde esta las noticias en esta mañana hermano asi también para nuestra hermana norma que el saludo llegue ella también se despierta en la madrugada compartimos en la radio solo estamos mirando y cual es la radio onda azul hermana muy bien muy bien para nosotros también es una alegría entonces hermano como el gallo nosotros cada mañana hacemos el programa que bien que bien muy bien train -quechua data/quechua/train/quechua000483.wav machinchiskuna ña uyarimuskanku kunan paqarin anchay chiqapis ñuqamanta hatun napaykuy kunan paqarin pikunan kariskan chaypi sutichanta napaykurisunchik turay kunan paqarin imachus haqay familia condori chaymantapas familia quispe chay chiqaspi ña uyarimuskanku chaymanta llipin maychus imachus kay runakuna kay san antonio aqupatamanta machinchiskuna ña uyarimuskanku kunan paqarin anchay chiqapis ñuqamanta hatun napaykuy kunan paqarin pikunan kariskan chaypi sutichanta napaykurisunchik turay kunan paqarin imachus haqay familia condori chaymantapas familia quispe chay chiqaspi ña uyarimuskanku chaymanta llipin maychus imachus kay runakuna kay san antonio aqupatamanta nos están escuchado nuestros semejantes en esta mañana en verdad mis saludos un gran saludo esta mañana quienes están por allí estaremos saludando por su nombre hermano en esta mañana en aquella familia condori también después también la familia quispe en verdad están escuchándonos asi mismo el saludo para todas las personas que están escuchando en san antonio de aqopanpa train -quechua data/quechua/train/quechua000484.wav anchay chiqapi paykunaqa munayta uyarimuskanku kusataq turay chikaqa sumaq napaykusqa tarikunqaku kay sumaq paqarinpi qampa sutiykipi napaykusqa karikunqaku haqay sanjane salinas ajá kachillaqta kusataq imaynan chay kachi llaqta kachi ruray imaynan karichkan turay qam yachaskankichu kunan pisita ruraskanku no imaymantaq nintaq pasaq turu wichaykanpun urqu anchay chiqapi paykunaqa munayta uyarimuskanku kusataq turay chikaqa sumaq napaykusqa tarikunqaku kay sumaq paqarinpi qampa sutiykipi napaykusqa karikunqaku haqay sanjane salinas ajá kachillaqta kusataq imaynan chay kachi llaqta kachi ruray imaynan karichkan turay qam yachaskankichu kunan pisita ruraskanku no imaymantaq nintaq pasaq turu wichaykanpun urqu en verdad ellos están escuchando esta bien hermano reciban saludos en esta mañana a nombre de ti que reciban saludos en aquella ciudad de san juan de salinas también alegría en ese pueblo de sal hermano como esta hermano tu como estas sabes hoy están haciendo menos dice también que siete toros se van al cerro train -quechua data/quechua/train/quechua000485.wav urqukunamanta chaymantapas unu pisi kayapuskan mana manataqmi imachus kay producción sales nirisunman manataq kariskanchu riki huk chika chay llakiymi kaskan chay chiqapis ajá imaynatan nisunmanchari ima killapin uyarinku ima killapin may haytawanchu ima qatanku ima killapin yuraqyan chayta yachaskankichu qam turay yachaskani willariwayku arí turay urqukunamanta chaymantapas unu pisi kayapuskan mana manataqmi imachus kay producción sales nirisunman manataq kariskanchu riki huk chika chay llakiymi kaskan chay chiqapis ajá imaynatan nisunmanchari ima killapin uyarinku ima killapin may haytawanchu ima qatanku ima killapin yuraqyan chayta yachaskankichu qam turay yachaskani willariwayku arí turay también de los cerros esta disminuyendo el agua no también no a esta producción de sales podemos decir no esta habiendo y es una preocupación en verdad y como podemos decir y en qué mes nos escuchan no me patea que venden en que mes se blanquea eso estas sabiendo? tu hermano si estoy sabiendo si avísanos hermano train -quechua data/quechua/train/quechua000486.wav haqay chikaspi imachus kay junio killapi julio killapi anchay hasta agostokama este agosto setiembre anchaykama pichanku kachita riki hinaspa chaymanta hurqurimun naman imanirisunmantaq mayu chay qucha kantumanchu qucha kantuman ajá anchay chiqapis aparinku hina haqay chikaspi imachus kay junio killapi julio killapi anchay hasta agostokama este agosto setiembre anchaykama pichanku kachita riki hinaspa chaymanta hurqurimun naman imanirisunmantaq mayu chay qucha kantumanchu qucha kantuman ajá anchay chiqapis aparinku hina en este mes de junio en aquellas poblaciones existentes y hasta agosto este agosto y setiembre hasta entonces barren la sal y asi empiezan a sacar como podemos decir rio esa laguna quizá al canto al borde del lago y como estarían llevando de verdad train -quechua data/quechua/train/quechua000487.wav chaymantapas ña para hamuskan hina tapaykunku riki nawan allpawan ajá kaynan imaynatataq chakichinku kay yodado nisqata imaynatataq churanku imaynapitaq kay ransulla lluqsin hinaspataq ñutupunku imaynatataq chayta ruranku anchayta imachus kay tecnología maquenariawan arí haqay aparinku chaymantapas ña para hamuskan hina tapaykunku riki nawan allpawan ajá kaynan imaynatataq chakichinku kay yodado nisqata imaynatataq churanku imaynapitaq kay ransulla lluqsin hinaspataq ñutupunku imaynatataq chayta ruranku anchayta imachus kay tecnología maquenariawan arí haqay aparinku también después ya esta viniendo y asi saludan pues con tierra hasta aquí de como secan este yodado como ponen y como es así sale con ese sabor también muelen y como hacen eso pues entonces utilizan la tecnología con maquinaria asi se lleva a cabo todo train -quechua data/quechua/train/quechua000488.wav pronvinciakunaman anchay waq llaqtakunaman anchaypi imachus kay procesota ruranku riki chaymanta chaypi yodota chaymantapas imachus kay bolsetakunapi churaykunku no chaymanta winkuykunku kay kachita kusataq turachay chikaqa yacharqunchikña imaynatan kay kachita ruranku haqay san juan salinas chiqanpi ñuqa huk wata puriyuq kani huk wata hina montón montón pasaq pronvinciakunaman anchay waq llaqtakunaman anchaypi imachus kay procesota ruranku riki chaymanta chaypi yodota chaymantapas imachus kay bolsetakunapi churaykunku no chaymanta winkuykunku kay kachita kusataq turachay chikaqa yacharqunchikña imaynatan kay kachita ruranku haqay san juan salinas chiqanpi ñuqa huk wata puriyuq kani huk wata hina montón montón pasaq a las provincias a esos pueblos lejanos si bien hacen este proceso entonces allí ponen el yodo asi también ponen en las bolsitas después venden esta sal muy bien hermanito hemos aprendido un poco de como es el proceso de elaboración en aquella ciudad de san juan de salinas y en verdad yo caminaba por esos lugares un año y así así pase train -quechua data/quechua/train/quechua000489.wav pasaqtaraq kay uchuy irqitukuna hina qucha kantupi kariskarqan kachikuna turachay kaynataqmi panachay nely kunan huk chika chay llakiriy kachkan riki pasaq turu turu kapun unu pisilla kapuskan riki hina mana kanchu imachus kay producción de sal nirisunman anchay mana mana atikunchu turu hurquy imachus chay pasaqtaraq kay uchuy irqitukuna hina qucha kantupi kariskarqan kachikuna turachay kaynataqmi panachay nely kunan huk chika chay llakiriy kachkan riki pasaq turu turu kapun unu pisilla kapuskan riki hina mana kanchu imachus kay producción de sal nirisunman anchay mana mana atikunchu turu hurquy imachus chay todo el tiempo estos niños en la orilla de la laguna había sal hermanito asi también hermanita nely ahora hay un poco de preocupación hay mucho barro en el lugar hay poca agua y entonces no hay siendo asi la producción de sal no se puede el barro o impide train -quechua data/quechua/train/quechua000490.wav quchamanta kusataq turay chikaqa may llakiriy imarayku chay karichkanman chiqataqchu kay pacha unqusqa chaychu kariskan qillichu kariskan imaraykun chay mana turu hina kapuskanman pisiyapuskanman kay unu nisqa turay imachus kay naturaleza nirisunman kaynapuni arí panachay qam yachanki hina turu aveces urqukunapas quchamanta kusataq turay chikaqa may llakiriy imarayku chay karichkanman chiqataqchu kay pacha unqusqa chaychu kariskan qillichu kariskan imaraykun chay mana turu hina kapuskanman pisiyapuskanman kay unu nisqa turay imachus kay naturaleza nirisunman kaynapuni arí panachay qam yachanki hina turu aveces urqukunapas de la laguna hermano hay cierta preocupación estaría habiendo es verdad lo que se saca en esta temporada esta habiendo sucio por la razón del barro y así está disminuyendo el agua del lago hermano por efectos de la naturaleza asi mismo es hermanita tu sabes el barro a veces se saca train -quechua data/quechua/train/quechua000491.wav imachus kay rocakuna nirisunman chay halayta kayna kayna riki panachay nely kay naturaleza nirisunman riki kayna chayrayku pasaq turu turuykapun ajá kusa chikaqa turachay maytaq llakiriy imachus karichkan kay pachanchik a ancha unqusqa karichkan ñuqanchik unquchinchik chayraykun chay quchakuna chakiyapuskan turachay tawa tutanmanta tawa chunka iskayniyuq yupayña inti watananchik kunan puriyusun imachus kay rocakuna nirisunman chay halayta kayna kayna riki panachay nely kay naturaleza nirisunman riki kayna chayrayku pasaq turu turuykapun ajá kusa chikaqa turachay maytaq llakiriy imachus karichkan kay pachanchik a ancha unqusqa karichkan ñuqanchik unquchinchik chayraykun chay quchakuna chakiyapuskan turachay tawa tutanmanta tawa chunka iskayniyuq yupayña inti watananchik kunan puriyusun también estas rocas se desnudan hermanita nely a causa de la naturaleza pasan estas cosas hay mucho barro si así es hermanito si pues es una preocupación este nuestro tiempo esta un poco enfermo nosotros lo enfermamos es por esa razón que esas lagunas se están secando hermanito desde las cuatro de la mañana hasta cuarenta y dos contamos en el reloj ahora caminemos train -quechua data/quechua/train/quechua000492.wav sumaq takichawan chaymata kutiyamuspa chinkaripusun usqayllata yasta astawan takichawan puriykusun kusa turachay tawa tutanmanta maytaq pisqa chunka kimsayuq yupayña karichkan inti watananchik ñuqanchikqa ña quchukaymanña chayaykuskanchik kay sumaq wakichiyninchikwan qipallapiña napaywan napaykusunman turay panachay qipallapiña bueno sumaq takichawan chaymata kutiyamuspa chinkaripusun usqayllata yasta astawan takichawan puriykusun kusa turachay tawa tutanmanta maytaq pisqa chunka kimsayuq yupayña karichkan inti watananchik ñuqanchikqa ña quchukaymanña chayaykuskanchik kay sumaq wakichiyninchikwan qipallapiña napaywan napaykusunman turay panachay qipallapiña bueno con una bonita canción después regresamos luego nos iremos rápidamente así andaremos con canciones bonitas que bien hermanito a las cuatro de la mañana ya es cincuenta y tres estamos en nuestro reloj nosotros ya estamos llegando al término del programa y nos atamos train -quechua data/quechua/train/quechua000493.wav tarikuskanki arí panachay kaynapunin turachay ima willarikuymi kariskan alli allin panachay ñuqaq waqarikuyta munaskani kay centro poblado chay chiqanpi waqarikuy pacha turay atención comunidad charamaya centro poblado manan charamaya comunerollapaqchu sino centro poblado convincentekunawan paykuna kakunku wawitayuq chayraq tiyakuskanku juntakuskanku chaypaq tarikuskanki arí panachay kaynapunin turachay ima willarikuymi kariskan alli allin panachay ñuqaq waqarikuyta munaskani kay centro poblado chay chiqanpi waqarikuy pacha turay atención comunidad charamaya centro poblado manan charamaya comunerollapaqchu sino centro poblado convincentekunawan paykuna kakunku wawitayuq chayraq tiyakuskanku juntakuskanku chaypaq si te encuentras hermanita así mismo es hermanito que noticias está habiendo si si hermanita así mismo es yo estoy queriendo dar un aviso un llamado en este centro poblado en verdad de inmediato da el aviso hermano atención comunidad de charamaya centro poblado no charamaya no es solo para la comunidad de charamaya sino también para el centro poblado son convincentes también tienen bebitos porque recién están viviendo juntos se están juntando para eso train -quechua data/quechua/train/quechua000494.wav kunan paqarin napaykurisun ñachus kay distrito de asillo chaymantapas haqay distrito de samán chaymantapas distrito chupa chay runamasinchikkuna chaypi uyarimuwaskanchik munay kay paqarinpi kay paqarinpi uyarikamuskanchik chaymantas may chiqakunapi chaymanta haqay distrito de muñane chay chiqakunapi kunan paqarin napaykurisun ñachus kay distrito de asillo chaymantapas haqay distrito de samán chaymantapas distrito chupa chay runamasinchikkuna chaypi uyarimuwaskanchik munay kay paqarinpi kay paqarinpi uyarikamuskanchik chaymantas may chiqakunapi chaymanta haqay distrito de muñane chay chiqakunapi mañana saludaremos si en este distrito de asillo después también en aquel distrito de samán también del distrito de chupa esos semejantes nuestros allí nos están escuchando no en esta mañana nos están escuchando después en todas partes también después en aquel distrito de muñane en esos lugares train -quechua data/quechua/train/quechua000495.wav ña uyarimuskanku kunan paqarin munayta rikcharikuskanku kunan chayraqmi riki panachay nely kusataq pikunachus chikaraq rikcharikuskanku paykunapaq sumaq napaykuy chikapas ya kunan punchaw pitaq yachay wasiman mana wawachakuna purinqachu wakinqa punchawkamacha kunan punchaw puñurikunqaku arí aynachu karichkan manachu kaynataqmi wakin wawachakuna qurtayuskanku wakinkunaqa chayraqmi ñawinkuta ña uyarimuskanku kunan paqarin munayta rikcharikuskanku kunan chayraqmi riki panachay nely kusataq pikunachus chikaraq rikcharikuskanku paykunapaq sumaq napaykuy chikapas ya kunan punchaw pitaq yachay wasiman mana wawachakuna purinqachu wakinqa punchawkamacha kunan punchaw puñurikunqaku arí aynachu karichkan manachu kaynataqmi wakin wawachakuna qurtayuskanku wakinkunaqa chayraqmi ñawinkuta nos están escuchando en esta mañana muy bonita están despertando ahora recién es verdad hermanita nely muy bien quienes nos escuchan despertando recién para ellos un bonito saludo y en verdad hay quienes irán a la escuela quizá no irán y quizá habrá algunos que se dormirán todavía hasta tarde si es así lo que esta pasando o no asi también algunos niños estarán roncando todavía algunos recién están habriendo sus ojos train -quechua data/quechua/train/quechua000496.wav kicharimuskanku chuqñi ñawinkuta chuqñi chuqñi chuqñilla ñawinku riki chuqñipas chuqñi ajá quñapas montón ninku chaychu arí huk chikachan llakiriy kachkan riki manataqmi kay imachus amautakuna manataqmi puriskankuchu yachachik chaymantapas wawakunaqa wakinkunaqa pukllayman dedicakuskanku riki panachay nely kustaq kayna wakinqa rimariskaranku hina maytaq wawachakuna kicharimuskanku chuqñi ñawinkuta chuqñi chuqñi chuqñilla ñawinku riki chuqñipas chuqñi ajá quñapas montón ninku chaychu arí huk chikachan llakiriy kachkan riki manataqmi kay imachus amautakuna manataqmi puriskankuchu yachachik chaymantapas wawakunaqa wakinkunaqa pukllayman dedicakuskanku riki panachay nely kustaq kayna wakinqa rimariskaranku hina maytaq wawachakuna sus ojos lagañosos solo lagañas nada mas sus ojos de lagaña es verdad solo lagañas no más ya así también el moco un montón dicen que es una pequeña preocupación tampoco si bien los profesores no están caminando tampoco también los niños algunos se dedican al juego así es hermanita nely asi están algunos estaban hablando asi donde están los bebes train -quechua data/quechua/train/quechua000497.wav chay wasinkupi ninku imaraykuchus ñuqanchik anchata sayariyman waykuriskanchik chikaqa mana karinqachu kay vacaciones nisqa ajá kunan kariskan castella simipi nisunmanchari vacaciones forzadas kaynan karichkan riki turay kaynataq ñañay amautakuna chika kay punchawkunapi kay huelgakunawan kay sayariykunawan puriykuskanku riki ñawpaqman chaymanta manataqmi kay ministra uyarimun chay wasinkupi ninku imaraykuchus ñuqanchik anchata sayariyman waykuriskanchik chikaqa mana karinqachu kay vacaciones nisqa ajá kunan kariskan castella simipi nisunmanchari vacaciones forzadas kaynan karichkan riki turay kaynataq ñañay amautakuna chika kay punchawkunapi kay huelgakunawan kay sayariykunawan puriykuskanku riki ñawpaqman chaymanta manataqmi kay ministra uyarimun dicen en sus casas por alguna razón nosotros estamos despertando en verdad entonces no hay en estas vacaciones en esta ocasión en castellano podemos decir vacaciones forzadas así esta no es verdad hermano así es hermana los docentes un poco por estos días con la huelga con estas paralizaciones están caminando entonces esta ministra no escucha train -quechua data/quechua/train/quechua000498.wav uyarimuskankuchu uyarimuskan nirisunman kay amautakuna manataqmi solucionakuchu kay imachus kay problemankuta riki kaynami karichkan turachay chikaqa ñuqanchik tawa tutanmanta pisqa chunka qanchisniyuq yupayña chinkaripusun paqarinkama ya panachay nely paqarinkama huk punchawkama ña kutiykamusaq hukmanta chaymanta parlaykusun kusataq turachay valesqa karinki hamurinkiya kay rimana wasinchikpi uyarimuskankuchu uyarimuskan nirisunman kay amautakuna manataqmi solucionakuchu kay imachus kay problemankuta riki kaynami karichkan turachay chikaqa ñuqanchik tawa tutanmanta pisqa chunka qanchisniyuq yupayña chinkaripusun paqarinkama ya panachay nely paqarinkama huk punchawkama ña kutiykamusaq hukmanta chaymanta parlaykusun kusataq turachay valesqa karinki hamurinkiya kay rimana wasinchikpi no esta escuchando está escuchando quisiéramos decir estos docentes no solucionan la problemática que les aqueja así esta hermanito entonces nosotros cuatro de la mañana cincuenta y siete ya nos tenemos que ir de nuevo después estaremos hasta mañana hermanita nely hasta otro día regresaré de nuevo y hablaremos muy bien hermanito seas vendecido vienes pues a este nuestra casa de hablar train -quechua data/quechua/train/quechua000499.wav rimaykunanchikpaq tupananchikkama turachay renaldo kaynallataq tupananchikkama llapan turanchikkuna ñañanchikkuna ama waqaspa ama llakispa kusisqalla karikapankis llapan llaqtakunapi ama suwa ama qilla ama llulla ama llunku ayna karichun chikaqa napaykusqa llapan llaqtakunapi iniciamos el mes rojo y blanco mes de aniversario mes de nuestra patria rimaykunanchikpaq tupananchikkama turachay renaldo kaynallataq tupananchikkama llapan turanchikkuna ñañanchikkuna ama waqaspa ama llakispa kusisqalla karikapankis llapan llaqtakunapi ama suwa ama qilla ama llulla ama llunku ayna karichun chikaqa napaykusqa llapan llaqtakunapi iniciamos el mes rojo y blanco mes de aniversario mes de nuestra patria para que podamos hablar hasta que podamos encontrarnos hermanito renaldo asi mismo hasta que volvamos a encontrarnos todos nuestros hermanos y hermanas sin llorar sin preocuparse solo se me estén alegre nada mas en todos los pueblos no seas mentiroso no seas ocioso no seas mentiroso así sea entonces reciban saludos en todos los pueblos iniciamos el mes rojo y blanco mes de aniversario mes de nuestra patria train -quechua data/quechua/train/quechua000500.wav pisqa tutamantakama ñañachanchik nely wayta hinallataq norma moroco ñuqayku pisqa tutanmantakama puriyuskayku kay sumaq wakichiyninchikwan kunan punchaw karichkanchik chunka pusaqniyuq kay julio killapi ajá ñuqanchik iman karichkan kunan punchawpaq chayta usqayllata ñawinchaykusun qawarisun kunan punchawmi yuyarikun kay pachaman paqarimusqa kay compositor peruano felipe pinglo alva hinallataq día internacional del nelson mandela pisqa tutamantakama ñañachanchik nely wayta hinallataq norma moroco ñuqayku pisqa tutanmantakama puriyuskayku kay sumaq wakichiyninchikwan kunan punchaw karichkanchik chunka pusaqniyuq kay julio killapi ajá ñuqanchik iman karichkan kunan punchawpaq chayta usqayllata ñawinchaykusun qawarisun kunan punchawmi yuyarikun kay pachaman paqarimusqa kay compositor peruano felipe pinglo alva hinallataq día internacional del nelson mandela en todas las mañanas nely wayta así también norma moroco nosotros desde las cinco de la mañana estamos caminando con este nuestro logro bonito hoy día estamos a diecinueve en este mes de julio es verdad nosotros que esta habiendo para este día rápidamente leeremos miraremos hoy dia se recuerda lo que el compositor felipe pinglo alva a nacido y día internacional de nelson mandela train -quechua data/quechua/train/quechua000501.wav sumaq takiykunatachu ñuqaykupas munayllata maskarimuskasaqku chikaqa kay yupaykunaman waqmanta willarimusakichik nueve cincuenta cero cuatro diecisiete viente hinallataq nueve cicuentay uno treinta cero cero ochentay siete chikaqa ña waqarikamuyta atinkichikña usqayllata usqayllata hinaspataq kayqa mana waqakuykuna hapiqarimuskaykumanchu hinata kayqa piñakamuwaskaqsi kaynan kay pacha paqariypi tres de la mañana treinta minutos sumaq takiykunatachu ñuqaykupas munayllata maskarimuskasaqku chikaqa kay yupaykunaman waqmanta willarimusakichik nueve cincuenta cero cuatro diecisiete viente hinallataq nueve cicuentay uno treinta cero cero ochentay siete chikaqa ña waqarikamuyta atinkichikña usqayllata usqayllata hinaspataq kayqa mana waqakuykuna hapiqarimuskaykumanchu hinata kayqa piñakamuwaskaqsi kaynan kay pacha paqariypi tres de la mañana treinta minutos bonitas canciones nosotros también buscaremos entonces contaremos de nuevo les estaremos informando nueve y cincuenta cero cuatro diecisiete veinte así mismo nueve cincuenta y uno treinta cero cero ochenta y siete entonces dentro de poco ya pueden llamar rápidamente entonces si podemos contestar las llamadas perosi no contestamos no se molesten asi en este amanecer tres de la mañana con treinta minutos train -quechua data/quechua/train/quechua000502.wav aynata usqayta kay pachanchik chikaqa purirparinkan ñañay nely chay waqakuyta sumaqllata hapiqariy imaraykuchus arí munaytaña waqarikamuskanku arí chiqamanta kaypiña piña mayña rimaykamuskan allin punchaw kachun imallan sutiyki buenos dias panay nely y panay norma wawqiy isaias atencio turachay isais huk chikanta volumen nisqata apagaykuwaq imaraykuchus anchata uyarikamuskan aynata usqayta kay pachanchik chikaqa purirparinkan ñañay nely chay waqakuyta sumaqllata hapiqariy imaraykuchus arí munaytaña waqarikamuskanku arí chiqamanta kaypiña piña mayña rimaykamuskan allin punchaw kachun imallan sutiyki buenos dias panay nely y panay norma wawqiy isaias atencio turachay isais huk chikanta volumen nisqata apagaykuwaq imaraykuchus anchata uyarikamuskan asi es nuestro tiempo esta caminado muy rápido hermana nely contesta esa llamada con cariño si están ya llamando si dentro de poco aquí con quien o con alguien hablara buenos días tenga como es tu nombre buenos días hermana nely hermana norma hermano isaías atencio hermano isaías baja un poco el volumen de tu radio se esta escuchando mucho train -quechua data/quechua/train/quechua000503.wav suyaykuriwaq huk chikanta maytaq chikaqa maytaq kaynan karichkan turachay willarikamuy pacha imaynan karichkan haqay santa lucia chiqanpi bueno panay primero ñuqa napaykurikuyta munani qam kikita panay normata qana punchaw hamurqanchu kay puno llaqtata chay huk warmacha kasqa suyaykuriwaq huk chikanta maytaq chikaqa maytaq kaynan karichkan turachay willarikamuy pacha imaynan karichkan haqay santa lucia chiqanpi bueno panay primero ñuqa napaykurikuyta munani qam kikita panay normata qana punchaw hamurqanchu kay puno llaqtata chay huk warmacha kasqa esperarías un poco solo un poco nada mas hermanito avisanos como esta el tiempo en aquel pueblo santa lucia bueno hermana primero yo quiero saludar a ti misma a norma ayer vino aquí a puno ese otro niño había sido train -quechua data/quechua/train/quechua000504.wav allin punchaw allipuni turachay waturarqamanki imaraykuchus arí kayqa ancha sumaqta añanchaykuki añachaykukuki imaraykuchus arí kayqa munayta kay rimana wasin purimuspa maskariskawarqankikuyá imaraykuchus turachay ñuqayku ñañachay alicia paymi kay secretaria nisqapis llamkan ñuqaña allinta kay tas tas nispari kayqa suqarukusqa arí a imaraykuchus allin punchaw allipuni turachay waturarqamanki imaraykuchus arí kayqa ancha sumaqta añanchaykuki añachaykukuki imaraykuchus arí kayqa munayta kay rimana wasin purimuspa maskariskawarqankikuyá imaraykuchus turachay ñuqayku ñañachay alicia paymi kay secretaria nisqapis llamkan ñuqaña allinta kay tas tas nispari kayqa suqarukusqa arí a imaraykuchus buenos días que bien hermanito te acordaste de mi entonces te agradezco mucho por lo que podemos hablar bonito en esta casa del hablar también nos buscabas por lo que hermanito nosotros hermanita alicia ella es secretaria trabaja bien en este llamado tas tas este se había golpeado con razón train -quechua data/quechua/train/quechua000505.wav chayqa nisaqri pitapas ninkichu imanispapas willaripullawanki maytaq maskamanqaku hinaqa nisaqku allipuni turachay willarimankiku imaraykuchus ancha sumaqta añanchakamuki kayqa munayta maskarimankiku allipuni turachay chikaqa waqaychallanki allinta waqaychanki achkata riki huk qipirimunki imaraykuchus turachay kayqa qana paqarin mana puririmuskarqanichu imarayku ancha sasa unqusqa kaskarqani maytaq chayqa nisaqri pitapas ninkichu imanispapas willaripullawanki maytaq maskamanqaku hinaqa nisaqku allipuni turachay willarimankiku imaraykuchus ancha sumaqta añanchakamuki kayqa munayta maskarimankiku allipuni turachay chikaqa waqaychallanki allinta waqaychanki achkata riki huk qipirimunki imaraykuchus turachay kayqa qana paqarin mana puririmuskarqanichu imarayku ancha sasa unqusqa kaskarqani maytaq diré entonces dirás a alguien alguna cosa me lo avisas por lo que debo agradecer en una forma bonita muy bien hermanito nos avisas por lo que te agradezco mucho muy bien entonces solo guardas arto es verdad y cargas porque hermanito entonces mañana no caminaste no has venido porque por la dificultad yo estaba donde train -quechua data/quechua/train/quechua000506.wav chayrayku minqarikamukichik qamkunata kayqa arí uqu unquykunamanta chullukunamanta anchata arí pacharikuychik ama unqunakichikpaq imaraykuchu chayrayku kayqa ñuqapas arí anchata kay uchuy nisunmanchari chiwchihina kayqa arpaskani imarayku arí ancha kay unquykuna kanhinaqa turachay chayraykun qana punchaw mana puririmuskarqanichu anchata turachay arí kayqa añanchariwanki amapuni amapuni piñakunkichu turachay isais chayrayku minqarikamukichik qamkunata kayqa arí uqu unquykunamanta chullukunamanta anchata arí pacharikuychik ama unqunakichikpaq imaraykuchu chayrayku kayqa ñuqapas arí anchata kay uchuy nisunmanchari chiwchihina kayqa arpaskani imarayku arí ancha kay unquykuna kanhinaqa turachay chayraykun qana punchaw mana puririmuskarqanichu anchata turachay arí kayqa añanchariwanki amapuni amapuni piñakunkichu turachay isais poe esa razón les invito a ustedes si esta de enfermedad de los gorros si vístanse con ropas abrigadoras para que nos e enfermen por esa razón yo también así como el pollo pequeño por estas enfermedades podemos decir que ayer no vine mucho hermanito después me agradecerás nunca te molestes hermano isaías train -quechua data/quechua/train/quechua000507.wav kay nelson mandela riki unan pacha runa ancha sumaq ruraykunata rurariq chaymi maytaq haqay asamblea nacional asamblea general de naciones unidas anchaypin noviembre chiqanpi unay wata iskay waranqa isqunniyuq paykunqa ninku kunan punchawmanta may ñawpaq puriychisun kay punchawta hinaspapas nisunchik sutichasunchik líder sudamericano nisqata imaraykuchus payqa anchatan llamkarirqan mana kay kay nelson mandela riki unan pacha runa ancha sumaq ruraykunata rurariq chaymi maytaq haqay asamblea nacional asamblea general de naciones unidas anchaypin noviembre chiqanpi unay wata iskay waranqa isqunniyuq paykunqa ninku kunan punchawmanta may ñawpaq puriychisun kay punchawta hinaspapas nisunchik sutichasunchik líder sudamericano nisqata imaraykuchus payqa anchatan llamkarirqan mana kay nelson mandela una persona buena que a hecho muchas cosas buenas por eso en aquella asamblea general de naciones unidas en noviembre por mucho tiempo en el dos mil siete ellos dicen desde este día haremos encaminar este día también diremos que es líder sudamericano por lo que él trabajó por este train -quechua data/quechua/train/quechua000508.wav sumaq chisinpi imaynan qamkuna turaykuna ñañaykuna paqarikapankis qamkunapaq chisinpiña ñañachanchik arí payqa mana puñunchu llamkarqamunku wawakunapaq kimsa paqariqta imaraykuchus aynapunin arí ñañay nely maytaq kayqa wawakunata achka tareata saqimunkis hinaqa llamkanchikya chikaqa kay pacha paqariymi aynata munayta rikcharikapaychik ñañachay turachay munayta ñuqaykupas kay pacha sumaq chisinpi imaynan qamkuna turaykuna ñañaykuna paqarikapankis qamkunapaq chisinpiña ñañachanchik arí payqa mana puñunchu llamkarqamunku wawakunapaq kimsa paqariqta imaraykuchus aynapunin arí ñañay nely maytaq kayqa wawakunata achka tareata saqimunkis hinaqa llamkanchikya chikaqa kay pacha paqariymi aynata munayta rikcharikapaychik ñañachay turachay munayta ñuqaykupas kay pacha en esta tarde bonita como amanecieron hermanos y hermanas amanecieron para ustedes ya en el anochecer nuestra hermana si ella no duerme trabajaron para sus hijos tres amaneceres si de todas formas es así hermana nely donde esta que a los niños dejan mucha tarea siendo asi trabajen en este amanecer despierten hermanita hermanito yo también en este tiempo train -quechua data/quechua/train/quechua000509.wav kay pachapi maqanakuykuna karinanpaq ama chaqwaykuna karinanpaq chiqamantapas ancha kusa runamasinchikkuna sumaqlla purikunapaq nispa payqa nirqan riki hinaspapas anchatan llamkayurqan payqa maskarirqan imataq kay liberación nisqa pikunataq karichkan haqay africa chiqanpi chayllan kunan punchaw yuyarikuskan allin punchaw kachun ñañay norma maytaq kay pacha paqariypi ancha sumaq munay napaykuy ñañay turay kay pachapi maqanakuykuna karinanpaq ama chaqwaykuna karinanpaq chiqamantapas ancha kusa runamasinchikkuna sumaqlla purikunapaq nispa payqa nirqan riki hinaspapas anchatan llamkayurqan payqa maskarirqan imataq kay liberación nisqa pikunataq karichkan haqay africa chiqanpi chayllan kunan punchaw yuyarikuskan allin punchaw kachun ñañay norma maytaq kay pacha paqariypi ancha sumaq munay napaykuy ñañay turay en este tiempo para que no haya las peleas no escandalo y en verdad nuestros semejantes para que caminen con cuidado y bonito él decía eso entonces trabajó mucho buscando la liberación y quienes están en africa eso es todo en este amanecer que tengan un bonito saludo hermanas y hermanos train -quechua data/quechua/train/quechua000510.wav munaytaña rikcharikuskankichik kay rimana wasiwan munay kuskallata imaraykuchus chikaqa qamkunapaq ancha hatun munay uqllaykuy hinallataq ancha sumaq munay kay pacha paqariypi napaykuy arí sumaqllata kay napaykuyninta chaskiriwaysi arí ñañay turay imaraykuchus arí allinta pacharikuysi kay pacha paqariypi imarayku arí kayqa anchatan hinan imaymana unquykuna ñañay turay puririmuchkan imaraykuchus arí kayqa chuli hinallataq munaytaña rikcharikuskankichik kay rimana wasiwan munay kuskallata imaraykuchus chikaqa qamkunapaq ancha hatun munay uqllaykuy hinallataq ancha sumaq munay kay pacha paqariypi napaykuy arí sumaqllata kay napaykuyninta chaskiriwaysi arí ñañay turay imaraykuchus arí allinta pacharikuysi kay pacha paqariypi imarayku arí kayqa anchatan hinan imaymana unquykuna ñañay turay puririmuchkan imaraykuchus arí kayqa chuli hinallataq estamos despertando bonito con esta casa del hablar asi bonito juntos para ustedes un gran abrazo con nuestra familia bonita asi mismo con este hermoso amanecer saludos recíbanos si hermana y hermano abríguense bien en este amanecer si es verdad hay enfermedades hermanas y hermanos se esta esparciendo si asi como si fuera una simple gripe train -quechua data/quechua/train/quechua000511.wav huk unquy chaymanta neumonia unquy arí ñañay turay chikaqa allin pachakuna kachun chikataq ñuqahina kaskawaqsi kayqa kay pacha paqariypi allinta pacharikapaysi raku pachakunawan imaraykuchus arí ñañay turay maytaq kayqa anchata chiri chirimuskan kay pacha paqariypi ñañachay turachay arí kay pachanchik puririskanmi tres de la mañana viente tres minutos kimsa horas iskay chunka kimsayuq kaynañan kay pachachik puririskan chikaqa kay pacha paqariypi huk unquy chaymanta neumonia unquy arí ñañay turay chikaqa allin pachakuna kachun chikataq ñuqahina kaskawaqsi kayqa kay pacha paqariypi allinta pacharikapaysi raku pachakunawan imaraykuchus arí ñañay turay maytaq kayqa anchata chiri chirimuskan kay pacha paqariypi ñañachay turachay arí kay pachanchik puririskanmi tres de la mañana viente tres minutos kimsa horas iskay chunka kimsayuq kaynañan kay pachachik puririskan chikaqa kay pacha paqariypi una enfermedad después la enfermedad de neumonía si hermana y hermano deseo que haya buen tiempo en poco como yo quizá estén en este tiempo de amanecer abrigándose bien con ropas gruesas por el frio si hermana y hermano ahora esta mucho frio en especial por las mañanas hermanitas y hermanitos si este nuestro tiempo esta avanzando tres de la mañana veinte tres minutos el tiempo esta avanzando en este amanecer train -quechua data/quechua/train/quechua000512.wav hinallataq ñañay turay kay pacha paqariypiya munayta ña qillqaykunata aparichikamuyta atinkichis hinallataq munayta waqarikamuychik hinaspa rimariskasunchik ayllunchikkunamanta imayna kachkan sapanka llaqtakuna imaynatan umalliqkuna kayqa llamkariskanchu manachu chaykunatapas willarimaysi qamkunari imayna uywakuna kayqa karu ayllukunapi kachkan paquchakuna unquskanchu manachu chaykunata arí ñañay turay kay pacha paqariypi rimariskasunchik hinallataq arí kay pacha paqariypi hinallataq ñañay turay kay pacha paqariypiya munayta ña qillqaykunata aparichikamuyta atinkichis hinallataq munayta waqarikamuychik hinaspa rimariskasunchik ayllunchikkunamanta imayna kachkan sapanka llaqtakuna imaynatan umalliqkuna kayqa llamkariskanchu manachu chaykunatapas willarimaysi qamkunari imayna uywakuna kayqa karu ayllukunapi kachkan paquchakuna unquskanchu manachu chaykunata arí ñañay turay kay pacha paqariypi rimariskasunchik hinallataq arí kay pacha paqariypi así mismo hermana y hermano en este amanecer pueden enviar sus mensajes bonitos así también pueden llamar así podemos hablar con respecto de nuestras familias de cómo están también como están los pueblos como están las autoridades si están trabajando o no todo eso cuéntanos y ustedes como están con sus animalitos en estos pueblos alejados los paqochas (camélido) si se están enfermando o no todos eso también si hermanas y hermanos en este amanecer hablaremos así mismo ene este amanecer train -quechua data/quechua/train/quechua000513.wav munayta qillqaykuna punchawnikichu kunan punchaw kaskan kayqa imatachu willarikuyta munaskanki chayrayku arí tutamantaña waqarikamuy imarayku kayqa tawa horasman chayariyku hinaqa manan qalatachus waqakuykunata hapiqariyku arí ñañachay turachay chikaqa kay pacha paqariypi kaynata munayta kayqa kay munay takiywan arí ñañay turay puririsunchik kusirikapaychis munayllata rikcharikapaychik kusisqalla amapuni piñakuspaqa kay pacha paqariypi kayqa tres de la mañana viente munayta qillqaykuna punchawnikichu kunan punchaw kaskan kayqa imatachu willarikuyta munaskanki chayrayku arí tutamantaña waqarikamuy imarayku kayqa tawa horasman chayariyku hinaqa manan qalatachus waqakuykunata hapiqariyku arí ñañachay turachay chikaqa kay pacha paqariypi kaynata munayta kayqa kay munay takiywan arí ñañay turay puririsunchik kusirikapaychis munayllata rikcharikapaychik kusisqalla amapuni piñakuspaqa kay pacha paqariypi kayqa tres de la mañana viente escriban si este dia esta bien para ustedes si deseas compartir alguna cosa por esa razón ya en la mañana llámanos por lo que es cuatro de la mañana y llegamos a todos los lugares también contestamos todas las llamadas si hermanitas y hermanitos en este amanecer entonces con este bonita canción si hermana y hermano empezaremos alégrense por favor bonito nada mas solo alegre nada mas nunca molestarse en este amanecer aquí tres de la mañana y veinte train -quechua data/quechua/train/quechua000514.wav viente ocho minutos kaynañan kay pachachin puririskan ñañachay turachay imaraykuchus kay pacha paqariypi chikaqa sumaq munay napaykuy maytaq turachanchik prudencio condori paypas munaytañan kay pacha paqariypi rikcharikuskan haqay azángaro llaqtapi hinallataq turachanchik franclin alejo paypaqpas ancha sumaq munay napaykuy chaymanta kaskallantaq turanchik ruben apaza escalante paypaqpas ancha muna munay napaykuy chikaqa imaraykuchus munayta paykunapas rikcharikuskanku kay pacha paqariypi viente ocho minutos kaynañan kay pachachin puririskan ñañachay turachay imaraykuchus kay pacha paqariypi chikaqa sumaq munay napaykuy maytaq turachanchik prudencio condori paypas munaytañan kay pacha paqariypi rikcharikuskan haqay azángaro llaqtapi hinallataq turachanchik franclin alejo paypaqpas ancha sumaq munay napaykuy chaymanta kaskallantaq turanchik ruben apaza escalante paypaqpas ancha muna munay napaykuy chikaqa imaraykuchus munayta paykunapas rikcharikuskanku kay pacha paqariypi veinte ocho minutos así está avanzando nuestro tiempo hermanita y hermanito en este amanecer en poco tiempo saludos especiales para nuestro hermano prudencio condori el también en este hermoso amanecer esta despertando en aquella ciudad de azángaroasi mismo para nuestro hermanito franclin alejo para el también un bonito saludo así también para nuestro hermano rubén apaza escalante para el también por lo que ellos están despertando también en este amanecer train -quechua data/quechua/train/quechua000515.wav chikaqa ñañachay turachay ña waqarikamuyta atinkichisña kay yupaykunaman kaskanmi kayqa nueve cicuenta cero cuatro diecisiete viente hinallataq nueve cicuentay uno treinta cero cero ochentay siete kay chikaqa waqarikamuychik munayllata qillqayta aparichikamuychik kay pacha paqariypi imarayku arí kayqa munaytaña kay waqakuykunata ñuqaykupas hapiqariskasaqku imaraykuchus arí qamkuna waqarichikamusqakichikta hinallataq arí ñañachay turachay kayqa mañarikamuyta munaskankitaq chikaqa ñañachay turachay ña waqarikamuyta atinkichisña kay yupaykunaman kaskanmi kayqa nueve cicuenta cero cuatro diecisiete viente hinallataq nueve cicuentay uno treinta cero cero ochentay siete kay chikaqa waqarikamuychik munayllata qillqayta aparichikamuychik kay pacha paqariypi imarayku arí kayqa munaytaña kay waqakuykunata ñuqaykupas hapiqariskasaqku imaraykuchus arí qamkuna waqarichikamusqakichikta hinallataq arí ñañachay turachay kayqa mañarikamuyta munaskankitaq dentro de pocas hermanitas hermanitos ya pueden llamar a estos números nueve cincuenta cero cuatro diecisiete veinte así también nueve cincuenta y uno treinta cero cero ochenta y siete en poco escriban y envíennos en este amanecer estas llamadas muy bonitas estaremos contestando para hablar por lo que ustedes lo que llaman si hermanitas y hermanitos pueden hacer sus pedidos train -quechua data/quechua/train/quechua000516.wav arí kay pacha paqariypi aynata ñuqayku takiykunata churarimuchkayku ñawpaqpiyá napakurisunchik imaraykuchus arí kay pacha paqariypi kayqa nisunmancha riki maytaq arí hinaptin kay región puno chiqamanta uyarimuwaskanchik imaraykucha riki chikaqa sapanka llaqtata kay pacha paqariypi napaykurisunchik imaraykuchus arí kayqa rimanayta haqay aymara llaqta kayqa amayra simikunta rimanku paykunapis munayta rikcharikamuchkanku kay pacha paqariypi chikaqa arí kay pacha paqariypi aynata ñuqayku takiykunata churarimuchkayku ñawpaqpiyá napakurisunchik imaraykuchus arí kay pacha paqariypi kayqa nisunmancha riki maytaq arí hinaptin kay región puno chiqamanta uyarimuwaskanchik imaraykucha riki chikaqa sapanka llaqtata kay pacha paqariypi napaykurisunchik imaraykuchus arí kayqa rimanayta haqay aymara llaqta kayqa amayra simikunta rimanku paykunapis munayta rikcharikamuchkanku kay pacha paqariypi chikaqa ene este amanecer asi nosotros estamos compartiendo música bonita antes saludaremos en este nuevo amanecer si en esta región puno nos están escuchando y el saludo a cada pueblo en este amanecer les saludamos si lo que debía hablar al pueblo aymara también la lengua aymara a los que hablan ellos también están despertando en este amanecer dentro de poco train -quechua data/quechua/train/quechua000517.wav campopi tiyaqkuna qamkunata uyarimukis sapa paqarik qamkunallan kusichiwankis panay chaychu kunan ñuqa mañarukukiman huk takichata pananchik mariposita de chumbivilcas chay huaylia chayta churaripankiman panay ajá kunallan turachay kunallan maskarisaq hinaspa churarimusaq allipuni turachay willarikamunki kay pacha paqariypi anchatan ñuqa ananchaykuki huk tutamantakama turay tupananchikkama panay campopi tiyaqkuna qamkunata uyarimukis sapa paqarik qamkunallan kusichiwankis panay chaychu kunan ñuqa mañarukukiman huk takichata pananchik mariposita de chumbivilcas chay huaylia chayta churaripankiman panay ajá kunallan turachay kunallan maskarisaq hinaspa churarimusaq allipuni turachay willarikamunki kay pacha paqariypi anchatan ñuqa ananchaykuki huk tutamantakama turay tupananchikkama panay a los que viven en el campo a ustedes les escucho cada mañana solo ustedes me alegran hermana acaso por eso hoy día puedo pedirte una canción para nuestra hermanita mariposita de chumbivilcas esa huaylia eso me puedes poner hermana en un momento hermanito buscare y pondré muy bien hermanito me avisas ene este amanecer te agradezco mucho hasta otra madrugada hermano hasta pronto hermana train -quechua data/quechua/train/quechua000518.wav aynata ri ñañaychay nely kayqa llakikuy kachkan kay ayllukunapi imaraykuchus arí nisunman hina kayqa paykuna ña chaqrata munaytaña rurarinku turachanchik hinapas arí kayqa millay papakuna kayqa munaytaña wiñarichkan hinallataq nisunmancha riki wakin chaqra rurasqakuna mataq arí kayqa wiñariy hinaqa nisunman qasa qasarqapun hinaqa mana allinchu imaraykuchu arí kayqa ichapas arí kayqa mana aynata ri ñañaychay nely kayqa llakikuy kachkan kay ayllukunapi imaraykuchus arí nisunman hina kayqa paykuna ña chaqrata munaytaña rurarinku turachanchik hinapas arí kayqa millay papakuna kayqa munaytaña wiñarichkan hinallataq nisunmancha riki wakin chaqra rurasqakuna mataq arí kayqa wiñariy hinaqa nisunman qasa qasarqapun hinaqa mana allinchu imaraykuchu arí kayqa ichapas arí kayqa mana asi hermanita nely este es una preocupación en estas familias podemos decir ellos ya están trabajando sus chacras ya trabajan bonito nuestro hermano estos malas papas asi están creciendo bonito asi tambien podemos decir algunas chacras hechas no pueden crecer como los otros asi podemos decir que la elada los afecto entonces no esta bien por lo que esto quizá si esto no train -quechua data/quechua/train/quechua000519.wav nisunmacha kay riki anchata mañarikuyta atinchikchu ñuqanchik mana mañarikunchikchu kay waqakuyta apirqariy ñañachay arí kaypiña turachanchik ercanación mañasu llaqtamanta allin punchawm kachun turay ima willarikuymi karichkan kay paqarinpi allin punchaw kachun panaycha nely hinallataq panachik allin punchaw kunan punchaw kachun ñuqa kay mañasu llaqtamanta waqarikamuchkani sector umacalle chaymanta willarikuyta munani kay wawqi panaykunaman ñuqa jueves punchawtan padrón nisunmacha kay riki anchata mañarikuyta atinchikchu ñuqanchik mana mañarikunchikchu kay waqakuyta apirqariy ñañachay arí kaypiña turachanchik ercanación mañasu llaqtamanta allin punchawm kachun turay ima willarikuymi karichkan kay paqarinpi allin punchaw kachun panaycha nely hinallataq panachik allin punchaw kunan punchaw kachun ñuqa kay mañasu llaqtamanta waqarikamuchkani sector umacalle chaymanta willarikuyta munani kay wawqi panaykunaman ñuqa jueves punchawtan padrón podemos decir a esto pedir mucho no podemos nosotros pedir estas llamadas contesta hermanita si aquí ya está nuestro hermanito encarnación que tengas un bonito día hermanito que hay de nuevas en este amanecer que tengas buen día hermanita nely así mismo a nuestra hermana que sea un buen día yo de aquí del pueblo de mañasu estoy llamando del sector umacalle después quiero decir que a nuestros hermanas y hermanos yo el día jueves habrá padrón train -quechua data/quechua/train/quechua000520.wav sector agropecuario nisqa municipio chiqamanta lluqsirimuchkanqa nin hinatan qayna punchaw comunikaman anchayta kay wawqi panaykuman willariyta munani jueves punchawta suyarikuchunku kay sector umacalla rinconada chay chiqampi chayta ñuqa panachay nely panachay norma comunicarukuyta munarqanki kusataq turay waqmanta willarikuy manapischa wakin allinta uyarirqanku ña kunan rikcharikamuchkankuña kaypi wawqi panaykuna kay umacalla sector rinconada chay chiqampi sector agropecuario nisqa municipio chiqamanta lluqsirimuchkanqa nin hinatan qayna punchaw comunikaman anchayta kay wawqi panaykuman willariyta munani jueves punchawta suyarikuchunku kay sector umacalla rinconada chay chiqampi chayta ñuqa panachay nely panachay norma comunicarukuyta munarqanki kusataq turay waqmanta willarikuy manapischa wakin allinta uyarirqanku ña kunan rikcharikamuchkankuña kaypi wawqi panaykuna kay umacalla sector rinconada chay chiqampi sector agropecuario del municipio de verdad estará saliendo dijo así el día de ayer comunicó así a nuestros hermanos y hermanas quiero decirles el día jueves se esperen en el sector de umacalla rinconada en esa verdad yo hermanita nely hermanita norma quería comunicar que bueno hermano de nuevo comunica quizá no escucharon algunos ya hoy están despertando aquí hermano hermana aquí en umacalla sector rinconada en esa verdad train -quechua data/quechua/train/quechua000521.wav jueves punhawta pisqa punchaw octubre killapin suyarikuchunku wasinkupi hamurinqa municipio chiqanmanta kay padrón productores agropecuarios nisqa qaninpaña programarisqa karqan chay mana hamunkuchu kunanqa jueves hamunqanku chayta por favor suyarikuchunku qalalla chay sectorpi kusa turay chiqaka uyariykamunkuña allinta kay willarikuyta chayllachu karichkan turay chayllan panay kachkan gracias paqarinkuna waqarikamuchkasaq dios pagarasunki jueves punhawta pisqa punchaw octubre killapin suyarikuchunku wasinkupi hamurinqa municipio chiqanmanta kay padrón productores agropecuarios nisqa qaninpaña programarisqa karqan chay mana hamunkuchu kunanqa jueves hamunqanku chayta por favor suyarikuchunku qalalla chay sectorpi kusa turay chiqaka uyariykamunkuña allinta kay willarikuyta chayllachu karichkan turay chayllan panay kachkan gracias paqarinkuna waqarikamuchkasaq dios pagarasunki el dia jueves el cinco de octubre que se esperen en sus casas vendrán de la municipalidad para este padrón de productores agropecuarios así esta programado asi quizá no vienen el día jueves vendrán eso por favor que se esperen todos en ese sector muy bien hermano así habrán escuchado este aviso eso nomas esta habiendo hermano eso no ams es hermana gracias mañana estaré llamando dios se lo pague train -quechua data/quechua/train/quechua000522.wav panay nely hinallataq panitay normatapas allin punchaw kachun tupananchikkama turay kimsa tutamanta tawa chunka suqtayuq yupayña aswanta waqarikuykunata hapiqarikusun allin punchaw kachun allin punchaw kachun panay ñuqa naypaykuta munachkani comunidad llaqtayman sutiymi escolástico apaza apaza comunidad laripatamanta napaykurikuy turay paykunata napaykurikusaqku uyarimuwachkankucha panay nely hinallataq panitay normatapas allin punchaw kachun tupananchikkama turay kimsa tutamanta tawa chunka suqtayuq yupayña aswanta waqarikuykunata hapiqarikusun allin punchaw kachun allin punchaw kachun panay ñuqa naypaykuta munachkani comunidad llaqtayman sutiymi escolástico apaza apaza comunidad laripatamanta napaykurikuy turay paykunata napaykurikusaqku uyarimuwachkankucha hermana nely así mismo hermanita a norma también buen día hasta que podamos encontrarnos hermano tres de la mañana cuarenta y seis recibimos mas llamadas que tenga buenos días que tengas hermana yo quiero saludar a mi comunidad mi nombre es escolástico apaza de la comunidad de laripanpa saluda hermano a ellos saludaremos no estarán escuchando train -quechua data/quechua/train/quechua000523.wav qayna tutamantaña uyarikunqa kunan punchawmi lluksimunqa panel solar aparimuchkanqaku paykuna hinaspapas kay beneficiarokuna último repechaje nispa escribekuspanku paykunan chaykuna rinanku kay caseriopi atento kananku hinaspas hamuwallantaq wakin kasqa observado mana lluqsimusqachu chaykuna hermanoykuna esteban bandera hamunan urgente llaqtaman kay mañasuman chaymnata hamunallantaq cecilia qayna tutamantaña uyarikunqa kunan punchawmi lluksimunqa panel solar aparimuchkanqaku paykuna hinaspapas kay beneficiarokuna último repechaje nispa escribekuspanku paykunan chaykuna rinanku kay caseriopi atento kananku hinaspas hamuwallantaq wakin kasqa observado mana lluqsimusqachu chaykuna hermanoykuna esteban bandera hamunan urgente llaqtaman kay mañasuman chaymnata hamunallantaq cecilia ayer por la mañana se escuchará hoy día saldrá el panel solar estarán trayendo estos beneficios el ultimo repechaje inscribiéndose ellos esos deben ir a este caserío deben estar atentos así también me viene algunos están observados no había salido hermanos esteban bandera debe venir urgente al pueblo podemos pedir asi tambien viene cecilia train -quechua data/quechua/train/quechua000524.wav churaq señora melesia renaldina hina pay hamunllantaq doris espino paykuna hamunanku imachachu pasanpas paykunawan wakikunataqa uquripusqaya huk runakuna wayqikunaqa wañusqañan kapusqaku imacha pasan sistemata chay mana allillantaqchu kachkan hinaspapas kunan lluqsimunqa ochomanta hamunayku hasta lareo pataman wakin escribekuqkuna enteronñan lluqsin chaykuna hamurinanku kay caseriollaman focalizasqa kananpaq churaq señora melesia renaldina hina pay hamunllantaq doris espino paykuna hamunanku imachachu pasanpas paykunawan wakikunataqa uquripusqaya huk runakuna wayqikunaqa wañusqañan kapusqaku imacha pasan sistemata chay mana allillantaqchu kachkan hinaspapas kunan lluqsimunqa ochomanta hamunayku hasta lareo pataman wakin escribekuqkuna enteronñan lluqsin chaykuna hamurinanku kay caseriollaman focalizasqa kananpaq señora mayor melesia renaldina ella también vino doris espino ellos deben venir o algo sucedió con ellos algunos quizá estén enfermas otras personas los hermanos están muertos no se que pasa con el sistema eso no esta bien así también hoy saldrá de ocho deben venir hasta lareo algunos que se inscribieron ya todos salieron esos deben venir solo al caserío para ser focalizados train -quechua data/quechua/train/quechua000525.wav uraykama kay doña rosa chura huamán pay uyarimuchkanpascha de repente huk familiankuna willarichunku paykuna hamunanku urgente kay caserioman carropi porque manan haqapampa wasimanta wasichu sinoqa apanqacha ri haqay caseriollaman chaymanta paykuna huqarinanku tutamanta mana huqarikkunapaq presidentellapaq kutiyapunqa nispa niwan ajá chayllachu willarikuy karichkan turay chayllan uraykama kay doña rosa chura huamán pay uyarimuchkanpascha de repente huk familiankuna willarichunku paykuna hamunanku urgente kay caserioman carropi porque manan haqapampa wasimanta wasichu sinoqa apanqacha ri haqay caseriollaman chaymanta paykuna huqarinanku tutamanta mana huqarikkunapaq presidentellapaq kutiyapunqa nispa niwan ajá chayllachu willarikuy karichkan turay chayllan hasta abajo esta señora rosa chura huaman quizá ella debe estar escuchando quizá otras familias que le avisen ellos deben venir urgente a este caserío en carro porque de haqapampa de la casa no es sino llevara a ese caserío solamente después ellos deben levantar en la mañana para no levantar solo para el presidente el solo regresara eso me dijo a es solo eso el aviso hermano eso no mas es train -quechua data/quechua/train/quechua000526.wav aswan panay ichapas kunan repetiruyman kay lare pata masiykunapaq paykuna hamunanku kunan puchaw las ocho o las nueve chayta suyakunanku cualquier horacha hamusaqku chay panel lluqsimuchkanku instalación y traslado anchayta hamunqa hinaspapas nillaymantaq cuidakunanku kay hermanokuna hinaptin mañasupi pasakun desgracia huklaru comunidaqkunapi chinkarqapus panel mana cuidaskankuchu cuidana nispapas hunta adicionalraq kayku aswan panay ichapas kunan repetiruyman kay lare pata masiykunapaq paykuna hamunanku kunan puchaw las ocho o las nueve chayta suyakunanku cualquier horacha hamusaqku chay panel lluqsimuchkanku instalación y traslado anchayta hamunqa hinaspapas nillaymantaq cuidakunanku kay hermanokuna hinaptin mañasupi pasakun desgracia huklaru comunidaqkunapi chinkarqapus panel mana cuidaskankuchu cuidana nispapas hunta adicionalraq kayku mas bien hermana quizá pueda repetir este larepata a mis semejantes ellos deben venir hoy dia a las ocho o nueve y deben esperar cualquier hora debemos venir ese panel esta saliendo para la instalación y traslado a eso va avenir también debo decir que deben cuidarse estos hermanos así piden en mañasu hubo una desgracia en otras comunidades se perdieron los paneles solares por lo que no habían cuidado se debe cuidar hay adicionales todavía train -quechua data/quechua/train/quechua000527.wav nisunchik kay provincia de puno chiqanta mayqin llaqtakunan ñañachay turachay tarikuchkan kay pacha paqariypi kayqa nisunmancha riki kikin kay puno llaqtata hinallataq acoramantiya tunkuya kapa chika chukuytu wata hinallataq mañasu paucar coya pichakani hinallataq arí kayqa platariya san antonio de esquelache tikilata hinallataq vilque paykunapaq ancha sumaq munay munay napaykuy kay pacha paqariypi ñañachay nely nisunchik kay provincia de puno chiqanta mayqin llaqtakunan ñañachay turachay tarikuchkan kay pacha paqariypi kayqa nisunmancha riki kikin kay puno llaqtata hinallataq acoramantiya tunkuya kapa chika chukuytu wata hinallataq mañasu paucar coya pichakani hinallataq arí kayqa platariya san antonio de esquelache tikilata hinallataq vilque paykunapaq ancha sumaq munay munay napaykuy kay pacha paqariypi ñañachay nely decimos esta provincia de puno cual de los pueblos están hermanitas hermanitos en este amanecer entonces podemos decir que en esta misma ciudad de puno asi también acoramantiya tunkuya kapa chika chucuito asi mismo mañasu puacar coya pichacani así también platariya san antonio de esqueleche tikilata así también vilque para ellos muy bonito saludos en este amanecer hermanita nely train -quechua data/quechua/train/quechua000528.wav kusamin turay chikaqa tupananchikkma sumaq punchaw kachun qampaq huk punchawkuna kama napaykurikusaq kay charamuraya qupani indamarca llaritapa chaykuna hermanoykuna uyarimuwachkanku paykuna tutamantaña qatarikikunanku uywata qawarichkanku sinchitan qasapas qasarapuchkan imanasuncha panay manan kay tiempo igualchu munay paquhina kusami turay kusamin turay chikaqa tupananchikkma sumaq punchaw kachun qampaq huk punchawkuna kama napaykurikusaq kay charamuraya qupani indamarca llaritapa chaykuna hermanoykuna uyarimuwachkanku paykuna tutamantaña qatarikikunanku uywata qawarichkanku sinchitan qasapas qasarapuchkan imanasuncha panay manan kay tiempo igualchu munay paquhina kusami turay me alegro hermano hasta que nos volvamos a encontrar que sea buen día para ti hasta otros días saludare a este charamuraya copani indamarca llaritapa a esos hermanos nos están escuchando ellos ya mañana deben abrigar a los animales también están mirando que hay mucha helada que haremos hermana este tiempo no esta igual que antes como un bonito paqo me alegro hermano train -quechua data/quechua/train/quechua000529.wav purikusunchu sumaq takichawan ñañay hinapunin kayqa ñañachay kay maytaq turanchik rimarimuchkan hinanpis arí kayqa watakuna anchata kay ninsunmancha kay cambio de temperarura nisunmancha riki kay arí kaykullantaq hinallataq arí kayqa kay cambio de clima nisunmancha kayqa imarayku kayqa ancha allin llakikuy arí maytaq kay nisumanya kay punchawkunapi ñisuta chiri chiripun ñisuta wayrapas wayrapun purikusunchu sumaq takichawan ñañay hinapunin kayqa ñañachay kay maytaq turanchik rimarimuchkan hinanpis arí kayqa watakuna anchata kay ninsunmancha kay cambio de temperarura nisunmancha riki kay arí kaykullantaq hinallataq arí kayqa kay cambio de clima nisunmancha kayqa imarayku kayqa ancha allin llakikuy arí maytaq kay nisumanya kay punchawkunapi ñisuta chiri chiripun ñisuta wayrapas wayrapun vamos a caminar con una bonita flor hermana así es donde esta nuestro hermano acaso esta hablando así estos años podemos decir por este cambie de temperatura y de todas maneras hay y esto pasa por qué razón esto es muy preocupante si por este cambio de clima en estos días hay mucho frio así es hay machismo frio también hay vientos train -quechua data/quechua/train/quechua000530.wav hinapas chiri chirin imaraykuschaya ancha llallikuymi kachkan kayqa kay tuirachanchik mañarikamuchkarqan kay sumaq takita chaywan puririsunchik kay pacha paqariypi maytaq arí kay pacha paqariypi hinaptin kay región de puno hinallataq arí kay waq chiqankunapi kayqa uyarimuwachkanchik kay pacha paqariypi ancha sumaq munay hinapas chiri chirin imaraykuschaya ancha llallikuymi kachkan kayqa kay tuirachanchik mañarikamuchkarqan kay sumaq takita chaywan puririsunchik kay pacha paqariypi maytaq arí kay pacha paqariypi hinaptin kay región de puno hinallataq arí kay waq chiqankunapi kayqa uyarimuwachkanchik kay pacha paqariypi ancha sumaq munay así también el frio es mucho porque razón será es muy preocupante esta situación este nuestro hermanito estaba pidiendo esta bonita canción con eso empezaremos ene este amanecer si en este amanecer asi en esta región puno así también en los lugares más alejados nos están escuchando ene este amanecer es muy bonito train -quechua data/quechua/train/quechua000531.wav napaykuy qamkunapaq imaraykuchu arí kayqa kay rimana wasi onda cero kuchkalla chiqcharikuchkankichik qamkunapaq imaraykuchus chikaqa kunan punchaw allin punchaw kachun qamkunpaqpis kay nispa kay pacha paqariyta kayqa qallaykusaqku maytaq kay willakuykunawan kunan punchawmi chikaqa tarikunchik maytaq arí kayqa kay martes punchawpi kay octubre killapi kayqa kay nisunmachari mes morado kunan punchaw chikaqa kay kimsa punchaw martes napaykuy qamkunapaq imaraykuchu arí kayqa kay rimana wasi onda cero kuchkalla chiqcharikuchkankichik qamkunapaq imaraykuchus chikaqa kunan punchaw allin punchaw kachun qamkunpaqpis kay nispa kay pacha paqariyta kayqa qallaykusaqku maytaq kay willakuykunawan kunan punchawmi chikaqa tarikunchik maytaq arí kayqa kay martes punchawpi kay octubre killapi kayqa kay nisunmachari mes morado kunan punchaw chikaqa kay kimsa punchaw martes saludos para ustedes desde aquí de la casa del dialogo onda cero juntos estamos para ustedes hoy día que sea un buen día para ustedes también diciendo esto en este amanecer entonces empezaremos con estas noticias este día nos encontramos en este martes en este mes de octubre asi podemos decir que es el mes morado este dia este tercer día martes train -quechua data/quechua/train/quechua000532.wav imayraykuchu chikaqa kunanqa qallaykusunchik maytaq arí kayqa nintaq kay distrito de wata hinallataq kapachika kay provincia de puno chiqampiya kay tarikuchkan maytaq arí nintaq kayqa kimsa punchaw kay octubre killatan ñuqayku chikaqa kay huk movilización nisqata rurarichkasaqku maytaq arí kayqa may manaya uyariwankuchu nintaq imarayku gobierno central hinallataq gobierno regional mana imayraykuchu chikaqa kunanqa qallaykusunchik maytaq arí kayqa nintaq kay distrito de wata hinallataq kapachika kay provincia de puno chiqampiya kay tarikuchkan maytaq arí nintaq kayqa kimsa punchaw kay octubre killatan ñuqayku chikaqa kay huk movilización nisqata rurarichkasaqku maytaq arí kayqa may manaya uyariwankuchu nintaq imarayku gobierno central hinallataq gobierno regional mana entonces empezaremos y esto dice así este distrito de wata así también capachica en esta provincia de puno en verdad esto se encuentra esto en tres días en el mes de octubre nosotros estaremos haciendo una movilización para ser escuchados tampoco el gobierno central así también el gobierno regional no train -quechua data/quechua/train/quechua000533.wav kay kay mañakusqaykuta uyariwankuchu nispan arí kayqa rimarimuchkan pitaq kay frente de defensa de río de cuota felix arí pay rimarimun imaraykuchus chikaqa arí payqa paykunacha ma chaqwarichkanqaku maytaq arí kay mañanakunqaku kay rimarichkarqanku hinapi kay rimarichkarqan hinapis maytaq arí paykunaq mañakusqankuta kayqa huntarinkuchu aynan kay pacha paqariypi willakuy kachkan kunanqa ichaqa kay kay mañakusqaykuta uyariwankuchu nispan arí kayqa rimarimuchkan pitaq kay frente de defensa de río de cuota felix arí pay rimarimun imaraykuchus chikaqa arí payqa paykunacha ma chaqwarichkanqaku maytaq arí kay mañanakunqaku kay rimarichkarqanku hinapi kay rimarichkarqan hinapis maytaq arí paykunaq mañakusqankuta kayqa huntarinkuchu aynan kay pacha paqariypi willakuy kachkan kunanqa ichaqa este nuestro pedido no nos escucha esto es lo que están diciendo y quien es el frente de defensa de rio de cuota felix él dijo ellos estarán haciendo escandalo estos pedirán estarán pidiendo así también lo que están solicitando no completan asi esta en este tiempo en este amanecer están ahora pero train -quechua data/quechua/train/quechua000534.wav maywan ajá lampa llaqtakama puririsunchik maypichus arí turachanchik mauro uyarimuwasun kay pacha paqariypi turachay mauro allin punchaw kachun imaynallan kayqa ima willakuymi haqay lampa llaqtamanta pacha bueno qampaq panachay sumaq napayku panachay norma chaymanta panaychik neleypaq sumaq napaykuy kay paqarinpi arí qarikuchkanmi tutakuna punchawkuna bueno willarikuy kachkanmi kay maywan ajá lampa llaqtakama puririsunchik maypichus arí turachanchik mauro uyarimuwasun kay pacha paqariypi turachay mauro allin punchaw kachun imaynallan kayqa ima willakuymi haqay lampa llaqtamanta pacha bueno qampaq panachay sumaq napayku panachay norma chaymanta panaychik neleypaq sumaq napaykuy kay paqarinpi arí qarikuchkanmi tutakuna punchawkuna bueno willarikuy kachkanmi kay con quien andaremos hasta la ciudad de lampa y nuestro hermano mauro nos escuchará en este amanecer hermanito mauro que tengas un bonito día como va todo que noticias de aquel pueblo de lampa bueno para ti hermanita un bonito saludo norma también para mi hermana nely un bonito saludo en este amanecer si esta en las noches y días bueno hay noticias este train -quechua data/quechua/train/quechua000535.wav la inmaculada nisqa kay lampa llaqtapi kunan punchaw munayta riki averiguachasaqku adobo nisqata chayqa imapaqta chay adobo chay estilo arequipeño mikuykunapaq pasaq munay quchi aychachamanta imapaqtaq chay huñurisunchikya qullqichata nispa nichkanku chayqa halltachichkanku kay anda de la virgen inmaculada concepción chay virgen inmaculada concepción naqa riki chayqa patron kay lampa llaqtapi la inmaculada nisqa kay lampa llaqtapi kunan punchaw munayta riki averiguachasaqku adobo nisqata chayqa imapaqta chay adobo chay estilo arequipeño mikuykunapaq pasaq munay quchi aychachamanta imapaqtaq chay huñurisunchikya qullqichata nispa nichkanku chayqa halltachichkanku kay anda de la virgen inmaculada concepción chay virgen inmaculada concepción naqa riki chayqa patron kay lampa llaqtapi la inmaculada en esta ciudad de lampa hoy día estaremos averiguando el adobo y para que es un estilo arequipeño para comer hecho de carne de chancho y para que juntaremos platita están diciendo así entonces están haciendo las andas de la virgen inmaculada concepción es la patrona de la ciudad de lampa train -quechua data/quechua/train/quechua000536.wav suwakunapas suwarukurqan imaymana jarra imaymana florero chaykunata suwarukurqan imanisunmataq kay iskay waranaqa huk chunka iskayniyuq watapi entonces chayta chutichkanku an chaypaq huñuchkanku huk chikan qullqita chaypaq achka pagana entonces qaninpakuna ruranku kunan punchaw kallanqataq entonces chayta mihurikunapaq chayqa lampa llaqta wawqi paninchikkunata suwakunapas suwarukurqan imaymana jarra imaymana florero chaykunata suwarukurqan imanisunmataq kay iskay waranaqa huk chunka iskayniyuq watapi entonces chayta chutichkanku an chaypaq huñuchkanku huk chikan qullqita chaypaq achka pagana entonces qaninpakuna ruranku kunan punchaw kallanqataq entonces chayta mihurikunapaq chayqa lampa llaqta wawqi paninchikkunata los ladrones también se robaban todo tipo de jarras todo tipo de florero robaban esas cosas que podemos decir en este año dos mil doce entonces eso esta regresando y para eso están juntando un poco de plata y para eso hay que pagar mucha plata también hicieron la vez pasada así como hay eso comerán nuestros hermanas y hermanos en la ciudad de lampa train -quechua data/quechua/train/quechua000537.wav rantirikamuychik kay casona chukiwanka anchaypi anchaypi adobo mikuykunapaq munaychallaña quchi aychachamanta ay munaychallaña chaymantapas kachkami haqay qipa vila vila anchaypin kachkan primer festival de alpaca primer festival de la llama anchay camelidos sudamericanos chay uwanchikkuna paqucha llama chaykunapi kachkanqa pisqa punchawmanta qallarinqa juevesmanta qallarinqa rantirikamuychik kay casona chukiwanka anchaypi anchaypi adobo mikuykunapaq munaychallaña quchi aychachamanta ay munaychallaña chaymantapas kachkami haqay qipa vila vila anchaypin kachkan primer festival de alpaca primer festival de la llama anchay camelidos sudamericanos chay uwanchikkuna paqucha llama chaykunapi kachkanqa pisqa punchawmanta qallarinqa juevesmanta qallarinqa comprense esta casona chuquiihunaca allí allí adobo para comer muy rico hecho de carne de chancho hay muy rico también hay aquel vila vila allí esta el primer festival de la llama en esas fiestas habrá desde cinco días empezara desde el jueves empezara train -quechua data/quechua/train/quechua000538.wav waqarikamuchkan kay waqakuyta hapiparisunchik arí turanchik alejrando mamani haqay cabanilla chiqanmanta allin punchaw kachun turay allin punchaw kachun panay nely panay ñuqa waqarikamuchkani kay cabarani namanta cabanillas distritomanta ancha llakisqan panay kaypi ñuqayku kaypi kachkayku kay campopi pasaqta qasa qasarqapun chaymi waqarikamuchkan kay waqakuyta hapiparisunchik arí turanchik alejrando mamani haqay cabanilla chiqanmanta allin punchaw kachun turay allin punchaw kachun panay nely panay ñuqa waqarikamuchkani kay cabarani namanta cabanillas distritomanta ancha llakisqan panay kaypi ñuqayku kaypi kachkayku kay campopi pasaqta qasa qasarqapun chaymi esta llamando contestemos esta llamada si nuestro hermano alejandro mamani de aquel cabanilla que sea buen hermano buenos días hermana nely hermana yo estoy llamando este cabarani del distrito de cabanillas estamos muy preocupados hermana aquí todos aquí en el campo hay mucha helada por eso train -quechua data/quechua/train/quechua000539.wav sábado kama entonces napayusunchik munayta kay wawqi pananchikkunata chayqa imaynataq kachkanman kay qichwa imaymana juzgamiento de ganado imaynas kachkan kay paquchanchikkuna raza wakayuqimaynas kachkan kay paquchanhcikkuna raza suri anchayta qawarichkanqaku seguramente premiotacha quchkanqa allichaqkunaman allichaq uywakunaman entonces chaymi arí kachkan sábado kama entonces napayusunchik munayta kay wawqi pananchikkunata chayqa imaynataq kachkanman kay qichwa imaymana juzgamiento de ganado imaynas kachkan kay paquchanchikkuna raza wakayuqimaynas kachkan kay paquchanhcikkuna raza suri anchayta qawarichkanqaku seguramente premiotacha quchkanqa allichaqkunaman allichaq uywakunaman entonces chaymi arí kachkan hasta el sábado entonces saludaremos con cariño a nuestras hermanas y hermanos eso como estaría en este juzgamiento de ganado como estará estos camélidos de raza de vaca como estará estos nuestros camélidos paqocha de raza suri estarán viendo carne seguro que estarán dando un premio para los que arreglan los animales entonces eso esta bien train -quechua data/quechua/train/quechua000540.wav chaymantapas concurso de artesanía chaypas atipanakuy munay kallanqataq plazos típicos chay mihuna cosas munay kallanqataq y sábado punchawtataq kanqa nisunmanchi remate de ganando challanqaku pasaqta vendegaku challanqaku chay paqucha uywata chaymantapas llama uywata entonces rantirikuqkuna puririyta atinkichik kay vila vila chiqachata chayqa campo chaymantapas concurso de artesanía chaypas atipanakuy munay kallanqataq plazos típicos chay mihuna cosas munay kallanqataq y sábado punchawtataq kanqa nisunmanchi remate de ganando challanqaku pasaqta vendegaku challanqaku chay paqucha uywata chaymantapas llama uywata entonces rantirikuqkuna puririyta atinkichik kay vila vila chiqachata chayqa campo después también habrá concurso de artesanía también platos típicos esas comidas tambien estarán muy ricas el sábado habrá remate de ganado festejaran y venderán asperjaran a la llama entonces los que compran pueden ir a vila vila a ese campo train -quechua data/quechua/train/quechua000541.wav ferial de vila vila anchaypi aparikuchkanqa tutamantaña enteron punchaw chay sábado punchawta entonces chay ayavirimanta wakin rantiqkuna hamunku juliacamanta paucarkullamanta punomanta puriyta atinkichikya rantirikuq chayqa hina camalpaq reproduccionpaq aynan kachkanqa paqucha uywakuna chaymantapas llama uywakuna chaymantapas kachkanmi riki kay huk willarikuy kachkallantaq aver vila vila llaqtata naparusunmancha ri comité ferial de vila vila anchaypi aparikuchkanqa tutamantaña enteron punchaw chay sábado punchawta entonces chay ayavirimanta wakin rantiqkuna hamunku juliacamanta paucarkullamanta punomanta puriyta atinkichikya rantirikuq chayqa hina camalpaq reproduccionpaq aynan kachkanqa paqucha uywakuna chaymantapas llama uywakuna chaymantapas kachkanmi riki kay huk willarikuy kachkallantaq aver vila vila llaqtata naparusunmancha ri comité ferial de vila vila allí se estará efectuando desde la mañana y hasta todo el dia ese sábado entonces de ayaviri algunos compradores vendrán de juliaca de paucarcolla de puno podemos ir asi para e camal para la producción asi estara paqocha los animales después la llama entonces también hay este aviso asi tambien esta habiendo vila vila a la ciudad podemos saludar al comité train -quechua data/quechua/train/quechua000542.wav ferial anchaychata principalmente kay wayqinchik joseñas cubilca paymi kachkan coordinador general entonces presidente secretario tesorero chaykunapas napayrusun munaychata kay vila vila ojalacha allin kay feriakuna puririnman kay vila vila chukchipi qipa nisqapi mas que todo napayrisun kay imanisunmantaq paqucha uywaq wawqi pananchikkunapaq paykuna qasapi wayrapi chikchipi pasaq sufrimeinto kachkallantaq ferial anchaychata principalmente kay wayqinchik joseñas cubilca paymi kachkan coordinador general entonces presidente secretario tesorero chaykunapas napayrusun munaychata kay vila vila ojalacha allin kay feriakuna puririnman kay vila vila chukchipi qipa nisqapi mas que todo napayrisun kay imanisunmantaq paqucha uywaq wawqi pananchikkunapaq paykuna qasapi wayrapi chikchipi pasaq sufrimeinto kachkallantaq ferial eso princiàlmente nuestro hermano jose cubilca el esta como coordinador general entonces presidente secretario tesorero a ellos también saludamos con cariño este vila vila ojala que estas ferias vayan bien en este vila vila en los tiempos venideros mas que todo saludamos a este al criador de este camélido nuestros hermanas y hermanos ellos en heladas en vientos y granizos hay sufrimiento interminable train -quechua data/quechua/train/quechua000543.wav alto chiqakunapiqa chaymanta imanillasunmantaq paqarinkama kachkan sipaskunapaq waynakunapaq inscripción aver pichus llamqakuyta munakichik kay inie imataq chay inie instituto nacional de estadística e informática chayqa censopaq censo kanqa riki kay iskay chunka iskaniyuqta punchawta quyu killata quyu ninsi morado entonces quyu ranasiminchikpiqa alto chiqakunapiqa chaymanta imanillasunmantaq paqarinkama kachkan sipaskunapaq waynakunapaq inscripción aver pichus llamqakuyta munakichik kay inie imataq chay inie instituto nacional de estadística e informática chayqa censopaq censo kanqa riki kay iskay chunka iskaniyuqta punchawta quyu killata quyu ninsi morado entonces quyu ranasiminchikpiqa alto verdad que podemos decir sobre eso hasta mañana esta para las jóvenes mujeres también para los jóvenes inscripción quizá alguien quiere trabajar inei que es el instituto nacional de estadística e informática es para el censo habrá pues este dia veinte y dos en este mes morado es qoyo en quechua train -quechua data/quechua/train/quechua000544.wav chay kanqa chaypiqa kanqa doce de población doce riki chunka iskaniyuq runa yuparina haqna kanqa runata yuparinqaku pasaqta hayqas kanchik kay lampa llaqtapi puno llaqtapi perusuyunchikpi qalla anchay yupakunqa chunka iskaniyuq yupay kay censo qanchik yupaytaq imaynas wasinchikkuna allin wachichuq achkachus wasinchik kunan pisichus wasinchikkuna anchaymanta perusuyuntinpi chay kanqa chaypiqa kanqa doce de población doce riki chunka iskaniyuq runa yuparina haqna kanqa runata yuparinqaku pasaqta hayqas kanchik kay lampa llaqtapi puno llaqtapi perusuyunchikpi qalla anchay yupakunqa chunka iskaniyuq yupay kay censo qanchik yupaytaq imaynas wasinchikkuna allin wachichuq achkachus wasinchik kunan pisichus wasinchikkuna anchaymanta perusuyuntinpi habrá entonces doce de población doce personas hay que contar así será continuamente cuantas personas somos aquí en la ciudad de lampa en la región puno en nuestro país perú se contara de canto este doce se llevará a cabo y siete como censo en nuestras casas de cuantos somos una cantidad arto o poco sabremos eso en todo el país train -quechua data/quechua/train/quechua000545.wav tercero b chay comunidades ancha campesinos anchaykunamanta chaypaqmi paqarin wisqakunqa chay inscripciónkuna chay jovenkuna waynaku quinto secundario wakin estudiantekuna kachkanku tecnológico pedagógico universidad chaykuna llamqarikuyta munakichik chunka pisqayuq punchaw chunka hukniyuq punchawta puririyta atinkichik utaq waykuyta atinkichik chay imanisunmaqta internet inie nisqaman chay kachkanmi kay lampa llaqtapipas tercero b chay comunidades ancha campesinos anchaykunamanta chaypaqmi paqarin wisqakunqa chay inscripciónkuna chay jovenkuna waynaku quinto secundario wakin estudiantekuna kachkanku tecnológico pedagógico universidad chaykuna llamqarikuyta munakichik chunka pisqayuq punchaw chunka hukniyuq punchawta puririyta atinkichik utaq waykuyta atinkichik chay imanisunmaqta internet inie nisqaman chay kachkanmi kay lampa llaqtapipas tercero b esas comunidades hay muchos campesinos para eso se cerrara para mañana para esas inscripciones esos jóvenes con quinto de secundaria algunos estudiantes están del tecnológico pedagógico y también de la universidad ellos si pueden trabajar el dia quince también el dia doce inician el camino desde el inei también esta en la ciudad de lampa train -quechua data/quechua/train/quechua000546.wav mujeres chimpapi anchaypi kachkan entonces anchaylla willarikuy karichkan willarikamun kay censos anchay inie nisqa chay willarikuy kanaman kunan punchaw qipa punchawkama wawqi panaykuna tupanachikkama panachay norma panachay nely tupanachikkama turay tawa tutamantan chunka pusaqñiyuq yupayña inti watananchik astawan willarikuykunata chikaqa ñawinchaykusun imanintaq kay maytaq karichkan rimana wasikuna qawanin mujeres chimpapi anchaypi kachkan entonces anchaylla willarikuy karichkan willarikamun kay censos anchay inie nisqa chay willarikuy kanaman kunan punchaw qipa punchawkama wawqi panaykuna tupanachikkama panachay norma panachay nely tupanachikkama turay tawa tutamantan chunka pusaqñiyuq yupayña inti watananchik astawan willarikuykunata chikaqa ñawinchaykusun imanintaq kay maytaq karichkan rimana wasikuna qawanin al frente de mujeres allí esta entonces eso es todo el aviso el inei te informa para este censo el inei informa para el conocimiento de toda la población en este dia hermanas y hermanos hasta que nos podamos encontrar hermanita norma hermanita nely hasta que nos volvamos a encontrar hermano las cuatro de la mañana diecinueve minutos es la hora mas noticias a esta hora vamos a leer también en estas instituciones hay todavía train -quechua data/quechua/train/quechua000547.wav wasikuna nitaq karichkanqami hamuq watapaq kay jornada mundial de comunicaciones sociles nintaq imanitaq chay kay willarikuy kay wakiki hamuq wata iskay waranqa chunka pusaqñiyuq watapaq karinqami chiqa chaninchari qawariy nitaq imarayku imaraykuchus kay iglesia nisqa wakirichiyta munachkan hinaspa kay propuesta nisqata taripachikkan llapan kay wasikuna nitaq karichkanqami hamuq watapaq kay jornada mundial de comunicaciones sociles nintaq imanitaq chay kay willarikuy kay wakiki hamuq wata iskay waranqa chunka pusaqñiyuq watapaq karinqami chiqa chaninchari qawariy nitaq imarayku imaraykuchus kay iglesia nisqa wakirichiyta munachkan hinaspa kay propuesta nisqata taripachikkan llapan kay las instituciones hay todavía para el año que viene esta jornada mundial de comunicaciones sociales dice que dice ese aviso algunos el año que viene dos mil diecinueve habrá algo valorable esta iglesia esta implementando esta propuesta esta alcanzando la idea a todos en train -quechua data/quechua/train/quechua000548.wav medios de comunciaicón anchaychaman nitaq imaraykuchu anchata mana chanin willakuykuna chayaykuchkan chaykunanta hinaspa imaymana sasachakuykuna karichkan chikaqa hamuq watapiqa karinqa kay nintaq imataq kay proposito nisqa karinqa nin periodismo de paz ajá chaysi machkarinqa allin runa masikuna kapta ama imatachus kay pachanchikta halchanapaq medios de comunciaicón anchaychaman nitaq imaraykuchu anchata mana chanin willakuykuna chayaykuchkan chaykunanta hinaspa imaymana sasachakuykuna karichkan chikaqa hamuq watapiqa karinqa kay nintaq imataq kay proposito nisqa karinqa nin periodismo de paz ajá chaysi machkarinqa allin runa masikuna kapta ama imatachus kay pachanchikta halchanapaq medios de comunicación hasta allí quizá no hay noticias importantes también hay muchas dificultades dentro de poco habrá para el año que viene habrá con propósito dice el periodismo de paz así dice buscara a las personas idóneas para tener en cuenta esta nuestro tiempo train -quechua data/quechua/train/quechua000549.wav papakunata churakurqayku chaymnata habasta lluqsirqamuchkarqanña qalatan qasa qasarqapun panay ancha llakikuy turaychay maytaq arí kayqa kay nisunmanyá ri manayá papakunallachu arí kayqa may maypiqa quinuawatapas taqachkanku munayta uchuychaqlla lluqsiramuchkanña turachay imaniruwaptaq qamqa kay imaynata kay qasamanta ñuqanchik harqakusunman papakunata churakurqayku chaymnata habasta lluqsirqamuchkarqanña qalatan qasa qasarqapun panay ancha llakikuy turaychay maytaq arí kayqa kay nisunmanyá ri manayá papakunallachu arí kayqa may maypiqa quinuawatapas taqachkanku munayta uchuychaqlla lluqsiramuchkanña turachay imaniruwaptaq qamqa kay imaynata kay qasamanta ñuqanchik harqakusunman a las papas también las habas ya estaba saliendo todo fue afectado por la helada hermana todo esta muy preocupante hermanito si aquí podemos decir que no es solo las papas afectado por la helada también la quinua están separando de pronto también saldrá hermanito y como podemos protegernos de este tiempo de las heladas nosotros los pobladores train -quechua data/quechua/train/quechua000550.wav runamasinchikkunata yanapanapaq hinaspa ama sasachakuykunaman haykunakupaq nispa willayakamunku chikaqa kay iglesia nisqan wakirichichkan kay sumaq wakichiyta hinaspa riki chayarinqa llapan kay medios de comunicación nisqa karichkan qillqana wasikuna qawana wasikuna rimana wasikuna nintaq hinaspapas pikunachus llamqakunku anchaychapi chaykunapaqpas karinqallataqmi kay willarikuykuna llapan runamasinchikkunapaq runamasinchikkunata yanapanapaq hinaspa ama sasachakuykunaman haykunakupaq nispa willayakamunku chikaqa kay iglesia nisqan wakirichichkan kay sumaq wakichiyta hinaspa riki chayarinqa llapan kay medios de comunicación nisqa karichkan qillqana wasikuna qawana wasikuna rimana wasikuna nintaq hinaspapas pikunachus llamqakunku anchaychapi chaykunapaqpas karinqallataqmi kay willarikuykuna llapan runamasinchikkunapaq a nuestros semejantes invitamos para que nos ayude para estar en la época difícil ya esta llegando eso es la información de esta iglesia se esta logrando este bonito programa y llegara a todas los medios de comunicación hay también prensa escrita también trasmisión de televisión también las radios además de quienes trabajan por allí también para ellos habrá también estos comunicados para todos nuestros semejantes train -quechua data/quechua/train/quechua000551.wav kunan allinta chiqañinta willarikuchunku ama sasachaykunata aman mana chanin willakuykunata willakuchunku nispa rimarimunku tawa tutanmanta chunka qanchikniyuq puriykusun usqayllata azangaro llaqtakama allin punchaw kahcun turay prudencio aló allin punchaw kachun turay prudencio willarikamuy kunan allinta chiqañinta willarikuchunku ama sasachaykunata aman mana chanin willakuykunata willakuchunku nispa rimarimunku tawa tutanmanta chunka qanchikniyuq puriykusun usqayllata azangaro llaqtakama allin punchaw kahcun turay prudencio aló allin punchaw kachun turay prudencio willarikamuy que informen muy bien no a las dificultades no a las noticias que desinforman dice a las cuatro de la mañana diecisiete minutos avanzaremos rápidamente a la ciudad de azángaro hasta llegar a este lugar que tengan buenos días hermano prudencio alò que tengas buen dia hermano prudencio infórmanos train -quechua data/quechua/train/quechua000552.wav arí kayqa mayta arí willakuy kachkallantaq chikaqa kay cuatro de la mañana disiocho minutos chikaqa tipi tipitan kay waqa nisunmancha riki kay kay waykurimuchkan nisunman kay señal nisqa uchuytacha hinaqa turachanchik arí willarimuwallasuntaq haqay azangaro llaqtamanta pacha pay willamasun huchuytahina maytaq arí kunan ichaqa maytaq kayqa kay willakuy kachkan imarayku ancha llakikuy willakuy maytaq nintaq kay provincia arí kayqa mayta arí willakuy kachkallantaq chikaqa kay cuatro de la mañana disiocho minutos chikaqa tipi tipitan kay waqa nisunmancha riki kay kay waykurimuchkan nisunman kay señal nisqa uchuytacha hinaqa turachanchik arí willarimuwallasuntaq haqay azangaro llaqtamanta pacha pay willamasun huchuytahina maytaq arí kunan ichaqa maytaq kayqa kay willakuy kachkan imarayku ancha llakikuy willakuy maytaq nintaq kay provincia si aquí hay informaciones son las cuatro de la mañana dieciocho minutos en poco a poco podemos decir está entrando la señal de poco entonces nuestro hermanito nos informara también sobre la ciudad de azángaro el nos informara en pocas palabras que informaciones hay en este dia por la preocupación en esta provincia train -quechua data/quechua/train/quechua000553.wav de nisunmanchari kayqa haqay provincia de lampa chiqampi arí kayqa hatun achka kay nisunmanchari kay iska chunka kimsayuq embarazadas en adolescente nispa kay willakuy kachkan maypichuy arí kay coordinadora de salud sexual y reproductiva paymi arí rimarimuchkarqan ñañachansi guadalupe miranda cuela imanispa maytaq arí ñuqa de nisunmanchari kayqa haqay provincia de lampa chiqampi arí kayqa hatun achka kay nisunmanchari kay iska chunka kimsayuq embarazadas en adolescente nispa kay willakuy kachkan maypichuy arí kay coordinadora de salud sexual y reproductiva paymi arí rimarimuchkarqan ñañachansi guadalupe miranda cuela imanispa maytaq arí ñuqa podemos decir que allá en esa provincia de lampa en verdad este veintitrés dia podemos decir que hay una gran campaña para adolescentes embarazadas dice esta información de parte de esta coordinadora de salud sexual y reproductiva ellos están informando nuestra hermanita guadalupe miranda cuela si dice train -quechua data/quechua/train/quechua000554.wav huk talleres nisunmancha riki huk talleres nisqa chayta rurarisaqku imaraykuchus arí kayqa ancha llakikuy sapa watan sapa watan nitaq imaraykuchu arí kayqa achkan kay wawakuna nisunmanchari kayqa waykuripuchkan nispa embarazos nintaq en adolescentes nin chayrayku ñuqayku quchkayku kayqa talleres nintaq kay riki de familia hinallataq kay imarayku kayqa huk talleres nisunmancha riki huk talleres nisqa chayta rurarisaqku imaraykuchus arí kayqa ancha llakikuy sapa watan sapa watan nitaq imaraykuchu arí kayqa achkan kay wawakuna nisunmanchari kayqa waykuripuchkan nispa embarazos nintaq en adolescentes nin chayrayku ñuqayku quchkayku kayqa talleres nintaq kay riki de familia hinallataq kay imarayku kayqa en otros talleres podemos decir justamente haremos eso por el interés y preocupacio requiere este tema cada año si hay artos niñas están siendo embarazadas también en las adolescentes por esa razón nosotros estamos haciendo talleres para las familias asi también por esta razón para esto train -quechua data/quechua/train/quechua000555.wav anchata pisiyaykunanpaq kay embarazos en adolescentes nitaq kay haqay provincia lampa chiqanpi hinallataq ñuqayku rimanarikuchkayku kayqa kay imatan hinaspa kayqa kay ñuqayku huk capacitación nisqata rurarillasqaykutaq nitaq maytaq arí kay chikaqa provincia lampa chiqampi nintaq iskay pachaq arí nisunman tawa chunka qanchikniyuq embarazadas anchata pisiyaykunanpaq kay embarazos en adolescentes nitaq kay haqay provincia lampa chiqanpi hinallataq ñuqayku rimanarikuchkayku kayqa kay imatan hinaspa kayqa kay ñuqayku huk capacitación nisqata rurarillasqaykutaq nitaq maytaq arí kay chikaqa provincia lampa chiqampi nintaq iskay pachaq arí nisunman tawa chunka qanchikniyuq embarazadas para que disminuya estos embarazos en adolescentes también en la ciudad de lampa asi mismo nosotros estamos coordinando por lo que esta sucediendo entonces acordamos hacer una capacitación en la provincia de lampa en verdad que se requiere esta acción si podemos decir que hay doscientos cuarenta y siete embarazos train -quechua data/quechua/train/quechua000556.wav kayqa nintaq mujeres kay en edad kayqa de fecundidad nintaq imaraykuchus chikaqa maytaq arí kay ancha llakikuy maytaq wawakuna maychus arí kayqa kay nisunman ri paykuna kayqa embaraza nisqa kachkanku chaymnata paykuna kusata kayqa kay llamqarichkanku kay nisunman arí kayqa charllas hinallataq arí talleres capacitaciones kusa maypichus arí kayqa ichapas kaywan arí kayqa atipankuman kayqa nintaq mujeres kay en edad kayqa de fecundidad nintaq imaraykuchus chikaqa maytaq arí kay ancha llakikuy maytaq wawakuna maychus arí kayqa kay nisunman ri paykuna kayqa embaraza nisqa kachkanku chaymnata paykuna kusata kayqa kay llamqarichkanku kay nisunman arí kayqa charllas hinallataq arí talleres capacitaciones kusa maypichus arí kayqa ichapas kaywan arí kayqa atipankuman esto es en mujeres en esta edad de fecundidad y todo esto es muy preocupante en estos niñas entonces podemos decir que ellas son embarazadas asi entonces ellos están trabajando para superar estas dificultades a través de charlas asi también en talleres de capacitación que bueno entonces esparamos que con estas acciones se pueda superar todas estas dificultades train -quechua data/quechua/train/quechua000557.wav kaya ancha ama kay embarazos kananpaq aynan willakuy kachkan kunan ichaqa puririsunchik chaqay azangaro llaqtakama maypichus arí turachanchik prudencio condori willarimuwasunchik turachya prudencio allin punchaw kachun ima willakuy kay pacha paqariypi ichapascha ñañay nely kuyurichiwaq kayta manan allinta lluqsirimuchkan paypa rimarisqan kunan ichaqa turachay kaya ancha ama kay embarazos kananpaq aynan willakuy kachkan kunan ichaqa puririsunchik chaqay azangaro llaqtakama maypichus arí turachanchik prudencio condori willarimuwasunchik turachya prudencio allin punchaw kachun ima willakuy kay pacha paqariypi ichapascha ñañay nely kuyurichiwaq kayta manan allinta lluqsirimuchkan paypa rimarisqan kunan ichaqa turachay para que no se produzca estos embarazos así esta el aviso pero entonces avancemos hasta la ciudad de azángaro allí esta nuestro hermanito prudencio condori nos informara hermanito prudencio que tengas buen día que información nos tienes en este amanecer quizá hermana nely puedes mover esto que no esta caminando bien lo que el dijo hermanito train -quechua data/quechua/train/quechua000558.wav prudencio allin punchaw kachun ichapascha ñañachay qam hapipaykuwaq chayllarumanta aló aynata chikaqa kay pacha paqariypi mana kay waykurimuchkanchu allintachu maytaq tipikuy tipikuy kunan ichaqa allin punchaw kachun turachay prudencio allin punchaw kachun panay norma panay nely hinallataq napayku wayqinchik romanpaq azangaro llaqtamanta willarikamusaq porque manan waykumuchkanchu prudencio allin punchaw kachun ichapascha ñañachay qam hapipaykuwaq chayllarumanta aló aynata chikaqa kay pacha paqariypi mana kay waykurimuchkanchu allintachu maytaq tipikuy tipikuy kunan ichaqa allin punchaw kachun turachay prudencio allin punchaw kachun panay norma panay nely hinallataq napayku wayqinchik romanpaq azangaro llaqtamanta willarikamusaq porque manan waykumuchkanchu prudencio buenos días quizá tu hermanita tu puedes agarrar de ese lado alò así en este amanecer no está entrando con fluidez esta comunicación a ver sin embargo que sea buen día hermanito prudencio buen día hermanita norma hermana nely así también saludo para nuestro hermano román desde la ciudad de lampa informare porque no esta entrando la comunicación train -quechua data/quechua/train/quechua000559.wav manan allinchu rimana wasi huk rimana wasi kaypi kan iskay azangaromanta hinallataq kan aswanqarimanta anchaykunan chinllachillam ñuqa kay qayllallapi tiyani chaycha riki qaruniraypiqa allinta waykukamuchkan chaymanta willarikamusaq kaypi kachkan kunan punchaw yaqa kapunchuk kantaray killapiñataq anchaypin kay azangaro llaqtapi hinallataq kay comunidaqkunapi ayllukunapi kunanqa qasañataqmi uhurimuchkan manan allinchu rimana wasi huk rimana wasi kaypi kan iskay azangaromanta hinallataq kan aswanqarimanta anchaykunan chinllachillam ñuqa kay qayllallapi tiyani chaycha riki qaruniraypiqa allinta waykukamuchkan chaymanta willarikamusaq kaypi kachkan kunan punchaw yaqa kapunchuk kantaray killapiñataq anchaypin kay azangaro llaqtapi hinallataq kay comunidaqkunapi ayllukunapi kunanqa qasañataqmi uhurimuchkan no esta bien la casa del hablar aquí hay dos de azángaro así mismo debe hablar de esos yo delante de este pueblo vivo por eso quizá es un poco lejos se esta cocinando algo bueno hablare de eso aquí hay hoy día casi en el mes de octubre en ese mes aquí en la ciudad de azángaro habrá asi mismo en las comunidades esta apareciendo la helada train -quechua data/quechua/train/quechua000560.wav kay maytaq arí chaqra rurasqanchik ña wiñarimuchkanña chayta imayntataq turachay harqasunman na haqarsuwanqa nukuwata nisqa chaytacha rurasunman chaqra patakunapi hinatachu pero manaya a vecesqa manayá chayqa mana willakuspa fuerteta hamun qasaqa panay allinpuni turachay kunanqa ichaqa willarikamuy ima willakuy kay maytaq arí chaqra rurasqanchik ña wiñarimuchkanña chayta imayntataq turachay harqasunman na haqarsuwanqa nukuwata nisqa chaytacha rurasunman chaqra patakunapi hinatachu pero manaya a vecesqa manayá chayqa mana willakuspa fuerteta hamun qasaqa panay allinpuni turachay kunanqa ichaqa willarikamuy ima willakuy a ver dónde están las chacras que hemos trabajado ya están creciendo eso hermanito como haremos deseamos atajar del efecto de las heladas tendríamos que hacer como los antiguos en las orillas de las chacras sin embargo en ocasiones llega sin avisar y llega muy furte hermana viene pues la helada que bien hermanito que nos expliques ahora si cuentanos que es lo que tenias que decir train -quechua data/quechua/train/quechua000561.wav hamullantaq chaypaqmi arí kay chahitakuna ñawpaq taqaykuna karqan quinuawakuna chayqa chillchilla kachkan anchaykunatan arí qasarkapuskan hinallataq pastollapas munayta wiñarqamuchkarqanña alfa alfapas qumir karquchkarqan primero para rihurimurqan chaywan hinaqa wiñaymuchkarqan huchuyta kunanqa qasarapuchkanñataq anchay kunanqa peligrohina kachkallantaq kay uywapaq wakapaq hinallataq ovejapaq hina hamullantaq chaypaqmi arí kay chahitakuna ñawpaq taqaykuna karqan quinuawakuna chayqa chillchilla kachkan anchaykunatan arí qasarkapuskan hinallataq pastollapas munayta wiñarqamuchkarqanña alfa alfapas qumir karquchkarqan primero para rihurimurqan chaywan hinaqa wiñaymuchkarqan huchuyta kunanqa qasarapuchkanñataq anchay kunanqa peligrohina kachkallantaq kay uywapaq wakapaq hinallataq ovejapaq hina también viene para eso es estos tirapiés antes los grupos eran de quinua también chillchilla si esas cosas esta afectando la helada así también los pastos ya estaba creciendo muy bien y bonito la alfa alfa estaba bien todo verde primero llego la lluvia con eso estaba creciendo muy bien esto para los animales para las vacas también para las ovejas asi train -quechua data/quechua/train/quechua000562.wav maytachapis mikurunman achka pisitapas uchuyllatas hinaqa tusunaywanmi wañurapunman kay hina kachkan ojalas panaychikkuna estanciapi tiyaqkunapas cuidarichunku chaymanta huk kusikuy kachkanllantaq wayna sipaspaq kay universidad andina nestor caceres velasco nisqa anchaykuna paykuna yasta kunanqa alistakuchkankuña tusunankupaq porque kanqa riki suqta aniversario nisqa kanqa kay suqta punchaw kanratay killata anchaypicha maytachapis mikurunman achka pisitapas uchuyllatas hinaqa tusunaywanmi wañurapunman kay hina kachkan ojalas panaychikkuna estanciapi tiyaqkunapas cuidarichunku chaymanta huk kusikuy kachkanllantaq wayna sipaspaq kay universidad andina nestor caceres velasco nisqa anchaykuna paykuna yasta kunanqa alistakuchkankuña tusunankupaq porque kanqa riki suqta aniversario nisqa kanqa kay suqta punchaw kanratay killata anchaypicha donde pues puede comer arto o poco quizá pequeño siendo así puede morirse de con el baile asi esta ojala nuestras hermanas en la estancia los que viven allí que cuiden también hay algo para alegrarse para los jóvenes y señoritas esta universidad andina néstor cáceres velasco había dicho que ya ellos se están alistando para bailar por el sexto aniversario este seis de octubre en ese mes train -quechua data/quechua/train/quechua000563.wav tusunqaku paykunaqa taparara nisqata calle callenpi chikllukunapi purinqaku plazakunapi tusunqaku aqnata pikunataq kanqa hayqan kaypi estudiankunku qillqakunku chay contabilidad kan chaymanta emfermería kan derecho kanan chaymanta médico veterinario zootecnista anchaypas estudiallachkankutaq anchaykuncha tusunqaku wayna sipaskuna chaymanta wakinqa kallantaq allin waynaniray wiraquchakuna kallantaqmi tusunqaku paykunaqa taparara nisqata calle callenpi chikllukunapi purinqaku plazakunapi tusunqaku aqnata pikunataq kanqa hayqan kaypi estudiankunku qillqakunku chay contabilidad kan chaymanta emfermería kan derecho kanan chaymanta médico veterinario zootecnista anchaypas estudiallachkankutaq anchaykuncha tusunqaku wayna sipaskuna chaymanta wakinqa kallantaq allin waynaniray wiraquchakuna kallantaqmi bailaran ellos en la calle taparara también en las calles escogidas también en las plazas y quienes estarán y cuantos estudian aquí se inscriben en contabilidad también hay enfermería hay derecho también debe haber también medicina veterinaria zootecnia están estudiando también ellos estarán bailando las jóvenes y jóvenes después el resto un poco jóvenes hay también train -quechua data/quechua/train/quechua000564.wav chaykunapas haykunqakucha anchayllatan panay norma panay nely willarikamuni kay azangaro llaqtamanta ñuqawanqa kachun huk punchawkama tupananchikkama turay prudencio sumaq willarikamusqakimanta astawan willarikuykuna chikaqa chaninchaykusun imakunan kay punchawkunapi karichkan nintaq kunan punchaw kaman karinqa kay hatun wakirichik haqay ministerio de cultura chiqamanta pikunachus rimana maytaq kay runa chaykunapas haykunqakucha anchayllatan panay norma panay nely willarikamuni kay azangaro llaqtamanta ñuqawanqa kachun huk punchawkama tupananchikkama turay prudencio sumaq willarikamusqakimanta astawan willarikuykuna chikaqa chaninchaykusun imakunan kay punchawkunapi karichkan nintaq kunan punchaw kaman karinqa kay hatun wakirichik haqay ministerio de cultura chiqamanta pikunachus rimana maytaq kay runa esos también entraran eso es todo hermana norma nely es todo lo que quería hacer conocer de esta ciudad de azángaro conmigo será hasta otro día hasta que nos volvamos a encontrar hermano prudencio y te agradecemos por tu bonito informe hay mas noticias dentro de poco que es lo que está habiendo estos días bien también dice que este dia hay de parte del ministerio de cultura a quienes habla y donde esta train -quechua data/quechua/train/quechua000565.wav rimankun paykunata waqarichiskan chaykunata puriykunkuman nintaq chikaqa pikunachus rimakunku kay runa simita paykunacha kay hatun convocatorio curso nis qaman puriykuchkanqaku kunan puriykusun maymanmi ñañachay ñañacha willarikamuy arí hinapunin ñañay nely maytaq arí kayqa kay pacha paqariypi imamanta kayqa rimarisunchik kay punchaw kunan chikaqa anchata chiri chirichkanqa para pararichkanqa wayra rimankun paykunata waqarichiskan chaykunata puriykunkuman nintaq chikaqa pikunachus rimakunku kay runa simita paykunacha kay hatun convocatorio curso nis qaman puriykuchkanqaku kunan puriykusun maymanmi ñañachay ñañacha willarikamuy arí hinapunin ñañay nely maytaq arí kayqa kay pacha paqariypi imamanta kayqa rimarisunchik kay punchaw kunan chikaqa anchata chiri chirichkanqa para pararichkanqa wayra hablan a ellos les convoca a esos debe caminar dijo y quienes habla el quechua ellos serán los convocados a esta convocatoria al curso estarán ahora caminemos adonde hermanita avisa por favor si así es de todas maneras hermana nely donde en este amanecer de que vamos a hablar este día ahora hay mucho frio esta haciendo mucho frio la lluvia estará cayendo y el viento también train -quechua data/quechua/train/quechua000566.wav maytaq nisunmancha chikaqa ñañachay turachay kayqa willarikamuchkan kay sinami chiqanmanta imanispas mayta arí kay punchawkunapi kayqa anchata para pararichkanqa nintaq hinallataq chikchipas kayqa anchatas hamurinqa hinallataq wayra maytaq nintaq may chiqankunapi chikaqa kay karichkanqa kay departamento madre de dios hinallataq ucayali puno huánuco hinalataq pasco junín cusco maytaq nisunmancha chikaqa ñañachay turachay kayqa willarikamuchkan kay sinami chiqanmanta imanispas mayta arí kay punchawkunapi kayqa anchata para pararichkanqa nintaq hinallataq chikchipas kayqa anchatas hamurinqa hinallataq wayra maytaq nintaq may chiqankunapi chikaqa kay karichkanqa kay departamento madre de dios hinallataq ucayali puno huánuco hinalataq pasco junín cusco podemos decir entonces hermano hermana aquí esta relatando el senami esta diciendo que estos días habrá mucha lluvia asi también habrá granizo esto será muy fuerte vendrá en mucha cantidad asi también habrá vientos se estará produciendo en estos lugares también en los departamentos de madre de dios también por ucayali puno huanuco asi también en pasco junin y cusco train -quechua data/quechua/train/quechua000567.wav chikaqa kay aqnan kachkanqa kay punchawkunapi maytaq hinallataq nintaq mataq arí kayqa haqay ilo hinallataq moquegua chaykunapitaqsi arí anchata quñi quñi kachkanqa arí imarayku kayqa diecinueve grados nintaq chayman chararichkanqa kay anchatan nispan kay rimarimun kay sinami chiqanmanta maytaq kay pacha paqariypi cuatro de la mañana viente cinco minutos iskay chikaqa kay aqnan kachkanqa kay punchawkunapi maytaq hinallataq nintaq mataq arí kayqa haqay ilo hinallataq moquegua chaykunapitaqsi arí anchata quñi quñi kachkanqa arí imarayku kayqa diecinueve grados nintaq chayman chararichkanqa kay anchatan nispan kay rimarimun kay sinami chiqanmanta maytaq kay pacha paqariypi cuatro de la mañana viente cinco minutos iskay así dentro de poco estará en estos días en donde así también en ilo así también en moquegua y en esos lugares habrá mucho calor porque razón habrá diecinueve grados asi informa entonces se sentirá mucho calor asi informo desde senami en verdad en este amanecer cuatro de la mañana veinticinco minutos dos train -quechua data/quechua/train/quechua000568.wav pachanchik puririchkan cuatro tawa horas iskay chunka pisqayuq kay pacha paqariypi aqnañan kay puririchkan hinallataq kay pacha paqariypi rimarisunchik piwanmi haqay chupa llaqtakama chayarisunchik turachanchika arí kayqa turachanchik valeriano maldonado paymi kayqa willarimuwallasuntaq kay pacha paqariypi imaynan haqay llaqta tarikuchkan chayta turachay valeriano allin punchaw kachun imaynan chupa llaqta kay pacha paqriypi tarikuchkan pachanchik puririchkan cuatro tawa horas iskay chunka pisqayuq kay pacha paqariypi aqnañan kay puririchkan hinallataq kay pacha paqariypi rimarisunchik piwanmi haqay chupa llaqtakama chayarisunchik turachanchika arí kayqa turachanchik valeriano maldonado paymi kayqa willarimuwallasuntaq kay pacha paqariypi imaynan haqay llaqta tarikuchkan chayta turachay valeriano allin punchaw kachun imaynan chupa llaqta kay pacha paqriypi tarikuchkan nuestro tiempo está avanzando cuatro de la mañana con veinte y cinco minutos en este amanecer así ya está en este trajín así también en este amanecer hablaremos con quien a aquella ciudad de chupa hasta allí extremos llegando nuestro hermanito aquí esta nuestro hermanito valeriano maldonado el es ahora nos informara en este amanecer de como esta aquella ciudad hermanito valeriano buenos días como esta la ciudad de chupa en este amanecer train -quechua data/quechua/train/quechua000569.wav allin punchaw kachun panay norma allin punchaw hachun pichus maychus uyarimuchkankis anchaykunapas napaykusqa paykunapas kachun chaymanta nispa riki kay chupa llaqtapi riki llaqta azangaromanta wayqinchik prudencio nisqan hinapas pasallantaqmi kay chupa llaqtapipas qasayapuchkan kunanpis qallatan chay kay chupa llaqtapin rurakunku ñawpaqtaña riki ninlli nisqa anchayta chayta qasa allin punchaw kachun panay norma allin punchaw hachun pichus maychus uyarimuchkankis anchaykunapas napaykusqa paykunapas kachun chaymanta nispa riki kay chupa llaqtapi riki llaqta azangaromanta wayqinchik prudencio nisqan hinapas pasallantaqmi kay chupa llaqtapipas qasayapuchkan kunanpis qallatan chay kay chupa llaqtapin rurakunku ñawpaqtaña riki ninlli nisqa anchayta chayta qasa buenos días hermana norma que tengas un bonito día a los que nos escuchan en todos los lugares reciban también el saludo de este pueblo de chupa pueblo de azángaro nuestro hermano prudencio como dijo el esta ciudad de chupa desde antes hacen este ninlli para la helada o en contra de las heladas train -quechua data/quechua/train/quechua000570.wav chikchiyamuskarqan anchaykunata riki papata habasta sarakunata imaymanta chaypi kay qucha kantunpi ruranku arapa qucha kantun anchaypi riki anchayta riki qasa qasarqapusqa ancha llakisqan kaypi kachkaykuy wakin chay hinallataqmi chaymanta riki domingo punchawta chaypi foncodes chayta lista yurasqa kallantaq anchaypin paykuna riki chay tayta mamakuna pichus maychus chaypi riki kachkanku chikchiyamuskarqan anchaykunata riki papata habasta sarakunata imaymanta chaypi kay qucha kantunpi ruranku arapa qucha kantun anchaypi riki anchayta riki qasa qasarqapusqa ancha llakisqan kaypi kachkaykuy wakin chay hinallataqmi chaymanta riki domingo punchawta chaypi foncodes chayta lista yurasqa kallantaq anchaypin paykuna riki chay tayta mamakuna pichus maychus chaypi riki kachkanku estaba granizando a la papa las habas el maíz en esta orilla de lago hacen en la laguna de arapa allí había caído la helada estamos muy preocupados por aquí algunos así también después el día domingo allí foncodes había hecho una lista allí ellos las mamas y quienes todavía están por allí train -quechua data/quechua/train/quechua000571.wav willakuychu kachkan kayqa ima takitachu mañarikamuyta munaskanki napayrukuychu kachkan turachay chayta ñuqa niriyman panay pasaq sunqu nanaymi chaqrakuna kachkan chaymi pasaqtapuni pasaq llakisqan kayku icha imachu llaqta umayulliqkuna yuyarimankunaman machkan ima abonollatapas solearnin chayllatapas chaywan yanapariwankuman chaywan uqmanta imanatapas kawsarichiykuman chaqraykuta chayta ñuqa mañarikuyman llaqta umayuqkunaman willakuychu kachkan kayqa ima takitachu mañarikamuyta munaskanki napayrukuychu kachkan turachay chayta ñuqa niriyman panay pasaq sunqu nanaymi chaqrakuna kachkan chaymi pasaqtapuni pasaq llakisqan kayku icha imachu llaqta umayulliqkuna yuyarimankunaman machkan ima abonollatapas solearnin chayllatapas chaywan yanapariwankuman chaywan uqmanta imanatapas kawsarichiykuman chaqraykuta chayta ñuqa mañarikuyman llaqta umayuqkunaman esta habiendo un aviso esto o alguna canción estas queriendo hacer pedido o saludos hay hermanito eso yo podría decir hermana hay mucho dolor del corazón están las chacras por esa razón hay mucha preocupación o algo mas pasara entonces necesitamos que las autoridades nos deben escuchar no hay ni siquiera abono con eso siquiera nos ayudarían podríamos revivir algo con eso en las chacras eso es lo que yo podría pedir a las autoridades train -quechua data/quechua/train/quechua000572.wav anchaykuna huñuynukusqaku hinaspa imaymanata aparimusqaku kay chupa ukuman hinatachu yachapaskanku anchaykuna riki imatan paykuna rurayta atinkuman chayta riki mikunakunata wayqunku ima chaynakuna pukllanakunatahina ruranku imay manataya chaypin ninku sapan runa masikunaman plaza anchaypi riki paykuna rikurichichkanqaku kayhinatan ñuqayku rurayku qallariyku qallarichkaykuñan kaykunatan rurasaqku nispa riki anchaykuna huñuynukusqaku hinaspa imaymanata aparimusqaku kay chupa ukuman hinatachu yachapaskanku anchaykuna riki imatan paykuna rurayta atinkuman chayta riki mikunakunata wayqunku ima chaynakuna pukllanakunatahina ruranku imay manataya chaypin ninku sapan runa masikunaman plaza anchaypi riki paykuna rikurichichkanqaku kayhinatan ñuqayku rurayku qallariyku qallarichkaykuñan kaykunatan rurasaqku nispa riki ellos se habían juntado entonces habían traído de todo aquí a chupa así están remedando eso y entonces que pueden hacer ellos entonces ellos cocina la comida como si fuera un juego allí dicen solo una persona en la plaza en ese lugar estarán apareciendo por nosotros estar��n y por eso nosotros hemos empezado ya estamos iniciando haremos estas cosas dice asi verdad train -guarani data/guarani/train/guarani000252.wav eñeha'ãke akói eiko teko potĩme """Eñeha'ãke akói eiko teko potĩme""" Esfuérzate siempre en tener un buen hábito train -guarani data/guarani/train/guarani000253.wav upeichavérõ jepe ndoúi ha ndohói kalo'ípe """Upeichavérõ jepe ndoúi ha ndohói Kalo'ípe.""" Aún así, no le interesa a Carlos train -guarani data/guarani/train/guarani000254.wav mba'érepa ogueraha mba'ehe'ẽ ijarýipe """Mba'érepa ogueraha mba'ehe'ẽ ijarýipe.""" ¿Por qué lleva cosas dulces a su abuela? train -guarani data/guarani/train/guarani000255.wav ha mba'e jajapóta ñande """Ha mba'e jajapóta ñande.""" ¿Y qué haremos nosotros? train -guarani data/guarani/train/guarani000256.wav péichantema opyta hikuái Péichantema opyta hikuái. De esta manera se quedaron train -guarani data/guarani/train/guarani000257.wav omombe'u mba'éichapa heñói ha iñapysẽkuri ko aranduka """Omombe'u mba'éichapa heñói ha iñapysẽkuri ko aranduka.""" Cuenta de qué manera se originó y apareció este libro train -guarani data/guarani/train/guarani000258.wav chekuerái Chekuerái. Estoy harto/ harta train -guarani data/guarani/train/guarani000259.wav yvágagui rejúva Yvágagui rejúva Que vienes del cielo train -guarani data/guarani/train/guarani000260.wav ojeruremavoíkuri hikuái peteĩ léi guasu Ojeruremavoíkuri hikuái peteĩ Léi Guasu. Ya habían solicitado una Constitución Nacional train -guarani data/guarani/train/guarani000261.wav yvyrapã ojapo guajayvígui Yvyrapã ojapo guajayvígui. Realizó un arco del guayaibi train -guarani data/guarani/train/guarani000262.wav pe vy'a ndahi'aréi """Pe vy'a ndahi'aréi""" Esa felicidad no dura train -guarani data/guarani/train/guarani000263.wav pukavy pa'ũme japáy ñapu'ã """Pukavy pa'ũme japáy ñapu'ã.""" Nos despertamos y levantamos en medio de sonrisas train -guarani data/guarani/train/guarani000264.wav pyharepyte riregua niko Pyharepyte riregua niko. Es de después de la media noche train -guarani data/guarani/train/guarani000265.wav upeichaite jekoraka e ojehúkuri Upeichaite jekorakaʼe ojehúkuri. Asimismo había sucedido train -guarani data/guarani/train/guarani000266.wav agave rohóta ropurahéi chupe Ag̃ave rohóta ropurahéi chupe. Enseguida iremos a cantarle train -guarani data/guarani/train/guarani000267.wav kuarahy ojope Kuarahy ojope El sol alumbra train -guarani data/guarani/train/guarani000268.wav chopombe ndaje imitã guive oñangarekova'ekue ña antonia re """Chopombe ndaje imitã guive oñangarekova'ekue Ña Antonia-re.""" Se dice que el Pombero cuidaba de Doña Antonia desde que era una niña train -guarani data/guarani/train/guarani000269.wav ha nde Ha nde? ¿y vos? train -guarani data/guarani/train/guarani000270.wav okyvérõnteke okyvehína Okyvérõnteke okyvehína. La lluvia está cesando train -guarani data/guarani/train/guarani000271.wav mba'éichapa umi jagua saite ho'u ivurromíme """Mba'éichapa umi jagua saite ho'u ivurromíme.""" ¿Cómo esos lobos han comido al burro? train -guarani data/guarani/train/guarani000272.wav isy ohogue'ómiva'erã hetyma ha heviro'óre typycha hũ """Isy ohogue'ómiva'erã hetyma ha heviro'óre typycha hũ.""" Su madre debe rosarle con la escoba negra por su pierna y su trasero train -guarani data/guarani/train/guarani000273.wav amombe'uporãta ndéve mba'éichapa reguahẽkuaa ore rogamíme """Amombe'uporãta ndéve mba'éichapa reg̃uahẽkuaa ore rogamíme.""" Te daré la dirección exacta para llegar a nuestro pequeño hogar train -guarani data/guarani/train/guarani000274.wav oiko ka'aguýre """Oiko ka'aguýre.""" Circula por el bosque train -guarani data/guarani/train/guarani000275.wav omoñaniseveseve hymba kavajukuéra Omoñaniseveseve hymba kavajukuéra. Querían hacer correr más, a sus caballos train -guarani data/guarani/train/guarani000276.wav peteĩ guasu ra'ymi ha mokõi kakuaáva """Peteĩ guasu ra'ymi ha mokõi kakuaáva.""" Un venado pequeño y dos grandes train -guarani data/guarani/train/guarani000277.wav kuña arandu omotenonde ha omomombaretéva ñane retã kuña arandu omotenonde ha omomombaretéva ñane retã Mujer inteligente que prioriza y fortifica nuestro país train -guarani data/guarani/train/guarani000278.wav kuimba e katupyry omba apóva ikokuépe Kuimbaʼe katupyry ombaʼapóva ikokuépe. Varón guapo que trabaja en su chacra train -guarani data/guarani/train/guarani000279.wav araka'eve jeko ndojehúi chupe ha itajyramíme mba'eve ivaíva """Araka'eve jeko ndojehúi chupe ha itajyramíme mba'eve ivaíva.""" Jamás le sucedió algo malo a él ni a su hija train -guarani data/guarani/train/guarani000280.wav tapicha hetãrayhúva ho'a ñuhã guasúpe """Tapicha hetãrayhúva ho'a ñuhã guasúpe""" Las personas que aman su patria, cayeron en una trampa train -guarani data/guarani/train/guarani000281.wav avy'aitépa upéicharõ """Avy'aitépa upéicharõ""" Me alegro tanto entonces train -guarani data/guarani/train/guarani000282.wav guarani ñe'ẽténte ojepuru """Guarani ñe'ẽténte ojepuru.""" Se utiliza solamente el idioma Guaraní train -guarani data/guarani/train/guarani000283.wav anatápente ojekuaavéva Anatápente ojekuaavéva. "Se la conoce como ""Anatá"" (Anastasia)" train -guarani data/guarani/train/guarani000284.wav mba'érepiko reñemomombyryete orehegui """Mba'érepiko reñemomombyryete orehegui.""" ¿Por qué te alejas tanto de nosotros? train -guarani data/guarani/train/guarani000285.wav umi mba e ohesy tatápe Umi mbaʼe ohesy tatápe. Esas cosas las cocina al fuego train -guarani data/guarani/train/guarani000286.wav ma'erãpiko ñañemoakãrasýta """Ma'erãpiko ñañemoakãrasýta""" ¿Para qué nos causaremos dolor de cabeza? train -guarani data/guarani/train/guarani000287.wav vy'apópe ndaje oikókuri oñondive """Vy'apópe ndaje oikókuri oñondive.""" Se dice que vivían felices juntos train -guarani data/guarani/train/guarani000288.wav opavave ijaty tupãópe omongaraívo pindo ojejapóva ogapýpe opavave ijaty tupãópe omongaraívo pindo ojejapóva ogapýpe Todos van a la iglesia para bendecir los ramos que prepararon en sus casas train -guarani data/guarani/train/guarani000289.wav chéveramo guarã ahechahague peteĩ jaguarete Chéveramo g̃uarã ahechahague peteĩ jaguarete Me pareció ver un tigre train -guarani data/guarani/train/guarani000290.wav ha jeko oguahẽvo peteĩ mbokaja tuja renondépe Ha jeko og̃uahẽvo peteĩ mbokaja tuja renondépe. Dice que al llegar frente a un viejo árbol de coco train -guarani data/guarani/train/guarani000291.wav ha upéicha che irũnguéra Ha upéicha che irũnguéra. Y así, compañeros train -guarani data/guarani/train/guarani000292.wav upéicha avei oisãmbyhy kuatiahaipyre itavapegua Upéicha avei oisãmbyhy kuatiahaipyre itavapegua. Así también dirigió el diario de su ciudad train -guarani data/guarani/train/guarani000293.wav néi aháta nendive Néi, aháta nendive. Sí, iré contigo train -guarani data/guarani/train/guarani000294.wav upeichaite jeko oikojeýkuri mokõi pyhare Upeichaite jeko oikojeýkuri mokõi pyhare. Supuestamente pasó lo mismo por dos noches seguidas train -guarani data/guarani/train/guarani000295.wav ndaikatuvéima ojejapo hese mba eve Ndaikatuvéima ojejapo hese mbaʼeve. Ya no se le puede hacer nada train -guarani data/guarani/train/guarani000296.wav onohẽmbaitékuri umi pindo karai kurusu ojuhúva guive hapépe Onohẽmbaitékuri umi pindo karai kurusu ojuhúva guive hapépe. Quitó todos los ramos bendecidos aue encontró en su camino train -guarani data/guarani/train/guarani000297.wav oikóva ambue ñane retã táva rupi oikóva ambue ñane retã táva rupi Que viven por las ciudades de nuestro país train -guarani data/guarani/train/guarani000298.wav ajetepyso ha asẽ korapýpe Ajetepyso ha asẽ korapýpe. Realicé un estiramiento y salí al patio train -guarani data/guarani/train/guarani000299.wav mborayhu ijapyra'ỹva """Mborayhu ijapyra'ỹva""" Amor sin límites train -guarani data/guarani/train/guarani000300.wav iñirũnguéra niko ohupi chupe ijyva ári Iñirũnguéra niko ohupi chupe ijyva ári. Sus compañeros le alzan en sus brazos train -guarani data/guarani/train/guarani000301.wav mávapa umi mbo ehára ikatupyryvéva Mávapa umi mboʼehára ikatupyryvéva? ¿Quiénes son los maestros más capaces? train -guarani data/guarani/train/guarani000302.wav mba'eichahápepiko oiko nderehe upéva """Mba'eichahápepiko oiko nderehe upéva.""" ¿En qué momento te pasó esto? train -guarani data/guarani/train/guarani000303.wav heko Heko. Su hábito/su condición train -guarani data/guarani/train/guarani000304.wav mano ha te õnguekuaaty ayvureko rehe Mano ha Teʼõnguekuaaty Ayvureko rehe. Sobre el Lenguaje de la Muerte y el Mortuorio. train -guarani data/guarani/train/guarani000305.wav ary pyahúpe Ary Pyahúpe. En año nuevo train -guarani data/guarani/train/guarani000306.wav ndaha éi imbaipýva Ndahaʼéi imbaipýva. No es embarroso train -guarani data/guarani/train/guarani000307.wav ita'yrakuéra oipytyvõkuri ichupe """Ita'yrakuéra oipytyvõkuri ichupe""" Sus hijos lo ayudaron train -guarani data/guarani/train/guarani000308.wav ajépango ijetu'u hoga'ỹva rekove """Ajépango ijetu'u hoga'ỹva rekove.""" Es complicada la vida de los que no tienen casa, ¿cierto? train -guarani data/guarani/train/guarani000309.wav oúkuri hendápe ojerurévo pytyvõ tembi'u térã pirapire """Oúkuri hendápe ojerurévo pytyvõ, tembi'u térã pirapire.""" Había venido donde estaba pidiendo ayuda, alimentos o dinero train -guarani data/guarani/train/guarani000310.wav ahekahína che hermanope Ahekahína che hermanope. Estoy buscando a mi hermano train -guarani data/guarani/train/guarani000311.wav upe aravópe oñe'ẽ ha oikóva mitãmimícha """upe aravópe oñe'ẽ ha oikóva mitãmimícha.""" En esa hora habla y anda como un niño train -guarani data/guarani/train/guarani000312.wav heta hembiapokue oñembohasa ta ãngaryrýipe Heta hembiapokue oñembohasa taʼãngaryrýipe. Varios de sus trabajos se transmitieron a través de la televisión train -guarani data/guarani/train/guarani000313.wav ára ha ára pyharevete oguerahava'erã vaka kamby távape """Ára ha ára, pyharevete oguerahava'erã vaka kamby távape.""" Todas las mañanas, lleva leche a la ciudad train -guarani data/guarani/train/guarani000314.wav araka'épa rejevýta """Araka'épa rejevýta.""" ¿Cuándo retrocederás? train -guarani data/guarani/train/guarani000315.wav upe mba'e ojehu rire """upe mba'e ojehu rire""" Luego de que pase eso train -guarani data/guarani/train/guarani000316.wav katu atererehína Katu atererehína. Estoy bebiendo terere train -guarani data/guarani/train/guarani000317.wav peteĩ kavaju ovéro ikatupyry ha imbaretéva ári Peteĩ kavaju ovéro ikatupyry ha imbaretéva ári. Sobre un caballo overo bastante capaz y fuerte train -guarani data/guarani/train/guarani000318.wav ágakatu maria noñeme ẽi mavavépe Ág̃akatu Maria noñemeʼẽi mavavépe. Ahora mismo María no se presta para nadie train -guarani data/guarani/train/guarani000319.wav tenda ijyvy he'õva """Tenda ijyvy he'õva.""" Lugar con tierra humeda train -guarani data/guarani/train/guarani000320.wav noñembo'éi peẽme mba'épa pejapova'erã ága oikóramo umíva """Noñembo'éi peẽme mba'épa pejapova'erã ág̃a oikóramo umíva.""" No se les enseñó a ustedes lo que deben hacer cuando ocurran esas cosas train -guarani data/guarani/train/guarani000321.wav upe pyhare jeko ndaikatuivoíkuri oke Upe pyhare jeko ndaikatuivoíkuri oke Esa noche fue que supuestamente no había podido dormir train -guarani data/guarani/train/guarani000322.wav ndépa reikuaa moõpa opyta iglesia de la encarnación Ndépa reikuaa moõpa opyta Iglesia de la Encarnación. ¿Sabes dónde está ubicada la Iglesia de la Encarnación? train -guarani data/guarani/train/guarani000323.wav mávapa upe hapicha kuña ohayhu'ỹva chupe """Mávapa upe hapicha kuña ohayhu'ỹva chupe.""" Quén es esa mujer que no le quiere a él train -guarani data/guarani/train/guarani000324.wav py'ỹinte niko maria ha luchi ojojuhúmiva'erã ha oñomongeta kyre'ỹ """Py'ỹinte niko Maria ha Luchi ojojuhúmiva'erã ha oñomongeta kyre'ỹ.""" Con frecuencia María y Luciano se encontraban y se ponían a conversar con entusiasmo train -guarani data/guarani/train/guarani000325.wav py'aevoi hogayguakuéra ogueru chupe ikahõrã """Py'aevoi hogayguakuéra ogueru chupe ikahõrã.""" Rápidamente sus familiares, trajeron para su ataúd train -guarani data/guarani/train/guarani000326.wav ha jepiveguáicha oñembosako'i hikuái mokõive osẽ hagua """ha jepiveguáicha oñembosako'i hikuái mokõive osẽ hag̃ua""" Y como siempre los dos se prepararon para salir train -guarani data/guarani/train/guarani000327.wav oñembo'e avei ha upéi ohypýi ykaraipyrépe """Oñembo'e avei ha upéi ohypýi ykaraipyrépe.""" Rezaba y luego lo rocíaba con agua bendita train -guarani data/guarani/train/guarani000328.wav tanepytyvõna ha upéi jaha jaterere Tanepytyvõna ha upéi jaha jaterere. Que te ayude y luego vamos a tomar tereré train -guarani data/guarani/train/guarani000329.wav upépe omba'apo hikuái ikokuépe """Upépe omba'apo hikuái ikokuépe.""" Trabajan allí en su chacra train -guarani data/guarani/train/guarani000330.wav ko ága oĩháicha ndikatúi ojepuru Koʼág̃a oĩháicha ndikatúi ojepuru. En el estado que se encuentra, ya no se puede usar train -guarani data/guarani/train/guarani000331.wav marta omohenda hi'upy mesápe """Marta omohenda hi'upy mesápe""" Marta ubica los alimentos en la mesa train -guarani data/guarani/train/guarani000332.wav ohendu ojepopetéva ohendu ojepopetéva. Escuchó a alguien aplaudir train -guarani data/guarani/train/guarani000333.wav pe mba'asy oikesapy'árõ nde retépe niko oñeñanduka mokõi ára rire """Pe mba'asy oikesapy'árõ nde retépe niko oñeñanduka mokõi ára rire""" Si esa enfermedad llega a entrar a tu cuerpo empezará a hacer efectos dos días después train -guarani data/guarani/train/guarani000334.wav heñoi'akue táva itauguápe """heñoi'akue táva Itauguápe""" Nació en la ciudad de Itaugua train -guarani data/guarani/train/guarani000335.wav y tapemimíre osyry Y tapemimíre osyry El agua que corría por las calles train -guarani data/guarani/train/guarani000336.wav mba'etekópio """Mba'etekópio.""" ¿Cómo estás? train -guarani data/guarani/train/guarani000337.wav aha'ãrõ ne mbohovái """Aha'ãrõ ne mbohovái.""" Espero tu respuesta train -guarani data/guarani/train/guarani000338.wav upéva ojehu vove yvate gotyo ahava'erã """upéva ojehu vove yvate gotyo ahava'erã""" Cuando eso pase, iré hacia el cielo train -guarani data/guarani/train/guarani000339.wav ha neipamírõ guarã ohendujeyjeýkuri máva ombotáva Ha neipamírõ g̃uarã ohendujeyjeýkuri máva ombotáva. Enseguida escuchó nuevamente a alguien que realizaba golpes train -guarani data/guarani/train/guarani000340.wav tereréniko ñane angirũ ñanderayhurakate'ỹva """Tereréniko ñane angirũ ñanderayhurakate'ỹva.""" Tereré es nuestro amigo que nos aprecia y mezquina train -guarani data/guarani/train/guarani000341.wav hese ỹ ñande ndaha éi mba eve Heseʼỹ ñande ndahaʼéi mbaʼeve. Sin él/ella no somos nada train -guarani data/guarani/train/guarani000342.wav upe ary iñapysẽ hembiapovusu Upe ary iñapysẽ hembiapovusu En ese año apareció su gran trabajo train -guarani data/guarani/train/guarani000343.wav malvina ñorairõ Malvina Ñorairõ. Guerra de las Malvinas train -guarani data/guarani/train/guarani000344.wav iñakãnundu ha hy'ái ha ososopa """iñakãnundu ha hy'ái ha ososopa""" Tiene fiebre, suda y tiembla train -guarani data/guarani/train/guarani000345.wav aníke ndepojopy Aníke ndepojopy. Que no te presione la mano train -guarani data/guarani/train/guarani000346.wav tomboyke pokarẽ tovamokõi ñembotavy ha oparei Tomboyke pokarẽ, tovamokõi, ñembotavy ha oparei Que deje bien por detrás la falsedad, desentendimiento y la poca seriedad train -guarani data/guarani/train/guarani000347.wav oĩ ambue pohãnohára ndoipurúiva ñana Oĩ ambue pohãnohára ndoipurúiva ñana. Hay dos médicos que no utilizan remedios train -guarani data/guarani/train/guarani000348.wav pya'épiko reju jeýta """Pya'épiko reju jeýta.""" ¿Volverás pronto? train -guarani data/guarani/train/guarani000349.wav japracticáma Japracticáma. Ya practicamos train -guarani data/guarani/train/guarani000350.wav mba'éichapa oñeñongatu """Mba'éichapa oñeñongatu.""" ¿Cómo se guarda? train -guarani data/guarani/train/guarani000351.wav oikóva guive oikonte'arãvoi """Oikóva guive oikonte'arãvoi""" Todo lo que ocurre es porque debe ser train -guarani data/guarani/train/guarani000352.wav opavavéva omomba eguasúkuri umi mba e ojejapómava Opavavéva omombaʼeguasúkuri umi mbaʼe ojejapómava. Todos enaltecieron aquellas cosas que se han hecho train -guarani data/guarani/train/guarani000353.wav chemoirũke che irũ Chemoirũke che irũ Acompáñame compañero train -guarani data/guarani/train/guarani000354.wav opavave jaikuaa jasypápe ojehasa'asyha oparupiete """Opavave jaikuaa jasypápe ojehasa'asyha oparupiete""" Todos sabemos que en octubre, se complican las situaciones en todos los lugares train -guarani data/guarani/train/guarani000355.wav mba'épa oikova'erã chehegui oñemondasapy'árõ chehegui """Mba'épa oikova'erã chehegui oñemondasapy'árõ chehegui""" ¿Qué pasará de mí, si llegan a robarlo? train -guarani data/guarani/train/guarani000356.wav ejohéi la guampa iky'áva """Ejohéi la guampa iky'áva.""" Limpiá la guampa que está sucia train -guarani data/guarani/train/guarani000357.wav omba'apo porã ha omba'apokuaágui """Omba'apo porã ha omba'apokuaágui.""" Trabaja bien, porque sabe trabajar train -guarani data/guarani/train/guarani000358.wav oñemoña hupi'águi """Oñemoña hupi'águi.""" Se reproducen a través de sus huevos train -guarani data/guarani/train/guarani000359.wav oguapyjeko yvyráre kuarahy'ãme """Oguapyjeko yvyráre kuarahy'ãme""" Se sentaba por un árbol, en la sombra train -guarani data/guarani/train/guarani000360.wav oguereko hikuái po mitã Oguereko hikuái po mitã. Ellos tienen cinco niños train -guarani data/guarani/train/guarani000361.wav mbovy arýpa reguereko Mbovy arýpa reguereko. ¿Cuántos años tienes? train -guarani data/guarani/train/guarani000362.wav kuña ikyre'ỹetéva voi opu'ã """Kuña ikyre'ỹetéva voi opu'ã""" La mujer guapa se levanta temprano train -guarani data/guarani/train/guarani000363.wav chekaigue che ra'a """Chekaigue, che ra'a.""" Estoy sin ánimos, amigo/compañero train -guarani data/guarani/train/guarani000364.wav ñana ombopupuva'erã ha hykuere hoy'uva'erã """Ñana ombopupuva'erã ha hykuere hoy'uva'erã.""" Debe hervir los yuyos y beber el líquido train -guarani data/guarani/train/guarani000365.wav ama totyky mbeguemi ama totyky mbeguemi Que la lluvia gotee lentamente train -guarani data/guarani/train/guarani000366.wav omboperepepe omosunu ha omboparapa upe tenda Omboperepepe, omosunu ha omboparapa upe tenda. Realizó un desastre en el lugar (sonidos onomatopéyicos) train -guarani data/guarani/train/guarani000367.wav sombrero ka'a """Sombrero ka'a.""" Sombrero de arbusto (obra de Julio Correa) train -guarani data/guarani/train/guarani000368.wav péicha jave ropu'ãmiva'erã rohechávo mba'épa """Péicha jave ropu'ãmiva'erã rohechávo mba'épa.""" En estos casos, nos levantábamos a ver qué es train -guarani data/guarani/train/guarani000369.wav mymbáre ñeñangareko Mymbáre ñeñangareko. Cuidar de los animales train -guarani data/guarani/train/guarani000370.wav heta tapicha ohayhu añete hilario ha hogayguakuérape Heta tapicha ohayhu añete Hilario ha hogayguakuérape. Varias personas aprecian realmente a Hilario y a sus familiares train -guarani data/guarani/train/guarani000371.wav cheñyrõmi Cheñyrõmi. Discúlpame train -guarani data/guarani/train/guarani000372.wav ikatúpa ahasami Ikatúpa ahasami ¿Puedo pasar? train -guarani data/guarani/train/guarani000373.wav upeichaite jekoraka'e ojehu chupe mba'e """Upeichaite jekoraka'e ojehu chupe mba'e.""" Dice que le ha sucedido de esa manera train -guarani data/guarani/train/guarani000374.wav giménez katu itarovavéntema opyta uperire Giménez katu itarovavéntema opyta uperire. Giménez quedó aún más loco, después train -guarani data/guarani/train/guarani000375.wav mba'eichajoaitépa """Mba'eichajoaitépa""" ¿Cómo están todos? train -guarani data/guarani/train/guarani000376.wav chemandu'a peteĩ jey aguahẽva'ekue hendápe """Chemandu'a peteĩ jey ag̃uahẽva'ekue hendápe.""" Recuerdo haber llegado junto a él/ella train -guarani data/guarani/train/guarani000377.wav ha hi'ariete ndéngo peteĩ kuimba'e nderekomarãva """ha hi'ariete ndéngo peteĩ kuimba'e nderekomarãva""" Además, eres un joven que lleva una vida imperfecta train -guarani data/guarani/train/guarani000378.wav opóvoi ha he i karai gonzálezpe rehendúpara e Opóvoi ha heʼi karai Gonzálezpe “Rehendúparaʼe”. "Saltó y le dijo a Don González ""¿Lo escuchaste?""" train -guarani data/guarani/train/guarani000379.wav che vare'aitereíkuri """Che vare'aitereíkuri.""" Tenía mucha hambre train -guarani data/guarani/train/guarani000380.wav oñemongeta hendive peteĩ karai oñemongeta hendive peteĩ karai Conversa con él/ella un señor train -guarani data/guarani/train/guarani000381.wav akóinte iñorairõme oipurúkuri py aguapy reko Akóinte iñorairõme oipurúkuri pyʼaguapy reko. Siempre en sus peleas utilizó la calma train -guarani data/guarani/train/guarani000382.wav ojapouka nderehe ko mba'e ohayhúgui avei ne rembiayhujárape """Ojapouka nderehe ko mba'e ohayhúgui avei ne rembiayhujárape.""" Te hizo esto, porque también ama a la persona que tú amas train -guarani data/guarani/train/guarani000383.wav upépe omohu'ãkuri mbo'esyry mbohapyha """upépe omohu'ãkuri mbo'esyry mbohapyha""" Allí culminó el tercer curso train -guarani data/guarani/train/guarani000384.wav hetave ouhína hembiaporã ñane avañe ẽre Hetave ouhína hembiaporã ñane Avañeʼẽre. Vienen más actividades con respecto a nuestra lengua Guaraní train -guarani data/guarani/train/guarani000385.wav ha akóinte tereiko tekokatúpe Ha akóinte tereiko tekokatúpe Y que siempre tengas una vida plena train -guarani data/guarani/train/guarani000386.wav oñapytĩ ikyha tatakua kótare Oñapytĩ ikyha tatakua kótare Amarró su hamaca cerca del horno criollo train -guarani data/guarani/train/guarani000387.wav okaru ka'a """Okaru ka'a.""" Come yerba. train -guarani data/guarani/train/guarani000388.wav ha ombojoapy hikuái ha ombojoapy hikuái Están añadiendo. train -guarani data/guarani/train/guarani000389.wav ju'i opurahéi jave okýta """Ju'i opurahéi jave, okýta""" Cuando canta la rana, lloverá. train -guarani data/guarani/train/guarani000390.wav upémarõ he'i hikuái chupe heta mba'e """Upémarõ he'i hikuái chupe heta mba'e""" Entonces ellos le dijeron muchas cosas. train -guarani data/guarani/train/guarani000391.wav añetehápe umi iñirũmimi oñembohorýmiva'erã hese """Añetehápe, umi iñirũmimi oñembohorýmiva'erã hese.""" De verdad, de vez en cuando sus amigos se burlan de él. train -guarani data/guarani/train/guarani000392.wav heterasypaitésapy'a """Heterasypaitésapy'a.""" Tiene dolor corporal de repente. train -guarani data/guarani/train/guarani000393.wav tupã taneha ãrõ heta ro y rupi Tupã tanehaʼãrõ heta roʼy rupi. Dios te esperó en muchos inviernos. train -guarani data/guarani/train/guarani000394.wav hi'a ha omongaru opavavetépe """hi'a ha omongaru opavavetépe""" Tiene fruta y da de comer a todos. train -guarani data/guarani/train/guarani000395.wav ha peteĩ katu ome'ẽ jepe chupe peteĩ kurundu'imi """ha peteĩ katu ome'ẽ jepe chupe peteĩ kurundu'imi""" Y uno le dio un amuleto. train -guarani data/guarani/train/guarani000396.wav maymaite ovy ákuri Maymaite ovyʼákuri. Todos se alegraron. train -guarani data/guarani/train/guarani000397.wav ipirapirehetáva ha imboriahúva ipirapirehetáva ha imboriahúva El rico y el pobre. train -guarani data/guarani/train/guarani000398.wav ága katu upépe ndopái upe mba'e """Ág̃a katu upépe ndopái upe mba'e.""" Ahora sique ahí no termina esa cuestión. train -guarani data/guarani/train/guarani000399.wav nomohu'ãi iñemoarandu """Nomohu'ãi iñemoarandu.""" No terminó su educación. train -guarani data/guarani/train/guarani000400.wav ndaipóringo ndehegui herakuãporãvéva Ndaipóringo ndehegui herakuãporãvéva No hay otro más renombrado que vos. train -guarani data/guarani/train/guarani000401.wav mba'épa ojejapo ñemuháme """Mba'épa ojejapo ñemuháme.""" ¿Qué haces en el mercado? train -guarani data/guarani/train/guarani000402.wav jahána oñondive ha nde reipepirũ iñirũme Jahána oñondive ha nde reipepirũ iñirũme. Vámonos juntos y vos invitale a su amigo. train -guarani data/guarani/train/guarani000403.wav ha ekuéra ndaha éi mba eve Haʼekuéra ndahaʼéi mbaʼeve. Ellos no son nada. train -guarani data/guarani/train/guarani000404.wav villarrica ararecha Villarrica ararecha. Día de ver a Villarica. train -guarani data/guarani/train/guarani000405.wav dengue ndejapyhýrõ pya'emíke tereho pohãnohára rendápe """Dengue ndejapyhýrõ pya'emíke tereho pohãnohára rendápe.""" Si te agarra el dengue rápido debes ir al hospital. train -guarani data/guarani/train/guarani000406.wav moõpa opyta Moõpa opyta. ¿Dónde queda? train -guarani data/guarani/train/guarani000407.wav eñangarekomi cherehe nde pokatu tuichaitévape Eñangarekomi cherehe nde pokatu tuichaitévape. Cuídame con tu gran poder. train -guarani data/guarani/train/guarani000408.wav maria ohómiva'erá oñemombo hupápe ha hasẽ soro """Maria ohómiva'erá oñemombo hupápe ha hasẽ soro.""" María siempre se va a tirarse en su cama y llora mucho. train -guarani data/guarani/train/guarani000409.wav chipa manduvi ha chipa mbokaja Chipa manduvi ha chipa mbokaja Chipa de maní y chipa de coco. train -guarani data/guarani/train/guarani000410.wav eho eñami ñande vaka Eho eñami ñande vaka. Ve a ordeñar a nuestra vaca. train -guarani data/guarani/train/guarani000411.wav guyra opaichagua Guyra opaichagua. Variedad de aves. train -guarani data/guarani/train/guarani000412.wav chénte ha'e ndavy'amo'ãitaha so'o'ỹre are """Chénte ha'e ndavy'amo'ãitaha so'o'ỹre are.""" Yo digo que no me alegraría sin carne en muchos días. train -guarani data/guarani/train/guarani000413.wav ha mba'éiko ajapokuaa """Ha mba'éiko ajapokuaa.""" ¿Y qué sabe hacer? train -guarani data/guarani/train/guarani000414.wav eikove ha eheja ambuépe toikove Eikove ha eheja ambuépe toikove. Vive y deja vivir. train -guarani data/guarani/train/guarani000415.wav emboscada araitépe Emboscada araitépe. Trampa en pleno día. train -guarani data/guarani/train/guarani000416.wav jepérõ upéicha mba'evéma ndaikatúi ojapovévo hese """Jepérõ upéicha mba'evéma ndaikatúi ojapovévo hese.""" Con todo eso ya no le puede hacer nada. train -guarani data/guarani/train/guarani000417.wav leõ ha ju'i oike hikuái peteĩ ñemuháme """Leõ ha ju'i oike hikuái peteĩ ñemuháme.""" El león y la rana entraron en una tienda. train -guarani data/guarani/train/guarani000418.wav eñomongetami ne remimbo'e ndive """Eñomongetami ne remimbo'e ndive.""" Conversá con tus estudiantes. train -guarani data/guarani/train/guarani000419.wav norohenduvéi mba'eve """Norohenduvéi mba'eve.""" No escuchamos nada. train -guarani data/guarani/train/guarani000420.wav upéi ae yvy oñepyrũjeytaha ome'ẽ opaichagua temitỹ """upéi ae yvy oñepyrũjeytaha ome'ẽ opaichagua temitỹ""" Después recién la tierra va a dar su fruto. train -guarani data/guarani/train/guarani000421.wav ojerurékuri oñeguenohẽ hagua ita ombotýva jeikeha ojerurékuri oñeguenohẽ hag̃ua ita ombotýva jeikeha Pidió que se saque la piedra que tapaba el camino. train -guarani data/guarani/train/guarani000422.wav clari róga Clari róga. La casa de Clari. train -guarani data/guarani/train/guarani000423.wav hekove ru'ã """Hekove ru'ã.""" Su vida llegó a su fin. train -guarani data/guarani/train/guarani000424.wav ikatúpa asẽ sapy'aite """Ikatúpa asẽ sapy'aite.""" ¿Puedo salir un ratito? train -guarani data/guarani/train/guarani000425.wav che vaka ipirueterei Che vaka ipirueterei. Mi vaca es muy flaca. train -guarani data/guarani/train/guarani000426.wav heta pirapire ndaje oñeme ẽkuri chupe Heta pirapire ndaje oñemeʼẽkuri chupe. Dice que se le dio mucha plata. train -guarani data/guarani/train/guarani000427.wav peteĩ jasy ohasa rire Peteĩ jasy ohasa rire. Después de haber pasado un mes. train -guarani data/guarani/train/guarani000428.wav ápe aime roipytyvõ hagua ápe aime roipytyvõ hag̃ua Aquí estaré para ayudarte. train -guarani data/guarani/train/guarani000429.wav mba'éichapa héra nde ryke'y """Mba'éichapa héra nde ryke'y.""" ¿Cómo se llama tu hermano menor? train -guarani data/guarani/train/guarani000430.wav araka'épiko oñemoarandúta """Araka'épiko oñemoarandúta.""" ¿Cuándo va a ser inteligente? train -guarani data/guarani/train/guarani000431.wav ahupytypotáma chupe Ahupytypotáma chupe. Ya casi lo alcanzo. train -guarani data/guarani/train/guarani000432.wav michĩ ha'úkuri """Michĩ ha'úkuri.""" Comí poco. train -guarani data/guarani/train/guarani000433.wav hu'y apýre omoĩ hikuái guyra raguemimi """Hu'y apýre omoĩ hikuái guyra raguemimi.""" Por la pulta de la flecha ellos le pusieron plumas de pájaros. train -guarani data/guarani/train/guarani000434.wav péicha oñepyrũkuri iñemoarandu puraheikuaápe Péicha oñepyrũkuri iñemoarandu puraheikuaápe. Así comenzó a aprender música. train -guarani data/guarani/train/guarani000435.wav yva he'ẽ """Yva he'ẽ.""" Fruta dulce. train -guarani data/guarani/train/guarani000436.wav ha vokóike guaiguimi ohechaukákuri chupe peteĩ ta'ãnga """ha vokóike g̃uaig̃uimi ohechaukákuri chupe peteĩ ta'ãnga""" Ahí nomas la ancianita le mostró una foto. train -guarani data/guarani/train/guarani000437.wav roñe'ẽmbareihína che rogayguakuéra ndive """Roñe'ẽmbareihína che rogayguakuéra ndive.""" Estamos hablando todo de balde con la familia. train -guarani data/guarani/train/guarani000438.wav eho ejerure toñemoĩ peteĩ purahéi porã Eho ejerure toñemoĩ peteĩ purahéi porã. Vete a pedirle que ponga una buena música. train -guarani data/guarani/train/guarani000439.wav pyhare ho'ysã ro'yeterei """Pyhare, ho'ysã, ro'yeterei.""" En la noche, refresca, hace mucho frío. train -guarani data/guarani/train/guarani000440.wav kuruvaíre ñañe'ẽñaína """Kuruvaíre ñañe'ẽñaína.""" Estamos hablando de grano muy feo. train -guarani data/guarani/train/guarani000441.wav sapy'apy'a ojejuhu upépe pláta yvyguy """Sapy'apy'a ojejuhu upépe Pláta Yvyguy.""" De vez en cuando. train -guarani data/guarani/train/guarani000442.wav ani rekaguai ndejehe Ani rekaguai ndejehe. No hables de ti mismo. train -guarani data/guarani/train/guarani000443.wav upévare avei ndaipóri kuimba'e ojesareko'ỹva hese """upévare avei ndaipóri kuimba'e ojesareko'ỹva hese.""" Por eso no hay hombre que no se fije en ella. train -guarani data/guarani/train/guarani000444.wav ka'arupytũ oguahẽ jave """Ka'arupytũ og̃uahẽ jave""" Cuando llega la noche. train -guarani data/guarani/train/guarani000445.wav ambue hembiapokue Ambue hembiapokue. Su trabajo anterior. train -guarani data/guarani/train/guarani000446.wav upe árape ojehova'erã paíno ha maína rógape """Upe árape ojehova'erã paíno ha maína rógape""" Ese día debe irse a casa de su padríno y su madrína. train -guarani data/guarani/train/guarani000447.wav ikane'õmarõ oheka peteĩ ogami opytu'u hagua """Ikane'õmarõ oheka peteĩ ogami opytu'u hag̃ua.""" El esforzado busca una casa para descansar. train -guarani data/guarani/train/guarani000448.wav osẽkuri ohopa heseve brasil pe osẽkuri ohopa heseve Brasil-pe. Salieron y se fueron todos con él a Brasil. train -guarani data/guarani/train/guarani000449.wav ỹramo eme'ẽkuaa chéve tembi'urã """ỹramo eme'ẽkuaa chéve tembi'urã""" Como agua sabe darme comida. train -guarani data/guarani/train/guarani000450.wav che aiko Che aiko. Yo vivo. train -guarani data/guarani/train/guarani000451.wav pya'épeko oho hikuái ipiári """Pya'épeko oho hikuái ipiári.""" Muy rápido se fueron ellos. train -guarani data/guarani/train/guarani000452.wav ha ojapo hikuái chupe guarã chipa kavure Ha ojapo hikuái chupe g̃uarã chipa kavure. Y ellos hicieron para él chipa de mandioca. train -guarani data/guarani/train/guarani000453.wav avy'aite rohecháre """Avy'aite rohecháre.""" Me alegro mucho de verte. train -guarani data/guarani/train/guarani000454.wav ha e ituicha Ha’e ituicha. Él es grande. train -guarani data/guarani/train/guarani000455.wav sa'ivépe jajoavy """Sa'ivépe jajoavy.""" Muy poco podemos diferenciar. train -guarani data/guarani/train/guarani000456.wav angirũ ñaña opyta ha'eño upépe """Angirũ ñaña opyta ha'eño upépe""" El mal amigo se queda solo ahí train -guarani data/guarani/train/guarani000457.wav roikévo ka'aguy'ípe ajovasa """Roikévo ka'aguy'ípe ajovasa.""" Cuando entramos en el montecito le hice la señal de la cruz. train -guarani data/guarani/train/guarani000458.wav rejapóta rejaposéva ha reguerekóta reipotáva guive Rejapóta rejaposéva ha reguerekóta reipotáva guive Harás lo que quieras y tendrás después lo que desas. train -guarani data/guarani/train/guarani000459.wav oporandu mitã'ikúerape mba'épa okaru hikuái """Oporandu mitã'ikúerape mba'épa okaru hikuái.""" Le preguntó a los niños que fue lo qué ellos comieron. train -guarani data/guarani/train/guarani000460.wav osẽva ára haku jave Osẽva ára haku jave. Empieza el día y hace calor. train -guarani data/guarani/train/guarani000461.wav jepémo oiko ñomongeta ko'ã mba'ére noñeguahẽi peteĩ ñe'ẽme """Jepémo oiko ñomongeta ko'ã mba'ére, noñeg̃uahẽi peteĩ ñe'ẽme.""" Aunque ha habido discusión sobre estos temas, no se ha llegado a un consenso. train -guarani data/guarani/train/guarani000462.wav hogue hovykangy Hogue hovykangy. Pluma celeste. train -guarani data/guarani/train/guarani000463.wav reikuaa'ỹre mba'éichapa ojehepyme'ẽta ndéve """reikuaa'ỹre mba'éichapa ojehepyme'ẽta ndéve""" Sin saber el precio antes train -guarani data/guarani/train/guarani000464.wav ha namyengoviái pe tesapeha Ha namyengoviái pe tesapeha. No voy a cambiar la luz. train -guarani data/guarani/train/guarani000465.wav upémaramo ña maria omoneijeýkuri chupe Upémaramo ña Maria omoneijeýkuri chupe. Entonces, la señora María volvió a aprobarlo. train -guarani data/guarani/train/guarani000466.wav mba éichapa héra nde sy Mbaʼéichapa héra nde sy. ¿Cómo se llama tu madre? train -guarani data/guarani/train/guarani000467.wav maymave ohenói chupe uruku maymave ohenói chupe Uruku Todos le llamaban Uruku train -guarani data/guarani/train/guarani000468.wav ohecha mba'éichapa lovi ho'a ha omanoite vera """Ohecha mba'éichapa Lovi ho'a ha omanoite vera.""" Vió como Lovi cayó al suelo y murió al instante train -guarani data/guarani/train/guarani000469.wav ha'eñoiténiko omongakuaákuri chupekuéra """Ha'eñoiténiko omongakuaákuri chupekuéra""" Solita les crió train -guarani data/guarani/train/guarani000470.wav upe mba e rejapokuaa péicha Upe mbaʼe rejapokuaa péicha. Eso debes hacer de esta manera. train -guarani data/guarani/train/guarani000471.wav ohorãngue tasyópe oho kapiatã ruguápe Ohorãngue Tasyópe oho Kapiatã ruguápe. En lugar de ir al Hospital, fue al fondo de Capiata. train -guarani data/guarani/train/guarani000472.wav oĩ oñesũva ekue Oĩ oñesũvaʼekue. Hay quienes se arrodillaron. train -guarani data/guarani/train/guarani000473.wav upépe ojojuhu hikuái mokõi mitã'i ha peru'i """Upépe ojojuhu hikuái mokõi mitã'i ha Peru'i.""" Ahí fueron encontrados 2 criaturas y el niño Perú train -guarani data/guarani/train/guarani000474.wav ho'u avei yvakuéra """Ho'u avei yvakuéra.""" Comió frutas también. train -guarani data/guarani/train/guarani000475.wav he'i ijupe maria ohechávo upe mba'e guasuete """he'i ijupe Maria ohechávo upe mba'e guasuete.""" Se dijo María a si mista cuando vio aquello tan importante train -guarani data/guarani/train/guarani000476.wav kapi'ipe yvy jeporu porã """Kapi'ipe yvy jeporu porã.""" Uso correcto de los pastizales train -guarani data/guarani/train/guarani000477.wav ipirapire heta jepiveguáicha ha kakuaa omba'apo """Ipirapire heta jepiveguáicha ha kakuaa omba'apo.""" Como siempre, sigue teniendo dinero como siempre y lo hace trabajar bien. train -guarani data/guarani/train/guarani000478.wav kuimba'e aranduete ha mba'ejegua apohára ijojaha'ỹva """kuimba'e aranduete ha mba'ejegua apohára ijojaha'ỹva""" Un hombre de gran sabiduría y bondad que no tiene comparación train -guarani data/guarani/train/guarani000479.wav oipytyvõ pytuhẽ Oipytyvõ pytuhẽ. Necesita ayuda para respirar train -guarani data/guarani/train/guarani000480.wav nde ra'ýpiko noĩporãmbáimba'e """Nde ra'ýpiko noĩporãmbáimba'e""" ¿Acaso tu hijo no está bien de la cabeza? train -guarani data/guarani/train/guarani000481.wav ohasa umi ára ha oguahẽ perurima apysápe marandu pyahu Ohasa umi ára ha og̃uahẽ Perurima apysápe marandu pyahu. Pasaron los días y noticias nuevas llegarona oidos de Perurima train -guarani data/guarani/train/guarani000482.wav urdu ñe'ẽ reko """Urdu ñe'ẽ reko.""" Cultura del idioma urdu. train -guarani data/guarani/train/guarani000483.wav haimete mbo ehára ijaty upe amandajépe Haimete mboʼehára ijaty upe amandajépe. Casi todos los profesores asistieron a la reunión. train -guarani data/guarani/train/guarani000484.wav ohechakuaa rehe oñembohoryseha hese Ohechakuaa rehe oñembohoryseha hese. Al darse cuenta que querían burlarse de él. train -guarani data/guarani/train/guarani000485.wav upe asaje pukukue javeve ndaje karai octubre oikundaha oparupiete Upe asaje pukukue javeve ndaje Karai Octubre oikundaha oparupiete Se dice que a durante el medio día el Karai Octubre ronda por todos lados train -guarani data/guarani/train/guarani000486.wav omopotĩsékuri kuehe Omopotĩsékuri kuehe. Quería limpiarlo ayer. train -guarani data/guarani/train/guarani000487.wav ani rekyhyje chugui Ani rekyhyje chugui. No le tengas miedo. train -guarani data/guarani/train/guarani000488.wav akeséma Akeséma. Ya quiero dormir. train -guarani data/guarani/train/guarani000489.wav jajoecha peve Jajoecha peve. Hasta que nos veamos. train -guarani data/guarani/train/guarani000490.wav araka'eve ndahamo'ãi nendive """araka'eve ndahamo'ãi nendive""" Nunca iría contigo train -guarani data/guarani/train/guarani000491.wav ndéve ndorojukamo'ãi """Ndéve ndorojukamo'ãi""" A vos no te mataremos train -guarani data/guarani/train/guarani000492.wav upéikatu oñe'ẽkuri mbo'ehára """Upéikatu oñe'ẽkuri mbo'ehára.""" Después de eso habló la profesora train -guarani data/guarani/train/guarani000493.wav emaña ndejehe ha embohysýi umi mba'e nemombaretéva """Emaña ndejehe ha embohysýi umi mba'e nemombaretéva""" Mírate a ti mismo y haz una lista de las cosas que te hacen fuerte train -guarani data/guarani/train/guarani000494.wav añetehápe kóva ha'e che membykuña """Añetehápe kóva ha'e che membykuña""" Ciértamente, ella es mi hija. train -guarani data/guarani/train/guarani000495.wav hakate'ỹjekoraka'e hese chopombe """Hakate'ỹjekoraka'e hese Chopombe.""" Dicen que el pombero la protegía mucho. train -guarani data/guarani/train/guarani000496.wav ojerejey mokõive karia'y """Ojerejey mokõive karia'y.""" Ambos chicos dieron media vuelta y se fueron. train -guarani data/guarani/train/guarani000497.wav mavavéva noipohãnokuaái ichupe Mavavéva noipohãnokuaái ichupe. Nadie sabe como curarlo. train -guarani data/guarani/train/guarani000498.wav pyhare ñasaindy porãme jeko karai ulo oguapyhína itapỹi renondépe Pyhare ñasaindy porãme jeko karai Ulo oguapyhína itapỹi renondépe. A la hermosa luz de la noche, el señor Ulo estaba sentado frente a su casa. train -guarani data/guarani/train/guarani000499.wav ndaikatumo'ãvéima remyatyrõ """Ndaikatumo'ãvéima remyatyrõ.""" Ya no podrás arreglarlo train -guarani data/guarani/train/guarani000500.wav ña carmen jeko oúkuri hasykatuetévoi Ña Carmen jeko oúkuri hasykatuetévoi. Doña Carmen había venido ya muy enferma. train -guarani data/guarani/train/guarani000501.wav ápe che távape ho'ysã ha oky """Ápe che távape ho'ysã ha oky.""" Aquí en mi pueblo hace frío y llueve. train -guarani data/guarani/train/guarani000502.wav oréniko noromomba'eguasúi ñepyrũrãme """Oréniko noromomba'eguasúi ñepyrũrãme.""" Al principio, nosotros no le dábamos importancia. train -guarani data/guarani/train/guarani000503.wav oñembyatypaite peteĩ pyhare Oñembyatypaite peteĩ pyhare. Se reunieron todos una noche. train -guarani data/guarani/train/guarani000504.wav teroja tekome'ẽva puru """Teroja tekome'ẽva puru.""" Uso del pronombre. train -guarani data/guarani/train/guarani000505.wav ha hendiverã ka'ay he'ẽ """Ha hendiverã ka'ay he'ẽ""" Y acompañado con mate dulce. train -guarani data/guarani/train/guarani000506.wav ani hagua ho'a hikuái karai alfonso ha itajýra ári """Ani hag̃ua ho'a hikuái karai Alfonso ha itajýra ári""" Para que no se caigan sobre el señor ALfanso y su hija. train -guarani data/guarani/train/guarani000507.wav mba'éichapa ova """Mba'éichapa ova.""" ¿Cómo se transmite? train -guarani data/guarani/train/guarani000508.wav che rajymi hasykatuetéva ndive Che rajymi hasykatuetéva ndive. Con mi hija muy enferma. train -guarani data/guarani/train/guarani000509.wav oguerokirĩnte hikuái Oguerokirĩnte hikuái. Se mantenían callados. train -guarani data/guarani/train/guarani000510.wav avati mandi'o yva ha ambuéva """avati, mandi'o, yva ha ambuéva""" maíz, mandioca, frutas y otros train -guarani data/guarani/train/guarani000511.wav iglesia parroquial yvyja u Iglesia Parroquial Yvyjaʼu. Iglesia Parroquial de Yvyja'u train -guarani data/guarani/train/guarani000512.wav hendy'imi tata ha upéi katu ogue """Hendy'imi tata ha upéi katu ogue.""" El fuego ardió un poco pero luego se apagó. train -guarani data/guarani/train/guarani000513.wav iñe'ẽporãhaipyre rekotee """Iñe'ẽporãhaipyre rekotee.""" El carácter de su poesía. train -guarani data/guarani/train/guarani000514.wav umi ára guive vaicháku mokõive oñoha'ãva hikuái """Umi ára guive vaicháku mokõive oñoha'ãva hikuái""" Al parecer, desde aquellos días han estado compitiendo los dos train -guarani data/guarani/train/guarani000515.wav ogaygua osẽ ikorapymíme oñandu hagua kuarahy pytu Ogaygua osẽ ikorapymíme oñandu hag̃ua kuarahy pytu La familia sale a su patio pequeño para sentir el calor del sol. train -guarani data/guarani/train/guarani000516.wav kuimba'e'i karape haguepáva ojoguáva karaja'ípe ndaje """Kuimba'e'i karape, haguepáva, ojoguáva karaja'ípe ndaje.""" Un muchacho bajo de estatura, lleno de pelos, que se parece a un macaco train -guarani data/guarani/train/guarani000517.wav oĩva ka'irãime """Oĩva ka'irãime.""" Que está en prisión. train -guarani data/guarani/train/guarani000518.wav asia ñe'ẽnguéra """Asia ñe'ẽnguéra.""" Idiomas asiáticos. train -guarani data/guarani/train/guarani000519.wav ehasa jakay'u """Ehasa jakay'u.""" Pasa, vamos a tomar mate. train -guarani data/guarani/train/guarani000520.wav ha ta'eporãmivoi peẽme """Ha ta'eporãmivoi peẽme.""" Y déjenme decirles. train -guarani data/guarani/train/guarani000521.wav ko léi ojepurúta ñemoarandu ha ñemosãsorã Ko léi ojepurúta ñemoarandu ha ñemosãsorã. Esta ley se utilizará para la educación y la liberación. train -guarani data/guarani/train/guarani000522.wav ndaha éi omymbajukaitereíva Ndahaʼéi omymbajukaitereíva. No es que caza muy bien train -guarani data/guarani/train/guarani000523.wav ha hi'ariete ome'ẽ avei oréve pohã """Ha hi'ariete ome'ẽ avei oréve pohã.""" Y además de eso, también nos dio medicina. train -guarani data/guarani/train/guarani000524.wav oréko oreresãi ha rovy'a amo roimehápe """Oréko oreresãi ha rovy'a amo roimehápe.""" Somos saludables y estamos felices ahí donde vivimos. train -guarani data/guarani/train/guarani000525.wav roñomongeta ha pya'evoi roguahẽ peteĩ ñe'ẽme """Roñomongeta ha pya'evoi rog̃uahẽ peteĩ ñe'ẽme.""" Hablamos y rápidamente llegamos a un acuerdo. train -guarani data/guarani/train/guarani000526.wav upéva ijarýipe guarã Upéva ijarýipe g̃uarã. Eso es para su abuela. train -guarani data/guarani/train/guarani000527.wav peteĩva pende apytégui cheme'ẽta """Peteĩva pende apytégui cheme'ẽta""" Uno de ustedes me traicionará train -guarani data/guarani/train/guarani000528.wav ndarekói aha haguáicha Ndarekói aha hag̃uáicha. No tengo como ir train -guarani data/guarani/train/guarani000529.wav omongaru mymbakuéra upepeguápe ka'i jaguarete ha ambuéva """omongaru mymbakuéra upepeguápe, ka'i, jaguarete ha ambuéva.""" alimenta a los animales locales, incluidos monos, jaguares y otros. train -guarani data/guarani/train/guarani000530.wav ko'ága katu ojehecharamo ha oñemomorã """Ko'ág̃a katu ojehecharamo ha oñemomorã.""" Ahora, sin embargo, es algo novedoso y hasta se celebra train -guarani data/guarani/train/guarani000531.wav néi mba'épiko ja'éta ndéve """Néi, mba'épiko ja'éta ndéve.""" Bueno, ¿qué te diremos? train -guarani data/guarani/train/guarani000532.wav ipor��rasa Iporãrasa. Fantástico. train -guarani data/guarani/train/guarani000533.wav opa mba'e rehegua """Opa mba'e rehegua.""" Sobre todo lo demás. train -guarani data/guarani/train/guarani000534.wav mymbakuéra rehegua Mymbakuéra rehegua. De los animales train -guarani data/guarani/train/guarani000535.wav oguereko papo ary Oguereko papo ary. Tiene quince años train -guarani data/guarani/train/guarani000536.wav omañasapy ami orerehe ha osẽ oho Omañasapyʼami orerehe ha osẽ oho. Nos andaba mirando y luego se marchó train -guarani data/guarani/train/guarani000537.wav hykuepángo oĩmíva Hykuepángo oĩmíva Todo lo que hay está mojado train -guarani data/guarani/train/guarani000538.wav pemboy'u pembohasa hagua akãrasy """pemboy'u pembohasa hag̃ua akãrasy""" Beban agua para que les haga pasar el dolor de cabeza train -guarani data/guarani/train/guarani000539.wav amomba'eguasúniko ikatúre ahasa peteĩ arave ahayhúva ndive """amomba'eguasúniko ikatúre ahasa peteĩ arave ahayhúva ndive""" Estoy agradecido de poder pasar un día mas con mis seres queridos. train -guarani data/guarani/train/guarani000540.wav ogueraháma katu hikuái chupe peteĩ pohãnohára rógape Ogueraháma katu hikuái chupe peteĩ pohãnohára rógape. Rápidamente le llevaron a un hospital. train -guarani data/guarani/train/guarani000541.wav eporohetũ mbeguemi Eporohetũ mbeguemi Besa suavemente. train -guarani data/guarani/train/guarani000542.wav vaicháku noñanduivavoi kane'õ """Vaicháku noñanduivavoi kane'õ.""" Como si no sintiese el cansancio. train -guarani data/guarani/train/guarani000543.wav ka'asapa """Ka'asapa.""" Caazapa. train -guarani data/guarani/train/guarani000544.wav vokóike opu'ã ha sapy'aitépe ogueropojáima chupekuéra imba'ejerure """Vokóike opu'ã ha sapy'aitépe ogueropojáima chupekuéra imba'ejerure""" Enseguida se levantó y rápidamente les acercó lo que habían pedido. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000000.wav jv: yu:'u: michakare khuria khuri yoarikiri ya'uita jv: yu:'u: michakare khuria, khuri yoarikiri ya'uita. Hoje vou contar o que o jaboti fez. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000001.wav ~wa'ma khuria yoarikiri ya'uita ~wa'ma khuria yoarikiri ya'uita. Vou contar como o jaboti fez antigamente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000002.wav wa'manopu:re tiro khuri ti nichonokoro hiatia bu:koro wa'manopu:re tiro khuri ti nichonokoro hiatia bu:koro. Antigamente estava o(Era uma vez um )jaboti e a velha avozinha dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000003.wav tinare khuriare wa'mano ~nukio~wakataro tinare khuriare wa'mano ~nukio~wakataro. No tempo da formação dos jabotis. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000004.wav tina hiatia khuriata dainaka hiatia tina hiatia khuriata dainaka hiatia. Quando eles eram pequenos, e bem pequenininhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000005.wav tinaka khuriare tina ti nichonokoro ti nichonokoro bu:ku:oa'tia dainaka bu:ku:oatia tinaka khuriare tina ti nichonokoro, ti nichonokoro bu:ku:oa'tia dainaka bu:ku:oatia. A avo deles criou eles desde pequenos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000006.wav yaba toa nu:tu:li mahainaka hiatia tina ~wamanopu:re khuria hiatia yaba toa nu:tu:li mahainaka hiatia tina ~wamanopu:re khuria hiatia. Desde quando eles eram do tamanho da semente de um cubiu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000007.wav ~a yoa chu:~nu: ti nichonokoro tinare nuno wa'aro toa maka yaparire nanowa'atima ~a yoa chu:~nu:, ti nichonokoro tinare nuno wa'aro toa maka yaparire nanowa'atima. Quando ela viu que eles estavam sozinhos (orfaos), ela foi procurar comida para eles, ia tirar a semente do cubiu pequeno (e nao consegiu retornar). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000008.wav nanowa'arikorore nanowa'arikorore ti~naka wachu:~naka yaka du'tiatia tikorore ti nichonokorore nanowa'arikorore, nanowa'arikorore ti~naka wachu:~naka, yaka du'tiatia tikorore ti nichonokorore. Aquela anta malvado roubou e fugiu com a vovozinha que procurava comida. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000009.wav yaka du'tiatia yaka du'tiatia Roubou e fugiu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000010.wav tina ti yakariba'ro ka'yaroko sitotatia tinaka khuriaka dainaka hiatia yaba tina ti yakariba'ro ka'yaroko sitotatia tinaka khuriaka, dainaka hiatia, yaba Depois do roubo dela, os jabotizinhos andavam tristes, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000011.wav toa toa toa yapalika sehinaka hiare thoa're toa, toa, toa yapalika sehinaka hiare thoa're. e eles ficavam do tamanho do semente de cubiu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000012.wav toa nu:tu:lika se'e hisomarero ti ti nu:tu:lika tosehinaka bu:ku:atia tina khuriaka toa nu:tu:lika se'e hisomarero ti, ti nu:tu:lika tosehinaka bu:ku:atia tina khuriaka. Ficavam iguais ao tamanho da semente do cubiu, assim eles cresceram (na pobreza). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000013.wav ~ayoa chu:~nu: tinakare nunotaro toa makare nanowa'ama'arikorore tiro khuri wachu: yakawa'atia ~ayoa chu:~nu:, tinakare nunotaro toa makare nanowa'ama'arikorore tiro khuri (wachu:) yakawa'atia. Entao, quando a vovozinha ia buscar as sementes de cubiu, veio o jaboti e a roubou, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000014.wav be khurinika wachu:~naka naatia tikorore be khurinika, wachu:~naka naatia tikorore. Quer dizer, a anta malvada raptou ela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000015.wav wachu: yakaduti wa'kawa'atia wachu: yakaduti wa'kawa'atia. A anta roubou e fugiu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000016.wav ~ayoa tinaka bu:ku:abahua hi'na bu:ku:abahua ti ~wa'mino ~wakua tikorore ti nichonokorore ~ayoa tinaka bu:ku:abahua hi'na, bu:ku:abahua ti ~wa'mino ~wakua tikorore ti nichonokorore. Entao, cresciam, e o irmao mais velho lembrou da avo deles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000017.wav mari nichokoro marine marine bu:ku:orikorore """mari nichokoro, marine, marine bu:ku:orikorore" """Nossa vovo, que estava nos criando" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000018.wav toa nu:tulikamaha hinakare bu:ku:rikorore marine naa duti~wa'kari hire toa nu:tulikamaha hinakare, bu:ku:rikorore marine naa duti~wa'kari hire. quando nos eramos do tamanho da semente de cubiu, foi raptada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000019.wav no'opu: mari nicho wa'a butihari ni ~waku'a tiro khuri no'opu: mari nicho wa'a butihari ni ~waku'a tiro khuri. "Onde sera que a nossa avo foi e sumiu?"" pensou o jaboti." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000020.wav tina khuria masawa'minoka tiro hia ti wa'minowaro tina khuria masawa'minoka, tiro hia ti wa'minowaro. Pobrezinho do irmao maior deles, ele era o mais velho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000021.wav ~ayoa chu:~nu: bu:ku:a tiro pu: bu:ku:ro hia hina ~ayoa chu:~nu:, bu:ku:a tiro pu: bu:ku:ro hia hina. Entao, ele cresceu e ficou adulto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000022.wav tiro wa'a thu'otuawa'a'a tiro wa'a thu'otuawa'a'a. Ele cresceu e comecou a entender a situacao. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000023.wav tiro hi'na nu:nu:awa'ka'a tirore wachu:re hi'na nu:nu:ano tiro hi'na nu:nu:awa'ka'a tirore wachu:re, hi'na nu:nu:ano. Ele comecou a perseguir a anta, a perseguicao. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000024.wav to da'polire sinituatia tiro khurika tiro wachu:re to nichonokoro yakaduti~wa'kaliro re nu:nu:ano to da'polire sinituatia tiro khurika tiro wachu:re to nichonokoro yakaduti~wa'kaliro(re), nu:nu:ano. O jaboti perguntava a pegada da anta pelo raptador da vovozinha dele, quando ele comecou a perseguicao. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000025.wav nu:nu:~wa'kawa'a to dapolire sinitu'a nu:nu:~wa'kawa'a to dapolire sinitu'a. Segia as pegadas e ia perguntando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000026.wav do'se hichu: wa'alito mu:pu:ro nia tirore """do'se hichu: wa'alito mu:pu:ro nia tirore." """Quando é que passou o seu dono?"" ele perguntou (as pegadas)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000027.wav panopu: wa'are nia panopu:waro wa'are ahiku:waro bokasi mu:'u: nia tirore """panopu: wa'are,"" nia. ""panopu:waro wa'are ahiku:waro bokasi mu:'u: nia tirore." """Passou faz muito tempo,"" disse (P). ""Foi a muito tempo mesmo. Voce jamais vai encontrar,"" disse (P) a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000028.wav do'se ku:taku ~waku makahari mu:'u: tirore wachu:re nia """do'se ku:taku ~waku makahari mu:'u: tirore wachu:re"" nia." """Porque e que voce pensa de procurar a anta (meu dono)?"" disse (P)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000029.wav yu: nichone ~sa nichole tiro yakadu'ti~wa'kata'ri hire tiro """yu: nichone, ~sa nichole tiro yakadu'ti~wa'kata'ri hire tiro," """Minha avo, nossa avo, foi raptada (por ele, A),"" disse ele (J)," train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000030.wav ~sa makanakanu:mu:ni ~sa hichu:pu: toa nu:tu:likamaha hina ~sa hichu: tiro ~sa ~nichole tiro wachu: naadu'tita'li hire niatia "~sa makanakanu:mu:ni, ~sa hichu:pu: toa nu:tu:likamaha hina, ~sa hichu: tiro ~sa ~nichole tiro wachu: naadu'tita'li hire"" niatia." """no tempo da nossa infancia, quando nos eramos do tamanho da semente do cubiu, ele raptou levando embora a nossa vovo,"" dizia (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000031.wav wa'a~nu:hitaku: nia tirore """wa'a~nu:hitaku:"" nia tirore." """Va para ver,"" disse a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000032.wav hikapatenino mu:'u:le ya'utiro nia """hikapatenino mu:'u:le ya'utiro,"" nia." """Talvez (pode ser que encontre) alguem que conte para voce,"" disse (P)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000033.wav hai ni wa'atha tirotha pu: no'ope ku:'mali to wa'aropu: to ~thu:tukirore boka'a """hai"" ni. wa'atha tirotha pu:, no'ope ku:'mali to wa'aropu: to ~thu:tukirore boka'a." """Esta bom,"" disse. Ele segiu a viagem outra vez (o J), depois de tantos anos, ele achou um resto de bosta." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000034.wav wachu:~thu:tukirore wa'a sinithua tituure wachu:~thu:tukirore. wa'a sinithua tituure. Bosta de anta. Ele foi e perguntou ao resto de bosta de anta: train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000035.wav do'se hichu: mu:pu:ro wa'alito nia tirore """do'se hichu: mu:pu:ro wa'alito?"" nia tirore." """Quando foi que partiu seu dono?"" perguntou (J) a ele (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000036.wav phanopu: wa'are nia tirore """phanopu: wa'are,"" nia tirore." """Foi a muito tempo,"" respondeu a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000037.wav panopu: wa'are nia ne mu:'u: bokasi mu:'u: nia """panopu: wa'are,"" nia. ""ne mu:'u: bokasi mu:'u:"" nia." """Foi faz tempo,"" disse. ""Voce nao vai encontrar mais,"" disse (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000038.wav tituu wa'asu:aka'ali tukiropu: hia to ~thu:tukiro tituu wa'asu:aka'ali, tukiropu:, hia to ~thu:tukiro Aquele resto de bosta velha estava ja enraizada pelo tempo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000039.wav wa'a ~nu:hu:taku: nia do'se yoaku: taku: makahari mu:'u: nia """wa'a ~nu:hu:taku:"" nia, ""do'se yoaku: taku: makahari mu:'u:"" nia." """Va para ver se encontra,"" disse, ""Porque e que voce procura tanto?"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000040.wav yu: nichole naa du'tiri hire ti ~naka si'ro nia tirore """yu: nichole naa du'tiri hire ti ~naka si'ro"" nia tirore." """Foi aquele maldito mesmo responsavel pelo rapto da minha avo,"" disse (J) a ele (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000041.wav tiro wachu: ~thu:tukirore tiro wachu: ~thu:tukirore O resto da bosta de anta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000042.wav wa'aga nia tirore """wa'aga"" nia tirore." """Vai la,"" disse a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000043.wav hai ni wa'atha tiro """hai"" ni, wa'atha tiro." """Ta bom,"" disse (J), e ele foi embora de novo." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000044.wav no'ope ku:'mali ba'aro patuure boka thoa no'ope ku:'mali ba'aro, patuure boka thoa. Muitos anos depois, encontrou outro montinho (de bosta). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000045.wav wa'a sinitu~nu:'a wa'a sinitu~nu:'a Foi e perguntou: train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000046.wav ne mu:pu:ro do'se hichu:waro wa'amalito nia tirore """ne mu:pu:ro do'se hichu:waro wa'amalito"" nia tirore." """Quando foi mesmo que o seu dono partiu?"" disse (J) para ele (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000047.wav panopu: wa'are nia tiro """panopu: wa'are,"" nia tiro." """Foi a muito tempo,"" ele disse (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000048.wav do'seitai makahali mu:'u: tirore nia """do'seitai makahali mu:'u:"" tirore nia." """O que e que voce vem procurar (ele)?"" perguntou (B) a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000049.wav yu: nichole ~sa nichole naadu'tita'ali hire ti~naka si'ro tibu'iri maka'aku:niha yu:'u: nia tirore """yu: nichole, ~sa nichole naadu'tita'ali hire ti~naka si'ro, tibu'iri maka'aku:niha yu:'u:"" nia tirore." """Foi aquele maldito mesmo responsavel pelo rapto da minha avo, nossa avo, por isso eu estou procurando ele"" disse a ele (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000050.wav ne bo'kasi mu:'u: nia tirore khurikirore """ne bo'kasi mu:'u:"" nia tirore khurikirore." """Nunca vai achar-lo"" disse para o coitado do jaboti." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000051.wav ne bo'kasi mu:'u: phanopu: wa'are tiro wachu: nia """ne bo'kasi mu:'u:, phanopu: wa'are tiro wachu:"" nia." """Nunca vai encontrar, faz tempo que a anta foi"" disse (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000052.wav tikoro mu:sa nichokiro phi'nitare naawa'are nia """tikoro mu:sa nichokiro phi'nitare naawa'are"" nia." """Ele levou a avo de voces mesmo,"" disse (confirmou a B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000053.wav hai ni wa'atha tirothoa """hai"" ni. wa'atha tirothoa." """Ta bom"" disse. Segiu novamente (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000054.wav to dapolireta nu:nu:wa'akarukurotaniaro to dapolireta nu:nu:wa'akarukurotaniaro. Devagar foi seguindo as pegadas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000055.wav pu: no'ope ku:mali ba'aro bokaro su:a to thu:turethoa pu: no'ope ku:mali ba'aro, bokaro su:a to thu:turethoa. Muitos anos depois, foi achar novamente a bosta dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000056.wav su: sinitua tirore su: sinitua tirore, Chegou e perguntou a ele, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000057.wav ne mu:pu:ro do'se hichu: wa'arito nia """ne mu:pu:ro do'se hichu: wa'arito"" nia." """Quando foi que seu dono partiu?"" perguntou." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000058.wav panopu: wa'are nia """panopu: wa'are,"" nia." """Foi a muito tempo,"" disse. (B)" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000059.wav panopu: wa'areto tiro ~ahiku: mu:'u: ne bo'kasi mu:'u: nia bo'ka ~haita nia """panopu: wa'areto tiro. ~ahiku: mu:'u: ne bo'kasi mu:'u:"" nia. ""bo'ka ~haita,"" nia." """Faz muito tempo que ele foi. Por isso que voce nao vai achar,"" disse (B). ""Vou achar mesmo,"" disse (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000060.wav ~okakai thinika yoaro waeraka """~okakai thinika, yoaro waeraka." """(Ele deve estar) andando aqui perto, ele nao anda longe." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000061.wav tiro yoaro waerasore tiro ba'ro nia tirore "tiro yoaro waerasore tiro ba'ro,"" nia tirore." "Esse cara (tipo) nao acostuma ir longe,"" disse (J) a ele (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000062.wav hai ni wa'athoa """hai"" ni, wa'athoa." """Ta bom,"" disse e segiu de novo." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000063.wav pu: no'ope khu:'mari ba'ro bo'karo su:atha patuurethoa pu: no'ope khu:'mari ba'ro, bo'karo su:atha patuurethoa. Muitos anos depois, chegou e encontrou outro montinho de bosta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000064.wav ti tuu ~wa'matukulero hia hi'na ti tuu ~wa'matukulero hia hi'na. Era um montinho quase novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000065.wav ne mu:pu:ro do'se hichu: wa'alito nia """ne mu:pu:ro do'se hichu: wa'alito?"" nia." """E ai, quando foi que o seu dono partiu?"" perguntou." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000066.wav pa wa'areto nia panopu: wa'areto nia """pa wa'areto,"" nia, ""panopu: wa'areto,"" nia." """Puxa, foi,"" disse, ""foi a muito tempo,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000067.wav ~wamomakari phitiakhu'mare da'popikari phitiakhu'mari yu:'du:rato to wa'ari ba'ro nia "~wamomakari phitiakhu'mare da'popikari phitiakhu'mari yu:'du:rato to wa'ari ba'ro,"" nia." """Os dez anos contando nos dedos das maos e os dez anos contando no dedos dos pes passaram depois que ele foi,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000068.wav hai niathoa nu:nu:wa'ka tirothoa """hai,"" niathoa, nu:nu:wa'ka tirothoa." """Ta bom,"" disse novamente e segiu outra vez." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000069.wav pu: bo'karo su:athoa pu: bo'karo su:athoa. Foi e encontrou de novo (outro montinho). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000070.wav ~wa'matukule hia hi'na ~wa'matukule hia hi'na Era quase novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000071.wav khanu:pu:ka kulerota wa'are to nia hi'na tirore """khanu:pu:ka kulerota wa'are to,"" nia hi'na tirore." """Agora faz pouco tempo que ele foi,"" disse (B) agora para ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000072.wav hai ni """hai,"" ni." """Ta bom,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000073.wav bokaita niphaka yu: nicho bu'irire bu'irida're ko'ta yaba bu'irida're nakaku:ta ti ~nakale si'rore ni """bokaita niphaka. yu: nicho bu'irire. bu'irida're ko'ta yaba bu'irida're nakaku:ta ti ~nakale si'rore,"" ni." """Acho que estou achando. Minha avo sumiu. Eu vou vingar o maldito pelo sumico dela,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000074.wav tiro ~waku sua~wa'kanonia to nichonokorore bu'iri bu'irida'rero wa'aronia tiro ~waku sua~wa'kanonia, to nichonokorore bu'iri, bu'irida'rero. wa'aronia. Ele pensou e segiu com intensao de vingar-se pelo rapto da avozinha. Foi indo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000075.wav hai ni wa'athoa pu: """hai"" ni, wa'athoa pu:" """Ta bom,"" disse (J) e segiu novamente, la" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000076.wav tia khu:'ma ba'ro bokaro su:a ~wa'matuukulero hia hi'na tia khu:'ma ba'ro, bokaro su:a ~wa'matuukulero hia hi'na. Depois de tres anos chegou achar outro montinho de bosta, quase novo agora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000077.wav do'se wa'alito nia """do'se wa'alito,"" nia." """Como foi entao?"" perguntou (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000078.wav yu: nichone naadu'titali hire ti buiri """yu: nichone naadu'titali hire. ti buiri" """Ele raptou a minha avo. Por causa disso," train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000079.wav bu'iri da'reku: taku: tai yu:'u: niaro "bu'iri da'reku: taku: tai yu:'u:"" niaro" """por causa do rapto eu vim para vingar-lo"" ele disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000080.wav pa khanupu:kakuleta wa'are hi'na nia bokaitanina mu:'u: nia """pa khanupu:kakuleta wa'are hi'na,"" nia ""bokaitanina mu:'u:"" nia." """Bem, faz pouco tempo que ele foi,"" disse, ""voce esta quase encontrando"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000081.wav hai ni wa'athoa tirotha mmm """hai"" ni, wa'athoa tirotha mmm" """Ta bom,"" disse, e foi animado..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000082.wav phu:a khu:'ma ba'ro bokarosu:a patuure ~wa'matuukulero hia hi'na phu:a khu:'ma ba'ro, bokarosu:a patuure ~wa'matuukulero hia hi'na. Dois anos depois, encontrou outro montinho, quase novo agora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000083.wav ne mu:'u:pu:ro do'se hichu: wa'ama'alito nia ne mu:'u:pu:ro, do'se hichu: wa'ama'alito nia. """E ai, quando foi o seu dono?"" perguntou." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000084.wav pa phu:a khu:'ma yu:'dura to wa'ariba'ro niaro """pa phu:a khu:'ma yu:'dura to wa'ariba'ro,"" niaro." "Bem, passou dois anos depois que ele foi,"" dizia." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000085.wav yaba bu'iri tirore ~waku:tali mu:'u: nia """yaba bu'iri tirore ~waku:tali mu:'u:"" nia." """Por causa de que que veio procurando atras dele?"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000086.wav ~sa nicho ~sa nichole toa nu:tu:li yaba """~sa nicho, ~sa nichole toa nu:tu:li (yaba)" """Nossa avo, nossa avozinha, quando eramos do tamanho de semente de cubiu" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000087.wav toa nu:tu:li mahaka hina ~sare bu:ku:olikorore toa nu:tu:li mahaka hina ~sare bu:ku:olikorore ele roubou a nossa avo, aquela que nos criou, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000088.wav na du'titali hi're ti~naka wachu:~naka ~sale nia tiro khuli hi'na "na du'titali hi're ti~naka wachu:~naka ~sale,"" nia tiro khuli hi'na." "veio roubando de nos esse anta malvado,"" disse o jaboti agora." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000089.wav hai ni wa'athoa """hai,"" ni, wa'athoa." """Ta bom,"" disse, e segiu de novo." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000090.wav pu: bo'karo~su:a wa'matuukulero hia hi'na pu: bo'karo~su:a wa'matuukulero hia hi'na. Bem, foi encontrar um montinho, quase novo agora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000091.wav si khu:'mare wa'areto nia """si khu:'mare wa'areto"" nia." """Ele foi no ano passado,"" disse (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000092.wav pa bo'kaita nika yu:'u: niaro pa bo'kaita nika yu:'u: niaro. """Bem, acho que estou achando,"" disse (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000093.wav wa'athoa tirothoa ~wa'mature boka hi'na wa'athoa tirothoa ~wa'mature boka hi'na. Segiu de novo, e encontrou um montinho novo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000094.wav ~wa'mature boka tirole sinithua ~so'oita wa'are nia "~wa'mature boka, tirole sinithua. ""~so'oita wa'are"" nia." "Encontrou o montinho novo e perguntou. ""Foi logo ali,"" respondeu (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000095.wav micha ~namine yu:'u:re ~ku~wa'kare """micha ~namine yu:'u:re ~ku~wa'kare.""" """Essa noite mesmo me deixou.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000096.wav ~oi hika tiro nia to'i mu:'u: bokaika mu:'u: nia tirore """~oi hika tiro"" nia. ""to'i mu:'u: bokaika mu:'u:"" nia tirore." """Ele deve estar aqui,"" ele disse. ""Ai mesmo voce deve encontrar-lo,"" disse (B) a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000097.wav do'sei tai mu:'u: ~wakuta'ali mu:'u: tirore """do'sei tai mu:'u: ~wakuta'ali mu:'u: tirore""" """Porque voce veio procurando ele?""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000098.wav ~sa nichole panopu: ~sale na du'tita're ~sa chu:a khitire ~sa nichole panopu: ~sale na du'tita're ~sa chu:a khitire. """Nossa vovozinha muitos anos atras, ele roubou de nos quando estava procurando a nossa comida.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000099.wav nano wa'amanikorore """nano wa'amanikorore""" """Aquela que ia pegar comida.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000100.wav ti papule ~sa toa nu:tu:ni mahainaka hinaka hii ~sa """ti papule, ~sa toa nu:tu:ni mahainaka hinaka, hii ~sa.""" """Naquele tempo, nos eramos como a semente de cubiu, nos eramos.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000101.wav bu:ku:a thu:'omasiawa'a ~sa nichole na du'titali hire ti~naka si'ro ni """bu:ku:a thu:'omasiawa'a ~sa nichole na du'titali hire ti~naka si'ro,"" ni." """Crescemos e entendemos que foi raptada a nossa vovozinha por aquele malvado,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000102.wav nu:nu:taku: nii yu:'u: nia tirore hi'na """nu:nu:taku: nii yu:'u:,"" nia tirore hi'na." """Por isso eu vim seguindo,"" disse a ele (B)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000103.wav ti thule wachu: thu:tule hi'na wa'mathu khulero hia ti thule wachu: thu:tule hi'na wa'mathu khulero hia. Aquele montinho de bosta de anta, era quase novo agora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000104.wav hai ni nu:nu:mahaathoa tiro pu: """hai"" ni, nu:nu:mahaathoa tiro, pu:." """Ta bom,"" disse, e segiu subindo de novo ele, longe." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000105.wav khaninonia tiro wachu:~naka khaninonia tiro wachu:~naka. A anta valvada estava dormindo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000106.wav ~su: sinithua mu:'u: ~oi ~khoahari mu:'u: nia "~su: sinithua, ""mu:'u: ~oi ~khoahari mu:'u:?"" nia." "Chegou e perguntou, ""Voce esta deitado aqui?"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000107.wav ~oi hiha yu:'u: nia """~oi hiha yu:'u:"" nia." """Estou aqui mesmo,"" disse (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000108.wav do'se yoai yu:'u:re nu:nu:tali mu:'u: nia """do'se yoai yu:'u:re nu:nu:tali mu:'u:?"" nia." """Porque e que voce veio me seguindo?"" perguntou." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000109.wav ~sa nichole no'oi ~kho'ali mu:'u: nia tirore """~sa nichole no'oi ~kho'ali mu:'u:?"" nia tirore." """Onde 'e que voce jogou a nossa avozinha?"" perguntou a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000110.wav pa masino'ka tirore wachu:~naka pa masino'ka tirore wachu:~naka Bem, a anta sacana ja sabia dele(o J que vinha atras). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000111.wav 'pa yu:'u:re ti bu'iri tika ' niaro 'pa yu:'u:re ti bu'iri tika,' niaro, 'Bem, e' por causa disso mesmo que ele esta atras de mim' pensou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000112.wav mu:'u:~naka si'rore nu:nu:tali mu:'u: nicho bu'irire kha'maku:taku: ni tiro dusti mu:thuata nu:the munokhi'rore nu:the dio~kunaka hi'na "mu:'u:~naka si'rore nu:nu:tali mu:'u: nicho, bu'irire kha'maku:taku:,"" ni tiro, dusti mu:thuata nu:the, munokhi'rore nu:the, dio~kunaka hi'na," """Voce sacana vem me seguindo por causa da tua avo, para se vingar do sumico da tua avo?"" ele disse e deu um passo para tras rapido e deu patada (no jaboti), coitado, pisou ate aterrar no fundo." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000113.wav nu:te~wesonaka ka'biri ya'papu: hi'na nu:te~wesonaka ka'biri ya'papu: hi'na. Pisou para dentro da terra mole. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000114.wav khu:ano nu:tea tiro khirore wachu: yaba khuri khiro ku:ano nu:thebiaku:noka ~kho'akunoka'a wa'awa'a hi'na khu:ano nu:tea tiro khirore wachu: (yaba) khuri khiro ku:ano nu:thebiaku:noka ~kho'akunoka'a wa'awa'a hi'na. A anta pisou no fundo o coitado do jaboti, e foi embora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000115.wav toi tiro khuri yoaripa ~kho'ano mu:no hi'na toi tiro khuri yoaripa ~kho'ano mu:no hi'na. Entao o pobre do homem (J) permaneceu aterrado por varios anos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000116.wav yoalipa ~khoa tiro khuri koro tawe'a tirore yoalipa ~khoa tiro khuri. koro tawe'a tirore. O jaboti ficou muito tempo ali. Choveu e a chuva fez ele aparecer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000117.wav koro tawe'a tirore koro tawe'a tirore. A chuva fez ele aparecer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000118.wav tirore sa'weinaka hia a'rina bo'soa samea bua yese burua yesea sitiina tirore sa'weinaka hia a'rina bo'soa, samea, bua, yese burua, yesea sitiina, Os que desinterram ele foram: cotivaia, pacas, cutias, caititus, quechadas (porco do mato). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000119.wav hia tire sa'aweina hia tire sa'aweina. Foram esses que desenterraram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000120.wav to sa'awechuta ti koro tawemuha tawemuha tawemuha to sa'awechuta, ti koro tawemuha, tawemuha, tawemuha. Enquanto eles iam cavando, a chuva ajudou desenterrar, desenterrar, desenterrar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000121.wav pu: no'opuru yoaripa no'ope khu:'mariba'ro tawe~kua tirore hi'na pu: no'opuru yoaripa, no'ope khu:'mariba'ro, tawe~kua tirore hi'na. Quanto tempo depois, quantos anos depois, a chuva desenterrou ele agora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000122.wav tawe~kuchu: ~nu: ti~naka si'ro ~ose' yoarata yu: nichone nadu'ti ~ko'are ti~naka si'ro' ni tawe~kuchu: ~nu:, ti~naka si'ro ~ose' yoarata yu: nichone nadu'ti ~ko'are ti~naka si'ro' ni. Quando viu que a chuva desenterrou ele, (pensou sentido) 'por isso mesmo esse sacana malvado levou a minha avo' disse. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000123.wav nu:nu:atoa tirorethoa ti~naka ~ayoa du'tiwa'ka tiro wachu: wa'awa'athoa nu:nu:atoa tirorethoa. ti~naka ~ayoa du'tiwa'ka tiro wachu: wa'awa'athoa Segiu de novo a ele. Entao o sacana fugiu, a anta foi embora de novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000124.wav yoaro wa'a yoaro wa'a. Foi longe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000125.wav pu: bokarosu:a to thu:ture mu:natuki'ropu: hia pu: bokarosu:a to thu:ture mu:natuki'ropu: hia. Foi achar de novo um montinho de bosta, que era um pouco velho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000126.wav ne mu:pu:ro do'se hichu wa'alito nia """ne mu:pu:ro do'se hichu wa'alito,"" nia." """E ai, quando foi que o seu dono partiu?"" perguntou." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000127.wav panopu: wa'are nia tiro """panopu: wa'are,"" nia tiro." """Faz muito tempo,"" disse ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000128.wav mu:'u: tuaku: bokaika mu:'u: nia tirore """mu:'u: tuaku: bokaika mu:'u:"" nia tirore." """Se tu for forte voce vai encontrar,"" disse a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000129.wav hai wa'atiathoa """hai"" wa'atiathoa." """Ta bom."" Ele ia de novo." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000130.wav pu: bokarosu:atha paturethua pu: bokarosu:atha paturethua Entao, encontrou um outro montinho novamente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000131.wav ne mu:'u:pu:ro do'se hichu: wa'alito nia """ne mu:'u:pu:ro do'se hichu: wa'alito,"" nia." """E ai, quando foi que seu dono partiu?"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000132.wav khanupu:kakulero wa'are hi'na nia tirore """khanupu:kakulero wa'are hi'na,"" nia tirore." """Faz pouco tempo que ele foi,"" disse a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000133.wav hiera wa'athoa hiera wa'athoa. Nao (desistiu) e segiu de novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000134.wav pu: bokarosu:ata pature wa'matukulero hia hi'na pu: bokarosu:ata, pature wa'matukulero hia hi'na. Entao, encontrou um outro montinho, que era quase novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000135.wav ne mu:pu:ro waro nia """ne mu:pu:ro waro"" nia." """E ai, o teu dono?"" perguntou." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000136.wav khanu:pu:kata wa'are nia """khanu:pu:kata wa'are,"" nia." """Passou a pouco tempo,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000137.wav si khu'mare wa'areto niaro """si khu'mare wa'areto,"" niaro." """Foi no ano passado que ele partiu,"" ele disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000138.wav mu:'u: do'se yoaku:taku: mu:'u: tirore ~wakutali mu:'u: nia tirore """mu:'u: do'se yoaku:taku: mu:'u: tirore ~wakutali mu:'u:"" nia tirore." """O que voce veio fazer e porque vem procurando ele?"" perguntou (B) a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000139.wav ~sa nichone ~sale nadu'timu:'kore ti~naka si'ro """~sa nichone ~sale nadu'timu:'kore ti~naka si'ro.""" """O sacana levou a avo da gente.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000140.wav ~sale bu:ku:orikorore """~sale bu:ku:orikorore," """Aquela que nos criava," train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000141.wav ~sale nadu'tibo'sare thoa nu:thulikamaha hinaka ~sa hichu: ~sale nadu'tibo'sare, thoa nu:thulikamaha hinaka ~sa hichu: levou da gente, quando eramos do tamanho da semente do cubiu, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000142.wav hiatiripapu:re tiro nadu'tita'are ~sa nichone hiatiripapu:re tiro nadu'tita'are ~sa nichone "no tempo que nos estavamos juntos, ele veio raptar nossa avo.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000143.wav bu'irimanie nata'akho'are ti~naka si'ro ti bu'iri nu:nu:ta'i niatia khuri tiro wachu:thu:ture hi'na """bu'irimanie nata'akho'are ti~naka si'ro. ti bu'iri nu:nu:ta'i"" niatia khuri tiro wachu:thu:ture hi'na." """Sem culpa, o maldito a trouxe e a jogou. Por causa disso, venho seguindo ele,"" dizia o jaboti `a bosta da anta." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000144.wav hai ni si ku:'mare wa'are nia """hai"" ni, ""si ku:'mare wa'are,"" nia." """Bem"" disse, ""ele foi no ano passado"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000145.wav haita bo'kaita nika yu:'u: ni thu'otu tiro wa'a hi'na """haita, bo'kaita nika yu:'u:"" ni thu'otu, tiro wa'a hi'na." 'Certo, acho que estou achando' pensou, e foi embora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000146.wav pu: pathure bo'ka'a pu: pathure bo'ka'a. Entao achou outro monte. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000147.wav si ~su:ne wa'are nia """si ~su:ne wa'are"" nia." """Ele foi no mes passado,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000148.wav 'bo'kaita nika yu:'u:' ni thu'otu wa'athoa 'bo'kaita nika yu:'u:' ni thu'otu wa'athoa. "'Estou achando,"" pensou e foi novamente." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000149.wav pa bo'karosu:a pature thoa ~wa'matu hia hi'na pa bo'karosu:a pature thoa ~wa'matu hia hi'na. Bem, encontrou outro montinho que era quase novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000150.wav ne mu:'u:pu:ro waro nia """ne mu:'u:pu:ro waro,"" nia." """E ai, e teu dono?"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000151.wav yu:'u:re ~namidachomakai ~khuwa'kare yu:'u:re nia """yu:'u:re ~namidachomakai ~khuwa'kare yu:'u:re"" nia." """Ele me deixou e foi a meia noite,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000152.wav ~so'oi wa'a ~so'oi hika tiro nia """~so'oi wa'a, ~so'oi hika,"" tiro nia." """Foi ali, ali mesmo ele deve estar,"" ele disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000153.wav to'i bo'kaika mu:'u: nia """to'i bo'kaika mu:'u:"" nia." """Ai mesmo tu vai achar"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000154.wav hai ni tiro wa'atoa pu: ~su:a tiro ka'apu:re """hai"" ni, tiro wa'atoa pu: ~su:a tiro ka'apu:re." """Esta bom"" disse e ele e foi ate que chegou onde ele estava." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000155.wav topu: to wu:'u:pu: hia tiro wachu:~naka hi'na topu:, to wu:'u:pu: hia tiro wachu:~naka hi'na. La mesmo, na casa dele estava a anta malvada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000156.wav ne ahika ~niera ne ahika ~niera. Estava bem despreocupado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000157.wav putochu:ro mu:'no hu putochu:ro, mu:'no hu Comendo po de ipadu, fumando cigarro, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000158.wav thu'otu duhirota niaro tiroku: wachu:ku: thu'otu duhirota niaro tiroku: wachu:ku: pensando na vida, a anta (como a gente). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000159.wav do'se yu:'u:re wa'arokali de do'se yu:'u: so'tolitikali de yu:'u: do'se yu:'u:re wa'arokali de, do'se yu:'u: so'tolitikali de yu:'u:. 'O que vai acontecer comigo? Como vai ser o meu fim? (pobrezinho de mim-lamentando) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000160.wav ti nichono bu'iri yu:'u:re kha'manokabo'kali de ni ti nichono bu'iri yu:'u:re kha'manokabo'kali de ni. 'Por causa da avo deles, sera que vao querer me vingar?' lamentou (A) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000161.wav tiro ~wa'kuatiduhiro nia tiro ~wa'kuatiduhiro nia. Ele estava pensativo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000162.wav do'se yu:'du:witikali de yu:'u: ni do'se yu:'du:witikali de yu:'u: ni. 'Como e' que vou me livrar disso?' lamentou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000163.wav ~wakuno nia tiro topu: to ya wu:'u:pu: tiro hia wachu: hi'na ~wakuno nia tiro topu: to ya wu:'u:pu: tiro hia wachu: hi'na. Quando ele estava na casa dele, a anta estava pensando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000164.wav ~ayoachu: ~nu tiro hi'na nihisu:a ~sa su:a tiro khuri hi'na ~ayoachu: ~nu, tiro hi'na nihisu:a ~sa su:a tiro khuri hi'na. Quando viu (anta daquele jeito), o jaboti chegou e entrou bem calmo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000165.wav ~sa su: tiro me'ne duruku tose' wa'a tose' hiri hire to marine wi'o phokopho'natia ti basi topu:re hi'na "~sa su: tiro me'ne duruku ""tose' wa'a tose' hiri hire to marine, wi'o phokopho'natia ti basi topu:re hi'na.""" "Chegou, entrou e falou com ele ""Estamos nessa situacao, melhor vamos ser primos de agora endiante.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000166.wav ti basi kha'ma phokopho'nati ti basi kha'ma phokopho'nati. Ficaram primos entre eles. (fizeram as pazes) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000167.wav hia tina wachu:anumia topu:le ti wu:'u:pu:le to ya wu:'u:le hi'na hia tina wachu:anumia topu:le ti wu:'u:pu:le to ya wu:'u:le hi'na. Haviam as antas (femeas) la na casa do anta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000168.wav hai ni a'rireta putuleta chu: putuleta chu: ~wa'kuati yoaduhiha yu:'u: pokomaku: nia tirore khurire tiro wachu:~naka si'ro """hai"" ni. a'rireta putuleta chu:, putuleta chu:, ~wa'kuati yoaduhiha yu:'u: pokomaku:,"" nia tirore khurire tiro wachu:~naka si'ro." """Ta bom,"" disse (A). ""Estou aqui pensativo, comendo esse ipadu, comendo ipadu, meu primo,"" disse para o jaboti a anta sacana." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000169.wav ~atika yu:phokomaku: nia """~atika yu:phokomaku:"" nia." """'E mesmo, meu primo,"" disse (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000170.wav mani basii kha'ma ~nututiena ti hi'na mali noano mani basii yoa hi'na mali nia tiro khuri tirore """mani basii kha'ma ~nututiena ti hi'na mali, noano mani basii yoa hi'na mali,"" nia tiro khuri tirore." """Nao vamos nos odiar, vamos nos respeitar,"" disse o jaboti a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000171.wav toi tiro wachu: hi'na sua duhisitotaliro to'i nihisu:awa'a tiro khulire hi'na toi tiro wachu: hi'na sua duhisitotaliro, to'i nihisu:awa'a tiro khulire hi'na. Entao a anta que andava irritado, ai ficou calmo com o jaboti. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000172.wav nihisu:awa'a nihisu:awa'a. Ficou calmo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000173.wav tirore su:'o putuchu:a putuchu: mu'no hu yoa thu:'othuduhia tina phuaro tiro khuri wachu: me'ne hi'na tirore su:'o putuchu:a, putuchu:, mu'no hu, yoa thu:'othuduhia tina phuaro tiro khuri wachu: me'ne hi'na. Com ele convidou a comer ipadu, comer ipadu, fumar tabaco, ficaram juntos agora os dois, o jaboti com a anta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000174.wav yoa chu: ~nu: yu:'u:re ~napiko yoabosa mu:'u: nia tiro wachu:se to koiari numiare "yoa chu: ~nu:, ""yu:'u:re ~napiko yoabosa mu:'u:"" nia tiro wachu:se to koiari numiare." "Viu que ele estava calmo, ""Faz caxiri de batata doce para mim,"" pediu a anta as irmas dele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000175.wav yu:'u:re ~napiko yoabosaga yu:pokomaku: wi'ira~so yu:'u:re """yu:'u:re ~napiko yoabosaga, yu:pokomaku: wi'ira~so yu:'u:re.""" """Faz para mim caxiri de batata doce, porque o meu primo acaba de chegar.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000176.wav tirore su:'o putuchu: mu:'no hu ~napiko si'ni su:'u:duduhiku:taku:niha yu:'u: nia tirore """tirore su:'o putuchu:, mu:'no hu, ~napiko si'ni, su:'u:duduhiku:taku:niha yu:'u:,"" nia tirore." """Com ele vou comer ipadu, fumar cigarro, tomar caxiri, ficar conversando (sentar, relaxar),"" disse a ele (elas)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000177.wav hia ni tirore yoabosa to ko tiro wachu: to koiarinumia yoabosaga """hia"" ni, tirore yoabosa to(ko) tiro wachu: to koiarinumia yoabosaga." """Ta bom,"" disse (as mulheres), e as irmas (parentas) dele prepararam (o caxiri) para eles dois." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000178.wav yoabosa ~napikore yoabosa ~napikore ... Prepararam caxiri de batata doce (para eles)... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000179.wav ~napikore yoabosa tu'su: su:'osi'nino nia tiro wachu: hi'na ~napikore yoabosa tu'su: su:'osi'nino nia tiro wachu: hi'na. Acabaram de fazer caxiri de batata doce e a anta convidou a compartilhar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000180.wav su:'osi'ni putuchu: mu:'no hu kha'ma phokopho'nati kha'ma su:'u:du yoaduhiatania mu:a~na'ali su:'osi'ni, putuchu:, mu:'no hu, kha'ma phokopho'nati, kha'ma su:'u:du yoaduhiatania mu:a~na'ali. Bebeu junto, comeu ipadu, fumou cigarro, se fizeram primos, juntos ficaram conversando os dois danados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000181.wav 'do'se yoali yu:'u: nichokiro bu'irire yu: kha'maikari ' ni ni thu'otuduhironia 'do'se yoali yu:'u: nichokiro bu'irire yu: kha'maikari?' ni, ni thu'otuduhironia. 'Como farei para vingar o rapto da minha avo?' ficou pensando (J). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000182.wav tiro khuriku: soropharo tiro thu:'oturonia tiro wachu:re tiro khuriku: soropharo tiro thu:'oturonia tiro wachu:re. O jaboti ficou planejando outra coisa (a vingaca) para a anta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000183.wav kha'manaka ku:tapha yu:'u: yu: nicho bu'iri ninonia tiro kha'manaka ku:tapha yu:'u: yu: nicho bu'iri ninonia tiro. 'Vou mesmo vingar o rapto da minha avo,' estava dizendo ele (J). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000184.wav si'nia tina te kho'alipha ~na'ato tinare si'nia tina, te kho'alipha ~na'ato tinare. Eles beberam, ate chegar ao meiodia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000185.wav pha yu:'u: ~kho'nokoduaka yu: phokomaku: nia tirore khulire tiro wachu:se'e "pha, yu:'u: ~kho'nokoduaka yu: phokomaku:"" nia tirore khulire tiro wachu:se'e" """Bem, eu quero mijar, meu primo,"" disse a anta ao jaboti." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000186.wav ~kho'nokoduaka yu:'u: """~kho'nokoduaka yu:'u:""" """Quero mijar.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000187.wav a'rina bu:ku:na khatia mehe a'ri kopho'ka ~sa duerachu: ~nuga yu:'dobutiga yu:'do ya'ba yu'dori hire a'ri kopho'ka~naline nia tiro le wachu: tirole khulile """a'rina bu:ku:na khatia mehe a'ri kopho'ka ~sa duerachu: ~nuga, yu:'dobutiga (yu:'do - ya'ba) yu'dori hire, a'ri kopho'ka~naline"" nia tiro(le) wachu: tirole khulile." """No tempo dos nossos avos quando a agua nao queria ficar dentro do corpo, eles deixaram sair, essa agua que nao serve mais,"" disse a anta ao jaboti." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000188.wav ~atia ~nuhu: nia tirole """~atia ~nuhu:,"" nia tirole." """Ta bom, primo,"" disse (J) para ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000189.wav be ~atia pho'komaku: nia """be ~atia pho'komaku:"" nia." """Tudo bem entao, primo,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000190.wav ~atia pho'komaku: mu:'u: noaphutiare mali si'niakore """~atia pho'komaku:, mu:'u: noaphutiare mali si'niakore..." """Tudo bem, primo, voce quer jogar fora nossa bebida boa demais. . ." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000191.wav mu:'u: ~kho'aduara mu:'u: yu: pho'komaku: nia tirole ". . . mu:'u: ~kho'aduara mu:'u: yu: pho'komaku:,"" nia tirole." "... meu primo,"" disse (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000192.wav yu:'u: ~kho'aku:ta pho'komaku: nia noabiare ~kho'aduara mu:'u: nia tirole """yu:'u: ~kho'aku:ta, pho'komaku:,"" nia, ""noabiare ~kho'aduara mu:'u:,"" nia tirole." """Eu que vou jogar fora, primo,"" disse (J), ""a bebida que e boa demais voce quer jogar fora,"" disse a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000193.wav hierara mali si'nia du:'sara marina nia tiro wachu:se'e tiro khulire """hierara mali si'nia du:'sara marina,"" nia tiro wachu:se'e tiro khulire." """Nao, ainda esta sobrando muita de nossa bebida,"" disse a anta ao jaboti." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000194.wav mani si'nia du:'sara """mani si'nia du:'sara.""" """Ainda sobra nossa bebida.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000195.wav tire si'ni makachu:ati yoathia'na kha'ma su:'u:duduhi yoa hi'na mali pho'komaku: nima'a tirole """tire si'ni, makachu:ati, yoathia'na kha'ma su:'u:duduhi, yoa hi'na mali pho'komaku:"" nima'a tirole." """Vamos beber, nos alimentar junto, fazendo isso vamos bater papo junto como primos"" afirmou (A) (com forca) a ele (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000196.wav hierara pho'komaku: nia yu:'u:se'e ~kho'aita tire nia "hierara pho'komaku:,"" nia, ""yu:'u:se'e ~kho'aita tire nia." """Nao primo, eu que vou jogar aquilo fora,"" disse (J)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000197.wav do'se yoaikali yu:'u: niaro """do'se yoaikali yu:'u:"" niaro." """Como 'e que vou fazer?"" perguntou (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000198.wav yu:'u:re pho'tota ~kho'noko bosagu: ~kho'noko """yu:'u:re pho'tota ~kho'noko bosagu:, ~kho'noko" """Simplesmente mija em mim (na boca), mija ...""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000199.wav ~kho'noko~sakhu: taga mu:'u: ~kho'noko~skhu: taga mu:'u: ~kho'noko~sakhu: taga mu:'u:, ~kho'noko~skhu: taga mu:'u: """...mija dentro de mim, mija dentro de mim.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000200.wav yu: phoku: yu: phokomaku: nia tirole (yu: phoku:,) yu: phokomaku: nia tirole. """Meu primo,"" disse (J) a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000201.wav hai niga """hai,"" niga." """Ta bom,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000202.wav to'i nawiha tirole hi'na to'i nawiha tirole hi'na Ai, (A) levou ele (J) para fora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000203.wav na wihiaro tiro wachu:~ku: yoa khulero duku ~kho'noku:kasinima ~waku:masinakama tiro wachu:ku: na wihiaro, tiro wachu:~ku: yoa khulero duku, ~kho'noku:kasinima, ~waku:masinakama tiro wachu:ku:. Quando levou para fora, a anta tambem ficou em pe um pouco distante, mijando de longe, previnindo-se tambem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000204.wav 'tiro yu:'u:le doita ~ayoaroka nipisali hi're ' tiro thu'otuno'kama tiro wachu:~ku: 'tiro yu:'u:le doita ~ayoaroka nipisali hi're,' tiro thu'otuno'kama tiro wachu:~ku: 'Desconfio que vai fazer alguma coisa,' tinha a impressao a anta tambem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000205.wav yoa khulero ~su: do'ku:~su: ~kho'nokomato yoa khulero ~su: do'ku:~su: ~kho'nokomato. Ficou um pouquinho longe, ficou em pe, e mijou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000206.wav pa hierara phokomaku: yu:'u:le pasepu: yu:'duaka~so nia tirole """pa hierara phokomaku:, yu:'u:le pasepu: yu:'duaka~so,"" nia tirole." """Nao, primo, (mijou) esta passando longe de mim,"" disse a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000207.wav mali si'niako noaphutiare ~kho'aitainina mu:'u: yu:'u: hita tire ~kho'animasu:no nia tiro khuri tirole """mali si'niako noaphutiare ~kho'aitainina mu:'u:, yu:'u: hita tire ~kho'animasu:no,"" nia tiro khuri tirole." """A bebida que era tao boa, voce esta querendo jogar fora, eu que vou me responsibilizar de jogar seu mijo fora,"" disse o jaboti a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000208.wav hai ni """hai"" ni." """Ta bom,"" disse (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000209.wav kha'aka khurero tiro ~kho'no~kuatha kha'aka khurero tiro ~kho'no~kuatha. Entao aproximando, ele mijou de novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000210.wav pasepu: yu:'dua tirole pasepu: yu:'dua tirole. Passou longe dele de novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000211.wav hiera ~okulerose'e ~soda'mu:a~nu: ~hi'taku: mu:'u: yu: phokomaku: nia tirole hi'na """hiera ~okulerose'e ~soda'mu:a~nu: ~hi'taku: mu:'u: yu: phokomaku:,"" nia tirole hi'na." """Nao, ve se voce coloca mais para dentro, meu primo,"" disse (J) a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000212.wav ~okule ~soda'ga mu:'u: yu:'u:le pasepu: yu:'u:le mu:'u: kho'ana mu:'u: mani si'niale ko noale nia tirole """~okule ~soda'ga mu:'u: yu:'u:le. pasepu: yu:'u:le mu:'u: kho'ana mu:'u: mani si'niale ko noale,"" nia tirole." """Mais para dentro de mim. Voce esta jogando fora a bebida que era tao boa,"" disse a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000213.wav hai ni tiro hi'na topuruta ~wakumasia tiro hi'na phitimu:a wa'a tiro wachu: hi'na tirole kho'noko~saa tore """hai"" ni, tiro hi'na, topuruta ~wakumasia tiro hi'na, phitimu:a wa'a tiro wachu: hi'na tirole kho'noko~saa tore." """Ta bom,"" disse, e ele esqueceu de ter cuidado (com o jaboti), e mijou mais para dentro (da boca do jaboti)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000214.wav pa to nunu:~nakale na ~si'oroka ~sonaka tirole to tiro khuli diseropu: hi'na pa, to nunu:~nakale na ~si'oroka ~sonaka tirole to tiro khuli diseropu: hi'na. Entao, ele enfiou o membro dentro da boca do jaboti. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000215.wav pa phitiboka yoa tiro hi'na ba'ka tirole hi'na ~tai pa, phitiboka yoa tiro hi'na ba'ka tirole hi'na - ~tai! Entao, quando sentiu (o membro da anta), mordeu (J). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000216.wav to nunu:waroi ba'ka tirole hi'na to nunu:waroi ba'ka tirole hi'na. Mordeu bem o membro dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000217.wav ne do'se yoera wachu: hi'na ne do'se yoera wachu: hi'na. A anta ficou sem nenhuma acao. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000218.wav nia tirole tiro khuli tirole nia tirole tiro khuli tirole. O jaboti falou para ele: train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000219.wav mipu:le mu:'u: yu: nichokhirole ~sa nichokhirole natakho'aniri hire mu:'u: """mipu:le mu:'u: yu: nichokhirole, ~sa nichokhirole natakho'aniri hire mu:'u: ..." """Agora voce trouxe e deu fim na minha avo, nossa avo, ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000220.wav ~sa dainakanu:mu:li ~sa hiatiri papu:le ~sa dainakanu:mu:li ~sa hiatiri papu:le ... do tempo/dias da nossa infancia ... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000221.wav toa nu:tu:likamaha ~sa hiatiri papule ~sa chu:akhiti toa nu:tu:likamaha, ~sa hiatiri papule, ~sa chu:akhiti ... ... quando nos eramos do tamanho da semente do cubiu, quando foi procurar comida para a gente ... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000222.wav nanowa'amalikorore toamakale nanowa'amalikorore nanowa'amalikorore toamakale nanowa'amalikorore ... ... aquela que ia buscar comida para nos, aquele que ia buscar cubiuzinho ... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000223.wav nata kho'abosare mu:'u: mipu:le mu:'mu:su:ra hi'na mu:'u:le hi'na nia tirole hi'na "nata kho'abosare mu:'u:, mipu:le mu:'mu:su:ra hi'na, mu:'u:le hi'na,"" nia tirole hi'na." "... voce trouxe e deu sumico nela, agora chegou a sua hora,"" ele disse a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000224.wav do'seyoa yu:'u: mu:'u:le ~kho'aikali yu:'u: nima tiro wachu: """do'seyoa yu:'u: mu:'u:le ~kho'aikali yu:'u:"" nima tiro wachu:" """Como 'e vou tirar voce de mim?"" lamentou a anta." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000225.wav ne yu:'u:le mu:'u: do'seo yoa ~kho'asi nia tirole ne yu:'u:le mu:'u: do'seo(yoa) ~kho'asi nia tirole. """Nao tem como voce me tirar,"" disse (J) a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000226.wav yu:u:le mu:'u: pho'aimaka ne watisi nia tirole """yu:u:le mu:'u: pho'aimaka ne watisi,"" nia tirole." """Voce vai querer me quebrar, mas nao vou me despedacar,"" disse (J) a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000227.wav ne wa'tisi yu:'u: nia """ne wa'tisi yu:'u:"" nia." """Nao vou me quebrar,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000228.wav yu:'u:re ~hu:ika mu:'u: nia ne yaliasi yu:'u: nia """yu:'u:re ~hu:ika mu:'u:,"" nia ""ne yaliasi yu:'u:"" nia." """Voce vai me queimar,"" disse ""(mas) nao vou morrer,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000229.wav phichakale yalieraliro hisoi yu:'u: nia tirole """phichakale yalieraliro hisoi yu:'u:,"" nia tirole." """Sou do tipo que nao morre no fogo,"" disse a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000230.wav yu:'u:le makaraka nai nadu'ti~wa'kaimaka mu:'u: nia yaliasi yu:'u: nia tirole """yu:'u:le makaraka nai nadu'ti~wa'kaimaka mu:'u:"" nia, ""yaliasi yu:'u:"" nia tirole." """Voce vai me levar escondido para o mato,"" disse ""nao vou morrer"" disse a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000231.wav ne mu:'u: yu:'u:le mu:'u: do'se yoa ~kho'asi mu:'u: nia tirole """ne mu:'u: yu:'u:le mu:'u: do'se yoa ~kho'asi mu:'u:"" nia tirole." """Voce nao vai ter como me jogar fora,"" disse a ele." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000232.wav dia'i wa'aku: phi'nita'a yu:'u:le mu:'u: ~wahaika dia phi'nita'are kaniku:ru yu:'u: nia tiro wachu: jaboti hi'na """dia'i wa'aku: phi'nita'a yu:'u:le mu:'u: ~wahaika, dia phi'nita'are kaniku:ru yu:'u:,"" nia tiro wachu: (jaboti) hi'na." """No rio, sim, certamente voce vai me matar, porque realmente nao tenho resistencia na agua,"" disse a anta (jaboti)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000233.wav ~a wa'a butirotaro hi'na ~a wa'a butirotaro hi'na. Assim, ele ia desaparecer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000234.wav dia'i wa'achu: phi'nitare yu:'u:re su:'o diapu: yu:'u:re mu:'u: su:'o hominia wa'achu:~nu ~nako yeheripho'na du'uera sui yu:'u: nia tiro khuri tirole """dia'i wa'achu: phi'nitare yu:'u:re su:'o diapu: yu:'u:re mu:'u:, su:'o hominia wa'achu:~nu ~nako yeheripho'na du'uera sui yu:'u:"" (nia) tiro khuri tirole." """Se voce me levar junto para o rio e afundar comigo, ai sim, vou perder a respiracao facilmente,"" disse o jaboti a ele (A)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000235.wav pa ~atiphokato ni tiro hi'na wachu: hi'na mu:rokabuawa'a tiro wachu: hi'na mu:rokabua tiro pu: phitama'apu: tupu: borai~nuha chupu pa ~atiphokato ni tiro hi'na wachu: hi'na mu:rokabuawa'a tiro wachu: hi'na mu:rokabua tiro pu: phitama'apu: tupu: borai~nuha chupu. Concordando, a anta decidiu correr para a beira do rio (porto) e caiu dentro da agua - (splash!). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000236.wav hopa'sa sitotama'ato ne yaliera khuli hopa'sa sitotama'ato, ne yaliera khuli. Andou mergulhando para cima e para baixo, mas o jaboti nao morreu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000237.wav yu:'u:re mu:'u: yaba yu:'u:re mu:'u: yaba, """Se voce, me..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000238.wav yuku: yuku:duli dokapu: yuku:duli dokapu: na ~sa'aku: phinita yu:'u: topu dokasu:a~wa'asu:ku: yu:'u: yu:'u: ~nako yeheripho'na du'usi yu:'u: nia tirole wachu:le tiro khuli~naka "yuku:, yuku:duli dokapu:, yuku:duli dokapu: na ~sa'aku:, phinita yu:'u: topu dokasu:a~wa'asu:ku: yu:'u: yu:'u: ~nako yeheripho'na du'usi yu:'u:"" nia tirole wachu:le tiro khuli~naka." "... levar em baixo entre os galhos, certamente eu vou engatar nos galhos, e assim com certeza vou perder a respiracao,"" disse o maldito jaboti a anta." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000239.wav hai ni tiro wachu:~naka hi'na yu:ku:lido'kapu: wa'ama'ato hi'na tiro khuri~naka dokasua ~wa'asu:a tirole hi'na """hai"" ni, tiro wachu:~naka hi'na yu:ku:lido'kapu: wa'ama'ato hi'na tiro khuri~naka dokasua ~wa'asu:a tirole hi'na." """Ta bom"" disse, e a maldita anta mergulhou debaixo dos galhos e o jaboti experto ficou preso entre os galhos." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000240.wav de tiro wachu:ki'ro to'i ~nutemakawa'arukuma ~nutemaka wa'arukuma de, tiro wachu:ki'ro to'i ~nutemakawa'arukuma, ~nutemaka wa'arukuma, Coitado da anta la mesmo ficou esperneando, esperneando ... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000241.wav de tiro yaliawa'a tiro topu tirole bi'oa tirole hi'na de, tiro yaliawa'a tiro. topu tirole bi'oa tirole hi'na. Coitado, ele morreu. Assim ele consegiu (se vingar) da anta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000242.wav bi'o to yalia to phuchu:~nu: tiro khuli~naka hi'na bi'o, to yalia to phuchu:~nu: tiro khuli~naka hi'na Consegi (matar), quando viu que o morto estava estufando, o jaboti experto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000243.wav teto dokasuali khumule na tuwe owe wihawa'a hi'na ~wa'kapawa'a tiro buamahawa'a tiro hi'na teto dokasuali khumule na tuwe owe wihawa'a hi'na, ~wa'kapawa'a tiro buamahawa'a tiro hi'na la onde ficou engatado entre os galhos ele (J) pegou e empurrou, desengatou-se, boiou, e saiu engatinhando para cima. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000244.wav 'yoa tu'su: yu: nicho ~sa nichoki'role bu'irire kha'manakai pa yu:'u: ti~naka si'role' ni thuatarukua hi'na 'yoa tu'su: yu: nicho, ~sa nichoki'role bu'irire kha'manakai pa yu:'u: ti~naka si'role' ni thuatarukua hi'na. 'Agora sim, consegui a vinganca da morte da minha avo, nossa finada avo, desse maldito (anta)' disse e foi retornando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000245.wav thuatarukuato tiro to wa'alirose'ta thuatarukuato tiro to wa'alirose'ta. E veio voltando pelo mesmo caminho que foi. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000246.wav pu: kho'awiarota'a to koya ka'apu:le pu:, kho'awiarota'a, to koya ka'apu:le. La, chegou de volta junto a familia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000247.wav to koya ka'apu:le wi'i: nia tiro: to koya ka'apu:le wi'i: nia tiro: Chegou para os irmaos e falou: train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000248.wav mali nichoki'ro bu'irire kha'manoka yu:'u: bi'onakai tirore nia """mali nichoki'ro bu'irire kha'manoka yu:'u: bi'onakai tirore"" nia." """Ja consegui vingar-me daquele que foi responsavel da morte da nossa finada avo,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000249.wav mali nichoki'rore mali chu:tikiti nano wa'ama'anikorore """mali nichoki'rore mali chu:tikiti nano wa'ama'anikorore,..." """Nossa finada avo, aquela que ia pegar comida para nos,..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000250.wav toamaka yapali toamakale nano wa'ama'anikorore manile makanunotaro nano wa'ama'anikorore toamaka yapali, toamakale, nano wa'ama'anikorore, manile makanunotaro nano wa'ama'anikorore ... """quando ela (coitadinha) ia juntar sementes de cubiuzinhos e cubiuzinhos para nos alimentar ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000251.wav ti~naka wachu:~naka nadu'ti nadu'ti ~kho'ani hire mali nichole nia "ti~naka wachu:~naka nadu'ti, nadu'ti ~kho'ani hire mali nichole,"" nia." """aquele anta sacana levou e deu fim na nossa avozinha,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000252.wav ti bu'iri ~kha'manoka'i ti ~nakale nia ~wahanoka'i tirole nia """ti bu'iri ~kha'manoka'i ti ~nakale,"" nia, ""~wahanoka'i tirole"" nia." """Ja me vinguei daquele maldito,"" disse ""ja o matei,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000253.wav do'se yoa ~wahaari mu:'u: tirole nia "do'se yoa ~wahaari mu:'u: tirole,"" nia." """Como e' que voce matou ele?"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000254.wav yu:'u:le ~nano yoaku:ru: nia """yu:'u:le ~nano yoaku:ru:"" nia." """Ele me tratou mal,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000255.wav yu:'u:le nu:tebiakunoka yoalipa tore waputi yu:'u: nia """yu:'u:le nu:tebiakunoka, yoalipa tore waputi yu:'u:"" nia." """Ele me pisou e me deixou enterrado e sofri por muito tempo,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000256.wav yu:'u:le sa'aveina hire ti niga """yu:'u:le sa'aveina hire ti,"" niga." """Tinha aqueles que me desenterraram,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000257.wav hire yu:'u:le bosoa nia hire samea nia hire bua nia hire yese bu'urua nia hire yesea sitina yu:'u:re sa'awere tina nia """hire yu:'u:le bosoa,"" nia ""hire samea,"" nia ""hire bua,"" nia ""hire yese bu'urua,"" nia ""hire yesea sitina, yu:'u:re sa'awere tina,"" nia." """Havia os cutivaias,"" disse ""havia pacas,"" disse ""havia cutias,"" disse ""havia caititus,"" disse ""havia queichadas, eles me desenterraram,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000258.wav ti wa'aweriropu: korotawe korotawe korotawe pu: bahuaka'asu: yu:'u: nu:nu:ita nia """ti wa'aweriropu: korotawe, korotawe, korotawe, pu:, bahuaka'asu:, yu:'u: nu:nu:ita,"" nia." """Depois deles me desenterrarem, a chuva veio e ajudou, chuva veio e ajudou, la, comecei a aparecer e fui perseguindo novamente,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000259.wav bokasu:nokai tirole nia """bokasu:nokai tirole,"" nia." """Ate acha-lo,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000260.wav bokasu: tirole nihisio tiro me'ne kha'madurukupha'yo to koialinumiale phayuro yoa du'tire hi'na nia ~napikole yoadutire tiro nia """bokasu: tirole, nihisio, tiro me'ne kha'madurukupha'yo. to koialinumiale phayuro yoa du'tire hi'na"" nia, ""~napikole yoadutire tiro"" nia." """Encontrei ele, alcalmei, com ele dialoguei. Entao ele mandou as irmas fazerem caxiri,"" disse ""caxiri de batata doce ele mandou preparar"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000261.wav ~napikole yoaduti tire si'ni ko'alipahichu: waro """~napikole yoaduti tire si'ni ko'alipahichu: waro" """Tomamos aquele caxiri de batata doce ate ao meio-dia.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000262.wav a'ri kopho'ka hiamehe maline ~sadueraka yu:'dosiniku:taku:niha nire yu:'u:re nia """a'ri kopho'ka hiamehe maline ~sadueraka yu:'dosiniku:taku:niha nire yu:'u:re"" nia." """Como agua nao fica dentro do nosso corpo muito tempo, agora eu preciso jogar essa agua fora,"" disse (a anta)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000264.wav do'se yoa yu:nichoki'ro bu'iri yu: kha'maikali de yu: nithu'otuduhiro wato'i yu:'u:le ~anire tiro nia """do'se yoa yu:nichoki'ro bu'iri yu: kha'maikali de yu: nithu'otuduhiro wato'i yu:'u:le ~anire tiro,"" nia." """'Eu ja estava pensando: Como 'e que vou fazer para poder vingar da morte da minha avo?' quando ele falou isso,"" disse (J explicando para os irmaos)" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000266.wav tire nu:nu:wihawa'a yu:'u: ~kho'aku:ta tire mali si'niakopho'ka noanale ~kho'aitainina mu:'u: yu: phokomaku: """tire nu:nu:wihawa'a yu:'u: ~kho'aku:ta tire mali si'niakopho'ka noanale ~kho'aitainina mu:'u:, yu: phokomaku:""" """Eu que vou jogar fora isso, voce esta jogando fora a nossa bebida boa, meu primo""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000267.wav nichu: thu'oro hierara du:'sara mali si'niako tire si'niatimaka chu:ati putu chu: mu'no hu yoaduhihi'na """nichu: thu'oro, hierara, du:'sara mali si'niako, tire si'niatimaka chu:ati, putu chu:, mu'no hu, yoaduhihi'na.""" """Ouvindo isso, (A disse) nao, ainda sobra nossa bebida, vamos beber, comer, comer ipadu, fumar tabaco, e vamos nos divertir.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000268.wav ni kha'madurukui mali yu:'u:le nire tiro yu:'u:le nia """ni kha'madurukui mali, yu:'u:le nire tiro yu:'u:le"" nia." """'Assim nos concordamos,' disse ele (A) para mim,"" disse (J contando)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000269.wav hierara yu:'u: hiita tire ~kho'animasu:no wi'owarota noale ~kho'aduara mu:'u:' nia tirole y o adurukui yu:'u: nia """""hierara, yu:'u: hiita tire ~kho'animasu:no wi'owarota noale ~kho'aduara mu:'u:' nia tirole y(o)adurukui yu:'u:"" nia." """""Nao, eu que vou ser encarregado de jogar o resto da bebida boa que voce joga fora atoa,' eu insisti a ele (A)"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000270.wav hai ni yoakulero ~kho'nokumare tiro nia """hai ni, yoakulero ~kho'nokumare tiro"" nia." """'Ta bom, disse, e ele foi mijar um pouco longe (de mim)'"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000271.wav hierara pasepu: yu:'du:ara yu:'u:re ni """hierara, pasepu: yu:'du:ara yu:'u:re ni""" """Nao, passou longe de mim, (eu) disse""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000272.wav ~oka'kakhule yu:'u:le yoa nichu: ka'akhule ~kho'noku:re nia "~oka'kakhule yu:'u:le yoa nichu:, ka'akhule ~kho'noku:re"" nia" """Quando eu pedi para ele se aproximar mais, (ele) mijou perto,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000274.wav ~siosochu: ~nu: yu:'u: ba'kai tirole nia """~siosochu: ~nu:, yu:'u: ba'kai tirole,"" nia." """Quando vi que colocou dentro, eu o mordi,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000275.wav ba'ka yu:'u:le wahasitotaro su:'o mu:roka tinimare yu:'u:le nia """ba'ka yu:'u:le wahasitotaro su:'o mu:roka tinimare yu:'u:le."" nia." """Mordi ele e ele saiu correndo, me arrastando por todo lado,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000276.wav 'do'se yoa~tiaku: mu:'u:le ~kho'aikali yu:'u: ' yu:'u:le nireto nia """'do'se yoa~tiaku: mu:'u:le ~kho'aikali yu:'u:,' yu:'u:le nireto"" nia." """'Como sera que vou me livrar de voce?' disse (A) para mim,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000277.wav yu:'u: ne dipha yaliatiro hieraha yu:'u: nii tirole nia """yu:'u:, ne dipha yaliatiro hieraha yu:'u: nii tirole,"" nia." """'Eu nao vou morrer nunca,' falei para ele,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000278.wav 'yu:'u:le makarokapu: nai maka mu:'u: naa ~kho'aimaka mu:'u: yaliasi yu:'u:' nii tirole nia """'yu:'u:le makarokapu: nai maka mu:'u: naa ~kho'aimaka mu:'u: yaliasi yu:'u:' nii tirole,"" nia." """'Voce vai querer me levar e jogar no mato, mas nao vou morrer' eu disse a ele"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000279.wav ~aa yu:'u:le pho'aimaka mu:'u: ni tirole nia """~aa yu:'u:le pho'aimaka mu:'u: ni tirole nia" """'Assim, voce vai querer me quebrar,' disse a ele,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000280.wav mu:'u: pho'achu: ne wa'tisi yu:'u: ni tirole nia mu:'u: pho'achu: ne wa'tisi yu:'u: ni tirole nia. """'Mas nao vou me quebrar,' disse a ele"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000281.wav 'mu:'u: phichaka ~huchu: yaliasi yu:'u: ni'i tirole nia """'mu:'u: phichaka ~huchu:, yaliasi yu:'u: ni'i tirole,"" nia." """'Se tu me queimar no fogo, nao vou morrer,' disse a ele,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000282.wav ne phichakare yalieraliro ba'ro hiha yu:'u: ni tirole nia """ne phichakare yalieraliro ba'ro hiha yu:'u: ni tirole"" nia." """'Sou do tipo de pessoa que nao se queima no fogo' disse a ele,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000283.wav diapu: wa'achu: phi'nitare yu:'u: diapu: phi'nitare yu:'u: du:keraku:ru: yu:'u:' nii tirole nia """diapu: wa'achu:, phi'nitare yu:'u: diapu: phi'nitare yu:'u: du:keraku:ru: yu:'u:' nii tirole,"" nia." """'Se for na agua, ai, sim, eu nao aguento,' disse para ele,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000284.wav hai ni yu:'u:re tiro nabua're pu: phitama'apu: """hai ni, yu:'u:re tiro nabua're pu: phitama'apu:""" """Entao ta, e me levou la no porto.""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000286.wav hierara khumuduli do'kapu: wa'a do'kasu:a ~wa'asu:ku: phi'ni yu:'u: ko si'ni yaliaika yu:'u:' ni'i tirole nia """hierara, khumuduli do'kapu: wa'a do'kasu:a ~wa'asu:ku: phi'ni yu:'u: ko si'ni yaliaika yu:'u:' ni'i tirole,"" nia." """'So se tu me levar debaixo dos galhos, sim eu vou engolir agua e vou morrer,' disse a ele,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000287.wav hai ni yu:'u:le khumuduli do'kapu: wa'a~ti'a no to'i dokasua ~wa'asu:a wa'a'i yu:'u: hi'na nia """hai ni, yu:'u:le khumuduli do'kapu: wa'a~ti'a(no), to'i dokasua ~wa'asu:a wa'a'i yu:'u: hi'na,"" nia." """'Entao ta,' ele me levou para debaixo dos galhos, e la me engatei e la fiquei,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000288.wav toi tiroki'ro nu:tekaio ~wa'arukuma'a yeheripho'na du'uawa'a to puchu:pu: naawu:a ~wa'katai yu:'u: hi'na nia """toi tiroki'ro nu:tekaio, ~wa'arukuma'a yeheripho'na du'uawa'a. to puchu:pu: naawu:a ~wa'katai yu:'u: hi'na,"" nia." """Ai, coitado, ficou engatado esperneando, e perdeu a respiracao. O estufado eu puxei e trouxe para cima,"" disse." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000290.wav niatiga tiro ti tose yoa ~wahati'a tiro ti nichonokoro nadu'tirirokhirore niatiga, tiro ti tose yoa ~wahati'a tiro ti nichonokoro nadu'tirirokhirore. Foi assim que ele consegiu matar aquele que deu fim na avozinha deles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000292.wav to buhupea~wama basata'ania tina khuria hi'na to buhupea~wama basata'ania tina khuria hi'na. Os jabotis vao cantar apelidando (a anta). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000293.wav mani nichone nawa'ka'a ~kho'ani~naka khirore mani nichone, nawa'ka'a ~kho'ani~naka khirore """Nossa avo, que foi levado por aquele maldito ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000296.wav ~ose'e nihi'na yu:ba'ana nia tirole nale """~ose'e nihi'na, yu:ba'ana,"" nia tirole(nale)." """Assim vamos dizer, meus irmaos,"" disse a ele(s)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000298.wav ni~tia tiro basa'a tiro khuli hi'na ~ku:pho'na du:ku:su: tina basania ni~tia, tiro basa'a tiro khuli hi'na. ~ku:pho'na du:ku:su: tina basania. Dizendo isso, cantou o jaboti. Formaram uma fila e cantaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000299.wav cantando hiya ni tiro hi'na (cantando) hiya, ni tiro hi'na. """Havia ..."" disse ele cantando." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000301.wav mali nicho maline mali nicho maline """nossa avo, nossa ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000302.wav toa nu:tu:lika maha hinale toa nu:tu:lika maha hinale """quando eramos do tamanho da semente do cubiu ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000303.wav makanunutaro makanunutaro """que estava procurado alimentos ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000304.wav toamaka yapalire nano wa'ama'no toamaka yapalire nano wa'ama'no """que estava buscando sementes de cubiu ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000305.wav wachu:~naka nadu'tiri ba'rore wachu:~naka nadu'tiri ba'rore """depois do rapto da anta maldita ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000307.wav ~khukhuya ~khukhuya ~khukhuya ~khukhuya ~khukhuya, ~khukhuya, ~khukhuya, ~khukhuya """danca do jaboti... danca do jaboti... danca do jaboti... danca do jaboti..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000309.wav toa nu:tu:lika maha hinakale toa nu:tu:lika maha hinakale """que quando eramos do tamanho da semente do cubiu ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000310.wav makanunutaro toamaka yapalire naano wa'ama'alikorore makanunutaro toamaka yapalire naano wa'ama'alikorore """aquela que ia buscar sementes de cubiu ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000311.wav na du'tiri ~nakale wachu:~nakale na du'tiri ~nakale wachu:~nakale """aquela anta sacana que levou ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000312.wav kha'manoka tu'su:'i kha'manoka tu'su:'i """ja vinguei ..." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000313.wav ~khukhuyu: ~khukhuya ~khukhuya ni basa masabosa basa buhupeatia ba'aropu:le nia hi'na ~khukhuyu:, ~khukhuya, ~khukhuya ... ni basa masabosa basa buhupeatia ba'aropu:le nia hi'na """jaboti eu, danca do jaboti, danca do jaboti ... assim ele cantou malinando depois." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000314.wav ni a'rire tu'su:borali hire ni a'rire tu'su:borali hire Assim termina essa historia deles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000315.wav topuro thira topuro thira So isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000316.wav e no mas topuro thira (e, no mas) topuro thira So isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000317.wav da'rechUa yoaa hirra a'ri wUhU da'rechUa yoaa hirra a'ri wUhU. esse aruma servi para fazer os materiais para processo do nosso alimentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000318.wav mahkarkapU naa nano a'rire mahkarkapU naa, nano a'rire. a gente colhi isso na floresta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000319.wav di'a yaba maa maa'i hira a'ri ba'ro wUhU di'a, yaba (maa) maa'i hira a'ri ba'ro wUhU. os arumas ficam nos igarapes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000320.wav pha'yU a'ri wUhU wamatira: ko wUhU phU'ti wUhU nU'teno wUhU hira bU'tia waro pha'yU a'ri wUhU wamatira: ko wUhU, phU'ti wUhU, nU'teno wUhU hira bU'tia waro. tem varios tipos de aruma: aruma-agua, aruma-resto da madioca, aruma-arco que e mais resistente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000321.wav naatUwi'i a'ri wUhUre na yoanona naatUwi'i a'ri wUhUre na yoanona. depois de trazido em casa a gente prepara o aruma. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000322.wav yU'sonona thire a'ri wUhUre yU'sonona thire a'ri wUhUre. a gente corta aruma em pedacos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000323.wav pha'yU siri wa'ara a'ri pha'yU siri wa'ara a'ri. depois de cortado forma varios pedacos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000324.wav kh~uiro mahsUno hiphitiriro pairo ya phUre phua wamoka hiphitia a'ri siri na'ana a'ri sU'o phoka kh~uiro mahsUno hiphitiriro, pairo ya phUre phua wamoka hiphitia a'ri siri na'ana a'ri sU'o phoka. a peneira leva aruma como os dedos de uma pessoa e duas maos de outra pessoa. (trinta pedacos de aruma) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000325.wav tope siri yU'sok~u tu'sU wUha nona ti a'ri kasarire a'ri ya'saa koasinina tope siri yU'sok~u tu'sU wUha nona ti a'ri kasarire a'ri ya'saa koasinina. depois de cortar em pedacos, raspa o aruma para poder limpar a casca verde do aruma. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000326.wav kh~oa tu'sU toa tire mUto nona pha phinika daaphinika yoana kh~oa tu'sU toa tire mUto nona (pha phinika) daaphinika yoana. depois de raspar, parti o aruma em 1/4. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000327.wav wa'pUo yUdUara a'ri wUhU wa'pUo yUdUara a'ri wUhU. o aruma da muito trabalho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000328.wav doiphUta marine to a'riro phamuri mahsUno to marine tire da're chUharo nino to kh~ukri hia a'ri doiphUta marine to a'riro phamuri mahsUno to marine tire da're chUharo nino to kh~ukri hia a'ri. "desde principio o ""ser ancestral"" criou esses tipos materiais para nos." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000329.wav a'ri wamatira a'ri a'ri wamatira a'ri. esse daqui chama-se. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000330.wav sU'oka wamatira a'ri~o sU'oka wamatira a'ri~o. esse daqui chama-se peneira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000331.wav khUbo na'hu ti yoata ti sU'ari~o hira a'ri~o khUbo na'hu ti yoata ti sU'ari~o hira a'ri~o. essa peneira e usada para preparar o beijo de madioca-puba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000332.wav daa k~a daa k~a kho'pari tira a'ri (daa k~a), daa (k~a) kho'pari tira a'ri. essa peneira que tem trancado/furos miudinhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000333.wav ~ayoaro wUhU naa yUdUra mari su'achU ne mUhera a'ri~o ~ayoaro wUhU naa yUdUra mari su'achU ne mUhera a'ri~o. por isso custa muito para terminiar e quando a gente tranca nao vai rapido. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000334.wav mUhera phU'tiara ~ayoaro ba'hu yUdUara mari sua'chU mUhera phU'tiara, ~ayoaro ba'hu yUdUara mari sua'chU. demora muito, custa muito trancar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000335.wav phayUp~o hira a'ri da're chUap~o phayUp~o hira a'ri da're chUap~o. tem varios tipos de peneiras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000336.wav a'ri~o hira ti khUbo na'hu yoa taa ti sU'ari~o hira a'ri~o a'ri~o hira ti khUbo na'hu yoa taa ti sU'ari~o hira a'ri~o. esta peneira serve para penerar a massa da madioca puba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000337.wav pari~o wamatira phu'ti sU'ari~o a'ri~o yU'dU kureri~o phaa theneni bUhUkurea su'suka ti~o pari~o wamatira phu'ti sU'ari~o, a'ri~o yU'dU kureri~o phaa theneni bUhUkurea su'suka ti~o. outra peneira chama-se peneira para penerar o resto da massa da madioca, ela tem os trancados mais espacoso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000338.wav a'ri bUhU'kua phini hira ~o maha phini hira ti pu'ti sU'ari~o a'ri bUhU'kua phini hira, ~o maha phini hira ti pu'ti sU'ari~o. essa de fibras maiores, servi para penerar o resto massa da madioca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000339.wav ba'aro tha pari~o wamatira phoka sU'ari~o ba'aro tha pari~o wamatira phoka sU'ari~o. esse outro e para penerar a massa da madioca para farinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000340.wav ti~o phiri tene hihana ti~o ti~o, phiri tene hihana ti~o. essa peneira de trancado espacoso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000341.wav tope p~o hira a'ri phu'ti tope p~o hira a'ri (phu'ti). sao essas peneiras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000342.wav be a'ri sU'o phoka be, a'ri sU'o phoka. desculpa, essas peneiras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000343.wav ~a hichU pari~o wamatira toa phamo sU'oka ~a hichU pari~o wamatira toa, phamo sU'oka. e a outra peneira e chamada de peneira-tatu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000344.wav pha'nopUre mari ~nUchUsUma mUna phU tire paye ba'ro phio weataa tomahaka da'a p~o'ok~a yoa tia pha'nopUre mari ~nUchUsUma mUna phU tire paye ba'ro phio weataa tomahaka da'a p~o'ok~a yoa tia. antigamente os nossos finados avos mandavam preparar peneiras menores para poder penerar coisas pequenas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000345.wav ti~o wamatira ti~o wamatira. essa peneira chama-se. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000346.wav ma'arioka yaba ri~o phamo sU'oka wamatia ti~oka ma'arioka ma'arioka, yaba ri~o phamo sU'oka wamatia ti~oka ma'arioka. essa peneira pequena chama-se peneira-tatu; esse pequeno. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000347.wav do'se hia ~nUmUkore na'ako do'se hia phayuro boo khiri ti phioweri~o hia tia ti~o ma'arioka do'se hia ~nUmUkore, na'ako, do'se hia phayuro boo khiri ti phioweri~o hia tia ti~o ma'arioka. essa peneirinha servi a para penerar o vinho de abacaba, vinho de buriti ou o resto de caxiri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000348.wav ~ayo ti~oka wamatia ~ayo ti~oka wamatia. por isso recebeu esse nome. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000349.wav phamo sU'oka wamatia ti~oka ma'arioka phamo sU'oka wamatia ti~oka ma'arioka. foi chamado de peneira-tatu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000350.wav ti w~iph~iko na'ako ti phioweri~o hirota nia to ti~oka ma'ari~oka ti w~iph~iko, na'ako ti phioweri~o hirota nia to ti~oka ma'ari~oka. essa peneirinha servia para penerar o vinho de acai, vinho de buriti. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000351.wav a'ri~o nahu yoataa ti sU'ari~o hira a'ri~o a'ri~o nahu yoataa ti sU'ari~o hira, a'ri~o. essa peneira e usada para penerar a massa da madioca para bejo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000352.wav sU'oka sU'oka. peneira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000353.wav phayU mari mahsare a'ri kotiriare a'rire da'ra duhtia a'riro phamuri mahsUno kh~uri hire a'rire marine phayU mari mahsare a'ri kotiriare, a'rire da'ra duhtia a'riro phamuri mahsUno kh~uri hire a'rire marine. o homem de origem (criador de origem mistico) deixou esse tipo de materiais de trancados para os kotirias, para eles poderem trabalhar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000354.wav a'ri sU'o pho'ka w~apanii a'ri sU'o pho'ka, w~apanii. essas peneiras e cumatas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000355.wav marine kh~uri hire kotiriare mari da'raa tope hika mari da'raa a'ri marine kh~uri hire kotiriare mari da'raa, tope hika mari da'raa a'ri. esses que ele (criador de origem mistico) deixou na responsabilidade dos kotirias. entao, esse materiais que a gente tem direitos de produzir. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000356.wav mari bu'isamaka kotiria mari da'raa hira a'ri mari bu'isamaka kotiria mari da'raa hira a'ri. esses sao nosso trabalho, esse trabalho pertence nos indigenas da etnia kotirias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000357.wav tope marine a'riro phamu mahsUno marine khU'ri hire a'ri me'ne mUsa kotiria tope marine a'riro phamu mahsUno marine khU'ri hire, a'ri me'ne mUsa kotiria somente isso que o criador mistico deixou para nos kotirias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000358.wav da're chUaka nia tope marine a'rire marine kh~uri hire da're chUaka nia tope marine a'rire marine kh~uri hire. sabendo que precisariam esses materiais para preparar seus alimentos, entao ele (criador de origem mistico) deixou esses materiais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000359.wav a'ri da're chUa a'ri da're chUa. esses materiais para preparo do nosso alimento. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000360.wav tope mari da'raka a'rire mari kotiria tope mari da'raka a'rire, mari kotiria. esses sao materiais de trabalho dos kotirias e estao em nossas maos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000361.wav w~atio ph~o tUputi ph~o marine da're duhtiri hire tiro w~atio ph~o tUputi ph~o, marine da're duhtiri hire tiro. os tipitis para espremer a massa da madioca. esses materiais que ele (criador de origem mistico) nos deixou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000362.wav tope hira mari kotiria da'raa tope hira mari kotiria da'raa. esse sao trabalhos dos kotiras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000363.wav mari ya da'raa hiata nina ti a'ri mari ya da'raa hiata nina ti a'ri. esses trabalhos esta em nossos direitos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000364.wav marine to a'riro phamuri mahsUno to kh~uri marine ti da'raaka a'rina kotiria ni to kh~uri hira a'ri marine to a'riro phamuri mahsUno to kh~uri marine ti da'raaka a'rina kotiria ni to kh~uri hira a'ri. esse sao os trabalho que o criador de origem mistico deixou para nos kotirias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000365.wav ~ayoana mari ba'ro kotiria mari a'ri ba'rore da'ra masika ~ayoana mari ba'ro kotiria mari a'ri ba'rore da'ra masika. por isso nos kotirias temos direitos de produzir esses materiais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000366.wav w~atia ph~o yaba w~apanio sU'o pho'ka winino mari da'ra da'reka w~atia ph~o, yaba w~apanio, sU'o pho'ka, winino mari (da'ra) da'reka. esses sao nossas especialidades: tipitis, cumata, peneiras e abanos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000367.wav numino to da'rechUti numino to da'rechUti. para mulheres fazer seu trabalhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000368.wav a'ri tope naana da'rechUa a'ri tope naana da'rechUa. esses sao materiais para processo da madioca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000369.wav nahu yoachU tope tina numia da'rara a'ri ba'rore nahu yoachU tope tina numia da'rara a'ri ba'rore. desses materiais que as mulheres utilizam para preparar os bejos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000370.wav nahu yoaa nahu yoaa. quando ela preparam bejos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000371.wav hiphitoro a'ri~o naana a'ri hiphitoro a'ri~o naana a'ri. essa peneira servir para muitas coisas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000372.wav patere paye ba'ro phiowea a'ri~o mehneta phiowera patere paye ba'ro phiowea a'ri~o mehneta phiowera. as vezes quando peneram algumas coisas usam a mesma peneira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000373.wav do'se hia paye ba'ro sU'awea a'ri~o mehne dita sU'awera a'ri~o do'se hia paye ba'ro sU'awea a'ri~o mehne dita sU'awera (a'ri~o). as vezes quando peneram alguma coisas sempre usam a peneira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000374.wav ~ayoaro a'ri~o sU'oka wamatira ~ayoaro a'ri~o sU'oka wamatira. por isso esta se chama peneira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000375.wav payU hori wamatika a'ri sU'oka: bU'U hori w~iphio kari machU phicha ma'ri mU tepe se'ne yoara a'ri~o ba'rore yoaa payU hori wamatika a'ri sU'oka: bU'U hori, w~iphio kari, machU phicha ma'ri, mU tepe se'ne yoara a'ri~o ba'rore yoaa. o trancado da peneira leva varios tipos desenhos: piranha, palha do acaizeiro, caminho da formigas, o cu da ra (desenho x's da peneira). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000376.wav wi'o ~nimiochU noano bahura a'ri ba'ro wi'o ~nimiochU noano bahura a'ri ba'ro. os desenhos aparecem melhor quando e bem tingidos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000377.wav wi'o ye'sedU yoaha~i a'rire wi'o ye'sedU yoaha~i a'rire. pra esses daqui eu nao tingi direito, estao quase branco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000378.wav noano mari ~nimiochU naono a'ri bahUka hori noano mari ~nimiochU naono a'ri bahUka hori. se a gente tingir direito, os desenhos apareceriam bem preto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000379.wav yeseri~o hiro ~ose yesero ba'hUhana a'ri~o yeseri~o hiro ~ose yesero ba'hUhana a'ri~o. como essa peneira e branca, entao os desenhos quase nao aparecem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000380.wav tope horitira a'ri~o tope horitira a'ri~o. esses sao os desenhos da peneira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000381.wav ti~o a'ri~o waphanio mariana ti~ophUre w~iphio kari a'ri bU'U hori topuruta yoara ti~o ba'rore waphanione ti~o a'ri~o waphanio mariana ti~ophUre w~iphio kari a'ri bU'U hori topuruta yoara ti~o ba'rore waphanione. "no cumata nao tem todos esses tipos de desenhos nos trancados, so tem desenhos ""palhas do acaizeiro"" e desenho ""piranha""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000382.wav tore da're chU noa tore da're chU noa. materiais para processar os alimentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000383.wav tope hori tira a'ri~o tope hori tira a'ri~o. o cumata leva esses tipos de desenhos nos trancados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000384.wav miphU miphU hiro phuiro wa'aro nina miphU, miphU (hiro) phuiro wa'aro nina. o periodo da enchente esta comecando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000385.wav a'ri janeirore a'riro phamo phamo phuiro hira miphUre phutari phuiro a'ri janeirore a'riro phamo phamo phuiro hira miphUre phutari phuiro. "o periodo da enchente em mes de janeiro chamado de: enchente do ""tatu""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000386.wav a'ri phare a'ri janeirore phamo phuiro hika a'ri phuiro a'ri phare a'ri janeirore phamo phuiro hika a'ri phuiro. "entao, esse enchente agora deve ser o enchente do ""tatu""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000387.wav phamo phuiro wa'a to ma'chu wa'a tusU mahrebU phamo phuiro wa'a, (to) ma'chu wa'a tusU mahrebU. as tanajuras desse periodo da enchente ja avoaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000388.wav ~oi wa'aroka toa yabaria ~oi wa'aroka toa yabaria. em fevereiro vai ser outro periodo da enchente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000389.wav fevereiro hichU wa'aroka dahsiroa si'~oria fevereiro hichU wa'aroka dahsiroa si'~oria. "em fevereiro vai ser o periodo da enchente ""estrela sintilante do camarao""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000390.wav fevereiro da'chomakai dahsiroa si~oria ti ninia dahsiroa si~oria ti ninia wa'aroka toi mahchU wa'aka toa dahphotiana dahphotiana bia phurina wa'aka ti phare fevereiro da'chomakai dahsiroa si~oria ti ninia dahsiroa si~oria ti ninia wa'aroka toi mahchU wa'aka toa dahphotiana, dahphotiana, bia phurina wa'aka ti phare. "na metade do mes de fevereiro vai cair o periodo da enchente "" estrela sintinela do camarao"" e as tanajuras voltam a avoar novamente: tanajuras e tanajuras apimentosas." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000391.wav ti pha ba'rota thur~isore a'rina yabaina dU'phUria thur~iaka wa'i thur~ino choro hika to dahsiroa si~oria ti nino ti pha ba'rota thur~isore a'rina yabaina dU'phUria thur~iaka wa'i thur~ino choro hika to dahsiroa si~oria ti nino. "nessa epoca tem piracema dos aracus ""arari-pira""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000392.wav thur~iaka wa'i thurino choro hika to dahsioroa si~ono ti nino thur~iaka wa'i thurino choro hika to dahsioroa si~ono ti nino. vai ter piracema agora e epoca do piracema. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000393.wav tina wa'i thur~i ti phare ta dUaka a'rina mU tina wa'i thur~i ti phare ta dUaka a'rina mU. tem piracema e os ras coaxam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000394.wav phuiro dU'karo ninoka tipha hina phuiro dU'karo ninoka tipha hina. nesse epoca o enchente ja esta comecando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000395.wav a'ri a'ri phuiro khito phuta wakono hiroka tipha a'ri a'ri phuiro khito phuta wakono hiroka tipha. o periodo da enchente vai comecar nesse mes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000396.wav dahsiroa phuiro ti nino tipha wa'asore dahsiroa phuiro ti nino tipha wa'asore. "nesse mes que cai o periodo da enchente ""camarao""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000397.wav fevereiro da'cho mahkare wa'aroka tiro dahsiro phariro fevereiro da'cho mahkare wa'aroka tiro dahsiro phariro. "na metade do mes de fevereiro vai cair o periodo da enchente ""camarao inteiro""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000398.wav ti phuiro ba'roreta ti phuiro ba'roreta. depois desse periodo da enchente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000399.wav ti phuirore phototi mU dUaka mU wa'i hiphitiro ti phuirore phototi mU dUaka, mU, wa'i hiphitiro. nessa periodo vao coaxar muitos ras, ras e vai ter muitos peixes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000400.wav ma'chU wa'akabU daphotiana bia phurina makarka makaina yabaina yapa ma'chU wa'aka yabaina ~nami ma'chU wa'asore patere ~nami meima me ~nami machU ti niina wa'aka tiphare dahsiroa phuirore fevereiro hichU ma'chU wa'akabU daphotiana, bia phurina, makarka makaina yabaina yapa ma'chU wa'aka yabaina ~nami ma'chU wa'asore patere ~nami meima me ~nami machU ti niina wa'aka tiphare dahsiroa phuirore fevereiro hichU. vao avoar as tanajuras: tanajuras, tanajuras apimentosas, esses maniwaras que sao do mato, tanajuras noturnas, os grilos e tanajuras da epoca da chuva. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000401.wav marco hichU wa'aroka toa a'riro yabariro yairo yairo si~oria ti ninia toa marco hichU wa'aroka toa a'riro yabariro yairo, yairo si~oria ti ninia toa. "em marco cai o periodo da enchente da ""estrela sintilante da onca""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000402.wav tipha kh~U're wa'aka toa a'rina ma'chU tipha kh~U're wa'aka toa a'rina ma'chU nesse epoca tambem avoam os tanajuras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000403.wav wa'i thur~ino wa'aro ninoka tiphaphU kh~u're tiphare thur~iaka hina bohtea wa'i thur~ino wa'aro ninoka tiphaphU kh~u're tiphare thur~iaka hina bohtea. esta epoca e epoca de piracema, nesta epoca que acontece o piracema dos aracus. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000404.wav bohtea hiphitiro wa'i thur~ika tipha ba'rore bohtea, hiphitiro wa'i thur~ika tipha ba'rore. piracema dos aracus, nesta epoca ha piracemas de varios tipos de peixes train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000405.wav marco hichU wa'i thur~ino wa'aro nina topU phu'iro marco hichU wa'i thur~ino wa'aro nina topU, phu'iro. em mes de marco tem piracema e periodo da enchente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000406.wav toi abril toi abril. depois em abril. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000407.wav abril wa'ma to dez wa'taroi yairo boraroka hina pha'riro abril wa'ma to dez wa'taroi yairo boraroka hina pha'riro. "em dez de abril vai cair o periodo da enchente ""onca inteira""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000408.wav tipha phinine wa'a thur~i waroa niaka wa'i ma'chU dahpotiana tipha phinine wa'a thur~i waroa niaka wa'i ma'chU, dahpotiana. nesta epoca que a piracema, sauva, tanajuras doce vao avoarem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000409.wav mU ti dUri phapU wa'ro nina ti phapU hina mU tiphata dUaka dUhka dUripha wa'ro ninoka tina mUare mUre mU ti dUri phapU wa'ro nina ti phapU hina, mU tiphata dUaka dUhka dUripha wa'ro ninoka tina mUare, mUre. e epoca do coaxar dos ras, nesta epoca que os ras coaxam, eles vao coaxar tambem durante os dias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000410.wav to a'ri phi'tirore ta yabariro toa wa'aro toa to a'ri phi'tirore ta, yabariro toa wa'aro toa. depois dessa epoca, vem outro periodo da enchente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000411.wav ~naphiotaro mahkUno ti niriro ~naphiotaro mahkUno ti niriro. "esses que eles dizem ""filho da constelacao""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000412.wav tiro mUtanoka toa abril phi'tirore tiro mUtanoka toa abril phi'tirore. no final do mes de abril, vai comecar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000413.wav abril ti abril phi'ti wa'achUta no'opU abril ti, abril phi'ti wa'achUta (no'opU). acabando o mes de abril, quando acaba o mes de abril. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000414.wav da'choripe wa'a hanoka phariro wa'aroka ~napio ta'ro toa da'choripe wa'a hanoka, phariro wa'aroka ~napio ta'ro toa. "nesse periodo os rios enchem diariamente e logo entra periodo da enchente da constelacao ""sete estralas""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000415.wav a'ri phi'tirore ~napiotaro phuito wa'aroka a'ri phi'tirore ~napiotaro phuito wa'aroka. "no final dessa enchente entra periodo da enchente da constelacao ""sete estrelas""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000416.wav ti phare phototi wa'i thur~iaka hina ti phare phototi wa'i thur~iaka hina. nesse periodo vai ter muita piracema. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000417.wav ti ~napiotaro phuiroreta phototi wa'i thur~iaka bo'tea dUphUria ti ~napiotaro phuiroreta phototi wa'i thur~iaka, bo'tea, dUphUria. nessa enchente que da muita piracema: piracema dos aracus, arari-pira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000418.wav mU hi'phitiro dUka dUriphapU hiro ninoka tiphapU tore phuiro mU hi'phitiro dUka dUriphapU hiro ninoka tiphapU tore phuiro. o ras coaxam durante os dias nesta epoca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000419.wav ti wa'a ti phiti ti s~Ure yaba maio maio hichU wa'aroka a'riro yabariro wa'i khasario ti wa'a, ti phiti, ti s~Ure (yaba) maio, maio hichU wa'aroka a'riro yabariro wa'i khasario. "vai acabando e no mes de maio vem o periodo da enchente, esse que nos chamamos de ""jirau de peixe""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000420.wav wa'i khasario phayU wamatihana tiro: wa'i khasario sio phoka wamatira tiro wa'i khasario phayU wamatihana tiro: wa'i khasario, sio phoka wamatira tiro. esse periodo da enchente tem varios nomes: jirau dos peixes ou enxadas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000421.wav wama dia primeiro o cinco wa'tarore tiro to mahkUno wa'a sininoka wa'i khasario mahkUno (wama) dia primeiro o cinco wa'tarore tiro to mahkUno wa'a sininoka, wa'i khasario mahkUno. "a partir do dia primeiro ou dia cinco de maio vai cair o periodo da enchente da constelacao ""filho do jirau dos peixes""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000422.wav tiro mUtanoka tiro khU're toa tiro mUtanoka tiro khU're toa. esse que comeca antes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000423.wav pha ti da'cho maka maio da'chomakare wa'aro tiro phariro hina wa'i khasario pha, ti da'cho maka, maio da'chomakare wa'aro tiro phariro hina wa'i khasario. entao, na metade do mes de maio vai cair o periodo da enchente do jirau inteiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000424.wav ti ti da'cho ti wa'i thur~i phi'tiariro wa'ro ti, ti da'cho, ti wa'i thur~i phi'tiariro wa'ro. nesse periodo a piracema intensifica. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000425.wav tiro wa'i khasario tiro wa'i khasario. esse e o jirau dos peixes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000426.wav to ba'arota ti wa'aro ninoka hina toita a'rina me mahsa paina waro phitiara maio hichU maiore to ba'arota ti wa'aro ninoka hina, toita a'rina me mahsa paina waro phitiara maio hichU maiore. "em maio termina o periodo da enchente de ""gente fumaca"", assim acaba o periodo da enchente." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000427.wav maio phitichU phitiro ka'acU tiro taa niaka a'rina yabaina dieyoa ti niina maio phitichU phitiro ka'acU tiro, taa niaka a'rina yabaina dieyoa ti niina. "no final do mes de maio, quase no final do mes comeca o periodo da enchente dos ""ariranhas""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000428.wav phuiro da'chomakapU wa'aro ninoka to maha phuiro da'chomakapU wa'aro ninoka to maha. nesse tempo ja vai ser a metade do periodo da enchente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000429.wav mU dUa niaka tiphare mU dU wa'i thur~ia hisinino nina tipha mU dUa niaka tiphare mU dU wa'i thur~ia hisinino nina tipha. os ras nao coaxam ainda nesse periodo, os ras vao coaxar e o piracema continua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000430.wav te te. ate. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000431.wav te te. ate. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000432.wav junho da'chomakare tiro wa'aroka yabario wUnU phuiro ti nino junho da'chomakare tiro wa'aroka yabario wUnU phuiro ti nino. "na metade do mes de junho vai cair o periodo da enchente do ""bicho-preguica""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000433.wav yUsUari phuiro dieyo phuiro hiro ninoka topU phiriro dieyo ti da'chomaka makariro ti niriro wa'aro nina tore yUsUari phuiro, dieyo phuiro hiro ninoka topU phiriro dieyo ti da'chomaka makariro ti niriro wa'aro nina tore. "epoca fria, e o periodo da enchente do ""ariranha grande"" esse indica metade do ano." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000434.wav junho da'chomare junho da'chomare. na metade do mes de junho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000435.wav kh~U somana taroka tiro yUsUaro kh~U somana taroka tiro yUsUaro. ele vai fazer uma semana de frio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000436.wav yoari phare phayU hira tina kh~U sU taasore tina dieyoa yoari phare, phayU hira tina, kh~U sU taasore tina dieyoa. esse periodo da enchente demora, a enchente dos ariranha demora um mes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000437.wav ti dieya phuiro wa'aro ti phuiro tira phiri phuiro da'chomaka ti dieya phuiro wa'aro ti phuiro tira phiri phuiro da'chomaka. o periodo da enchente dos ariranhas, que e enchente mais grande do perioda do ano. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000438.wav phuiro da'chomaka hiro nina to junho dieyo phuiro ti nino phuiro da'chomaka hiro nina to junho, dieyo phuiro ti nino. "o mes de junho e a metade do ano e conhecido como periodo da enchente do ""ariranha""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000439.wav tiphapUre machU we'era sore hina tiphapUre machU we'era sore hina. nesta epoca as tanajuras nao avoam mais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000440.wav wa'i thur~ina thur~iase mU ta duaka topUre toa junho hichUre wa'i phini thur~ise hina thur~i phi'tiaka tina wa'i thur~ina thur~iase mU ta duaka topUre toa junho hichUre wa'i phini thur~ise hina thur~i phi'tiaka tina. nessa epoca tem menos piracemas e os ras coaxam menos e em junho nao tem mais piracemas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000441.wav te te. ate. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000442.wav julho hichU mariase to yabaro wa'aroka to kh~u phuirota wa'aroka ti julho hichUre toa ph~u phuiro ti nino wa'aroka julho hichU mariase to yabaro wa'aroka to, kh~u phuirota wa'aroka (ti) julho hichUre toa ph~u phuiro ti nino wa'aroka. "em julho nao tem mais enchentes; bem, em julho so vai ter uma enchente so, esse que e chamado de enchente ""das folhagens""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000443.wav ph~uri buruaka tipha ph~u phuiro ti nino ph~uri buruaka tipha, ph~u phuiro ti nino. "nessa epoca caem as folhas e periodo da enchente ""das folhagens""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000444.wav agosto agosto. em agosto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000445.wav koro phi'ti bUrUaroka w~awe bUrUaro koro phi'ti bUrUaroka w~awe bUrUaro. acaba o periodo de chuva, e as nuvens comecam a se limpar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000446.wav phuiro phi'ti bUrUaro phuiro phi'ti bUrUaro. acaba o periodo da enchente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000447.wav phuiro phi'ti bUrUa te phuiro phi'ti bUrUa, te. acabando periodo da enchente e ate. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000448.wav tiphare wa'ase wa'akure sini si toa tiphare wa'asi tiphare wa'ase, wa'akure sini si toa tiphare wa'asi. nesta epoca nao tem mundacas de tempo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000449.wav teee teee. ate. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000450.wav setembro wa'aroka a'riro yabariro taro ninoka setembro wa'aroka a'riro yabariro, taro ninoka. em mes de setembro vai cair o perido da enchente de... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000451.wav tipha hiroka toa machU a'ri ~nami machU wa'aa phuiri wa'aro ninoka tiphare tipha hiroka toa machU, a'ri ~nami machU wa'aa phuiri wa'aro ninoka tiphare. nesse periodo da enchente avoam os tanajuras do dia e tanajuras noturna. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000452.wav tipha ~nami machU wa'aka tipha ~nami machU wa'aka. nesse periodo avoam as tanajuras noturnas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000453.wav ba'aro wa'aroka toa ti setembro tiphiroreta wa'aroka toa tiro bU'U ba'aro wa'aroka toa (ti) setembro tiphiroreta wa'aroka toa tiro bU'U. "depois, no final de setembro vem o periodo da enchente do ""piranha""" train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000454.wav tipha noano wa'aka ~nami machU hiphitiro tipha noano wa'aka ~nami machU hiphitiro. nesta epoca termina o periodo das tanajuras noturnas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000455.wav ~nami machU yapa machU wa'aka tiphare toa ~nami machU, yapa machU wa'aka tiphare toa. as tanajuras noturnas e tanajuras do dia vao avoar novamente nesta epoca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000456.wav to phi'tisU dUkaroreta wa'aroka to phi'tisU dUkaroreta wa'aroka. depois desse periodo que comeca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000457.wav outubro phi'tirore wa'aroka hina a'riro ~aga outubro phi'tirore wa'aroka hina a'riro ~aga. "no final do mes de outubro que vem esse periodo da enchente do ""jararaca""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000458.wav ~aga phuiro toa ~aga phuiro toa. "vem novamente o periodo da enchente do ""jararaca""." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000459.wav tophini phuiro hiro ninoka te ~ata phayokanoka outubrore tophini phuiro hiro ninoka, te ~ata phayokanoka outubrore. esse periodo da enchente e muito prolongado, vai ate no final do mes de outubro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000460.wav kh~U s~U tasore koro ~aga phuirore kh~U s~U tasore koro ~aga phuirore. nesse periodo da enchente da jararaca chove os mes inteiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000461.wav to phi'ti boraaroreta taka a'ri khuma phuiro to phi'ti boraaroreta taka a'ri khuma phuiro. no final desse periodo da enchente que comeca novamente outro periodo da ano seguinte. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000462.wav to peina hira me mahsa kh~U phuirore to peina hira me mahsa kh~U phuirore. esses sao gente-fumaca da epoca de chuva do ano. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000463.wav topuro phi'ti boraara tiro ~aga phuiro phi'ti boraara phuiro topuro phi'ti boraara tiro ~aga phuiro phi'ti boraara phuiro. "por ultimo e o periodo da enchente ""jararaca"", com essa enchente termina o periodo da enchente." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000464.wav kh~U khUmare koro taro kh~U khUmare koro taro. termina o periodo da epoca de chuva. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000465.wav 'tubro phi'tirore ti phi'ti boraaka me mahsa topeina taara kh~U khumare 'tubro phi'tirore ti phi'ti boraaka me mahsa topeina taara kh~U khumare. "no final do mes de outubro termina ""gente-fumaca"" (final do ciclo da constelacao)." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000466.wav a'riro a'riro. esse. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000467.wav a'riro bUhsoka yuhkUkU mhakawakano niyuka a'riro bUhsoka yuhkUkU mhakawakano niyuka. esse tal estava procurando arvores de canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000468.wav ã yoar yoariph~i khUa khoma wUa ã yoar yoariph~i KhUa khoma wUa. por isso tem tercado e carregando machado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000469.wav ñumahkawakarkuro niyuka yukUkUre ñumahkawakarkuro niyuka yukUkUre. estava procurando o arvores. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000470.wav a'dU yukUkUre khãno niyuka michakakare a'dU yukUkUre khãno niyuka michakakare. agora ele estava derrubando arvores. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000471.wav baro topU sU baro topU sU. depois chegava la. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000472.wav yukUkUre khãtusU yukUKUre khãtusU. depois de derrubr arvores. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000473.wav ñano wayayuka to waya ñano wayayuka to waya. cansava muito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000474.wav waya so duhi wanosini yuka waya so duhi wanosini yuka. ficava cansado e discansava deitado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000475.wav nopuru yoaro nopuru yoari yoi haride ni wahku duhiro niyuka soro mehta niyuka tiro wahkuyuka phiro nopuro yoaria waro noaria wiarokari ni wahkudhuiro yuka õi nopuru yoaro nopuru yoari yoi haride ni wahku duhiro niyuka soro mehta niyuka tiro wahkuyuka phiro nopuro yoaria waro noaria wiarokari ni wahkudhuiro yuka õi. ele estava pensando quantos metro possuia afazer, ele não estava discansando estava pensando que vão sairia bom. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000476.wav õre wayu katoa õre wayu katoa. e seguia aqui. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000477.wav tia bU'sokapUre tU'otuwa'kano ni yuka tia bU'sokapUre tU'otuwa'kano ni yuka. pensando indo na canoa dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000478.wav topU sUU topU sUU. chegava la. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000479.wav ti tia mUtanone khãyuak~uu ti tia mUtanone khãyuak~uu. ai rachava a proa da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000480.wav phayoo phayoo. acabar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000481.wav wa'yayU'dua waa tia bui duhi sini yu'ka wa'yayU'dua waa tia bui duhi sini yu'ka. ficava muito cansado e senestava encima da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000482.wav bU'kunamUna ti nino tichUna yU'UkhU ta khama sima a'ria ñakare nino tia bui ñurka duhipha ãyoaro õi ñuduhira bU'KunamUna ti nino tichUna yU'UkhU ta khama sima a'ria ñakare nino tia bui ñurka duhipha ãyoaro õi ñuduhira. quando os velho dizendo vou tracar o peso minha dai senestava na canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000483.wav 'tiare phayo tirota momharekua yuka 'tiare phayo.tirota momharekua yuka. acabava de fazer ele virava o canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000484.wav õ buire di'ii nano taro õ buire.di'ii nano taro. pro tirar e plainar encima. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000485.wav siona phaño nar to hitose khunotaniphara baro hina a'riare hu yoarotaro niphara ñukiono niyuka siona phaño nar to hitose khunotaniphara baro hina a'riare hu yoarotaro niphara ñukiono niyuka. ele estava reparando como vai ser feito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000486.wav phayoro hina ni yuka sa bU' koro phicha wUana mari phayoro hina ni yuka sa bU' koro phicha wUana mari. terminava de fazer dizia pro seu esposa bora carregar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000487.wav bU'soka h~utire niyuka bU'soka h~utire niyuka. dizia pra queimar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000488.wav ãyoa topU wayuka ãyoa topU wayuka. por isso ele ia la. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000489.wav tiare h~uawaa niyuka tiare h~uawaa niyuka. eles vão queimar a canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000490.wav nopuru s~ebutimharito do'se hiria wiha rokari nopuru s~ebutimharito do'se hiria wiha rokari . estava qual jeito vão sair e quanto e grossura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000491.wav ni tU'otua ni yuka tina ãyoaro tonamokase ni tU'otua ni yuka tina ãyoaro tonamokase. assim ele estava pensado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000492.wav õse amoka~ su'suduhkuro ñurkuro niyuka cho a'riro yU'U bU'kUro noakoreriata wio ha'norkUhU ni tU'otuduroniyuka tikorokhu õse amoka~ su'suduhkuro ñurkuro niyuka cho a'riro yU'U bU'kUro noakoreriata wio ha'norkUHU ni tU'otuduroniyuka tikorokhu. assim estava pegando mão o mulher dele vendo e dizendo seraque o meu marido vai fazer bonito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000493.wav noaria wia bahsayuka tinare noaria wia bahsayuka tinare. pro ele saia bonito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000494.wav wiha chU ñu õre khmuphatari sã wiha chU ñu õre khmuphatari sã. depois de sair ele estava colocando banco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000495.wav baro tha ore tha baro tha ore tha . depois aque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000496.wav to mhakUno me'ne wUabua yuka to mhakUno me'ne wUabua yuka. carregava com os filho deles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000497.wav wUa to to hurikhutu na bua diapU waa niyuka a'ri wUa to to hurikhutu na bua diapU waa niyuka a'ri. saindo no lugar que ele queimava e levando na agua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000498.wav na bu'sU tiro to yogari wa'so naha wamaria wa'i waa khayoro niyuka hina a'rire su hina na bu'sU tiro to yogari wa'so naha wamaria wa'i waa khayoro niyuka hina a'rire su hina. chagava de termina no porto ele ja ia esperimento com canoa novo de pescaria. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000499.wav cupa to nelsom to nimharkatiaro thichUna to bU' soka yo semuga wamatiria hiyuka a'ria cupa to nelsom to nimharkatiaro thichUna to bU' soka yo semuga wamatiria hiyuka a'ria. o padrinho nelson falando besteira o canoa dele era nome de semuga train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000500.wav sã khai k~uiro jaime wama tiriro hi're sã khai k~uiro Jaime wama tiriro hi're. aqui conosco mora uma pessoa que é chamado jaime. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000501.wav tiro yadU wañUno khoã thiano tiro yadU wañUno khoã thiano. como ele perdeu a minha malhadeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000502.wav to wahpa sachUre bUsokare wahpa sachUre hina to wahpa sachUre bUsokare wahpa sachUre hina. e foi cobrado. como ele foi cobrado uma canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000503.wav hai yU'U buhsokare yoati ni tirore yaba yoa hire hai yU'U buhsokare yoati ni tirore yaba yoa hire. ele disse: bem, eu vou lavrar uma canoa para voce. e foi... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000504.wav ãyo khoma naha tiro wa'aa ware ãyo khoma naha tiro wa'aa ware. então, ele pegou o machado e foi. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000505.wav tUre khãku yoa tiano cinco metro hidUre yoari himare tUre khãku yoa tiano cinco metro hidUre yoari himare. depois que ele derrubou a arvoré ele torou a madeira de cinco metros de comprimento. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000506.wav tiro hina ñu khio tiro hina ñu khio. ele tirou as medidas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000507.wav yoaro hina khãtaku thusu yoaro hina khãtaku thusu. terminando de torar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000508.wav khã yua yu'uahire hina khã (yua)yu'uahire hina. ele começou a lavrar a proa da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000509.wav a yoro tia tia tiare khã yu'ua phayo thusuro sa'a himare a yoro tia,tia tiare khã yu'ua phayo thusuro sa'a himare. então depois que acabou de lavrar a proa da canoa, ele começou de escavamento do casco da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000510.wav wio me'eta ti du'sero ma'a si'tiari khawukã yoaha hire a yoro tirore to wa'aera kure wa'aha hire wio me'eta ti du'sero ma'a si'tiari khawukã yoaha hire a yoro tirore to wa'aera kure wa'aha hire. mas,como ele fez a boca da canoa (brecha para lavrar) muito pequeno não deu certo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000511.wav tiro kh~u somana sa'a khõare yo'omeheta tiare sa'a yoa tiro kh~u somana sa'a khõare yo'omeheta tiare sa'a yoa. ele passou uma semana lavrando para poder terminar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000512.wav buhsoka wahai wa'inia nire khUnUmU hina hai ni'i buhsoka wahai wa'inia nire khUnUmU hina hai ni'i. um dia ele me falou que ia arrastar a canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000513.wav to phona me'ne wa'are hina tiare waha to phona me'ne wa'are hina tiare waha. com filhos dele, ele foi para arrastar a canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000514.wav wahata te to wehseri duhtukai duhk~uaa hire wahata te to wehseri duhtukai duhk~uaa hire. vieram arrastando até na beira das roças deles, lá eles deixaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000515.wav thuata pana yU'U wami ñuhire thuata pana yU'U wami ñuhire. quando meu irmão vinha voltando, ele viu aquela canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000516.wav cho dohse hiria hihari ni wa'a ñui sumai keno yoeratiari si hihare cho, dohse hiria hihari ni wa'a ñui sumai.keno yoeratiari si hihare. bem?, eu fui dar olhada para ver como que era mesmo a canoa. a proa da canoa era muito curto de mais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000517.wav tia nUmU ba'ro tiro h~Uhire hina tiroo phona me'ne tia nUmU ba'ro tiro h~Uhire hina tiroo phona me'ne. depois de tres dias ele queimou a canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000518.wav h~u yoachUta tiro yUwamita ñUno sUri hireta ti h~Uri wahatoatha h~u yoachUta, tiro yUwamita ñUno sUri hireta ti h~Uri wahatoatha. enquanto eles estavam queimando, o mesmo meu irmão foi dar uma olhada novamente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000519.wav tee sãre baro thuwi yaure cha buhsoka wihera warohare yabiotiaria waro wa'are wa'tisteaware ni tu'wire tee, sãre baro thuwi yaure cha buhsoka wihera warohare yabiotiaria waro wa'are wa'tisteaware ni tu'wire. depoi quando ele voltou nos disse que a canoa não tinha saido bonita e estava aparecendo muito feia e toda rachada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000520.wav ba'ropu to bahsipu yaure hina ba'ropu to bahsipu yaure hina. ja depois de muito tempo ele mesmo veio nos explicou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000521.wav bUhsoka wihierare yabiotiaria wa'ahare bUhsoka wihierare yabiotiaria wa'ahare. que a canoa não tinha dado certo e tinha saido muito feia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000522.wav mahsUno mahakUno ã hiria waro ma'sa phainare wa'manosi nire wio hina mahsUno mahakUno ã hiria waro ma'sa phainare wa'manosi nire wio hina. gente educada não se deve entregar canoa tão feia para outras pessoas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000523.wav to ayoria toita tia khi'ro khoãdoharero hina yabiotiari thunu bahuhãre wio meheta sõ'o a'ria bahuria yoarose bahu hãre to ayoria toita, tia khi'ro khoãdoharero hina yabiotiari thunu bahuhãre wio meheta, sõ'o a'ria bahuria yoarose bahu hãre . por isso a canoa ficou la mesmo. a canoa era tão feia que parecia igual 'aquela que nós temos em baixo'. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000524.wav yU'U õi durukuko tako nihã yU'U õi durukuko tako nihã estou aqui para falar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000525.wav yU'U wama hori phoko hira hiha yU'U wama hori phoko hira hiha meu nome é 'hori phoko' train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000526.wav hori phoko yU'U phUkUsUmUa khatia yU'Ure dU'sari koropUre yU'Ure wari hire yU wamatiare hori phoko yU'U phUkUsUmUa khatia yU'Ure dU'sari koropUre yU'Ure wari hire yU wamatiare hori phoko , meus pais quando eles ainda viviam ele me nomeram esse nome , sou a caçula . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000527.wav opa yU'U phUkU wihsokU mahkono hiha yU'U opa yU'U phUkU wihsokU mahkono hiha yU'U meu pai , sou a filha do wihsokU train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000528.wav yU'U ñUhchUkU wihsokUta hiri hire yU'U ñUhchUkU wihsokUta hiri hire meu avo tambem foi 'wihsokU' train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000529.wav yU'U phUkUsUmUa ti hia tiare yU'U ñUi nihinokapU ñU mUhatai yU'U phUkUsUmUa ti hia tiare yU'U ñUi nihinokapU ñU mUhatai eu chegei a ver o costumes dos meus pais desde quando eu era criança e eu me criei com esse costumes train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000530.wav wiarikoropU õita mahsa yU'U ñU te ñU mumuahã wiarikoropU õita mahsa yU'U ñU te ñU mumuahã e desde adolecencia tambem viu e hoje sigo ainda (alem da minha idade avançada). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000531.wav numia na dahpo yoachU ti bahchUsUmUre ti ño payo dahpoa ti marechosanumiare ti noano wahakuati ñopayo dahpoa hiri hire mahsa kururi pere numia na dahpo yoachU ti bahchUsUmUre ti ño payo dahpoa ti marechosanumiare ti noano wahakuati ñopayo dahpoa hiri hire mahsa kururi pere dessa maneira as mulheres quando eram trazida respeitavam seus tios e tratavam bem suas sogras esses costumes existiam em todas as etnias . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000532.wav ne phañari mahsa ti phañari mahsa hierainare namoti nohka ne phañari mahsa ti phañari mahsa hierainare namoti nohka casem-se com quem não deviam se casar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000533.wav yoaro me'ne a'ri dahcho mahka bora wa'ara hina yoaro me'ne a'ri dahcho mahka bora wa'ara hina por esse motivo o costume dos antepassados vai se acabando . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000534.wav ne khama ñopayoeraina ne khama ñopayoeraina já não se respeitam mais entre eles . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000535.wav õ ya mahkare wa'manopUre mahkari phaka mahka numia hiwariari hire õ ya mahkare wa'manopUre mahkari phaka mahka numia hiwariari hire antigamente existe muitas sobrinhas casadas nesse lugar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000536.wav ba'ro me'ne ti mipUre phiti wara hina noi ti ñU hikoaro korokare namoti sitota nohka ba'ro me'ne ti mipUre phiti wara hina noi ti ñU hikoaro korokare namoti sitota nohka depois de muito tempo isso vai se acabando ,e hoje em dia os homens vão se casando mulherzinha (vagabunda)que ele gosta . (que dizer ;sem levar em considaração dos costumes antigo) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000537.wav noano khama ñopayo dUhkUsU a'rina paye mahsakhU ãta hiri hire a'ri mahkare noano khama ñopayo dUhkUsU a'rina paye mahsakhU ãta hiri hire a'ri mahkare mutuamente eles respeitavam entre si e mesma coisa faziam tambem os grupos de outra etinia . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000538.wav phosakakhU hiatire kaina phosakakhU moreatire phUkU wamikiro wihsokU mUnano khUnaono manUno tinare khUatire phosakakhU hiatire kaina phosakakhU moreatire phUkU wamikiro wihsokU mUnano khUnaono manUno tinare khUatire os macuszinhos tambem viviam neste lugar , alguns macuszinhos se misturavam tambem neste lugar . finado tio 'wihsokU' que era o esposo da dessana que cuidava deles (dos macus). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000539.wav khumua hi wihõ wihina mahsa tatore noano thUotuina mahsa wi'iri mahsUno khUre o noariro thihari o ñariro hihari ni ti thUotu dahpoa ti noa khUtusUri hire khumua hi wihõ wihina mahsa tatore noano thUotuina mahsa wi'iri mahsUno khUre o noariro thihari o ñariro hihari ni ti thUotu dahpoa ti noa khUtusUri hire eles eram pajes que usavam 'wiõ'(pó alucigenosa) e através da alucinação eles sabiam que vinham os visitantes e sabiam que tipo de pessoa que ia visita-los (boa pessoa ou má pessoa) esses conhecimentos eles bons eles já tinham . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000540.wav ti ti thUotu dahpoa mipUre mari nihã ñarana ya me'ne dom khoamahkU to wari mari ni durukuha ti ti thUotu dahpoa mipUre mari nihã ñarana ya me'ne dom khoamahkU to wari mari ni durukuha esse sabedoria , hoje em dia na palavra dos brancos nos chamamos de 'dom' e foi dado pelo Deus supremo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000541.wav wahpanire a'rina phanare pho'o ti koyea korore ño yoatire yU phUkUmUnano koyea korore wahpanire a'rina phanare pho'o ti koyea korore ño yoatire yU phUkUmUnano koyea korore finado meu pais fazia dabucuris para oferecer 'cumatas' para seus cunhados tarianos e junto levava sua irmã para visitar seus parentes . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000542.wav õ yaya poai duhiri korore tina ñoa tire õ yaya poai duhiri korore tina ñoa tire eles levavam de visita para essa (irmã) que se casou em Iauareté train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000543.wav khamachuapu õre a'ri mahkare khamachuatire bUhkUna hiri khutu pUa di'ta khamachuapu õre a'ri mahkare khamachuatire bUhkUna hiri khutu pUa di'ta reuniam-se aqui somente os donos dessa comunidade train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000544.wav tiphapUre yU'U mahsari phare maloca existierare hina tiphapUre yU'U mahsari phare maloca existierare hina naquela epóca quando eu me criei existia uma maloca train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000545.wav ti phiti ti phiti estas (malocas) se acabaram train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000546.wav ti malocare pa'ya ta tire khoaphañonohkari hire ti malocare pa'ya ta tire khoaphañonohkari hire os padres que acabaram com essas malocas , derrubaram tudo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000547.wav ñaa hira a'ri wahtino ya wU'Use hira a'ri tire du'uga mUhsa ni tina pa'ya ñaa hira a'ri wahtino ya wU'Use hira a'ri tire du'uga mUhsa ni tina pa'ya isto é ruim , esses são casas do demonio voces precisa deixar esse costume ,disseram os padres . Então os padres ... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000548.wav tha pa civilização pa thuoturure pa thuo mahsiri dare tina natari hire pa'iya thoa tha pa civilização pa thuoturure pa thuo mahsiri dare tina natari hire pa'iya thoa ...trouxeram outra civilização ,outro pensamento ,outra maneira de pensar nas crenças . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000549.wav ãyoa ti phi'ti ti a'ri bUha wU'Use wU'ri phiti bora wa'chU ãyoa ti phi'ti ti a'ri bUha wU'Use wU'ri phiti bora wa'chU assim foi acabando e assim foram desaparecendo essa conviver nas casas grandes (malocas) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000550.wav ãyoa mipUre kã wU'seta hino mana hina ãyoa mipUre kã wU'seta hino mana hina por esta razão só uma familia mora numa casa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000551.wav tina ma~ikhU mUna bu'emanoerina hire tina ma~ikhU mUna bu'emanoerina hire os finados meus pais não tinham estudos . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000552.wav paya wU'Usere bu'e bUhkerina hire tina bUhkUna mUna paya wU'Usere bu'e bUhkerina hire tina bUhkUna mUna os finados nossos avos numa foram estudar com missionarios . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000553.wav noã wU'Use di'ta soã wU'Useka rebokari wU'Use hire noã wU'Use di'ta soã wU'Useka rebokari wU'Use hire ...eles rebocavam com com tabatinga ,bem vermelhinhas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000554.wav tikhU phitia wa'are mahsã yaria wa'a tuaro mahkaina yaria wa'a bUhkUna mUna yaria wa'a tikHU phitia wa'are mahsã yaria wa'a tuaro mahkaina yaria wa'a bUhkUna mUna yaria wa'a isso tambem se acabou , gente morreu , pessoas forças de vontades morreram tambem ... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000555.wav ãhira ãhipata a'ri bu'erare thuo nUnU yU'dUa thuo nUnU yUdU pharabU da'rasere ãhira ãhipata a'ri bu'erare thuo nUnU yU'dUa thuo nUnU yUdU pharabU da'rasere dessa maniera pensam mais nos trabalhos e so pensam nos estudos mas... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000556.wav noã yU'duhkUsU hibori mahka wa'chUakhu hiri mahka thi mana noano wa'ta weri mahka hibori mahka noã yU'duhkUsU hibori mahka wa'chUakhu hiri mahka thi mana noano wa'ta weri mahka hibori mahka a comunidade era para estar bem limpa ,com gado no campo e era para estar com casas rebocado com tabatinga. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000557.wav ti yaa wU'Use dU'tUkarire noano thanawehka tanawe noano thanawe ba'ro me'ne hina ti yaa wU'Use dU'tUkarire noano thanawehka tanawe noano thanawe ba'ro me'ne hina eles roçavam ao redores das casas deles , roçavam e deixavam bem limpos .... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000558.wav toatare hina nopemehta toa a'ri wihpi a'ri laranja toa a'ri kuku tara hina toatare hina nopemehta toa a'ri wihpi a'ri laranja toa a'ri kuku tara hina ...e plantavam todo tipo de planta frutiferas como açaí , como laranjas e plantavam tambem côcos . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000559.wav tire ti yaa wU'Usei hina toawio dahpohka õ yo'o õ karuru mahkarohka wU'rUse õ mõ bahukana hina tire ti yaa wU'Usei hina toawio dahpohka õ yo'o õ karuru mahkarohka wU'rUse õ mõ bahukana hina hoje em dia as pessoas plantam muito perto de casas , então , o caruru parece como se fosse uma selva .( cheio de plantas sem espaçãmento e sem limpeza) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000560.wav ãriro mipUre boraa wa'ara hina ãriro thuanohkana phototi noa yUdUhkUsU ti noa yUdUhkUsU wa'boripha hina õse thua hana hina ãriro mipUre boraa wa'ara hina ãriro thuanohkana phototi noa yUdUhkUsU ti noa yUdUhkUsU wa'boripha hina õse thua hana hina por isso a comunidade esta ficando prá tráz , ficou desse jeito , em vez de melhorar ficou desse jeito agora . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000561.wav thUomahsina wa'manopUre yU'U wa'ma numiari phare hire arina thUomahsina wa'manopUre yU'U wa'ma numiari phare hire arina como nós eramos mais inteligentes na epoca que eu era adolecente . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000562.wav khomasihto pari sU'ti noã sapato noã khomasihto pari sU'ti noã sapato noã os rapazes traziam panelas , vestiam roupas bonitas ,calçavam sapatos... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000563.wav sãina wamahpiaka hia tire noano sãina wamahpiaka hia tire noano ...assim eles viviam bem , .... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000564.wav yoarose hiatire yU'U wa'ma bUhkUachU mipUre ti mariana hina yoarose hiatire yU'U wa'ma bUhkUachU mipUre ti mariana hina ...na epoca em que eu me criei ,esse tipo de coisa ja não existe mais . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000565.wav khasawehã wehté tichU noano mari yoa mahsika khasawehã wehté tichU noano mari yoa mahsika. deve ser limpado se estiver sujo deve ser tratado bem train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000566.wav wasupu a'ria ãta wasupu a'ria ãta . bochecha esse né train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000567.wav pU'tiaka hira a'ria pU'tiaka hira a'ria. esse é o queixo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000568.wav tik~U hika tik~U hika . esse é train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000569.wav pairo di'i bUhUriro yUhUro maerakato pairo di'i bUhUriro yUhUro maerakato. quem é gordo não tem cintura train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000570.wav e micha michakarehina e to ya equipe ti dara tiaina waro hire mahsi hari 4 aluno tina ti ya trabalho yoa taa nire hina michane e micha michakarehina e to ya equipe ti dara tiaina waro hire mahsi hari 4 aluno tina ti ya trabalho yoa taa nire hina michane. agora no momento ha quatro alunos da equipe trabalhando, e hoje eles vao mostrar os resultados do seus trabalhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000571.wav ~ayoro me'ne mari hipitiera kure haka mari ~ata (~ayoro me'ne) mari hipitiera kure haka mari ~ata? mas, nem todos estao presente aqui. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000572.wav wi'o meta dahra hiro hiwaroaka importante hiro nina ari oficina mahsi hari linguistica wi'o meta dahra hiro hiwaroaka, importante hiro nina ari oficina mahsi hari linguistica. esso da muito trabalho, mas esta oficina e muito importante para nos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000573.wav mari ~o phano pure mari hoa mahsierina peri di'ta hi mari mari ~o phano pure mari hoa mahsierina peri di'ta hi mari. antigamente nos nao sabiamos a escrever na nossa lingua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000574.wav micharkhare documentaa nina tire hina mahsihari mari ti mari yoari khirire micharkhare documentaa nina tire hina mahsihari, mari ti mari yoari khirire. hoje em dia estao documentando sobre nossos conhecimentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000575.wav ~ayoro me'ne hina mari ~nUnaka hina do'se ti da'ra hina ~ayoro me'ne hina, mari ~nUnaka hina do'se ti da'ra hina. entao, nos vamos ver os trabalhos deles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000576.wav namichare yoaka a yoana mari primeira oficinane a gente começou começamos no mes de setembro de 2001 (namichare yoaka) a yoana mari primeira oficinane a gente começou (começamos) no mes de setembro de 2001. a primeira oficina foi feita em setembro de dois mil e um. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000577.wav mari ti phare do'se hina hi siniari mari ti phare do'se hina hi siniari? voces sabem como nos eramos naquela epoca? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000578.wav mari kotiria noano durukuina hika mari yaana ãta mari kotiria noano durukuina hika mari yaana ãta? nos kotiria falamos bem a nossa lingua, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000579.wav duruku waroa duruku waroa. falamos bem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000580.wav to wahtoare mari yaba yaba marine duhsari to wahtoare mari, (yaba) yaba marine duhsari? alem de falar bem, o que nos faltava? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000581.wav hoaro di'ta a~ta hoaro di'ta a~ta? somente a escrita, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000582.wav yo me~ta objetivo principal da escola e construi escola proprio da lingua kotiria hino hire mahsihari yo me~ta objetivo principal da escola e construi escola proprio da lingua kotiria (hino) hire, mahsihari! bem, o objetivo principal desta escola e construir a sua sede propria para o ensino da lingua kotiria. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000583.wav yabaro escola diferenciado ti projeto apUre s~ayoa dUhkaro yaba magisterio indigena 1 me'ne ti projeto dUkare mahsi hari yabaro, escola diferenciado ti projeto apUre s~ayoa dUhkaro yaba magisterio indigena 1 me'ne ti projeto dUkare, mahsi hari! esta ideia de criar essa escola diferenciada, teve inicio com projeto do magisterio indigena 1. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000584.wav a yoaro me'ne ~hU sa (a yoaro me'ne ~hU, sa) por isso nos. (errou no dialogo) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000585.wav tophUre phayU ~nUre tina tophUre phayU ~nUre tina. haviam varias pessoas la. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000586.wav yaba tina primeiro yoa dUhkarina hika baniwa e tuyuka tina ya objetivo hire 'ma'sihari' tariano tambem era pra revitalizar as lingua hire tinare yaba, tina primeiro yoa dUhkarina hika baniwa e tuyuka, tina ya objetivo hire 'ma'sihari', tariano tambem era pra revitalizar as lingua hire tinare. os primeiros que aplicaram este projeto foram os baniwa, e os tuyukas; os tarianso deveriam revitalizar suas linguas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000587.wav a yoana ~sa khU~u ti wahtoi ñu w~ahkUrkanore mahsi hari a yoana ~sa khU~u ti wahtoi ñu w~ahkUrkanore mahsi hari. entao, dali tivemos essa ideia de elaborar tambem o projeto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000588.wav mari kotiria vivo hina ni'i mari mahsi hari cultura kUa lingua completo mari kotiria vivo hina ni'i mari mahsi hari, cultura kUa, lingua completo. nos kotiria temos cultura viva, temos cultura e linguagem falada completa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000589.wav yo mehta mari boowaroa hikUru mari ya cultura bonase mari ya cultura warona yo mehta mari boowaroa hikUru mari ya cultura bonase mari ya cultura warona. mas, nos esquecemos completamente nosso custumes do passados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000590.wav a~hi phana mari ya durkua warore khUa phañohi mahsi hari a~hi phana mari ya durkua warore khUa phañohi mahsi hari. memso assim nos falamos a lingua completa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000591.wav mas a gente esquecemos nossa cultura payere mahsi hari a yoro me'ne a duhkare to hina mas, a gente esquecemos nossa cultura payere mahsi hari, a yoro me'ne a duhkare to hina. mas a gente esqueceu alguns costumes da nossa cultura, por esse motivo comecou essa oficina para o resgate da cultura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000592.wav yaba õ oficina primeiro marine hina to õ linguare yoa hina ni dUhkanore mahsi hari topUre yaba, õ oficina primeiro marine hina,(to) õ linguare yoa hina ni dUhkanore mahsi hari topUre. na primeira oficina foi elaborado o projeto para resgatar as linguas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000593.wav sane tuaro ajudari koro khi'ro hika ti yaba ti projeto sã elaborachU ajudari koro khi'ro e dra marta tikoro ajudatire sane ti projetore yoaro mahsi hari sane tuaro ajudari koro khi'ro hika ti yaba ti projeto sã elaborachU ajudari koro khi'ro e Dra. MARTA, tikoro ajudatire sane ti projetore yoaro mahsi hari. a pessoa que nos ajudou muito nessa elaboracao desse projeto foi a Dra. MARTA, ela nos ajudou na elaboracao do projeto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000594.wav a yoaro me'ne hina e kh~Ukoro linguistica marine hina yoado'tikoro marine wãhkUkhari hire masihare a'ri tikoro: estai presente a dra kristine ti phare ti koro tese yoa ni hikoa hire mahsi hari a yoaro me'ne hina, e kh~Ukoro linguistica marine hina yoado'tikoro marine wãhkUkhari hire masihare a'ri tikoro: estai presente a Dra.KRISTINE ti phare ti koro tese yoa ni hikoa hire mahsi hari. Bem, uma linguistica de bem longe lembrou da gente: ela esta aqui presente a Dra. Kristine, sabe! me parece que ela naquela epoca estaria fazendo sua tese linguistica. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000595.wav ~ayoaro tikoro yoaro mahkari korore ñUdUkamaina tikorore ãta ~ayoaro tikoro yoaro mahkari korore ñUdUkamaina tikorore ãta? e a gente conheceu ela de bem distante desse lugar, nao e? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000596.wav mari ñUchUta tikoro marine yoado waroareto hiphitiro mU'sa tU'otuka to'na ~ata mari ñUchUta tikoro marine yoado waroareto, hiphitiro mU'sa tU'otuka to'na ~ata?. nos estamos de prova que ela nos ajudou muito, e todos estao siente disso. certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000597.wav yU'U sã magisterio yoana phuta hoaduhka tU'su mai bi'oerakUru bioise (yU'U), sã magisterio yoana phuta hoaduhka tU'su mai bi'oerakUru bioise. comecei a elaborar o projeto, desde quando eu estava estudando no magisterio, mas nao consegui nada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000598.wav ate agora mari bi'oera sini'i tire ãta ate agora mari bi'oera sini'i tire, ãta? ate agora a gente nao conseguiu ainda, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000599.wav ultimo quarto oficinare ta noã tiarota yoa bahtoare marine hina mUhsa mahsika ãta ultimo quarto oficinare ta noã tiarota yoa bahtoare marine hina, mUhsa mahsika ãta? na ultima, quarta oficina, ela fez coisa muito boa para nos, voces sabem disso, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000600.wav do'se hia mahkre tikoro yoa ba'to phate marine do'se hia mahkre tikoro yoa ba'to phate marine? o que e que ela fez na ultima oficina para nos? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000601.wav e nasalizaçao nia barore marine tuaro yoa marero tikoro tireta tuaro erra no'ori hire hoanaphU masihari e, nasalizaçao nia barore marine tuaro yoa marero tikoro, tireta tuaro erra no'ori hire hoanaphU masihari? ela nos ensinou sobre a nasalizacao, isso que a gente erravamos tanto na nossa escrita. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000602.wav ~ayoaro tikoro marine phiro yoadoro nina mahsihari ~ayoaro, tikoro marine phiro yoadoro nina mahsihari! ela esta nos ajudando muito com isso, sabe? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000603.wav ~ayoaro wa'toare tikoro marine (~ayoaro wa'toare tikoro marine...). (enquanto isso ela nos...) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000604.wav yu si khumaripU phi'tiamare to projeto mahsi hari (yu) si khumaripU phi'tiamare to projeto, mahsi hari! o projeto dela tinha acabado no ano passado, sabe! train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000605.wav ti koro marine pa projeto yoa aprova himarero ~ayoaro tikoro hiratha michakãre ti koro marine pa projeto yoa aprova himarero, ~ayoaro tikoro hiratha michakãre. ela fez outro projeto e foi aprovado, por isso momento ela continua nos ajudando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000606.wav to ya equipe me'ne hina noano documentaa waro tina yoa ta nina a'ri phapUre hina to ya equipe me'ne hina noano documentaa waro tina yoa ta nina a'ri phapUre hina. agora junto com sua equipe vao comecar documentar todas as atividades. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000607.wav noatiarota hina ãta noatiarota hina, ãta? o trabalho muito bem feito, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000608.wav wio meheta tire ni'itha yoatapU yu ba'si analisai tha mahsi hari wio meheta tire ni'itha yoatapU, yu ba'si analisai tha, mahsi hari. depois de ter falado tanto sobre oficinas, eu fui analizar sobre isso hoje. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000609.wav chu mari oficina yoa du'hi ~ata bokartiaka mari ni thUotuti yU'U mUhsa thUotuka ~ata chu, mari oficina yoa du'hi ~ata bokartiaka mari, ni thUotuti yU'U mUhsa thUotuka, ~ata. bem, nos fazemos atividades somentes na oficinas e depois esquecemos sobre isso, voces estao sabendo disso, certo! train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000610.wav ate s~a professorekh~u ne sã ya me'ne kh~u p~u hoa ne yoera tia siniha mari ate s~a professorekh~u ne sã ya me'ne kh~u p~u hoa, ne yoera tia siniha mari. ate nos professores tambem ainda nao escreveram nenhuma folha de papel em nossa lingua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000611.wav oficinari hichU mari hoaka di'ta hira mahsi oficinari hichU mari hoaka di'ta hira mahsi. so temos aquilo que a gente escreveu durante a oficina. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000612.wav ~ayoro hina yu ba'si õse wãkU~i mahsi hari cada cada responsavel mari himahana principalmente pais dos aluno kh~Unoka historia hoamUha hina mari ~ayoro hina, yu ba'si õse wãkU~i mahsi hari, (cada), cada responsavel mari himahana principalmente pais dos aluno kh~Unoka historia hoamUha hina mari. por isso eu fiquei pensando, que cada responsavel do aluno deveria escrever pelo menos uma estoria. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000613.wav ~ayorore ni're tikoro koro micharka durkaitha tUohari mUhsa ~ayorore ni're tikoro koro micharka durkaitha, tUohari mUhsa. 'ela falou pra nos que esses equipamentos vao ficar aqui mesomo'; voces estao ouvindo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000614.wav yaba micharkare a'rina ~oi thuah~a ta'a nire a'ri equipamentos masihari a'rina õi quatro aluno ãta yaba micharkare, (a'rina) ~oi thuah~a ta'a nire a'ri equipamentos masihari a'rina õi quatro aluno, ãta? esse equipamentos vao permanecer aqui, e sao quatro alunos responsaveis para esses equipamentos, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000615.wav tina hire tire responde yaba responsaveis tina hire tire (responde...) yaba responsaveis. eles vao ser responsaveis para esses equipamentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000616.wav ãyoa tina ou hoaduerakh~U wio ya'uaka ni're mahsi hari ãyoa tina ou hoaduerakh~U, wio ya'uaka ni're mahsi hari. se eles nao quiserem escrever, tambem eles podem contar as estorias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000617.wav muhsa ki'nare khitire noano ya'u no'a khUaina yaunaka tina muhsare ñUnaa thUonaa yoaka masihari muhsa ki'nare khitire (noano ya'u), no'a khUaina yaunaka tina muhsare ñUnaa, thUonaa yoaka masihari. voces que sao mais antigos que sabem estorias vao contar as estorias, eles (os que sabem manusear os equipamentos) vao fotografar e tirar videos de voces. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000618.wav mari tipUre ñu hoa hina khUato noano nino nire mari tipUre ñu hoa hina khUato noano nino nire. assim com fotos e videos vai ser facil para copiar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000619.wav patere mari yaba mari livrok~a ba'ro yoaduachU'pUre basioerara masi hari paina khiti noaka mahkanaka khamamare masihari patere mari, yaba mari livrok~a ba'ro yoaduachU'pUre basioerara masi hari paina khiti noaka mahkanaka khamamare masihari. as vezes quando a gente quer escrever livrinhos fica dificil. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000620.wav paina khi'ti noaka mahkanaka khama ma're mahsihari paina khi'ti noaka mahkanaka khama ma're, mahsihari. as vezes sao necessarios os livrinhos de estorietas para as criancadas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000621.wav yaupechU bUhUyaria barore mahsihari tina bhUkUna mhasia nikata yaupechU bUhUyaria barore mahsihari tina bhUkUna mhasia nikata. esses contos que contenham piadinhas, os velhos devem saber. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000622.wav o mari h~U ãta o mari h~U ãta, nos tambem mesma coisa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000623.wav ti mahkare marire ãyoati hiyuti thU'onaka mUsa ti mahkare marire ãyoati hiyuti thU'onaka mUsa. e isso que eles vao fazer, voces vao ouvir sobre isso depois. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000624.wav tina no'a história ba'ro mahsina wa'a tinare durku tina, no'a história ba'ro mahsina wa'a tinare durku. voces quem conhecem algumas estorias, falam com eles. (com pessoal do equipamento) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000625.wav o tinare phirka tina filma noano o grava yoa ta ni're mahsihari mari documentato noano o tinare phirka tina filma noano, o grava yoa ta ni're mahsihari mari documentato noano. chamem eles para filmar ou para gravar as estorinhas, assim pode facilitar o documentario. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000626.wav o noa hoa bueinakh~U hoanaka mUhsa hoa'tia hina mahsihari o noa hoa bueinakh~U hoanaka mUhsa hoa'tia hina, mahsihari. voces que estao aprendendo a escrever, podem escrever mesmo sem falta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000627.wav pa'tere mihcharka yU'U ~oi hoa duhtirka'chUre depois de quatro oficinas mari pairo hoa mahsieriro du'hiro duhi'h~aka pa'tere, mihcharka yU'U ~oi hoa duhtirka'chUre depois de quatro oficinas mari pairo hoa mahsieriro du'hiro duhi'h~aka. se eu mandar escrever agora depois de quatro oficinas, talves alguns de voces ainda nao sabem escrever nada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000628.wav tá ã hika mahsihari mari ãyona tuaro tire bo'ona thina tá ã hika mahsihari, mari ãyona tuaro tire bo'ona thina. por isso a gente nao podemos esquecer daquilo que a gente aprendeu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000629.wav ãyoa to di'thire yU'U tuaro ni duaro mahsihari tikoro marire yoado waroare mahsihari ãyoa, to di'thire yU'U tuaro ni duaro mahsihari, tikoro marire yoado waroare mahsihari. era somente isto que eu queria comentar, ela nos ajudou de verdade. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000630.wav principalmente os alunos mahsihari principalmente os alunos mahsihari. principalmente para os alunos, sabe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000631.wav noa yUdUare mahsihari hiphi'tiro alunua pUreta õse di'ta thuaro khamamati noa yUdUare mahsihari, hiphi'tiro alunua pUreta õse di'ta thuaro khamamati. e muito bom, queria que todos os alunos fossem treinados tambem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000632.wav wi'o meheta equipamento se'e ãhire mahsihare wi'o mehta yoadua õi thuhã nire thuarose mahsihari a'rina marire yoa doaka ti equipe wi'o meheta equipamento se'e ãhire mahsihare, wi'o mehta yoadua õi thuhã nire thuarose mahsihari a'rina marire yoa doaka ti equipe. mas, faltam os equipamentos, esses alunos da equipe da filmagem vao nos ajudar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000633.wav ãyoaro mari micharkakare ti ya é trabalho desenvolvidore ba'ro ñUnaka mahsihari ãyoaro mari micharkakare ti ya é trabalho desenvolvidore ba'ro ñUnaka mahsihari. daqui a pouco nos vamos ver os trabalhos desenvolvidos por eles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000634.wav toi noano ñUduhinaka mUhsã bueina noano hoana toi noano ñUduhinaka mUhsã bueina, noano hoana. voces alunos prestem bem atencao, e vao anotando coisas importantes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000635.wav topuru thire michare topuru thire michare. era somente isto pra hoje. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000636.wav mUsa tarire tuaro wa'cheha yoaro mahkaina tara mUsa tarire tuaro wa'cheha, yoaro mahkaina tara. 'sejam bem vindos', pra voces que vieram de muito longe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000637.wav paina tari hire wi'o meheta ñamichakapU himare paina tari hire wi'o meheta ñamichakapU himare. e para outros que vieram tambem, mas o dia marcado era pra amanha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000638.wav mUhsa programação ña'a phi'tia ãta mUhsa programação ña'a phi'tia ãta? todos voces receberam a lista da programacao, certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000639.wav khanU professor reginaldo war'ka phaño tusUre tipUre mahsi michare nañonaka khanU professor Reginaldo war'ka phaño tusUre, tipUre mahsi michare nañonaka. ontem mesmo o professor Reginaldo enviou convite e progrmacao, hoje, ate no final do dia vamos saber toda programacao desta oficina. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000640.wav topurru thira yU'Ure topurru thira yU'Ure. era somente isto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000641.wav yU'Ure a'riro ñarairo yU'Ure a'riro ñarairo. eu esse branco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000642.wav a'riro yU'Ure kihti thU'oro tara michãre a'riro yU'Ure kihti thU'oro tara michãre. esse (homem branco) veio hoje consultar a historia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000643.wav mar~i ya wU'Ure a'riro sã wi'ira michare mar~i ya wU'Ure a'riro sã wi'ira michare. esse (homem branco) está chegando (acabou de chegar) hoje em nossa casa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000644.wav yU'U hiha boaro yairo phanamino yU'U hiha Boaro yairo phanamino. eu sou neto do pajé Boaro (Nome de pessoa). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000645.wav tire ya'uthi ya'uthi mU'U to wamane tire ya'uthi ya'uthi mU'U to wamane . voce vai explicar... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000646.wav ã nãi wa'a tire ya'uthi ya'uthi mU'U ti hira ti ã wama tira ni ya'uithi mU'U ã nãi wa'a tire ya'uthi ya'uthi mU'U ti hira ti (ã wama tira ni ya'uithi mU'U). numa boa, explica (aí) voc~e como se chamam esses (instrumentos) e explica como eles (os instrumentos) são. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000647.wav a'ri karisureta dUhkaika yU'U a'ri karisureta dUhkaika yU'U. Esses Karisus que eu vou começar... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000648.wav ã ã. ta bom. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000649.wav yU'U ñuhch~u to bahsari wU'U thusãri wU'Ure to sUo to phuti to wa'cheri hira a'ri yU'U ñuhch~u to bahsari wU'U thusãri wU'Ure to sUo to phuti to wa'cheri hira a'ri. Esses são (os instrumentos, Karisus) que o meus antepassados (mes avos) usavam nas festas (bahsari/thusãri) pra alegrar aquele local (na casa). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000650.wav karisu wamatira phutipea wamatira a'ri yU'U ya me'ne karisu wamatira phutipea wamatira a'ri yU'U ya me'ne. na minha língua chama se instrumento de brincadeira de sopro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000651.wav mar~i ya me'ne phutipea wamatira phoriwU'Ure noãno wa'chero mar~i thU'otua hira a'ri mar~i ya me'ne phutipea wamatira phoriwU'Ure noãno wa'chero mar~i thU'otua hira a'ri. Na nossa lingua chamamos instrumento de sopro é isso é para alegrar bastante a casa de dabukuri (festa de oferta). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000652.wav ã hichu khamoãri nUmUre ti bUhkUna khatia a'riro boaro yairo ã hichu khamoãri nUmUre ti bUhkUna khatia a'riro Boaro Yairo. Também (é usado) na cerimonia de iniciação(pl) desde o tempo do Boaro Yairo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000653.wav mu khutiro ti phUkUro to ñUhkachU ti wa'cheri hira a'ri Mu Khutiro ti phUkUro to ñUhkachU ti wa'cheri hira a'ri. Mu Khutiro é o pai deles (karisu) e os guia (olha por) eles (que) alegram as cerimonias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000654.wav a'ri ti hira a'ri ti hira. eles são (para) isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000655.wav a'ria hiri hire ti bahsarinUmU ti bUhsaria a'ria hiri hire ti bahsarinUmU ti bUhsaria. essa (pedra de quartzo) era usada como colar nos dias de cerimonia [bahsari]. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000656.wav t~U bohoaka wama tira t~U bohoaka wama tira. ela se chama t~u bohoaka (que usa no dia da festa tradicional). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000657.wav a'ria bUhsa a'ria bUhsa. eles usavam no pescoço isso (mostrando a pedra). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000658.wav tina bUhkUna tina bUhkUna. eles os mais antigos (velhos). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000659.wav ti phUkUro mu khutiro a'riro dianumiõ yairo boaro yairo tina hiri hire a'ri phoayere mar~i ya phoaye mõ phoayere ti phUkUro Mu Khutiro, a'riro Dianumiõ Yairo, Boaro Yairo tina Hiri Hire, a'ri phoayere mar~i ya phoaye mõ phoayere. o pai dele é Mu Khutiro.(desde origem) eles sao filhos(ou irmãos) de Dian~umiõ Yairo. Boaro Yairo e eles tres (pessoas) existiram aqui nessa nossa cachoeira que é chamada de Koama Phoaye(Caruru-Cachoeira). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000660.wav mõ phoaye ti niri phoaye phamuri phaoye wama tira ti phoaye to mahkaina mar~i hika mõ phoaye ti niri phoaye, phamuri phaoye wama tira ti phoaye to mahkaina mar~i hika. nessa cachoeira que é chamada de caruru-cachoeira é conhecida como a cachoeira de nossa origem e nós somos desse lugar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000661.wav a'ri hiri hire mari ñUchUsUmua ti tua mari k hUne a'ri hiri hire mari ñUchUsUmua ti tua mari(k)hUne. foram essas (as forças) dos nossos antepassados (avós) e tambem para nós. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000662.wav a'rire papea tina noano wa'cheri hire ne do'atieraa né bUhUawihtiera hire tina hiri hire a'rire a'rire papea tina noano wa'cheri hire ne do'atieraa né bUhUawihtiera hire tina hiri hire a'rire. com isso eles se divertiam bastante e se sentiam alegres e nunca adoeciam ou tiham tristezas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000663.wav wamatira a'ri thuriã phoka wamatira mari ya me'ne thuriã pohka hira wamatira a'ri thuriã phoka wamatira mari ya me'ne, thuriã pohka hira. esses se chamam japurutu (flautas grandes) na nossa fala, esses que são os Japurutu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000664.wav duita a'riro mari ñUch~U phamuri mahsUno to doipUta to wa'cheri hika a'ri doipUta a'ri dahchore tiro phamu mUh~Uataro a'rire mUhsa a'rire papenaka to ni k~uri hika a'ri duita a'riro mari ñUch~U phamuri mahsUno to doipUta to wa'cheri hika a'ri doipUta a'ri dahchore tiro phamu mUh~Uataro a'rire mUhsa a'rire papenaka to ni k~uri hika a'ri. desde a origem do mundo, nossos avós nos deixaram esses instrumentos de sopro para alegrar e transmitir para as futuras gerações. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000665.wav a yoro marimahsa kotiria a'rire mari khUaka mari mõ mahkãina a yoro marimahsa Kotiria a'rire mari khUaka mari mõ mahkãina. por isso nós Kotiria ainda temos esses (instrumentos), nós moradores de Carurú. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000666.wav ã ã dohse yoana aãã ã,ã dohse yoana aãã. como assim? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000667.wav a'ri taka õse hia hieraka mahkarakapU tara a'ri mahkarakapU a'ri taka õse hia hieraka mahkarakapU tara a'ri, mahkarakapU. esses (instrumentos) vem do mato, mas não aparecem assim como esses prontos... do mato. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000668.wav õ mahanone mar~iana õ mõ mahanone mar~iana a'ri ba'ro mar~iana õ mahanone mar~iana õ mõ mahanone mar~iana a'ri ba'ro mar~iana. esse tipo não existem aqui na parte de Carurú e nem aqui em cima (na mata proxima). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000669.wav pU taka a'ri mã photapU taka ti pU taka a'ri mã photapU taka ti. esses (materiais) vem lá da nascente deste rio (Uaupés). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000670.wav yabaropU a'ri yabaro soãria photapU yabaropU a'ri yabaro soãria photapU. esse (karisu)vem lá da nascente vermelha (do rio Querarí). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000671.wav tari hira a'ri ñimikU dahpotopU a'ri hira ñimikU doipUta to a'riro phamuri mahsUno to k~uri hira topU ti dihtapU hira a'ri ba'ro tari hira a'ri ÑimikU dahpotopU a'ri hira ñimikU doipUta to a'riro phamuri mahsUno to k~uri hira topU ti dihtapU hira a'ri ba'ro. esse (material) veio lá do pé da serra de Sorva (fruta) (onde) tem um monte que é chamado de ÑimikU. Esse monte é a origem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000672.wav ã hichU a'ri mã photapU tara te khoria phitopU wãhtino poa ti ninopU yurupari mahanopU hira ã hichU a'ri mã photapU tara te khoria phitopU wãhtino poa ti ninopU Yurupari mahanopU hira. Também esses (materiais) vem na boca do Rio da Flores (Miraflores) e também do cachoeira do diabo, subindo em Juruparí (comunidade). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000673.wav topU a'rina nataa a'rire khUanona mari a'ri topU hira a'ri ba'ro karisu topU a'rina nataa a'rire khUanona mari a'ri topU hira a'ri ba'ro Karisu. Esse material do Karisu que nós temos aqui trouxeram de lá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000674.wav a'ri õse hia hierara pha yoa noã wã'asori wU'Uri hira a'ri õse hia hierara pha yoa noã wã'asori wU'Uri hira. esses (instrumentos) não aparece assim, esses são varas cumpridas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000675.wav pa wamokãre tiaria ñaa pa wamokãre tiaria ñaa. uma mão e tres dedos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000676.wav ã hira a'ri topU tari hia a'ri karisu ã hira a'ri topU tari hia a'ri Karisu. então esses Karisus (material) vem de lá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000677.wav õre mar~iana marine a'ri ba'ro õre mar~iana marine a'ri ba'ro. aqui não existem esse tipo de material. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000678.wav a'ri k h~u ã hira õita a'rita mari hiroi phamuri phoaye mahanoita hira a'ri(k)h~u ã hira õita a'rita mari hiroi phamuri phoaye mahanoita hira. o material do japurutu (instrumento) se encontra aqui mesmo no lugar de origem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000679.wav õse mari yUsoripU a'ri wamatira pu th~uria pohka wamatira õse mari yoaripU õse mari yUsoripU a'ri wamatira (pu) th~uria pohka wamatira õse mari yoaripU. depois que confeccionado esse (instrumento) se chama Japurutu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000680.wav wamano mari yU'so ma'noerachU puño wamatika a'ri wamano mari yU'so ma'noerachU puño wamatika a'ri. antes de ser cortado, chama-se esse (material) se chama puño. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000681.wav doita a'rire mari paperina mari mariñich~usUmUa pUta a'rire õre phamuri phoayere khusUata ti yoari hika a'ri doita a'rire mari paperina mari mariñich~usUmUa pUta a'rire õre phamuri phoayere khusUata ti yoari hika a'ri. desde os nossos antepassados (avós) eles usavam esse instrumento para animar seus banhos de Cachoeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000682.wav na mahkarakapU na wa'a yU'so phuti ti yoari hira a'ri na mahkarakapU na wa'a yU'so phuti ti yoari hira a'ri. esses (instrumentos) eram tirados da mata, cortados e tocados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000683.wav a'ri hira a'ri hira. são esses. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000684.wav patere ñami khunu phuti wã'kana tina si'nini phayuru tiri nUmUne patere ñami khunu phuti wã'kana tina si'nini phayuru tiri nUmUne. as vezes eles tocam pela manhã bem cedo no dia das festas (dia de Caxiri). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000685.wav ti pho'oti nUmUre ti pho'oti nUmUre. no dia da festa de Dabukuri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000686.wav o khamoari nUmUne tiwachea hira a'ri t~uria phoka ti nia o khamoari nUmUne tiwachea hira a'ri t~uria phoka ti nia. e no dia de cerimonia de iniciação eles tocam (alegram) esses(instrumentos) para animar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000687.wav ã hichU ti phayuru dahrea nUmUrine pho'oata phutira tina ã hichU ti phayuru dahrea nUmUrine pho'oata phutira tina. no dia de preparação de Caxiri eles tambem animam para festa de Dabukuri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000688.wav hikoaro me'ne tina thu'otura phutia hikoaro me'ne tina thu'otura,phutia. eles se sentem alegras tocando estes instrumentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000689.wav ã hichU thoa ã hichU thoa. e tambem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000690.wav pho'ori nUmUre phuti sa'na a'ri me'neta t~uria phoka me'neta pho'oa pho'ori nUmUre phuti sa'na a'ri me'neta t~uria phoka me'neta pho'oa. no dia de Dabukuri eles sempre entram tocando com esse japurutus. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000691.wav ti ayori a'ri mari ñich~U mu khutiro to ãyo sU'o wa'cheri hira a'ri th~uria pohka wamatira ti ayori a'ri mari ñich~U Mu Khutiro to ãyo sU'o wa'cheri hira a'ri th~uria pohka wamatira. Então, esses instrumentos chamados Japurutu foram utilizados pelos nossos antepassados (avos) Mu Khutiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000692.wav a'ri k h~U phuti pea k h~U ã thira a'ri(k)h~U phuti pea (k)h~U ã thira. Esses de sopro (Karisu) são os mesmos daqueles (Japurutu) lá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000693.wav bahsari nUmU bahsari nUmU. no dia da cerimonia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000694.wav pho'operi nUmU pho'operi nUmU. no dia de Dabukuri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000695.wav õse mari ãã si'ni nañona mari phutipea hira a'ri õse mari ãã si'ni nañona mari phutipea hira a'ri. Esses (Karisu) também são tocados nos dias de festas simples. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000696.wav phutipea ñarana yoarose'ta mar~i wa'chero mari thU'otua hira a'ri mar~i ya bagapo hira a'ri phutipea ñarana yoarose'ta mar~i wa'chero mari thU'otua hira a'ri mar~i ya bagapo hira a'ri. esses (instrumentos) tambem são como os (instrumentos) da musica dos brancos, alegram as danças culturais em vários ritmos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000697.wav ã ti kihtire ãha ã ti kihtire, ãha. essa história, sim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000698.wav do'se tatiari ti do'se tatiari ti. como eles se originaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000699.wav do'se duhka tiari nino hihari do'se duhka tiari nino hihari. como a historia começa? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000700.wav ã a'rire ta a'rire ãha ã a'rire ta, a'rire ãha. então esses (de novo)?, Esses sim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000701.wav õ kihtiro a'ri hira diuta a'ri mari mari dUhkachUpUta phamu phamuri wU'UpUta mari ñich~U mu khutiro to sU'o to yaba to nã wi'iri hika a'ri õ Kihtiro a'ri hira diuta a'ri mari mari dUhkachUpUta phamu phamuri wU'UpUta mari ñich~U Mu Khutiro to sU'o to yaba to nã wi'iri hika a'ri. essa historia vem desde a origem do nosso avo Mu Khutiro, (foi) ele que trouxe esses (instrumentos). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000702.wav a'ri wU'U mõ phoaye a'ri mari koama phoaye nir~i phoayere doipUta a'ri ti wU'Ure khamoari wU'Upure hi thUsUa a'ri a'ri wU'U mõ phoaye a'ri mari koama phoaye nir~i phoayere doipUta a'ri ti wU'Ure khamoari wU'Upure hi thUsUa a'ri. Dentro dessa nossa Carurú-cachoeira (casa de iniciação), Carurú-Cachoeira (nome novo com Koama), já existiam esses (instrumentos). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000703.wav doita ti wU'UpUre a'ri to to phonane tiro bagapo yauro a'ri a'rire wiari hire doita ti wU'UpUre a'ri (to) to phonane tiro bagapo yauro (a'ri) a'rire wiari hire. Desde o começo dentro desta casa, Ele (Mu Khutiro) entregou as danças (bagapo) e esses (os instrumentos) para os seus filhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000704.wav a'rire phutipeare pairo wiahire a'rire phutipeare pairo wiahire. para um (irmão/ou filho) ele (Mu Khutiro) entrou (transmitiu) as danças e cantos e para o outro ele entregou esses (instrumentos de sopro). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000705.wav bagapo tinare duhkurutaro to a'rire tiro ti phUkUro mu khutiro tinane wiarihire a'riro bagapo tinare duhkurutaro to a'rire tiro ti phUkUro Mu Khutiro tinane wiarihire a'riro. Enquanto ele, Mu Khutiro, estava dançando e cantando e (ao mesmo tempo) ele estava entregando (transmitindo) esses (os instrumentos e rituais [de dança e canto]). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000706.wav dianumiõ yairo boaro yairore a'rire 'ma phona mUhsa papea michane mUhsane ñUhka duhita' tiro sohpakha sãtaroi ñUhka duhui hire tiro mu khutiro yairo ti a yoari hira a'ri Dianumiõ Yairo Boaro Yairore a'rire 'ma phona mUhsa papea michane mUhsane ñUhka duhita' tiro sohpakha sãtaroi ñUhka duhui hire tiro Mu Khutiro Yairo ti a yoari hira a'ri. ele (mu Khutiro) disse 'toma meus filho, hoje voces podem dançar e brincar' e Mu Khutiro sentou na porta e ficou observando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000707.wav hiri hire mari mahsã õse ni koaro tiri hire a'rire turiã phokare hiri hire mari mahsã õse ni koaro tiri hire a'rire, turiã phokare. Nós (Kotiria) tocamos assim nesse ritmo, esses Japurutus train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000708.wav bagapo me'ne mahka hia nina a'ri bagapo me'ne mahka hia nina a'ri. esses (instrumentos) fazem parte do bagapo(dança e cantos tradicionais). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000709.wav a'ri a'ri phUtipea ãta hira a'ri (a'ri) phUtipea ãta hira. esses (karisu) tambem é a mesma coisa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000710.wav mar~i ñich~UpUta a'rire khUa thUsU hire õre ti hira a'ri mar~i ñich~UpUta a'rire khUa thUsU hire õre ti hira a'ri. Desde antigamente o nosso avo já possuia essas coisas (instrumentos, cantos e danças). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000711.wav a'ria hira t~U bohaka a'ria hira t~U bohaka. esse (o amuleto) é de quartzo (amuleto usado no bagapo). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000712.wav bahsari nUmU bahsari nUmU. no dia do cerimonia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000713.wav kãmoari nUmU kãmoari nUmU. no dia de iniciação. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000714.wav khapi si'nia mari ñUhchUsUma a'ria barore buhsari hire khapi si'nia mari ñUhchUsUma a'ria barore buhsari hire. quando tomavam Khapi usava no pescoço esse pedra (de amuleto). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000715.wav a'ria hiyuka marihune mari ñUhchUsUma to sUo tuaria a'ria a'ria hiyuka marihune mari ñUhchUsUma to sUo tuaria a'ria. esse pedra é nossa identidade, força e poder desde dos nossos antepassados (avos). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000716.wav a'ria topU ruta ti ra a'ria topU(ruta) ti(ra). (e) é isso (tudo). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000717.wav mari õre mari himahna ne'e mari õre mari himahna ne'e? aqui vivemos como nosso custume , não é? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000718.wav ãyoa mahno mahno mUhsare sobre ñarana thichUna ahria mari pasastotaria ãyoa (mahno) mahno mUhsare sobre ñarana thichUna ahria mari pasastotaria. bem , com dizem os homens brancos essa que a gente andamos flutuando . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000719.wav mari dehsuria mari bahtaria ne'e bUhsoka mariaka mari dehsuria mari bahtaria ne'e bUhsoka mariaka. essa que a gente usa para pescar ,canoa pequena . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000720.wav mari thiniria mari phona me'ne mari phona phokosanumia me'ne mari thiniria mari phona me'ne mari phona phokosanumia me'ne . essa (canoa)que passeiamos com os nossos filhos e com a nossa mãe dos nossos filhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000721.wav mari phUkUsUmUa me'ne hiphitina mari thinia bUhso hika mari phUkUsUmUa me'ne hiphitina mari thinia bUhso hika. as canoas que passeiamos com todos e com nossos pais . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000722.wav mari tia marianore mari wa'amahsiera mahana mari tia marianore mari wa'amahsiera mahana. sem essa canoa não podemos ir em nenhum lugar , não é? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000723.wav noa tire yoa duariro yoaka noa tire masiriro noa tire yoa duariro yoaka noa tire masiriro . só alguns fazem , sómente aqueles que sabe . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000724.wav ã hikU mari masiduakU pairo masUnore masirirore ñUkU yUhre yoa buega mari ño duhtikU mari masinoka ã hikU mari masiduakU pairo masUnore masirirore ñUkU yUhre yoa buega mari ño duhtikU mari masinoka. por isso quando a gente quer saber, a gente pede prá as pessoa que sabe para ele poder nos ensinar a fazer , desse jeito que a gente aprende. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000725.wav mari ñUerakU mari masi manoerara mari ñUerakU mari masi manoerara . se a gente não aprende , a gente não sabe . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000726.wav ã hiro yU'U ñarana thichUna yU ya experiencia yU'Ure ma'no hikUrU hirose a'ri mari khatiatia ã hiro yU'U ñarana thichUna yU ya experiencia yU'Ure ma'no hikUrU hirose a'ri mari khatiatia. por isso prá me como se diz o homem branco 'eu tenho um pouco de experiencia sobre a vida'. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000727.wav yaba h~U yU'U mahsã ba'ro mahkariro hikU yU'U no'o waroi a'ria pasastotaria bohke bohkera boka nikU bokasi yU'U nikU yaba , h~U yU'U mahsã ba'ro mahkariro hikU yU'U no'o waroi a'ria pasastotaria bohke bohkera boka nikU bokasi yU'U nikU. como um orfão (dos antepassados) agora , sabendo que eu não irei mais encontrar canoa em nenhum lugare e nem achar canoa em lugar algum . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000728.wav yU mUsUro yu'U yUkUkUre khãi wa'a yU mUsUro yu'U yUkUkUre khãi wa'a . eu mesmo fui derrubar a madeira . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000729.wav mU'U masi duai nika ni yUre yoaga ni yUhre yoare yU musUro yoai yoaise mU'U masi duai nika ni yUre yoaga ni yUhre yoare yU musUro yoai yoaise. meu tio querendo me ensinar disse ; Bem! como voce esta querendo aprender? e ele me orientou: más, eu aprende sózinho sem ajuda de niguem . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000730.wav yoa yoa thusu h~Uri oraphUre yUre yaba yoare ni'ita nihã yU'U ñore hina yoa yoa thusu h~Uri oraphUre yUre yaba yoare ni'ita nihã yU'U ,ñore hina fiz e terminei o trabalho , ja quando eu estava queimando ele me mostrou o resto dos detalhes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000731.wav ãhiro mari õre mari mahsUno primeira coisa mari yuhkUkUre mahkanotika ne'e ãhiro mari õre mari mahsUno primeira coisa mari yuhkUkUre mahkanotika ne'e? por isso nos gentes primeira coisa que a gente pode procurar é a madeira . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000732.wav hika bUhsokU waro di yesedU di sõadU hika hika bUhsokU waro di yesedU di sõadU hika. tem madeira proprio para canoa , loiro branco e loiro vermelho train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000733.wav bohta ñimio di'i yesedU hika di'i sõadU hika di ñidU hika bohta ñimio di'i yesedU hika di'i sõadU hika di ñidU hika. tem itauba branco , vermelho e preto . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000734.wav hika a'ri ãh wawehokU nUhkU mahkadU tikh~U bUhsoka yoachU noaka hika a'ri ãh, wawehokU nUhkU mahkadU tikh~U bUHsoka yoachU noaka. e tem outra madeira chamando wawehokU que é bom para fazer a canoa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000735.wav di sõadU di ye'sedU hika tUkh~U hika di sõadU di ye'sedU hika tUkh~U hika essa madeira de cortiça vermelhas, branca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000736.wav suridU noana mahsihari suridU ãha suridU noana , mahsihari , suridU ãha. a madeira maçisa é boa de fazer a canoa, sabe? maçisa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000737.wav patere mari h~U ne mari h~U mari khãsachU wahtistea phi'tia patere mari h~U ne (mari h~U) mari khãsachU wahtistea phi'tia . as vezes quando a gente queima para poder abrir com pau ela se quebra toda. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000738.wav mari khiono mari dinaerachU ne dinaerachU mari khiono mari dinaerachU ne ? dinaerachU. quando ela for mal lavrada e mal plainada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000739.wav õre himanaro ne õre khãku thusU tiro ñUduhirihire ne mari mahsUno ñUduhi manoerara õpUre õpUre ti ã ti ñoa hira hirose ne'e õre himanaro ne? õre khãku thusU tiro ñUduhirihire ne mari mahsUno ñUduhi manoerara õpUre , õpUre ti ã ti ñoa hira hirose ne'e? está aqui não é? aqui ele está sentado , depois que ele derrubou a árvore ele esta sentado , quando a gente faz esse trabalho a gente não se senta . acho que isto , me parece que é só amostras , não é? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000740.wav ñUduhi manoerara khãkUha ah topuruta tira yU yoatU khamai ni ñUduhi manoerara khãkUha ah topuruta tira ,yU yoatU khamai ni . a gente não se senta assim ,derruba e mede do tamanho que a gente quer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000741.wav khio mUmUhswa khãtaroka k~ukã'a khio mUmUhswa khãtaroka k~ukã'a mede o tamanho adquado que a gente quer . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000742.wav o khã yu'arka k~Uha'a o khã yu'arka k~Uha'a e lavra logo a canoa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000743.wav patena no'õ dara tuariro ba'ro khãyuarkak~uha patena no'õ dara tuariro ba'ro khãyuarkak~uha. as veze a pessoa que tem muita força de vontade lavra as proas com rapidez . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000744.wav khãyu kh~uhã'a khãyu kh~uhã'a lavra logo as proas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000745.wav ahrire khãyu kh~uhã'a khãsiru mUha wa'a ahrire khãyu kh~uhã'a khãsiru mUha wa'a lavra as proas e continua lavrando e acertando as pontas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000746.wav namare k~Uhã'a namare k~Uhã'a e vira para outro lado . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000747.wav khãyua yoatire no'õ dara'a tuariro baro ne'e khãyua , yoatire no'õ dara'a tuariro baro ne'e? lavrava as proas , a pessoa que tem força e vontade de fazer , não é? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000748.wav patena mari dahra ñihisiakU ma'anuta khãk~uha'a thua waha hina patena mari dahra ñihisiakU ma'anuta khãk~uha'a thua waha hina . as vezes quando a gente tem preguiça , a gente trabalha só um pouquinho e voltamos . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000749.wav pa dahchotha wa'a khãtaku pa dahchotha wa'a khãtaku. no dia seguinte a gente vai e despedaça a madeira cortando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000750.wav khãyuku khãyuku lavra as proas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000751.wav thumahreku thumahreku vira a canoa para outro lado . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000752.wav ã hiro õre ma'no hire hirose ã hiro õre ma'no hire hirose. por isso , 'tenho um pouco prá contar' . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000753.wav mariakã mari bahtaria dUsachU mariakã mari bahtaria dUsachU. a gente prepara uma canoa pequena quando falta a canoa para pescar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000754.wav tU patena yU nino thichUna ahri da'ra patena marire khiono waeraka ã hikU mari khiono di'inaano khamana ne'e mari masihã tU patena yU nino thichUna ahri da'ra patena marire khiono waeraka ã hikU mari khiono di'inaano khamana ne'e? mari masihã . as vezes , como eu disse anterior mente, o nosso trabalho não dá certo por isso é preciso plainar com precisão nós sabemos disso , não é certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000755.wav khayuak~u khãwe bUrUa da'rañUita da'rañU mUo phU kheno pabUse koai phU to khutiroi dahrañU mUota noana huna khayuak~u khãwe bUrUa , da'rañUita , da'rañU mUo , phU kheno pabUse koai phU to khutiroi dahrañU mUota noana huna lavra as proas , sentir a grossura da canoa com a palma da mão, vai testando toda a canoa e até chegar nas proas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000756.wav patena mari darañU mUhachu khiono mari mari dahrañU mUhachU koarotichU patena patena sebUtiria khuriaka wUrU bayuhamanano ne'e patena mari darañU mUhachu khiono mari mari dahrañU mUhachU koarotichU patena patena sebUtiria khuriaka wUrU bayuhamanano ne'e? porque as vezes aparece uns nós no meio da canoa quando não é lavra do bem ,não é certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000757.wav ã yoachU ñu mari thukhano nona ne'e ã yoachU ñu mari thukhano nona ne'e? quando é assim preciso plainar novamente, não é certo? . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000758.wav o patena phayU himanaro ñarana ti yoa miphUna hina ne'e o patena phayU himanaro ñarana ti yoa miphUna hina ne'e? ou às vezes , como hoje em dia há vários tipos de ferramentas que os homens brancos fabricam ,não é certo ? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000759.wav kãnaria mehne dohse hia mehne kãna mo'o kãnaria mehne dohse hia mehne kãna mo'o . com exó vai cavando e acertando as pontas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000760.wav khiono khutiro ne'e khiono khutiro ne'e? e endireitando o casco da canoa , não é? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000761.wav bUsoka khutiri bUsoka phati hiphitiro nawemo marire ãyoachU noana bUsoka khutiri bUsoka phati hiphitiro nawemo marire ãyoachU noana. o casco da canoa e a barriga da canoa deve se endireitado , desse jeito a canoa fica boa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000762.wav ãha ãyoariro phU hina noana nikU mari h~urothira hina ãha ,ãyoariro phU hina noana nikU mari h~urothira hina feito isto ,já pode queimar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000763.wav phicha mahka ph~Uri hiphiti mari mahka notira phicha mahka ph~Uri hiphiti mari mahka notira. assim pode ajuntar lenha , folhas de buritis e buscar todo que necessário para queimar a canoa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000764.wav a'riro mechU õi khãwe tuhsU ñuduiri himanaro h~U a'riro mechU õi khãwe tuhsU ñuduiri himanaro h~U . como esse também , ficou sentando depois que ele derrubou a madeira . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000765.wav kãwe tuhsU thu'umahare k~u tiro kãwero taro nika yu micharkaka yU ninore hina kãwe tuhsU , thu'umahare k~u tiro kãwero taro nika yu micharkaka yU ninore hina acabando de lavrar a canoa , agora ele vai cavar , como eu disse agora pouco . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000766.wav dinaphaño yoaroka tiro dinaphaño yoaroka tiro e ele vai acabar de cavar por dentro . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000767.wav ãyoaro tiro kkhãwe nimanaro ãyoaro tiro kkhãwe nimanaro por isso , ele esta cavando a canoa aqui . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000768.wav phanophUre tina dohkadUdita yoatia ne'e phanophUre tina dohkadUdita yoatia ne'e? antigamente eles só usavam o ferro de cova , não é certo? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000769.wav dohka mU'o dohka mU'o tira por dentro com ferro de cova . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000770.wav yU marechUkirore ñua ti yU õ puru dohkawe dihata tire yU marechUkirore ñua ti yU ,õ puru dohkawe dihata tire eu via o meu sogro fazer , ele cavava . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000771.wav dohkawe boro'o topuru sura ni pa khopa tha dohkawe boro'o topuru sura ni ,pa khopa tha cavava com ferro de cova e quando alcançava a medida certa , ele começava cavar outro buraco . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000772.wav pa khopatha pa khopatha outro buraco train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000773.wav khãboro khãweta phaño hina khãboro khãweta phaño hina cava e terminando , então . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000774.wav dUtUka dara ñubUro ari dU'sarani di'ina phaño dUtUka dara ñubUro ari dU'sarani di'ina phaño vai passando mão para medir a grossura, se tiver alguma parte faltando ele vai tirando e endireitando . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000775.wav yoara ni'ita niha yU'U yoara ni'ita niha yU'U são feito dessa maneira . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000776.wav ãyoai õre yU ti manokã ti bUsoka ti yaba yoa ne'e ãyoai õre yU ti manokã ti bUsoka ti yaba yoa ne'e? por isso eu sei um pouco desses detalhes de fazer a canoa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000777.wav yu dahrasoi tire dahrase mahsi hari yu dahrasoi tire dahrase mahsi hari? eu custumo trabalhar nessas coisas, sabe? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000778.wav drasoi tire yU'U mhasi hã drasoi tire yU'U mhasi hã eu trabalho nisso , e sei como fazer . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000779.wav yU bahsikãta ti bUsore yoa yU tinihã mahsihari yU bahsikãta ti bUsore yoa yU tinihã mahsihari eu mesminho que faço as mihas canoas para eu poder passear nelas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000780.wav ã hiro a'ri bU'so dahra'a waro hira ã hiro a'ri bU'so dahra'a waro hira fazer as canoas é trabalhoso . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000781.wav mari pahsastota wa'i wahã dohse hia hiphitia marire yoa phañohana mari pahsastota wa'i wahã dohse hia hiphitia marire yoa phañohana. ela nos ajuda passeiar , nos ajuda pescar e faz tudo o que a gente precisa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000782.wav ãyoa tusu topuruta sUra hina darañU phaño khiono s~ebUhtiro khiono õpuruta sininoka nikU mari ti baro k~uno tira mahsihari ãyoa tusu topuruta sUra hina darañU phaño khiono s~ebUhtiro khiono õpuruta sininoka nikU mari ti baro k~uno tira , mahsihari? por isso quando a estiver pronta a canoa , tem que passar mão para saber se a canoa está na grossura certa, assim deixariamos a canoa na medida certa para ela abrir fácilmente a queima,sabe? . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000783.wav k~unata niha yU'U k~unata niha yU'U deixando na medida certa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000784.wav dahrañU mu'õ yU marechU mechU yU marechU mUnano mechU nino poaye mahkaina s~ebUti kurea yoaro kamare nire dahrañU mu'õ yU marechU mechU yU marechU mUnano mechU nino poaye mahkaina s~ebUti kurea yoaro kamare nire passar mão , meu finado sogro me dizia que as canoas para serem usadas nas cachoeiras precisavam ser feitas mais grossas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000785.wav ma'ari tire wahastotachU phitia wara seminia õpuru wa'a ba'a wara nire ma'ari tire wahastotachU phitia wara seminia õpuru wa'a ba'a wara nire porque quando eles arrastam muito nas pedra ela gasta e acaba . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000786.wav mari semininia yoachU doi wahathUre khõa hãre nina niretoa mari semininia yoachU doi wahathUre khõa hãre nina niretoa. se quando a canoa for feita casco muito fino elas se rompe o casco muito rápido quando ela é arrastada nas pedras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000787.wav ãyoana dUtUkari kare ãta darañUmo noano seminino dehro ãyoana dUtUkari kare ãta darañUmo noano seminino dehro por isso , também tem que passar mão pelas beiras da canoas para verificar se elas estão fino por igual train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000788.wav õre patena õ h~Uri horapUre marine khiono waerare hina õre patena õ h~Uri horapUre marine khiono waerare hina às vezes já na hora da queimada não dá mais certo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000789.wav mari õse bahuria wiharoka ni thUoturore hina patena dohoa wa'ara mari õse bahuria wiharoka ni thUoturore hina patena dohoa wa'ara às vezes a gente pensa que vai sair bonita; más, ela não sai direito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000790.wav patena kheno watia wa'a patena kheno watia wa'a as vezes ela quebra a proa da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000791.wav patena dachomakai patena dachomakai as vezes queima no meio da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000792.wav mari khiono da mari khutirore mari seminino k~U phati sehre s~ebUhtiro khuri baro yua nuã wa'ra toa yua nuã wa'ara bUhsoka (mari khiono da ...)mari khutirore mari seminino k~U phati sehre s~ebUhtiro khuri baro yua nuã wa'ra toa , yua nuã wa'ara bUhsoka. se o casco da canoa for deixado muito fino e dos lados muito grosso a canoa faz curvatura para baixo e quebra , a canoa faz curvatura e quebra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000793.wav tose wa'ara ti bUso'o ni'ita niha yU'U tose wa'ara ti bUso'o ni'ita niha yU'U. isso que acontece com as canoas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000794.wav khiono hira õ h~Unose khiono hira õ h~Unose. está certo como eles queimaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000795.wav h~U kãsaño yUkUri payU kamana tore h~U kãsaño yUkUri payU kamana tore. queima, abri os lados da canoa forçando com os paus e precisa muitos paus para esse processo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000796.wav no'o na'a ph~uri na'a hirore na'a ph~uri no'o na'a ph~uri na'a hirore na'a ph~uri. no lugar onde tem buritizeiro ajunta folhas de buritizeiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000797.wav mariachu ñumU ph~uri mariachu ñumU ph~uri. no lugar onde não tem buritizeiro , ajunta palha de abacabeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000798.wav mahsihari mahsihari. voce sabe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000799.wav ã hiro buhsoka yoariro baro dareriro baro ne ã hiro buhsoka yoariro baro dareriro baro ne por isso a pessoa que sabe fazer a canoa ele sabe, ele já sabe quantas folhas ele vai precisar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000800.wav ahria phiria bUsoka hira yU tope khamai ni tiro mahsi tusUra ahria phiria bUsoka hira yU tope khamai ni tiro mahsi tusUra. essa canoa é grande vou precisa tantas folhas , ele já sabe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000801.wav mahsi yoaro tiro phuiri phicha hiphiti ti noano siphutiro hichU ñU h~uchU ñU mahsi yoaro tiro phuiri phicha hiphiti ti noano siphutiro hichU ñU h~uchU ñU. sabendo como fazer o trabalho bem direito , ele espera as lenhas e as palhas pegarem bem o fogo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000802.wav tia paina dohse paina soro yoastia yoara ari bUhsore yoara nitania yU'U tia paina dohse paina soro yoastia yoara ari bUhsore yoara nitania yU'U. outras pessoas tem diferente tecnicas de fazer a canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000803.wav soro yoatia yoara yU'U marechU mUnanore ñui yu'U ñu'ati yU'U ñuati ni'ita niha yU'U soro yoatia yoara yU'U marechU mUnanore ñui yu'U ñu'ati yU'U ñuati ni'ita niha yU'U outros tem diferente técnicas , eu cheguei a ver as técnicas do meu finado sogro . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000804.wav naã ph~uri nano wa mU wi'i tia phU h~urka sã barañore wuuuu h~urka mo'o hã'a naã ph~uri nano wa mU wi'i tia phU h~urka sã barañore , wuuuu! . h~urka mo'o hã'a ele ia buscar palhas chegando , ele queimava logo em dentro da canoa e deixava pegar bem o fogo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000805.wav tia simuachu na'amarerkak~u hã sUU ne kophitierare wio tirore na'amahare h~urka mo'o phayo barañore tirokiro tia simuachu na'amarerkak~u hã , sUU! ne kophitierare wio tirore na'amahare h~urka mo'o phayo barañore tirokiro . mal queimava a canoa ele já virava ,sUU (fervia a bolhas na canoa) sem secar ainda ele fazia todo trabalho e terminava logo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000806.wav tiase tose yoaro marine bUhsoka marine durerara yoaripha pahserara tia tiase tose yoaro marine bUhsoka marine durerara yoaripha pahserara tia. essa canoa feito desse jeito ela não dura muito e não vai ser util por muito tempo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000807.wav manokkhãta pa'sa baa wara manokkhãta pa'sa baa wara é utilizado em pouco tempo e logo apodrece . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000808.wav mari noano mari siphuti kophiti wiha wa'a noano wUaria waro yoaripha buhsoka pa'sara marine mari noano mari siphuti kophiti wiha wa'a noano wUaria waro yoaripha buhsoka pa'sara marine. agora quando é queimado bem e completamente seco ela dura bastante tempo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000809.wav mari ñano mari yoaro ma'anokata nopuro quatro cinco ano baro sehte borara phitia topuruta mari ñano mari yoaro ma'anokata nopuro quatro ,cinco ano baro sehte borara phitia topuruta quando é mal feito a conoa ela só dura apena quatro ou cinco anos e depois apodrece , assim acaba . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000810.wav tose hira ahri bUso'o ni'ita niha yu'U tose hira ahri bUso'o ni'ita niha yu'U por isso eu digo que as canoas são feitas desse jeitos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000811.wav tose hika ahri tose hika ahri esses são as detalhes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000812.wav ahri yU bUsoka yU'Una topuru tika experiencia khUa ni'ita niha yU'U topuru tose hira hia baro masihari ahri yU bUsoka yU'Una topuru tika experiencia khUa ni'ita niha yU'U topuru tose hira hia baro masihari da minha experiencia só tenho isso para explicar , é tanto , é assim , é desse jeito, só. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000813.wav mahsi ~ore ari phoaye mahkanore ~ose yabayorore mahsihari kihtiro mahsi ~ore ari phoaye mahkanore ~ose yabayorore mahsihari kihtiro. eu sei a historia sobre dessa cachoeira , sabe? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000814.wav yabariro ua ~ahichU yabariro pairo hipate khUnUno ata yabariro ua ~ahichU yabariro pairo hipate khUnUno ata? ele ua e, e esse outro esse dessano , não é? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000815.wav tina payemahsapU hiri hire yabariro khUnUnokU pairo hiri hire tina payemahsapU hiri hire yabariro khUnUnokU pairo hiri hire o dessano também era de outra étnia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000816.wav ~ahichU hiyari yabariro ~ata hummm ua ~ahichU hiyari yabariro ~ata hummm ua. esse também ... o ua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000817.wav ~ayoaro tina taa õi hina khamachUa nia u~i hina ~ayoaro tina taa õi hina khamachUa nia u~i hina. então , eles vieram e estavam brigando . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000818.wav taa yU'UkU tophano mahkanopUre ~ose tinoano taridapUre noano mahsieraka mhasieraka taa yU'UkU tophano mahkanopUre.~ose tinoano taridapUre.noano mahsieraka.mhasieraka vieram. eu também não sei muito bem de onde eles surgiram, a origenalidade deles ,eu não sei bem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000819.wav ai mas o menos yU'UkU mãsi hã õi ti yabayorire acomnteserirore o~i ti khamachUrore ai mas o menos yU'UkU mãsi hã õi ti yabayorire acomnteserirore o~i ti khamachUrore até ai eu também sei o que tinha acontecido com eles, sobre as brigas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000820.wav o~iyabaroi ~u o~iyabaroi ~u esse o... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000821.wav o~i tiro ua hia o~i tiro ua hia. aqui era o lugar do ua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000822.wav so~i tiro mari mahsika to so'~o hiribui mahsa ti koharibui tiro hia so~i tiro mari mahsika to so'~o hiribui mahsa ti koharibui tiro hia. ele vivia no morro onde fica o petroglifo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000823.wav ~ayochU hina tiro yaphapukumu hina tiro taa hina taa ~ayochU hina tiro, yaphapukumu hina tiro taa hina, taa. vendo isso (o ua morto) ele o yaphapõkumu veio, e chegando no... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000824.wav so'~o mari~nusoi so'~o hirikhopha so'~o mari~nusoi so'~o hirikhopha. oco de pedra que a gente se vê no porto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000825.wav ~ayoaro tiro to phakUmene tophakU (~ayoaro tiro to phakUmene tophakU...) então, ele com corpo dele, corpo dele...) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000826.wav tUbaro tU baro hum tUbaro tU baro hum. desse tipo de bastão, hum... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000827.wav do'kadahapo tUsU hina do'kadahapo tUsU hina depois que ele fincou o bastão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000828.wav tirore to buhuiro hina hia ua tirore to buhuiro hina hia ua. o ua veio a ser o genro dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000829.wav ãyoaro tiro tui tobako~achU ariro me'ne ãyoaro tiro tui tobako~achU ariro me'ne. por isso quando ele estava jogado e apodrecendo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000830.wav khaye khotopU hina hire soõ khayewUrU hisoreyoo topU tiro narakakasua khaye khotopU hina hire soõ khayewUrU hisoreyoo topU tiro narakakasua. ele levaram de cair no lugar do caia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000831.wav bUhina hia tina ti tempo pUre bUhina hia tina ti tempo pUre. no naquele tempo os homes era grande. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000832.wav yabaina t~aa mmahsapU hia nirihire ~ayoaro tiro ~narakakasU tirore toi hina yabaina t~aa mmahsapU hia nirihire ~ayoaro tiro ~narakakasU tirore toi hina ele era homens de pedra,ai pra ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000833.wav ka~a mahsihari tina khamachUa toi ti khotoi yaroi ka~a mahsihari tina khamachUa toi ti khotoi yaroi. ai bateram pra ele e brigaram no lugar do caia train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000834.wav khaye khotoi kihtore hina toi tina khamachUa khaye khotoi kihtore hina toi tina khamachUa. ele brigaram fazendo lugar de caia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000835.wav to ~aa khamachUchU ñuU hina tiro hina to ~aa khamachUchU ñuU hina tiro hina. quando ele admirou a briga dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000836.wav ua hina tiro me'ne hina khmachU sie'se himarero khaye khoto sie'se ka~ase ua hina tiro me'ne hina khmachU sie'se himarero khaye khoto sie'se ka~ase. o ua tinha briga com ele,olugar de caia tive no atrás. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000837.wav sie'se ka~asere ~ayoaro topU tiro narkakasUa tirore mharekakasUa mhasihari sie'se ka~asere ~ayoaro topU tiro narkakasUa tirore mharekakasUa mhasihari. ai ele levaram de cai virado no chão sabe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000838.wav topU ~atoa khamachU yoachU ta sie'se ti~aa kha sie'se khaye topU ~atoa khamachU yoachU ta sie'se ti~aa kha sie'se khaye. quando ele brigaram atrás no lugar de caia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000839.wav khaye khotoi ti ~nakachUta toi khaye khotoi ti ~nakachUta toi . ai ele pagaram no lugar de caia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000840.wav toi yabariro so hia toi sie'seka mari~nusoiyo'o sohiriro sowU'UrU koareyo toi~nurUka so toi yabariro so hia toi sie'seka mari~nusoiyo'o sohiriro sowU'UrU koareyo toi~nurUka so. ai tinham jacaré ,nós sabemos dele ai o jacaré avistaram dele que ele fiseram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000841.wav ti yabayochU khamachUchU ~nua ~ayoaro ti ~a khamachUchU ñu tiro so ~ayoro ti khaye sokakhaye hika toi ti yabayochU khamachUchU ~nua ~ayoaro ti ~a khamachUchU ñu tiro so ~ayoro ti khaye sokakhaye hika toi. oque ele fiseram e brigaram o jacaré avistou dele,no mesmo lugar tem o lugar que é chamado caia de jacaré. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000842.wav tokai hira ~ayoaro to ã yoachU ñu toa tiro hina tokai hira ~ayoaro to ã yoachU ñu toa tiro hina. é quando ele fazia asim ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000843.wav khama chUina sie'se wa'toa ~ayoaro maa himarero khama chUina sie'se wa'toa ~ayoaro maa himarero . a briga do lugar dele mundaram nafrente i tem rio que é igarape. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000844.wav to~anarkachUta tina khamachUania mhasihari khamachU to~anarkachUta tina khamachUania mhasihari khamachU. que ele pegou ele estava brigando sabi. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000845.wav pU so'~o pU'toa khatima pU pU so'~o pU'toa khatima pU. até ele forom no khatima. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000846.wav khatima duri himarero topU tiro narkakasua ~ayoaro hina toi hina khatima duri himarero topU tiro narkakasua ~ayoaro hina toi hina. ele levou caidu e virado na pedra gavião ai no lugar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000847.wav paa do'seniari nichU paa phakU mahsihari paa phakU pairo yoarose pairo soro hiriro yaaphakU tiro ko'ototamUa paa do'seniari nichU paa phakU mahsihari paa phakU pairo yoarose pairo soro hiriro yaaphakU tiro ko'ototamUa. ele mundava outro corpo mudando como se fose outra pessoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000848.wav mahsihari pairokU'U ~ata soro hiriphakUko'ototamuatia ~ayoaro tiro kha ya phakU wamano toi hina mahsihari pairokU'U ~ata soro hiriphakUko'ototamuatia ~ayoaro tiro kha ya phakU wamano toi hina. sabe outro tambem mundava outro corpo dai ele inverteu como corpo de gavião ai ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000849.wav toi hina to khamono toi tirore kh~ataaka~ha toi hina to khamono toi tirore kh~ataaka~ha. ai pra ele cortava orelha dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000850.wav toi hina ti khatimapU khatima kai himarero siese paro toa yabaro khaye toa toi hina ti khatimapU khatima kai himarero siese paro toa yabaro khaye toa. dai no rio gavião ,perto do rio gavião tem um local de caia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000851.wav ~ayoa toa tina va'ata siesetoa pU'Utoa ~Ayoa toa tina va'ata siesetoa pU'Utoa. por isso eles mundaram indo no outro lugar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000852.wav hinatoa toi nia doseyoarokamaharina nia hina Hinatoa toi nia doseyoarokamaharina nia hina. dai ele sentia como ele vão fazer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000853.wav a'riromene o yuse A'riromene o yuse. com esse ou eu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000854.wav diphakU wa'iharinia o mUno phaku diphakU wa'iharinia o mUno phaku. dique corpo vou mundar! ou corpo do homem.rio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000855.wav hiro khamahari chU nia marisee mahsiera mahsihari mua tia hinasee ayoaro numino yaaphakU hiro khamahari chU nia marisee mahsiera mahsihari mua tia hinasee ayoaro numino yaaphakU. como podia ficar porque nós não sabia disso mas eramos homem tambem ai era corpo da mulher. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000856.wav yaba phakUtia s~opu hisomarero so~o hirikopU Yaba phakUtia s~opu hisomarero so~o hirikopU. no naquele lugar de lago ele queria encorpora . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000857.wav tikopU hia mahsihari ~ayoaro ti topUtoha TikopU hia mahsihari ~ayoaro ti topUtoha. sabe ele tava naquele lago. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000858.wav hika toha ~ayoaro to yabayoriro to duihidareriro hika toha ~ayoaro to yabayoriro to duihidareriro. e tem tambem que ele fizeram o lugares sagrados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000859.wav ãyoaro ta hina tina pha~a tania hina so'~opU dahachomahkapU hina ãyoaro ta hina tina pha~a tania hina so'~opU dahachomahkapU hina. por isso eles vão atraversar no metade do rio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000860.wav kasawahapapU toha so'~o hiri wahapapUtoha soõ hiri kUnU himarero ~ayoaro tirore hina kasawahapapU toha so'~o hiri wahapapUtoha soõ hiri kUnU himarero ~ayoaro tirore hina. naquele pedra que é uma armadilha que fica no naquele lugar do morro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000861.wav yapapukumu kihrore toi wah~akoh~ano taronima mahsihari to wah~ako'~a tirosee mahsihania mahsino soro hiriro choro himarero tiro mahsi to ya kori me'ne do'sehia to ya kori soro hiri phakU choro me'ne mUmUphanoninihire yapapukumu kihrore toi wah~akoh~ano taronima mahsihari to wah~ako'~a tirosee mahsihania mahsino soro hiriro choro himarero tiro mahsi to ya kori me'ne do'sehia to ya kori soro hiri phakU choro me'ne mUmUphanoninihire. no nesse momento pro yapapukumu ele queria mantar mas ele já sabia sabendo que ele é outro etnia ele sabendo que é cercado do benzimento e com outro corpo ele estava atraversando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000862.wav tirore wah~akoa nirkuma ~osee tirore wah~akoa nirkuma ~osee. mas ele queria matar dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000863.wav to ~osee to durkusuchU ti ~naka ~osee oparemukawaa hire ti ~naka hina pUso'~opU hina to ~osee to durkusuchU ti ~naka ~osee oparemukawaa hire ti ~naka hina pUso'~opU hina. quando levantava ele desviava o lugar dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000864.wav pUso'~opU hina mari pUso'~opU hina mari. até dila. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000865.wav mari maris~UU hu kahye ninopU hina ~osee to yabayochU to wh~aa duachU mari maris~UU hu kahye ninopU hina ~osee to yabayochU to wh~aa duachU . até ele foi que nós chamamos o caia do sol quando ele queria matar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000866.wav tiro ~osee opharemUpharihire siese tiro ~osee opharemUpharihire siese. ele desvio no outro lado train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000867.wav pU toi hina ne do'seyoa mahsiera hina pU toi hina ne do'seyoa mahsiera hina. ai não conseguia de fazer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000868.wav doseyoro khama harina ni hina tina hina doseyoro khama harina ni hina tina hina. eles falaram como que vão ser. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000869.wav tire tiro yabariro yapakumu ~a hichu ua me'ne toi hina ~nare tina durukuata hina toi durukuduka hina so'~o hiro himarero khayekohto hisoreyo son do trovão tire tiro yabariro yapakumu ~a hichu ua me'ne toi hina ~nare tina durukuata hina toi durukuduka hina so'~o hiro himarero khayekohto hisoreyo.(son do trovão). no lugar do caia entre dois(yapapukumu e ua) ele iniciaram a origim do veneno (son do trovão) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000870.wav yabariro uasee siesee nuhsUa siesee yabariro uasee siesee nuhsUa siesee. o ua sentou na esquerda. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000871.wav ariro yapapukumu see a arie see nusUa tiro ariro yapapukumu see a arie see nusUa tiro. o yapapukumu sentou na direita. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000872.wav ariesee see tito nusua ~ayoaro tina ~nare durukua ariesee see tito nusua ~ayoaro tina ~nare durukua. por isso no momento ele falavam mal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000873.wav durukuata ninihireti ~nare khama ~osee khama ~osee durukuata ninihireti ~nare khama ~osee khama ~osee. vão falar mal prapoder jogar entres eles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000874.wav ko~are hina mu mU ~nakare wah~a ~osee hirato ni tirokUhU ariro khUnUno hina tiro durukua~osee hirato ni tiro durukua mahsihari tiro kUhU to kUnophotori hia ko~are hina mu mU ~nakare wah~a ~osee hirato ni tirokUhU ariro khUnUno hina tiro durukua~osee hirato ni tiro durukua mahsihari tiro kUhU to kUnophotori hia. dizendo e falando voce é assim e éu assim.ai o khUnUno falava é assim o jeito e ele tinham o poder dele era igual. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000875.wav pUaropUta mahsihari tirokU ~nare kUa a'riro khUa toi hina tina pUaropUta mahsihari tirokU ~nare kUa a'riro khUa toi hina tina . ele tinha igual o poder do mal ai ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000876.wav ~nare durukua hina ~nare durukua hina. falava mal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000877.wav ade ~ata yoakuma hina ti~naka hina ade ~ata yoakuma hina ti~naka hina. e de repente ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000878.wav durukurida me'ne tirore maharekadiho~ha hina durukurida me'ne tirore maharekadiho~ha hina. com a fala de reza ele baixou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000879.wav ~ayoaro tiro kihro to dohkapU wa'~haa ~ayoro toi hika ti ~a durukuro hika so'~opu hika to dahchomahkapu siesee kU~Uda tiro to ~ayoaro tiro kihro to dohkapU wa'~haa ~ayoro toi hika ti ~a durukuro hika so'~opu hika to dahchomahkapu siesee kU~Uda tiro to. por isso ele foi baixo dele e por isso esiste o luga na metade do rio um por lado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000880.wav ti pUaro pUta ti duhiro ariesee kU~iro siesee pairo nusUrihire ti pUaro pUta ti duhiro ariesee kU~iro siesee pairo nusUrihire. que ele sentva dois um esquerda e outro direita. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000881.wav ~ayoaro toi ta nuhsU de ~ayoaro toi ta nuhsU de. por isso sentou no lugar e. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000882.wav ti ~nadurukua ~ayoaro toi hikata s~UU khye hika toi ti ~nadurukua ~ayoaro toi hikata s~UU khye hika toi. que ele falava mal por isso esiste lugar cia do sol. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000883.wav so'~o pU hika ti ti khaye s~UU khaye hika te so'~o pU hika ti ti khaye s~UU khaye hika te . o caia fica ali é caia do sol. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000884.wav toi ta yoa hina ti phaa hiera toi ta yoa hina ti phaa hiera. dai ele pensava vão ser. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000885.wav do'see waharina ari~nak~a yUre do'see waharina ari~nak~a yUre. oque vão ser esse homem prame. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000886.wav ñahtiaro yoaka ni hina nia tiro ñahtiaro yoaka ni hina nia tiro. dizia que ele estava fazendo mal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000887.wav dahseiro hina ua hina dahseiro hina ua hina. dhaseiro(tucano)e ua (tipo de passarinho) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000888.wav ~ata yoa hina tinatoha ph~aatoha tirore to w~ahakoanotachU ti ~nak~aa hina ~ata yoa hina tinatoha ph~aatoha tirore to w~ahakoanotachU ti ~nak~aa hina. asim eles atraversava,porque queria matar dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000889.wav mahremUpa'~a watoha pU siesee tiro to w~aa duachU ~osee tirore ~naa to khamachU duachu ti ~naka puwemUak~aawaa mahremUpa'~a watoha pU siesee tiro to w~aa duachU ~osee tirore ~naa to khamachU duachu ti ~naka puwemUak~aawaa. ele atraversou de novo porque ele tinha mantado nele asim ele agarrava e queria brigar e ele escapou pulando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000890.wav so~opU siesepU siekhoapU tiro dorkakasUrihire so~opU siesepU siekhoapU tiro dorkakasUrihire. ele escapou pulando até no outro lado no chão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000891.wav to ~a dohkakasUri hirehina to ã dokakasU chU ñu hina to ~a dohkakasUri hirehina to ã dokakasU chU ñu hina. ai caia no lugar quando ele foi asim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000892.wav ti~nakare hina mUre w~aa koha h~ita hina ti~nakare hina mUre w~aa koha h~ita hina. dise prate vou mata-lo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000893.wav mUre w~aakoa haa mUre w~aakoa haa. prate vou mata-lo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000894.wav mari yoa hina mari ~nUsoiyo so'~o pUre seikohapUre so'~ohia kohpari manoka dia to manoka hichU mari yoa hina mari ~nUsoiyo so'~o pUre seikohapUre so'~ohia kohpari manoka dia to manoka hichU. nós estamo vendo no outro lado naquele buraco no dia do verão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000895.wav ~ose phakohpari ~ayoaro tirore ti kohpapU hina to wamui dUte tirore w~aanotaronima hima ~ose phakohpari ~ayoaro tirore ti kohpapU hina to wamui dUte tirore w~aanotaronima hima. ele queria amarra no pescoço e mantar no buraco train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000896.wav to ~aw~aachU ~ayoaro so'~o mari ~nuchU so'~o hia kohpari õse hisoreyo to ~aw~aachU ~ayoaro so'~o mari ~nuchU so'~o hia kohpari õse hisoreyo. asim que ele matava nós vendo aquele buraco que esiste hoje em dia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000897.wav hiso reyo yaba yaba so'~o cubu wa'akohpari hiso reyo yaba yaba so'~o cubu... wa'akohpari. fas biando como bolinha na proprio buraco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000898.wav toita yoa hina tiro toseta yoa w~aaduaro topU hina yaba ti kohpapU tirore toita yoa hina tiro toseta yoa w~aaduaro topU hina yaba ti kohpapU tirore. fazia asim pra ele e queria mata-lo no buraco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000899.wav ~nasua so'~o w~aaduachU hina de tiro kiro ne hina ~nasua so'~o w~aaduachU hina de tiro kiro ne hina. quando ele queria matar no buraco não aguentava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000900.wav yabariro yabariro. aquele train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000901.wav kUhUnUno tirore hina yabayoahire tiro tobuipU mahsihari to ya kUhUnUno tirore hina yabayoahire tiro tobuipU mahsihari to ya . o khUnUno tava com mais poder duque ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000902.wav to yaa tua buipU yabayo mahsi hari to kUha ñaa to tU'otua do'se hia kUhapa'ñoriro hiro nika tiro khUnUno se to yaa tua buipU yabayo mahsi hari to kUha ñaa to tU'otua do'se hia kUhapa'ñoriro hiro nika tiro khUnUno se . sentia mais poder porque ele pensam e tem tudo o khununo que esiste. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000903.wav ~ayoachU hina tiro khiro hina de dhokapU wa'~ha hina sore siekhoare hire so~o hiro ~ayoachU hina tiro khiro hina de dhokapU wa'~ha hina sore siekhoare hire so~o hiro. asim ele ficava baixo no lado naquele lugar tem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000904.wav ua hika so're siekhoapUre mari ñuna pahaboka topu tiro to ti ua hika so're siekhoapUre mari ñuna pahaboka topu tiro to ti . no outro tem o ua nõs podemos ver la naquele lugar sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000905.wav to khiro to to khiro to. lugar sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000906.wav ko~achU toseta yoahina tirore hina ua khirore wah~akU tiro hina ko~achU toseta yoahina tirore hina ua khirore wah~akU tiro hina. matava pro ua fazia asim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000907.wav bUarkapo h~ahina dorkapoa ãyoaro tiro bUarkapo h~ahina dorkapoa ãyoaro tiro. jogava no rio por isso ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000908.wav sire mari noano mahsika tire ãta khu wa'iro poari si to dohkapUre sire mari noano mahsika tire ãta khu wa'iro poari si to dohkapUre. nós sabemos bens o lugares que teve aqui ale lugar jabute(khuwairo poari)e pro outro tambem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000909.wav si pUre tiro kUiro mahsi hari tina si pUre tiro kUiro mahsi hari tina. so eles fazia olugares sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000910.wav kUiro de õse tiro babUrUa duhi kUiro de õse tiro babUrUa duhi. sozinho asim podre. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000911.wav duhi dare bUrua pU duhi dare bUrua pU. fazendo lugares sagrados até. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000912.wav sõ'pU hina santa rosa bui himarero ka nU'kõ sõ'pU hina santa rosa bui himarero ka nU'kõ. no encima da santa rosa teve ilha de macaco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000913.wav ka nU'kõ nUhanoi hika to yabaro ua ko ti nino toi hina tiro hina ka nU'kõ nUhanoi hika to yabaro ua ko ti nino toi hina tiro hina. atras da ilha do macaco fica o lago que é chamado (UA KO) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000914.wav õi phitira mais zumeno yU'U mUhsare õse yaba õi phitira mais zumeno yU'U mUhsare õse yaba. aque termina que eu conto mais sumeno sobre a historia train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000915.wav khitirokã yU'U durukuro maa yU'U mUhsare manoka yaurkaita õi hira to durkUsuro hina khitirokã yU'U durukuro.maa yU'U mUhsare manoka yaurkaita õi hira to durkUsuro hina. bom vou contar poquinho pra voce aque é o lugar que ele levantava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000916.wav tiro yabariro khUnUno tiro yabariro khUnUno . é khunUno. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000917.wav ua me'ne so'~i ua me'ne so'~i. ale com UA train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000918.wav khamachUnotaro õi tiro dUhkUsUa khamachUnotaro õi tiro dUhkUsUa. aque ele levantava pra brigar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000919.wav suadari hireta tiro to suai yU'UdUchU õi dU'kUsU to muyaichU to suadari hireta tiro to suai yU'UdUchU õi dU'kUsU to muyaichU to . quando ele ficava bravo ele ficava empé com bastão chamado (muyaichU). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000920.wav mu yaichU dorkadahpoa õ waroi ari kohpawUru himanaro mu yaichU dorkadahpoa õ waroi ari kohpawUru himanaro. ese buraco era furado com bastão (muyaichu) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000921.wav tiro ãyoaro õi durkUsU tU me'ne dohka hina ñurka õpU so'~i hina tiro ãyoaro õi durkUsU tU me'ne dohka hina ñurka õpU so'~i hina. por isso ele ficava empé com bastão avistando a ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000922.wav chacho to chacho to. saliva train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000923.wav yaba puhtikaro hia õ õse yaba puhtikaro hia õ õse.. soprava a saliva asim... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000924.wav puhtirka õi puhtirka õi. soprava aque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000925.wav ua me'ne hina ua me'ne hina. com UA. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000926.wav so'~i koã tiro õi himanaro ñu so'~i hika to so'~i koã tiro õi himanaro ñu so'~i hika to . ele tava deitado ale, o lugar é aque, o lugar fica bem ale. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000927.wav ñurka hina tiro õi k~oaa h~aa ...ñurka hina tiro õi k~oaa h~aa..... ele avistava pra ele deitado bem0 train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000928.wav narka so'~opU tiro õse narka so'~opU tiro õse. asim pegou pra ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000929.wav õ hira to dahpU õ hira to dahpU. aque é cabeça dele train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000930.wav õ to dahpu õ to barobUse õ to yahchU si yahchU ã hichU õi õ to dahpu õ to barobUse õ to yahchU si yahchU ã hichU õi. aque é cabeça aque é costa aque é braços i outro braços. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000931.wav õ paro to siaka to ñuchUkU õi hia tiro bariro khiro hia bayU'dUrirokhiro hiro nia õi ta õ paro to siaka to ñuchUkU õi hia tiro bariro khiro hia bayU'dUrirokhiro hiro nia õi ta. e outro, aque é bumda e perna aque ele tava mais podri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000932.wav yaba tU'oturo nia õ me'ne ãyoro tiro ãyoachU ñuno tiro yabariro yabariro hipate tiro yaba tU'oturo nia õ me'ne..ãyoro tiro ãyoachU ñuno tiro yabariro yabariro hipate tiro. é ele tava pesando poquenho fazia asim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000933.wav khUnUno hina tirore õi narkadiho hanoka õka'kãi õse tirore ñosarkamariro khUnUno hina tirore õi narkadiho hanoka õka'kãi õse tirore ñosarkamariro . aque nesse lugar o khunUno agarrou de cair no chão aque ele fes errou de espeta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000934.wav ñosamoñorka ha hina tiro hina ãoro tiro to ñosamoñorkachU tiro ñarkakasUa sopU hina õpU hina õpU hika to ñosamoñorka ha hina tiro hina ãoro tiro to ñosamoñorkachU tiro ñarkakasUa sopU hina õpU hina õpU hika to. ai errava de espetar pra ele e levava de cair até aque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000935.wav son de c õpU hira tirore ñarkakasUa yabariro (..son de c)õpU hira tirore ñarkakasUa yabariro. .....a que ele agarraram de cair. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000936.wav ua ñaka tirore hina ñarkakasUa õi hika to ua ñaka tirore hina ñarkakasUa õi hika to. o UA agarrava caia nesse lugar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000937.wav siese hika to ñUchUkhU to da'poro siese hika to ñUchUkhU to da'poro. ale na frente teve perna e pé. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000938.wav to da'poro siese ã hichu õi a'ribaro hia õ a'ribaro hia õ to da'poro siese ã hichu õi a'ribaro hia õ,a'ribaro hia õ. o pé tava atras e teve tambem dessa coeisa era(joelhO) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000939.wav õi himarero a'ri khopa õi himarero a'ri Khopa. tava aque nesse buraco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000940.wav ãyoaro õ õse tirore ñarkakasUro nia õi ãyoaro õ õse tirore ñarkakasUro nia õi. por isso pra ele agarrava e caia pro chão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000941.wav õse dUkUsUa õi kUno so~iparo hika ãyoro so'pU hina õ hika hina siese õse dUkUsUa õi kUno so~iparo hika ãyoro so'pU hina õ hika hina siese. asim ele tava empé aque um e por isso esse lugar fica ale. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000942.wav õi hira to narkakasUriro narkakasU hina tirore hina ti ãkhamachUchU õi ñua so siro kohãna so õi hira to narkakasUriro narkakasU hina tirore hina ti ãkhamachUchU õi ñua so siro kohãna so. por isso esse lugar é lugar que ele caio ,quando ele tava brigando o jacaré tava olhando aque,esse é jacaré. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000943.wav a'riro hira so a'riro hira so. esse é jacaré. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000944.wav (.....). som do cachoeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000945.wav tiro ãta tu'o tu toha do'se yoaro khama harina nirkuma phakomak~Utita hina nia hina to ã phakomakUtichU tiro ãta tu'o tu toha do'se yoaro khama harina nirkuma phakomak~Utita hina nia hina to ã phakomakUtichU. alem disso ele pensava como vai seria ,ai ele queria ter o indiado pro ele ,alem disso que ele indiou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000946.wav ñuno soõpUre nia hina ani tU'otua õpUhika sima phakomakUma hika soõ phakomakuma phitichUne ñuno soõpUre nia hina ani tU'otua õpUhika sima phakomakUma hika soõ phakomakuma phitichUne. quando ele avistou de la pensava, aque fica rio indiado(phakomakuma) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000947.wav ãnia hina õi ãnia hina õi. disia aque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000948.wav tirose ne khamera tirose tirose ne khamera tirose. ele não queria. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000949.wav khUnUno ñaka to ãnichU õi khUnUno ñaka to ãnichU õi. o khUnUno quando ele disia asim aque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000950.wav khamera mahsi hari to kkhamerachU tina watoa a'riesepU toha khamera mahsi hari to kkhamerachU tina watoa a'riesepU toha. ele não queria e continuava naferente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000951.wav õita hina ti phakU hina soro hiriphaku hina wa'a hina õi õita hina ti phakU hina soro hiriphaku hina wa'a hina õi. no nesse lugar o corpo dele mundava outro corpo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000952.wav tiro kha ya phakU hina yaba yoa to ya phakU watoha õi ãyoaro tiro toha tiro kha ya phakU hina yaba yoa to ya phakU watoha õi ãyoaro tiro toha. por isso o corpo dele mudava corpo de gavião por isso ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000953.wav õpU hika to yabaro õpU hika to yabaro. aque fica o lugar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000954.wav õi tirore hina ua khirore to khamono hina yaba waawaa hina k~UbUsekoha õi tirore hina ua khirore to khamono hina yaba waawaa hina k~UbUsekoha. aque o orehla do UA sumia uma pedaço train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000955.wav õi k~UbUsekoha wachU ñu pU hina namharekadihoa siese pU ãyoana õi õi k~UbUsekoha wachU ñu pU hina namharekadihoa siese pU ãyoana õi . que sumia uma pedaço ai ele caia até ale. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000956.wav son da c (son da c...). sons de cachoeira train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000957.wav toi ta hika toi ta hika. quando ele estava aque ai ele deslocou no meio do rio no lugar que é chamado lugar de caia do sol. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000958.wav koro taro nina koro taro nina. agora vem chuva train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000959.wav yaba ti ñahpine toaka wehsepU phayU ñahp~i hihãka a'ri ba'ro Yaba ti ñahpine toaka wehsepU,phayU ñahp~i hihãka a'ri ba'ro. a batata doce é plantado na roça saõ varios tipos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000960.wav phayU ñahpi hihaka a'ri ba'ro phayU wamatia hihaka a'ri ba'ro phayU ñahpi hihaka a'ri ba'ro, phayU wamatia hihaka a'ri ba'ro. existe varis tipos de batata doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000961.wav yaba tire toa bUhkU dari wa'ro noãno wU'rU waste wã'kawa'aka Yaba tire toa bUhkU dari wa'ro noãno wU'rU waste wã'kawa'aka. depois de plantar vai espalhando a rama vai crescendo grande. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000962.wav phiro wU'rU ã wa'tUsUro hina ti ñahpiphoka sU'tika phiro wU'rU, ã wa'tUsUro hina ti ñahpiphoka sU'tika. depois que a rama fica velho dá fruto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000963.wav kUãnopUre ti phaphoka hika ye'sea phoka hika ti di'taphuichapUre kUãnopUre ti, phaphoka hika ye'sea phoka hika ti di'taphuichapUre. a frutas são branca e fica dentro da terra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000964.wav ti sU'tika hina ti sU'tika hina. e vai dando fruto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000965.wav ayoa hina tire noãno bihsia hika ti ñahpitha noãno bihsia ayoa hina tire noãno bihsia hika ti ñahpitha noãno bihsia . são muito doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000966.wav noãno bihsia ayoa tire chUaka mahsã phiã do'a chUka tire noãno bihsia ayoa tire chUaka mahsã phiã do'a chUka tire. quando as pessoas querem comer cava cuzinha train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000967.wav ãhichUtha ~U~U tire phayuru me'ne kha~i da'rekatha ãhichUtha ~U~U tire phayuru me'ne kha~i da'rekatha. e tambem mistura com caxiri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000968.wav phayuru noãno gUephisa si'niata ayoa ba'ro hika ti ñahpi phayuru noãno gUephisa si'niata ayoa ba'ro hika ti ñahpi. para ser caxiri bem groçada e serve para fazer assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000969.wav a'ri hira khanU wehseri mahkãta hira a'rihU wehseripU ti toata hika a'ri hira khanU wehseri mahkãta hira a'rihU wehseripU ti toata hika. essas cana são existente na roça esçao plantadas na roça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000970.wav ayoa tire toaka wehsepU ~U~U nUhkU o wirirohUre noãno duka a'ri khanU ayoa tire toaka wehsepU,~U~U nUhkU o wirirohUre noãno duka a'ri khanU. sãos plantadas na roça na mata virgem ou na capoeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000971.wav yaba ti wi'ã hiro dasarika hi siese me'ne bUha bUhkUa bUha wa'ka yaba ti wi'ã hiro dasarika hi siese me'ne bUha bUhkUa bUha Wa'ka. quando a cana nova é pé pequeno pouco a pouco vai crescendo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000972.wav ayoa ti bUha wa'achUne hina tina phayuru yoaka tire ayoa ti bUha wa'achUne hina tina phayuru yoaka tire. quando o pé de cana fica grande a pessoas fazem caxiri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000973.wav phayuru yoa si'nia tire dUhte ãre phako yoa phayuru su'teripU phio yoa si'nika phayuru yoa si'nia tire dUhte ãre phako yoa phayuru su'teripU phio yoa si'nika. quando as pessoas vão fazer caxiri corta moi depois mistura na massa com caldo de cana. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000974.wav ñano phuria wa'ka ti a'ri thusa'bari me'ne ti more si'nia hika a'ri ñano phuria wa'ka ti a'ri thusa'bari me'ne ti more si'nia hika a'ri. esse caxiri de cana sai bem forte train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000975.wav yaba sã bu'ise mahkanase'na si'biorise hia hiro nika yaba sã bu'ise mahkanase'na si'biorise hia hiro nika. para nós indigenas são parecido como cachaça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000976.wav ti ayoa ba'ro hika a'ri khanU wehseripU ti toa ti ayoa ba'ro hika a'ri khanU wehseripU ti toa. assim serve a cana que eles planta na roça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000977.wav topuru thira topuru thira. só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000978.wav a'ri hira sane payatha wehseripU ti toa a'ri hira sane payatha wehseripU ti toa. abacaxi são plantadas na rça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000979.wav wehseripU ti toata hika a'ri sanehU wehseripU ti toata hika a'ri sanehU. são plantadas na roça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000980.wav phayU hihaka a'ri a'ribarodi'ta hieraka phayU wamatia hika ti phayU hihaka a'ri a'ribarodi'ta hieraka phayU wamatia hika ti. existe varios abacaxi cada abacaxi tem o nome. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000981.wav ayoa tire toa ba'ro hina ti bUha sa'tari wa'a tihU ñaka pha phoka ayoa tire toa ba'ro hina ti bUha sa'tari wa'a,tihU ñaka pha phoka. primeiro planta a mudas depois vai crescendo e dá fruto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000982.wav yomeheta mipU õ wi'ano hira ña'era sinina yomeheta mipU õ wi'ano hira ña'era sinina. mas agora essa muda é nova não está dando fruto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000983.wav ti phaphoka phachU ñU ti so'ãchU ñUtha tire ti phaphoka phachU ñU ti so'ãchU ñUtha tire. dá fruto e fica amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000984.wav mahsã chUka ãhichU tire duaka phachU ñU ti mahsane dua paina ñaranapU chU yoaka tire mahsã chUka ãhichU tire duaka phachU ñU ti mahsane dua paina ñaranapU chU yoaka tire. as pessoa alimenta vende até o branco come. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000985.wav thusUtha a'rire phako yoa si'nika sane migau ti niã thusUtha a'rire phako yoa si'nika sane migau ti niã. e também faz migau que se chama. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000986.wav ayoa tire yoa si'ni paina warapu yoaka phayuru alua ti niã ayoa tire yoa si'ni ,paina warapu yoaka phayuru alua ti niã. assim que eles faz e toma alguns prepara alur. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000987.wav tire yoa si'ni tii phayuru yoachU ñano phunia wa'aka si'biri yoroseta phuria hiro nika tire yoa si'ni, tii phayuru yoachU ñano phunia wa'aka si'biri yoroseta phuria hiro nika. quando eles preparam aluar sai forte. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000988.wav ti ayoa ba'ro hika a'ri ti ayoa ba'ro hika a'ri. assim que serve para fazer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000989.wav wehsepU ti toa hira a'ri wehserimahkata hira a'rihU wehsepU ti toata wehsepU ti toa hira a'ri,wehserimahkata hira a'rihU wehsepU ti toata. são plantados na roça train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000990.wav ahse ahse. bichinho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000991.wav ayoa paina tire toaka wU'U dU'tUkai wehseripU toaka ayoa paina tire toaka,wU'U dU'tUkai wehseripU toaka. alguns planta na roça ou ao redor da casa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000992.wav nUhkUre noano phaka a'ri baro hó nUhkUre noano phaka a'ri baro hó. na mata virgem dá bem fruto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000993.wav bhU bhU. risada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000994.wav ayoa tiphachUne tina naka ~U ~U ti bUha toni wa'achU ayoa tiphachUne tina naka ~U ~U ti bUha toni wa'achU. quando dá fruto a cacho fica grande. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000995.wav ñU tire nã ti soãchU ñU chU o paina dua phako yoa si'ni yoaka ñU tire nã,ti soãchU ñU chU o paina dua phako yoa si'ni yoaka. tira,quando fica maduro come outros vende e faz migau. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000996.wav topuruta hira topuruta hira. so iso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000997.wav a'ri hira dUhkU yo'mehta dUhkU hierara a'ri makacheira hira a'ri hira dUhkU yo'mehta dUhKU hierara a'ri makacheira hira. esse são maniva mas não é maniva é macacheira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000998.wav tire wehsepUta toaka o paina wU'U dU'tUkai toaka tire wehsepUta toaka o paina wU'U dU'tUkai toaka. são plantado na roça outro planta ao redor da casa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria000999.wav ayoa ti dihchare hina yoaka noano ye'sea hika a'ri noano noano ye'sea ayoa ti dihchare hina yoaka noano ye'sea hika a'ri noano, noano ye'sea. as fruta são brancas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001000.wav ayoa ti dihchare õse yoaka yaba phayuru yoata khãi sã yoaka ayoa ti dihchare õse yoaka, yaba phayuru yoata khãi sã yoaka. as fruta são feito assim,quando faz caxiri mistura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001001.wav o paina tire fritachU ~U ~U paina ti makachera me'neta bolo yoa yoaka o paina tire fritachU ,~U ~U paina ti makachera me'neta bolo yoa yoaka. outros frita come com macacheira mesmo faz bolo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001002.wav ayoaba'ro hika a'ri makacheira phayU hihaka tihU ayoaba'ro hika a'ri makacheira, phayU hihaka tihU. serve para fazer assim tem varios tipo de macacheira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001003.wav topuru thira topuru thira. só isso train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001004.wav a'ri hira bU'sa dUhkU ti niã ti phaphoka hika noãno so'ã a'ri hira bU'sa dUhkU ti niã, ti phaphoka hika noãno so'ã. esse maniva são maniva de samaúma,afruta é bem amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001005.wav tire yoaka a'ri bU'sa dihcha ti niã ti khuphokapUre tire yoaka a'ri bU'sa dihcha ti niã ti khuphokapUre. a fruta serve. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001006.wav khUbo buata tire khuka ayo ti phoka yoachU noãno soã wihaka khUbo buata tire khuka ayo ti phoka yoachU noãno soã wihaka. deixa mandioca mole para fazer farinha sai amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001007.wav phoka yoata ti khua hika ti baro a'ri bU'sa dUhkU ti niã phoka yoata ti khua hika ti baro a'ri bU'sa dUhkU ti niã. a maniva de samaúma serve para fazer farinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001008.wav topuru tira topuru tira. só isso train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001009.wav a'ri hira wihp~i dUhkU a'ri hira wihp~i dUhkU. esse são pé de maniva açai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001010.wav wihp~i dUhkU wamatika tihU a'ri yaba phur~i ñia hira ayoaro ti yaba wihp~i dUhkU wamatika Wihp~i dUhkU wamatika tihU a'ri yaba phur~i ñia hira ayoaro ti, yaba wihp~i dUhkU wamatika. se chama maniva açai que tem folha preta, por isso tem nome maniva açai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001011.wav ayoa ti dihchahU noãno soã no~ano soã ayoa ti dihchahU noãno soã, no~ano soã. o fruto é bem amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001012.wav phoka bUchU noãno soã wihaka ti phokahUre phoka bUchU noãno soã wihaka ti phokahUre. a farinha sai bem amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001013.wav ayoa ti phokare tina yoa ti si'niti ~U ~U ãhichU ti duati yoa mahsika ayoa ti phokare tina yoa, ti si'niti ~U ~U ãhichU ti duati yoa mahsika. por isso faz farinha para consumo e também para vender. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001014.wav a'ri wamatira mUera dUhkU ti niã a'ri wamatira mUera dUhkU ti niã. esse maniva são chamando baixote. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001015.wav ayoa ti dihchapU hika phiro ewUsãkore hia ayoa ti dihchapU hika phiro ewUsãkore hia. as fruta são pouca amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001016.wav noãno soachU boa hika a'ri noãno soachU boa hika a'ri. quando rala é mole. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001017.wav tire yaba masoka yoata khuka noãphoka wa'aharo niã tire yaba masoka yoata khuka noãphoka wa'aharo niã . deixa para fazer maçoca pra poder sair bem amarela train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001018.wav a'ri hira sama dUhkU ti niã a'ri hira sama dUhkU ti niã. ess esão chamado maniva de paca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001019.wav yaba dUhpUri maria hiaka a'ri sama dUhkU payahU dUhpUritia hika sama dUhkU ti niã yaba dUhpUri maria hiaka a'ri sama dUhkU, payahU dUhpUritia hika sama dUhKU ti niã. sem galho outro tem galho train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001020.wav ayoa ti dihcha hika noãno sU'tia nUhkUre buha phoka wirirore dakorea phoka sU'tika ayoa ti dihcha hika noãno sU'tia nUhkUre buha phoka , wirirore dakorea phoka sU'tika. dá bem fruto ma mata virgem, na capoeira não bem fruto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001021.wav yaba ti phoka hika phiro ewUhisakorea yaba ti phoka hika phiro ewUhisakorea. a frurta são pouca amrela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001022.wav wi'ã hiro noano ye'sea siese me'ne bUhkU wa'ro ewU wa'aka ti wi'ã hiro noano ye'sea,siese me'ne bUhkU wa'ro ewU wa'aka ti. quana é novo são bem branquinho, pouco a pouco vai amarelando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001023.wav ayoa tire wahte wihpechU noãno di'a hika thusU ayoa tire,wahte wihpechU noãno di'a hika thusU. quando expreme pega bem goma. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001024.wav ayoa hika ayoa hika. serve isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001025.wav a'ri bo'tea dUhkU hika noãno ye'sea hika ti dihchapU a'ri bo'tea dUhkU hika noãno ye'sea hika ti dihchapU. esse pé são chamado pé de tucunare as fruta são brancas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001026.wav ayoa tire yoaka wahte wihpe thusU wahtephoka yoa yoaka tire ayoa tire yoaka wahte wihpe,thusU wahtephoka yoa yoaka tire. expreme goma,torra farinha de tapioca train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001027.wav wahtephoka yoa paina neskau me'ne caféme'ne more si'nika tire wahtephoka yoa paina neskau me'ne, caféme'ne more si'nika tire. faz farinha de tapioca ,toma com nescau e café. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001028.wav ayoa ti wahtephokare yoa dua yoaka paina ayoa dUhkU hika a'ribo'tea dUhkU ti niã topuruta hira ayoa ti wahtephokare yoa dua yoaka paina ayoa dUhkU hika. a'ribo'tea dUhkU ti niã,topuruta hira. outro faz vende,e serve para fazer assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001029.wav a'ri ba'a dUhkU ti niã hira a'ri ba'a dUhkU ti niã hira. o pé de maniva são chamado tucúnare. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001030.wav ti dihcha noãno so'ã hika a'ri ti dihcha noãno so'ã hika a'ri. as fruta são bem amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001031.wav phoka khuata tire khUbo buuka a'rire phoka khuata tire khUbo buuka a'rire. deixa mandica mole para fazer farinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001032.wav phoka yoata noãno soãdi~tare buu yoamahs~ika ayoa ti phokapU noãmo soã do'senihare soã phoka wihaharo niã phoka yoata noãno soãdi~tare buu yoamahs~ika ayoa ti phokapU noãmo soã do'senihare,soã phoka wihaharo niã. quando vai fazer farinha deixa mandioca mole só amarelo , para ser ferinha bem amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001033.wav ayoa bu'uka tire ayoa bu'uka tire. assim que deixa mandica mle. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001034.wav topuru thira topuru thira. só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001035.wav a'ri hira wamU so'tori dUhkU ti niã a'ri hira wamU so'tori dUhkU ti niã. o pé de maniva são chamado umari. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001036.wav ayoa ti photota hia yUhkU hihaka n~e dUhpUri maria ayoa ti photota hia yUhkU hihaka n~e dUhpUri maria. sem galho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001037.wav thusU ti dihcha hika bui khasarika phiro soãsa thusU ti dihcha hika bui khasarika phiro soãsa. as casca são pouca vermelha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001038.wav ayoa ti khUwaropUse ye'se phiroka ewU hibokorea hika ayoa ti khUwaropUse ye'se phiroka ewU hibokorea hika. a fruta tem pouca amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001039.wav a'ri hira sUdU dUhkU ti niã yaba ñUchUta ti soã phur~itiaka hihã manaro a'ri hira sUdU dUhkU ti niã ,yaba ñUchUta ti soã phur~itiaka hihã manaro. esse pé são chamado maniva de cajú,quando agente olha tem folha pouca vermelha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001040.wav ayoa ti dihchapU noãno soã hika ayoa ti dihchapU noãno soã hika . as frutas são bem amarrela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001041.wav ka'sari yaba noãno soã ti dohkapUretha noãno soã hikatha ka'sari yaba noãno soã ti dohkapUretha noãno soã hikatha. tem as casca vermelha as fruta bem amarrela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001042.wav ayoa tihUre yaba khUbo kuãtata tihUne khuka phoka ti yoatire yoa ayoa tihUre yaba khUbo kuãtata tihUne khuka phoka ti yoatire yoa. a mandioca de cajú é deixado mandioca mole para ser ferinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001043.wav ti phokapU noano soã wihaka ti ti phokapU noano soã wihaka ti. e sai farinha bem amrela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001044.wav topuru thira topuru thira. só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001045.wav a'ri hira duhtu wehse mahkata hika a'rihU a'ri hira duhtu wehse mahkata hika a'rihU. esse são macoari existente da roça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001046.wav yaba wehsepU ti toa hika a'ri duhtu yaba wehsepU ti toa hika a'ri duhtu. são plantados naroça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001047.wav phayuru yoata ti kha~isa hika a'ri phayuru yoata ti kha~isa hika a'ri. são misturado para fazer caxiri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001048.wav hiphiti phayuru yoa kha~ikasa a'rire chUamehta hika ti hiphiti phayuru yoa kha~ikasa a'rire chUamehta hika ti. todos mistura com caxiri, não serve pra comer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001049.wav koeraka do'achUchUhUne ayoa tire photota hka~isa yoaka phayuru yoa topuru thira koeraka do'achUchUhUne ayoa tire photota hka~isa yoaka phayuru yoa,topuru thira. sem gosto,por isso as pessoa mistura só com caxiri,só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001050.wav a'ria hira hã w~iariaka hisinina tia wayawa A'ria hira hã,w~iariaka hisinina tia wayawa. este fruta aqui, ainda verde, é a goiaba train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001051.wav õ ba'roi wa'aka hina õ ba'roi wa'aka hina. que depois ainda cresce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001052.wav o~i wa'a no'pe somanari ba'ro tiatha khori dohoka hina o~i wa'a no'pe somanari ba'ro tiatha khori dohoka hina. aqui ainda vai, e depois de algumas semanas, vai nascer a flor. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001053.wav khori doho tU'sU tia hina khori doho tU'sU tia hina. e depois de nescer a flor, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001054.wav buru dihari baro buru dihari baro . vai cai no chão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001055.wav õse hiakã wa'aka hina hã õse hiakã wa'aka hina hã. e ai vão ficar assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001056.wav õse hiriakã wa'a õse hiriakã wa'a. fica assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001057.wav to hina bUhkUaka hina to hina bUhkUaka hina. ai a fruta cresce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001058.wav bUhkUa tU'sU hina õse hiria wa'aka hina to bUhkUa tU'sUro taro hina bUhkUa tU'sU hina õse hiria wa'aka hina,to bUhkUa tU'sUro taro hina. quando terminar de crescer,fica desse jeito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001059.wav to ba'rore hina tia sõ'aka hina to ba'rore hina tia sõ'aka hina . e depois a fruta amadurece. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001060.wav õse hika tia sõataria hina hã õse hika tia sõataria hina hã. e assim começa amadurecer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001061.wav wa'aka noano sõ'aria hina ñUhãrihã wa'aka noano sõ'aria hina ñUhãrihã. vai ficar bem madura; ta vendo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001062.wav ewUka wa'aka hina tia noano eWUka wa'aka hina tia noano. e ela fica bem amarela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001063.wav noano chUto noaria wa'aka tia noano chUto noaria wa'aka tia. ai fica bem gostosa para comer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001064.wav ti chUera chUre thoa wa'aka hina tia yoaripha sõayU'dU ti chUera chUre thoa wa'aka hina tia yoaripha sõayU'dU. quando não se come logo as frutas,elas ficam muito maduras, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001065.wav a'ria bawaka hinahã ñUharihã a'ria bawaka hinahã ñUharihã. aí as frutas ficam estragadas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001066.wav to tia ba'aro hina õse hiria wa'aka hina tia pU'ichapUrehã to tia ba'aro hina õse hiria wa'aka hina tia pU'ichapUrehã. ai depois, dentro da fruta vai ficar assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001067.wav õse hia ki'ri yabioa hihãka ti õpUre dahchoa hikati õse hiapure õse hia ki'ri, yabioa hihãka ti õpUre dahchoa hikati õse hiapure. assim, ela fica muito feia dentro, fica estragada, e dá bichinhos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001068.wav mahsa chUerakati minichãka chUka mahsa chUerakati, minichãka chUka. ai as pessoas não comem, só as aves comem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001069.wav a'ri ba'rore chUka mahsã ã hichU minichãka chUkati a'ri ba'rore a'ri ba'rore chUka, mahsã ,ã hichU minichãka chUkati a'ri ba'rore. esse tipo se come, as pessoas e também os pássaros. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001070.wav a'ri ba'rona puhtota sua chUkatihã do'aro ba'ro mar~iano chUka a'ri ba'rore a'ri ba'rona puhtota sua chUkatihã do'aro ba'ro mar~iano chUka a'ri ba'rore. para consumir essa fruta, as pessoas colhem e come diretamente, essa furta não da pra cozinhar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001071.wav a'ri yUhkU hira wayawa yUhkU a'ri yUhkU hira wayawa yUhkU. essa árvore e uma goiabeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001072.wav a'ri dihcha tia yUhkU himanabU a'ri yUhkU hirahã õse hia yUhkUpU dihcha tira ti ba'ro wayawa a'ri dihcha tia yUhkU himanabU.a'ri yUhkU hirahã õse hia yUhkUpU dihcha tira ti ba'ro wayawa. essa fruta são dessa árvore. essa arvore aqui que dão as frutas de goiaba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001073.wav wayawa ti nia wayawa ti nia. essa fruta se chama goiaba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001074.wav ti hira õse hia kinipU ñana ti ba'ro se hã pha kini ñana ti ba'ro se ti hira õse hia kinipU ñana ti ba'ro se hã pha kini ñana ti ba'ro se. essas aqui dão em cachos. a fruta cucura se pega em forma de cachos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001075.wav ti yaba a'dU ba'ro sekU ña'ka yaba ~u~u~u ti yaba , a'dU ba'ro sekU ña'ka yaba ~u~u~u . essa árvore de cucura pega... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001076.wav yo'o khomUtãka tU ba'roh~u yo'o khomUtãka tU ba'roh~u. primeiro saem as flores. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001077.wav khoo ba'rotha ti khori khirita a'ri dihcha pho'ka wihataka hina khoo, ba'rotha ti khori khirita,a'ri dihcha pho'ka wihataka hina. depois das flores saem as frutinhas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001078.wav wiha tari ba'ro ti bUhkUa õse hia wa'aka hina wiha tari ba'ro ti bUhkUa õse hia wa'aka hina. depois de sair as frutinhas , ai crecem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001079.wav ya'sa pho'ka hisinika ti wiã hia ya'sa pho'ka hisinika ti wiã hia. quando estão pequena, são verdes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001080.wav ba'ro hina ti ba'ro hina ti. e depois elas... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001081.wav ba'ro hina ti ñitaro hina ose hia wa'aka hina hã ñitaro nika a'ri ba'ro hina ti ñitaro hina ose hia wa'aka hina hã,ñitaro nika a'ri. depois elas começam a ficar pretas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001082.wav bUha tori hika a'ri bUha tori hika a'ri. esses são cachos grandes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001083.wav to noano yaba yori ba'ro õse hia de'ri ñikahã noano ñia to noano yaba yori ba'ro õse hia de'ri ñikahã ,noano ñia. quando ficam pretas a cor fica bem escura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001084.wav ti ba'rore chUka minichãka o~i chU himanarohã ti ba'rore chUka minichãka,o~i chU himanarohã . esse tipo de fruta, as aves comem, comem bem aqui. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001085.wav chUka ti ba'rore chu~iti Ur~e mua do'se hina chUkati mahsah~u chUkati a'ri ba'rore chUka ti ba'rore chu~iti,Ur~e mua do'se hina chUkati.mahsah~u chUkati a'ri ba'rore. os tipos de pássaros que comem as frutas são: pipira ,japú,e outras muitas aves. as pessoas tambem comem essas frutas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001086.wav dua yoaka dua paye paye ba'ro khotota yoaka dua yoaka . dua paye paye ba'ro khotota yoaka. as pessoas vendem as frutas, ou troca por algumas coisas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001087.wav ti ba'rore a'ri ba'ro sekUre toaka tina ti ba'rore a'ri ba'ro sekUre toaka tina. esse tipo de árvore é plantada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001088.wav wU'U dU'tUkai ã hichU wehsepU wU'U dU'tUkai, ã hichU wehsepU. ao redor da casa,ou na roça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001089.wav tia w~iaria hisinino õse hiria hira hã tia w~iaria hisinino õse hiria hira hã. quando estão pequenos tem essa aparencia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001090.wav õse hiriakã hisinina tia õse hiriakã hisinina tia. esse é pequeno ainda. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001091.wav ba'ro bUhkUa hina õpuria bUhkUas thUsUkato hina hã ba'ro bUhkUa hina õpuria bUhkUas thUsUkato hina hã. e desse tamanho ele termina de crescer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001092.wav a yoachU hina mahsa nã tiare yaba ~u~u~u a yoachU hina mahsa nã tiare yaba ~u~u~u. ai as pessoas pegam as frutas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001093.wav ti di'i hika õpU ye'sea hika ti ti di'i hika õpU ye'sea hika ti. com a carne...a carne é branca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001094.wav tire tha'a tire tha'a. ai corta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001095.wav ti khanU pho'ka ti yoari me'ne mor~e si'nikati ti khanU pho'ka ti yoari me'ne mor~e si'nikati. e mistura com açucar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001096.wav ti a yoachUre ti noano bihsiaka hina ti a yoachUre ti noano bihsiaka hina. ai esse preparo fica bem doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001097.wav a yoachU ayoa tina mahsa tuaro a'ri ba'ro toa dua yoara ti wU'Useri dUhtUkai a yoachU, ayoa tina mahsa tuaro a'ri ba'ro toa dua yoara ti wU'Useri dUhtUkai. por isso as pessoas plantam ao redor da casa e vendem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001098.wav mahsãpe khUaka a'ri ba'rore mahsãpe khUaka a'ri ba'rore. todas as pessoas cultivam esta fruta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001099.wav topuruta hira topuruta hira. e só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001100.wav dUhpUri mar~iari ño hira tiño ba'ro dUhpUri mar~iari ño hira tiño ba'ro. a bananeira não tem galho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001101.wav mUanopU di'ita tiño so'toapU di'ita si pUri phayU khUa manaro mUanopU di'ita. tiño so'toapU di'ita si pUri phayU khUa manaro. no alto ela tem muitas folhas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001102.wav a yoa ti ba'ro õse dihcha wa dUhkarahã a yoa ti ba'ro õse dihcha wa dUhkarahã. ai a bananeira começa dar as frutas assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001103.wav tiño so'toapU titõ ki'to wihatara tiño so'toapU titõ ki'to wihatara. e é bem no alto que os cachos de banana saem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001104.wav thuro nina hã thuro nina hã. essa ainda esta saindo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001105.wav a yoa õse yoari ba'ro tiño si wa'awari bora phiti hina ti pha kini bahuaroka hina a yoa õse yoari ba'ro. tiño si wa'awari bora phiti hina ti pha kini bahuaroka hina. primeiro vem o curuatá e depois ele cai... aí as flores cobrem o cacho e depois aparecem o cacho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001106.wav a yoari ba'rore hina tibUhkUa mUhataa to pha kinita hina a yoari ba'rore hina tibUhkUa mUhataa to pha kinita hina. e depois começam a crescer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001107.wav pharitõ doho wãsU so'ã wãsUroka pharitõ doho wãsU so'ã wãsUroka. ai forma o cacho de banana e amadurece. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001108.wav õse di'ita ho nõpe hia ña'kati hã õse di'ita ho nõpe hia ña'kati hã. todas as bananeiras sao assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001109.wav a yoari ba'rore ti so'ãchU ñu hina yaba dUhte nathua sõ'achUñu a yoari ba'rore ti so'ãchU ñu hina,yaba dUhte,nathua sõ'achUñu. e depois quando se percebe que ficou maduro, se pega o cacho, corta e leva embora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001110.wav phako yoa si'ni dua yoakati phako yoa si'ni dua yoakati. e quando ficar maduro se faz o mingau. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001111.wav ti ayoa si'nia hira a'ri ba'ro ti ayoa si'nia hira a'ri ba'ro. e assim que prepara a banana para beber. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001112.wav a'ri hira pho'sa khar~e ñarana se're araçase hiata hirati A'ri hira pho'sa khar~e, ñarana se're araçase hiata hirati. este daqui é a goiaba maçã,para os branco é um tipo araçá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001113.wav yo'o meheta ti tomaha pho'ka wU'UrU hierara yo'o meheta ti tomaha pho'ka wU'UrU hierara. mas não é do tamanho do araçá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001114.wav khiono õ maha phokakãta bUhkUa thU'sUka a'ri yU'dokurero hirota so'ãkati hã khiono õ maha phokakãta bUhkUa thU'sUka a'ri yU'dokurero hirota so'ãkati hã. o tamanho é esse, esse é o normal quando ela termina de crescer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001115.wav phia hira a'ri ba'ro hã ti tuaro phia hira a'ri ba'ro hã ,ti tuaro. esse tipo de fruta é azeda. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001116.wav so'ã yU'dUropU tuaro ewU wa'a yU'dU ti bahsita so'ã yU'dUropU tuaro ewU wa'a yU'dU ti bahsita. quando ela fica madura, a cor é amarela e quando fica bem amarela ela cai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001117.wav paye yUhkU mUa yUhkU mUhato bahsioerachU hina w~inono to wãchU boraka a'ri ba'ro paye yUhkU mUa yUhkU mUhato bahsioerachU hina w~inono to wãchU boraka a'ri ba'ro. mas outras que não dão pra subir,só caem quando o vento chacoalha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001118.wav phayUre chUa hina tina piri bUhUeawakati hã phayUre chUa hina tina piri bUhUeawakati hã. quando as pessoas comem muito dessa fruta, as dentes delas doem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001119.wav a'ri yaba chU yU'dUa ti phia hichU hina a'ri yaba,chU yU'dUa ti phia hichU hina. isso porque essa fruta é muito azeda. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001120.wav a yoa chUka a'ri ba'rore a yoa chUka a'ri ba'rore. assim se come essa fruta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001121.wav a'ri hira mama~u hã ti nia A'ri hira mama~u hã ti nia. este é o que chamamos de mamão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001122.wav ti ba'ro õse yoa dihcha ña'ka sõpU khoroka to ba'roi sihpia dihchaka phikureria ti ba'ro õse yoa dihcha ña'ka.sõpU khoroka,to ba'roi sihpia dihchaka phikureria. esse tipo de fruta aqui se pega assim. lá é flor, depois vem fruta nova. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001123.wav ba'ro sihpia wU'UrU ya'saria so'ãtaria a'ria soãria himanaro ba'ro sihpia wU'UrU ya'saria,so'ãtaria a'ria soãria himanaro. depois tem a fruta maior, quase madura, e essa aqui que está madura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001124.wav tU õse yoa dUhpUri mariãdU hira ñuhari pUr~i õse hia khUadU hihana a'dU tU õse yoa dUhpUri mariãdU hira ñuhari pUr~i õse hia khUadU hihana a'dU. este pé de mamão não tem galho,mas ele tem diferentes folhas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001125.wav ti ba'rorre chUkati mahsa wa'ikina ti ba'rorre chUkati mahsa, wa'ikina. esta fruta é consumida por gente e por animal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001126.wav a'dU hiratha yabadU A'dU hiratha yabadU. esta é outra árvore. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001127.wav baraturikU ti nidU baraturikU ti nidU. que é chamado de baraturi. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001128.wav a'ri himadUbU dihcha hã a'ri himadUbU dihcha hã. essa daqui é fruta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001129.wav a'ri hira dihcha pho'ka a'ri si pho'ka hira a'ri hira dihcha pho'ka a'ri si pho'ka hira. esta é uma fruta e está é outra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001130.wav ti si'tia pho'ka hihaka a'ri pho'ka hã ti si'tia pho'ka hihaka a'ri pho'ka hã. esta fruta tem odor. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001131.wav si'tia pho'ka hi si'tia pho'ka hi. tem odor. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001132.wav õse bUhkUa bUhkUa tU'sUro hina ti noano soã õse bUhkUa, bUhkUa tU'sUro hina ti,noano soã. ai que ela cresce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001133.wav tihU õita ore borawaka ti so'ã tihU õita ore borawaka ti so'ã. e aqui mesmo cai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001134.wav chUka tire hina õi dahcho mahkai khãwa'a chUka tire hina õi dahcho mahkai khãwa'a. aí elas quebram a fruta no meio e comem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001135.wav to phu'icha hia di'i so'ãpUre to phu'icha hia di'i so'ãpUre. a polpa que fica dentro ,que é alaranjada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001136.wav di'i wãre chU yoaka di'i wãre chU yoaka. essa carne é que se come. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001137.wav a'dU hira wamUkU hã A'dU hira wamUkU hã. este é umarizeiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001138.wav tU õse hia dihcha tira hã khoã ñano waro ya'sa pho'kakã tU õse hia dihcha tira hã khoã ñano waro ya'sa pho'kakã. a fruta se parece assim, quando começa a sair frutas pequenas,elas estao verdes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001139.wav tih~u ãta ko'o ye'sea khorita hika ti ba'ro tih~u ãta ko'o ye'sea khorita hika ti ba'ro. primeiro saem as flores que sao brancas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001140.wav ti ba'ro yabayo borari baro a'ri dihcha pho'kakã wiha ti ba'ro yabayo borari baro a'ri dihcha pho'kakã wiha. depois que caem as flores... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001141.wav buruawa sinina ti buru dU'ari hina buruawa sinina,ti buru dU'ari hina. ...caem as flores; e depois, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001142.wav ti phadUpUre wãsU ti phadUpUre wãsU. ai o resto fica (no umarizeiro). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001143.wav paye soãna hina paye so'ã ñia ya'sa hira a'ri ba'ro wamU paye soãna hina,paye so'ã ,ñia, ya'sa hira a'ri ba'ro wamU. e ai ela começa ficar amarela .os tipos de umari são: umari vermelho,preto e verde. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001144.wav ti ba'rore chUka mahsa wa'ikina ti ba'rore chUka mahsa wa'ikina . essa fruta é consumida pelas pessoas e pelos animais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001145.wav nUhkUripUre hiare wa'ikina tuaro chUka nUhkUripUre hiare wa'ikina tuaro chUka. As que ficam na mata são consumidas mais por animais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001146.wav õse ti wU'Use dU'tUka ti toarire chUka mahsa õse ti wU'Use dU'tUka ti toarire chUka mahsa. as que ficam no redor da casa são consumidas pelas pessoas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001147.wav ti noano chU hikoa hiro nia a'ri ti noano chU hikoa hiro nia a'ri. as pessoas gostam de comer essa fruta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001148.wav ti a'ri di'ire mahsa ti a'ri di'ire mahsa. a carne (polpa), as pessoas train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001149.wav yaba wa'i me'ne mor~e chUka ti ba'rore yaba wa'i me'ne mor~e chUka ti ba'rore. ...e misturam com o peixe e comem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001150.wav a yoachU noano koa ti ba'ro chUa hiro nika a yoachU noano koa.ti ba'ro chUa hiro nika. assi, fica bem gostosa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001151.wav topuruta hira topuruta hira. é só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001152.wav a'ri hira ti irimoa ti nia A'ri hira ti irimoa ti nia. este aqui é o limão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001153.wav a'ri irimoa bUha ba'ro hira hã A'ri irimoa bUha ba'ro hira hã. este limão é do tipo grande. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001154.wav paye daphokakã hika ti noano ya'piaka a'ri pha chubiri kure hihamanabU paye daphokakã hika ti noano ya'piaka a'ri pha chubiri kure hihamanabU. e tem outra (do tipo) paqueno , esse é bem liso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001155.wav a'ri ba'ro me'ne mahsah~u mahsah~u phayU yoakati hã a'ri ba'ro me'ne mahsah~u ,mahsah~u phayU yoakati hã. com este limão se faz muita coisa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001156.wav paina numia a'ri ba'ro me'ne ñUhkUpU khosa paina numia a'ri ba'ro me'ne ñUhkUpU khosa. algumas mulheres lavam o tucum com limão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001157.wav paina si'nia da're yoakati a'ri ba'ro me'ne paina si'nia da're yoakati a'ri ba'ro me'ne. e outras preparam o seu suco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001158.wav a'ri ba'ro ti mahsa wU'Use dUhtukai ti toa hira a'ri ba'ro ti mahsa wU'Use dUhtukai ti toa hira. esta fruta é plantada ao redor da casa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001159.wav ñuhari õse hia hira ñuhari õse hia hira. olha, parece assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001160.wav topuruta hira topuruta hira. só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001161.wav a'ri ba'ro hira Ure hã A'ri ba'ro hira Ure hã. este é a pupunha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001162.wav õ mahaka hika wi'ãka hiro õ mahaka hika wi'ãka hiro. desse tamanho é a pequena. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001163.wav a'rika himanaro Ureñori hira a'ri ñori phañori a'rika himanaro Ureñori hira a'ri ñori phañori. estas são as pupunheira.s train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001164.wav a yoa bUhkUa hina mUha a yoa bUhkUa hina,mUha. Elas crescem bem alto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001165.wav paye õ ba'roikai ña'akati õ ba'rokai õ baroi mUha paye õ ba'roikai ña'akati,õ ba'rokai õ baroi mUha. Outras pupunheiras o cacho alcança bem aqui. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001166.wav õse hia tori hika ti pha tori Ure tori ti nia õse hia tori hika ,ti pha tori Ure tori ti nia. o cacho,é assim que se parece, é chamado de cacho de pupunha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001167.wav ti tori ña'no taro ti phano do'se nihari ti tori ña'no taro,ti phano do'se nihari. antes de sairem os cachos, como se diz? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001168.wav pha thUruri wihasinikato hã pha thUruri wihasinikato hã. mas primeiro sai o curuatá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001169.wav puhpi wãsU buru buru tUsU puhpi wãsU buru,buru tUsU. depois de espalhar, o curuatá cai no no chão train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001170.wav ti dUhsari pho'ka hika si Ure pho'ka ti nia hina ti dUhsari pho'ka hika si Ure pho'ka ti nia hina. e o resto começa a crescer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001171.wav ti bUhkUa thUsU soãkato hina hã ti bUhkUa thUsU soãkato hina hã. depois termina o crescimento, começa a amadurecer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001172.wav mahsa tire wahaka hina mahsa tire wahaka hina. ai as pessoas colhem a pupunha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001173.wav ti ba'rore soa paina phayuru nahu me'ne mor~e dua mor~e ti ba'rore soa , paina phayuru nahu me'ne mor~e,dua mor~e. depois ralam, e alguém mistura com beiju de caxiri se quiser. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001174.wav yoa si'nika hina yoa si'nika hina. e é assim que se bebe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001175.wav a yoa tina wihperi ba'ropUre õse hia ko wihaka hã a yoa tina wihperi ba'ropUre õse hia ko wihaka hã. depois de coado fica com essa aparencia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001176.wav õse hia hira Ure ko ti nia ñuhari soãko himanabU õse hia hira Ure ko ti nia , ñuhari soãko himanabU. o vinho de pupunha é alaranjado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001177.wav a yoa tire hina bihsia hichU si'nikati mahsa hã A yoa tire hina bihsia hichU si'nikati mahsa hã. as pessoas gostam de beber quando ele fica bem doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001178.wav phi khamach~U ti koya me'ne si'ni nã'ño yoaka phi khamach~U ti koya me'ne si'ni nã'ño yoaka. e convidam os parentes para beber até tarde. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001179.wav a'ri hira ti phi'cha khori ti nia A'ri hira ti phi'cha khori ti nia. este é a biriba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001180.wav phi'cha phi'cha pha pho'ka kihti hira a'ri phi'cha. phi'cha pha pho'ka kihti hira a'ri. estas são (as flores)para formar a biriba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001181.wav a'ri khori himanabU a'ri khori buru a'ri khori himanabU, a'ri khori buru. este são as flores,estas flores caem train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001182.wav buruthUsUro ti õkhakã himanaro hã õ khakã tia pharia kihto hira õ buruthUsUro ti õkhakã himanaro hã.õ khakã tia pharia kihto hira õ. e aqui mesmo vai sair a fruta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001183.wav toi tia bUhkUa bUhkUaka tia phiria toi tia bUhkUa, bUhkUaka tia phiria. ai que a fruta irá crescer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001184.wav ti khasaro yo'o pho'tase hia hika hã phari o pé chubi hihaka hã ti khasaro yo'o pho'tase hia hika hã phari o pé chubi hihaka hã . a casca de biriba parece igual a um espinho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001185.wav ti soã soãchU ñu mahsa õpUru mUerarokana õse suana chUkati ti soã soãchU ñu mahsa õpUru mUerarokana õse suana chUkati. quando começa amadurecer,quando não está muito alto no pé, se pega assim mesmo e come. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001186.wav õ mUano hiapUna yo'o nu'pi me'ne tha yoaka õ mUano hiapUna yo'o nu'pi me'ne tha yoaka. quando é muito alto, se pega com ganchos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001187.wav paye bihsiera kurea hikati hã paye bihsiera kurea hikati hã. tem outro tipo que não é doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001188.wav paye di'i bUhtia paye bUhtiera hika hã paye di'i bUhtia . paye bUhtiera hika hã. e tem outra que é dura, e outra que não. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001189.wav topuruta hira topuruta hira. só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001190.wav a'ri hira ti daraña ti nia hã A'ri hira ti daraña ti nia hã. esta aqui que se chama de laranja. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001191.wav a'ri himanabU ti hã pha kihi ñama a'ri himanabU ti hã pha kihi ñama. este laranjeira da frutos aos montes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001192.wav ti ba'ro õse ya'sa hisinina ti ba'ro õse ya'sa hisinina. estas estão verdes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001193.wav so~era sinina mipU so~era sinina mipU. ainda não estão maduras. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001194.wav ti ba'roh~u daphokaka tih~u dUhkakati ti ba'roh~u daphokaka tih~u dUhkakati. ainda estão começando, estão pequenas ainda. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001195.wav ye'sea khorita wa'a buru diha ye'sea khorita wa'a buru diha. a flor é branca e cai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001196.wav ba'rore a'ri ña'ka ba'rore a'ri ña'ka. e depois a fruta pega. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001197.wav ti noano bihsia a'ri ba'ro paye ti noano bihsia a'ri ba'ro paye. esta outra é bem doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001198.wav noano bihsia phia kurea mahsa ti phayU hichU a'ri ba'ro dua noano bihsia.phia kurea mahsa ti phayU hichU a'ri ba'ro dua. bem doce,algumas são pouco azedas, se dá muitas laranjas as pessoas vendem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001199.wav ã hichU ti warapU phayuru da're ti si'nia hira a'ri ã hichU ti warapU phayuru da're ti si'nia hira a'ri. e também preparam o guarapu e bebem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001200.wav ti ba'ro yoachU tuaro pUriã wiharati mahsa ti khua hira ti ba'ro yoachU tuaro pUriã wiharati mahsa ti khua hira. se fazem guarapu, ele sai forte,ai as pessoas ficam bebadas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001201.wav topuruta hira topuruta hira. so isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001202.wav a'ri hira kuku ti niã A'ri hira kuku ti niã. este daqui é o coco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001203.wav õse phari ño mUha si phuri himanabU õse phari ño mUha, si phuri himanabU. o tronco vai e chega até na folha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001204.wav ti tori si pha tori ñana phayU dihcha ti ba'ro hã a'ri paye dakã paye bUha hira Ti tori si pha tori ñana phayU dihcha ti ba'ro hã.a'ri paye dakã, paye bUha hira. pega em forma de cachos no cachos pegam várias frutas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001205.wav ti ba'rore mahsa chUata tha nU'pi me'ne tha paina mUha tha paina mUha ti ba'rore mahsa chUata tha nU'pi me'ne tha paina mUha tha paina mUha . para comer as frutas , as pessoas pegam com gancho, alguns sobem no tronco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001206.wav tha diho khãste tha diho khãste. pegam a fruta e descasca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001207.wav si'nina a'ri ba'rore to pU'ichapU hiare di'i ye'seare di'i khUara a'ri pho'ka ba'ro si'nina a'ri ba'rore to pU'ichapU,hiare di'i ye'seare di'i khUara a'ri pho'ka ba'ro. ai bebem o que esta na fruta , e dentro tem a carne(polpa) ,ai ele come essa carne(polpa) branca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001208.wav ã hichU pha ko noano bihsia khUaratha ã hichU pha ko noano bihsia khUaratha. e tem o suco bem doce. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001209.wav ti ñañichUre tha mahsa yaba yoakatitha hã ti ñañichUre tha mahsa yaba yoakatitha hã. se a fruta fica mais velha as pessoas fazem coco seco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001210.wav pha nahu yoa pha nahu yoa. e fazem beiju também. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001211.wav ti a yoa chUa hira a'ri ba'ro ti a yoa chUa hira a'ri ba'ro. se faz assim para comer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001212.wav a'ri hira wihp~ihã wihp~i ti nia A'ri hira wihp~ihã wihp~i ti nia . este aqui se chama açaí. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001213.wav õse hiriño mUha dUhpUri mar~iariño hira a'ri ño ba'ro õse hiriño mUha dUhpUri mar~iariño hira a'ri ño ba'ro. aparece assim, mas não tem galho o tronco de açaizeiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001214.wav tiñori ba'ro tiñori ba'ro. os troncos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001215.wav ti õse hia tor~i ñana hã õse pha tor~i wa'ato phano ti õse hia tor~i ñana hã ,õse pha tor~i wa'ato phano. açaizeiro pega a fruta em cacho, ante de formar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001216.wav to ba'roi wa'a ti thuri bora daphokakã bUhkUa wãsU to ba'roi wa'a ti thuri bora,daphokakã bUhkUa wãsU. depois de cair a curuatá, aparece a fruta paquena. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001217.wav yoari ba'ro ti õse hia tori mUhãka hina wihp~i tori hina yoari ba'ro ti õse hia tori mUhãka hina wihp~i tori hina. depois se forma em cacho, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001218.wav ti tori pUre hika a'ri pho'kakã ñia pho'kakã waroka õ ya'sa phitiro hina ti tori pUre hika a'ri pho'kakã ,ñia pho'kakã waroka õ ya'sa phitiro hina. no cacho fica a frutinhas novas,daqui pra frente serão pretas, quando acabar deixarem de ser a verde. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001219.wav dUhtena n~a dihata bure sipo dUhtena n~a dihata bure,sipo. Cortam, pegam e esquentam . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001220.wav dohkakare ko phio yoa tU'sU phiowe dohkakare ko phio,yoa tU'sU phiowe. e depois socam e coam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001221.wav pho'ka me'ne more si'nikati pho'ka me'ne more si'nikati. mistura com a farinha e bebe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001222.wav paina ñumukupU moreka paina ñumukupU moreka. e outro mistura no mingau. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001223.wav a yoachU ti ba'ro noa noano koa hikati a'ri wihp~i ko a yoachU ti ba'ro noa,noano koa hikati a'ri wihp~i ko. ai o vinho de açai sai bem gostoso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001224.wav pha phako waro ñiako wa'aka ti ba'ro pha phako waro ñiako wa'aka ti ba'ro. o vinho de açai tambem sai com a cor preta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001225.wav ti a yoa si'nia hira a'ri wihp~i ti a yoa si'nia hira a'ri wihp~i. é assim que se prepera o vinho de açai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001226.wav a'ri ba'ro hira bia ti nia a'ri hira bia wU'U dUhtUkai ti toa A'ri ba'ro hira bia ti nia,a'ri hira bia wU'U dUhtUkai ti toa. esssa é a que se chama de pimenta. a pimenta é plantada ao redor da casa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001227.wav a'ri ñuhari bia bUha pho'ka hira a'ri a'ri ñuhari bia bUha pho'ka hira a'ri. este pimenta é grande. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001228.wav paye sihkUkã sihkUkã dapho'kakã hira tika h~u paye õ pU'ichapU hira paye paye sihkUkã,sihkUkã,dapho'kakã hira tika h~u,paye õ pU'ichapU hira paye. e outros tipos de pimenta ai, que da fruta pequena, ainda é pequena, e outro esta no dentro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001229.wav a'ri ba'ro bia hikati hã mahsa ti dahchoripe ti wa'ipU more chUa a'ri ba'ro bia hikati hã ,mahsa ti dahchoripe ti wa'ipU more chUa. este pimenta é usada todo dia para misturar no peixe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001230.wav a'ri ba'ro bia me'neta biato ti niri biato yoakati ha~ti biatore a'ri ba'ro bia me'neta biato, ti niri biato yoakati ha~ti biatore. com a pimenta quese faz o que se chama de quinhampira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001231.wav ti biatore yoa tina a'ri bia nã ti biatore yoa tina, a'ri bia nã . para fazer a quinhampira,faz com a pimenta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001232.wav ko ti biatopU k~u a'ri bia pho'ka du'sã ko ti biatopU k~u,a'ri bia pho'ka du'sã. deixa a água na panela, e deixa a pimenta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001233.wav ã soro yoah~u pha'r~i ba'ro yoa a'ri ba'ro me'neta mahsa chUra a'ri ba'ro bia phayU hika ã soro yoah~u pha'r~i ba'ro yoa a'ri ba'ro me'neta mahsa chUra,a'ri ba'ro bia phayU hika . ou prepara algumas comida como mojeca, as pessoas misturam com a pimenta , a pimenta são de vários tipos . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001234.wav paina phayU khuaina waro a'ri ba'ro me'neta dohka pha pho'ka yoa more chUka paina phayU khuaina waro, a'ri ba'ro me'neta dohka pha pho'ka yoa more chUka . e se outros a colherem em grande quantidade, se soca a pimenta e mistura na comida e come. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001235.wav yabariro ba'ro masuno hikari a'riro nia yabariro ba'ro masuno hikari a'riro nia. que tipo pessoa pode esse? disse ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001236.wav meda wU'Use bahsa ti wahtore ti bUhUpe bahsa ~ãta nire arikoro bUhkoro 32 meda wU'Use bahsa ti wahtore ti bUhUpe bahsa ~ãta nire arikoro bUhkoro 32. essa velha disse que era brincadeira a dança do céu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001237.wav ~a mari tikoro duhicha nimare duhiri bUhkoro nia tina ani phisuatia ~a mari tikoro duhicha nimare duhiri bUhkoro nia tina ani phisuatia. é nosso chamava pra ela de velha sentada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001238.wav tina phanopUre ayoa tikoro dUhtirikoro hia mahsihari tire ariro mahsa tina phanopUre ayoa tikoro dUhtirikoro hia mahsihari tire ariro mahsa. no antigamente eles. por isso ela era chefa sabia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001239.wav phUtoro yoarose duhtirikoro hia mU'sane khanUne yaumi yU'U tire behse dahpo phUtoro yoarose duhtirikoro hia mU'sane khanUne yaumi yU'U tire behse dahpo. ela era como chefa,ontem éu ja falei pra voces que e era para escolher. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001240.wav kheno bahsa nire tina ~ore maria manapa ti kheno bahsa õpUre kheno bahsa ti kheno bahsa nire tina ~ore maria manapa ti kheno bahsa õpUre kheno bahsa ti. eles disse que era dança de jatoba a dança não existe puraque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001241.wav ti namono nia tikoro nana wii to mahs~a khopari kheno dUhpUri phapayo tia ti namono nia tikoro nana wii to mahs~a khopari kheno dUhpUri phapayo tia. mulher dele falava pra-se ajuntar na sepultura deixava galho de jatoba train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001242.wav ã tikoro tikoro to manUno wia dU'ka tikoro bahsa tia niskUrU yU'U thi dU'sa kheno bahsa importante waro hikato maloka pUre ã tikoro tikoro to manUno wia dU'ka tikoro bahsa tia niskUrU yU'U thi dU'sa kheno bahsa importante waro hikato maloka pUre. então ela junto com esposo saia para dançar essa dança de jatoba é muito importante na casa ancestrais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001243.wav tikoro phonati wiarotaro to koya khai thinowathia tina me'ne bhasa tia tikoro tikoro phonati wiarotaro to koya khai thinowathia tina me'ne bhasa tia tikoro. antes de dara a luz ia perto da familia dela para dançar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001244.wav ã tire tikoro thUo duare sa'tiro noano tipha noano kapacita himarero tiro tiro pUta tire noano yauphaño ma mU' a'rire wiaroka nia tikoro wiha tikoro ã tire tikoro thUo duare(sa'tiro)noano tipha noano kapacita himarero tiro tiro pUta tire noano yauphaño ma mU' a'rire wiaroka nia tikoro wiha tikoro. ela é assim mesmo quer escutar bem saber mais ele contava tudo, voce vai sair bem capacitada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001245.wav ãyoatikoro to wamanikoro dhuuicho do'se hikUrUro como e duhicho ãyoatikoro to wamanikoro dhuuicho do'se hikUrUro como e duhicho. então o nome dela ficou (dhuicho)como é duhicho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001246.wav duhicho hiyuka tikoro ãnina arikoro mari coordenadora koro duhicho hiyuka to bahsari wama duhicho hiyuka tikoro ãnina arikoro mari coordenadora koro duhicho hiyuka to bahsari wama. a nossa coordenadora tem o nome tradicional duhicho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001247.wav tikoro wamathiha yU'Unika ãyoa do'seyoa significa hari duhicho nimare tikoro wamathiha yU'Unika ãyoa do'seyoa significa hari duhicho nimare. ela disse que tem esse nome, mas não sabe o que esse nome significa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001248.wav duhirimahsono ne noano duhi mahsare whapayoni so'pure tina duhirimahsono ne noano duhi mahsare whapayoni so'pure tina. essa mulher já era uma mulher pesada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001249.wav kohãrikoro ãhina baro hika tina ti behseina ã hina barore escolheina hika tinoano ti beseina kohãrikoro ãhina baro hika tina ti behseina ã hina barore escolheina hika tinoano ti beseina . quando a mulher separa ou deixa marido,é escolhida das pessoas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001250.wav ti siguinificado cada siguinificado khUaka mari wama mahsa wamisUmUa ti siguinificado cada siguinificado khUaka mari wama mahsa wamisUmUa. cada pessoas tem seu significado do seu graus. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001251.wav kotiria mahsawami kurua te so hina kurua khãpU sã siekhoi hitia so siñoaka mhanoi kotiria mahsawami kurua te so hina kurua khãpU sã siekhoi hitia so siñoaka mhanoi. kotiria é do primeiro grau aqueles grupos, nós viviam no outro lado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001252.wav so~i sUtUtiriaria paina yU'U õi hithi yU'U yU'Uyaina terceiro escala pU so~i sUtUtiriaria paina yU'U õi hithi yU'U,yU'Uyaina terceiro escala pU. ai no igarapé eu com meu grupo na terceira escala moravámos aqui. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001253.wav hihãka yU'Una si ñoaka ya di'ta waro hira to yU'UwU'U maloca hika so~i hihãka yU'Una si ñoaka ya di'ta waro hira to yU'UwU'U maloca hika so~i. pra mim aquele lado é minha terra,e tinha a minha própria casa ancestral. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001254.wav hina kurua õi thuari hire ba'thi dU'ka phona a'ri õi thuarihire hina kurua õi thuari hire ba'thi dU'ka phona a'ri õi thuarihire ficaram aqueles graus filho de japurá esse fica aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001255.wav ãã yabaina hihare tina ya'ya õithuiri hire tina topU thua hikUrU ãyoa mari ya aria hirahirose ãã yabaina hihare tina ya'ya õithuiri hire tina topU thua hikUrU ãyoa mari ya aria hirahirose esse era são os pajés ficava aqui e retornava porisso nos temos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001256.wav basioerathi policamete phañotia phanopU õse hithia nimahsina ni mari basioerathi policamete phañotia phanopU õse hithia nimahsina ni mari era dificil acabava com a politica train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001257.wav ãyoaro tire yU'U bahsa tire como agradecimento paye thuo duaro nia ãyoaro tire yU'U bahsa tire como agradecimento paye thuo duaro nia porisso eu cantei esse canto como agradecimento queria escutar outros train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001258.wav bUhUpea bahsa mU'U phinita duhicho duhicho sakã ne nede micha dahchore õi hirade sakã ne nede sã kotiria kãde cantar (bUhUpea bahsa) mU'U phinita duhicho, duhicho sakã ne nede micha dahchore õi hirade sakã ne nede sã kotiria kãde cantar voce é uma mulher duhicho esta conosco neste dia no meio da kotiria. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001259.wav tinata mU'Umene mU'Umene sã ka phinita tuaro wachehe tuaro wacheha phari turi dee wh~akuga whãkuga tinata mU'Umene mU'Umene sã ka phinita tuaro wachehe tuaro wacheha phari turi dee wh~akuga whãkuga. choraremos contigo mesmo, nós kotiria estamos muito alegre e não esqueça da gente train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001260.wav s~akarede wahkuga wahkuga duhicho duhicho noana khistinakã wi'imarede Uhsa me'ne takode s~akarede wahkuga wahkuga duhicho duhicho noana khistinakã wi'imarede Uhsa me'ne takode. lembra de nós duhicho, duhicho ta bom kristina chegaste conosco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001261.wav duhicho hira mUkã phinita só isso né doutora senão vai chora duhicho hira mUkã phinita só isso né doutora senão vai chora. voce é duhicho só isso mesmo senão nem doutora voce vai chorar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001262.wav yaba wirakare yauboe hiro nina marine hone ~a ti hira mari obijetivo tioficina mUsa tophanopUre hoa khiti yoa yoahimarepa yaba wirakare yauboe hiro nina marine hone ~a ti hira mari obijetivo tioficina mUsa tophanopUre hoa khiti yoa yoahimarepa. para as criança falar e ensinar para nos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001263.wav tina ~opU ti monografia yaua ta nire ti pesquisa yoarire a'ri mesapU ta tina duhiaka tina ~opU ti monografia yaua ta nire ti pesquisa yoarire a'ri mesapU ta tina duhiaka. eles vão apresentar as monografias que eles fizeram ,pesquisas, por isso eles vão sentar na mesa train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001264.wav tinare yautusUi mUhsa pergunta me'neta dúvida paina ti ~nUhkame'neta trabalho enriquece mUhanaka ni tinare tinare yautusUi mUhsa pergunta me'neta dúvida paina ti ~nUhkame'neta trabalho enriquece mUhanaka ni tinare. já falei pra eles com pergunta que e duvida que vão se enriquecer ir pra frente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001265.wav mari ~athi thUoduhiha patenatha yaba U pergunta tirore yoerachU toita hiphiti koatara ni thusU bokato mari ~athi thUoduhiha patenatha yaba U pergunta tirore yoerachU toita hiphiti koatara ni thusU bokato. nós as veses pensamos não tem outra pergunta para fazer. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001266.wav ~ayoa mari mihchaka ti apresenta thusUro dita himakaro te onze meia ~ayoa mari mihchaka ti apresenta thusUro dita himakaro te onze meia . Assim neste momentos temos somente apresentação e termina até onze meia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001267.wav ~ayoa dUsasinina mipU ~ayoana hina yaba U tina ti ~ayoaribaro pergunta yoa duana yoa ~ayoa dUsasinina mipU ~ayoana hina yaba U tina ti ~ayoaribaro pergunta yoa duana yoa. Assim ,quando tiver algum tempo depois que acabarem de falar se querem fazer pergunta podem fazer . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001268.wav o patenatha mUhsa pergunta me'neta tinare yoadonase yoana niboka ti pesquisare o patenatha mUhsa pergunta me'neta tinare yoadonase yoana niboka ti pesquisare. As vezes com a pergunta mesmo ajuda de fazer pesquisa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001269.wav ~ayoa mUhatinaka ~ayoa tina onze alunos hire ti apresenta tina ~ayoa mUhatinaka ~ayoa tina onze alunos hire ti apresenta tina. Aí vai pra frente por isso tem onze alunos que vão apresentar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001270.wav ~ayoa apresentari wahtore ba'roretha tina onze ba'roretha paina ensino médio mahkaina yabaU ~ayoa apresentari wahtore ba'roretha tina onze ba'roretha paina ensino médio mahkaina yabaU. Durante apresentação e depois de apresentarem onze alunos vão apresentar os do ensino médio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001271.wav mipUta dUhka wakoina hire tina hUtha apresentaka ~adUhkawako nimai ni apresentaka tina hU mipUta dUhka wakoina hire tina hUtha apresentaka ~adUhkawako nimai ni apresentaka tina hU. Agora tem outros que está começando eles também vão apresntar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001272.wav ~ayoa tidi'thire mihchaka almoço phanore a tarde marire doutora kristine yau koatamarepa ~ayoa tidi'thire mihchaka almoço phanore a tarde marire doutora Kristine yau koatamarepa. É só isso ante do almoço no a tarde a doutora kristine vai falar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001273.wav mUhsare ~nona taniha s~a filma yoatinire nikoata marepa ti wa'aroka mUhsare ~nona taniha s~a filma yoatinire nikoata marepa ti wa'aroka. Por isso nós vamos mostrar o que nós filmamos e seguimos com ela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001274.wav tina equipe documentação liguistica ensino médio mahkaina hire tina ~ahichU tina equipe documentação liguistica ensino médio mahkaina hire tina ~ahichU. Eles são da equipe de documentação linguistica do ensino médio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001275.wav yabaU aluno pdpi mahkaina tina apresentaka patena mari doseastota niharide pate silvestre to soopU filmastota dose yoastota niharide a'riro yabaU aluno PDPI mahkaina tina apresentaka patena mari doseastota niharide pate Silvestre to soopU filmastota dose yoastota niharide a'riro. O aluno do PDPI também vão apresentar as vezes nós pensamos ,o que estão fazendo as vezes o Silvestre filma e nos perguntamos, que estão fazendo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001276.wav ni tirore hina yaba ~ose khuapihsaro ~nUeraboka mari ~ata ni tirore hina yaba ~ose khuapihsaro ~nUeraboka mari ~ata. Quando ele fazem isso as vezes as pessoas não respeitam . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001277.wav ti mahkare tina yauaka ~ayoana niha ni hiphiti yau mUkaka tina baro ~ata almoço baro khoaripha baro ti mahkare tina yauaka ~ayoana niha ni hiphiti yau mUkaka tina baro ~ata almoço baro khoaripha baro. Por isso eles vão apresentar e seguimos agora e depois do almoço. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001278.wav ~ayoa a'rinahU ~ata pdpi mahkainahU ~ahina thuis~a ni yauaka tina ~ayoa a'rinahU ~ata PDPI mahkainahU ~ahina thuis~a ni yauaka tina. E também o equipe PDPI vão apresentar e dizer como eles ficaram . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001279.wav to barore hina hire vídeo mahka hire seção de vídeo ~opU mari ~nU duhinaka mUhsa primeira oficina mahka te terceira ~ahichU ti selecinani a'ri ti oficina mahka ti s~opU yabaU to barore hina hire vídeo mahka hire seção de vídeo ~opU mari ~nU duhinaka mUHsa primeira oficina mahka te terceira ~ahichU ti selecinani a'ri ti oficina mahka ti s~opU yabaU. Depois disso tem vídeo sobre seção de vídeo aqui nós vamos assistir da primeira a terceira oficina e tem o que foi selecionando sobre a oficina. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001280.wav pechotaropU ti ~nUtinini hiphi hi dihare ~ayoa wama primeiro vídeo hire dona terezinha pechotaropU ti ~nUtinini hiphi hi dihare ~ayoa wama primeiro vídeo hire dona Terezinha. Essa vídeo é o primeira vídeo que eles chegaram no Rio de Janeiro tem também história de dona Terezina. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001281.wav marqueme'ne ti yaba ti sinitu ti duhku ti filmari baro hina maloca mahka hire pesquisa Marqueme'ne ti yaba ti sinitu ti duhku ti filmari baro hina maloca mahka hire pesquisa. Essa filme foi entrevistado com dona Terezinha Depois disso tem pesquisa sobre a maloca . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001282.wav a'ri wU'U dose hiri wU'U baro hikari dose ti wama ti hiphiti yau ti duhkuri a'ri wU'U dose hiri wU'U baro hikari dose ti wama ti hiphiti yau ti duhkuri. Como seria essa casa o nome . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001283.wav baro hina pechotaro yU'U nino rio de janeiro mahkano mari pha dUhkaro mari dUhkawakono ~ata mari tatiro khiropU mari wihchUsUmUa baro hina pechotaro yU'U nino Rio de janeiro mahkano mari pha dUhkaro mari dUhkawakono ~ata mari tatiro khiropU mari wihchUsUmUa. Depois, estou falando no Rio de Janeiro que nós começamos de nos transformar e nosso avos vieram com canoa de transformação. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001284.wav dapoto mahkaina ta tiro khiropUta mahka thireto pate mari taro khiropUre mahsinoeraka ~ayoana baro ~nUduhinakatha tire dapoto mahkaina ta tiro khiropUta mahka thireto pate mari taro khiropUre mahsinoeraka ~ayoana baro ~nUduhinakatha tire. antigamente que os nossos ancestrais vieram as vezes não lembra que nós começamos de vir por isso nós vamos assistir. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001285.wav baro fotos marire ti mahsUnari ~ata tire ~nUnaka primeira oficina segunda terceira to wahtoitha paye hinamonoka baro fotos marire ti mahsUnari ~ata tire ~nUnaka primeira oficina segunda terceira to wahtoitha paye hinamonoka. Depois foi tirado foto de primeira oficina segunda a terceira nós vamos asistir além desse tem vários. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001286.wav ~atire mari michare yaba ~nUduhinaka thUo duhi ~nUduhi yoanaka mari ~atire mari michare yaba ~nUduhinaka thUo duhi ~nUduhi yoanaka mari. Assim agora nós vamos assistir e ouvir. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001287.wav ~ayoa ~namichaka warore hina sopU mahkaina me'ne ta noano wakanomato ni thUotui patena ~ayoa ~namichaka warore hina sopU mahkaina me'ne ta noano wakanomato ni thUotui patena. e para amanha.E nossa programação pensamos que deviamos acordae com as pessoa de longe que nós covidamos . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001288.wav yoahtiaripha khotachU hina yaba yoida marepa yoahtiripha wahamarepa ~ayoana hina yoahtiaripha khotachU hina yaba yoida marepa yoahtiripha wahamarepa ~ayoana hina. Quando esperamos demora muito tempo por isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001289.wav culto dominical oito e meia terceiro sino kh~a dUhkaroka kh~abahtoroka nika hina culto dominical oito e meia terceiro sino kh~a dUhkaroka kh~abahtoroka nika hina. O culto dominical vai ser oito e meia terceiro sino. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001290.wav primeiro sino oito hora segundo sino é oito quinze terceiro sino oito meia toi dUhka tUsUroka culto primeiro sino oito hora segundo sino é oito quinze terceiro sino oito meia toi dUhka tUsUroka culto. Primeiro sino oito hora ,segundo sino oito quinze terceiro sino oito dai que vai começar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001291.wav ~ayoari barore hina biatochU mari waka soaroseta waka ti wibo tUsU ~ayoari barore hina biatochU mari waka soaroseta waka ti wibo tUsU. depois disso vai ser quinhapira que nós acostumamos de fazer e depois guardar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001292.wav ~oi palestrante khuitha sobre a importancia e significado das danças khui tore ~oi palestrante khuitha sobre a importancia e significado das danças khui tore. aqui vou deixar palestrante sobre a importancia de significado das danças. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001293.wav yaba dança bahsa mahka ~ata da'poti bahsa dUhsero me'ne mari bahsa mahkare tina duhkuaka yaba dança bahsa mahka ~ata da'poti bahsa dUhsero me'ne mari bahsa mahkare tina duhkuaka. Que tipo de dança estamos dançando com a boca e com pé isso eles vão falar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001294.wav a'rina hire ti mahkare mUhsakhanopU mUhsa pate khanopU ta somarepa tibaro bUhkUna ya nihika yU'U hinamUhsa kha~nU yoanaka plinio trindade miguel alvares hiro hiphakaro tiro ~ore eduardo alvares albino ferraz numiase joaquina montenegro é dona ines galvão e emilia ribeiro a'rina hire ti mahkare mUhsakhanopU mUhsa pate khanopU ta somarepa tibaro bUhkUna ya nihika yU'U hinamUhsa kha~nU yoanaka Plinio trindade miguel alvares hiro hiphakaro tiro ~ore eduardo alvares albino ferraz numiase joaquina montenegro é dona ines galvão e emilia ribeiro. Essa pessoa que são palestrante as vezes veem ounsentem através do sonho, Plinio Trindade, Miguel alvares ,Eduardo Alvares ,albino Ferraz, mulheres Joaquina Montinegro e dona Inés Galvão e Emilia Ribeiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001295.wav tina hire ti dança mahkaina ti phanopU mahka dose ~ose ni ni ~nUa ~ose ~nUa ti kUrU s~a bUhkUna me'ne mari phano mari wihchUsUmua me'ne nia mahka duhkuaka tina tina hire ti dança mahkaina ti phanopU mahka dose ~ose ni ni ~nUa ~ose ~nUa ti kUrU s~a bUhkUna me'ne mari phano mari wihchUsUmua me'ne nia mahka duhkuaka tina. Eles são os da dança ,que vão narrar dizendo como era antigamente no tempo que eles nasceram como é que eram os nossos avos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001296.wav ~ayoa tina marichU thatha yaba khunamoitha paina a'rina miguel alvaresta tabokabU eduardo ~ayoa tina marichU thatha yaba khunamoitha paina a'rina miguel alvaresta tabokabU eduardo. assim se eles não estiverem eu vou convidar outros como Miguel Alvares e Eduardo não sei se eles vão vir. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001297.wav ~ayoa ~o mahkainare khuitha senhor acacio figueiredo ti mariachU tina duhku namoaka pate ~ahichu tiro chiro ~ayoa ~o mahkainare khuitha senhor Acacio figueiredo ti mariachU tina duhku namoaka pate ~ahichu tiro chiro. Por isso vou deixar pessoa daqui como senhor Acacio Figuereido se eles não estiverem vai o meu avo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001298.wav ~a emiliano figueiredo ernesto tina yaba tina mariachure duhkuaka ~ayoa to waroka te meio dia ~a Emiliano Figueiredo Ernesto tina yaba tina mariachure duhkuaka ~ayoa to waroka te meio dia. Emiliano e Ernesto se eles não estiverem vão falar e vai até ao meio dia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001299.wav ti programação te meio dia khuitha ti wina s~a mahsierasiniti s~a mipU mUhsa phanopU bahsa tiare ~nU s~a ~nU mari ~nuera khiripUre mari mahsi noera manapa ~ayoana tire khui ti programação te meio dia khuitha ti wina s~a mahsierasiniti s~a mipU mUhsa phanopU bahsa tiare ~nU s~a ~nU mari ~nuera khiripUre mari mahsi noera manapa ~ayoana tire khui. a programação vou deixar até meio dia nós de hoje não sabemos como dançavam antigamente por isso eu coloquei ou programei. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001300.wav aí como pesquisa s~akhuna ni ti duhkuare hoana yoana nina aí como pesquisa s~akhuna ni ti duhkuare hoana yoana nina. deixamos isto como pesquisa para depois nós copiarmos o que está sendo falando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001301.wav patena siti bokoreina pUta noano duhku somarepa ~ayoana hina mUhsare phayuru duhtika nore patena siti bokoreina pUta noano duhku somarepa ~ayoana hina mUhsare phayuru duhtika nore. as vezes no meio da bebida que falamos muito bem por isso mandamos fazer caxiri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001302.wav ~ahia tina duhku duhiaka to almoço phanokane ~ahia tina duhku duhiaka to almoço phanokane. por isso eles vão ficar falando entes do almoço. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001303.wav ~ayoa thusU tina ti duhku phiti dihari baroi almoço hiroka ~ayoa thusU tina ti duhku phiti dihari baroi almoço hiroka. depois que todos terminarem de falar vai sair almoço. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001304.wav almoço hitusU inicio da apresentação da danças bagapo ~opUre kh~ure yaba professor joselito yabaU almoço hitusU inicio da apresentação da danças bagapo ~opUre kh~ure yaba professor Joselito yabaU. quando acabarmos de almoçar iniciaremos a apresentação de dança cultural(bagapo) aqui o professor joselito deixou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001305.wav bua bagapo ninore ~narana ya me'ne khure tiro khure ~ore dança da flauta cutia khure tiro bua bagapo ninore ~narana ya me'ne khure tiro khure ~ore dança da flauta cutia khure tiro. com portugues nome de dança chama-se dança da cutia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001306.wav ~ayoa hina mari almoço barore hina tire hina tire apresentaka a'rina ensino médio mahkaina mUa toita numiaka hiretha tiaro numiaka ~ayoa hina mari almoço barore hina tire hina tire apresentaka a'rina ensino médio mahkaina mUa toita numiaka hiretha tiaro numiaka. por isso depois do almoço vão apresentar os alunos do ensino médio, homens e tres mulheres. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001307.wav to wahtoretha phinoretha terceiro e quarto ciclo mahkaina tinare yohatina to wahtoretha phinoretha terceiro e quarto ciclo mahkaina tinare yohatina. no meio desse movimento tambem serão chamado os do terceiro e quarto ciclo para dançar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001308.wav ~ayoa nonoka to danças ~ayoa timahkaretha ~namichaka noano yau mUkaithatha ~ayoa ti himUkaka te ~ayoa nonoka to danças ~ayoa timahkaretha ~namichaka noano yau mUkaithatha ~ayoa ti himUkaka te. vai ser assim a dança e sobre isso amanha continureamos de falar o que tiver mais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001309.wav senhor plinio me'ne khanU ensaia sinire tina ti te ensaiaro puru ti mUsUro bahsa wakaka tina ~a senhor plinio me'ne khanU ensaia sinire tina ti te ensaiaro puru ti mUsUro bahsa wakaka tina ~a. com senhor Plinio ontem eles fizeram ,eles vão dançar até onde eles ensaiaram . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001310.wav ~ayoa pasamana mahkare yau wayoithatha ~namichaka pharituri yau namoithatha pa somana mahkaretha ~ayoa pasamana mahkare yau wayoithatha ~namichaka pharituri yau namoithatha pa somana mahkaretha. por isso ja vou falar o que vai ser na próxima semana. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001311.wav pate paina yU'U yauri wahto maria hibokatha o ~namichakapUta tire yau namoithatha pate paina yU'U yauri wahto maria hibokatha o ~namichakapUta tire yau namoithatha. talvez alguns não vão estar enquanto vou falar hoje ,por isso vou reforçar o aviso tambem amanhã. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001312.wav segunda feira hichUre yaba sohiriphapUta yu duhka notusUre yau dUhkanase segunda feira hichUre yaba sohiriphapUta yu duhka notusUre yau dUhkanase. na segunda feira mas ja falamos ante naquela vez.. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001313.wav s~o s~a yawahtepU wanatani h~a yaba ensino médio ~ahichU numia terceiro e quarto ciclo mUhsare numi sinita niha yU'U nika yU'U pate natophano pate s~o s~a yawahtepU wanatani h~a yaba ensino médio ~ahichU numia terceiro e quarto ciclo mUhsare numi sinita niha yU'U nika yU'U pate natophano pate. nós falamos para voces que vamos a Iauarete com os alunos do ensino médio e mais mulheres de terceiro e quarto ciclo ,estou pedindo licença ante que eu vou levar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001314.wav mahsierapata ~ayoa waka hire niboka mUhsa ~namichaka a'ri dUsaina numiare yaba yaubahtoitha mahsierapata ~ayoa waka hire niboka mUhsa ~namichaka a'ri dUsaina numiare yaba yaubahtoitha. talvez voces falem que levaram sem nos falar, amanha eu falar as outras mulheres que não estavam . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001315.wav ~ayoa hina numiaka waro te terceiro ciclo mahkaina wa'phitihaka ~ayoa hina numiaka waro te terceiro ciclo mahkaina wa'phitihaka. assim as mulheres ou meninas do terceiro todas vão. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001316.wav a mais catoze aluno hire yabaina ensino médio mahkaina ~ahichU equipe hiphitina wa'aka tina a mais catoze aluno hire yabaina ensino médio mahkaina ~ahichU equipe hiphitina wa'aka tina. são mais de quartoze alunos do ensino médio e tambem vão os da equipe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001317.wav ~ayoa hina s~a terça hichU wihanaka ~ore dia quinze dia quinze hichU wiha topure hina dezeseis ~ayoa hina s~a terça hichU wihanaka ~ore dia quinze dia quinze hichU wiha topure hina dezeseis. por isso nós vamos descer na terça-feira dia quinze saindo no dia quinze chegaremos no dia dezesseis. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001318.wav ensino médio mahkaina topU apresentakatha mihchakare ti apresentariro seta topUre apresenta namoa wa'ka ensino médio mahkaina topU apresentakatha mihchakare ti apresentariro seta topUre apresenta namoa wa'ka. os do ensino médio vão apresentar lá como eles apresentaram hoje . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001319.wav to mahkarikoro direitora mari gestora planejamento hichUre khutUsure mUhsahU taboa nino to mahkarikoro direitora mari gestora planejamento hichUre khutUsure mUhsahU taboa nino. a gestora ou a diretora de lá que já colocou no planejamento dizendo que nós também podiamos estar presente para apresentar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001320.wav ~ayoa dezeseis hichU ti apresenta dezesetere s~a mUhsare ~namichaka mUhsare bahsa ~noti hina topU apresentanaka s~a ~ayoa dezeseis hichU ti apresenta dezesetere s~a mUhsare ~namichaka mUhsare bahsa ~noti hina topU apresentanaka s~a. no dia dezeseis vai ser apresentação e o que vai ser apresentado amanhã dia dezessete para voces será apresentado pra lá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001321.wav bua bagapo ti niare mari niare ti apresenta pa nUmU ta duamai s~ase bua bagapo ti niare mari niare ti apresenta pa nUmU ta duamai s~ase. a dança de cutia que se chama no idioma wanana e no outro dia pensamos de retornar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001322.wav do'se to thuasinia nichu thuana thua doseana yoanaka ~ayoa hina opUre hina sabado dia dezenove ~ata topU hichU hina do'se to thuasinia nichu thuana thua doseana yoanaka ~ayoa hina opUre hina sabado dia dezenove ~ata topU hichU hina. se por acaso ela nos mandar ainda ficar lá, não sei se vamos,se for assim somente no dia dezenove. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001323.wav khoaripha watero widuamai opUre hina sabado hichUre tipha wi'i o dose programação yaba mUhsapU hina duhtinaka s~awi'i hina sã mUsa me'ne ~nUoina wa'hanaka hina khoaripha watero widuamai opUre hina sabado hichUre tipha wi'i o dose programação yaba mUhsapU hina duhtinaka s~awi'i hina sã mUsa me'ne ~nUoina wa'hanaka hina. no meio dia do sábado queremos chegar pra cá nesse dia a programação vai ficar por conta de voces e voces que vão mandar e nós vamos só assistir. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001324.wav topU s~ayoa~no tiniaka khiri ~apaina alunoa topU thuamUaka niretha s~o equipe mahkaina mari ~nUmaipa topU s~ayoa~no tiniaka khiri ~apaina alunoa topU thuamUaka niretha s~o equipe mahkaina mari ~nUmaipa. enquanto nós apresentarmos lá, os outros alunos vão ficar que nós ja vimos e sabemos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001325.wav tina baro noano apresenta ninore tiphapU apresenta tinahU duhkU yoaka tire tina baro noano apresenta ninore tiphapU apresenta tinahU duhkU yoaka tire. depois eles vão apresentar e vão falar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001326.wav ~ayoa yoa tinaka s~a a'ri dahchorire a'ri somana micha ~namichaka pa somanamahkarine ~ayoa yoa tinaka s~a a'ri dahchorire a'ri somana micha ~namichaka pa somanamahkarine. é isso nós vamos fazer nesse dia ,semanas,hoje ,amanhã o que vai ser para outra semana. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001327.wav ~ayoa ti numiatha ~awaro wa'a meheta nire ~ose aula contaro pUta hita nireto ~satopUhUre chamada yoanaka ~ayoa ti numiatha ~awaro wa'a meheta nire ~ose aula contaro pUta hita nireto ~satopUhUre chamada yoanaka. essas(alunas) não estão indo atoa e vai ser contado como aula e vai ter chamada na frequencia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001328.wav como controle mUhsa phona numiare ~ayoa mUhsa phonanumiare yU'U mUhsa phUhkUsUmUapUreta yau duai kotaka yU'U yausUi yauise ~oi yau namo na bUrUanaka como controle mUhsa phona numiare ~ayoa mUhsa phonanumiare yU'U mUhsa phUhkUsUmUapUreta yau duai kotaka yU'U yausUi yauise ~oi yau namo na bUrUanaka. como controle para as filhas de voces ,por isso peço a voces pai que falem com elas(aconselhando-as)antes de serem levadas, eu já falei com elas . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001329.wav topeina peri numia natinichuna hina problema wa'a kurero himarepa paina thUoeraina baro numia topeina peri numia natinichuna hina problema wa'a kurero himarepa paina thUoeraina baro numia. quando se leva muitas mulheres sempre acontece problemas com outras meninas que não escutam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001330.wav ~athUoina baro thUo tusUka ~ata ~ayoa ~ose tipo regras mUhsa tinare khunatha thuwi yoa mUhatia topUre ~athUoina baro thUo tusUka ~ata ~ayoa ~ose tipo regras mUhsa tinare khunatha thuwi yoa mUhatia topUre. os ou as que escutam já devem estar escutando, nós vamos deixar alguns tipos de regras para eles comprirem assim como ir e voltar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001331.wav ~ayoa mUhsa phonare feria hichU ti warose thUotuera thiharo topU sUa s~a feria hichU ti passeio nana meheta niha ~ayoa mUhsa phonare feria hichU ti warose thUotuera thiharo topU sUa s~a feria hichU ti passeio nana meheta niha. por isso as filhas de voces não vão sentir igual como que indo de férias , nós não estamos levando elas como de férias para o passeio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001332.wav yU'U noano medi yoa dahpo noerare noventa litro thUare yo meheta to noventa litro wahtokaretha s~opU yU'U noano medi yoa dahpo noerare noventa litro thUare yo meheta to noventa litro wahtokaretha s~opU. não foi medido bem e ficou somente noventa litros e alem de noventa litro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001333.wav arara sopU japu to mahkainare arara sopU japu to mahkainare . arara la no japu e os de la. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001334.wav quatro litro wihtichU noanoka nire so mahkainapU micha ~namichaka mahkare baro s~oi nanabuaga quatro litro wihtichU noanoka nire so mahkainapU micha ~namichaka mahkare baro s~oi nanabuaga. as pessoas de lonje disseram que vai dar certo quatro litro pra distribuir gasolina. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001335.wav ayoa ilha mahkainare to kha mUphatarota hire pate waha phata o kUnome'ne tato noana dois litro waga niretha ayoa ilha mahkainare to kha mUphatarota hire pate waha phata o kUnome'ne tato noana dois litro waga niretha. o pessoal da ilha fica perto as vezes vem remando juntos é da pra distribuir dois litros. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001336.wav ayoari wahtothatha ariese pUhkUbU mauricio kiro bahua muharetha tirohU tatimarepa tirosethire yoahtiaropU thiniriro hina ayoari wahtothatha ariese pUhkUbU mauricio kiro bahua muharetha tirohU tatimarepa tirosethire yoahtiaropU thiniriro hina. alem disso titio (irmão do meu pai) Mauricio ele tanbém pediu gasolina ele que mora e vem de longe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001337.wav ayoa ti baro wanonoka mUhsa arara mahkaina ayoa ti baro wanonoka mUhsa arara mahkaina. depois dele daremos para voces pessoas que são da comunidade de arara. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001338.wav ayoatha muturu phoka phuria joselito to yaria marianore nibokorea kota mare dose thUoturu thUoka ayoatha muturu phoka phuria joselito to yaria marianore nibokorea kota mare dose thUoturu thUoka . e os dois motores do joselito e do mariano não sei o que ele achou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001339.wav tire noano duhku manoerare duhkunase hai nitusure tiro joselitose sapU ñUhkaropUre khaparo khapahanohkaro hina tire noano duhku manoerare duhkunase hai nitusure tiro joselitose sapU ñUhkaropUre khaparo khapahanohkaro hina. isso não foi ainda bem resolvido ,Joselito aceitou na verdade não sei se vai nos negar lá está ele nos olhando . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001340.wav ayoa hina nopuru dUsaro dUsaroka no 80 vataro dU'saro dU'saroka ti noano medi manoera hihamarepa ayoa sa bUrUa chure waroka warose sU yohataropUre thoato khuare hina ayoa hina nopuru dUsaro dUsaroka no 80 vataro dU'saro dU'saroka ti noano medi manoera hihamarepa ayoa sa bUrUa chure waroka warose sU yohataropUre thoato khuare hina. não sei quanto vai restar oitenta litro só que não está medido bem na descida vai dá certo mas na subida que não resta gasolina. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001341.wav ayoa sa bahsita ti problema resolve topU joselito khotaitha nire dia dezeseis wataro to yawahtepU hi khotaitha nire tiro ayoa sa bahsita ti problema resolve topU joselito khotaitha nire dia dezeseis wataro to yawahtepU hi khotaitha nire tiro. nós mesmo vamos resolver problema e o joselito falou que vai nos esperar lá em Iauarete no dia dezeseis. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001342.wav mUhsare tire bahuro yauita niha yU'u pate hina yauerare nino so mUhamarepa marihU noano waro mahsi noera manapa mUhsare tire bahuro yauita niha yU'u pate hina yauerare nino so mUhamarepa marihU noano waro mahsi noera manapa. estou falando bem claro para voces as vezes falamos não foi esclaecido , mas agente também não sabemos muito bem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001343.wav mahsinoera mUhati pate thUoduanore ti barokata dose hiro ~ahiari ni ayoi mUhsare mahsinoera mUhati pate thUoduanore ti barokata dose hiro ~ahiari ni ayoi mUhsare. não sabemos as vezes mas querendo saber qualquer coisas,por isso estou esclarecendo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001344.wav yaba sã yoati hiphiti gasolina chUa mahka hiphiti ore yau wayohi niha baropU reclamano pate nidutiri nina yaba sã yoati hiphiti gasolina chUa mahka hiphiti ore yau wayohi niha baropU reclamano pate nidutiri nina. aquele que agente vai fazer tudo sobre gasolina alimentos estou falando bem claro pra não reclamar depois train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001345.wav mari ti baro ari baro bahuro yaua himanapa ~ata particula mahka meheta himanapa mari ti baro ari baro bahuro yaua himanapa ~ata particula mahka meheta himanapa. nos não podemos esconder não é e não é coisa particular train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001346.wav mari particula wU'U mahka hinitare topuru khUai nino mariano khUa hihkaba'ro hira mari particula wU'U mahka hinitare topuru khUai nino mariano khUa hihkaba'ro hira . de particular mesmo são de casa devemos dizer que são nossa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001347.wav ayoa ti yU'U khai ti duhire yU'u ninoseta tope litro wanonoka ti comunidade mahkainere yU'Unino seta ayoa ti yU'U khai ti duhire yU'u ninoseta tope litro wanonoka ti comunidade mahkainere yU'Unino seta. por isso a gasolina está comigo na minha casa como eu já falei vai ser distribuido ao mesmo litro para as pessoa da comunidade. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001348.wav ayoa paye ~namichaka duhku mUkanonoka hina ayo mihchakakare ayoa paronatha bUhkUna noa mUno s~aduaina ayoa paye ~namichaka duhku mUkanonoka hina ayo mihchakakare ayoa paronatha bUhkUna noa mUno s~aduaina . então amanhã vai ser falado outras coisa e ainda agorinha os velhos que querem fazer cigarro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001349.wav lider khai s~oi phisara ~atirore khuiro mariano baro s~a yoaga mUhsa bUhkUnakina noa huinabaro lider khai s~oi phisara ~atirore khuiro mariano baro s~a yoaga mUhsa bUhkUnakina noa huinabaro. só chegar perto do lider aqueles velhos que fuma tabáco chega á e não tenha mendo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001350.wav ~a toi hira mUno tikorota waretha yaba dona dotora kristinita ayoa ~namichakapU sorteio natakotha nire ayoa ~namichakapU mahsa ~a toi hira mUno tikorota waretha yaba dona dotora kristinita ayoa ~namichakapU sorteio natakotha nire ayoa ~namichakapU mahsa. está ai o tabaco ela mesma que trouxe doutora Kristine e sorteio vai ser amanhã. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001351.wav phayU hiaka michana mahsihare tikorokorohU wehse wa'wa bo yoawa'wa ani mahsi thUotu tusUre tikoro bUhkoro hithiano phayU hiaka michana mahsihare tikorokorohU wehse wa'wa bo yoawa'wa ani mahsi thUotu tusUre tikoro bUhkoro hithiano. no vai ter muita gente mas hoje ela também sabia que não vai ter muita gente foram na roça para fazer caxiri . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001352.wav ayoa ~namichakapU sorteio himUkanoka phayuka hire ~namichakapU tire ~oi dupayo numero me'ne sortia yoanonoka ayoa ~namichakapU sorteio himUkanoka phayuka hire ~namichakapU tire ~oi dupayo numero me'ne sortia yoanonoka. por isso no amanha vai ter sorteio tem muita coisas amanha vamos distribuir número e vamos sortear. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001353.wav ayoa michasena mU'no di'ta phisasininoka baro ~oi phoka dupayononoka ayoa michasena mU'no di'ta phisasininoka baro ~oi phoka dupayononoka. por enquanto hoje só vai ter tabaco e depois vamos colocar farinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001354.wav ayoa michakakane hina yaba apresentação duhkanaka mari ensino médio mahkaina me'ne mUhsare yau tusU maipa ayoa michakakane hina yaba apresentação duhkanaka mari ensino médio mahkaina me'ne mUhsare yau tusU maipa. .agora vamos começar com a apresentação do ensino médio isso já foi falado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001355.wav tina apresentari baro perguntas yoa yoaga yaba pesquisa yoa namono khitose to ti yauribaro kUno pesquisa pergunta yoa mUhatinaka tina ti pesquisa yoatose tina apresentari baro perguntas yoa yoaga yaba pesquisa yoa namono khitose to ti yauribaro kUno pesquisa pergunta yoa mUhatinaka tina ti pesquisa yoatose. depois da apresentação de cada um façam perguntas para que eles possam fazer mais pesquisas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001356.wav ~aha mari ~o bahsa baro hUre sinituerei mahsinoera ~ose paina hina yU'Ure bUhUpe mUti nima khUakureka mU marechU yaba ~aha mari ~o bahsa baro hUre sinituerei mahsinoera ~ose paina hina yU'Ure bUhUpe mUti nima khUakureka mU marechU yaba. quando agente não pergunta sobre o benzimento agente não sabe e os outras pessoas de brincadeira dizem que eu sei as coisas de assopro porque seu sogro é como uma bomba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001357.wav bomba waro hia ni bUhUpe boa mUhUtikUkU yU tibaropUna sinitu mUhera kUrU niha hina bomba waro hia ni bUhUpe boa mUhUtikUkU yU tibaropUna sinitu mUhera kUrU niha hina. dizem seu sogro é muito venenoso mas sobre isso eu nunca perguntei. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001358.wav o yauchUhUne boaphayUnikUrU ayoa tina pesquisa yoaina hina pergunta kh~u yoahina pesquisa namomUtatophano o yauchUhUne boaphayUnikUrU ayoa tina pesquisa yoaina hina pergunta kh~u yoahina pesquisa namomUtatophano. quando gente explica esquece rápido por isso aos pesquisadores vamos fazer perguntas o melhor apontamento deles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001359.wav yU'U hiha yU'U hiha. eu sou . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001360.wav kotiria kiro yU'U wama nelson oliveira ferraz yU'U bahasari wama hira ñichu kotiria kiro yU'U wama nelson oliveira ferraz yU'U bahasari wama hira ñichu. da etnia kotiria meu nome é nelson oliveira ferraz e o nome tradicional é ñichU. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001361.wav õi kunokã ya'uihta õi kunokã ya'uihta. vou contar estorinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001362.wav kunumu hia k~uiro kunumu hia k~uiro. certo dia um homem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001363.wav namo tiriro namo tiriro. era casado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001364.wav wa'i yogaro sUa ne wãaera wa'i waha~era tiro maha sUa wa'i yogaro sUa ne wãaera wa'i waha~era tiro maha sUa. foi pescar e chegou em casa sem nada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001365.wav to maha wi'ichU ñu to namono bahti biato thUro nia to maha wi'ichU ñu to namono bahti biato thUro nia. quando ele chegou em casa a mulher dele estava preparando japura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001366.wav a yoa ti bahti biatore yaba thuu ti biato naã dahpo chU koerachU ñU wehsepU waha wahaa a yoa ti bahti biatore yaba thuu ti biato naã dahpo chU koerachU ñU wehsepU waha wahaa. então, ele tirou a panela de japura do fogo e comeu; viu que japura estava sem gosto ele guardou a panela de japura e foi para a roça. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001367.wav we'sepu waa ti biatore ñU wi'bokoka mU'U nia to namonone we'sepu waa ti biatore ñU wi'bokoka mU'U nia to namonone. quando ele saiu para roça, ele mandou a esposa dele tomar cuidado com a panela de japura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001368.wav to ãyoari bahro tikorokhU to we'se wa'ari bahro phitamapu bU'awa sU'ti khosaro bua waa to ãyoari bahro tikorokhU to we'se wa'ari bahro phitamapu bU'awa sU'ti khosaro bua waa. depois que marido foi pra roça ela tambem foi para o porto lavar as roupas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001369.wav phoboro hãa ti dihi biato hi yuro mU'tãwaa phoboro hãa ti dihi biato hi yuro mU'tãwaa. como a panela era de barro então, quebrou quando os cachorros a derramaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001370.wav ãyo maha wi'i ñUa tikoro phichaka nuhanopU ti biato khiro khõhaa ãyo maha wi'i ñUa tikoro phichaka nuhanopU ti biato khiro khõhaa. quando ela voltou do porto viu a panela na beira da fogueira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001371.wav cho suarepe yU'U me'ne mahkariro nia dohse yoakokaride nia cho, suarepe yU'U me'ne mahkariro nia dohse yoakokaride nia. ela pensou meu marido é bravo. e agora! como é que eu vou fazer?. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001372.wav ãyoa to manUno yoaari ba'ro thuwi'a ãyoa to manUno yoaari ba'ro thuwi'a. demorado o marido dela chegou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001373.wav to wi'ito phano tiro dierore wãhanoka diapU dohka ñohãa tikoro to wi'ito phano tiro dierore wãhanoka diapU dohka ñohãa tikoro. antes do marido dela voltar ela matou o cachorro e jogou no rio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001374.wav thu wi'ichU ñU tiro bahti biatopU no'oi hire nia tiro thu wi'ichU ñU tiro bahti biatopU no'oi hire nia tiro. quando ele voltou da roça ele perguntou: cade a panela de japura?. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001375.wav diero yaba thurka boro phoahãri hire ti biatore nia diero yaba thurka boro phoahãri hire ti biatore nia. ela repondeu: o cachorro derramou e quebrou a panela de japura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001376.wav ãyochU ñU tiro susini ãyochU ñU tiro susini. vendo isso ele ficou com raiva. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001377.wav ti hiri nUhko thopai sUpaa yo'ga pahsa'kãa ti hiri nUhko thopai sUpaa yo'ga pahsa'kãa. chegando no remasso da ilha de onde eles morravam, e la ele ficou pescando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001378.wav ñamicha mokõ õi chUsore ni yo'garo nia tiro ñamicha mokõ õi chUsore ni yo'garo nia tiro. aqui que as piraibas custumam pegar, por isso ele estava pescando la. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001379.wav toi to yo'ga pahsaro phomeno waroi tirore waha wihia tirore to yo'garidare hina toi to yo'ga pahsaro phomeno waroi tirore waha wihia tirore to yo'garidare hina. quando ele ia se cansando de pescar sentiu que alguma coisa ia puxando a sua linha de pesca train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001380.wav pa mU'Ureta khamai ni thUã pa, mU'Ureta khamai ni thUã. então, ele disse: bem, e de voce que eu queria mesmo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001381.wav tua mua phirowU'Uru nuhk~u wãkata hina tua mua phirowU'Uru nuhk~u wãkata hina. puxou pouquinho e veio pesado na linha de pesca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001382.wav nUhk~u wã'kata to waha wãcochU waro pa ti namono to diero to dohka ñoriro wU'ru to yahtikãi ñaa thUã pu'a du'unUnU waha wa'kõpoa tiro sari wU'rU hihã nUhk~u wã'kata to waha wãcochU waro pa (ti)namono to diero to dohka ñoriro wU'ru to yahtikãi ñaa thUã pu'a du'unUnU waha wa'kõpoa tiro sari wU'rU hihã. puxou pouquinho e veio pesado na linha e quando boiou era o cachorro que a mulher tinha jogado no rio e o anzol tinha engatado nele bem na pata do aminal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001383.wav to diero hiha to mohkõ wãhaniriro to diero hiha to mohkõ wãhaniriro. era proprio cachorro e ele pensou que tinha pescado a piraiba. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001384.wav yo'o meheta noaidara mahsa meneta khatichU sõ yaba Um yo'o meheta noaidara mahsa meneta khatichU sõ yaba Um... mas é muito bom viver (ou conviver)com o povo,exclamção de dúvida) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001385.wav wa'mano a'ri bagapo õita dUhkari hiro nire to õ wa'manore a'ri mari ya khutui Wa'mano a'ri bagapo õita dUhkari hiro nire to õ wa'manore a'ri mari ya khutui. No início essa danças tradicionais começou nesse lugar que é nosso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001386.wav U yaba dahchoi wa'manore dUhka hire õ bagapo duruhku dUhka mari ñUhchUsUmUa U yaba dahchoi wa'manore dUhka hire õ bagapo duruhku dUhka mari ñUhchUsUmUa. É no início os nosso avós começavam cantar as danças tradicionais pela parte de dia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001387.wav dahcho wU'U wamatika õ mari mari tariro Dahcho wU'U wamatika õ mari mari tariro. Onde nós viemos se chama casa de dia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001388.wav to dahcho wU'Ui hirinata borawi dUhka hikUrU a'ri nUhkõre moa nUhkõre hina duhi phanamaha To dahcho WU'Ui hirinata borawi dUhka hikUrU a'ri nUhkõre moa nUhkõre hina duhi phanamaha . mesmo morando na casa de dia chegamos desceos caíndo nessa ilha, em ilha de sal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001389.wav toi bagapo duruhku hire wa'manore a'rina moa nUhkõi mari ñUhchUsUmUa wiroa wiroa ya bagapo hia nina ~UhU Toi bagapo duruhku hire wa'manore a'rina moa nUhkõi mari ñUhchUsUmUa wiroa,wiroa ya bagapo hia nina ~UhU. Nessa ilha de sal os nosso avós wiroa dançavam as danças tradicionais ,é essa danças são dos wiroa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001390.wav a'rina mari thañana yoarose hina hima wa'manore A'rina mari thañana yoarose hina hima wa'manore. primeiro eles eram como nosso primos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001391.wav ãyoatha toi wa'aduerara marire ni a'rinare soro kh~uhari hire Ãyoatha toi wa'aduerara marire ni a'rinare soro kh~uhari hire. depois decidiram que não vai dar certo e separaram nele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001392.wav toi a'rina mari koeyare mari koeya hipapach~Uta a'rinare mari namoti bohka mari bahcha yoarosetha a'ri kuruareta Toi a'rina mari koeyare mari koeya hipapach~Uta a'rinare mari namoti bohka mari bahcha yoarosetha a'ri kuruareta. aí podíamos casar com próprio parente do mesma etnia igual baniwa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001393.wav toi duruhku noaduara ni õremaha a'ri khuture so'õkhakãre firiminu mUhnano to hiatiriro mahanokare malokare ñUkhioatia baga bagapo duruhkuatamaha Toi duruhku noaduara ni õremaha a'ri khuture so'õkhakãre Firiminu mUhnano to hiatiriro mahanokare malokare,ñUkhioatia baga,bagapo duruhkuatamaha. aí viram que estavam bom e decidiram a construir uma maloca, acima onde o Firmiano moravam, então aí que fizeram para dançar as danças tradicionais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001394.wav to hira wa'ma ti dUhkariro a'ri ki bagapore wa'manore duruhkuri hire To hira wa'ma ti dUhkariro a'ri ki bagapore wa'manore duruhkuri hire. nesse lugar que originou, primeiro dançavam esse dança de inajá. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001395.wav ki bagapo ba'rore a'ri wamu thi'biri be wamu thi'biri hierare yabaU Ki bagapo ba'rore a'ri wamu thi'biri,be wamu thi'biri hierare yabaU. depois de dança de inajá esse wamu thi'biri,não ,não é wamu thi'biri o que é! train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001396.wav ti ba'roretha ñuhu wa'ari hire ñuhu Ti ba'roretha ñuhu wa'ari hire ñuhu. depois dele foi esse ñuhu ,o ñuhu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001397.wav wamu thi'birire wa'ari hire bua Wamu thi'birire wa'ari hire bua. depois de wamu thi'biri foi a dança cutia(bua). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001398.wav yaba kire wã'asU wã'ari hire yaba wamono wamonokhoa wamatiri khoa õrohire õsese nistotiboa wamono wamatiri hire Yaba kire wã'asU wã'ari hire yaba wamono wamonokhoa wamatiri khoa õrohire õsese nistotiboa wamono wamatiri hire. na dança de inajá eles usavam um colar que se chamava colar de borboleta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001399.wav doita ti tinare ti wamoa duhtiri hia nina ti Doita ti tinare ti wamoa duhtiri hia nina ti. desde começo eles já ordem de terem esse instrumentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001400.wav theneriaka a'ri khure wU'a wamoa tiri hire ti khua phuti hika a'ri karisu phoka Theneriaka a'ri khure wU'a wamoa tiri hire ti khua phuti hika a'ri karisu phoka. quando tocavam o casco de jabuti acompanhavam também a flauta de mosca esse são dança de jabuti. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001401.wav karisu tire ãyoa sã'watia do'se hiare karisu yaba bUhUa karisu mahka me'ne khUatia Karisu tire ãyoa sã'watia do'se hiare karisu yaba bUhUa karisu mahka me'ne khUatia. assim que eles pulavam cariçu qualquer tipo de cariçu grande tinha seu acompanhante. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001402.wav wa'a dUhpU me'ne phUaria hika tikh~U topU a'rina a'ri bUhkUna wamoa topuru thira wa'a dUhpU me'ne phUaria hika tikh~U topU a'rina a'ri bUhkUna wamoa topuru thira. com galho de jenipapo também tem dois é só isso o instrumento que os antigos tinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001403.wav a'rina numia yoarose'ta noano ti hoari hoariph~i mUa yaro A'rina numia yoarose'ta noano ti hoari hoariph~i mUa yaro. igual as mulheres mas dos homens era bem colorido. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001404.wav t~Ubohaka thuru topuru thire ~UhU topuruta T~Ubohaka,thuru topuru thire ~UhU topuruta. pedra de quartzo e tururi era só isso é só isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001405.wav a'ri ti a'ri ti siõpuri maeraina a'ri t~Ubohakare ña'a naa wa'a ti ka'sarire du'õatia tinapU hina a'ri ti a'ri ti siõpuri maeraina a'ri t~Ubohakare ña'a naa wa'a ti ka'sarire du'õatia tinapU hina. quem não tinha o brinco de ouro iam pegar a pedra quartzo e se enfeitavam na tala (na tanga de tururi) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001406.wav ã yoa ã yoa tina a'ri bUhkuna mUna thu'uri wã'a à yoa ã yoa tina a'ri bUhKuna mUna thu'uri wã'a . por isso os antigos eram odiado entre eles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001407.wav hikoaro yoawaroa tia tina ti maha phichori pUta tina dU'tehka borotia a'ri ti a'ridapU ti mUri dapUta hikoaro yoawaroa tia tina ti maha phichori pUta tina dU'tehka borotia a'ri ti a'ridapU ti mUri dapUta . eles faziam com boa animação na ponta da pena de arara que eles amarraram esse colar na costa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001408.wav ti bu'sa hiretha a'ri yaipiri tha'tia da'sia me'ne phitire õresetha phuase'ne wamatirise'ne dU'tease'ne Ti bu'sa hiretha a'ri yaipiri tha'tia da'sia me'ne phitire õresetha phuase'ne wamatirise'ne dU'tease'ne . o enfeite era a parte de dentes de onça que acompanha com da'sia tinha dois tipos de suporte que eles amarravam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001409.wav yU'U a'rire ~ose bagapo ti duruku to phano mahkare yauitha yU'U a'rire ~ose bagapo ti duruku to phano mahkare yauitha. eu dou a informac~ao sobre ante do começo da cerimonia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001410.wav ~ose yoatire wirimhasare tina ~ose yoatire wirimhasare tina. eles recebiam os visitantes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001411.wav phayU ore arina yU'U wamisUmUa phayU ore arina yU'U wamisUmUa . todos esses meus irmãos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001412.wav ~nurkabUroroi mhakaina hipitiro yU'U phakamisUmUa khatisinia witadUkUsUatire ari khuture ~nurkabUroroi mhakaina hipitiro yU'U phakamisUmUa.khatisinia witadUkUsUatire ari khuture. todos esses meus irmãos enquanto eles viviam chegavam aqui nesse lugar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001413.wav toi to arina to koyare phirkachU yU'U ~nuati tinare toi to arina to koyare phirkachU yU'U ~nuati tinare. e vi quando ele (Mandu) convidava esses seus parentes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001414.wav tina wiatire ti sini me'ne sinia me'ne witadU'kUsU'mUmU sa mari mipUre a hieraha hina ni ta ni yU'U tina wiatire ti sini me'ne sinia me'ne witadU'kUsU'mUmU sa mari mipUre a hieraha hina ni ta ni yU'U. ele chegavam com as suas bebidas, e hoje em dia n~ao somos mais assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001415.wav photota yU'dUmUsa waa nusUbUroha siro a'riro wami albino khUara ti dare photota yU'dUmUsa waa nusUbUroha siro a'riro wami albino khUara ti dare . entramos direto sem se comprimentar ninguem , e so quem tem esse costume ainda é o nosso irmão Albino. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001416.wav tU'o naka mari baro tiro to pU'kU sUmUamUnono witarkUsUatire wita udrkUsu pU ~owaroi witarkUsUatire tiro tU'o naka mari baro tiro to pU'kU sUmUamUnono witarkUsUatire wita udrkUsu pU ~owaroi witarkUsUatire tiro. ouviremos o comentário dele da a pouco, ele e os finados pais dele chegavam em conjunto, ele chegava anuciando a chegada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001417.wav k~u phona witarkUsUatire bUkUna mUna ku~u wia k~u phona witarkUsUatire bUkUna mUna ku~u wia. e chegavam em conjunto quando eles chegavam para cerimonia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001418.wav yoachU ~nu wU'U mhakariro tinare phikariro waa duruku tinare yoara hina durukura tina yoachU ~nu wU'U mhakariro tinare phikariro waa duruku tinare yoara hina durukura tina. vendo a chegada dos convidados ele (o mordomo) vai e comprimenta nesse momento. assim eles conversam até... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001419.wav ari hora tina tusUra wikuruare sudUa ari hora tina tusUra wikuruare sudUa. nessa hora eles terminam as conversas com seus convidados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001420.wav ~ayoa tina pha~no sini wia tari mU'sa niphiti tinare dudapo ~ayoa tina pha~no sini wia tari mU'sa niphiti tinare dudapo. e terminando de comprimentar os convidados, depois de oferecer os lugares para sentar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001421.wav numia s~atara numino khU~U ~ata tinare durukura tinare numia s~atara numino kHU~U ~ata tinare durukura tinare. as mulheres tambem,(a mulher) mesma coisas conversam e oferecem lugares para elas sentarem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001422.wav ~ayoachU ~nu mU'saduiro ~oi hirato ni dudhapobUrUrora tina nare hina ~ayoachU ~nu mU'saduiro ~oi hirato ni dudhapobUrUrora tina nare hina. vendo isso , oferecendo os lugares e deixam todos os convidados sentados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001423.wav ~ayoakU yU'U mipUmhakainare hina toi yoeraha hina ~ose winare hina ~ayoakU yU'U mipUmhakainare hina toi yoeraha hina ~ose winare hina. hoje em dia não fazemos mais isso para os nossos convidados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001424.wav tina ti dare khUasinimaka siro wami aro khUaka ti darekhuamana khuarose yomehta khama kUno phamanoera nitaniha yU'U tina ti dare khUasinimaka siro wami aro khUaka ti darekhuamana khuarose yomehta khama kUno phamanoera nitaniha yU'U. eles ainda tem esses costumes, e irm~ao albino ainda tem esse costume, más a gente não acompanha ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001425.wav sudU hima yU'U mU'ne anirkai yU'U khiti sui yU'U ~nusinita duirkuha yU'U ni duruku ni durukurihire sudU hima yU'U mU'ne anirkai yU'U khiti sui yU'U ~nusinita duirkuha yU'U ni duruku ni durukurihire. eles conversavam , ainda estou aqui assim eles conversavam , eu mandei convite para voce , mandei mensagem para voce e vem me acompanhar ainda estou por aqui. Assim os nossos antepassados conversavam respeituosamente entre eles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001426.wav khama amoka ~na mipUre mari ~a hieraha khama amoka ~na mipUre mari ~a hieraha. e saudavam entre eles e em hoje em dia não fazemos mais issso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001427.wav k~Uiro bUkUro santachUta mari to durukuchUta ta mhare ta mhare ni duti mUkawaha ~a ha ni duhana tiro k~Uiro bUkUro santachUta mari to durukuchUta ta mhare ta mhare ni duti mUkawaha ~a ha ni duhana tiro. e quando o idoso chega de visita querendo comprimentar e conversar a gente sauda , sauda e nós nos saimos fora como se estivessemos escondendo dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001428.wav do'seyoana mari ~a wa'kari do'seyoana mari ~a wa'kari. por que nos deixamos isso acontece? train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001429.wav mari tire bioerahata mari tire bioerahata. porque não sabemos mais esse tipo de dialogo dos nossos antepassados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001430.wav tire yoeratiri hire tina duruku dhuimha s~akhU ni nibUro bUkUnamUna sini pha~noapU tina dudhaporihire tire yoeratiri hire tina duruku dhuimha s~akhU ni nibUro bUkUnamUna sini pha~noapU tina dudhaporihire. os antepassados não se escondiam, ele comprimentavam , conversavam , ofereciam lugares para os convidados. 'nos também estamos por aqui como de sempre!' e terminando de oferecer lugares e bebidas eles se retiravam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001431.wav dudhapo bUro yoa tinare sinia mhakanuu dudhapo bUro yoa tinare sinia mhakanuu. ofereciam lugares , ofereciam bebidas e comidas mandava sentar e dava os bebidas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001432.wav yoa a'ri moa ph~ari nuu tina mhakanutusU sinia tinare wabiari hire arina yoa a'ri moa ph~ari nuu tina mhakanutusU sinia tinare wabiari hire arina. depois eles ofereciam 'comida de sal'(uma comida leve ante da cerimonia) assim começavam enche-los de bebidas (caxiri). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001433.wav whatipari bUha hiatire omha biaka see buha pa'sa wha wU'rU whatipari bUha hiatire omha biaka see buha pa'sa wha wU'rU. existia cuiás grandes e meio quadradas parecidas com as cuiás que a gente usa para quinhapira. conhecidas como pahsawaha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001434.wav wamUtatire pU ~opU doita phayU hiropuru wamUtatire pU ~opU doita phayU hiropuru. começavam oferecer desde daqui ate para ultima pessoa sentada em casa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001435.wav ti sini sini sU sinia ta ti dudhapori sarino khUa ti sini sini sU sinia ta ti dudhapori sarino khUa. eles bebiam , bebendo mesmo eles tinha um suporte de cuia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001436.wav ari khanU yU'kUre omha da're tinare da'rasuatire ari khanU yU'kUre omha da're tinare da'rasuatire. fazia uma pedaco de cana-de-açucar e davam para eles. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001437.wav tipUre tina ore ore sini warkatire ti koyare tipUre tina ore, ore sini warkatire ti koyare. com isso eles mexiam ,mexiam e mandavam a bebida para os seus convidados. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001438.wav ~ayoa tire phitiduachU ~nu wasa pihosa tire tha ~ose ti yoare yU'U ~numhasati ~ayoa tire phitiduachU ~nu wasa pihosa tire tha ~ose ti yoare yU'U ~numhasati. assim eles faziam entre eles , vendo que estavam esvaziando as cuiás eles enchiam novamente as cuiás. eu vi esse tipo de coisas quando eu cresci. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001439.wav mipU ~ose bU'kUtipa waiti hina a'ri durukua sebUtira mipU ~ose bU'kUtipa waiti hina a'ri durukua sebUtira. para ficar envelhecido e magro desse jeito . essa 'nossa fala' é de contéudo enorme. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001440.wav dudhapotusU tina duhimari mUsa ni tara tinare tha dudhapotusU tina duhimari mUsa ni tara tinare tha. depois de deixar todos sentados , novamente dirigem com palavra os comprimentos de boas-vindas ao todos visitantes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001441.wav ~ayoi tini yU ni tinare yau pha~no ~ayoi tini yU ni tinare yau pha~no. dando anucio sobre a programação do dia e terminando isso... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001442.wav tinare wamastia taa tina dU'dhapobUrore hina ari wamastiare tinare wamastia taa tina dU'dhapobUrore hina ari wamastiare. assim eles começam a se enfeitar e oferecem os ornamentos para os convidados a se enfeitarem também. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001443.wav wamastiare darasua pha~no ~oi dhuiga mhusa ni ~ayoapeiti yU'U ni wamastiare darasua pha~no ~oi dhuiga mhusa ni ~ayoapeiti yU'U ni . acabando de entregar os ornamentos, ofereci-se a casa para eles se sentirem em casa e dirige-se em palavras sobre a festa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001444.wav mipUre hina ari wakatamanarotha mipUre hina ari wakatamanarotha. hoje em dia esse costume esta ressucitando novamente para nós. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001445.wav phanopU ti phitiamare arina marine boestotaina arina paia õ mhakare wamahtiare si ~noaka mhaka wamahtiare ma pha~no yoarsUtha marine tina wakata manabUtha phanopU ti phitiamare arina marine boestotaina arina paia.õ mhakare wamahtiare.si ~noaka mhaka wamahtiare ma pha~no yoarsUtha marine tina wakata manabUtha. para nós esse costume já tinha desaparecido, esses nossos educadores 'esses padres' nós tomaram os ornamentos desse lugar e os ornamentos dessa ponta e agora eles estão começando a nos relembra depois que nós perdemos todos nossos conhecimentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001446.wav tithuru mhakare tU'odua tithuru mhakare tU'odua. para poder saber a historia de naquele tempo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001447.wav ~ose thiaride sã ~nuchUsUmUa ni durukura tire nita nia yU'U ~ose thiaride sã ~nuchUsUmUa ni durukura tire nita nia yU'U. 'nossos antepassados viviam dessa maneira?' e com isso eles conversam entre eles (filhos). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001448.wav ~ayoa tina wamastiburoa tire ~ayoa tina wamastiburoa tire. e assim que os nossos antepassados se enfeitavam-se. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001449.wav ~nudhuiatia s~a mhakanaka hina ~nudhuiatia s~a mhakanaka hina. nos assistiamos sentados quando nós eramos crianças. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001450.wav ~ayoa kU tina ~nuati ari baro dUteatire ~ayoa kU tina ~nuati ari baro dUteatire. eu vi sentado quando eles amarravam as coisas nos seus corpos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001451.wav do'se yoa nihita do'se yoa baro yaipirise bhuawu'rU dU'te noano a ri mua kini wU'ri noa chubiri wU'ri du'techU ~nuati siro tirokiro mUnano do'se yoa nihita do'se yoa baro yaipirise bhuawu'rU dU'te noano a,ri. mua kini wU'ri noa chubiri wU'ri du'techU ~nuati siro tirokiro mUnano. se enfeitavm como parecido com... , os enfeites parecidos com os dentes de onça , se enfeitavam bem bonito e bem longos, e em pencas, e bem rústicos eles amarravam e vi esse finado avó enfeitando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001452.wav mado munano ti wamatiritenpo tempo yU'U mhasaha mado munano ti wamatiritenpo.tempo yU'U mhasaha. eu me criei na epoca do finado Mando e seu seguidores enfeitavam-se para cerimonias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001453.wav mipUre mari ahrire nawako dhapo mhanatha mipUre mari ahrire nawako dhapo mhanatha. hoje nós estamos levantando esse costume novamente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001454.wav ~nu hita ti nare mha poakadu'te pha~no ~ayoa pape hina mari ni ~nu hita ti nare mha poakadu'te pha~no ~ayoa pape hina mari ni. olha pra eles, ele amarrava cangatara anuciaram sobre o inicio da brincadeira do dia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001455.wav nawiha dUkUsU sinia mhakasio yoa bahsape dUkatire nawiha dUkUsU sinia mhakasio yoa bahsape dUkatire. entrevam na rodada no meio da casa, ofereciam bebidas e assim iniciavam suas diverssões. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001456.wav a'ri hora dukaratina bUkUna mUna a'ri hora dukaratina bUkUna mUna. os nossos antepassados iniciavam suas cerimonias nesse horario. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001457.wav basa dUhka basa na~noa borea tire basa dUhka basa na~Noa borea tire. iniciavam, anoiteciam e amanheciam também. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001458.wav ~nuhita ti bore parika chu a'ri horare ti busa phari ~nuhita ti bore parika chu a'ri horare ti busa phari. amanheciam e nesse mesmo horario do dia seguinte e tiravam seus ornamentos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001459.wav na wibodUkUsU pasinimi mari ni tina khoawhiti thuatire na wibodUkUsU pasinimi mari ni tina khoawhiti thuatire . guardavam seus ornamentos, dirigiam despedidas com palavras sobre a dança , despediam-se e regressavam para suas comunidadas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001460.wav ~ose yoarina phanamana hiha mipUre yU'U bUkUro wainia mari ni mha ~ose yoarina phanamana hiha mipUre yU'U bUkUro wainia mari ni mha. nós falamos que somos netos da pessoa que tinha esse costume respeituoso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001461.wav tisere marine wakono khamana durukuridasere hina tisere marine wakono khamana durukuridasere hina. agora nos podemos começar levantar esse regra de dialogo de respeito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001462.wav mari tire durukueraha ne dirobaro hika h~u durukurirobaro one mariana mari tire durukueraha ne dirobaro hika h~u durukurirobaro one mariana. nos n~ao usamos mais essa regra de dialogo de consideração , hoje em dia ninguem usa mais essa regra , não conheços ninguem que usa essa regra e não tem ninguem mesmo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001463.wav yU'U ~oseni tu'otuatiti yU'U patere mahsikoreriromehta ~numo~noha titi nita nia yU'U yU'U ~oseni tu'otuatiti yU'U patere mahsikoreriromehta ~numo~noha titi nita nia yU'U. as veze eu penso desse jeito mesmo sabendo nada sobre a repeito desse dialogo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001464.wav ma witarkusuara tiro wamoka ~na tirore noano duruku yoera yo mari yUdU mUsawa duhirkaha ma witarkusuara tiro wamoka ~na.tirore noano duruku yoera yo mari yUdU mUsawa duhirkaha . quando o visitante chega nos saudamos e não conversamos bem ,apenas entramos e sentamos .(não sabemos receber bem os visitantes) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001465.wav tu'sU a'rina mari po'na hi'ra paina yUdUa sinimua durkumUstotara hina tu'sU a'rina mari po'na hi'ra paina yUdUa sinimua durkumUstotara hina. e temos esses nossos filhos que quando bebem andam prá la e prá cá (não sabem controlar a bebida) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001466.wav tiphapUre mariatire karisu phutipea a'riro bUkUna hira a'rina sa phona se hina sa wami sUmUa phayU hika one tiphapUre mariatire karisu phutipea a'riro bUkUna hira a'rina sa phona se hina sa wami sUmUa phayU hika one. naquela epóca não existia isso , tocavam cariço , vejam esses nossos sobrinhos e esses nossos irmãos são muitos . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001467.wav a'ri ta'tiai paina si thatiai paina karisu puhti wiatire pU pU pU a'ri ta'tiai paina si thatiai paina karisu puhti wiatire pU,pU,PU. tinham um grupo tocando naquele canto e outro grupo nesse canto aqui tocando carisu . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001468.wav a'ri bagapo hipitiro kUari himare karisu tehneapohka ~nama kohari a'ri bagapo hipitiro kUari himare karisu tehneapohka ~nama kohari. tinhamos todos esses tipos de ritmos como cariço , flautas de taboca ,flautas de osso de veado . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001469.wav a'ri tuhreaphoka hira tuhreaphoka khure ne ore mhasierha ne kUrio a'ri tuhreaphoka hira tuhreaphoka khure ne ore mhasierha ne kUrio. existia tambem japurutu e aqui ninguem sabe tocar ,ninguem mesmo . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001470.wav tire mUhsa ne boduera tikhUre tire mUhsa ne boduera tikhUre. esse voces não se interesam aprender tambem . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001471.wav a'ri marine dUsara a'ri mhakamhaka mari durukuboa a'ri marine dUsara a'ri mhakamhaka mari durukuboa. esses que nos falta para nós poder comentar-nos sobre a respeito desse lugar (povoado). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001472.wav yU'U a'rire ni phiro ni waku~atiti patena mai mUnano buhtiavareto tipUre ~ose ~numhasatiari ni yU'U a'rire ni phiro ni waku~atiti patena mai mUnano buhtiavareto tipUre ~ose ~numhasatiari ni.. as vezes eu fico triste quando eu penso sobre a respeito desse comentario (documentario ou comentario sobre a respeito a povoado)meu finado pai morreu , ele sim participava desse tipo de cerimonias. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001473.wav yU'U wahkuyosaha yosaha yU'UkUiro mUsUro pU kusUripha hichU duas hora hichU yU'U wahkuyosaha. yosaha yU'UkUiro mUsUro pU kusUripha hichU duas hora hichU. eu fico pensando sozinho até hora de ir tomar banho que são duas horas da madrugada train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001474.wav siro phUkUbU acasio hiatire yU'Ure wastotariro siro phUkUbU acasio hiatire yU'Ure wastotariro. esse meu tio Acacio era a pessoa que costumava me levar nos lugares. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001475.wav yuhsUariwahto na bua sUo pU kiono yuhsUariwahto na bua sUo pU kiono. ele costumava me levar nas horas da madrugada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001476.wav quatro hora hichU tiro sa mhana ni namhatatire mipUre do'se buhiritihpa khiro durkuharita yU U "quatro hora hichU tiro sa mhana ni namhatatire mipUre do'se buhiritihpa khiro durkuharita yU""U." ele me trazia de volta umas quatro hora da madrugada , e hoje em dia vivo fraco sem força como voce me vendo agora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001477.wav mari a'ri dhachore bioeraha nita nia yU'U koya mari a'ri dhachore bioeraha nita nia yU'U koya. nos não estamos aqui para sempre nesse mundo meu queridos irmãos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001478.wav ~ose ni sa ~nuati a'rire yU'U ~nurine mUhsare yauha ~ose ni sa ~nuati a'rire yU'U ~nurine mUhsare yauha. isso que a gente via naquela epóca por isso estou aqui para comprovar isto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001479.wav tina bUhkUna doi tari mahsa hia tina tiaro tina bUhkUna doi tari mahsa hia tina tiaro. os tres velhos já vieram no origem . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001480.wav ti phUhkUro a'riro dia nUmia yairo ti phUhkUro,a'riro dia nUmia yairo. o pai dele esse daqui é dia nUmia yairo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001481.wav to ba'ro a'riro boaro yairo to ba'ro a'riro,boaro yairo. o depois dele esse dia nUmia yairo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001482.wav tina bUhkUna hia niã hina tina bUhkUna hia niã hina. eles estão ficando muiuto velho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001483.wav dui tari mahsã tãa mahsapU dui tari mahsã,tãa mahsapU. vieram de origem gente de pedra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001484.wav tina bUhkUna wa'ayU'dU tiro a'riro ti phUkUro mustiro ya'ua tina bUhkUna wa'ayU'dU tiro a'riro ti phUkUro, mustiro ya'ua. o pai dele mustiro yairo(nome ancestral) falou que ele está ficando velho. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001485.wav phona yU'U bUhkUro wa'i nika yU'U nataga mUhsa yU'Ure niã phona yU'U bUhkUro wa'i nika yU'U nataga mUhsa yU'Ure niã. iai ele disse filho estou ficando muito velho leva. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001486.wav yU'U mahsa yarikhu'tu soro khUithta yU'U niã yU'U mahsa yarikhu'tu soro khUithta yU'U niã. eu quero ter outro semiterio sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001487.wav nitUsU tina õ yabarore mahapoa mahanore tiro sUhkUsUa nitUsU tina õ yabarore,mahapoa mahanore tiro sUhkUsUa. diz assim, levaram ancima na cachoera de Arara, ai que ele ficaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001488.wav toi sUhkUsU tiro tirore namaha tina to phona te to mahanopU toi sUhkUsU tiro tirore namaha tina to phona te to mahanopU. e aí que ele ficou, o filho vai levando até acima train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001489.wav ti khutu hira a'riro mustiro ya khutu ti khutu hira a'riro mustiro ya khutu. esse cemitério sagrado é do mustiro yairo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001490.wav tikhutu wamatira a'ri khutu tikhutupU tirore khopa sa'a khuã tikhutu wamatira,a'ri khutu tikhutupU tirore khopa sa'a khuã. desse no cemitério sagrado clareira, cavava buraco deixava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001491.wav topU tirore a'ri kasaka me'ne naã dUhkata dahpo topU tirore a'ri kasaka me'ne, naã dUhkata dahpo. la que deixava com esse pari bem cercado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001492.wav noano tirore nadUhkata phUbU'seri ñotuku namaha tirore to ya hiphitiro noano tirore nadUhkata phUbU'seri ñotuku,namaha tirore to ya hiphitiro. deixava bem cercado todo ao lado dele,e levava toda com as coisas dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001493.wav a'ri wihõ a'ri to yaichU to putu wahaka to khumuno namaha tirore dudahpoa a'ri wihõ,a'ri to yaichU,to putu wahaka ,to khumuno namaha tirore dudahpoa. esse,parica, bastão,cuia de ipadú,banco sagrado(de sentar)e deixava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001494.wav tiro tirore namahã khu tirore di'ta yaa buatata tina tiro,tirore namahã khu tirore di'ta yaa buatata tina. assim que ele levava para ele, deixava , enterava voltava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001495.wav kUnUmU phuanUmU ba'ro ñUa suatha kUnUmU phuanUmU ba'ro ñUa suatha. depois de dois dias forom ver de novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001496.wav tiro ti phUkUrore khaiã tiro ti phUkUrore khaiã. suvinado para o pai dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001497.wav choó mari phUkUre mari boti mari khatirirore do'se wa'karitha ni thUotU mahãa choó mari phUkUre mari boti mari khatirirore do'se wa'karitha ni thUotU mahãa. puxa nós perdemos para nosso pai vivo mesmo e como que ele está, pensando isso subia caminhado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001498.wav tore naã ti ka'sakare pho ñUa maria tore naã ti ka'sakare,pho ñUa maria. e tirava a cerca de pari olhava, não estava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001499.wav phosa mariano hiha phosa mariano hiha. estava vasia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001500.wav pa hiera mari phUkU saã wa'ahira ni~i tina bu'atata pa hiera mari phUkU saã wa'ahira ni~i tina bu'atata. falando isso que o paia dele entrou vieram embora descendo caminhado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001501.wav tina bu'ata hitha a'riro dia nuniã yairotha tina bu'ata hitha a'riro dia nuniã yairotha . eles desceram,ficava,e aí o mustiro yairo(nome ancestral). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001502.wav tiro yU'UhU tiro bUhkUro wa'ayUdU yU'UhUne nataga niã yU'U pUhkU yoaroseta wa'itha yU'UhU niã tiro yU'UhU tiro bUhkUro wa'ayUdU yU'UhUne nataga niã, yU'U pUhkU yoaroseta wa'itha yU'UhU niã. ficou muito velho ele também disse,leva para mim também, eu queria ser iguala como meu pai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001503.wav hai niã to phona hai niã to phona. os filho dele aceitava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001504.wav te õõ wahchU khayepU hira to te õõ wahchU khayepU hira to. esse dai fica fica perto do tapira giral. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001505.wav tiro dia nUmia yairo to sã'riro to wamatira bU'ikhoto tiro dia nUmia yairo to sã'riro to wamatira bU'ikhoto. que foi entrado o dia numia yairo(nome ancestral) se chama,bu'ikhoto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001506.wav topU tirore naã mahatha topU tirore naã mahatha. ai que de novo levava para ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001507.wav bUhkUro wa'arota niãto tiro bUhkUro wa'arota niãto tiro. ele também está ficando muito. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001508.wav topU tirore naã mahasU sUka du'udahpo ti sa'a topU tirore naã mahasU sUka du'udahpo ti sa'a. levava para ele cavava buraco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001509.wav dUhUro hiro nika to dUhUro hiro nika to. esse é caatinga. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001510.wav tore sa'a yoathiã to mUsUro to dUhito mUsUro tore sa'a yoathiã to mUsUro to dUhito mUsUro. cava buraco só espaço que ele vai entra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001511.wav ti ka'sakari me'ne ñotuku nadUhkata dahpo ti ka'sakari me'ne ñotuku nadUhkata dahpo. cercava bem com pari e deixava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001512.wav ti dudahpo noõ phua nUmU ba'ro tina ñUa sUatha ti dudahpo noõ phua nUmU ba'ro tina, ñUa sUatha. depois de dois dias forom ver de novo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001513.wav tirohU mariã pa hiera mar~i phUkU sã wa'a hira ni tina bu'atata tirohU mariã,pa hiera mar~i phUkU sã wa'a hira,ni tina bu'atata. ele também não estava diserão que o pai dele entrou voltaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001514.wav tee tiro tiro yoa tiro a'riro ti ba'Uro boaro yairo tee tiro tiro yoa tiro a'riro ti ba'Uro boaro yairo. o boaro yairo (nome ancestral) irmão menor fez a mesma coisa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001515.wav tirohU ãta wa'a tirohU tirohU ãta wa'a tirohU. ele também foi a mesma coisa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001516.wav tiro to diabUi sãã tiro tiro to diabUi sãã tiro. ele entrou bem a beira do rio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001517.wav ti boka'sa wU'U ti ninore ti boka'sa wU'U ti ninore. que ele chama cemitério sagrado (boka'sa wU'U). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001518.wav tiro yU'U a'ri yU'U phanamana di'ta thar~i daboka ni thUotuhkUsU tiro yU'U a'ri yU'U phanamana di'ta thar~i daboka ni thUotuhkUsU. ele pensou que o neto dele ia carrega terra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001519.wav tiro naã a'ri s~U sa'popUre s~U sa'po naku to ti tiro naã a'ri s~U sa'popUre,s~U sa'po naku to ti. ele pegou a espuma do sol. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001520.wav a'ri nUhko boka'sa nUhkore tiro dukUa a'ri nUhko boka'sa nUhkore tiro dukUa. assim que ele deixou a essa Ilha de semiterio sagrado(boka'sa wU'U). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001521.wav duku yoa thusteku yoathiano tiro tore khua duku yoa thusteku yoathiano tiro tore khua. asim que ele deixou a essa semitério sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001522.wav yU'Ure toi khoaga ni tirore naã toi khua tirore sa'a yU'Ure toi khoaga ni tirore naã toi khua tirore sa'a. ele madavam jogar aí,e levaram para enterrar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001523.wav nã khopa sa'a tirore ti a'ri kasakari ñotuku na nadahpo na ñotu phaño namoakua nã khopa sa'a tirore ti a'ri kasakari ñotuku na,nadahpo na ñotu phaño namoakua. levava faziam buraco deixava a pari,deixava em pé e enterravam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001524.wav namoaku tina buatata namoaku tina buatata. enterravam e votavam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001525.wav te buata ti dU'sariropU ti phukUro dU'sariro ti mahkUno mari phukUre khoti mari yU'U ñUi waitha ni wa'a te buata ti dU'sariropU ti phukUro,dU'sariro ti mahkUno mari phukUre khoti mari yU'U ñUi waitha ni wa'a. voltaram até perto do irmão menor,e aí o irmão menor dizia ficamos abadonado para nosso pai,falou que ele viu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001526.wav tiro mahasUka tire morewe phoñUa mariã tiro mahasUka tire morewe phoñUa mariã. ele chegava cavavam abria não tinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001527.wav de sãwa'hira ni tiro sãdUhkUsUa a'ri bokasa nUhkore toi tiro yohsara de sãwa'hira ni tiro sãdUhkUsUa a'ri bokasa nUhKOre toi tiro yohsara. e aí ele entrou na Ilha boka'sa wU'U(cemitério sagrado). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001528.wav ayoaro to bUhkUturu nUhko wamatira to ayoaro to bUhkUturu nUhko wamatira to. por isso é chamado nome da ilha bUhkUturu nUhkõ(ome da ilha) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001529.wav ti bUhkUturu nUhko nopuru tinapU dakhutupuka hira ti toka di'tare yanina tina ti bUhkUturu nUhko nopuru tinapU,dakhutupuka hira ti toka di'tare yanina tina. esse cemitério sagrado é poquinho clareira só esse zinho que ele enterra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001530.wav ayoa a'ri mahsa wamisUmUa phonare n~e khamaerara ayoa a'ri mahsa wamisUmUa phonare n~e khamaerara. por isso não querem para enterra o irmão maior ( classificação social). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001531.wav ti sa'sero tore mahsa yohsari khutu thuahire to ti sa'sero tore mahsa yohsari khutu thuahire to. ele mandava enterra só o neto do boaro yairo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001532.wav ti ayori khutupU tina bUkUna ti doi tarina tina buhtihire ti ayori khutupU tina bUkUna ti doi tarina tina buhtihire. assim que os velhos de pedra vieram deorigem cabaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001533.wav ti khuture phanopUre yatimare ti khuture phanopUre yatimare. para esse cemitério no antigamente enterravam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001534.wav tina bahsa mahs~i koriti dUhkUsUina ti me'ne naã bahsa namaha tire yaa ti mahsa painapUre tina bahsa mahs~i koriti dUhkUsUina,ti me'ne naã bahsa namaha tire yaa ti mahsa painapUre. quando eles querem enterrar para outro pessoa eles benzia bem com cigarro, assimque ele enterravam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001535.wav ñahori phona ti ya khutupu topuru sani hihire ñahori phona ti ya khutupu topuru sani hihire. ñahori phona foi enterrado no cemitério clareira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001536.wav sã duhiri mahsã phanamana sã hiriroseta sã õse mahsa yohsa khutupu kUai sã duhiri mahsã phanamana sã hiriroseta sã õse mahsa yohsa khutupu kUai. assim nós era descidos das nuvens tem o cemitério sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001537.wav sãre toi phiti duhkUsUra sã õse yoariro sãre toi phiti duhkUsUra sã õse yoariro. para nós termina aqui que nós temos assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001538.wav tina ti taduhkUsU yoathiã yoa sotoriti dUhkUsU ti yoariro õse hira tina ti taduhkUsU yoathiã yoa sotoriti dUhkUsU ti yoariro õse hira. que eles vieram fica assim. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001539.wav tina phanamanapU sapU mipUre hiboramahahina tina phanamanapU sapU mipUre hiboramahahina. o neto dele agora nós estamos vivendo até hoje. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001540.wav dU'saha dU'sanase sã mipure yaeraha tire hina dU'saha , dU'sanase sã mipure yaeraha tire hina. até oje nós estamos faltando mas não enterra no cemiterio sagrado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001541.wav soro simitera yoa yoathiana sã yati yoa hiha soro simitera yoa yoathiana sã yati yoa hiha. temos poutro cemitério com esse nós enterra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001542.wav yU'U hih~u khã nUhko mahkariro hiha yU'U hih~u khã nUhko mahkariro hiha. eu sou morador da ilha de inambu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001543.wav a a yoai yU'U michakare a a yoai yU'U michakare. por isso agora eu vou... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001544.wav mUhsare ya'uitha yaba a'riro minia khayoro khitire mUhsare ya'uitha yaba a'riro minia khayoro khitire. ...contar a história de um passarinho uirapuru. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001545.wav a'riro minia khayoro hiri hire doita a'riro minia khayoro hiri hire,doita. este Uirapuru já existia desde sempre. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001546.wav ya'kobUhkUro hiri hire a'riro ya'kobUhkUro hiri,hire a'riro. Ele é pássaro que chora... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001547.wav a yoro yaba mahkanakare bahsana a yoro yaba mahkanakare bahsana. ...e assim ele benze a criança. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001548.wav a'riro ba'rore sã ya'kotaka a'riro ba'rore sã ya'kotaka. este tipo de reza corta o choro (da criança). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001549.wav to ya ña'mano thU mahare dahpoka sã to ya ña'mano thU mahare dahpoka sã. nós dobramos a lingua dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001550.wav a'riro yabariro minia khayoro ya ~U mahs~iso'a a'riro yabariro minia khayoro,ya ~U mahs~iso'a. este Uirapuru,ele é da cor do carajuru. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001551.wav tiriro hiri hire tha pairo tiriro hiri hire tha pairo. e tem outros desse cor. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001552.wav tirore nã to ya ña'manore tirore wamUotari hiretha to ña'kotari hiretha tirore nã to ya ña'manore,tirore wamUotari hiretha, to ña'kotari hiretha. para ele, se dobrava a lingua,virava o pescoço , desarmava o choro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001553.wav õ hika yaba õ hika yaba. é este aí. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001554.wav to ba'rokareta hika a'riro chu~iti ya'sariro ñiriro hikatha to ba'rokareta hika a'riro chu~iti ya'sariro,ñiriro hikatha. e depois desse Uirapuru, veio a pipira verde ou a preta. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001555.wav to ti ya ña'manore tinare ya'kotaka sã nã ti ñamanore thU mahareka dahpoka to ti ya ña'manore tinare ya'kotaka sã,nã ti ñamanore thU mahareka dahpoka. para ele corta o choro nós dobramos a lingua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001556.wav to ba'rokareta hika a 'riro yabariro tha ya'ka wihtiri hika tha to ba'rokareta hika a 'riro yabariro tha ya'ka wihtiri hika tha. e depois dele veio o passaro bem-ti-vi. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001557.wav ya'ka wihtiri to ya sUtiro nã khãsadUhkUsUro nihinokã ti wãka yu'ka ya'ka wihtiri to ya,sUtiro nã khãsadUhkUsUro nihinokã ti wãka yu'ka. o corpo do bem-ti-vi vai para as crinça de madrugada e dai ela chora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001558.wav tirore to ya to ya ña'manore tirore thU mahareka dahporo khama yu'ka tirore to ya, to ya ña'manore tirore thU mahareka dahporo khama yu'ka. por isso para o bem-ti-vi podemos dobrar a lingua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001559.wav to nã to ya ya'ko taro khama to nã to ya ya'ko taro khama. e também corta o choro dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001560.wav to ba'rokareta hika hã a'riro yabariro ~U to ba'rokareta hika hã a'riro yabariro ~U. e depois dele vem... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001561.wav Ure mi yabariro Ure mini Ure mi,yabariro, Ure mini. ...o rouxinol. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001562.wav toya su'tiro nã khãsa dUhkUsUro nihinoka ti wãka yUhka toya su'tiro nã khãsa dUhkUsUro nihinoka ti wãka yUhka. quando a criança pega o rosto de rouxinol ela chora. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001563.wav a yona mari tirore nã to nã ya'kotaro khamayuhka to ya ña'manore thUmaharehka dahporo khamayuhka a yona mari tirore nã to nã ya'kotaro khamayuhka,to ya ña'manore thUmaharehka dahporo khamayuhka. por isso podemos cortar o choro dele,e lingua tambem pode ser dobrada. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001564.wav õ hika sã õ ya'ko taro bahsaro hiro nika õ yU'U nino õ hika sã õ ya'ko taro bahsaro hiro nika,õ yU'U nino. este é um benzimento para cortar o choro da criança. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001565.wav phanopUre a'ri makariro dica mUnano wamatiriro hia ñapima makariro phanopUre a'ri makariro Dica-mUnano wamatiriro hia ñapima makariro. antigamente o morador daqui era o finado senhor Dica e ele era do ñapima. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001566.wav a'yoa tiro hiphitiare hikoariro hiatia a'yoa tiro hiphitiare hikoariro hiatia. e ele gostava de muitas coisas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001567.wav yU'kUdicha no'opuro a'ri di'tare hiare yU'kUdicha no'opuro a'ri di'tare hiare. como frutas e varias outro tipo frutas existes nesse mundo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001568.wav ã' yoaro tiro pho'opea hikoa yU'dUatia ã' yoaro tiro pho'opea hikoa yU'dUatia. e tambem gostava muito de dabukuri. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001569.wav ã'yoaro tiro phayuru du'ti ãa somaa makainapUre taracoa makainare phibUroo tiro noano festa yoaa to koeya me'ne yoa'tia ã'yoaro tiro phayuru du'ti, ãa somaa makainapUre taracoa makainare phibUroo tiro noano festa yoaa to koeya me'ne yoa'tia. ele sempre mandava preparar caxiri e convida pessoas de soma, convidava pessoas de taracua para descer e fazia bonita festa junto com seus parentes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001570.wav ã' yoaa tiro tuaro ma'sare wa'cheriro hiatia ã' yoaa tiro tuaro ma'sare wa'cheriro hiatia. assim ele alegrava muita gente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001571.wav tiro hiatia phUtoro a'ri makare himUtariro ñapimare hi mUtariro tiro hiatia phUtoro a'ri makare himUtariro ñapimare hi mUtariro. ele era bom lider que levava a comunidade em frente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001572.wav ãyoro khU dacho tiro thUotua ãyoro khU dacho tiro thUotua. então, um dia ele pensou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001573.wav chu tiphapUre ne ñalana wi'iera wi'iera sinia chu! tiphapUre ne ñalana wi'iera, wi'iera sinia. naquela época não tinha chegado ainda os brancos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001574.wav ãyoaro tiro ni thUotua ãyoaro tiro ni thUotua. por isso, então, ele pensou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001575.wav tina wa'i wãhatia wa'ipari a'ri khasaa me'ne wãhaatia tina wa'i wãhatia wa'ipari a'ri khasaa me'ne wãhaatia. eles pescavam com cacuris e com matapis. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001576.wav tina ãyoa tina wa'i ma'caa taa ti mehneta wa'i ma'catiata ti desuchua ti nia wa'ipari a'ri khasaa me'ne tina ãyoa tina wa'i ma'caa taa ti mehneta wa'i ma'catiata ti desuchua ti nia wa'ipari a'ri khasaa me'ne. por isso quando eles iam pescar para cerimonias com essas armadilhas mesmo eles pescavam. as tecnicas era como cacuris e com matapis. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001577.wav ãyoa tire bo'catusU tina wa'i pho'opea tia ãyoa tire bo'catusU tina wa'i pho'opea tia. e quando eles acabavam de juntar bastante peixes eles faziam seus dacuburis. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001578.wav ãyoaa phiri festa tina yoatia ti mUsUro ãyoaa phiri festa tina yoatia ti mUsUro. assim eles organizavam suas grande festas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001579.wav ti ya culturare bahsa noano wa'cheamehne tina hiatia ti ya culturare bahsa noano wa'cheamehne tina hiatia. faziam festas suas culturais, assim viviam bem felizes. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001580.wav ãyoro ti ti ñalana wi'iri ba'ro ãyoro ti, ti ñalana wi'iri ba'ro. depois que os brancos chegaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001581.wav ti ti wa'i wã'aa sã yohgaa ti nia wi'iatia ti, ti wa'i wã'aa sã yohgaa ti nia wi'iatia. esses materiais pescas chegou tambem, esses que hoje nos chamamos de anzois. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001582.wav a'ri kuhsU ba'adia ti nino kumosi koi tiro ba'a wahayohaa a'ri kuhsU ba'adia ti nino kumosi koi tiro ba'a wahayohaa. no estirão onde é chamado de ba'a-dia k~umo siko. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001583.wav tiro ne ma'sieratia ti ñalana khUa darire tiro ne ma'sieratia ti ñalana khUa darire. ainda ele não conhecia as linhas de pesca que os brancos utilizavam. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001584.wav ã yoaro tiro wamopika so'toai wa'ma tia ma'riaka bUsokai tiro ba'a waha yoadukua ã yoaro tiro wamopika so'toai wa'ma tia ma'riaka bUsokai tiro ba'a waha yoadukua. por isso ele enrolou a linha de pesca na ponta do dedo (indicador) e foi puxando a linha e pescando para rio a cima com sua canovinha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001585.wav ãyoa to waha yohachU ba'a phiriro tirore chUa ãyoa to waha yohachU ba'a phiriro tirore chUa. enquanto ele foi puxando a linha um tucunaré grande fisgou no anzol. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001586.wav ã tiro to wamopikai to dU'terida hiro tirore ne phãriera ã tiro to wamopikai to dU'terida hiro tirore ne phãriera. e como estava amarrado no dedo, então não consegui desamarrar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001587.wav ãyoaro tiro waha yohachU tirore thUãpu mUa ãyoaro tiro waha yohachU tirore thUãpu mUa. enquanto ele ia pescando com a linha, direpente o tucunaré puxou a linha. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001588.wav tuaro tirore naãa tidare to tuaro naãchUre tiro ñU sañua tuaro tirore naãa tidare to tuaro naãchUre tiro ñU sañua. como o tucunaré puxou com força ele gritou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001589.wav a'gUh ba'a yU'Ure du'uga a'gUh ba'a yU'Ure du'uga ni tirore wahamareka mioka a'gUh! ba'a yU'Ure du'uga, a'gUh! ba'a yU'Ure du'uga, ni tirore wahamareka mioka. ai! tucunaré me solta, ai! tucunaré me solta, e ele foi puxou e alagou a canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001590.wav ãyo topuruta hira a'ri khiti ãyo, topuruta hira a'ri khiti. é, so isso nessa estória. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001591.wav de wahãhahã tiñarire ni thU'otuma'a tinase cho ã tina ne h~Uera de wahãhahã tiñarire ni thU'otuma'a tinase cho ã tina ne h~Uera. eles pensaram que conseguiram matar ,mas eles não queimaram. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001592.wav ti maa wamatika dia phaka topUretha mõ hira ti maa wamatika dia phaka topUretha Mõ hira. esse igarapé se chama dia phaka lá mesmo é Mo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001593.wav tiro mahsUno bahua dUhkUsUa tiro mahsUno bahua dUhkUsUa. apareceu em forma humana train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001594.wav phitihtia nUmUri bahrore tiahre kãwesãno nina to bUsokare phitihtia nUmUri bahrore tiahre kãwesãno nina to bUsokare. depois de quatro dias ele esta lavrando por dentro da canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001595.wav kU wamoka phitia nUmUri bahrore tiare nahmarekU di'inaa kU wamoka phitia nUmUri bahrore tiare nahmarekU di'inaa . depois de cinco dias ele vai vira e lavrar a canoa . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001596.wav tire waha buhsU wa'i wahano waro nina tire waha buhsU wa'i wahano waro nina . depois dele puxar a canoa para beira do rio e agora ele esta indo para pescar . train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001597.wav yaa a'rina ti s~oi kh~oari bu're mahsa kh~oari bu'u niha tia yaa a'rina ti s~oi kh~oari bu're mahsa kh~oari bu'u niha tia dizia pra aquele que está no porto é um lugar onde deita gente train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001598.wav introdução: son do kariço õi michare rio de janeiro a'rina ñarana ti ninopu hiha sãa yU'U dudu mene ã yoaku mari kotiria introdução: son do kariço... õi michare Rio de Janeiro a'rina ñarana ti ninopu hiha sãa yU'U dudu mene, ã yoaku mari kotiria nós estamos aqui hoje no Rio de Janeiro onde os brancos falam, eu e Dudu, por isso vou falar a nossa mitologia, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001599.wav mari yadare yuu maanoka phitikh~io õi thuara to mari yadare yuu maanoka phitikh~io õi thuara to nossa história um pouco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001600.wav nitai niha a'rina mari mahsa bahuariphapUre phamuri mahsa nitai niha a'rina mari mahsa bahuariphapUre phamuri mahsa no tempo de origem, os PhamUri Mahsa (gente de transformação) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001601.wav ti yaba yoariphapUre ti p~echo tarapU mari ta mari mahsa no'opuru ti yaba ... yoariphapUre ti p~echo tarapU mari ta mari mahsa no'opuru originavam aqui no Lago de Leite (bahia de guanabara) todos os grupos indigenas de hoje, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001602.wav hiri hiri existentes train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001603.wav no'opena mahsa kuruaripe no'opena mahsa kuruaripe todos os grupos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001604.wav mari mahsa bahuarina mari mahsa bahuarina que transformavam train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001605.wav õi mahsa bahua õi hira p~echo tara ti nino phiro hiro nina õ õi mahsa bahua, õi hira p~echo tara ti nino, phiro hiro nina õ, originaram aqui no lago de leite, é muito grande train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001606.wav õ p~echo tara bahia õ p~echo tara Bahia o lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001607.wav de guanabara ti nino thusU a'dU hira tha t~UkU de Guanabara ti nino,thusU a'dU hira tha t~UkU onde chamam de bahia de guanabara, tem essa serra, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001608.wav mari se'ena mari se'ena que para nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001609.wav peno hiro nia ti ni duhrukuriro õi thuara peno hiro nia ti ni duhrukuriro õi thuara significava o peito, fica aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001610.wav ã yoa tina ñarana nia ã yoa tina ñarana nia e os brancos chamam de train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001611.wav pão de açucar nina õre Pão de açucar nina õre Pão de açúcar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001612.wav ã yoaro õ p~echo tara ã yoaro õ p~echo tara por isso esse lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001613.wav hiphitina mari a'ri dahchore hina hiphitina mari a'ri dahchore hina para nós todos os grupos existentes de hoje train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001614.wav mahsa kuruari mari mahsa bahuariro hia õ mari phamuri bUhsoka me'ne mari mahsa kuruari mari mahsa bahuariro hia õ mari phamuri bUhsoka me'ne mari é o lugar onde nós originamos no tempo de transformação, com canoa de transformação train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001615.wav wiha dUhkusU wU'se khotori khUa dUhkUsUatia wiha dUhkusU wU'se khotori khUa dUhkUsUatia começamos a sair, onde tiveram os grandes casas de origem train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001616.wav quatro wU'se hia tia ti phapUre quatro wU'se hia tia ti phapUre eram quatro casas naquele tempo, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001617.wav s~U mUhataro se'e k~U wU'U s~U mUhataro se'e k~U wU'U casa de nascente do sol, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001618.wav s~U sã'ano se'ere k~U wU'U s~U sã'ano se'ere k~U wU'U casa do por do sol train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001619.wav photo bU'sere pa wU'U photo bU'sere pa wU'U casa da direita train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001620.wav kõ bU'sere pa wU'U hia tia kõ bU'sere pa wU'U hia tia casa da esquerda train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001621.wav ã yoa tina õi mahsa ã yoa tina õi mahsa então eles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001622.wav hii hii viviam train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001623.wav ti phamuri bUhsoka me'ne ñU kh~io ti phamuri bUhsoka me'ne ñU kh~io ficaram preparando a canoa de transformação train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001624.wav tina wiha ti tina wiha ti para sair train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001625.wav ã yoa tina wiha ã yoa tina wiha então eles saiam train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001626.wav phamurukusU phamurukusU transformando, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001627.wav wiha tia wiha tia saindo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001628.wav ti daa marikãpU wU'se khotori ti daa marikãpU wU'se khotori iam para os rios, igarapés train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001629.wav no'opuru ti ya khatia me'ne no'opuru ti ya khatia me'ne com seus poderes de vida, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001630.wav tina wiha nia tia tina yoha ti tina wiha nia tia, tina yoha ti eles estavam saindo para longe... train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001631.wav pUU mari pUU... mari ... onde nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001632.wav mipU hia mipU hia de hoje train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001633.wav wU'se khotoporipU wU'Se khotoporipU temos o nosso lugar, nossa terra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001634.wav tina wa'a nia tia tina ti phamuri bUhsoka me'ne tina wa'a nia tia, tina ti phamuri bUhsoka me'ne lá que eles estavam indo com canoa de transformação train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001635.wav ã yoaro õ mipUre mahka wUrU hira ã yoaro õ mipUre mahka wUrU hira agora esse lugar é uma cidade grande train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001636.wav tina ñarana rio de janeiro ni duhrukura õre tina ñarana Rio de Janeiro ni duhrukura õre onde os brancos chamam de Rio de Janeiro, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001637.wav mari se'na mari ya khatiro dUhkariro hia tia mari se'na mari ya khatiro dUhkariro hia tia mas, para nós é onde começou a vida, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001638.wav ã marire khatiro waro hiro to p~echo tara nia tina ã marire khatiro waro hiro to p~echo tara nia tina como começou a vida eles chamavam de Lago de Leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001639.wav bUhkUna muna wamoa tia bUhkUna muna wamoa tia os velhos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001640.wav ã yoa tina toi khatiro khUa ã yoa tina toi khatiro khUa por isso eles começaram ter a vida train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001641.wav ti p~echo taropU ti p~echo taropU no lago de leite, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001642.wav phakU ti dUhkUsU phakU ti dUhkUsU incorporavam train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001643.wav yoa hia tia õre yoa hia tia õre e moravam aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001644.wav ã yoa thusUapU tina phamu yoha tia õ hira to ã yoa thusUapU tina phamu yoha tia ... õ hira to depois de fazer isso subiam transformando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001645.wav bahia de guanabara tina Bahia de Guanabara tina na bahia de guanabara train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001646.wav ni ñarana ti duhrukuro ni ñarana ti duhrukuro que os brancos dão o nome, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001647.wav mari se'na mari ya khatiro mari se'na mari ya khatiro mas para nós era o começo da vida, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001648.wav mari ya khatiri phakU mari yaa mari ya khatiri phakU mari yaa de vida humana train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001649.wav peno khatiro mahkano hiro nia to peno khatiro mahkano hiro nia to e peito de vida, mãe da vid train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001650.wav ã yoaro õ to ti bUhkUparirore mari ñUha ã yoaro õ to ti bUhkUparirore mari ñUha por isso nós estamos vendo esse lago train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001651.wav son de kariço ã yoa tina son de kariço ... ã yoa tina por isso eles, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001652.wav no'opuru a'rina mipUre hina õi tina phamu wiha dUhkUsU no'opuru a'rina mipUre hina õi tina phamu wiha dUhkUsU todos os grupos existentes de hoje originaram aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001653.wav yoa wiha tia mari hia pUre yoa wiha tia mari hia pUre assim eles chegaram nos seus lugares, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001654.wav sUrUkUsUa taa sUrUkUsUa taa para ocupar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001655.wav ã yoa tina phamuri mahsa ã yoa tina phamuri mahsa por isso os gente de transformação train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001656.wav khatia khUa khatia khUa tinha o poder de vida train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001657.wav a'ri wU'sepU a'ri wU'sepU nessas casas, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001658.wav ti ya wU'seri khua hia tia ti ya wU'seri khua hia tia as casas eram deles, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001659.wav tii tii... esses train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001660.wav a'ri wUhpo wU'se a'ri wUhpo wU'se casa de trovão train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001661.wav a'ri w~iho wU'se hiro nia tia ti phapUre a'ri w~iho wU'se hiro nia tia ti phapUre casa de paricá, eram casas deles naquele tempo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001662.wav ã yoa tina khatiro khUa yoa hia tia ã yoa tina khatiro khUa yoa hia tia com isso estavam tendo a vida deles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001663.wav õre hina õre hina agora aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001664.wav tina tina para eles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001665.wav phamuri mahsa mari mari mipU hina phamuri mahsa mari, mari mipU hina gente de transformação que agora vivemos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001666.wav hina mari ya khatiro hia õ peno hina mari ya khatiro hia õ peno o inicio da vida era o peito, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001667.wav hia hia era, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001668.wav ã yoaro p~echo tara ni wamoa tia tina bUhkUna mUnapU ã yoaro p~echo tara ni wamoa tia tina bUhkUna mUnapU por isso chamavam de Lago de Leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001669.wav tina ñarana nia pão de açúcar ni durukura tina ñarana nia Pão de Açúcar ni durukura os brancos chamam de pão de açúcar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001670.wav mari se'na mari se'na mas para nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001671.wav p~echokU hika p~echokU hika é lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001672.wav õ phiri mapU ti wiha dUhkUsU wãkanopU hira õ phiri mapU ti wiha dUhkUsU wãkanopU hira aqui é a saida no grande rio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001673.wav marpU hiro nina õ marpU hiro nina õ já é no mar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001674.wav ti t~U yUhkU ti hia tia wU'se khotori yoarose'e hia hika ari ti t~U yUhkU ti hia tia wU'se khotori yoarose'e hia hika ari essas montanhas são como casas de origem deles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001675.wav õi mari ñUha õi mari ñUha agora estamos vendo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001676.wav to mahka to mahka a cidade train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001677.wav waro hiro nina õ waro hiro nina õ que é cidade mesmo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001678.wav õ mari mihchaka ñUno õ mari mihchaka ñUno esse que agora estamos vendo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001679.wav to hiphitiro ña'ano nina to p~echo tara to hiphitiro ña'ano nina to p~echo tara é o grande lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001680.wav dU'tUka dita hiro nina to to dU'tUka dita hiro nina to, to é o todo beira do lago train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001681.wav p~echo tara pu'ichapU hiro nina õ p~echo tara pu'ichapU hiro nina õ é dentro do lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001682.wav õ mari mihchaka ñUno niteroi hira õ mari mihchaka ñUno Niteroi hira esse que agora nós estamos vendo é o Niteroi train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001683.wav tina tina onde eles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001684.wav ñarana wita dUhkUsUa tina niteroi ni phisua tia bu'isemahka ya dUhsero me'ne ñarana wita dUhkUsUa tina Niteroi ni phisua tia bu'isemahka ya dUhsero me'ne os brancos chamam de Niteroi, onde com lingua indigena quer dizer train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001685.wav phãkori bUhUro phãkori bUhUro cheio de ondas train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001686.wav nia nia ti ya dUhsero me'ne tina bu'isemahka ã tina niterói ni durukua nia nia ti ya dUhsero me'ne tina bu'isemahka ã tina Niterói ni durukua assim os indigenas deram o nome de Niteroi train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001687.wav a'ri phadUro wamatira icaraí wamatira a'ri phadUro wamatira Icaraí, wamatira e essa praia chama-se Icarai train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001688.wav sõ'o museu de artes moderno hira sõ'o wahparo se'e bahuro sõ'o Museu de Artes Moderno hira sõ'o wahparo se'e bahuro aquele é o Museu de artes moderno, parecido como um prato. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001689.wav õi sã ti p~echo tarare õi sã ti p~echo tarare aqui nós no lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001690.wav sã ñU wã'kana niha hina sã ñU wã'kana niha hina estamos nos passeando e observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001691.wav wa'a do'se bahutia maharito no'i mari ñuhchusUmUa muna mahsa bahuamariti ni wa'a do'se bahutia maharito no'i mari ñuhchusUmUa muna mahsa bahuamariti ni como que aparece, onde nossos antepassados originaram com esse pensamento train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001692.wav to p~echo tarare ñU wãkana niha to p~echo tarare ñU wãkana niha estamos observando este lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001693.wav a'ria phiria navio hira a'ria phiria navio hira esse é grande navio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001694.wav no'opuru ari gasolina no'opuru ari gasolina, onde transporta grande quantidade de gasolina train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001695.wav na wi'iria hira a'ria petrobrás mahkaria hira na wi'iria hira a'ria Petrobrás mahkaria hira é o navio de Petrobrás train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001696.wav ã ti bUhkUparirore sã ã ti bUhkUparirore sã vendo este grande lago train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001697.wav ñU wãkana ñU wãkana e estamos observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001698.wav niha yU'U dudu me'ne hiha niha yU'U Dudu me'ne hiha eu e Dudu train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001699.wav õ ponte hira õ ponte hira aqui é o grande ponte train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001700.wav to niterói rio de janeiro me'ne to Niterói,Rio de Janeiro me'ne do Niteroi e chega com Rio de janeiro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001701.wav hira 100 metros de altura hira õ hira 100 metros de altura hira õ tem 100 metros de altura train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001702.wav topU no'opuru thunua bUhso topU no'opuru thunua bUhso ali circula todos os tipos de carros train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001703.wav thinino hiro nina õ thinino hiro nina õ que circula mesmo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001704.wav ti ma dahcho mahkãre hira ti ma dahcho mahkãre hira fica bem no meio do lago train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001705.wav ã yoana sã tore ñU wã'ka duhkuna niha ã yoana sã tore ñU wã'ka duhkuna niha por isso nós estamos observando esse lugar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001706.wav dudu õre ñU moo chu da'rakoari himana ti ni ñU duhkuro nina Dudu õre ñU moo chu da'rakoari himana ti ni ñU duhkuro nina o Dudu está olhando para cima e admirando que trabalho que eles fizeram train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001707.wav õ a'ri ponte ti dia pu'ichapU dia diapUta ti yoariro hiro ta ninato õ a'ri ponte ti dia pu'ichapU,...dia diapUta ti yoariro hiro ta ninato esse ponte é consruido dentro rio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001708.wav son yoari ma'a hiro nina yoari ma'a warota ....(son) yoari ma'a hiro nina yoari ma'a warota é o ponte muito longo, muito longo mesmo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001709.wav õ rio phãrepU se'e hiro nina õ Rio phãrepU se'e hiro nina aqui é no lado de Rio de Janeiro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001710.wav õre mari ñUnore marinha di'ta ti hiro hira õ õre mari ñUnore marinha di'ta ti hiro hira õ aqui onde nós estamos vendo é um lugar onde ficam só a marinha train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001711.wav si bUhso navio de guerra mahka hia nina si bUhso Navio de guerra mahka hia nina aqueles navios são para guerra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001712.wav ã yoa tore tina di'ta hira ã yoa tore tina di'ta hira ali moram só eles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001713.wav a'ria mari mihchaka ñUria navio a'ria mari mihchaka ñUria Navio esse navio que nós estamos vendo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001714.wav hira phiria avião de caça helicóptero hira phiria avião de caça, helicóptero é onde carrega avião de caça, helicóptero train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001715.wav no'opuro yaba armamentos khUa pa'saria hiyuka ã yoa tia no'opuro yaba armamentos khUa pa'saria hiyuka ã yoa tia e muito mais os armamentos, por isso no navio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001716.wav pUre duhi mahsika tia helicóptero avião de caça ti mahkaria hira pUre duhi mahsika tia helicóptero, avião de caça ti mahkaria hira os helic��pteros, avião de caça podem pousar é para isso esse navio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001717.wav marinha mahka marinha mahka é de marinha train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001718.wav ã yoa ti ã yoa ti por isso estes train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001719.wav to rio de janeiro mahka di'ta hiro nina to rio de janeiro mahka di'ta hiro nina são e fica no rio de janeio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001720.wav õ hira yaba õ hira yaba aqui é train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001721.wav palácio rei to hiro khiro ã yoaro toita tina marinha hia nina a'ri wU'se surara tia hia di'ta hiro nina palácio rei to hiro khiro ã yoaro toita tina marinha hia nina a'ri wU'se surara tia hia di'ta hiro nina aqui era o palácio do rei por isso é da marinha e essas casas são dos exércitos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001722.wav ã yoaro a'ri bUhso ã yoaro a'ri bUhso sendo assim esses navios train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001723.wav diapU pa'sa bUhso diapU pa'sa bUhso estão na água train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001724.wav ti khama wãha mahka hia nina ti khama wãha mahka hia nina e são próprios para guerra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001725.wav no'opuru arma me'ne khUa pa'saa nina ari no'opuru arma me'ne khUa pa'saa nina ari estão carregadas cheio de armas train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001726.wav õ rio di'ta hirota nina to õ rio di'ta hirota nina to aqui é o rio de janeiro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001727.wav õre sã ñu wã'kana niha tha õre sã ñu wã'kana niha tha aqui nós estamos vendo de novo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001728.wav to p~echo tarapU hinata niha to p~echo tarapU hinata niha que estamos dentro no lago de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001729.wav ã ti no'opuro ari ti navio ã ti no'opuro ari ti navio mesmo vendo os navios train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001730.wav mahkãre ñUpanata tha sã õi tina mahkãre ñUpanata tha sã õi tina aqui nós estamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001731.wav mahsa bahua tia ni sã ñU wã'kana niha mahsa bahua tia ni sã ñU wã'kana niha observando as origem e comentando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001732.wav õ õ aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001733.wav to rio to rio no rio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001734.wav khai hiri mari aeroportokã hira khai hiri mari aeroportokã hira fica o aeroporto menor train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001735.wav õi rio ta bUhso duhiro hira õi rio ta bUhso duhiro hira aqui pousa os aviões que vem de brasilia, são paulo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001736.wav aeroporto santos dumond wamatira aeroporto santos dumond wamatira chama-se aeroporto Santos Dumont train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001737.wav ã yoana sã toi ñUrokaa duhkuna niha ã yoana sã toi ñUrokaa duhkuna niha por isso nós estamos observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001738.wav õi mari ñUa ti rio mahka di'ta hirota ninato to hipitiro õi mari ñUa ti rio mahka di'ta hirota ninato to hipitiro todos esses que nós vemos todos são de Rio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001739.wav niteroipU sã tarina topU phãsU ñU wã'kana niha NiteroipU sã tarina topU phãsU ñU wã'kana niha viemos de niteroi, atravessamos e continuamos observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001740.wav õ son de kariço paro hira tha flamengo wamatiro hira õ...son de kariço, paro hira tha flamengo wamatiro hira aqui é outro lugar que se chama flamengo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001741.wav pa thuk~u hira pa thuk~u hira é tipo outro lago train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001742.wav sã ti bUhkUparirore ñU tu'sU õre hina sã sã ti bUhkUparirore ñU tu'sU õre hina sã depois de ver esse lago nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001743.wav p~echokUpu mUhana niha hina p~echokUpu mUhana niha hina agora estamos subindo na serra de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001744.wav sã õi passeio yoana niha dudu me'ne pão de açúcarpU mUhana niha mUano mUhanata niha sã t~UkUpU wa'ana niha sã õi passeio yoana niha dudu me'ne pão de açúcarpU mUhana niha, mUano mUhanata niha sã t~UkUpU wa'ana niha fazendo passeio com Dudu no pão de açúcar é um lugar muito alto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001745.wav mari se'na p~echo mari se'na, p~echo mas para nós é serra de leite train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001746.wav do'se nibohomare nichU p~eno hiphato ã yoana mUanopU mUhana niha mihchakãne do'se nibohomare nichU p~eno hiphato ã yoana mUanopU mUhana niha mihchakãne que significa peito de mama por isso estamos subindo lá train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001747.wav tU t~UkU wa'ma sUdU tU t~UkU wa'ma sUdU essa serra da primeira train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001748.wav morro da urca wamatira ñarana ya me'ne morro da urca wamatira ñarana ya me'ne chama-se morro da urca train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001749.wav ã yoaro tU 220 metros mUadU hira ã yoaro tU 220 metros mUadU hira ele tem 220 metros de altura e é alto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001750.wav sã mahasU dUhkUsU sã mahasU dUhkUsU chegamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001751.wav ñUstotana wa'ana niha hina tU t~UkUpU ñUstotana wa'ana niha hina tU t~UkUpU e estamos indo passear train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001752.wav ã yoaro a'ria hia tia máquina khõapUre ti ã yoaro a'ria hia tia máquina khõapUre ti, no inicio era essa máquina train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001753.wav passeio yoa ti waha moo passeio yoa ti waha moo que puxava train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001754.wav bUhkUria hira desde de 1832 hichUpU ti bUhkUria hira desde de 1832 hichUpU ti é antiga desde 1832 train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001755.wav tiro engenheiro tiro engenheiro o engenheiro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001756.wav to ñUkhio to yoaria hira a'ria to ñUkhio to yoaria hira a'ria já tinha planejado train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001757.wav ã bUhkU máquina hira ã yoa ti máquina me'ne tina waha moa tia ã bUhkU máquina hira ã yoa ti máquina me'ne tina waha moa tia é com essa máquina que eles puxavam antigamente train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001758.wav ti khõa waro ñU ñU kh~io dUhkariro topU õse wa'aroka niriro ti khõa waro ñU, ñU kh~io dUhkariro topU õse wa'aroka niriro a pessoa que planejou que ia ser feito assim train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001759.wav tiro hia tia engenheiro cristovão leite de castro wamatiriro hia tiro hia tia engenheiro Cristovão Leite de Castro wamatiriro hia chamava-se engenheiro Cristovão Leite de Castro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001760.wav ã yoana sã õi tore ñU yoana niha ã yoana sã õi tore ñU yoana niha por isso estamos observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001761.wav õ ya'papU sã ñU dihoro hira õ õ ya'papU sã ñU dihoro hira õ essa é olhar do alto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001762.wav t~UkU bu'ipU hina niha t~UkU bu'ipU hina niha estamos em cima da serra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001763.wav siphia tina tha paina mahsãre na bora na diharo nina tha siphia tina tha paina mahsãre na bora, na diharo nina tha aquele é que transporta de cima e para baixo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001764.wav diha nina tina yapapU diha nina tina yapapU eles estão descendo no solo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001765.wav õ a'ri thuaro rio de janeiropU di'ta hirato õ a'ri thuaro rio de janeiropU di'ta hirato esse lugar fica no rio de janeiro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001766.wav õi hira ti wã'maa õi hira ti wã'maa... esses aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001767.wav foturi ti na phanopU mahka foturi hira a'ri foturi ti na phanopU mahka foturi hira a'ri são fotos, fotos muito antigos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001768.wav tina ti ñU kh~io dUhkari noa dUhkarire tina ti ñU kh~io dUhkari noa dUhkarire são fotos de quem começou train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001769.wav khiti yau wã'aapU hiro nina khiti yau wã'aapU hiro nina e são fotos de história train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001770.wav õ hira tha õ hira tha esse aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001771.wav õ yU'U yoatapU yU'U ya'uriro hira aeroporto santo dumond hira õ yU'U yoatapU yU'U ya'uriro hira aeroporto santo dumond hira é aquele aeroporto que ja falei é aeroporto santos dumont train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001772.wav mari aeroporto hira hiro se'e mari aeroporto hira hiro se'e é o aeroporto menor train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001773.wav dia dia rio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001774.wav to dia kha'pU hirota ninato ñUharita mUhsa sihpia wUria mUhano nimanaro to dia kha'pU hirota ninato ñUharita mUhsa sihpia wUria mUhano nimanaro fica na beira do rio, voces estão vendo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001775.wav sõ'opU ponte wa'ara sõ'opU ponte buhu mUkana sõ'opU ponte wa'ara,sõ'opU ponte buhu mUkana ali que passa a ponte train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001776.wav niteroi rio de janeiro phã'a wi'ia phã wiri ponte hiro nina to yoatapU yU'U ya'uriro se'ta niteroi, rio de janeiro phã'a wi'ia, phã wiri ponte hiro nina to yoatapU yU'U ya'uriro se'ta que vem de Niteroi para Rio de Janeiro como eu já falei train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001777.wav wUria mUha wa'a wa'aro nina wUria mUha wa'a wa'aro nina o avião está indo embora train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001778.wav ã yoa sã topU mUha dUhkUsU sã tha ... ã yoa sã topU mUha dUhkUsU sã tha depois de chegar nesta serra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001779.wav p~echokU so'toapU wa'ana tana niha mUadU waropU wa'ana tana niha sã p~echokU so'toapU wa'ana tana niha mUadU waropU wa'ana tana niha sã vamos subir a serra mais alto que a ponta de peito de mama train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001780.wav so'toapU padUpU wa'ana niha tha so'toapU padUpU wa'ana niha tha é outra serra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001781.wav tU mari tU mari ele para nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001782.wav p~eno yoaro se'e hidU hira p~eno yoaro se'e hidU hira signififca como peito de mama train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001783.wav ã yoana sã tUpUre ñUna mUhana niha tha ã yoana sã tUpUre ñUna mUhana niha tha por isso nós vamos subir e observar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001784.wav ã yoaro topUre wa'ariro khiro õ máquina hira to phanopUre ã yoaro topUre wa'ariro khiro õ máquina hira to phanopUre é essa máquina que puxava e transportava as pessoas antigamente train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001785.wav tina ti ñU kh~io ti sõ'o hia bUhso tina ti ñU kh~io ti sõ'o hia bUhso que eles tinham planejados aqueles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001786.wav bondinho ti nia bUhso ti waha moriro khiro hira a'ri máquina bondinho ti nia bUhso ti waha moriro khiro hira a'ri máquina bondinhos que eles dizem, é essa máquina que fazia isso train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001787.wav ã yoana sã õre wa'ya yU'dU ñU duhina niha ã yoana sã õre wa'ya yU'dU ñU duhina niha aqui nós cansamos e estamos sentados train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001788.wav ã yoa sã sU hina õre ã yoa sã sU hina õre então aqui nós chegamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001789.wav sã mUhana niha hina p~echokU so'toapU mUhana niha sã mUhana niha hina p~echokU so'toapU mUhana niha e estamos subindo para serra do leite bem na ponta train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001790.wav tina ñarana nia pão de açúcar nimarebU mari se'na tina ñarana nia pão de açúcar nimarebU mari se'na para os brancos chama-se pão de açúcar, para nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001791.wav p~echokU o p~echo kono hikar~ito ã topU mUhana niha p~echokU o p~echo kono hikar~ito ã...topU mUhana niha é serra de peito de mama train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001792.wav tU mUana tha 396 tU mUana tha 396 tem altura de 396 train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001793.wav metros mUana a'dU metros mUana a'dU metros, essa serra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001794.wav topU sã mUhana niha topU sã mUhana niha lá que estamos subindo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001795.wav topU mUha to õ hiphitiro topU mUha to õ hiphitiro subindo lá e o todo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001796.wav to p~echo tarare sã to p~echo tarare sã o lago de leite, nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001797.wav ñU dihona wa'ana niha mUanopU ñU dihona wa'ana niha mUanopU estamos indo observar de cima train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001798.wav õre sã ñU dihoha ...õre sã ñU dihoha aqui de cima estamos observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001799.wav cristo redentor hira a'riro cristo rei mari niriro khõamahkU cristo redentor hira a'riro, cristo rei mari niriro khõamahkU esse é o Cristo Redentor, Cristo Rei que nós chamamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001800.wav tiro mUana tha tiro mUana tha ele tem altura train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001801.wav 38 metros mUariro hiriro hira a'riro 38 metros mUariro hiriro hira a'riro de 38 metros, é grande train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001802.wav cristo redentor cristo redentor Cristo Redentor train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001803.wav tU t~UkU wamatira corcovado wamatira tU t~UkU wamatira corcovado wamatira essa serra chama-se Corcovado train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001804.wav ã yoaro õ to naviori do'se hia bUhsoo pase mahka pase paye país mahka ã yoaro õ to naviori do'se hia bUhsoo pase mahka pase, paye país mahka aqui é onde os navios de outro países train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001805.wav wi'ipaye ba'aro transporta paye ba'aro tha wi'ipaye ba'aro transporta, paye ba'aro tha chegam transporta diversos materiais train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001806.wav warokaa ti yoari hira ã yoaro bUhua naviori wi'iro hira õ warokaa ti yoari hira ã yoaro bUhua naviori wi'iro hira õ por isso é um lugar onde chegam grandes navios train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001807.wav a'ri paye ba'aro thunua bUhso a'ri paye ba'aro thunua bUhso com as coisas como carro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001808.wav brasil kh~U importaa tha brasil kh~U importaa tha e o Brasil também importa train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001809.wav õse exportaa importaa ti yoa naviori wi'iro hira õ õse exportaa, importaa ti yoa naviori wi'iro hira õ exporta, desses navios que chegam aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001810.wav õre sã mUha mUanopU mUha ñuna niha õre sã mUha mUanopU mUha ñuna niha aqui estamos subindo na alta motanha e vendo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001811.wav toi mUha ñU diho do'se bahu maharito ni ñUi niha toi mUha ñU diho do'se bahu maharito ni ñUi niha de cima estou vendo como aparece a cidade train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001812.wav sã ...sã nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001813.wav dudu me'ne sã khama Dudu me'ne sã khama eu e Dudu, estamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001814.wav ya'u chu õse himarito ya'u chu õse himarito comentando a beleza da cidade como aparece train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001815.wav õpUre ni sã ñUU õpUre ni sã ñUU aqui e nós estamos observando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001816.wav yoana niha a'ri momentore yoana niha a'ri momentore neste momento train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001817.wav õ mUano hiro nina õ mUano hiro nina aqui é muito alto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001818.wav 396 metropU hina niha sã 396 metropU hina niha sã estamos na altura de 396 metros train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001819.wav topU ñurukurina sã thu wi'i dUhkUsUna niha ...topU ñurukurina sã thu wi'i dUhkUsUna niha de tanta observação estamos retornando train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001820.wav wiha tana niha wiha tana niha saindo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001821.wav thu wi'ina niha sã õre thu wi'ina niha sã õre aqui nós estamos voltando de lá train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001822.wav thu wi'i mUerakorerore tha sã ñU diho yoana niha thu wi'i mUerakorerore tha sã ñU diho yoana niha e estamos observando no ponto mais baixo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001823.wav a'riro hia tia tiro engenheiro cristovão leite de castro wama tiriro a'riro hia tore a'riro hia tia tiro engenheiro Cristovão Leite de Castro wama tiriro a'riro hia tore era esse engenheiro Cristovão Leite de Castro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001824.wav wa'ma ñU kh~io dUhkariro ã yoaro mipUre to hira wa'ma ñU kh~io dUhkariro ã yoaro mipUre to hira o homem que começou a fazer essa aventura train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001825.wav a'ri máquina hira mipUre hina a'ri máquina hira mipUre hina essa máquina que está agora train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001826.wav dihainare mUhatainare dihainare mUhatainare puxando para pessoas que decem e sobem train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001827.wav automático me'ne wahamona automático me'ne wahamona com automático train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001828.wav suruto khuaro hiro nina ñUhita mUhsa si dare ñuhitana suruto khuaro hiro nina ñUhita mUhsa si dare ñuhitana é perigoso arrebentar, olha como é perigoso train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001829.wav to surumua wa'chUre yariaro hihano nina yo'o meheta ne do'se ne k~Uta ne do'se hichU to surumua wa'chUre, yariaro hihano nina yo'o meheta ne do'se, ne k~Uta ne do'se hichU se arrebentar é pra morrer mesmo mas nunca aconteceu isso, nenhuma vez train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001830.wav acidenta acidenta ñUera hira acidenta, acidenta ñUera hira teve acidente aqui train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001831.wav ã yoana sã wãhkutuaro me'ne sã mUhariro hira ã yoana sã wãhkutuaro me'ne sã mUhariro hira por isso com coragem nós subimos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001832.wav son õ a'dU hira tU pão de açúcar son... õ a'dU hira tU pão de açúcar aqui é serra de pão de açúcar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001833.wav sã mUhariro hira õ sã mUhariro hira õ onde nós subimos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001834.wav tU so'toapU sã mUha sUriro hira tU so'toapU sã mUha sUriro hira onde chegamos bem na ponta da serra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001835.wav mUadU hirota ninato mUadU hirota ninato é muito alto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001836.wav khuayUara tUpU mari mUhachU khuayUara tUpU mari mUhachU dá medo quando a gente vai na serrra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001837.wav ñU waht~iaka dihato khua nina ñU waht~iaka dihato khua nina capaz de nós ficar tontos e cair train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001838.wav surumU dihach~Ure yariaro hihano nina surumU dihach~Ure yariaro hihano nina também se arrebentar é pra morrer train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001839.wav si dari sõ'o buhua darikãpU phã'anona si dari sõ'o buhua darikãpU phã'anona é com esses fios que atravessamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001840.wav tia bondekã me'ne tia bondekã me'ne com bonde pequeno train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001841.wav õi sã tUpU ñU tu'sU diha wi'i õi sã tUpU ñU tu'sU diha wi'i aqui depois de chegar na serra train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001842.wav sã sã nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001843.wav to mari khatiro hiro to p~echo tarare ñU tu'sU sã to mari khatiro hiro to p~echo tarare ñU tu'sU sã vimos o lago de leite e depois train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001844.wav k~Ukoro ñaranakoro me'ne sã durukuna niha k~Ukoro ñaranakoro me'ne sã durukuna niha encontramos uma branca e conversamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001845.wav duruku yoaro mahkaina hi sã sã origene sã duruku yoaro mahkaina hi sã, sã origene sã que somos de longe viemos ver a nossa origem train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001846.wav sã ya khirire sã sã ya khirire sã que era nosso train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001847.wav ñUna tana ni'i ni'i sã ni durukuna niha õre ñUna tana ni'i, ni'i sã, ni durukuna niha õre por isso viemos ver, dioalogamos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001848.wav ponto histórico ya'urikoro hira ponto histórico ya'urikoro hira essa é uma pessoa que conta os pontos turisticos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001849.wav sã thuwi'i thuata duhkuna niha yU'U dudu me'ne hiha sã thuwi'i thuata duhkuna niha yU'U Dudu me'ne hiha nós estamos voltando devagar, eu e Dudu train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001850.wav son de kariço õ'i sã wi'ita dUhkUsU tiro son de kariço... õ'i sã wi'ita dUhkUsU tiro ... chegamos, estamos vendo este, train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001851.wav phanopUre a'rina hia tia bu'isa mahka phanopUre a'rina hia tia bu'isa mahka antigamente esses eram indigenas train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001852.wav araribóia wama tiriro hiyuka a'riro Araribóia wama tiriro hiyuka a'riro chamados Araribóia esse é um deles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001853.wav ã yoaro tiro a'rie se'ere niteroi se'ena tiro to ya di'ta thua ã yoaro tiro a'rie se'ere Niteroi se'ena tiro to ya di'ta thua por isso nesse lado de Niteroi era dele train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001854.wav ã wa'a tia wa'mano pUre õ rio de janeiro ã wa'a tia wa'mano pUre õ Rio de Janeiro assim foi no começo o Rio de Janeiro train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001855.wav topuru hira a'ri khiti son de kariço topuru hira a'ri khiti... son de kariço só isso dessa história train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001856.wav ~ayoa tiro sokono aga dahchomahkai waroi di wihare tiro nire to barokai yU'U phichari yahpa waha~nori hima phare nire ~ayoa tiro sokono aga dahchomahkai waroi di wihare tiro nire to barokai yU'U phichari yahpa waha~nori hima phare nire ele era sangrado no meio do corpo dele train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001857.wav ~a yoa ti nUmU mahsa ti yariari nUmUre yariaina ya nU'mU hichU hina ~o baro mUanopU yU'U khasariopU yohsachU ~a yoa ti nUmU mahsa ti yariari nUmUre,yariaina ya nU'mU hichU hina ~o baro mUanopU yU'U khasariopU yohsachU no dia dos finados quando estava no alto deitado no girau train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001858.wav ~a boreto waka toi ~opU wa'akari pha'mo hire nire hina phiro ~a boreto waka toi ~opU wa'akari pha'mo hire nire hina phiro aí tinha grande topo caído train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001859.wav wihsiawa'a tiro wa'ikina wãhano wa'amano wihsiawa'a tiro wa'ikina wãhano wa'amano. enquanto eles iam caçar, se perderam na selva. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001860.wav wa'a k~Uñami khãri 'õ waroi wa'a hina' n~i tikoro to namonone mU'tUa wa'aka'a pU wa'a k~Uñami khãri 'õ waroi wa'a hina' n~i tikoro to namonone mU'tUa wa'aka'a pU. ele foi e dormiu uma noite com a esposa e falou 'vamos seguir nessa direção' e seguiram para muito longe. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001861.wav mU'tUa wa'aka'a a'ri wU'U baropU wU'UrupU phiasUa maloca wU'UrupU mU'tUa wa'aka'a a'ri wU'U baropU wU'UrupU phiasUa maloca wU'UrupU. caminhou e chegou numa maloca grande igual como essa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001862.wav topU wa'ikina peri wUUstemU wihiata to ñUU phiachU waro topU wa'ikina peri wUUstemU wihiata to ñUU phiachU waro. la havia varias animais que sairam voando enquanto ele aproximava com cuidado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001863.wav wa'ikina wahã wa'anima wahãse' Wa'ikina wahã wa'anima wahãse'. mas o objetivo dele foi caçar animais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001864.wav ãyo pukare khUa tiro to pUhtiriare ãyo pukare khUa tiro to pUhtiriare. ele tinha uma zarabatana para caçar. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001865.wav ãyoa to waroi borarokiro wihiata bahUa hi'na boraro ãyoa to waroi, borarokiro wihiata bahUa hi'na boraro. bem ai, o curupira veio saindo (da maloca). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001866.wav ti pUro hia tiro ti pUro hia tiro. ele era o dono dos animais. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001867.wav 'cho mUhsã wãha~eraboa yU nuina hira tina' nia tiro 'cho! mUhsã wãha~eraboa, yU nuina hira tina' nia tiro. 'puxa, voces não deveriam matar, esses são minha criação' ele (C) disse. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001868.wav ãyoa wa'ikina peri su'ua phitiawa'aa ãyoa wa'ikina peri su'ua phitiawa'aa. ai os animais se espalharam (pela selva). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001869.wav su'ua phiti su'ua phitichU ñuu 'hai tiphaphini kã're pe'ri hire sõ'oi' nia tirore su'ua phiti su'ua phitichU ñuu. 'hai tiphaphini kã're pe'ri hire sõ'oi' nia tirore. quando viu todos os animais se espalhando, 'bem, lá tem muito abiu (para comer)' disse (C para o caçador). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001870.wav 'yU'U mU namo me'ne wa'aitha' nia tiro borarokiro 'yU'U mU namo me'ne wa'aitha' nia tiro borarokiro. 'e eu vou com a sua esposa' disse o velho C. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001871.wav 'hai' nia 'hai' nia. 'ta bom,' disse (H). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001872.wav 'thak~uitaga' nia tirore tikorokoro borarokoro 'thak~uitaga' nia tirore tikorokoro borarokoro. 'vem tirar para mim (a fruta abiu)' disse ao H a velha dona curupira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001873.wav k~U bU'se phiri penotirikoro koro hia tikorokoro k~U bU'se phiri penotirikoro koro hia tikorokoro. a dona curupira tinha um seio grande só de um lado. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001874.wav ãyoa wa'awa'a pU kã're meheta hia hirose'e supu'u mari nia hia ti ãyoa wa'awa'a pU, kã're meheta hia, hirose'e supu'u mari nia hia ti. então eles foram até o pe de abiu, mas não era propriamente abiu, era a fruta que nos chamamos de pikia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001875.wav ãyo 'yU'Ure thakh~uga' nich~U thU'o tiro thak~uatha ãyo 'yU'Ure thakh~uga' nich~U thU'o tiro thak~uatha. então ouvindo o pedido da velha 'tira para mim', ele começou a apanhar as frutas. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001876.wav ba'aro to thu'ochU wa'ro to namono khiro sãñua tu'sUa ba'aro to thu'ochU wa'ro to namono khiro sãñua tu'sUa. enquanto isso, ele ficou prestando atenção e a coitada da esposa dele já gritava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001877.wav tiro borarokiro tikorore chUropU nia tiro borarokiro tikorore chUropU nia. o velho curupira ja estava devorando ela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001878.wav padUpU hia tikoro to namono tiro borarokiro me'ne padUpU hia tikoro, to namono tiro borarokiro me'ne. ela estava no outro pé (de pikia), a esposa do homem com o velho curupira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001879.wav 'chu ña'tiaro yU namone yoaro koatara siñakã chUhano koatara ni thu'otua tiro 'chu! ña'tiaro yU namone yoaro koatara siñakã chUhano koatara ni thu'otua tiro. 'puxa, ele (C) está fazendo muito mal a minha esposa' ele (H) pensou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001880.wav 'hai yU'Ukhu a'ri korore wãhaitha' nia tirokhu tiro borarokorore 'hai! yU'Ukhu a'ri korore wãhaitha' nia tirokhu tiro borarokorore. 'eu também vou matar essa velha curupira' ele também disse. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001881.wav ã nichU thu'o 'yU'Ure muha thabohsai wa'aga' nia ã nichU thu'o, 'yU'Ure muha thabohsai wa'aga' nia. quando escutou (o grito da mulher do homem) a dona curupira disse 'voce também pode subir tirar (as frutas) para mim'. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001882.wav 'hai' nia 'hai' nia. 'ta bom' disse (H). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001883.wav 'tipha phini yU'Ure mihsida na'a bohsako wa'aga yU'U soro yoaitai niha' nia tikorore 'tipha phini yU'Ure mihsida na'a bohsako wa'aga yU'U soro yoaitai niha' nia tikorore. 'então voce vai tirar o cipo para eu fazer peconha' disse (H) para a velha curupira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001884.wav 'hai' ni mUmUsu'ua õ ba'roita wa'a phiata tu'sUmaha 'hai' ni mUmUsu'ua õ ba'roita wa'a, phiata tu'sUmaha. 'ta bom', disse e foi rapidinho pertinho e já voltava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001885.wav 'bUhti kurea dari nãi wa'aga nia ti nãako wa'aga' nia tiro 'bUhti kurea dari (nãi wa'aga nia ti), nãako wa'aga' nia tiro. 'vai tirar outro cipo mas resistente' ele mandou (a valha C). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001886.wav 'hai' ni mUroka mUsuatha ma'anota mUmUta watu'sUatha 'hai' ni. mUroka mUsuatha ma'anota mUmUta watu'sUatha. 'ta bom', disse (a velha C), e foi correndo e trouxe (o cipo) logo e entregou (ao H). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001887.wav a yoa 'sõ'opU hika bUhtia dari nakowa'aga' nia a yoa 'sõ'opU hika bUhtia dari nakowa'aga' nia. então, 'vai la mais longe pegar cipo mais duro' disse (H). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001888.wav mUhua wa'awa'a tiro pU tU so'toapU mUhua wa'awa'a tiro pU tU so'toapU. então ele subiu até o topo da árvore. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001889.wav to pukare mUa tiro to pukare mUa tiro. foi carregando nas costas o zarabatana dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001890.wav pU topU wa'a ti duhpurire pha'a dUhkata'a tiro hi'na dUhkata'a thaboroa tirore tikorore hi'na pU topU wa'a ti duhpurire pha'a dUhkata'a tiro hi'na dUhkata'a thaboroa (tirore) tikorore hi'na. chegou no topo, quebrou os galhos, e juntou embaixo dele, se protegendo, e tirou a fruta e jogou para ela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001891.wav chUro nia hi'na 'wahk~umahsi mU'U ñakã mUhana mUhari hira' nia tirore tikorokoro chUro nia hi'na, 'wahk~umahsi mU'U ñakã (mUhana) mUhari hira' nia tirore tikorokoro. enquanto ela comia, ela dizia a ele: 'voce foi esperto de subir lá em cima'. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001892.wav phutiatha kãnoaroka mUhaatia phutiatha kãnoaroka mUhaatia. e ele assoprava de novo e ela continuava quebrando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001893.wav phome yoari baro tikorokoro hi'na sãñuawa'a hi'na mãano meheta sãñua tikorokoro phome yoari baro tikorokoro hi'na sãñuawa'a hi'na mãano meheta sãñua tikorokoro. cansada (das mutucas), a velha C gritou muito alto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001894.wav yoaripha topU ko'taphisa tiro yoaripha topU ko'taphisa tiro. ele demorou em cima esperando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001895.wav khotaphisa ti wUachU ñU to ku'nuku wUachU ñU dihiata tha khotaphisa ti wUachU ñU, to ku'nuku wUachU ñU dihiata tha. ficou esperando secar o mijo dela (VC) e ele (H) desceu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001896.wav 'noanona mU'Uñakã' nia 'yU'UkhU mU'Ure wãha khamaha' nia 'noanona mU'Uñakã' nia 'yU'UkhU mU'Ure wãha khamaha' nia. 'bem feito', disse ele (H) 'eu tambem matei voce' disse (H). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001897.wav ã ni to yU'sorip~i naa to peno wU'rU k~u buse peno tikoro khUa khUarose to penone ã ni to yU'sorip~i naa to peno wU'rU k~u buse peno (tikoro) KhUa khUarose to penone. então ele pegou a faca, e ela tinha só um lado do seio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001898.wav towU'rUre yU'sotanaha wa'a phi'awa'a pU towU'rUre yU'sotanaha wa'a phi'awa'a pU. ele (H) cortou este seio e voltou (saido da selva e indo para a maloca do curupira). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001899.wav malocapU phi'asUatha malocapU phi'asUatha. e ele chegou na maloca. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001900.wav phi'isU yU'so mU'toa hi'na noa di'ikã phi'isU yU'so mU'toa hi'na noa di'ikã. chegou e cortou em pedacinhos (bem pequeno) o seio. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001901.wav nõa di'i yU'so do'a hi'na nõa di'i yU'so do'a hi'na. ele cortou os pedacinhos e cozinhou bem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001902.wav do'a bia nano wa'a thokã nõano ph~urino yoa do'a bia nano wa'a thokã nõano ph~urino yoa. e ele (H) cozinhou bem e colocou bastante pimenta bem ardida. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001903.wav yoa nõano koaro yoa nõano koaro. e ele preparou bem saboroso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001904.wav ã yoa nawã'ka khasario bu'i du'payoa ã yoa nawã'ka khasario bu'i du'payoa. e ele levou e colocou em cima do giral. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001905.wav wahaa khomasiturire pho'a phañohakhã thipo dohkasu phañokha wahaa khomasiturire pho'a phañohakhã thipo dohkasu phañokha. e ele quebrou todas as cuias e (amassou) as panelas e jogou no mato. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001906.wav mUha thU'o to phitamai na'ãño wU'ru duhkua hi'na mUha thU'o (to) phitamai na'ãño wU'ru duhkua hi'na. depois ele subiu e ouviu que bem no porto tinha um buritizeiro alto. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001907.wav tiñopU mUha tirotha tiñopU mUha tirotha. ele subiu no buritizeiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001908.wav to ñuphi'sachU waro borarokiro phi'ata bahUa to ñuphi'sachU waro borarokiro phi'ata bahUa. enquanto ele observava, veio o senhor curupira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001909.wav pU ti si'tupU pU ti si'tupU. (o velho curupira) foi direto na panela. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001910.wav timalocai sã ti si'ture phõ ñUa timalocai sã ti si'ture phõ ñUa. ele (o curupira) entrou na molaca e abriu a panela e olhou. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001911.wav chUitha ni ti si'ture na nadahpo chUa hi'na chUitha ni ti si'ture na nadahpo chUa hi'na. 'vou comer' disse o senhor curupira e tirou a panela ( do giral colocando no chão) e comeu. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001912.wav chUato chUato chUato chU thusU to yoachUwaro bia ph~uria tirore hi'na chUato chUato chUato chU thusU to yoachUwaro bia ph~uria tirore hi'na. comeu, comeu, comeu e depois que ele comeu ele sentiu a pimenta arder nele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001913.wav to phoa k~u to phoa to phoa k~uakã wahaa to phoa k~u, to phoa, to phoa k~uakã wahaa. 'mas essas cuias estão todas quebradas por ele (H). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001914.wav naa namahãtatima ne ko maria ko mariakãpU wi'i mUhatia naa namahãtatima ne ko maria ko mariakãpU wi'i mUhatia. os cacos tentavam trazer água mas chegavam vazios. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001915.wav hai yU'U bahsita si'nitha nii bU'a hi'na pU maãpU hai yU'U bahsita si'nitha nii bU'a hi'na pU maãpU . 'bem, muito bem, eu mesmo vou no porto para beber água', disse (C). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001916.wav si'ni duhia to si'ni duhichU tiro phuti thusUatha si'ni duhia to si'ni duhichU tiro phuti thusUatha. o curupira sentou e bebeu a água, e enquanto ele bebia, o homem assoprou o dardo nele (C). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001917.wav phutiato totha khãnoaroka mUha khãnoã khãnoãroka mUhatia ti wahkarire phutiato totha khãnoaroka mUha, khãnoã khãnoãroka mUhatia ti wahkarire. ele (H)continuava assoprando (dardos) mas o curupira quebrava e quebrava e quebrava. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001918.wav phome siomUñõhawa'a hi'na diapU tupu phome siomUñõhawa'a hi'na diapU tupu. Ele ficou cansado de quebrar e com o efeito do veneno ele (C) caiu na água. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001919.wav noana m~U'U muhsañarire wãha phañoi yU namone chU koari hi re mU'Uñaka nia dihiatatha pU tiro noana m~U'U muhsañarire wãha phañoi yU namone chU koari (hi)re mU'Uñaka nia dihiatatha pU tiro. 'bem feito, eu matei voces, voce que com a minha esposa' disse (o homem) e desceu do buritizeiro. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001920.wav wa'a tirore kã'ata miõha to wamuãi hi'na tiro thua wa'awa'a wa'a tirore kã'ata miõha to wamuãi hi'na, tiro thua wa'awa'a. Ele (H) cortou o pescoço do senhor curipira e (o corpo) foi afundando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001921.wav tu'sU yU'U namone õse yoa bahsare boraro ñariro tu'sU yU'U namone õse yoa bahsare boraro ñariro . "Ele (H) voltou e contou o acontecimento: ""o curupira maldito comeu a minha esposa'." train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001922.wav to namono tiro to manUno me'ne pUta wãhai nia to namono tiro to manUno me'ne pUta wãhai nia. ele (H) disse: 'eu matei ele (C) e também matei a esposa dele'. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001923.wav wãha khamai ti ñarine nia wãha khamai ti ñarine nia. 'eu tambem me vinguei dele' disse o homem (novamente). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001924.wav ã titha a'riro ayoa tina boraro a ti khu'nuku ã titha a'riro ayoa tina boraro(a) ti khu'nuku. por isso o mijo do curupira é como veneno. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001925.wav ti supure ti chUchU ã ñaka khu'nuku ph~uria ti khu'nuku ti supure ti chUchU ã ñaka khu'nuku ph~uria ti khu'nuku. o mijo deles é venenoso porque eles se alimentam de piquia. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001926.wav tu'sU a'rina wa'ikina to nuina hia a yoro tu'sU a'rina wa'ikina to nuina hia a yoro . e tambem os aimais são as crias dele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001927.wav mari kharakare khUarose khUaro nia tiro mari kharakare khUarose khUaro nia tiro. como a gente cria as galinhas, assim também são os animais para ele (o curupira). train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001928.wav topuruta hika topuruta hika. somente isso. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001929.wav s~a minia tikUrU o~i s~a minia tikUrU o~i. nos alagavamos aque. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001930.wav mUhsa taroi a'ri mai mUhsa taroi a'ri mai. que voces deceram aque train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001931.wav de sa noano wana nierakUrU de sa noano wana nierakUrU. nos n~ao estava passanbem. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001932.wav mia khana sU pa'tamana yU'dUborakUrU s~a mia khana sU pa'tamana yU'dUborakUrU s~a. e fomos pegar piaba e retornamos de atraverssa caimos no cachoeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001933.wav yU'U wamimUnano pupa nUha yU'U dita borakUrU yU'U wamimUnano pupa nUha yU'U dita borakUrU. meu irm~ao pulou nadoude escapar so eu cai no cachoeiura. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001934.wav yU'U sapaturime'ne bahari hikUrU hu yU'U sapaturime'ne bahari hikUrU hu. eu nadei com minha sapato. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001935.wav yU'U re tuwe hano kahmahimare yU'Ure yU'U re tuwe hano kahmahimare yU'Ure. era bom prame discalsa o meu sapato. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001936.wav tire tuhu~nakU ~nano baa tire tuhu~nakU ~nano baa. com isso naddei mal. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001937.wav de yU'U diabora so'~o to duri himarero paduri de yU'U diabora so'~o to duri himarero paduri. coitado eu afogado norio na pedra. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001938.wav ti duri yU'Ure nasavakUrU hina toi bU'soka dukUrU hina ti duri yU'Ure nasavakUrU hina toi bU'soka dukUrU hina. ai mi levava entrar e larguei canoa. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001939.wav de kUanopU waa phirodero yowak~ataa wak~awipai de kUanopU waa phirodero yowak~ataa wak~awipai. indo no fundo devagar boiando. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001940.wav yU'usapato ne bachU ko~nerarepa yU'usapato ne bachU ko~nerarepa. o meu sapato n~ao pegava agua. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001941.wav bUrUai pUU sowhasoa phitopU bUrUai pUU sowhasoa phitopU. baxei ate foz do igarape chamado( whasoa phitoi) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001942.wav ~ayoa yU'UbaU topU mUrkabusUre hina ~ayoa yU'UbaU topU mUrkabusUre hina. por isso o meu irm~ao tava paresendo chegando correndo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001943.wav cha mU'ne yaumikU sapato thuwerari mUkhU nire cha mU'ne yaumikU sapato thuwerari mUkhU nire. eu avisei prate pro tira seu sapato train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001944.wav ~ayoa toi murkastoa bUsoka bohka wayohata phatai hina yU'U ~opU re kUnUmU yU'U yariai hina ~ayoa toi murkastoa bUsoka bohka wayohata.phatai hina yU'U ~opU re kUnUmU yU'U yariai hina. ai corremos achando canoa atraversamos eu fiquei sentido uma dia como doente. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001945.wav yU'U doatiriro see waha kUrU yU'U doatiriro see waha kUrU . fiquei como doente train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001946.wav himirio mUnanome'ne k~Uta whachU khaye minitha himirio mUnanome'ne k~Uta whachU khaye minitha. com Imirio alagamos uma vez no lugar de caia-do-boi. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001947.wav tiromUnano s~awaa siduri s~awaaka tiromUnano s~awaa siduri s~awaaka. ele entrava ale naquele pedrada train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001948.wav s~a di'ta wire phayU surara hina sare ~naina s~a di'ta wire phayU surara hina sare ~naina. chegava monte de soldado salvando a nos. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001949.wav wh~aerari hire a'rina nire wh~aerari hire a'rina nire. disendo n~ao foi ele. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001950.wav ti phoye taro ~ayoarenire ti phoye taro ~ayoarenire. disendo foi choeira tava fasendo. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001951.wav toita tiromUnano s~a toita waa toita tiromUnano s~a toita waa. ai ele entrava indono buraco. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001952.wav baariro pUre so'i whakinia phitoi bo'karihimarebU tirore baariro pUre so'i whakinia phitoi bo'karihimarebU tirore. pro podre ele achava bem na foz igarape chamado(whakinia phitoi) train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001953.wav ~a toi ~a wati kUrUs~a ~a toi ~a wati kUrUs~a. n~os acontecvamos dai. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001954.wav ~ayoakU mipUre phoayere khUinika yU'U hina ~ayoakU mipUre phoayere khUinika yU'U hina. por isso hoje em dia eu tenho mendo de cachoeira. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001955.wav bioerakUrU yU'khU ne topuru hira a'ri bioerakUrU yU'KHU ne topuru hira a'ri. eu tambem nao aguentei,so isso esta hitoria. train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001956.wav nemUhsa duhimahri mUhsa duhiha ~ore s~a phuaro a'riro josé galves me'ne s~a thUotu mari escolare kUno simboloka khudua boka mari nire h~a nemUhsa duhimahri mUhsa , duhiha ~ore s~a phuaro a'riro José Galves me'ne s~a thUotu mari escolare kUno simboloka khudua boka mari nire h~a bom dia aqui nós dois com José Galves nós pensamos que podemos ter um simbolo para nossa escola train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001957.wav yU'U tiro josé lúcia ~ani do'se bahuro yoa bokari mari ni yU'Ure inventaga nire chiu ~ani thUotu yU'U tiro José ,Lúcia ~ani do'se bahuro yoa bokari mari ni yU'Ure inventaga nire chiu ~ani thUotu eu e José ,Lúcia que jeito vamos fazer e mandaram inventar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001958.wav hai yoa ~nUitha ni kUnoka yoai reunião yoana ni s~a tiphare hai yoa ~nUitha ni kUnoka yoai reunião yoana ni s~a tiphare e decidi tentar fazer e fiz unzinnho naquele dia estávamos fazendo reunião train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001959.wav hai yoa ~nUitha ni kUno borradopU yoa ~noihina lúcia se're hai yoa ~nUitha ni kUno borradopU yoa ~noihina Lúcia se're fiz no borrador e mostrei para Lúcia train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001960.wav ~okhito ~ayoa yU'U ~ayo ~nochU hina tikoro noaidara ~oreta noanoka yoa yoaga hina to nichU thUo yoai ~okhito ~ayoa yU'U ~ayo ~nochU hina tikoro noaidara ~oreta noanoka yoa yoaga hina to nichU thUo yoai ela falou que está bom e mandou passa limpo aí eu fiz train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001961.wav yoa duhi yo meheta wahpUo nire wahpUorose mari paye baro yoachU phirodero yoachU noa wihamarero ~ata yoa duhi yo meheta wahpUo nire wahpUorose mari paye baro yoachU phirodero yoachU noa wihamarero ~ata mas deu trabalho quando fazemos algumas coisa com depressa sai coisa boa train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001962.wav o mari paye ba'roka yoa o bUhso ba'royoachUkhUre phiro calmo me'ne yoachU noa wihaka o mari paye ba'roka yoa o bUhso ba'royoachUkhUre phiro calmo me'ne yoachU noa wihaka como canoa quando fazemos com calmo sai boa train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001963.wav ~ayoaro ~o phiro noahkunuka wihare nita niha yU'U ~ayoaro ~o phiro noahkunuka wihare nita niha yU'U por isso esse saiu mais ou menos bom train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001964.wav ~ayoa ~o mari khatiri se'ne wamatira nire siro baUka mauricio kiro ~ayoa ~o mari khatiri se'ne wamatira nire siro baUka Mauricio kiro esse chama-se suporte de vida ppra esse o senho Mauricio train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001965.wav ~o mari khatiri khumuno ~ose hiro mari yoaboka ni duhkui s~a ~o mari khatiri khumuno ~ose hiro mari yoaboka ni duhkui s~a esse é o nosso banco de vida por isso decidimos fazer dessa forma train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001966.wav ayoakU ~ore desenha s~o yaba oficina hichUpU ~nohina ti noana nichU aprovaroka ti toi waerara nichU nah kanonoka nire tiro ayoakU ~ore desenha s~o yaba oficina hichUpU ~nohina ti noana nichU aprovaroka ti toi waerara nichU nah kanonoka nire tiro por isso desenhei esse diziam que na durante a oficina que vamos mostrar se eles disserem que está bom vai aprovar se não gostar não vai aprovar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001967.wav mUhsare ~nomarero khanU ~ata mUhsa noana nimarena ~ore ~ayoaro to w~asUrokatoh~a mUhsare ~nomarero khanU ~ata mUhsa noana nimarena ~ore ~ayoaro to w~asUrokatoh~a já foi mostrado pra voces ontem né como voces gostaram então vai fica train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001968.wav camisapU livropU o bonékhUre s~a khamaka niduhimarebU paina camisapU livropU o bonékhUre s~a khamaka niduhimarebU paina na camisa no livro no boné como voces queriam né train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001969.wav ~ayoaro a'ri khUa di'ta wi'bokato marire livro o aripuri papel oficio ba'rokhU ~ata ~ayoaro a'ri khUa di'ta wi'bokato marire livro o aripuri papel oficio ba'rokhU ~ata talves vai chegar como o livro ou papel ofício que tem desse símbolo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001970.wav foirn ni w~a himarebU s~o foirn wahkapurimachU ~ahia wi'aka marire foirn ni w~a himarebU s~o foirn wahkapurimachU ~ahia wi'aka marire o material que sai no foirn tem o seu simbolo né assim que vai sai pra nós train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001971.wav a'ri a'rinaka ~oi mahsakase buhinaka wamanabU s~oiu phitamai yU'Ure desenha duhtiretha a'ri a'rinaka ~oi mahsakase buhinaka wamanabU s~oiu phitamai yU'Ure desenha duhtiretha essezinho que está aqui parecido como seres humanos são os que está no porto que mandaram pra eu desenhar train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001972.wav tinaka maina kureka hikurekhU ni mUmUbUa yo yoastekusUa kUrU hina tinaka maina kureka hikurekhU ni mUmUbUa yo yoastekusUa kUrU hina pensei que tem só poucos tinha muitos train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001973.wav phayUwaro hihkari hire ayoa tinakare hoanapho~nohka arinakata noinaka buhuduara ni yoai ~opU yoa ~oi phayUwaro hihkari hire ayoa tinakare hoanapho~nohka arinakata noinaka buhuduara ni yoai ~opU yoa ~oi muitos e desenhei tudinho pra eles escolhi que parece bonito train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001974.wav tinaka mahsa khoaribu'u ti ninoi khoare himahariti nina mUhsa ba'ro kusUwenase ~nUmahkahitana ~ose buhurirota wa~are tipupU arirokare yoa himaduhu ni~nUa mUhsa tinaka mahsa khoaribu'u ti ninoi khoare himahariti nina mUhsa ba'ro kusUwenase ~nUmahkahitana ~ose buhurirota wa~are tipupU arirokare yoa himaduhu ni~nUa mUhsa esse tem onde deita a gente que chamamos né se duvida depois vai lá ver quando banhar percebem qual foi desenhado train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001975.wav ~o a'ri se'ne ti phanopU mU'no ti hua huoga ti yoari se'ne hika ~o a'ri se'ne ti phanopU mU'no ti hua huoga ti yoari se'ne hika esse suporte de cigarro é que usava antigamente train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001976.wav ~oka ~ose yowaroka hieraka khumu khumurika phUaphataka hi nina si wika ti dohka dahporo ~oka ~ose yowaroka hieraka khumu khumurika phUaphataka hi nina si wika ti dohka dahporo esse não como qualquer é o dois banco abaixo train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001977.wav ~opU mUnono su'a tina mU'no hua tia phanopUre ayoaro to anino noboka ni s~a thUtu yoarika hire ~opU mUnono su'a tina mU'no hua tia phanopUre ayoaro to anino noboka ni s~a thUtu yoarika hire pra cá que coloca cigarro por isso deixamos isso train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001978.wav tire mUhsa khanUre yU'U niriro seta mUhsa aprovamarena tire mUHsa khanUre yU'U niriro seta mUhsa aprovamarena como já disse aprovaram né train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001979.wav yo s~ohiriphapUta oficina hichUpUta desenho yoa~no dUhkakUrUh~a tinare ~ayoape noduhtinoiti hina yo s~ohiriphapUta oficina hichUpUta desenho yoa~no dUhkakUrUh~a tinare ~ayoape noduhtinoiti hina monteri de fazer desenho na oficina pra ser desenhista por eles train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001980.wav 17 desenhowaro hika tore ~ayoa tibahsipUhina hoa ti yoari hika 17 desenhowaro hika tore ~ayoa tibahsipUhina hoa ti yoari hika dezesete desenhos eles que faziam texto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001981.wav yo meheta yU'U nome assinaerari hihkaka yo meheta yU'U nome assinaerari hihkaka mas não assinei o meu nome train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001982.wav ~ayoa texto yoarina se ti yoarise hihkaka ti ~ayoa texto yoarina se ti yoarise hihkaka ti por isso parece que foi feito do proprio editor do texto train -kotiria data/kotiria/train/kotiria001983.wav ~ahiro ~oka ~noduhkuha yU'U a'riro yuse parotha completaroka to thUotuare ~ahiro ~oka ~noduhkuha yU'U a'riro yuse parotha completaroka to thUotuare por isso estou mostrando isso esse José vai complementar train -bribri data/bribri/train/bribri000000.wav tö́ tö́ no no no train -bribri data/bribri/train/bribri000001.wav tö́ tö́ tö́ tö́ sí , sí train -bribri data/bribri/train/bribri000002.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000003.wav u̠jú̠ u̠jú̠ ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000004.wav u̠jú̠ u̠jú̠ ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000005.wav u̠jú̠ u̠jú̠ u̠jú̠ u̠jú̠ ujú ! ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000006.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000007.wav u̠jú̠ u̠jú̠ u̠jú̠ u̠jú̠ ujú ! ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000008.wav tö́ tö́ tö́ tö́ sí , sí train -bribri data/bribri/train/bribri000009.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000010.wav ká̠ tèröl ká̠ tèröl al sexto día train -bribri data/bribri/train/bribri000011.wav ká̠ tèröl ká̠ tèröl al sexto día train -bribri data/bribri/train/bribri000012.wav kò̠s be' ki̠ dawás tso' kò̠s be' ki̠ dawás tso' cuántos años tiene train -bribri data/bribri/train/bribri000013.wav í̠ma̠ be' kiè í̠ma̠ be' kiè cómo se llama train -bribri data/bribri/train/bribri000014.wav se' e's tër idirla se' e's tër idirla así nosotros somos de él train -bribri data/bribri/train/bribri000015.wav se' e's tër idirla se' e's tër idirla así nosotros somos de él train -bribri data/bribri/train/bribri000016.wav é é eh train -bribri data/bribri/train/bribri000017.wav e' dör ie' dawè e' dör ie' dawè ese es la enfermedad de ella train -bribri data/bribri/train/bribri000018.wav e' dör ie' dawè e' dör ie' dawè ese es la enfermedad de ella train -bribri data/bribri/train/bribri000019.wav tè pú tè pú tiro pu train -bribri data/bribri/train/bribri000020.wav tè pú tè pú tiro pu train -bribri data/bribri/train/bribri000021.wav uju uju uju train -bribri data/bribri/train/bribri000022.wav e's irir e's irir asi es train -bribri data/bribri/train/bribri000023.wav e's e's asi train -bribri data/bribri/train/bribri000024.wav no no no train -bribri data/bribri/train/bribri000025.wav e's irir e's irir así es train -bribri data/bribri/train/bribri000026.wav e's e's asi train -bribri data/bribri/train/bribri000027.wav e's e's así train -bribri data/bribri/train/bribri000028.wav kàl wö iene̠ kàl wö iene̠ en granos train -bribri data/bribri/train/bribri000029.wav kàl wö iene̠ kàl wö iene̠ en granos train -bribri data/bribri/train/bribri000030.wav e's ie i wà dör e's ie i wà dör así es el asunto train -bribri data/bribri/train/bribri000031.wav e's ie i wà dör e's ie i wà dör es así el asunto train -bribri data/bribri/train/bribri000032.wav bë̂r se' yë̂ar bë̂r se' yë̂ar estarse tranquilo train -bribri data/bribri/train/bribri000033.wav bë̂r se' yë̂ar bë̂r se' yë̂ar estarse tranquilo train -bribri data/bribri/train/bribri000034.wav ká̠ e'tk ë̀ ká̠ e'tk ë̀ un solo día train -bribri data/bribri/train/bribri000035.wav ká̠ e'tk ë̀ ká̠ e'tk ë̀ un solo día train -bribri data/bribri/train/bribri000036.wav ú̠jù̠ ú̠jù̠ uju train -bribri data/bribri/train/bribri000037.wav ú̠jù̠ ú̠jù̠ uju ! train -bribri data/bribri/train/bribri000038.wav tsiö̀ ù batà tsiö̀ ù batà la loma la casa del tucán train -bribri data/bribri/train/bribri000039.wav tsiö̀ ù batà tsiö̀ ù batà en la loma de la casa del tucán train -bribri data/bribri/train/bribri000040.wav u̠jú̠ u̠jú̠ uju train -bribri data/bribri/train/bribri000041.wav no no no train -bribri data/bribri/train/bribri000042.wav uju uju uju train -bribri data/bribri/train/bribri000043.wav no no no train -bribri data/bribri/train/bribri000044.wav e's e's así es train -bribri data/bribri/train/bribri000045.wav ajá ajá ajá train -bribri data/bribri/train/bribri000046.wav ujú ujú no train -bribri data/bribri/train/bribri000047.wav e'kët e'kët sí train -bribri data/bribri/train/bribri000048.wav e'kët e'kët claro que sí train -bribri data/bribri/train/bribri000049.wav ta̠ bua' i wö̀na̠ ta̠ bua' i wö̀na̠ se cosecha bien train -bribri data/bribri/train/bribri000050.wav ta̠ bua' i wö̀na̠ ta̠ bua' i wö̀na̠ y se cosecha bien train -bribri data/bribri/train/bribri000051.wav e's dayë̀ yö̀ne̠ e's dayë̀ yö̀ne̠ así el mar se hizo train -bribri data/bribri/train/bribri000052.wav e's dayë̀ yö̀ne̠ e's dayë̀ yö̀ne̠ así se hizo el mar train -bribri data/bribri/train/bribri000053.wav ujú ujú uju ! train -bribri data/bribri/train/bribri000054.wav sibö̀ ie' a̠ ché be' e̠' shkö́bitu̠ a̠wí̠ a̠ sibö̀ ie' a̠ ché be' e̠' shkö́bitu̠ a̠wí̠ a̠ Sibö̀ le dice: véngase para acá train -bribri data/bribri/train/bribri000055.wav sibö̀ ie' a̠ ché be' e̠' shkö́bitu̠ a̠wí̠ a̠ sibö̀ ie' a̠ ché be' e̠' shkö́bitu̠ a̠wí̠ a̠ Sibö̀ le dice a ella: véngase para este lado train -bribri data/bribri/train/bribri000056.wav kò̠s be' ki̠ dawás tso' kò̠s be' ki̠ dawás tso' cuántos años tiene usted ? train -bribri data/bribri/train/bribri000057.wav í̠ma̠ be' kiè í̠ma̠ be' kiè cómo se llama ? train -bribri data/bribri/train/bribri000058.wav sìkuapa icha itö̀ièke̠ se' dör sìkuapa icha itö̀ièke̠ se' dör buscamos lo de los no indígenas train -bribri data/bribri/train/bribri000059.wav sìkuapa icha itö̀ièke̠ se' dör sìkuapa icha itö̀ièke̠ se' dör buscamos lo de los no indígenas train -bribri data/bribri/train/bribri000060.wav no no no train -bribri data/bribri/train/bribri000061.wav ujú ujú uju ! train -bribri data/bribri/train/bribri000062.wav ì se'la i yö́ söla i yö́ ì se'la i yö́ söla i yö́ indígenas con amor bebamos bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000063.wav söla i yö́ sö balo'rila buáala i yö́ söla söla i yö́ sö balo'rila buáala i yö́ söla bebamos la chichita fresca excelente bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000064.wav balo'ri sharila buáala i yö́ söla balo'ri sharila buáala i yö́ söla la chicha fresca la chichita fresca excelente bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000065.wav i yö́ söla i yö́ sö i yö́ söla i yö́ sö bebamos bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000066.wav a̠là̠chkala buáala i yö́ söla i yö́ söla a̠là̠chkala buáala i yö́ söla i yö́ söla chichita espesa excelente bebamos bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000067.wav i yö́ sö i yö́ sö bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000068.wav e' ta̠la ye' e̠' dawèka̠la aláköla sû̠ e' ta̠la ye' e̠' dawèka̠la aláköla sû̠ entonces yo me levanto como una mujercita train -bribri data/bribri/train/bribri000069.wav sula' sula' ichàkökala sula' sula' ichàkökala para invocar a Sula' train -bribri data/bribri/train/bribri000070.wav kirë̀rma̠ kirë̀rma̠la kirë̀rma̠ kirë̀rma̠la extranjero extranjerito train -bribri data/bribri/train/bribri000071.wav ta̠ e' wö̀ a̠la kë̀la se' aë̀rwala ta̠ e' wö̀ a̠la kë̀la se' aë̀rwala delante de aquél no nos avengonzamos train -bribri data/bribri/train/bribri000072.wav se' töla se'la se' töla se'la nosotros indígenas train -bribri data/bribri/train/bribri000073.wav e' töla ìla aë̀ ijtsèmi̠la e' töla ìla aë̀ ijtsèmi̠la de qué podemos sentir verguenza train -bribri data/bribri/train/bribri000074.wav i yö́ söla i yö́ söla i yö́ söla i yö́ söla bebamos bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000075.wav i yö́ söla i yö́ söla balo'rila i yö́ söla i yö́ söla balo'rila bebamos bebamos la chichita fresca train -bribri data/bribri/train/bribri000076.wav i yö́ söla yö́ söla i yö́ söla yö́ söla bebamos bebamos train -bribri data/bribri/train/bribri000077.wav à kë́këpa i̠'ñe̠ sa' tö mí̠a̠ wë'stela ché ta̠î̠ë à kë́këpa i̠'ñe̠ sa' tö mí̠a̠ wë'stela ché ta̠î̠ë oh ! señor hoy nosotros vamos a decirte muchas gracias train -bribri data/bribri/train/bribri000078.wav ujté tso' ta̠î̠ kabéne̠ tso' ta̠î̠ sa' we'ine̠ si̠à̠rë se' yàmi̠pa sa' we'ike ujté tso' ta̠î̠ kabéne̠ tso' ta̠î̠ sa' we'ine̠ si̠à̠rë se' yàmi̠pa sa' we'ike hay mucho que hablar , se ha dicho mucho , nosotros fuimos abandonados tristemente , nuestra familia nos abandonó train -bribri data/bribri/train/bribri000079.wav e' ta̠ be' wa̠ sa' tso' bua'ë be' sa' kí̠mè̠ke̠ e' ta̠ be' wa̠ sa' tso' bua'ë be' sa' kí̠mè̠ke̠ por eso tú nos tienes bien , tú nos ayudas train -bribri data/bribri/train/bribri000080.wav e' ku̠é̠ki̠ sa' é̠n a̠ wë'stela chak mí̠a̠ e' ku̠é̠ki̠ sa' é̠n a̠ wë'stela chak mí̠a̠ por eso queremos decirte gracias train -bribri data/bribri/train/bribri000081.wav be' kiè be' alà kie jesús e' kiè e' ki̠ amén be' kiè be' alà kie jesús e' kiè e' ki̠ amén tú te llamas , en nombre de tu hijo llamado Jesus Amén train -bribri data/bribri/train/bribri000082.wav ké̠we ta̠ sa' tö tsiru' wö̀ tèke̠ ké̠we ta̠ sa' tö tsiru' wö̀ tèke̠ primeramente nosotros cortamos el fruto del cacao train -bribri data/bribri/train/bribri000083.wav i tsakèke̠ é i ma̠ shkö́wè̠ke̠ i tsakèke̠ é i ma̠ shkö́wè̠ke̠ lo reventamos eh ! y lo fermentamos train -bribri data/bribri/train/bribri000084.wav síkwa ki̠ të́rulewa̠ ékëpa i mè̠ke̠ttsa̠ dìba a̠ i sìne̠ síkwa ki̠ të́rulewa̠ ékëpa i mè̠ke̠ttsa̠ dìba a̠ i sìne̠ sobre las hojas que hemos cortado , entonces lo tendemos al sol , se seca train -bribri data/bribri/train/bribri000085.wav e' ta̠ i kukèke̠ i wö̀ppèke̠ ta̠ i wèke̠ tabèchka ki̠ka ékëpa ta̠ e' ta̠ i kukèke̠ i wö̀ppèke̠ ta̠ i wèke̠ tabèchka ki̠ka ékëpa ta̠ así lo tostamos , lo venteamos , lo molemos en la máquina después train -bribri data/bribri/train/bribri000086.wav blôblô chkà páköl chkà e' mi̠ tsiru' chkà e' mè̠ke̠ka̠ bö' ki̠ka e' ta̠ blôblô chkà páköl chkà e' mi̠ tsiru' chkà e' mè̠ke̠ka̠ bö' ki̠ka e' ta̠ la masa dulce , la masa de caña , junto a aquello , esa masa de cacao se pone en el fuego entonces train -bribri data/bribri/train/bribri000087.wav e' daléwa ta̠ se' tö i mo̠ló̠tsmo̠ló̠ts íyi mo̠ló̠tsmo̠ló̠ts ièka̠ i̠a̠ kiè sìkua tö canela e' daléwa ta̠ se' tö i mo̠ló̠tsmo̠ló̠ts íyi mo̠ló̠tsmo̠ló̠ts ièka̠ i̠a̠ kiè sìkua tö canela mientras tanto nosotros le echamos cosas sabrosas como la que los no indígenas llaman canela train -bribri data/bribri/train/bribri000088.wav ma̠ se' tö i kiè e̠ma̠ dlásháwö ma̠ se' tö i kiè e̠ma̠ dlásháwö nosotros lo llamamos jengibre train -bribri data/bribri/train/bribri000089.wav ékëpa sa' tö i tèke̠ shá̠mé̠la ie apà butrèke̠wa̠ sìkua yë́jkuö wa e' wa sa' i wà ta̠wè̠ke̠ bulu'pa a̠ ékëpa sa' tö i tèke̠ shá̠mé̠la ie apà butrèke̠wa̠ sìkua yë́jkuö wa e' wa sa' i wà ta̠wè̠ke̠ bulu'pa a̠ después nosotros la cortamos en pedacitos , la envolvemos con el papel de los no indígenas , con eso nosotros lo vendemos a las personas adineradas . train -bribri data/bribri/train/bribri000090.wav bueno í̠e̠ se' rè e'ta̠ í̠e̠ sa' yulár wö̀ke̠ bueno í̠e̠ se' rè e'ta̠ í̠e̠ sa' yulár wö̀ke̠ bueno aquí llegamos donde molemos maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000091.wav wè̠s a'r i sa̠wè̠ e' dör sa' bribripa yulár wö̀ e's wè̠s a'r i sa̠wè̠ e' dör sa' bribripa yulár wö̀ e's como lo están viendo , así es como nosotros los bribris molemos maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000092.wav sa' a̠ sibö̀ tö ák mè̠a̠t yulár wö́köl ie sa' a̠ sibö̀ tö ák mè̠a̠t yulár wö́köl ie a nosotros Sibö̀ nos dejó la piedra para moler maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000093.wav e' kë̀ wa̠ irir ô̠ka mè̠ne̠a̠t yulár wö́k e' ku̠é̠ki̠ sa' tö yulár wèke̠ a̠wì̠ e's e' kë̀ wa̠ irir ô̠ka mè̠ne̠a̠t yulár wö́k e' ku̠é̠ki̠ sa' tö yulár wèke̠ a̠wì̠ e's esto no lo dejó para que muelan la masa de maíz los que no son familia , por eso nosotros molemos el maíz allí así train -bribri data/bribri/train/bribri000094.wav kë́këpa tö i pàke tö sibö̀ wa̠ sa' rë'ka̠ ká̠ dià a̠ ká̠ kièke̠ sula' ká̠ska e̠' sa' ma̠nè̠te̠ ditsö̀wö ie kë́këpa tö i pàke tö sibö̀ wa̠ sa' rë'ka̠ ká̠ dià a̠ ká̠ kièke̠ sula' ká̠ska e̠' sa' ma̠nè̠te̠ ditsö̀wö ie los mayores dicen que Sibö̀ nos trajo a un lugar allá abajo , el lugar se llama el lugar de Sula' , allí nosotros venimos como semilla train -bribri data/bribri/train/bribri000095.wav ditsö̀wö dör ikuö̀wö ése ése ditséwö sa' dör ditsö̀wö dör ikuö̀wö ése ése ditséwö sa' dör la semilla es de maíz , de esa semilla somos nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000096.wav e' ku̠é̠ki̠ mì̠ka̠ sa' tskìne̠ ká̠ kièke̠ sulàyöm e'ta̠ sa' rë'ka̠ se' ie e'ta̠ sibö̀ tö sa' a̠ ikuö̀wö me̠'a̠t ñá̠no̠ katáno̠ sa' a̠ chkö́köl ie sè̠nu̠köl ie e' ku̠é̠ki̠ mì̠ka̠ sa' tskìne̠ ká̠ kièke̠ sulàyöm e'ta̠ sa' rë'ka̠ se' ie e'ta̠ sibö̀ tö sa' a̠ ikuö̀wö me̠'a̠t ñá̠no̠ katáno̠ sa' a̠ chkö́köl ie sè̠nu̠köl ie por eso cuando nacimos en un lugar llamado Sulàyöm , llegamos en forma de humanos , entonces Sibö̀ nos dejó el maíz para comer alimentos duros , alimentos blandos , para alimentarnos , para vivir . train -bribri data/bribri/train/bribri000097.wav e' ku̠é̠ki̠ ta̠ sa' tö î̠ñe̠ ta̠ ikuö̀wö katèke̠ sa' tö mì̠k i̠a̠ nê̠ne̠ e'ta̠ hasta rö mì̠k i sì̠na̠ éjkë e' i̠à̠na̠ ta̠ e' mì̠k se' tso'se̠n e' ku̠é̠ki̠ ta̠ sa' tö î̠ñe̠ ta̠ ikuö̀wö katèke̠ sa' tö mì̠k i̠a̠ nê̠ne̠ e'ta̠ hasta rö mì̠k i sì̠na̠ éjkë e' i̠à̠na̠ ta̠ e' mì̠k se' tso'se̠n por eso nosotros hoy comemos maíz desde que está tierno hasta cuando está seco , para de eso ir nosotros viviendo train -bribri data/bribri/train/bribri000098.wav a̠wí̠ i ùrke̠ a̠wí̠ e' kièke̠ yulár yulár wö̀ a̠wí̠ i ùrke̠ a̠wí̠ e' kièke̠ yulár yulár wö̀ aquel que se está moliento , aquel se llama masa maíz , muele la masa de maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000099.wav sa' sa' ujtö̀ie ta̠ wè̠s sa' sé̠rke̠ e'ta̠ sa' sa' yàmi̠pa i̠a̠ bùsila e'ta̠ e̠' wö́ulâù̠ke̠ ikuö̀wö ö yulár wö́k sa' sa' ujtö̀ie ta̠ wè̠s sa' sé̠rke̠ e'ta̠ sa' sa' yàmi̠pa i̠a̠ bùsila e'ta̠ e̠' wö́ulâù̠ke̠ ikuö̀wö ö yulár wö́k en nuestro , nuestro idioma , como nosotros vivimos , nuestras , nuestras muchachas cuando son jovencitas aprenden a moler granos de maíz o a moler masa de maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000100.wav i̠à̠na̠ ta̠ mì̠ka̠ i rè bùsi ta̠ ulà batsèmi̠ mà̠so kú̠rmi̠ e'ta̠ e̠' wö́ulâna̠tketke yulár wö́k i̠à̠na̠ ta̠ mì̠ka̠ i rè bùsi ta̠ ulà batsèmi̠ mà̠so kú̠rmi̠ e'ta̠ e̠' wö́ulâna̠tketke yulár wö́k para que cuando llegue a muchacha , puede casarse , se puede encontrar una pareja , y ya ha aprendido a moler masa de maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000101.wav i éki sé̠ tsè̠ke̠ sa' tö e'ta̠ e' tsè̠ke̠ éyökie i éki sé̠ tsè̠ke̠ sa' tö e'ta̠ e' tsè̠ke̠ éyökie esa piedra la buscamos nosotros , la buscamos en grupo train -bribri data/bribri/train/bribri000102.wav kë̀ e' dö̀ka̠ se' ki̠ ékölëme̠ e' ku̠é̠ki̠ se' kièke̠ éyökie i̠à̠na̠ ta̠ e's e's e' rö̀ kë̀ e' dö̀ka̠ se' ki̠ ékölëme̠ e' ku̠é̠ki̠ se' kièke̠ éyökie i̠à̠na̠ ta̠ e's e's e' rö̀ no la alza una persona solamente , por eso nosotros llamamos a un grupo para así , así traerla train -bribri data/bribri/train/bribri000103.wav e'ta̠ e' ké̠ wa̠ ta̠ sö blo' yèke̠ e' ké̠ wa̠ ta̠ se' chkö̀ke̠rak e' ké̠ wa̠ ta̠ se' tso'rak ñî̠ ta̠ ñì̠ ñì̠ ñì̠ kímu̠kdak e'ta̠ e' ké̠ wa̠ ta̠ sö blo' yèke̠ e' ké̠ wa̠ ta̠ se' chkö̀ke̠rak e' ké̠ wa̠ ta̠ se' tso'rak ñî̠ ta̠ ñì̠ ñì̠ ñì̠ kímu̠kdak ese día tomamos chicha , ese día comemos , ese día estamos todo el día juntos ayudándonos train -bribri data/bribri/train/bribri000104.wav é wé̠se wé̠se ése yìr yìr ièke̠ be' ta̠ i éki ñé̠ rè wé̠shke̠ sa' ù a̠ é wé̠se wé̠se ése yìr yìr ièke̠ be' ta̠ i éki ñé̠ rè wé̠shke̠ sa' ù a̠ e ! de qué manera , de qué manera alguien , alguien le trae con usted esa piedra hasta dentro de nuestra casa train -bribri data/bribri/train/bribri000105.wav e' ku̠é̠ki̠ sa' a̠ ta̠ bua' irir e' ku̠é̠ki̠ sa' a̠ ta̠ bua' irir por eso para nosotros es buena train -bribri data/bribri/train/bribri000106.wav mì̠kle ta̠ ák tso'se̠n a̠wí̠es e'rör wé̠ e'köl ë̀ i̠a̠ mì̠kle ta̠ i tso' tö wèke̠ yì ma̠ bua'r kià̠na̠ i wö́k e'ta̠ e' rè i wö́k e̠'rö mì̠kle ta̠ ák tso'se̠n a̠wí̠es e'rör wé̠ e'köl ë̀ i̠a̠ mì̠kle ta̠ i tso' tö wèke̠ yì ma̠ bua'r kià̠na̠ i wö́k e'ta̠ e' rè i wö́k e̠'rö algunas veces hay piedras ahí así , esa es solamente para una persona , a veces las hay donde varios muelen , pues quieren moler muy bien , entonces llegan ahí a moler train -bribri data/bribri/train/bribri000107.wav e's sa' wákpa sé̠ndak ñì̠ ta̠ e' rö sa' ujtö̀ sa' sé̠n e' e' pàke sa' tö e's sa' wákpa sé̠ndak ñì̠ ta̠ e' rö sa' ujtö̀ sa' sé̠n e' e' pàke sa' tö así nuestro pueblo vive unido , nuestro idioma , nuestra forma de vida , eso contamos nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000108.wav ye' tsikìne̠ amù̠bli ye' tsikìne̠ amù̠bli yo nací en Amubri train -bribri data/bribri/train/bribri000109.wav e̠' ye' talàne̠ e̠' ye' talàne̠ ahí yo crecí train -bribri data/bribri/train/bribri000110.wav ye' mama ye' mama mi mamá train -bribri data/bribri/train/bribri000111.wav ye' ki̠ e'ta̠ dawás tso' ye' ki̠ e'ta̠ dawás tso' yo tenía entonces años ... train -bribri data/bribri/train/bribri000112.wav bueno ye' ki̠ dawás tso' bö̀k bueno ye' ki̠ dawás tso' bö̀k bueno yo tenía dos años train -bribri data/bribri/train/bribri000113.wav bö̀k e'ta̠ ye' mama wa̠ ye' ma̠nè̠ta̠ a̠wì̠ ñe̠' bö̀k e'ta̠ ye' mama wa̠ ye' ma̠nè̠ta̠ a̠wì̠ ñe̠' dos entonces mi mamá me trajó de ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000114.wav klö̀ ma̠ este boca urén ñe̠' ká̠batà a̠ e̠' ie' wa̠ ye' ma̠nè̠t sé̠ e̠' klö̀ ma̠ este boca urén ñe̠' ká̠batà a̠ e̠' ie' wa̠ ye' ma̠nè̠t sé̠ e̠' a pie a aquel Boca Urén en la montaña , ahí me trajó ella ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000115.wav e̠' ye' talàne̠ kibí e̠' ye' talàne̠ e̠' ye' talàne̠ kibí e̠' ye' talàne̠ ahí la mayor parte me crié , ahí crecí train -bribri data/bribri/train/bribri000116.wav hasta que ya hasta que ya hasta que ya train -bribri data/bribri/train/bribri000117.wav ñe̠' yö i ché ye' ma̠nè̠ta̠ ñe̠' yö i ché ye' ma̠nè̠ta̠ como dije yo me vine train -bribri data/bribri/train/bribri000118.wav ye' esposo ta̠ ye' esposo ta̠ con mi esposo train -bribri data/bribri/train/bribri000119.wav ye' wö̀ ye' wö̀ ta̠' ie' dë'rö ye' tsú̠k e̠' rö ye' wö̀ ye' wö̀ ta̠' ie' dë'rö ye' tsú̠k e̠' rö yo tenía compañero , yo tenía un compañero , él fue a buscarme hasta ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000120.wav e̠' ie' dë'rö ye' tsú̠k e̠'rö e̠' ie' dë'rö ye' tsú̠k e̠'rö él fue a buscarme hasta ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000121.wav entonces ie' dë'rö ye' tsú̠k ye' ma̠nè̠ta̠ entonces ie' dë'rö ye' tsú̠k ye' ma̠nè̠ta̠ entonces él fue a buscarme yo me vine train -bribri data/bribri/train/bribri000122.wav dìwö dé kúkur ma̠ dìwö dé kúkur ma̠ cerca de la hora train -bribri data/bribri/train/bribri000123.wav pàköl éjkë ye' ma̠nè̠te̠ wö̀ i' a̠ ie' ta̠ í̠e̠ rö pàköl éjkë ye' ma̠nè̠te̠ wö̀ i' a̠ ie' ta̠ í̠e̠ rö como a las ocho yo me vine para este lado acá con él hasta aquí train -bribri data/bribri/train/bribri000124.wav í̠e̠ rö í̠e̠ ye' dé í̠e̠ rö í̠e̠ ye' dé hasta aquí , hasta aquí yo llegué train -bribri data/bribri/train/bribri000125.wav pero í̠e̠ mì̠k sa' dë' ye' dë'tsa̠ í̠e̠ pero í̠e̠ mì̠k sa' dë' ye' dë'tsa̠ í̠e̠ pero aquí cuando nosotros llegamos , yo llegué aquí train -bribri data/bribri/train/bribri000126.wav sa' kë̀ ù ta̠' dià sa' sè̠ne̠ ye' yàk sa̠ sa' kë̀ ù ta̠' dià sa' sè̠ne̠ ye' yàk sa̠ no teníamos casa , allá vivimos en la casa de mi suegra train -bribri data/bribri/train/bribri000127.wav ye' yàk sa̠ e̠' ye' sè̠ne̠ ye' yàk sa̠ e̠' ye' sè̠ne̠ donde mi suegra , ahí yo viví train -bribri data/bribri/train/bribri000128.wav casi dawás e'k casi dawás e'k casi un año train -bribri data/bribri/train/bribri000129.wav e' ukö̀ki̠ sa' ká̠ yö' í̠e̠ rö sa' ká̠ yö' í̠e̠ sa' ù yö' í̠e̠ rö e' ukö̀ki̠ sa' ká̠ yö' í̠e̠ rö sa' ká̠ yö' í̠e̠ sa' ù yö' í̠e̠ rö despues hicimos nuestro terreno aquí , nuestro terreno hicimos aquí , nuestra casa hicimos aquí train -bribri data/bribri/train/bribri000130.wav e' ta̠ í̠e̠ sa' ma̠nè̠ta̠ ahora sí sa' sè̠ne̠ í̠e̠ ká̠ ta̠î̠ë e' ta̠ í̠e̠ sa' ma̠nè̠ta̠ ahora sí sa' sè̠ne̠ í̠e̠ ká̠ ta̠î̠ë entonces aquí nos venimos , ahora sí hemos vivido mucho tiempo aquí train -bribri data/bribri/train/bribri000131.wav ahora sí hasta í̠e̠ ye' tkë̀r ahora sí hasta í̠e̠ ye' tkë̀r ahora sí hasta aquí estoy asentada train -bribri data/bribri/train/bribri000132.wav ká̠m ye' chö̀wa ma̠ se' yë́ wa̠ ye' si̠wa̠' të'r i̠a̠ ká̠m ye' chö̀wa ma̠ se' yë́ wa̠ ye' si̠wa̠' të'r i̠a̠ mientras no me pierda , nuestro padre mi aire mantiene train -bribri data/bribri/train/bribri000133.wav ye' tkë̀r i̠a̠ ye' tkë̀r i̠a̠ yo estoy todavía train -bribri data/bribri/train/bribri000134.wav tkë̀r i̠a̠ í̠e̠ tkë̀r i̠a̠ í̠e̠ aja , yo estoy todavía aquí train -bribri data/bribri/train/bribri000135.wav kò̠s ye' ala'rala tskìna̠ kò̠s ye' ala'rala kù̠na̠ í̠e̠ wé̠shke̠ kë̀ ie'pa dë' ye' kë̀ dë' hospital kò̠s ye' ala'rala tskìna̠ kò̠s ye' ala'rala kù̠na̠ í̠e̠ wé̠shke̠ kë̀ ie'pa dë' ye' kë̀ dë' hospital todos mis hijitos nacieron , todos mis hijos fueron alumbrados aquí en la casa , ellos no fueron , yo no fuí al hospital train -bribri data/bribri/train/bribri000136.wav kò̠s kë̀ ye' dë' hospital ie'pa kù̠na̠ í̠e̠ kò̠s kë̀ ye' dë' hospital ie'pa kù̠na̠ í̠e̠ todos , yo no fui al hospital , ellos nacieron aquí train -bribri data/bribri/train/bribri000137.wav entonces e' talàna̠ kò̠s ie'pa talàna̠ ya ie'pa ma̠ wö́ulâa̠' entonces e' talàna̠ kò̠s ie'pa talàna̠ ya ie'pa ma̠ wö́ulâa̠' entonces crecieron todos , ellos crecieron , ya ellos aprendieron train -bribri data/bribri/train/bribri000138.wav yë́jkuö sa̠ú̠k yë́jkuö sa̠ú̠k a leer train -bribri data/bribri/train/bribri000139.wav ì sa̠ú̠k entonces ya ie'pa pôó̠rulur a̠ kibìna̠ pôó̠rulur a̠ mí̠tke ì sa̠ú̠k entonces ya ie'pa pôó̠rulur a̠ kibìna̠ pôó̠rulur a̠ mí̠tke ver otras cosas entonces ya ellos van saliendo , madurando , van saliendo y se van train -bribri data/bribri/train/bribri000140.wav solo ahora ye' à̠te̠ e'köla porque ye' dë'u̠ntu ñe̠' ye' wö̀ e'tala chóla solo ahora ye' à̠te̠ e'köla porque ye' dë'u̠ntu ñe̠' ye' wö̀ e'tala chóla solo ahora yo me quede solita porque mi finado ese , mi compañero falleció train -bribri data/bribri/train/bribri000141.wav chë'wa entonces ahora ye' à̠te̠ e'köla chë'wa entonces ahora ye' à̠te̠ e'köla falleció entonces me quede solita train -bribri data/bribri/train/bribri000142.wav ajá e's ahora e's ë̀ ajá e's ahora e's ë̀ aja así , ahora así solamente train -bribri data/bribri/train/bribri000143.wav ujú bueno ye' tsiru' como ye' tsiru' ta̠' ye' tsiru' ta̠' a̠wì̠ ujú bueno ye' tsiru' como ye' tsiru' ta̠' ye' tsiru' ta̠' a̠wì̠ ujú , bueno mi cacao como tengo cacao , allá tengo cacao train -bribri data/bribri/train/bribri000144.wav i' ë̀ ká̠ ye' ù ajké̠ ye' tsiru' ta̠' ye' icha propio i' ë̀ ká̠ ye' ù ajké̠ ye' tsiru' ta̠' ye' icha propio por este lado de mi casa tengo cacao que es mío propio train -bribri data/bribri/train/bribri000145.wav ahora e' mì̠k ye'r i kiè mí̠k alí ahora e' mì̠k ye'r i kiè mí̠k alí ahora cuando estos yo digo cuando están maduros train -bribri data/bribri/train/bribri000146.wav entonces sö e' alí tèke̠ cortadora wa entonces sö e' alí tèke̠ cortadora wa entonces los cortamos con la cortadora train -bribri data/bribri/train/bribri000147.wav té kókó entonces ya té kókó entonces ya "cortado "" kó kó "" entonces ya" train -bribri data/bribri/train/bribri000148.wav détsa̠ tal vez saco e'k détsa̠ tal vez saco e'k saca tal vez un saco train -bribri data/bribri/train/bribri000149.wav entonces be'r i mé̠a̠t ma̠ e̠ma̠ entonces be'r i mé̠a̠t ma̠ e̠ma̠ entonces usted lo deja pues train -bribri data/bribri/train/bribri000150.wav ká̠ dö̀ pàköl ká̠ su̠lì̠tu ká̠ dö̀ pàköl ká̠ su̠lì̠tu hasta ocho días nueve días train -bribri data/bribri/train/bribri000151.wav e'ta̠ e' e' mì̠k e' su̠lì̠tu ta̠ be'r i mé̠r síu̠k dìba a̠ e'ta̠ e' e' mì̠k e' su̠lì̠tu ta̠ be'r i mé̠r síu̠k dìba a̠ entonces después de nueve días usted lo pone a secar al sol train -bribri data/bribri/train/bribri000152.wav e' ta̠ bétk i sìna̠wa̠ bétk i sìna̠ e' ta̠ bétk i sìna̠wa̠ bétk i sìna̠ y se seca rápido rápido train -bribri data/bribri/train/bribri000153.wav e' ta̠ ká̠ tkë́l e' ta̠ ya i sìna̠ e' ta̠ ká̠ tkë́l e' ta̠ ya i sìna̠ durante cuatro días ya está seco train -bribri data/bribri/train/bribri000154.wav tkë́l e' ta̠ i sìna̠ entonces tkë́l e' ta̠ i sìna̠ entonces en cuatro días se seca entonces train -bribri data/bribri/train/bribri000155.wav mì̠k i sìna̠ ta̠ sé̠ e's irir e' ta̠ e' kukèke̠tke ù̠ bá ki̠ sa̠ú̠ ye' tso' a̠wì̠ kukö́k a̠wì̠ e̠' i kukö́k mì̠k i sìna̠ ta̠ sé̠ e's irir e' ta̠ e' kukèke̠tke ù̠ bá ki̠ sa̠ú̠ ye' tso' a̠wì̠ kukö́k a̠wì̠ e̠' i kukö́k cuando se seca como así se tuesta ya en una cazuela ardiente , vea como yo estoy tostando allá tostando allá train -bribri data/bribri/train/bribri000156.wav ù̠ ki̠ entonces mì̠k e' katùna̠ entonces ù̠ ki̠ entonces mì̠k e' katùna̠ entonces en una cazuela entonces cuando se tuesta entonces train -bribri data/bribri/train/bribri000157.wav e' wö̀ishchèke̠ e' ajkuö́lit yéulur e' wö̀ishchèke̠ e' ajkuö́lit yéulur se pela quitando las cáscaras train -bribri data/bribri/train/bribri000158.wav entonces i wö̀ ë̀ à̠te̠ entonces e' wèke̠ máquina ki̠ máquina ki̠ sa'r i wèke̠ entonces i wö̀ ë̀ à̠te̠ entonces e' wèke̠ máquina ki̠ máquina ki̠ sa'r i wèke̠ entonces quedan solamente las semillas entonces esas se muelen en la máquina , en la máquina nosotros las molemos train -bribri data/bribri/train/bribri000159.wav ujú e's e's sa' tsiru' wö̀ke̠ ujú e's e's sa' tsiru' wö̀ke̠ ujú ! así así nosotros molemos el cacao train -bribri data/bribri/train/bribri000160.wav máquina ki̠ no i̠â̠chkí i̠â̠chkí ta̠ kë́këpa i wèke̠ máquina ki̠ no i̠â̠chkí i̠â̠chkí ta̠ kë́këpa i wèke̠ en la máquina , no , antes , antes los mayores molían train -bribri data/bribri/train/bribri000161.wav ák ki̠ ajá ák ki̠ ák ki̠ ajá ák ki̠ en piedra ajá ! en piedra train -bribri data/bribri/train/bribri000162.wav i̠â̠chkí pero ahora î̠ñe̠ ta̠ no kë̀ sa' ák ta̠' kë̀ ì ta̠' entonces sa'r i wèke̠ máquina ki̠ i̠â̠chkí pero ahora î̠ñe̠ ta̠ no kë̀ sa' ák ta̠' kë̀ ì ta̠' entonces sa'r i wèke̠ máquina ki̠ antes pero hoy en día no tenemos piedra , no tenemos nada entonces molemos en máquina train -bribri data/bribri/train/bribri000163.wav ajá e's sa' tsiru' kukö̀ke̠ i wèke̠ ajá e's sa' tsiru' kukö̀ke̠ i wèke̠ ajá , así nosotros tostamos y molemos el cacao train -bribri data/bribri/train/bribri000164.wav e's e's así train -bribri data/bribri/train/bribri000165.wav bueno í̠e̠ ye'r a' a̠ i pàkeke̠ bueno í̠e̠ ye'r a' a̠ i pàkeke̠ bueno aquí les voy a contar train -bribri data/bribri/train/bribri000166.wav wè̠s sa' tskírke̠ sa'r i chè tö mí̠ka̠ sa' tskírke̠ e'ta̠ e'rö e'rö ñá̠ wè̠s sa' tskírke̠ sa'r i chè tö mí̠ka̠ sa' tskírke̠ e'ta̠ e'rö e'rö ñá̠ como nacemos , decimos que cuando nacemos somos , somos impuros train -bribri data/bribri/train/bribri000167.wav i a̠mì̠ irir i alà e'rö ñá̠ e' kiàna̠ pàkuemle̠ óköpa tö mì̠ka̠ se' tskìna̠ e'ta̠ i a̠mì̠ irir i alà e'rö ñá̠ e' kiàna̠ pàkuemle̠ óköpa tö mì̠ka̠ se' tskìna̠ e'ta̠ la mamá y el hijo son impuros , ambos necesitan ser purificados por los enterradores cuando nacemos train -bribri data/bribri/train/bribri000168.wav ké̠we ta̠ sibö̀ wa̠ sa' rë́ka̠ ditsö̀wö ie ké̠we ta̠ sibö̀ wa̠ sa' rë́ka̠ ditsö̀wö ie primero Sibö̀ nos trajo en forma de semilla train -bribri data/bribri/train/bribri000169.wav î̠ñe̠ ta̠ sula' tö se' a̠ se' wíköl pàtkeke̠ î̠ñe̠ ta̠ sula' tö se' a̠ se' wíköl pàtkeke̠ actualmente Sula' nos envía nuestra imagen train -bribri data/bribri/train/bribri000170.wav e' mè̠bitu̠ irir e' yawè irir i di' ta̠ e' wa e' i̠à̠na̠ ta̠ se' rë́ka̠i̠a̠ ká̠ i' ki̠ ta̠ i i i di' wa se' apà se' pà sùne̠ e'ta̠ e' wa ka̠nè̠u̠k se' bitè̠ a̠ e' mè̠bitu̠ irir e' yawè irir i di' ta̠ e' wa e' i̠à̠na̠ ta̠ se' rë́ka̠i̠a̠ ká̠ i' ki̠ ta̠ i i i di' wa se' apà se' pà sùne̠ e'ta̠ e' wa ka̠nè̠u̠k se' bitè̠ a̠ la envía él , la hace él con su misma agua , para que cuando lleguemos a este lugar , con su agua se lava nuestro cuerpo , nuestro cuerpo , para con esto hacer el trabajo que nos fue dado train -bribri data/bribri/train/bribri000171.wav mì̠ka̠ se' sula' tö se' pàtkebitu̠ ká̠ i' ki̠ e'ta̠ sa' a̠ i chèa̠t irir be' ké ñé̠ e's ka̠nè̠u̠ be' ké íyi ka̠nè̠u̠ mì̠ka̠ se' sula' tö se' pàtkebitu̠ ká̠ i' ki̠ e'ta̠ sa' a̠ i chèa̠t irir be' ké ñé̠ e's ka̠nè̠u̠ be' ké íyi ka̠nè̠u̠ cuando Sula' nos envía a este lugar , nos dice haga ese trabajo , haga ese trabajo train -bribri data/bribri/train/bribri000172.wav i̠à̠na̠ ta̠ mí̠ka̠ se' se' mí̠tkemu̠le̠ sula' ká̠ska e'ta̠ e' ujtè mí̠ke̠mu̠le̠ se' wa̠ ie' a̠ i̠à̠na̠ ta̠ mí̠ka̠ se' se' mí̠tkemu̠le̠ sula' ká̠ska e'ta̠ e' ujtè mí̠ke̠mu̠le̠ se' wa̠ ie' a̠ para que cuando nosotros , nosotros ya regresemos al lugar de Sula' , regresamos llevando este testimonio a él train -bribri data/bribri/train/bribri000173.wav satë̀ ie ie i kìta̠ e' wa ki̠ kiàna̠ mé̠mu̠le̠ ie' a̠ i̠à̠na̠ ta̠ i sa̠wé̠ irir tö mò̠ki̠ se' tö yë' se'r e' ka̠nè̠o̠' satë̀ ie ie i kìta̠ e' wa ki̠ kiàna̠ mé̠mu̠le̠ ie' a̠ i̠à̠na̠ ta̠ i sa̠wé̠ irir tö mò̠ki̠ se' tö yë' se'r e' ka̠nè̠o̠' como el satë̀ es recogido con eso se debe entregar a él , para que vea lo cierto que nosotros dijimos , lo que nosotros trabajamos train -bribri data/bribri/train/bribri000174.wav e' kí̠ ie bakò̠s sibö̀ tö se' a̠ ujtè bua' yë' a̠ e' kiàna̠ a̠ñì̠es i̠ù̠te e' kí̠ ie bakò̠s sibö̀ tö se' a̠ ujtè bua' yë' a̠ e' kiàna̠ a̠ñì̠es i̠ù̠te además Sibö̀ nos dejó dicho cosas buenas que también se deben responder train -bribri data/bribri/train/bribri000175.wav i chèrak é tö wé̠ icha idir tso' se' wa̠ se' wa̠ chkà katè ñá̠no̠ e' kë̀ ajkë́u̠k se' kàne̠ a̠ñì̠ yö̀ki̠ i chèrak é tö wé̠ icha idir tso' se' wa̠ se' wa̠ chkà katè ñá̠no̠ e' kë̀ ajkë́u̠k se' kàne̠ a̠ñì̠ yö̀ki̠ dicen que lo que tenemos de nosotros , de nosotros: carne para comer , eso no se mezquina a los demás train -bribri data/bribri/train/bribri000176.wav i̠à̠na̠ ta̠ à̠s se' se' sé̠ndak wè̠s ie' ki̠ i kiàna̠ e's i̠à̠na̠ ta̠ à̠s se' se' sé̠ndak wè̠s ie' ki̠ i kiàna̠ e's para que vivamos como quiere él train -bribri data/bribri/train/bribri000177.wav mí̠ka̠ se' tsikìna̠ e'ta̠ se' wíköl dé se' se' e' réwa̠ se' a̠ mí̠ka̠ se' tsikìna̠ e'ta̠ se' wíköl dé se' se' e' réwa̠ se' a̠ cuando nacemos nuestra , nuestra imagen viene integrada con nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000178.wav e' wa se' sé̠rke̠ bakò̠s se' se' yàmi̠pa tso'se̠n e'ta̠ a̠ñì̠ ta̠ sè̠nu̠k a̠ñì̠ dalë́ri tsú̠k a̠ñì̠ kímu̠kdak a̠ñì̠ dalö̀iökdak wè̠s sibö̀ tö se' a̠ sa' a̠ i yë'a̠t e's e' wa se' sé̠rke̠ bakò̠s se' se' yàmi̠pa tso'se̠n e'ta̠ a̠ñì̠ ta̠ sè̠nu̠k a̠ñì̠ dalë́ri tsú̠k a̠ñì̠ kímu̠kdak a̠ñì̠ dalö̀iökdak wè̠s sibö̀ tö se' a̠ sa' a̠ i yë'a̠t e's con eso vivimos , toda la familia que somos , vivir entre nosotros , querernos , ayudarnos , respetarnos como Sibö̀ nos dejó dicho así train -bribri data/bribri/train/bribri000179.wav e' ku̠é̠ki̠ ye'r a' a̠ i pàkeke̠ tö í̠e̠ sa' sa' tsikírke̠ wè̠s e' pàkeke̠ sa' tö ñé̠e̠ mí̠ka̠ sa' tsá̠we dë́bitu̠dak e' dör bö́l ma̠ñá̠l ë̀me̠ e' ku̠é̠ki̠ ye'r a' a̠ i pàkeke̠ tö í̠e̠ sa' sa' tsikírke̠ wè̠s e' pàkeke̠ sa' tö ñé̠e̠ mí̠ka̠ sa' tsá̠we dë́bitu̠dak e' dör bö́l ma̠ñá̠l ë̀me̠ por eso yo les voy a explicar aquí cómo nacemos , nosotros decimos que en un principio venimos unos dos o tres nada más train -bribri data/bribri/train/bribri000180.wav i e'pa tö í̠e̠ wé wéla tkë́rka̠ kièke̠ alà wé i e'pa tö í̠e̠ wé wéla tkë́rka̠ kièke̠ alà wé ellos aquí tienen puesta la casa , la casita que se llama casa del hijo train -bribri data/bribri/train/bribri000181.wav ése tkë́rka̠rak irir í̠e̠ e'ta̠ í̠e̠ alákölpa bitu̠ke̠rak e̠' ala'r tsikírke̠tke e'ta̠ ése tkë́rka̠rak irir í̠e̠ e'ta̠ í̠e̠ alákölpa bitu̠ke̠rak e̠' ala'r tsikírke̠tke e'ta̠ así esa la tienen puesta aquí , entonces las mujeres vienen aquí cuando ya va a nacer el hijo train -bribri data/bribri/train/bribri000182.wav i̠à̠na̠ ta̠ e' e' tsikìna̠ ta̠ í̠e̠ í̠e̠ awá irir óköm e' rö i ka̠nè̠u̠k i kapèblök i̠à̠na̠ ta̠ e' e' tsikìna̠ ta̠ í̠e̠ í̠e̠ awá irir óköm e' rö i ka̠nè̠u̠k i kapèblök para que nazca y el awá y el óköm ellos se encargan de prepararlo de ungirlo train -bribri data/bribri/train/bribri000183.wav i̠à̠na̠ ta̠ i bátsena̠mu̠le̠ e'ta̠ i mí̠tkemu̠le̠ wé̠shke̠ i̠à̠na̠ ta̠ i bátsena̠mu̠le̠ e'ta̠ i mí̠tkemu̠le̠ wé̠shke̠ para que se purifique y pueda ya irse a la casa train -bribri data/bribri/train/bribri000184.wav e's sa' tö í̠e̠ ta̠ i ka̠nè̠wè̠ke̠ e's sa' tö í̠e̠ ta̠ i ka̠nè̠wè̠ke̠ es aquí donde nosotros solemos hacerlo train -bribri data/bribri/train/bribri000185.wav bakò̠s sibö̀ tö sa' i pàke e' ujtè wa tö sa' tso'se̠n sè̠nu̠k bakò̠s sibö̀ tö sa' i pàke e' ujtè wa tö sa' tso'se̠n sè̠nu̠k lo que Sibö̀ nos explicó con su palabra , nosotros lo estamos viviendo train -bribri data/bribri/train/bribri000186.wav e' yë'a̠t i wák tö e' ka̠nè̠u̠k se' ka' irir e' yë'a̠t i wák tö e' ka̠nè̠u̠k se' ka' irir así lo dijo él mismo para que lo hagamos , él no lo dejo train -bribri data/bribri/train/bribri000187.wav e' ka̠nè̠u̠k ie' wa̠ ie' bák mì̠k ie' bák tsîr e'ta̠ e' ka̠nè̠u̠k ie' wa̠ ie' bák mì̠k ie' bák tsîr e'ta̠ él estuvo haciendo esto cuando él era pequeño train -bribri data/bribri/train/bribri000188.wav e' yë' irir tö wé̠ chè kë̀ dör ie' a̠ ie' dör sibö̀ e' ku̠é̠ki̠ kë̀ kë̀ ie' a̠ ta̠ bua' e' yö' irir se' se' wákpa ë̀ a̠ e' yë' irir tö wé̠ chè kë̀ dör ie' a̠ ie' dör sibö̀ e' ku̠é̠ki̠ kë̀ kë̀ ie' a̠ ta̠ bua' e' yö' irir se' se' wákpa ë̀ a̠ él dijo que lo que dice no es para él , él es Sibö̀ por eso no , no es bueno para él , lo hizo solamente para nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000189.wav e' ku̠é̠ki̠ e's yö a' i̠a̠ i pàkeke̠ e' ku̠é̠ki̠ e's yö a' i̠a̠ i pàkeke̠ por eso así se los explico a ustedes train -bribri data/bribri/train/bribri000190.wav ye' sé̠rke̠ ká̠mî̠ë di' di' di' di' kibí ye' sé̠rke̠ ká̠mî̠ë di' di' di' di' kibí yo vivo muy lejos del río , río , río , río grande train -bribri data/bribri/train/bribri000191.wav cabagra a̠wí̠ ajkö̀ a̠wí̠she̠t ë̀ka̠ cabagra a̠wí̠ ajkö̀ a̠wí̠she̠t ë̀ka̠ hacia el otro lado de la orilla de ese río Cabagra train -bribri data/bribri/train/bribri000192.wav ká̠ kièke̠ î̠ñe̠ ta̠ santa elena ká̠ kièke̠ î̠ñe̠ ta̠ santa elena el lugar se llama hoy Santa Elena train -bribri data/bribri/train/bribri000193.wav e̠' ye' bák sè̠nu̠k ye' bák tsîr e'ta̠ e̠' ye' bák sè̠nu̠k ye' bák tsîr e'ta̠ yo estuve viviendo ahí , cuando era pequeña train -bribri data/bribri/train/bribri000194.wav e'ta̠ di' ta̠î̠ë puente kë̀ ta̠' ì kë̀ ta̠' ta̠' e'ta̠ di' ta̠î̠ë puente kë̀ ta̠' ì kë̀ ta̠' ta̠' el río muy crecido y no hay puente , no hay nada , no hay train -bribri data/bribri/train/bribri000195.wav yì mí̠ke̠ ye' mú̠köl a̠ ye' yë́ kë̀ ta̠' yì mí̠ke̠ ye' mú̠köl a̠ ye' yë́ kë̀ ta̠' quién me va a dejar , yo no tengo papá train -bribri data/bribri/train/bribri000196.wav ye' talâo̠ mì̠ ë̀ tö́ ye' talâo̠ mì̠ ë̀ tö́ crecí solamente con mi mamá sí train -bribri data/bribri/train/bribri000197.wav yì mí̠ke̠ ye' mú̠köl yì mí̠ke̠ ye' mú̠köl quién me va a dejar train -bribri data/bribri/train/bribri000198.wav ye'r êköl wë̂i̠a̠ ye'r êköl wë̂i̠a̠ yo soy sola train -bribri data/bribri/train/bribri000199.wav e' ku̠é̠ki̠ ye' kë̀ bák escuela e' ku̠é̠ki̠ ye' kë̀ bák escuela por eso yo no fui a la escuela train -bribri data/bribri/train/bribri000200.wav é ye' ma̠ i skà ichàkeke̠ tö é ye' ma̠ i skà ichàkeke̠ tö eh ! yo le voy a preguntar más cosas train -bribri data/bribri/train/bribri000201.wav é be' wö́blar ni̠mà̠ kalíu̠k irir be' dö̀ ta̠ mí̠kalè ta̠ ka̠ñí̠k a̠ é be' wö́blar ni̠mà̠ kalíu̠k irir be' dö̀ ta̠ mí̠kalè ta̠ ka̠ñí̠k a̠ usted sabe pescar ? esto es usted va montear a la montaña a veces ? train -bribri data/bribri/train/bribri000202.wav é é eh ! train -bribri data/bribri/train/bribri000203.wav ká̠ bàn se'r i kiè ùyöm a̠ ö ká̠ bàn se'r i kiè ùyöm a̠ ö ese otro lugar nosotros lo llamamos cordillera train -bribri data/bribri/train/bribri000204.wav wé̠alè é be' dë́rule ka̠ñí̠k a̠ e' apàkö́ ña̠ wé̠alè é be' dë́rule ka̠ñí̠k a̠ e' apàkö́ ña̠ cuándo ha ido usted a la montaña , cuénteme train -bribri data/bribri/train/bribri000205.wav ké̠we ni̠mà̠ kalíwe̠ apàkö́ ña̠ ukö̀ skà e' e' mí̠ bö bö i wö̀iewa̠ a̠ñì̠ ta̠ ké̠we ni̠mà̠ kalíwe̠ apàkö́ ña̠ ukö̀ skà e' e' mí̠ bö bö i wö̀iewa̠ a̠ñì̠ ta̠ primero cuénteme la pesca después , vaya explicando todo junto train -bribri data/bribri/train/bribri000206.wav á̠jà̠ é é ni̠mà̠ kalíu̠k pues ujtè kiàna̠ be' ki̠ á̠jà̠ é é ni̠mà̠ kalíu̠k pues ujtè kiàna̠ be' ki̠ aja ! usted quiere saber sobre la pesca train -bribri data/bribri/train/bribri000207.wav é bueno ye' ye' té̠rke̠ ké̠kra ni̠mà̠ kalíu̠k é bueno ye' ye' té̠rke̠ ké̠kra ni̠mà̠ kalíu̠k eh ! bueno yo , yo suelo ir todo el tiempo a pescar train -bribri data/bribri/train/bribri000208.wav diö́ ë̀ ká̠ río kièke̠ é cabagra e' e' e' ë̀ ká̠ ajké̠ diö́ ë̀ ká̠ río kièke̠ é cabagra e' e' e' ë̀ ká̠ ajké̠ aquí abajo en el río que se llama Cabagra a ese lado train -bribri data/bribri/train/bribri000209.wav y ka̠ñí̠k a̠ pues ye' dë́rule a̠wì̠ ë̀ ká̠ ajké̠ cordillera ajkö̀ mi̠k y ka̠ñí̠k a̠ pues ye' dë́rule a̠wì̠ ë̀ ká̠ ajké̠ cordillera ajkö̀ mi̠k a la montaña yo he ido arriba en la ladera de la cordillera adentro train -bribri data/bribri/train/bribri000210.wav é pero muchos digamos ká̠ i̠â̠i̠â̠ é pero muchos digamos ká̠ i̠â̠i̠â̠ "eh ! "" pero "" "" muchos "" "" digamos "" ká̱ i̱â̱i̱â̱" train -bribri data/bribri/train/bribri000211.wav entonces e' ë̀ ká̠ ajké̠ e' ë̀ ká̠ jké̠ sàl tso' ö̀k tso' ta̠î̠ íyiwak tso' entonces e' ë̀ ká̠ ajké̠ e' ë̀ ká̠ jké̠ sàl tso' ö̀k tso' ta̠î̠ íyiwak tso' en este lado , en este lado hay mono colorado , hay mono cariblanco , hay muchos animales train -bribri data/bribri/train/bribri000212.wav é e' ë̀ ká̠ ajké̠ ye' dë́rule entonces é e' ë̀ ká̠ ajké̠ ye' dë́rule entonces a ese lado yo he ido entonces train -bribri data/bribri/train/bribri000213.wav êrë ì wa chìchi wa ö yë́s êrë ì wa chìchi wa ö yë́s pero con qué , con perro o sin train -bribri data/bribri/train/bribri000214.wav chìchi wa ö ë̀ e̠' wa sí chìchi wa ö ë̀ e̠' wa sí con perro o solo , sí train -bribri data/bribri/train/bribri000215.wav e' ta̠ ni̠mà̠ ajkè̠n ta̠ ì ni̠mé̠i ë̀ tso' di' sé̠ ki̠ e' ta̠ ni̠mà̠ ajkè̠n ta̠ ì ni̠mé̠i ë̀ tso' di' sé̠ ki̠ entonces en cuanto a los peses qué clases de peses hay en ese río ? train -bribri data/bribri/train/bribri000216.wav di' sé̠ ki̠ é se'r kiè mu̠lû̠wak tso' é dakòlwak tso' wàtak tso' é kàlni̠me̠ tso' é bueno bulë̀rwak tso' tö́ di' sé̠ ki̠ é se'r kiè mu̠lû̠wak tso' é dakòlwak tso' wàtak tso' é kàlni̠me̠ tso' é bueno bulë̀rwak tso' tö́ en ese río hay unos peces que nosotros llamamos lisas , hay sardinas , hay sábalos , hay pez candela , bueno hay olominas sí train -bribri data/bribri/train/bribri000217.wav be' té̠rke̠ ni̠mà̠ kalíu̠k ñí̠we é na̠ñé̠we be' té̠rke̠ ni̠mà̠ kalíu̠k ñí̠we é na̠ñé̠we usted suele ir a pescar de día ? de noche ? train -bribri data/bribri/train/bribri000218.wav bueno ñí̠we e' ye' té̠rke̠ bua' ie pero na̠ñé̠we e' mì̠kalê mì̠kalê tö́ bueno ñí̠we e' ye' té̠rke̠ bua' ie pero na̠ñé̠we e' mì̠kalê mì̠kalê tö́ bueno yo voy mejor de día , pero en la noche algunas veces , algunas veces , sí train -bribri data/bribri/train/bribri000219.wav e' ta̠ ñê̠es se' mí̠ke̠ ùyöm a̠ e' ta̠ ká̠ bìt ulàttöu̠k se' mí̠ke̠ dö̀ î̠ñe̠ ë̀ se' mí̠a̠ e' ta̠ ñê̠es se' mí̠ke̠ ùyöm a̠ e' ta̠ ká̠ bìt ulàttöu̠k se' mí̠ke̠ dö̀ î̠ñe̠ ë̀ se' mí̠a̠ entonces si vamos a la montaña durante cuántos días nos vamos hoy solamente y regresamos ? train -bribri data/bribri/train/bribri000220.wav aû aû no train -bribri data/bribri/train/bribri000221.wav é é ká̠ bö̀tk ká̠ ma̠ñà̠tk é a̠wì̠ se' mí̠a̠ e' ta̠ se' e̠' tsé̠a̠t kapë́rule é é ká̠ bö̀tk ká̠ ma̠ñà̠tk é a̠wì̠ se' mí̠a̠ e' ta̠ se' e̠' tsé̠a̠t kapë́rule dos días , tres días , si vamos arrriba nos quedamos a dormir train -bribri data/bribri/train/bribri000222.wav êrë wé̠ se' kapö̀ke̠ êrë wé̠ se' kapö̀ke̠ pero dónde dormimos ? train -bribri data/bribri/train/bribri000223.wav ka̠ñí̠k a̠ a̠wì̠ wé̠alè sík kö̀ yawèka̠ sö e' dikì̠ a̠ ka̠ñí̠k a̠ a̠wì̠ wé̠alè sík kö̀ yawèka̠ sö e' dikì̠ a̠ arriba en la montaña , cualquier parte hacemos debajo de las hojas train -bribri data/bribri/train/bribri000224.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000225.wav e' ta̠ chkö̀ e' ta̠ chkö̀ y la comida train -bribri data/bribri/train/bribri000226.wav é chkö̀ mí̠rule chkö̀ mí̠rule se' wa̠ é chkö̀ mí̠rule chkö̀ mí̠rule se' wa̠ la comida se lleva , la comida es llevada por nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000227.wav àrros ie é así que kalö́m ie é íyiwak ujté sö entonces é e' chkà mismo katèke̠ sö tal vez àrros ie é así que kalö́m ie é íyiwak ujté sö entonces é e' chkà mismo katèke̠ sö tal vez arroz , así que banano , matamos un animal entonces tal vez comemos la misma carne train -bribri data/bribri/train/bribri000228.wav e' ta̠ ì ë̀ skà mi̠ kí̠ tso' ka̠ñí̠k a̠ ta̠ chkö̀ ñe̠' kí̠ ie é sí̠ dapö̀ ö ì skà ku̠é̠ sö e' ta̠ ì ë̀ skà mi̠ kí̠ tso' ka̠ñí̠k a̠ ta̠ chkö̀ ñe̠' kí̠ ie é sí̠ dapö̀ ö ì skà ku̠é̠ sö entonces qué más hay en el monte de ese tipo de comida palmito o qué más encontramos ? train -bribri data/bribri/train/bribri000229.wav e' dör sí̠ dapö̀ wè̠s sí̠ dapö̀ ë̀ tö́ e' dör sí̠ dapö̀ wè̠s sí̠ dapö̀ ë̀ tö́ palmito solo palmito , sí train -bribri data/bribri/train/bribri000230.wav e' ta̠ é a̠ñì̠ se' mí̠rule e'ta̠ e'ta̠ ie'pa bìl se' mí̠ke̠ e'köla ë̀ ö se' mí̠ke̠ se' yàmi̠ ta̠ bö́l ma̠ñá̠l e' ta̠ é a̠ñì̠ se' mí̠rule e'ta̠ e'ta̠ ie'pa bìl se' mí̠ke̠ e'köla ë̀ ö se' mí̠ke̠ se' yàmi̠ ta̠ bö́l ma̠ñá̠l cuando vamos entonces , entonces , ellos , cuántos vamos: va solo o vamos con nuestra familia , dos , tres personas train -bribri data/bribri/train/bribri000231.wav ma̠ñá̠l ma̠ñá̠l ö tkë́l nada e' ë̀ tö́ ma̠ñá̠l ma̠ñá̠l ö tkë́l nada e' ë̀ tö́ tres , tres o cuatro solo , sí train -bribri data/bribri/train/bribri000232.wav e' ta̠ kë̀ a' chö̀wa e' ta̠ kë̀ a' chö̀wa entonces ustedes no se pierden train -bribri data/bribri/train/bribri000233.wav aû porque se' wa̠ ká̠ sú̠rule wè̠s se' chö̀ke̠wa aû porque se' wa̠ ká̠ sú̠rule wè̠s se' chö̀ke̠wa no porqué nosotros conocemos el lugar cómo nos vamos a perder ? train -bribri data/bribri/train/bribri000234.wav ìs be' shkè̠na̠ ìs be' shkè̠na̠ como amaneció usted ? train -bribri data/bribri/train/bribri000235.wav ye' shkè̠na̠ bua' shkè̠na̠ ye' shkè̠na̠ bua' shkè̠na̠ yo amanecí bien como amaneció ? train -bribri data/bribri/train/bribri000236.wav í̠ma̠ be' kiè í̠ma̠ be' kiè cómo se llama usted ? train -bribri data/bribri/train/bribri000237.wav ye' kiè natividad ye' kiè natividad yo me llamo Natividad train -bribri data/bribri/train/bribri000238.wav wé̠ be' sé̠rke̠ wé̠ be' sé̠rke̠ dónde vive usted ? train -bribri data/bribri/train/bribri000239.wav ye' sé̠rke̠ alto dùriña̠k ye' sé̠rke̠ alto dùriña̠k yo vivo en Alto Dùriña̱k train -bribri data/bribri/train/bribri000240.wav wé̠jkë e' à̠ta̠ í̠e̠ ta̠ wé̠jkë e' à̠ta̠ í̠e̠ ta̠ a cuánto queda de aquí ? train -bribri data/bribri/train/bribri000241.wav élke dìwö ma̠ñà̠t ulàt ë̀ shkö́k élke dìwö ma̠ñà̠t ulàt ë̀ shkö́k caminando como tres horas train -bribri data/bribri/train/bribri000242.wav dìwö î̠ñe̠ sa' dìwö î̠ñe̠ sa' hoy día nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000243.wav ki̠ kiàna̠ tö be' ki̠ kiàna̠ tö be' queremos que usted train -bribri data/bribri/train/bribri000244.wav ká̠pakö sa' wös ká̠pakö sa' wös nos narre train -bribri data/bribri/train/bribri000245.wav wè̠s be' wa̠ ta̠ be' ká̠ kiè be' dör e' dë́ka̠ sa' a̠ e' pàkö wè̠s be' wa̠ ta̠ be' ká̠ kiè be' dör e' dë́ka̠ sa' a̠ e' pàkö cómo para usted surgió el nombre de su lugar , cuéntenos eso train -bribri data/bribri/train/bribri000246.wav à e' dör ká̠ kiè dùriña̠k e̠' ká̠ kiè sibö̀ dör e' me̠' ajkà a̠mé̠a̠t sa' a̠ ká̠ kiè dùriña̠k à e' dör ká̠ kiè dùriña̠k e̠' ká̠ kiè sibö̀ dör e' me̠' ajkà a̠mé̠a̠t sa' a̠ ká̠ kiè dùriña̠k ah , ese es el lugar que se llama Dùriña̱k , ahí Sibö̀ nombró el lugar , dejó el nombre para nosotros , el lugar se llama Dùriña̱k train -bribri data/bribri/train/bribri000247.wav sibö̀ dë́bitu̠ ta̠ ká̠ kiè dùriña̠k e̠' a̠ icha dù dù tso' di'la tër kièke̠ dùri e̠' akuö́k e' ku̠é̠ ie' ajkà me̠'ka̠ tö e' ká̠ dör dùriña̠k sibö̀ dë́bitu̠ ta̠ ká̠ kiè dùriña̠k e̠' a̠ icha dù dù tso' di'la tër kièke̠ dùri e̠' akuö́k e' ku̠é̠ ie' ajkà me̠'ka̠ tö e' ká̠ dör dùriña̠k cuando Sibö̀ llegó al lugar llamado Dùriña̱k , había un pájaro de ahí , un pájaro que estaba en una quebradita que se llama Dùri bañándose , por eso le pusieron el nombre de Dùriña̱k a ese lugar train -bribri data/bribri/train/bribri000248.wav e' ukö̀ a̠ ie' mí̠ke̠ ie' mí̠chôka̠ ie' déka̠ na̠mà̠söl ká̠ kiè na̠mà̠söl e̠' í̠ma̠ na̠mà̠söl ká̠bata tkë́rka̠ kiè na̠mà̠söl e' ukö̀ a̠ ie' mí̠ke̠ ie' mí̠chôka̠ ie' déka̠ na̠mà̠söl ká̠ kiè na̠mà̠söl e̠' í̠ma̠ na̠mà̠söl ká̠bata tkë́rka̠ kiè na̠mà̠söl depués él se fue , subió y llegó a Na̱mà̱söl , el lugar se llama Na̱mà̱söl , ahí hay una montaña situada que se llama Na̱mà̱söl train -bribri data/bribri/train/bribri000249.wav e̠' rö ma̠ ie' wa̠ ie' wa̠ chìchi dë́ka̠ tkër e̠' rö ma̠ ie' wa̠ ie' wa̠ chìchi dë́ka̠ tkër ahí él , él trajó un perro que está sentado train -bribri data/bribri/train/bribri000250.wav e' a̠mé̠a̠t ie'r e' ajkà yö' ie'r e' wé yö' ie' rö na̠mà̠söl e' ku̠é̠ ká̠ kiè na̠mà̠söl chìchi kiè na̠mà̠ie e' a̠mé̠a̠t ie'r e' ajkà yö' ie'r e' wé yö' ie' rö na̠mà̠söl e' ku̠é̠ ká̠ kiè na̠mà̠söl chìchi kiè na̠mà̠ie él dejó eso , él le hizo ese nombre , le hizo una casa en Na̱má̱söl , por eso el lugar se llama Na̱má̱söl , el perro se llama Na̱mà̱ train -bribri data/bribri/train/bribri000251.wav ajá e' e' ku̠é̠ ki̠ e'r íyiwak tkër î̠ñe̠ ta̠ e'rö átuwö ie ajá e' e' ku̠é̠ ki̠ e'r íyiwak tkër î̠ñe̠ ta̠ e'rö átuwö ie ajá , eso , por eso es un animal ahora ese es el tigre train -bribri data/bribri/train/bribri000252.wav e' a̠me̠'a̠t e' dalö̀ ta̠' e'r íyi tulúr íyi dalóie ë́ltë e' dalö̀ ta̠' e' a̠me̠'a̠t e' dalö̀ ta̠' e'r íyi tulúr íyi dalóie ë́ltë e' dalö̀ ta̠' dejó eso , se tiene respeto , es algo de las clases que se respetan firmemente , se tiene respeto train -bribri data/bribri/train/bribri000253.wav e' mé̠a̠t se' ditsö̀ ajkö́nu̠k ditsö̀ ma̠ e' mé̠a̠t se' ditsö̀ ajkö́nu̠k ditsö̀ ma̠ dejó eso para cuidar nuestros clanes , los clanes train -bribri data/bribri/train/bribri000254.wav ajkö́nu̠k ajkö́no̠ ie ajkö́nu̠k ajkö́no̠ ie para cuidar , para cuidar train -bribri data/bribri/train/bribri000255.wav e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè na̠mà̠söl e' na̠mé̠söl tkë́rka̠ ká̠bata bë̂rie e' e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè na̠mà̠söl e' na̠mé̠söl tkë́rka̠ ká̠bata bë̂rie e' por eso el lugar se llama Na̱má̱söl , Na̱mé̱söl queda en esa montaña grande train -bribri data/bribri/train/bribri000256.wav mì̠k be' dë́bitu̠ ká̠ e' ki̠ ta̠ ujté tso'tke pàke mì̠k be' dë́bitu̠ ká̠ e' ki̠ ta̠ ujté tso'tke pàke cuando usted llegó a ese lugar , ya existían historias que narrar train -bribri data/bribri/train/bribri000257.wav ajá e' ta̠ ujté ta̠'tke blë'këkëpa i̠â̠chki wa̠ ujté ujché̠r chè i̠â̠chki ajá e' ta̠ ujté ta̠'tke blë'këkëpa i̠â̠chki wa̠ ujté ujché̠r chè i̠â̠chki ajá ! ya había narraciones los mayores ya sabían contar historias desde hace mucho tiempo train -bribri data/bribri/train/bribri000258.wav sibö̀r ie'pa a̠ e' pàka' kë̀ pàkane̠ se' tsítsir sibö̀r ie'pa a̠ e' pàka' kë̀ pàkane̠ se' tsítsir Sibö̀ les contó a ellos , no fue contado por una persona menor train -bribri data/bribri/train/bribri000259.wav wö́su̠k ì ë̀ ka̠nè̠wè̠ke̠ e̠' a' dör wö́su̠k ì ë̀ ka̠nè̠wè̠ke̠ e̠' a' dör en frente , qué trabajos hacen ustedes allí ? train -bribri data/bribri/train/bribri000260.wav e̠' ye' dë́bitu̠ ta̠ e' rö ké̠we ké̠we ta̠ e' rö ká̠batà e̠' ye' dë́bitu̠ ta̠ e' rö ké̠we ké̠we ta̠ e' rö ká̠batà cuando yo llegué ahí primero , primero eso era montaña train -bribri data/bribri/train/bribri000261.wav e' a̠ ie'pa ka̠nè̠blë' cha̠mù̠ kuátkö̀ke̠ e̠'rö íyi ù yawö́k sè̠no̠ ie e' a̠ ie'pa ka̠nè̠blë' cha̠mù̠ kuátkö̀ke̠ e̠'rö íyi ù yawö́k sè̠no̠ ie ahí ellos trabajaron sembrando banano y cosas , hicieron casas para vivir train -bribri data/bribri/train/bribri000262.wav ie'pa mi̠kalè ta̠ ikuö̀ itö̀tèke̠ ie'pa mi̠kalè ta̠ ikuö̀ itö̀tèke̠ algunas veces ellos labran para cosechar maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000263.wav ì wë̀na̠la ése ka̠nè̠we̠ke̠ ie'pa ì wë̀na̠la ése ka̠nè̠we̠ke̠ ie'pa lo que ven ellos lo trabajan train -bribri data/bribri/train/bribri000264.wav ñe̠' e's bíl e̠' se' yàmi̠pa tso' ñe̠' e's bíl e̠' se' yàmi̠pa tso' así cuántas familias hay ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000265.wav se' yàmi̠pa tso' shkà̠ta̠ne̠ se' yàmi̠pa tso' shkà̠ta̠ne̠ hay suficientes familias train -bribri data/bribri/train/bribri000266.wav dö̀mi̠ dabòm bö́yök ù wa ta̠ dö̀mi̠ dabòm bö́yök ù wa ta̠ pueden llegar hasta veinte por casa train -bribri data/bribri/train/bribri000267.wav éjkë ie'pa sé̠r wák wa e' ta̠ tsè ie'pa dör éjkë ie'pa sé̠r wák wa e' ta̠ tsè ie'pa dör esa cantidad de ellos están viviendo de vecinos , ellos son muchos train -bribri data/bribri/train/bribri000268.wav tö́ se' yàmi̠pala tulúr e̠' rö tö́ se' yàmi̠pala tulúr e̠' rö sí , nuestras familas están ubicadas ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000269.wav êrë kë̀ ì ka̠nè̠we̠ ta̠ sö inú̠köl ki̠ ì ki̠ e' u̠'ù̠ kë̀ ì ta̠' se' wa̠ wàto̠no̠ kë̀ ë́ se' wakpa ë̀ a̠ se' ka̠nè̠blö̀ke̠ êrë kë̀ ì ka̠nè̠we̠ ta̠ sö inú̠köl ki̠ ì ki̠ e' u̠'ù̠ kë̀ ì ta̠' se' wa̠ wàto̠no̠ kë̀ ë́ se' wakpa ë̀ a̠ se' ka̠nè̠blö̀ke̠ pero no se trabaja por dinero ni nada de eso uhuh ! no tenemos nada para vender , no , trabajamos solo para nosotros mismos train -bribri data/bribri/train/bribri000270.wav ì skà sa̠wè̠ke̠ a'r ì skà sa̠wè̠ke̠ a'r qué más ven ustedes ? train -bribri data/bribri/train/bribri000271.wav sa' rö ma̠ sa' rö ma̠ nosotros pues train -bribri data/bribri/train/bribri000272.wav sa' ka̠nè̠blöke̠ mi̠kalè ta̠ íyi ma̠ àrrosla kuatkè ta̠ sa'r í̠e̠ sa' ka̠nè̠blöke̠ mi̠kalè ta̠ íyi ma̠ àrrosla kuatkè ta̠ sa'r í̠e̠ a veces nosotros trabajamos en la siembra de arroz , nosotros allí train -bribri data/bribri/train/bribri000273.wav ñá̠no̠ ie katàno̠ alátsitsi ñá̠no̠ ie katàno̠ alátsitsi para comer alimentos suaves , para comer alimentos duros con los hijos train -bribri data/bribri/train/bribri000274.wav êla wa sa' e̠' wêikö êla wa sa' e̠' wêikö a eso nosotros nos dedicamos train -bribri data/bribri/train/bribri000275.wav ajá ajá ajá ! train -bribri data/bribri/train/bribri000276.wav ñé̠ be' dör i chè tö na̠mà̠söl ñé̠ be' dör i chè tö na̠mà̠söl de esa que usted dice Na̱mà̱söl train -bribri data/bribri/train/bribri000277.wav e' ujté ta̠î̠ ì skà ujté ta̠' i̠a̠ pàkano̠ e' ujté ta̠î̠ ì skà ujté ta̠' i̠a̠ pàkano̠ hay muchas historias , qué otras historias hay que contar train -bribri data/bribri/train/bribri000278.wav e' ta̠ e' ta̠ entonces train -bribri data/bribri/train/bribri000279.wav e' ta̠ se' démi̠ sulàyöm ta̠ sulàyöm ujté e'r i wö̀ e't ë̀ e' ta̠ se' démi̠ sulàyöm ta̠ sulàyöm ujté e'r i wö̀ e't ë̀ entonces podemos contar la de Sulàyöm , la historia de Sulàyöm es solo una: train -bribri data/bribri/train/bribri000280.wav sibö̀r e' tulúa̠t sibö̀r e' tulúa̠t Sibö̀ estableció eso train -bribri data/bribri/train/bribri000281.wav sibö̀r e' a̠mé̠a̠t ajkö́no̠ sibö̀r e' a̠mé̠a̠t ajkö́no̠ Sibö̀ dejó eso para ser cuidado train -bribri data/bribri/train/bribri000282.wav ajkö́no̠ ie se' a̠ sè̠no̠ ie ajkö́no̠ ie se' a̠ sè̠no̠ ie para se cuidado , para que vivamos nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000283.wav sulàyöm ká̠ kiè e' dör sulàyibi dë́ka̠ sulàyöm ká̠ kiè e' dör sulàyibi dë́ka̠ en ese lugar que se llama Sulàyöm surgió Sulàyibi train -bribri data/bribri/train/bribri000284.wav e' e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè e'r sulàyöm e' katàblë' í̠e̠ rö se' diö̀ya' e' e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè e'r sulàyöm e' katàblë' í̠e̠ rö se' diö̀ya' es por eso que se llama Sulàyöm , ahí se estableció y nos crearon train -bribri data/bribri/train/bribri000285.wav se' ditséwö diö̀ya' irir e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè sulàyöm se' ditséwö diö̀ya' irir e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè sulàyöm él creó nuestros clanes es por eso que el lugar se llama Sulàyöm train -bribri data/bribri/train/bribri000286.wav suléyibi tsikìne̠ e̠' rö suléyibi tsikìne̠ e̠' rö nació Suléyibi train -bribri data/bribri/train/bribri000287.wav ajá e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè sulàyöm ajá e' ku̠é̠ki̠ ká̠ kiè sulàyöm ajá ! es por eso que el lugar se llama Sulàyöm train -bribri data/bribri/train/bribri000288.wav e' dalö̀ ta̠ e' a̠ ie' rö íyi a̠mé̠a̠t e' dalö̀ ta̠ e' dalö̀ ta̠ e' a̠ ie' rö íyi a̠mé̠a̠t e' dalö̀ ta̠ él dejó cosas de respeto , de respeto train -bribri data/bribri/train/bribri000289.wav e' ku̠é̠ se' ka' i ajkö́nu̠k se' ka' i wébalök e'r se' icha kë̀ e'rö kirë̀rma̠pa icha e' ku̠é̠ se' ka' i ajkö́nu̠k se' ka' i wébalök e'r se' icha kë̀ e'rö kirë̀rma̠pa icha es por eso que tenemos que cuidarlo , tenemos que vigilarlo , es de nosotros , no es de extranjeros train -bribri data/bribri/train/bribri000290.wav e's e' tër e' ku̠é̠ki̠ e's e' tër e' ku̠é̠ki̠ por eso es así train -bribri data/bribri/train/bribri000291.wav e̠' i̠ ù̠ i tkër e'rö e'rö ma̠ e̠' i̠ ù̠ i tkër e'rö e'rö ma̠ ahí hay una olla esa es , es pues train -bribri data/bribri/train/bribri000292.wav tsiru' bâwe̠ e' se' a̠ e' e' ù̠ i tkër e' kiè ù̠ tsiru' bâwe̠ e' se' a̠ e' e' ù̠ i tkër e' kiè ù̠ para calentar cacao , para nosotros esa , esa olla llamada olla está train -bribri data/bribri/train/bribri000293.wav e' tkër di' ajkö̀ ki̠ e' tkër di' ajkö̀ ki̠ esa está a la orilla del río train -bribri data/bribri/train/bribri000294.wav e' a̠ ie' wa̠ e' wákpa tso' tsë'ka e' a̠ ie' wa̠ e' wákpa tso' tsë'ka ahí él tiene los dueños que están vivos train -bribri data/bribri/train/bribri000295.wav ù̠ ñe̠' dikì̠ ù̠ ñe̠' dikì̠ debajo de esa olla train -bribri data/bribri/train/bribri000296.wav e̠' ie' wa̠ íyi tso' ie' mâ̠ma̠ tulúa̠t oro ie i kièke̠ tso' i dikì̠ a̠ e' ku̠é̠ki̠ dalö̀ ta̠ kë̀ se' kâne̠ i tsiríu̠k kë̀ se' kâne̠ i kö́k e̠' ie' wa̠ íyi tso' ie' mâ̠ma̠ tulúa̠t oro ie i kièke̠ tso' i dikì̠ a̠ e' ku̠é̠ki̠ dalö̀ ta̠ kë̀ se' kâne̠ i tsiríu̠k kë̀ se' kâne̠ i kö́k ahí él tiene sus cosas , sus objetos del llamado oro están debajo , por respeto no podemos perturbarlos no podemos tocarlos train -bribri data/bribri/train/bribri000297.wav e' ku̠é̠ki̠ se' ka' i dalö̀iök e' ku̠é̠ki̠ se' ka' i dalö̀iök por eso tenemos que respetarlos train -bribri data/bribri/train/bribri000298.wav ì ku̠é̠ki̠ se' ditsö̀ kàne̠ e' ajkö́nu̠ne̠ i dalö̀iök ì ku̠é̠ki̠ se' ditsö̀ kàne̠ e' ajkö́nu̠ne̠ i dalö̀iök por qué se deben cuidar nuestros clanes ? train -bribri data/bribri/train/bribri000299.wav wè̠s wè̠s como train -bribri data/bribri/train/bribri000300.wav i chè se' ditsö̀ kàne̠ e' ajkö́nu̠k i chè se' ditsö̀ kàne̠ e' ajkö́nu̠k decimos que los clanes deben ser cuidados train -bribri data/bribri/train/bribri000301.wav e'rö se' icha e' mé̠a̠t sibö̀r se' a̠ e'rö se' icha e' mé̠a̠t sibö̀r se' a̠ eso es de nosotros eso Sibö̀ nos dejó train -bribri data/bribri/train/bribri000302.wav à̠s kë̀ ma̠ íyi sulû wámblër se' ta̠ à̠s kë̀ ditséwö chö̀ulur ö à̠s kë̀ ditséwö dawö̀ulur à̠s kë̀ ma̠ íyi sulû wámblër se' ta̠ à̠s kë̀ ditséwö chö̀ulur ö à̠s kë̀ ditséwö dawö̀ulur para que no nos pase algo malo , para que no se pierdan los clanes o para que no mueran los clanes train -bribri data/bribri/train/bribri000303.wav e' ku̠é̠ki̠ e' ka' e' e' ajkö́nu̠k se' ka' wébalök se' ka' e' ku̠é̠ki̠ e' ka' e' e' ajkö́nu̠k se' ka' wébalök se' ka' por eso , debemos cuidarlo , debemos vigilarlo train -bribri data/bribri/train/bribri000304.wav ajá ajá ajá ! train -bribri data/bribri/train/bribri000305.wav ì mé̠a̠t ie' dör kò̠s íyi éjkë sa̠ú̠k ñî̠köl bö i̠à̠rtse̠ chìchi e't e'töm ì mé̠a̠t ie' dör kò̠s íyi éjkë sa̠ú̠k ñî̠köl bö i̠à̠rtse̠ chìchi e't e'töm cuantas cosas más él dejó para ver hace un rato usted estaba mencionando que dejó un , un perro train -bribri data/bribri/train/bribri000306.wav chìchi ajá chìchi à̠te̠ e' à̠te̠ na̠mà̠söl ta̠ ie' ñe̠' i̠ à̠te̠ ma̠ chìchi ajá chìchi à̠te̠ e' à̠te̠ na̠mà̠söl ta̠ ie' ñe̠' i̠ à̠te̠ ma̠ un perro ajá ! el perro se quedó , se quedó en Na̱mà̱söl y ese se quedó train -bribri data/bribri/train/bribri000307.wav e̠'rö ie'r ë̀ ù ttö̀ a̠mé̠a̠t e̠'rö ie'r ë̀ ù ttö̀ a̠mé̠a̠t ahí él dejó solamente el sitio de la casa train -bribri data/bribri/train/bribri000308.wav e̠' ie'rö ditséwö kuátkë e̠' ie'rö ditséwö kuátkë ahí él sembró las semillas train -bribri data/bribri/train/bribri000309.wav ditséwö diö̀ya' ie'r e' kuátkë ie' rö ditsö̀wö ulìta̠ne̠ a̠ ditséwö diö̀ya' ie'r e' kuátkë ie' rö ditsö̀wö ulìta̠ne̠ a̠ él creó la semilla , él sembró la semilla para todos train -bribri data/bribri/train/bribri000310.wav e' tso' e̠'rö e' tso' e̠'rö eso está ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000311.wav e' diö̀ya' ie'r e' mì̠ne̠ ie' wa̠ kuátkök ká̠ wa'ñe̠ aì chô wö̀wo̠ e' diö̀ya' ie'r e' mì̠ne̠ ie' wa̠ kuátkök ká̠ wa'ñe̠ aì chô wö̀wo̠ él las creó , fueron llevadas por él para sembralas en todos los lugares de allá arriba train -bribri data/bribri/train/bribri000312.wav e' ku̠é̠ki̠ ie'r e' a̠mé̠a̠t e' ku̠é̠ki̠ ie'r e' a̠mé̠a̠t por eso él dejó eso train -bribri data/bribri/train/bribri000313.wav e' a̠ íyiwak tso' e' a̠ íyiwak tso' ahí hay animales train -bribri data/bribri/train/bribri000314.wav ala'r tso' e̠'rö ala'r tso' e̠'rö hay espíritus del mal ahí train -bribri data/bribri/train/bribri000315.wav e' ku̠é̠ki̠ e' dalö̀ ta̠ e' ku̠é̠ki̠ e' dalö̀ ta̠ por eso el respeto train -bribri data/bribri/train/bribri000316.wav wé̠jkë ta̠ i tsikìna̠ ta̠ i tsikírmi̠ se' ie íyiwak ie se' è̠ne̠wa̠mi̠ e'r wé̠jkë ta̠ i tsikìna̠ ta̠ i tsikírmi̠ se' ie íyiwak ie se' è̠ne̠wa̠mi̠ e'r cuando nacen pueden nacer en forma humana , en forma de animales , pueden exterminarnos train -bribri data/bribri/train/bribri000317.wav na̠mà̠söl e' ma̠ ká̠bata e' a̠ se' dö̀mi̠ na̠mà̠söl e' ma̠ ká̠bata e' a̠ se' dö̀mi̠ a ese Na̱mà̱söl pues a esa montaña pueden ir las personas ? train -bribri data/bribri/train/bribri000318.wav mì̠kalè ta̠ se' dè ë̀ i wébalök kë̀ sö ì kë̀ sö ì tsiríwe̠ke̠ kë̀ sö ì tsiríwe̠ e' ta̠ se' dè i wébalök mì̠kalè ta̠ se' dè ë̀ i wébalök kë̀ sö ì kë̀ sö ì tsiríwe̠ke̠ kë̀ sö ì tsiríwe̠ e' ta̠ se' dè i wébalök a veces la persona solo va a observar y no molesta nada , no molesta nada y así entonces se puede ir a observar train -bribri data/bribri/train/bribri000319.wav i ké̠bata a̠ se' déka̠ ë́ i ké̠bata a̠ se' déka̠ ë́ a esa montaña la persona sube por gusto train -bribri data/bribri/train/bribri000320.wav u̠jú̠ bë̂r me̠'ie mì̠k ká̠ bua' ta̠ se' kiéka̠ wé̠ kë̀ e's kë̀ wa̠ se' kìne̠ka̠ ta̠ kë̀ se' kièka̠ ta̠ ká̠ à̠na̠wa̠ tsétse u̠jú̠ bë̂r me̠'ie mì̠k ká̠ bua' ta̠ se' kiéka̠ wé̠ kë̀ e's kë̀ wa̠ se' kìne̠ka̠ ta̠ kë̀ se' kièka̠ ta̠ ká̠ à̠na̠wa̠ tsétse ujù̱ cautelosamente cuando nos invita a subir el buen tiempo , como no , no se nos invita a subir y no nos invita y el tiempo se pone oscuro train -bribri data/bribri/train/bribri000321.wav ì ku̠é̠ki̠ e's ma̠ ká̠bata e̠' wámblö ì ku̠é̠ki̠ e's ma̠ ká̠bata e̠' wámblö por qué la montaña se pone así ? train -bribri data/bribri/train/bribri000322.wav e' ta̠ kë̀ ie' ki̠ se' kiàne̠ átuwö ñe̠' ma̠ íyi ñe̠' átuwö tkër e' kë̀ ki̠ se' kiàne̠ e' ta̠ kë̀ ie' ki̠ se' kiàne̠ átuwö ñe̠' ma̠ íyi ñe̠' átuwö tkër e' kë̀ ki̠ se' kiàne̠ entonces ella no quiere que las personas vayan , el tigre aquel , pues esa cosa , el tigre que está sentado no quiere a los humanos train -bribri data/bribri/train/bribri000323.wav e' kë́sik balö̀mi̠ne̠ se' ta̠ se' ujtèmi̠ ö se' wö́kir dalë́wè̠ se' kirìwe̠wa̠ e' kë́sik balö̀mi̠ne̠ se' ta̠ se' ujtèmi̠ ö se' wö́kir dalë́wè̠ se' kirìwe̠wa̠ ese nos puede dañar , nos puede matar o nos da el dolor de cabeza , nos enferma train -bribri data/bribri/train/bribri000324.wav e' ku̠é̠ki̠ kë̀ ki̠ se' kiár e' ku̠é̠ki̠ kë̀ ki̠ se' kiár por eso no queremos train -bribri data/bribri/train/bribri000325.wav wé̠jkë ma̠ ta̠ se' ditsö̀wö a̠ ká̠wö mé̠rmi̠ ö kë̀ ká̠wö ta̠ da' a̠ wé̠jkë ma̠ ta̠ se' ditsö̀wö a̠ ká̠wö mé̠rmi̠ ö kë̀ ká̠wö ta̠ da' a̠ qué días puede dejarse para los clanes o del todo no hay tiempo para ir train -bribri data/bribri/train/bribri000326.wav kë̀ ká̠wö kú̠nu̠k se' a̠ kë̀ ká̠wö kú̠nu̠k se' a̠ no se encuentran días para nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000327.wav e' a̠mé̠a̠t kë́këpa dör ñe̠' sibö̀ dör ajkö́ne̠ ku̠é̠ki̠ kë̀ se' a̠ ká̠wö kë̀ se' ulà dö̀pa i ska kë̀ e' a̠mé̠a̠t kë́këpa dör ñe̠' sibö̀ dör ajkö́ne̠ ku̠é̠ki̠ kë̀ se' a̠ ká̠wö kë̀ se' ulà dö̀pa i ska kë̀ ese lo dejó el señor ese Sibö̀ para cuidar , por eso no obtendremos el tiempo train -bribri data/bribri/train/bribri000328.wav kë̀ ma̠ kë̀ wè̠s se' a̠ e' me̠' e' a̠mé̠a̠t wake' e' à̠te̠tke íyi dalóie ë́ltë à̠te̠ wake' itö̀ es kë̀ ma̠ kë̀ wè̠s se' a̠ e' me̠' e' a̠mé̠a̠t wake' e' à̠te̠tke íyi dalóie ë́ltë à̠te̠ wake' itö̀ es no , pues no como nos dejó eso , lo dejó ya establecido como *algo *estricto dejó esa clase igualmente train -bribri data/bribri/train/bribri000329.wav ajá kë̀ wè̠s se' ulà dö̀pa e' ska ajá kë̀ wè̠s se' ulà dö̀pa e' ska ajá , no es posible alcanzarla train -bribri data/bribri/train/bribri000330.wav érë ta̠ ka̠nè̠ wa ta̠ ì ë̀ ka̠nè̠wè̠mi̠ sö ká̠ e' ki̠ érë ta̠ ka̠nè̠ wa ta̠ ì ë̀ ka̠nè̠wè̠mi̠ sö ká̠ e' ki̠ pero y los trabajos qué trabajos podemos hacer en ese lugar train -bribri data/bribri/train/bribri000331.wav púchi e' kë̀ ki̠ ì tsikìnu̠k e̠' rö ká̠ rö sha̠lê̠lê̠ ë ká̠ rö púchi e' kë̀ ki̠ ì tsikìnu̠k e̠' rö ká̠ rö sha̠lê̠lê̠ ë ká̠ rö pukchi no nace nada , ahí el lugar es ralo , el lugar es train -bribri data/bribri/train/bribri000332.wav kàl kicha ie sö chö kë̀ e' a̠ ì tsikìne̠ e' shà̠ kë̀ ì tsikìne̠ kàl kicha ie sö chö kë̀ e' a̠ ì tsikìne̠ e' shà̠ kë̀ ì tsikìne̠ con raíces , podemos decir en ese lugar no nace nada , en ese punto no nace nada train -bribri data/bribri/train/bribri000333.wav kë̀ e' a̠ ì tsikìne̠ e'rö ká̠batà kë̀ a̠ ì tsikìne̠ pà mi̠k báne̠t e' i tsikìna̠ kë̀ e' a̠ ì tsikìne̠ e'rö ká̠batà kë̀ a̠ ì tsikìne̠ pà mi̠k báne̠t e' i tsikìna̠ no nace nada ahí es montaña no nace nada , cerca en otra parte se cosecha train -bribri data/bribri/train/bribri000334.wav u̠jú̠ u̠jú̠ uju ! train -bribri data/bribri/train/bribri000335.wav ì ka̠nè̠wè̠mi̠ se' dör e' tsikìna̠ e' pà mi̠k ì ka̠nè̠wè̠mi̠ se' dör e' tsikìna̠ e' pà mi̠k qué podemos trabajar que nazca cerca train -bribri data/bribri/train/bribri000336.wav é báne̠t e' ta̠ cha̠mù̠la kuátkèmi̠ i kuátke e' a̠ ta̠ i tsikírmi̠ pà mi̠k é báne̠t e' ta̠ cha̠mù̠la kuátkèmi̠ i kuátke e' a̠ ta̠ i tsikírmi̠ pà mi̠k en otra parte entonces podemos sembrar bananito y lo sembramos y puede nacer train -bribri data/bribri/train/bribri000337.wav ì wa se' wö̀batse ésela ì wa se' wö̀batse ésela de lo que a uno le guste train -bribri data/bribri/train/bribri000338.wav e' e' tsikír e' e' tsikír eso , eso se está cosechando train -bribri data/bribri/train/bribri000339.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000340.wav e' ta̠ ká̠ wé̠ à̠ta̠ e' ki̠ íyi tsikìna̠ e' ta̠ ká̠ wé̠ à̠ta̠ e' ki̠ íyi tsikìna̠ entonces dónde queda el lugar donde se cosecha train -bribri data/bribri/train/bribri000341.wav e' ká̠ mí̠tkene̠ báne̠t e' ká̠ mí̠tkene̠ báne̠t en lugares quedan en otra parte train -bribri data/bribri/train/bribri000342.wav ká̠ báne̠t báne̠t e' ta̠ i tsikìna̠ i ki̠ ká̠ báne̠t báne̠t e' ta̠ i tsikìna̠ i ki̠ en otros , otros lugares se cosecha train -bribri data/bribri/train/bribri000343.wav e' ta̠ i wà ma̠ tsikírmi̠ i ki̠ e' ta̠ i wà ma̠ tsikírmi̠ i ki̠ entonces se puede cosechar train -bribri data/bribri/train/bribri000344.wav e' ta̠ ikuö̀ tsikìna̠ e' ta̠ átuwö mú̠ ta̠ ma̠ tsikìna̠ e' ta̠ ikuö̀ tsikìna̠ e' ta̠ átuwö mú̠ ta̠ ma̠ tsikìna̠ entonces nace maíz , si pone frijoles pues nacen train -bribri data/bribri/train/bribri000345.wav cha̠mù̠ kuála tsikìna̠ cha̠mù̠ kuála tsikìna̠ nacen matitas de banano train -bribri data/bribri/train/bribri000346.wav ë̀ í̠e̠ ka̠nè̠o̠rmi̠ ta̠ ë̀ í̠e̠ ka̠nè̠o̠rmi̠ ta̠ solamente ahí se puede trabajar train -bribri data/bribri/train/bribri000347.wav e's e's así train -bribri data/bribri/train/bribri000348.wav wé̠alè ta̠ tsîr ë̀ ta̠ iku̠á̠ki̠ wé̠alè ta̠ tsîr ë̀ ta̠ iku̠á̠ki̠ algunas pocas solamente son diferentes train -bribri data/bribri/train/bribri000349.wav kë̀ dör iku̠á̠ki̠ sé̠râ a̠ kë̀ dör iku̠á̠ki̠ sé̠râ a̠ no son diferentes todas train -bribri data/bribri/train/bribri000350.wav ujtè wé̠alè tso' a̠mù̠bli ujtè wé̠alè tso' a̠mù̠bli hay algunas palabras en Amubri train -bribri data/bribri/train/bribri000351.wav iku̠á̠ki̠ sa' dör chè í̠e̠ coroma iku̠á̠ki̠ iku̠á̠ki̠ sa' dör chè í̠e̠ coroma iku̠á̠ki̠ otras nosotros decimos aquí en Coroma otras train -bribri data/bribri/train/bribri000352.wav sa' wákpa é̠n a̠ i̠à̠ne̠ bua'ë ì kiàna̠ sa' ki̠ ma̠nè̠ne̠tsa̠ tsîr kë̀ ta̠î̠ sa' wákpa é̠n a̠ i̠à̠ne̠ bua'ë ì kiàna̠ sa' ki̠ ma̠nè̠ne̠tsa̠ tsîr kë̀ ta̠î̠ nosotros mismos sabemos muy bien lo que queremos , un poquito se ha cambiado , no mucho train -bribri data/bribri/train/bribri000353.wav ì ku̠é̠ki̠ e's irir ì ku̠é̠ki̠ e's irir por qué es así train -bribri data/bribri/train/bribri000354.wav sa' bribriwak i bikéitse̠ tö sibö̀ wák dör e' a̠me̠'a̠t e's sa' bribriwak i bikéitse̠ tö sibö̀ wák dör e' a̠me̠'a̠t e's nosotros los bribris pensamos que fue Sibö̀ quien lo dejo así train -bribri data/bribri/train/bribri000355.wav ie'pa a̠mè̠ne̠a̠t báne̠t tsîr ie'pa a̠mè̠ne̠a̠t báne̠t tsîr a ellos les dió aquel lado pequeño train -bribri data/bribri/train/bribri000356.wav sa' a̠ a̠mè̠ne̠ ië̀ka̠ sa' a̠ a̠mè̠ne̠ ië̀ka̠ a nosotros nos dió este lado train -bribri data/bribri/train/bribri000357.wav ku̠é̠i̠ ki̠ tsîr iku̠á̠ki̠ ku̠é̠i̠ ki̠ tsîr iku̠á̠ki̠ por el lado de Coén cambia poco train -bribri data/bribri/train/bribri000358.wav ie'pa icha iku̠á̠ki̠ sa' icha iku̠á̠ki̠ ie'pa icha iku̠á̠ki̠ sa' icha iku̠á̠ki̠ la de ellos es una y la de nosotros es otra train -bribri data/bribri/train/bribri000359.wav siempre sa' wák é̠n a̠ i̠à̠ne̠ wè̠s irir siempre sa' wák é̠n a̠ i̠à̠ne̠ wè̠s irir siempre nosotros mismos entendemos como es train -bribri data/bribri/train/bribri000360.wav sa' é̠n a̠ ie'pa i̠à̠ne̠ ie'pa é̠n a̠ sa' i̠à̠ne̠ a̠ñì̠es sa' é̠n a̠ ie'pa i̠à̠ne̠ ie'pa é̠n a̠ sa' i̠à̠ne̠ a̠ñì̠es nosotros les entendemos a ellos , ellos nos entienden a nosotros también train -bribri data/bribri/train/bribri000361.wav e'r wake' a̠me̠'a̠t wè̠s i̠à̠ne̠ ye'r i ché sibö̀ dör e'r wake' a̠me̠'a̠t wè̠s i̠à̠ne̠ ye'r i ché sibö̀ dör así siempre lo dejó , como hace rato yo dije , Sibö̀ train -bribri data/bribri/train/bribri000362.wav ká̠ wa̠ di' wa̠ ká̠ wa̠ di' wa̠ por el lugar , por el río train -bribri data/bribri/train/bribri000363.wav ie'pa wé̠alè íyi ì alè íyi wé̠alè kiè iku̠á̠ki̠ sa' dör i kiè iku̠á̠ki̠ ie'pa wé̠alè íyi ì alè íyi wé̠alè kiè iku̠á̠ki̠ sa' dör i kiè iku̠á̠ki̠ ellos algunas cosas los llaman de una manera , nosotros lo llamamos de otra manera train -bribri data/bribri/train/bribri000364.wav pero kë̀ e' rë wè̠s pero kë̀ e' rë wè̠s pero no importa como es train -bribri data/bribri/train/bribri000365.wav sa' é̠n a̠ sa' wákpa i̠à̠ne̠ sa' é̠n a̠ sa' wákpa i̠à̠ne̠ nosotros nos entendemos a nosotros mismos train -bribri data/bribri/train/bribri000366.wav sa' wákpa é̠n a̠ sa' ujtè i̠à̠ne̠ sa' wákpa é̠n a̠ sa' ujtè i̠à̠ne̠ nosotros mismos entendemos nuestro idioma train -bribri data/bribri/train/bribri000367.wav iku̠á̠ki̠ iku̠á̠ki̠ sa' é̠n a̠ i̠à̠ne̠ bua'ë iku̠á̠ki̠ iku̠á̠ki̠ sa' é̠n a̠ i̠à̠ne̠ bua'ë a los otros , otros , nosotros los entendemos muy bien train -bribri data/bribri/train/bribri000368.wav ye' ye' të̀ tu̠è̠ ye'r ikuö̀ kuáble ye' ye' të̀ tu̠è̠ ye'r ikuö̀ kuáble yo , yo limpio el terreno , yo siembro maíz train -bribri data/bribri/train/bribri000369.wav ye' tö átu kuáble kalö́m kuáble ye' tö átu kuáble kalö́m kuáble yo siembro frijol , siembro banano , train -bribri data/bribri/train/bribri000370.wav ali' kuáble ali' kuáble siembro yuca train -bribri data/bribri/train/bribri000371.wav apì kuáble sawák kuáble ye' tö apì kuáble sawák kuáble ye' tö siembro ayote , siembro chayote train -bribri data/bribri/train/bribri000372.wav e' ka̠nè̠ wè̠ ye' tö ye' yë́ ña̠ a̠mì̠ tö ye' ka̠nè̠ ye' a̠ e' ajkàyë' e' ka̠nè̠ wè̠ ye' tö ye' yë́ ña̠ a̠mì̠ tö ye' ka̠nè̠ ye' a̠ e' ajkàyë' yo hago el trabajo , mi papá , mi mamá , mi trabajo me enseñaron train -bribri data/bribri/train/bribri000373.wav e' ku̠é̠ki̠ ye' ka̠nè̠ble e' ku̠é̠ki̠ ye' ka̠nè̠ble por eso yo trabajo train -bribri data/bribri/train/bribri000374.wav e' wa ye' sé̠rke̠ e' wa ye' ala'rla tièra e' wa ye' ala'rla sé̠rke̠ e' wa ye' sé̠rke̠ e' wa ye' ala'rla tièra e' wa ye' ala'rla sé̠rke̠ con eso yo vivo , con eso mis hijitos comerán , con eso mis hijitos viven train -bribri data/bribri/train/bribri000375.wav êjkë e' wa ye' ká̠ñi̠rke̠ ká̠tuírke̠ êjkë e' wa ye' ká̠ñi̠rke̠ ká̠tuírke̠ solo con eso yo amanezco , anochezco train -bribri data/bribri/train/bribri000376.wav kó̠ kò̠s ma̠ bua' ta̠ ká̠ íjkë ta̠ kó̠ kò̠s ma̠ bua' ta̠ ká̠ íjkë ta̠ todo el tiempo bien hasta la actualidad train -bribri data/bribri/train/bribri000377.wav ye' ma̠lé̠pa wö̀blao̠' ka̠nè̠blök wö̀blao̠' ye' ma̠lé̠pa wö̀blao̠' ka̠nè̠blök wö̀blao̠' yo le enseñé a mi descendencia a trabajar , le enseñé train -bribri data/bribri/train/bribri000378.wav é chkö̀ chkö̀ yulö́k i̠à̠na̠ kë̀ àk balèku̠ é chkö̀ chkö̀ yulö́k i̠à̠na̠ kë̀ àk balèku̠ a buscar comida , comida para no hacer robos train -bribri data/bribri/train/bribri000379.wav àk balè e' dör sulûë wa̠ e' ku̠é̠ki̠ ka̠nè̠bleke̠ àk balè e' dör sulûë wa̠ e' ku̠é̠ki̠ ka̠nè̠bleke̠ hacer robos es muy malo , por eso se trabaja train -bribri data/bribri/train/bribri000380.wav e' mì̠k ye' ye' ie'pa ajkàche a̠ e' a̠ e' ajkàche ie' a̠ e' mì̠k ye' ye' ie'pa ajkàche a̠ e' a̠ e' ajkàche ie' a̠ cuando yo , yo a ellos les enseñé en , en eso , eso le enseñé . train -bribri data/bribri/train/bribri000381.wav ye' ma̠ ichàkeke̠ tö be' e̠' yö' kë́këpa ie e' ta̠ mí̠ka̠ mí̠ka̠ be' e̠' yö̂mi̠ kë́këpa ie irir î̠ñe̠ ta̠ ì ka̠nè̠we̠ke̠ bö wè̠s bö i wà ka̠nè̠we̠ mí̠ka̠ be' yö̀ne̠mi̠ ye' ma̠ ichàkeke̠ tö be' e̠' yö' kë́këpa ie e' ta̠ mí̠ka̠ mí̠ka̠ be' e̠' yö̂mi̠ kë́këpa ie irir î̠ñe̠ ta̠ ì ka̠nè̠we̠ke̠ bö wè̠s bö i wà ka̠nè̠we̠ mí̠ka̠ be' yö̀ne̠mi̠ le pregunto por su preparación como mayor , cuándo empezó a formarse como chamán ? hoy en día en qué trabaja usted ? como usted lo trabaja ? cuándo usted empezó prepararse ? train -bribri data/bribri/train/bribri000382.wav ye' yö̀ne̠ dawás varios tèröl dawás se' wö́ulârke̠ dör dawás tèröl ye' yö̀ne̠ dawás varios tèröl dawás se' wö́ulârke̠ dör dawás tèröl me preparé varios años , seis años , nosotros estudiamos seis años train -bribri data/bribri/train/bribri000383.wav e'ta̠ ye' wö́ulâne̠ mò̠ki̠ ñê̠es ye' i chè ie e'ta̠ ye' wö́ulâne̠ mò̠ki̠ ñê̠es ye' i chè ie en aquel entonces estudié de verdad así como le digo train -bribri data/bribri/train/bribri000384.wav ma̠ si̠wa̠' tsö́k erë ma̠ se' wö̂ikèke̠ e' ku̠é̠ki̠ ma̠ si̠wa̠' tsö́k erë ma̠ se' wö̂ikèke̠ e' ku̠é̠ki̠ pues escuchando el conocimiento para soplar a la persona train -bribri data/bribri/train/bribri000385.wav yì tö be' wö́ulâo̠ yì tö be' wö́ulâo̠ quién le enseñó ? train -bribri data/bribri/train/bribri000386.wav yì tö yì tö quién ? train -bribri data/bribri/train/bribri000387.wav yì yì tö be' wö́ulâo̠mi̠ yì yì tö be' wö́ulâo̠mi̠ quién , quién le empezó a enseñar ? train -bribri data/bribri/train/bribri000388.wav é̠ma̠ ma̠ raúl méndez e' tö ye' wö́ulâo̠ é̠ma̠ ma̠ raúl méndez e' tö ye' wö́ulâo̠ sí pues Raúl Méndez , él me enseñó train -bribri data/bribri/train/bribri000389.wav be' wa̠ i ujchè̠n be' wa̠ i sú̠rule kë́këpa ñe̠' be' wa̠ i ujchè̠n be' wa̠ i sú̠rule kë́këpa ñe̠' usted sabe ? usted conoce a ese señor ? train -bribri data/bribri/train/bribri000390.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000391.wav à̠ bueno e' tö à̠ bueno e' tö ah ! bueno ese es train -bribri data/bribri/train/bribri000392.wav e' tö ye' a̠ i pàka' tö ñê̠es ñê̠es ñê̠es ñê̠es i ma̠ si̠wa̠' dör ñê̠es si̠wa̠' bikéitsèke̠ ñê̠es si̠wa̠' yàli e' tö ye' a̠ i pàka' tö ñê̠es ñê̠es ñê̠es ñê̠es i ma̠ si̠wa̠' dör ñê̠es si̠wa̠' bikéitsèke̠ ñê̠es si̠wa̠' yàli ese me lo explicó que así , así , así , así , pues el conocimiento es así , el conocimiento se practica así , el conocimiento por lo menos train -bribri data/bribri/train/bribri000393.wav se' wö̂ikèke̠ wè̠s e' kiàne̠ apàke ké̠we se' wö̂ikèke̠ wè̠s e' kiàne̠ apàke ké̠we como se sopla a una persona , eso se debe explicar primero train -bribri data/bribri/train/bribri000394.wav érë ta̠ alatsítsi wö̂ikmi̠ be'r ké̠we érë ta̠ alatsítsi wö̂ikmi̠ be'r ké̠we pero primero usted empezó soplando a niños train -bribri data/bribri/train/bribri000395.wav alàtsítsi e' wö̂ikèke̠ ké̠we wö̂ik bitu̠ ké̠we alàtsítsi e' wö̂ikèke̠ ké̠we wö̂ik bitu̠ ké̠we los niños , esos se soplan primero , vienen a soplarse primero train -bribri data/bribri/train/bribri000396.wav é wé̠ wö̂ike wé̠ wö̂ìna̠ tka' tawàlia ki̠ ì kí̠ e' ta̠ ñé̠es kë́këpala é wé̠ wö̂ike wé̠ wö̂ìna̠ tka' tawàlia ki̠ ì kí̠ e' ta̠ ñé̠es kë́këpala algunos se soplan , algunos se soplan contra la gripe nada más , luego otros adultos train -bribri data/bribri/train/bribri000397.wav kë́këpala wö̂ike sö dawè ki̠ a̠ñì̠es àlim ki̠ ì a̠ e' ta̠ pa se' kià̠na̠ i̠a̠ se'r wö̂ikèke̠ i̠a̠ ka̠nè̠bleke̠ i̠a̠ kë́këpala wö̂ike sö dawè ki̠ a̠ñì̠es àlim ki̠ ì a̠ e' ta̠ pa se' kià̠na̠ i̠a̠ se'r wö̂ikèke̠ i̠a̠ ka̠nè̠bleke̠ i̠a̠ los adultos los soplamos por las enfermedades entre ellas el reumatismo y otras entonces si la persona quiere nosotros la soplamos , le hacemos el trabajo train -bribri data/bribri/train/bribri000398.wav ukö̀ skà ukö̀ skà por último train -bribri data/bribri/train/bribri000399.wav ukö̀ skà ta̠ ñê̠es sö se' kë́këpa ñe̠' wö̂ikèke̠ ukö̀ skà ta̠ ñê̠es sö se' kë́këpa ñe̠' wö̂ikèke̠ por último y de esa manera nosotros soplamos a nuestros mayores train -bribri data/bribri/train/bribri000400.wav e'ta̠ kö̀chi ie ie wö̂ike kiàna̠ krò kiè ie kiàna̠ wö̂ike porque e' dawè ta̠' ë̀me̠ e'ta̠ kö̀chi ie ie wö̂ike kiàna̠ krò kiè ie kiàna̠ wö̂ike porque e' dawè ta̠' ë̀me̠ en aquel entonces teníamos que soplar a los cerdos , se necesitaba soplar todo tipo de pollos porque tienen enfermedades también train -bribri data/bribri/train/bribri000401.wav entonces e' wö̂ike kiàna̠ sa̠wé̠ kiàna̠ chìchi ma̠ irir ma̠ bàka ma̠ irir kabàiö ma̠ irir ma̠ e' kiàna̠ ka̠nè̠ble wé̠ i dawè ku̠é̠ki̠ entonces e' wö̂ike kiàna̠ sa̠wé̠ kiàna�� chìchi ma̠ irir ma̠ bàka ma̠ irir kabàiö ma̠ irir ma̠ e' kiàna̠ ka̠nè̠ble wé̠ i dawè ku̠é̠ki̠ entonces aquel necesita soplarse , se necesita ver pues si es perro , pues si es vaca , si es caballo , porque se necesita trabajar por cada enfermedad train -bribri data/bribri/train/bribri000402.wav dawè ku̠é̠ki̠ porque íyiwak mí̠k dawè tso' i wák mí̠k a̠ñì̠ e's e' kiàna̠ ka̠nè̠ble dawè ku̠é̠ki̠ porque íyiwak mí̠k dawè tso' i wák mí̠k a̠ñì̠ e's e' kiàna̠ ka̠nè̠ble por enfermedad porque los propios animales contraen la enfermedad entre ellos , de modo que hace falta curarlos train -bribri data/bribri/train/bribri000403.wav éjkë éjkë ka̠nè̠blök ye' bák ie' ie' kalö̀ mi̠k éjkë éjkë ka̠nè̠blök ye' bák ie' ie' kalö̀ mi̠k de igual a igual , yo anduve trabajando junto a él train -bribri data/bribri/train/bribri000404.wav ie' ta̠ ie' ta̠ con él train -bribri data/bribri/train/bribri000405.wav e'ta̠ e' o̠'mi̠k ta̠ kàlkö dóma̠le̠ se' ka̠nè̠wo̠ irir ì dawè e'ta̠ e' o̠'mi̠k ta̠ kàlkö dóma̠le̠ se' ka̠nè̠wo̠ irir ì dawè además de esto cuáles son las plantas que curan las enfermedades train -bribri data/bribri/train/bribri000406.wav dawè ki̠ dör dawè ichö́kle ki̠ e'ta̠ ta̠î̠ i ró wa̠ dawè ki̠ dör dawè ichö́kle ki̠ e'ta̠ ta̠î̠ i ró wa̠ para las enfermedades , para las enfermedades propias son muchas las que se usan train -bribri data/bribri/train/bribri000407.wav shirë́kö sû̠ klòkö sû̠ shu̠lé̠ kö̀ sû̠ sö̀kkö sû̠ e'rö í̠ma̠ bua'ë kiàna̠ dapáwe̠ma̠le̠ kàlkö páliu̠köl shirë́kö sû̠ klòkö sû̠ shu̠lé̠ kö̀ sû̠ sö̀kkö sû̠ e'rö í̠ma̠ bua'ë kiàna̠ dapáwe̠ma̠le̠ kàlkö páliu̠köl hojas de pasmo , hojas de anisillo , hojas de guayabo , hojas de zacate de limón , como son muy buenas hace falta estar juntando las hojas para hacer sudar train -bribri data/bribri/train/bribri000408.wav aîkö aîkö sainillo train -bribri data/bribri/train/bribri000409.wav e'ta̠ aîkö bitù̠ke̠ma̠le̠ e' kiàna̠ tsè̠ e'ta̠ aîkö bitù̠ke̠ma̠le̠ e' kiàna̠ tsè̠ entonces se necesita llevar el sainillo train -bribri data/bribri/train/bribri000410.wav bítkuak bítkuak cuántos ? train -bribri data/bribri/train/bribri000411.wav aîkö kiàna̠ wè̠s ta̠ bö́tkuak aîkö kiàna̠ wè̠s ta̠ bö́tkuak de sainillo se requiere como dos manojos train -bribri data/bribri/train/bribri000412.wav bítkuak aîkö bítkuak aîkö cuántos manojos de sainillos ? train -bribri data/bribri/train/bribri000413.wav aîkö dör tkë́yök aîkö dör tkë́yök son cuatro variedades de sainillo train -bribri data/bribri/train/bribri000414.wav aîkö tso' dör sìtla wö̂iko aîkö tso' dör sìtla wö̂iko hay un sainillo para soplar el cólico train -bribri data/bribri/train/bribri000415.wav étkuak dör àlim wö̂iko étkuak dör àlim wö̂iko otro es para soplar el reumatismo train -bribri data/bribri/train/bribri000416.wav étkuak dör tawàlia wö̂iko étkuak dör tkabë̀ tö se' kuéwa̠ ése wö̂iko étkuak dör tawàlia wö̂iko étkuak dör tkabë̀ tö se' kuéwa̠ ése wö̂iko otro es para soplar gripe , otro es para soplar la mordedura de serpiente train -bribri data/bribri/train/bribri000417.wav ie'par tkë́yök e' ta̠ ie'par tkë́yök e' ta̠ son cuatro variedades entonces train -bribri data/bribri/train/bribri000418.wav e'ta̠ be' tsî̠ a̠ i âr ki̠ e'ta̠ be' tsî̠ a̠ i âr ki̠ y eso que está colgando a su espalda train -bribri data/bribri/train/bribri000419.wav e' e' eso train -bribri data/bribri/train/bribri000420.wav wè̠s i' i' dör wè̠s i' i' dör cómo es este , este train -bribri data/bribri/train/bribri000421.wav i' i' dör i' i' dör esto , esto es train -bribri data/bribri/train/bribri000422.wav í̠e̠ i tso' í̠e̠ i tso' aquí hay esto train -bribri data/bribri/train/bribri000423.wav e'tk e'tk e'tk e'tk ña̠ i apàkö e'tk e'tk e'tk e'tk e'tk e'tk e'tk ña̠ i apàkö e'tk e'tk e'tk me explica uno por uno , uno por uno , uno por uno train -bribri data/bribri/train/bribri000424.wav i' dör sìtla i̠a̠ i' dör sìtla i̠a̠ este es para el cólico train -bribri data/bribri/train/bribri000425.wav í̠e̠ dör sìtla icha e'ta̠ i' dör e' dör dawè dawè bulù icha se' tsítsipala í̠e̠ dör sìtla icha e'ta̠ i' dör e' dör dawè dawè bulù icha se' tsítsipala aquí es para el propio cólico , luego esto es , aquello es para el dueño de la enfermedad de nuestros pequeñitos train -bribri data/bribri/train/bribri000426.wav kë̀ se' talâr i̠a̠ e' a̠ ë̀me̠ i dör tso' dayë̀ pàtu pú̠ kö̀ irö̀ kö̀ e'rö ma̠ cómo se llama kë̀ se' talâr i̠a̠ e' a̠ ë̀me̠ i dör tso' dayë̀ pàtu pú̠ kö̀ irö̀ kö̀ e'rö ma̠ cómo se llama para los que no están creciendo , esto es: pato de mar , pluma de águila , pluma de gavilán norteño , esto es pues como se llama train -bribri data/bribri/train/bribri000427.wav kayö́ kö̀ e'rö ma̠ dùsi̠a̠ kö̀ kayö́ kö̀ e'rö ma̠ dùsi̠a̠ kö̀ pluma de loro , esto es pues , pluma de pava ? train -bribri data/bribri/train/bribri000428.wav dùsi̠a̠ kö̀ dùsi̠a̠ kö̀ pluma de pava train -bribri data/bribri/train/bribri000429.wav dùsi̠a̠ kö̀ kayö́ pík e'rö í̠ma̠ yàli í̠ma̠ kiè ku̠ka̠' ku̠ka̠' kö̀ dùsi̠a̠ kö̀ kayö́ pík e'rö í̠ma̠ yàli í̠ma̠ kiè ku̠ka̠' ku̠ka̠' kö̀ pluma de pava , ala de loro , esto es cómo se llama , cómo se llama lapa , pluma de lapa train -bribri data/bribri/train/bribri000430.wav e' wö́ni̠k i' dör í̠e̠ i ta̠' dör pulë̀ dayë̀ pulë̀ e' wö́ni̠k i' dör í̠e̠ i ta̠' dör pulë̀ dayë̀ pulë̀ dentro están estas , aquí hay conchas , conchas de mar train -bribri data/bribri/train/bribri000431.wav e' dör se' tsítsipala i̠a̠ se' tsítsipa kalö'wo̠ e' dör se' tsítsipala i̠a̠ se' tsítsipa kalö'wo̠ ese es para nuestros niñitos , para salvar a nuestros pequeñitos train -bribri data/bribri/train/bribri000432.wav i tso' ák ák shù̠ mâ̠tkle i tso' ák ák shù̠ mâ̠tkle está esta piedra , la piedra con marca en el centro train -bribri data/bribri/train/bribri000433.wav e' dör tsítsipala apàto e' dör tsítsipala apàto eso es para frotar a los pequeñitos train -bribri data/bribri/train/bribri000434.wav e'rö i tso' e'rö i tso' también hay train -bribri data/bribri/train/bribri000435.wav ì skà ì skà qué más train -bribri data/bribri/train/bribri000436.wav pulë̀ dör pulë̀ na̠mù̠ akà na̠mù̠ talók akà pulë̀ dör pulë̀ na̠mù̠ akà na̠mù̠ talók akà concha , cocha , tigre , diente de tigre , diente de lagarto train -bribri data/bribri/train/bribri000437.wav wé̠ ñe̠' talók akà wé̠ ñe̠' talók akà cuál es el diente de lagarto ? train -bribri data/bribri/train/bribri000438.wav talók akàla tër sé̠ wé̠alè talók akàla tër sé̠ wé̠alè el diente de lagarto debe estar en algún lugar train -bribri data/bribri/train/bribri000439.wav pulë̀ pulë̀ i ukö̀ pà̠rlor ma̠ pulë̀ pulë̀ i ukö̀ pà̠rlor ma̠ las conchas , las conchas están rotas en pedazos train -bribri data/bribri/train/bribri000440.wav kë̀ kë̀ i wë́ ta̠ i̠a̠ no no kë̀ i wë́ ta̠ i̠a̠ kë̀ kë̀ i wë́ ta̠ i̠a̠ no no kë̀ i wë́ ta̠ i̠a̠ no , no se ve , no no , no se ve train -bribri data/bribri/train/bribri000441.wav i tso' kàlkö i kièke̠ cómo se llama í̠ma̠ i kièke̠ í̠ma̠ i kièke̠ jueputa si̠nà̠s kö̀ i tso' kàlkö i kièke̠ cómo se llama í̠ma̠ i kièke̠ í̠ma̠ i kièke̠ jueputa si̠nà̠s kö̀ hay hojas llamadas , como se llama como , se llama como , se llama , jueputa , un tipo de planta train -bribri data/bribri/train/bribri000442.wav si̠nà̠s kö si̠nà̠s kö si̠nà̠s kö vea i bakèla i bakè si̠nà̠s kö si̠nà̠s kö si̠nà̠s kö vea i bakèla i bakè un tipo de planta , un tipo de planta , un tipo de planta , vea la empaco , empaco train -bribri data/bribri/train/bribri000443.wav í̠ma̠ e' kiè í̠ma̠ e' kiè cómo se llama ? train -bribri data/bribri/train/bribri000444.wav e' kièke̠ bika' e' dör yë̀ñapala ë̀ pàtököl ie e' kièke̠ bika' e' dör yë̀ñapala ë̀ pàtököl ie ese se llama bika' , eso es para frotar únicamente a los chiquillos train -bribri data/bribri/train/bribri000445.wav e' wö̀ ie e'ta̠ sé̠ àlim icha dör a̠wí̠ âr ki̠ e' e' wö̀ ie e'ta̠ sé̠ àlim icha dör a̠wí̠ âr ki̠ e' eso es una fruta , y eso es para el reumatismo , y aquel que está colgando eso train -bribri data/bribri/train/bribri000446.wav e' e' pàkö a̠ñì̠es e' e' pàkö a̠ñì̠es ese explíquelo también train -bribri data/bribri/train/bribri000447.wav i skà wéblö i skà wéblö otra vea train -bribri data/bribri/train/bribri000448.wav àlim icha dör àlim icha dör para el reumatismo train -bribri data/bribri/train/bribri000449.wav yö i tsè̠bitu̠ sa̠wè̠ bö yö i tsè̠bitu̠ sa̠wè̠ bö lo traigo para que lo veas train -bribri data/bribri/train/bribri000450.wav ì dalé ì dalé detrás ? train -bribri data/bribri/train/bribri000451.wav érë ta̠ í̠e̠ be' ujtö́ tsî̠ne̠t krá i' wö́rki̠ érë ta̠ í̠e̠ be' ujtö́ tsî̠ne̠t krá i' wö́rki̠ pero hable aquí cerca siempre de esto train -bribri data/bribri/train/bribri000452.wav àlim icha dör kuë̀ àlim icha dör àlim icha dör kuë̀ àlim icha dör la tortuga es para el reumatismo , para el reumatismo train -bribri data/bribri/train/bribri000453.wav í̠ma̠ i' dör yàli ma̠ wì̠m í̠ma̠ i' dör yàli ma̠ wì̠m como este es pues mono congo train -bribri data/bribri/train/bribri000454.wav wìm wìm mono congo train -bribri data/bribri/train/bribri000455.wav wìm i dör í̠ma̠ kachúk wìm i dör í̠ma̠ kachúk mono congo , este es martilla train -bribri data/bribri/train/bribri000456.wav kachúk alö̀buk talók urrì na̠mù̠ dakòlum stsí kachúk alö̀buk talók urrì na̠mù̠ dakòlum stsí martilla , tolomuco , lagarto , oso hormiguero , tigre , puma , pizote train -bribri data/bribri/train/bribri000457.wav ajá ajá ajá train -bribri data/bribri/train/bribri000458.wav éjkë àlim àlim apàto éjkë àlim àlim apàto todo esto es para frotar el reumatismo , el reumatismo train -bribri data/bribri/train/bribri000459.wav e' ta̠ i' e' ta̠ i' y esto train -bribri data/bribri/train/bribri000460.wav à e' dör pulë̀ e' dör à e' dör pulë̀ e' dör ah esas son conchas , esas son train -bribri data/bribri/train/bribri000461.wav dayë̀ pulë̀ ma̠nè̠te̠ e' dör ye' a̠ e' dör ie'pa ë̀ wàpie dayë̀ pulë̀ ma̠nè̠te̠ e' dör ye' a̠ e' dör ie'pa ë̀ wàpie esas son conchas de mar traídas , para mí esas son esas son compañeras de ellos train -bribri data/bribri/train/bribri000462.wav ujú ujú ujú train -bribri data/bribri/train/bribri000463.wav e'rör ie'pa ë̀ wàpie e'rör ie'pa ë̀ wàpie esas son compañera de ellos train -bribri data/bribri/train/bribri000464.wav ês i biké a̠ i tso' ês i biké a̠ i tso' así estas están en su canasta train -bribri data/bribri/train/bribri000465.wav e'r ie'pa ë̀me̠ e' dör dawè bulù àlim apàyo àlim àlim apàto u̠jú̠ e'r ie'pa ë̀me̠ e' dör dawè bulù àlim apàyo àlim àlim apàto u̠jú̠ esas son únicamente para los dueños de las enfermedades: para frotar el reumatismo , para frotar el reumatismo train -bribri data/bribri/train/bribri000466.wav tö́ tö́ sí train -bribri data/bribri/train/bribri000467.wav e'ta̠ wé̠s i batséi tsè̠ke̠ e'ta̠ wé̠s i batséi tsè̠ke̠ entonces cuál es la dieta que se lleva train -bribri data/bribri/train/bribri000468.wav í̠e̠ í̠e̠ í̠e̠ tsî̠ne̠t í̠e̠ í̠e̠ í̠e̠ tsî̠ne̠t aquí , aquí , aquí cerca train -bribri data/bribri/train/bribri000469.wav ì batséi tsè̠ke̠ àlim ki̠ dìba ku̠é̠ki̠ ì batséi tsè̠ke̠ àlim ki̠ dìba ku̠é̠ki̠ qué dieta sigue ? para el reumatismo es no asolearse train -bribri data/bribri/train/bribri000470.wav porque dìba tö dìba dìba a̠ se' iki'wè̠ka̠ irir entonces kë̀ se' rë kë̀ dawè rë kë̀ se' dë' iska bua' porque dìba tö dìba dìba a̠ se' iki'wè̠ka̠ irir entonces kë̀ se' rë kë̀ dawè rë kë̀ se' dë' iska bua' porque el calor , el calor , el calor nos causa salpullido , entonces no se llega , no se llega a la enfermedad , no se llega bien train -bribri data/bribri/train/bribri000471.wav entonces se' se' tö i yàli wé̠ma̠le̠ tsé̠mi̠ tsule' e'ta kë̀ i wà shù̠aline̠ e' ku̠é̠ki̠ bikéitse batsé kiàna̠ wé̠shke̠ entonces se' se' tö i yàli wé̠ma̠le̠ tsé̠mi̠ tsule' e'ta kë̀ i wà shù̠aline̠ e' ku̠é̠ki̠ bikéitse batsé kiàna̠ wé̠shke̠ entonces nosotros , nosotros si esas cosas las tratamos siempre como broma , entonces no se soluciona , por eso la dieta se debe llevar en la casa train -bribri data/bribri/train/bribri000472.wav ajá dìba ki̠ ì ki̠ ö bukulú ki̠ ì ki̠ se'r i kiè bukulú ki̠ ì ki̠ ajá ña̠là̠ batà ki̠ ì ki̠ e' batséi tse̠ke̠ ês ajá dìba ki̠ ì ki̠ ö bukulú ki̠ ì ki̠ se'r i kiè bukulú ki̠ ì ki̠ ajá ña̠là̠ batà ki̠ ì ki̠ e' batséi tse̠ke̠ ês ajá , nada de sol o nada de tabú , nosotros lo llamamos tabú , nada de eso , ajá ! al final de camino nada , se suele llevar esa dieta train -bribri data/bribri/train/bribri000473.wav íyi katúr ki̠ íyi íyi dayë̀ ki̠ íyi klö́m klö́bli íyi katúr ki̠ íyi íyi dayë̀ ki̠ íyi klö́m klö́bli alimentos asados , alimentos con sal , plátano , plátano maduro train -bribri data/bribri/train/bribri000474.wav e'ta̠ chkö̀ ie e'ta̠ chkö̀ ie entonces como es la comida ? train -bribri data/bribri/train/bribri000475.wav chkö̀ ie e'ta̠ sö i̠ ñé̠ sé̠se̠ sé̠se̠la chkö̀ ie e'ta̠ sö i̠ ñé̠ sé̠se̠ sé̠se̠la la comida entonces nosotros la comemos simple , simplecito train -bribri data/bribri/train/bribri000476.wav e'ta̠ e' ñé̠ sö yulár yè sö i yè sö tö́ u̠jú̠ tö́ e'ta̠ e' ñé̠ sö yulár yè sö i yè sö tö́ u̠jú̠ tö́ entonces la comemos , bebemos atol , lo bebemos uju ! sí train -bribri data/bribri/train/bribri000477.wav ka̠nè̠blök ikuö̀ kuáblök átuwö kuáblök ali' kuáblök buë' kuá kuáblök klö́m kuá kuáblök ês ês ka̠nè̠blök ikuö̀ kuáblök átuwö kuáblök ali' kuáblök buë' kuá kuáblök klö́m kuá kuáblök ês ês trabajando sembrando maíz , sembrando frijoles , sembrando yuca , sembrando matas de tiquisque , sembrando matas de plátano , así , así train -bribri data/bribri/train/bribri000478.wav e' mí̠ke̠ ka̠nè̠ yulö́k ka̠nè̠ kù̠na̠ wé̠ rö ése ka̠nè̠blök sa' a̠ chkö́köl ie e' mí̠ke̠ ka̠nè̠ yulö́k ka̠nè̠ kù̠na̠ wé̠ rö ése ka̠nè̠blök sa' a̠ chkö́köl ie ese va buscando trabajo , encuentra trabajo donde sea para trabajar , para que nosotros comamos train -bribri data/bribri/train/bribri000479.wav e' ku̠é̠ki̠ ta̠ e' kë̀ ka̠nè̠blöke̠ wé̠alê e̠' ie'pa sa̠ ka̠nè̠ kù̠na̠ e̠' rö e' ku̠é̠ki̠ ta̠ e' kë̀ ka̠nè̠blöke̠ wé̠alê e̠' ie'pa sa̠ ka̠nè̠ kù̠na̠ e̠' rö por eso él no trabaja sino ahí donde ellos encuentran trabajo train -bribri data/bribri/train/bribri000480.wav el muchacho hasta ta̠î̠ akë́chkeël ka̠nè̠blöke̠ a̠ñì̠ e's êskapë u̠jú̠ el muchacho hasta ta̠î̠ akë́chkeël ka̠nè̠blöke̠ a̠ñì̠ e's êskapë u̠jú̠ el muchacho hasta el más mayor trabajan también así uju ! train -bribri data/bribri/train/bribri000481.wav ë́ i tsîr i tsîrlaël e' tso' stsa'wö sa̠ú̠k colegio ajá ë́ i tsîr i tsîrlaël e' tso' stsa'wö sa̠ú̠k colegio ajá por lo menos el menor , el menor está estudiando en el colegio ajá ! train -bribri data/bribri/train/bribri000482.wav e' ka̠nè̠blöke̠ a̠ñì̠ e's e' ka̠nè̠blö ta̠ a̠ñì̠ e's e' ka̠nè̠blöke̠ a̠ñì̠ e's e' ka̠nè̠blö ta̠ a̠ñì̠ e's ese también trabaja así , ese también tiene que trabajar así train -bribri data/bribri/train/bribri000483.wav sa' wö̀blane̠ ka̠nè̠blök átuwö kuáblök buë' kuá kuáblök klö́m kuáblök ikuö̀ kuáblök ñè̠ sa' tö sa' wö̀blane̠ ka̠nè̠blök átuwö kuáblök buë' kuá kuáblök klö́m kuáblök ikuö̀ kuáblök ñè̠ sa' tö nosotros aprendimos a trabajar , a sembrar frijoles , a sembrar matas de tiquisque , a sembrar plátano , a sembrar maíz para comer nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000484.wav kë̀ sa' ka̠nè̠blö e' ta̠ ì ñè̠ke̠ sa' tö e' ku̠é̠ki̠ ujú kë̀ sa' ka̠nè̠blö e' ta̠ ì ñè̠ke̠ sa' tö e' ku̠é̠ki̠ ujú por eso si no trabajamos qué comemos ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000485.wav ulìta̠ne̠ ë̀ sa' ka̠nè̠blöke̠ sa' yë́ ta̠ sa' a̠mì̠ ta̠ á̠jà̠ ulìta̠ne̠ ë̀ sa' ka̠nè̠blöke̠ sa' yë́ ta̠ sa' a̠mì̠ ta̠ á̠jà̠ todos nosotros trabajamos con nuestro papá nuestra mamá ajá ! train -bribri data/bribri/train/bribri000486.wav ì ku̠é̠ki̠ na̠i̠'chka kë̀ katàne̠ se' ulìta̠ne̠ a̠ ì ku̠é̠ki̠ na̠i̠'chka kë̀ katàne̠ se' ulìta̠ne̠ a̠ por qué la carne de danta no es comida por todos nosotros train -bribri data/bribri/train/bribri000487.wav à̠a̠ na̠i̠'chka à̠a̠ na̠i̠'chka ah ! carne de danta train -bribri data/bribri/train/bribri000488.wav ajá ajá ajá ! train -bribri data/bribri/train/bribri000489.wav e's sa' i̠a̠ kë̀ na̠i̠'chka a̠mè̠ne̠a̠t katè e's sa' i̠a̠ kë̀ na̠i̠'chka a̠mè̠ne̠a̠t katè así la carne de danta no se dejó para que nosotros la comamos train -bribri data/bribri/train/bribri000490.wav porque icha sa' i̠a̠ ta̠ icha na̠i̠'chka na̠i̠' ñe̠' rö icha sa' yàmi̠pa porque icha sa' i̠a̠ ta̠ icha na̠i̠'chka na̠i̠' ñe̠' rö icha sa' yàmi̠pa porque para nosotros la carne de danta , esa danta es nuestra familia train -bribri data/bribri/train/bribri000491.wav ujú ujú ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000492.wav ujú ujú ujú ! train -bribri data/bribri/train/bribri000493.wav e' ku̠é̠ki̠ sa' ditsö̀wöpa kë̀ a̠ na̠i̠' a̠mè̠ne̠a̠t katè sa' i̠a̠ ñá̠ irir e' ku̠é̠ki̠ sa' ditsö̀wöpa kë̀ a̠ na̠i̠' a̠mè̠ne̠a̠t katè sa' i̠a̠ ñá̠ irir por eso a nuestros clanes no se les dejó que coman la danta , para nosotros es impura train -bribri data/bribri/train/bribri000494.wav wé̠ rö be' ditséwö wé̠ rö be' ditséwö cuál es su clan ? train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000000.wav ahsi mUhano niaye tUle ahsi mUhano niaye tUle foi subindo no oco train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000001.wav o ~so'opUpe'le du'se o, ~so'opUpe'le du'se 'como e'? ele nao sai, nao?' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000002.wav no'opUnu U'mUano ~sayano ~sayanonaha buupe no'opUnu U'mUano ~sayano, ~sayanonaha buupe 'onde e' que ele esta?' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000003.wav nee yalia dihaa'taedaaye nee yalia dihaa'taedaaye nem morreu, nem sinal train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000004.wav nee ti niino bo'do manieno nee ti niino bo'do manieno tinha nem um sinal, nada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000005.wav de muhi tido neali pitiawa'ayenaha de muhi tido neali pitiawa'ayenaha mesmo que nao consegiu, a folha acabou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000006.wav cho buu ~pulita ~e'meo dUhkamahanado niiaye mai mUnano cho! buu ~pulita ~e'meo dUhkamahanado niiaye mai mUnano 'esse cotia esta aguentando a famaca' disse papai finado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000007.wav aU yo'o ~keedihoUtha mU'Uleta niinaha ti siminUkonipUna aU, yo'o ~keedihoUtha mU'Uleta niinaha, ti siminUkonipUna 'bom, vou derrubar voce (cotia)' pensou e comecou derrubar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000008.wav ti sa'alipU ~kee~saayenaha ti sa'alipU ~kee~saayenaha comecou a cortar as raizes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000009.wav ~kee~saa pUapedi ~keeka'a ~kee~saa pUapedi ~keeka'a comecou derrubar dos dois lados e foi cortando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000010.wav du'tuwa'a dihawa'aye du'tuwa'a dihawa'aye ate que emfim, derrubou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000011.wav tUasa doko mani wa'ikUna ~wehei sayedo ka'me mededo tUasa doko, mani wa'ikUna ~wehei sayedo ka'me mededo acabou de derrubar, 'quando a gente mata um bicho, temos costume train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000012.wav ~yUmU mahkakedi dUtedo wa'anaha ~yUmU mahkakedi dUtedo wa'anaha tiramos palha de bacabeira' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000013.wav tonaha palisUteye ~sio~soayeta tonaha palisUteye ~sio~soayeta fez bolao, amarrou, botou dentro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000014.wav ~si'o~so te yoaropU bU'dUa ~so'obaropU tu'ayenaha ~si'o~so, te yoaropU bU'dUa ~so'obaropU tu'ayenaha empurrou dentro, ate la longe, ate empatar (entao o bicho estava la) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000015.wav ti keanaha nUmUke me'na ti keanaha, nUmUke me'na com as folhas de bacaba train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000016.wav tole keobodo ~o'ota aU ~o'ota dUteitanaha nii dU'te~saayenaha tole keobodo ~o'ota aU, ~o'ota dUteitanaha nii dU'te~saayenaha entao ele viu (que estava la), ele fez sinal no lugar (medindo) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000017.wav ~io yU'U phako mUnano ~i'ya duhkuaye tido dU'tewe~gU ~io yU'U phako mUnano ~i'ya, duhkuaye tido dU'tewe~gU entao a velha ficou la olhando, vendo ele cortando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000018.wav dU'tewee ~sa'a dU'tewee ~sa'a foi cortando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000019.wav ~o'ota tomehe tu'ali nii ~yuhsomaye ~o'ota tomehe tu'ali nii, ~yuhsomaye 'pode ser que esteja aqui' e botou (mao) dentro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000020.wav buu maniedaye diepe ~sayahali tido ~yuhso yU'duodUado ni maaye ~so'okUno yoakUnopUnaha buu maniedaye diepe ~sayahali , tido ~yuhso yU'duodUado ni maaye ~so'okUno yoakUnopUnaha botou mao mas tinha nada, entao enfiou o braco inteiro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000021.wav o topU tido buu ~sayali ihiaye o! topU, tido buu ~sayali ihiaye la dentro, sentiu que ele estava la train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000022.wav tido maine ba'keo~kaayenaha ~o'owa'ado tido maine ba'keo~kaayenaha ~o'owa'ado e a cotia mordeu bem aqui train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000023.wav omoka omopiada'poto omoka, omopiada'poto bem no meio da mao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000024.wav ta kU mai mUnano ~ke'nono bohkasaka'aye ta kU! mai mUnano ~ke'nono bohkasaka'aye deu mordida bem acertada no papai finado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000025.wav akU yU'Ule ba'kekã~ga a'lido niiaya wehewio ma'ye tido akU! yU'Ule ba'kekã~ga, a'lido niiaya wehewio ma'ye tido 'me mordeu, seu safado!' e puxou com forca para ver se vinha junto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000026.wav ~tUawiodo ~tUawiodo puxando para fora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000027.wav cho ~kUta~ye'e~saka'aye buu~ya cho! ~kUta~ye'e~saka'aye buu~ya ele (cotia) ficou seguro la dentro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000028.wav ti sopeka ~wihawi'doka'a ti sopeka ~wihawi'doka'a veio so pouquinho e sentiu que estava saindo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000029.wav wi'idoa'tanaha ya'awe dekeoka'aye wi'idoa'tanaha ya'awe dekeoka'aye chegou pertinho, e largou da mao dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000030.wav ya'aweka'a omasaa wa'aye ya'aweka'a omasaa wa'aye largou e foi embora la para dentro de novo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000031.wav akUUUU ihieda dii akUUUU! ihieda dii 'ai, esta saindo muito sangue' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000032.wav ~ko'no~kuaye tide ~ko'no~kuaye tide como se fosse mijando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000033.wav ~ko'ano ~ko'ano jogando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000034.wav ~ya putiadowa'a yU'U nii ~ya, putiadowa'a yU'U nii 'estou passando muito mal' disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000035.wav tide akU niinaha tide akU niinaha 'ai' disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000036.wav ~o'osanaha aka ~yatubUdUado ni ma'yeeta a'li omokapedenaha ~o'osanaha aka ~yatubUdUado ni ma'yeeta, a'li omokapedenaha ele sentiu a dor na mao mordida, e foi apoiando com a outra mao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000037.wav ~na pUtiado wa'a~kayUa bUkUo wi'e~ka'a yU'Ule buu ba'keka'a niiaye ~na pUtiado wa'a~kayUa bUkUo wi'e~ka'a yU'Ule buu ba'keka'a niiaye 'puxa, minha velha, eu sim estou passando muito mal, cotia me mordeu' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000038.wav ~yatubUdUa me'no to pehta a'ta~ka koyatado ~yatubUdUa me'no, to pehta a'ta~ka koyatado foi la apoiando e nao reparou a formigao (tucandira) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000039.wav petale ~yapuawa'ayeta ti simiwaku bu'ibUrUtadonaha petale ~yapuawa'ayeta ti simiwaku bu'ibUrUtadonaha foi botou a mao bem em cima do tucandira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000040.wav tido ~yapua wa'anaha nee tUhodo basiedadi nii tido ~yapua wa'anaha, nee tUhodo basiedadi nii aquele tocandira mordeu ele, nao sabia que lado doia mais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000041.wav buu buu kaminope~gU tido ba'kedido saadii wiha buu, buu kaminope~gU tido ba'kedido saadii wiha a mordida da cotia estava saindo sangue train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000042.wav a'riye pehta pe'e~gU saa puninaha a'riye pehta pe'e~gU, saa puninaha mordida do tocandira tambem doia demais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000043.wav ne ke'no pUapedi ~o'osaa wa'a~ka'dU yU'Ua niidinaha ne ke'no, pUapedi ~o'osaa wa'a~ka'dU yU'Ua niidinaha sentiu dor dos dois lados train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000044.wav aka bUkUo mU'U ~weheoa'taayanaha nimi niidi aka! bUkUo mU'U ~weheoa'taayanaha nimi niidi 'entao velha, vem matar cotia voce' disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000045.wav ne ~wehemasiedali numino ~kUnUonota ihikami tido niidi ~wehemasieda booli a'likodo niidi ne ~wehemasiedali numino, ~kUnUonota, ihikami tido niidi, ~wehemasieda booli a'likodo niidi nem ela consegiu matar, nem sabia, mesmo sendo ela desana, assim mesmo nao consegiu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000046.wav aU nii ~yumukee dU'te dekeo ~aliati'po dekeo ~siodekesoUta niidi aU nii, ~yumukee dU'te dekeo, ~aliati'po, dekeo ~siodekesoUta niidi 'entao bom,' viu que ela nao consegiu nada e ele cortou outra palha de novo, enrolou e empurrou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000047.wav o ba'ketUasalita niidi o! ba'ketUasalita niidi ele (cotia) mordeu na palha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000048.wav tido ba'ke wetidi ba'kegU ~i'ya wehewionaha niidi tu'tUado me'na wehewio tido ba'ke, (wetidi) ba'kegU ~i'ya, wehewionaha niidi, tu'tUado me'na wehewio... viu que estava mordendo e comecou a puxar com forca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000049.wav to ~yuu wihatali niidi ~yuu wihatha ~o'o wihawii'pehagUnaha di'i~phi me'na dU'tenaha niidi to ~yuu wihatali niidi, ~yuu wihatha ~o'o wihawii'pehagUnaha di'i~phi me'na dU'tenaha niidi puxou ate que enfim veio para fora, a cabeca para fora, e cortou com o tercado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000050.wav ~osaye ~weheiya niidi ~osaye ~weheiya niidi assim consegiu matar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000051.wav wa'ikUna ~wehe ~naalito niidi wa'ikUna ~wehe ~naalito niidi para matar bicho, nao e' tao facil train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000052.wav ~saa wa'etidi ojodo mai mUnano ~saa wa'etidi ojodo mai mUnano assim aconteceu com papai finado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000053.wav sayegU mUsale ti mai mUnano wa'ali kihtide yU'U khiti ya'uaha sayegU mUsale ti mai mUnano wa'ali kihtide, yU'U khiti ya'uaha - por isso estou contando essa historia do que aconteceu com papai finado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000054.wav topUnota ihide yU'U kayena topUnota ihide yU'U kayena ate aqui, meus irmaos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000055.wav akano kihti yeitha yU'U~gU'U akano kihti yeitha yU'U~gU'U vou contar uma historia(mito) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000056.wav mali mianole õsa mali mianole õsa nos nesse dia reunidos aqui train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000057.wav mali miano mali miano nos hoje train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000058.wav bUhkUna ye'ede tU'o yenatana taha nibUna bUhkUna ye'ede tU'o yenatana taha nibUna não é só os velhos que irão ouvir train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000059.wav tikinata mahkana õ bahtopUletha tikinata mahkana õ bahtopUletha também as crianças depois de nós train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000060.wav professor bodo sinitugUntha ma Unkankido kihti ya'uya nigUletha (professor) bodo sinitugUntha ma Unkankido kihti ya'uya nigUletha quando um professor pedir que conte história train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000061.wav tikina yautikh~e mali ya'unatha niha mali tikina yautikh~e mali ya'unatha niha mali estamos contando aquilo que as crianças vão contar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000062.wav tikido akãkido tUolikido ya'utuasadota tikido~gU tikido akãkido tUolikido ya'utuasadota tikido~gU se uma criança escutou narrativas, já vai saber contar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000063.wav pahkUdosa yU pahkU sa nidi yUle ni yautuasadota tikido pahkUdosa yU pahkU sa nidi yUle ni yautuasadota tikido conforme o conto do meu pai, contarei a voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000064.wav sayena ali kihti ihimape sayena ali kihti ihimape e então essa historia é um mito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000065.wav sayei mUhsale Ukãno nikehoUtha sayei mUhsale Ukãno nikehoUtha e eu contarei a voces uma dessas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000066.wav akãkido ihiaye akãkido ihiaye Era um homem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000067.wav pehkU wUakoalikido nUhkU tinikoa thiaye pehkU wUakoalikido, nUhkU tinikoa thiaye que gostava de carregar espingarda e caçar na floresta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000068.wav wa'awa'ayeto akã dehko wa'awa'ayeto akã dehko Um dia, e foi embora (para o mato) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000069.wav ñamikuhno wa'aye ñamikuhno wa'aye ao amanhecer ele foi train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000070.wav wa'i yo'yedikido bodo ñamikuhno wa'a to koedUhkasa ñamika peãtatuhutaha wa'i yo'yedikido bodo ñamikuhno wa'a to koedUhkasa ñamika peãtatuhutaha era pescador, saia ao amanhecer, pescava e ao anoitecer voltava train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000071.wav saye tido wa'awa'aye naha pehkaye mahaleno saye tido wa'awa'aye naha pehkaye mahaleno Então ele foi embora (caçar) ... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000072.wav wayeto i'tia bu'a waa bohkaye naha wayeto, i'tia bu'a waa bohkaye naha Foi indo, e depois de atravesar tres serras ele encontrou (caça). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000073.wav to pano yehse bu'do ihido koayUdUa tido bo'do koayUdUa mede yehse bu'doado to pano yehse bu'do ihido koayUdUa tido bo'do koayUdUa mede yehse bu'doado e encontrou uma banada de keichadas, e eles eram bravos, o keichada e bravo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000074.wav nUnUtimaka pi'atale nUnUtimaka pi'atale Foi atras da caça, mas voltou logo para o caminho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000075.wav õ pohtota waUtaha ni wa'ayetaha õ pohtota waUtaha ni wa'ayetaha Pensou numa direção e foi onde supunha ter caça. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000076.wav meoUhpUa naha saye makhano timededo naha ma'ata wa'adukume ma'a maleno wa'awa'aye naha meoUhpUa naha saye makhano timededo naha, ma'ata wa'adukume ma'a maleno wa'awa'aye naha OS macacos da noite varava sem caminho (Quando uma pessoa não encontra caça, anda em qualquer direção, e ele foi indo sem caminho) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000077.wav ma'a maleno wa'a ma'a maleno wa'a foi onde não tinha caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000078.wav tota tido tUogUn yoado bUhsUaye tido ahke Unkankido sUa ti wahke kã ihido tota tido tUogUn yoado bUhsUaye tido ahke Unkankido sUa ti wahke kã ihido De longe, escutou a batida de um macaco. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000079.wav yabekido bo'do ihialito sa bUhsUlikido tUokãyeto wa'ayeto yabekido bo'do ihialito sa bUhsUlikido tUokãyeto, wa'ayeto Que tipo de bicho será que está fazendo esse barulho? e foi chegando perto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000080.wav pali bu'a ihidona buaaa pali bu'a ihidona buaaa Foi descedo o morro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000081.wav maagã maha dUhka wa'ayeto maagã maha dUhka wa'ayeto atravessou no riacho e seguiu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000082.wav ti bua dehko ihiaye tina ahkea ti bua dehko ihiaye tina ahkea Os macacos estavamo no topo do morro. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000083.wav nUhUkUmpUle tikina yabedU kastañasa bahudUdu ihietimipe nUhUkUmpUle tikina yabedU kastañasa bahudUdu ihietimipe NO mato costuma ter uma espécie de castanha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000084.wav bUhUye pahkali dUkatidU bUhUye pahkali dUkatidU que da frutas grandes. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000085.wav ti pahkale ie niaye tikina ti pahkale ie niaye tikina Eles estavam comendo essas frutas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000086.wav tido ahke ahkãkido tido ahke ahkãkido Um macaco train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000087.wav ahpekidope iayado niaye tido ahpekidope ahpekidope iayado niaye, tido ahpekidope outros estavam comendo, e outros train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000088.wav a'petiye niaye tiale tia yabedia kastañale a'petiye niaye tiale, tia yabedia kastañale estavam tentando quebrar castanha. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000089.wav poado niãye poado niãye estavam quebrando também. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000090.wav iãkãyeto tikido iãkãyeto tikido Ele foi vendo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000091.wav sho mUhsale sho mUhsale Sho! para voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000092.wav yowado pehkaye boa pehkUo puhtiado ye pehsale ni yowado pehkaye boa pehkUo puhtiado ye pehsale ni Posso dar tiro errado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000093.wav iãduhku mahlenkeayeto iãduhku mahlenkeayeto ficou observando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000094.wav dU'se naha tikido ahudopU bohkado bohkasayato naha dU'se naha tikido ahudopU bohkado bohkasayato naha n'ao sei se acertei no seu saco escrotal. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000095.wav ti diepU naha tohtetiã mahlema diha waye naha ti diepU naha tohtetiã mahlema diha waye naha acertado no saco, ele caiu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000096.wav pu dohke kea waye tikido pu...dohke kea waye tikido ao chão. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000097.wav iãma iãduhku de ñano wamahangU mUgã iãma iãduhku, de ñano wamahangU mUgã ficou observando o fato, admirando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000098.wav iaduUta saye pehsa medi ni iã duhku mahlekeaye iaduUta saye pehsa medi ni iã duhku mahlekeaye queria matar fome para cair nessa desgraça e ficou olhando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000099.wav yUdUa waye tido ehsa~gU nanaleã wa'aye naha yUdUa waye tido ehsa~gU nanaleã wa'aye naha Quando o homem chegou perto, o macaco gemeu de dor train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000100.wav nanale ye~gU sho mUgã nanale ye~gU sho! mUgã Quando o macaco morreu, o homem não queria aproveitá-lo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000101.wav mU'Ule needaha mU'u tota aba~ke ni sho sata ni tha mU'Ule needaha mU'u tota aba~ke ni, sho! sata ni tha pode apodrecer ali mesmo, disse (o homem). Embora não quisesse, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000102.wav tido wehe omamayeto wehe oma waye tha tido wehe omamayeto wehe oma waye tha Pegou e carregou-o nas costas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000103.wav ahpekina wawe niaye naha tido koeka waye naha ahpekina wawe niaye naha tido koeka waye naha Outros foram embora com medo do caçador. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000104.wav aU mUhsanle õta wa'a kamutUtha ni wa'aye tha aU, mUhsanle õta wa'a kamutUtha ni wa'aye tha Ele foi ao percalço, foi aguardar no trecho da passarela train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000105.wav tido wado ahpe kudua bohkayetha waikUnaleta tha tido wado ahpe kudua bohkayetha waikUnaleta tha ao lugar onde ia, encontrou outro bando de macacos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000106.wav sõpU ihikoya yoadopU saninidi mai mUnano mehe sõpU ihikoya yoadopU, saninidi mai mUnano mehe Era lugar muito longe da casa, assim narrou o meu pai falecido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000107.wav makaku barigudu bohkaye naha makaku barigudu bohkaye naha Encontrou macacos barrigudos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000108.wav tido bodo yoado bUhsuka mededo tido bodo yoado bUhsuka mededo o bando é barulhento, é ouvido de muita distancia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000109.wav tUokãyeto tUokãyeto (...) foi seguindo pelo barulho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000110.wav sho alikidota pahidikido pahi~kulikido ihide ni sho! alikidota pahidikido pahi~kulikido ihide ni e esse mesmo é daqueles grandes ou dos normais ele disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000111.wav iã mahsi iãñe pehkayea tidole naha iã mahsi, iãñe pehkayea tidole naha tendo certeza, ele atirou nele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000112.wav wa'a iãno ehsayeto madaye madaye wa'a iãno ehsayeto madaye....madaye foi vendo devagar quem era, e nao tinha nada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000113.wav sa wa'ikUna dohkale tha alikina yaia ihikohati sa wa'ikUna dohkale tha alikina yaia ihikohati e debaixo desses animais sempre ha onças train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000114.wav õ pihtika nemakã wa'aye õ pihtika nemakã wa'aye e chamando entre eles foram embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000115.wav yu ñatihado ye mahkamale mayeto bohkedaye yu! ñatihado ye mahkamale mayeto bohkedaye eu fui procurando no imenso mato nao encontrava nada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000116.wav bohkeda naha tikido naha wihsia waye naha ti ki do naha bohkeda naha tikido naha wihsia waye naha...ti(ki)do naha e nao encontrando nada ele tambem se perdeu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000117.wav ahkede omamedikido kõakaye naha ahkede omamedikido kõakaye naha se perdendo ele jolgou o macaco que ele matou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000118.wav de yU'U ñano waU nia naiã wado nie dehko yoeda timipe wayeto de! yU'U ñano waU nia. naiã wado nie dehko yoeda timipe. wayeto! pensou que estaaava passando mal se perdendo, ja estava se atardecendo, e continuou a caminhar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000119.wav ne bahsuedaye tidole naha ne bahsuedaye tidole naha ele se sentia dificuldades de voltar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000120.wav yU'U no wUtaliba ni yU'U no wUtaliba ni a onde que vou agora disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000121.wav bohkasaye yabekina ñanale bohkasaye, yabekina ñanale e encontrou formingas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000122.wav maline iãmeõ ma'a bohtopUle pi'asamipe tikina ahpetale maline (iãmeõ), ma'a bohtopUle pi'asamipe tikina, ahpetale e essas formingas semprem cruzam nos caminhos que chegam nas roças train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000123.wav maa bohkegU wihsiagU mali iãnU bohkasagU tina iãnUnU ka'meaye maa bohkegU wihsiagU mali iãnU bohkasagU tina iãnUnU ka'meaye se perdendo no mato se encontrar essas formingas tenque seguir a onde elas vao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000124.wav wa'ayeto wa'ayeto! e continuou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000125.wav ti tUokano alikina yabekina ti tUokano, alikina yabekina a onde ele ia concentrdo, encontrou esses, esses train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000126.wav nopohto ihido ihiya naha nopohto ihido ihiya naha nemsei de que tamanho pode ser train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000127.wav to tUokã~gU yabekina menesiã yesekina to tUokã~gU yabekina menesiã, yesekina andando bem concentrado encontrou aqueles,saguins verdes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000128.wav tikido~gU wialido pehsakoa mededo tikido~gU wialido pehsakoa mededo ele tambem estava ai perigoso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000129.wav to ti tUokãyeto naha to ti tUokãyeto naha e foi atras deles outra ves train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000130.wav to yabe naha to yabe naha e ai aquele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000131.wav ñimi ñimi dUhka ñimi, ñimi dUhka fruta do mato train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000132.wav surua dUhka surua dUhka fruta da seringa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000133.wav ie niaye tina menesiã ie niaye tina menesiã ele estava ai comendo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000134.wav ahpeye kenokuhe duubodolide tido i'ayeto (...) ahpeye kenokuhe duubodolide tido i'ayeto e daqueles que deixava caindo no chao ele comia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000135.wav Uha abado niãye tido yoameyape wa'ayeta Uha abado niãye tido, yoameyape (... wa'ayeta) estava com fome estava muito tempo na mata e depois foi seguindo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000136.wav koe ni tina dohka wa'aye to wa'aye tina tina dohka wa'a duhku wa'a koe ni! tina dohka wa'aye to, wa'aye tina, tina dohka wa'a duhku wa'a pensou que estava indo muito longe, e foi seguindo debaixo da surveira e foi seguindo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000137.wav te sata ye duhke me wialido bohkasaye naha te sata ye duhke me wialido bohkasaye naha e andando no mato fechado e chegou no lugar muito perigoso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000138.wav alikina wa'ikUna~gU mahsa ihimape alikina wa'ikUna~gU mahsa ihimape esses animais sao gente que nos sabemos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000139.wav bahti ya'uaye tinale bahti ya'uaye tinale e eles estavam falando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000140.wav su'ti wihtitihano su'ti wihtitihano se transformando em gente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000141.wav Uhsa dohka wamahli mU'U niaye tha Uhsa dohka wamahli mU'U niaye tha voce foi embaixo de nos falaram para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000142.wav ña waU niã niaye ña(..) waU niã niaye vou observando bem o caminho e seguindo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000143.wav wihsia wU'U niã niaye wihsia wU'U niã niaye 'vou me perder' falava. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000144.wav ihieda Uhsa menata wa'aye niaye ihieda Uhsa menata wa'aye niaye 'nao assim vai conosco' diziam. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000145.wav Uhsã dohka Uhsã wa'ado pohto wa'aUta mU'U niaye tidole Uhsã dohka, Uhsã wa'ado pohto wa'aUta mU'U niaye tidole 'embaixo de nos, onde nos vamos voce vem nos seguindo' falam a ele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000146.wav wa'a totha wa'a totha e foi em bora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000147.wav wialidope bUhkUdo wialido ihiaye wialidope bUhkUdo wialido ihiaye ja era para ele ter saido, ele saiu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000148.wav topU U'sepali ihiaye tha topU ehsa iaye tha topU U'sepali ihiaye tha, topU ehsa iaye tha e la tinha cucuras e comemos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000149.wav i'ayeto i'ayeto não é isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000150.wav wa'ayoakuhno wa'a õ ihia naha niaye wa'ayoakuhno wa'a, õ ihia naha niaye foi indo mais longe, viu que estava perto deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000151.wav to maa mUhnano bahuaye tha to maa mUhnano bahuaye tha o caminho e a trilha aparecia bem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000152.wav ma õ tohaya naha niaye tidole ma õ tohaya naha niaye tidole 'voltaremos daqui' falava para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000153.wav toha wa'aye tikido toha wa'aye tikido e voltaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000154.wav sa yegU mali wihsiagU tina bodo mahkano kameaye sa yegU mali wihsiagU tina bodo mahkano kameaye e quando nos perdemos no mato, ficamos na casa deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000155.wav tina bodo ihi~gU to ihiaga ni wado kameaye tina bodo ihi~gU to ihiaga ni wado kameaye é aqui mesmo temos que pensar, e seguir o caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000156.wav saye tido bohkali ihimipe saye tido bohkali ihimipe e ele encontrou o caminho de volta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000157.wav ahpe dehkope tido toha saye tido ahpe dehkope tido toha saye tido e outros... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000158.wav ahpekina kaapeU tohasa kañe ahpekina kaapeU tohasa kañe e chegamos na casa das outras pessoas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000159.wav sa wali ihidi tikido saye mahaledikido sa wali ihidi tikido saye mahaledikido e foi assim que aconteceu com ele quando eles trocaram sua vista train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000160.wav a'li pehkakUhU wUagU bodo a'li pehkakUhU wUagU bodo e era o homem que carregava essa arma train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000161.wav tido sayeka li tido sayeka(li) ele estava catando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000162.wav nekã tidole nee sãha boli ihidi tha nekã tidole nee sãha boli ihidi tha juntar e levar e assim ele entraria train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000163.wav meno dUhsali ihimedi tidole meno dUhsali ihimedi tidole 'falta pouco' dizia para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000164.wav tido kenopUle ya'uaye mU'Ule meno dUhsali niaye tidole tido kenopUle ya'uaye mU'Ule meno dUhsali niaye tidole e ele no sonho falou 'falta pouco para voce' falou para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000165.wav ãsa Uhsã dehko kuhno ihigUna mU'Ule neã waboati nimaye ãsa Uhsã dehko kuhno ihigUna mU'Ule neã waboati nimaye 'e assim nos deixaria voce no centro e voce pode levar e ir' lhe disse. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000166.wav mU'Ule pahitihado pehkUotihado iãti Uhsã niaye mU'Ule pahitihado, pehkUotihado iãti Uhsã niaye 'para voce muito grande seria, grande entraria' lhe disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000167.wav saye me'na mU'Ule du'u niaye saye me'na mU'Ule du'u niaye 'e com isso te deixo' lhe disse. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000168.wav tikido iempede kenopUle nu'mialiti ihikamayeti ti saye mahaledido tikido (iempede) kenopUle nu'mialiti ihikamayeti, ti saye mahaledido e ele mesmo viu no seu sonho uma moça jovem que ele tinha visto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000169.wav saa wa'ali ni ya'uli mai mUnano yU'Ule saa wa'ali ni ya'uli mai mUnano yU'Ule e foi assim que contou meu falecido pai para mim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000170.wav yU'U mUhsa ninosati a'li miano yU'U mUhsa ninosati a'li, miano como eu estou dizendo a voces hoje train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000171.wav mali onça ni ya'uduhkuye du'se buhtiati ihieda medeye ( ) mali onça ni ya'uduhkuye, du'se buhtiati ihieda medeye esses contos que estamos falando hoje, sao para sempre train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000172.wav a'lina maline onça yedapokã medeye a'lina maline onça yedapokã medeye eles nos deixaram de surpresa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000173.wav yUpe onsa kihti diita ya'u yUdUoUtaha yUpe onsa (kihti diita ya'u) yUdUoUtaha pensei de contar apenas estorias train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000174.wav nimiali miano boati ihieda mahpe nimiali miano boati ihieda mahpe esses nao sao para acabar nunca, nao temos que esquecer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000175.wav sa wa'ali ihidi a'li kihti sa wa'ali ihidi a'li kihti e assim foi essa conto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000176.wav topunuta ihide é so isso cornelio topunuta ihide-é so isso. Cornelio transcriçao completado e traduçao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000177.wav mali tido nimedehe yotopUle mali ninibehe mali,tido nimedehe,yotopUle mali ninibehe Alguns minutos atrás, tratamos isto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000178.wav no ahpe bo'do no yoye pohka ne bo'keda no ahpe bo'do,no yoye pohka ne bo'keda não havia outros necessários nem anzois, era difícil arranjar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000179.wav sa kameã nino naha iõ dohko ...sa kameã nino naha, iõ dohko estudaram como confecciona e train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000180.wav Uhseaye a'liana naha Uhseaye a'liana naha teceram-na train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000181.wav bUhkUnapU ke'nono yedi ihimipe bUhkUnapU ke'nono yedi ihimipe os primeiros homens teceram-na com muita arte train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000182.wav ke'noano ke'notihado ke'noano, ke'notihado bem feito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000183.wav ke'noli kohpegã menogã wado ke'noli kohpegã, menogã wado com buraco pequeno alinhavado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000184.wav tiale naha dehko naha yukeokoyate yupuhtiaye naha tiale naha, dehko naha, yukeokoyate yupuhtiaye naha quando pronto, de dia,levavam para experimentar armar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000185.wav tidagã yu'uuu tidagã, yu'uuu tinha cordinha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000186.wav widisõ ba taha ti da kanotidi ihimede widisõ taha widisõ widisõ ba taha,ti da kanotidi ihimede widisõ taha, widisõ tinha vara que era amarrada uma corda train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000187.wav ti da kanoyekuhunoye naha ti da kanoyekuhunoye naha mais ou menos com o cumprimento razoável train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000188.wav ompu tina bUayoli ihidi naha bUayo ompu tina bUayoli ihidi naha. bUayo... armavam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000189.wav yuhkU dUhpUgã ihikoyato taha ti dUhpUgã yuhkU dUhpUgã ihikoyato taha, ti dUhpUgã tendo um pedaço de varinha, mais ou menos, 10cm train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000190.wav ona auñe dUhkasa koyati naha a'lepe tU~ãpua dUhkasa naha ona auñe dUhkasa koyati naha, a'lepe tU~ãpua dUhkasa naha "engatavam a corda numa parte de ""ahsU Kahsa"" e a vara forçava para a corda ficar esticada" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000191.wav ti dUhpUgãpU bUañe dUhkasa koyato naha ti dUhpUgãpU bUañe dUhkasa koyato naha uma pequena espécie de forquilha de angulo 45º era engatada cuidadosamente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000192.wav ti dUhpUgãpU dUhteaye naha ti dUhpUgãpU dUhteaye naha por sua vez, na forquilha, era amarrada uma cordinha de 10cm train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000193.wav tido yoye ãhu~ tido iadUna onta tUãli ihidi taha pali be'to siholi dagã tido yoye ãhu~, tido iadUna onta tUãli ihidi taha, pali be'to siholi dagã era colocado na cordinha uma isca. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000194.wav pali be'togã meni be'togã ye pali be'togã, meni be'togã ye tinha uma peça pequenina em forma circular de cordinha de cipó train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000195.wav ti be'togãpU tikina ãhuyedi naha siõdohkoli ihidi naha ti be'togãpU tikina ãhuyedi naha, siõdohkoli ihidi naha nessa forma circular era para colocar isca. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000196.wav tidagã ona tUña duhkukali ihidi naha tidagã ona tUña duhkukali ihidi naha e a cordinha fica retesada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000197.wav ti dapU naha yU'U nino sata ti teõ ti meni wahsõ ti nini da naha ti dapU naha yU'U nino sata, ti teõ, ti meni wahsõ ti nini da naha aguardando que venha um pobre peixe biliscar a isca. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000198.wav bUañe dUhkasali alidape auñe dUhkasali ihidi bUañe dUhkasali alidape, auñe dUhkasali ihidi a isca presa numa peça,numa espécie de gatilho,pronto para disparar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000199.wav saye tido wa'i sãha ona sãha naha saye tido wa'i sãha , ona sãha naha "quando entra o faminto peixe no ""ãhsU kahsa""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000200.wav ye dohte wehe dehkeo kakoyato ye dohte wehe dehkeo kakoyato o gatilho armado dispara, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000201.wav ó wihiti maã wehedehkemo tidole sa'kUa wehemo dohkokã naha ó, wihiti maã, wehedehkemo tidole. Sa'kUa! Wehemo dohkokã naha a corda se livra e a força da curvatura da vareta leva para fora da água a armadilha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000202.wav tido pihikono alepe pihikonoti dUhkasa tidope wa'ipe ...tido pihikono alepe pihikonoti dUhkasa tidope wa'ipe a boca da armadilha para cima e a posicão do peixe cujo rabo para cima, a cabeça para baixo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000203.wav alepe dahputi dUhkasa duhse tido wiha bohkoU naha ne wihedaye ali bo'do na alepe dahputi dUhkasa, duhse tido wiha bohkoU naha, ne wihedaye ali bo'do na ãhsU kahsa, sua entrada para cima, não deixe o desejado peixe escapulir train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000204.wav peye yeaye tido kõã iõdohkodo tido to bahsi ye iõdohkodo nientidU yU'U tope yuye naha peye peye yeaye tido kõã iõdohkodo tido to bahsi ye iõdohkodo nientidU yU'U, tope yuye naha. Peye! os antigos artesanavam um conjunto bem numeroso de ãhsU kahsa. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000205.wav U~kã dUhka sali dUhka U~kã dUhka. sali dUhka. muitos mesmo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000206.wav ti sayedi ihiaye a'lia Ti sayedi ihiaye a'lia. com isto pescavam eficientemente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000207.wav ne ahpekido bo'do yo ihidikidogã wa'dogU~ ne du'eli nidi a'lia bo'do na Ne ahpekido bo'do yo ihidikidogã wa'dogU~ ne du'eli nidi a'lia bo'do na. Este é eficiente para aprisionar para qualquer tamanho de peixe train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000208.wav ne kono bo'dogã ne dihkepU wa'do sakUa Ne kono bo'dogã ne dihkepU wa'do, sakUa. como daquiru, sarapó, etc. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000209.wav saña duhkuli nidi Saña duhkuli nidi. Fica preso ser ofendido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000210.wav sa diita Sa diita. sempre assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000211.wav meõeda tihakãye a'lia bo'do punlita Meõeda tihakãye a'lia bo'do punlita por isso essa armadilha é bom para a pesca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000212.wav mali yoyedia mali yedia na Mali yoyedia mali yedia na agora anzol iscada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000213.wav ahpeta na wihtia wa'ya mali ne ahpeta na wihtia wa'ya mali ne quando peixe come isca,ás vezes, deixa escapulir train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000214.wav sa wa'do bo'do madaye a'li punlitale sa wa'do bo'do madaye a'li punlitale agora com a ãhsU kahsa não acontece train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000215.wav ke'noano yomo dohkokã ke'noano yomo dohkokã deixa bem fora d´água train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000216.wav ti sayedi ihide tia Ti sayedi ihide tia. assim fazia os nossos pais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000217.wav malingU~ tota malingU~ ni mahape taha malingU~ tota malingU~ ni mahape taha nós também conhecemos este instrumento train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000218.wav ãhsU~kahsa ni na ãhsU~kahsa ni na chamamos ãhsU kahsa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000219.wav tido dehsu iado Tido dehsu iado Ele fazendo a pesca para comer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000220.wav tido sa iõ dohkoli ihikoyato Tido sa iõ dohkoli ihikoyato Ele preparou a armadilha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000221.wav duhse ahpeye ihido ihi nemoma tina Duhse ahpeye ihido ihi nemoma tina Não sei se tinha mais invenções train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000222.wav tinapUa peñali mahsale~ poye waaye apeye yedi ihimipe TinapUa peñali mahsale~ poye waaye apeye yedi ihimipe Antes de ofertar peixes ao grupo de exogamia, preparavam muitos ãhsU kahsa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000223.wav a'li bo'do peye ye a'li bo'do peye ye muito mesmo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000224.wav saye dehsu ia poo mUãñe poope yeye Saye dehsu ia, poo mUãñe poope yeye Assim era pescaria e essa destinada para a festa de oferta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000225.wav yU'U tUotugUmpena sa ihi boya nino ihido katale fim da narração de dudu YU'U tUotugUmpena sa ihi boya nino ihido katale (fim da narração de Dudu) no meu pensar, eles preparavam muitos e pescavam muitos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000226.wav a'toakãpU nimiba to wa'i diro noho noõ nikã wahso nikã A'toakãpU nimiba. To wa'i diro noho, noõ nikã, wahso nikã Eis aqui para colocar a isca de carne ou de fruta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000227.wav nipetiro mahsiti nipetiro mahsiti todos tipos de iscas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000228.wav presu a'ti dapU atopU ñehamahã presu a'ti dapU,atopU ñehamahã é armada com a vara, corda e isca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000229.wav tohero maha a'ti maha tohero maha a'ti maha Por isso esta vara train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000230.wav tohero a'ti da a'topU nimiba nee~ tohero a'ti da a'topU nimiba nee~ esta corda retesada, não é train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000231.wav tohi maha a'to kU'U~ baa mahaka maha tohi maha a'to kU'U~ baa mahaka maha quando ele mexer, pronto para funcionar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000232.wav a'tigU we maha tUkU a'tigU we maha tUkU a vara faz tUkU train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000233.wav wa'sa mikeoha maha wa'sa mikeoha maha puxando peixe para fora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000234.wav tarararara tarararara .... tararara train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000235.wav a'toakã nirõ wei mahsiti a'ti wUre a'toakã nirõ wei mahsiti, a'ti wUre este engate serve para isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000236.wav bU'ye inventakUna malipUa bU'ye inventakUna malipUa vamos inventar armadilha maior que essa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000237.wav mehõ atipere añuno tuhtuakhU ninosa mehõ atipere añuno tuhtuakhU ninosa só que a vara vai ser de grossura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000238.wav tuhtuadU tuhtuadU wadota tuhtuadU, tuhtuadU wadota vara forte, forte mesmo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000239.wav tido tuhtuedagUna weduakaleta tido tuhtuedagUna weduakaleta se não, peixe arranca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000240.wav atirota nisapU UU~ wehesake nUhkõ atirota nisapU...UU~...wehesake nUhkõ É assim mesmo que se arma? train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000241.wav nitiniti niti ihieda siteõpe yabeyedo ihidi nitiniti, niti...ihieda siteõpe yabeyedo ihidi não, não, não, é para outra lado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000242.wav atirota ãã sõõpUle wehedioya atigapUre atirota? Ãã, sõõpUle wehedioya ... atigapUre assim? sim! aperta.....nesta vara train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000243.wav ato nitiha too yotihadopena naha ato nitiha too...yotihadopena naha... aqui é o principal... armação principal... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000244.wav atiepe ati dare toho weita atie oya hã atie oosa puiape to buisa buipU niãti atiepe ati dare toho weita atie oya hã atie oosa ... puiape... to buisa...buipU niãti bota para cá esta corda,pro dentro e puxa para cima train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000245.wav toho wegU mU'U maha a'topU maha toho wegU mU'U maha a'topU maha então, voce, aqui train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000246.wav ñasa nU'kõ ããã ñasa nU'kõ... ããã.. prende train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000247.wav toho wegU a'topema keoro taha a'tipe kerãr~e taha toho wegU a'topema keoro taha a'tipe kerãr~e taha fazer certinho, sem erar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000248.wav a'to dehko maha dehko ~iati a´to dehko maha ...dehko.. ~iati bem no meio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000249.wav toho wegU maha a'to kerãr~e añurõ keoro toho wegU maha a'to kerãr~e añurõ keoro aqui também tudo certinho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000250.wav ~U ona pronto ~UU'U ~U...ona pronto.. ~UU'U Pronto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000251.wav ~iati a'to a'toakama ~iati...a'to a'toakama Veja bem este minusculo circular train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000252.wav ti be'togale~ ti be'tore siepe ti be'togale~, ti be'tore siepe o circular train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000253.wav kU~ baamahaka maha bUawehe maha ñadio sie ñadioya kU~ baamahaka maha bUawehe maha ...ñadio sie ñadioya quando o bicho come, desarma train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000254.wav mianona tido naha sie oma sahã hããã mianona tido naha sie oma sahã ... hããã o peixe bilisca, já era... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000255.wav buu iadole yudo medi naha ãã niña mehõ buu iadole yudo medi naha. Ãã niña mehõ também, onde come cutia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000256.wav ã'ã wamUã sããkã pronto ã'ã, wamUã sããkã, pronto coloca isca com o omari, pronto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000257.wav keodo wii~makã me'no naha sUkU wolo keodo,wii~makã me'no naha sUkU, wolo pelo cheiro de omari, cutia ficaria preso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000258.wav malipU tita inventado ihidode malipU tita inventado ihidode nós, hoje, podemos inventar mais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000259.wav kamepUle maline duhse ihie yehseagU weheno bahsuedamipe ããã kamepUle maline duhse ihie...yehseagU weheno bahsuedamipe...ããã mais tarde, ninguém sabe o que vai acontecer... poderíamos matar queixada com isto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000260.wav kuaniaye mU'U ~UkUyegU onsapU dadadio onsapU pa ta'pu kuaniaye mU'U ~UkUyegU onsapU dadadio onsapU...pa ta'pu é perigoso, se voce não prestar atenção, a vara desprende e bate em voce bontando para água. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000261.wav tiro wehkU ma'aleta kohpe se'aye pahiri kohpe tirole wehenotado ni~aye wehkUle tiro wehkU ma'aleta kohpe se'aye pahiri kohpe tirole wehenotado ni~aye wehkUle No próprio caminho da anta, cavou o grande buraco para matá-lo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000262.wav tiro ti kohpe sedi wahto waro naha tiro ti kohpe sedi wahto waro naha enquanto o homem cavava o grande buraco train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000263.wav tiro a'taye naha wehkUpe naha tiro yama naha waro nita niha yU'U tiro a'taye naha wehkUpe naha, tiro yama naha, waro nita niha yU'U a anta veio na sua trilha de costume train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000264.wav ihiera uhsua yU'duaye ti~na wehkU~na uhsua yU'dUaye ihiera uhsua yU'duaye ti~na wehkU~na uhsua yU'dUaye Vendo isso, a anta ficou muito bravo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000265.wav mU'U du'seitUtha a'li kohpede seahali niaye mU'U du'seitUtha a'li kohpede seahali niaye Para que voce está cavando este buraco? train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000266.wav iyaduapiopunli~ sa sek~u niha niaye iyaduapiopunli~ sa sek~u niha niaye por causa da fome que faço assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000267.wav sho dU'seitha mU'U seahali niaye yU'U da'poberali yaka~na ti kohpere niaye wehkU sho, dU'seitha mU'U seahali niaye, yU'U da'poberali yaka~na ti kohpere niaye wehkU Pois, então, por que faz isso. Não pode fazer assim, pois, é perigoso quebrar as pernas, portanto enterra o buraco, disse a anta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000268.wav yU'U me'na iyatini waya yU'U iyatini wa'U niha niaye tirole yU'U me'na iyatini waya, yU'U iyatini wa'U niha niaye tirole Vem comigo a procura de comidas, pois eu estou indo atrás das comidas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000269.wav aU niaye tirog~U aU niaye tirog~U Sim, respondeu o homem. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000270.wav saye wawe nha ~uuuuuuuuu saye,wawe nha ~uuuuuuuuu Feito acordo, eles se madaram para longe em aventura. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000271.wav diepe waro wa'ya nha mali mahsi~edab UhU nha onsa kihti sa hiri nita niha yU'U diepe waro wa'ya nha, mali mahsi~edab(UhU) nha, onsa kihti sa hiri nita niha yU'U. Ninguém sabe em que direção eles tomaram. Assim que é contada a lenda. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000272.wav waduhkume ma a bohkasaye nha wa'itiri ma'a ihiaye no'pekina ihialiti ma'awia nita niha yU'U waduhkume ma,a bohkasaye nha wa'itiri ma'a ihiaye, no'pekina ihialiti ma'awia nita niha yU'U Em certo trecho do caminho, encontraram riacho muito piscoso, que abrigava de todos os tipos de peixinhos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000273.wav on mU'Ul~e puak~ul~itha niaye on mU'Ul~e puak~ul~itha niaye Aqui vou tinguijar, para voce pegar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000274.wav malina ma'ale ~koletimedero wehkU malina ma'ale ~koletimedero wehkU. Nós somos sabedores do que faz esse animal no riacho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000275.wav puaro niaye tiro sayero puaro niaye tiro sayero. 'Estercando', ele está botando timbó na água. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000276.wav ~koledehkek~u kU'ta sihipi~a mU'U yarona kU'tasabeaye nha tire nha ~koledehkek~u, kU'ta sihipi~a, mU'U yarona,kU'tasabeaye nha tire nha Terminado a caganeira, o bicho, com os patas, espalhou os seus estercos na água train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000277.wav sayero tiro pehka ~wihaye nha tiro wehkUpe nha sayero tiro pehka ~wihaye nha, tiro wehkUpe nha. Portanto, começou fazer o fogo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000278.wav ~wiha nha tiro sayeri wahto ~so'o bi'astu pe'sa niaye do'a iyalistu niaye õsa wi'noali wa'le dU'tUka ihiaye nita niha yU'U ~wiha nha tiro sayeri wahto, ~so'o bi'astu pe'sa niaye do'a iyalistu niaye. Õsa wi'noali wa'le dU'tUka ihiaye nita niha yU'U Enquanto fez o fogo, ordenou o PeogU pegar o camuti guardado encima do pau caido. Estava na periferia das árvores caidos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000279.wav aU ni omasu'amaye aU ni, omasu'amaye. Obedecendo a ordem o PeogU foi. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000280.wav tirope ~iyagUna buhtuadu pehsak~aye malina kumule pehsetimedero buhtua nita niha yU'U paliyUbUa ihiria tirope ~iyagUna buhtuadu pehsak~aye. Malina kumule pehsetimedero, buhtua, nita niha yU'U, paliyUbUa ihiria Para olhos do PeogU, não era nada camuti, era a casa dos cupins. Sabemos que costuma estar casa de cupins redondo, encima do pau caido. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000281.wav tia ihiaye wehkU biastu tiro do'a iyalistu nita niha yU'U tia ihiaye wehkU biastu, tiro do'a iyalistu, nita niha yU'U. Para a anta, isso era camuti para fazer quinhapira com peixes. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000282.wav saye nha omasua tirope ~iyagUna buhtua ihikano niaye nita niha yU'U saye nha, omasua,tirope ~iyagUna buhtua ihikano niaye, nita niha yU'U Ai o PeogU foi, para os olhos dele era cupim. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000283.wav tirope wehekUpere ~iyagU biastu ihiaye tirope wehekUpere ~iyagU biastu ihiaye A casa dos cupins, para a anta, era recipiente para coser peixes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000284.wav shona mU'Ule mahsa panUpU ~iyayU niaye ti~na wehkUpe'a shona mU'Ule mahsa panUpU ~iyayU niaye ti~na, wehkUpe'a Que coisa, voce está com mal agouro! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000285.wav on ahpetana sa wi'noalirole tina wehkUbia niepohkali himipe tire suamapi'ataye on ahpetana sa wi'noalirole, tina wehkUbia niepohkali himipe, tire suamapi'ataye Na capoeira das árvores caidos por acaso, costuma nascer o tipo de pimenta silveste; era isso que ele colheu e trouxe. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000286.wav to ~UkanU pUadU duhkuaye bo'tep~u to ~UkanU pUadU duhkuaye bo'tep~u No manto estavam vários plantas de embaúbas: train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000287.wav on pali ya'sadU malina ~pudohkali ye'sedU ihimedero on pali ya'sadU, malina ~pudohkali ye'sedU ihimedero de tipo verde com folhas na parte de baixo branco, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000288.wav sa ihig~U tina wehkU ~soanU tina ninU ~pudohkali ~soanU ihimipe sa ihig~U, tina wehkU ~soanU tina ninU, ~pudohkali ~soanU ihimipe "outro, era planta ""anta rouxo"" com folhas na parte de baixo rouxo." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000289.wav to ihiaye yabe wamUpeheri me'na tina molendi sidaliro nahu ihiaye to to ihiaye yabe wamUpeheri me'na tina molendi sidaliro nahu ihiaye to Para anta, essa planta e folhas rouxas, era tipo de beiju de tapioca misturada com os caroços de umari, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000290.wav tU ye'sedU nahu ihiaye yabe sidaliro wa'ro ~Ukanthu ne'ma pi'a wi'aye tU ye'sedU nahu ihiaye yabe sidaliro wa'ro,~Ukanthu ne'ma pi'a wi'aye o tipo de embaúba de folhas na parte branca, era beiju de tapioca verdadeiro de cor branca. A anta trouxe um monte. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000291.wav ma iya nihaye aU ni iyamayeto tiro ne ~kuendaye du'ita yahpi yu'dUa wa'ye pohsUrope ma iya nihaye,aU ni iyamayeto tiro, ne ~kuendaye, du'ita yahpi yu'dUa wa'ye pohsUrope Pronto, come, disse a anta. PeogU, obediente, comeu aquela fartura de comidas, porém, não se deu conta de tudo, ficou cheio ante mesmo que abacabassem. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000292.wav sho mU'U ~waliendayU niaye tirole sho mU'U ~waliendayU niaye tirole Puxa, voce não é guloso! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000293.wav ni yuk~uliaye tha tirole tha yuk~u tiro da'pok~ali me'na tirole ~nasihipiaye ni, yuk~uliaye tha tirole tha, yuk~u tiro da'pok~ali me'na tirole ~nasihipiaye Vendo que era muito sóbrio, mandou deitar, com patas amassou o seu estomago. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000294.wav wa'ya nha nita niha yU'U nha tu'a dohko yoyU'se mUhaye a'lepe boranuhukoya tiro iyamU't~ali nita niha yU'U wa'ya nha nita niha yU'U nha. Tu'a dohko yoyU'se mUhaye, a'lepe boranuhukoya tiro iyamU't~ali nita niha yU'U Assim foi. Depois, fez balançar o estomago até que comidas passem para parte mais baixo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000295.wav tu'a dohko nha yow~a'k~o dohpo ma iyaya niaye nha tu'a dohko nha, yow~a'k~o dohpo ma iyaya niaye nha Acabado o balanço, ordenou comer sentado. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000296.wav iyayeto tiro ~walinyU'dU wa'k~aye nha tiro du'ita nahu iyape'ok~a tina wa'ina iyape'ok~a iyayeto, tiro ~walinyU'dU wa'k~aye nha, tiro du'ita nahu iyape'ok~a,tina wa'ina iyape'ok~a Comeu os beiju, comeu peixes, comeu tudo, afinal se tornou homem guloso. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000297.wav tirope ne'bua biastuna kohse ~sho pe'oU wa'yatha niaye tirope ne'bua biastuna kohse, ~sho pe'oU wa'yatha niaye Quando acabou a refeição, a anta desceu para o igarape para lavar camuti, depois mandou PeogU gurdã-lo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000298.wav ma ihisa nha niaye nha wa'ete niaye tibioli ~uuuu te diapohsapU omabu'asaye ma ihisa nha niaye nha, wa'ete niaye tibioli,~uuuu.....te diapohsapU omabu'asaye Estavam pronto para uma ventura longa. Pronto, vamos embora, disse a anta. Após a longa caminhada, chegaram ao rio Uaupés train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000299.wav omabu'asa mU'U yU'U bahto ba nU'nUtaya niaye pohsUropere tha omabu'asa, mU'U yU'U bahto ba nU'nUtaya niaye pohsUropere tha Ao chegar, explicou ao PeogU que seguisse nadandp atrás dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000300.wav aU niaye tirog~U sho wa'yUa mU'~na nietirU yU'U niaye aU niaye tirog~U. sho, wa'yUa mU'~na nietirU yU'U niaye Aceitando o conselho, foi com o convição de que não ia aguentar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000301.wav mali bagU pahiri ma'ale tuame'neda mahpe sata mali bagU pahiri ma'ale tuame'neda mahpe, sata Lembra-se de que nadando no rio de grande extensão de largura, cansase rapidamente, não é! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000302.wav ba nU'nUta duhkume wa'yia wa'ye tiro ba nU'nUta duhkume wa'yia wa'ye tiro Nadou, nadou, a certo ponto, o pobre do PeogU estava exausto. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000303.wav on mUhapehaya niaye tiro berope on mUhapehaya niaye tiro berope Vendo a sua moleza, a anta pediu que subisse encima do seu lombo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000304.wav ti ma'a dehko ehsa ~iyadehke boroaye ti~na ti ma'a dehko ehsa, ~iyadehke boroaye ti~na O malandro da anta, ao chegar no meio do rio, olhou para o lado de baixo, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000305.wav a'lepe ~iyadehke broo ~iyadehke yoaye tha bu'ipe tha a'lepe ~iyadehke broo, ~iyadehke yoaye tha bu'ipe tha olhou para o lado de cima, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000306.wav te diakhutiropU waro waya nha mali ~iya me'nedamipe te diakhutiropU waro waya nha, mali ~iya me'nedamipe Não se sabe, se ele foi ao caminho mais profundo do rio, disse o narrador. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000307.wav te tiro yamapU ~wakama maha wa'waye te tiro yamapU ~wakama maha wa'waye A anta emergiu andando na margem do outro lado do rio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000308.wav ~wakama maha maa mU'bahsi duhkuya nimaye ~wakama maha maa mU'bahsi duhkuya nimaye Chegando na margem, disse para o PegU ficar em pé train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000309.wav yale ~walikiro ihik~aye nha yale ~walikiro ihik~aye nha mas ele estava desmaiado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000310.wav tikiro onsa yedehke dihok~aye tiro pU borasakea wa'ye tikiro onsa yedehke dihok~aye tiro, pU borasakea wa'ye "A anta descolou-o ""PU""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000311.wav sho a'li~na eheriboay U niaye tiropea nha sho, a'li~na eheriboay(U) niaye tiropea nha Cuitado, esse homem não aguenta, heim! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000312.wav ni nha tikirole nha ni nha tikirole nha Ai ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000313.wav yo Uhseaye nha da'pok~alimpe ~ne nha yo Uhseaye nha, da'pok~alimpe ~ne nha segurando, dependurado, fez o trabalho de sacudir. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000314.wav yo Uhse yo Uhse yo Uhse, yo Uhse sacudiu, sacudiu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000315.wav ~koali boraye:pamo ~koali yehsea ~koali seena ~koali a'kea ~koali boraye ~koali boraye:pamo ~koali yehsea ~koali, seena ~koali, a'kea ~koali boraye sairam caindo: ossos de tatu, ossos do javali, ossos de macocos guariba, ossos de macacos pretos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000316.wav tiro wehkU ~koa borag~U tirole ~koaka boli ihiaye nita niha yU'U tiro wehkU ~koa borag~U, tirole ~koaka boli ihiaye nita niha yU'U se caissem os ossos da anta, ele seria abandonado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000317.wav tiro wehkUa iyerakoya pohsUro ba tiro wehkUa iyerakoya pohsUro, ba O PeogU, me parece que, nao se alimenta da anta, disse o narrador train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000318.wav saye nha tirole nha tu ~wa'ko dohpo tirole eheripo'na bahse niaye tiro kumuno ihikoya saye nha, tirole nha, tu ~wa'ko dohpo, tirole eheripo'na bahse niaye, tiro kumuno ihikoya feito isso, fez o ritual de sopro de coraçao como pajé train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000319.wav tiro eheripona bahse tiro mahsawaye nha tiro eheripona bahse tiro mahsawaye nha com esse ritual, o PeogU reviveu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000320.wav to mUhapeheropU ihiaye a'liwU bo'ro nha wehkUa ya wU ti bu'adu muhapeheropU nha to mUhapeheropU ihiaye a'liwU bo'ro nha, wehkUa ya wU, ti bu'adu muhapeheropU nha no pico do morro, estava a moradia da outra anta, que era irmao dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000321.wav yU'U bohtota ihita mU'U niaye wa'mi wehkU ~thu uhsua nito niaye yU'U bohto a'taya niaye yU'U bohtota ihita mU'U niaye, wa'mi wehkU ~thu uhsua nito niaye, yU'U bohto a'taya niaye Voce vem vindo atrás de mim, pois meu irmao 'wehkU thun' (anta corcundo)é bravo, vem depois de mim, disse anta. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000322.wav wayeti omehne on ke'na bohto tiriro ihimahpe ne to boro widUhkaye nha wayeti omehne on ke'na bohto tiriro ihimahpe ne, to boro widUhkaye nha eles foram chegando até o limite do pátio do bahsaliwU, ai ficaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000323.wav ihiera wehkuth~u omawihatu'saye uhpia wUaliro uhsua yU'dU ihiaye ihiera wehKuth~u omawihatu'saye uhpia wUaliro uhsua yU'dU ihiaye nessa altura, o irmao 'wehkU thun' muito bravo, veio saindo com sua arma de defesa 'uhpia' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000324.wav ~noale mahsa bohkahali mU'U ~noale mahsa bohkahali mU'U quem é esse homem? train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000325.wav ~malita ihia niaye tirog~U ~malita ihia niaye tirog~U somos entre nós mesmo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000326.wav sa~nu tuhtuaro me'ma nita niha yU'U tiro uhsuaro niayeta U'tiata niaye sa~nu tuhtuaro me'ma nita niha yU'U, tiro uhsuaro niayeta, U'tiata niaye esbravejou tres vezes, a anta receptor train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000327.wav mahalema ~sahata a'tataye mahalema ~sahata a'tataye ao acabar o esbravejo, entrou para sua morada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000328.wav tiro ~sahata te tiro namonoka'pU tiro ~sahata te tiro namonoka'pU avisando a sua mulher sobre a chegada dos hospedes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000329.wav wehkU tiro pohsUro tiro ne'taliro namotiaye nita niha yU'U wehkU tiro pohsUro tiro ne'taliro namotiaye nita niha yU'U para PeogU, a anta receptor esposou suas filhas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000330.wav tirole U'tiaro nu'mia po'na nu'miatiaye tirole U'tiaro nu'mia po'na nu'miatiaye pois ele tinha tres filhas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000331.wav mU'U a'linale~ namotita niaye tirole U'tiaropUta U'tiaro nu'miapUta nita niha yU'U mU'U a'linale~ namotita niaye tirole U'tiaropUta, U'tiaro nu'miapUta nita niha yU'U estas serao suas esposas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000332.wav tiro namotikuhu~aye mahsamionole~ tiro namotikuhu~aye mahsamionole~ PeogU preferiu a primogenita train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000333.wav saye na'~ike tikoro me'na ihimekoyato ti~na saye na'~ike, tikoro me'na ihimekoyato ti~na à noite, o sortudo homem possuiu-a train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000334.wav be ni tiro ~konokunUle kahtaropU nha kahtatukhoe ne'peo tirole ~Uhaye nha nita niha yU'U be ni tiro ~konokunUle, kahtaropU nha, kahtatukhoe ne'peo tirole ~Uhaye nha nita niha yU'U entao, resolveu fazer alguma magia, pegou o falo, levou-o para o forno velho, botou em cima, queimou-o train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000335.wav ihikoyato sihoro nita niha yU'U tina sihiro mahsa ihie nimape ihikoyato sihoro nita niha yU'U tina sihiro mahsa ihie nimape fez alguma coisa magica própria das espécies tapirídeos, explicou o narrador train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000336.wav tohatarotaro niaye tha a'lepe malitirope nita niha yU'U tohatarotaro niaye tha, a'lepe malitirope nita niha yU'U estava preparando para o retorno train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000337.wav saye paidu du'a tu'adohko Saye, paidu du'a, tu'adohko entao prepararam boa bebida train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000338.wav tina si'ni bohtotiri dehko ihikoyato nha atete niaye nha tina si'ni bohtotiri dehko ihikoyato nha, atete niaye nha chegou o dia de beber como despedida train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000339.wav si'ni bo'leaye bahsaye ti~na wehkU~na nha si'ni bo'leaye. bahsaye ti~na, wehkU~na nha a festa da despedida foi até madrugar. O tapir cantou e dançou a música tradicional: train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000340.wav mali pamuli~ sa'taro dohkapU dohkeke borase ni bahsaye mali pamuli~ sa'taro dohkapU dohkeke borase, ni bahsaye nós, 'pamuli sa'taro' (transformadores folhas) debaixo cabaleando, caindo, rituava o bicho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000341.wav bU'kU pohkalire kihtiotiaye ti~na bU'kU pohkalire kihtiotiaye ti~na os crótalos dos pés, eram frutas da madeira 'bubi dUhka' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000342.wav tuhtuayali tiro hehehe riso ba tuhtuayali tiro, hehehe(riso),ba! o bicho tinha força, nao é, ironizou no riso, Emiliano train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000343.wav shio niaye di'tamali~ay U bahsapo doho meneali niaye tiro bahsaliropU'ta shio niaye, di'tamali~ay(U) bahsapo doho meneali niaye tiro bahsaliropU'ta Shió, cala boca, vai me fazer erar o meu solo musical, disse, enquanto envoluia a sua dança. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000344.wav tohate niaye tha te tina mahaliropU tohate niaye tha, te tina mahaliropU vieram vindo até a margem do rio onde ante estavam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000345.wav te ahpese ~palepU te ahpese ~palepU até a margem do outro lado rio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000346.wav pohsUro dero yaliedaye nha tiro eheripo'na bahseriropU ihiri ihimipe pohsUro dero yaliedaye nha, tiro eheripo'na bahseriropU ihiri ihimipe Agora, PeogU nao desmaiou mais, porque, pela pajelança, tornou-se como anfíbio, cheio de folego train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000347.wav tu'asa mahataye nik~apohto a'tak~aye nha ~uuuu te tiro se'eduhkuliropU tu'asa mahataye nik~apohto a'tak~aye nha ~uuuu te tiro se'eduhkuliropU da margem, foram andando sem parar até chegar ao buraco do PeogU train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000348.wav kenoale ne palituli se'egUta niaye tirole da'poberaro ku'aro yea mu'a niaye kenoale ne palituli se'egUta, niaye tirole, da'poberaro ku'aro yea mu'a niaye muito bem, nao faça outro buraco nessa minha trilha, senao vai quabrar as pernas, disse tapira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000349.wav yU'U on wa'Utha ni tirog~U toha wae tha yU'U on wa'Utha ni tirog~U toha wae tha Eu vou por aqui, dizendo foi trilhando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000350.wav pohsUrog~U tiro ya mahk~a waaa pohsUrog~U tiro ya mahk~a, waaa PeogU, também, seguiu para sua casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000351.wav bUhkUnapU mU'U yaurona paidu da'leye yako uhutiri ihimipe ne bUhkUnapU, mU'U yaurona, paidu da'leye yako uhutiri ihimipe, ne! antigamente, os velhos, quando somia um dos membros, nos matos, organizavam o dia de lamentaçao com a bebida cultural train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000352.wav ehsagU~ ~iya nha tiro me'na khena ihsa mali o'op~aleUna niaye nha ehsagU~ ~iya nha tiro me'na khena ihsa mali o'op~aleUna, niaye nha chegando o dia marcado, seus companheiros convidaram-lhe ir para o trabalho de depilaçao com resina de látex train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000353.wav bUhkUnapUa dii on o'op~alendi ihimipe wU'doa bahsa bahsa nU'mU nU'oete nita niha yU'U bUhkUnapUa dii on o'op~alendi ihimipe wU'doa, bahsa, bahsa nU'mU nU'oete, nita niha yU'U os tradicionais, tinham o costume impecável de limpar a face com resinas de látex ante da festa de dança train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000354.wav aU nii wa'waye ~UUUU aU nii wa'waye, ~UUUU ai a turma foi train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000355.wav waaa wehkUa ne'nenoka ihiaye wahsoU tina o'op~aleantU nha waaa, wehkUa ne'nenoka ihiaye wahsoU tina o'op~aleantU nha até onde havia a árvore laticífero perto do bebedouro dos animais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000356.wav o'op~aleaye o'op~ale~ o'op~aleaye, o'op~ale~ ficaram laticiferando, laticiferando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000357.wav tiphepUna mali yUrUe pa'mali nie~ daye pa'mali kUotimede bUhkUnapUa onsa tina puhtipek~aye nita niha yU'U tiphepUna mali yUrUe pa'mali nie~ daye pa'mali kUotimede bUhkUnapUa onsa tina puhtipek~aye nita niha yU'U no passado, quando aventuravam no mato, usavam miniatura de cariçu-de-par para se divertir train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000358.wav puhtipek~a topU ehsaye puhtipek~a topU ehsaye foram arpejando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000359.wav saye tina wahsoUna ~keete saye tina wahsoUna ~keete lascaram a seringueira-branca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000360.wav tu'a dohko ~oayeye a'lina dii me'na nita niha yU'U tu'a dohko ~oayeye a'lina dii me'na nita niha yU'U tiram o látex, aplicaram nas faces até ficar limpo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000361.wav tina o'op~alente nimey U ye tina o'op~alente nimey(U)ye era arte de embelezamento - train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000362.wav tu'a dohko tu'a dohko quando pronto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000363.wav tiro saye duhkuro wehkUa ne'nero~ ~oborota ihikamayepe tiro saye duhkuro wehkUa ne'nero~ ~oborota ihikamayepe eles estavam pertinho do bebedouro dos selvagens train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000364.wav keno puhtiaro emesti ~waye tiropere nita niha yU'U nha keno puhtiaro emesti ~waye tiropere nita niha yU'U nha PeogU sentiu o vento aromático do bebedouro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000365.wav emesti ~wa emesti ~wa o vento aromático train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000366.wav sho ihiera kenostiaro e'mestia ni tia tara shana nikalia weene nha a'lepe yU'le sule dehkeo nha to ohko wiharopU si~odohko nha si'niaye nha pahiro sho ihiera kenostiaro e'mestia ni tia tara shana nikalia weene nha a'lepe yU'le sule dehkeo nha to ohko wiharopU si~odohko nha, si'niaye nha, pahiro Puxa, que aroma! dizendo isso pegou, no mato, uma espécie de folha concava, embutiou-a onde saia água cheirosa para beber grandemente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000367.wav senakosa ihidek~aye nita iha yU'U tiro paa ehsatuaro senakosa ihidek~aye, nita iha yU'U, tiro paa ehsatuaro o sabor era semelhante o caldo de abacaxi, bebeu-o até o tamanho do estomago train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000368.wav si'ni tu'sa mahaa si'ni tu'sa mahaa satisfeito foi embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000369.wav tiro on ~oli tiro on ~oli a resina train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000370.wav omabuali ~naia waye ti diipea nita niha yU'U omabuali ~naia waye ti diipea nita niha yU'U a resina estava pronto para ser retirada da face train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000371.wav tu'a dohko nha ~oborog~a yet~olendehkeo nha tu'a dohko nha ~oborog~a yet~olendehkeo nha preparou uma espécie de palito com a resina na cabecinha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000372.wav paliag~a ye nha ti poalina du'amaye nha paliag~a ye nha ti poalina du'amaye nha com a adesividade da substancia resina, queria depilar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000373.wav ne pihtieraye tiro dohorotaro niaye nha wehkU dohorotaro nha ne pihtieraye tiro dohorotaro niaye nha, wehkU dohorotaro nha mas deu conta; estava transformando em uma tapira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000374.wav dee tiro buleg~Uta poali wihi diha waye nha dee tiro buleg~Uta poali wihi diha waye nha Mesmo que depilasse com intensidade, foi completando os pelos todo corpo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000375.wav sho ihiera ~nayUdUaro wa niaye on dahpu ~tUapona wa a'li yo dahpok~ali~ sata wehkU dapok~a doha wa nha sho, ihiera ~nayUdUaro wa niaye on dahpu ~tUapona wa a'li yo dahpok~ali~ sata wehkU dapok~a doha wa nha o pobre PeogU falou para o companheiro que estava se transformando uma anta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000376.wav pa yU'Up~ulinta ~napuhtiaro wa niaye tiro ahkayeirole pa! yU'Up~ulinta ~napuhtiaro wa niaye tiro ahkayeirole transformei-me uma anta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000377.wav sho mU'U ~nayUdUro wa'le nii mihsindali su'a dU'te dohko maye tirole sho mU'U ~nayUdUro wa'le nii, mihsindali su'a dU'te dohko maye tirole Puxa, esta passando mal, dizendo isso, pegaram cipós para amarrá-lo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000378.wav dU'te dohko ihsa mali pihina waye te wUpU dU'te dohko, ihsa mali pihina waye te wUpU depois foram contar o fato e chamaram para socorre-lo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000379.wav topU ehsa topU ehsa em casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000380.wav tiro sa wali ni ~U'kampona a'tamayeti tirole neete nita niha yU'U tiro sa wali ni, ~U'kampona a'tamayeti tirole neete nita niha yU'U contaram a ocorrencia e vieram buscá-lo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000381.wav tirope tidali sulek~a wawaye nha waaa nha tirope tidali sulek~a wawaye nha, waaa nha... enquanto o anta transfigurado arrebentou os cipós e saiu para vagar eternamente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000382.wav tole ~iU yU'a nita niha yU'U tina nahumeneno tiro ~sahanuhuliro tole ~iU yU'a, nita niha yU'U, tina nahumeneno tiro ~sahanuhuliro PeogU transfigurou-se no lugar chamado NAHUME'NENO, eu tenho prova, concluiu o narrador train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000383.wav tiro ihiaye kanadU wametiaye tiro wehkU tiro ihiaye kanadU wametiaye tiro wehkU apos a transformaçao, o bicho se chamou KANADU- train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000384.wav pa: yu:'u bo'lekearo PA: yu:'u bo'lekearo Eu, de manhã train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000385.wav mia bo'lekearo khanu yu:'u: yo'yei esami'i mia bo'lekearo khanu, yu:'u: yo'yei esami'i Hoje, de manhã, ontem, eu estava pescando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000386.wav yu: pho'naga yadua yei~gu: yu:'u: yo'yeiwu:'u:ta esami'i yu: pho'naga yadua yei~gu: yu:'u: yo'yeiwu:'u:ta esami'i meus filhos querendo comer, eu vou pescar, e fui pescar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000387.wav to yu:'u: phaku:ba'u:ro yalia yu:ku:sa me'nanaha to yu:'u: phaku:ba'u:ro yalia, yu:ku:sa me'nanaha então a canoa do meu tio, com a canoa dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000388.wav tia waso wa'ami'i wasoedo'ona'a tiro i'yeno wa'awa'ati tia waso wa'ami'i wasoedo'ona'a tiro i'yeno wa'awa'ati eu fui pescar sem pedir licença dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000389.wav wa'a yu:'u: ko'e~genaha tido yu:'u: phaku:ba'u: usua ti'alido dukuka'li ididi'i phetama'apu:naha wa'a yu:'u: ko'e~genaha, tido yu:'u: phaku:ba'u: usua ti'alido dukuka'li ididi'i phetama'apu:naha eu fui, quando eu voltei, meu tio estava muito bravo na beira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000390.wav yu:'u:~gu:'u: yo'yei wa'u:tu:ta ni'imi'i yu:'u:~gu:'u: yo'yei wa'u:tu:ta ni'imi'i ´eu também estava querendo ir pescar´ train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000391.wav yu:'u: wa'adua~gu:le yu:'u: yuku:sa pano ihiye'e wa'a wa'are yuku:sa male~nekina yuku:sali yemasie~nekina ihika'akhoa nii thu:'otu'u yu:'u: maku: yu:'u: wa'adua~gu:le, yu:'u: yuku:sa pano ihiye'e wa'a wa'are yuku:sa male~nekina yuku:sali yemasie~nekina ihika'akhoa nii thu:'otu'u yu:'u: maku: ´quando eu chego aqui, minha canoa nao estava aqui no lugar. eu falei, anda na minha frente aquele que nao sabe fazer canoa e que nao tem canoa´ train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000392.wav nii di'itha yu:'u: phaku:ba'u:ro yu:'u:retha nii di'itha yu:'u: phaku:ba'u:ro yu:'u:retha falou meu tio para mim. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000393.wav tido sanigu: bu:etiawa'ati yuanaha bu:etinaha au: yo'o sata yeaya yu:'u:a mu:'u:ge'e yo'yei wa'u:thuta ni'i ma~na mu:'u:~ge'e pho'nati ihi me'negu: tido sanigu: bu:etiawa'ati yuanaha, bu:etinaha au: yo'o sata yeaya yu:'u:a mu:'u:ge'e yo'yei wa'u:thuta ni'i ma~na mu:'u:~ge'e pho'nati ihi me'negu: quando meu tio falou assim eu fique envergonhado. ´entao foi isso, entao o Sr. estava querendo ir pescar e eu sai na frente´ train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000394.wav mani pho'na iyadua~gu:ta see noati mai mani pho'na iyadua~gu:ta, see noati, mai as criancas da gente querendo comer, por isso fiz isso, meu tio. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000395.wav nii yu:'u: phaku:ba'u:dore yu'ti bu:eti mahata atatatu:'u: nii yu:'u: phaku:ba'u:dore yu'ti, bu:eti, mahata atatatu:'u: eu respondi ao meu tio, passei vergonha, sai e vim embora. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000396.wav ~u:'kaku:ro~ga tirole o'o yu:'u: ~wehedi'na o'o mahata a'tatinaha ~u:`kaku:ro~ga tirole o'o, yu:'u: ~wehedi'na o'o, mahata a'tatinaha ai eu dei um pescado para ele, dei do que eu consegui, sai e vim embora. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000397.wav mahataa yu:'u: mia~nami yu:'u: ~nu:'u: phaku:ti thiha mahataa, yu:'u: mia~nami yu:'u: ~nu:'u: phaku:ti thiha entao, hoje a noite eu tambem tenho meu pai train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000398.wav nii yu:'u: phaku:le ya'u'unaha nii yu:'u: phaku:le ya'u'unaha falei ao meu pai train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000399.wav mai yu:'u: yuku:sa ka'memaati yu:'u: mu:'u: ba'u: yaliare yuku:sale wa'ati mai, yu:'u: yuku:sa ka'memaati yu:'u: mu:'u: ba'u: yaliare yuku:sale wa'ati ´papai, eu queria uma canoa para mim. eu fui com a canoa do seu irmao. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000400.wav yu:'u: kho'e~gu:re naha tido usua yu:'u: kho'e~gu:re naha tido usua entao ele, quando eu voltei, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000401.wav tido mu:'u: ba'u: usua tiarido dukuka'ri ihidi'i peta ma'anaha tido mu:'u: ba'u: usua tiarido dukuka'ri ihidi'i peta ma'anaha seu irmao estava muito bravo na beira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000402.wav yu:'u: sani sanidi'inaha yu:'u:~gu: wa'u:thu:ta nii mi'i maku: mu:'u: ~weheari mu:'u: nii di'i yu:'u: phaku:ba'u:ro yu:'u: sani sanidi'inaha yu:'u:~gu: wa'u:thu:ta nii mi'i maku: mu:'u: ~weheari mu:'u: nii di'i yu:'u: phaku:ba'u:ro entao quando ele viu eu chegando, ele falou para mim, ´meu sobrinho, tu matou peixe?´ falou meu tio. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000403.wav tido sani~gu: naha yu:'u: bu:eti naha yu:'u: ~wehei mai nii tirole u:kaku:ro o'o mahata a'tathu:'u:naha yu:'u:~gu:'u: phaku:ti'i ihiha yu:'u: phaku: yuku:sa ye masiidi yu:'u:~gu:'u:re tido sani~gu: naha yu:'u: bu:eti naha yu:'u: ~wehei mai nii tirole u:kaku:ro o'o mahata a'tathu:'u:naha yu:'u:~gu:'u: phaku:ti'i ihiha yu:'u: phaku: yuku:sa ye masiidi yu:'u:~gu:'u:re quando ele falou assim, passei vergonha, ai eu dei um peixe para ele e eu voltei para casa e disse eu tenho pai tambem que sabe fazer canoa. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000404.wav nii mu:'u:ne sanita nii mu:'u:ne ya'uhai yu:'u: mu:'u: yu:'u:re yuku:sa ~hu:karia ye bo'saeda'aboari mu:'u: mai nii mu:'u:ne sanita nii mu:'u:ne ya'uhai yu:'u:, mu:'u: yu:'u:re yuku:sa ~hu:karia ye bo'saeda'aboari mu:'u: mai falei, pensei pai, Sr. me faz uma canoa para mim. Papai, tu faz para mim?' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000405.wav nii naha yu:'u: phaku:re nii naha yu:'u: phaku:re fali para o meu pai. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000406.wav au: maku: yuku:sa na'a ~kee teti yu:'u:a au: maku: yuku:sa na'a ~kee teti yu:'u:a 'bom, meu filho, eu lavro a canoa' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000407.wav yeita mani yeeta yu:'u: siododu ihedameededo ye bosu:ta maku: nii yeita, mani yeeta yu:'u: siododu ihedameededo ye bosu:ta maku: nii 'eu faco, meu filho para ti, nao e dificil, toda gente faz' disse. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000408.wav bo'leku:'aro ~u:sanaha bo'leku:'aro ~u:sanaha de manha, nos (falando) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000409.wav isa maka tu'una mani nii yuku:saku: makana esu:'u: naha ~u:sa ye yuku:sa yeyeku:le makana esu:'u:naha isa maka tu'una mani nii yuku:saku: makana esu:'u: naha ~u:sa ye yuku:sa yeyeku:le makana esu:'u:naha 'embora procurar um pau proprio para fazer canoa'. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000410.wav ~u:kadu:'u: ~keemi'i susudu: ihika'li ihidi'itha ~u:kadu:'u: ~keemi'i susudu: ihika'li ihidi'itha derrubamos um pe, infelizmente estava ocada, nao prestou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000411.wav ~puu yoadu: ~puu yoadu: loiro (madeira) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000412.wav yo'o maku: susudu: ihika'ne so'o ihimeedi apedu: ta ni isa maka tu'una ni wa'a mi'itha yo'o maku: susudu: ihika'ne so'o ihimeedi apedu: ta ni isa maka tu'una ni wa'a mi'itha 'o, meu filho, o pe esta ocada, nao presta, la na frente tem outro pe. embora dar uma olhada naquela.' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000413.wav au: nii bokau:ta thu:re au: nii bokau:ta thu:re entao, aquele pe que papai viu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000414.wav thu:re~keitha yoadu: ihidi'i ihidi'itha phahidu: thu:re~keitha, yoadu: ihidi'i, ihidi'itha phahidu: derrubamos, grande e cumprido, bonito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000415.wav thule ~kee ~ku'u mi'itha thule ~kee ~ku'u mi'itha derrubamos no chao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000416.wav thu: ~kee noari'i ihidinaha ~kee noadu:du ihidi'i thu: ~kee noari'i ihidinaha, ~kee noadu:du ihidi'i o pe estava bonito, bonito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000417.wav ti phu:asi wihali'i phahidia wa'iyo'yedia ti phu:asi wihali'i phahidia, wa'iyo'yedia sai duas toras, grande e para pescaria, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000418.wav apedia me'edia apedia me'edia e outro pedaco pequeno train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000419.wav me'edisi du:'salitha thu:le du:tesule~kuta me'edisi du:'salitha, thu:le du:tesule~kuta ficou outro pedacinho, ficou la. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000420.wav du:tesule~ku pe'o du:tesule~ku pe'o terminamos torar tudo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000421.wav tiaretha ~i'ya thu mahareku: ~u:sa ~kee ~weatole ~i'ya tiaretha ~i'ya thu mahareku: ~u:sa ~kee ~weatole ~i'ya viramos, reparamos lugar que a gente vai cavar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000422.wav to no'ota na'ia wa'ari'i naha to no'ota na'ia wa'ari'i naha entao, o tempo so deu para isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000423.wav thuata'a ta'athu:'u:tha thuata'a ta'athu:'u:tha voltamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000424.wav ~u:sa bo'reke'ado ~keena esu:tha ~u:sa bo'reke'ado ~keena esu:tha No outro dia de manha, fomos derrubar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000425.wav ~keewena esau:nuha ~keemoko ~keemoko pe'o ~keewena esau:nuha ~keemoko, ~keemoko pe'o Fomos derrubar, lavramos a forma, acabamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000426.wav ~keemoko pe'o ~keemoko pe'o Acabamos a forma, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000427.wav sama ~keewe sama ~keewe Abrimos no meio, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000428.wav ~keewe pe'o na'ike'awa'ari'itha ~keewe pe'o na'ike'awa'ari'itha Abrimos, e acabou o dia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000429.wav na'ienona'a na'ienona'a Escureceu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000430.wav tonota phitikeoati ~u:sa pe'e~gu:'u:tha tonota phitikeoati ~u:sa pe'e~gu:'u:tha Ate ai, aguentemos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000431.wav ~u:sa thoata'ata'athu:'u:tha ~u:sa thoata'ata'athu:'u:tha Nos voltamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000432.wav apedekona'atha apedekona'atha No outro dia, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000433.wav thoatha apedokana'a kue yu:'u: naha au: thoatha apedokana'a kue yu:'u: naha au: voltamos no outro dia, eu ja. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000434.wav yu:'u:tha ~namitha esa i'ya~ega neaa i'ya'au: yu:'u:tha ~namitha, esa i'ya~ega, neaa i'ya'au: Eu fui de noite, trouxe comidazinha, levamos e comemos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000435.wav i'yagu:'u: thuthuano'o meededo i'yagu:'u: thuthuano'o meededo Comendo, a gente se fortalece. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000436.wav u:sa thoatha'athaatu:'u: apedeko bo'rekeado wa'u:ita u:sa thoatha'athaatu:'u: apedeko bo'rekeado wa'u:ita No outro dia de manha, nos voltamos de novo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000437.wav ti deko ~keewe ~keewesa ~keewepe'o~ka'a ti deko ~keewe, ~keewesa, ~keewepe'o~ka'a Naquele dia, lavramos e acabamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000438.wav ~keewee pe'o ~keewa'a~sape'o~~ka'a thoathu:u:tha ~keewee pe'o, ~keewa'a~sape'o~~ka'a thoathu:u:tha. Lavramos e acabamos tudo e voltamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000439.wav tha apedeko tha mai ~sionedi'itha tha apedeko tha mai ~sionedi'itha No outro dia meu pai alisou. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000440.wav tide ~sione pe'o~ka'a ~sione tide ~sione pe'o~ka'a ~sione Aquilo alisou, acabou de alisar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000441.wav pe'oka'atha patipa'amani ~keewesa pe'o~ka'a pe'oka'atha patipa'amani ~keewesa pe'o~ka'a Acabamos de aparelar os lados, acabamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000442.wav ~siowesa pe'o~ka'a pe'oo apedekonahatha ~u:sa bo'rekeadotha ~siowesa pe'o~ka'a pe'oo apedekonahatha ~u:sa bo'rekeadotha Aparelhou tudo, no outro dia de manha, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000443.wav esa tune tunepe'o~ka'a pe'o~ku'u~ku:'u:naha esa tune, tunepe'o~ka'a pe'o~ku'u~ku:'u:naha. Chegamos, plainamos, acabamos de plainar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000444.wav tha mai~gu:'u: yeemuga ~ku'urido ihido'o ~u:sa phititideko yei ~u:sa tha mai~gu:'u: yeemuga ~ku'urido ihido'o. ~u:sa phititideko yei ~u:sa. Meu pai fez rapido, acabou. Nos fizemos em quatro dias. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000445.wav ~u:satha apedeko wa'i yo'yediaga yeitha ~u:satha apedeko wa'i yo'yediaga yeitha. No outro dia, a canoa da pescaria fizemos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000446.wav tideko ~u:sa ~keemo'o~ku ~keewesape'o~ka'a doke~ka'a thuatu:'u: tideko ~u:sa ~keemo'o~ku ~keewesape'o~ka'a doke~ka'a, thuatu:'u:. Daquele dia acabamos de ajeitar tudo e lavramos, terminamos, e voltamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000447.wav apedekota ~u:satha ~keewesa pe'otha mai ~keewesano pototha dokie apedekota ~u:satha ~keewesa pe'otha, mai ~keewesano pototha dokie No outro dia, nos lavramos, covamos, papai aparelhou tudo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000448.wav ~sione pu:adeko pu:adeko yeedi'i ~keewesa ~u:sa pe'o ~sione, pu:adeko, pu:adeko yeedi'i, ~keewesa ~u:sa pe'o Alisou, dois dias ele fez, nos aparelhamos e acabou. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000449.wav ~u:sa thoathau:u:tha ~u:sa thoathau:u:tha Nos voltamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000450.wav thoatha apedekonaha ~u:sa thoatha apedekonaha ~u:sa Voltamos no outro dia, nos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000451.wav mainaha paidu~ga yeeduti ~u:satha paidu~ga yeedo ihidi'itha mainaha paidu~ga yeeduti. ~u:satha paidu~ga yeedo ihidi'itha. papai manda fazer bebida. nos fizemos bebida. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000452.wav tina wehetuatha wehetuatha pe'o ~u:sa pekana'asee tina wehetuatha, wehetuatha pe'o ~u:sa pekana'asee Puxamos o objeto, chegamos de puxar, nos juntamos lenha. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000453.wav pekasee seepe'o ~u:sa ~u:hana esu:'u:tha apedekotha pekasee, seepe'o ~u:sa ~u:hana esu:'u:tha apedekotha Acabamos de juntar tudo, nos fomos queimar e abrir. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000454.wav ~u:kadeko ~u:kadekona'anaha pu:ariapu: ~u:haku:'u:naha ~u:kadeko, ~u:kadekona'anaha pu:ariapu: ~u:haku:'u:naha. Um dia, um dia queimamos duas canoas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000455.wav yu:'u: ba'u:~gu:'u: yeedo'odo esanaha yu:'u: ba'u:~gu:'u: yeedo'odo esanaha Meu irmao foi ajudar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000456.wav mai ~u:sa yeedo'o pe'o ~u:sa ~u:hape'o apedeko kumusaana esa mai, ~u:sa yeedo'o pe'o ~u:sa ~u:hape'o, apedeko kumusaana esa. Meu pai, ele ajudou, nos todos acabamos, e no outro dia colocamos banco. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000457.wav ti paka me'na ~u:sa yu:'u:naha ke'noari'i yu:'u:re naha ti paka me'na ~u:sa yu:'u:naha ke'noari'i yu:'u:re naha. Com aquele canoa eu estou melhor. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000458.wav ke'noarenaha mai """ke'noarenaha, mai." """Ta bom, meu pai." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000459.wav mani apeekina yepaka me'na tinidu:a~gu: ~punino bu:oaga mani apeekina yepaka me'na tinidu:a~gu: ~punino bu:oaga Nos querendo andar com a canoa do outro, e' uma grande vergonha. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000460.wav bu:o tiado yu:'u: tinika'~ga mai ni'i yu:'u: paku:re "bu:o tiado yu:'u: tinika'~ga, mai,"" ni'i yu:'u: paku:re." "Grande vergonha que passo,"" falei para o meu pai." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000461.wav nii yu:'u: mainenaha nii yu:'u: mainenaha Eu pai. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000462.wav mai yu:'u: tinini wa'u:tha ni'inaha mai, yu:'u: tinini wa'u:tha ni'inaha. """Papai, eu vou pescar." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000463.wav yu:'u: yo'yeni wa'u:tha ni wa'a wa'u:naha yo'yei wa'u:naha yu:'u: yo'yeni wa'u:tha ni wa'a, wa'u:naha yo'yei wa'u:naha. "Eu vou pescar"" e fui embora." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000464.wav mani ye kueda meededo mani ye kueda meededo Objeto da gente nao da medo (fica segura, sem vergonha). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000465.wav yee ~o'osa'a yee yu:'u:naha yu:'u:~gu:'u:naha yee ~o'osa'a yee yu:'u:naha yu:'u:~gu:'u:naha Fiz, e eu fiz tambem assim. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000466.wav seinaha yu:'u:~gu: yuku:sa ~keete~iga yu:'u:~gu: yeitha yu:'u: satu'aro ni seinaha yu:'u:~gu: yuku:sa ~keete~iga yu:'u:~gu: yeitha yu:'u: satu'aro ni Por isso eu tambem a lavrar canoa, eu lavro, eu faco tambem por conta propria. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000467.wav thu:'othu'unaha yu:'u: yee ti'inaha thu:'othu'unaha yu:'u: yee ti'inaha. Pensei, e eu faco. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000468.wav siodo ihiedatiari ihimeedi'i mani yeemasienda~gu: saa bahuri'i ihidi'i siodo ihiedatiari ihimeedi'i mani yeemasienda~gu: saa bahuri'i ihidi'i Nao 'e dificuldade se a gente sentir dificuldade, e' dificil. (quando a gente tem coragem, tudo fica mais facil) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000469.wav sei yu:'u:~gu:naha sei yu:'u:~gu:naha. Por isso eu, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000470.wav yeeku:tha nii ~u:'karia~ga ~umupikoni ~keewei yu:'u:~gu:'u:naha yeeku:tha nii ~u:'karia~ga ~umupikoni ~keewei yu:'u:~gu:'u:naha. faco. Derrubei bakatirana (tipo de arvore) da caatinga. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000471.wav thu: ~keeweini'i ~kenoano wihakari'i yu:'u:re ~ko'aku: me'nanaha thu: ~keeweini'i ~kenoano wihakari'i yu:'u:re, ~ko'aku: me'nanaha. E aquela estou lavrando deu bonita para mim, gracas a deus. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000472.wav ti'are pe'o yu:'u:~gu: yepoa yepoa wa'u:taha nii ye ihide maku: ti'are pe'o yu:'u:~gu: yepoa, yepoa wa'u:taha nii, ye ihide maku: Aquela me acostumei a fazer e fiz. Costuma fazer, a gente faz, meu filho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000473.wav mani masa yee ihide siodo buhekinari yeda'a meendeye """mani masa yee ihide siodo buhekinari yeda'a meendeye.""" """A gente faz, aquele que faz nao 'e diferente.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000474.wav niidi'i yu:'u:re yu:'u: paku: niidi'i yu:'u:re yu:'u: paku: Falou para mim, meu pai. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000475.wav sei yei yei yu:'u:~gu:'u:naha sei, yei yei yu:'u:~gu:'u:naha Por isso, eu fiz e eu faco. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000476.wav ~ke'noane yu:'u:renaha ~ke'noane yu:'u:renaha Estou satisfeito (com a historia). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000477.wav miale mali o'õpU kamekua mia ñamikale alibodo sinitu bUdo Miale mali o'õpU kamekua mia ñamikale alibodo sinitu bUdo Hoje, nessa tarde estamos aqui reunidos, para conhecer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000478.wav thuoduayo tikoro doutora thuoduayo tikoro doutora e a doutora quer escutar, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000479.wav sa yegu yU'Ug~U ahpedo khano sa yegu yU'Ug~U ahpedo khano por isso eu também, de uma outra train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000480.wav yerosa'a numia Uoedalikido tido wa'alide ya'utha yerosa'a numia Uoedalikido tido wa'alide ya'utha como estoria de um homem panema de mulheres. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000481.wav ni'ikhakido ihiaye UmUno ni'ikhakido ihiaye UmUno Era um homem, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000482.wav buhkU wa'mUno ihiaye buhkU wa'mUno ihiaye jovem maduro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000483.wav yU'Ule numia khamedakhoaga ni'i U'Usua tido batianiaye yU'Ule numia khamedakhoaga ni'i U'Usua tido batianiaye por motivo de não ser gostado pelas mulheres, de raiva ficava nadando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000484.wav pinono i'yaka'do yU'Ule dU'se buhulikido pinono i'yado ni'i uhsuadota nimayeto pinono i'yaka'do yU'Ule dU'se buhulikido pinono i'yado ni'i uhsuadota nimayeto querendo que a cobra lhe coma, de raiva que qualquer tipo de cobra possa lhe comer, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000485.wav iedaye iedaye pois não, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000486.wav ti'i pi'opUli yoaliphe ihiduhkume ti'i pi'opUli yoaliphe ihiduhkume viveu a muito tempo de tanta pertubação train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000487.wav yUhsUayede i'iaye yUhsUayede i'iaye comeu comidas frias train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000488.wav ña'mu kanU bo'dopU ~namika'bodopU ña'mu soepeo kahsalio bu'i peo ña'mu kanU bo'dopU ~namika'bodopU ña'mu soepeo kahsalio bu'i peo no dia passado, botou cara na brasa, e colocou em cima do giral train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000489.wav tido namotido numia mahkanonie tido namotido numia mahkanonie ele estava a procura de uma mulher train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000490.wav thia yUhsualile neediho yaka'ã thia yUhsualile neediho yaka'ã e então pegou a cara fria e comeu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000491.wav yo'yewahsoli neeka'a bu'e yuhkUsa'a ahkobehsa si~obUduawaye yo'yewahsoli neeka'a bu'e yuhkUsa'a ahkobehsa si~obUduawaye pegou seu caniço, jogou água da canoa desceu e foi embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000492.wav kowatedo petiaye tiepe ihimape dohkape kowatedo petiaye tiepe ihimape dohkape terminou no meio e é lá em baixo que fica train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000493.wav pUana Uhsapa dohkey~opa'asaduhkuaye pUana Uhsapa dohkey~opa'asaduhkuaye encostando lá e ficava jogando, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000494.wav dohkey~o pa'asagU to pUado bUdUmataye pehkas~a ke'noaina dohkey~o pa'asagU to pUado bUdUmataye pehkas~a ke'noaina enquanto que ele jogava vinha descendo dois brancos bem lindos, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000495.wav ei nia do'se pa'asU nialimU semu niaye tidole ei nia do'se pa'asU nialimU semu niaye tidole ei! o que é que está fazendo irmao, lhe diziam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000496.wav yu'u ~o pa'asaha nia tinape ~nawetusaye tido wahk~unone yu'u ~o pa'asaha nia tinape ~nawetusaye tido wahk~unone eu estou por aqui, mas, eles já notaram aquilo que ele estava pensando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000497.wav alido malime'ne sanuduadota ni eheliponati ~natu'saye alido malime'ne sanuduadota ni eheliponati ~natu'saye de coração, ja percebiam que ele estava querendo juntar a eles para fazer parte do encanto. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000498.wav no'o wa'ahali mU'U Uhs~a wa'ana niadale no'o wa'ahali mU'U, Uhs~a wa'ana niadale aonde voce vai, lhes perguntou, nos estamos indo, responderam. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000499.wav te'e temedawipU bohsedehko Udionawa niaye la no temedavi cidade encantada te'e temedawipU bohsedehko Udionawa niaye-- la no temedavi( cidade encantada boto), passar festa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000500.wav mU'U waereni numia kametanakoteita kenoahti'ado niaye mU'U waereni numia kametanakoteita kenoahti'ado niaye voce não vai, para paquerar lindas mulheres, dando essa oportunidade. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000501.wav haU waUtha niaye haU waUtha niaye ta bom, eu vou! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000502.wav ni nUapa tido yUhkUsa siõnUhUo siõnUhUopo maa saena niaye ni nUapa tido yUhkUsa siõnUhUo siõnUhUopo maa saena niaye dizendo assim encostou a canoa e encostando pediram a ele entrar na canoa deles. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000503.wav wawali so'õpU wawali so'õpU foi embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000504.wav gaaa te topU Uhsa ka'akUno ehseita gaaa te topU Uhsa ka'akUno ehseita chegando la mais perto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000505.wav tido kahpedi pioaye tido kahpedi pioaye e botaram remedio nos olhos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000506.wav wale ehsa duhka wa'aye õ'osa ihidi wU'U pUta sa ihidi wU'U wale ehsa duhka wa'aye õ'osa ihidi wU'U pUta, sa ihidi wU'U mudou completamente o lugar tornando igual a esta casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000507.wav tcho ne kenoida'ye pehkasa sa'a ihiye kina suti so~añe sañalido pali ihiaye tcho! ne kenoida'ye, pehkasa sa'a ihiye kina suti so~añe sañalido pali ihiaye nossa! Tinha parecidos brancos de roupas vermelhas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000508.wav suti so~añe sañalikina suti so~añe sañalikina Usando de roupas vermelas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000509.wav tikina wa'i mahsa ali pinoa mahsa pirayawara mahsa tuli~eteta niãye ti tikina wa'i mahsa ali pinoa mahsa pirayawara mahsa tuli~eteta niãye ti todos os peixes encantados, cobras gente, botos gente estavam reunindo a festa (piracema) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000510.wav sa yedo topU ihia tikido wa'imahsa yawU'U wado sa yedo topU ihia tikido wa'imahsa yawU'U wado por isso é lá que fica a verdadeira casa dos encantados. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000511.wav tikina ya cidade to ihia temedawi tikina ya[cidade] to ihia temedawi é aí que fica a cidade encantada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000512.wav mahkadu e'sa tidole ya'uduhku kenoano ihitamU niaye o'õ kaliña ni'i ya'uaye mahkadu, e'sa tidole ya'uduhku kenoano ihitamU niaye, o'õ kaliña ni'i ya'uaye chegando na cidade conversaram com ele pedindo que ficasse bem, falaram a ele durmisse ali train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000513.wav pUa dehko bahto naha bohse dehko wa'aye pUa dehko bahto naha bohse dehko wa'aye depois de dois dias houve a festa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000514.wav ihiedaha numia numia numia ne ke'noedaye numia pali ihiedaha numia, numia, numia ne ke'noedaye numia pali nossa, tinha tantas mulheres, só mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000515.wav kenoe numia wa'i mahsa numia kenoe numia wa'i mahsa numia lindas mulheres encantadas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000516.wav ehsa ña'tina bohse dehko pehkasã ye bohse dehko ni taha musica dehko naha ehsa ña'tina bohse dehko pehkasã ye bohse dehko ni taha [musica] dehko naha chegava a festa dos brancos, o dia de música train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000517.wav tide a'kãkodo bohka ahãye tide a'kãkodo bohka ahãye ele conseguiu uma mulher train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000518.wav yobahsa mU'sa naha õpUna Uokuhuna wa'a wehe ya'uduhkudo ka'medi nieti mahpe o'õ p~ulipehede yobahsa mU'sa naha õpUna Uokuhuna wa'a wehe ya'uduhkudo ka'medi nieti mahpe o'õ p~ulipehede o mesmo como voces dizem que quando a gente gosta conversamos na hora de dançar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000519.wav bahsadopUta ou kalisu puhtinagU omukapU daramUhtono ka'medi mUsa nieti medena'a bahsadopUta [ou] kalisu puhtinagU omukapU daramUhtono ka'medi mUsa nieti medena'a dançando ou apertando a mão com força na dança de cariçu como voces dizem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000520.wav to bo'do yaye tikidog~U'U to bo'do yaye tikidog~U'U ele também fez o mesmo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000521.wav ye tcha bo'lea wa'aye tido ka'metana bo'lea wa'aye ye tcha bo'lea wa'aye tido ka'metana bo'lea wa'aye ele amanheceu paquerando a noite toda train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000522.wav ni'kanosa tikina bahsa ye kina sapato sañalina di'i ihia tina pirayawara mahsa ni'kanosa tikina bahsa ye kina [sapato] sañalina di'i ihia tina pirayawara mahsa todos os botos gentes dançavam por igual usando sapatos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000523.wav pehkasã pehkasã ihi koati pehkasã, pehkasã ihi koati brancos, brancos de verdade train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000524.wav tohoe bo'letõ ke'a wUhUa kãlia ye tido me'na tikanemale (tohoe) bo'letõ ke'a wUhUa kãlia ye tido me'na tikanemale ate ao amanhecer ainda ele estava com ela train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000525.wav o bodo koãlipuabodo ihigU o bodo koãlipuabodo ihigU onde, igual nesse canto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000526.wav opalipua ihigU obado yohsoali opalipua ihigU obado yohsoali bem na frente do canto estava deitado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000527.wav kaliwa'ka ña ma'adaya tcho no'o waliba yU'ume'na yohsoalikodo niaye kaliwa'ka ña ma'adaya tcho no'o waliba yU'ume'na yohsoalikodo niaye acordando viu que ela não estava, pensou a aonde foi aquela que estava dietada comigo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000528.wav pha õbodo dia u'utidodU wamenuati duhi duhkuaye pha õbodo dia u'utidodU wamenuati duhi duhkuaye bem no canto estava o sucuriju enorme train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000529.wav kame tidole neanina mahsataye tha a ne mU'U numia bohkalimU niaye kame tidole neanina mahsataye tha a ne mU'U numia bohkalimU niaye depois chegaram aqueles que o levaram, e aí conseguiu mulher? lhe perguntaram. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000530.wav bohkami maniedalemaha niaye alikodo dUadale niaye alikodo duhide niaye bohkami maniedalemaha niaye, alikodo dUadale niaye, alikodo duhide niaye encontrei mas não está mais, olha aqui ela deitada, olha aqui ela: lhes disseram. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000531.wav haU ke'noale ni'i mU'U do'se yeitali mU'U niaye haU ke'noale ni'i mU'U do'se yeitali mU'U niaye tá bom, o que é que voce vai fazer: lhe disseram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000532.wav ahkoe yU'U sa ihibodo ihide yU'U toode neeha tikodole niaye hau ni'i tikodole bohsa miaye ahkoe yU'U sa ihibodo ihide yU'U toode neeha tikodole niaye, hau ni'i tikodole bohsa miaye pois eu, nao vou levar ela nao, entao eles a benzeram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000533.wav tikina tikido sa yedagUna to sanUaboaye o ihia mali ~sanuhuno tikina tikido sa yedagUna to sanUaboaye o ihia mali ~sanuhuno se eles nao tivessem feito aquilo ele iria ficar nesta casa encantada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000534.wav o'o bodo mene ~so'o wa'ikUna buhkUdo wa'i buhkudo sanUawaye nietimipe thoe tido sanUa bohkuayeto o'o bodo mene, ~so'o wa'ikUna buhkUdo wa'i buhkudo, sanUawaye nietimipe thoe tido sanUa bohkuayeto como aqui,onde o pescador, cacador, entram nesse tipo de casa encantada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000535.wav yU'U ka'medasa ihidole yU'U pahkU yU'Ude ihide yU'U pahko ihide yU'U ka'medasa ihidole yU'U pahkU yU'Ude ihide yU'U pahko ihide eu nao quero que aconteca isso comigo, eu tenho meu pai, minha mae train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000536.wav ni'ii topunota ihide koinatha ni'i wiaduhkasa obodota tha wametido ali wUdu mehe o'osa ihimahpe ni'ii topunota ihide koinatha ni'i wiaduhkasa obodota tha wametido ali wUdu mehe o'osa ihimahpe dizendo assim, é hora de a gente voltarmos, saindo igual como aqui train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000537.wav obodo wametiaga mahkapa obodo wametiaga mahkapa desse tipo que se chama cidade train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000538.wav to UhsadUka kahpedi pioayethaa waleee wakapama wayetha to UhsadUka kahpedi pioayethaa, waleee wakapama wayetha chegando ali colocaram remédios nos olhos dele, no instante boboiou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000539.wav UmUña niaye a'ta buhueda'ye tikina tikina bo'do Umuña nimahape UmUña niaye a'ta buhueda'ye tikina, tikina bo'do Umuña nimahape eles vieram tão rápidos, eles são assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000540.wav ti yUhkusa pirayawara yUhkusa me'na yohamata ta'ye tha ti yUhkusa pirayawara yUhkusa me'na yohamata ta'ye tha vieram viajando com a canoa dos botos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000541.wav peopakana sedo ne siowe mayohata ta'ye tha peopakana sedo ne siowe mayohata ta'ye tha nas cachoeiras vinham com muita facilidade train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000542.wav ite tide ye yUkusapU ihia dee minipawaye (ite)tide ye yUkusapU, ihia dee minipawaye chegou ate na canoa dele, estava cheia de água (afundada) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000543.wav minipa'a ye'gU tiale ahkobehsa minipa'a ye'gU tiale ahkobehsa tirando água da canoa afundada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000544.wav ya'unahapu niaye ahpeta wa'ina ahpeta ahpe bosedeko'o kioro ihikoaya õpalipe bosehdeko kioro wa'itimie ya'unahapu niaye ahpeta wa'ina ahpeta ahpe bosedeko'o kioro ihikoaya õpalipe bosehdeko kioro wa'itimie disseram a ele não contar, nos vamos da proxima festa, era verdade, de hoje em dia a festa realiza na data certa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000545.wav õ padrueira bodo wa'itimede ti dehko wa'Unatha nie õ [padrueira] bodo wa'itimede ti dehko wa'Unatha nie como a festa de padroeira e combinaram de ir nessa festa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000546.wav ya'unabUna mU'U ti peh'ita neititanha niaye ya'unabUna mU'U ti peh'ita neititanha niaye nao conte a ninguem, e na proxima festa que voce vai trazer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000547.wav ha'u nimaye tikidogU ha'u nimaye tikidogU ta bom, ele respondeu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000548.wav to toawi'i tikido tia mena sa'apa yoata'a yeitado pahkodo ka Uhtido ya'ye yUmahkU buhtiale ni'i to toawi'i tikido tia mena sa'apa yoata'a yeitado pahkodo ka Uhtido ya'ye yUmahkU buhtiale ni'i quando ali, quando estava chegando de canoa, a mae dele estava chorando pensando que seu filho desapaareceu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000549.wav ma'hata tcho yu mahkU mu'u kahtiale nia'ye kahtiaha do'se ma~i yu'u bohsedehko daletini yu'u pahko nia'ye ma'hata tcho yu mahkU mu'u kahtiale nia'ye kahtiaha do'se ma~i yu'u bohsedehko daletini yu'u pahko nia'ye veio chegando, o meu filho tu estas vivo, dizia, estou vivo ele respondeu, andei fazendo festa minha mae; lhe dizia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000550.wav ni'i ko'e sinitumaye ya'uedamaye ni'i ko'e sinitumaye ya'uedamaye assim que chegava, lhe perguntavam, nao queria contar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000551.wav no sinie ihie ti mapetha mali kahtidokUle sininopUma tikido kiama ya'uaye no sinie ihie ti mapetha mali kahtidokUle sininopUma tikido kiama ya'uaye como existe festas na nossa vida, de bebo ele contou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000552.wav de'e to'pU nita wa'ye koe'mabUdUa wa'aye tikodo kapU de'e to'pU nita wa'ye koe'mabUdUa wa'aye tikodo kapU na mesma hora ele retornou perto dela (mulher encantada) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000553.wav to'opU ihia tikido to'opU ihia tikido e la que esta ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000554.wav tikidota ihia wa'i ponatidikidoa naha o'õ topunota ihide tikidota ihia wa'i ponatidikidoa naha o'õ topunota ihide. deve ser ele reprodutor de peixes, aqui e so isso... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000555.wav ~o'o yu:'u: ~yeku:sumu:a tina yeetidide ya'utatha ~o'o doutora ~o'o, yu:'u: ~yeku:sumu:a tina yeetidide ya'utatha ~o'o doutora tu'oduado ni~yotitha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000556.wav tide ya'utatha tide ya'utatha Vou contar de novo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000557.wav ~sa wa'ado'onaha mai mai bu:hu:do ke'noetidi yu:'u: pahku: ~sa wa'ado'onaha mai, mai bu:hu:do ke'noetidi yu:'u: pahku: Por isso, ele (meu pai), era engracado. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000558.wav tina ihidiphepu: thia'iyeto simi keo simi keya po'tepu:~yoso wi'dia po'tepu: ihiyetia'ye tina ihidiphepu: thia'iyeto simi keo, simi keya, po'tepu:~yoso wi'dia po'tepu: ihiyetia'ye Era no tempo deles, na cachoeira wacu, no igarape wacu, quando eles moravam na cabeceira do igarape japim. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000559.wav topu: hiyenaha tina ahkaiyenaha ~o'o pekasame'na tinidikinanaha topu: hiyenaha tina ahkaiyenaha, ~o'o pekasame'na tinidikinanaha Eles foram passear entre os brancos e train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000560.wav tina moa moare duko'eye ti koyati tina moa, moare duko'eye ti koyati eles levaram sal aos parentes. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000561.wav te ~o'osa'a tina ~o'osi hi~gu:re pekilori yeemeendeyee te, ~o'osa'a tina ~o'osi hi~gu:re pekilori yeemeendeyee Nesse tempo, eles faziam (o sal) por kilo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000562.wav tinapu: pesikari kometiayee tinapu: pesikari kometiayee Eles embrulhavam num pacotinho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000563.wav koma tina basi kame tina basi ka'me du:ka wa'etiayenaha koma, tina basi kame, tina basi ka'me du:ka wa'etiayenaha e dividiam entre si. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000564.wav saena tina topu: nu:ku:pu:le ~so'opu: ihidi toa simikeya wame tido ihiaye saena tina topu: nu:ku:pu:le ~so'opu:, ihidi toa simikeya wame, tido ihiaye. Ai, eles ficavam la na mata, no igarape wacu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000565.wav noa hido ~i'ye ~yiaga ~wakoaha sehedo noa hido ~i'ye ~yiaga, ~wakoaha sehedo Quem mora ai, ve (o lugar-o igarape), eu lembro pouco. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000566.wav topu: tido ihididonaha bu'ata o'pu:lenaha tina bo'teya pi'tonaha tina bu'a du:ketikoyati topu: tido ihididonaha, bu'ata o'pu:lenaha tina bo'teya pi'tonaha tina bu'a du:ketikoyati Ele (um homem de la) morava la, e depois viajou para a foz do igarape aracu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000567.wav topu:naha tina ahkaye ka'apu:naha bu'ataronaha topu:naha tina ahkaye ka'apu:naha bu'ataronaha Ele viajou para perto dos parentes dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000568.wav bu'ata tina ahkayedee ~i'ya maa ~i'ya wu:'u:se ~i'ya tido duudo bu'atado'o niaye bu'ata tina ahkayedee ~i'ya, maa ~i'ya, wu:'u:se ~i'ya, tido duudo bu'atado'o niaye Ele desceu, viu (os parentes), viu as casas deles, veio trocar (comprar), train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000569.wav to bu'awi'ayenaha bu'awi'i tina to ahkaye topu: yosayekina oayetha tina tidoretha o'obu'ipeoyati to bu'awi'ayenaha bu'awi'i tina to ahkaye topu: yosayekina oayetha tina tidoretha o'obu'ipeoyati ele deu mais ainda para os parentes que estavam ai e eles (os parentes) e eles deram mais ainda em troca. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000570.wav o bu:'o~gu: bu'ata tatayenaha bu'ata to wa'misu:mu:alenaha o bu:'o~gu: bu'ata tatayenaha bu'ata to wa'misu:mu:alenaha Trocaram entre eles, e ele foi voltando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000571.wav wa'misu:mu:ale i'yaye o'ayenaha tina tido wa'ikhuna tina maawi'a~ga tido neethalikinale i'ye o'okoyatonaha tinale ihtiaye ni'ta niha yu:'u: wa'misu:mu:ale i'yaye o'ayenaha tina tido wa'ikhuna tina maawi'a~ga tido neethalikinale i'ye o'okoyatonaha tinale ihtiaye ni'ta niha yu:'u:. Quando chegou de volta, ele dividiu para os irmaos maiores carne, peixe do igarape, estou dizendo (eu, Pedro). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000572.wav kihti i'yeda'koi'yato kihti i'yeda'koi'yato Nao falou como consegiu (as carnes, etc.) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000573.wav sayenaha tina ~ye'e tinanaha sayenaha tina ~ye'e tinanaha Por isso, eles que trocavam carne com sal train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000574.wav tina moa ~ku:e ~ku:olikina ~o'opu: a'lipu:naha tina moa ~ku:e ~ku:olikina ~o'opu: a'lipu:naha porque eles (os parentes do foz de aracu) tinham trabalhado com o manduka, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000575.wav manduka ka'apu: tina da'datinidikina ko'edikina tina moa ~gale moale moale ka'medi wa'mi~gu:nii ya'waye tido manduka ka'apu: tina da'datinidikina ko'edikina tina moa ~gale moale, moale ka'medi wa'mi~gu:nii ya'waye tido eles tinham sal, e os outros parentes dele estavam precisando de sal. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000576.wav au: ihidi ti moa nii tinalenaha au: ihidi ti moa nii tinalenaha Ai, ele (o homem) falou para eles (que foram trab. com manduka) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000577.wav tina wa'iku:na tina maawi'a tina netali~ya ka'mesayenaha tina tina wa'iku:na, tina maawi'a tina netali~ya ka'mesayenaha tina """Eles falaram que tem sal""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000578.wav ti sikali~ga me'na kamesayenaha ti sikali~ga me'na kamesayenaha Eles trocaram com um pocotinho de sal. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000579.wav ahpekidole ahpekidole ahpekidole kamesabodoayenaha ahpekidole, ahpekidole, ahpekidole, kamesabodoayenaha Ele trocou com um, com outro, com outro, foi trocando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000580.wav saye~gu: tide ~ye'e thoawa'a koyatonaha thoadonaha ~yamika'a thoakoyatonaha koediphe wa'adowa'yanato saye~gu: tide ~ye'e, thoawa'a koyatonaha thoadonaha ~yamika'a thoakoyatonaha koediphe wa'adowa'yanato Ele pegou o sal e voltou (ao meio dia). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000581.wav to thoadonaha tina pe'alimaa maa phayu~khulimaadu hikalitha to thoadonaha tina pe'alimaa maa phayu~khulimaadu hikalitha No caminho de volta, tinha um igarape largo, e um pau para fazer ponte, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000582.wav pai~khulimaa ~o'osa'a yuhku: a'kanu:tha ~ku'u du:'u: ihikoayato ti malenaha ke'noali u:'mu:ali wa'sa du i'hayetha pai~khulimaa ~o'osa'a yuhku: a'kanu:tha ~ku'u du:'u: ihikoayato ti malenaha ke'noali u:'mu:ali wa'sa du i'hayetha Era uma ponte sob um corrego fundo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000583.wav tima dukuliya dukuliya wametidi ti maatha tima dukuliya, dukuliya wametidi ti maatha "O nome do igarape era ""igarape em pe.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000584.wav timale ~pe'anolenaha to tima ehsadotadonaha timale ~pe'anolenaha to tima ehsadotadonaha Ele chegou perto da ponte para atravessar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000585.wav timale ehsadotadonaha to namono ~ku:o o'mamekoyato tipu:le timale ehsadotadonaha to namono ~ku:o o'mamekoyato tipu:le Antes, quem estava com a atura era a esposa dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000586.wav sayenaha tipu:lenaha nee bu:hku:o sayenaha tipu:lenaha nee bu:hku:o Ai ele pensou que ela ia cair. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000587.wav mu:'u: o'opu: boda~yoha ko'tekaboa yu:'u: o'mau:tha nii tipu:le neo'mayenaha mu:'u: o'opu: boda~yoha ko'tekaboa, yu:'u: o'mau:tha nii tipu:le neo'mayenaha """Voce e capaz de cair na ponte, deixe que eu carregue.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000588.wav tipu:le neo'ma ti doholiwi'do ~wahti du'se wa'ado thakou: nii tikodo ~ku:o pe'de ~i'yadukuayetha tipu:le neo'ma, ti doholiwi'do ~wahti du'se wa'ado thakou: nii tikodo ~ku:o pe'de ~i'yadukuayetha Ele carregou o atura, e ela ficou observando como ele ia passar nesse lugar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000589.wav to ~i'yaduhku i'ye~gu:naha to ~i'yaduhku i'ye~gu:naha Ela estava olhando, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000590.wav ~i'yaduhku i'ye~gu:naha tipu:le ne'omaa ~i'yaduhku i'ye~gu:naha, tipu:le ne'omaa olhando, e ai ele pegou o atura e carregou nas costas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000591.wav ~pe'amenonaha ~pe'a tima dehko ~pe'ame'nonaha nee nanalema'a nee nehtolema'a bodamaadiha wa'aye timaapu: ta pua timaapu:naha ~pe'amenonaha, ~pe'a, tima dehko ~pe'ame'nonaha nee nanalema'a nee nehtolema'a bodamaadiha wa'aye timaapu: ta! pua, timaapu:naha Ele ele voi atravessando, e bem no meio da ponte, ele balancou e caiu com o atura dentro da agua. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000592.wav ti moapu:du ke'noano weopeo dohke~yoka'yenaha topu:naha ti moapu:du ke'noano weopeo dohke~yoka'yenaha, topu:naha O atura de sal caiu e molhou com ele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000593.wav tipu:le wehemamaha tipu: so'o nemahale dahpo~ka'anaha tipu:le wehemamaha tipu: so'o, nemahale dahpo~ka'anaha Ele pegou o atura e puxou para cima, virou o atura para escorrer a agua, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000594.wav maa mu:'u: ~i'ya ~i'yatiago bu:hku:o wehede~keyo~ka'a nii maasaa ~keenoakuka'ye bu'awa'aye te topu: tete namonoku:ole ehsa tanakayenaha "maa ""mu:'u: ~i'ya ~i'yatiago bu:hku:o,"" wehede~keyo~ka'a nii maasaa ~keenoakuka'ye bu'awa'aye, te topu: tete namonoku:ole ehsa tanakayenaha" """Voce esta so olhando, mulher!"" Ele jogou o atura e puxou a mulher dentro da agua e bateu nela. Mesmo assim, foi correndo e bateu na mulher do tete." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000595.wav tana~ka'a tota ti pu:'u:le dohkedahpo~ka'a wa'a wa'ayenaha tana~ka'a tota ti pu:'u:le dohkedahpo~ka'a wa'a wa'ayenaha Ele abandonou completamente o atura e foi embora. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000596.wav te topu: ehsakoyatonaha tina tina ihidi ku'tupu:naha tina hididopu: te simikeyapu:naha te topu: ehsakoyatonaha tina, tina ihidi ku'tupu:naha, tina hididopu:, te simikeyapu:naha Ele chegou la com os parentes dele, no sitio do igarape do wacu, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000597.wav ehsa to ba'anee pe'e wu:hu:bahtidi su'aye wihpeni su'aye to ~sa'no duhui koyati ehsa to ba'anee pe'e, wu:hu:bahtidi su'aye, wihpeni, su'aye to ~sa'no duhui koyati, Os parentes estavam trancando balaio, cumata, tipiti, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000598.wav to duhiye wa'mi ehsali mahali mu:'u: niayetha to duhiye wa'mi ehsali mahali mu:'u: niayetha "Eles perguntaram ""voce foi la?""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000599.wav ni ma'ye tinape'e ni ma'ye tinape'e eles perguntaram. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000600.wav to uhsua tialikido masakayenaha to uhsua tialikido masakayenaha Ai, ele entrou bravo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000601.wav esalimaha masawa'wa'aye esalimaha masawa'wa'aye Respondeu com raiva train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000602.wav 'ne yota uhsu:atinika'akhoato a'li kidoa nii ni'aye tikinape to duhiyekinape "'ne, yota uhsu:atinika'akhoato a'li kidoa nii,"" ni'aye tikinape to duhiyekinape" """Porque que esta com raiva assim?"" falaram eles que estavam sentados." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000603.wav yo uhsu:a tinimahkakakhoa mali wa'mi ~wahti niaye """yo uhsu:a tinimahkakakhoa mali wa'mi ~wahti,"" niaye" """Porque que esta bravo esse diabo?"" falaram" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000604.wav tido bahto pi'aa ehsayenaha to namonoku:onaha tido bahto pi'aa ehsayenaha to namonoku:onaha Atras dele, a mulher veio chegando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000605.wav saye ~ku:nono ~ku:o ihikoyatha saye ~ku:nono ~ku:o ihikoyatha Era era desana. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000606.wav tikodo ~ku:o ne'e doholiwi'ido wi'ihalito ni'aye tikodo ~ku:o ne'e doholiwi'ido wi'ihalito ni'aye Ela perguntou se ele chegou doido. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000607.wav ne'e ~o'o uhsua tialikido ~sa'aka'le niaye """ne'e ~o'o uhsua tialikido ~sa'aka'le"" niaye" """Ele chegou aqui bravo."" responderam" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000608.wav du'se yetini mahali mu:sa niaye tinapeatha """du'se yetini mahali mu:sa"" niaye tinapeatha" """O que e que voces andaram fazendo?"" perguntaram." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000609.wav tina sani~gu:tha moapu:'du nedeke~yo~ka'a "tina sani~gu:tha ""moapu:'du nedeke~yo~ka'a" "Ela contou: ""Ele pegou o atura de sal que estava carregando" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000610.wav ~o'o sa'a yedi'i nii tota moapu:le mu:'u:pu: ~yamioali nii nee tipu:le ~o'ma~peata me'nonaha ~o'o sa'a yedi'i nii, tota moapu:le mu:'u:pu: ~yamioali nii nee tipu:le ~o'ma~peata me'nonaha e disse 'voce vai cair e molhar o atura,' e ele carregou. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000611.wav maa dekhotha nee ~theolemaa boda~yoha yu:'u:letha ~kee~ka'a a'tali niaye "maa dekhotha nee, ~theolemaa boda~yoha yu:'u:letha ~kee~ka'a a'tali"" niaye" "Mas no meio, ele virou com o atura, e me bateu e veio embora."" disse ela." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000612.wav yee tipu:le ~o'malido mu:sale a'lide o'oli'inaha tide ti wedi'i ihiepe~gu:tha mu:sa~gu: wu:o yee~thiana i'aya ni tidenaha yee tipu:le ~o'malido mu:sale a'lide o'oli'inaha tide ti wedi'i ihiepe~gu:tha mu:sa~gu: wu:o yee~thiana, i'aya ni tidenaha Mesmo assim, ele dividiu o sal, que nao estava muito molhado. Como estava meio molhado, ele mandou secar e aproveitar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000613.wav tido nealidenaha duhkawa duhkawape'o tido nealidenaha duhkawa, duhkawape'o, O que ele trouxe, ele dividiu, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000614.wav yenaha ke'noaye wehtieda'ye yenaha, ke'noaye, wehtieda'ye o sal nao molhou muito. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000615.wav sayeaye nidi tido sayeaye nidi tido. Ele fez assim. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000616.wav ka'sedo ihiaye tido ka'sedo kihti peyali ~wahti ihiditha ka'sedo ihiaye, tido ka'sedo kihti peyali ~wahti ihiditha Ele (ka'sedo-nome do que caiu) era diabo fofoqueiro, exagerado, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000617.wav tido tido sayeko'teaye sayedo ka'sedo ka'sedo wametiaye tido, tido sayeko'teaye, sayedo ka'sedo, ka'sedo wametiaye tidole ~sanidi ma . . . train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000618.wav mali sa wametiye kina i'yõ duhku dUhkali ihide nino pe'de bohkeda'yo mali sa wametiye kina i'yõ duhku dUhkali ihide nino pe'de bohkeda'yo nos nao encontramos as pessoas que criaram ou iventaram o material train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000619.wav wa'i de'yUle nUnU bUdUtalikinagU'U wame maliekina wa'akamipe wa'i de'yUle nUnU bUdUtalikinagU'U wame maliekina wa'akamipe as pessoas que vieram trazendo a cobra gigante querendo matar, vem vindo sem nome também train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000620.wav wUhpU koãkhU ihiaye nidi wUhpU koãkhU sa wametiaye wUhpU koãkhU ihiaye nidi wUhpU koãkhU (?) sa wametiaye era deus aranha, deus aranha eram seus filhoo esse é o nome train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000621.wav sa a'li wa'ido a'li pa'muli mahsa yoatameyape mali ñehkU sUmUa pa'muli mahsa sa a'li wa'ido a'li pa'muli mahsa yoatameyape mali ñehkU sUmUa pa'muli mahsa e por isso esse cacuri, vem com nossos antepassados que vieram no lago de leite train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000622.wav yoaliphe wU'se dohkali so'õ dohkapUle yoaliphe wU'Use dohkalitidi yoaliphe kU'maliti ihikã'ye a'li ahko si'ni yoaliphe wU'se dohkali so'õ dohkapUle yoaliphe wU'Use dohkalitidi yoaliphe kU'maliti ihikã'ye a'li ahko si'ni no fundo dos rios existem casa enormes dos peixes ou das cobras, e tambem tem inverno e verao, lá estava ele bebendo agua e tudo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000623.wav ihieti tikina ahko ehtoaye ihieti tikina ahko ehtoaye e assim eles vomitavam água train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000624.wav ti ñoale so'õ ihidido curucuí tole mali i'ñetibe'na mesali sa buhuye wahpali sa buhuye ti ñoale so'õ ihidido (curucuí)tole mali i'ñetibe'na mesali sa buhuye wahpali sa buhuye no ponto que a correnteza e forte, que em curucuriari nos vemos montes de montanhas e onde tem lagos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000625.wav tikina ahko ehtoaye tikina du'upeoye wahasto pahka ihiaye tikina ahko ehtoaye tikina du'upeoye wahasto pahka ihiaye esses sao os pontos e cuias que eles deixaram depois de vomitarem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000626.wav sa ye tikina si'ni puhtiadohko mai mUnano yU'Ule mahsonikido ehtoetidi sa ye tikina si'ni puhtiadohko mai mUnano yU'Ule mahsonikido ehtoetidi e entao eles tamavam muita agua tomando uma grande quantidade irei vomitar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000627.wav duita duita tunumaedU'to duita duita tunumaedU'to dizendo assim se rolhou e foi embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000628.wav yabe yabe nikoa'ti mihsi so~e'da mali wa'ikhana nimahpe sa'k~e dahpo naha ehsa mawe ko'ã yabe yabe nikoa'ti mihsi so~e'da mali wa'ikhana nimahpe sa'k~e dahpo naha ehsa mawe ko'ã aquele é... sipó verde tirou esmagou bem direitinho tirou a sugeira da cuia deixou só o liquido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000629.wav si'ni ka'li ã'kapohtota si'ni ka'li ã'kapohtota tomaram todos juntos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000630.wav tU'otu duhika'ye TU'otu duhika'ye e ficaram só apenas escutando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000631.wav tU'otu duhikã'a ti ka'meno phisõ'o makatakuUto naha tU'otu duhikã'a ti ka'meno phisõ'o makatakuUto naha enquanto eles estavam sentados e escutando o outro ja vinha vomitando tambem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000632.wav po sa po! sa barulho de vomito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000633.wav saye tikina ahko ehtoakeñolide saye tikina ahko ehtoakeñolide e assim ele vomitaram agua nesse lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000634.wav tikina dehsuye i'ña duhkueta niñati tikina dehsuye i'ña duhkueta niñati eles pensaram caça e pesca do futuro deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000635.wav ti to'le ti wU'tUlide tikina wa'i wa'sado malipe i'ñagUna ti to'le ti wU'tUlide tikina wa'i wa'sado malipe i'ñagUna é nesses lugares fundos que agora as pessoas pegam com suas redes muita quanntidade de peixes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000636.wav ti dehsuye i'ñoduhkueta niya to buigãletaha ti dehsuye i'ñoduhkueta niya to buigãletaha depois de fazer tudo isso de caça e pesca, bem depois desse lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000637.wav i'yo ihidogãta balea numiakina belea balea tohalli ihimito tole i'yo ihidogãta balea numiakina belea balea tohalli ihimito tole nesse lugar ficaram as mulheres barés as barés que estao ai train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000638.wav tikina dehsuye te niya wa'idi i'ño dohkoete naha o'õsa dehsuye i'ño yohatali ihimipe tide tikina dehsuye te niya wa'idi i'ño dohkoete naha o'õsa dehsuye i'ño yohatali ihimipe tide eles estavam prontos para pesca de peixe com cacuris ja sabendo fazer esse material a cacurí train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000639.wav a'li wa'ido sa malipena wa'ido keopahka madali a'li wa'ido sa malipena wa'ido keopahka madali esse cacurí mas nós nao temos esse material train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000640.wav a'li wa'ido bUhkagã kamepU ihidale yedali bUhkana tikina a'li wa'ido bUhkagã kamepU ihidale yedali bUhkana tikina esse cacurí bUhkado eles inventaram mais outra coisa outro material train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000641.wav to bu'igã so'õ ihidi ñoaga ihimipe ãka ñoa tole balea numia kina americo wa'metikido wameosa numia ihietidi ahkayue numia pUado numia to bu'igã so'õ ihidi ñoaga ihimipe ãka ñoa tole balea numia kina(americo) wa'metikido wameosa numia ihietidi ahkayue numia pUado numia no pnto onde tem muito correnteza tem um lugar onde as barés estao com o chamado Americo sao as duas irmas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000642.wav saye tikina balea da'poto keh~e kina wa'i dU'te bohkaye tole saye tikina balea da'poto keh~e kina wa'i dU'te bohkaye tole e assim os avós dos barés inventaram de contruir esse cacurí train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000643.wav tole wa'idi dU'tebohkaya to dUhkaya a'li wa'idi tole wa'idi dU'tebohkaya to dUhkaya a'li wa'idi e inventaram o cacurí la que começou o cacurí train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000644.wav tole wU'Use dohkhaliti tikina yohatali ihmipe no'ope wU'Use peye wU'Use dohke dUhka yohatali ihimipe mali so'õ di'pe tUolimipe tole wU'Use dohkhaliti tikina yohatali ihmipe no'ope wU'Use peye wU'Use dohke dUhka yohatali ihimipe mali so'õ di'pe tUolimipe vivendo nesse lugar passavam em todos os lugares tem muitos pontos que escutamos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000645.wav dohkedUka yohata dohkedUka yohata chegando nesse lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000646.wav o'õ taha kol~e pihini duli nino tikina wi'i dUhkaye o'õ taha kol~e pihini duli nino tikina wi'i dUhkaye e lá no outro ponto onde nos chamamos de lugar pedras de seios train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000647.wav wi'i dUhka o'õta naha bahsuedali du'se ihidi yuhkUsa wiato panole a'likido wa'i de'yU pe'tha wi'i dUhka o'õta naha bahsuedali du'se ihidi yuhkUsa wiato panole a'likido wa'i de'yU pe'tha vindo de lá ... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000648.wav to kahsa wametimipe tole miniñe ti kahsapU wa'a to kahsa wametimipe tole miniñe ti kahsapU wa'a ai tem nome de kahsa, subia junto com a agua e ia embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000649.wav tikina buhtiasã buhtiasã buhtiamUaye tikina (buhtiasã) buhtiasã buhtiamUaye entravam no lugar e sumiam desse lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000650.wav pinono e'ok~ugU wa'kãpabUdUaye pinono e'ok~ugU wa'kãpabUdUaye a cobra ingeria eles no outro lugar rio abaixo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000651.wav saye tole wi'i dUhka saye tole wi'i dUhka vindo desse lugar para outro lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000652.wav tikina tole ahko ehtoaye tikina tole ahko ehtoaye eles vomitaram novamente agua train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000653.wav too i'imipa too i'imipa no local sujo de vomito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000654.wav toho ti wa'ima dehko imipa ihimipe toho ti wa'ima dehko imipa ihimipe bem no centro do rio onde tem muitos peixes essa pedra train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000655.wav ako ehtoa dehsuye i'yõ dokoyeta niñati ako ehtoa dehsuye i'yõ dokoyeta niñati vomitando a agua estava preparando lugares de pescas para o futuro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000656.wav mali tita o'sa tikina mali tita o'sa tikina nos usamos que eles prepararam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000657.wav ahpebodo pehkasa yaudona tikina milagre yekina ihidi ihimipe ahko ehtoa sa wa'ado ni a'li wa'idi sa wa'ado ni i'yõ dohko ahpebodo pehkasa yaudona tikina ( milagre) yekina ihidi ihimipe ahko ehtoa sa wa'ado ni a'li wa'idi sa wa'ado ni i'yõ dohko eles eram outros tipos de gentes que faziam milagres como falam os brancos, vomitando vinham como podia ser cada material de pesca como esse cacurí train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000658.wav i'yõ dohko pe'o i'yõ dohko pe'o aprontando tudo esse material train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000659.wav tikina tuwiata topUta pa'muwiali ihimipe tikina tuwiata topUta pa'muwiali ihimipe veiram vindo e nasceram aqui no mundo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000660.wav pUa ta'tia pUa ta'tia vieram dois train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000661.wav a'li bo'dota tikina a'likina pana bUdUdUhkalikina tikina dU'te dU'temipe a'li bo'dota tikina a'likina pana bUdUdUhkalikina tikina dU'te dU'temipe taha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000662.wav tikina i'yõ dohkoli ihia tikina i'yõ dohkoli ihia isso ja era que eles previam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000663.wav to yohata to yohata chegando nesse lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000664.wav te o'õ iauarete tikina wi'i dUhkali ihimipe yaya peona te o'õ Iauarete tikina wi'i dUhkali ihimipe yaya peona(........) ate chegar em Iauarete na cacheira da onça descendo desse lugar vomitaram novamente agua eles eram homens que vomitavam agua train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000665.wav kenono ahko ehtoawe pati abuli pitiwiawa ti wehte abuli maliedaye ahko ehtoawekaya kenono ahko ehtoawe pati abuli pitiwiawa ti wehte abuli maliedaye ahko ehtoawekaya vomitando e ficavam no intestino sem nenhuma sujeira, de eles vomitarem tanto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000666.wav sa tole tikina i'yõ dohkokuyati ali dehsuyena ali to puno ihimipe sa tole tikina i'yõ dohkokuyati ali dehsuyena ali to puno ihimipe e novamente fizeram lugares de pesca esse ate aqui train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000667.wav tikina bahtiye panape tole ahpedo kUoli tikina yado ihidi tikinagUle tikina bahtiye panape tole ahpedo kUoli tikina yado ihidi tikinagUle e esses tarianos tambem tem sua hestoria aqueles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000668.wav to pi'ado pUle maha dUhka maha keo tikina nino to pi'ado pUle maha dUhka maha keo tikina nino bem na entrada do igarapé tem pedra arara pedra arara que eles chamam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000669.wav sie pe'de taha ñebuipe'de a'kã keo ti wa'idi ihidi sie pe'de taha ñebuipe'de a'kã keo ti wa'idi ihidi e no outro lado desse lugar tem um cacurí train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000670.wav tikina ahko ehtoa dohkek~Uli ihiaye ti tikina ahko ehtoa dohkek~Uli ihiaye ti sao lugares que eles vomitaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000671.wav to ihiya tole i'yõ dohko kUo to ihiya tole i'yõ dohko kUo esta ai o lugar que eles preveram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000672.wav to yoha a'likido dudu tikido ia'uduhkulido to yoha a'likido dudu tikido ia'uduhkulido passando desse lugar, foram onde o Dudu nos falou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000673.wav to tide mali nie a'lide i'yõ dohko yohate pihti keogU sa'ata to tide mali nie a'lide i'yõ dohko yohate pihti keogU sa'ata do lugar onde falamos deixando os lugares de pesca pensando em nos nao é isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000674.wav topU naha bUhkado buhado buhaya mU'U nimipe tole keog~U'U tota topU naha bUhkado buhado buhaya mU'U nimipe tole keog~U'U tota esse lugar pode ser onde apareceu esse matapí train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000675.wav pa'i mUnano tikido minidido ~UgU tota tota wametidi (pa'i mUnano tikido minidido)~UgU tota, tota wametidi no lugar onde o padre se afogou? é esse é o nome train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000676.wav simiterio wametido to kuadUdo wametimipe to a'lie bu'ipede naha simiterio wametido to kuadUdo wametimipe to a'lie bu'ipede naha o lugar chamado cimiterio, mas o lugar que vem antes do cimiterio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000677.wav ti dehsuya tiepe'de keo pahka o'õle madakuhto sa tie tininole duhse i'ñayali mU'U muhsa ti dehsuya tiepe'de keo pahka o'õle madakuhto sa tie tininole duhse i'ñayali mU'U muhsa onde tem mais lugares de pesca nao tem muitos nomes de lugares sagrados nao sei se voces vee isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000678.wav te'e alima duhkawatidima yabedima kenaya mimipe te'e alima duhkawatidima yabedima kenaya mimipe ate nesse divisao desse rio que tem nome de galhada de rio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000679.wav saye tikina na tuhtitimapiata o'õ mU'U ninopU y~e'eno tado nimipe naha saye tikina na tuhtitimapiata o'õ mU'U ninopU y~e'eno tado nimipe naha e chegando nessa divisao desse rio estavam indo ate onde voce esta falando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000680.wav mU'U siodo wameyeme'gU bUhkina tikina wameyedidope sõa wU'U ihiaye sõa wU'U ihiaye sõa wU'U di'a bahsig~U tole ti dehsuye i'yõ dUhko dUhkaya mU'U siodo wameyeme'gU bUhkina tikina wameyedidope sõa wU'U ihiaye sõa wU'U ihiaye sõa wU'U di'a bahsig~U tole ti dehsuye i'yÕ dUhko dUhkaya seu machado era o nome o velhos davam o nome de casa vermelha, casa vermelha o lugar sagrado de pescaria train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000681.wav ti tina ahko ehtokoa'tota tole sa niale sa ahko ehtoa ti tina ahko ehtokoa`tota tole sa niale sa ahko ehtoa onde eles vomitavam agua é esse o lugar vomitado por eles diziam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000682.wav tinanaha tinanaha deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000683.wav ehtoakehk~uli tikina keo pahka i'õdUhkokoayati wa'idi ihiwameti ehtoakehk~uli tikina keo pahka i'õdUhkokoayati wa'idi ihiwameti lugar vomitado deles é dado o nome de sangue de peixe train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000684.wav saye tikido tu'piata o'õle yabedima yabedima ihikoati saye tikido tu'piata o'õle yabedima yabedima ihikoati e assim eles vieram vindo no rio como se chama esse rio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000685.wav o'õ ali to penatha saye topena i'tia kUomipe tikido mai cari tihna o'õ ali to penatha saye topena i'tia kUomipe tikido mai Cari tihna e essa cachoira de pohsaya tem tres lugares train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000686.wav kõakhU ta o'õdUhkaya togU saye koena bahtopU ihidoihi kõakhU ta o'õdUhkaya togU saye koena bahtopU ihidoihi (...) foi deus que fez isso tambem para como que podia ser train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000687.wav ko'õka keo kõakU tikido i'yõ dohkoli keo a'liepe wUhpo wUhpoti keo nimipe ko'õka keo kõakU tikido i'yõ dohkoli keo a'liepe wUhpo wUhpoti keo nimipe o matapi do meio da cachoeira que deus colocou do outro lado tem o matapi trovao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000688.wav a'liepe uhpidi kuh~u keo uhpidik~uhu i'yali iUhUdo ti keo peyekina ihiya uhpidikuh~u nulikido yehse bahseti~e i'yamaye a'liepe uhpidi kuh~u keo uhpidik~uhu i'yali iUhUdo ti keo peyekina ihiya uhpidikuh~u nulikido yehse bahseti~e i'yamaye e do outro lado tem matapi dente, quem ficar doente de dor de dente ele benze desse ritual desse lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000689.wav ti wUhpo wU'UwUhpu tikina ninope'de wUhpo ti wUhpo wU'UwUhpu tikina ninope'de wUhpo o lugar do trovao onde tem o matapi trovao que ele diz train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000690.wav wUhpo po bUhlitu ihiaye wUhpo po bUhlitu ihiaye ele fica atraidor de trovao derelampago train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000691.wav bahsekohati bahsekohati se nao for benzido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000692.wav dehkõkahã koãkuhu keo ihiaye dehkõkahã koãkuhu keo ihiaye o matapi do ccentro é o matapí de Deus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000693.wav sa ni ia'uduhku duhkumedi a'li dehsuia'ye nimipe mUhsa sa ni ia'uduhku duhkumedi a'li dehsuia'ye nimipe mUhsa e assim que eles falam sobre esses materiais de pesca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000694.wav mali dehsu ia'ye sa ye i'yõ dohkoli ihidi mali dehsu ia'ye sa ye i'yõ dohkoli ihidi nossos materiais de pesca assim foi feito antigamente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000695.wav a'li pehkasã ye mali yo'ye bohka me'nedali pehepUle a'li me'na dehsu ia'li ihidi a'li pehkasã ye mali yo'ye bohka me'nedali pehepUle a'li me'na dehsu ia'li ihidi esse dos brancos, os materiais de pesca nos encontramos, e sao sabios fazendo esse materiais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000696.wav kamepU tikina ehedipo'na me'napU tikinale i'ña i'bo dUhkaya a'li bo'dole kamepU tikina ehedipo'na me'napU tikinale i'ña i'bo dUhkaya a'li bo'dole ao trazer no coraçao eles vinham esse material train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000697.wav wa'i i'ya ka'tepU wa'i i'ya ka'tepU no tempo que pegava muito peixe train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000698.wav o'õ wehkU ya bu'igãle ahuã tUo nUhkõ tikina taha mahaledi ihimipe taha o'õ wehkU ya bu'igãle ahuã tUo nUhkõ tikina taha mahaledi ihimipe taha no igarapé anta depois dela pesaram no daracubis e voltaram para deixar eles para nos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000699.wav to ta mali nehkUsUmUa dUhka wahtiepU taha to ta mali nehkUsUmUa dUhka wahtiepU taha e assim nossos avos se dividiam e deixaram lugares para tirar as minhocas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000700.wav ahaune yaye kanUakapU maha mali ~mehkUsUmua ahaune yaye kanUakapU maha mali ~mehkUsUmua eles comiam daracubis e agora nos dias atuais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000701.wav waidi ya'akatali ihidi waidi ya'akatali ihidi comeram os peixes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000702.wav alia mali osa siolia mahli ~nodohkoli alia mali osa siolia mahli ~nodohkoli esse nosso gerador que eles inventaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000703.wav ali t~ee ali t~ee esse flexa e arco train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000704.wav ahpeikina wai bUemusi ninipehe ahpeikina wai bUemusi ninipehe outros sao bons em flexar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000705.wav alibodo mene dehsuya kueati mali ~nehkusumua aha mali ~nehkUsUmua alibodo mene dehsuya kueati mali ~nehkusumua aha mali ~nehkUsUmua com esses materiais que pescavam nossos avos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000706.wav pehkasa maadalipehpUde pehkasa pU ali wai wee~nene netalitanaha pehkasa maadalipehpUde pehkasa pU ali wai wee~nene netalitanaha quando nao chegavam esses brancos, os brancos nao existiam nesses tempos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000707.wav yu'u ole tUokayedi tii mUhsale tide yuoaha yu'u ole tUokayedi tii mUhsale tide yuoaha eu escutei esse conto e eu contei a voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000708.wav frases complementares frases complementares rugido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000709.wav toota ahpehnole pohtadohkoye ninimipedi tinapea toota ahpehnole pohtadohkoye ninimipedi tinapea falando em outra refrao da estoria train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000710.wav pohta poye ihia peye pohta poye ihia peye pesca com anzol de espinho e conhecido em outro refrao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000711.wav mali ~nehkUsUmua kanUakaputa ihidi tii mali ~nehkUsUmua kanUakaputa ihidi tii nos tempos dos nossos avos que existiu isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000712.wav behta~noline mahk~aa behta~noline mahk~aa derrubavam os pe de tucumas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000713.wav too wiape pohta bUhede pe'e too wiape pohta bUhede pe'e quebrava o ponto mais fino do espinho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000714.wav k~aa dohtoli k~aa dohtoli um monte deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000715.wav kadehko dadayenaha kadehko dadayenaha dia inteiro ele trablhava fazendo esse material train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000716.wav bUedubu wiide ~naa nu'upise komese weditakamena dale kenoano bUedubu wiide ~naa nu'upise komese weditakamena dale kenoano olhava o ponto mais grosso e com aço fazia um bom train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000717.wav kenoano wa'alea ole sotati walea tiadehko kenoano wa'alea ole sotati walea tiadehko passavam bem direitinho tres pedaços train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000718.wav se wahpale toputa Uhyekale se wahpale toputa Uhyekale e assim iscavam assim os minhocas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000719.wav yo kahpediataha ahpediataha a'kabohka pookepude yoyok~awaye yo kahpediataha ahpediataha a'kabohka pookepude yoyok~awaye botava iscado cada isca desses com espinhos um monte logo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000720.wav yutuwekuano tuwkuano bahsioadaye uhuye bahsiodaye kanoa ahtiamaye uhpisabUdo bUdoka yutuwekuano tuwkuano bahsioadaye uhuye bahsiodaye kanoa ahtiamaye uhpisabUdo bUdoka para botar isca que nao era dificio e nem para tirar o pescado com isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000721.wav sedo too pohta poo wametiaha pohtapoye sedo too pohta poo wametiaha pohtapoye por isso recebeu nome de lugar de pesca com espinho com espinho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000722.wav pohtam~ene poi ihidi sa yee dehsuyali mali ~nehkusUmua pohtam~ene poi ihidi sa yee dehsuyali mali ~nehkusUmua lugar de pesca com espinho é chamado, era pescado com espinho no tempo de nossos avos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000723.wav tomas nogueira 43 anos de sao paulo papuri gravado em iauarete 10 de abril de 2006 Tomas Nogueira, 43 anos, de Sao Paulo (Papuri). Gravado em Iauarete 10 de abril de 2006. """wesepU buule ~wehegU esami, emo ~sayuduku~gu tU'o suaU""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000724.wav yU'U mali ~o'o me'na~ga i hibUna yU'U mali ~o'o me'na~ga (i)hibUna Nos estamos aqui, pouca gente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000725.wav ihidoa~gale tikodo ~oosaa kitide tikodo ~ka'meno katamahape ihidoa~gale tikodo ~oosaa kitide tikodo ~ka'meno katamahape por isso, ela quer ouvir uma pequena historia. (kata=pedir para ouvir) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000726.wav see yU'U yU'U~gUle me'no ihia see yU'U, yU'U~gUle me'no ihia por isso, eu tenho uma pequena (me'no) historia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000727.wav sa kitiwarope e' historia sa kitiwarope e' historia Verdadeiras (historias reais) sao historia (warope=verdadeira) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000728.wav sa kiti ihieyepe e' estoria sata ah sim sa kiti ihieyepe e' estoria, sata? Ah, sim? (sata=nao e') train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000729.wav seegU ~o'o mia segunda feira seegU ~o'o mia, segunda-feira Por isso, hoje, segunda-feira, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000730.wav dia 10 de abril ~o'o numia yaawU'UpU amidi ~wametidi wU'UpU ~o'opU dia 10 de abril ~o'o numia yaawU'UpU AMIDI ~wametidi wU'UpU ~o'opU, dia 10 de abril, aqui na casa das mulheres, que chamamos de AMIDI train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000731.wav mali duhibUhUna mali duhibUhUna Estamos aqui nessa casa, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000732.wav seedo tikodo me'na~ga ihi~gUpetha ~ke'noano kiti wihiamipe seedo tikodo, me'na~ga ihi~gUpetha ~ke'noano kiti wihiamipe Por isso ela, quando e' pouca gente, a historia sai direito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000733.wav seedo tikodo sahido bo'dole ~ka'mekoato seedo tikodo sahido bo'dole ~ka'mekoato Por isso, ela quer desse jeito/modo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000734.wav a nikatha ihidi ~o'osaa bahudo wa'ali (a)nikatha ihidi ~o'osaa bahudo wa'ali Foi uma vez que aconteceu comigo mesmo (bahudo=na minha frente, na minha vista) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000735.wav ~o'osaa niime'o ~yeemehetha ihidi ~o'osaa niime'o ~yeemehetha ihidi Assim, nao e' mentira (niime'o) (~yeemehe=nao e'). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000736.wav mali wa'ikUna keodo di'itha ya'uduku beena ahh mali wa'ikUna keodo di'itha ya'uduku beena, ahh Nos piratapuya sempre contamos a verdade, nunca contamos mentira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000737.wav seedo yU'Ua ni ~akata wesepU wa'a wa'Uyua wesepU seedo, yU'Ua, (ni)~akata wesepU wa'a wa'Uyua, wesepU Uma vez, eu fui la para a roca, para a roca train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000738.wav wesepU buu i'yali ihi seegU ko'teiwa'U nii wesepU, buu i'yali ihi, seegU ko'teiwa'U nii Na roca, tinha uma cotia comendo, por isso fui la esperar (cacar) ele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000739.wav yU'U ko'teato pano yU'U ko'teato pano Antes(pano) de eu esperar, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000741.wav se'nee topUnaha ko'tei wa'Uninaha ~nami~khuno wa'aa se'nee topUnaha ko'tei wa'Uninaha ~nami~khuno wa'aa Preparei la, depois fui esperar, sai antes de amanhecer (~nami~khu) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000742.wav wa'awa'U topU ko'tei wa'U aU wa'awa'U topU ko'tei wa'U, aU Entao, fui la esperar, sim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000743.wav dUkUle ~naa butiado yeedi ~ti~na ~wehe~kUwa'Utha nino me'na wa'Utha ni yU'UhU dUkUle ~naa butiado yeedi, ~ti~na ~wehe~kUwa'Utha nino me'na wa'Utha ni yU'UhU 'Esta estragando demais (~naa butiado) a mandioca, vou matar aquele maldito' com esse pensamento fui com vontade (hU=eu, resolvido) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000744.wav wa'a topUna esapesa wa'a, topUna, esapesa, Fui, subi la (no girao), fiquei la em cima train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000747.wav ti o'orata a'tasuali yU'U ninotha ti o'orata a'tasuali, yU'U ninotha 'Nessa hora esta' para vir (o buu)' eu pensei. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000748.wav ~o'o bo'do~ga ~o'o bo'do~ga (Enquanto pensava assim), ai pertinho (bo'do~ga) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000749.wav yU'U ka'a~gatha ~emodu ya'ubuhalitha pa aU yU'U ka'a~gatha ~emodu ya'ubuhalitha, pa! aU Pertino de mim, comecou (-buha) a gritar o guariba train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000750.wav yU'Ule pUadopU ihikalinaha yU'Ule, pUadopU ihikalinaha Para mim, senti os dois (pUado) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000751.wav buu~gUle saa ~weheduado buu~gUle saa ~weheduado Queria matar tambem o cutia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000752.wav ~emo~gU'Ule saa ~weheduado aU ~emo~gU'Ule saa ~weheduado, aU e tambem queria matar o guariba, sim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000753.wav yU'U buu pi'a wieda~gU yU'U, buu pi'a wieda~gU Eu (pensei) 'se nao aparecer (chegar=wie) a cutia, (pi'a=sair do mato) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000754.wav saata tuasaa~ka'boa ihiedale ~emopede ~wehei wa'Utha nii saata tuasaa~ka'boa ihiedale, ~emopede ~wehei wa'Utha nii eu vou voltar sem nada, e' melhor matar o guariba,' pensei train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000755.wav seedo dihia tU'osuUgU seedo dihia, tU'osuUgU Desci (=dihi) devagar (seedo) e (entrei no mato na direcao do guariba=sua) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000756.wav tU'osua wa'U tU'osua wa'U Fui la, na direcao (de onde estava gritando) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000757.wav ya'udo mehetha niidi ihidinaha ya'udo mehetha, niidi ihidinaha Nao estava cantando, mas estava gritando (~sanuduku maamahali), train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000758.wav kaale kuedo saa ~sanuduku maamahali ihidi i hi di kaale kuedo saa ~sanuduku maamahali ihidi (i)hi(di) com medo (kuedo) da agia (que havia) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000759.wav kaa pakU niidido ihimikoali i hi di yabeido wU kaa pakU niidido ihimikoali (i)hi(di), yabeido (wU-) Agia (kaapakU) grande parece que era (ihimikoali), (aquele) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000760.wav wUlia ponutha ihidi kaadu wUlia ponutha ihidi, kaadu tamanho(=puno) do aviao, o gaviao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000761.wav tido tido ~emope ~hu tido, tido ~emope, ~hu! O quariba, humm train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000762.wav a'lido mai yuse jose ~puno duhidi tido ~emo ~emodu a'lido, mai yuse (Jose) ~puno, duhidi tido (~emo) ~emodu aquele, o tamanho do tio Jose, o guariba sentado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000763.wav kaa ~ne'edua~gU ~sayuduku maamahali ihidi hi cho kaa ~ne'edua~gU ~sayuduku maamahali ihidi hi, cho! Estava com meo da agia querendo aproxima (~ne'e), e estava gritando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000764.wav yU'dUa wa'ali puana a'li yU'dUa wa'ali, puana a'li Era grande demais train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000765.wav saa ihidinaa mehetha pekapedi dUkaUpe nii saa, ihidinaa mehetha, pekapedi dUkaUpe, nii Puxa, nao era pequeno, aquenta (dUka) o tiro, pensei train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000766.wav i'yo U'mUali i'yo ihidopea poseyedi'ipe ihidi legitimo ihina i'yo U'mUali i'yo, ihidopea poseyedi'ipe ihidi, legitimo ihina Mas a altura (U'mUa) era demais, o cartucho que tinha (ihidopea) (poseyedipe=recacada), se fosse legitimo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000767.wav ~nUkatha dihoka'aboli hi tidole mUsatha ~i'yU musino~kU ihieti mipe yU'U hmmm ba ~nUkatha dihoka'aboli hi tidole, mUsatha ~i'yU, musino~kU ihieti mipe yU'U, hmmm ba! eu ia jogar com um tiro so, voces acostum ver, sou bom de tiro (musino~ku=marupiara), ha! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000768.wav ~o'o to pitide ~UU ~o'o to pitide, ~UU Aqui termina. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000769.wav yauduhku~libe'gUa yauduhku~libe'gUa agora é hora de nos falar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000770.wav sa yegU yU'U mU'sale tidetha sa yegU yU'U mU'sale tidetha por isso, eu contarei aquele o mesmo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000771.wav yU'U nididosa'ta yU'U yauduhkuta yU'U ~U yU'U nididosa'ta yU'U yauduhkuta yU'U ~U conforme oque eu sei contarei train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000772.wav noa mahsidikido õ'õ sa'pe ihidi ni tU'o dUhko mU'sa gU'U tU'o tu'ya noa mahsidikido õ'õ sa'pe ihidi ni tU'o dUhko mU'sa gU'U tU'o tu'ya quem souber mais a hestoria, e é assim e fique escutando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000773.wav yU'U bo'leadole ni be'gU yU'U bo'leadole ni be'gU eu na parte da manha disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000774.wav professor dudu tido maline sinitu'mipe Professor Dudu tido maline sinitu'mipe Professor Dudu, ele nos tem perguntado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000775.wav so'õpU ohoa o'õlidole kahã ninole so'õpU ohoa o'õlidole kahã ninole o que foi ecrito no quadro o inambú train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000776.wav tikido primeiro wa'ña dUhka me'ne me'nedo minikhuã wUye kinale nUh'kU ~khenale tikido primeiro wa'ña dUhka me'ne (me'nedo)minikhuã wUye kinale nUh'kU ~khenale ele e o primeiro escrito na classe dos passaros que voam, que sao da mata train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000777.wav sa yedo'o dU'sa du'sa ihidi kido wado ihimayalito sa yedo'o dU'sa (du'sa) ihidi kido wado ihimayalito e entao, como e quem era esse passaro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000778.wav a'alikido nigUle dU'sa du'sa yedo tikido a'alikido nigUle dU'sa (du'sa) yedo tikido esse passaro, e porque ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000779.wav bahsagalito niñekhene tikido mahsiduado sinitu'umipe bahsagalito niñekhene tikido mahsiduado sinitu'umipe cantava tao bonito, tem nos perguntado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000780.wav kahã de'yUdo ihiaye tido tikido kahã de'yUdo ihiaye tido (tikido) ele era o chefe dos inambús train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000781.wav sa yedo ke'noañe bahsayede bahsaye sa yedo ke'noañe bahsayede bahsaye e por isso cantava bem bonito o seu canto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000782.wav ni yU'U mUhsale yau'duhkumipe ni yU'U mUhsale yau'duhkumipe eu disse a voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000783.wav sa yegU yU'U tole tha sa yegU yU'U tole tha e por isso eu, esse mesmo conto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000784.wav ke'noano ke'noano bem direitinho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000785.wav a'li yau'duhkuye a'li yau'duhkuye esse conto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000786.wav dU'se du'sa ihig~U dU'se (du'sa) ihig~U como pode ser certo mesmo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000787.wav pi'ti pi'tie pi'tido pi'tidota pi'ti (pi'tie) pi'tido pi'tidota como nao sei como vai acabar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000788.wav tido tikido kahã de'yUdo tido (tikido) kahã de'yUdo esse chefe dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000789.wav pUado numiale tido tikido yau'duhkuli ihidi nimipe yU'U pUado numiale tido (tikido) yau'duhkuli ihidi nimipe yU'U ele falava com duas moças train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000790.wav tikidole koa niaye tikina tikidole koa niaye tikina elas estavam querendo acabaar com ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000791.wav numia koalikido bo'do ihiaye tido tikido koa no'olikido ni'ta nihia yU'U numia koalikido bo'do ihiaye tido (tikido) koa no'olikido ni'ta nihia yU'U ele sempre deixava as mças com que ele falava ou namorava, e era deixado fora por elas quero dizer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000792.wav sa yeg~U tido tikido numiale ya'usano thoale oa sa yeg~U tido (tikido) numiale ya'usano thoale oa enquanto ele falava com as moças o mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000793.wav tU'o ko'teaye nimi yU'U tU'o ko'teaye nimi yU'U estava escutando escondido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000794.wav yU'U ya wU'U pUle e'sagU yU'U ya wU'U pUle e'sagU eu quando vou na minha casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000795.wav ba'sali dehko yei tU'ta ni yU'U ba'sali dehko yei tU'ta ni yU'U eu canto ao atardecer depois de comer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000796.wav niaye nimipe yU'U niaye nimipe yU'U sempre eu faço isso digo a voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000797.wav sa nigU tU'o sa nigU tU'o e ele escutando ele falar assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000798.wav yaa ma'ale yano ba'siodo yaa ma'ale yano ba'siodo no meu caminho para melhor vista do meu caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000799.wav umu poali me'na yU'U a'kãpoado yama'a o'õ ihide nigU yU'U o'beduhkuta yU'U umu poali me'na yU'U a'kãpoado yama'a o'õ ihide nigU yU'U o'beduhkuta yU'U com pena do japim eu enfio no caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000800.wav niaye ni nimipe ya sa iaye tido tikido niaye ni nimipe ya sa iaye tido (tikido) eu disse a voces, ele faz assim eu disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000801.wav aU wa'ana tha niaye naha aU wa'ana tha niaye naha ta bom nos vamos falaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000802.wav tikina sa ni yau'duhku g~Ule oa tU'o pe'okã ma yepe tikina sa ni yau'duhku g~Ule oa tU'o pe'okã ma yepe tudo que eles falavam o mucura escutava tudo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000803.wav oa g~U'U tikido ka'ata ma'atiaye na tha oa g~U'U tikido ka'ata ma'atiaye na tha o mucura tambem tinha o mesmo caminho do inambu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000804.wav sa yedo ti dehko e'sa g~Ule naha ti numia wa'a g~Ule naha sa yedo ti dehko e'sa g~Ule naha ti numia wa'a g~Ule naha enquanto elas iam no meio desse caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000805.wav ma'apU e'sa ~iyamahka ma'apU e'sa ~iyamahka foi no caminho observando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000806.wav maha poado duhkudole ~iyamahkaye maha poado duhkudole ~iyamahkaye vendo a pena de arara vendo ela empe train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000807.wav tU'o tu'u duhkume tU'o tu'u duhkume ficou escutando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000808.wav oa wãti ko'to weo tuhsa ma yepe maha oa wãti ko'to weo tuhsa ma yepe maha o mucura bobo foi ... train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000809.wav sa yedo ti tikina numia naha sa yedo ti tikina numia naha por isso aquelas mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000810.wav a'li maa tihiaga a'li maa tihiaga é esse caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000811.wav õo mahapoado dukudi male mUsa wa'aye nide malile õo mahapoado dukudi male mUsa wa'aye nide malile onde tiver a pena de arara voces seguem o caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000812.wav niaye ni tu'otudukume niaye ni tu'otudukume disse a elas e ficou so escutando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000813.wav tina wa'awa'aye tina wa'awa'aye e foram seguindo nesse caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000814.wav wa'a yoakuno wa'a wa'a yoakuno wa'a foram um pouco mais longe train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000815.wav õse ihide wU'UpU ehseye õse ihide wU'UpU ehseye ele esta lá encima diceram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000816.wav bahsali wU'UpU bahsali wU'UpU da casa de dança train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000817.wav masa maliedaya ti wU'U masa maliedaya ti wU'U nao tinha ninguem nessa casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000818.wav a'kakorokota oa ñekonoko ihiaye tikoroko a'kakorokota oa ñekonoko ihiaye tikoroko so estava uma pessoa so, so a avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000819.wav tikoroko ne ihiahali mU'U nigUle tio roko ihtiwiataye oa ñekonoko tikoroko ne ihiahali mU'U nigUle tio roko ihtiwiataye oa ñekonoko entao essa velha, quando ela perguntou se tinha alguem na casa quem respondeu foi a avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000820.wav tchou mahsa madale taha tchou mahsa madale taha eu acho que nao tem ninguem nessa casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000821.wav ni yamaye tina ni yamaye tina e foram espiando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000822.wav o'õ na mali mehe mahsa ihina mahsa tibUna o'õ na mali mehe mahsa ihina mahsa tibUna as vezes quando estamos na casa parecemos como se ninguem estivesse na casa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000823.wav tikodo kUo nikako hUo ihi kã'yenaha (tikodo) kUo (nikako) hUo ihi kã'yenaha mas ela estava sozinha train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000824.wav tikido oa tikido oa e para ela a avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000825.wav ñe'konokUole ya'uaye ñe'konokUole ya'uaye e elas falaram para avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000826.wav yU'U bahsuli numia yU'U bahsuli numia minhas irmas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000827.wav wi'etati miale wi'etati miale vieram hoje train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000828.wav yõ kUo ke'noano y'ña y'boduhi nabU tikinale yõ kUo ke'noano y'ña y'boduhi nabU tikinale avo o que voce esta esperando deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000829.wav ni ya'uduhtika'ã tikido mehka sodo wa'a waye ni ya'uduhtika'ã tikido mehka sodo wa'a waye mandou elas esperarem e foi a procura de maniwuara train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000830.wav tikina oa mehka tikina niekinale mianole mali mahsi bUhU oa mehka y'a me'nedamipe malia tikina oa mehka tikina niekinale mianole mali mahsi bUhU oa mehka y'a me'nedamipe malia aqueles maniwuara mucura que nos chamamos as vezes nos comemos elas nao é train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000831.wav tikina sihti ni medeye tikina sihti ni medeye elas tem um cheiro feio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000832.wav sa ye tikido mehka sodo wa'a sa ye tikido mehka sodo wa'a e ela foi pegar essas formingas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000833.wav ali hora wa'tedopU ihido ihi ya naha ali [hora]wa'tedopU ihido ihi ya naha eu acho que era nessa hora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000834.wav ñami ka'pU ko'ea ye ñami ka'pU ko'ea ye chegou na parte da tarde train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000835.wav bUeti so'õ bo'dope tikido bUeti so'õ bo'dope tikido ela defumou no buraco e começou a enfiar o aruma train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000836.wav yabe mehka sihkalide tikido omali sihkale tuyo kã'ye yabe mehka sihkalide tikido omali sihkale tuyo kã'ye aquele, material que elas carregavam maniwuaras pinduraram na parede train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000837.wav tuyo ka'ã ne yõ kUo mU'U ihi mahli mU'U ni sa'ã tag~U yU'ti yU'U bahsuli numia wi'aliti niaye tuyo ka'ã ne yõ kUo mU'U ihi mahli mU'U ni sa'ã tag~U yU'ti yU'U bahsuli numia wi'aliti niaye pindurando logo ao entrar foram falando com ela, a senhora esta bem falando com, oi minhas irmas voces vieram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000838.wav ã wi'idi o'õ duhide niaye ã wi'idi o'õ duhide niaye viemos nos deixamos ai falaram para ela train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000839.wav nigU tUo be'e ke'noale mU'Ule miata wi'eta nibU yU'UagU ni ya'uaye nigU tUo (be'e) ke'noale mU'Ule miata wi'eta nibU yU'UagU ni ya'uaye escutando ela falar assim ele respondeu falei para senhora que eu vinha hoje train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000840.wav ñehkono kUole sa ni ya'ug~U tUodo sinitu'u ma'ye ke'noano buhkuedo me'na ñehkono kUole sa ni ya'ug~U tUodo sinitu'u ma'ye ke'noano buhkuedo me'na para sua avo e escutando ele falar ela perguntou com voz alta para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000841.wav o'õle peona wi'iedaliti niaye o'õle peona wi'iedaliti niaye vieram alguns rupidas ela perguntou a ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000842.wav wi'iedale ni yU'tig~U tUo tikido o'õ sa ti numiale i'ña buhkuedo niaye oa pe'a wi'iedale ni yU'tig~U tUo tikido o'õ sa ti numiale i'ña buhkuedo niaye oa pe'a nao, nao vieram ninguem escutando ele falar assim pensou de ela nao ter encontrado elas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000843.wav ke'noale nino ã wi'aya mU'Upe i'ñedaya mUhsale mUhsa a'li kina yU'U bahsuli numia wi'ig~U i'ña tikinale bUetiye so'õpU tikina tuyoaya niaye ke'noale nino ã wi'aya mU'Upe i'ñedaya mUhsale mUhsa a'li kina yU'U bahsuli numia wi'ig~U i'ña tikinale bUetiye so'õpU tikina tuyoaya niaye esta bom disse vieram voce que nao viu elas colocaram atura cheio de formingas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000844.wav sa nig~U tUo yU'U i'ñaU wU'U taha ni wiaye tikido tuyole si'kale ihi yug~U tikido tog~U wi'a niaye naha sa nig~U tUo yU'U i'ñaU wU'U taha ni wiaye tikido tuyole si'kale ihi yug~U tikido tog~U wi'a niaye naha escutando ela falar assim disse que ia olhar foi e viu que estava pindurado e pegou e levou para ela train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000845.wav neka'a nesahata mU'Ule ya'ume ya'gU neka'a nesahata mU'Ule ya'ume ya'gU pegou e trouxe e falo para voce train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000846.wav pohsa bUe bUhul~iti wU'U mahsa ihig~Ule peyekina ihig~Ule pohsa bUe bUhul~iti wU'U mahsa ihig~Ule peyekina ihig~Ule se fossem eles teriam flexado para outros eles dao flexada train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000847.wav sa'ã mahsiedali nibe'e yagU niaye ye'kono kUole sa'ã mahsiedali nibe'e yagU niaye ye'kono kUole nao sabem entrar estou te falando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000848.wav sa nikanota niaye tikido bahsita sodo ehsamayeto sa nikanota niaye tikido bahsita sodo ehsamayeto ele estava enganando ela ele mesmo tem pegado as maniwuaras train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000849.wav mi'ni yali oa mi'ni yali oa o mucura e bom de mentira train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000850.wav mi'ni dUadota niña to mi'ni dUadota niña to ele era bom de enganar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000851.wav sa yedo'ta tikido numiagUle gañali ihi me'nedo sa yedo'ta tikido numiagUle gañali ihi me'nedo por isso ele ganha tambem as mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000852.wav sa ye tikido naha sa ye tikido naha fazendo assim ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000853.wav mehkale mehkale para maniwuaras train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000854.wav numa'ye tikina numiale numa'ye tikina numiale ele tem escondido das mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000855.wav tikido bahsuli ihiaye oa pe'na sa nika'anota niayeto o'õna tikido bahsuli ihieda ma'ye tikina ya'g~Ule mianopU mehene mehka sihti nimipe tikido bahsuli ihiaye oa pe'na sa nika'anota niayeto o'õna tikido bahsuli ihieda ma'ye tikina ya'g~Ule mianopU mehene mehka sihti nimipe eram seus primos para o mucura tambem, ele so estava enganando nao eram seus primos nao, eles quando comemos eles nao tem nem gosto de forminga e tem cheiro de fedor train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000856.wav oa mehkana mali i'edahana oa mehkana mali i'edahana nos nao comemos esses maniwuara nao é train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000857.wav yeda'g~U i'ña tikido i'bokayata yeda'g~U i'ña tikido i'bokayata vendo que ninguem estavam comendo ele mesmo comeu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000858.wav o'õsa ihidi ñami o'õsa ihidi dehko na'imuya nimipe o'õsa ihidi ñami o'õsa ihidi dehko na'imuya nimipe as vezes os dias sao mais curtos e anoiecem cedo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000859.wav tikina yohsatipe p~Unokuhupe madaye ta hã tikina yohsatipe p~Unokuhupe madaye ta hã so nao tinha com que deitar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000860.wav p~Unokuhu mada oa yadU ã'kanu ihi kayeta p~Unokuhu mada oa yadU ã'kanu ihi kayeta nao tinha com que deitar so tinha do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000861.wav tikinalenaha na'i keatag~U i'ña naha pUno k~esteaye ni be yU'U tikino k~esteg~U i'yo tikinalenaha na'i keatag~U i'ña naha pUno k~esteaye ni be yU'U tikino k~esteg~U i'yo vendo que estava anoitecendo ele mandou atar suas redes e falando assim ele deu um rugido train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000862.wav komana pahali komana pahali di'ita ihikaye tido pUnole komana pahali komana pahali di'ita ihikaye tido pUnole estava cheios de formiguinhas com fedor orrivel train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000863.wav tido sUhtiyede ehsaye niaye komana tido sUhtiyede ehsaye niaye komana essas formiguinhas tem um cheiro orrivel train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000864.wav sa tina bUhsU ma'gU i'yã sa tina bUhsU ma'gU i'yã escutando eles fazerem barulho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000865.wav tikina a'kãkodope tikina a'kãkodope um deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000866.wav niaye a'dU niaye a'dU ele falaou qui train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000867.wav ihiedagato ni tUotumaye ihiedagato ni tUotumaye nao é oque nos pensavamos que fosse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000868.wav tido oa ke'noano buhkoedo niaye naha tikidope wuahsUta yU'Ua ninole tido oa ke'noano buhkoedo niaye naha tikidope wuahsUta yU'Ua ninole mais o mucura estava é adorando do cheiro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000869.wav sayedo na'ikeaga i'yã naha ti numia pUado wahtoa yo'saye tido oa sayedo na'ikeaga i'yã naha ti numia pUado wahtoa yo'saye tido oa e ao anoitecer o mucura estava deitado no das duas mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000870.wav wUahsado ba tikido ke'noale yU'U bahsuli numia nino niaye ke'noano buhkuedo me'na wUahsado ba tikido ke'noale yU'U bahsuli numia nino niaye ke'noano buhkuedo me'na estava deitado com elas pensando que estava com suas primas legítimas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000871.wav ñami pihtikado tikinale ahkaliboaye ñami pihtikado tikinale ahkaliboaye e na parte da noite ele começou a pertubar elas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000872.wav ahkalibo ma ba'odo tuhtualiãye tikido ahkalibo(ma) ba'odo tuhtualiãye tikido pertubou elas mas a irma menor dela que nao deixava ele pertubar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000873.wav ka'ãmedaye sUhti nimayeto dUhsa maline wuha a'tadopUa pul~i nimipe ka'ãmedaye sUhti nimayeto dUhsa maline wuha a'tadopUa pul~i nimipe ela nao gostou dele, porque ele estava com fedor orrivel train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000874.wav ñami naha mali duhi bo'ledaha o'õsa ihibuhtiana ñami naha mali duhi bo'ledaha o'õsa ihibuhtiana quando o sono nos ataca ela mata nos ate dormir ninguem aguenta ate amanhecer com sono train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000875.wav sa yeg~U i'yã yu'dUdUhka yaye tikodo dUhsalikodope sa yeg~U i'yã yu'dUdUhka yaye tikodo dUhsalikodope a irma menor dela viu ele fazendo isso e foi comer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000876.wav mahsa mi'onope bo'leato pano naha tikodo o'okaye nahayU'U bo'leadopU ya'ulibe'gU oa sahbekã'ye nimipe yU'U mahsa mi'onope bo'leato pano naha tikodo o'okaye nahayU'U bo'leadopU ya'ulibe'gU oa sahbekã'ye nimipe yU'U a irma maior dela a amanhecer ela se entregou para o mucura ate lambuzar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000877.wav ã sa ye tuhasa (ã) sa ye tuhasa e terminado de fazer assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000878.wav ba'odole taha ahkaliboaye taha ba'odole taha ahkaliboaye taha começou a mexer com a irma menor dela train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000879.wav pe'oduadota nimayeto tikinale pe'oduadota nimayeto tikinale ele ia conquistar todas as duas na verdade train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000880.wav ka'medaye tikodo o'oedaye ka'medaye tikodo o'oedaye ela em gostou dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000881.wav ã yU'Ule sa'begUta o'ami niaye ã yU'Ule sa'begUta o'ami niaye ela nem entregou para o mucura eu nao quero que um mucura de lambuzi train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000882.wav ka'medaye naha ba'odo ka'medaye naha ba'odo ela nem deu para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000883.wav ka'medagU i'y ka'medagU i'y vendo que ela nem estava para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000884.wav sata ye du'ukaye sata ye du'ukaye e ai mesmo ele parou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000885.wav ahkoena tina tU'og~Ule naha ahkoena tina tU'og~Ule naha demorou quando elas estavam pensando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000886.wav kahã de'yUdo naha so'õbodopU pihtu ku'saye ni be'yU kahã de'yUdo naha so'õbodopU pihtu ku'saye ni be'yU o rei dos inambus vinha chamando elas de longe train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000887.wav tikido bohsedehko daleti dehko ihido'ta niayeto tikido bohsedehko daleti dehko ihido'ta niayeto ele ia chegar bem na hora de seu festejo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000888.wav tikido pihtu ku'sag~U tU'o naha tU'oaye ne naha tikido pihtu ku'sag~U tU'o naha tU'oaye ne naha e ouvindo ela chamar por elas escutaram novamente train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000889.wav a'be to'atUle keãye ku'sa tua'sado a'be to'atUle keãye ku'sa tua'sado e ele estava com uma panela de pichuba train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000890.wav to'atUta to'atUle keãye to'atUta to'atUle keãye ele derrubou um pé de pichuba train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000891.wav tihpe pUle tikina bUhkU tuli pUle tihpe pUle tikina bUhkU tuli pUle e dentro do carosso nos tempos antigos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000892.wav bUhuye pahka to'atU pahka ye ka'me pihioye bUhuye pahka to'atU pahka ye ka'me pihioye tiravam os graudos pichuba e chamavam alguem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000893.wav keãye tUhpUle tU tU tiapUle tU'oaye ti numia naha keãye tUhpUle tU tU tiapUle tU'oaye ti numia naha e tovam esse material para chamar as mulheres e elas escutavam nesse som train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000894.wav tcho mali ahpesiepe ahtakãya wa'a wU'una (tcho) mali ahpesiepe ahtakãYa wa'a wU'una nos viemos no outro lugar, temos que ir desse lugar disseram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000895.wav niaye tikina taha ba'odope tuhtuaye wa'miono niaye tikina taha ba'odope tuhtuaye wa'miono disceram ela mas a irma dela que nao queria train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000896.wav oa namono tohoa tuhsali ihidi tikodoa oa namono tohoa tuhsali ihidi tikodoa a irma maior ela queria ficar para ser esposa do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000897.wav sa yedo aU wahk~u tuhtua tikina a'tatali ihidi taha sa yedo aU wahk~u tuhtua tikina a'tatali ihidi taha e tiveram coragem de voltar e voltaram juntas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000898.wav mahale tohoata te diabuipU mahale tohoata te diabuipU voltaram ate chegar na beira do rio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000899.wav tikina tikina e elas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000900.wav mahsa yu'dUye kinale kohteye nidi ihidi mahsa yu'dUye kinale kohteye nidi ihidi estavam esperand que algumas pessoas passacem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000901.wav ni be yU'U tikina i'yã duhkudo ni be yU'U tikina i'yã duhkudo enquanto elas eperavam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000902.wav sana wUma yoahtaye sana wUma yoahtaye veio vindo uma pessoa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000903.wav tikido kahã de'yUdo ka'apU wa'adota niayeto tikido kahã de'yUdo ka'apU wa'adota niayeto ele estava indo na casa do rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000904.wav ke'noano a'mastidi kido ihiaye tikido lenço yesedi kahsedo dUhte dehkeoka'ã wa'ado niye ke'noano a'mastidi kido ihiaye tikido [lenço] yesedi kahsedo dUhte dehkeoka'ã wa'ado niye ele estava bem arrumado, estava com um lençol amarrado no pescoço e estava indo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000905.wav tikido yoahag~Ule tikido yoahatag~U i'yane ti numiatikidole niaye tikido yoahag~Ule tikido yoahatag~U i'yane ti numiatikidole niaye vendo ele indo mais perto delas elas falaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000906.wav UhsagUle sãgU'Ute UhsagU'U wa'ana taha topU UhsagUle sãgU'Ute UhsagU'U wa'ana taha topU vem pegar nos tambem, nos estamos indo por lá tambem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000907.wav kaha de'yUdo bohsedehko tikido yedopU i'yana wa'ana taha nimaye kaha de'yUdo bohsedehko tikido yedopU i'yana wa'ana taha nimaye estamos indo ver a festa do rei dos inambus falaram para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000908.wav tikido o'õbahdo kuhunU ihig~Uta yoado yabe ~Uli kã'ye tikina tikido o'õbahdo kuhunU ihig~Uta yoado yabe ~Uli kã'ye tikina quando ele cheirava elas tinham um cheiro feio train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000909.wav oa tikido Uliñe pi'olikina oa tikido Uliñe pi'olikina que o mucura tem passado cheiro para elas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000910.wav be muhsana sa~edahaya oa sa'betUhsaya muhsana nika'ye pUhto yu'dUaye tikido be muhsana sa~edahaya oa sa'betUhsaya muhsana nika'ye pUhto yu'dUaye tikido eu nao vou pegar voces, porque estao com cheiro rui eu acho que o mucura brincou de casar com voces por nao levo voces disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000911.wav kame yoag~U Uhso a'taye taha kame yoag~U Uhso a'taye taha nao demorou muito temo veio vindo um jacaré train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000912.wav dia dUhtuka'gã Uhso gU'l~e sinima'ye dia dUhtuka'gã Uhso gU'l~e sinima'ye vendo ele passar por elas elas tem perguntado para jacaré train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000913.wav ka'medaye tikinale ahkoena yU'Una pohsetia yU'Una yuhkUsa me'nogã bahukale ka'medaye tikinale ahkoena yU'Una pohsetia yU'Una yuhkUsa me'nogã bahukale respondeu logo a elas que tinha vindo com canoa muito pequena e nao daria se elas viessem com ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000914.wav muhsa sahg~Ule o'edaboa yU'Ule ni muhsa sahg~Ule o'edaboa yU'Ule ni assim que voces entrar na canoa nao vai dar ele disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000915.wav ni yU'tika yUdUawa'ye ttikidog~U ni yU'tika yUdUawa'ye ttikidog~U repondeu e passou delas cuitadas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000916.wav ahkoena mali dUhsa wa'anatale tikina nino ahkoena mali dUhsa wa'anatale tikina nino como nos vamos agora ela pensaram, e logo veio outro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000917.wav dia po'gã a'taye taha dia po'gã a'taye taha veio um patinho da agua train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000918.wav tikido dUhtU ka'gã yohatag~U tikidole siniaye tikido dUhtU ka'gã yohatag~U tikidole siniaye assim que ele passou delas elas perguntaram para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000919.wav uhsag~Ule neaña uhsag~U wa'ana taha uhsag~Ule neaña uhsag~U wa'ana taha leva nos, nos tambem queremos ir tambem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000920.wav kahã de'yUdo tikido bohsedehko da'ledopU i'yana wa'na taha UhsagU'U ni Kahã de'yUdo tikido bohsedehko da'ledopU i'yana wa'na taha UhsagU'U ni queremos ver a festa do rei dos inambus nos tambem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000921.wav siniaye tikido diapo'le tikidogã siniaye tikido diapo'le tikidogã pediram para ele, para o patinho do agua train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000922.wav me'niaga ihide yuhkUsa niedaye tikido tikinale sã'ye me'niaga ihide yuhkUsa niedaye tikido tikinale sã'ye ele nao disse que a canoa dele era pequena ele mandou entrar elas na canoa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000923.wav kahã de'yUdo tikido bohose dehko da'ledopU ehsaye tikina numia kahã de'yUdo tikido bohose dehko da'ledopU ehsaye tikina numia e foram assim na festaa do rei dos inambus essas duas mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000924.wav ehsa ehsa chegando lá train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000925.wav yoeda'g~U tikido pihtika'ye kahã de'yUdo pihtika mUhsa a'tali mUhsa yoeda'g~U tikido pihtika'ye kahã de'yUdo pihtika mUhsa a'tali mUhsa vendo elas chegarem lá o rei dos inambus comprimentou elas com todo respeito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000926.wav niaye tikido wihig~Ule niaye tikido wihig~Ule e ele disse, que quando ele cherou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000927.wav oa sUhti niaye oa sUhti niaye estavam com cheiro de mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000928.wav oa sUhti ni koeda'ye tikido oa sUhti ni koeda'ye tikido estavam com cheiro de mucura e ele mandou elas de volta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000929.wav koedag~U i'yã tikinale kohseka'ã ye'taha kohseweka'ã topU naha tikido koedag~U i'yã tikinale kohseka'ã ye'taha kohseweka'ã topU naha tikido vao se limpar limpas eu receberei voces disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000930.wav bahsado a'tado niaye naha ti yamine bahsado a'tado niaye naha ti yamine eles iam dançar nessa noite train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000931.wav mahsa peya niaye ti wU'U bahsali wU'U peye kina ihiye niaye tikido me'na keh~e kina mahsa peya niaye ti wU'U bahsali wU'U peye kina ihiye niaye tikido me'na keh~e kina tinha muita gente eles eram amigos dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000932.wav oa ya'a wU'U sa'a ihieda'ye ti wU'Ua oa ya'a wU'U sa'a ihieda'ye ti wU'Ua essa nao era casa do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000933.wav sa tikido oa tikina numia a'tag~Ule i'y~e da'ye sa tikido oa tikina numia a'tag~Ule i'y~e da'ye e cuitado do mucura nao viu quando ela foram embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000934.wav kame tikido oa sahã sa tikido ya wU'U pUle i'yag~Ule tikina numia madaye kame tikido oa sahã sa tikido ya wU'U pUle i'yag~Ule tikina numia madaye e no outro dia entrou na casa dele e procurou elas mas elas nao estavam mais na casa dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000935.wav sa yedo sa niaye sinituaye tikido ñehko kUole sa yedo sa niaye sinituaye tikido ñehko kUole e ele foi perguntar para sua avo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000936.wav no'o wa'ali tikina yU'U bahsuli numia niaye no'o wa'ali tikina yU'U bahsuli numia niaye onde foram as minhas primas disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000937.wav õba'ya ku'sana waha ni buali niaye õba'ya ku'sana waha ni buali niaye nao sei falaram que iam tomar banho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000938.wav sa ye du'tidi ihidi ti numia sa wa'ag~U i'yã sa ye du'tidi ihidi ti numia sa wa'ag~U i'yã ela fugiram assim, ele viu o que aconteceu com ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000939.wav mahsiaye naha oa mahsiaye naha oa esse mucura sabia do que acoteceu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000940.wav wa'U taha yU'Ug~U topU ta wa'ya tikido wa'U taha yU'Ug~U topU ta wa'ya tikido eu tambem vou, é por lá que elas foram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000941.wav ninole mahsiaye oa ninole mahsiaye oa ele sabia o lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000942.wav sayedo ehekono kUore yauaye sayedo ehekono kUore yauaye e ele falou para sua avo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000943.wav yU'U (...)yU'U minha avo? eu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000944.wav topU yU'U bahsuli numia tikina kah~a de'yUdo tikido bohse dehko ye'dopU yU'U i~nagU wa'Utha topU yU'U bahsuli numia tikina kah~a de'yUdo tikido bohse dehko ye'dopU yU'U i~nagU wa'Utha eu vou atecom as minhas primas onde o rei dos inambus esta fazendo festa, eu vou dar uma olhada por lá train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000945.wav topU wa'ya ninole tikido mahasik~aya oa topU wa'ya ninole tikido mahasik~aya oa ele sabia aonde elas tem ido esse mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000946.wav sedo sa'niaye ehekono kUole sedo sa'niaye ehekono kUole por isso ele falou para a sua avo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000947.wav mU'U yU'U bahueda gU'ne mU'U yU'U bahueda gU'ne a senhora minha avo se eu nao aparecer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000948.wav ko'edipehe ahko atak~Ule wahle newihia ko'edipehe ahko atak~Ule wahle newihia quando começar de chuver pegue uma cuia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000949.wav mU'U o'ça ih~a duhku kUl~e mU'U o'ça ih~a duhku kUl~e quando voce estiver segurando a cuia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000950.wav di'i bo'las~a gUne mahasi~na niaye di'i bo'las~a gUne mahasi~na niaye se pingar sangue saiba que train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000951.wav di'i bo'las~a gUne tikina yU'Ure w~ekUta niaye di'i bo'las~a gUne tikina yU'Ure w~ekUta niaye esse sera o sinal de que eles me mataram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000952.wav ai niaye ehekono kUo ai niaye ehekono kUo esta bom disse sua avo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000953.wav ye oa wa'waya te kah~a de'yUdo ye oa wa'waya te kah~a de'yUdo e assim ele foi embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000954.wav tikido a'li wU'U bo'do pU'U bahali wU'U pU'U tikido a'li wU'U bo'do pU'U bahali wU'U pU'U ate chegar na casa do rei dos inambus na casa dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000955.wav tikido kenoal~i kah~a de'yUdo tikido kenoal~i (...) kah~a de'yUdo ele morava no lugar bonito esse rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000956.wav numia to'pU ehesa numia (...) to'pU ehesa estava indo tirar mulheres, chegando lá train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000957.wav tikina bohse dehko niaye tikina bohse dehko(...)niaye eles estavam começando a festa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000958.wav bahasaya nita niha yU'U bahasaya nita niha yU'U dançando estou dizendo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000959.wav bahasa bahasa dançando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000960.wav kenoano buhkue tikina yerohta oa w~ahti ehesaye kenoano buhkue tikina yerohta oa w~ahti ehesaye enquanto eles faziam festa bonita dançando e lá vinha o mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000961.wav kah~a de'yU dole kah~a de'yU dole com o rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000962.wav tikido pe omok~a y~e (...)tikido pe omok~a y~e chegando foi logo cuprimentar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000963.wav a'tali mU'U niaye oale a'tali mU'U niaye oale voce veio disse para o mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000964.wav tikido ka ehesa nuhnota niayato kah~a de'yUdo ka tikido ka ehesa nuhnota niayato kah~a de'yUdo ka ele deu o lugar para ele sentar no outro das mulheres train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000965.wav numia a'liape numia a'liape e as mulheres do outro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000966.wav sedo duita tikidore kalibodUhUka kaya sedo duita tikidore kalibodUhUka kaya dando para sentar ele falou brincando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000967.wav mU'U yU'Ule ~akako'do yU'U bahasulido yU'U bahali kodole mU'U o'uta mU'U niaye tikodole yegUta yU'U a'taU yU'U segU nUnUte ka'tU niaye oa mU'U yU'Ule ~akako'do yU'U bahasulido yU'U bahali kodole mU'U o'uta mU'U niaye tikodole yegUta yU'U a'taU yU'U segU nUnUte ka'tU niaye oa voce vai dar uma mulher que seja minha prima disse o mucura por eu vim fedendo disse o mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000968.wav sa nig~U tUodo sa tUokaya ohopU sa nig~U tUodo sa tUokaya ohopU escutando ele falar assim, mas ele nem deu conta train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000969.wav tikina ka~medayanaha oale naha tikina ka~medayanaha oale naha eles nao iam dar para o mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000970.wav tikina kah~a de'yUdo tikina tohoa toasalimip'e tikina pUana numia tikina kah~a de'yUdo tikina tohoa toasalimip'e tikina pUana numia as duas ja estariam ter ficado com o rei train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000971.wav saye saye e assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000972.wav bahasa siodo pehado bihisi k~aya ti a~na bahasa siodo pehado bihisi k~aya ti a~na dançando ele ficava falando besteiras e atrapalhando ele a dançar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000973.wav ko'edipehe rig~Ulenaha uhusua wa'yanaha kah~a de'yUdo ko'edipehe rig~Ulenaha uhusua wa'yanaha kah~a de'yUdo de tanto escutar besteiras o rei ficou com raiva dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000974.wav uhusua uhusua ficou com raiva train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000975.wav u'mu sanalenaha alikido newihia s~o w~ekoakana waya ti ~nale niaye u'mu sanalenaha alikido newihia s~o w~ekoakana waya ti ~nale niaye japim levam ele e matem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000976.wav aU ahapedaye surara ihiaye tikina u'mu aU ahapedaye surara ihiaye tikina u'mu o japim nao demorou nao ele era soldado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000977.wav sanamena newihia s~a bodo ~ohosekehe kukayanaha sanamena newihia s~a bodo ~ohosekehe kukayanaha junto com o mandim pescador levaram e o esfaquiaram ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000978.wav tikido nidUsata wayato tikido nidUsata wayato aconteceu como ele tinha falado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000979.wav ahkodo atag~U y~ekonoka newihia sohope ka'pU waha mena ~nu tikodo ~nunagUle ahkodo atag~U y~ekonoka newihia sohope ka'pU waha mena ~nu tikodo ~nunagUle logo que veio a chuva sua avo pegou o cuia e pegou alguns pingos e cairam gotas de sangue train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000980.wav di'i dohokesaye di'i dohokesaye oque caiu na cuia foi sangue train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000981.wav dohokesag~U ~na te yU'U panaminole we~kale dohokesag~U ~na te yU'U panaminole we~kale vendo cair sangue, disse, mataram meu neto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000982.wav ni i'aya tikodo ni i'aya tikodo vendo cair sangue ela pensou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000983.wav a'batusaya oa naha aU saye tikidole a'batusaya oa naha aU saye tikidole o mucura morreu desse jeito, bom train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000984.wav saye tikidole saye tikidole e assim, para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000985.wav we~tuasa tikido bahsa we~tuasa tikido bahsa depois de matar ele dançaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000986.wav du'liaya du'liaya terminaram a festa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000987.wav du'ka kah~a k~alibole waya tikina numiamela du'ka kah~a k~alibole waya tikina numiamela depois de terminar o rei dormiu junto com as duas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000988.wav ahpedehko tikidole ahpedehko tikidole no meio dia do outro dia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000989.wav sio kusak~a mah~a wi'i to iauaya tikido kah~a sio kusak~a mah~a wi'i to iauaya tikido kah~a depois de tamar seu banho ele falou o rei train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000990.wav bo'leato pano ou kUmale yauboleamipe bo'leato pano ou kUmale yauboleamipe ao anoitecer ou no verao ele canto noite toda train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000991.wav tikido yaudhu kueg~U tUokoya tikina numiamaha tikido yaudhu kueg~U tUokoya tikina numiamaha elas ouviram ele falando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000992.wav kenoahatiado tikido bahasaro niaye tikinape tUogUna kenoahatiado tikido bahasaro niaye tikinape tUogUna elas dançam muito bem ele falava, e elas escutando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000993.wav sayedo ~akakodo pe sayedo ~akakodo pe ouvindo ele falar assim uma delas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000994.wav ba'odope ba'odope a irma menor train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000995.wav ma bahasanatiatha nikaye ma bahasanatiatha nikaye venha dançar denovo disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000996.wav tikidole o~ça tikidole o~ça para ela, isso porque train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000997.wav ahape yedo sa iodoho ahape yedo sa iodoho mesmo brincando ela mandou eles dançar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000998.wav sa yegU tikido ihiedale sa yegU tikido ihiedale ouvindo ela falar assim ele disse nao é train -waikhana data/waikhana/train/waikhana000999.wav yu osa UhsUdo wadoga wado yauduhkuedayu yu osa UhsUdo wadoga wado yauduhkuedayu eu nao falei desse jeito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001000.wav ihiato yuu yauduhkuly ihiato yuu yauduhkuly o que eu falei nao saiu isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001001.wav one niaye one niaye que isso ele disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001002.wav pUata yauduhku duhkume pUata yauduhku duhkume falou umas duas vezes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001003.wav kuena opUna yuu UhsUdo wado yauduhkuu kuena opUna yuu UhsUdo wado yauduhkuu eu nao falei tanto assim nao train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001004.wav bahsa mahsiedayu niaye bahsa mahsiedayu niaye eu nao sei dançar ele disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001005.wav kuapehsaniaye yo kuapehsaniaye yo e ficou zangado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001006.wav tikido ooa yehkonopea tikido ooa yehkonopea e a avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001007.wav aliapena ihiayenaha aliapena ihiayenaha ela estava na casa dela train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001008.wav kaakUna koaly kaakUna koaly redes que elas deixarm train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001009.wav obodo yohsoaye tibodo obodo yohsoaye tibodo estava pindurado oque elas tem deixado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001010.wav tikodonaha tikoaline tikodonaha tikoaline e assim ela mecheu o que elas deixaram atraz train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001011.wav wehkalegUle wehkalegUle quando ela mexia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001012.wav pilen bihsimaye tikUna pilen bihsimaye tikUna eles gritaram pinlem train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001013.wav tina liita dohketa niayeti ihi tina liita dohketa niayeti ihi elas eram aquelas que se transformaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001014.wav kaapahkana lii ihiaye kaapahkana lii ihiaye eram gavioes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001015.wav kaha leen yeenata wayeti kaha leen yeenata wayeti eles estavam indo comer o rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001016.wav ahaU uhsuado niaye ooa yehkonokohpe ahaU uhsuado niaye ooa yehkonokohpe esta bem ela tambem ficou com raiva a avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001017.wav koena yuu koena yuu mas eu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001018.wav saa yauduhkugU ihiedayu saa yauduhkugU ihiedayu eu nao sou de falar essa coisa train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001019.wav noo kamegU bahsa ahayu nimae kaadeyudo tuedayenaha noo kamegU bahsa ahayu nimae kaadeyudo tuedayenaha eu canto quando me sinto bem disse mais nao escutaram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001020.wav saa nigu tuoo bahsayetaha muu kenobUhti bahsade ehe niaye saa nigu tuoo bahsayetaha muu kenobUhti bahsade ehe niaye canta outra vez voc e canta muito bem disseram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001021.wav tcho ihi tuosaye yabeikina tcho ihi tuosaye yabeikina como vamos fazer ele pensaram aqueles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001022.wav kakunali kakunali gavioes chefes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001023.wav buhkuna buhyekina buhkuna buhyekina os mais velhos os adultos quero dizer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001024.wav tikido yaumalitohata netusaye tikido yaumalitohata netusaye logo que ele cantou ele ja foi pego train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001025.wav kaagalee maha nemamUa wayenaha kaagalee maha nemamUa wayenaha para o inambu levou embora train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001026.wav obodokunomehe kaamee kadaka yeeno yohkoedamipe obodokunomehe kaamee kadaka yeeno yohkoedamipe vemos quando aguias pegam nossas galinhas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001027.wav mali yuanta yemaka yomakaa waamipe tikido mali yuanta yemaka yomakaa waamipe tikido mesmo nos olhando ele pega e leva train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001028.wav saa yeenyeidi tikido saa yeenyeidi tikido e eles comeram assim para ele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001029.wav kaa pahakana bUhyekina ihiaye tikina kaa pahakana bUhyekina ihiaye tikina eles eram chefes dos gavioes train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001030.wav nee mamUaa soobodo nemahatahapeheaye nee mamUaa soobodo nemahatahapeheaye levou ele e em algum galho ele pousou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001031.wav oomaapeh kamee oomaapeh kamee pousou e depois train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001032.wav memUaa memUawaye soopUnaha memUaa memUawaye soopUnaha levou levou ele ate lá para o mais alto do ceu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001033.wav tikidole boyetaita niaye tikinagU tikidole boyetaita niaye tikinagU eles iam tiram penas deles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001034.wav ooa yehkono tikodo dUhtido ooa yehkono tikodo dUhtido a chefe deles era o avo do mucura train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001035.wav sa yegU ~naa sa yegU ~naa vendo eles fazendo assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001036.wav kaa kaadeyudo yehkUnokUdo kaa, kaadeyudo yehkUnokUdo o rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001037.wav ihiayetaha ihiayetaha ele estava ainda train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001038.wav tikido tchou tikido tchou ele pensou como train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001039.wav alikina yuu panaminole boetaye nenii alikina yuu panaminole boetaye nenii esses estao querendo acabar com meus netos disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001040.wav tikUna toopUle ehsaa tikUna toopUle ehsaa eles chegando lá train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001041.wav dooa dooa cuzinharam train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001042.wav iayeatayeniaye iayeatayeniaye depois comer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001043.wav tikina seeditoha ehsaye tikido tikina seeditoha ehsaye tikido bem no meio desse trabalho ele chegou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001044.wav kaa deyudo yehkUno kaa deyudo yehkUno o avo do rei do inambu train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001045.wav tikina yaye needehpoo tikUna tikina yaye needehpoo tikUna bem na hora de eles botarem panela e de começar de comer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001046.wav yaadUhkaye yeditoha yaadUhkaye yeditoha bem na hora de eles comer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001047.wav panoogaa oomaasaa tiga yugU ataUyU panoogaa oomaasaa tiga yugU ataUyU levou alguma coisinha e chegou com eles e disse eu tambem vim com voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001048.wav yadou tUU nii mUhsale yadou tUU nii mUhsale eu vim comer com voces disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001049.wav niaye sa nigU tuoo ahau kenoale ataya niaye sa nigU tuoo ahau kenoale ataya disse, escutando ele dizer assim entao venha disceram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001050.wav nee niikaapokado dudihiodo bodo malieno nee niikaapokado dudihiodo bodo malieno coma sem deixar cair nenhum pedaço train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001051.wav malii yuna mali niaye malii yuna mali niaye vamos comer assim disceram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001052.wav saa nigU tuodo ahau kenoale tiklido ahpedo saa nigU tuodo ahau kenoale tiklido ahpedo escutando eles falarem mais ele tinha outro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001053.wav wahkunomena waly ihidi kaa deyudo yehkUnope wahkunomena waly ihidi kaa deyudo yehkUnope ele foi com outro pensamento train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001054.wav yuu panaminole sa ye boeteye alikina ninomena yuu panaminole sa ye boeteye alikina ninomena eles estao querendo acabar com meus netos, é com essa ideia que ele foi train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001055.wav ahau tikina needahpoo ahau tikina needahpoo esta bom entao falaram e pegaram a panela do fogo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001056.wav tikina kenoana yanUhsa yee ditoha tikina kenoana yanUhsa yee ditoha bem na hora que eles começaram comer tranquilos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001057.wav ahau yuu panaminole oosa yeitaha ahau yuu panaminole oosa yeitaha eu vou fazer seguinte com o meu neto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001058.wav nii wahkuyemena tikido waali ihimipe nii wahkuyemena tikido waali ihimipe ele foi pensando no neto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001059.wav saayenaha saayenaha fazendo assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001060.wav imina doose ihiekina buhmeneaye tikido imina doose ihiekina buhmeneaye tikido ele se transformava em todos os insetos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001061.wav tikina imigU keemahakaadUhi noo alipU noo tikina imigU keemahakaadUhi noo alipU noo enquanto eles comiam de olhos fechados e brigando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001062.wav pehegU mal~i ~imino ihidole mahas~i aha pehegU mal~i ~imino ihidole mahas~i aha nos sabemos varios tipos de kacuris pequenos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001063.wav dU'sei ihikina n~o ihido tilido wa'ase nimipide dU'sei ihikina n~o ihido tilido wa'ase nimipide transformava tipos de bichinhos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001064.wav yabohkado woedaya naha yabohkado woedaya naha nao dava para eles comerem direito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001065.wav se'e k~atha niaye k~adeyu se'e k~atha niaye k~adeyu se estavam atrapalhando o rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001066.wav yehkUnota ni'ita ni'yu yehkUnota ni'ita ni'yu o seu avo quero dizer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001067.wav tikidole ~o bo'odo k~anole ne'eye tikidole ~o bo'odo k~anole ne'eye ele tirou um pedaço do seu corpo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001068.wav ne'e du'udihio do bodo mali~ano yeita niati n~ee ne'e du'udihio do bodo mali~ano yeita niati n~ee estavam comendo sem deixar cairr nenhum pedaço train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001069.wav ahau tikina sa k~emahaka nohtoanaha ahau tikina sa k~emahaka nohtoanaha enquanto eles se brigava, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001070.wav a'agU ni'im~eo tikido ne'edi topUle dohkeokayanaha a'agU ni'im~eo tikido ne'edi topUle dohkeokayanaha ai! ele gritou, gritando distraindo eles jogou o pedaço que ele pegou train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001071.wav dohkeo dohkeo jogando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001072.wav yoedU nUtaa yoedU nUtaa nao demorado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001073.wav bUhsUmaye gUUUlU bUhsUmaye gUUUlU fez um barulho gUlUhU train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001074.wav tido kahtido kue m~atoha wadoba tido kahtido kue m~atoha wadoba o seu espirito já tinha voltado no seu lugar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001075.wav k~adeyude k~adeyude para o rei dos inambus train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001076.wav pa'ana n~oa dohamel~e mahalita m~aline pa'ana n~oa dohamel~e mahalita m~aline puxa quem tem transformado no meio de nos disceram train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001077.wav mUhsale ne'e n~ee ~ak~apokadoak~a n~ee menoaka dudihioka nibeyu mUhsale ne'e n~ee ~ak~apokadoak~a n~ee menoaka dudihioka nibeyu eu nao mandei voces deixar cair nenhum pedaço falei para voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001078.wav yu'u kenoanbo yuu nihiaye tii k~oanee dohkeolikido yu'u kenoanbo yuu nihiaye tii k~oanee dohkeolikido aquele que jogou disse que estava comendo direito sem deixar nenhum pedaça escapar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001079.wav tido yehkUno mUhsa sa yeek~a mUhsa tido yehkUno mUhsa sa yeek~a mUhsa o avo dele voces que estao fazendo assim disse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001080.wav yu'u tuotUnah mUhsa keodo ye'edaya yu'u tuotUnah mUhsa keodo ye'edaya eu acho que voces nao comeram direito train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001081.wav mUhsa dohmel~ita sa'a wa'ale mUhsa dohmel~ita sa'a wa'ale voces nao fizeram direito por isso que esta acontecendo assim train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001082.wav niaye tikido ~ose yo'odUhku yUdU wehtita niaye niaye tikido ~ose yo'odUhku yUdU wehtita niaye ele disse isso so para escapar deles e se salvar train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001083.wav tikido dohkoeli ihikoate pe'ekido tikido dohkoeli ihikoate pe'ekido aquele que jogou o pedaço train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001084.wav tidole yUdUodo tidole yUdUodo mentindo so para que o seu neto se salvasse train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001085.wav se'egU yu'u ~o mahasi bohtotiaga ~ole se'egU yu'u ~o mahasi bohtotiaga ~ole e eu conheço ate aqui essa hestoria train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001086.wav noa mUhsa mahasina bee sa tihidi ole dUalekatale nii muhsa mahasiyepU tUopohtodohko ye'eya noa mUhsa mahasina bee sa tihidi ole dUalekatale nii muhsa mahasiyepU tUopohtodohko ye'eya quem sabe mais que eu que de outro jeito e assim levatem e contem para nos train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001087.wav yu'u wamee wai'kU yu'u wamee wai'kU meu nome benzido waikU train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001088.wav pedro fonseca gois Pedro Fonseca Gois contador train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001089.wav topuno tihide topuno tihide é so isso train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001090.wav jacinto cruz gravado em iauarete no dia 27 de agosto de 2006 Jacinto Cruz, gravado em Iauarete no dia 27 de agosto de 2006 """yaido bolado me'na""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001091.wav yU'U miedole mUsane mia sabado dia 26 ihi~gUle yU'U miedole mUsane mia sabado, dia 26 ihi~gUle Eu, agora, para voces, nesse sabado, dia 26 train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001092.wav yU'U jacinto cruz mUsale yU'U ya'uduaga yU'U, Jacinto Cruz, mUsale yU'U ya'uduaga Eu, JC, eu vou contar para voces train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001093.wav nikano saawa'ali ti a'li khiti~ga nikano saawa'ali, ti a'li khiti~ga o que aconteceu, essa pequena historia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001094.wav yU'U kayena yU'U mUsale tide ya'utha yU'U kayena, yU'U mUsale tide ya'utha. Meus irmaos, eu vou contar para voces essa historia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001095.wav ~o'o aracapa saawa'ali ti ~o'o aracapa saawa'ali ti Isso aconteceu em aracapa. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001096.wav yU'U tipede ~wa'mUpUta ihi 12 anos yU'U hi yU'U tipede ~wa'mUpUta ihi 12 anos, yU'U hi Eu, nesse tempo, ja era um rapaz de 12 anos, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001097.wav yU'U sa ihidipede ti penaha yU'U sa ihidipede, ti penaha nesse tempo, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001098.wav tipenaha ~kU'ma ihidi tipenaha, ~kU'ma ihidi nesse tempo era de verao. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001099.wav ~kU'ma ihiditoarenaha ~kU'ma ihiditoarenaha Nesse verao, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001100.wav yabeido livino oliveira ihimipe to ~kUno aracapa~kUno yabeido Livino Oliveira ihimipe to ~kUno, aracapa~kUno o LO, morador de aracapa, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001101.wav saa kU'ma wa'U~gU ~i'yanaha tido saa kU'ma wa'U~gU ~i'yanaha tido quando viu que estava fazendo muito verao, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001102.wav pakUdo kUdo bUkUdo mUsa masia~ga tikUdode "pakUdo kUdo bUkUdo . . . ""mUsa masia~ga tikUdode" "ele mandou o velho pai dele . . . (N falando para os ouvintes) ""voces conhecem bem esse velho," train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001103.wav yaido ihiye timipe yaido ihiye timipe, aquele que era paje, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001104.wav bUhUpeye wete yaido niyetimipe bUhUpe timipe "bUhUpeye, wete yaido niyetimipe,() bUhUpe timipe""" "de apelido, era chamado de 'paje sujo'.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001105.wav seedo livinonaha livino oliveiranaha seedo, Livinonaha, Livino Oliveiranaha Entao, L, LO, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001106.wav tido pakUdo tido bUkUdolenaha tido pakUdo, tido bUkUdolenaha para o pai velho dele (disse): train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001107.wav mU'U ~i'yU wa'aiya mani puasualimaale maha~yale nii o'oayenaha """mU'U ~i'yU wa'aiya, mani puasualimaale, maha~yale"" nii, o'oayenaha." """O Sr. vai ver la o igarape arara, onde acostumamos jogar timbo"" disse, e mandou (o pai ver se o igarape estava no ponto certo para jogar timbo)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001108.wav mUsa masiaga timale """mUsa masiaga timale." "N: ""Voces conhecem aquele igarape," train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001109.wav ewUpa bu'i ihimipe tima maha~ya mali niinima ewUpa bu'i ihimipe tima, maha~ya mali niinima fica acima de Taua, o igarape chamado arara, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001110.wav timale ~i'yu wa'aya nii tido o'oayenaha pakUdo bUkUdolenaha "timale ~i'yu wa'aya nii tido o'oayenaha, pakUdo bUkUdolenaha""" "la naquele igarape, onde ele mandou o velho ver.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001111.wav aU nii tido bUkUdo wa'awa'ali ihidinaha """aU,"" nii tido bUkUdo, wa'awa'ali ihidinaha." """Esta bom"", disse o velho, e foi embora ver." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001112.wav tido wa'a to yoa nimipe tina ihido aracapa te topUre ewUpa to maha~ya esado tido wa'a, to yoa nimipe, tina ihido aracapa te topUre ewUpa, to maha~ya esado. Ele foi, mas la e' longe de aracapa, ate Taua, ate chegar no igarape arara. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001113.wav seedo tido yohaa dukuaye te topU ewUpa malinino bu'i~ga seedo, tido yohaa dukuaye, te topU ewUpa malinino bu'i~ga Entao, ele foi subindo, ate la acima onde chamamos Taua, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001114.wav to palitukuno~ga ihime'de tado to palitukuno~ga ihime'de tado tem um lagoinho (tipo baiazinha/enseada no igarape) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001115.wav ti tukuno~ga pa'sadukuaye bUkUdo yU'U ~yekU mUnano gUle mUnano ihi~ka'ye ti tukuno~ga pa'sadukuaye bUkUdo, yU'U ~yekU mUnano GUle mUnano ihi~ka'ye. nessa enseada estava um velho boiando (na canoa, pescando), era o meu avo Guilherme,(agora) finado. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001116.wav die doa yele ti die doa yele pUaroli ~saa pa'saye die(doa)yele, ti die(doa)yele pUaroli ~saa pa'saye. Boiava com dois cachorros dentro (da canoa). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001117.wav pUado ihiaye tina die doa ye tina ~so'opU pUado ihiaye tina die(doa)ye, tina ~so'opU Havia dois cachorros, la no fundo (da canoa). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001118.wav tikUdo yUkUso topepU ~saya dukuaye tikUna pUado tikUdo yUkUso topepU ~saya dukuaye tikUna pUado No fundo da canoa dele estavam aqueles dois cachorros, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001119.wav tidope yo'yedo niaye tido bUkUdo mUnano gUle mUnanope tidope yo'yedo niaye tido bUkUdo, mUnano gUle mUnanope. e o velho estava pescando, o finado Guilherme. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001120.wav mani ye'suana nienaale yo'yepa'sa dukuaye mani ye'suana nienaale yo'yepa'sa dukuaye. Estava pescando pirandira, que nos chamamos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001121.wav se tido mUnanopenaha bUkUdopenaha esayenaha se tido mUnanopenaha bUkUdopenaha esayenaha. Ai, o outro velho finado (Jose, que foi ver), veio se aproximando (do G). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001122.wav cho' ~o'o mU'U pa'sahari nii tidole sinituaye """cho' ~o'o mU'U pa'sahari"" nii tidole sinituaye." """Puxa! O Sr. esta por aqui?"" perguntou (Jose) a ele." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001123.wav cho yU'U ~o'ota pa'sa~ka niaye """cho! yU'U ~o'ota () pa'sa~ka"" niaye." """Sim, eu estou por aqui tambem"" disse (G)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001124.wav mU'Upe waro no'opU wa'aU niimahali mU'U nisinituaye """mU'Upe waro no'opU wa'aU niimahali mU'U"" nisinituaye." """E o Sr., para onde e' que vai?"" perguntou (G)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001125.wav yU'U a'rimaa ~i'yU wa'aUniha niaye """yU'U a'rimaa ~i'yU wa'aUniha"" niaye." """Eu, vou aqui ver esse igarape"" disse (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001126.wav yU'U makU yU'Ule o'oati niaye """yU'U makU, yU'Ule o'oati"" niaye." """Foi meu filho que me mandou (ver)"" disse (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001127.wav 'cho ~kU'ma himaha to mU'U ~i'yU wa'atia mali puasuaye ke'noato ni yU'Ule '~i'yaduti' o'oli niaye """'cho! ~kU'ma himaha to, mU'U ~i'yU wa'atia () mali puasuaye ke'noato, ni yU'Ule '~i'yaduti' o'oli niaye." """'Puxa, e' tempo de verao, (voce) vai ver o se o igarape esta bom para a gente jogar timbo' ele me disse, 've la'"" ele (o filho) mandou." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001128.wav keodope'na tikido gUle meheta ihiaye keodope'na, tikido GUle meheta ihiaye. Na verdade, nao era esse velho (G). (meheta - nao era) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001129.wav tido ~i'yUle sawa'a~kaye niita nihaye tido ~i'yUle, sawa'a~kaye niita nihaye Para os olhos (a vista) dele, parecia o velho (G), estou dizendo (N). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001130.wav tido bUkUdo mUnano yaido ihiyu~gU tido bUkUdo mUnano, yaido ihiyu~gU O velho, como era paje, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001131.wav du'se to mali masieda mahape du'se to mali masieda mahape ninguem sabe como foi, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001132.wav ti yayale tido yaidole tido bolado to ko'tedo ti (ti yayale) tido yaidole tido bolado to ko'tedo (ti), O Curupira estava esperando esse velho paje, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001133.wav ko'tedo ti kUdonaha ko'tedo ti kUdonaha ai, (o C/G) estava esperando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001134.wav tikUdo gUle mUnano pagU yeerosa buhulikUdo buhuapa yetiano pa'saro niaye ihiaye tikUdo tikUdo GUle mUnano, pagU yeerosa, buhulikUdo buhuapa yetiano pa'saro (niaye) ihiaye tikUdo. O C estava com o mesmo corpo (pagU), mesmo aparencia do velho finado G. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001135.wav cho niaye tikUdo bolado~ya """cho!"" niaye tikUdo bolado~ya." """Ah, esta' bom"" disse o C ma." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001136.wav tido gUle saa buhulikUdonaha tido GUle saa buhulikUdonaha Essa pessoa que parecia com G. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001137.wav cho ke'noito niaye """cho! ke'noito"" niaye." """Esta' bom (o igarape)"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001138.wav yU'U ~i'yUU ~osa bUdUtagU """yU'U ~i'yUU ~osa bUdUtagU," """Eu vi, quando vim descendo," train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001139.wav yU'U ~i'yatu'sU niaye """yU'U ~i'yatu'sU"" niaye." """Eu ja vi"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001140.wav ke'noa yu'dUali mUsa puasuaye ke'noa ~puli ~kali niaye """ke'noa yu'dUali, mUsa puasuaye, ke'noa ~puli ~kali"" niaye." """Esta' muito bom, onde voces costumam jogar timbo, esta' bom mesmo"" disse." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001141.wav mU'U ~i'yaduegU yU'U me'na yohaUna sa isa niaye tidole "mU'U ~i'yaduegU, yU'U me'na yohaUna sa isa"" niaye tidole" """Se o Sr. nao quiser ver, vem embora subir comigo"" disse (C) a ele (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001142.wav yU'U miale ~uleko kUu niaye tido bolaronaha """yU'U miale, ~uleko kUu"" niaye tido bolaronaha." """Hoje, eu tenho vinho de pupunha"" disse o C." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001143.wav aU nii tidUdo mUnano yabiyudonaha """aU"" nii, tidUdo mUnano yabiyudonaha." """Esta' bom"" disse (J), aquele finado que gostava de beber (yabiyudo)(N falando)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001144.wav isa nii si'niwa'Uta niaye isa yU'U kUou niaye """isa"" nii, ""si'niwa'Uta"" niaye. ""isa yU'U kUou"" niaye" """Embora"" disse (J) ""Vou la beber"" disse. ""Embora, eu tenho (bebida)"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001145.wav isa mU'U si'niduUna isa """isa mU'U si'niduUna, isa.""" """Se quiser beber, vamos embora.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001146.wav tinanaha ni'kano me'na yohaawa'ayenaha tinanaha ni'kano me'na yohaawa'ayenaha Os dois foram embora subindo juntos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001147.wav ummmm ya'uduku yohaye ummmm, ya'uduku yohaye. Umm, foram subindo conversando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001148.wav te esa ihido mUnanopU ukapinimaa waametimipe te esa ihido mUnanopU, ukapinimaa waametimipe. La na nossa comunidade antiga, chamado Ukapinima. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001149.wav topU wa'aita niaye tihi topU wa'aita niaye tihi Para la que eles foram. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001150.wav tikUdo pUto wa'ayenaha timapenaha yU'dUyoaye mmmmmmm tikUdo pUto wa'ayenaha timapenaha yU'dUyoaye mmmmmmm Ao inves de entrar naquele igarape, passou direto (pUto). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001151.wav tikUdo me'neta ya'uduku yoha te topU esayenaha tikUdo me'neta ya'uduku yoha, te topU esayenaha, Junto com ele mesmo subindo conversando, ate chegar la, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001152.wav ukapinimata ihi~kaye ihidope tota nemaha~ka'ye ukapinimata ihi~kaye ihidope, tota nemaha~ka'ye era Ukapinima mesmo, la mesmo que ele levou (do porto para a casa). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001153.wav tido gUle mUnanonaha isa ~o'o ihidi nii tidole "tido GUle mUnanonaha ""isa ~o'o ihidi"" nii tidole." "O finado G: ""E' aqui mesmo, embora"" disse para ele (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001154.wav mahataye mU'U~gU nii """mahataye mU'U~gU"" nii." """Vem subindo, o Sr. tambem"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001155.wav nee maha wa'aye te wU'UpU nee maha wa'aye te wU'UpU Levou ate a casa dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001156.wav topU mahasaa namonoko duhiaye ~so'oba'dopU pu'iyapU topU mahasaa, namonoko duhiaye ~so'oba'dopU, pu'iyapU. Chegaram subindo (maha)la, a velha esposa estava sentada para la, no cantinho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001157.wav tipu'apU buhiwio duhui dukuaye tikodo bUkUodo tipu'apU, buhiwio duhui dukuaye, tikodo bUkUodo. La no cantinho, ficava rindo, aquela velha. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001158.wav i'yo tikUdole sinino a'taedaye be'dope'epe i'yo tikUdole sinino a'taedaye, be'dope'epe. So que ela nao veio comprimentar, ficou de costas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001159.wav duutu yeetiano bUhUdui~ka'ye duutu yeetiano, bUhUdui~ka'ye. Sentada de costas, ficou sorrindo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001160.wav bUkUdo sata yemaka~kUto du'se buhulikUdo bokayalitotha nii bUhUduhi~kaye """bUkUdo sata yemaka~kUto, du'se buhulikUdo bokayalitotha"" nii bUhUduhi~kaye." """O velho faz assim mesmo, qualquer um que aparece, ele traz"" disse a velha sentada no cantinho." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001161.wav nii ~o'o duhiya nii tido pe'anaha ~eodapo "nii ""~o'o duhiya nii"" tido pe'anaha ~eodapo." "Disse: ""Senta aqui"" disse ele, e colocou banco." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001162.wav tu'asaa ihito si'niye niinaha "tu'asaa, ""ihito si'niye"" niinaha." "Acabou de mandou sentar, ""Tem bebida sim"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001163.wav warowa'a tidole nee wihiata o'oayenaha warowa'a tidole nee wihiata o'oayenaha Foi buscar (bebida)e deu para o velho (J). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001164.wav tido gUletha ihi~kaye ihidope tota ukapinimaata ihi~kaye du'se tidole mani masiedaha mahape tonaha tido GUletha ihi~kaye ihidope, tota ukapinimaata ihi~kaye. du'se tidole mani masiedaha mahape tonaha. Era G mesmo, e o lugar tambem era Ukapinima mesmo. Isso nos nao sabemos como foi para ele (ninguem sabe como aconteceu isso). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001165.wav ~Usa~gU'U masiedadU du'se ihidome'na tido saa wa'ame yalito tido bolado tidole ~Usa~gU'U masiedadU du'se ihidome'na tido, saa wa'ame yalito tido bolado tidole. Nos tambem nao sabiamos como foi isso, 'so podia ser C que fez encanto nele'. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001166.wav 'nee ~saa wa'ado nimeyalinaha seedo' nii ~Usa tU'otu'udU niitha niaha yU'U 'nee ~saa wa'ado nimeyalinaha seedo' nii ~Usa tU'otu'udU, niitha niaha yU'U. 'como foi que aconteceu isso com o velho?' nos pensamos, eu que estou contando (N). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001167.wav see nee wihata tikUdo ~si'omahayeto see nee wihata tikUdo ~si'omahayeto Ele ia de novo buscar bebida e voltava dar de beber (para o velho). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001168.wav ~si'omaha tikUdo~gU si'ni potiadoko mahaye ~si'omaha, tikUdo~gU si'ni potiadoko mahaye dava de beber, ele recebia e tomava todinho, enchendo barriga (potiadoko). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001169.wav si'ni potiadoko tU'otu no'oka'meno neeno wa'aamahayetha si'ni potiadoko, tU'otu, no'oka'meno neeno wa'aamahayetha Enchia a barriga, esperava um pouco, de vez em quando ia de novo buscar bebida. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001170.wav te yoaye te yoaye E o tempo ia passando. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001171.wav no'o~pulipe yoa~gU tikUdole mU'nono ~si'ya ma mU'no~gU ihito nii tidole o'oaye "no'o~pulipe yoa~gU, tikUdole mU'nono ~si'ya ma ""mU'no~gU ihito"" nii tidole, o'oaye." "Ja tinha dado bebida, pensou de dar tambem o cigarro: ""Tenho cigarro tambem"" e ofereceu." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001172.wav tido mUnanope'e yaido mUnanope'e ~ye'e da'ye tole cho yU'U~gU'U yaado kUu "tido mUnanope'e yaido mUnanope'e, ~ye'e da'ye tole. ""cho! yU'U~gU'U yaado kUu.""" "O finado paje, nao recebeu (o cigarro). ""Bom, eu tambem tenho o meu (yaado).""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001173.wav yU'U~gU yadole uhutha nika'ye yU'U~gU mU'nokUu nii tikUdo ~kUolido nee wi'o ~si'a uhuaye tido~gUtha """yU'U~gU yadole uhutha"" nika'ye. ""yU'U~gU mU'nokUu"" nii tikUdo. ~kUolido nee wi'o, ~si'a uhuaye tido~gUtha." """Tambem eu vou fumar meu (cigarro)"" respondeu (J). ""Eu tambem tenho meu cigarro"" disse ele (J). Puxou (wi'o) o cigarro que tinha, acendeu e fumou ele tambem." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001174.wav cho ~ke'nole tipepUlitha niaye "() ""cho! ~ke'nole tipepUlitha"" niaye." """Entao, esta bom, (fuma) os seu"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001175.wav du'u~kaye tidole o'omeedikUdo du'u~kaye tidole o'omeedikUdo Deixou de dar (o cigarro) para ele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001176.wav eeeh si'niayetha eeeh si'niayetha Ai, ofereceu mais bebida. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001177.wav nUkadeko yeerosaa wa'ayeto nUkadeko yeerosaa wa'ayeto Parecia passando um dia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001178.wav tikUdo esa nUkadeko mmmmmmm la te tikUdo esa nUkadeko, mmmmmmm (la) te Ele chegou um dia, mmm, ate train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001179.wav pU cinco hora ihigUnaha pU cinco hora ihigUnaha la para cinco horas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001180.wav yU'U wa'Uniha niayenaha """yU'U wa'Uniha"" niayenaha" """Eu vou descendo agora"" disse (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001181.wav aU ke'nole niaye """aU, ke'nole"" niaye." """Esta bom"" disse (C)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001182.wav yU'U mU'Ule tire si'nidu'ti nee yohataU niaye """yU'U mU'Ule tire si'nidu'ti nee yohataU"" niaye." """Eu trouxe (aqui para cima) o Sr. para tomar bebida"" disse." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001183.wav aU nii tidole ko'eti~kaa """aU,"" nii, tidole ko'eti~kaa." """Esta bom"" disse, e se despediu dele." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001184.wav buata atataye buata atataye Foi embora descendo (no porto). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001185.wav tota ti petamaa buatadosaa pehe~kaye tota ti petamaa buatadosaa pehe~kaye Naquele porto mesmo que ele descia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001186.wav a'liye pe'na wU'U ~keekUna ~kekUna pe'natha a'liye pe'na wU'U ~keekUna, (~kekUna) pe'natha La o pessoal que ficou em casa (~keekUna), eles train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001187.wav tido pUadekopU butido niayenaha tido pUadekopU butido niayenaha. eles perceberam que (o velho) estava ha dois dias disaparecido (butido). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001188.wav tido yohoali deko buti na'~yoa wa'a tido yohoali deko buti na'~yoa wa'a O dia que ele foi, desapareceu, anoiteceu, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001189.wav ~yami buti boleawa'a ~yami buti, boleawa'a a noite inteira desapareceu, ate no outro dia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001190.wav ape deko ~namikapU tido makUno livino penanaha ape deko ~namikapU, tido makUno Livino penanaha no outro dia a tarde, o filho L ficou preocupado train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001191.wav tido akaye ka'me~koanaha: mU'U yemaka~ka'ya mU'U ~i'yU wa'aboaye "tido akaye ka'me~koanaha: ""mU'U yemaka~ka'ya, mU'U ~i'yU wa'aboaye" "Os parentes (do L) se juntaram: ""Voce mandou atoa, voce que deveria ir ver""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001192.wav do'se yeeitha mU'U bUkUdole o'alitha niaye """do'se yeeitha, mU'U bUkUdole o'alitha"" niaye." """Porque que fez isso, voce mandou o velho"" disseram." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001193.wav ~makai wa'aya mU'U semayUgU niaye tidole "~makai wa'aya, mU'U semayUgU"" niaye tidole." """Vai procurar, voce que fez isso"" disseram a ele." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001194.wav mani ba'donaha saa wa'UpUna usua nino miipe mani ba'donaha saa wa'UpUna, usua nino miipe Quando acontece algo assim, ficamos com raiva. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001195.wav mU'U seaye mU'Uta makai wa'aya ni o'owa'aye tidole """mU'U seaye, mU'Uta makai wa'aya"" ni o'owa'aye tidole" """Voce e' que fez isso, voce mesmo vai procurar (maka)"" mandaram (obrigando) ele." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001196.wav aU nii """aU,"" nii." """Esta bom"" disse." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001197.wav tido livinonaha wa'aye te topU tido Livinonaha wa'aye te topU. Ai, o L foi embora ate la. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001198.wav wa'a esaye wa'a esaye Foi ate chegar la. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001199.wav topUnaha esa tikUdo ~namika no'o tres horas ihido ihianato topUnaha esa, tikUdo ~namika no'o tres horas ihido ihianato Chegou la, ele, la para as tres horas. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001200.wav esaye nita nihaye esaye nita nihaye Chegou la. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001201.wav tido yUkUsoa~ga ~kuya dukuaye tima pito tido yUkUsoa~ga ~kuya dukuaye tima pito A canoinha dele estava na boca do igarape arara. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001202.wav maa pito mahaya pitota ~kuyakaye maa pito mahaya pitota ~kuyakaye La mesmo na boca do igarape arara mesmo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001203.wav cho du'se ihialiba nii """cho! du'se ihialiba"" nii." """Puxa, como pode ser isso?"" disse." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001204.wav ~o'ota mahamaayUdo nii du'se wa'amayalito wisiado niboaye nii """~o'ota mahamaayUdo"" nii, ""du'se wa'amayalito, wisiado niboaye nii" """Aqui mesmo ele subiu"" disse, ""O que e' que aconteceu, sera que ele errou o caminho? (wisia)"" disse." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001205.wav tido yo'yedi ~waso~ga ~sa'yaye tido yo'yedi ~waso~ga ~sa'yaye. Na canoa dele estava o caniso (~waso) de pescar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001206.wav ~o'ota maha~ya nii """~o'ota maha~ya"" nii." """Aqui mesmo que ele subiu,"" disse." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001207.wav nUnUte mahayenaha ti ma'apUnaha ma'a ma'ali ihimipeta nUnUte mahayenaha ti ma'apUnaha, ma'a ma'ali ihimipeta. Foi subindo atras dele nesse caminho, havia um caminho, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001208.wav ti puaye tinisue ma'ani~ga ti puaye tinisue ma'ani~ga onde eles costumavam (sue) ir jogar timbo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001209.wav ti ma'a~gapU mmmm maha pisumaha dukuaye ti ma'a~gapU mmmm maha, pisumaha dukuaye Nesse caminho ele foi embora, chamando, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001210.wav pisumahaaaaaa ~so'opUnaha ~kunopU yoa~kunopU tido pisumaha yU'tiaye pisumahaaaaaa, ~so'opUnaha ~kunopU, yoa~kunopU, tido pisumaha yU'tiaye Foi chamando, de la adiante, longe adiante, deu resposta (pai veio respondendo). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001211.wav UUUUUUUUUUUU tido """UUUUUUUUUUUU"" tido" """UUUUUUUUUUUU"" ele (filho) chamando." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001212.wav tutuado nimaha o pu'ia~gapU ~so'oba'dopU yu'tidukuaye tutuado nimaha o pu'ia~gapU ~so'oba'dopU yu'tidukuaye Cada vez com mais forca (tutu), la de longe baixinho (pu'ia) respondeu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001213.wav uuuuuuuuu niaye """uuuuuuuuu"" niaye." """uuuuuuuuu"" disse (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001214.wav cho tido tidota ihiaga nii pisuayeta yU'tiayeta """cho!"" tido, ""tidota ihiaga"" nii, pisuayeta, yU'tiayeta" """Bom"" ele (F), ""e' ele mesmo"" disse, e chamou de novo (ta), (o velho) respondeu de novo." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001215.wav cho tidota ihiboa nii wa'aye """cho! tidota ihiboa"" nii, wa'aye" """Bom, deve ser ele mesmo"" disse, e foi." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001216.wav dedo~ga tU'o~ka'adukuaye niita nihaye dedo~ga tU'o~ka'adukuaye niita nihaye. Foi indo devagar (dedo~ga) prestando atencao. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001217.wav sieme'na sieme'na bu'ataye tido~gU sieme'na, sieme'na bu'ataye tido~gU "Cada vez, cada vez (pouco a pouco) ele tambem veio descendo (pelo ""caminho)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001218.wav cho bUkUna mehe bolado i'yalikUdo pUa """cho! bUkUna mehe, bolado i'yalikUdo pUa" """Puxa, os velhos contam, o homem que foi atacado pelo Curupira" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001219.wav apeido pUleta i'yatulia tiayepe nii tido kuenaha "apeido pUleta i'yatulia tiayepe"" nii tido, kuenaha." "acostuma comer os outros,"" ele pensou e afastou (se escondeu)" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001220.wav dutisua ~so'oba'dopU ~i'yapio dukuayeta dutisua ~so'oba'dopU, ~i'yapio dukuayeta. Escondido afastado do caminho, ficou vendo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001221.wav tidota ihiaye bUkUdo mUnanota ihiaye tido ~i'yapio~gU tidota ihiaye, bUkUdo mUnanota ihiaye, tido ~i'yapio~gU Era ele, o velho finado mesmo, quando ele (filho) ficou vendo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001222.wav pi'ata ~oooo yU'dUtoa wa'aye tidole pi'ata ~oooo yU'dUtoa wa'aye tidole. Veio aproximando (pelo filho escondido) mas passou voltando dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001223.wav tido yU'dUa~gU ~i'ya pi'adUkasata tido yU'dUa~gU ~i'ya, pi'adUkasata Quando viu ele (J) passar, (filho) voltou para o caminho train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001224.wav tido batobu'ataye tido~gUta tido batobu'ataye tido~gUta Ele tambem foi descendo atras do velho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001225.wav topU ~i'yabu'ata cho tidota ihimeededo siodosaa yeedaboa nii "topU ~i'yabu'ata ""cho! tidota ihimeededo, siodosaa yeedaboa"" nii." "Atras dele, ficou olhando ""E' ele mesmo, nao vai fazer mal coisa nenhuma"" disse (pensou)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001226.wav tidole sinituayenaha bUkUdolenaha tido pakUdolenaha tidole sinituayenaha bUkUdolenaha, tido pakUdolenaha. Ele perguntou (chamou) o velho, o pai dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001227.wav ne tina pai nimipe ne, tina paI nimipe, Entao, eles (os tarianos) chamam de 'paI' train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001228.wav ne pai du'se sutota maka~ku nimahali mU'U niaye "ne pai, ""du'se sutota maka~ku nimahali mU'U"" niaye." "Chamou o pai, ""o que andou fazendo ate agora?"" perguntou (filho)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001229.wav mU'U kanUpUta a'taU mU'U du'se wa'amaali mU'U wisiU meheta niatidi mU'u niaye """mU'U kanUpUta a'taU, mU'U du'se wa'amaali, mU'U wisiU meheta niatidi mU'u"" niaye." """Voce veio desde ontem, o que voce andou fazendo? Sera que voce errou o caminho?"" disse o filho." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001230.wav wisiedU'U niaye """wisiedU'U"" niaye." """Nao errei o caminho"" disse (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001231.wav wisiedU'U yU'Ule gUre ~wati neemaha tiano wisiedU'U, yU'Ule GUre ~wati neemaha tiano. """Nao errei o caminho, foi o diabo do G que me levou na casa dele""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001232.wav yU'Ule ~Uleko ~ke'no ~si'o putiadoko ~ka'naha """yU'Ule ~Uleko ~ke'no ~si'o putiadoko ~ka'naha""" """Me deu vinho de pupunha ate encher a barriga.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001233.wav o mU'U ~Uleko no'opU ihiali gUre mU'Ule no'opU ~uleko ~si'oalita yU'Ulepeta niaye """o mU'U ~Uleko, no'opU ihiali gUre, mU'Ule no'opU ~uleko ~si'oalita yU'Ulepeta"" niaye." """O, onde voce tomou vinho de pupunha, onde estava o Guilherme? onde e' que ele deu para voce vinho de pupunha?"" perguntou." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001234.wav o'o miado ti si'nidU yU'U koebuaU nihanaha niaye """o'o miado ti si'nidU yU'U koebuaU nihanaha"" niaye" """Fui agora beber, e estava voltando (koebua) agora,"" disse (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001235.wav cho ihiedaha mU'U UhUa abaU ninee yU'Upe tU'otuna niaye """cho! ihiedaha mU'U UhUa abaU ninee yU'Upe"" tU'otuna niaye" """Puxa, nao, estou pensando que voce deve estar com fome (UhUa)"" falou." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001236.wav mU'U ~kanUpUta ~ataU mU'U niaye tido peanaha """mU'U ~kanUpUta ~ataU mU'U,"" niaye tido peanaha." """O Sr. veio desde ontem,"" disse ele (o filho)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001237.wav mU'Ule ~o'o poka~ga neeta'U nii poka~ga pokasika~ga tikUdo komakalisika~gale """mU'Ule ~o'o poka~ga neeta'U nii, poka~ga, pokasika~ga tikUdo komakalisika~gale""" """Eu trouxe um pouco de farinha"" disse ""farinhazinha, saquinho de farinha""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001238.wav o'omaye o'omaye Ofereceu (o saquinho) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001239.wav ihiedaha si'nie daha yU'U ~uleko potidU ko'ebuaU buUnihaya niaye tidogU ihiedaha si'nie daha. yU'U ~uleko potidU, ko'ebuaU buUnihaya niaye tidogU. """Nao, nao quero tomar. Estou cheio de vinho de pupunha, estou voltanho cheio"" disse o velho tambem." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001240.wav cho du'se wa'aboayaliba a'likUdo siodota wa'aiya nii aU nii bu'a nUnUte bu'ate """cho! du'se wa'aboayaliba a'likUdo siodota wa'aiya"" nii, aU nii bu'a nUnUte bu'ate." """Puxa, desconfio que passou alguma coisa com ele"" pensou (filho), mesmo assim foi descendo com ele (ainda desconfiado du~se wa'ali ba)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001241.wav bu'asaadopUnaha bu'asaa bu'asaadopUnaha, bu'asaa Chegaram na boca do igarape. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001242.wav tido yUkUsopUnaha mUhUasaa ~siopio tido yUkUsopUnaha mUhUasaa ~siopio Desceu, embarcou (mUhUasaa) empurrando (siopio) a canoa dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001243.wav esa iyowa'ado a'ta~ka'yamU'Ua nii esa nii bUdUta a'taye """esa, iyowa'ado a'ta~ka'yamU'Ua"" nii, ""esa"" nii bUdUta a'taye." """Embora, voce veio atoa"" disse ""embor"" disse, e vinham descendo (pelo rio)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001244.wav tikUdome'na makUnome'na ummmmmm te bUdUsayetita te aracapapU tikUdome'na, makUnome'na, ummmmmm, te bUdUsayetita, te aracapapU Junto com ele, com o filho dele, ummmmm, descendo ate chegar em aracapa. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001245.wav bUrUsapa mahaa mahasame'no ~to'oka'ayenaha bUrUsapa, mahaa, mahasame'no ~to'oka'ayenaha Chegou no porto, subiu (para casa), acabou de chegar e ele derrepente foi atacado. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001246.wav tidole siodosa ihido a'taka'ye topUnanaha tidole siodosa ihido a'taka'ye topUnanaha Perdeu sentido, veio atacar (desmaido). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001247.wav ~wakueno tikUdo diaminiawa'anaha butiawa'ayenaha a'lideko ~wakueno tikUdo diaminiawa'anaha, butiawa'ayenaha, a'lideko. Derrepente perdeu sentido, desapareceu sentimento, desse dia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001248.wav ba a'lideko butia wa'anaha akodo a'taye pahido ba!, a'lideko butia wa'anaha, akodo a'taye pahido. Ai, quando ele estava caido desmaido, veio uma chuva grande. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001249.wav pahido wi'nonome'na pahido, wi'nonome'na Forte, um temporal (vento). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001250.wav tutuado wUpo a'taye ba tutuado wUpo a'taye, ba! Veio com forca, trovoado (wUpo)! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001251.wav tonaha tikUna ~i'ya masiayenaha siodota wa'adone niaya a'rikUdo tonaha tikUna ~i'ya masiayenaha siodota wa'adone niaya a'rikUdo Eles perceberam que tinha acontececido (siodota) alguma coisa com ele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001252.wav bolado tidole neesano niaya bolado tidole neesano niaya Um Curupira levou na casa dele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001253.wav nii tikUna baseayeenaha tikUna baseye masini masa ihimipe tona saa ihiyepe nii, tikUna baseayeenaha, tikUna baseye masini masa ihimipe tona saa ihiyepe. Eles comecaram a fazer benzimento (base). N: eles sao pessoas que sabiam benzer. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001254.wav tikUna baseyenaha tikUdo bUkUdolenaha tikUna baseyenaha tikUdo bUkUdolenaha Eles fizeram benzimento para o velho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001255.wav tide ka'mota'aka'a basa tide ka'mota'aka'a basa, Benzimento para afastar e proteger ele. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001256.wav tido putota yU'dUawa'aye tido bUkUdope tido putota yU'dUawa'aye tido bUkUdope O velho nao sentia mais nada (tipo morto). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001257.wav pUnopU dokeyohasa yU'dUawa'aye toa pUnopU dokeyohasa, yU'dUawa'aye toa Na rede se jogou, e desmaiou. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001258.wav tido yalia wa'ayedo tido yalia wa'ayedo Naquela hora ele morreu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001259.wav pU tina baseipU tU'otU ~wakata tU'otUaye pU, tina baseipU, tU'otU ~wakata, tU'otUaye Eles benzendo, ele (J) veio sentindo pouco a pouco. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001260.wav chU topU tU'omasiayenaha chU! topU tU'omasiayenaha Ai, comecou a sentir. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001261.wav aaah apeido masUno ihiedo meheta yU'Ude yee koaga ti ~wati niayenaha """aaah, apeido masUno ihiedo meheta, yU'Ude yee koaga, ti ~wati"" niayenaha." """Puxa, sendo ele o bicho, foi ele me fez isso, o diabo"" disse (o velho)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001262.wav aU tido ka'mea~ga tido~gU yU'U~gU """aU, tido ka'mea~ga tido~gU, yU'U~gU""" """Bom, ele querendo assim, eu tambem" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001263.wav tU'otuli masUnota ihia tido nia """tU'otuli masUnota ihia"" tido nia." """Eu sou mais experto (homem que tem inteligencia) do que ele"" falou (J)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001264.wav tikUdo niabutialikUdo mehe yU'Ude seebUdo niaye """tikUdo niabutialikUdo mehe, yU'Ude seebUdo"" niaye." """Sendo bicho feio, ele me fez isso"" disse (velho)." train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001265.wav niinaha tidonaha niinaha tidonaha Ele falou isso. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001266.wav namonokorenaha opena po'asa duti namonokorenaha opena po'asa duti Mandou (duti) a esposa rachar (po'a) pedacos de breu. (opena)(borracha). (para fazer um benzimento que vai fazer mal ao Curupira) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001267.wav tu'asa tikodo o'o~gU ~i'yanaha tikUdonaha tidole tu'asa tikodo, o'o~gU ~i'yanaha tikUdonaha tidole Ela acabou de preparar, recebeu e comecou a benzer contra o Curupira. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001268.wav ka'medi ihidinaha ka'medi ihidinaha Devolveu o mal para o Curupira. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001269.wav mani ya'udukudo tina tido dohaka'li ihidinaha tikUdole boladolenaha () mani ya'udukudo tina tido dohaka'li ihidinaha tikUdole, boladolenaha Como nos dizemos, o velho maldissuou ele, o Curupira. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001270.wav ti opeme'na dohaa ti opeme'na dohaa Com aquele breu, maldissuou. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001271.wav tu'asaa tu'asaa Acabou de maldissoar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001272.wav tido topUtopU ihime'dedo tina ~sU'mepa tinaninopU tido topUtopU ihime'dedo tina ~sU'mepa tinaninopU Na direcao do outro lado (de Aracapa) tem um pedra (chamado ~sU'mepa). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001273.wav to tido bolado bu'arota ihidi to~gUta to tido bolado bu'arota ihidi to~gUta La e' o lugar que o Curupira acostumava descer. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001274.wav to bu'asa suayU'dUali tole to bu'asa suayU'dUali tole Sempre acostume (gosta de) descer la. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001275.wav no'ok'ameno bisisuali no'ok'ameno, bisisuali De vez em quando, faz barulho. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001276.wav tidole tido~gUnaha ka'me~kaye tido ya'udukudo me'na du'se yeeyanato tidole, tido~gUnaha, ka'me~kaye tido ya'udukudo me'na du'se yeeyanato O velho tambem, ninguem sabe como foi que ele fez para devolver o mal feitico. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001277.wav tido yaido ihidi ihimededo ti ya'udukome'na pitineenaha tido tido yaido ihidi ihimededo, ti ya'udukome'na pitineenaha tido Ele era paje, com a voz do poder dele juntou (pitinee) tudo e devolveu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001278.wav boladole tido doha ka'medi ihidinaha boladole tido doha ka'medi ihidinaha Ao Curupira devolveu esse mal feitico que ele fez. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001279.wav ~sooka tidoanaha ~sooka tidoanaha Botou (o Curupira) para dentro com o poder dele (do paje). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001280.wav ti opede neeka'a ti ~pa'lepU boedapokali ihidinaha ti opede neeka'a ti() ~pa'lepU, boedapokali ihidinaha. Levou o breu no outro lado (ti ~pa'lepU), deixou la fumacar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001281.wav boedapo tu'asa ~pe'a tikUna tU'o boedapo, tu'asa ~pe'a tikUna tU'o Fumacou, voltou para o outro lado (a casa dele), ficaram (as pessoas em casa) esperando escutando train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001282.wav ~yamika me'na bisimaa wa'aye gU ~yamika me'na, bisimaa wa'aye, gU! La para a tarde, deu um estrondo (bisimaa) GU! train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001283.wav bolado butiawa'ali ihidi bolado butiawa'ali ihidi. O Curupira desapareceu de vez. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001284.wav tina niye mehe to panopUle ti maawie ti maali~kee yU'da ti medi nii ya'udukuli tina niye mehe to panopUle ti maawie, ti maali~kee, yU'da ti medi nii ya'udukuli Nos tempo passado, os velhos contam que havia muito peixinho (maawie) nesses igarapes, havia muito, assim falam (os velhos). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001285.wav miadonanaha ti ~so'oka'ali ihimipe tina pakUdoleta miadonanaha, ti ~so'oka'ali ihimipe, tina pakUdoleta Mas agora, o velho botou (C) dentro com poder do paje, e ele (C) e' o pai (protetor) de todos esses (bichos e peixes). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001286.wav to mahali ihiedalinaha to mahali ihiedalinaha Nao sao tantos agora. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001287.wav to mahali bokame'nedalinaha to mahali bokame'nedalinaha Ninguem encontra tantos como era antes. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001288.wav puU~gU'U no'opuno~ga mani bokanoli mani pitikaro~ga puU~gU'U, no'opuno~ga mani bokanoli, mani pitikaro~ga Quando joga timbo, encontra so pouquinho, conforme o que encontrar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001289.wav to panopUna ihiyU'dU~ke'eti maye bUkUna thu'upUle to panopUna ihiyU'dU~ke'eti maye bUkUna thu'upUle Antigamente, havia muitos peixinhos no tempo dos velhos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001290.wav tido pe~gU usua nietiaye bolado pe~gUta tido pe~gU usua nietiaye bolado pe~gUta Mas naquele tempo o Curupira naquele tempo era brabo (usua). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001291.wav ti bolado pe~gUta ti bolado pe~gUta O Curupira era bravo tambem. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001292.wav ba saawa'ali ihidi ti kiti ba! saawa'ali ihidi ti kiti Assim aconteceu essa historia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001293.wav yU'U to ihi~gUta saawa'ali ihidi wa'arope i'yo ~Usa ~i'yeda'dU i'yo yU'U to ihi~gUta saawa'ali ihidi wa'arope,() i'yo ~Usa ~i'yeda'dU i'yo Isso aconteceu quando eu estava la mesmo, mas (mas) so que nao vi, escutei. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001294.wav tina saawa'ali ni~gUpU yU'U~gU thU'u tina saawa'ali ni~gUpU yU'U~gU thU'u Eles me contaram o que aconteceu, eu tambem escutei. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001295.wav seegU yU'U mUsale a'li khiti yU'U khU'oli~gale yU'U mUsale khiti ya'uaha seegU yU'U, mUsale a'li khiti yU'U khU'oli~gale yU'U mUsale khiti ya'uaha Por isso eu estou contando para voces o pouquinho de historia que tinha. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001296.wav laureano fernandes 65 anos de sao gabriel do papuri 10 de abril de 2006 historia dos irmaos maiores Laureano Fernandes, 65 anos, de Sao Gabriel do Papuri. 10 de Abril de 2006. Historia dos Irmaos Maiores. """Masamisu:mu:a ya'udukuri kiti.""" train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001297.wav ~oo mani yU'U a kaye ka'me~koaha miale ~oo mani yU'U (a)kaye ka'me~koaha miale Irmaos, estamos reunidos hoje train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001298.wav dia 10 de abril ihide dia 10 de abril ihide E' dia 10 de abril. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001299.wav a'rikodo doutora kristina maline phioli ihidi a'rikodo doutora kristina maline phioli ihidi Nos fomos convidados pela Dr. Kiri train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001300.wav sena mali yu:'u: a kaye yu:'u: paku: ba'ana sena mali, yu:'u: (a)kaye, yu:'u: paku: ba'ana Por isso nos, meus irmaos, meus tios train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001301.wav ~ogapu: ka'me~koa ~ogapu: ka'me~koa Aqui nos reunimos, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001302.wav miale manine khitiya'u dutide miale manine khitiya'u dutide ela nos pede para contar historias. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001303.wav segu: yU'U a'li masatuli mali ~yeku:su:ma tina ~wame tidire baseye ya~wamene segu: yU'U a'li, masatuli, mali ~yeku:su:ma, tina ~wame tidire baseye ya~wamene. Por isso, eu quero contar esses nomes que os nossos antepassados, nossos avos, que tinham os nomes de benzimentos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001304.wav yu:'u: ya'udukuta yu:'u: ya'udukuta Eu vou contar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001305.wav sedo yu:'u: wame yu:'u:le laureano fernandes cordeiro wametiha sedo yu:'u: wame yu:'u:le Laureano Fernandes Cordeiro wametiha Por isso, meu nome e' LFC. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001306.wav wa'i~khu: ihia wa'i~khu: ihia Eu sou wa'i~khu:. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001307.wav posaya phitokhu: posaya phitokhu: Sou de boca do Maku igarape. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001308.wav sao gabriel do rio papuri khu: yu:'u: ihiha sao gabriel do rio papuri khu: yu:'u: ihiha Sou proprio da comunidade de SG do rio P. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001309.wav seegu: musale tide ya'udukuduaga seegu: musale tide ya'udukuduaga. Quero contar essas (historias) para voces. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001310.wav mali ~oo batopu:le mali po'na masa buhekUna mali panamena masa buhekUnapu: mali ~oo batopu:le, mali po'na, masa buhekUna, mali panamena masa buhekUnapu: Depois de nos, nossos filhos, os que vao nascer, nossos netos, os que vao nascer train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001311.wav tina thU'oati ~osa'a gravalipUde tina thU'oati ~osa'a gravalipUde Eles poderao escutar essas gravacoes. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001312.wav peka~sa dekolide tina thU'othulia~ka' mahape peka~sa dekolide, tina thU'othulia~ka' mahape Nesses tempos dos brancos, fica mais facil para eles escutarem (as historias dos antigos) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001313.wav sena mali~gu: ~osa ~ka'me~koa ya'uduku mali yeeda timipe sena mali~gu:, ~osa ~ka'me~koa ya'uduku mali yeeda timipe Por isso, nos tambem nunca se reunimos para falar sobre essas historias. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001314.wav a'li si'nie si'ninagu: mali ni'kaputo~gata a'li musicali pe'deta thU'omahale ka'mali yee~ketibe'na a'li si'nie si'ninagu: mali ni'kaputo~gata, a'li musicali pe'deta thU'omahale ka'mali yee~ketibe'na Quando bebemos (juntos em dia de festa) nunca falamos (nos preocupamos) com isso, ficamos acostumados a so escutar essas musicas (de fora). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001315.wav maliye makanipu:le ihina~gu: mali yU'U kaiye yU'U paku:ba'na mania maliye makanipu:le ihina~gu: mali yU'U kaiye yU'U paku:ba'na mania Em cada comunidade de cada um de nos, tambem la nao se preocupam nada. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001316.wav ti ~oosaa ihidi ihidi a'li bu:ku:thu:li ~oosa nii khiti ya'uti mali nee ~sUo ~nieda'timipe ti ~oosaa ihidi ihidi, a'li bu:ku:thu:li ~oosa nii khiti, ya'uti mali nee ~sUo ~nieda'timipe Essas historias eram assim, esses nomes eram assim, nunca se preocupa nada de contar / relembrar as historias. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001317.wav segu: yu:'u: musa ninosa'ta tide yu:'u: segu: yu:'u: musa ninosa'ta tide yu:'u:, Por isso, eu como voces me dizem, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001318.wav masathuli ~wametidi maliyeeku:su:mu:a tina ~wametidire yu:'U: mu:sale khiti ya'uduaga masathuli ~wametidi maliyeeku:su:mu:a tina ~wametidire, yu:'U: mu:sale khiti ya'uduaga eu vou contar esses nomes dos nossos antepassados, dos nomes dos primerios avos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001319.wav ti masathuli besewedo ~o'o ~wameyedire mu:sane nii mu:tu:tha ti masathuli besewedo ~o'o ~wameyedire mu:sane nii mu:tu:tha Esses antepassados tinham os nomes, desses nomes e' que vou contar primeiro. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001320.wav o'o apedopu: apedo ihiato~gu: o'o apedopu:, apedo ihiato~gu: Tem outras historias, sao outras. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001321.wav mali masakuduli basediwame ~wameyeede mali phu:todole mali masakuduli basediwame ~wameyeede mali phu:todole Os nomes dos primeiros grupos, nomes dos clas train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001322.wav yu:'u: keou:tha yu:'u: keou:tha Eu vou contar (com detalhes, explicar). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001323.wav ke'noanotali mu:sa thu:'othuna ke'noanotali mu:sa thu:'othuna Sera que acham bom assim? train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001324.wav tole keou:tha tole keou:tha Entao vou contar isso. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001325.wav sedo mali wa'ikhana sedo mali wa'ikhana Por isso, para nos wa'ikhana train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001326.wav da'potokhu:no ~wametiye da'potokhu:no ~wametiye o nome do primeiro grupo train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001327.wav tido ~so'alia ~kenei ihia tido ~so'alia ~kenei ihia esse (primeiro homem) chamava ~so'alia ~kenei. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001328.wav to ba'u:dota ihiatha a'lido miniapo'na busanau:no ihia to ba'u:dota ihiatha a'lido miniapo'na busanau:no ihia O segundo era miniapo'na busanau:no. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001329.wav mali tope kuduli ihia ke'noano keodihuna mali tope kuduli ihia ke'noano keodihuna Nos temos esses grupos, se a gente for conhecer bem. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001330.wav to ba'u:rotha ihiatha basawetaro ihia to ba'u:rotha ihiatha basawetaro ihia O terceiro era chamado basawetaro (mestre de musica). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001331.wav baseye ~wameta ihiato' baseye ~wameta ihiato' Isso e' nome de benzimento. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001332.wav to ba'u:do ihiatha wa'ikhu: ihia to ba'u:do ihiatha wa'ikhu: ihia O quarto era chamado wa'ikhu:. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001333.wav wa'ikhu:po'u wai'khu:po'u ihia wa'ikhu:po'u, wai'khu:po'u ihia e' wa'ikhu:po'u. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001334.wav to ba'u:do ihiatha ~ya'ali pe'edo ihia to ba'u:do ihiatha ~ya'ali pe'edo ihia O quinto e' ~ya'ali pe'edo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001335.wav basedi ~wamediita ihiato basedi ~wamediita ihiato Nome de benzimento. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001336.wav to ba'u:do ihiatha diami ihia to ba'u:do ihiatha, diami ihia O irmao menor dele e' diami. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001337.wav to ba'u:do ihiatha manu kanuburu ihia to ba'u:do ihiatha manu kanuburu ihia O irmao menor dele e' manu kanuburu. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001338.wav to ba'u:do ihitha bu:ku:da to ba'u:do ihitha bu:ku:da O irmao menor dele 'e bu:ku:da. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001339.wav bu:ku:da ba'u:tia naha ~yekathudule bu:ku:da ba'u:tia naha ~yekathudule O irmao menor do bu:ku:da e' ~yekatudo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001340.wav topeku:na ihia pu:toa pho'ne topeku:na ihia pu:toa pho'ne Sao esses o primeiro grupo pu:toa pho'ne. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001341.wav mali wamisu:mu:a i'yo nu:kakido panamena ihi~ka'ye wa'manopu:le mali wamisu:mu:a i'yo nu:kakido panamena, ihi~ka'ye wa'manopu:le Mas nossos irmaos maiores eramos netos de um so, nos primeiros tempos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001342.wav tiku:na ihiye ku'thulipu:le ihiye a'li ehedi wu:'u:sepu: maline neewi'i du:kali ihimipe tiku:na ihiye ku'thulipu:le ihiye a'li ehedi wu:'u:sepu: maline neewi'i du:kali ihimipe Sao os descendentes desse grupos que vieram morar nesses lugares (comunidades) onde se situam agora. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001343.wav topu: mali masa putidina mali ihiaha topu: mali masa putidina mali ihiaha La que comecavamos crescer. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001344.wav see tikudua ~yekatudu kudua malinetha niku:maku: bokali ihidi see tikudua ~yekatudu kudua, malinetha niku:maku: bokali ihidi. Esse grupo do chamado ~yekatudu (perna curta), eles sao irmaos maiores nossos (do grupo do Laureano). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001345.wav ~oose baseye maka apemuka phitiado ihiagaha baseye mu:sa masiboa topunotha ihide apemuka phitiado ~oose baseye maka, apemuka phitiado ihiagaha, baseye mu:sa masiboa topunotha ihide, apemuka phitiado. Quando nos procuramos os nomes de benzimento, voces devem saber que sao nove nomes. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001346.wav topuno ke'omadihiagu: topuno ke'omadihiagu: Sao esses (nomes), se for contar de cima para baixo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001347.wav ~nikamoka phitiado baseye ~wame ~nikamoka phitiado baseye ~wame (cinco mais quatro) Nove nomes de benzimento. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001348.wav ~u:mu:a ~wamedita ~u:mu:a ~wamedita Nomes dos homens. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001349.wav saye tido ~yekatudu wu:po saye tido ~yekatudu wu:po Esse mesmo ~yekatudu wu:po, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001350.wav maline ti baseye wame thoathato maline ti baseye wame thoathato ficou para nos, os nomes de benzimento. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001351.wav apekhu:dua ~ku:no ehedipo'na makaka nii apekhu:dua ~ku:no ehedipo'na makaka nii Ele pensou de criar outros grupos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001352.wav tha malipu:lenaha su'lia ~ku:no wa'ali ihidi tha, malipu:lenaha, su'lia ~ku:no wa'ali ihidi Ai, para esses grupos, ficou meio atrapalhado. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001353.wav tha mali wa'mi mali~gu: khu:o~katha tha mali wa'mi mali~gu: khu:o~katha Nos tambem temos o nosso irmao maior. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001354.wav tido ~wametiaga ~so'alia ~yamakulido ~wametiaga tido ~wametiaga, ~so'alia ~yamakulido ~wametiaga Esse (irmao maior), nos chamamos de ~so'alia ~yamakulido. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001355.wav tidota ba'u:ke'ode ke'oletha tidota ba'u:ke'ode ke'oletha Tem o irmao menor dele train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001356.wav malina malina para nos (nosso grupo), train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001357.wav maline yu:'u: mu:sane paku:ba'na ku:'oaga maline, yu:'u: mu:sane paku:ba'na ku:'oaga para nos, para mim voces sao meus tios menores. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001358.wav yu:'u: wehetada buheipanami yu:'u:tha ihia yu:'u: wehetada buheipanami yu:'u:tha ihia Eu sou neto do wehetada buheipanami. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001359.wav mali apekudua deko~kakudua khana mali~gu: diana niha mali apekudua deko~kakudua khana mali~gu: diana niha Nos tambem somos formados de outros grupos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001360.wav a'li masa ~wa'misu:mu:a yeero sa'ta mali~gu: ~wametia miadopu:lenaha ~o'osaanaha a'li masa ~wa'misu:mu:a yeero sa'ta mali~gu: ~wametia miadopu:lenaha ~o'osaanaha Eles tambem tem os mesmos nomes dos primeiros grupos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001361.wav niisulia~gu:pu:le to wa'aeda~khuno ihiye timipe niisulia~gu:pu:le to wa'aeda~khuno, ihiye timipe Se a gente for atrapalhar (contar errado), nunca da certo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001362.wav ti wehetada buhei ~nikhu: pho'na nikakudua~ga ihimeedi ti wehetada buhei ~nikhu: pho'na nikakudua~ga ihimeedi Tinha tambem um grupo do wehetada buhei, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001363.wav ti kuduata wehetada buhei nikhu: maku: ku:odekeoli ihidinaha ti kuduata wehetada buhei nikhu: maku: ku:odekeoli ihidinaha e esse grupo (wehetada buhei), tinha outros grupos (menores) ligados. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001364.wav a'lido tido wa'ikhu:ba'dotha ihide tidoanaha yepupenaha a'lido, tido wa'ikhu:ba'dotha ihide tidoanaha yepupenaha Se for classificar do quarto do primeiro grupo (yepupe), seria do grupo do wa'ikhu:, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001365.wav sao paulo ~khuno ihia tido sao paulo ~khuno ihia tido Ele e' de sao paulo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001366.wav tido wa'ikhu: ba'u:dota taa tido bo'dotatha tido wa'ikhu: ba'u:dota taa tido bo'dotatha O irmao menor do yepupe e' bo'dota, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001367.wav yabekido ~yaalibo'do ihidenaha yuku:du:kaya pitokhu:no yabekido () ~yaalibo'do ihidenaha yuku:du:kaya pitokhu:no ~yaalibo'do, sao de taracua (do Papuri) (yuku:du:kaya pito) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001368.wav garcia~gu: tihide Garcia~gu: tihide Sao a familia Garcia. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001369.wav tido ba'u:do ~yali ba'u:dotha bodotatha tidotha tido ba'u:do, ~yali ba'u:dotha bodotatha, tidotha Seu irmao, o irmao menor do ~yaali, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001370.wav mu:sale apekudua malia kuduapu: keomadiutha niha yu:'u:thaha mu:sale apekudua malia kuduapu: keomadiutha niha yu:'u:thaha eu estou contando dos nossos grupos menores, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001371.wav a'li masa ~wa'misu:mu:ale nii tusabeigu: a'li masa ~wa'misu:mu:ale nii tusabeigu: dos primeiros grupos eu ja falei. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001372.wav maliakuduapu: nee ~ye maadia no'a maliakuduapu: nee ~ye maadia no'a Agora vai dos nossos grupos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001373.wav tido diami bo'dota ihidenaha a'lido timi~so'alia elianaha tido diami bo'dota ihidenaha, a'lido timi~so'alia, Elianaha O irmao menor dele (~yaali) e' timi~so'alia, Elias train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001374.wav khu:'o dekediolitha tido~gu:tha khu:'o dekediolitha tido~gu:tha Tem outros grupos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001375.wav to paku: ba'na nikhu: pho'na tiku:do~gu: ku:'oli to paku: ba'na nikhu: pho'na tiku:do~gu: ku:'oli Tem os tios menores, irmaos menores. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001376.wav tiku:do a'lido manu ka'nabudu bodo tiku:do a'lido manu ka'nabudu bodo Desse (setimo) irmao ka'nabudu bodo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001377.wav ta himameedenaha a'liku:na dudu~gu: kudua tikudua ~wa'male ta, himameedenaha a'liku:na dudu~gu: kudua tikudua ~wa'male Ai, continua os nomes desse grupo (kudua) do Dudu, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001378.wav tiku:do bu:ku:dabo'do dokedu:ka malenaha tiku:do bu:ku:dabo'do dokedu:ka malenaha Comeca (tem repeticao nessa parte) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001379.wav abe manu manupu:leta keodukali ihidi tido mu:nano ihidi bu:ku:do jose juse mu:nanonaha abe manu, manupu:leta keodukali ihidi, tido mu:nano ihidi bu:ku:do jose (juse)mu:nanonaha Bom, esse aqui para o grupo do Jose velho, para eles foi certo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001380.wav manu u:huastu malia kudua ihidi ihidi manu u:huastu malia kudua ihidi ihidi manu u:huastu, esses sao nossos irmaos (grupo do Laureano). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001381.wav malia kudua malia kudua Do nosso grupo. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001382.wav tina ihide brasi~gu: ~so'o bu:kasido ~yoa ~keekhu:na ihide tina ihide Brasi~gu: ~so'o bu:kasido ~yoa ~keekhu:na ihide Esse sao a familia Brasi, de Ituim (bu:kasido). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001383.wav apeina a'li makanapu:a masiduedu:tihi apeina a'li makanapu:a masiduedu:tihi Agora esses nossos filhos nao querem saber (nao se interessam) por essa historia train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001384.wav tina masino ke'noano niita saniaha yu:'u:hu: tina masino ke'noano niita saniaha yu:'u:hu: Eu estou contando isso para eles poderem saber (depois, no futuro). (yu:'u:hu: - eu contando para muitos) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001385.wav ~oo butiato meheta ihimeedi ihidopea ~oo butiato meheta ihimeedi ihidopea Essas coisas nao eram para disaparecer. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001386.wav tido manu u:hastu ba'u:do ihidido ihidi bu:ku:danaha tido manu u:hastu ba'u:do ihidido ihidi bu:ku:danaha Do irmao menor do u:hastu e' o bu:ku:da. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001387.wav a'liku:na ihidehe lacerda~gu: a'liku:na ihidehe Lacerda~gu: Esses sao da familia Lacerda. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001388.wav tie kuiubipe ihide tiku:na tie kuiubipe ihide tiku:na Eles moram la em Kuiubi (tipo de fruta). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001389.wav mali ba'ana ihide mali ba'ana ihide Sao nossos irmaos menores. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001390.wav ti khu:dua pu:ta ba'ana ti dekeolenaha ti khu:dua pu:ta ba'ana ti dekeolenaha Desse grupo tambem tem (dekeo) seus irmaos menores train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001391.wav a'lido nitia pho'nau:no a'lido nitia pho'nau:no Grupo nitia pho'nau:no. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001392.wav topu: ihide maline topu: ihide maline De todos os grupos, ate aqui, para nos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001393.wav a'lido masamino ~khu: niku:po'na khu:'odekeoli ihidi a'lido besutarole a'lido masamino ~khu: niku:po'na khu:'odekeoli ihidi, a'lido besutarole Aquele irmao maior tinha como serventes irmaos menores (niku:po'na), (com nome de benzimento) besutaro. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001394.wav tina ihia kome paka tina ihia kome paka Esse sao kome paka (machado - o apelido). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001395.wav besutado ihia besutado ihia Sao os besutado. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001396.wav wehetado pho'nu:no tide ku:oya niku: pho'na ku:oli ihidi wehetado pho'nu:no tide ku:oya niku: pho'na ku:oli ihidi Esse primeiro grupo (WP) tinha os niku: pho'na (como criados). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001397.wav to ba'u:do wehetada buhei panamino to ba'u:do wehetada buhei panamino Do grupo do WB, o neto train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001398.wav mali ~yeku: ~yapau:nole ku:oli ihidi mali ~yeku:, ~yapau:nole ku:oli ihidi nosso avo, tinha (como criado)~yapa (nome de benzimento). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001399.wav ~yapaa ihimedi ~o'o a'li sia ~so'ole ~o'odoka nikayuhudo~ga ihime'dedo ~yapaa ihimedi ~o'o a'li sia ~so'ole ~o'odoka nikayuhudo~ga ihime'dedo Eles moravam (~yapa) aqui abiaxo de SG do Papuri (nikayuhudo=o lugar do rio estreito) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001400.wav see niku:po'na ku:oli ihidi see niku:po'na ku:oli ihidi Assim ele tinha como irmaos menores. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001401.wav panopu:le ke'noano yitie tiaye ~o'o~pulipede yitiedale panopu:le ke'noano yitie tiaye, ~o'o~pulipede yitiedale Antigamente (esses serventes) obedeciam (yiti) bem, mas agora nao obedecem. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001402.wav tiku:do ba'u:do kudua a'lido yepupe tiku:do ba'u:do kudua a'lido yepupe Do irmao menor (do Laureano) era yepupe, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001403.wav pu'edole ku:oli ihimeedi pu'edole ku:oli ihimeedi servente do Y e' pu'edo (nome de benzimento). train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001404.wav pu'edo ku:o tido ku:o mi~nieda~gu: ~i'ya pu'edo ku:o tido ku:o mi~nieda~gu: ~i'ya Tinha esse grupo, mas nao soube tratar, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001405.wav '~kee maha' ~u:sale niitha to ba'u:do yu:ku:pinopu:le tido ~wa'asaali ihiditha '~kee maha' ~u:sale niitha, to ba'u:do yu:ku:pinopu:le tido ~wa'asaali ihiditha 'bati em nos,' diziam, (entao) esse grupo deixou ele (Y) e foi ficar com o irmao menor (do Y) yu:ku:pino. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001406.wav sayelina paname'na mali ihiaha sayelina paname'na mali ihiaha Nos (todos) somos netos (descendentes) desses todos. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001407.wav a'lide mali panamenapu:le a'lide mali panamenapu:le Essas (historias, gravacoes) sao para nossos netos, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001408.wav a'lina tina peka~sa yee ~o'ose yeedole tina ~i'yaye du:kasa a'lina tina peka~sa yee, ~o'ose yeedole tina ~i'yaye du:kasa O que fazem os brancos (gravar, tirar escrito), vai ver, permanecer (du:kasa) para o futuro train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001409.wav ~o'ose ihime yu:hu: nino ~ke'noano ~o'ose ihime yu:hu: nino ~ke'noano Eles vao saber como era no comeco (da criacao) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001410.wav yu:'u: ~o'osaa~ga niaha yu: yu:'u: yu:'u: ~o'osaa~ga niaha yu: (yu:'u:) Eu estou contando essas coisas assim. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001411.wav see mali tole ihika nita nihayu: ti mali di'ta see mali tole ihika nita nihayu: ti mali di'ta Ate nesse tempo, estamos assim (quase esquecendo isso tudo) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001412.wav a'li ya'udukudo apedopu: ihikaboa saata mali yu:ku:suma tina di'ta ku:oma'pialipu:le a'li ya'udukudo apedopu: ihikaboa saata mali yu:ku:suma tina di'ta ku:oma'pialipu:le Se comecar contar outra historia dos antigos, dos lugares que procuravam ficar (ku:oma'piali), essa e' (uma historia) a parte. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001413.wav mali yu:ku:suma tina di'ta ku:oma'pialipu:le mali yu:ku:suma tina di'ta ku:oma'pialipu:le Nossos avos procurando lugar para ficar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001414.wav masiaha malia masinapea masiaha malia masinapea, () Nos tambem sabemos (as historias antigas) train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001415.wav a'lide mu:sale ya'uaha yu:'u: a'lide mu:sale ya'uaha yu:'u: Tudo isso estou explicando para voces. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001416.wav a'lide tina a'likodo pekasonoko a'li gravaka'atiano a'lide tina a'likodo pekasonoko a'li gravaka'atiano Tudo isso essa branca vai gravar. train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001417.wav sayeotha ninokata mipe sayeotha ninokata mipe Ela disse que vai fazer tudo isso, train -waikhana data/waikhana/train/waikhana001418.wav yu:'u:le ~o'o ihide yu:'u: akaye yu:'u:le ~o'o ihide yu:'u: akaye Para mim, e' ate aqui, meus irmaos. train