3619_10256_000000	het zou niet heus zijn geweest dit de verdienstelijke secretaris te weigeren het gebeurde dan ook voorzien van de beide genoemde bestanddelen en van levensmiddelen voor acht dagen drukte hij de twaalfde november bij zijn vrienden de hand verbood uitdrukkelijk zijn gevangenis voor de twintigste te openen
3619_10256_000001	maar dat was niet anders door de zijglazen kon men de uitgestrekte maanlanden even zoo bezien als een luchtreiziger uit zijn schuitje die der aarde
3619_10256_000002	de vier manen van jupiter staan de eerste achtenvijftigduizend tweehonderdvierennegentig de tweede tweeënnegentigduizend achthonderdzevenentwintig de derde honderdachtenveertigduizend achtenzeventig en de vierde tweehonderdzesenzestigduizend vierhonderdvijftig geografische mijlen van haar hoofdplaneet namelijk van haar middelpunt af
3619_10256_000003	enige jaren later leefde te dantzig een sterrenkundige met name aevelius die door waarnemingen welke alleen bij het eerste en laatste kwartier nauwkeurig konden zijn die door galileï bepaalde hoogte tot één zesentwintigste van den straal der maan terugbracht
3619_10256_000004	maar ik ben noch godgeleerde noch scheikundige noch dierkundige noch natuurkundige bij mijn volslagen onkunde in de grote wetten volgens welke het heelal bestuurd wordt bepaal ik mij dus hierbij of die werelden bewoond zijn weet ik niet en omdat ik het niet weet ga ik het zien
3619_10256_000005	zij wisten het niet te berekenen zelfs niet te gissen maar in een opzicht kon de berekening van barbicane niet falen te een uur moest en zou het nulpunt bereikt zijn en alle snelheid van het projectiel hebben opgehouden
3619_10256_000006	hebben zij geen katoen en zwavelzuur om schietkatoen te maken zal de maan niet op haar tijd weder door het toppunt van stones hill gaan over achttien jaar en elf dagen staan zij immers weder op dezelfde plaats
3619_10256_000007	juist op dat oogenblik ging de zon door het zuiden het was middag barbicane schoot de zon bekeek zijn barometer en maakte in zijn zakboekje met potlood een kleine berekening
3619_10256_000008	we hebben nu de vijfde december het is halfvier in den namiddag en wij hebben nog acht en een half uur om ons aan het einde van den tocht te brengen waarom zouden wij de maan dan niet bereiken
3619_10256_000009	de richting die het projectiel nam naar het noorder halfrond der maan bewees dat het een weinig van zijn baan was afgeweken wiskundig berekend moest men juist op het middelpunt der maanschijf aanlanden gebeurde dit niet dan had er een afwijking plaats
3619_10256_000010	vandaar de ongelijkheid van dagen en nachten vandaar de kwellende afwisseling der jaargetijden op onze ellendige aardbol is het altijd te heet of te koud
3619_10256_000011	maar zij goed verzorgd in hun projectiel zweefden te midden eener diepe stilte in de onbegrensde hemelruimte waar kon men beter zijn
3619_10256_000012	ook uw medeleden de gehele stad geheel florida geheel amerika als gij wilt bijeenroepen en morgen zal ik bereid zijn mijn middelen te ontvouwen en te antwoorden op tegenwerpingen welke ook
3619_10256_000013	dat men zijn paarden niet afspande was waarschijnlijk omdat hij er geen had maar overigens regende het bijvalsbetuigingen men gunde hem geen oogenblik rust de eene deputatie voor de andere commissie na had hij te ontvangen en zijn maag kreeg het kwaad tegenover de vele maaltijden die hem werden aangeboden
3619_10256_000014	die toestel van brook is toch een vernuftig uitgedacht ding zei kapitein blomsberry men kan er zeer nauwkeurig mee peilen grond riep op dat ogenblik een der stuurlieden met de peiling belast als ik u vragen mag welke diepte hebben we hernam de kapitein
3619_10256_000015	aldus zagen nicholl en barbicane de oppervlakte der maan michel ardan zag haar met de ogen zijner verbeelding gans anders zij gaven zich de moeite om al die kenbare plaatsen der maan zo na mogelijk te meten en dan te berekenen hoeveel er overschoot voor bergen ringgebergten rillen en wat diens meer zij
3619_10256_000016	en de kapitein der artillerie nicholl te philadelphia vijanden geslagen vijanden waarover iedereen weet dat gedurende de oorlog tussen de noordelijken en zuidelijken
3619_10256_000017	de boei stak een voet of vijf zes boven het water uit en blonk in de stralen der zon alsof zij met zilveren platen beslagen was de commandant blomsberry maston en de afgevaardigden der gun club waren op rolpaarden geklommen en gluurden naar het op de watervlakte dobberende voorwerp
3619_10256_000018	men weet hoe de yankees zich afsloven voor enkele personen in een land waar overheidspersonen zich spannen voor het rijtuig ener danseres om het in zegepraal voort te trekken in zulk een land alleen kan de stoutmoedige knaap opgang maken
3619_10256_000019	en ten tweede omdat de koude van buiten geen tijd mag hebben om binnen ons vertrekje te sluipen want dan bevriezen wij in een ogenblik zou het dan daarbuiten zo koud zijn vroeg michel ardan
3619_10256_000020	het bestuur der gun club werd gedurende die tijd op een harde proef gesteld maar men kon er niets aan doen twee weken na het gieten steeg nog steeds een dikke rook opwaarts en de grond brandde onder de voeten tot wel tweehonderd passen van stoneshill
3619_10256_000021	hare gedaante ligging en voorkomen herinneren niet slechts aan de oceanen der aarde maar ook de uitgestrekte plaats die zij beslaan en toch zijn het geen vloeibare spiegels maar vaste oppervlakten welker ware natuur de reizigers eerlang hoopten te leren kennen
3619_10256_000022	ja sommigen waren niet buiten vrees dat als de unie de maan annexeerde het evenwicht der staten in europa wel eens in ongelegenheden kon komen aan de verwezenlijking van het plan twijfelde de periodieke pers in geenen deele onderscheiden vlugschriften deden er de voordeelen van uitkomen
3619_10256_000023	de twee waarnemers brachten dus al hun tijd door op de omgang aan de mond van den telescoop grommende over het weder dat het de maan aan hun gezicht onttrok en alle waarneming aan de hemel onmogelijk maakte
3619_10256_000024	er bleef slechts één der geopperde gevallen als mogelijk over dat het projectiel zijn doel bereikte door de werking van de aantrekkingskracht der maan dat zou een val zijn van achtduizend tweehonderd zesennegentig mijlen op een hemellichaam dat wel is waar slechts een zesde der aantrekkingskracht van de aarde had
3619_10256_000025	op datzelfde oogenblik hoorden zij een heldere stem ze was van michel ardan overluid juichende gesloten barbicane hier blank en daar blank barbicane michel ardan en nicholl zaten domino te spelen
3619_10256_000026	het was niet tegen te spreken elke seconde vergrootte de afstand tussen hen en het hemellichaam dat zij niet hadden mogen betreden maar slechts van verre waarnemen ook de stand van het projectiel was veranderd het wendde nu de punt naar de maan de bodem naar de aarde
3619_10256_000027	met verbazing zag hij de zwavel met een buitengewonen verblindenden glans schitteren de gasbek dien hij aanstak gaf een vlam als electrisch licht daar kwam iets op in het brein van nicholl
3619_10256_000028	met behulp der maankaart van beer en mädler konden de reizigers zonder feil dat gedeelte der maanschijf waarnemen dat in het veld van hun kijker kwam wat zien wij op dit ogenblik vroeg michel ardan
3619_10256_000029	welnu kapitein dan hebt gij binnen een kwartier nog negenduizend dollar aan den voorzitter te betalen vierduizend doordat de columbiad niet springt vijfduizend omdat het projectiel hooger dan zes mijlen zal stijgen ik bezit de dollars zei nicholl op zijn zak kloppende en doe niets liever dan betalen
3619_10256_000030	met angst verbeidde het publiek de beslissing aangaande dit derde punt de grootte van het projectiel en de lengte van het stuk gegeven zijnde hoeveel kruit werd dan vereischt om het af te schieten
3619_10256_000031	barbicane zag met welgevallen dat zijn vuurpijlen en andere vuurwerken niet beschadigd waren zij waren zwaar geladen en moesten de val breken van het projectiel wanneer het nadat de aantrekking der aarde door die van de maan zou vervangen zijn op de laatste zou gaan vallen
3619_10256_000032	reeds is verhaald dat deze groote kijker een spiegeltelescoop was waar men van boven inzag hij was boven een refractor gekozen opdat men zoo weinig mogelijk licht zou verliezen en het voorwerp waarop men het richtte de meestmogelijke helderheid behouden
3619_10256_000033	met andere woorden levende wezens zonder leven zei michel ardan juist antwoordde barbicane en dit is te dwaas om van te spreken derhalve hernam michel ardan ernstig
3619_10256_000034	doch nu zakte tengevolge der losheid van den bodem de schijf ongelijk en week uit zoodat het muurwerk van vijfenzeventig voet hoogte neerzakte hetgeen aan onderscheiden werklieden het leven kostte en drie weken arbeid eischte eer het ongeval hersteld was
3619_10256_000035	zij allen hadden recht om een einde te maken aan die vermeende maanwetenschap welke de maan op hare wijze aaneenzet gelijk cuvier de verstrooide beenderen van een voorwereldlijk dier
3619_10256_000036	het is dus de vraag of fourier zich niet vergist heeft bedrieg ik mij niet dan heeft een andere franschman pouillet de temperatuur der ruimte bepaald op honderd zestig graden onder nul we zullen zien wat er van is
3619_10256_000037	het ongeduld dezer stoutmoedige duikers is niet te beschrijven daar hun toestel in electrische gemeenschap was met de korvet gaven zij het afgesproken teeken en de susquehanna haalde hen eenige meters op ten einde zich en daardoor ook hen wat te verplaatsen
3619_10256_000038	men meent algemeen dat de beide helften elkander gelijk moeten wezen het kleine gedeelte dat wij er van te zien kunnen krijgen spreekt zulks niet tegen maar indien de lucht eens derwaarts ware geweken en met de lucht ook water plantengroei dierenwereld
3619_10256_000039	maar in weerwil van dat voorzichtige liet zich hoewel het glas slechts een seconde open was een vreeselijke koude gevoelen en nog eens toen de thermometer haastig werd ingehaald hij teekende honderdveertig graden onder nul
3619_10256_000040	het groote werk der gun club had om zoo te zeggen zijn beslag en toch moesten nog twee maanden verloopen eer het projectiel naar de maan zou vliegen twee maanden t waren twee jaren voor het algemeen ongeduld
3619_10256_000041	eerst zeker zijn en dan betalen t is zeer goed mogelijk dat barbicane gelijk heeft en ik mijn negenduizend dollar heb verloren maar er is nog één geval mogelijk en als dat zo was is de weddenschap teniet
3619_10256_000042	langzamerhand hebben de gevolgen daarvan zich vertoond het verdwijnen van dierlijke wezens en van alle plantenleven door de aantrekking der aarde werd de lucht al dunner en dunner eindelijk verdween zij geheel toen werd de maan onbewoonbaar en bijgevolg onbewoond een doode wereld zoals wij haar nu zien
3619_10256_000043	een voorbeeld michel ardan wilde weten wat er op lopen zou indien het projectiel eens plotseling in zijn vaart was gestuit terwijl het zijn eerste snelheid nog had
3619_10256_000044	nee der wijl de dampkring der aarde twee vijfde van de hitte der zon opslorpt overigens bedraagt de hoeveelheid zonnehitte die door de aarde wordt opgevangen slechts twee miljardste gedeelte der gehele uitstraling
3619_10256_000045	de stoom werd tot de hoogste drukking gebracht en de schroef der susquehanna bracht de korvet met snelheid uit de baai het is nutteloos uit te weiden over de gesprekken aan boord tussen de officieren matrozen en passagiers allen hadden slechts een gedachte aller hart klopte voor dezelfde zaak
3619_10256_000046	zelfs had zich onder de arme drommels die niets te verliezen hadden een vereniging gevormd onder de naam van selenieten maanmannen die hun hof aan de gevierde man meenden te maken met te beweren dat zij de maantaal het selenitisch verstonden en het hem wilden leren
3619_10256_000047	die der wachters om hun hoofdplaneten die der planeten om de zon die van de zon om halcyon indien ten minste de sterrenkunde gelijk heeft in haar meening dat die ster in het zevengesternte het middelpunt is rondom hetwelk zich onze zon en met haar een ontelbaar sterrenheir beweegt
3619_10256_000048	heeft men tengevolge van de luchtpersing na zware veld of zeeslagen meermalen het weder zien veranderen dan was na een zo verschrikkelijke schok wel niets anders te verwachten
3619_10256_000049	zoals sommige sterrenkundigen beweren voortkomt uit de glazen der verrekijkers of de gesteldheid van onze dampkring barbicane toch zag de maan door de ledige ruimte heen en met het blote oog
3619_10256_000050	en dat zij altijd dezelfde zijde naar de aarde toekeert verklaard had dit onmogelijk te kunnen vereenigen omdat als de maan altijd dezelfde zijde naar de aarde toekeert zij zijns bedunkens in t geheel geen omwenteling om haar as had
3619_10256_000051	nu wij het over zij het dan een dampkringetje eens zijn moeten wij ook aannemen dat er water op de maan is blij toe maar mag ik mijn geachte bestrijder nog iets doen opmerken
3619_10256_000052	dat is in amerika een kleinigheid en reeds de eerste november kon barbicane de ziel der gehele onderneming tampa town verlaten met een onoverzienbare bende
3619_10256_000053	nadat zij zich dank zij de uitmuntende wijze waarop michel ardan het hofmeesterschap waarnam het voorgezette goed hadden laten smaken zouden ook de honden hun deel krijgen maar treurige ontdekking wachter was dood
3619_10256_000054	barbicane michel ardan nicholl en de afgevaardigden der gun club vertrokken terstond naar baltimore en werden er met onbeschrijfelijke geestdrift ontvangen het reisverhaal van den voorzitter barbicane was ter uitgave gereed de new york herald kocht dit handschrift voor een prijs die nog niet bekend is
3619_10256_000055	sedert de morgen braakten de twaalfhonderd schoorstenen hun vlam en rook de grond trilde van doffe schuddingen de hitte werd weldra ondraaglijk binnen de kring der ovens waarvan het trekken een gerommel als van de donder deed horen
3619_10256_000056	om t even wat dacht hij er van hij dacht dat deze strepen gestolde lavastroomen moesten zijn die het zonlicht weerkaatsen als het er recht op valt t kan zijn dat het zoo is maar zeker is het niet overigens zullen wij de oorzaak van die weerkaatsing der zon beter kunnen nagaan wanneer wij den thycho weer naderen
3619_10256_000057	michel ardan is compleet maar de anderen hij wilde zich oprichten maar kon niet staan zijn hoofd suizebolde zijn aangezet bloed maakte hem blind hij was volkomen als iemand die dronken is precies alsof ik een paar flesschen champagne naar binnen heb geslagen mompelde hij nicholl barbicane
3619_10256_000058	zou het dan op de maan vallen neen en de waarneming van een overigens onverklaarbaar verkenningspunt toonde aan barbicane dat zij de maan niet naderden maar dat zij een kromme lijn om haar bleven beschrijven
3619_10256_000059	t projectiel was ontsnapt aan een gevaar even dreigend als onverwacht wie zou aan zulk een botsen tegen een vuurbol gedacht hebben deze rondzwervende voorwerpen konden voor onze vrienden aller gevaarlijkst zijn het waren klippen in de oceaan der ruimte gezaaid die zij niet konden ontzeilen
3619_10256_000060	wat zouden barbicane en zijn vrienden doen terwijl men hun te hulp snelde wat was er van hen geworden waren zij in staat eenige stoutmoedige proeven te nemen ten einde hunne vrijheid te heroveren
3619_10256_000061	deze geleerde legde zich bij het zoeken naar den oorsprong der maanbergen de vraag voor of de stoffelijke inhoud van een ringberg altijd gelijk stond met dien van den krater
3619_10256_000062	het projectiel moest ter hoogte van drie voet gevuld worden met een laag water bestemd tot het dragen van een houten schijf als een zuiger sluitend in het projectiel op deze vloer moesten de reizigers zich plaatsen
3619_10256_000063	naar zijn gevoelen was het echter vruchteloos zekere grenzen te overschrijden hij voegde er ten slotte nog de vraag bij welke in dat geval de gebruikelijke regelen waren
3619_10256_000064	dat was een onderwerp van levendig gesprek voor de gehele avond de reizigers geraakten bovendien reeds in groter spanning naarmate zij meer naderden aan het doel hunner reis
3619_10256_000065	eindelijk had het stuk zijn lading binnen er schoot niets meer over dan het projectiel in de reusachtige koker te laten zakken en op de dikke laag schietkatoen te plaatsen
3619_10256_000066	en zoo duidelijk wist het manneke het eene voor het andere na uit te leggen dit maakte dat zijn lezingen nog al lang bijval vonden over de voorstellingen die de ouden zich van de maan maakten
3619_10256_000067	indien de zon schuins op haar geschenen had zouden de schaduwen der bergen duidelijk zichtbaar zijn geweest en de kraters der ringgebergten zich gemakkelijk hebben laten onderscheiden maar hoogten en laagten waren alleen aan de weerkaatsing van het licht kenbaar
3619_10256_000068	en waarom geen totale eclips vroeg nicholl strekt de schaduwkegel der aarde zich dan niet uit voorbij de maan gewis indien men de straalbuiging veroorzaakt door de dampkring der aarde buiten rekening laat
3619_10256_000069	derhalve merkte barbicane op geeft elke hevige beweging een verhooging van hitte en dit leidt tot de onderstelling dat de hitte der zon wordt onderhouden door zwermen vuurbollen die onophoudelijk op de zon vallen
3619_10256_000070	barbicane en zijn medeleden sloegen blikken van afkeuring en misnoegen maar ook van heimelijken angst op den onbekende die het schip der discussie naar de klippen van de gevaren en onmogelijkheden der onderneming scheen heen te sturen
3619_10256_000071	zeker maar herschel heeft niet getracht dat verschijnsel te verklaren en er althans geen bewijs voor het bestaan van een dampkring der maan uit afgeleid goed antwoord sprak michel ardan niet zonder bijtende scherts gij schijnt ver in de maankennis
3619_10256_000072	dit geschiedt het gemakkelijkst door zoogenoemd chloraat potasch en brand potasch het eerste heeft de eigenschap van zuurstof vrij te maken het tweede om in den vorm van dubbel potasch koolzuur de koolstof op te slurpen
3619_10256_000073	toen het acht uur sloeg stond barbicane op zo afgemeten alsof hij een automaat was hij gaf een teken van stilte en sprak aldus vrienden
3619_10256_000074	gij zult ongetwijfeld deze voortreffelijkheid van jupiter boven onze aarde toegeven om nu niet te spreken van de jaren die ieder een dozijn der onze duren
3619_10256_000075	want het gewicht in de andere schaal zou evenzeer aan zwaarte hebben verloren als het gewogen voorwerp zelf maar een weegwerktuig met een veer bijvoorbeeld welker spanning onafhankelijk is van de aantrekking zou het juiste bedrag der zwaartevermindering hebben doen kennen
3619_10256_000076	voor t oogenblik voegde michel ardan er bij zullen we ons maar bij de maan bepalen daar zijn wij heele heeren terwijl wij later de zon eens kunnen bezoeken waar wij een kaapstander noodig zullen hebben om ons glas naar den mond te brengen
3619_10256_000077	zoolang wij ons in de ledige hemelruimte bevinden is er aan tochtjes buiten ons projectiel niet te denken voegde hij er bij michel ardan geloofde ook wel dat het moeielijk was maar het woord onmogelijk wilde er bij hem nooit uit
3619_10256_000078	t was zo de dikke duisternis onder hen bewees dat zij de aarde hadden verlaten anders hadden zij het maanlicht op de grond moeten zien schijnen verloren zij nicholl
3619_10256_000079	vervolgens begon een springen en stampen dat misschien een dans moest verbeelden maar sterke familietrekken vertoonde met volslagen dronkenschap diana jankte er bij op akelige wijs terwijl een haan en een kip uit de hanebalken van het projectiel kwamen fladderen
3619_10256_000080	bij deze vraag voegde nicholl nog de opmerking dat volgens getuigenis der ouden de arkadiërs beweerden dat hunne voorouders de aarde hadden bewoond eer de maan haar wachter was geworden
3619_10256_000081	dat is wel niet goed voor de ziel van het stuk maar het onze behoeft geen langdurige diensten te bewijzen rodman gebruikt voor zijn stuk een kruit zo grof als kastanjes het houtskool was van wilgenhout eenvoudig verkoold in gietketels dat kruit voldeed in alle dele
3619_10256_000082	de kerkelijke staat inschrijving bij tortonia en compagnon te rome meende niet minder te moeten zenden dan zevenduizend veertig romeinse kronen
3619_10256_000083	en hoe nu vroeg de generaal zult gij aan uw projectiel een doorsnede van zestig voet geven neen dan de lichtsterkte der maan verhogen
3619_10256_000084	wat viel er op aan te merken wanneer die mannen berichtten dat zij uit de nabijheid de geheimenissen hadden aanschouwd van die helft der maan op welke nog nooit het oog van eenigen aardbewoner gericht was geweest en waar ook nimmer de kijker van eenige sterrenwacht op de aarde zal doordringen
3619_10256_000085	de vrienden stonden als door de bliksem getroffen wie had zulk een misrekening verwacht barbicane wilde het niet geloven nicholl herhaalde zijn becijferingen de formule was juist de berekening kwam uit hij zag alles nog eens na
3619_10256_000086	zulk een leven zou weldra onhoudbaar geworden zijn maar een onverwacht voorval maakte een einde aan dat eeuwigdurende overhoopliggen in de nacht van veertien op vijftien december waren de twee onvermoeide kampioenen bezig met het waarnemen der maan
3619_10256_000087	wat nu zei maston het bos ingaan op gevaar af een schot te krijgen dat niet voor ons bestemd is ach klaagde maston op droevige toon ik had liever tien kogels in het hoofd dan een in dat van barbicane vooruit dan sprak michel ardan
3619_10256_000088	de afstand tot san francisco was een kleinigheid voor een zo vlug stoomschip als de susquehanna zij kon die in zes-en-dertig uren afleggen zodat zij de veertiende december na middags de een uur zeven en twintig minuten in de baai van de hoofdstad kon zijn
3619_10256_000089	helaas wat ontbreekt onze aardbol om dien toestand te bereiken een kleinigheid niets dan dat de as der aarde wat rechter op haar loopbaan gezet wordt welnu riep een zware stem laat ons dan met verenigde krachten machines zien uit te denken om de as der aarde op te lichten
3619_10256_000090	uil die ge zijt gij hebt waarlijk geen zuurstof noodig om u op te winden gij zijt altijd wat wij geweest zijn onder den invloed van t openstaan der kraan michel ardan slikte de pil en met hun drieën togen zij aan het opredderen van hun kamertje
3619_10256_000091	geen pen is in staat de moeilijkheden te beschrijven waarmede de amerikaanse ingenieurs te worstelen hadden maar geen ook om hun moed en schranderheid te roemen
3619_10256_000092	onmogelijk is het de uitwerking der laatste woorden van den geachten voorzitter te beschrijven de eene kreet van toejuiching verdrong de andere hoe langer zoo luider hoe langer zoo onstuimiger
3619_10256_000093	maar tevens dat dit alles voor altijd verdwenen is ik zeg daarmede niet dat de maan anders is dan de aarde wel echter dat zij sneller verouderd is de werkingen der stof zijn op en in haar heviger geweest dan met onze aarde het geval is
3619_10256_000094	wel zette men alle mogelijke spoed achter het vervaardigen der verschillende takels en andere toestellen wel werd alles gedaan om de zaak in orde te krijgen wel stelde de regering de unie aanzienlijke geldsommen ter beschikking van de gymclub
3619_10256_000095	met verbazing staarde barbicane de man aan die over zijn reisplan zo losjes sprak als over een watertochtje op de rivier maar gij zult toch wel een reisplan hebben en middelen ter uitvoering
3619_10256_000096	belfast beweerde het projectiel was er niet maston hield stijf en sterk staande dat het hem als vlak voor de oogen stond t is het projectiel zie maston nog eens neen zeg ik u antwoordde belfast het is een sneeuwval die van een maanberg naar beneden rolt
3619_10256_000097	meneer sprak de onbekende gij beweert dat de maan bewoond is maar dan moeten die luidjes leven zonder ademhalen want er is geen aasje lucht op de maan
3619_10256_000098	te éen uur twee glazen in de hondenwacht was het inhalen der lijn nog niet gedaan er schoten nog tienduizend voet over en dit eiste een arbeid van nog verscheiden uren ingevolge de orders van de commandant waren de vuren aan en was stoom opgemaakt de susquehanna was gereed om ogenblikkelijk te vertrekken
3619_10256_000099	de vuurberg moest omstreeks vijfenveertig graden zuiderbreedte op het voor de aarde onzichtbaar gedeelte der maan gelegen zijn maar het projectiel bewoog zich in een zodanige richting dat het na een half uur de vulkaan uit het gezicht verloor
3619_10256_000100	t spreekt van zelf dat de batterij eerst op het laatste oogenblik moest in werking komen de achtentwintigste november waren de achthonderd kardoezen op de bodem der columbiad geplaatst
3619_10256_000101	het doet mij leed antwoordde michel ardan mijn geëerden bestrijder niet persoonlijk te kennen maar ik zal toch trachten hem te antwoorden zijn bedenking heeft waarde maar ik geloof haar evenzeer te kunnen wederleggen als andere bewijsgronden tegen de bewoonbaarheid der hemellichamen
3619_10256_000102	welnu wij zullen dan niet over de bergen klauteren dat is alles michel ardan stond op en bekeek de schitterende maanschijf verduiveld riep hij uit wat moet het daar heet zijn
3619_10256_000103	als gij nu om de geheele tafel zijt gegaan altijd naar de oesters gekeerd dan hebt gij immers bij dat maken van een toer om de tafel uw gelaat naar alle zijden van de kamer gewend
3619_10256_000104	maar de maan werd telkens grooter in hun oog t was als behoefden zij de hand maar uit te steken om haar te grijpen den volgenden dag vijf december waren alle drie reeds 's morgens te vijf uur bij de hand
3619_10256_000105	ter gevolge dier inrichting plaatsten zich belfast en maston bovenaan het instrument zij kwamen er langs een wenteltrap een meesterstuk van lichtheid er aldus inziend namen zij waar hetgeen de spiegel op de bodem der reusachtige buis van tweehonderd tachtig voet lengte terugkaatste
3619_10256_000106	daarop vestigden onze reizigers hun ogen op de aarde en de maan de aarde was een schijf met asgrauw licht aan de ene zijde een lichtende sikkel de maan daarentegen was bijna geheel verlicht sakkerloot riep michel
3619_10256_000107	aan michel ardan was dit alles volmaakt onverschillig zelfs had hij er nauwelijks oren naar toen zijn vrienden hem verhaalden dat het naar ons toegekeerde halfrond der maan dertien en een half maal kleiner is dan een halfrond der aarde en dat men er toch reeds meer dan vijftigduizend kraters op heeft geteld
3619_10256_000108	men heeft toch waarlijk niet zo ver naar een reden van oorlog te zoeken hebben onze verenigde staten niet aan engeland toebehoord zeker zei tom hunter met zijn kruk op de grond stampende welnu liet maston zich horen waarom zou engeland niet op zijn beurt eens het eigendom worden van onze verenigde staten
3619_10256_000109	terwijl hij zich de hoed nog vaster op het hoofd drukte vervolgde barbicane bedaard niemand is er onder u geachte vrienden of hij heeft de maan gezien ten minste wel eens van haar horen spreken
3619_10256_000110	dat zij er gekomen zijn lijdt wel geen twijfel meende een ander officier het projectiel heeft de maan moeten bereiken juist toen zij vol was dat is de vijfde te middernacht
3619_10256_000111	dat alles was op zijn plaats boven in het projectiel waar de weelderige fransman een soort van zolder had ingericht die hij met allerlei voorwerpen had opgevuld wat het zoal was kon men niet nagaan en hijzelf liet er zich niet over uit
3619_10256_000112	wij moeten dus binnen blijven niet anders ik geloof te zien wat dat ding is riep michel ardan uit het is geen hemellichaam geen stukje van een planeet maar
3619_10256_000113	zij beslaat een groot gedeelte van het zuiderhalfrond de stormen oceaan oceanus procellarum is de uitgestrektste der gehele naar ons toegekeerde maanzijde zij ligt op het noorderhalfrond en binnen haar grenzen verheffen zich de schitterende bergen naar keppler
3619_10256_000114	nu zie ik het we snellen voort deze hitte kan door niks veroorzaakt zijn dan door wrijving tegen de luchtlagen het zal spoedig beteren als we buiten de dampkring der aarde zijn zo heet als nu zo koud zal het dan wezen
3619_10256_000115	de geleerden zijn het niet eens over de oorzaak van het verschijnsel dat de opgaven der kleuren van onderscheiden gedeelten der maanoppervlakte niet eenstemmig zijn
3619_10256_000116	dat sterke licht die zonderlinge uitwerkselen op hem en de beide anderen hij begreep alles de zuurstof riep hij uit hij bekeek den luchttoestel terstond bemerkte hij dat de kraan een fellen stroom zuurstof liet ontsnappen
3619_10256_000117	groot behoefde evenwel naar t scheen de vrees daarvoor niet te zijn want volgens de laatste waarnemingen heeft de maan een wel lage maar dikke dampkring tenminste in de dalen zodat daar beken en bronnen niet konden ontbreken
3619_10256_000118	even goede vrienden hernam nicholl elk zijn meug maar ik ga naar mijn mandje hij strekte zich uit op een divan en t duurde niet lang of nicholl sliep dat hij snorkte
3619_10256_000119	maar wist nu welke onderstellingen moesten verworpen worden welke aangenomen zo aangaande het voorkomen der maan als ten opzichte van haar oorsprong en haar bewoonbaarheid
3619_10256_000120	de sluiting werd geopend en de kat sprong er uit maar van het eekhoorntje was geen spoor te vinden na vele gissingen en redeneringen kwam men ten laatste tot de gevolgtrekking dat de kat het beestje denkelijk zou hebben verorberd michel ardan vond daarin een steun voor zijn beweren dat het goed was voor mondbehoeften te zorgen
3619_10256_000121	de negentiende oktober ontving hij een verzegeld omslagje met merkwaardige kortheid alleen dit bevattende baltimore achttien oktober aangenomen barbicane einde van hoofdstuk negen
3619_10256_000122	ik zal u feiten leveren sprak michel arden bedaard in zeventien vijftien hebben de weerkundigen louville en halley de derde mei van dat jaar een eclips waarnemende enige vuurschitteringen van zonderlinge vorm gezien
3619_10256_000123	maston alleen zei een diepe gedachte zo diep merkte de majoor aan dat men er zelfs niet aan denken kan haar voor de dag te halen
3619_10256_000124	indien de beweging van het projectiel dus geen storing ondervond moesten zij het bewuste punt na een verloop van tweeëntwintig uren bereiken de vuurwerken waren oorspronkelijk bestemd geweest om de val van het projectiel op de maan te breken en nu gingen onze waaghalzen ze gebruiken om die val te bevorderen
3619_10256_000125	terwijl eindelijk zijn berekeningen tot bewijzen strekten dat al kon een projectiel die drukking wederstaan de grote hitte het projectiel onfeilbaar moest doen smelten en een regen gloeiend ijzer op de hoofden der onvoorzichtige toeschouwers zou vallen
3619_10256_000126	doch hem restten nog drie weddenschappen van drie vier en vijf duizend dollar en hoewel hij de eerste twee samen ten bedrage van drieduizend dollar kwijt was stond zijn kans nog niet zoo kwaad toch werd hij wel wat bang
3619_10256_000127	en de schijnbare middellijn van een groote menigte sterren kon nauwkeurig worden uitgemeten clarke ontbond het kreeftvormig nevelvlekje in den stier hetgeen met den telescoop van lord rosse nimmer gelukt was
3619_10256_000128	een groote boei werd stevig aan het boveneinde der lijn vastgebonden en daar deze duizenden voeten lang was bestond er geen gevaar van merkbaar afwijken
3619_10256_000129	een kreet van verbazing ging op een ogenblik van stilte volgde evenals de kalmte die een onweder voorafgaat maar het onweder brak los een donderbui van toejuichingen die de zaal deed dreunen
3619_10256_000130	na deze doodeenvoudige verklaring te hebben vernomen waren de drie vrienden in een diepe slaap gevallen en waar zouden zij ook rustiger hebben kunnen sluimeren op aarde is het overal minder kalm in de huizen der steden in de hutten op het land hier de koude ginds de warmte
3619_10256_000131	en in een punt uitloopt het indisch schiereiland de golf van bengalen en cochinchina te zien deze namen zijn dan ook niet in gebruik gebleven een andere sterrenkundige die dieper blik geslagen had in de ijdelheid van 's mensen hart stelde een nieuw stelsel van benamingen voor dat gretig werd aangenomen
3619_10256_000132	rusland stortte voor zijn aandeel de belangrijke som van driehonderd achtenzestigduizendzevenhonderddrieëndertig roebels men kan zich daarover verbazen maar bevreemden kan het niet indien men in aanmerking neemt dat in rusland de sterrenkunde zeer bloeit
3619_10256_000133	de gun club echtgenoot eenerjonkvrouw horschbidden de tante van den kapitein en dochter van een groot koopman te kentucky hij had geen gunstiger tijd kunnen kiezen om nauwkeurige peilingen te doen
3619_10256_000134	de belangstelling der officieren en matrozen verdeelde zich nu tussen de gevangenen in het projectiel en de gevangenen in de duikerklok de laatste dachten niet aan zich zelve zij keken met aandacht door de glaasjes naar het water dat zij doorkliefde
3619_10256_000135	komt er een derde bij dan is ook de tweede voorzitter zegge de vicepresident gevonden een vergadering wordt belegd tal van leden sluiten zich aan gewone buitengewone werkende corresponderende de club is in het leven
3619_10256_000136	t is diep bronsfield zei kapitein blomsberry hier ter plaatse moet een diepte zijn zeker uitgehold door de humboldt stroom die van de kust van amerika tot aan de straat van magelhaen loopt
3619_10256_000137	op kleinen afstand ontwaarde hij de ontmantelde wallen eener stad hier het nog ongeschonden gewelf eener poort daar twee of drie pilaren liggende naast hun voetstukken
3619_10256_000138	hier en daar waren nevelachtige vlokken door de ruimte verspreid en van het toppunt naar het voetpunt liep een onmetelijke ring uit sterren als stofgoud bestaande de melkweg waarin de zon slechts een sterretje van de vierde grootte is
3619_10256_000139	de groenten uit de bussen waren volgens zijn bewering nog verscher dan zoo van de groenvrouw terwijl een kop thee met een dun boterhammetje op amerikaansche wijs den maaltijd besloot
3619_10256_000140	niemand bleef op zijn beenen mannen vrouwen kinderen werden neergeworpen als koren door den storm velen werden gewond maston die de onvoorzichtigheid had gehad te dicht bij te komen werd opgenomen en verscheiden meters achteruit geworpen
3619_10256_000141	barbicane had zich voorzien van vuurpijlen die in kleine stalen kanonstukjes konden worden gestoken deze stukjes konden in de bodem van het projectiel zo worden vastgeschroefd dat zij van binnen met de bodem gelijk kwamen maar er van buiten een halve voet uitstaken
3619_10256_000142	intussen in weerwil van de deugdelijkheid dier toestellen en in weerwil van de schranderheid der gene die er zich van zouden bedienen was de uitslag nog volstrekt zo zeker niet want het gold hier niets minder dan een zo zwaar lichaam uit een diepte van twintigduizend voet te voorschijn te halen
3619_10256_000143	zeker indien gij er op dezelfde tijd van de anderen kant in komt en gij zult uw buks niet vergeten zei barbicane zo min als gij de uwe antwoordde nicholl
3619_10256_000144	wij zwemmen in de hemelruimte en zullen ten laatste wel onder de macht van het een of ander middelpunt van aanraking komen barbicane had volstrekt geen vrede met zoveel onverschilligheid aangaande het punt dat hem boven alles ter harte ging
3619_10256_000145	voor al wat wetenschap heet koesterde hij diepe verachting die lui zeide hij doen niets dan punten aantekenen alsof zij zitten te spelen in het kort hij was een zigeuner uit het land van bergen en wonderen avontuurlijk maar geen avonturier
3619_10256_000146	dat zijn nu de geleerde mannen die geen raad weten na mij eerst te hebben verleid verleid riepen barbicane en nicholl uit verleid wat meen je daarmee
3619_10256_000147	zon en sterren hadden hetzelfde voorkomen als van de aarde gezien de maan was aanmerkelijk grooter maar de kijkers van onze reizigers waren niet krachtig genoeg om gelegenheid te geven tot bruikbare waarnemingen of iets aangaande haar oppervlakte te doen kennen
3619_10256_000148	men heeft hervatte barbicane veel werk van de maan gemaakt haar stofhoeveelheid haar specifieke zwaarte haar dichtheid haar natuurlijke gesteldheid haar bewegingen haar afstand haar plaats in het zonnestelsel dat alles is nauwkeurig bepaald
3619_10256_000149	wat was er gebeurd welke uitwerking had die geweldige knal gehad was de schranderheid der vervaardigers van het projectiel beloond waren die vier proppen de waterkussens de afgedeelde hokjes voldoende geweest om de schok te breken
3619_10256_000150	zeker antwoordde nicholl welnu wij hebben de oppervlakte der maan waargenomen op een afstand van vijfhonderd kilometer en toch hebben wij op de gehele maan het allergeringste spoor van enige beweging niet gezien
3619_10256_000151	groot was de snelheid waarmee de locomotief en de erewagen over de spoorweg vlogen maar wat haalde dit bij de vaart waarmee die moedige mannen zich in florida buiten het bereik der aarde hadden laten schieten
3619_10256_000152	bovendien bevonden zij zich op geringer afstand van haar oppervlakte dan die tot welken zij door de telescopen van lord rosse en het rotsgebergte werd aangehaald zij waren dus beter dan iemand anders in de gelegenheid om te onderzoeken wat er ware van de bewoonbaarheid der maan
3619_10256_000153	want de tijd tusschen het doorloopen van den afstand van het nulpunt tot de zuidpool moest gelijk zijn aan dien tusschen de noordpool en het nulpunt de uren waren nauwkeurig aangeteekend zoodat de berekening niet moeielijk was
3619_10256_000154	zeker antwoordde barbicane na ongetwijfeld millioenen eeuwen bestaan te hebben van lieverlede zal de lucht dunner zijn geworden en daarmede de maan onbewoonbaarder gelijk onze aarde dat ook door het toenemen der koude zal worden
3619_10256_000155	daar wisten de anderen geen weg meê t was alsof niemand hunner daaraan tot dusver een oogenblik had gedacht om de waarheid te zeggen sprak michel ardan ik vind het wel wat voorbarig te vragen hoe men uit een land weg komt eer men er in is
3619_10256_000156	juist t is sterk riep maston uit t is eenvoudig antwoordde barbicane indien ik de lucht verdun de lucht namelijk door welke het licht der maan heendringt heb ik immers de lichtsterkte verhoogd welnu ik heb slechts mijn kijker op een hoogen berg op te stellen
3619_10256_000157	natuurlijk kon hij niets teekenen dan de luchtdrukking in het projectiel maar hij teekende ook de hoeveelheid aanwezigen waterdamp op dat oogenblik wankelde de naald tussen zevenhonderdvijfenzestig en zevenhonderdzestig millimeter schoon weder
3619_10256_000158	laussedat een bekwaam sterrenkundige heeft in de eclips van achttien juli achtenzestig de horens der zon afgerond en scheef gezien dit verschijnsel kon onmogelijk een andere oorzaak hebben dan een maan dampkring
3619_10256_000159	dat is te zeggen op driemaal grooter afstand werkt de zwaartekracht negenmaal minder bijgevolg zal het gewicht van het projectiel met snelheid afnemen
3619_10256_000160	luchtverversching hadden zij voor twee maanden levensmiddelen voor een jaar maar dan de ongevoeligste harten klopten angstig bij deze vraag eén man was er die de zaak niet als hopeloos beschouwde de secretaris maston
3619_10256_000161	wij worden zoo zoetjes aan er op voorbereid om met die snelle afwisseling van hitte en koude maanbewoners te worden sprak michel ardan zich het gelaat afvegend daar hebben wij de maanbewoners weer nu ja maar t is toch wel de moeite waard daarover te spreken
3619_10256_000162	dezen morgen vroeg vechten zij in het bosch skerman ik heb dat uit den mond van barbicane zelf als hij valt ligt onze gansche zaak in duigen zij moeten elkander niet te lijf er is in de wereld maar één persoon die invloed genoeg op barbicane heeft om dat duel te verhinderen en die persoon is michel ardan
3619_10256_000163	van alles werd er gegeten en gedronken menigeen was blijde de maag te kunnen vullen met wat maar eenigszins eetbaar was aan kieskeurigheid viel niet te denken
3619_10256_000164	wat is dat voor een ding herhaalde michel ardan is het een lichaampje dat in de hemelruimte zweeft maar nu door de aantrekking van ons projectiel genoodzaakt wordt bij ons te blijven en mede naar de maan te trekken
3619_10256_000165	de middellijn van zijn krater meet zevenentachtig kilometer die krater is niet volkomen rond maar een weinig langwerpig en wordt omgeven door een menigte ringvormige wallen ter hoogte van vijfduizend meter het is als een kring mont blancs van welke schitterend licht uitgaat
3619_10256_000166	de blijdschap van maston kende geen grenzen en t scheelde niet veel of hij was in de columbiad gevallen toen hij een blik in den mond wilde werpen zonder den rechterarm van blomsberry dien de waardige kolonel gelukkig nog behouden had zou de secretaris der gun club zijn dood in de diepte van het stuk gevonden hebben
3619_10256_000167	de steek was niet onder water barbicane had het al van het ogenblik af dat de vreemde in het strijdperk verschenen was alle moeite gedaan om zich in te houden nu hij zo ongezouten bij de kraag werd gevat stond hij op en trad op de onbekenden spreker toe die hem uittartend afwachtte
3619_10256_000168	te weten de maan wentelt met eenparige snelheid om haar as terwijl haar beweging om de aarde als niet in een cirkel maar in een ellips plaats hebbende nu sneller dan langzamer is
3619_10256_000169	klaarblijkelijk kunnen wij het zo vervaardigen dat de weerstandbiedende kracht om zo te zeggen oneindig is want het is toch niet bestemd om er mede te manoeuvreren duidelijk zei de generaal
3619_10256_000170	maston was over deze berekening zoo verrukt dat hij met de snelheid van een projectiel in de armen des voorzitters meende te vliegen toen deze hem afwerende de zitting besloot met de woorden zoo heeft dan de commissie de drie vraagstukken van projectiel stuk en kruit opgelost het plan ligt gereed het wacht slechts op uitvoering
3619_10256_000171	omdat wij dan het licht anders zouden hebben zien vallen op onze vaste landen en onze zeeën en dan zouden we ook de beide polen gezien hebben tot welke het menschelijk oog nooit is doorgedrongen
3619_10256_000172	maar nu eens over gemeenschap met onze oude broeders de aardbewoners dat zal zooveel bezwaar niet in hebben hoe wilt ge dat dan doen door middel van kogels uit de vulkanen der maan geschoten
3619_10256_000173	dank u er is allicht lucht genoeg voor één persoon en ik zal wat zuinig ademhalen nu wij het ging michel ardan voort nadat de ongelooflijke toejuiching van zijn laatsten kwinkslag genoegzaam bedaard was
3619_10256_000174	een derde deel kon zien en horen een derde weinig zien en niets horen een derde zag niets en hoorde niets en toch was dit laatste derde niet het achterlijkst in toejuichingen
3619_10256_000175	er zouden derhalve maanbewoners kunnen zijn die wel ons projectiel zien maar zelven aan ons oog ontsnappen tegen vier uur in den morgen op de hoogte van vijftig graden breedte waren zij de maan tot op zeshonderd kilometer genaderd
3619_10256_000176	men wist immers wat waaghals hij was als iemand hem wilde tegenhouden en hem een ongeluk voorspelde luidde zijn gewoon antwoord men wordt slechts door zijn eigen vlooien eigenlijk noemde hij een ander diertje gebeten
3619_10256_000177	doch de euler maakte op dien algemeenen regel een uitzondering schröter moest aannemen dat onderscheidene uitbarstingen moeten hebben plaats gehad daar de krater tweemaal zooveel stoffelijken inhoud heeft als de wallen
3619_10256_000178	men neme alleen eens de tycho de zonderlingste van alle maanbergen die zij tot op een afstand van minder dan veertig kilometer genaderd waren wat kon men die mannen tegenspreken die hunne blikken hadden geworpen in de diepten van de plato krater
3619_10256_000179	van tweeën één of de snelheid zal ontoereikend zijn en dan blijven wij ten eeuwigen dage op dat nulpunt hangen of de snelheid zal groot genoeg zijn en dan moeten wij maar verder onze elliptische baan om de maan gaan beschrijven
3619_10256_000180	in zestiendrieënnegentig heerste een epidemie en de eenentwintigste januari gedurende een eclips stierven buitengewoon veel mensen baakhof viel bij elke maaneclips in zwijm en dat duurde zolang als de eclips
3619_10256_000181	mooi geantwoord riep michel ardan uit zoo leert men hoe met geleerden te spreken inmiddels zweefde het projectiel met een bijkans eenparige snelheid boven de maanschijf t spreekt van zelf dat de reizigers er geen oogenblik aan dachten rust te nemen elke minuut hadden zij een ander gezicht
3619_10256_000182	te half drie uur in den morgen stond het projectiel boven dertig graden en op een afstand van duizend kilometer van de maan het bleef onmogelijk schijnen dat de reizigers een of ander punt der maanoppervlakte zouden bereiken de snelheid betrekkelijk matig was juist daardoor den voorzitter barbicane onbegrijpelijk
3619_10256_000183	om de beteekenis van het projectiel in hare hoogste vormen op te vatten het projectiel was voor hem de meest sprekende uitdrukking van 's menschen macht het was van een alomvattende betekenis
3619_10256_000184	al de draden omwonden met een niet geleidende zelfstandigheid verenigden zich op één punt en liepen voorts wel een uur ver naar een sterke batterij van bunsen bij welke men slechts met het duim op een knop had te drukken om de stroom onmiddellijk te herstellen en de tweehonderdduizend kilo schietkatoen te doen ontploffen
3619_10256_000185	bij deze woorden sprong michel ardan bijna tegen de zoldering van het projectiel zooals hij zeide om beter de maan te kunnen zien de anderen zwegen een oogenblik michel ardan keek door een der zijraampjes en uitte een kreet van verbazing wat is er vroeg barbicane
3619_10256_000186	hoe vroeg nicholl met een thermometer die ik bij mij heb hij heet een minimum thermometer en is ingericht om zeer lage graden van temperatuur aan te wijzen
3619_10256_000187	hij bevestigde zijn verzekeringen met een reeks gebaren die enigszins verontrustend werden door het zwaaien met zijn haak op dit ogenblik verscheen de bediende van belfast op de omgang het was tien uur in de avond de bediende overhandigde een telegram aan zijn meester het was van de commandant der susquehanna
3619_10256_000188	ziehier eenige voorbeelden ik zal mij met uw verlof in geographische mijlen uitdrukken want uw amerikaansche maten zijn mij niet zoo bekend en ik zou niet gaarne met mijn berekening in de war komen
3619_10256_000189	dat is zoo klaar als de dag zei een der officieren maar wat wij vooral wilden weten is hetgeen onze drie landgenooten betreft wat er van hen is geworden wat zij er zien wat zij er uitvoeren
3619_10256_000190	doodeenvoudig het zonnestelsel is een vast lichaam een vaste zelfstandigheid de planeten zijn enkel gescheiden door ruimtetjes zoals de stofdeeltjes van het zwaarste metaal zilver ijzer of platina
3619_10256_000191	het projectiel zweefde op dat oogenblik niet boven den evenaar maar ongeveer tien graden noordelijker en op die breedte konden zij de maan onder de gunstigste weeromstandigheden beschouwen
3619_10256_000192	toch was hij gans niet onbemind en als hij bij een zijner salti bortali de nek scheen te moeten breken keek iedereen zijn bewegingen met angst na
3619_10256_000193	zij dit tijdstip laten voorbijgaan zal de maan eerst na achttien jaren en in eenentwintig dagen op hetzelfde punt terugkeren het bestuur der sterrenwacht voornoemd stelt zich gaarne ter uwer beschikking voor de vraagstukken de theoretische sterrenkunde betreffende en voegt zijn gelukwensen bij die van geheel amerika
3619_10256_000194	de kleine spiegel is dus onnodig men heeft slechts één terugkaatsing in plaats van twee en derhalve veel minder lichtverzwakking nadat tot een en ander was besloten ving de arbeid aan
3619_10256_000195	het was de beminnelijke diana die bevende uit haar schuilhoek kwam kruipen michel ardan lokte het dier tot zich met de zoetste woordjes kom diaantje kom mijn beestje kom evaatje wie weet of je niet bestemd zijt de stammoeder te worden van een maanhondengeslacht kom hier bij den baas
3619_10256_000196	bravo juichte maston daarentegen zullen wij ook wel een middel vinden om u van ons te doen hooren merkte michel ardan aan de laatste benoodigdheden werden ingeladen en michel ardan rangschikte alles met voorbeeldigen ijver
3619_10256_000197	t is sterk zeer sterk zei de majoor op maltha stond in de tijd der maltheser ridders een stuk geschut dat projectielen van twaalfhonderdvijftig kilo afschoot dat is niet mogelijk
3619_10256_000198	hoe daarover zullen wij in een volgende zitting handelen ik stel nu de vraag aan de orde welke afmetingen het projectiel moet hebben zeer groot moet het zijn vooreerst om de aandacht der maanbewoners indien zij er zijn te trekken en ten tweede vooral om het met het oog te kunnen volgen
3619_10256_000199	dat was een dwaze inval juist wat de franschen zoo gaarne aangaande de amerikanen zeggen een humbug hoe meer men er over dacht en praatte des
3619_10256_000200	tegen twee uur in de morgen bevond barbicane zich boven de twintig graden niet ver van een berg die pythias heet en vijftienhonderdnegenenvijftig meter hoog is het projectiel was op dat ogenblik slechts twaalfhonderd kilometer van de maan verwijderd
3619_10256_000201	men heeft geen kijker nodig om dat prachtig lichtpunt van de aarde te zien dat is op een afstand van bijna zeventigduizend uur een gaans en wat moet het dan voor onze reizigers geweest zijn op een afstand van slechts vijfhonderd kilometer en bovendien niet belemmerd door de dampkring
3619_10256_000202	in den boezem der gun club vormden zich twee partijen toen het telegram van blomsberry was ontvangen en daarmede dat van maston lijnrecht tegengesproken aan de ene zijde stonden diegenen die de val van het projectiel en derhalve de terugkomst der reizigers voor waar hielden
3619_10256_000203	dat michel ardan na een duizendtal handen te hebben gedrukt op het gevaar af van zijn tien vingers te verspelen genoodzaakt was de wijk te nemen naar zijn hut barbicane volgde hem zonder een woord te spreken
3619_10256_000204	moest meer dan tienduizend voet hoog worden gebracht boven de grenzen van de eeuwige sneeuw nadat men eerst lager dan het gebergte ijzige vlakten en ondoordringbare bossen had ontmoet en dat in een woeste onherbergzame streek waar niets voorhanden was en elke voetstap op bezwaren stuitte
3619_10256_000205	ik was het glad vergeten stotterde barbicane maar ik ben tot uw dienst daar komt niets van sprak michel ardan met nadruk ik heb u iets voor te stellen vriend barbicane gelooft dat zijn projectiel rechtuit naar de maan zal vliegen zonder twijfel merkte de voorzitter aan
3619_10256_000206	naarbij de door de vulkanische rotsblokken half stuk geslagen projectiel kapitein nicholl begint zijn opmetingen de voorzitter barbicane is bezig met zijn reisverhaal in het net te schrijven en michel ardan parfumeert de eenzame maanvlakte met zijn potjes en flesjes
3619_10256_000207	en toch was het daar noch vulkaanuitbarsting noch hoos noch onweder noch strijd der elementen noch een der vreselijke verschijnselen zoals de natuur kan teweegbrengen
3619_10256_000208	en wat is dit bij die van de clavius tweehonderdzevenentwintig kilometer die krater is wel de grootste die wij op de maan kennen maar daar zijn er toch meer van driehonderd honderdvijftig en honderd kilometer
3619_10256_000209	t was voor de reizigers een onvergelijkelijk schoon schouwspel in de vollen glans der volle maan schitterde de prachtige lichtstrepen ver naar het noorden tot de regenzee
3619_10256_000210	hoe vroeg maston zult gij de hekken in de afpaling niet voor iedereen openzetten ik zal er wel op passen maston het gieten van de columbiad is een moeilijk om niet te zeggen gevaarlijk werk ik wil het liever met de deuren dicht doen als het project wegvliegt mag men feestvieren zoveel men wil maar nu niet
3619_10256_000211	barbicane heeft het woord zei michel ardan mijn vrienden begon deze ik heb deze onze reis niet afgewacht om een bepaalde mening te hebben over een vroegere bewoonbaarheid van een wachter onzer aarde
3619_10256_000212	indien op de maan ook scheepvaart heeft plaats gehad moest zij zeer moeilijk en gevaarlijk zijn en de varenslieden en aardrijkskundigen op dat hemellichaam waren zeer te beklagen de eersten indien zij op zulke gevaarlijke kusten verzeilden de laatsten indien zij ze moesten aftekenen of beschrijven
3619_10256_000213	de overgang was zo plotseling geweest als ware de maan in een punt des tijds vernietigd de maan is naar de maan riep michel ardan uit het was ook zo en zij zelven zaten in het stikdonker hoe zuinig ook op het gas toch moest barbicane verzoeken licht aan te steken
3619_10256_000214	indien wij naderbij waren zouden wij de kegels zien die zich binnen de ring verheffen en in vroeger tijd zovele vuurbrakende kraters waren zonderling en genoegzaam zonder uitzondering is het verschijnsel dat de dalen door de ringgebergten ingesloten allen dieper zijn dan de omliggende vlakten
3619_10256_000215	barbicane vestigde ook op dit onderwerp zijn aandacht het bleek hem dat de genoemde sterrenkundigen gelijk hebben tegenover anderen die alleen de grijze kleur op de maan menen gezien te hebben zelfs zag hij het groen als hoofdkleur in de helderheids- en in de vochtigheidszee
3619_10256_000216	ik beschouw al het geschrevene als spelen met de pen ging barbicane voort maar het heeft ook niet ontbroken aan ernstig gemeende voorslagen om onmiddellijk met de maanbewoners te corresponderen
3619_10256_000217	name die zeer misplaatst zijn daar er geen de minste gelijkheid bestaat met de gelijknamige zeeën enzovoort op de aarde het is niet iedereen gegeven in de brede lichte vlek welke zuidelijk aan uitgestrekte vlakten paalt
3619_10256_000218	en indien de eigen snelheid van het projectiel nu daar ter plaatse geheel had opgehouden zou een schok in de richting naar de maan hoe gering dan ook toereikend wezen om het naar dat hemellichaam heen te doen schieten
3619_10256_000219	na een maand was de kuil zoo diep geworden als voor dien tijd berekend was honderd twintig voet in december het dubbele in januari het driedubbele in februari hadden de werklieden het te kwaad met een waterader die dwars uit den grond sprong
3619_10256_000220	ofschoon dus alle spoor van tegenwoordig leven onbetwistbaar ontbrak meende toch michel ardan een verwarden hoop klompen te hebben gezien op welke hij de aandacht van barbicane vestigde
3619_10256_000221	hoe reusachtig overigens het werk was toch overschreed het de kracht der handen niet verre vandaar hoevele werken zijn niet voltooid die grooter moeielijkheden opleverden en waarbij de natuur zelve zich verzette
3619_10256_000222	en waarbij hij zeer zeker nog meer naam zou gemaakt hebben de lezer zal zich herinneren dat de secretaris der gun club zich onmiddellijk na het afschieten der columbiad naar zijn post in het rotsgebergte en bijna even snel als het projectiel had begeven
3619_10256_000223	barbicane antwoordde michel ardan is een man die achting verdient en wat gij ook met hem gehad mocht hebben dat moet uit zijn ik gedoog niet dat ge met hem duelleert
3619_10256_000224	en men haastte en repte zich men maakte de susquehanna gereed voor haar nieuwe bestemming haar krachtige machines werden ingericht om op de ophaalkettingen te werken het aluminium projectiel woog slechts een kleine tienduizend kilo vrij wat minder dan de onderzeesche kabel die in den atlantischen oceaan werd gelegd onder dergelijke omstandigheden
3619_10256_000225	en dan geen vooruitzicht voegde de stoutmoedige maston er bij terwijl hij met zijn ijzeren haakje aan zijn getah pertja schedel krabde geen wolkje aan den hemel
3619_10256_000226	deze blinkende kanalen liepen hier en daar tot honderden mijlen ver zodat ze vooral naar het oosten noord-oosten en noorden de helft van het zuiderhalfrond bedekten
3619_10256_000227	de twist over dit punt liep tussen de texasisten en floridalisten tot vechtens toe allerlei bewijsgronden of schijngronden werden bijgebracht
3619_10256_000228	enige minuten later werd een gelijkluidend telegram aan vier adressen afgezonden namelijk één aan de secretaris van het marine departement te washington twee aan de tweede voorzitter der gunclub te baltimore
3619_10256_000229	de ogen van de voorzitter schitterden men hoorde hem mompelen toch waar en over veertien dagen is hij hier maar het is een gek een waanzinnige ik zal nimmer toestaan
3619_10256_000230	het toneel hunner opstijging verlatende trokken zij door georgië en de beide carolina's naar tennessee kentucky virginië en indiana
3619_10256_000231	wat zou men vinden in die wereld die zich voor hun blikken ontsloot volken maandieren steden meren en oceanen nee niets dan wat de wetenschap reeds kende van de vulkanische woestijnen die de naar ons toegekeerde maanschijf bevat
3619_10256_000232	nicholl zei barbicane na een oogenblik peinzens wat het voor een ding is weet ik niet maar wel weet ik waarom het naast ons projectiel blijft en dat is
3619_10256_000233	nog dienzelfden dag vernam geheel amerika het gebeuren tusschen kapitein nicholl en den voorzitter barbicane met en benevens de zonderlinge ontknooping alles liep daarbij samen om de populariteit van michel ardan te doen stijgen
3619_10256_000234	maar niet zonder duizend zorgen en kwellingen van barbicane die niet wist hoe hij de volksmenigte op een afstand zou houden en dat terwijl men toch niet naliet met pijpen en sigaren te komen staan kijken naar het verwerken der kardoezen
3619_10256_000235	nee de mens alleen heeft ze doen ontstaan die roodachtige dampen die reusachtige vlammen als van een vulkaan die trillingen van den grond welke aan een aardbeving deden denken
3619_10256_000236	te namen van nickel barbican en michel ardan zouden dus voor altijd beroemd worden in de jaarboeken der sterrenkunde want terwijl deze waaghalzen de kring der menselijke kundigheden hadden willen vermijden waren zij zelven in een kring van sterrenkundige beweging verplaatst
3619_10256_000237	tezelfder tijd schreef zekere fontenelle de fransen zijn zeer maanzuchtig over de veelheid der werelden een meesterstuk voor zijn tijd maar de wetenschap schrijdt steeds voorwaarts en vernielt zelfs meesterstukken
3619_10256_000238	wij keren tot onze reizigers terug tegen vier uur in de morgen ontdekte barbicane dat de richting van het projectiel veranderd was die verandering bestond hierin dat de bodem van het projectiel zich naar de maan had gewend ten gevolge van de aantrekking der maan die op het zwaarste gedeelte van het projectiel het sterkst wijkte
3619_10256_000239	welnu welnu die snelheid zal ontoereikend zijn het is wel dan komen wij er niet te drommels zelfs niet halfweg en bovendien vallen we dan op de aarde terug
3619_10256_000240	bijvoorbeeld van de stelling van pythagoras dat het vierkant van de hypothenusa van een rechthoekige driehoek gelijk is aan de vierkanten op de beide rechthoekzijden samen elk redelijk wezen meende de wiskundige moest de wetenschappelijke betekenis van zodanige figuur begrijpen
3619_10256_000241	doch het duurde niet lang of al deze heerlijkheden waren weder verdwenen ook scheen de afstand tussen de maan en het projectiel toe te nemen ten gevolge waarvan de voorwerpen veel onduidelijker werden
3619_10256_000242	ik heb mijn waarde yankees het onderwerp slechts even kunnen aanroeren en er zijn andere bewijzen in overvloed voor de bewoonbaarheid der werelden ik laat die liggen laat mij slechts één woord mogen zeggen
3619_10256_000243	we zijn verloren zei nicholl koel welnu antwoordde barbicane als wij sterven kan men van onze reis van alles verzinnen wij kunnen er niets aan doen aan ons ligt het niet de wereld moet dan maar met de dichter zeggen rekent d'uitkomst niet maar telt het doel alleen
3619_10256_000244	deze zelfstandigheid ging de voorzitter voort bevindt zich in de staat van volkomen zuiverheid in verschillende lichamen vooral in het katoen dat eigenlijk niets anders is dan haar van de katoenkorrels
3619_10256_000245	barbicane scheidde hen door aan te merken dat noch de zon noch de maan er schuld aan hadden maar het projectiel dat in plaats van behoorlijk in zijn baan te blijven zuidwaarts was uitgeweken en om billijk te zijn voegde hij er bij moeten wij de schuld geven aan die verwenste vuurkogel die ons van onze weg heeft afgetrokken
3619_10256_000246	wat hem vooral kenmerkte was iets onrustigs iets beweeglijks zoals hij ook aan boord van de atlanta nu hier stond dan daar zat en nooit op zijn plaats bleef in een woord michel ardan was één dier zonderlingen zoals de schepper ze wel eens uit grilligheid voortbrengt maar waarvan hij de gietvorm terstond verbrijzelt
3619_10256_000247	deze stralen zouden meende hij even zichtbaar zijn op de oppervlakte van venus of mars als de planeet neptunus van de aarde namelijk met een sterke kijker
3619_10256_000248	waar waren zij op dien dag een st nicolaasdag s morgens te acht uur zeer zeker nabij de maan maar hoe ver er vandaan dat wisten zij niet was die afstand in die laatste twee uren vermeerderd of verminderd geen kenteken zeide het hun
3619_10256_000249	maar het projectiel naderde de maan kennelijk en weldra lieten zich de bergtoppen onderkennen die de vlakte aan haar noordzijde omzoomen voor hen uit verhief zich een schitterende overschoone berg zijn top scheen omgeven met een krans van zonnestralen
3619_10256_000250	een ontzettend ogenblik als één ketting brak stortte het gevaarte op het schietkatoen en een vreselijke ontploffing zou volgen dat gebeurde gelukkig niet enige uren later was het projectiel onmerkbaar zacht op het katoenen kussen gezakt
3619_10256_000251	zij zelven bespeurden dat zij geen het minste gewicht meer hadden hunne voeten hielden geen grond meer zij waren als dronken lieden die zich niet op de been kunnen houden stom van verbazing wisten zij er niets van te zeggen barbicane was de eerste die het woord nam
3619_10256_000252	waarachtig niet antwoordde barbicane wat maakt een voet of wat nee maar in een hoge streek zal het werk beter vlotten wij zullen geen last hebben van water en dat is geen kleinigheid als men een gat van negenhonderd voet diepte te graven heeft
3619_10256_000253	maar gelijk de fransen vroeger hadden betaald na het zingen zo betaalden zij nu na het spotten zij schreven bij het crédit mobilier in voor een miljoen tweehonderddrieënvijftigduizend negenhonderddertig franc en voor dat geld mochten zij wel wat vrolijk zijn
3619_10256_000254	voorbij is die schoone tijd was de uitroep van den vroolijken bilsby die met zijn armen zou gezwaaid hebben als hij ze nog gehad had dat was me een tijdje men verzon een nieuw mortier en zoodra was het niet gegoten of t was terstond ook afgeschoten
3619_10256_000255	zo is het ook met de planeten als gij mij vertelt dat uranus zesenzestig maal groter is dan de aarde jupiter eenendertighonderd maal de zon anderhalf miljoen maal dan zijn dat holle woorden
3619_10256_000256	wij willen nu eens aannemen dat alles op zijn gelukkigst gaat en alle kansen in uw voordeel lopen wij willen onderstellen dat gij heelhuids op de maan aanlandt hoe komt gij terug
3619_10256_000257	wat zouden de maanbewoners wel van de aardbewoners denken als zij een zo verminkt exemplaar onder de ogen kregen maston merkte op dat michel ardan barbicane en kapitein nicholl toch ook incompleet zouden zijn als zij er in stukken en brokken aankwamen
3619_10256_000258	de lichtstralen vallen van het voorwerp der waarnemingen in het objectief worden er gebroken en vertonen in het brandpunt in de buis een omgekeerd beeld dat door het oculair als vergrootglas werkende wordt waargenomen
3619_10256_000259	maar laat ons handelen alsof hetgeen wij verrichten eenmaal ten dienste van onze natuurgenoten moet strekken wij moeten ons vrij houden van alle vooraf opgevatte meningen wij zijn sterrenkundigen dit projectiel is een vertrekje van de sterrenwacht te cambridge in de hemelruimte zwevende wij moeten onze waarnemingen doen
3619_10256_000260	maar in de bestaande omstandigheden moest er een ogenblik komen waarop het projectiel volstrekt niet meer onderworpen zou zijn aan de wet der zwaarte ongerekend de andere hemellichamen welker aantrekkingskracht men kon aanmerken als niet bestaande
3619_10256_000261	de voorzitter barbicane had onder dagtekening van acht oktober een oproeping in ietwat gezwollen stijl uitgevaardigd aan alle welwillenden op de aarde dit stuk in alle talen overgezet werd met goedkeuring ontvangen
3619_10256_000262	en de vochtdelen uit de kuil in gloeiende dampen zich verhieven zij rolden en krulden en stegen tot vijfhonderd voet hoogte men zou uit de verte het trotse schouwspel aanstarende hebben gemeend dat plotseling een vulkaan uit het midden van florida was opgerezen
3619_10256_000263	leve president barbicane was de kreet van nicholl hip hip hip hoera herhaalde de echo van michel ardan daarop krijste de president en de senaat op afschuwelijke wijze het volkslied yankee doodle terwijl het congres even afschuwelijk de marseillaise deed horen
3619_10256_000264	het is de lucht die door haren tegenstand het verschil in gewicht veroorzaakt wanneer gij in het luchtledige door een luchtpomp voorwerpen laat vallen zult gij ze met dezelfde snelheid zien vallen veertjes en stukjes lood dezelfde oorzaak heeft hier hetzelfde gevolg
3619_10256_000265	dacht hij aan zijn waarde vrienden die waarde vrienden dachten ook aan hem en onder de invloed ener buitengewone opgewondenheid wijdden zij hem hunne beste wensen
3619_10256_000266	deze cylinder was vervaardigd uit een mengsel van leemaarde en zand onder bijvoeging van hooi en stro de ruimte tussen deze vorm en het metselwerk moest worden gevuld door het gesmolten ijzer ter dikte alzo van zes voet
3619_10256_000267	vind er niets anders op niets in het minste kunnen wij er niets aan doen niets werk eens tegen het onmogelijke wat onmogelijk en dat voor een fransman en twee amerikanen
3619_10256_000268	en daar waar de fransman de helden vond der aloude fabelleer zochten de amerikanen naar geschikte punten tot het vestigen van kantoren en factorijen ten behoeve van de handel met de maanbewoners
3619_10256_000269	het scheen dus verkieslijker het in gegoten baren ijzer te new-york in schepen te laden daartoe had men niet minder nodig dan acht en zestig bodems van duizend ton een vloot die de derde mei de reede van new-york verliet en de tiende voor tempertown ankerde
3619_10256_000270	zij verspreidden zich ginds en herwaarts en weldra was van het schrikwekkend vuurwerk niets meer te zien de sterren blonken als gloeiende stipjes op de koolzwarte achtergrond van het uitspansel
3619_10256_000271	barbicane nam daaruit aanleiding om voor te stellen dat men zich op diezelfde wijze van alle overtolligheden zou ontdoen einde van hoofdstuk dertig
3619_10256_000272	ik zie wel antwoordde michel ardan dat alles in de haak is de dampkring is een nuttige uitvinding want zij geeft ons niet alleen de gelegenheid om te ademen maar belet ook dat wij aan de kook raken
3619_10256_000273	daar verschenen de drie koene reizigers een nieuw gejubel zodat horen en zien verging als door een elektrische stroom ontstoken hieven de ontelbare scharen tegelijk het amerikaanse volkslied aan
3619_10256_000274	barbicane had zijn chronometer op één tiende seconde gelijkgezet met die van ingenieur murchison die de elektrische vonk zou ontsteken zodat de reizigers het juiste ogenblik konden nagaan waarop zij in de lucht zouden worden geschoten
3619_10256_000275	de verschillende sterrenwachten van dat land wedijverden in het toestaan van belangrijke bijdragen en moedigden de voorzitter barbicane met kracht aan turkije hield zich goed maar het was ook van nabij in de zaak betrokken de maan regelt de turkse almanak en de vastenmaand ramadan
3619_10256_000276	zij kwamen van het ene op het andere de denkbeelden groeiden hun in het hoofd gelijk in de lente de knoppen aan de takken zo had nicholl de inval te vragen op de maan te komen dat schijnt nu goed en wel te zullen gaan maar hoe komen wij er van af
3619_10256_000277	en dit dus een wet voor alle bijplaneten schijnt te wezen zijn de sterrenkundigen op jupiter saturnus en uranus te dezen niet verder dan die op de aardbol
3619_10256_000278	t is niet noodig te zeggen dat onder al die geleerdheid ook de amerikanen want de maandrift sloeg ook buiten baltimore over het voor betamelijk hielden ook kennis te dragen van het wezen en de oorzaak der zon en maaneclipsen
3619_10256_000279	elphiston blomsberry van de club en bilsby hadden zich bij hun aankomst bij hen gevoegd wat nu riepen zij uit naar het projectiel vissen antwoordde maston en wel hoe eer zo beter
3619_10256_000280	als barbicane er maar aan had gedacht een drijftoestel en een luchtpomp mede te nemen zou ik mij wel buiten gewaagd hebben barbicane gaf hem te kennen dat hij er weinig aan zou gehad hebben want dat hij wegens de lucht in zijn lichaam onfeilbaar als een bom uiteengesprongen zou zijn
3619_10256_000281	nog een paar woorden over het voorkomen van de vastelanden der maan men onderscheidt er zeer gemakkelijk bergketenen afzonderlijke bergen ringgebergten en rillen
3619_10256_000282	naar alle zijden liepen verlichte rillen uit die zich verenigden op de top van de copernicus sommige hadden een breedte van dertig kilometer hun lengte was niet te bepalen
3619_10256_000283	dat sommige waterdiertjes ongevoelig voor hitte of koude evenzeer worden aangetroffen in kokende bronnen als in het ijs der poolzeeën in een woord dat men aan de natuur een verscheidenheid in haar middelen moet toekennen welke dikwijls onbegrijpelijk is maar niettemin bestaat
3619_10256_000284	voor het eerst was het jammer dat barbicane niet meer in het bezit was der hulpmiddelen welke bij het afschieten zo uitmuntend hadden gewerkt namelijk het water en de breekbare vakjes
3619_10256_000285	het was dus tien uur de elfde december scheen met een prachtigen nacht te zullen eindigen de susquehanna een oorlogskorvet der vereenigde staten met een stoommachine van vijfhonderd paardenkracht was belast met peilingen in den grooten oceaan ongeveer honderd mijl van de amerikaansche kust onder keerkringsbreedte
3619_10256_000286	en reken dan nog eens erbij liet nicholl volgen dat de dag daar driehonderdzestig uren duurt daartegenover staat sprak barbicane een nacht van gelijke duur en daar de warmte door terugkaatsing wordt teruggegeven moet de temperatuur gelijkstaan aan die der hemelruimte
3619_10256_000287	wie eigenlijk een groot man onder ons wil zijn zo sprak eens een der kundigste leden van de club moet eenvoudig worden berekend naar de regel dat zijn verdiensten evenredig zijn aan het kaliber van zijn stuk en aan het vierkant van de afstanden op welke het schiet de man dacht aan de wet van newton betreffende de algemene zwaarte
3619_10256_000288	te madrid bijeenbrengen het wendde voor zijn spoorwegen te moeten voltooien de waarheid is dat de wetenschap daar te lande weinig in tel is het is nog wat achterlijk en buitendien namen enige spanjaarden en dat niet de minst ontwikkelden de moeite niet om de massa van het projectiel juist te vergelijken met iedere maan
3619_10256_000289	barbican schatte zijn middellijn op tweeduizend meter en dat voorwerp naderde hem met een snelheid van omtrent twee kilometer in de seconde recht op hen afkomende scheen hij het projectiel binnen weinige minuten te zullen bereiken schrikbarend snel nam de grootte ervan toe
3619_10256_000290	de toestel van reiset en regnaut voorzag uitmuntend in de behoefte aan verse lucht maar hij moest ook in orde gehouden worden daarom onderzocht michel ardan elke morgen buizen en kranen de hitte van het gas volgens de pyrometer regelende
3619_10256_000291	daar zijn er van welke men met zekerheid weet dat zij niet minder dan driehonderdmaal verder kunnen zijn misschien duizendmaal daar kan men dus eerst van afstanden beginnen te spreken weet gij wat ik denk van de wereld die begint op de zon en eindigt op neptunus
3619_10256_000292	goed bedacht michel antwoordde barbicane op een toon van vaste overtuiging laplace heeft berekend dat een kracht vijfmaal groter dan die onzer kanonnen groot genoeg is om een kogel uit de maan te schieten
3619_10256_000293	men had er twintig zij konden zo worden aangestoken dat er de ganse kracht naar buiten werkte met het in orde brengen van die toestellen verliep een uur of drie
3619_10256_000294	de kegelpunt van het projectiel was merkbaar naar de maanschijf gedraaid het voorwerp had nu een stand waarop een drukking in de opwaartse richting het naar de maan moest drijven
3619_10256_000295	maar zou vroeg nicholl weder de maan eer zij wachter der aarde geworden is in het punt harer zonsnabijheid niet dicht genoeg voorbij de zon hebben kunnen vliegen om daar door uitdamping haar geheel nevelkleed achter te laten
3619_10256_000296	goed goed ja ja klonk het van alle zijden welnu de schotel oesters is de aarde uw gelaat de maan
3619_10256_000297	gelukkig had barbicane niet tevreden met het water de bodemschijf ook voorzien van sterke krulveeren ten einde den schok te breken zooals wij reeds verhaald hebben
3619_10256_000298	en ik de laatste riep maston levendig uit het zal best gaan merkte de ingenieur aan de firma goldspring zal u geen boete voor overtijd werken behoeven te betalen
3619_10256_000299	hij vertoonde zich een uit de menigte vroeg met ronde woorden is die zich noemende michel ardan op reis naar amerika of niet mijne heren antwoordde barbicane ik weet er niet meer van dan gij
3619_10256_000300	de gehele dag verliep hiermee vruchteloos de bedding der zee was een woestijn de volgende dag gaf even weinig ook de zesentwintigste december niet
3619_10256_000301	dan doen zich antwoordde barbicane twee vragen op is de maan bewoonbaar en is zij bewoond geweest dus eerst is zij bewoonbaar zei nicholl ik weet het niet verklaarde michel ardan
3619_10256_000302	versnellen meent gij geen van beiden verbeterde barbicane want bedenk wij bevinden ons in de ledige hemelruimte dan rest ons slechts één zaak hernam michel ardan
3619_10256_000303	doch vlees en groenten waren door middel van sterke waterpersen tot de kleinst mogelijke omvang samengeperst er was niet veel verscheidenheid van gerechten maar op zulk een tocht kwam ook geen kieskeurigheid te pas
3619_10256_000304	het was een ware woede vrouwen kinderen grijsaards alles achtte het plicht tot de ingewanden van die geheimzinnige buis door te dringen de prijs was vijf dollar per persoon en ofschoon dit geen hoge prijs was leverde het in twee maanden aan de gun club niet minder dan vijfhonderdduizend dollar op
3619_10256_000305	en dat vijfentwintig miljoen harten tegelijk hoog klopten van nationale fierheid de volgende dag namen dag week en maandbladen de zaak onder handen
3619_10256_000306	de eerste vraag was een kijker of een spiegeltelescoop een kijker had veel voor bij gelijkheid van doorsnede leveren zij aanzienlijker vergrotingen daar de lichtstralen minder verliezen bij hun doorgang in de glaslens dan bij de opslorping door de spiegel
3619_10256_000307	de zesde october schreef diensvolgens barbicane in zijn boeken tweeduizend dollar ten laste van kapitein nicholl die er zoo meent men een ziekte van haalde
3619_10256_000308	met uw verlof luitenant vroeg de adelborst maar kan de voorzitter barbicane niet schrijven een algemene uitbarsting van lachen was het enige antwoord
3619_10256_000309	wat de levensmiddelen aangaat dat sprak vanzelf men moest er op bedacht zijn dat men een dor en onvruchtbaar gedeelte der maan kon aantreffen barbicane nam proviand mede voor een jaar
3619_10256_000310	dientengevolge behoefde men de aarde niet meer van stutten te voorzien het muurwerk strekte tot een stevige dam en zakte door zijn eigen zwaarte naar gelang van het uitgraven dieper doch deze wijze van arbeiden kon eerst dan gevolgd worden wanneer het houweel de vasten grond zou bereikt hebben
3619_10256_000311	vandaar dat gelijk ook de berekening van hansen uitwijst haar zwaartepunt in de van ons afgekeerde zijde ligt vandaar de mening dat al de lucht en al het water bijna terstond na de schepping der maan naar die voor ons onzichtbare zijde moeten geweken zijn
3619_10256_000312	michel ardan begreep niets van hun geleerdheid a plus b is x de vraag is alleen vond hij waarheen zal een van die herenbolen ons brengen
3619_10256_000313	beiden waren in lijnrechte tegenspraak met het zedelijk beginsel wat gij niet wilt dat u geschiedt doe dat ook aan een ander niet trouwens tegen die zedeles vloekt de geheele oorlogskunst
3619_10256_000314	daarop begon dadelijk het afdraaien en enige weken later was de binnenwand der reusachtige buis volmaakt rond terwijl de ziel van het stuk zo glad was als een spiegel
3619_10256_000315	de onderneming moest uiterlijk de vijftiende oktober des volgenden jaars voltooid zijn en het kanon in goede staat opgeleverd op verbeurte van honderd dollar daags tot op het ogenblik dat de maan zich andermaal in dezelfde stand zou bevinden dat is achttien jaren en elf dagen later
3619_10256_000316	de massa van de maan is m de snelheid verkregen door een lichaam dat na ene seconde vallens op de aarde valt is g de kracht ik dank u zeer mijn beste vriend maar mijn geheugen kan al die gelijken niet onthouden mijn hoofd staat er van in brand mag ik u verzoeken ter zake zelve te komen
3619_10256_000317	dat gevoegd bij het fluiten van vele luchtkokers die zuurstof naar de geweldige vuren joegen een helsche harmonie vormde zou het gieten hoop op goede uitslag geven dan moest het met snelheid geschieden
3619_10256_000318	verbeeldt u een spoorweg van hier naar die planeet en dat een plaatskaartje een amerikaanse cent per kilometer kost uiterst goedkoop dan zou nog een kapitaaltje van vijfenveertigduizend miljoen dollar nodig zijn om de reis te betalen
3619_10256_000319	in de zeventiende eeuw beweerde zekere david fabricius met zijn eigen ogen de maanbewoners gezien te hebben in het jaar zestien negenenveertig gaf een fransman zekere baudoin een reis naar de maan in het licht gedaan door dominico gonzales spaans avonturier
3619_10256_000320	die maan daar is niets dan het mager geraamte van een schitterend vuurwerk waarvan de papierproppen in het rond verstrooid liggen vanwaar toch die omkering
3619_10256_000321	en dat woord maakte aan de geheele woordenwisseling een einde weldra verdween de eratosthenes onder den gezichtseinder zonder dat het projectiel er nabij genoeg was gekomen voor een nauwkeurige waarneming
3619_10256_000322	zou men dan het stuk niet goed gericht hebben vroeg michel ardan ik denk niet oordeelde barbicane het stuk stond volmaakt overeind toen dus de maan in het toppunt van stone's hill kwam moesten wij haar bereiken
3619_10256_000323	heb je van m'n leven riep michel ardan uit in veertig uur hebben we geen oog geloken sprak nicholl enige uren slapen zullen ons goed doen geen denken aan schreeuwde michel ardan
3619_10256_000324	nog niet lang was het ontbijt weggeruimd of onze drie vrienden geraakten ongevoelig naar het scheen onder de indruk der ledige hemelruimte om hen heen ook zij gevoelden iets ledigs
3619_10256_000325	terwijl de voorzitter en de kapitein de zo even verhaalde afspraak maakten trachtte michel ardan tevergeefs van de vermoeienissen der volksvergadering uit te rusten trachtte zeg ik want rusten is op amerikaanse bedden een moeilijke zaak zij kunnen zich in hardheid met de beste marmeren tafels meten
3619_10256_000326	één bijzonderheid sprak niettemin tot hun voordeel dit namelijk dat indien het projectiel op de aardbol gevallen was het alleen op zevenentwintig graden noorderbreedte had kunnen neerkomen en indien men de verlopen tijd benevens de aswenteling der aarde in rekening bracht tussen de eenenveertig en tweeëntwintig graden westerlengte
3619_10256_000327	de dörfel en de leibnitz vertoonden die witte blinkende vlakten welke door de sterrenkundige secchi wordt vergeleken bij uitgespreide tafellakens
3619_10256_000328	welk een prachtig gezicht moet het geweest zijn riep michel ardan uit toen die geweldige kraters onder het ratelen van hevige donderslagen rivieren van lava hagelbuien van stenen en wolken van damp uitbraakten en hoever is het nu van die grootse taferelen
3619_10256_000329	aan de rand gekomen stortten zij zich met een vreselijk geraas negenhonderd voet in de diepte het was een ontzettend maar prachtig schouwspel de grond beefde terwijl de gloeiende vuurstromen onder het hemelwaarts krullen van dikke rookwolken zich in de afgrond stortten met donderend geraas
3619_10256_000330	waarom zou die reis te avond of morgen niet eens kunnen gedaan worden een andere vraag bestond die michel ardan inderdaad gewis en zelfs was zijn naam in amerika niet gans onbekend michel ardan zo heette een europeaan befaamd wegens zijn krasse ondernemingen
3619_10256_000331	op tienmaal groter afstand honderdmaal minder enzovoort maar de aantrekking der maan nam in dezelfde evenredigheid toe het projectiel moest dus eenmaal een punt bereiken waar beide aantrekkingen tegen elkander opwogen het punt waar dus het projectiel geen gewicht hoegenaamd had
3619_10256_000332	maar dankzij der bekwaamheid van de ingenieur en der kracht der machines alles kwam weer in orde en het werk ging ongehinderd voort zodat de tiende juni twintig dagen voor het door barbicane berekende tijdstip de kuil de diepte van negen honderd vloed bereikt had en van een stevigen muurwand voorzien was
3619_10256_000333	en als je me er dan eens een geheel volk volop van geven kon wat zou alles vlotten van een uitgeputte natie zou men misschien een krachtig volk maken ik ken ten minste in ons verouderd europa meer dan één staat die van het openstaan der zuurstofkraan bekomen zou
3619_10256_000334	het was avond geworden het sloeg zeven uur de maan rees statig boven de kimmen zij was er prompt op haar tijd miljoenen jubelkreten begroeten haar
3619_10256_000335	daar het twaalf voet binnenwerks hoog was had men geen last van de instrumenten en andere voorwerpen alles had zijn plaats en was uit de weg ook het glas in de bodem was sterk genoeg om een zwaar voorwerp te dragen
3619_10256_000336	verbrand liet zich een ander horen het projectiel was niets dan een gloeiende klomp toen het zo door de lucht schoot dat doet er niet toe was de algemene stem dood of levend wij moeten hen zien op te halen
3619_10256_000337	het water was door de vlakliggende afschutsels verdeeld die op het oogenblik van het afgaan van het stuk achtereenvolgens verbroken moesten worden aldus zou elk watervlak door afvoerbuizen naar het bovengedeelte van het projectiel geleid den dienst doen eener springveer
3619_10256_000338	barbicane vond het onverklaarbaar dat het projectiel slechts vijftig kilometer van de maan verwijderd niet op haar oppervlakte gevallen was indien het een zeer groote snelheid had liet zich dit verklaren maar bij een zo matige snelheid was het onbegrijpelijk dat de aantrekking der maan er niet meer op gewerkt had
3619_10256_000339	waarom indien de zwaarte op de maan zesmaal geringer is dan op de aarde vroeg michel ardan maar indien de maanbewoners nu ook zesmaal kleiner zijn vroeg nicholl en indien het eens in t geheel geen maanbewoners zijn voegde barbicane er bij
3619_10256_000340	men schreef tweeëntwintig november tien dagen later moest de columbiad worden afgeschoten nog één werk schoot er over maar een moeilijk gevaarlijk werk dat ontelbare voorzorgen eiste en waarvan mislukking de derde weddenschap van kapitein nicholl was
3619_10256_000341	en uit dit oogpunt was het een edel denkbeeld van een oprichter der gun club een vereniging te stichten tot uitbreiding en volmaking der kunst om de vernietigenst mogelijke kogels of andere dergelijke voorwerpen op de grootst mogelijke afstand weg te schieten
3619_10256_000342	wat een heerlijk denkbeeld waarom hebben we geen metaaldraad aan ons projectiel gebonden dan zouden we telegrammen met de aarde hebben kunnen wisselen
3619_10256_000343	de gehele maanoppervlakte ten minste de naar ons toegekeerde zijde moet in den tijd der wording van dat hemellichaam blootgestaan hebben aan allerlei uitbarstingen openscheuringen der korst inzakkingen van den bodem en opheffingen der vlakten
3619_10256_000344	maar daar valt mij iets in waarom zouden wij geen uitstapje naar buiten kunnen doen wat zou het prettig wezen zo in den wereldether te hangen gelukkiger dan de vogel die altijd met zijn vleugels moet slaan om niet op de grond te vallen
3619_10256_000345	enige graden hoger opende zich de baai van san francisco de hoofdstad van het goudland zou gemakkelijker hulpmiddelen bieden tot gemeenschap met het hart der unie
3619_10256_000346	dat ware niet meer dan rechtvaardig merkte kolonel blomsberry aan stel het dan maar aan den president der vereenigde staten voor riep maston uit en ge zult zien hoe hij u ontvangen zal
3619_10256_000347	ook de elders gevestigden werden bij honderdtallen door de spoortreinen afgezet en nog lang voor het uur van achten was er geen plaats meer te krijgen zelfs voor geen goud
3619_10256_000348	uw zwakheid wordt dwaasheid merkte de onbekende zeer onbeleefd aan zoveel te beter riep de fransman uit met mijn dwaasheid ga ik naar de maan
3619_10256_000349	hoe wilt gij dat wel sprak michel ardan haar wijzigen haar dwingen om ons te brengen waar wij zijn willen hoe
3619_10256_000350	één onderstelling kwam hun zeer aannemelijk voor het gehele voorkomen van het karpathische gebergte gaf de indruk alsof het vroeger verbazend grote ringgebergten bevatte vaneengescheurd door een uitgestrekte overstorting door welke de regenzee ontstaan is
3619_10256_000351	toen michel ardan bekend werd met de schuld die hij aan het voorgevallene had geraakte hij in het geheel niet van zijn stuk deze onverwachte roes brak de eentonigheid der reis terwijl hij werkte waren vrij wat dwaasheden onder zijn invloed uitgekraamd maar even spoedig vergeten als gesproken
3619_10256_000352	hij eindigde met de mogelijkheid te opperen dat lichtpunten reeds meermalen op de naastbij staande planeten waargenomen zeer wel proeven zouden kunnen zijn daar genomen om gemeenschap met de aarde te openen
3619_10256_000353	de stralen der vriendelijke zon nog eens te genieten dat zou het laatste zijn wat hun restte van lieverlede begon barbicane de halfverlichte bergen te herkennen
3619_10256_000354	een uur later waren zij voorbij de noordelijke grens der regenzee van de bergen la condamine en fontenelle hadden zij den eenen links den anderen rechts die geheele streek was zeer bergachtig
3619_10256_000355	hoe het zij sprak maston weder als men mij geen gelegenheid geeft om mijn nieuw mortier op waardige wijze te beproeven neem ik mijn ontslag als lid der gun club en ga mij levend begraven in de arconsaw
3619_10256_000356	ogenblikkelijk werd een boot afgezonden om ter plaatse waar de bom nederkwam een duiker af te laten deze vond de bom bond een touw aan haar oren en zo werd ze aan land gebracht
3619_10256_000357	ze zullen honger hebben meende nicholl drommels merkte michel ardan aan we hebben de arme dieren vergeten ze zochten en vonden eindelijk de ene hond onder een divan gekropen verschrikt en versuft door de schok had hij zich in die hoek verscholen totdat de honger en de stem van zijn meester hem tevoorschijn deed komen
3619_10256_000358	het was een reeks voren zeer verschillende van de stralen die men vroeger van de copernicus zag uitgaan zij liepen evenwijdig naast elkander
3619_10256_000359	nicholl ontelbaren staken de neus in de lucht en zetten kijker of lorgnet voor het oog om het projectiel na te staren maar vruchteloos men kon er niets van zien en vergenoegde zich met de telegrammen van long's piek af te wachten
3619_10256_000360	zodra de korvet geankerd was begaven zich kapitein blomsberry en luitenant bronsfield in een sloep met acht roeiers die hen in een ogenblik aan wal brachten zij sprongen van boord waar is het telegraafkantoor was hun eerste en enige vraag geen antwoord gaven zij op de ontelbare vragen die hun gedaan werden
3619_10256_000361	het kijken door de lensglazen werd hervat aan alle zijden schitterden de sterren als fijne punten op een pikzwarten grond waar zit toch de maan vroeg ardan
3619_10256_000362	bij dat rondsnuffelen naar hunne vijand gaan de yankees er dikwijls op uit met hunne honden en terwijl zij jager en wild tegelijk zijn liggen ze uren lang op de wacht
3619_10256_000363	haar bestaan is door een frans sterrenkundige petit uit de berekening harer elementen afgeleid volgens zijn waarnemingen moet die bol zijn omloop om de aarde volbrengen in drie uur twintig minuten wat een verbazende snelheid onderstelt
3619_10256_000364	men ziet dan geen schaduw het is één aaneenschakeling van kraters holten heuvels kammen alsof alles in één punt des tijds verstijfd is door natuurwerkingen van welke kracht wij ons geen voorstelling kunnen maken
3619_10256_000365	te één uur zweefde het projectiel als een reusachtige luchtballon boven deze schitterende berg barbicane kon den berg nauwkeurig waarnemen de copernicus behoort onder de grootste ringbergen der maan
3619_10256_000366	zeker antwoordde barbicane doodbedaard ik verwachtte haar maar merkte michel ardan op de schaduwkegel die de aarde aan haar van de zon afgekeerde zijde achter zich werpt strekt toch uit voorbij de maan
3619_10256_000367	die stapels als van stenen hadden den vorm eener uitgestrekte vesting die een der lange lichtstrepen bestreek door sommige vroeger voor de beddingen van uitgedroogde rivieren gehouden
3619_10256_000368	ik begeer maar één ding zeide michel ardan dat wij dicht genoeg bij de maan komen om haar geheimenissen te doorgronden die vervloekte mispas die ons deed afwijken riep nicholl uit
3619_10256_000369	het projectiel verwijderde zich nog altijd van de maan van lieverlede keerde het haar steeds meer zijn punt toe op zichzelf was dit verschijnsel nog wel onverklaarbaar maar het kwam gelukkig juist in de plannen van barbicane van pas nog zeventien uren en het ogenblik van handelen zou gekomen zijn
3619_10256_000370	er is een gordel van lente een gordel van zomer een gordel van herfst en een gordel van winter allen bestendig iedere jupiterbewoner kan het klimaat kiezen dat hem bevalt en er zich vestigen dan is hij vrij van alle weersveranderingen
3619_10256_000371	de achtentwintigste december na nog twee dagen zoekens was alle hoop vervlogen het projectiel was immers een stofje in deze onmetelijke oceaan men moest het opgeven
3619_10256_000372	de buienzee mare imbrium breidde zich onder de oogen der reizigers uit als een onmetelijke vlakte van welke men de bijzonderheden niet kon waarnemen
3619_10256_000373	toen bekend werd dat de commissie besloten had tot een projectiel van tienduizend kilo waren bange lieden bevreesd voor de gevolgen van een schot dat zulk een gevaarte wegwierp maar het verslag der zitting antwoordde zegevierend op zulke kleingeestigheden
3619_10256_000374	ze zouden niets gezien hebben want het was er stikdonker maar de aluminium wanden hadden zich uitmuntend gehouden geen scheurtje geen bultje vanbinnen lag de boel alleen wat overhoop doch dit betekende niets dat zou zich wel schikken de personen intussen lagen voor dood op de grond
3619_10256_000375	reeds begonnen zij de moed op te geven toen maston iemand meende te zien hij vergiste zich niet het was kapitein nicholl maar wat deed hij niets anders dan een vogeltje uit het net ene reusachtige vergiftige spin bevrijden
3619_10256_000376	nog altijd bleef het overblijfsel van wachter onbeweeglijk in de ruimte naast het projectiel hangen evenals de afgekloven beentjes en alle afval die michel ardan buitengeworpen had
3619_10256_000377	indien ik dierkundige was zou ik met vele beroemde geleerden zeggen dat de natuur ons op deze aarde voorbeelden oplevert van dieren ook levende onder omstandigheden die men er ver van geschikt toe zou achten dat visschen ademen in een middelstof voor de andere dieren dodelijk
3619_10256_000378	aanvankelijk dus was de kegelvorm gekozen ten einde het projectiel naar welgevallen zou kunnen rollen en buitelen maar nu er mensen in moesten werd de vorm gewijzigd daarom werden dan ook nieuwe orders gezonden naar het huis breadwill en company
3619_10256_000379	het was een uitgebreid plan uitgegaan van een aanzienlijke maatschappij welker directeur de schrandere cyrus field beweerde dat hij alle eilanden der stille zee met een uitgestrekt net telegraafdraden zou verbinden een onderneming de geestkracht van amerika waardig
3619_10256_000380	en waarom zou dan het projectiel der gun club een uitzondering maken op die algemene regel in de elliptische loopbaan staat het aantrekkend lichaam altijd in een der brandpunten
3619_10256_000381	om de maan met volkomen juistheid te kunnen waarnemen zou de dampkring der aarde honderd zeventig maal ijler moeten zijn dan nu maar in de ledige hemelruimte bevond zich geen middelstof hoegenaamd tusschen de maan en onze reizigers
3619_10256_000382	het is toch zeer eenvoudig antwoordde barbicane kunt gij het mij dan zeggen zeg je ja maar of ge het begrijpen zoudt ben ik dan zo dom dat niet maar ziet ge daartoe behoort algebra
3619_10256_000383	aller monden schreeuwden aller handen klapten aller voeten stampten geen wonder het waren allen oudgedienden en deze kunnen evenveel leven maken als hun kanonnen
3619_10256_000384	ze viel op het hoofd van zijn waarden voorzitter als ik eens meeging het is nog tijd onmogelijk mijn oude maston zei barbicon
3619_10256_000385	murchison drukte op de knop de vonk vloog door de lading een vreselijke slag donderde in de atmosfeer geen menselijke taal is in staat het uit te drukken
3619_10256_000386	zij bevond zich juist in haar perigeüm en in het toppunt van achtentwintig graden noorderbreedte indien een waarnemer op den bodem der columbiad op dat oogenblik opwaarts keek zou hij juist boven den mond van het stuk de volle maanschijf hebben zien staan
3619_10256_000387	en hun gekakel voegden bij de rauwe kreten die de reizigers uitstieten eindelijk vielen zij als verteerd door een inwendig vuur wezenloos op de grond
3619_10256_000388	maar bij michel ardan kwam er nog iets bij hij twijfelde wel niet aan de goede uitslag der onderneming maar zijn levendigheid als fransman begon hem toch met vragen te kwellen waarvan den volgende dag drie december de uitroep een blijk was wat is het toch ellendig dat ik zulk een sukkelaar in de wiskunde ben
3619_10256_000389	men koos dus een vlakte buiten de stad alwaar tegen de zon met behulp van de schepen in de havens en op de rede zeilen werden uitgespannen bij wijze van een reusachtige tent onder welke driehonderdduizend personen
3619_10256_000390	de elfde zwaar onweder gevolgd door heldere lucht in de avond er kwam einde van hoofdstuk vijfentwintig
3619_10256_000391	maar t was ook alsof handel en nijverheid plotseling hadden moeten wijken voor de sterrenkunde geen wonder de dagbladen hadden het rapport der beroemde sterrenwacht te cambridge getrouwelijk opgenomen
3619_10256_000392	op dit ogenblik hoorden de schepelingen een vreeslijk gebrul het was maston die een gil uitstiet en voor dood op de grond stortte vergetende dat zijn rechterarm door een ijzeren haak vervangen was en dat zijn getah-pertja kapje zijn hersenen bedekte had hij zich een geduchte slag toegebracht
3619_10256_000393	de einde dat ogenblik op enige seconden na te berekenen behoefde barbicane slechts zijn aantekeningen te raadplegen en zijn verschillende hoogtemetingen op de onderscheide maanbreedten na te gaan
3619_10256_000394	de vrede doemt de leden der gun club tot doffe werkeloosheid ik zeg met luide stem welkom ware ons iedere oorlog die ons de wapenen weer in de vuist gaf
3619_10256_000395	t was in het projectiel niet langer uit te houden het scheen dat zij met hun drieën bij levende lijve moesten bevriezen michel ardan vond dat dit nog enige verscheidenheid opleverde maar moest toch bekennen het is onuitstaanbaar zie onze adem bevriest tot sneeuw
3619_10256_000396	als gij aan de wie zegt ons komt dan vraag ik ook wie zegt ons dat de maan altijd de wachter der aarde is geweest zei nicholl en wie zegt ons dat de maan niet veel vroeger bestaan heeft dan de aarde bracht michel ardan in het midden
3619_10256_000397	het gonzen der machines terwijl onophoudelijk rook en dampwolken mens en dier in de gehele omtrek schrik aanjoegen onder dat alles ging de arbeid geregeld voort
3619_10256_000398	wees niet bezorgd mijn waarde vriend stelde barbicane hem gerust het projectiel heeft wel een andere hitte doorgestaan toen het door de lagen van de dampkring der aarde schoot het zou mij zelfs niet verwonderen indien het zich aan de ogen der bewoners van florida voordeed als een gloeiende bol
3619_10256_000399	hoe meent gij dat vroeg nicholl doodeenvoudig antwoordde ardan zal de columbiad daar niet altijd blijven welnu telkenmale als de maan er een gunstige stand toe heeft dat is te zeggen ééns in het jaar kan men ons immers bommen met levensmiddelen toezenden die wij dus op een vaste dag kunnen afwachten
3619_10256_000400	en daar nu ook voor twee maanden water en brandewijn aan boord was behoefden de reizigers vooreerst niet beducht te zijn dat zij aan het nodige gebrek zouden krijgen maar nu nog de luchtverversing
3619_10256_000401	onder dit gesprek bracht barbicane alles in het vertrekje zo in orde alsof hij het nimmer dacht te verlaten men herinnert zich dat het op de bodem een oppervlakte had van vierenvijftig vierkante voeten
3619_10256_000402	met uw verlof elfduizend een antwoordde nicholl onmogelijk riep barbicane met een gebaar van afgrijzen uit
3619_10256_000403	maar vooraf moest het noodige in het verblijf der reizigers worden geplaatst als michel ardan zijn zin had kunnen krijgen zou hij er een onafzienbare menigte nuttelooze vodden in hebben geladen maar barbicane was wijzer en alleen wat noodig en nuttig was mocht worden meegenomen
3619_10256_000404	barbicane merkte aan dat de langste tot dusver bekende stukken een lengte hadden van vijfentwintig voet waarop maston met veel nadruk verklaarde voor een kanon van een paar kilometer lengte te stemmen
3619_10256_000405	is het lang geleden bijna een uur te laat riep maston uit en hebt gij geweerschoten gehoord vroeg michel ardan nee geen enkel geen enkel de jager schijnt platzak thuis te zullen komen
3619_10256_000406	doch barbicane kon het zo ver niet brengen hij zag niets dan doodse vlakten en kale gebergten van werk van levende wezens geen spoor geen zweem ook van beweging geen bewijs van plantengroei
3619_10256_000407	dit verkenningspunt was een licht door nicholl het eerst aan de gezichtseinder gezien een ster kon het niet zijn het was roodachtig van kleur en werd hoe langer hoe groter zodat het projectiel er zich heen moest bewegen
3619_10256_000408	weet gij mijn vrienden waar die vlakte op gelijkt van de hoogte waarop wij ons bevinden nee antwoordde nicholl op een knibbelspelletje er ontbreekt niets aan dan een haakje om de stukken een voor een te halen
3619_10256_000409	t kostte wat het wilde hij moest en zou weten waardoor zijn projectiel een verkeerde richting had genomen het gevaarte ging intusschen voort zijwaarts van de maan af te wijken en daarmede ook de uitgeworpen voorwerpen
3619_10256_000410	kapitein bracht michel ardan met dubbelslaande tong uit herhaal die belediging niet of ik verworg u de twee kampioenen stonden op het punt elkander te lijf te gaan
3619_10256_000411	en dus achthonderdduizend vroeg maston van zijn stoel opspringende zeker maar dan moet gij terugkomen op mijn stuk van twee kilometer lengte een hoeveelheid kruit van achthonderdduizend kilo neemt een ruimte in van nagenoeg achthonderd kubieke meter
3619_10256_000412	maar wat heeft men uitgedacht om die lichtende strepen te verklaren vroeg michel ardan want ik kan niet geloven dat de wetenschap er geen verklaring van zou beproefd hebben zeker was barbicane's antwoord herschel heeft daaromtrent een mening voorgedragen maar hij durfde haar voor niet meer dan gissing houden
3619_10256_000413	zelfs ook levensmiddelen dacht men er te zullen aantreffen michel ardan hield er zich van verzekerd had hij eraan getwijfeld hij zou niet besloten hebben te vertrekken
3619_10256_000414	maar barbicane die de waren staat van zaken beter doorzag hield niet op hem met onverbiddelijke juistheid te betogen dat hij daarop niet behoefde te rekenen daar de middelpuntzoekende kracht hen wel naar de maan trok maar de middelpuntvliedende kracht hen beletten zou op de maan neder te komen
3619_10256_000415	aan gesprek ontbrak het hun niet de maan was het voorname onderwerp van hun gekout ieder zei er het zijne van barbicane en nicholl altijd in ernst michel ardan altijd luchtig en kluchtig
3619_10256_000416	de beide kampioenen stonden versuft barbicane wachtte op het antwoord van de kapitein nicholl keek naar barbicane's lippen er is toch geen weerstoot te duchten sprak michel ardant
3619_10256_000417	overigens was de uitslag in de wetenschappelijke wereld schitterend ook het grote publiek begroette de onderneming met levendige bijval dat voorspelde veel goeds want het grote publiek zou worden opgeroepen tot het inschrijven voor een aanzienlijk kapitaal
3619_10256_000418	we zullen ons niet wagen aan het beschrijven van de indruk die deze onverwachte ontknoping allerwege maakte zodra de secretaris van het marinedepartement het telegram had ontvangen telegrafeerde hij naar de susquehanna dat zij in de baai van san francisco wachten moest zonder haar vuren uit te doven
3619_10256_000419	dag en nacht onafgebroken doorstappende in drie jaren en omtrent acht maanden zou afleggen dat doet mercurius in een enkel uur en is het dan om er zoveel beweging over te maken
3619_10256_000420	vandaar een stapel reusachtige denkbeelden hij zag alles in het groot derhalve de moeilijkheden en de mensen overigens was hij een echt waterrot
3619_10256_000421	indien dit bericht eenvoudig in een brief met de post ware aangekomen zou er niets van zijn uitgelekt maar nu was het door de handen gegaan van franse ierse newfoundlandse amerikaanse telegraafbeambten en barbicane kon dus een tijding die als een bliksemstraal uitschoot onmogelijk verborgen houden
3619_10256_000422	en ik zeg nee sprak barbicane met nadruk de maan is meer dan waarschijnlijk niet bewoonbaar ten minste in haar tegenwoordige toestand met geen of zo weinig als geen lucht
3619_10256_000423	kruit aangaande de geschiedenis van deze zelfstandigheid zegt een sedert lang naar het gebied der legende verwezen verhaal dat de monnik schwarz het heeft uitgevonden maar de uitvinding met zijn leven betaald
3619_10256_000424	daaruit volgt dus dat tijdens een eclips de maan zich bevindt buiten de zuiveren schaduwkegel en de zon haar tot zelfs de stralen van haar middelpunt toezendt
3619_10256_000425	op dat punt moest een lichaam dat geen beginsel van snelheid of verplaatsing in zich zelve had noodwendig eeuwig en onbeweeglijk blijven hangen daar het door de aarde en door de maan met gelijke kracht werd aangetrokken en niets het naar een van die beide deed neigen
3619_10256_000426	het ontvlamt reeds bij honderdzesenzestig graden in plaats van tweehonderdveertig en het ontbrandt zo snel dat men het op kruit kan ontsteken zonder dat dit tijd krijgt om vuur te vatten uitnemend antwoordde de majoor maar het is duurder dat is het minste zei maston
3619_10256_000427	door het water in afzonderlijke ruimte in te laten konden deze tot op grote diepten neerzinken deze toestellen waren te san francisco voorhanden zij hadden er gediend bij het leggen van een onderzeese dijk en dat was zeer gelukkig want tijd om ze te maken zou er niet zijn geweest
3619_10256_000428	de zaak leidt ertoe en ons rest niets dan tabak te planten of walvistraan te koken wat zeg je daar riep maston uit omdat nu niet meer tegen de zuidelijke te vechten valt zouden wij tot ledigheid gedoemd zijn
3619_10256_000429	reeds ten vorige jaren de twintigste oktober na het sluiten der inschrijvingslijsten had de voorzitter der gun club de sterrenwacht te cambridge in staat gesteld tot het vervaardigen van een kijker sterk genoeg om er een voorwerp van negen voet doorsnede op de maan mede te kunnen waarnemen
3619_10256_000430	de voorzitter van de gun club kon zich niet langer verdiepen in het beschouwen van de man die hem naar de achtergrond kwam schuiven want de menigte hief een levendig gejuich aan deze kreten van hoezee en leve werden zelfs zo uitgelaten en de geestdrift uitte zich zo op de man af
3619_10256_000431	dit metaal is zo blank als zilver zo vast als ijzer zo taai als goud zo smeltbaar als koper en zo licht als glas het laat zich gemakkelijk bewerken het is zeer verspreid in de natuur daar de meeste rotsen aluminium bevatten
3619_10256_000432	nicholl en michel ardan deelden hierover in barbicane's vreugde michel ardan vierde terstond weder den vrijen teugel aan zijn verbeelding en schetste met hooge ingenomenheid het aangename gemakkelijke en onkostbare van den toestand der aardbewoners
3619_10256_000433	de schijf zakte van lieverlede en tegelijk het metselwerk op welks bovenste laag onmiddellijk weder werd voortgewerkt zorg dragende om luchtgaten open te laten teneinde bij het gieten de gassen te laten ontsnappen
3619_10256_000434	maar kom wij willen eens onderzoeken hoe het ermee zit de sluitklep van een der lichtglazen werd losgeschroefd van een tweede van een derde nu konden zij naar alle richtingen zien voorwaarts achterwaarts zijwaarts
3619_10256_000435	hieruit volgt dat indien de aarde het enige hemellichaam ware het projectiel volgens de wet van newton in zwaarte zou verminderd zijn naarmate het zich verder van de aarde verwijderde maar zonder ooit die zwaarte geheel te verliezen daar de aantrekking der aarde op geen afstand immer geheel zou zijn vernietigd
3619_10256_000436	maar wat is er dan toch riepen allen uit één mond wat er is maar spreek dan toch wat er is dat het projectiel nog geen tienduizend kilo weegt en wat zou dat dat het een watergewicht van achtentwintig ton verplaatst en bijgevolge dat het drijven moet
3619_10256_000437	wat riep michel ardan het hoofd opheffende hoe het komt dat wij het stuk niet hebben horen afgaan en dat is vroeg nicholl omdat ons projectiel grote snelheid had dan het geluid
3619_10256_000438	niet langer was michel ardan alleen of hij mompelde in zichzelf die lui zijn nog zo gek niet en tegelijk strekte hij zijn lange benen uit legde zijn lange armen onder het hoofd en sliep insgelijks in
3619_10256_000439	omdat uw hand in een ogenblik doodgevroren zou zijn ook kunnen wij op een los zwevende thermometer niets zien we zullen hem dus voorzichtig uitlaten en aan een koordje hangen
3619_10256_000440	er was een duitser krankhausen die verklaarde omstreeks dezelfde tijd dat hij zeer duidelijk op de maan een aanleg had waargenomen die onmogelijk iets anders dan een stad kon zijn en wel een oude en een nieuwe stad
3619_10256_000441	de vrienden zouden dan ook misschien wel wie weet hoe lang geslapen hebben indien zij niet door een ongewoon gedruis waren gewekt geworden toen het in de morgen van twee december zeven uur was acht uren na hun vertrek wat is dat vroeg barbicane de honden zei michel ardan zich de ogen uitwrijvende
3619_10256_000442	op bepaalde tijdstippen vooraf berekend en door elektrische gelijk gaande en gelijk slaande uurwerken aangewezen konden ganse bevolkingen plaats nemen en aan den feestmaaltijd deelnemen
3619_10256_000443	haar verleden haar toestand haar toekomst dat alles was in vele opzichten onthuld voor de wetenschap der aardbewoners kon men betwisten wat waarheidlievende mannen gezien hadden
3619_10256_000444	en wat het zonderlingste was ze zelve bemerkte niets van de hevige spanning waarin zij zich bevonden en nu zei nicholl bars nu ik niet weet of wij van de maan zullen terugkeren wil ik weten wat we er gaan doen
3619_10256_000445	in een volgende bijeenkomst gaf hij een andere opheldering hij had vernomen dat iemand in een dagblad gelezen hebbende dat de maan een omwenteling om haar as volbrengt in dezelfde tijd als een omloop om de aarde
3619_10256_000446	wel als gij de nu eerstvolgende wint moet de columbiad gesprongen zijn en het projectiel ook maar dan is barbicane er niet meer om u zijn verlies te betalen mijn inzet is gedeponeerd bij de bank te baltimore zei barbicane koeltjes en als nicholl er niet meer is kunnen zijn erfgenamen het geld opstrijken
3619_10256_000447	de elementen van dit nieuwe hemellichaam kunnen nog niet worden opgegeven men kent noch zijn snelheid in de loopbaan noch die van de aswenteling de afstand van de oppervlakte der maan kan voorlopig op vierduizendvijfhonderd mijlen worden geschat
3619_10256_000448	de peilingen der susquehanna hadden ten doel onderzoek te doen naar de gunstigste zeebodem tot het leggen van een telegraafkabel tussen de hawaï eilanden en de amerikaanse kust
3619_10256_000449	in minder dan twee dagen kon de susquehanna met kracht doorstoomende die haven van californië bereiken dus onverwijld onder stoom de vuren werden opgestookt er hingen nog wel een paar duizend vadem lijn overboord maar wat het zwaarst was moest het zwaarst wegen
3619_10256_000450	t was heerlijk weder en schoon de winter voor de deur stond verlichtte de heldere zon de aarde die eerlang zou worden verlaten door drie harer bewoners
3619_10256_000451	het stuk moet alles tegelijk zijn een kanon omdat de kamer even wijd moet zijn als de ziel een houwitser omdat het een bom afschiet een mortier omdat het schuins staat
3619_10256_000452	toen vertoonde de maanschijf aan de blikken der reizigers niets dan één sterk verlichte helft terwijl de andere in de duisternis verdween zachtkens zweefde het projectiel boven de scheidingslijn tussen het licht en het donker en werd het plotseling in een diepe nacht gedompeld
3619_10256_000453	de commandant beval altijd met goedvinden zijner officieren de lijn te kappen wij zullen zei hij aan haar boveneinde een boei vastbinden ten einde de plaats waar het projectiel in zee is gevallen juist te weten
3619_10256_000454	gegroeft moet het niet zijn dewijl het projectiel een zo groote snelheid moet hebben maar wij zijn er nog niet wij moeten nu nog op het metaal terugkomen hoort ons stuk moet zeer sterk zijn zeer hard onsmeltbaar bij groote hitte
3619_10256_000455	of de gieting gelukt was men kon het slechts gissen doch alles deed het beste denken daar de vorm al het gesmolten metaal had opgenomen hoe het zij het zou nog lang onmogelijk blijven er iets zekers van te zeggen
3619_10256_000456	dat ontzettend gedruis van orkanen en onweders het was de hand des mensen die een niagara van gloeiend ijzer deed stromen in een kuil door dezelfde hand gegraven einde van hoofdstuk dertien
3619_10256_000457	en de uitdagende houding der ondoordringbare scheepshuiden dwong de projectilist tot uiterste pogingen aan te wenden eindelijk scheen de schaal over te slaan ten gunste van pantsers de projectielen van barbicane bleven als spelden in de pantserplaten van nicholl zitten
3619_10256_000458	stom van verbazing en geestdriftig staarden zij het prachtig schouwspel aan al hun gewaarwordingen verenigden zich op dat ene punt gelijk het leven in het hart de tycho behoort tot die bergen van welk lichtstrepen uitgaan evenals de aristarchus en de copernicus
3619_10256_000459	barbicane wilde zijn reisverhaal onder deze indrukken aanvangen hij tekende van uur tot uur alles op wat het hem het meest waardig scheen het ging alles met grote letters en in een stijl die min of meer den koopman verried
3619_10256_000460	zij sloegen om onder anderen de childe harold van liverpool welk ongeluk aanleiding gaf tot zeer ernstig vertogen van de zijde van engeland
3619_10256_000461	en die is ontbijten zei deze zo gezegd zo gedaan en een fijne fles ontkurkt daarna hervatten zij hun waarnemingen de uitgeworpen voorwerpen bleven op onveranderde afstand van het projectiel zweven van de aarde was op dat ogenblik niets te zien
3619_10256_000462	zodra barbicane een nieuw projectiel had bedacht kwam nicholl met een nieuwe scheepshuid voor den dag dat gaf een wederzijdse naijver die tot personaliteiten oversloeg gelukkig ontmoetten zij elkander niet dat ware onmogelijk zonder duel afgelopen en zo zou het vaderland minstens éen zijner nuttige burgers verloren hebben
3619_10256_000463	klaag niet zo door merkte nicholl aan hebt gij het schot gehoord nee en gij barbicane ik ook niet hoe mag dat komen daar begrijp ik niets van het projectiel is in de vaart dus zou men een schot hebben moeten horen afgaan
3619_10256_000464	welken duivels volk zijt gij riep michel ardan uit toen maston hem de gehele geschiedenis verhaalde zo zijn wij nu eenmaal antwoordde de secretaris maar wij moeten ons haasten
3619_10256_000465	en om niet te spreken van dergelijke ondernemingen zal het genoeg zijn de jozefsputten te noemen die bij caïro door sultan saladin zijn gegraven en dat in een tijd toen de werktuigkunde nog niet in staat was de menselijke arbeid honderdvoudig te versterken
3619_10256_000466	ofschoon ledig ondergaat die ruimte toch trillingen blijkens het licht en deze moeten een snelheid hebben van miljoenen meters in de seconde dat zijn cijfers die gij kunt noemen maar van welke een eenvoudig mens niets begrijpt
3619_10256_000467	de waarnemingen zullen dit eenmaal uitwijzen maar tot hiertoe heeft de onderneming der gun club niets uitgewerkt dan ons zonnestelsel met een nieuw hemellichaam ter verrijken
3619_10256_000468	zij waren zoo nabij dat de kijkers de maan aanhaalden alsof zij niet verder van hen was dan de top van den mont blanc van den waterspiegel der zee overal zagen zij bergtoppen en bergringen
3619_10256_000469	bij de gun club heerste een grote beweging alle artilleristen waren bijeen juist las de tweede voorzitter wilcome de tijding voor bij welke maston en belfast berichtten het projectiel in de reusachtige kijker op longs piek te hebben waargenomen
3619_10256_000470	links zagen zij een reeks bergen door het volle zonlicht beschenen rechts een donkere diepte als een reusachtige uitholling van de grond het was de zogenoemde zwarte zee de plato een diepte die men van de aarde het best kan waarnemen tussen het laatste kwartier en nieuwe maan
3619_10256_000471	ik zal u de weg naar die ontdekking wijzen en de naam der maan zal staan naast de namen der zesendertig staten van de unie leve de maan riep de gun club eenstemmig uit
3619_10256_000472	een hitte moet voortbrengen zoals een vierduizend maal grotere hoeveelheid steenkolen geven zou en hoe groot is de hitte der zon vroeg michel ardan ze is gelijk aan die welke zou worden ontwikkeld door een laag gloeiende kolen om de zon ter dikte van zevenentwintig kilometer
3619_10256_000473	barbicane nam bedaard een blad uit zijn zakboekje met potlood schreef en ondertekende hij de kwitantie en gaf haar aan de kapitein deze legde haar zorgvuldig in zijn brieventas
3619_10256_000474	hij voegde er bij dat gezwegen van het gans nutteloze der onderneming de zaak zeer gevaarlijk was voor wie weet hoeveel mensenlevens als het projectiel de maan niet bereikte en dat was onmogelijk moest het ergens op de aarde terugvallen
3619_10256_000475	zij spraken er zelfs van niet een commissie van geleerden maar een gehele kolonie naar de maan te zenden benevens een leger met infanterie artillerie en cavalerie teneinde de maanwereld te veroveren
3619_10256_000476	één aan beide zijden van de mississippi die de amerikanen de koning der rivieren zouden noemen zo zij niet zulk een diepe afkeer hadden van het koningschap aan de oostzijde van die reuzenstroom heeft men het appalachische gebergte
3619_10256_000477	dus zouden er geen maanbewoners zijn vroeg michel ardan teleurgesteld dat is nog niet bewezen gaf barbicane ten antwoord een mens is zelfs voor het scherpste gezicht niet verder zichtbaar dan op zeven kilometer
3619_10256_000478	dertien minuten dertig seconden zei de kapitein drie welgevulde matrassen behoorden tot de inventaris van het projectiel nicholl en barbicane legden ze midden op de schijf die de beweegbare vloer uitmaakte de reizigers zouden er zich op uitstrekken als het tijd van vertrekken was
3619_10256_000479	na deze aardlagen stootte het houweel op een harde rotslaag bestaande uit versteende schulpen zeer droog zeer vast zo ver zes en een halve voet gekomen begon men met het metselwerk
3619_10256_000480	wat gereedschappen houwelen en dergelijke betreft nicholl had er bijzonder veel werk van gemaakt de zakjes met verschillende zaden benevens de heesters die michel ardan in de maangronden dacht te planten
3619_10256_000481	dat zij de tent onder de voet haalde en de arme directeur dwong een ander stuk aan te kondigen deze een schrandere kop voegde zich naar de zin van het publiek en liet as you like it mede van shakespeare aanplakken waarmee hij enige weken lang uitnemende zaken maakte
3619_10256_000482	sommige wierpen haar kushandjes toe anderen gaven haar zoete woordjes deze beproefde op haar hun gezichtsvermogen gene bedreigde haar met de vinger binnen weinige uren was een instrumentenwinkel in jone fall street ledig verkocht
3619_10256_000483	dat onder hoge drukking in dier voege was opgesloten dat voor honderdvierenveertig uren zes etmalen vuur en licht voorhanden was bij het gaslicht kon men zien hoe keurig het vertrekje er uitzag de wand met zijde bekleed met divans in het rond
3619_10256_000484	gij schijnt niet overtuigd welnu laat ons zien weet gij hoeveel tijd een sneltrein noodig zou hebben om de maan te bereiken driehonderd dagen meer niet
3619_10256_000485	op het teken van een kanonschot moest iedere oven zich openen en het vloeibaar metaal volkomen in den kuil uitstorten toen alle beschikkingen genomen waren verbeidden hoofden en werklieden het beslissend oogenblik met ongeduld tevens niet zonder een zekere mate van ontroering
3619_10256_000486	ik ben zo goed als barbicane en barbicane is zo goed als nicholl we hebben met het gehele heelal niets meer te maken en zijn de enige bewoners van dit poppenwereldje totdat we maanbewoners zullen worden
3619_10256_000487	nu en dan vlogen gedachten aan de aarde met snelheid door hun hoofd zij zagen in verbeelding hunne vrienden uit de gun club terug vooral maston met wie zij het meest bevriend waren
3619_10256_000488	zelfs luitenant bronsfield vond het denkbeeld niet onuitvoerlijk hij gaf toe dat men ook een onmiddellijke gemeenschap met de maan zou kunnen openen door middel van blinkende straalbundels teruggekaatst door parabolische spiegels
3619_10256_000489	het opmerkelijke alleen aan deze berg eigen is dat zijn krater vol bulten is die zelfs de fotografie nog niet in staat was af te beelden bij volle maan vertoont zich de tygo het prachtigst
3619_10256_000490	daags onder een hitte enige maanden later van veertig graden celsius in die kale vlakte bij nacht bij electriek licht onder het getik der houwelen op de rotsgrond het donderend geraas der vallende stukken
3619_10256_000491	de dampen stegen er in op in de vorm van nevels dit natuurlijk scherm temperde de gloeiende zonnehitte en belette 's nachts de warmte uitstraling licht en warmte konden zich in de lucht verspreiden
3619_10256_000492	het moest indien de berekeningen niet faalden de laatste dag van hun tocht zijn dien avond juist te middernacht dus binnen achttien uren juist op het oogenblik van volle maan zouden zij die schitterende schijf bereiken
3619_10256_000493	en toch weet men dat nog zekerder dan hoe ver baltimore van washington ligt zei een klein mager manneke met een halfversleten rok en driekwart dito pantalon men weet dat door de parallaxis
3619_10256_000494	en toch heb ik ik die tot u spreekt juist deze morgen een plan uitgedacht nu alsjeblieft een plan van een mortier dat de tegenwoordige oorlogsregelen wegblaast
3619_10256_000495	mijn waarde heer daar slaat gij juist de spijker op de kop en legt de vinger op de enige kwetsbare plaats maar ik denk wel dat het schrander beleid der amerikanen er in zal voorzien
3619_10256_000496	uit voorzichtigheid liet barbicane de geheele lading niet in den omtrek van stone's hill opslaan hij liet ze bij pakken komen in zorgvuldig gesloten kisten het schietkatoen was verdeeld in pakken van tweehonderd vijftig kilo zoodat er achthonderd groote kardoezen waren
3619_10256_000497	men vond eerst een laag zwarte teelaarde negen duim dik die zeer gemakkelijk door te steken was daarna twee voet fijn zand dat zorgvuldig bewaard werd als bruikbaar bij het maken van de binnen vorm vervolgens witachtig leem veel gelijkende naar het mergel in engeland vier voet dik
3619_10256_000498	op de nachtvorstin op de blanke op de kuise op al wat de maan maar was en heette al die juichtonen al die leve's werden door de metalen wanden opwaarts gedragen en de menigte rondom stone's hill geschaard paarde haar kreten aan die der tien gasten
3619_10256_000499	wanneer een lichaam vrij naar de aarde valt legt het vijftien voet in de eerste seconde af en indien dit lichaam verplaatst was naar een afstand zo groot als die tussen de aarde en de maan zou die valhoogte in de eerste seconde slechts honderddrieënzeventig millimeter zijn dus zo weinig als niets
3619_10256_000500	vraagt iemand hoe men de hoogte der maanbergen kan meten dan is het antwoord dat daarvoor zelfs meer dan een methode is de lengte der schaduw die een van de zon blootgesteld voorwerp achter zich werpt hangt af van de hoogte der zon op de middag is de schaduw het kortst als de zon nabij de kimmen is het langst
3619_10256_000501	van de schepper de snelheid der electriciteit de snelheid van het licht de snelheid der sterren de snelheid der kometen de snelheid der planeten de snelheid harer wachters de snelheid van het geluid de snelheid van de wind maar van ons de snelheid der projectielen
3619_10256_000502	praatjes voor de vaak riep de onbekende uit neen geen praatjes zuivere wetenschap geput uit de wetten der beweging gij zijt een roekelooze gek
3619_10256_000503	onwillekeurig plaatst men zich de namen taxos tenedos milo karpathos voor de geest en zoekt met het oog het schip argo der belegeraars van troje of het vaartuig waarin ulysses zijn tochten aanving
3619_10256_000504	aan de sterrenwacht te cambridge het projectiel afgeschoten door de columbiad op stone's hill is de twaalfde december 's avonds te acht uur zevenenveertig minuten gezien bij het laatste kwartier der maan
3619_10256_000505	de lezer zal zich herinneren dat kapitein nicholl toen hij zich in de volksvergadering bij tampa town zoo vinnig tegenover barbicane uitliet beweerd had dat het projectiel als glas zou springen waarop michel ardan antwoordde dat men door middel van goed geplaatste vuurpijlen de kracht van den val zou breken
3619_10256_000506	en dat kan ik niet denken want men zou er dan toch wel ergens enig spoor van bemerkt hebben maar nergens er schiet dus niets over dan aan te nemen dat er levende wezens zijn zonder enige beweging
3619_10256_000507	wat nu vroeg barbicane wij kunnen het lijk hier niet houden en hoe komen wij er af er zit niets anders op meende nicholl dan het scharnier van een der kijkglazen even open te doen en de dode hond in de hemelruimte weg te werpen
3619_10256_000508	nikkel verklaarde ze kort en goed voor sneeuwvelden en vond er een nieuw bewijs in voor zijn beweren dat er lucht en water op de maan aanwezig zijn doch overigens geen spoor van leven alles even dood eenzaam en dor
3619_10256_000509	zelfs in de atlantische oceaan werd het lichtverschijnsel waargenomen en in meer dan een scheepsjournaal aangetekend het afgaan van de columbiad werd vergezeld door een wezenlijke aardbeving
3619_10256_000510	wat was er gebeurd vanwaar die zonderlinge opgewondenheid waarvan de gevolgen zo treurig hadden kunnen zijn een eenvoudige onbezonnenheid van michel ardan die gelukkig door nicholl nog tijdig kon verholpen worden
3619_10256_000511	om bij volle maan de waarnemingen te hervatten de dagbladen maakten er zich zo goed mogelijk af en vermaanden het publiek tot engelengeduld de achtste geen verandering in de toestand de negende geen verandering algemeen gemor
3619_10256_000512	op die afstand waren geene bijzonderheden met het ongewapend oog duidelijk te onderkennen het oog overzag de omtrekken der laagten die men ten onrechte zeeën noemt maar zonder er de natuur van te kunnen onderscheiden
3619_10256_000513	men meende dat het haar in haar baan zou storen en haar op aarde doen neder vallen en in dat geval was het best er niet aan te doen gelijk dan ook op enige realen na het geval was
3619_10256_000514	wij kennen slecht één zijde der maanschijf en er moge dan op de naar ons toegekeerde zijde weinig lucht zijn mogelijk is het aan den anderen kant anders de maan toch heeft door den invloed van de aantrekkingskracht der aarde den vorm van een ei aangenomen dat wij op de punt zien
3619_10256_000515	schmidt daarin gevolgd door beer en mädler meende te mogen vaststellen dat donkergrijs hier en daar vermengd met groen en bruin de voornaamste kleur is van die vlakten aan welke men vroeger de naam der zeeën gaf
3619_10256_000516	deze berg scheidt de karpathen van de apennijnen de belangrijkste bergketen der maan lopende ten oosten van de regenzee de hoogste spits verheft zich vijfenvijftighonderd meter boven de gemiddelde vlakte
3619_10256_000517	niet ver vandaar rees de ringberg short vijfduizend zeshonderd zesenveertig meter hoog michel ardan verzekerde stoutweg dat het een vesting was
3619_10256_000518	dezelfde dag werd het werk hervat men ging onmiddellijk over tot het uitnemen van de binnenvorm teneinde de ziel van het stuk te ledigen allerlei werktuigen werden ter hand genomen om het kanon uit te boren
3619_10256_000519	bovendien hebben wij slechts de aantrekkingskracht ter maan te overwinnen slechts achtduizend mijlen snelheid om op de aarde terug te vallen door de eenvoudige wet van zwaarte t is wel geweest sprak michel ardan zeer opgewonden geen gepraat meer over terugreis er is reeds te lang over gebabbeld
3619_10256_000520	zeker antwoordde nicholl en indien wij onze eerste snelheid van elf kilometer hadden behouden zouden we reeds honderd drie en veertig kilometer ver zijn dat is nu alles goed en wel mijne heren sprak de voorzitter maar een ding is nog niet opgehelderd waarom wij de knal van het afgaan van het schot niet gehoord hebben
3619_10256_000521	in omtrent vierentwintig uren merkte de kapitein aan dat wil zeggen vroeg michel ardan dat wil zeggen dat het half negen is antwoordde nicholl welnu zei michel ardan ik kan onmogelijk zelfs een schijn van reden vinden om niet ogenblikkelijk te ontbijten
3619_10256_000522	doch daar vele lichtstralen worden opgeslorpt door den dampkring besloot de gun club het instrument op een der hoogste bergen van de unie op te stellen ten einde zooveel te minder luchtlagen in het nadeel te hebben
3619_10256_000523	de lezer herinnert zich zeker dat de commissie in haar derde zitting besloten had de columbiad van ijzer te gieten als zijnde daartoe het allergeschiktste metaal
3619_10256_000524	maston had er verbazend veel schik in het herinnerde hem de monumenten te washington naar zijn oordeel was er nooit zelfs niet in griekenland iets zoo schoons geweest
3619_10256_000525	op de vierde november verenigde barbicane de opzieners en hoofden om zich en opende de eigenlijke werkzaamheden met de volgende toespraak gij kent allen mijne vrienden de reden voor welke ik u in dit woeste gedeelte van florida heb doen komen
3619_10256_000526	nabij de hercynische bergen die zich aan de rand der maan bevinden niet gelukkiger was hij ten aanzien van een andere bijzonderheid michel ardan zag lange witte strepen helder verlicht door de zon
3619_10256_000527	daar de drie vrienden niets anders te doen hadden zetten zij hunne waarnemingen voort doch van de voorwerpen op de maanoppervlakte konden zij nog weinig gewaar worden daar de zon er te steil op scheen
3619_10256_000528	zullen wij hem opzoeken t geschiedde en eindelijk vonden zij de voorzitter der gun club aan de voet van een boom zitten zoodra deze hen zag sprong hij op en riep uit gevonden
3619_10256_000529	het was in die tijd dat een zesendertigponder op driehonderd voet afstand dwars door zesendertig paarden en achtendertig man heen vloog dat allen bleven liggen man dood paard dood
3619_10256_000530	de hun bij het afschieten medegedeelde snelheid had nog het overwicht over de aantrekking der maan maar de baan van het projectiel bracht hen ongetwijfeld nader bij de maanschijf
3619_10256_000531	immers de natuur doet niets nutteloos en een zo uitnemend bewoonbare wereld moet noodzakelijk bewoond geweest zijn er zijn toch omstandigheden met het gehele wezen der maan ten nauwste verbonden die er naar mijn oordeel de ontwikkeling ener planten en dierenwereld hebben moeten beletten
3619_10256_000532	waar het de wachter des aardbols geldt heeft de gehele aardbol recht en plicht om mede te doen daarom geschiedde dan ook de uitnodiging zonder beperking aan allen in het algemeen en aan ieder in het bijzonder
3619_10256_000533	twee op de vraag hoe groot is de juiste afstand van de maan tot de aarde de maan beschrijft om de aarde geen cirkel maar een elliptische baan in een van welker brandpunten de aarde staat vandaar dat de afstand nu groter dan kleiner is
3619_10256_000534	er bestaan maankaarten die in juistheid voor de beste landkaarten niet behoeven te wijken de photographie heeft prachtige afbeeldingen van de maan gegeven in één woord men weet van de maan al wat de wiskundige wetenschappen de sterrenkunde de geologie de gezichtkunde er van kunnen leeren
3619_10256_000535	denkt u eens verenigingen waar de lucht verzadigd is van deze bezielende vloeistof tonelen waar de bestuurders haar op grote schaal nahouden welk een vuur welke geestdrift
3619_10256_000536	baltimore en philadelphia liggen nog al ver van elkaar tot dusver kon men moeilijk zeggen wie van beiden het onderspit gedolven had de onophoudelijke verbeteringen van het projectiel vergden het uiterste van de pantseringen
3619_10256_000537	maar zo al die reizen vruchten der verbeelding waren de laatste had tot schrijver iemand wiens naam in amerika zeer gevestigd is edgar poë leve poë klonk het door de zaal
3619_10256_000538	en vriend nicholl is overtuigd dat het naar den grond zal terugkomen zonder twijfel liet de kapitein zich hooren mooi ik michel ardan matig mij niet aan u tot elkander te brengen maar wel bij elkander gij gaat met mij mede dan weet gij waar wij blijven
3619_10256_000539	en vermetelen die durfde beweren dat de maan oorspronkelijk een komeet was geweest werd het zwijgen opgelegd door de doodeenvoudige maar alles afdoende opmerking dat de kometen bijna geheel uit dampkring bestaan terwijl de maan volstrekt geen dampkring heeft
3619_10256_000540	overigens niets dan de zwarte achtergrond der ruimte bezaaid met sterren die zich langzaam schenen te bewegen van betrekkelijke grootte waren zij niet merkbaar veranderd
3619_10256_000541	zulk een man was de passagier op de atlanta altijd opgewonden altijd opborrelend als het water in een ketel boven het vuur altijd in spanning niet over het geen hij in amerika kwam doen daar dacht hij niet eens aan maar tengevolge van zijn koortsachtig gestel
3619_10256_000542	ook had het iets onbegrijpelijks vervelends dat zij geen de minste beweging bemerkten het was zonder de geringste afwisselen de maan boven de zon onder hen het enige waaraan dan nog een weinig verandering te zien was bestond in het groter worden der maanschijf de gevolg en een blijk tevens van hun beweging in de richting van de maan
3619_10256_000543	drie dagen na de terugkomst der reizigers op de aarde was hun wedervaren tot in de kleinste bijzonderheden bekend niets ontbrak meer dan het zien van de helden dezer bovenmenschelijke onderneming
3619_10256_000544	het is overbodig te zeggen dat er die nacht van vijf op zes december geen van de drie een oog sloot al hun gedachten verenigden zich in die ene zien zij waren immers de vertegenwoordigers der aarde de verleden en tegenwoordige mensheid
3619_10256_000545	westelijk het rotsgebergte een keten van onmetelijke lengte die bij de straat van magelhaen aanvangt zich door geheel amerika slingert en eerst in de nabijheid der noordpool eindigt
3619_10256_000546	de ballistiek de ballistiek riep maston uit het ware dunkt mij het best de eerste zitting aan de lading te wijden meende de voorzitter de lading zei generaal morgan
3619_10256_000547	onze aarde bevond zich zeker nog in de gasvormige of vloeibare toestand toen de maan reeds in vaste stof was veranderd dat laat zich wel horen merkte nicholl aan
3619_10256_000548	ik zeg het niet om achteruit te krabbelen antwoordde nicholl maar ik herhaal mijn vraag hoe komen wij er van af ik weet het niet sprak barbicane doodbedaard
3619_10256_000549	men moest sterker pompen en andere werktuigen bezigen ten einde de bron te stoppen gelijk men een lek aan boord van een vaartuig stopt eindelijk was men die lastige besproeiing meester
3619_10256_000550	indien de stofhoeveelheid der aarde even groot ware als die der maan zou dat punt juist even ver van beiden gelegen hebben maar daar de stofhoeveelheid van de maan een bekend gedeelte van die der aarde bedraagt
3619_10256_000551	daar het gewicht van het projectiel evenredig is aan zijn grootte moet een van negen voet doorsnede nog verbazend zwaar zijn ja als het massief niet als het hol is zei barbicane
3619_10256_000552	volgens de opmerkingen van sommige sterrenkundigen is haar oppervlakte schoon ouder dan die der aarde jeugdiger gebleven men vindt daar geen wateren die de oorspronkelijke oneffenheden van den bodem van lieverlede afschuiven en één vlakte doen ontstaan
3619_10256_000553	het hemellichaam dat omloopt hetzij dan een wachter om een hoofdplaneet hetzij een planeet om een zon bevindt zich niet altijd op dezelfde afstand van het middelpunt der aantrekking in dit eerste geval de hoofdplaneet in het laatste de zon
3619_10256_000554	dat is een molensteen van het hart riep michel ardan uit zooals gij begont te dreigen dacht ik dat wij nauwelijks vijftig duizend jaar meer te leven hadden de beide anderen lachten hartelijk om dezen uitval
3619_10256_000555	de lange nacht dien zij waren ingetreden maakte het onderwerp uit van hun gesprek barbicane legde hun uit dat de nacht een paar weken zou duren de van ons afgekeerde zijde der maan zei hij ziet nimmer de aarde
3619_10256_000556	niets is afschuwelijker dan de persoonlijke vete in amerika gedurende welke de beide partijen elkander beloeren op hoeken en wegen en als wilde beesten elkander in het houtgewas aanvliegen
3619_10256_000557	waarom schreeuwde michel ardan hoog opspringende waarom om bezit van de maan te nemen in naam der verenigde staten om een veertigste staat aan de negenendertig toe te voegen
3619_10256_000558	ik kan u dus zeggen dat het kanon dahlgreen dat vijfduizend meter ver droeg aan het projectiel een snelheid gaf van vijfhonderd yard in de seconde het rodman stuk dat op het fort hamilton bij new-york beproefd werd schoot een projectiel van een halve ton gewicht met een snelheid van achthonderd yard in de seconde af
3619_10256_000559	en hoe dat dan door middel van de telescoop van longs piek gij weet hoe sterk hij de maan aanhaalt en gij weet ook dat men er voorwerpen van negen voet doorsnede op de maan doorzien kan welnu
3619_10256_000560	en nu de aantrekking der aarde met andere woorden het eigen gewicht van de bom wij weten dat dit gewicht vermindert in de vierkants evenredigheid tot de afstand de natuurkunde leert ons het volgende
3619_10256_000561	leve het projectiel juichten de overigen hem na nu ter zake verzocht de voorzitter het is de vraag hoe aan een projectiel een snelheid van twaalfduizend yard in een seconde te geven
3619_10256_000562	overigens merkte michel ardan aan is een vlakte geschikter om neder te dalen dan een berg een maanbewoner zou het niet treffen indien hij de aarde bereikte op de montblanc of het himalaya gebergte
3619_10256_000563	ik mag de lezer niet ophouden met een aardrijkskundige beschrijving van florida het is alleen nodig te zeggen dat dit terrein een allergunstigste indruk op de voorzitter der gun club maakte uit hoofde van de glooiing des bodems
3619_10256_000564	bedenkt dus dat ik slechts zevenennegentig uren onderweg ben gij meent misschien dat de maan ver van de aarde is en dat men zich wel tweemaal mag bedenken eer men de reis waagt maar wat zoudt gij dan wel zeggen van een reis naar neptunus die zeshonderd miljoen mijlen van de zon af is
3619_10256_000565	enige minuten voor het middaguur begonnen de eerste droppeltjes metaal uit te sijpelen de ontvangbakken raakten langzamerhand gevuld en toen het ijzer volkomen vloeibaar was hield men het enige ogenblikken in rust teneinde het verwijderen van vreemde omstandigheden gemakkelijker te maken
3619_10256_000566	weet gij dat zeker vroeg barbican ja een armstrong kanon eist twee en dertig kilo om een projectiel van vierhonderd kilo een rookmanstuk tachtig om een kogel van een halve ton zes mijlen ver te schieten op deze cijfers kan men aan
3619_10256_000567	dat kan niet antwoordde barbicane want op de maan zijn geen seizoenen zo is het ook de as der maan heeft een zo onbeduidende helling op het vlak harer loopbaan dat op iedere breedte de zon er altijd even hoog staat
3619_10256_000568	barbicane had ook enige kompassen medegenomen zij waren insgelijks volkomen in orde men begrijpt dat onder de bestaande omstandigheden de naald werkeloos was trouwens op de afstand die het projectiel van de aarde had kon de magnetische pool geen merkbare werking uitoefenen op het kompas
3619_10256_000569	niemand werd dus binnen de omheining toegelaten met uitzondering van een commissie uit de leden der gun club daartoe overgekomen zij bestond uit den vrolijke bilsby tom hunter kolonel blomsberry majoor elphiston generaal morgan en nog enige anderen
3619_10256_000570	te meer kwam men er toe de gehele ardan en het gehele bericht uit te lachen doch daar waren er ook die de zaak anders inzagen noemde men het een dwaasheid hoe menigmaal was het niet gebeurd dat heden waarheid bleek wat gisteren dolheid heette
3619_10256_000571	doch wij zullen al die huizen niet opnoemen en alleen iets van den uitslag zeggen waarbij wij dan de kantoren van inschrijving tegelijk kunnen opgeven drie dagen na het verschijnen der oproeping waren er in de verschillende steden der unie vier miljoen dollar gestort
3619_10256_000572	dan zal voegde nicholl er bij al wat wij buiten het projectiel werpen ons op onze reis naar de maan blijven vergezellen ezels die wij zijn riep michel ardan uit
3619_10256_000573	het noorden voor zich te hebben en daar zij nu de maan beschouwende het noorden achter zich hebben ligt ook het oosten links van hen het westen rechts voor waarnemers op het zuiderhalfrond bijvoorbeeld patagonië zou het westelijk gedeelte der maan juist aan hunne rechter
3619_10256_000574	op den bodem der golf van mexico vroeg michel ardan och kom riep barbicane uit zij konden er niets van zeggen of het projectiel stil lag of in beweging was konden zij alleen weten door gemeenschap met de buitenwereld het was gissen meer niet
3619_10256_000575	alle stoommachines waren verwijderd en een uur in de omtrek alle vuren uitgedoofd men had reeds moeite genoeg het schietkatoen te beveiligen tegen de zonnewarmte zelfs in november ook arbeidde men bij voorkeur des nachts bij een kunstlicht vervaardigd door de toestellen van ruhmkorff
3619_10256_000576	toch wilde maston van geen opbreken horen hij verkoos de plaats niet te verlaten zonder althans het graf zijner vrienden te hebben gevonden maar de commandant blomsberry kon het niet langer volhouden in spijt van al de vertogen door de secretaris der gun club ingebracht gaf hij last om te vertrekken
3619_10256_000577	onze persoonlijke waarnemingen hebben mij in die mening versterkt ik ben volkomen overtuigd dat de maan eenmaal bewoond is geweest door mensen als wij zijn dat zij een dierenwereld gehad heeft gelijk aan de aardse
3619_10256_000578	maar bij al deze reusachtige afmetingen is de vergroting toch niet meer dan een zesduizendmalige en deze laat slechts die voorwerpen waarnemen welke zestig voet doorsnede hebben kleinere zouden bijzonder kenbaar moeten zijn
3619_10256_000579	en bij deze gelegenheid verhaalde barbicane aan zijn vrienden de zonderlinge mening van keppler aangaande de oorsprong dier ringgebergten volgens deze beroemde sterrenkundige zijn zij door de handen van maanbewoners gegraven met welk doel vroeg nicholl
3619_10256_000580	na drieëntwintig september werd het terrein voor het publiek geopend en de toevloed van nieuwsgierigen was verbazend reisgelegenheden bij menigte werden in dienst gesteld
3619_10256_000581	daar zit het hem juist merkte de majoor aan wij verkrijgen die kracht ging barbicane voort door acht te geven op de lengte van het stuk en de hoeveelheid kruit daarom eerst over de afmeting van het stuk
3619_10256_000582	barbicane legde dit alles aan zijne tochtgenoten uit het wekte ten hoogste hun aandacht maar hoe zouden zij te weten komen of het projectiel dat gewichtig punt bereikt had
3619_10256_000583	na deze arbeid togen de gravers opnieuw aan het werk om de rots onder de schijf weg te hakken de schijf zelve onderschragende zodra zij twee voet gevorderd waren werden de stutten achtereenvolgens weggenomen
3619_10256_000584	overeenkomende met de tijd die zij besteedt om voort te rukken van het punt waar zij zich bevindt op het ogenblik van afschieten tot dat waarop het projectiel haar bereikt
3619_10256_000585	in zulke gevallen moet ieder van hen jaloers zijn op die verwonderlijke hoedanigheden van nature eigen aan de indianen der prairiën hun snelle bevatting hun schrandere list hun ruiken van de voetstappen hunner vijanden
3619_10256_000586	plotseling werd hij van die man gescheiden opeens namen honderden armen de tribune op en de voorzitter der gun club benevens michel ardan werden in zegepraal rondgedragen evenals bij de oude de held op een schild
3619_10256_000587	wij zijn hier om te spreken over de maan niet over de aarde gij hebt gelijk mijnheer antwoordde michel ardan wij zijn van ons onderwerp afgeraakt en zullen tot de maan terugkeeren
3619_10256_000588	maar tot dusver heeft men nog nooit een onmiddellijk gemeenschap met haar geopend algemene stilte gespannen aandacht
3619_10256_000589	terwijl de dagbladen door allerlei kwinkslagen de aandacht op de wachter onzer aarde gevestigd hielden en wel zo gevestigd hielden dat de maan astronomisch geologisch politisch moralisch socialistisch en nog meer istisch bekeken was terwijl de gun club zich voorbereidde om de proef op al die sommen te leveren
3619_10256_000590	toen het licht brandde zag michel ardan zijn reisgenoten voor dood liggen nicholl bovenop barbicane hij schudde nicholl eens goed heen en weer die zodra hij de ogen opsloeg hem met zijn gewone koelbloedigheid de hand drukte en barbicane vroeg hij
3619_10256_000591	en toch gold het alleen de vraag om haar een projectiel toe te zenden een zeer grove wijze van kennismaking zelfs met een wachter maar dat is zo het gebruik bij beschaafde
3619_10256_000592	er was een grote beweging aan boord van de susquehanna officieren en matrozen vergaten het vreselijk gevaar dat zij hadden gelopen verbrijzeld en naar de zeebodem meegesleurd te worden zij dachten alleen aan het einde der hachelijke reis
3619_10256_000593	bij proefnemingen was hij onbetaalbaar hij was iemand van middelbare lengte en wat in de gun club een zeldzaamheid was ongeschonden van lijf en leden
3619_10256_000594	de redding van barbicane nicholl en michel ardan werd nog meer de algemene zaak der mensheid beschouwd als vroeger het gieten en afvuren van de columbiad inzonderheid overal waar men ingeschreven had tot het dragen der kosten liet men zich ijverig aan het lot der reizigers gelegen liggen
3619_10256_000595	goed geredeneerd sprak nicholl wij moeten dus geduld oefenen hernam barbicane wij zullen onzerzijds alles doen wat in ons vermogen is en dan durf ik wel hopen dat wij na zovele teleurstellingen toch ons oogmerk zullen bereiken
3619_10256_000596	en waar nu de telescoop geplaatst op een hoge berg maar die zijn er niet veel in de verenigde staten men heeft er slechts twee bergketenen die de naam verdienen
3619_10256_000597	ver genoeg om te weten dat beer en mädler sterrenkundigen die zeer hun werk van de maan hebben gemaakt daaromtrent ook bepaald van hetzelfde gevoelen zijn michel ardan was niet uit het veld geslagen
3619_10256_000598	aan de andere kant de maan onbeweeglijk stil staande te spiegelen te midden van talrijke sterren voorts een vrij grote ronde vlek met een zilverachtige franje omzet het was de aarde
3619_10256_000599	uitstekende zorg te hebben gedragen einde van hoofdstuk twaalf
3619_10256_000600	maar daar kwam barbicane tevoorschijn met z'n projectielen van driehonderd kilo ze brachten de kapitein tot zwijgen schoon met slechts matige snelheid geschoten boorden zij door de eerste platen heen ja deden ze in stukken en brokken vaneensplijten
3619_10256_000601	de mond was fijnbesneden voorts tekende zijn gehele persoonlijkheid kracht en vastheid eer gesmeed dan gegoten om een zijner technische uitdrukkingen over te nemen
3619_10256_000602	verbeeldt u eens zeide hij dat een onzere bezweken ware dan zou zijn lijk daar ook zweven als beschuldiger van onze wel wat roekeloze onderneming dat zou jammer geweest zijn meende nicholl
3619_10256_000603	terwijl michel ardan aldus babbelde hadden de anderen ook nog het een en ander te doen de chronometer van nicholl wees tien uur twintig toen de reizigers goed en wel binnen waren nog zevenentwintig minuten blijven wij op de aarde zei barbicane den chronometer raadplegend
3619_10256_000604	maar ik begrijp niet waardoor het projectiel zou hebben kunnen gestuit worden zei barbicane t is maar een onderstelling antwoordde michel ardan een onmogelijke meende barbicane namelijk indien de snelheid zelf niet weggevallen ware maar die snelheid moest langzamerhand afnemen en zou niet plotseling gestuit zijn
3619_10256_000605	als ik mij niet vergis zal het ontmoeten van dat maantje ons een middel aan de hand geven om te bepalen wààr wij in de wijde wereld zijn hoe dat vroeg michel ardan omdat men weet hoever die wachter van de aarde verwijderd is achtduizend honderdveertig kilometers
3619_10256_000606	maar d'r zijn slechts ringvormige eclipsen in welke de aarde bij wijze van een vuurscherm voor de zon geplaatst is en slechts een klein gedeelte van de zonneschijf bedekt
3619_10256_000607	gij weet dat de kijkers een zeer hoge graad van volkomenheid bereikt hebben er bestaan kijkers met een zesduizend malige vergroting sterk genoeg om de maan te doen verschijnen als op een afstand van honderdzestig kilometer op die afstand moeten voorwerpen van zestig voet afmeting duidelijk zichtbaar zijn
3619_10256_000608	hun adem moest het glas ontdooid houden doch hun uitkijken was niet vruchteloos want na een half uurtje zagen zij op de donkere maanschijf heldere lichtstippen die barbicane aanstonds verklaarde als bergtoppen reeds door de zon verlicht terwijl de dalen nog in diepe nacht bedolven lagen
3619_10256_000609	wat ik jammer vind antwoordde michel ardan is dat ik geen wandeling buiten ons kamertje doen kan wat zou het prettig zijn zo los en vrij in de hemelruimte rond te zweven en zich te baden in de zuivere zonnestralen
3619_10256_000610	dienzelfden avond keerden zij naar tampa town terug de ingenieur murchison reisde met de tampico naar new-orleans terug hij moest een geheel leger werklieden aanwerven en het grootste gedeelte van het materiëel aanvoeren
3619_10256_000611	eindelijk werd besloten dat men zich zou bepalen tot twee honden een vervaarlijke grote en sterke newfoundlander benevens een teef als uitmuntende jachthonden
3619_10256_000612	de kuil moet voet derhalve zestig voed wijd en negenhonderd voet diep zijn dit groote werk moet in acht maanden voltooid wezen je hebt dus twee millioen vijf honderd drie en veertig duizend vierhonderste kuub grond uit te graven in twee honderd vijftig dagen
3619_10256_000613	het middel om ons met een hemellichaam in betrekking te stellen is eenvoudig gemakkelijk zeker onfeilbaar t is het onderwerp van mijn verhandeling ontelbare bravo's en ontelbare uitroepingen stilte luistert klonken door de zaal
3619_10256_000614	oostenrijk maakte het voor zijn geldelijke verwarringen nog zeer goed een algemene inschrijving bracht tweehonderdzestien duizend florijnen op die zeer welkom waren
3619_10256_000615	welk geval vroeg barbicane levendig dat door de een of andere oorzaak het stuk niet afgeschoten is en wij nog goed en wel op de bodem van de columbiad zitten dat zou wat moois zijn riep michel ardan uit hebben we dan het schot niet gehad niet voor dood gelegen en barbicanes schouder dan
3619_10256_000616	wij hebben reeds verhaald dat het projectiel zijn richting nam naar het noordelijk halfrond der maan de reizigers waren een heel eind verwijderd van het punt waar zij hadden moeten aanlanden indien zij geen stoornis in de juiste richting hadden ondervonden
3619_10256_000617	de telescoop is anders ingericht aan de naar het voorwerp gekeerde zijde is hij open de van het voorwerp komende lichtstralen vallen op een holle spiegel in de buis zij worden weerkaatst naar een kleinere spiegel in welke zij door het oculair kunnen worden waargenomen
3619_10256_000618	barbicane deed hen opmerken dat al maken die lange dagen en nachten in den tegenwoordigen toestand der maan haar nu onbewoonbaar dit vroeger toch het geval niet geweest is de dampkring omsloot de maan met een vochtigen mantel
3619_10256_000619	de luchtsoort onbemerkbaar voor gezicht smaak en reuk onontbeerlijk voor het leven maar gevaarlijk in onvermengde toestand was door een achteloosheid van michel ardan losgelaten hij had verzuimd de kraan toe te draaien
3619_10256_000620	maar hun slaap kon noch langdurig noch gerust zijn er ging te veel om in de geest van die drie mannen en enige uren later tegen zeven uur in de morgen waren alle drie gelijktijdig op de been
3619_10256_000621	hoe laat is het vroeg barbicane drie uur antwoordde nicholl wat vliegt de tijd toch om merkte michel ardan op in het gesprek met zulke geleerden als gij zijt waarachtig ik leer veel
3619_10256_000622	niet vijfduizend maal zoveel kunnen kosten de achtste oktober werd een overeenkomst aangegaan met de gieterij der firma goldspring bij new york die in de oorlog aan parrott zijn beste kanonnen geleverd had
3619_10256_000623	elk zijn beurt antwoordde michel ardan bedaard ik ben met u begonnen omdat gij bovenop laagt nu is het barbicane's beurt met hun beiden legden zij de voorzitter der gun club op de divan
3619_10256_000624	indien de snelheid van het projectiel buiten rekening bleef moest het dat punt bereiken met een snelheid insgelijks aan nul daar het allen maatstaf van zwaarte miste en zoo ook alles wat het bevatte
3619_10256_000625	niemand kon daarvan iets zeggen blijkbaar waren al hun hulpmiddelen uitgeput meer dan twintigduizend voet onder de oppervlakte van de oceaan lag hun kerker en die metalen kerker spotte met alle mogelijke pogingen der gevangenen
3619_10256_000626	impey barbicane was een veertiger bedaard zelfs koud streng een heldere kop zo nauwkeurig als het beste uurwerk onwrikbaar van karakter
3619_10256_000627	tot dusver had men de kleinste bijzonderheden dagelijks medegedeeld in de dagbladen men verslond ze met begeerlijke blikken maar t stond te vrezen dat daaraan een einde zou komen en ieder duchtte dat het ogenblik nabij was waarin niets meer over de zaak te schrijven zou vallen
3619_10256_000628	bij de gregoriaanse telescoop heeft een der groote spiegels een opening in het midden waardoor het oculair gemeenschap heeft met de kleine spiegel bij de newtoniaanse bevindt zich het kijkertje met het oculair op zijde nabij de kleine spiegel en in de allergrootste telescopen zoals de reusachtige van herschel en lord rosse
3619_10256_000629	aldus ook de gun club drie maanden na haar oprichting telde ze achttienhonderd drieëndertig werkende een dertigduizend vijfhonderdvijfenzestig corresponderende leden
3619_10256_000630	barbicane had berekend dat zij zouden nederkomen op het noordelijk halfrond juist waar de bergen schaars maar de vlakten uitgestrekt zijn die omstandigheid was zeer gunstig indien gelijk zij dachten de maanlucht alleen in de laagten opeengehoopt was
3619_10256_000631	tot dat tijdstip moest men geduld oefenen terwijl het ook zeer moeielijk zou zijn een betrekkelijk zoo klein voorwerp waar te nemen zoolang het onderweg was de vierde december kon de kans bestaan des avonds van acht tot twaalf uur het projectiel te volgen daar het zich toen als een zwart vlekje op de heldere maanschijf moest vertoonen
3619_10256_000632	een kromme lijn van de tweede rang zij ontstaat indien men een rechte kegel doorsnijdt evenwijdig aan een der zijden dus de kromme lijn die een bom beschrijft als zij uit het mortier geschoten is merkte nicholl aan precies
3619_10256_000633	waarom dan ook maar de noorwegers houden er niet van hun geld naar zweden te zenden pruisen inschrijving bij mendelssohn te berlijn toonde zijn hoge goedkeuring van het plan door tweehonderdvijftig duizend thaler te zenden
3619_10256_000634	de maan heet in haar naasten stand ten opzichte van de aarde in haar perigeum in haar apogeum het verst van ons te staan indien men dus deze sterrenkundige uitdrukkingen zou willen overbrengen op de standen van het projectiel
3619_10256_000635	als wanneer de schaduwen van west naar oost lopen een dergelijke donkere kleur is zeldzaam op de maanoppervlakte men heeft haar nog alleen waargenomen in de krater van den ringberg endymion
3619_10256_000636	wat scheelt eraan vroeg michel ardan wat er aan scheelt op vermindering van de eigenlijke snelheid door den tegenstand der lucht en de daardoor veroorzaakte wrijving is niet gerekend de eigenlijke snelheid moet zijn zestienduizend vijfhonderd vijfenzeventig meter antwoordde nicholl
3619_10256_000637	het zou ten dele voor die planeetbewoners veel gemakkelijker zijn wegens de meerdere nabijheid dier wachters bij hun hoofdplaneet indien daarom jupiter saturnus uranus door redelijke wezens bewoond worden kunnen zij enkele hunner wachters gemakkelijk waarnemen
3619_10256_000638	de aantrekking merkte hij op is er zo aanzienlijk dat een voorwerp op de aarde zeventig kilo wegende achtien honderd negentien kilo op de zon zou halen
3619_10256_000639	de zaak vond bijval en wel op echte amerikaanse wijze als namelijk een burger der verenigde staten een denkbeeld in de hersenen voelt opkomen zoekt hij een medeburger die er mee instemt er zijn dus aanstonds een voorzitter en een secretaris
3619_10256_000640	wanneer een ster door de maan bedekt wordt heeft men als zij nabij de maan gekomen is nog nooit gezien dat haar stralen enige flectie ondergingen de maan vertoont dus geen spoor van dampkring
3619_10256_000641	kapitein nicholl was niet de eenige die het barbicane en de gun club moeilijk maakte de vraag werd opgeworpen welke staat der unie de eer zou genieten het grootsche ontwerp uit te voeren
3619_10256_000642	het is waar die vuurpijlen moesten in het luchtledige afgaan maar het ontbrak hun niet aan zuurstof waarvan zij zichzelven voorzagen zo branden ook de vulkanen op de maan hoewel er geen dampkring is
3619_10256_000643	de integraalrekening antwoordde barbicane zeer ernstig is het tegendeel van de differentiaalrekening zeer verplicht bij dit woord boog michel ardan nogmaals door die berekening zoekt men eindige grootheden tussen welke het verschil bekend is
3619_10256_000644	deze metingen en berekeningen hebben een zo grote juistheid dat de hoogte van een menigte maanbergen met veel groter nauwkeurigheid bekend is dan die van de vele bergtoppen op onze aarde zelve
3619_10256_000645	nam een grogje van onberispelijke samenstelling en legde zich in zijn kooi niet zonder zijn jongen geprezen te hebben over het opmaken van zijn kooigoed weldra lag hij in diepen slaap
3619_10256_000646	national history of east and west florida van roman en territory of florida van william en andere werken over florida werden als vet verkocht de ene nieuwe druk moest na de andere het licht zien
3619_10256_000647	hieruit kan men oordelen over de geweldige uitbarsting als dit gas zich met de vierhonderdmalige omvang uitzet de leden der commissie waren hiermede volkomen bekend barbicane gaf het woord aan majoor elphiston die gedurende de oorlog directeur van het kruit geweest was
3619_10256_000648	hoewel dus een kijker de voorwerpen meer verlicht vertoont en dit is voor maanwaarnemingen onwaardeerbaar daar zij enkel een teruggekaatst licht bezit ging men toch over tot de telescoop die sterkere vergroting toelaat
3619_10256_000649	michel ardan maakte de opmerking dat op de maan dankzij de hitte der zon voorzeker de edelste wijnen moeten gewonnen worden altoos indien er wijnbergen waren ten einde te kunnen vergelijken had hij genoegzamen voorraad van de beste merken medegenomen
3619_10256_000650	de drie gebroeders kregen vaak en besloten zich te ruste te leggen nauwelijks echter hadden zij de slaap gevat of barbicane maakte de anderen wakker met een luide schreeuw ik heb het gevonden ik heb het gevonden
3619_10256_000651	verloor zei kapitein nicholl terwijl hij de voorzitter barbicane drieduizend dollar overhandigde barbicane wilde dat geld niet uit de handen van een reisgenoot ontvangen maar nicholl stond er op aan al zijn verplichtingen te voldoen alvorens hij de aarde verliet
3619_10256_000652	men vroeg of de maan een afgewerkte wereld was of zij geen veranderingen meer onderging of zij naar de aarde geleek toen deze nog geen dampkring had hoe het gesteld was op de helft die steeds van de aarde is afgekeerd
3619_10256_000653	bespottelijk vond maston zo denk ik er ook over antwoordde barbicane en daarom denk ik deze lengte viervoudig te nemen en een stuk te vervaardigen van negenhonderd voet
3619_10256_000654	op dat ogenblik zou de ijverige secretaris der club ongetwijfeld op zijn post op het rotsgebergte wezen indien hij het projectiel op de spiegel van zijn reusachtige telescoop ontwaarde wat zou hij dan wel denken
3619_10256_000655	schoon juist niet ridderlijk van geest was hij een stout ondernemer maar het praktische stond bij hem op de voorgrond van top tot teen was hij een man uit nieuw engeland volbloed noordelijke onverzoenlijk vijand van de zuidelijken een echte zoon der rondhoofden
3619_10256_000656	het was om wanhopig te worden men dacht aan niets dan aan de ongelukkigen die nu zesentwintig dagen in het projectiel opgesloten zaten misschien werden zij in deze ogenblikken aangegrepen door de eerste aanvallen van verstikking indien zij tot hiertoe waren ontsnapt aan de gevaren van hun val
3619_10256_000657	de maan daarentegen schitterde in vollen glans te midden van ontelbare sterren de voorwerpen op haar oppervlakte begonnen door den afstand onduidelijker te worden de tycho prijkte als een zon op de prachtige schijf
3619_10256_000658	de anderen brachten er niets tegen in de voorsteller had in een ogenblik de maaltijd gereed maar men at om te eten en er was geen animo het was zo leegdonker het was alsof zij alleen in het heelal waren
3619_10256_000659	het projectiel heeft de maan niet bereikt het is er nabij gekomen nabij genoeg om onder de aantrekkingskracht der maan te geraken de rechtlijnige beweging is veranderd in een kringvormige zodat het projectiel een elliptische baan om de maan beschrijft en een wachter is geworden van de wachter der aarde
3619_10256_000660	het in dienst nemen van de werklieden hun loon en de nodige onkosten kwam voor rekening der firma goldspring deze overeenkomst werd in dubbel opgemaakt en onder goedkeuring van het daarin vervatte getekend ter eene zijde door i barbicane
3619_10256_000661	en de lucht om onderweg in te ademen langs scheikundige weg zal ik lucht maken maar uw val op de maan gesteld dat ge er immer komt de val zal slechts één zesde der kracht van een val op de aarde hebben aangezien de zwaarte op de maan zesmaal geringer is
3619_10256_000662	om licht in het projectiel te hebben en te kunnen uitzien waren in de wand vier dikke glazen lenzen vastgezet twee op zijde een boven en een beneden
3619_10256_000663	hij noodigt de leden dus dringend uit de bijeenkomst met hunne tegenwoordigheid te willen vereeren de voorzitter voornoemd impey barbicane einde van hoofdstuk een
3619_10256_000664	bijna op hetzelfde ogenblik waarop de secretaris van het departement der marine en de onderdirecteur der sterrenwacht te cambridge het telegram uit san francisco ontvingen beleefde maston het vreeslijkst ogenblik van zijn gehele leven waarin hij misschien nog zekerder zijn leven had ingeschoten dan bij het springen van zijn vermaard kanon
3619_10256_000665	een belangrijk besluit door de ingenieur murchison in overleg met de voorzitter barbicane genomen leidde nog tot bespoediging van het werk een der artikelen van de overeenkomst hield in dat de columbiad zou omzet worden met banden van smeedijzer
3619_10256_000666	maar hij is van alle de geregeldste en levert een krachtig bewijs dat het tegenwoordig voorkomen der maanoppervlakte door vulkanische werking is ontstaan
3619_10256_000667	zeker maar wij moeten nog enige voorzorgen nemen tegen de eersten schok wij hebben immers watervlakken met schutsels die aan stukken springen om de schok te breken ik hoop er het beste van mompelde barbicane hopen riep michel ardan uit hopen de grappenmaker is er niet eens zeker van
3619_10256_000668	twee minuten later zagen zij de vuurbol op de vreeselijkste wijze uiteenspatten maar zij hoorden niets want in de ledige ruimte kon zich het geluid niet voortplanten daar het geluid niets is dan een verplaatsing van luchtlagen
3619_10256_000669	thans was de beurt aan de instrumenten thermometers en barometers waren ongedeerd gebleven behalve één thermometertje waarvan de buis gebroken was een uitmuntende ronde barometer werd aan den wand opgehangen
3619_10256_000670	met dat al werd de nieuwsgierigheid der toegestroomde scharen slechts ten dele bevredigd velen hadden gehoopt op het gieten maar zij kregen niets dan rookwolken te zien
3619_10256_000671	wanneer dat aposelenium eenmaal zou bereikt zijn met toenemende snelheid naar het naaste punt bij de maan het periselenium terug te keren en indien nu het aposelenium punt samenviel met het meermalen door ons genoemde nulpunt
3619_10256_000672	van tijd tot tijd klom hij langs krammen in de wand geslagen naar dat wijkplaatsje om er te schikken en in enige geheimzinnige doosjes te snuffelen waarbij hij zo vals mogelijk een frans liedje zong
3619_10256_000673	op dat ogenblik zeventien minuten voor enen stond luitenant bronsfield gereed om naar zijn hut te gaan toen zijn aandacht werd getrokken door een onverwacht gesis in de verte zijn kameraden en hij zelf dachten eerst dat dit geluid veroorzaakt werd door ontsnappen van stoom maar bij nader opmerken werden zij gewaar dat het heel ver uit de lucht kwam
3619_10256_000674	de rol door deze ridderlijke europeaan gespeeld zijn onverwacht voorstel om de knoop door te hakken de gelijktijdige toestemming der beide kampioenen de overwinning behaald op het maangebied door frankrijk en de verenigde staten
3619_10256_000675	maar daar kwam de maanexpeditie nu klom de afgunst van nicholl ten top zijn vijand werd toegejuicht over het stoutste projectiel denkbeeld ooit in enig brein opgekomen
3619_10256_000676	al die onderstellingen mag men vergeven aan waarnemers die de maan van de aarde bespieden maar barbicane wilde er zich niet mede tevreden stellen en daar hij bespeurde dat het projectiel met eenparige snelheid de maanschijf naderde
3619_10256_000677	bijvoorbeeld zijn medeleden maar men kon even goed de niagara afdammen hij moest dus dat plan opgeven en zijn nieuwe vriend aan de openbaarheid prijs geven de nieuwe zaal der beurs te tampa town werd hoe ruim ook ontoereikend geoordeeld want het liet zich aanzien dat het een ontelbare menigte zijn zou
3619_10256_000678	dat men het met de kijkers nog niet verder heeft gebracht vindt daarin zijn reden dat met de verhooging van de vergrootingskracht de helderheid vermindert de maan die geen eigen licht heeft maar als een spiegel het zonlicht terugkaatst bezit te weinig lichtsterkte om meer vergrooting toe te laten
3619_10256_000679	een moeilijke vraag heette het mijn waarde voorzitter bedrieg ik mij echter niet dan zijn mannen als plutarchus swedenborg bernardin de sint pierre benevens vele andere van oordeel dat uw vraag met ja moet beantwoord worden op het standpunt van natuurwetenschap zou ik mij aan hunne zijde schuiven
3619_10256_000680	welk een prachtig gezicht riep michel ardan uit ik kan mij niet voorstellen dat er een schoner zijn kan wat zult ge dan wel zeggen antwoordde barbicane indien onze tocht naar het zuiderhalfrond heenleidt welnu dan zal ik zeggen dat het nog schoner is antwoordde michel ardan
3619_10256_000681	naar de gedaante geleek het wel een dier torens die de ridders der middeleeuwen als reusachtige peperbussen op de hoeken hunner kastelen plaatsten slechts werpgeschut en weerhaan ontbraken eraan
3619_10256_000682	belfast tal van vragen vloeiden voort uit dit onverwacht bericht tal van geheimen werden aan de wetenschap ter ontraadseling voorgelegd zo zou dan dank zij de moed en de zelfopoffering van drie mannen deze onderneming een projectiel naar de maan af te schieten
3619_10256_000683	naar hun schatting scheidde hen nog een kleine duizend meter van de maan maar de omstandigheden brachten mede dat zij zich verder van haar verwijderd konden rekenen dan waarnemers op de aarde gewapend met hunne sterke kijkers
3619_10256_000684	aan barbicane was hoog met het projectiel ingenomen maar michel ardan had wel wat meer kunst er aan ten koste gelegd willen zien het was vond hij uitwendig te glad te kaal lofwerk en dergelijke zou meende hij gunstiger indruk op de maanbewoners maken
3619_10256_000685	tot vergoeding hadden zij het prachtig gezicht op de sterrenhemel waar ontelbare sterren niet fonkelden want dat schitteren is een gevolg van de werking der lucht wier lagen ongelijk van dichtheid en verwarming de sterren als in een trillende beweging doorschijnen
3619_10256_000686	barbicane gaf op deze laatste aanmerking geen acht althans hij vervolgde alles samengenomen schijnt het dat indien al de stukken aan draagverte gewonnen hebben de projectielen aan zwaarte hebben verloren
3619_10256_000687	ten laatste echter won florida het pleit en daarmede waren nevens de astronomische en mechanische moeilijkheden ook de topografische uit den weg geruimd nu was de financiële kwestie aan de orde het vraagstuk dat zij stelde was zeer eenvoudig en duidelijk hoe aan het voor de uitvoering van het plan benodigde geld te komen
3619_10256_000688	men stelde zich dan voor hoe groot hun vreugde was toen na enige dagen wachtens in den nacht van december het voertuig dat hun vrienden bevatte zich aan hun blikken vertoonde
3619_10256_000689	de dagbladen namen bovendien de moeite om het publiek in te lichten aangaande allerlei bijzonderheden betrekking hebbende op de maan en hare loop alles wel sprak een heer met eerbiedwekkende lichaamsomvang
3619_10256_000690	projectielen en pantsers waren onophoudelijk in de weer om elkander de loef af te steken telkens werd het ene grooter en krachtiger maar telkens ook het andere dikker en ondoordringbaarder
3619_10256_000691	eenvoudig deze diepte te verdriedubbelen maar op tienmaal meer wijdte waardoor het uitgraven veel gemakkelijker werd er was dan ook geen opziener en geen werkman die aan de goede uitslag twijfelde
3619_10256_000692	en is het niet blijkbaar dat dit alles na enige jaren door nog groter snelheden overtroffen zal worden waarschijnlijk met behulp van het licht en de elektriciteit niemand sprak het tegen
3619_10256_000693	en leidde daaruit af dat zij reeds ruim vijftig duizend mijlen hadden afgelegd zij waren dus het punt voorbij waar het projectiel had moeten ophouden voort te schieten de anderen stemden daarmede in en allen begrepen nu te kunnen gaan ontbijten hetgeen geschiedde
3619_10256_000694	reeds in de vroege morgen bedekte een onafzienbare menigte de gehele omtrek ieder kwartier bracht de spoortrein andere nieuwsgierigen ja men meent dat op die merkwaardige dag negen miljoen toeschouwers de grond van florida betraden
3619_10256_000695	met uitzondering van de tycho op het zuiderhalfrond maakt copernicus het belangrijkste gedeelte der maanschijf uit hij staat alleen gelijk een reusachtige vuurtoren op dat gedeelte der nevelenzee dat grenst aan den storm en oceaan en verspreidt dus zijn schitterende stralen over de beide vlakten
3619_10256_000696	een koorddanser wien de meest halsbrekende toeren de liefste waren een phaëton die de kar der zon mende een icarus met waarloze vleugels
3619_10256_000697	het was een prachtige natuur vruchtbaar bovenmate maar barbicane zag daar alleen dit van dat die vruchtbaarheid hem zo bijzonder niet aanstond want deze was hem een kenteken van vochtige grond en hij zocht allereerst naar droog terrein
3619_10256_000698	inmiddels bewoog zich de tribune stadwaarts op de schouders wiegelend als een boot op het water te midden van ontelbare hoeden als golven bewogen nu en dan stampte en slingerde het vaartuigje wel wat doch de beide passagiers stonden stevig en ze bereikten gelukkig de haven van tampa town
3619_10256_000699	zijn ringwal heeft een middellijn van ruim negenduizend meter met het gewapend oog ontdekten zij de overblijfselen van lagen veroorzaakt door achtervolgende uitbarstingen terwijl de omtrek bezaaid scheen met vulkanische brokken van welke sommige nog binnen de omvang van de krater lagen
3619_10256_000700	dit deed men volgens de raad van barbicane met alle mogelijke voorzichtigheid want er mocht geen aasje lucht te loor gaan alles geschiedde dan ook dankzij mede de kracht der veren en de goede werking der scharnieren zo vlug dat men er niet het minste letsel van had
3619_10256_000701	en de voornaamste van de talrijke sterrenwachten in dat land twee miljoen roebels heeft gekost frankrijk begon met de zaak te bespotten de maan moest het ontgelden in kwinkslagen in toneelstukjes en dergelijken
3619_10256_000702	niets daarvan antwoordde barbicane dit blijkt hieruit dat de maan geen spoor heeft overgehouden van dat nevelomkleedsel waarin de kometen altijd gehuld zijn
3619_10256_000703	maar na de afstand was bijna zeven tiende der reis afgelegd een gevolg van het regelmatig afnemen hunner snelheid toen zij door het benedenste glas naar de aarde keken scheen hun deze niet meer dan een duistere vlek te midden der zonnestralen
3619_10256_000704	wat is dat voor een ding vroeg michel ardan een ander projectiel barbicane gaf geen antwoord de verschijning van dat hemellichaam verraste en beangstigde hem
3619_10256_000705	zij zijn er toch gekomen antwoordde een jonge adelborst en zeker doen zij wat iedere vreemdeling in elk vreemd land doet als hij er komt eens wandelen omdat gij dat zegt zal het wel waar zijn merkte luitenant bronsfield aan
3619_10256_000706	was dan die maanhelft bedekt door een levens wekkende dampkring het was half vier uur in de namiddag het projectiel beschreef nog altijd een kromme lijn om de maan
3619_10256_000707	maar het was niet genoeg de verbruikte zuurstof te vernieuwen het koolzuur door de uitbeademing ontstaan moest ook onschadelijk gemaakt worden sedert een twaalftal uren nu was de lucht in het vertrekje tot die trap met de dodelijk gas bezwangerd dat het zich reeds aan diana's ademhaling deed bemerken
3619_10256_000708	de voorzitter wilde spreken hij kon niet eerst na enige minuten mocht hij doodbedaard aldus eindigen laat mij besluiten ik heb het vraagstuk van alle zijden bezien en mijn berekeningen hebben mij tot de onwrikbare overtuiging gebracht
3619_10256_000709	nicholl wilde weten hoe het met de graad van koude buiten het projectiel zou gesteld zijn barbicane zeide hem juist zoals in de gehele hemelruimte maar we zullen het onderzoeken
3619_10256_000710	elke oven kon zeer ruim vijftigduizend kilo metaal bevatten men had ze gebouwd naar het model van die welke voor het gieten van het kanon rodman dienden zij waren in alle delen geschikt voor het doel en leverden de beste waarborgen voor het goed gelukken der gieting
3619_10256_000711	voor dood of waarlijk dood gelukkig het eerste enige minuten later bewoog zich een arm een hoofd michel ardan lag op zijn knieën
3619_10256_000712	hoezee leve michel ardan riepen allen ook de minst overtuigden leve barbicane antwoordde de redenaar bescheiden deze uitroep werd met levendige toejuichingen begroet
3619_10256_000713	vergunt mij u in weinige woorden te herinneren hoe sommige levendige vernuften op ingebeelde reizen beweren te zijn doorgedrongen in de geheimen van de wachter der aarde
3619_10256_000714	intusschen was het projectiel voorbij den tycho gedreven barbicane en zijn twee vrienden volgden met de grootstmogelijke nauwkeurigheid de schitterende lichtstrepen die van den vermaarden berg naar alle zijden uitgaan
3619_10256_000715	inmiddels had kapitein blomsberry zijn officieren om zich verzameld en onder hun goedkeuring hield hij scheepsraad er moest oogenblikkelijk gehandeld worden het noodigste was het projectiel op te visschen iets dat wel zeer moeielijk maar toch niet geheel onmogelijk was
3619_10256_000716	de corvette moest dus de steven naar dat punt richten de boei werd zevenenveertig minuten na twaalven gezien ze lag in volmaakte orde en kon weinig afgedreven zijn eindelijk riep maston uit beginnen we nu vroeg kapitein blomsberry zonder een seconde te verliezen antwoordde maston
3619_10256_000717	maar nu wat schieten ze weg bommen jawel katoenballen gelijk heb je riep kolonel blomsberry uit toen was het leven nu is het dood zijn hier te baltimore want daar was de gun club gevestigd
3619_10256_000718	gelukkigerwijs nu is dit de vierde december van het volgende jaar het geval de maan bevindt zich dan ter middernacht in haar perigeüm dit is op hare kortste afstand van de aarde en zij staat op hetzelfde ogenblik in het toppunt
3619_10256_000719	wanhoopte hij niet haar grond te betreden voor het minst haar zo nabij te komen dat hij de geheimen van de vorming der maan zou kunnen onthullen einde van hoofdstuk zevenendertig
3619_10256_000720	een uitval die bijna een meer dan levendige woordenwisseling scheen te zullen doen ontstaan zodat de voorzitter van zijn gezag moest gebruik maken hij gaf toe dat men een stuk van buitengewone grootte moest hebben terwijl de lengte een ophoping der gassen onder het projectiel zou veroorzaken
3619_10256_000721	zonnestralen verwarmden het projectiel niet meer en de uitstraling onttrok er aanhoudend warmte aan de vochtdelen zetten zich aan de glazen en weldra werd alle waarneming onmogelijk
3619_10256_000722	twee indien het projectiel geen genoegzame snelheid had om het nulpunt aldus noemen wij het punt zevenenveertig tweeënvijfstige van de aarde en vijf tweeënvijfstige van de maan te bereiken zou het naar de aarde terugvallen ten gevolge van de meerdere aantrekkingskracht der aarde boven die der maan
3619_10256_000723	het duits verbond droeg vierendertigduizend tweehonderdvijfentachtig florijnen bij men kon er niet meer van vragen en het zou ook niet meer gegeven hebben
3619_10256_000724	zeker is het zo zeker daar is geen twijfel aan riep de adelborst uit zich van pret de handen wrijvende bij deze fraaie beschrijving ik wil het graag geloven antwoordde luitenant bronsfield die in het geheel niet in deze verrukking deelde t is maar ongelukkig dat wij nimmer tijding uit de maan zullen krijgen
3619_10256_000725	belfast zag hem na met angstige blikken maar oh geluk maston was met zijn haak aan een schoorijzer van de buis blijven hangen hij jammerde en gilde maar hield zich toch vast
3619_10256_000726	uit die dubbele invloed ontstond een lijn die wellicht een tangens zou worden maar het was zeker dat het projectiel niet anders dan in een schuinse richting op de maan zou vallen anders toch moest de bodem van het projectiel naar dat hemellichaam gekeerd zijn
3619_10256_000727	wat vroeg michel ardan zouden wij zo spoedig buiten de grenzen van de dampkring der aarde zijn zonder twijfel luister het is tien uur vijfenvijftig minuten we zijn omtrent tien minuten in de vaart
3619_10256_000728	nicholl's woede steeg tot wanhoop eerst betoogde hij dat een snelheid van twaalfduizend yard in de seconde een onmogelijkheid was daarna dat 'ie een zo zwaar projectiel onmogelijk buiten de dampkring vliegen kon geen acht mijlen zelfs
3619_10256_000729	benevens de sint maria kerk en de nieuw gebouwde beurs onderscheidene schepen werden tegen elkander geslagen van een tiental aan de havenkade vastgemeerde werden de kettingen als katoendraden doorgebroken
3619_10256_000730	t is waar drie voet water moest over een oppervlakte van vierenvijftig vierkante voet bijna zes duizend kilo wegen maar de gassen in de columbiad zouden volgens barbicane dit gewicht gemakkelijk overwinnen
3619_10256_000731	na dit koele gesprek gingen de kapiteinen de voorzitter der gun club elk huns weegs barbicane kwam thuis maar in plaats van enige uren rust te nemen toog hij aan het zoeken van middelen om de weerstoot van het projectiel te voorkomen en het door michel ardan opgeworpen vraagstuk optelossen
3619_10256_000732	even snel verrees op het terrein eene stad van als uit den grond verrezen hutten waar een levendigheid eene bedrijvigheid heerschte alsof men zich in een der groote amerikaansche steden bevond
3619_10256_000733	in de nacht vloog met de snelheid van een bliksemstraal door middel van al de telegraafdraden der aarde het navolgend bericht van de sterrenwacht op het rotsgebergte loans peak twaalf december
3619_10256_000734	dat zal volgens de gewone regeling op hoogstens een paar voet komen meende morgan te veel hernam barbicane onthoudt het wel het is geen stuk om ergens door heen te schieten het behoeft niet sterker te zijn dan nodig is om weerstand te bieden aan de kracht van het kruit
3619_10256_000735	beddingen van uitgedroogde rivieren kunnen het niet zijn want zij lopen niet zelden onveranderd over de hoge gebergten heen sommigen liggen naast elkander anderen doorsnijden de een de ander overdwars de lengte is zeer uiteenlopend
3619_10256_000736	parallaxis onderwees hij is de hoek onder welke men een voorwerp ziet als men het van twee punten beschouwt knijpt uw éen oog het rechter is dicht en kijk door het linker naar het een of ander punt ieder naar zijn welgevallen
3619_10256_000737	ardon het spijt me geweldig dat wij niet vertrokken zijn bij volle aarde dat wil zeggen toen onze aardbol tegenover de zon stond waarom vroeg nickel
3619_10256_000738	fourier een landgenoot van onze vriend michel ardan heeft de wetenschap van dit uiterste teruggebracht volgens hem staat de temperatuur der hemelruimte niet beneden de zestig graden
3619_10256_000739	op die temperatuur gaf het potesch chloraat overgaande in chlorium van potasch al zijn zuurstof af en wat gaven negen kilo potasch chloraat de drieënhalve kilo zuurstof die dagelijks door de bewoners van het projectiel nodig waren
3619_10256_000740	niet zozeer door de snelheid van zijn loop als omdat het zich van de maan af bewoog en dus door haar niet meer werd beschenen goede reis riep michel ardan uit het heelal is waarachtig toch groot genoeg dat er een arm schilderhuisje als het onze wel vrij doorheen kan zwieren
3619_10256_000741	ardan sliep dan ook slecht en terwijl hij zich om en om keerde tusschen de servetten die lakens moesten verbeelden nam hij zich voor in zijn projectiel een gemakkelijker rustbed aan te brengen zijn overdenkingen daarover werden gestoord door een hevig kloppen op de kamerdeur en een schreeuwen open in 's hemels naam doe open
3619_10256_000742	op het ogenblik nee ik verlang dat alles tussen u en mij blijft drie mijlen van tampa is een bos het bos skerman kent gij het ja is het u goed er morgen te vijf uren van de eene kant in te gaan
3619_10256_000743	de kring door deze ovens gevormd was omtrent zesendertighonderd meter lang al die ovens waren naar hetzelfde model gebouwd en hadden een hoge vierkante schoorsteen
3619_10256_000744	de eerste waarnemer der maan was galileï zijn gebrekkige kijker vergrootte slechts dertig maal toch was hij de eerste die bergen zag in die vlekken welke op de maan gezaaid zijn gelijk de ogen in den staart ener pauw
3619_10256_000745	het is overtollig te zeggen dat de leden der gun club de eerste waren dat was ook billijk deze plechtigheid had de vijfentwintigste september plaats een staatsiebak daalde af met barbicane maston majoor elviston generaal morgan kolonel blomsbury
3619_10256_000746	welnu dan is de zaak gezond merkte maston aan zonder daarover iets te zeggen vroeg barbicane die er nog niet in gesproken had en nu mijne vrienden hoeveel kruit stelt gij voor
3619_10256_000747	levensmiddelen waren er in overvloed voor een jaar met hun drieën barbicane had zich willen voorbereiden op het geval dat het projectiel eens op een volkomen onvruchtbaar gedeelte der maan zou terechtkomen
3619_10256_000748	derhalve moet ieder punt der van de aarde afgekeerde zijde van de maan ook even zoo lang onafgebroken nacht hebben zonder dat die nacht gelijk voor de naar de aarde gekeerde maanhelft door het aardlicht wordt verhelderd
3619_10256_000749	nicholl meende dat in dit geval het projectiel in duizend stukken zou gesprongen zijn wij zouden levend verbrand zijn voegde barbicane er ernstig bij verbrand sprak michel ardan het is jammer dat zou mooi zijn geweest om te zien
3619_10256_000750	wanneer vroeg michel ardan als het er de tijd toe zal zijn vergeet niet mijne vrienden dat in de tegenwoordige stand van het projectiel onze vuurpijlen ons weleens van de maan zouden kunnen verwijderen in plaats van haar te naderen ons projectiel toch heeft op dit ogenblik nog een schuinse stand ten opzichte der maanschijf
3619_10256_000751	bovendien voegde de vrolijke fransman er bij ik heb geen spijt dat ik eens van die koppige lucht geproefd heb weet gij vrienden als er eens een zwaar werk te verrichten was en men had dan zuurstofkamertjes waar de vermoeide werklieden enige uren konden gaan opleven
3619_10256_000752	aan rust dachten geen van drieën aan eten evenmin want hoewel michel ardan te vijf uur brood en vlees voorzette werd slechts vliegend een stukje genuttigd want niemand wilde zijn raampje een ogenblik verlaten
3619_10256_000753	met uw verlof mijne heeren wat is hier gebeurd vroeg hij de adelborst nam voor allen het woord en riep commandant zij zijn het zij zijn teruggekomen einde van hoofdstuk vijfenveertig
3619_10256_000754	hij verloor hen niet uit het oog hij verliet de kijker der gun club niet zodra de maan boven de kimmen kwam was hij op zijn post onophoudelijk turende naar de zilveren schijf
3619_10256_000755	gelukkig had enige jaren vroeger de geleerde leon foucault uitgevonden de metalen spiegels door glazen te vervangen die met een zilveren plaatje als met een dunne huid bedekt worden men heeft dus slechts een glazen schijf van de verlangde grootte te gieten en die vervolgens met een laag zilver te bedekken
3619_10256_000756	na deze toespraak werd de arbeid aangevangen met zo grote nauwkeurigheid dat ze een getrouwe afbeelding erlangden van die gedeelten der maan welke achtereenvolgens onder hun bereik kwamen
3619_10256_000757	dat gehele volk de ganse unie moest in de gelegenheid zijn er rechtstreeks deel aan te nemen al de hoofdlijnen der spoorwegen in de verenigde staten werden door hulpsporen aaneengetrokken
3619_10256_000758	moest zo verwaand ding ons hier met een stoot komen bedreigen ik weet wat het is zei barbicane drommels gij weet alles het is legde de voorzitter uit een eenvoudige vuurbol maar een grote door de aantrekkingskracht der aarde tot haar wachter gemaakt
3619_10256_000759	michel ardau hield vol dat het hoe dan ook bewijzen van plantengroei zouden zijn al waren het rijen bomen die zichtbaar of onzichtbaar konden wezen naargelang zij in verschillende jaargetijden al of niet bladerloos zijn
3619_10256_000760	ik zal met hem duelleeren gij zult het wel laten gij hebt iets te doen dat vrij wat beter is en dat zou zijn dat zeg ik alleen als barbicane er bij is
3619_10256_000761	en zo was het merkwaardig voorstel de treinen reeds vooruitgesneld met een snelheid van twee honderd achtenveertig duizend vierhonderd zevenenveertig mijlen in de seconde men kan dus met volle zekerheid zeggen dat over het gehele grondgebied der verenigde staten tienmaal grooter dan frankrijk eenzelfde kreet op hetzelfde ogenblik werd aangeheven
3619_10256_000762	maar met wijsgerige bedaardheid voegde hij er bij in vredesnaam toen wij in het projectiel kropen betwijfelden wij of het wel gemakkelijk zijn zou er uit te komen het was zo een vreselijke val begon de snelheid die het projectiel nog had overgehouden had het voorbij het nulpunt doen schieten
3619_10256_000763	de glooiingen der bergen verdwenen in de schitterende weerkaatsing der zonnestralen het was een blik als op de blinkende spiegel van een ketel gesmolten zilver die het oog niet kon verdragen
3619_10256_000764	de stoomkranen haalden onophoudelijk het uitgegravene weg onvoorziene hindernissen kwamen weinig voor wel moeilijkheden maar die men had voorzien en men was er tegen gewapend
3619_10256_000765	dat is vroeg michel ardan de copernicus antwoordde barbicane deze berg ligt op negen graden noorderbreedte en twintig graden oosterlengte en verheft zich drieduizend vierhonderdachtendertig meter boven de algemene spiegel der maan
3619_10256_000766	waarom vroeg barbicane omdat ik nu onmogelijk raden kan hoe de geleerden der sterrenwacht te cambridge hebben kunnen berekenen met welke snelheid het projectiel uit de columbiad moest vliegen om op de maan terecht te komen
3619_10256_000767	andere lieden zouden in dit geval gevraagd hebben wat zal er met ons gebeuren zij niet zij vroegen naar de oorzaak van het gebeurde wij zijn dus gederailleerd zei michel ardan
3619_10256_000768	barbicane liet zich door den wierook die hem werd toegezwaaid niet afleiden van spijkers met koppen te slaan de gun club besloot de sterrenkunde te raadplegen als deze wetenschap haar gevoelen had geuit zou men zijn aandacht aan het werktuigkundige gedeelte der zaak wijden
3619_10256_000769	wanneer het water eenmaal zijn dienst had bewezen en weggespoten was konden de reizigers gemakkelijk de onnodig geworden toestel wegwerpen het projectiel was negen voet doorsnede buitenwerks en twaalf voet hoogte
3619_10256_000770	te twee uur verscheen michel ardan vergezeld van de voornaamste leden der gun club hij ging gearmd tussen barbicane en maston hij klom op een verhevenheid en zodra de oorverdovende toejuichingen enigszins tot bedaren waren gekomen
3619_10256_000771	het is dus mogelijk dat de maanbewoners hunne vlag reeds hebben geplant op hunner polen terwijl op den aardbol een ross een franklin een kane een dumon d'urville en een lambert dat punt nog niet hebben kunnen bereiken
3619_10256_000772	we zullen wel moeten merkte barbicane aan maar zeer voorzichtig waarom vroeg michel ardan om twee redenen vooreerst dat wij met onze lucht in het projectiel zuinig moeten zijn en daarom niets mag ontsnappen
3619_10256_000773	zeer waarschijnlijk zal op het nulpunt de top des kegels lijnrecht naar de maan gekeerd zijn wij hebben enige grond om te hopen dat onze snelheid dan nul zal wezen dan is het ogenblik daar om te handelen en misschien kunnen we door de kracht onzer vuurpijlen een rechtstreekse val naar de oppervlakte der maanschijf teweegbrengen
3619_10256_000774	maar wat zou het zijn een kijker of een telescoop tussen beide voorwerpen is een groot verschil een kijker is de buis die aan de ene zijde een bol geslepen glas heeft het objectief en aan de andere naar het oog een kleiner glas het oculair
3619_10256_000775	de maan ging de vreemde voort heeft geen dampkring en als zij er ooit een gehad heeft moet die reeds sedert lang door de aarde aan haar zijn onttrokken maar ik zal u liever feiten voorleggen leg mij zoveel voor als gij wilt zei michel ardan met een zeer frans-hoffelijke buiging
3619_10256_000776	maar die wezens zouden anders gevormd kunnen zijn dan wij meende nicholl dat is moeilijker te beslissen oordeelde barbicane toch zal ik het beproeven maar moet beginnen met mijn vriend nicholl te vragen of hij niet gelooft dat beweging een noodwendig uitvloeisel van leven is
3619_10256_000777	dertien december te één uur zevenentwintig 's morgens projectiel columbiad in zee gevallen sein beschikkingen blomsberry commandant der suskanen
3619_10256_000778	men achtte dit gansch onnoodig daar het stuk sterk genoeg zou zijn zonder deze sluitringen zoodat deze bepaling werd weggenomen dit bespaarde veel tijd want men kon nu gebruik maken van een nieuw stelsel van uitgraving daarin bestaande dat het metselwerk van den kuil onmiddellijk met het graven voortgaat
3619_10256_000779	en inderdaad de bewoners van het nieuwe hemellichaampje konden er niet leven zonder eten en hun maag ondervond op dat ogenblik de onweerstaanbare macht van de honger michel ardan verklaarde zich als fransman voor opperhofmeester naar welke bediening niemand zich als mededinger opwierp
3619_10256_000780	ze staken met volle zeilen de zee van onderstellingen en mogelijkheden in maar barbicane riep hen tot orde toch kon hij michel ardan niet beletten te vragen zou dan het mensdom van de maan verdwenen zijn
3619_10256_000781	naar het noorden de koude zee mare frigoris voorts de helderheidszee mare serenitatis de buitenzee mare crisium de stille zee mare tranquillitatis
3619_10256_000782	liet de onbekende zich ontvallen maar het scheelde weinig of men zou hem om die uitval buiten de vergadering geworpen hebben roekeloos vroeg michel d'ardan
3619_10256_000783	men twijfelde niet aan de goede uitslag het was geen lening maar verzoek om bijdrage belangeloosheid stond op de voorgrond de uitnodiging werd over de gehele wereld verspreid door de verenigde staten door geheel de nieuwe en oude wereld op vastelanden en op eilanden
3619_10256_000784	nog drieënvijftig minuten zei nicholl alles klaar antwoordde michel ardan een wasje nabij de gasbek houdende opgepast riep barbicane met het horloge in de hand
3619_10256_000785	of echter de onmiskenbaar bestaande kleurschakeringen uit plantengroei ontstonden daaromtrent durfde hij vooralsnog niets zekers te zeggen even onzeker bleef hem het roodachtige zeer duidelijk door hem gezien op een vlakte naar lichtenberg genoemd
3619_10256_000786	zij geeft een zeer nauwkeurige voorstelling van de naar ons toegekeerde zijde der maan bergen en vlakten zijn echter slechts nabij het middelpunt juist daar meer naar de randen de voorwerpen zijn afgebeeld gelijk men ze ziet derhalve in schuinsche richting
3619_10256_000787	de columbiad te zien was wel iets maar de amerikanen beschouwden het als toppunt van genot in de diepte van de reusachtige koker af te dalen geen nieuwsgierige of hij wilde zich vermeien aan die tocht daarom waren toestellen boven de tromp geplaatst met een stoomkraan ten einde die lieden te bevredigen
3619_10256_000788	ja oorlog schreeuwde de hartstochtelijke maston luistert luistert klonk het aan alle zijden maar oorlog is niet te wachten ging de voorzitter voort derhalve moeten wij de steven elders heenwenden
3619_10256_000789	dan volgen wij u riepen alle tegelijk uit de anderen morgen ontvingen de leden het volgende briefje baltimore drie oktober de voorzitter der gun club heeft de eer u kennis te geven dat in de vergadering van vijf dezer een mededeling van hoog belang zal gedaan worden
3619_10256_000790	en zij mochten hopen dat indien de afstand die hen van haar scheidde nog meer afnam de aantrekkingskracht der maan het overwicht zou verkrijgen en hun vallen op haar oppervlakte veroorzaken
3619_10256_000791	toch genoeg om u te verbrijzelen als glas en wie zal mij beletten mijn val te breken door middel van vuurpijlen goed vervaardigd en op hun tijd aangestoken
3619_10256_000792	bovendien is het in mijn ogen niet twijfelachtig of de bewoners die wereld zijn onder die gelukkige omstandigheden voortreffelijke wezens de geleerden zijn er zeker geleerder de kunstenaars bekwamer de deugnieten draaglijker de goeden beter
3619_10256_000793	zij moesten dienen om hem bij zijn waarnemingen behulpzaam te zijn zijn kijkers waren uitmuntend en bepaald voor deze reis vervaardigd zij vergrootten de voorwerpen honderd maal
3619_10256_000794	men snelde op hem toe en hief hem op tot zich zelven gebracht riep hij uit stommelingen die wij zijn drie en viermaal apen ellendelingen ezels
3619_10256_000795	wanneer de aarde haar naaste stand ten opzichte der zon heeft heet dit dat zij in haar perihelium is daarentegen in haar aphelium wanneer zij het verst van de zon staat
3619_10256_000796	die miljoenen toeschouwers naar florida heen gestroomd zouden immers niet onverschillig zijn aangaande de teruggekeerde waaghalzen zouden die scharen vreemdelingen uit alle oorden samengevloeid naar de amerikaanse stranden het grondgebied der unie verlaten zonder barbicane nicholl en michel ardan te hebben teruggezien
3619_10256_000797	voor de zaak was dit niet zo overvloedig het gieten het uitboren het metselwerk het vervoer der werklieden hun onderkomen in een bijna onbewoond land
3619_10256_000798	op de maanschijf is het naar de zuidpool veel vlakker dan naar de noordpool op de noordelijke helft der maan vindt men slechts een kleine strook lands en de overige vaste landen gescheiden door uitgestrekte zeeën naar het zuiden bestaat bijna het gehele halfrond in vast land
3619_10256_000799	zij verspreiden een stil licht geheel in overeenstemming met de grafstilte rondom de reizigers lange tijd staarden zij in stomme verbazing op dat indrukwekkend schouwspel
3619_10256_000800	ook de inwendige inrichting van het projectiel getuigde van de vindingrijkheid der ingenieurs er waren stevig vastgezette bewaarplaatsen van water en levensmiddelen vuur en licht konden zij zich verschaffen door middel van gas bewaard in een gashouder onder drukking van verscheidene atmosferen
3619_10256_000801	zij zagen een bejaarde houthakker takkebossen binden maston ging naar hem toe en riep reeds uit de verte hebt gij iemand met een buks het bos zien inkomen mijnheer barbicane de voorzitter
3619_10256_000802	sedert dat ogenblik had het gevaarte zich niet meer aan hun oog vertoond en dit was zeer natuurlijk daar het zich toen bewoog boven de van ons afgekeerde zijde der maan maar toen het weder op de voor ons zichtbare maanschijf moest te zien zijn was er projectiel noch wat erop geleek te bespeuren
3619_10256_000803	michel ardan wilde die thermometer eenvoudig naar buiten werpen menende dat hij wel evenals de dode hond daar bij het projectiel zou blijven zweven men kon dan de thermometer binnenhalen als men het weer koos met de hand vroeg barbicane waarom niet
3619_10256_000804	t is eenige jaren geleden dat een duitsch wiskundige voorstelde een commissie uit geleerden bestaande naar de steppen van siberië te zenden daar moest men op groote schaal meetkundige figuren vervaardigen verlicht door spiegels
3619_10256_000805	hij is dus van oordeel dat het zeer eenvoudig en gemakkelijk is plaats te nemen in een projectiel om naar de maan te reizen die reis moet vroeg of laat gedaan worden en dat volgens de wet van vooruitgang
3619_10256_000806	en hoe hoogst gevaarlijk was de val van zulk een lichaam vermenigvuldigd met zijn snelheid zijns oordeels moest de regering al waren de burgers nog zo tuk op zijn recht om het projectiel op hun grond te laten vallen tussenbeide treden ten einde de algemene veiligheid niet aan een gril van weinige op te offeren
3619_10256_000807	maar die verongelukt is ik wilde ze op de maan loslaten zonder er u een woord van te zeggen ik dacht wat zal hij opzien als hij aardse kippen op de maan vindt
3619_10256_000808	bedaar toch waarde vriend de fransen waren toen zij lachten eerst prachtig in den strik van onze landgenoot geraakt om dit korte overzicht te besluiten
3619_10256_000809	noodwendig werd een zekere hoeveelheid gas verbruikt want het moest de voortbrengende zelfstandigheid boven de veertig graden houden maar ook daarvan was voorraad genoeg de toestel eischte slechts eenig toezicht maar werkte overigens vanzelf
3619_10256_000810	drie hoe lang zal de reis van het projectiel duren bij een toereikende aanvankelijke snelheid en waarheen moet men het dus richten ten einde de maan op een bepaald punt te bereiken
3619_10256_000811	van brandewijn had men een paar honderd liter water voor twee maanden en dit was zeer ruim want niemand twijfelde na de laatste ondernemingen der sterrenkundigen of er is wel water op de maan
3619_10256_000812	michel ardan sprak met zoveel vuur dat de kraan nog wel teveel scheen open te staan maar barbicane deed met één woord zijn geestdrift bekoelen alles goed en wel mijn vriend sprak de voorzitter der gun club maar waar komen die haan en die kippen vandaan die meegedaan hebben
3619_10256_000813	wachter was nergens te vinden zij zochten en zochten in hoeken en gaten eindelijk vonden zij hem in een verscholen hoek ergens boven in het projectiel het beest bevond zich kennelijk in een treurige toestand
3619_10256_000814	grace werd een tweede nicholl gevolgd door de tweeëntwintig andere sterrenwachten van groot-brittannië verklaarde het zich tegen de zaak haar uitvoerbaarheid loochenende men legde het voorstel barbicane eenvoudig terzijde engelse afgunst niet anders
3619_10256_000815	men kon tegen deze opvatting weinig zeggen want de snelheid van het vallend voorwerp had een nauwkeurige waarneming zeer moeten bemoeielijken de commandant en de officieren der susquehanna hadden zich gewis te goeder trouw kunnen vergissen
3619_10256_000816	ternauwernood zagen zij zelfs die donkere plekken in welke de aardbewoners van oudsher overeenkomst hebben gezien met een menselijk gelaat en wat zij zagen zij aanschouwden het met de begerige blik van verlangen en toch tevens met een heimelijke vrees waarvoor dat wisten zij zelven niet
3619_10256_000817	de haan en zijn kippen werden weder in hun hok opgesloten maar dat leverde een nieuw opmerkelijk verschijnsel sedert hun vertrek van de aarde was hun eigen gewicht dat van het projectiel en der medegenomen voorwerpen voortdurend verminderd
3619_10256_000818	barbicane ontdekte dan ook door het glas turend een en andere bijzonderheid die voor waarneming op de aarde zo goed als onbereikbaar bleef mijne vrienden zeide de voorzitter der gun club deftig ik weet niet waarheen wij gaan ook niet of wij wel immer onze aardbol
3619_10256_000819	het weder tot dusver zo schoon veranderde plotseling de lucht werd geheel en al bewolkt het kon ook wel niet anders na de geweldige verplaatsing der luchtlagen ten gevolge van het ontploffen van tweehonderdduizend kilo schietkatoen
3619_10256_000820	glorie dat schudde tot in zijn ingewanden het gas van het schietkatoen door de hitte uitgezet verdrong met onvergelijkbaar geweld de luchtlagen en deze kunstmatige orkaan honderdmaal sneller dan de natuurlijke vloog als een hoos door het luchtruim
3619_10256_000821	die vakjes bestonden nog wel onder hun bodem maar hun ontbrak water om ze te vullen ten minste hij durfde er den watervoorraad niet voor aanspreken daar het niet zeker was of zij op de maan waar zij nederkwamen wel water zouden aantreffen
3619_10256_000822	de onbekende had echter van de verwarring geen gebruik gemaakt om weg te sluipen hij zou het ook in dat dichte gedrang niet hebben kunnen doen hoe het zij met de armen over elkander geslagen hield hij de strakke blik op barbicane gevestigd deze verloor hem niet uit het oog en de ogen der beide mannen schoten als bliksemstralen tegen elkander in
3619_10256_000823	de drie leden der gun club keken elkander een oogenblik aan maston sprak eerst honderdduizend kilo nee tweehonderd vijftigduizend zei de majoor wien maston beantwoordde met den uitroep vierhonderd duizend
3619_10256_000824	de directeur der sterrenwacht te cambridge was op zijn post in het rotsgebergte en aan die bekwame en ervaren sterrenkundige waren de waarnemingen toevertrouwd maar het publiek werd zwaar beproefd door iets dat niet voorzien en toch gemakkelijk te begrijpen was
3619_10256_000825	gij zijt onruststokers viel michel ardan in wij zullen er komen en wel spoediger dan ons lief is deze uitval deed barbicane besluiten alles nog eens goed na te zien
3619_10256_000826	indien het waar is dat talrijke schermutselingen en gedurige gevechten de oorlogen vernietigender maken is het een waarachtige daad van menslievendheid middelen uit te denken om in het groot de gelederen te dunnen want dan is de krijg zoveel te eer aan het einde van zijn renbaan
3619_10256_000827	het was zijn lust iedereen te overbluffen en met een sabelhouw zijn partij armen en benen stuk te slaan tot zijn liefhebberij behoorde ook dat hij zich een heerlijke weetniet noemde evenals shakespeare
3619_10256_000828	allerlei natiën waren er vertegenwoordigd allerlei talen werden er gesproken allerlei klederdrachten gezien het waren mannen vrouwen en kinderen rijken en armen in juwelen en lompen miljonairs en bedelaars
3619_10256_000829	zij kunnen twee uren duren en zijn voor de aarde maan eclipsen voor de maan zon eclipsen ongelukkige andere maanhelft riep nicholl uit
3619_10256_000830	ja indien men er een snelheid van twaalf duizend yard in de eerste seconde aangeven kan de berekening toont dat deze snelheid toereikend is naarmate men zich van de aardbol verwijdert neemt de werking der zwaartekracht af in omgekeerde rede tot het vierkant van de afstand
3619_10256_000831	het geldt hier de vervaardiging van een kanon metende negen voet inwendige doorsnede met wanden van zes voet dikte en een stenen bemanteling van negen en een halve voet
3619_10256_000832	maak het liever aanschouwelijk zeg de zon is een bol van twee voet doorsnede dan is jupiter een oranjeappel uranus een kers de aarde een erwt enzovoorts dan verstaat men u
3619_10256_000833	door het gebruiken van kijkers konden zij die afstand van veertienhonderd kilometer tot veertien minderen de telescoop van het rotsgebergte haalde de maan nog meer aan maar de dampkring der aarde verzwakte de werking van de kijker aanmerkelijk
3619_10256_000834	men kon dus al niet minder geven dan een miljoen driehonderdtweeënzeventig duizend zeshonderdveertig pilasters maar gaf die door tussenkomst der bank met een ijver die aan een krachtige aandrang der pachter deed denken
3619_10256_000835	de tiende geen verandering dan alleen in het hoofd van de secretaris maston daar de brave man op het punt scheen het verstand te verliezen dat hij onder zijn kunstschedel van getiah pertja nog altijd had behouden
3619_10256_000836	ik vind zoveel moeilijkheid niet in de verklaring van het verschijnsel merkte michel ardan aan zo vroeg barbicane het zijn niets dan scheuren meende de fransman zoals in een glasruit ontstaan als men er met de hand een steentje door werpt
3619_10256_000837	verder werden aan al de stations in de zalen alle met gelijke tapijten belegd en op gelijke wijze versierd tafels aangericht de ene volmaakt gelijk aan de andere zo wat betreft inrichting als spijzen en dranken
3619_10256_000838	verder een reeks bogen die een waterleiding hadden moeten stutten elders de ingestorte pijlers ener reusachtige brug hij zag dat alles zeer duidelijk maar met wat veel verbeelding in oog en kijker zodat op de nauwkeurigheid der waarnemingen nogal wat viel af te dingen
3619_10256_000839	gij weet dat wanneer de lichtstralen een middenstof zoals de lucht doorlopen zij van de rechte lijn afwijken dat zij een zogenaamde buiging of breking ondergaan welnu
3619_10256_000840	twee veronderstellingen kunnen zich voordoen en een verandering in den staat van zaken veroorzaken of de aantrekkingskracht der maan zal de omwentelingssnelheid overwinnen zoodat het projectiel toch op de maan nederkomt of het projectiel zal tot aan het einde der eeuwen rondom de maan blijven zweven
3619_10256_000841	daar men nu juist de hoogte der zon voor ieder punt der gedeeltelijk verlichte maan weet kan men de lengte van de zwarte schaduwkegel metende daaruit de hoogte van een berg afleiden
3619_10256_000842	een vijftigtal ruiters met karabijnen op zijde en revolvers in de holsters men kon wilden aantreffen het heet daar stones hill onderrichtte de ruiter barbicane steeg af zonder een woord te spreken nam hij zijn instrumenten en begon ze te stellen
3619_10256_000843	zeker herinneren zich de lezers dezer geschiedenis hoe algemeen de belangstelling in de drie reizigers was bij hun vertrek had de aanvang der onderneming zoveel opspraak verwekt in de oude en in de nieuwe wereld welke geestdrift moest dan hun terugkomst niet teweeg brengen
3619_10256_000844	michel ardan meende er met zijn gewone levendigheid terstond beploegde akkers in te herkennen hij was van oordeel dat de maanbewoners wel zeer reusachtige ossen moeten hebben om zulke voren te ploegen
3619_10256_000845	middernacht en het doel zou bereikt wezen van de buitengewoonste reis in oude en nieuwe tijden gedaan zij begroetten de maanschijf met levendig gejuich statig zette de maan haar loop aan het uitspansel voort nog enige graden en zij zou het punt bereiken waar het projectiel haar ontmoeten zou
3619_10256_000846	u houd tien kilo kortom als gij er kwam te vallen zoudt gij niet kunnen opstaan dewijl gij er ruim tweeduizend kilo wegen zoudt
3619_10256_000847	de zeeën liggen op dat halfrond der maan hetwelk michel ardan het mannelijke geliefde te noemen het door hem als vrouwelijk aangeduide heeft talrijker maar kleinere zeeën
3619_10256_000848	het projectiel had bijna geen gewicht meer het nam onophoudelijk af in zwaarte en het moest eindelijk als zij op het punt gekomen waren waar de aantrekking der aarde op die der maan elkander juist opwegen alle gewicht verliezen
3619_10256_000849	nog eer hij van bed was stortte iemand de kamer meer binnen dan hij er in stapte t was de secretaris der gun club vriend maston gisteren avond stootte deze hijgende uit is onze voorzitter in t openbaar beleedigd hij heeft zijn partij uitgedaagd t is niemand anders dan kapitein nicholl
3619_10256_000850	de voorzitter zou dit wel hebben gewenscht want wat beduidde het het telegram kwam van een franschman misschien mystificatie had het schijn van waarheid dat iemand op de wereld zoo roekeloos zou zijn om zelfs het denkbeeld van zulk eene reis in het hoofd te krijgen
3619_10256_000851	was mijn stuk maar niet gespronge klaagde maston dan zoudt ge wat anders gezien hebben nu ja merkte de voorzitter aan het is gesprongen we hebben dus een snelheid van achthonderd yard per seconde die moet dus vertwintigvoudigd worden
3619_10256_000852	hoe vervuld echter hun hoofden ook waren van de dingen die komen zouden toch begreep michel ardan dat ook de maag haar rechten had en voor deze wenste hij te zorgen door het gereed maken van een goed ontbijt het werd met smaak genuttigd en de reizigers versmaadde er een goed glas niet bij
3619_10256_000853	opperbest mijn waarde barbicane maar mag ik zo vrij zijn u iets te doen opmerken ik verlang al mijn geschiedenis op een goede dag aan heel de wereld te vertellen om nu herhalingen te voorkomen moest gij intussen uw vrienden
3619_10256_000854	aldus sprak de duitse meetkundige maar z'n ontwerp kwam niet tot uitvoering en tot dusver bestaat er geen gemeenschap tussen de aarde en de maan maar ziehier een veld voor de schranderheid der amerikanen
3619_10256_000855	ook de wetenschap liet er zich aan gelegen liggen de sterrenwachten der unie stelden zich in onmiddellijke betrekking tot die in de vreemde landen zo in de verschillende staten van europa als in azië en zuid-afrika sommigen zonden gelukwensen aan de gun club anderen namen een afwachtende houding aan
3619_10256_000856	wij kunnen die niet meer bij mijlen uitdrukken maar ik zal u iets anders zeggen het licht legt in iedere seconde een afstand van ruim éénenveertig duizend mijlen of omtrent vijfenvijftig duizend uren gaans af het licht der zon komt dus in ruim acht minuten tot ons
3619_10256_000857	van de buitenwereld waren zij afgesloten zodra nicholl de aluminium plaat die op de opening paste had vastgeschroefd het was stikdonker in hun verblijf nu moeten we doen alsof we thuis zijn meende michel ardan
3619_10256_000858	deze verklaring lokte bij michel ardan een menigte luide toejuichingen uit en geen van hen drieën dacht er op dat ogenblik aan dat zij nog zo-even met algemene stemmen tot het besluit waren gekomen nee de maan is niet bewoond nee de maan is waarschijnlijk niet bewoonbaar
3619_10256_000859	hoe het zij ik herhaal het de afstand tussen de maan en de aarde is in wezenlijkheid onbeduidend en niet waard dat een denkende geest er zich om bekommert ik geloof dus niet te veel te zeggen als ik beweer dat men mettertijd projectiel treinen hebben zal voor een gemakkelijke reis naar de maan
3619_10256_000860	dat was de vraag ook voor de duizenden toeschouwers zij vergaten het doel der reis om alleen aan het lot der reizigers te denken hadden ze eens een kijkje in het projectiel kunnen nemen
3619_10256_000861	barbicane merkte aan dat men haar aan de drie zijden niet zien kon en dus de vierde lens moest opengeschroefd worden het geschiedde maar wat zagen ze nu een zeer groote schijf welker omvang zich niet liet bepalen
3619_10256_000862	het is echter nog niet gelukt er een aannemelijke verklaring van te geven zelfs schijnt het nog niet volkomen uitgemaakt dat het groeven zijn daar sommige kentekenen eer aan dijkvormige verhevenheden zouden doen denken
3619_10256_000863	het amerikaanse publiek bleef een levendig belang stellen in de onderneming der gun club het volgde stap voor stap de beraadslagingen der commissie en al wat daarbij ter sprake kwam
3619_10256_000864	zij heeft slechts één wachter terwijl jupiter saturnus uranus en neptunus er verscheidene hebben een voorwaar niet verwerpelijk voordeel maar wat vooral onze aarde onaangenaam maakt is de helling van haar as op haar loopbaan
3619_10256_000865	de kleinste op achtenveertigduizend negenhonderd éénenzestig de gemiddelde op éénenvijftigduizend achthonderd en drie alles met een zeer kleine onzekerheid
3619_10256_000866	de gastoestel had gelukkig niets geleden ware dit het geval geweest en gas ontsnapt dan zou michel ardan zo hij het althans niet geroken had met het aansteken van een lucifer een ontploffing hebben veroorzaakt die het projectiel anders aanpakte dan de tweehonderdduizend kilogram sierkatoen
3619_10256_000867	bij de aantrekking van de aarde tegen die der maan juist opweegt zou de snelheid van het projectiel afdalen tot nul barbicane onderzocht de gevolgen die verschillende standen en dacht er over na op welke wijze er partij van zou te trekken zijn toen zijn gedachten werden afgeleid door het luide kreet van michel ardant
3619_10256_000868	van aanleg een man der kunst naar den geest iemand die het niet met grote woorden afdeed maar spijkers met koppen sloeg in een twistgesprek liet hij zich noch aan de logica noch aan kunst van sluitredenen gelegen liggen hij zou die nooit uitgevonden hebben en toch was de slag steeds aan hem
3619_10256_000869	als voorzitter der gun club en j murchison als directeur der firma goldspring ter andere zijde einde van hoofdstuk tien
3619_10256_000870	aldus ontstond een evenwicht dat thans niet meer bestaat daar de maansdampkring zo goed als geheel verdwenen is bovendien geloof ik niet dat destijds die dagen en nachten zo lang geduurd hebben omdat waarschijnlijk alstoen de tijd van de aswenteling der maan nog niet gelijk was aan die van hare omloop op de aarde
3619_10256_000871	hij bevond dat dit in het algemeen het geval was en besloot er uit dat één enkele uitbarsting van vulkanische stoffen genoegzaam is geweest om de wallen te doen ontstaan terwijl meerdere uitbarstingen de verhouding zouden hebben gewijzigd
3619_10256_000872	de nachtvorstin werd met het gewapend oog beloerd als ware zij een schone dame uit de hoge stand de amerikanen deden alsof diana reeds een deel uitmaakte van de verenigde staten
3619_10256_000873	doch ook daaromtrent alle zekerheid de toestel van reiset en regnaut tot het voortbrengen van zuurstof was voorzien van potasch chloraat voor twee maanden
3619_10256_000874	een donderend geweld maakten op dat ogenblik de uitbundige toejuichingen van een voorstel dat uit niemands mond kon komen dan van maston hadden die amerikanen slechts het door archimedes verlangde steunpunt gehad wie weet of zij niet een kraan hadden vervaardigd om de as der aarde enige graden te verplaatsen
3619_10256_000875	maar toch een geweldige val tegen welke onverwijld alle mogelijke maatregelen moesten genomen worden deze maatregelen waren tweeërlei een om de schok te voorkomen op het ogenblik dat het projectiel de oppervlakte der maan zou bereiken de andere om dat nederkomen te vertragen met andere woorden de val te breken
3619_10256_000876	het scheen een kromme lijn te beschrijven die evenwijdig met de maanoppervlakte liep deze stand was verontrustend zullen wij er komen vroeg nicholl wij zullen doen alsof wij er moesten komen was barbicane's antwoord
3619_10256_000877	ik verander dus mijn vraag niet of de maan en de planeten bewoonbaar maar of zij bewoond zijn ik voor mij ben daar zeker van antwoordde michel ardan
3619_10256_000878	met opgeheven hoofd stortte hij zich in de dolste ondernemingen hij schroomde niet z'n schepen achter zich te verbranden en welke bokkensprongen hij ook maakte altijd kwam hij als de beste kat op de poten terecht
3619_10256_000879	zeer natuurlijk antwoordde barbicane de maanbewoners hebben die verbazende werken ondernomen en die reusachtige uitgravingen gedaan ten einde wijkplaatsen te hebben tegen de stralen der zon die veertien dagen achtereen op hen vallen de maanbewoners zijn zo dom niet
3619_10256_000880	dan wordt al ons boeltje ondersteboven gegooid toch niet sprak nicholl het zal geheel en al onmerkbaar gaan michel ardan vatte een fles met drie glazen die behoorlijk in de lucht bleven hangen zij dronken om het gewichtige nulpunt te salueren
3619_10256_000881	en dat de thee uitzonderlijk geurig was is niet te verwonderen de keizer van rusland had enige kistjes van zijn eigen karavanenthee ter beschikking van de reizigers gesteld eindelijk ontkurkte michel ardan een fijne flesch bourgogne toevallig in een hoekje gevonden
3619_10256_000882	barbicane was van oordeel dat het gevaar van de weerstoot denkbeeldig was een paar dagen later ontving michel ardan een boodschap van de president der unie waarbij hem het ereburgerschap der verenigde staten van amerika werd aangeboden
3619_10256_000883	konden niet op alledaagse wijze ontvangen worden elk wenste hen eerst te zien en dan te horen deze wens moest verwezenlijkt worden wilde bijna de gehele bevolking der verenigde staten voldaan zijn
3619_10256_000884	als door een toverslag werd zij te baltimore de heldin van de dag naar haar richtten zich aller ogen gewapend en ongewapend over haar spraken aller monden bevoegd en onbevoegd het was alsof de maan pas was ontstaan en nooit te voren geschenen had
3619_10256_000885	maar indien het ijzer slechts eenmaal tot een massa gesmolten is komen de allicht verschillende ijzersoorten niet volkomen goed dooreen en wordt het geen zuivere specie daarom bewerkstelligt men bij voorkeur een tweede gieting opdat de ijzermassa goed doorgemengd zij en alle vreemde bestanddelen verwijderd worden
3619_10256_000886	bij de negenendertig sterren der unie riep michel ardan uit wat heb ik toch vandaag domme denkbeelden het is alsof ik maston ben maar wat ik denk is dit als we niet op de aarde terugkomen zal maston ons wel komen opzoeken
3619_10256_000887	met een kapitaal van honderd miljoen dollar verdeelt over honderdduizend actiën van duizend dollar onder de naam nationale maatschappij tot verkeer met de sterrenhemel
3619_10256_000888	en de schijf voorzien van zeer sterke proppen zou niet kunnen stoten dan na het achtervolgend verbrijzelen der verschillende afschutsels zeker zouden de reizigers nog wel een hevige weerstoot voelen wanneer het water geheel was weggelopen maar de eerste schok zou toch aanmerkelijk gebroken zijn door een zo krachtig werkende veer
3619_10256_000889	nu een overeenkomst aan om het projectiel van aluminium te vervaardigen vervolgens ging hij op reis vergezeld door de secretaris maston majoor elphiston en de directeur der firma goldspring
3619_10256_000890	nicholl stootte haar ogenblikkelijk af en voorkwam nog tijdig de anders onvermijdelijke dood van hem en zijn vrienden een uur later was de ademhaling van lieverlede tot haar gewone toestand teruggekeerd de bezwijmden kwamen bij maar ze konden de roes niet als die van een stevig glas uitslapen
3619_10256_000891	om dezen cylinder in evenwicht te houden moest hij vastgezet worden met ijzeren ankers van afstand tot afstand naar het muurwerk schietende deze ankers zouden bij het gieten tussen de gesmolten gietmassa geraken maar dat hinderde niets
3619_10256_000892	terugvallen op de aarde terecht komen op de maan blijven hangen op het nulpunt nu deed zich een vierde geval voor een wachter te worden van de maan
3619_10256_000893	daarop zijn geen botsingen geen stooten geen derailleeringen te vreezen en men zal het doel bereiken zonder vermoeienis met snelheid in een rechte lijn geen twintig jaren duurt het of de helft der aardbewoners heeft een bezoek aan de maanbewoners gebracht
3619_10256_000894	de kapitein hoorde geritsel hij keek op en riep michel ardan wat komt gij hier doen mijnheer u de hand drukken nicholl en u beletten barbicane dood te schieten of door hem doodgeschoten te worden barbicane riep de kapitein uit ik zoek hem sedert een paar uren maar ik kan hem niet vinden waar zit hij
3619_10256_000895	deze had zich over het telegram volstrekt niet uitgelaten hij wilde afwachten maar nu was er een oploop onder zijn ramen niet waar op hem rustten al de plichten van een hooggeplaatst persoon en dus ook die om zich den volke te vertoonen
3619_10256_000896	maar daar zij weldra onder de invloed van de aantrekking der aarde raakte werd zij daardoor langwerpig uitgerekt toen zij een baan om de aarde erlangde verloor zij haar oorspronkelijke gedaante
3619_10256_000897	maar het was nu eenmaal niet anders en barbicane meende ook dat het vrij wat meer aankwam op de maatregelen tegen de weerstoot hij vertrouwde dit vraagstuk in het bos skerman opgelost te hebben
3619_10256_000898	de liebigjes waren gemaakt van het beste rundvee uit de pampas zij waren benevens de julienne groenten begoten met kokend water waartoe de gasbek zijn diensten had verleend
3619_10256_000899	de aarde die onder hun voeten wegweek hadden zij reeds geheel vergeten kapitein nicholl was de eerste die er hen aan deed denken zeker vond michel ardan wij moeten haar niet ondankbaar vergeten ik moet nog een kijkje van haar nemen eer zij verdwijnt
3619_10256_000900	in frankrijk ja door geheel europa was michel ardan bekend als de bonte hond en kon het ook anders waar hij de honderdtongige faam zo in zijn dienst had hij leefde immers in een glazen huis en maakte immers het gehele mensdom tot zijn vertrouwde
3619_10256_000901	waaruit was die ontstaan barbicane kon dat niet bepalen hij hoopte alleen dat de afwijking niet groter zou zijn dan om hen op haar noordelijk helft te brengen hij verzweeg dus zijn bekommering en nam gedurig de stand der maan waar ten einde de hoegrootheid der afwijking te bepalen
3619_10256_000902	afstand is slechts een betrekkelijk woord eenmaal wordt de afstand nul de vergadering was gunstig ten aanzien van de franse held gestemd maar deze leer scheen haar wat kras dat scheen michel ardan te begrijpen
3619_10256_000903	leve het projectiel riep maston luide niet te vlug vermaande barbicane met de hand werkende we moeten het eerst eens zijn over het stuk zal het een kanon zijn of een mortier of een howitzer
3619_10256_000904	de geleerde directeur der sterrenwacht te cambridge mijnheer belfast vergezelde hem ter plaatse hunner bestemming aangekomen hadden zij de nodige beschikkingen genomen en verlieten de mond van de reusachtige telescoop niet
3619_10256_000905	ja antwoordde nicholl het rapport van de sterrenwacht te cambridge zegt dat het projectiel juist zevenennegentig uren dertien minuten twintig seconden moet onderweg zijn dat wil zeggen komt het vroeger aan de maanbaan dan is de maan er nog niet komt het later dan is zij dat punt reeds voorbij
3619_10256_000906	het verwondere u niet dat ik u ter dezer plaatse spreek over de verlichtster onzer nachten verstaat me ondersteunt me met al uw macht misschien kunnen wij de columbussen dezer onbekende wereld zijn
3619_10256_000907	barbicane had het meest van hun drieën geleden men zag bloed maar t bleek dat dit slechts uit een lichte wond aan den schouder kwam toch had hij eenigen tijd noodig om bij te komen
3619_10256_000908	belfast brak de omslag open en slaakte een kreet maston kuchte het projectiel welnu is op de aarde gevallen
3619_10256_000909	van de wachters van uranus staat alleen de eerste ariël negenenveertig duizend negenhonderd tachtig mijlen van de hoofdplaneet maar daar de wachters welke men heeft kunnen waarnemen evenals onze maan altijd dezelfde zijde naar hun hoofdplaneet schijnen te keeren
3619_10256_000910	de commissie uit de gun club gezien de jongste waarnemingen der maan besluit met eenparigheid van stemmen dat deze tegenwoordig onbewoonbaar is en nu de tweede vraag sprak nicholl ik vraag aan de geachte commissie indien de maan tegenwoordig onbewoonbaar is was zij dan vroeger bewoond
3619_10256_000911	barbicane bleef kalm hij scheen nog iets te willen zeggen maar kon niet aan het woord komen en niet lang duurde het of hij werd in zegepraal op de schouders zijner vrienden door een dicht gedrang langs de straten gedragen
3619_10256_000912	door dus deze beide middelen verenigd te bezigen brengt men teweeg dat de lucht geschikt blijft voor inademing de proeven daarmede waren door russet en regnault genomen men wist wel niet proefondervindelijk of de theorie door de praktijk werd bevestigd maar de wetenschap geeft het aan
3619_10256_000913	waarachtig vroeg tom hunter onwillekeurig denkende aan de laatste uitvinding van maston waarachtig antwoordde deze maar wat geeft het men kan er toch niets mee uitvoeren nu het mensdom van niets anders iets meer te duchten heeft dan van een schrikbarende overbevolking
3619_10256_000914	te zes uur in de avond stond het projectiel boven de maans-zuidpool ter hoogte van minstens zestig kilometer op gelijke afstand waren zij over de noordpool gegaan tegelijk kwamen zij in het zonlicht dat met een levendig gejuich door hen werd begroet
3619_10256_000915	op de bodem rustte het metselwerk op een massieve teerling van dertig voet dikte terwijl het boveneinde met de begane grond gelijk kwam de voorzitter barbicane en de leden der gun club wensten de ingenieur murchison geluk met de voltooiing van deze voorbereidende arbeid die
3619_10256_000916	de reizigers konden dus onderweg het oog wenden naar de aarde die zij verlieten naar de maan het doel van de tocht naar de sterrenhemel om hen heen tegen de schokken bij het afgaan waren die lichtvenstertjes voorzien van stevige platen die men van de binnenkant kon losschroeven
3619_10256_000917	doch wij keren naar florida terug na het eerste ogenblik van ontsteltenis verhief zich uit aller mond ook te midden van het klagen en kermen der gekwetsten de juichtoon leve ardan leve barbican leve nicholl
3619_10256_000918	die satanse zon riep michel ardan uit zij onttrekt ons haar licht dat zij ons toch gemakkelijk gunnen kon het is de schuld niet van de zon maar van de maan die ons eenvoudig het zonlicht onderschept sprak nicholl
3619_10256_000919	om de maan te ontvangen te bevolken en er de voortbrengselen van kunst nijverheid en wetenschap over te brengen om de maanbewoners te beschaven als zij tenminste niet beschaafder zijn dan wij en om een republiek van hen te maken als zij er tenminste nog geen hebben
3619_10256_000920	wij zijn er nog niet merkte hij aan als wij het nulpunt bereikt hebben zal de aantrekking der maan ons naar haar toe trekken dan zullen wij met de voeten op de zoldering van het projectiel staan meende michel ardan
3619_10256_000921	dat gietfeest zal een schone plechtigheid zijn sprak maston tot zijn vriend barbicane voorzeker antwoordde deze maar geen publiek feest
3619_10256_000922	en zo was het ook de aarde scheen een grote sikkel blauwachtig van kleur door de weerkaatsing van de dampkring een lichte stip hier en daar in het donker gedeelte der schijf toonde hoge bergen somwijlen werden die bergtoppen bedekt door dichte nevels hetgeen met de maanbergen nimmer het geval is
3619_10256_000923	op die vreugde volgde een smartelijke teleurstelling toen zij in vertrouwen op onvolledige waarnemingen hun eerste telegram overal lieten verspreiden dat het projectiel een wachter van de maan was geworden en zich in een onveranderlijke baan om haar bewoog
3619_10256_000924	reeds gedurende de zitting hadden de dertigduizend corresponderende leden der gun club voor zover zij niet aan de oproeping van hunner voorzitter gehoor konden geven zich onmiddellijk door de telegraaf doen seinen wat 'r aan de hand was
3619_10256_000925	barbicane liet zich door deze kwinkslag niet van zijn stuk brengen hij ging voort in geval van een botsing zou ons projectiel bij de verandering van beweging in warmte door die hevige schok dermate zijn verhit geworden dat het geheel gesmolten ja verdampt ware
3619_10256_000926	op dat ogenblik zal het projectiel in het geheel niet meer naar de aarde worden getrokken maar op de maan vallen ten gevolge van haar aantrekkingskracht theoretisch is dus de mogelijkheid der zaak volkomen bewezen wat het welslagen betreft dit hangt geheel af van de kracht der uitwerping
3619_10256_000927	barbicane kon zelfs aan kenbare punten op de maan daartoe nabij genoeg bemerken dat hunne snelheid dezelfde bleef een nieuwe blijk dat hun richting geen vallen naar de maan was
3619_10256_000928	barbicane had blijkbaar de enige aanneemlijke reden van de afwijking gevonden hoe klein ook had zij toch de baan van het projectiel gewijzigd het was erg het stoute waagstuk mislukte door een toevallige omstandigheid en als er niets bijzonders gebeurde behoefde men op geen bereiken der maan te hopen
3619_10256_000929	zeer fraai merkte michel ardan aan niet alleen fraai maar ook juist mijn vriend want dit verklaart alle warmteverschijnselen de warmte is niets dan een beweging der stofdeeltjes een eenvoudige slingering dier deeltjes
3619_10256_000930	terwijl portugal lecesne te lissabon zijn wetenschappelijke zin tot dertigduizend crusades opvoerde en mexico als penningske der weduwe zesentachtig harde piasters ten kantore martin darana en compagnon offerde
3619_10256_000931	maar hij had geen plan zeide hij daar de rol van adam met een dochter eva's te spelen ik ben te bang voor slangen voegde hij er bij secretaris maston had in die dagen een aanvechting om de vierde man in het projectiel te zijn maar michel ardan beduidde hem dat hij niet compleet genoeg was om er fatsoenlijk te verschijnen
3619_10256_000932	en ik voegde michel ardan erbij als ik geweten had hoe terug te gaan zou ik niet vertrokken zijn een fraai antwoord riep nicholl uit ik ben het met michel ardan eens merkte barbicane aan hij voeg erbij dat het de vraag voor het ogenblik van geen belang is
3619_10256_000933	het was een man van twee en veertig jaar lang maar een weinig voorovergebogen zoals de kariatiden die balken op het hoofd dragen zijn hoofd bedekt met zwaar borstelig haar tekende vastheid van geest zijn gelaat was breed onder de haviksneus prijkte een knevel die wel iets had van dien ener kat
3619_10256_000934	het schild woog nogal zwaar maar de dragers wisselden elkander onophoudelijk af daar iedereen wedijverde om zijn schouders onder deze huldebetoging te zetten
3619_10256_000935	instinctmatig waren de reizigers achteruit geweken zij waren hevig beangst maar dat duurde niet lang nauwelijks enige seconde het hemellichaam schoot op enige honderden meters voorbij het projectiel en verdween
3619_10256_000936	men verbeelde zich het ongeduld van de opgewonden maston en zijn geleerde metgezel die niet minder ongeduldig was dan hij elk ogenblik van de nacht meenden zij het voertuig te zien maar t geleek er niet naar en dit gaf tussen hen aanleiding tot gedurige kibbelarijen
3619_10256_000937	en inderdaad majoor rodman moest wel twee weken wachten alvorens zijn kanon van tachtig duizend kilo bekoeld was en hoe lang zou het dan wel duren eer men de columbiad kon ontbloten het was moeilijk te berekenen
3619_10256_000938	aan geen ander plekje op aarde gunde de trots der yankees die eer maar ongelukkig kwamen twee plekken in aanmerking een gedeelte van texas en een gedeelte van florida
3619_10256_000939	zou men haar dicht genoeg naderen om enige tot nu toe duistere vragen aangaande hare natuur te beantwoorden dat was de enige vraag die voor t ogenblik de reizigers bezighield
3619_10256_000940	een affuit is voor zulk een blaaspijp niet te denken was het gevoelen van de majoor dat ware toch schoon zei maston maar dat kan niet antwoordde barbicane ik wens dit stuk in de grond zelve te gieten
3619_10256_000941	barbican helde meer over om haar voor een parabool dan een hyperbool te houden maar in dat geval moest het projectiel zeer snel buiten de schaduwkegel der maan geraakt zijn die schaduwkegel is zeer smal daar de maan zoveel kleiner is dan de zon
3619_10256_000942	zo verderfelijk voor de stuarts in één woord barbicane was een yankee uit één stuk goede uitnemende zaken had hij gemaakt in de houthandel gedurende de oorlog bij de artillerie geplaatst bleek hij vruchtbaar in uitvindingen door de stoutheid zijner denkbeelden bracht hij veel toe om dat wapen te verheffen
3619_10256_000943	gij moet het willen schreeuwde barbicane met fonkelende ogen en dreigende vuist gij hebt ons in deze gevaarlijke reis gesleept en wij willen weten waarom ja voegde er de kapitein bij nu ik niet weet waarheen ik ga wil ik weten waarom ik ga
3619_10256_000944	oh wat dat betreft antwoordde de voorzitter dat is geen bezwaar om projectielen van onbegrijpelijke zwaarte te schieten heeft men het reeds in vroeger dagen ver gebracht bij de belegering van constantinopel in door murat ii in veertien drieënvijftig schoot men stenen kogels van bijna duizend kilo
3619_10256_000945	in zekere zin zou het snedig antwoord van die leerling door de meeste aardbewoners kunnen gegeven worden terwijl op de aarde en op de planeet mars de grote vastelanden op het noordelijk halfrond liggen is dit bij de maan op het zuidelijke het geval
3619_10256_000946	het afzenden van een projectiel naar de kuische nachtvorstin was nog het minste maar ieder zag daarin het aanvangspunt van groote dingen ieder hoopte dat amerika de laatste vragen aangaande die geheimzinnige maanschijf zou oplossen
3619_10256_000947	indien er nu maanbewoners zijn zullen zij met een soortgelijke figuur antwoorden en als er nu eenmaal een aanknopingspunt is zal het niet moeilijk vallen een alfabet te vinden om zich door de maanbewoners te doen verstaan en wederkerig door hen verstaan te worden
3619_10256_000948	het werd nacht maar de maan vertoonde zich even weinig aan den hemel als de zon het overdag had gedaan zoodat alle waarneming onmogelijk was hetzelfde was blijkens telegram ook op long's piek het geval
3619_10256_000949	trouwens het koolzuur zakte een verschijnsel dat ook in de befaamde hondsgrot wordt waargenomen naar de bodem een gevolg van zijn zwaarte de arme diana die zoveel lager bij de grond ademde moest er dus eer last van hebben dan de mannen met hun opgerichte hoofden
3619_10256_000950	bij nauwkeurige waarneming van de baan die het projectiel thans beschreef moest blijken dat zij gelijk was aan die der uitreis het projectiel beschreef dus een zeer verlengde ellips die zich waarschijnlijk uitstrekte tot het boven beschreven doelpunt
3619_10256_000951	waartoe die vleiende benaming vroeg barbicane omdat wij ons projectiel hadden moeten vullen met nuttige voorwerpen boeken instrumenten gereedschappen en wat dies meer zij wij hadden dan alles overboord kunnen zetten want alles zou ons toch hebben blijven vergezellen
3619_10256_000952	en hoe wij ons de ontwikkeling der geschutkennis konden ten nutte maken ik heb dus gezocht gearbeid berekend en ben tot de slotsom gekomen dat wij moeten slagen in een onderneming onuitvoerlijk voor ieder ander land ik heb dat plan in het brede ontwikkeld en ga het u mededelen
3619_10256_000953	de volgende morgen verscheen de dagvorstin later dan aan het ongeduld van het publiek lief was men vond haar lui voor een zon die zulk een feest moest beschijnen barbicane beducht voor vragen die aan michel ardan onaangenaam konden zijn had het getal toehoorders tot een klein getal begunstigden willen beperken
3619_10256_000954	t werd middernacht maar het rumoer bedaarde niet integendeel de geestdrift greep een groot gedeelte der bevolking van baltimore aan het gerucht liep als een vuurtje door de stad en nu het gold een nationale zaak dat ontvonkte allen die ervan hoorden
3619_10256_000955	daar gelijk reeds is opgemerkt de afbeeldingen der maan haar in de regel zo voorstellen als zij door sterrenkundige kijkers gezien wordt dit is ondersteboven met het noorden naar beneden en het zuiden naar boven zou men menen dat diensvolgens ook het oosten links en het westen rechts moest zijn en toch is dit niet zo
3619_10256_000956	t projectiel de richting de snelheid de ongevallen die zouden kunnen plaats hebben de voorzorgen te nemen bij het nederdalen op de maan dat alles leverde onuitputtelijke stof
3619_10256_000957	een uur hadden zij gewerkt om de bovenschijf aldus in orde te maken en het was middag eer zij daarmee gereed waren barbicane deed nieuwe waarnemingen om de helling van het projectiel te weten maar het had zich nog niet genoeg omgewend voor een val
3619_10256_000958	op de bodem van de gegraven kuil vervaardigde men een soort van schijf van eikenhout stevig met ijzeren bouten bevestigd deze schijf had in haar midden een opening even groot van doorsnede als de doorsnede van de buitenwand der
3619_10256_000959	een werk dat zelfs afdaalde tot de waterspiegel van de nijl op een diepte van driehonderd voet en dan die andere put te coblentz gegraven door markgraaf johan van baren zeshonderd voet diep wat was hier te doen
3619_10256_000960	t zij menschen of beesten michel ardan had een zeker aantal dieren willen medenemen niet juist een paar van ieder want hij vond niet noodig tijgers slangen krokodillen en dergelijke monsters op de maan over te planten
3619_10256_000961	het sloeg twaalf uur een kanonschot liet zich horen en twaalfhonderd gietmonden tegelijk gingen open en twaalfhonderd slangen van vuur kronkelden in gloeiende bochten naar de kuilen
3619_10256_000962	onmogelijk was voor hem een onzinnig woord zonder aarzelen zette hij de kop tegen een muur die waagt wint was zijn lijfspreuk om geld bekommerde michel ardan zich volstrekt niet op dat punt was hij een danaïden vat
3619_10256_000963	maston was zichzelve niet meester hij schreeuwde meer dan hij gesticuleerde en wat hij meer deed eten of drinken is een punt dat moeilijk was uit te maken in allen gevalle hij zou zijn plaats voor geen keizerrijk hebben afgestaan nee al was het kanon op dit ogenblik afgevuurd en had het hem
3619_10256_000964	ze gingen verder een uur lang maar vruchteloos zij riepen van tijd tot tijd barbicane nicholl maar tevergeefs nog een uur even vruchteloos
3619_10256_000965	het is uwer waardig het is de kroon op de geschiedenis der gun club het zal de wereld in verbazing brengen in wat brengen vroeg een driftige artillerist niet in de rede vallen klonk het van verschillende zijden ik verzoek stilte vermaande de voorzitter
3619_10256_000966	om een projectiel van negen voet hoogte en vijftien voet dikte op de maan kenbaar te maken zou een achtenveertig duizendmalige vergroting vereist worden en het was de vraag hoe die te bereiken op geld kwam het niet aan het gold alleen het overwinnen van technische moeilijkheden
3619_10256_000967	eindelijk met zich zelve die er zich bij verveelde maar hij was en bleef de levendige praatzieke fransman de dag of liever want de uitdrukking is niet nauwkeurig een twaalftal uren naar de aarde gerekend eindigde met een fijnen avondmaaltijd
3619_10256_000968	zweden en noorwegen kwamen te stockholm bij tottie en arfürradson met tweeenvijftigduizend rijksdaalders voor dat land waarlijk ruim maar het zou meer geweest zijn indien de inschrijving te christiania tegelijk gekomen ware met die te stockholm
3619_10256_000969	barbicane dacht een oogenblik na en zei toen ik weet maar twee mogelijkheden en die zijn het projectiel heeft keus tusschen twee wiskundige lijnen welke van die twee het volgen zal hangt af van de snelheid en die kan ik op dit oogenblik niet bepalen
3619_10256_000970	dat zou kunnen vriend nicholl maar waarschijnlijk is het niet waarom niet omdat ik weet het niet met dat ik weet het niet zou men honderden boekdelen kunnen vullen merkte michel ardan aan
3619_10256_000971	zelfs zegt men maar hiervoor is geen andere waarborg dan het verhaal van enige inlanders dat aan de westkust van afrika een half uur na het schot een dof geluid als van onder de zee zou gehoord zijn
3619_10256_000972	er is maar een kleinigheid tegen uw plan merkte barbicane aan ten gevolge van de aswenteling der aarde zou uw draad zich om haar hebben gewonden als een touw om een kaapstander en de draad zou ons ten laatste naar de grond teruggetrokken hebben
3619_10256_000973	u moet toch zeggen dat wij uilskuikens zijn tegenspreken zal ik dit niet antwoordde hem barbicane maar waarom omdat wij een zeer eenvoudig middel hebben om de snelheid met welke wij ons van de maan verwijderen te verminderen en wij maken 'r geen gebruik van
3619_10256_000974	de tegenstand der middelstof der lucht zal weinig betekenen de dampkring der aarde is slechts tien mijlen hoog met een snelheid van trouw duizend yard in de eerste seconde heeft het projectiel in enkele seconden de dampkring doorkliefd kort genoeg om met de tegenstand der lucht geen rekening te houden
3619_10256_000975	dan zou men een goed artillerie park moeten hebben om zich tegen die kerels te verdedigen meende nicholl barbicane deed hem opmerken dat onze kogels niet veel op de zon zouden uitrichten daar zij enige meters ver reeds op de grond zouden vallen
3619_10256_000976	ik kom niet terug dit antwoord verheven door zijn eenvoud bracht de vergadering in stomme verbazing maar die stilte was welsprekender dan de luidste bijvalsbetuigingen zouden geweest zijn de onbekende maakte er gebruik van om nog een laatste pijl af te schieten
3619_10256_000977	volgens de berekeningen van de sterrenwacht te cambridge moest de buis van de telescoop een lengte hebben van tweehonderd tachtig voet de spiegel een middellijn van zestien voet hoe reusachtig zulk een instrument ook zijn mocht
3619_10256_000978	gij hebt gelijk barbicane antwoordde kapitein nicholl en bovendien wanneer wij de maan bereikt hebben zullen wij in de lange maannachten tijd in overvloed hebben om uit te zien naar dien wereldbol waarop onze gelijken doorheen krioelen
3619_10256_000979	dit gelukte uitnemend het was een zaak van schroeven en moeren aan gereedschap geen gebrek weldra lag de bodemschijf weder op haar stalen veren zoals een tafel op haar poten staat
3619_10256_000980	en waarom zou dat niet zo zijn vroeg nicholl omdat het dan onverklaarbaar is dat die lichtstrepen rechtlijnig zijn bovendien kunnen wij ons niet voorstellen dat vulkanen daartoe kracht genoeg zouden hebben
3619_10256_000981	indien intussen de proef geslaagd was moesten de reizigers op een december 's avonds de tien uur zesenveertig minuten veertig seconden weggeschoten de vierde te middernacht op de maan landen
3619_10256_000982	mead spreekt van een kind dat bij volle maan stuipen kreeg er zijn ontelbare waarnemingen van dezen aard aangaande bezwijmingen kwaadaardige koortsen en het slaapwandelen ten blijke dat de maan een geheimzinnigen invloed heeft op de ziekten der menschen hoe weet ik niet maar de zaak schijnt buiten twijfel
3619_10256_000983	niets is gemakkelijker dan dit kruit tot op een vierde van zijn omvang ineen te persen gij kent allen die merkwaardige zelfstandigheid welke de eerste beginselen van het plantenleven aanwijst en die men cellenweefsel noemt ik begrijp u al mijn waarde barbicane riep de majoor uit
3619_10256_000984	deze geleerde gaf de eerste maankaarten de heldere ronde vlekken zijn ringbergen de donkere daarentegen uitgestrekte zeeën in werkelijkheid eenvoudige vlakten
3619_10256_000985	tot acht uur in den avond keken zij door de zijglazen de maan scheen hun toen zo groot dat zij de ene helft van het uitspansel bedekte het projectiel baadde zich in een zee van licht aan de ene zijde de zon aan de andere de maan
3619_10256_000986	dat karpathische gebergte zou dan zijn hetgeen de ringgebergten purbach arzachel en ptolemeüs wezen zouden indien een overstroming hunne wallen aan de linkerzijde deed instorten zodat zij één doorlopende keten werden
3619_10256_000987	zij bekeken haar van verschillende zijden van de natuurkundige de sterrenkundige de weerkundige de staatkundige de staathuishoudkundige en van nog al meer kanten
3619_10256_000988	mij verbaast het antwoordde nicholl dat de specifieke zwaarte van dat voorwerp het met ons gelijk doet blijven hoewel die zeer zeker geringer is dan die van ons projectiel
3619_10256_000989	en de bedoeling is immers op de maan voet aan de wal te zetten zeer zeker antwoordde michel ardan geduld dan door een werking die ik niet weet te verklaren maar die niettemin bestaat heeft ons projectiel neiging om zijn bodem naar de zijde der aarde te richten
3619_10256_000990	denemarken hoewel kleiner van omvang geworden gaf toch door tussenkomst van de bank negen duizend ducaten getuigende dat de denen een hart hebben voor wetenschappelijke expeditiën
3619_10256_000991	eilanden vindt men op de oppervlakte der maan in menigte bijna allen zijn langwerpig of geheel rond zij vormen een uitgestrekte groep die doet denken aan de archipel tussen griekenland en klein-azië het toneel der meeste verhalen uit de griekse romeinse mythologie
3619_10256_000992	als onze aanvankelijke snelheid niet was gebroken door de wrijving zouden wij in zes seconden buiten den dampkring geweest zijn en hoeveel rekent gij dan wel voor die wrijving
3619_10256_000993	de eerste december was aangebroken een gewichtige dag want ging het stuk die avond niet af en wel tot tien uur zesenveertig minuten en veertig seconden dan zouden ruim achttien jaren verloopen eer de maan denzelfden stand had tegelijk in haar naaste punt en in het toppunt
3619_10256_000994	en de andere voor een weldoorvoede kleine jongen nu is immers de laatste partij niet op haar zelve maar betrekkelijk groter dan de eerste door zulke uitleggingen werd de sterrenkundige wetenschap aangaande de maan te baltimore zeer bevorderd
3619_10256_000995	de amerikaansche ingenieurs konden met zulk een kleinigheid niet bemoeielijkt worden waren de dreggen eenmaal gereed en was er stoom opgemaakt dan waren zij er zeker van den puntkogel te zullen ophalen in weerwil van zijn gewicht waarvan hij trouwens in het water zooveel verloor als het gewicht bedroeg van het water dat hij verplaatste
3619_10256_000996	dan is het met de langer benen tot in het oneindige mij onverschillig liet michel ardan zich koeltjes ontvallen praten is niets voegde hij erbij dit is echter zeker dat het openen van gemeenschap met de maan voor onze aarde nog zo heel gemakkelijk niet is
3619_10256_000997	een allerverschrikkelijkste vuurgloed deed de grond sidderen als braakte een vulkaan zijn vlammen uit de aarde werd opgeheven slechts aan weinigen gelukte het in dat ogenblik van schrik het projectiel glorierijk tussen vlammen en damp opwaarts te zien snellen
3619_10256_000998	en als we dat punt hebben bereikt wat zal er dan van ons worden vroeg michel ardan barbicane verklaarde het niet te weten maar wat denkt ge ervan
3619_10256_000999	wat zou het bevatten levende of dode levende ja levende indien namelijk barbicane en de anderen niet waren omgekomen nadat zij die vlag hadden geplant
3619_10256_001000	de éénentwintigste december 's avonds te acht uur stak de korvet in zee het was vrij koud met fraai weder en een matig koeltje blies uit het noord-oosten de gehele bevolking van san francisco verdrong zich op de kade verbaasd verstomd zij bewaarde haar juichkreten voor de terugkomst
3619_10256_001001	twee uur later wisselde een stoomjacht herkenningstekenen en werd de naam der atlanta naar tampa town geseint te vier uur was het stoomschip voor espirito santo te vijf liep het langs de rede van hill's borrough met volle stoom te zes ankerde het voor tampa town
3619_10256_001002	deze bewering was gegrond op de overtuiging dat afgeschoten vuurpijlen een tegenwerking op het punt vanwaar zij komen uitoefenende de kracht der beweging naar dat punt in dezelfde richting noodwendig moeten breken
3619_10256_001003	nu zeggende de maan was eene bewoonde en bewoonbare wereld reeds voor de aarde dan bewerende het is een onbewoonbare wereld en zij is dan ook onbewoond
3619_10256_001004	overigens werd ondersteld dat hij reeds alles aangaande de maan wist zo vroeg men hem ook wat hij dacht van hare invloed op ziekte geloven zeide hij doe ik er niet aan maar er zijn toch zonderlinge feiten
3619_10256_001005	en de hyperbool vroeg michel ardan de hyperbool is ook een kromme lijn van de tweede rang zij ontstaat indien men zich twee kegels voorstelt met de punten rechtstandig op elkander staande en de snede alsdan door de beide kegels gaat
3619_10256_001006	michel ardan bracht het aangestoken wasje bij een toestel die onmiddellijk gemeenschap had met de vuurpijlen daar er geen lucht was en dus geen leiding van het geluid hoorden zij niets van de uitbarsting maar door het raampje zag michel ardan een lichtstreep die echter aanstonds uitdoofde
3619_10256_001007	zal men eenmaal zo ver immer van de ene planeet naar de andere reizen van jupiter naar mercurius en dan later van de ene vaste ster naar de andere van sirius naar de poolster
3619_10256_001008	dat is mijn zaak niet maar als de artilleristen geen meester zijn over hun stukken zijn zij geen artilleristen meer indien het projectiel de kanonnier bevelen geeft moet men de kanonnier op het stuk laden
3619_10256_001009	hoe het zij zij waren gereed en alleen het geschikte ogenblik moest worden afgewacht om ze te ontsteken daar wij nu toch niets te doen hebben zei nicholl doe ik een voorstel en dat is vroeg barbicane te gaan slapen
3619_10256_001010	zij zijn dood meende de een zij leven zei de ander het water is diep daardoor is hun val geheel gebroken maar zij hebben geen lucht gehad merkte een derde aan zij hebben moeten stikken
3619_10256_001011	de kapitein onderricht dat alles kant en klaar was liet de machinist bedanken voor zijn vaardigheid en gaf last om noordwest te sturen de korvet wendde en stoomde met volle kracht naar de baai van san francisco het was zes glazen drie uur in de morgen
3619_10256_001012	zullen wij die hopen te bereiken dan moeten wij eerst weten hoe ver men het reeds gebracht heeft generaal morgan zal ons daaromtrent wel willen voorlichten gemakkelijk antwoordde de generaal want ik ben in de oorlog lid geweest der commissie van onderzoek
3619_10256_001013	hoe het zij het bericht van de directeur belfast bracht voor de gehele beschaafde wereld een indruk teweeg van verbazing en schrik zou men die moedige mannen te hulp kunnen komen nee voorzeker want zij hadden zich begeven buiten de grenzen aan wezens der aarde gesteld
3619_10256_001014	het is vier glazen en zo gij er niet tegen hebt luitenant ga ik naar kooi slaap lekker mijnheer antwoordde bronsfield beleefd buigend de kapitein der susquehanna een flinke zeeman zo goed als één maar wat overbeleefd jegens zijn bemanning ging naar zijn hut
3619_10256_001015	was gemakkelijk te berekenen dat dit punt op zeventien tweeënvijftigste van de afstand tussen de aarde en haren wachter ligt of gemiddeld vierhonderd vijfenzestig geografische mijlen van de maan eenendertigduizend driehonderd achtendertig van de aarde
3619_10256_001016	wat moest dan gebeuren drie gevallen deden zich voor één het projectiel kon nog enige snelheid hebben behouden genoeg om voorbij het nulpunt te schieten in welk geval het op de maan zou vallen ten gevolge van het overwicht harer aantrekking boven die der aarde
3619_10256_001017	daar hebben we nu de tienden augustus zei maston op zekeren morgen nog een kleine vier maanden en het is december de binnenvorm moet nog worden weggenomen de ziel klaar gemaakt het stuk geladen wij komen niet klaar men kan er nog niet eens bij zal dat ding dan nimmer bekoelen dat zou toch wat te zeggen zijn
3619_10256_001018	gij moet het weten klonk het ongeduldig tijd zal het leren sprak de voorzitter koeltjes de tijd heeft het recht niet om een geheel land in het onzekere te houden antwoordde de spreker uit den hoop
3619_10256_001019	door het toenemen der koude zonder twijfel de maanoppervlakte is kouder geworden naarmate de inwendige vuren zijn uitgedoofd en de warmtestof zich heeft samengetrokken
3619_10256_001020	te middernacht was het volle maan juist op dat ogenblik hadden de reizigers moeten aanlanden indien de vermaledijde vuurkogel hen niet van de goede richting had afgetrokken de maan beantwoordde dus volkomen aan de berekeningen der sterrenwacht te cambridge
3619_10256_001021	dewijl wij in de ledige hemelruimte zweven mijn waarde kapitein en in dat ledige de lichamen vallen of zich bewegen wat hetzelfde is met een gelijke snelheid onafhankelijk van gewicht of gedaante
3619_10256_001022	nog twintig merkte nicholl aan zouden wij niet op ons hoofd gaan staan zoals de clown in een paardenspel vroeg michel ardan barbicane meende dat het beter was op zijde te gaan liggen in allen geval geloof ik dat het vrij om het even zal zijn want wij zijn hier toch ingesloten
3619_10256_001023	ongerijmd belachelijk al die uitroepingen en nog vele andere moesten dienen om de indruk te kennen te geven die dit telegram maakte zodra het eenmaal door de gedienstigheid van verbaasde telegrafisten in vertrouwen verhaald zich als lopend vuurtje inderdaad als een bliksemstraal verspreid had
3619_10256_001024	zij verwachtten onvoorziene verschijnselen onbekende voorwerpen maar verwonderen zou hen in hunne tegenwoordige stemming niets hun opgewekte verbeelding streefde het projectiel voorbij welks snelheid aanmerkelijk verminderde zonder dat zij het bemerkten
3619_10256_001025	hebt gij het plan van het projectiel veranderd naar het telegram nog niet mijne heren maar ge hebt gelijk men moet weten waaraan zich te houden de telegraaf die deze gehele opschudding verwekt heeft zal ons wel verder helpen naar het telegraafkantoor riep de menigte
3619_10256_001026	daarom heb ik recht te zeggen en herhaal het met de innigste overtuiging afstand is een hol woord afstand is een onding bravo hoezee klonk het uit driehonderdduizend monden
3619_10256_001027	misschien zouden zij het lang genoeg houden om nog eens voor het laatst de volle aarde te zien zich badende in de stralen der zon misschien nog een laatste blik toezenden aan die aardbol welke zij niet meer zouden bereiken
3619_10256_001028	voor het openen der vergadering zat hij onbeweeglijk in zijn armstoel in zichzelven gekeerd gedekt met een hoogen zwart zijden hoed zooals die op amerikaansche hoofden als vastgespijkerd zitten om hem heen was het gegons en getrappel maar het ging hem niet aan hij bleef onbeweeglijk
3619_10256_001029	er volgt uit dat de vereischte hoeveelheid kruit niet toenemend in evenredigheid tot het gewicht van het projectiel wij hebben dan ook in den oorlog het gewicht kruit verminderd tot een tiende van dat van het projectiel en daarop kan men nog afdingen als men grof kruit gebruikt
3619_10256_001030	intussen stond de maan nog niet volkomen vlak tegenover de zon zij had de vorm van een reusachtig ei met de punt naar de aarde gekeerd de maan zeker vloeibaar of kneedbaar in de eersten tijd van haar ontstaan moest destijds een volkomen kogel geweest zijn
3619_10256_001031	bovendien zei hij eens tot zijn reismakkers we zullen niet geheel van onze vrienden op de aarde afgesloten zijn en zij zullen wel zorgen ons niet te vergeten zeker niet verzekerde maston
3619_10256_001032	op dien kleinen afstand toch moest zij zeer groot zijn om op te wegen tegen de aantrekkingskracht der maan doch zij konden zich daarmede niet ophouden de maan gaf hun genoeg te zien
3619_10256_001033	op die soep volgde onberispelijke biefstuk zo mals als ooit in de beste restauratie is opgedist schoon die biefstuk onder de waterpers was geweest om gecondenseerd te worden beweerde michel d'ardant met zijn levendige verbeelding dat het bloed er nog uit liep
3619_10256_001034	en gij zoudt het gezien hebben antwoordde barbicane men weet nu dat warmte niets anders is dan een wijziging van beweging wanneer men water verhit dat wil zeggen wanneer men warmtestof bij water voegt beteekent dit dat men beweging geeft aan de stofdeeltjes waaruit het water bestaat
3619_10256_001035	terwijl bij de kraters op onze aarde het tegendeel plaats heeft hieruit volgt dat de algemene kromming van de bodem dier bekkens die van een bol is kleiner dan de maan zelf en hoe komt dat vroeg nicholl barbicane verklaarde dat men dit niet weet
3619_10256_001036	las den inhoud en hoeveel zelfbeheersching hij ook bezat toch verbleekten zijn lippen en werden zijne oogen vochtig bij het lezen der volgende woorden frankrijk parijs dertig september s middags vier uur
3619_10256_001037	nauwelijks had het anker gevat of een sloep lag aan de atlanta barbicane sprong aan boord en riep overluid michel ardan present antwoordde iemand die aan de verschansing stond met gekruiste armen vragend oog en gesloten mond keek barbicane de passagier aan
3619_10256_001038	maar om weder van ons vervoermiddel te spreken sommigen uwer hebben kunnen geloven dat de voorgenomen snelheid overdreven is dat is niet zo al de sterren overtreffen het in dit opzicht de aarde zelve wentelt zich driemaal sneller om de zon
3619_10256_001039	t is niet nodig alles op te noemen barometers thermometers kijkers maankaarten zagen houwelen en andere gereedschappen drie buksen en drie karabijnen kruit en lood in de ruimte want michel ardan was van oordeel dat men niet weten kon met wie men in aanraking zou komen
3619_10256_001040	de meeste wetenschappelijke genootschappen zonden aan de gun club niet alleen brieven van gelukwensing maar ook aanbiedingen van hulp en geld impey barbicane werd dus van die dag af een der roemruchtste burgers van de verenigde staten de washington der wetenschap
3619_10256_001041	dat doen wij dat zal een vergroting van de lichtsterkte geven tot het achtenveertigduizendvoudige zodat de maan een afstand van slechts twintig kilometer schijnt te hebben en de voorwerpen slechts negen voet doorsnede groot behoeven te zijn om zichtbaar te wezen
3619_10256_001042	ver zelfs indien men de straalbreking van de dampkring der aarde niet in rekening brengt onderrichtte barbicane maar wanneer de maan in die schaduw gedompeld is heeft het verschijnsel plaats dat de drie hemellichamen zon aarde en maan in een rechte lijn staan de punten waar de baan der maan die der aarde snijdt heten knopen
3619_10256_001043	maar hij deed opmerken dat al kon men op die wijze tijdingen van de maan ontvangen men er daarom nog geen heen kon zenden tenzij de maanbewoners instrumenten tot hun beschikking hebben geschikt om op hun beurt zulke waarnemingen in de verte te doen
3619_10256_001044	geneer u anders niet nee het is een ander die verantwoordelijkheid voor uw dwaasheid draagt en wie dan asjeblieft vroeg michel ardan op hoge toon de weetniet die deze even onmogelijke als bespottelijke onderneming op touw heeft gezet
3619_10256_001045	welnu luitenant hoe staat het met de peiling ik geloof mijnheer dat de zaak ten einde loopt antwoordde luitenant bronsfield maar wie had verwacht zulk een diepte zo nabij de wal te vinden slechts honderd mijlen van de amerikaanse kust
3619_10256_001046	het laatste kunnen wij altijd maken meende barbicane kruit men kan het maken de maan zal toch wel niet ontbloot zijn van metalen van salpeter van houtskool en zwavel
3619_10256_001047	een derde indien wij een aanvankelijke snelheid van elfduizend meter in de seconde hadden gehad zal ze bij ons verlaten van de dampkring tot zevenduizenddriehonderdtweeëndertig meter zijn ingekrompen in alle gevallen zijn wij reeds buiten de dampkring en
3619_10256_001048	betrekkelijk zijn dus voegde hij erbij de maanbergen veel hoger dan de onze want de maan is vijftigmaal kleiner dan de aarde en nu moet gij u voorstellen twee pasteien even groot maar de ene moet dienen voor acht volwassen uitgehongerde personen
3619_10256_001049	het is een gevangenis zei hij maar een reizende en als ik de neus buiten het raam kon steken zou ik er wel voor honderd jaar huur aan willen hebben ge lacht barbicane waar denkt ge aan dat dit kamertje uw graf wel zou kunnen zijn is het er niet mooi genoeg voor
3619_10256_001050	te vijf uur waren zij de maan zooveel genaderd dat zij er slechts vijftig kilometer van verwijderd waren en het scheen alsof zij haar konden grijpen michel ardan wilde in goeden ernst een hunner vensters openen en naar beneden springen
3619_10256_001051	het bestaan van redelijke wezens zou toch wel door het een of ander gebleken zijn maar wat hebben wij gezien overal verschijnselen der dode stof nergens een levende schepping indien er dus dierlijk leven is moet het zich verscholen houden in afgronden en spelonken onbereikbaar voor onze blik
3619_10256_001052	naar het noorden was de bergring afgebroken door een laagte alsof daar een opening geweest was om toegang te geven tot de ringvlakte terwijl zij boven dit gedeelte der maanoppervlakte zweefden kon barbicane een groot aantal min belangrijke bergen aantekenen waaronder een kleine ringberg
3619_10256_001053	hoe wilt ge er dan een bom van maken waarmeê men berichten kan verzenden vulde maston aan en monsters van onze aardsche voortbrengselen zeker een bom sprak barbicane dat moet volstrekt
3619_10256_001054	bovendien gaat de gieting sneller hetgeen tevens tijd en geld uitspaart ook voegde hij er bij dat aldus gegoten stukken in de belegering van atlanta duizend schoten van twintig tot twintig minuten hebben doorgestaan
3619_10256_001055	iedereen begreep dat het er nu op aan zou komen diepe stilte sedert enige maanden ging barbicane voort heb ik mij afgevraagd of wij altijd blijvende op ons gemeenschappelijk grondgebied niets zouden ondernemen in een overeenstemming met de hoge vlucht der negentiende eeuw
3619_10256_001056	een sombere stilte woog als lood op dit gehele toneel men durfde nauwelijks ademhalen alle blikken zochten de mond van de columbiad
3619_10256_001057	allen zagen in koortsachtige spanning uit niemand sprak een woord niemand durfde de gedachte uitspreken die allen door de ziel vloog de korvet was tot op ruim twee kabellengten genaderd een siddering voer door aller leden het was de amerikaanse vlag
3619_10256_001058	eindelijk werd alles aan boord van de susquehanna gebracht hijskettingen luchthouders dreggen windassen kortom alles maston de ingenieur murchison en de afgevaardigden der gun club betrokken hunne hutten men was gereed om te vertrekken
3619_10256_001059	maar enige dagen waren zovele eeuwen voor de onversaagden die al hun tijd wijdden aan het waarnemen dier maan die zij wanhoopten te bereiken
3619_10256_001060	aan de zomen daarentegen stond om zo te zeggen de aantrekking der aarde rechtstandig op die der maan zodat althans daar de bewering van arago scheen te worden bewaarheid dat geen aantrekking van buiten gewerkt heeft op de vorming harer oppervlakte
3619_10256_001061	alleen die lagen binnen de breedtecirkel achtentwintig graden door de sterrenwacht aanbevolen met een opmerking dat men het best deed het projectiel loodrecht naar boven te schieten daar de maan alleen op die plaatsen in het toppunt kon komen welke minder noord of zuiderbreedte hadden dan achtentwintig graden
3619_10256_001062	de havenmeester bracht hen zelf aan het telegraafkantoor te midden van een menigte nieuwsgierigen blomsberry en bronsfield traden binnen terwijl de menigte zich buiten de deur verdrong
3619_10256_001063	barbicane verwijderde de boven beschreven schijf en ontschroefde het deksel van het glas in de bodem van de projectiel zodat zij door een lens van vijftien centimeter dikte het gezicht naar buiten hadden
3619_10256_001064	gij zijt dus sprak barbicane zonder eenige andere inleiding besloten om te gaan bepaald houdt niets u terug niets hebt gij het projectiel laten maken volgens mijn telegram
3619_10256_001065	we zullen je goed verzorgen zei michel ardan wij zijn verantwoordelijk voor je leven ik was liever een arm kwijt dan dat mijn arme wachter een poot moest missen dit zeggende gaf hij de hond een kom water het dier dronk gretig
3619_10256_001066	het is driemaal lichter dan ijzer ja het schijnt opzettelijk geschapen om ons de stof voor ons projectiel te leveren leve het aluminium riep de secretaris uit
3619_10256_001067	nadat de voorzitter de bezoekers had verzocht zich te verwijderen keerde hij naar de hut van de passagier terug en bleef er totdat het aan boord kwartier voor twaalf had geslagen toen scheidde beide grote mannen met een handdruk en barbicane zocht zijn legerstede op
3619_10256_001068	maar vanwaar die met ieder ogenblik toenemende opgewondenheid bij de reizigers hun matigheid was boven alle bedenking moest die buitengewone prikkeling van het hersengestel worden toegeschreven aan de buitengewone omstandigheden in welke zij zich bevonden
3619_10256_001069	de vijfde hetzelfde weer de grote telescopen der oude wereld die van herschel rosse foucault waren op de maan gericht daar het weder in europa allergunstigst was maar de werktuigen waren te zwak voor enige afdoende waarneming
3619_10256_001070	belgië onderscheidde zich onder de staten van de tweede rang door een geschenk van vijfhonderddertienduizend franc omtrent twaalf centimes per inwoner het kantoor lambert te brussel belastte zich met de inschrijvingen
3619_10256_001071	dat maakt in ronde cijfers tienduizend kubiek voet daags dat zou niets zijn voor duizend werklieden als men de armen vrij had maar in een zeer nauwe ruimte zal het lastiger zijn toch moet het gebeuren het zal ook gebeuren en ik reken evenzeer op uwen moed als op uwe handigheid
3619_10256_001072	eenige dagen na de bewuste zitting der gun club kondigde een engelsche troep tooneelspelers de vertooning aan van shakespeare's much ado about nothing maar de bevolking van baltimore zag in dien titel een zoo beleedigende zinspeling op de plannen van barbicane
3619_10256_001073	wie zegt dat asjeblieft vroeg michel ardan deskundigen deskundigen sprak michel ardan met een ongelovig lachje deskundigen
3619_10256_001074	in frankrijk is een deskundige die wiskundig heeft bewezen dat een vogel niet vliegen kan en een ander deskundige dat de visschen niet bestemd zijn om in water te leven daarover handelen wij nu niet mijnheer
3619_10256_001075	immers het zou verschrikkelijk zijn indien het projectiel voorbij de maan vloog om in de eindelooze hemelruimte te zweven de maan vertoonde reeds niet meer een platte schijf maar duidelijk kon men haar bolle oppervlakte bespeuren
3619_10256_001076	barbicane kwam tussenbeide hij zeide hen scheidende stil ongelukkigen als er geen maanbewoners zijn behoeft ook over hen niet getwist te worden de maan is ons riep nicholl uit wij met ons drieën stichten er de republiek
3619_10256_001077	in een besloten ruimte wordt dus in een bepaalde tijd al de zuurstof van lieverlede omgezet in koolstof en deze is dodelijk de vraag is dus één de zuurstof aan te vullen twee de koolstof te verwijderen
3619_10256_001078	die voorwerpen zijn zeer raadselachtig herschel hield ze voor lava door de kraters opgeworpen en door de koude verstijfd maar deze mening heeft weinig bijval gevonden andere sterrenkundigen voor reeksen van zwerfblokken aldus gestrooid tijdens het ontstaan van de tigal
3619_10256_001079	en daar uw stuk slechts ongeveer tweeduizend kubieke meter ruimte heeft is het bijna halfvol de ziel zal dus niet lang genoeg zijn om aan het ontploffende gas ruimte te geven teneinde het projectiel met genoegzame kracht uit te drijven
3619_10256_001080	als gij zoo redeneert merkte barbicane aan zouden wij op de groote planeten jupiter saturnus uranus en neptunus daarentegen lilliputtertjes wezen
3619_10256_001081	we juist bezig rekent gij het uit kapitein vroeg barbicane nicholl druk aan het cijferen ziende ja zei deze kortaf na een poos drukte hij het potlood tegen z'n voorhoofd en zei langzaam als tot zich zelve ja zo kom ik uit
3619_10256_001082	fraai bedacht zei barbicane maar hoe maakt gij het met de ademhaling ach die beroerde lucht bederft alles maar als er lucht was michel zou uw dichtheid kleiner zijn dan die van het projectiel en gij zoudt diens volgens achterblijven
3619_10256_001083	de zevende enige hoop maar het duurde niet lang toen de avond viel dikke dikke dikke lucht het werd erg de elfde 's morgens negen uur elf minuten was het laatste kwartier dan werd de stand der maan van dien aard dat geen helder weer meer helpen zou
3619_10256_001084	of tussen de zon en de aarde staat een maan eclips indien de aarde tussen de zon en de maan staat en de maan alzo gelijk men het noemt vol is indien wij tijdens een maan eclips vertrokken waren zou onze gehele reis in de schaduw gebeurd zijn en dat ware treurig
3619_10256_001085	de vergadering werd heropend met een motie van orde een der aanwezigen verzocht dat men nu eens van de theoretische beschouwingen tot de praktische zaken zou komen aller blikken richtten zich naar de man die deze woorden uitte en toen er niet spoedig genoeg naar zijn zin antwoord kwam nogmaals zijn stem verhief
3619_10256_001086	maar deze met veel zorg en na strenge metingen uitgevoerde arbeid is wegens zijn dood onvoltooid gebleven na hem kwamen schröter en liliënthal met talrijke afbeeldingen van gedeelten der maan
3619_10256_001087	de achtste december dan was daar nog een uur en het bewuste nulpunt was bereikt hoe zou het dan met de snelheid van het projectiel gesteld zijn
3619_10256_001088	nicholl vulde die woorden aan met te zeggen zeker een parabool of een hyperbool dat zijn geleerde woorden daar houd ik van zei michel ardan en wat voor een ding is dan een parabool
3619_10256_001089	die haan die kippen ja dat zij er waren leed geen twijfel want zij liepen nog te kakelen en te scharrelen de stommelingen riep michel ardan de zuurstof heeft hun den kop op hol gebracht
3619_10256_001090	toen had ook de voorzitter barbicane eindelijk zijn woning bereikt geknepen gesold geplukt en zijn toehoorders en bewonderaars zochten ook hunne legersteden op of verspreidden zich langs de vier spoorlijnen de ohio de susquehanna
3619_10256_001091	de secretaris der gun club dacht in zijn eenvoud dat zijn voorzitter als zodanig aan de gehele wereld bekend moest zijn maar de houthakker scheen hem niet te begrijpen een jager voegde michel ardan er bij een jager ja antwoordde de houthakker
3619_10256_001092	ontzettend schouwspel het was een geweldige uitbarsting van een vulkaan of een onmetelijke brand duizenden vonken en vuurbrokken van allerlei kleuren vlogen in het rond en van de reusachtige vuurbol bleef niets over dan splinters als sterretjes rondzwevende in de onmetelijke ruimte
3619_10256_001093	barbicane was volkomen gerust zowel niet over de uitslag der onderneming dan toch over de vaart van het projectiel het was klaarblijkelijk het beschreven nulpunt voorbijgevlogen derhalve zou het op dat punt niet onbeweeglijk blijven hangen
3619_10256_001094	en sluit nu het linker en ziet met het rechter of het punt waar gij de blik op richt niet een weinige naar links staat van een ander voorwerp erachter de spreker moest de zaak nog eens herhalen maar verwierf toejuiching de aandacht was er en nu ging hij verder en betoogde
3619_10256_001095	nieuws werd verzuimd om de verwezenlijking van het grootse plan tot stand te brengen men wende zich dus tot de sterrenwacht te cambridge in de staat massachusetts een beroemde zetel der wetenschap
3619_10256_001096	maar beklagen deden zij zich over de uitgestane angsten niet want het plotselinge licht had gedurende enige seconden de anders onzichtbare maanschijf zichtbaar gemaakt met snelle blik hadden zij landen zeeën en bossen gezien
3619_10256_001097	gelijk de parabool twee benen heeft die zich in het oneindige van elkander verwijderen zo heeft de hyperbool er vier wat je zegt zei michel ardan met de grootst mogelijke bedaardheid alsof het iets zeer gewichtigs was ik vind de hyperbool mooier want daar begrijp ik nog minder van dan van de parabool
3619_10256_001098	en heeft men daarvan de tijd berekend zeker laat horen volgens de waarschijnlijkste berekeningen zal de gemiddelde temperatuur der aarde tot het vriespunt genaderd zijn na vierhonderdduizend jaren
3619_10256_001099	en welke hand zou dat steentje geworpen hebben vroeg barbicane de hand laten wij daar maar het steentje kan wel een komeet geweest zijn of misschien ook een uitbarsting uit het inwendige der maan
3619_10256_001100	men heeft zelfs berekend pas op liet michel ardan zich horen daar komen de cijfers barbicane liet zich door deze uitval niet uit de zadel lichten maar ging voort men heeft zelfs berekend dat de schok door elke vuurbol op de zon veroorzaakt
3619_10256_001101	derhalve bestaat de oplossing van het vraagstuk in een trapswijze bestrijding van deze werking der zwaartekracht hoe dit doel bereiken door het voortstuwingsvermogen
3619_10256_001102	hebt gij gelijk in bronsfield maar zeg eens als het u blieft waar zijn wij op dit ogenblik mijnheer antwoordde de luitenant wij hebben zo even eenentwintigduizend vijfhonderd voet gepeild en nog geen grond want dan zou de bol wel van zelf naar boven gekomen zijn
3619_10256_001103	goed en wel antwoordde michel ardan en daarom hebben wij lang genoeg waargenomen laat ons nu iets gebruiken dat is iets anders zei nicholl droogjes
3619_10256_001104	daarvoor niet maar onze baan is ene gesloten kromme lijn een ellips waarschijnlijk zullen wij nu in een geregelde elliptische baan voor altijd om de maan gaan lopen dan zijn we naar de maan schertste de fransman maar op een andere manier dan we hadden gehoopt
3619_10256_001105	mijne heren ieder mag zijn goed of afkeuring te kennen geven dat is dus afgesproken vergeet echter niet dat gij te doen hebt met een weetniet wiens onwetendheid zo ver gaat dat hij zelfs onbekend is met de moeilijkheden
3619_10256_001106	t beloofde aan velen een plaats op de maankaart die sterrenkundige was pater riccioli een tijdgenoot van hevelius hij vervaardigde een maankaart grof en vol fouten maar hij gaf aan de maanbergen de namen van grote mannen uit de oudheid en van geleerden uit zijn tijd
3619_10256_001107	en terstond lieten verschillende voorwerpen wapenen flesschen enzovoort los van de plaats waar zij stonden de hond bleef ook in de lucht hangen zonder het te bemerken
3619_10256_001108	de dagen verliepen tot weken maar er was geen middel om de geweldige cylinder te bekoelen men kon er zelfs onmogelijk bij komen wachten was al wat er op zat
3619_10256_001109	er is toch ook merkte een ander aan nog al wat tegen te zeggen op vele der hemellichamen moeten het dan gansch andere wezens zijn om nu alleen van de planeten te spreken op neptunus ja op saturnus moet reeds alles stijf bevriezen
3619_10256_001110	daar stond de vervaarlijke telescoop maar hij stond er niet nutteloos ook eer de gun club er zich van bediende grote diensten bewees het instrument aan de sterrenkunde de diepten van de sterrenhemel werden er mede doorvorst tot aan de uiterste grenzen
3619_10256_001111	en overeenkomstig de amerikaanse aard alles te voorzien tot bankbreuk toe zijn reeds bij voorbaat de heren harry trollope tot rechter-commissaris en francis dayton tot syndic benoemd
3619_10256_001112	het zal geheel nul worden wanneer het punt bereikt is waar de aantrekkingskracht der maan volmaakt gelijk is aan die der aarde te weten zevenenveertig tweeënvijftigste van de gehele maanafstand
3619_10256_001113	een nieuwe kreet ditmaal een akelig gehuil belfast keerde zich naar maston de ongelukkige had onvoorzichtig genoeg een weinig te veel over de rand van de telescoopbuis gehangen hij had het evenwicht verloren en was er in gevallen een val van tweehonderd tachtig voet om op een harde spiegel terecht te komen
3619_10256_001114	maar hij bezat ook een rijke verzameling vijanden en daaronder nog al enigen die hij had gewond geranseld zonder genade doodgeslagen terwijl hij zonder blikken of blozen zich met zijn ellebogen ruim baan maakte door de menigte
3619_10256_001115	niemand die ooit een kijker naar de volle maan gericht heeft of hij heeft op haar zuiderhalfrond dat schitterend punt opgemerkt michel ardan putte zijn gehele voorraad van beelden en vergelijkingen uit om het te roemen
3619_10256_001116	men bevriest er in de winter en smelt er in de zomer het is de planeet van verkoudheden en van bloedspuwingen terwijl bijvoorbeeld op jupiter wiens as zeer weinig helt dan de bewoners aangenomen dat zij er zijn altijd een onveranderlijke temperatuur genieten
3619_10256_001117	een zeeman wendt de steven van zijn vaartuig waarheen hij wil een luchtvaarder kan zijn ballon doen rijzen of dalen en zij konden niets zij dreven op gods genade
3619_10256_001118	de zesde hetzelfde weder sint nicolaas bracht wel lekkers voor de kinderen maar geen helder weer voor de grote mensen men begon te vragen of niets aan het weer zou kunnen gedaan worden
3619_10256_001119	het projectiel onderging een schok die zich zeer duidelijk liet bemerken met strakke blikken zonder een woord te spreken nauwelijks adem halende zaten de drie vrienden men zou in de grafstilte hun hart kunnen hooren kloppen vallen we vroeg eindelijk michel ardan
3619_10256_001120	hij was van oordeel dat daar zij nu tweeëndertig uren onderweg waren de grootste helft moest zijn afgelegd zodat alle vrees voor terugvallen nodeloos was barbicane mat met zijn werktuigen de hoek onder welke zich de aarde vertoonde
3619_10256_001121	de reizigers bespraken den oorsprong dier zonderlinge rillen maar zij wisten er even weinig van te maken als de waarnemers op aarde maar waarom vroeg nicholl zouden die strepen niet eenvoudig bergruggen kunnen zijn die het zonlicht sterker weerkaatsen
3619_10256_001122	intusschen had michel ardan zijn kleeren aangeschoten en eenige minuten later namen de beide vrienden den weg naar de voorsteden van tampa town onder de voeten onderweg bracht maston den franschman op de hoogte der zaak namelijk van den ouden grond der vijandschap tusschen barbicane en den kapitein
3619_10256_001123	het vraagstuk komt dus hierop neer hoe dik moet een gegoten ijzeren bom zijn om niet meer te wegen dan tienduizend kilo onze handige rekenaar maston zal ons dat wel in deze zitting zelve willen zeggen
3619_10256_001124	waar de aantrekking der aarde en die der maan tegen elkander juist opwegen tot die overtuiging kwam barbicane ook door zijn waarnemingen zijn vrienden waren van hetzelfde gevoelen
3619_10256_001125	een kwartier later daalden de beide sterrenkundigen al langs de helling van het rotsgebergte twee dagen later waren zij tegelijk met hun vrienden uit de gun club te san francisco na onderweg vijf paarden doodgereden te hebben
3619_10256_001126	evenals de kepler en de aristarchus in de onwederzee vertoont hij zich somtijds als een schitterend punt te midden van het asgrauwe licht zodat men hem dikwijls voor een nog brandenden vulkaan gehouden heeft doch het is slechts een uitgedoofde evenals al de overige op deze zijde der maan
3619_10256_001127	gemakkelijk ging dat niet want leem en zand waren door de hitte zeer hard geworden maar de machines deden haar plicht en de hete massa werd met zoveel zorg weggebracht dat de derde september van de gehele vorm niets meer te zien of te vinden was
3619_10256_001128	waar stond er niet bij enige voorlezingen zou houden over de maan de eerste over haar parallaxis dat woord werkte als een electrieke schok de kosten waren matig en het manneke sloeg zich een nieuw pak uit de
3619_10256_001129	reeds sedert een maand waren zij bij duizenden toegestroomd zij kampeerden rond stone's hill en legden er de grondslagen van een stad later ardan town genaamd
3619_10256_001130	het gedeelte der maanoppervlakte waarheen zich het projectiel bewoog was het noordelijk halfrond op de maankaarten de benedenhelft want de kaarten zijn doorgaans vervaardigd naar de gedaante der maan in astronomische kijkers die gelijk men weet de voorwerpen omkeren
3619_10256_001131	gij hebt het zeer gemunt mijnheer op een armen weetniet die niets liever verlangt dan onderricht te worden waarom roert gij dan wetenschappelijke vraagstukken aan als gij er geen kennis van hebt vroeg de onbekende vrij brutaal waarom omdat ik mij juist door mijn zwakheid sterk gevoel
3619_10256_001132	hij legt vierhonderd meter in de seconde af en zou zijn eerste snelheid behoudende in elf etmalen de maan in twaalf jaren de zon bereiken dat kan in een eenvoudige kogel het werk onzer handen leve het projectiel
3619_10256_001133	maston de majoor en de generaal zagen barbicane met ongerustheid aan wees gerust mijne heren ik herhaal het aan geld zal het ons niet ontbreken de zitting werd gesloten einde van hoofdstuk zeven
3619_10256_001134	de directeur der sterrenwacht te cambridge aan de voorzitter der gun club te baltimore in antwoord op uwe geëerde van zes dezer heeft het bestuur der sterrenwacht de eer te berichten ten eerste op de vraag is het mogelijk een projectiel naar de maan te schieten
3619_10256_001135	dit voorstel ofschoon door twee bestreden werd vooral door de nadrukkelijke aanbeveling van maston voor vast aangenomen maar hoe dik moeten nu de wanden zijn vroeg elphiston zes voet meende barbicane
3619_10256_001136	met zulk een kas kon de gun club haar voorbereidende maatregelen voortzetten enige dagen later werd van alle zijden naar amerika getelegrafeerd dat in den vreemde met buitengewone geestdrift werd ingeschreven slechts enkele landen maakten hierop een onderscheid
3619_10256_001137	boven de streken onder en nabij den evenaar staat de zon bijna onveranderlijk in het toppunt zij staat daarentegen steeds aan den gezichteinder in de nabijheid der polen derhalve heeft elke maangordel onafgebroken of lente of zomer of herfst of winter
3619_10256_001138	geen spotternij gelastte barbicane nu dan hernam michel ardan een beenderenveld waar de overblijfselen verstoord liggen van ontelbare verdwenen geslachten vindt ge die vergelijking treffender
3619_10256_001139	en haar oostelijk gedeelte aan hunne linkerzijde liggen en dit terwijl het zuiden achter hen is dit is de reden van de schijnbare omkering dier twee hoofdpunten het zuiden en het westen men moet dit in het oog houden om de waarnemingen van de voorzitter der gun club te kunnen volgen
3619_10256_001140	waarom omdat hoewel wij in de ledige hemelruimte zweven ons projectiel zich badende in de stralen der zon van haar licht en warmte ontvangt wij sparen daarmede gas uit en dat is ons veel waard
3619_10256_001141	zeer waarschijnlijk is het dat indien maston dien uitroep al niet hoorde toch zijn ooren moesten tuiten wat zou hij dan doen ongetwijfeld in het rotsgebergte op longs piek staan uitkijken naar het voor hem onzichtbaar projectiel dat in de hemelruimte zweefde
3619_10256_001142	barbicane ging derwaarts vooruit en enige minuten later was een telegram afgezonden aan de deken der makelaars te liverpool met verzoek om antwoord op de vragen is er een schip atlanta wanneer heeft het europa verlaten heeft het een fransman michel ardan aan boord
3619_10256_001143	in zeker opzicht was dit teleurstellend maar in een ander ook geruststellend want het geval zou de veiligheid onzer vrienden wel eens ernstig hebben kunnen bedreigen een weinig later zagen zij weder een vuurbol
3619_10256_001144	een aardig landje sprak michel ardan maar dat maakt niets uit ik wenste maar dat ik er was het zal grappig zijn de aarde tot wachter te hebben en als zij opgestaan is te kunnen zeggen daar heb je amerika en daar is europa en haar dan na te ogen als zij verdwijnt in de stralen der zon
3619_10256_001145	en dan op een andere plek ja maston twijfelde nog niet aan de uitslag maar de anderen niet langer zo opgewekt als de eerste uren begrepen al de moeilijkheid der onderneming
3619_10256_001146	het best laten zij zich vergelijken bij reusachtige rijtuigsporen maar sporen van duizend tot vijftienhonderd meter breedte zij zijn overal even breed en ofschoon enkelen een zeer zachte bocht maken lopen zij nimmer in kronkelingen maar meestal volkomen recht
3619_10256_001147	geen lucht die hare invloed uitoefent op het voorkomen der landstreek de werking van het vuur wordt er niet belemmerd of gewijzigd door die van het water zij bestaat er dus nog in haar oorspronkelijke zuiverheid
3619_10256_001148	barbicane's ongerustheid verdubbelde toen hij bemerkte dat hun verblijf niet onbepaald gehoorzaamde aan de aantrekking der maan wat er op werkte wist hij niet hij de wetenschappelijke man meende het laatste woord gesproken te hebben met zijn drie alleen mogelijke gevallen
3619_10256_001149	maar waar zijn zij toch waar zijn ze riep maston en de arme man riep met luide stem nicholl barbicane michel ardan alsof zijn ongelukkige vrienden hem hadden kunnen horen of antwoorden
3619_10256_001150	beter is het zeker meende de ingenieur murchison maar wij hebben werktuigen genoeg om het water weg te werken toch moeten wij een honderd voet of wat boven de waterspiegel der zee zijn in alle gevallen zou ik gaarne de eerste spade in de grond steken sprak
3619_10256_001151	zij zijn toch zeer broos was de aanmerking van maston ja maar ook zeer sterk springen zullen zij niet ik sta er borg voor men kan springen en toch geen smaad verdienen antwoordde maston een weinig stekelig
3619_10256_001152	maar hoe komt dat ik vrees antwoordde nicholl dat de columbiad in spijt van al de genomen voorzorgen niet juist genoeg gepointeerd was een vergissing al is zij nog zoo klein moest voldoende zijn om ons buiten de aantrekking der maan te brengen
3619_10256_001153	zeg mij misschien zij hadden wel wat meer te doen dan aan hun toekomst te denken de waarheid is dat zij in een toestand verkeerden van volslagen afhankelijkheid aan de bewegingen van hun projectiel konden zij het allerminst iets doen
3619_10256_001154	dus zooveel als een eruptie inmiddels was de invloed der zonnewarmte op het projectiel aanmerkelijk toegenomen kort geleden hadden de reizigers het fel koud nu werden zij flauw van de hitte
3619_10256_001155	het werd tien uur het ogenblik van instappen was daar enige minuten waren nodig om in dit stuk af te dalen de sluitplaat vast te schroeven de stellingen weg te nemen
3619_10256_001156	ten dele zei barbicane door verschillende oorzaken waarvan de voornaamste bestaat in de zogenaamde liberatie der maan krijgt van tijd tot tijd nog de helft van die andere maanhelft nu en dan de aarde te zien
3619_10256_001157	de zon was dus voor dat gedeelte der maan in aantocht zij verlichtte de bergtoppen aan de zuidelijke rand der maan barbicane leidde er uit af dat zij met snelheid de zuidpool naderden
3619_10256_001158	dat een projectiel met een aanvangssnelheid van twaalfduizend yard in de seconde naar de maan gericht haar onfeilbaar bereiken moet ik heb dus de eer u mijn zeer geachte vrienden het voorstel te doen om deze proef te nemen
3619_10256_001159	maar hoe dan vroeg de generaal dat is zeer eenvoudig de hoeveelheid kruit te verminderen maar dezelfde kracht te behouden goed maar hoe ik zal het u zeggen zijn medeleden verslonden hem als met de ogen
3619_10256_001160	zij zou hoe langer zo meer afnemen en ten laatste nieuw worden zij zou tegelijk met de zon op en ondergaan maar de stralen van deze moesten beletten iets van de maanschijf te zien er zat dus niets anders op dan te wachten tot drie januari vierenveertig minuten na de middag
3619_10256_001161	ze was à giorno verlicht door een elektrieke vlam keur van gerechten als uit de hemel nederdalend verschenen achtereenvolgens voor de gasten terwijl de beste franse wijnen stroomden bij dit feestmaal negenhonderd voet beneden de grond
3619_10256_001162	vier dagen lang van vijf tot negen januari waren de vertrekuren evenals zondags op alle spoorwegen der unie opgeheven zodat al de lijnen vrij bleven
3619_10256_001163	maston had zijn haak zo vast in de rand van de koekoek geslagen dat bijna een kaapstander nodig was om hem eruit te trekken het is een held een held schreeuwde hij uit al zijn macht en wij zijn slechts oude wijven bij dien europeaan
3619_10256_001164	het projectiel is het rijtuig der toekomst en om de waarheid te zeggen de planeten zijn niets dan projectielen eenvoudige kogels geschoten door de hand des scheppers
3619_10256_001165	waardoor ik weet het niet michel ardan meende er ook zijn gevoelens over te mogen zeggen wij zijn van de weg af dat is de zaak waarheen wij gaan raakt mij niet dat zullen wij wel zien
3619_10256_001166	en werd hermetisch in het projectiel afgesloten hoe het hem in die tijd ging kon niemand weten de wanden waren te dik om iets van hem te horen maar de twintigste november met klokslag van zes uur 's avonds werd de aluminiumplaat weggenomen
3619_10256_001167	het ziet er niet naar uit er maanhonden van te maken schertste michel ardan voorzichtig namen zij de hond op zijn kop was tegen de zoldering geslagen en die slag scheen zo goed als dodelijk te zijn geweest doch de vrienden beproefden hem op een kussen te leggen waar het arme dier een diepe zucht slaakte
3619_10256_001168	dit is wel zeker zei luitenant bronsfield er op dat maston de allereerste zijn zal om van die reisgelegenheid gebruik te maken als hij mij will mee hebben riep de adelborst ben ik tot zijn dienst
3619_10256_001169	welnu datzelfde licht zou om van ons tot de allernaaste vaste ster de grootste in het sterrenbeeld centaurus te komen meer dan drie jaren nodig hebben sirius veertien poster drieënveertig jaren en deze zijn voor ons de naaste vaste sterren
3619_10256_001170	maar buitengewoon hoog moet wezen trouwens zolang de reis naar de maan in dat blad stond steeg het debiet tot vijf miljoen exemplaren
3619_10256_001171	dat gebeurt van de duizend luchtsteden nog niet met een zei barbicane verreweg de meeste snellen als vallende sterren door de hemelruimte zonder in enige aanraking met de aarde te komen maar wat zal dan van onze aluminium kerker worden
3619_10256_001172	de maan scheen een groot stikdonkere opening in de oneindige ruimte maar zij werden uit hun bespiegelingen gewekt door een alleronaangenaamst gevoel dat van een felle koude die de lenzen hunner lichtraampjes aan de binnenzijde met een ijskorst overdekte
3619_10256_001173	het zou niet hebben aangegaan de hekken dicht te houden onvoorzichtig zelfs het algemeen verlangen teleur te stellen barbicane opende dus de afsluiting voor ieder die er in wilde toch besloot zijn practische geest geld te slaan uit de algemene nieuwsgierigheid
3619_10256_001174	bij het licht hunner lampen die voorzien waren van sterke spiegels konden zij de duistere waterlagen tot op vrij verre afstand overzien maar van het projectiel ontdekten zij niet het minste spoor
3619_10256_001175	maar ging hij voort de naar de aarde toegekeerde zijde der maan heeft nog meer voorrechten wij noemen onder anderen het waarnemen der zon eclipsen welke alleen plaats hebben voor deze helft der maan daar alsdan de aarde tusschen de maan en de zon staat
3619_10256_001176	die vaste landen zijn niet zoo scherp en regelmatig begrensd als met zuid-amerika afrika en het indisch schiereiland het geval is de hoekige bochtige grillige lijnen vertoonen tal van schiereilanden kapen golven en baaien zooals de oostzee vertoond
3619_10256_001177	michel ardan in reisklederen met lederen laarspijpen een reistasje op zijde een sigaar in den mond maakte zich met de ellebogen door de volksmenigte baan
3619_10256_001178	of onmetelijke bosschen volgens warren de la rue die van oordeel is dat de maan een zeer lagen maar tevens zeer dichten dampkring heeft dat zullen wij later wel ontdekken wij moeten niets aannemen zonder reden om zulks te doen
3619_10256_001179	deze ijverige mannen togen op reis zonder een ogenblik te verliezen de spoorweg die weldra geheel midden amerika moet doorsnijden bracht hen te st louis waar vlugge diligences hen zouden opnemen
3619_10256_001180	beter dan nog dan geheel niets was het antwoord zeker voegde maston er bij maar dat is zelfs niet om er aan te denken kom kom liet tom hunter zich hooren terwijl hij met zijn knipmes in de leuning van zijn armstoel zat te snipperen
3619_10256_001181	maston werd opgewonden maston werd dichterlijk maston werd welsprekend wilt gij cijfers riep hij uit neem een eenvoudige vierentwintigponder hij heeft ja achthonderdduizendmaal minder snelheid dan de elektriciteit
3619_10256_001182	ge hebt gelijk m'n waarde antwoordde de voorzitter der gun club maar ons projectiel is geen ark noachs het is er niet groot genoeg voor en ook niet voor bestemd we blijven dus binnen de grenzen van het mogelijke
3619_10256_001183	de een is al niet beter dan de andere meende barbicane verduiveld gij zijt een lastig heer antwoordde michel ardan mijn waarde vriend sprak barbicane ernstig het is de vraag nog niet waar het op gelijkt zolang wij nog niet weten wat het is
3619_10256_001184	de schuinse richting gaf aan michel ardan enige hoop om tegen het een of ander punt der maan te stoten het wilde er bij hem maar niet in dat hij er geen voet zetten zou en dit zei hij gedurig
3619_10256_001185	en dan nog een telegram de naam van het schip nee dat alles kon geen verzinsel zijn maar men wilde meer dan gissing en redenering men wilde zekerheid hebben dus naar de woning van barbicane de voorzitter der onderneming
3619_10256_001186	inderdaad de inwendige persoonlijkheid van michel ardan leverde een ruim veld aan de mensenkenner die opmerkelijke man had een voortdurende neiging tot het overdrevene lang voordat hij om taalkundig te spreken de overtreffende trap had bereikt ieder voorwerp tekende zich op het netvlies van zijn oog in bepaalde vormen af
3619_10256_001187	naar de zijde der aarde was zij hel verlicht men zou gezegd hebben dat een kleine maan het licht der grote terugkaatste het voorwerp had een grote snelheid en scheen een kring om de aarde te beschrijven die de baan van het projectiel sneed terwijl het tevens een omwenteling om zijn as beschreef
3619_10256_001188	een zeer gewichtig punt was de verse lucht in de binnenruimte van het projectiel was deze niet toereikend voor ademhaling van drie mensen gedurende vier dagen barbicane zelf zijn twee reisgenoten en twee honden die men dacht mede te nemen hadden in een etmaal vierentwintighonderd liter zuurstof nodig
3619_10256_001189	onze vrienden konden zich aan dit onbeschrijfelijk schoon schouwspel niet verzadigen welk een rijke stof tot opmerkingen welke onbekende gewaarwordingen wekte het in uw geest
3619_10256_001190	vergunt mij sprak hij u te verzoeken dat gij u verbeeldt aan een ronde tafel te staan op het midden der tafel staat een schotel oesters gij gaat om de tafel heen indiervoege dat gij altijd het gelaat naar de oesters gewend hebt
3619_10256_001191	de officieren wendde het oog in de aangewezen richting met hun kijkers zagen zij inderdaad een ton zoals men ze in afgepeilde vaarwaters ziet liggen maar tot hun grote bevreemding ontwaarden zij 'r een vlag op
3619_10256_001192	met het oog daarop liet de ingenieur murchison die zich ijlings naar san francisco had begeven sterke dreggen aanbrengen die den vorm hadden van tanden welke het projectiel als zij het eenmaal hadden vastgegrepen niet weder zouden loslaten ook liet hij duikertoestellen maken waarmee men veilig tot op den bodem der zee kon afdalen
3619_10256_001193	kwam de bestrijder van michel ardan met andere bewijsgronden dat is onmogelijk te zeggen want de oorverdovende toejuichingen verhinderden alle gelegenheid tot spreken toen eindelijk de stilte genoegzaam hersteld was voegde de redenaar er het volgende bij
3619_10256_001194	het is er de aarde zoals zij was eer stromen en vloeden haar hadden omkorst met vlakke lagen wanneer het oog heeft geweid over die uitgestrekte vastelanden rust het op zeeën die nog uitgestrekter zijn
3619_10256_001195	de wind was langzamerhand gaan liggen geen koel zuchtje blies over het water de wimpel der korvet hing onbeweeglijk slap als een natte doek kapitein jonathan blomsberry was een volle neef van de ons reeds bekende kolonel het ijverige lid
3619_10256_001196	en op de zon indien men als waarheid mag aannemen hetgeen uit alle waarnemingen en berekeningen volgt dat de dichtheid der zon viermalen geringer is dan die der aarde
3619_10256_001197	deze veren waren er nog altijd zij moesten dus alleen op haar plaats worden gestoken en dit ging gemakkelijk want behalve dat zij zeer handelbaar waren was hun gewicht nauwelijks merkbaar
3619_10256_001198	en wat is dat middel dan niets anders dan gebruik te maken van de terugstotende kracht die wij in onze vuurpijlen bezitten wel aangemerkt zei nicholl het is waar wij hebben van die kracht nog geen gebruik gemaakt maar wij zullen het doen merkte barbicane aan
3619_10256_001199	zo duurde het omtrent een uur de reizigers voelden dat zij weder langzamerhand naar beneden werden getrokken en barbicane meende op te merken dat de punt van het projectiel niet meer juist naar de maan gericht was de aantrekking der maan had dus overgewicht boven die der aarde
3619_10256_001200	opeens schoot een hoop vallende sterren hen voorbij honderden vuurbollen lieten vurige staarten achter van de aarde gezien is in die tijd des jaars het aantal vallende sterren ook soms zeer aanzienlijk en men heeft er naar berekening tot vierentwintigduizend in een uur waargenomen
3619_10256_001201	wat vroeg michel ardan het middel om de weerstoot van het projectiel onschadelijk te maken water niets dan water zijt gij daar ook maston riep hij zijn secretaris ziende michel ardan stelde hem aan kapitein nicholl voor
3619_10256_001202	de voorzitter was zo bezig over het een en ander na te denken toen ten gevolge van een gezichtsbedrog het projectiel op de lichtende schijf scheen te vallen alle duivels schreeuwde michel ardan de beide treinen zullen op elkander botsen
3619_10256_001203	op of nabij welke hij het voorwerp hoopte te zien die zijn drie vrienden bevatte en tot ieder die het horen wilde uitte hij de hoop dat de tijd eerlang zou aanbreken waarop hij en zij elkander tijding konden toezenden
3619_10256_001204	dag en nacht moest zij zich gereed houden om zee te kiezen de sterrenwacht te cambridge hield een buitengewone vergadering in welke met de kalmte die het kenmerk is van geleerde lichamen de zaak uit wetenschappelijk oogpunt werd in behandeling genomen
3619_10256_001205	maar de dikte ener glaslens heeft haar grenzen zijn deze eenmaal overschreden dan laat zij geen lichtstralen meer door bovendien duurt het soms jaren eer zulk een grote lens geheel geslepen is
3619_10256_001206	ik zie nicholl dat gij een man van orde zijt ik heb dat nooit kunnen wezen maar als ge mij niet kwalijk neemt gij hebt daar weddenschappen aangegaan die u niet veel voordeel aanbrengen en waarom dat vroeg nicholl
3619_10256_001207	maar de middelpuntvliedende krachten werkten op een wijze die scheen te voorspellen dat het een kromme lijn welke was nog niet te zeggen om de maan zou beschrijven barbicane zocht nog altijd naar de oplossing van het gewichtig vraagstuk
3619_10256_001208	er had derhalve een verschijnsel plaats dat hoe zonderling ook schijnende echter een zeer natuurlijke oorzaak had dat ieder voorwerp buiten het projectiel geworpen dezelfde weg bleef houden alsof het er in gebleven ware
3619_10256_001209	de baan van het projectiel liep tussen de aarde en de maan naarmate het zich van de aarde verwijderde verminderde de aantrekking in evenredigheid van het vierkant van de afstand dit is op zesmaal grotere afstand werd het zesendertig man minder door de aarde aangetrokken
3619_10256_001210	al deze moeilijkheden werden nochtans overwonnen en in de laatste dagen van september schitterden de hemellichamen in de buis van tweehonderdtachtig voet lengte die in weerwil van haar verbazingwekkende zwaarte
3619_10256_001211	indien ik natuurkundige was zou ik zeggen dat zo er minder warmtestof in werking is op de planeten nabij de zon en meer op die welke ver van de zon zijn dit eenvoudig verschijnsel voldoende is om het evenwicht te herstellen en de temperatuur op die planeten ook voor ons geschikt te maken
3619_10256_001212	de tijd zal komen ging de spreker voort dat men reizen doet naar de maan naar de planeten naar de sterren zoals men tegenwoordig van liverpool naar new york reist gemakkelijk snel en veilig de tijd zal komen dat de oceaan der ruimte even druk doorreisd wordt als de oceaan der aarde onze planeet
3619_10256_001213	geen president door de natie benoemd merkte barbicane aan welnu dan een president benoemd door het congres brulde michel ardan en ik het congres benoem u met eenparige stem
3619_10256_001214	trekt men nu daarvan de halve middellijn dier planeet af dan ziet men dat de eerste wachter een weinig dichter bij jupiter staat dan de maan bij de aarde van de acht wachters van saturnus verkeren niet minder dan drie in hetzelfde geval
3245_2211_000000	zijn oom die aan gene zijde der bergen in het rhônedal woonde wilde den knaap tot zich nemen opdat hij iets zou leeren en beter in de wereld vooruitkomen dit vond ook zijn grootvader goed en deze liet hem vertrekken
3245_2211_000001	ook de geiten zei hij vaarwel en deze deden een mê mê hooren en wilden meegaan dat was zeer treurig
3245_2211_000002	de kippen liepen trotsch in de kamer rond een had haar staart verloren een reiziger die jager wilde zijn had haar dien afgeschoten de kerel had de kip voor een roofvogel aangezien
3245_2211_000003	ik heb het niet kunnen doen noch door blaffen noch door huilen dat waren de woorden van ajola en rudy omhelsde hem en kuste hem hartelijk op zijn natten snoet
3245_2211_000004	de latere weg de diepe rotskloven waar het water gedurende een tijdruimte waarbij de gedachten duizelden de rotsblokken doorgezaagd heeft prentten zich onuitwischbaar in het geheugen van rudy
3245_2211_000005	twee flinke gidsen uit de omstreken die over de bergen naar den anderen kant van den gemmi wilden namen rudy mee hij volgde hen te voet het was een stevige marsch voor zulk een knaap maar hij had goede krachten en zijn moed begaf hem niet
3245_2211_000006	verbeeld u maar niet dat ge naar beneden zult vallen dan blijft ge wel hangen dit zeggende sprong de kater weg want hij wilde niet dat rudy zou merken hoe de treurigheid hem in de oogen te lezen stond
3245_2211_000007	maar al spoedig werden deze gedachten verbannen en kwam dit hem voor als de andere geschiedenissen waarvan hij er zoo vele had hooren vertellen nu en dan als de mannen dachten dat de weg toch wel wat al te bezwaarlijk voor het knaapje was staken zij hem een hand toe
3245_2211_000008	het waren kroplijders zij sleepten zich met moeite voort en keken de vreemdelingen met wezenlooze blikken aan de vrouwen zagen er vooral afschuwelijk uit waren dat de menschen in zijn nieuwe woonplaats
3245_2211_000009	evenals hij het schuim van de golven der zee wegblaast de gletschers staan hier om zo te spreken hand aan hand elke is een glazen paleis voor de ijsjonkvrouw wier macht en wil het is te begrijpen en te begraven
3245_2211_000010	dit rotsblok verloor zijn evenwicht rolde naar beneden en liet de echo's uit de diepe holle kloven der gletschers naar boven klinken het ging maar steeds bergopwaarts de gletscher zelf liep in de hoogte als een stroom van woest opeengestapelde ijsmassa's
3245_2211_000011	men moest de kleine meren omlopen die zich door blokken ijs ingedamd gevormd hadden en op zulk een reis kwam men in de nabijheid van een groot rotsblok dat waggelend op de rand in een kloof in het ijs lag
3245_2211_000012	de ijsjonkvrouw de reis naar de nieuwe woning rudy was nu acht jaar oud
3245_2211_000013	de zwarte aarde die de bergstroom op den gletscher achtergelaten had gaf dezen het aanzien alsof hij beschimmeld was maar het blauwachtig groene glasachtige ijs keek er toch doorheen
3245_2211_000014	een orkaan vernielend wanneer hij losbarst de indruk van deze geheele reis het nachtverblijf hier boven
3245_2211_000015	het was een föhn die geweldige stormwind die zich van de bergen af in het dal werpt en in zijn woede de boomen knakt alsof het rietjes waren die de houten huizen van den eenen oever naar den anderen slingert evenals wij een stuk op het schaakbord verzetten
3245_2211_000016	maar wat voor mensen het waren wangedrochten zij hadden akelige bolle geelachtige gezichten hun halzen waren zware lelijke klompen vet die als zakken naar beneden hingen
3245_2211_000017	rudy was vroeger nog nooit zoo hoog op het gebergte geweest en had nog nooit de uitgestrekte sneeuwzee betreden hier lag deze nu met haar onbeweeglijke sneeuwgolven waarvan de wind nu en dan een vlok
3245_2211_000018	in de rondte verhieven zich de sneeuwbergen wier namen de jungfrau de mönch en de eiger aan ieder kind in de streken en ook aan rudy bekend waren
3245_2211_000019	in allen gevalle had men toch het geklingel van hun belletjes gehoord het schorre geblaat der kudde vernomen rudy luisterde nieuwsgierig maar zonder eenige vrees deze kende hij niet en terwijl hij luisterde kwam het hem voor alsof hij het spookachtige holle gebrul hoorde
3245_2211_000020	die tusschen steile rotsen vastgeklemd zaten rudy dacht er een oogenblik aan dat hij zooals men hem verteld had met zijn moeder diep beneden in een van deze kille kloven gelegen had
3245_2211_000021	rudy nam alzo afscheid behalve zijn grootvader waren er echter nog andere wie hij vaarwel moest zeggen en wel in de eerste plaats ajola de oude hond uw vader was postiljon en ik was posthond zei ajola
3245_2211_000022	rudy moest nu eens een eindje kruipen dan weer een eindje loopen zijn oogen straalden van louter vreugde en hij trapte zoo vast met zijn met ijzer beslagen bergschoenen alsof hij bij iederen stap een spoor moest achterlaten
3245_2211_000023	na verloop van omstreeks een uur zeiden zij tegen rudy dat het gevaar nu geweken was en dat hij kon gaan slapen en vermoeid van de reis viel hij als op kommando in slaap
3245_2211_000024	ja het werd gedurig duidelijker ook de mannen hoorden het hielden met hun gesprekken op luisterden en zeiden tegen rudy dat hij niet mocht gaan slapen
3245_2211_000025	rudy wil over de bergen trekken zei de eene kip hij heeft altijd zoo'n haast zei de andere ik neem niet graag afscheid en nu trippelden zij beiden weg
3245_2211_000026	maar zij waren nog ver van rudy's nieuwe woning verwijderd er vertoonden zich andere kloven andere weiden bosschen en rotspaden ook andere huizen en andere menschen kwamen
3245_2211_000027	zij hadden zich te hoog gewaagd of de wind had ze zoo hoog gedragen totdat zij van de koude stierven om den wetterhorn hing een dreigende zwarte wolk zij daalde naar beneden opgezwollen van hetgeen zij in zich verborg
3245_2211_000028	maar er moet zoveel anders zijn dat niet is zoals het behoort zoudt gij op de schoot willen zitten en in het rijtuig rijden ik gun het u van harte maar zelf kan iemand dit niet gedaan krijgen
3245_2211_000029	de zon scheen warm de sneeuw was verblindend en als met blauwachtig witte fonkelende diamanten bezaaid ontelbare insecten inzonderheid kapellen en bijen lagen bij hoopen dood op de sneeuw neer
3245_2211_000030	de dame wie het beestje toebehoorde had een fleschje met melk bij zich waaruit zij het hondje liet drinken en koekjes kreeg het maar het snuffelde er op zijn hoogst eens even aan en wilde er niet eens van eten en daarom at zij de koekjes zelf maar op
3245_2211_000031	de mannen schaarden zich om het vuur rookten hun pijpen en dronken den warmen geurigen drank dien zij zelf toebereid hadden ook rudy kreeg zijn aandeel van den drank en er werd van het geheimzinnige karakter van het alpenland van de zonderlinge reusachtige slangen in de diepe meren
3245_2211_000032	niet allen zijn geschapen om op den schoot te liggen of melk te drinken ik ben daaraan niet gewoon maar ik heb zoo'n hondje wel eens in den postwagen zien meerijden en daarin de plaats van een mensch innemen
3245_2211_000033	als bruggen dienen hier losliggende boomstammen en rotsblokken toen zij bij het ellernwald aangekomen waren begonnen zij den berg te beklimmen waar de gletscher zich van den bergrug losgerukt had en liepen nu over en om ijsblokken heen naar den gletscher toe
3245_2211_000034	de volgenden morgen zetten zij hun tocht weer voort de zon bescheen op deze dag voor rudy nieuwe bergen gletsjers en sneeuwvelden zij waren in het kanton walliserland gekomen en bevonden zich aan gene zijde van den bergrug dien men van uit grindenwald ziet
3245_2211_000035	zooveel heb ik er althans uit opgemaakt dat het in de wereld niet heel billijk verdeeld is noch voor honden noch voor menschen
3245_2211_000036	van het heirleger van nachtspoken verteld dat den slapende door de lucht naar de wonderbare drijvende stad venetië overbracht van den wilden herder die zijn zwarte schapen over de weide dreef al had men deze ook niet gezien
3245_2211_000037	de zwaluwen vlogen een eind mee wij en gij gij en wij zongen zij de weg liep over de snelvlietenden lutschine die uit vele kleine stromen uit de zwarte kloof van den grindelwaldgletscher ontstaat
3245_2211_000038	daarop nam hij den kater op zijn arm maar deze verzette zich hiertegen ge wordt mij te sterk en tegen u wil ik mijn klauwen niet gebruiken klim maar over de bergen ik heb u het klimmen immers geleerd
3245_2211_000039	wil ik iets meer dan anders zeggen ik wil u een geschiedenis vertellen die ik al lang geweten heb ik begrijp haar echter niet en gij zult haar ook niet begrijpen maar dat doet er niet toe
3245_2211_000040	wij zijn ontelbare malen heen en weer gereden ik ken de honden en ook de menschen aan gene zijde der bergen veel spreken is nooit mijn zaak geweest maar thans nu wij niet lang meer met elkaar te spreken zullen hebben
3245_2211_000041	ik liep in de modder naast het rijtuig mee zoo hongerig als een hond maar wezen kan ik kauwde op mijn eigen gedachten en dat was niet zooals het behoort
3245_2211_000042	maar hij werd niet moede en op het gladde ijs stond hij vast als een gems zij betraden nu den rotsgrond en liepen nu eens tusschen naakte rotsen dan weer tusschen dennen en over groene weiden telkens door afwisselende nieuwe landschappen
3245_2211_000043	een verlaten steenen gebouw aan gene zijde van de sneeuwzee verleende hun gedurende den nacht beschutting hier vonden zij houtskolen en rijshout al spoedig was er een vuur aangelegd en het nachtleger gereedgemaakt zoo goed als het ging
3245_2211_000044	ii de reis naar de nieuwe woning
3245_2211_000045	de goede god is toch onbeschrijfelijk goed voor ons menschen maar binnen in de kerk stond de dominee op den preekstoel en sprak heel luid en toornig hij zei dat de menschen allemaal goddeloos waren god zou ze daarom straffen
3245_2211_000046	diezelfde avond bij het naar bed gaan keek de dominee zijn vrouw aan en zag dat zij peinzend en in gedachten verdiept zat wat scheelt er aan vroeg hij haar
3245_2211_000047	als er iemand rust in het graf en genade voor zijn god vindt dan zal zij het wel zijn zei de dominee hij vouwde haar handen en las een psalm voor de overledene
3245_2211_000048	snel als door de gevleugelde gedachten gedragen bevonden zij zich in de groote stad en van de muren der huizen straalden hun in vlammend schrift de namen der doodzonden tegen
3245_2211_000049	ik kreeg even goed eten als vroeger ja nog beter ik had mijn eigen kussen en een kachel was daar die is in dezen tijd van t jaar het heerlijkste wat er bestaat
3245_2211_000050	ons bal kan zich met dat van de koning meten zei hij en wendde zich verachtelijk tot de gapende menigte die op straat stond wat hij dacht bleek genoegzaam uit zijn gedragingen en bewegingen schooiers die daar alles staat aan te gapen
3245_2211_000051	dat er zovele goddeloze mensen zijn en dat zij eeuwig zullen branden eeuwig ach wat is dat lang ik ben maar een mens een zondares voor god maar ik zou het niet over mijn hart kunnen krijgen zelfs de snoodsten zondaar eeuwig te laten branden
3245_2211_000052	het meisje lachte knikte den sneeuwman toe en liep daarop met haar vriend over de sneeuw die onder hun voeten kraakte alsof zij op stijfsel liepen
3245_2211_000053	ja wat mij scheelt zeide zij dit scheelt mij dat ik mijn gedachten niet goed weet te verzamelen dat ik datgene wat je vandaag in de kerk gesproken hebt niet goed kan begrijpen
3245_2211_000054	den volgenden morgen waren de vensterruiten van het benedenhuis met ijs bedekt zij droegen de schoonste ijsbloemen die een sneeuwman maar kon verlangen doch zij onttrokken de kachel aan zijn blik de ruiten wilden niet dooien hij kon de kachel niet zien
3245_2211_000055	hoogmoed gierigheid dronkenschap wellust in één woord de geheele zevenkleurige boog der zonde ja daarbinnen zooals ik wel dacht zooals ik wel wist zei de dominee daarbinnen wonen zij die voor het eeuwige vuur bestemd zijn
3245_2211_000056	en alsof de grote diamanten op het sneeuwtapijt fonkelden of men kon zich ook voorstellen dat er talloze kleine lichtjes schitterden witter zelfs dan de witte sneeuw
3245_2211_000057	deze was wel is waar niet schitterend maar zij werd voor god gebracht voor dien god die in het harte leest en alles weet en kent het booze dat van binnen en van buiten komt dien god die de genade en de liefde zelf is
3245_2211_000058	maar een dwaas klonk het door het geheele huis van den hoogmoed dat waren zij daar allen zij zweefden tot binnen de vier kale muren van den
3245_2211_000059	de vorst pakte iedereen duchtig beet maar toen de zon opging welk een pracht boomen en struiken waren met rijm overdekt zij geleken op een bosch vol koralen alle takken schenen van boven tot beneden met schitterende witte bloemen bedekt te zijn
3245_2211_000060	ik hielp zelf redden vee en meubelen niets levends verbrandde er dan een troep duiven die in het vuur vlogen en de kettinghond waaraan ik niet gedacht had men hoorde hem te midden van den brand huilen en
3245_2211_000061	zij vlogen door rijke zalen en arme kamertjes wellust en nijd alle doodzonden liepen hun voorbij een engel van het strafgericht las hun schuld hun verdediging
3245_2211_000062	de menschen kennen zelfs in de boozen leeft een deel van god dat de vlam der hel uitbluscht en overwint de dominee voelde een kus op zijn lippen
3245_2211_000063	zij behooren tot de heerschappen hernam de kettinghond maar men weet zeer weinig als men eerst den vorigen dag ter wereld gekomen is dat kan ik aan jou wel merken ik ben oud en ook wijs ik ken allen hier in huis
3245_2211_000064	de zon zal je wel leeren loopen dat heb ik verleden winter aan je voorganger en nog vroeger aan diens voorgangers gezien weg weg en weg zijn ze allemaal
3245_2211_000065	de sneeuwman heeft die in zijn lijf gehad dat is het wat zich in hem bewogen heeft nu is dat voorbij weg weg en al spoedig daarop was ook de winter voorbij
3245_2211_000066	daar lagen gouden munten in een oude kous zij zagen hem zijn gescheurden rok waarin de goudstukken genaaid waren angstig betasten en zijn vochtige vingers
3245_2211_000067	die hij zich als een behoorlijk vrouwelijk wezen voorstelde het kraakte en knapte in hem en om hem heen het was juist zulk een vriesweer als waarin een sneeuwman veel plezier moest hebben maar hij had er geen plezier in
3245_2211_000068	wat kraakt het zonderling in mij zeide hij zal ik daar dan nooit binnen komen het is immers een onschuldige wensch en die zal zeker vervuld worden ik moet er in ik moet tegen haar aanleunen al moest ik het raam ook indrukken
3245_2211_000069	daar was geen andere lucht dan de hete brandende zwavelvlam daar was geen grond zij de bozen zonken en zonken al dieper en dieper bij een eeuwig stilzwijgen
3245_2211_000070	die is ziek dat is waanzinnigheid een droevige waanzinnigheid door angst en booze droomen omgeven zij verwijderden zich snel en kwamen voor de kribben der misdadigers in lange rijen sliepen de ongelukkigen naast elkander
3245_2211_000071	we zullen ander weer krijgen voegde hij er bij het weer veranderde ook het begon te dooien de dooi nam toe de sneeuwman nam af hij zeide niets hij klaagde niet
3245_2211_000072	een gestalte was het die voor zijn bed stond en hij zag de geest van zijn overleden vrouw zij keek hem zo innig bedroefd aan het was alsof zij iets tegen hem wilde zeggen
3245_2211_000073	de vele en fijne takjes die de bladeren gedurende den zomertijd verbergen kwamen nu allemaal te voorschijn het was als een weefsel van kant schitterend wit uit iederen tak stroomde een witte glans
3245_2211_000074	en zulk een kerel als deze hier heeft men in de zomer toch ook niet antwoordde de jonkman en wees naar de sneeuwpop hij staat daar wat deftig
3245_2211_000075	maar wat zijn ze vroeg de sneeuwman een minnend paar gaf de kettinghond ten antwoord zij zullen naar één hok trekken en samen aan de beenen kluiven weg weg zijn die beiden dan ook zulke wezens als jij en ik vroeg de sneeuwman
3245_2211_000076	ik moest wel zei de kettinghond men gooide mij de deur uit en legde mij hier aan den ketting vast ik had den jongsten jonker in zijn been gebeten omdat hij het been wegnam waar ik aan kloof
3245_2211_000077	weg weg blafte de schorre kettinghond maar de meisjes uit het huis zongen groen van het bosch kom de knoppen toch uit weiland trek ras uwe handschoenen uit
3245_2211_000078	ja nu begrijp ik het nu begrijp ik het waarom hij daarnaar juist heimwee had zei de kettinghond er zit immers een ijzer om de kachel schoon te maken aan den stok vast
3245_2211_000079	een geschiedenis in den tuin bloeiden al de appelboomen zij hadden zich gehaast bloesems te krijgen voordat hun bladeren ontsproten
3245_2211_000080	ja zoo gemakkelijk moet gij verlost kunnen worden gij reine en vrome zeide hij volg mij dan zei de doode het is ons vergund
3245_2211_000081	weg weg blafte de kettinghond liep driemaal in de rondte en kroop toen in zijn hok om te slapen het weer veranderde werkelijk tegen de morgen hing er een dikke vochtige nevel over de gehele omtrek later kwam de ijskoude wind
3245_2211_000082	en als men een blik op de velden sloeg wat stond daar het koren heerlijk te prijken en wat was alles onbeschrijfelijk prachtig en wat was er een getjilp en een gekwinkeleer van al de kleine vogeltjes alsof het een groot feest was
3245_2211_000083	maar ik heb er een voorgevoel van dat het iets onaangenaams is wat hij zegt zij die zulke grote ogen opzette en zich toen wegmaakte de zon zoals hij haar noemt is mijn vriendin niet daar heb ik een voorgevoel van
3245_2211_000084	dat was vreeselijk om aan te hooren en hij zei dit op zulk een toon van overtuiging hij beschreef hun de hel als een verpeste plaats waarheen al het ontuig uit de geheele wereld
3245_2211_000085	de doode knikte bevestigend met het hoofd en legde de hand op de borst en ben ik bij machte om u de rust in het graf te schenken ja luidde het antwoord en op welke wijze
3245_2211_000086	wie waren die twee vroeg de sneeuwman den kettinghond jij bent hier al langer dan ik ken jij ze ook of ik ze ken antwoordde de kettinghond zij heeft mij gestreeld en hij heeft mij een been toegeworpen die twee bijt ik niet
3245_2211_000087	den geheelen dag keek de sneeuwman door het raam naar binnen omstreeks het schemeruur begon het er in de kamer nog uitlokkender uit te zien de kachel verspreidde een heerlijken gloed om zich heen
3245_2211_000088	het is zo vreselijk koud dat mijn lichaam er van kraakt zei de sneeuwman zulk een wind kan iemand wel leven inblazen en wat zet die gloeiende daar grote ogen op hij bedoelde de zon die juist op het punt stond om onder te gaan
3245_2211_000089	op zekeren morgen zakte hij ineen en zie daar verhief zich iets dat veel van een bezemstok weghad ter plaatse waar hij gestaan had om deze stok heen hadden de jongens hem opgebouwd
3245_2211_000090	niet als de maan niet als de zon neen zooals slechts een kachel kan gloeien wanneer zij iets te eten heeft als de deur der kamer openging sloeg de vlam haar uit den mond
3245_2211_000091	zijn mond bestond uit een oude hark bijgevolg had hij ook tanden in den mond geboren was hij te midden van het gejuich der jongens begroet door het geschel en het zweepgeknal der sleden
3245_2211_000092	hij kon er zich geen rekenschap van geven maar alle menschen als zij geen sneeuwmannen zijn kennen het waarom heb je haar verlaten vroeg de sneeuwman hij gevoelde het dat het een vrouwelijk wezen moest zijn hoe heb je zulk een plaats kunnen verlaten
3245_2211_000093	en zij stonden voor het prachtig verlichte portaal de brede trappen prijkten met tapijten en bloemen en door de feestelijk versierde zalen ruiste de dansmuziek de portier in zijde en fluweel gekleed stond met zijn grote met zilver beslagen stok aan de ingang
3245_2211_000094	men droeg haar ten grave twee grote tranen biggelden er langs de wangen van de strenge man en in de pastorie was het stil en ledig de zon des huizes was uitgeblust zij was huiswaarts gegaan
3245_2211_000095	iedere nacht herhaalde de ander ja iedere nacht komt hij en kwelt mij in mijn drift heb ik dit en dat gedaan met een boos hart ben ik geboren dit heeft mij ten tweede male hier gebracht
3245_2211_000096	de zon ging onder de volle maan kwam op rond groot helder en schoon in de blauwe lucht daar komt zij weer van een anderen kant zei de sneeuwman daarmee wilde hij zeggen de zon vertoont zich weer
3245_2211_000097	ik werd op mijn snoet gekust en mijn pooten werden met een fijnen zakdoek afgeveegd ik heette ami lieve beste ami
3245_2211_000098	dat is prachtig zei een meisje dat met een jonkman in den tuin kwam beiden bleven in de nabijheid van den sneeuwman staan en bekeken van hier de glinsterende boomen een schooner schouwspel levert de zomer niet op sprak zij en haar oogen fonkelden
3245_2211_000099	het was reeds vreselijk daarvan te horen want de dominee sprak het uit het volle hart en al de mensen in de kerk waren daarover ontzet
3245_2211_000100	mij zal zij niet aan het knipoogen brengen ik zal de stukjes wel vasthouden hij had namelijk in plaats van oogen twee groote driehoekige stukjes van een dakpan in het hoofd
3245_2211_000101	weg weg blafte de kettinghond een kleine jongen ben ik geweest klein en lief zeiden ze destijds lag ik op een stoel die met fluweel overtrokken was daar ginder in het heerenhuis op den schoot der opperste heerschap
3245_2211_000102	maar als ik kwaad gedaan heb dan onderga ik daarvoor immers mijn straf er is echter één ding dat ik niet bekend heb toen ik de laatste maal hier uitkwam en het huis van mijn vroegere heer voorbijging
3245_2211_000103	hoor dan toch wat ik je vertel snurken kan je de hele nacht snurk je maar ik nog geen kwartier en het bloed kwam den verhitten gevangene in de ogen hij wierp zich op zijn kameraad en sloeg hem met zijn gebalde vuisten in het gezicht
3245_2211_000104	wij krijgen spoedig ander weer ik voel dat al in mijn linker achterpoot die steekt geweldig het weer zal wel veranderen ik begrijp 'm niet zei de sneeuwman
3245_2211_000105	je weet niets hoegenaamd antwoordde de kettinghond maar je komt dan ook nog pas kijken de persoon dien je daar ziet is de maan die zoo even wegging was de zon zij komt morgen terug zij zal je wel leeren in de gracht naar beneden te loopen
3245_2211_000106	en ook heb ik een tijd gekend toen ik niet hier in de koude aan de ketting vastlag weg weg de koude is heerlijk sprak de sneeuwman vertel vertel maar je moogt niet zo'n leven met een ketting maken het kraakt in mij als je dat doet
3245_2211_000107	als een wild dier sprong er een op uit zijn slaap en stiet een afschuwelijke gil uit hij gaf zijn kameraad met de elleboog een duchtige stoot in de ribben en deze keerde zich slaperig om zeggende houd je mond onmens en slaap dat is hier iedere nacht
3245_2211_000108	de berk bewoog zich in den wind deze had leven evenals alle bomen in den zomer het was verwonderlijk schoon en toen de zon scheen o hoe schitterde en fonkelde alles toen alsof er diamanten stof op lag
3245_2211_000109	weg weg blafte de oude kettinghond hij was een beetje schor en kon het echte waf waf niet meer uitbrengen die schorheid had hij gekregen toen hij nog een kamerhond was en achter de kachel lag
3245_2211_000110	ik ging onder de kachel liggen en kon mij daaronder geheel verschuilen ach van die kachel droom ik nog wel eens weg weg ziet een kachel er dan zoo mooi uit vroeg de sneeuwman lijkt zij wat op mij
3245_2211_000111	been zoo denk ik er over dat nam men mij echter heel kwalijk en van dien tijd af ben ik aan den ketting vastgelegd en heb mijn stem verloren hoor je niet dat ik schor ben weg weg ik kan niet meer zoo praten als de andere honden weg weg
3245_2211_000112	deze gewoonte had de kachel aangenomen de rode vlam speelde vlak op het gezicht van de sneeuwman ik kan het niet meer uithouden zeide hij wat staat het haar mooi als zij de tong zo uitsteekt
3245_2211_000113	die is juist het tegendeel van jou zij is zoo zwart als een raaf en heeft een langen hals zij eet brandhout zoodat het vuur haar uit den mond komt men moet dicht bij haar blijven geheel onder haar dat is heel aangenaam door het raam zal je haar wel kunnen zien
3245_2211_000114	gij doodt hem de ongelukkige riep de dominee uit en terwijl hij zijn hand beschermend over diegene uitstrekte die reeds te zwaar boette veranderde het toneel
3245_2211_000115	het was herfst de boomen lieten hun bladeren vallen de ernstige strenge dominee zat aan de legerstede van een stervende een vrome geloovige vrouw sloot de oogen het was de echtgenoote van den dominee
3245_2211_000116	binnen zal je nooit komen zei de kettinghond en als je tegen de kachel aankomt dan verga je weg weg ik ben al zoo goed als weg antwoordde de sneeuwman ik zak ineen geloof ik
3245_2211_000117	leeuwerik en koekoek zingt vrolijk uw lied lente kom gauw och wacht langer toch niet ik zing met een kwartel zo zuiver van slag zonnetje lief kom toch gauw voor den dag en dan denkt niemand meer aan de sneeuwman
3245_2211_000118	de nacht was lang maar den sneeuwman duurde hij niet lang hij stond daar in zijn eigene liefelijke gedachten verdiept en die vroren dat het kraakte
3245_2211_000119	hoe zou hij zich ook gelukkig kunnen gevoelen hij had immers kachelheimwee dat is een ongelukkige ziekte voor een sneeuwman zei de kettinghond ik heb ook aan die ziekte geleden maar ik ben er doorheen geworsteld weg weg blafte hij
3245_2211_000120	en als ze stierven dan zouden de boozen allemaal in de hel komen om eeuwig te branden hij wees er met nadruk op dat hun worm niet zou sterven en hun vuur niet uitgebluscht worden dat zij nimmer rust zouden vinden
3245_2211_000121	bij mij vergeleken ben je allemaal kanalje hoogmoed zei de doode ziet ge hem dien daar antwoordde de dominee het is immers maar een arme gek een dwaas en niet voor de kwellingen van het eeuwige vuur bestemd
3245_2211_000122	de hand van den dominee beefde hij waagde het niet haar uit te strekken hij had den moed niet een enkel haar uit het hoofd van den zondaar te trekken
3245_2211_000123	maar later werd ik hun daar boven te groot en toen gaven ze mij aan de huishoudster het was wel een geringere plaats dan boven maar het was er plezieriger want ik werd niet zo onophoudelijk door de kinderen beetgepakt en geplaagd
3245_2211_000124	ik heb haar toch het opzetten van groote oogen afgeleerd zij mag daar nu hangen en schijnen opdat ik mij zelven kan zien als ik maar wist hoe men het moet aanleggen om van zijn plaats te komen
3245_2211_000125	de dominee richtte zich terstond in zijn bed op en strekte de armen naar haar uit zoo is dan ook aan u de eeuwige rust niet vergund ge lijdt gij de beste de vroomste
3245_2211_000126	en de sneeuwman keek er naar en zag een glimmend voorwerp het vuur straalde hem daaruit tegen het werd den sneeuwman wonderlijk te moede er maakte zich een zeker gevoel van hem meester hij wist zelf niet welk
3245_2211_000127	toen kookte het in mij omdat mij een en ander in de gedachten kwam en ik streek een lucifer zo wat tegen de muur af alles verbrandde de hitte kwam daarover zoals zij menigmaal over mij komt
3245_2211_000128	en dat was het ook want het was zondag de klokken luidden en al de mensen gingen in hun beste kleren naar de kerk en zagen er vergenoegd uit ja aan alles was iets vrolijks het was een dag zo warm en gezegend dat men wel kon zeggen
3245_2211_000129	dit huilen hoor ik nog altijd als ik wil slapen en als ik in slaap gevallen ben dan komt de hond groot en ruw en legt zich op mij neer en huilt en drukt mij en kwelt mij
3245_2211_000130	en hoe zou god dit dan kunnen die zoo oneindig goed is en die immers weet hoe het booze van buiten en van binnen komt neen ik kan het mij zoo niet voorstellen ofschoon gij het zegt
3245_2211_000131	ik begrijp je niet kameraad zei de sneeuwman moet die daarboven nog leren lopen hij bedoelde de maan ja lopen deed zij vroeger wel toen ik haar goed aankeek nu komt zij van een andere kant aansluipen
3245_2211_000132	de booze matz is weer eens dol geworden heette het nu in de rondte en de andere misdadigers grepen hem worstelden met hem drukten hem krom zoodat zijn hoofd tusschen zijne knieën zat en daar bonden zij dit vast zoodat het bloed matz bijna uit de oogen en uit alle poriën kwam
3245_2211_000133	het was nu nacht een kille wind blies over het hoofd van den dominee hij sloeg de oogen op en het was hem alsof de maan in zijn kamer scheen maar deze scheen niet
3245_2211_000134	mager als een geraamte van koude sidderend hongerig klampt de grijsaard zich met al zijn gedachten aan zijn geld vast zij zagen hem koortsachtig van zijn ellendige legerstede opspringen en een lossen steen uit den muur nemen
3245_2211_000135	geef mij een haar maar een enkel haar van het hoofd van den zondaar wiens vuur nimmer zal uitgebluscht worden van dien zondaar dien god tot eeuwige pijn in de hel zal werpen
3245_2211_000136	was het einde van het lied de sneeuwman luisterde echter niet meer naar hem hij keek steeds maar naar de woning van de huishoudster in haar kamer waar de kachel op haar vier ijzeren pooten stond en zich in dezelfde grootte vertoonde als de sneeuwman
3245_2211_000137	er verspreidde zich een schemering om hem heen de heldere zon van god scheen in de kamer waar zijn vrouw levend vriendelijk en vol liefde hem uit een droom wakker maakte die hem door god gezonden was
3245_2211_000138	en in den tuin gingen al de eendjes wandelen en ook de kat zij bakerde zich in de zon en likte den zonneschijn van haar eigen poot af
3245_2211_000139	en de tranen vloeiden hem uit de ogen als een stroom der genade en der liefde welks verkoelende wateren het eeuwige vuur der hel uitblusten daar kraaide de haan
3245_2211_000140	aan mijn zijde zweeft ge waarheen uw gedachten maar willen voor de mensen onzichtbaar dringen wij hun geheimste vertrekken binnen maar met vaste hand moet ge hem opsporen die tot eeuwige kwelling uitverkoren is en voor het hanengekraai moet hij gevonden zijn
3245_2211_000141	ik zou mij zo graag eens willen bewegen als ik dit kon dan zou ik nu daar ginds over het ijs heen glijden evenals ik de jongens zie glijden maar ik heb daar geen verstand van ik weet niet hoe men loopt
3245_2211_000142	buiten intussen zongen al de vogeltjes zo vrolijk en de zon scheen zo warm het was alsof ieder bloempje zei god gij zijt zo onbeschrijfelijk goed voor ons allen ja buiten was het volstrekt niet zoals de dominee preekte
3245_2211_000143	barmhartige god geef gij haar den vrede dien ik haar niet heb kunnen verschaffen dien heb ik nu zei de doode het was een hard woord uw wanhoop aan de menschheid uw somber geloof aan god en zijn schepping dat mij naar u
2825_2211_000000	en raad eens waar bij de oude lantaarnopsteker deze had de burgemeester en de gemeenteraad om de gunst verzocht uit hoofde van zijn langdurige en trouwe diensten de lantaarn te mogen behouden die hij zelf op de dag waarop hij zijn post had aanvaard
2825_2211_000001	hij moest ze verlaten vaderland moeder al zijn dierbaren of in de stroom der algemeenheid ondergaan de oude torenklok had het goed zij stond tegen de muur der kerk te marbach goed bewaard bijna vergeten
2825_2211_000002	er waren dus genoeg waskaarsen voorhanden maar het kwam de beide oude luitjes niet in de gedachten een klein eindje in de lantaarn te zetten daar sta ik nu met al mijn gaven dacht de lantaarn ik heb alles in mij maar kan er hen geen deelgenoten van maken
2825_2211_000003	het standbeeld van hem wiens naam zijn vader eenmaal als johann christoph friedrich in zijn bijbel schreef het metaal vloeide gloeiend in de vorm
2825_2211_000004	in aandenken bleef de oude klok bij de knaap die in armoede opgroeide lang en mager met roodachtig haar en een gezicht vol zomersproeten ja zo zag hij er uit maar daarbij had hij een paar ogen zo helder en diep als het diepste water
2825_2211_000005	maar daarvoor had men hem geen vrijplaats aan de militaire school en ook geen kleederen en voedsel gegeven hij had immers hier reeds het nummer gekregen voor het pennetje dat hij zijn zou in het groote uurwerk waarin wij allen behooren
2825_2211_000006	zoveel was zeker dat zij van den lantaarnopsteker en diens vrouw die haar bijna als een lid der familie beschouwden gescheiden zou worden
2825_2211_000007	toen wist de lantaarn zich weer goed in alles te verplaatsen zij zag alles even duidelijk alsof het nu nog gebeurde ja de wind had haar inwendig goed verlicht
2825_2211_000008	alle mensen in de gehele stad wisten welk een bijzondere kracht die kleren bezaten en allen waren verlangend om te zien hoe slecht of hoe dom hun buurman was
2825_2211_000009	hoe nu dacht de keizer ik zie niets hoegenaamd ben ik dan zo dom deug ik dan volstrekt niet voor keizer dat zou het verschrikkelijkste zijn wat mij kon overkomen
2825_2211_000010	hij bekommerde zich niet om zijn soldaten hij bekommerde zich niet om den schouwburg en hield er slechts van uit rijden te gaan om zijn nieuwe kleeren te laten zien
2825_2211_000011	lieve hemel dacht hij zou ik nu zo dom zijn dat had ik nooit gedacht en dat mag niemand weten zou ik niet voor mijn ambt deugen neen het gaat niet aan te vertellen dat ik de kleren niet heb kunnen zien
2825_2211_000012	en dan luisterde de oude vrouw in gespannen aandacht naar hem en sloeg een heimelijke blik op de beide olifanten van aardewerk die voor bloempotten dienden ik kan mij dat alles best voorstellen zeide zij
2825_2211_000013	dat is een heerlijk geschenk geweest zeiden zij de prachtige sterren waarin ik altijd zoveel schik gehad heb en die zulk een heldere glans rondom zich verspreiden als ik nooit van mij heb kunnen geven
2825_2211_000014	o wat staan zij goed wat zitten zij prachtig zeiden allen welk een keurig fatsoen welke schitterende kleuren dat is een prachtig
2825_2211_000015	wat geeft gij vroeg de wind ik geef niets antwoordde zij ik ben immers aan het afnemen en de lantaarns hebben mij nooit verlicht maar wel heb ik omgekeerd de lantaarns verlicht en met deze woorden verschool de maan zich weer achter de wolken om verder aandringen te voorkomen
2825_2211_000016	des te luider klonk het in de borst van de jongeling en hij zong het uit in de kring van zijn schoolmakkers en deze tonen klonken over de grenzen van het land
2825_2211_000017	dit scheen de lantaarn een slecht geschenk toe en de wind dacht er evenzo over is er niemand meer die wat te geven heeft blies hij zo hard als hij maar kon
2825_2211_000018	de nieuwe kleren van de keizer daar was eens het is al vele jaren geleden een keizer die zo ontzaglijk veel van nieuwe kleren hield dat hij al zijn geld uitgaf om mooi gekleed te gaan
2825_2211_000019	er waren op dezen dag juist honderd jaren verlopen sedert die dag waarop de torenklok te marbach aan de lijdende moeder troost en vreugde had verkondigd toen zij het kind ter wereld bracht
2825_2211_000020	ja ook nog een ander paar ogen herinner ik mij wat kunnen onze gedachten toch snel van het ene op het andere springen hier in de straat had er een begrafenis plaats een jeugdige schone vrouw lag in de lijkkoets in de kist die met bloemen en kransen bedekt was
2825_2211_000021	de keizer ging er met de voornaamste heren van zijn hof zelf naar toe en de beide bedriegers hieven hun ene arm in de hoogte alsof zij iets vasthielden en zeiden
2825_2211_000022	een klok waaraan zware loden gewichten hingen deed onophoudelijk tik tak en deze liep altijd voor maar dat was beter dachten de oude luitjes dan dat zij naliep
2825_2211_000023	de klok werd ver weggebracht verder dan men haar van haar vroegere hoge toren af ooit had kunnen horen en de jonkman ja de klok in zijn borst klonk verder dan zijn voet ooit zou wandelen zijn oog ooit zou zien
2825_2211_000024	de oude lantaarn verklaarde dat geen hunner voldoend licht gaf om de post van straatlantaarn te bekleden maar dat wilde geen van drieën geloven
2825_2211_000025	ik geloof haast dat zij op de lantaarn is neergekomen nu als er zulke hooggeplaatste personen naar de post dingen kunnen wij wel naar huis gaan en dat deden zij ook alle drie maar de oude lantaarn gaf opeens een verwonderlijk helder licht van zich
2825_2211_000026	de keizer zonder al spoedig daarop weer een andere eerlijke staatsman naartoe om eens te zien hoe het met het weven ging en of zijn kleren haast gereed waren
2825_2211_000027	ik zal vandaag eens ter ere van mijn man illumineren en de lantaarn knarste met haar blikken schoorsteentje en dacht wacht eindelijk zal er toch een licht voor hen opgaan
2825_2211_000028	de oude torenklok had men ondertussen bijna vergeten dat zij nog eenmaal naar de smeltoven zou moeten gaan was vooruit te zien en wat zou er dan wel van haar worden
2825_2211_000029	kijk maar eens ik ben al klaar zei de keizer staan ze mij niet goed en daarop begaf hij zich nogmaals naar de spiegel want het moest de schijn hebben alsof hij zijn sierlijke kleding daarin eens goed bekeek
2825_2211_000030	en de lantaarn wenste dan van ganser harte dat er een waskaars voorhanden geweest was die in haar kon opgestoken worden dan zou de oude vrouw alles tot het kleinste toe nauwkeurig zo hebben kunnen zien als de lantaarn dit zag
2825_2211_000031	de wind had kunnen vertellen van de bleken vluchteling die weken maanden lang in de ellendige herberg doorbracht waar ruwe vreugde heerste terwijl hij van idealen zong het waren moeilijke dagen zelf moet het hart lijden en de beproevingen doorstaan waarvan het wil zingen
2825_2211_000032	de derde persoon was een glimwormpje waar dit vandaan gekomen was begreep de lantaarn niet maar het was er en licht geven kon het ook
2825_2211_000033	van die tijd af genoot zij meer inwendige rust en dat had de oude brave straatlantaarn wel verdiend einde van de oude straatlantaarn
2825_2211_000034	maar hij heeft immers niets aan zei eindelijk een klein kind hoor de stem der onschuld nu eens aan zei zijn vader en de een fluisterde de ander toe wat het kind gezegd had
2825_2211_000035	zij luidde en luidt nog aldoor over de oceaan over de ganse aarde heen maar bepalen wij ons voorlopig tot de torenklok ook zij verliet marbach zij werd voor oud koper verkocht en voor de smeltoven in beieren bestemd
2825_2211_000036	de eerste persoon was een haringkop die in de duisternis insgelijks licht van zich kon geven hij beweerde dat het heel wat olie zou uithalen als hij op de lantaarnpaal geplaatst werd
2825_2211_000037	ik zal mijn oude eerlijke minister naar de wevers toe zenden dacht de keizer hij kan het best beoordelen hoe de kleren er uitzien want hij bezit verstand en niemand is beter voor zijn ambt geschikt dan hij
2825_2211_000038	slobkousen droeg hij een stijve das en een gepoederde pruik en kundigheden bracht men hem aan en wel onder het commando van mars houdt front
2825_2211_000039	dat zullen wel prachtige kleren zijn dacht de keizer als ik deze had dan zou ik er achter kunnen komen welke mannen in mijn rijk voor het ambt dat zij bekleden niet deugen dan zou ik de verstandigen van de dommen kunnen onderscheiden ja zulke kleren moeten er terstond voor mij geweven worden
2825_2211_000040	op zekere dag kwam er een heleboel eindjes waskaars in de kelder de grootste eindjes werden gebrand en de kleinere gebruikte de vrouw om er haar draden mee te wrijven
2825_2211_000041	het was haar te moede als een balletdanseres die voor de laatste maal danst en weet dat zij den volgenden dag vergeten op haar zolderkamertje zal zitten
2825_2211_000042	toen hij van vermoeienis uitgeput neergezegen was met zijn gehelen rijkdom de hoop zijner toekomst slechts geschreven bladen van fiasco
2825_2211_000043	zij had van feesten en vreugde en van de verschrikkingen des vuurs gesproken ja gehele mensenlevens had de klok uitgezongen en nooit vergat de knaap wat zijn moeder hem vertelde het klonk en zong en weerklonk in zijn borst totdat 'ie het er als man moest uitzingen
2825_2211_000044	och hemel waskaarsen zei de lantaarn die heb ik tot hiertoe niet gehad en die zal ik in het vervolg ook wel niet krijgen als ik maar niet in een andere vorm gegoten wordt
2825_2211_000045	de mensen vonden wel eens waar dat het een onnut meubel was maar daarom bekreunden de oudjes zich niet zij hadden de lantaarn immers lief op zekeren dag het was de verjaardag van de ouden lantaarnopsteker ging de oude vrouw glimlachend naar de lantaarn toe en zei
2825_2211_000046	niemand wilde laten merken dat hij niets zag want dan zou hij immers niet voor zijn ambt gedeugd hebben of oliedom geweest zijn nooit waren de kleren van de keizer zozeer bewonderd als deze keer
2825_2211_000047	welnu de knaap groeide op en de wereld groeide met hem op zijn ouders verhuisden later weliswaar naar een andere stad maar goede vrienden lieten zij in het kleine marbach achter en daarom begaven de moeder en haar zoontje zich op zekeren dag op weg
2825_2211_000048	hij had voor ieder uur van de dag een afzonderlijke rok en evenals men van een koning zegt dat hij in de raad is zo zei men hier altijd de keizer is in zijn kleedkamer
2825_2211_000049	wat baten mij nu al mijn gaven als ik geen waskaars vind zei de lantaarn met een zucht zij hebben niets anders dan olie en vetkaarsen en dat is niet voldoende
2825_2211_000050	toen zij dan ook hoorden dat de lantaarn de post niet zelf te begeven had zeiden zij dat dit hun genoegen deed want zij was al veel te oud en te afgeleefd om een goede keuze te kunnen doen
2825_2211_000051	is dat niet prachtig zeiden de beide oude staatslieden die er reeds eenmaal geweest waren kijk eens uwe majesteit welk een keurige stof welke schitterende kleuren en daarbij wezen zij naar het ledige weefgetouw want zij dachten dat de anderen de stof wel konden zien
2825_2211_000052	ja dat kon men onmogelijk voorspellen en even onmogelijk was het dan ook te zeggen wat van de klok zou klinken die in de borst van de knaap van marbach weerklonk
2825_2211_000053	maar de kleeren welke van die stoffen vervaardigd werden bezaten de verwonderlijke eigenschap dat zij voor iedereen die niet voor zijn ambt deugde of die oliedom was onzichtbaar waren
2825_2211_000054	kijk eens hier is de broek hier is de rok hier is de mantel enzovoort het is zo licht als spinrag men zou zeggen dat men niets aan het lijf had maar dat maakt er juist het mooie vanuit
2825_2211_000055	t was een brave oude straatlantaarn die vele vele jaren achtereen dienst gedaan had maar nu voor de post die zij zo lang bekleed had ongeschikt geacht werd de laatste avond die zij op de paal zou doorbrengen om de straat te verlichten was daar
2825_2211_000056	het was in de naherfst het wingerdloof hing weliswaar nog aan de wijnstok maar de bladeren hadden zich reeds roodachtig gekleurd geweldige regens vielen er in deze streken de koude herfstwinden namen in kracht en scherpte toe het was juist geen aangename tijd voor arme lieden
2825_2211_000057	zij gebruikten hun avondmaal en de oude straatlantaarn zat zoals reeds gezegd is in de leuningstoel dichtbij de kachel het kwam de lantaarn voor alsof de gehele wereld omgedraaid was
2825_2211_000058	de oude luitjes waren zeer vlijtig en bedrijvig geen uur werd er door hen in ledigheid doorgebracht des zondags middags werd er het een of ander boek voor de dag gehaald
2825_2211_000059	en de keizer verleende de bedriegers de titel van keizerlijke hof wevers de gehele nacht die vooraf ging aan de morgen waarop de feestelijke optocht zou gehouden worden waren de bedriegers op en hadden wel zestien lichten opgestoken
2825_2211_000060	buiten staan ze met de troonhemel die bij gelegenheid van de plechtigen optocht boven uwe majesteit gedragen zal worden meldde de opperceremoniemeester
2825_2211_000061	bijna met eerbied beschouwde de knaap de grote oude klok hij boog zich over haar heen en kuste haar hoe oud gebarsten en verworpen zij daar ook tussen gras en brandnetels stond
2825_2211_000062	de oude torenklok aan wier afkomst en verstomde geluiden niemand dacht deze klok vloeide insgelijks in de vorm en vormde het hoofd en de borst van het standbeeld zoals het daar nu onthuld staat te stuttgart voor het oude kasteel waar hij dien het voorstelt
2825_2211_000063	nimmer zal ik die ogen waarin zoveel treurigheid te lezen stond en die naar mij opkeken vergeten deze en dergelijke gedachten bestormden de oude lantaarn die thans voor de laatste maal haar licht in de straat verspreidde
2825_2211_000064	de keizer trok al zijn bovenkleren uit en de bedriegers deden alsof zij hem ieder stuk der nieuwe kleren die gereed waren aantrokken en de keizer bekeek zich in de grote spiegel
2825_2211_000065	zij zou haar hebben kunnen zeggen hoever de stralen der maan reikten uit welken hoek de wind gewoonlijk woei en zoveel andere dingen meer
2825_2211_000066	de kamer veranderde in dichte donkere bossen in liefelijke weiden in het scheepsverdek op de golven der zee in de heldere hemel met al zijn sterren
2825_2211_000067	maar dat het zo helder in uw binnenste zal worden dat ge alles waarvan in uw tegenwoordigheid gelezen of verteld wordt kunt zien o dat is waarlijk veel heel veel sprak de oude lantaarn ik dank u wel hartelijk als ik maar niet in een andere vorm gegoten wordt
2825_2211_000068	misschien ook zou zij wel regelrecht naar een ijzergieterij gaan om in een andere vorm te worden gegoten in dat geval kon er weliswaar alles van haar komen
2825_2211_000069	alles zag er hier netjes en zindelijk uit en er hingen gordijnen voor de bedstede en voor de kleine raampjes op de vensterbank stonden twee zonderlinge bloempotten die de matroos christiaan uit oost- of west-indië meegebracht had
2825_2211_000070	en hoe ging het wel met hem goed ging het met hem benijdenswaardig goed wij vinden hem in de hoogste gunst aan de militaire school opgenomen zelfs in de afdeling waar de zonen der deftige lieden zaten en dat was immers een eer heette immers een geluk
2825_2211_000071	zo zat zij daar dan in de leuningstoel dicht bij de warme kachel het was alsof zij groter geworden was want zij besloeg bijna de gehele stoel
2825_2211_000072	de wind had van zijn enkele beschermers kunnen vertellen allen kunstenaars die bij het voorlezen dezer bladen evenwel wegslopen en zich met het kegelspel vermaakten
2825_2211_000073	die glans leeft nog in de herinnering der mensen en wel door hem de kwekeling der militaire school die indertijd in tranen en in smarte onbemerkt de poging waagde een vreemde grond te bereiken
2825_2211_000074	het was haar daarbij even bang te moede als indertijd toen zij naar het stadhuis moest om door den burgemeester en den gemeenteraad bekeken te worden
2825_2211_000075	de kamer waarin zij stond zag er heel gezellig uit er stonden vele boeken in en de muren waren met mooie schilderijen behangen zij behoorde een dichter toe
2825_2211_000076	zij staken alles in hun eigen zakken op het weefgetouw kwam geen enkele draad maar zij gingen voort evenals tot hiertoe aan het lege weefgetouw te arbeiden
2825_2211_000077	ofschoon ik er altijd mijn uiterste best toe heb gedaan hebben mij arme oude lantaarn toch opgemerkt en mij een geschenk gezonden waardoor alles wat ik mij zelf herinner en wat ik zo duidelijk zie alsof het voor mij stond ook door allen die ik liefheb gezien kan worden
2825_2211_000078	de mensen konden zien dat zij druk bezig waren de nieuwe kleren van de keizer af te werken zij deden alsof zij de stof van het weefgetouw afnamen zij knipten met grote scharen in de lucht zij naaiden met naalden zonder draden en zeiden eindelijk nu zijn de kleren klaar
2825_2211_000079	wat liggen er toch een menigte gaven in mij besloten zei de oude lantaarn toen zij wakker werd ik zou er bijna naar verlangen in een andere vorm gegoten te worden
2825_2211_000080	en reden naar marbach om er een bezoek af te leggen de knaap was nog maar zes jaren oud doch hij wist reeds veel uit den bijbel en vooral uit de psalmen
2825_2211_000081	het gehele gevolg dat hij bij zich had keek en keek en wist evenmin wat het er aan had als al de anderen maar zij zeiden evenals de keizer o dat is prachtig
2825_2211_000082	daar had zij een droom en als men zulke gaven als zij bezit dan is het geen kunst om te dromen het kwam haar voor dat de oude luitjes gestorven waren en dat zij naar de ijzergieterij gebracht was om in een ander vorm gegoten te worden
2825_2211_000083	eenmaal levend rondwandelde te midden van strijd en streven gedrukt door de buitenwereld hij de knaap van marbach de kwekeling der karlsschule de vluchteling
2825_2211_000084	zij waren maar van grof aardewerk en stelden twee olifanten voor die echter geen rug hadden maar in plaats daarvan groeide er uit de aarde waarmee zij gevuld waren in de ene het prachtigste bieslook dat was de moestuin der oude luidjes in de andere een grote bloeiende geranium
2825_2211_000085	dit arme kind was echter de trots van zijn land geworden hij wist uit marmer voorwerpen te houwen waarover de gehele wereld verbaasd stond en juist aan deze was de eervolle taak opgedragen uit klei een heerlijk schoon beeld voor het gieten in metaal te vormen
2825_2211_000086	welnu ge zegt er niets van zei een der wevers oh het is prachtig het is allerkeurigst antwoordde de oude minister en keek door zijn bril welk een fijne stof welke levendige kleuren
2825_2211_000087	hoe weinig begrijpen wij ons zelf hoe zouden dan de anderen zelfs de besten ons altijd kunnen begrijpen maar juist door de wrijving wordt het edelgesteente geschapen de wrijving had hier plaats zou de wereld het edelgesteente eenmaal erkennen
2825_2211_000088	ik zou toch wel eens willen weten hoe ver zij al met die kleren zijn dacht de keizer maar het was hem werkelijk bang te moede als hij er aan dacht dat diegene die dom was of niet voor zijn ambt deugde ze niet zou kunnen zien
2825_2211_000089	het vermolmde hout en de haringkop zwoeren echter bij alles wat hun heilig was dat het slechts op bepaalde tijden licht van zich gaf en dat het daarom volstrekt niet in aanmerking kon komen
2825_2211_000090	en hij gaf aan de beide bedriegers veel geld vooruit opdat zij een begin met hun arbeid konden maken zij stelden nu twee weefgetouwen op en deden alsof zij werkten maar zij hadden volstrekt niets op deze weefgetouwen
2825_2211_000091	het was een schone zonnige dag vlaggen wapperden er van torens en daken in het koninklijke stuttgart de torenklokken luidden tot feestelijkheid en vreugde
2825_2211_000092	de schildwacht die van zijn post afgelost wordt kent zijn opvolger ten minste en kan hem nog enige woorden toefluisteren maar de lantaarn kende haar plaatsvervangster niet en zij zou haar toch zo menige nuttige wenk omtrent mist en regen hebben kunnen geven
2825_2211_000093	de hoge boomen de dicht in elkaar gegroeide takken de naakte zwarte mensen te paard en geheele troepen olifanten die met hun plompe poten riet en struiken vertrapten
2825_2211_000094	tweemaal las hij het en kuste het en keek naar mij op met ogen die duidelijk schenen te zeggen ik ben de gelukkigste van alle stervelingen alleen hij en ik wisten wat er in die eerste brief van zijn geliefde geschreven stond
2825_2211_000095	slechts één klok zweeg maar zij fonkelde dan ook in de heldere zonneschijn straalde van het gelaat en van de borst der roemrijke gestalte
2825_2211_000096	toch verlangden zij de fijnste zijde en het prachtigste goud dit staken zij in hun eigen zakken en werkten tot laat in de nacht aan de lege weefgetouwen
2825_2211_000097	deze gaven zich voor wevers uit en zeiden dat zij de mooiste stoffen die men zich maar kon voorstellen konden weven de kleuren en het fatsoen waren niet alleen allerprachtigst
2825_2211_000098	ja ik zal tegen de keizer zeggen dat het mij best bevalt nu dat doet ons genoegen zeiden de beide wevers en daarop noemden zij de kleuren met namen en gaven een verklaring van het zonderlinge fatsoen
2825_2211_000099	maar de gedachte dat zij niet wist of zij er dan de herinnering nog van zou behouden dat zij eenmaal een straatlantaarn geweest was pijnigde haar maar hoe het ook met haar mocht aflopen
2825_2211_000100	de oude luidjes zaten aan hun avondmaal en wierpen vriendelijke blikken op de oude lantaarn waarvoor zij gaarne een plaats aan de tafel zouden ingeruimd hebben
2825_2211_000101	als er geen waskaars in u opgestoken wordt dan kan niemand der anderen iets in u zien daaraan hebben de sterren niet gedacht zij menen dat alles wat licht geeft een waskaars in zich heeft maar ik ben nu moe en zal wat gaan liggen en hij ging terstond liggen
2825_2211_000102	maar neen dat mag niet gebeuren zolang de oude luidjes leven zij hebben mij om mijns zelfs wil lief zij hebben mij geschuurd en mij olie gegeven en ik heb het immers ook even goed als het hele congres in de beschouwing waarvan zij insgelijks genoegen vinden
2825_2211_000103	de wind bruiste over haar heen en had reeds kunnen vertellen van hem bij wiens geboorte de klok geluid had vertellen hoe koud hij zelf over hem heen gewaaid had in het bos van het naburige land
2825_2211_000104	de dagen werden gedurig korter en somberder en het was donker zelfs buiten onder den vrijen hemel nog donkerder was het binnen de oude kleine huizen
2825_2211_000105	toen de lantaarn voor het eerst op den paal gezet werd was de lantaarnopsteker nog een jeugdig krachtig man ja dat was al een hele tijd geleden dat zij lantaarn en hij lantaarnopsteker werd
2825_2211_000106	maar het bleef bij olie en geen waskaars kwam er te voorschijn zij brandde de hele avond door doch zag nu maar al te goed in dat het geschenk der sterren voor dit leven een dode schat zou blijven
2825_2211_000107	nu viel er een heldere verschietende ster neer en liet een lange vurige streep achter wat was dat riep de haringkop uit viel daar niet een ster naar beneden
2825_2211_000108	de vele fakkels verduisterden mijn licht langs de huizen stonden de mensen dicht op elkaar gedrongen zij sloten zich allen bij de lijkstoet aan maar toen de fakkels uit mijn gezicht verdwenen waren en ik eens in de rondte keek stond er nog iemand tegen mijn paal aan te leunen en weende
2825_2211_000109	moeder en vader kusten het en in hun bijbel schreven zij op de tiende november zeventienhonderd negenenvijftig schonk god ons een zoon
2825_2211_000110	de tweede was een stuk vermolmd hout dat ook licht rondom zich verspreidt het was zeide het van een oude stam afkomstig eenmaal het sieraad van het bos
2825_2211_000111	de kamerheren die de sleep moesten dragen grepen met de handen naar de grond alsof zij de sleep optilden zij deden alsof zij iets in de hoogte hielden zij waagden het niet te laten merken dat zij niets konden zien
2825_2211_000112	bij voorkeur een reisbeschrijving en dan las de waardige grijsaard zijn vrouw voor van afrika van de grote bossen van de olifanten die daar in het wild rondlopen
2825_2211_000113	o het is allerprachtigst zei hij daarop overluid het heeft mijn allerhoogste bijval en hij knikte tevreden en keek naar het lege weefgetouw want hij wilde niet zeggen dat hij niets kon zien
2825_2211_000114	de lantaarn zag geducht tegen de volgende dag op want zij wist dat zij dan voor het eerst van haar leven op het stadhuis zou komen en door de burgemeester en de gemeenteraad bezichtigd worden
2825_2211_000115	op het brugje dat over de goot lag stonden drie personen die zich aan de lantaarn wilden voorstellen want zij verkeerden in de waan dat deze de post zelf te begeven had
2825_2211_000116	maar deze gedachten hield zij voor zich want het was een brave eerlijke oude lantaarn die niemand ooit kwaad deed en wel het minst aan de haar gestelde overheid
2825_2211_000117	op klompen was hij de deur uitgegaan aan zijn vader die op de marinewerven werkte had hij het middagmaal in een ouden verschoten omslagdoek gebracht
2825_2211_000118	alleen op het kerkhof waren er nieuwe graven bijgekomen en daar in het gras dicht bij den muur stond nu de oude klok zij was van haar hoogte neergestort had een barst gekregen en kon niet meer luiden er was dan ook een nieuwe klok in haar plaats gekomen
2825_2211_000119	de oude minister paste goed op dat hij hetzelfde zou kunnen zeggen als hij bij de keizer terugkwam en dat deed hij ook nu verlangden de bedriegers meer geld meer zijde en meer goud dat zij bij het weven moesten gebruiken
2825_2211_000120	maar ofschoon haar de macht verleend was zich in roest en stof te veranderen als zij dit wenste deed zij dit toch niet zij werd in de smeltoven geworpen en in een ijzeren kandelaar veranderd zo mooi als men maar zou kunnen wensen om waskaarsen daarop te plaatsen
2825_2211_000121	het ging met deze evenals met de eerste hij keek al en keek al maar omdat er behalve het lege weefgetouw niets was kon hij ook niets zien
2825_2211_000122	doch in de laatste jaren toen zij alle drie de lantaarnopsteker zijn vrouw en de lantaarn oud geworden waren had de oude vrouw haar verzorgd geschuurd en van olie voorzien
2825_2211_000123	maar een klinkend metaal was zij en klinken deed zij zodat dit geluid zich in de wijde wereld moest verspreiden en hoe enger het achter de schoolmuren werd en hoe bedwelmender het mars halt front klonk
2825_2211_000124	maar hij heeft immers niets aan riep eindelijk het gehele volk dit trof de keizer want het kwam hem voor dat men gelijk had maar hij dacht bij zich zelf nu moet ik mij goed blijven houden en de kamerheren liepen nog deftiger en droegen de sleep die er niet was
2825_2211_000125	nu geloofde hij weliswaar dat hij voor zichzelf niets te vrezen had doch hij wilde toch eerst maar een ander zenden om eens te zien hoe het er mee gesteld was
2825_2211_000126	ook dat vertelde z'n moeder 'm dat de oude torenklok haar troost en vreugde in haar noden had toegezongen en dat zij gezongen en geklonken had toen hij het zoontje haar gegeven werd
2825_2211_000127	in de grote stad waar hij woonde ging het zeer vrolijk toe iedere dag vertoonde zich daar vele vreemdelingen op zekere dag kwamen er ook twee bedriegers
2825_2211_000128	t waren beiden doodeerlijke mensen nooit hadden zij de lantaarn ook maar een enkele droppel olie tekortgedaan het was de laatste avond die zij op straat doorbracht en de volgenden dag moest zij naar het stadhuis toe
2825_2211_000129	donkere dagen koude nachten trokken er ook over de oude klok heen zij had daar geen hinder van maar de klok in des mensen borst zij gevoelt haar treurige tijd hoe ging het met de jonkman hoe ging het met de oude klok
2825_2211_000130	zo ging de keizer in een plechtige optocht onder de prachtige troonhemel en alle mensen op de straat en voor de ramen zeiden oh wat zijn de kleren van den keizer mooi wat staan ze hem goed welk een lange sleep heeft hij eraan
2825_2211_000131	nu trad de goede oude minister de zaal binnen waarin de beide bedriegers zaten en aan de lege weefgetouwen arbeiden de hemel beware mij dacht de oude minister en spalkte zijn ogen wijd open ik kan er niets van zien maar dat zei hij niet
2825_2211_000132	al moge dit ook slechts onder het getal der kleine steden behooren toch ligt het allerbekoorlijkst aan den neckarstroom die voorbij dorpen ridderkasteelen en wijnbergen vloeit om zijn wateren eindelijk met die van den trotschen rijn te vermengen
2825_2211_000133	zij had de vorm van een engel gekregen die een grote bloemruiker draagt midden in de ruiker werd de waskaars geplaatst de kandelaar kreeg zijn plaats op een groene schrijftafel
2825_2211_000134	en zij rieden hem deze nieuwe prachtige kleren bij gelegenheid van de plechtige optocht die er zou gehouden worden voor het eerst aan te trekken het is heerlijk prachtig schitterend zo ging het van mond tot mond men scheen er overal hoog mee ingenomen te zijn
2825_2211_000135	moeder en zoon hadden het kerkhof betreden zij bleven voor de oude klok staan en de moeder vertelde aan haar zoontje hoe juist deze klok eeuwenlang een zeer nuttige klok geweest was hoe zij voor de doop voor de bruiloft en voor de begrafenis geluid had
2825_2211_000136	nu vierentwintig jaren geleden voor t eerst opgestoken had hij beschouwde haar als zijn kind want hij had er geen ander en de lantaarn werd hem ten geschenke gegeven
2825_2211_000137	een van deze huizen keerde zijn gevel naar de straat toe en stond daar met zijn kleine lage ramen armoedig en gering arm was ook de familie die in het huisje woonde maar zij was braaf en vlijtig en droeg een schat van godsvrucht in het diepst van het hart
2825_2211_000138	daar was indertijd dat knappe jonge mens het is al vele jaren geleden deze hield een briefje op roze papier in de hand het was zo keurig geschreven en wel door een dameshand
2825_2211_000139	hij had reeds menige avond als hij daar op zijn kleine stoeltje zat naar zijn vader geluisterd wanneer deze overluid uit gellerts fabelen of uit klopstocks verheven gedicht de messias voorlas
2825_2211_000140	in de hoofdstad van de landsheer werd een groot feest gegeven duizenden lampen en lichten straalden daar vuurpijlen stegen er ten hemel op
2825_2211_000141	prachtig riepen al de heren uit maar zij konden er niets van zien want er was ook niets te zien gelieft uwe majesteit thans uw kleren uit te trekken zeiden de bedriegers dan zullen wij ze u aantrekken hier voor de grote spiegel
2825_2211_000142	dat zal nog zoo gauw niet gebeuren zei de wind nu blaas ik u de herinnering in als ge meer andere geschenken van dien aard krijgt dan kunt ge nog een gelukkigen ouden dag hebben
2825_2211_000143	allerlei dingen kwamen haar in de gedachten en bij tijd en wijle flikkerde haar vlam daardoor even op zij had in zulke ogenblikken een gevoel dat men zich ook harer zou herinneren
2825_2211_000144	en het duitse land en zie hoe dit nu toeging zonderling en heerlijk gaat het toch in de wereld toe in denemarken op een van die groene eilanden waar de beukenwouden ruisen en de vele hunebedden ons aanstaren was een arme knaap
2825_2211_000145	die zouden beslissen of zij nog tot verdere diensten bruikbaar was of niet daar zou dan bepaald worden of zij in het vervolg haar licht voor de bewoners van een der voorsteden zou laten schijnen dan wel naar de een of andere fabriek op het platteland verbannen worden
2825_2211_000146	maar toen de oude lantaarnopsteker haar aankeek en er van sprak wat zij beiden alzo met elkaar doorleefd hadden in regen en mist in de heldere korte zomernachten zowel als in de lange winternachten wanneer het sneeuwde zodat het hem goed deed als hij weer in zijn kelder kwam
2825_2211_000147	dom ben ik niet dacht de man dus deug ik niet voor mijn ambt dat is gek genoeg maar ik moet dit niet laten blijken en zo roemde hij het kleed dat hij niet zag en betuigde hun zijn ingenomenheid met de heerlijke kleuren en het sierlijke fatsoen
2825_2211_000148	twee heldere kinderogen staarden haar aan en het haar van de kleine straalde als van goud het kind werd op de aarde met klokgelui op de sombere novemberdag ontvangen
2825_2211_000149	dat was hun bloementuin aan de muur hing een groot bontgekleurd schilderij dat het congres van wenen voorstelde op deze wijze hadden ze alle koningen en keizers opeens bij elkaar
2825_2211_000150	hij en zijn twee jaren ouder zusje hadden hete tranen gestort over hem die voor ons allen de dood aan het kruis gestorven is bij dit eerste bezoek te marbach was het stadje niet veel veranderd het was immers ook niet lang geleden dat zij het verlaten hadden
2825_2211_000151	nu viel er een droppel op de lantaarn neer deze droppel zeide dat hij uit de grauwe wolken kwam en ook een geschenk was misschien wel het beste
2825_2211_000152	zij woonden weliswaar in een kelder die twee el diep onder de grond was men moest een stenen gang door om er in te komen maar van binnen zag het er toch recht gezellig uit en het was er warm want zij hadden tochtlatten om de deur gespijkerd
2825_2211_000153	met een gehele schare van uitgelezen mannen waaronder zich ook de beide eerlijke staatslieden bevonden die er reeds vroeger geweest waren ging hij naar de beide listige bedriegers toe die uit al hun macht weefden maar zonder draden
2825_2211_000154	maar hoe en wanneer gebeurde dat in beierens koningsstad vele jaren nadat zij van de toren neergestort was heette het dat zij gesmolten was om gebruikt te worden bij de vervaardiging van een gedenkteken voor een der verhevenste gestalten van het duitse volk
2825_2211_000155	duitslands grote onsterfelijke dichter die gezongen heeft van de bevrijder van zwitserland en de door gods geest aangeblazen maagd van orleans
2825_2211_000156	zij weten niet dat ik de witte muren in de prachtigste tapijten kan veranderen in de heerlijkste bossen in alles wat zij maar kunnen wensen de lantaarn werd overigens netjes in orde gehouden en stond geschuurd in een hoek waar zij iedereen in het oog viel
2825_2211_000157	de volgende dag ja de volgende dag kunnen wij gerust overspringen maar de volgende avond zat de lantaarn dood op haar gemak in een leuningstoel
2825_2211_000158	en hierin ligt toch eerst het wezenlijke genot want een vreugde waarin men niet met anderen kan delen is toch maar een halve vreugde dat doet uw hart eer aan zei de wind maar ge weet zeker nog niet dat daartoe waskaarsen nodig zijn
2825_2211_000159	zijn vrouw was toen nog een beetje trots alleen wanneer zij 's avonds voorbijkwam verwaardigde zij de lantaarn met een blik maar overdag nooit
2825_2211_000160	hebt ge ooit de geschiedenis van de oude straatlantaarn gehoord zo heel plezierig is zij wel niet maar toch laat zij zich wel eens een enkele maal lezen
2825_2211_000161	nog een kind zou de goede god haar schenken de ure was daar de moeder lag in wee en smarte daar drong het vrolijke feestelijke klokgelui van de kerktoren tot haar oren door het was een plechtige ure en de tonen der klok vervulden de biddende met geloof
2825_2211_000162	arm in het arme huis later echter de rijke man wiens schatten de wereld zegent hem de dichter van het edele vrouwenhart de zanger van het verhevene van het heerlijke
2825_2211_000163	op hetzelfde ogenblik kwam de wind van de hoek der straat aanbruisen en gierde door de luchtgaten der oude lantaarn wat hoor ik daar zei hij tegen haar gaat ge morgen heen is dit de laatste avond die ik u hier aantref
2825_2211_000164	dan wil ik u tot afscheid toch nog wat geven ik blaas nu op zulk een wijze in uw hersenkast dat ge u voortaan niet alleen alles wat ge gehoord en gezien hebt zult kunnen herinneren
2825_2211_000165	de beide bedriegers verzochten hem naderbij te komen en vroegen of het geen prachtige stof en geen fraaie kleuren waren daarop wezen zij naar het lege weefgetouw en de arme oude minister spalkte zijn ogen nog wijder op maar hij kon niets zien want er was ook niets te zien
2825_2211_000166	ja destijds wist niemand dat nog zelfs de oude torenklok niet hoe hoog zij ook hing en ofschoon zij het eerst over hem geklonken had over hem die eenmaal het schone lied van de klok zou zingen
2825_2211_000167	het diepst haars harten stegen haar gedachten tot god op en ter zelfder ure werd haar een zoontje geboren zij was van oneindige blijdschap vervuld en de klok boven in de toren luidde als het ware haar vreugde over stad en land uit
2825_2211_000168	als ik maar niet in een anderen vorm gegoten word zei de lantaarn weer of zal ik dan ook mijn geheugen behouden oude lantaarn wees toch verstandig hernam de wind op dit ogenblik kwam de maan van achter de wolken te voorschijn
2825_2211_000169	ik doordring u zozeer dat ge de gave verkrijgt om in een nacht als ge dit verlangt in roest te veranderen en tot stof te worden
2825_2211_000170	oh het is allerkeurigst zei hij tegen de keizer alle mensen in de stad spraken over de prachtige kleren nu wilde de keizer ze zelf zien terwijl ze nog op het weefgetouw waren
2825_2211_000171	dat waren twee sombere gedachten geen wonder dat zij niet heel helder brandde maar ook vele andere gedachten bestormden haar aan hoevelen had zij haar licht geschonken hoeveel had zij gezien misschien wel evenveel als de burgemeester en de gemeenteraad
7432_4370_000000	malligheid wat praten jullie een aardige malligheid redeneerde moeder onbewogen aanzwartend tegen de vaal scheemrend gordijn ik zal me daar ziek eten aan een kip voor mijn alleen ik bin me daar een schrokkebos jij kookt d'r eerst soep van saar
7432_4370_000001	nog eens roerden de bevende ouwe vingers nog eens slurpten de mummel lippen maar dan met hernieuwde kwaadaardigheid zette hij het kopje op de vensterbank d'r is niet genog suiker in snauwde hij naar de tafelzij
7432_4370_000002	dan nemen we zei moeder resoluut besluitend dan nemen we geen kip omdat ik met een kip niet uit kan dan maken we melkchocola melkchocola is geen kip
7432_4370_000003	het was een harde tijd geweest net in de koudste dagen vooral 's nachts wist je geen raad als zij in de bedstee naast hem en rachel en flipje de twee jongste zo'n krieweling in d'r keel
7432_4370_000004	had zij d'r naaihuis d'r aan gegeven om 'm niet alleen te laten vroeger verdienden ze alle drie hadden ze geduldig verdragen z'n buien van kindse prikkelbaarheid maar je went aan alles aan ziekte ellende en lamme benen
7432_4370_000005	ja ik alleen ik eet me daar een gebrade kip denk er niet aan sprak moeder met rustige zekerheid in het weer egale donker d'r staat viel jet goedig opgewonden uit d'r staat dat is voor moeder een kip om te versterken
7432_4370_000006	half vijf riep ze uit het keukentje in de andere kamer sprong de poes op de grond zij druk wrijvend praatte hardop nou moet je weer eens beweren dat je geen suiker genoeg krijgt meer als een lepel zit aan de bodem
7432_4370_000007	en wie krijgt dan wat degelijks vroeg vader kalm in de duisternis degelijks hoeft niet verweerde zij zich as iedereen maar wat heit ik eet me daar dubbel ziek an 'n kip voor mijn te versterken
7432_4370_000008	ach ach dat jonge mensen zo weinig nadachten ze konden moos niet missen en ze mosten het was een bruiloft met huilen zorgen en bedekte verwijtingen geweest toch liet moos ze niet helemaal in de steek nou die in rotterdam een goeie betrekking had bij een oom van z'n vrouw die in augurken en komkommers deed
7432_4370_000009	overal waren de gordijntjes neer alsof de huizen dooien hadden de keien leken bekalkt wittig in mekaar vervloeiend de stoepranden verwaasden in de brandende zonplassen opgehitst benauwd knoopte hij de das rond z'n nek los ademde zwaar
7432_4370_000010	ik zal hem braaien praatte saar als u de wissel morgen vroeg aftekent ga ik de gulden halen en dan zal ik hem smoren zo fijn zo zachtjes aan dat moeder hem zuigen ken
7432_4370_000011	de zon gleed over het zeil de stoelen de ladekast de zon warmde en brandde boorde driest in alle hoeken en gaten z'n kaken bewogen in steunende benauwdheid de armen had-ie gestrekt over de stoelleuningen het hoofd keek de straat in waar een wagen over de keien reutelde
7432_4370_000012	vader hij bewoog niet nou moet je zelf eens de adem knapte in haar keel het besuikerde kopje trilde toen zonder één stap verder te doen bleef ze sprakeloos niet meer roepend enkel angstig starend naar het lijkwit hoofd en de paarsgrauwe handen
7432_4370_000013	t was god zij geprezen voorbij al voelde ze nog wel 's pijn en al lee ze nog wel te hoesten het had cente gekost de dokter rekende gelukkig niks en de drankjes haalde ze ook voor niet maar de dingen die er bij kwamen die je niet rekende die braken je nek
7432_4370_000014	een engel van een jongen sprak moeder terwijl het deurtje dichtklepte hoe langer je het open liet hoe meer de turfwalm de kamer inzoog nou dat wordt voor jou een n smulpartij zei markus eindelijk
7432_4370_000015	tegen vier uur kwam de dochter van r boodschappen terug goddank dat-ie slièp anders kreeg je dadelijk maar mot stilletjes ruimde ze de tafel begon de kopjes en schoteltjes te spoelen in het keukentje naastaan bukkend over de poes nam ze het nog volle kommetje dat de kribbige ouwe niet had willen drinken wat een koppigheid bah
7432_4370_000016	toen met een laatste opwelling van goedigheid ze most hem de hele middag alleen laten zei ze zoals je met een kind praat daar dan hier heb je dan suiker de pot hield ze vlak bij de kop
7432_4370_000017	hoort u vader vader schreeuwde bram de kleine heet gestookte kamer met t klamzwoel gemuf van rokende turven roodde een wijl uit op haar schemergezwijmel door t levendig spatten der stemmen t was ook wel n gebeuren na de lasten en ergernissen der laatste maanden
7432_4370_000018	op de kozijnen der opgeschoven ramen druk tippend tussen de bloempotten krakeelden en schreeuwden dievende mussen het wekkertje op de schoorsteen schel van blinkglans tikte onrustig snel de poes dutte geschurkt in z'n zonnegeul knorde met zachte tevreden kreuntjes de straat lag verlaten
7432_4370_000019	nou toch wel met meelijden het werd zeven jaar dat-ie geen trap af was geweest begon ze weer met 'm te spreken maar het nijdig opgluren van z'n ogen recht op haar toebitsend in de spiegel deed haar stem overslaan op de oude snauwende toon
7432_4370_000020	krijg ik het levertje moe begon schrokkige brammetje te vragen nee jij krijgt niks omdat je vraagt snibbigde saar geef hem het levertje suste moeder hij is ook pas ziek geweest
7432_4370_000021	als-ie zat vergat je op den duur dat-ie stakkerig hulpeloos was zag je hem gezond drinken gezond eten gezond bewegen en omdat-ie nooit over pijnen klaagde z'n pijpje rookte z'n krantje las z'n opmerkinkjes maakte over wat er in de straat gebeurde
7432_4370_000022	waar blijf je nou met je kouwe drukte wat hij hield z'n mond jawel dat kende ze één van z'n manieren om je bloed aan het koken te brengen als je maar weet dat er weinig meer mot gebeuren of jan doet wat die je vanmorgen zei
7432_4370_000023	de kopjes omspoelend keek ze naar de lastpost die jan belette te trouwen en haar het werken op 'n atelier onmogelijk maakte een geluk voor jonge mensen en als ze 'm nou niet wekte kreeg ze wéér 'n herrie van belang dat ze 'm de heden middag liet slapen om van 'm af te zijn
7432_4370_000024	staat er dat ja of nee als u hem niet in één dag opeet doe u het in twéé dagen waar of niet vader wees blij klonk de mannenstem secuur van overreding wees immers blij dat je wat krijgt om te versterken ik moet er nog geen vlerk van hebben
7432_4370_000025	toen poogde die op te staan vagelijk tastend de poes sprong van z'n schoot kromde haar rug rekte zich uit maar de onmachtige benen verdroegen de lichaamslast niet bijna met een smak viel hij in de stoel terug het grijze hoofd als in slaap gebogen de handen als in slaap de ogen als in slaap
7432_4370_000026	jet zonk op de knieën het licht uit het roostergat greep in zonnegoud het gelaat de wimpers de neus de brauwen de langzaam lezende mond omlei het kamerbleek hoofd de omkringde ogen de scherpe mondtrekken met het vreemdelijk wonder van purper neerkimmende zon
7432_4370_000027	hoe wou jij negen mensen en kinderen van één kip de buik vullen zei markus schreeuwerig uit jij snijdt hem voor zei moeder zwakjes kuchend door het vele gepraat goed ik snij hem voor knikte de vader en dan
7432_4370_000028	maar opnieuw bevend van geïrriteerdheid onnozel driftig bijna stikkend in de woorden sloeg hij naar de suikerpot weg dan had je me straks motten geloven nou blief ik het niet en hoe eer je d'r uitgaat hoe beter o man man schreeuwde ze verwoed ik zal god danken als je
7432_4370_000029	de laatste maanden vooral had het gespannen telkens om nietsjes om een gebroken pijp een zoete aardappel een vergeten futiliteit gespannen ook om het geval dat de zoon kennis aan een meisje had en niet trouwen kon met een lamme vader op ze dak
7432_4370_000030	hoe ze ook sneed ze zag geen behoorlijke porties jozep kreeg hoogstens de achterbout met het vette vel maar daar kluifde de jongen niks aan en as ze bram met het levertje het hals gedeelte toestopte wat had 'n jongen van veertien daaraan
7432_4370_000031	heb je nog pijn gehad nee helemaal niet meer antwoordde ze voorzichtig en om hem op te vrolijken als-ie zo ging zitten na een dag negotie hoefde ze niks te vragen want wist ze hoe laat het was zette ze genoeglijk een nieuwtje in moos heit moos heit meer had ze niet te zeggen
7432_4370_000032	moos had zich goed gehouden in het begin had hij z'n laatste centen gezonden en drie weken geleden nog een postpakket met sinaasappelen en zes bolussen nou weer een gulden net vandaag nou moeder in geen tijd een ei of een kan bouillon had gezien
7432_4370_000033	z'n knokelige handen rood van geschepte schijn z'n dof purperen knieën z'n jas die laaiig naar z'n kin droeg vervrolijkten het kamerduister jet neerbuigend om mee te lezen nog eens te lezen kreeg 'n mond en 'n kinspits en 'n blouse als met koperlaching beslagen
7432_4370_000034	n kip in negenen dat gaat ommers nie moe lachte saar de enige die beslist weigerde mee te eten geef u vader een kluif en laat u rachel en flip wat brood in de saus stoppen maar met z'n negenen 'n kip opeten
7432_4370_000035	moeder zweeg oud vermoeid leunde ze in de stoel de kip in d'r gedachten zèlf voorsnijdend omdat markus met z'n ruwe handen d'r toch niks voor negen personen van terecht bracht en als saar zich maar geen soepkip in haar handen liet stoppen dan werd ze stil
7432_4370_000036	de zon scheen vinnig in het kamertje op de tafel op het vloerkleed op het behang de zon laaide kringelingen over de potkachel de ketel de koperen knoppen de zon ketste woest tegen de wekker de bal van de lamp
7432_4370_000037	en in de gloeiende broeiing van het kamertje op het zuiden dat als een gesloten oventje de brandende hitte der luchtloze straat inzoog hitste het ruzie gezwijg der drie mensen
7432_4370_000038	dat was om op je knieën te danken wat een gezegende goeie jongen al had hij niet aan z'n ouwers gedacht toen hij trouwde saar hield de postwissel in de hand stak hem over de kachel toe markus trok het vuurdeurtje open belichtte het formulier bij de rosse aandampende gloed
7432_4370_000039	ik zal je wel leren hoe met ons gehak en vijf centen benen dan heb je eerst kracht in de soep en dan kracht in de kip die kip die braai je saar in het vet van de soep heb ik gelijk dan hebben me allemaal soep en allemaal een kluifje
7432_4370_000040	dat is voor moeder een kip om te versterken en voor niks anders anders zend ik geen cent meer moos hebt u gehoord vader voor een kip voor een gebraden kip
7432_4370_000041	chocola heeft net zoveel kracht cijferde de vrouw bij het raam en van melkchocola ken je zoveel zetten saar dat niemand meer kan en er voor mijn nog een kop overblijft voor de volgende dag nee zei markus kregel door de verdwenen voorpoot wat heb jij aan chocola d'r staat van een kip om te versterken
7432_4370_000042	saar doet u mij een plezier en bemoei je d'r niet mee vader en ik kennen met z'n tweeën af jij snijdt hem in negenen markus hoor je me markus zit nou niet alsof je geen tien kan tellen je houdt twee kluiven aan elke poot en twee vlerken en het wit het wit geef je mijn enkel wit als ik trek heb
7432_4370_000043	nou nee kschwitz snauwde hij de doorlopen schoenen uitklotsend z'n voeten zogen zich vast aan de warmte der kachelplaat het huiverende gretig z'n lichaam door z'n rug langs dan in de nog angstige stilte niemand dorst als vader gemaand had de bekke te houwen zei ie al prettiger van toon
7432_4370_000044	z'n stevige logica knauwde de herstellende weer en toch hernam ze laat ik jullie met ze achten niet toekijke ik hei d'r 'n smaak van as me de brokke me uit me keel worde gekeke jij neemt een voorpoot
7432_4370_000045	laat mij hem maar voorsnijden ik zie kans zal ik u is wat zeggen moe zei saar ineens potig ik doe d'r 'n eed op dak niet meer eet van een kip die voor u is om te versterken
7432_4370_000046	van zes uur af was-ie aan de sjouw geweest met 'n negotie van niks met deksels voor dekschalen incourant en geschonden die die voor vier of vijf cent opruimde 'n koopwaar om op te spoegen waarvoor je je keel beurs schreeuwde
7432_4370_000047	en ik neem niks zei markus vergenoegd den glimmende kachelknop beknikkend het water liep 'm z'n mond uit als 'ie dacht weerachtig dacht aan 'n bruine voorpoot met saus ik neem niks niemendal geef mij het maagje met wat jus en ik doe m'n maal met aardappelen
7432_4370_000048	je heb groot ongelijk moeder hield saar aan een kip die voor u gebraaien wordt hij wordt niet gebraaien hij wordt gekookt begon moeder te knorren toch gebraaien moeder ja we zullen de krachten eerst uittrekken als u moet versterken
7432_4370_000049	als ik praatte markus nu in de volle vertedering van warmte en avondschemering as ik ja een stuk van een poot krijg dan maakt me dat zo'n trek dat ik van voren af aan mot beginne wat heit david aan een vlerk david frest als je 'm z'n gang laat gaan jouw hele kip op
7432_4370_000050	de toegesmeten kamerdeur dreunde de woorden weg grimmig teruggeleund in de stoel beluisterde hij het dompen der stappen op de trap nou zat ie alleen in t hete broeiende kamertje de zon beschaterde de gordijntjes dreef scherpe lichtwiggen over het kleedje van zwarte rode gele kleurtjes dat onder de tafel lei
7432_4370_000051	de hoofden van vader moeder saar jozep bram en de kleine leken daarnaast in het aangroeiend duister te vluchten hij schrijft vader las jet treuzelend van prevelgepraat hij schrijft op het randje naast aan ziet u ziet u waar ik mijn vinger hou hij schrijft
7432_4370_000052	d'r hoed in de haarwrong prikkend zag de dochter hem in z'n armstoel zitten gebogen nors z'n grijzige baard lag tegen z'n huisjas geplet de magere handen hingen slap
7432_4370_000053	die niet voor z'n negenen is en waaraan niemand wat heit moeder zanik u nou niet verder hij wordt voor u alleen gebrajen moeder raakte uit haar humeur even leunde ze lusteloos achteruit dan beet ze van zich af
7432_4370_000054	moos heit moos heit volsprak eindelijk moeder die staagjes had zitten glimlachen om de verrassing als die zou horen en teleurgesteld was dat-ie nog niet gehoord had moos heit 'n gulden gezonden aan mij voor 'n versterkende kip
7432_4370_000055	ja je zal geen trek hebbe weet ik nog niet hou nou je mond mij geef je het wit dan hou je zes kluifjes en het karkas en de hals over het karkas snij je in tweeën
7432_4370_000056	kregen ze ten slotte alleen oog voor het met den dag verergend humeur voor z'n vlaagjes drift zijn kregelig mokken over kleinigheedjes z'n plotseling onzinnig opstuiven over een slecht geboterde boterham een geluid dat 'm hinderde n vlieg die m plaagde dan gedreven door het gedesequilibreerde van z'n gestel
7432_4370_000057	door het hele hete kamertje broeide de zon uitbundig van schijn de wanden begloeiend de dingen beglanzend poes met een zet was weer op z'n schoot gesprongen zachtjes knorrend tot haarr kopje in vadsigheid boog
7432_4370_000058	de kinderen blij dat ze d'r monden niet langer te hadden te houden juilden in een schreeuwerige herrie over mekaars geluiden buitelend uitgelaten en druk moos heit cente gestuurd 'n potwissel voor moos vader een kip vader wat zeit u d'r van vader
7432_4370_000059	wil je nou eens met je eigen ogen zien dat je nog wel twee koppies op z'n suikerbodem kan bijschenken nijdig blij dat ze hem nou is met bewijzen op z'n voorman kon zetten liep ze op het raam toe bleef halverwege steken om de rare gêne die in de zonnige kamer scheen gekomen
7432_4370_000060	huilerig van bekleumdheid en stekings in z'n eksterogen hij hinkte d'r van sloeg ie de hand om de vet gladde leuning de treden in het mistig donker beklotsend
7432_4370_000061	nou die voor de derde of vierde maal als een onmogelijke kribbebijter ruzie zocht want dat was zoeken nou kwamen ze beiden vals kwaadaardig los vergetend z'n lamme benen vergetend z'n ziek gestel
7432_4370_000062	rukkig bewoog de ouwe man z'n ellenbogen over de leren leuningen van de armstoel grimmig wrikte het hoofd effe zat 'ie stil niet wetend wat 'ie eerst zou zeggen nou die zo gruwelijk gelijk had en zo gemeen wier gekoeioneerd
7432_4370_000063	laat u moeder nou t maagje ete waarom moet u net het maagje als u weet dat moeder van het maagje houdt viel saar uit dan neem ik het maagje nie zei vader berustend de gebraaie kip ziend de geur ruikend
7432_4370_000064	kommen we dr met stelen an zijn vuist bestompte de tafel en nog in de na raketting en siddering van kopjes en borden sloeg de schelle stem van de dochter harder van schreeuw om den schrik van jans drift je wor nog lastiger as n kind t is nie meer met je uit te houen
7432_4370_000065	de zoon en de dochter aten de ouwe man keek naar de horren omplast door het zonlicht dat langs de witte gordijntjes in stadige hijging droop het was langzaam driehoog een hel geworden nou vader sinds zes jaar niet meer lopen kon eerst hadden ze hem opgepast verzorgd vertroeteld voor zover ze het financieel konden
7432_4370_000066	waar de zoon driftig te broeien en de dochter snibbig te kijken zat en nou de ouwe man met wien geen huis meer te houden viel zo drensend zo sarrend zeurde terwijl zij er zelf twee lepels in gedaan en hij het gezien had
7432_4370_000067	nou zou ze zich eens overtuigen ofschoon het niet hoefde ze kon er een eed op doen rustig roerde ze het kopje proefde de kouwe koffie alsjeblieft om ziek van te worden zo zoet als die maar goed omgeroerd had een hele suikerlaag lei op de bodem
7432_4370_000068	je gaf ze allemaal een voorproef je maakte ze lekker om niks markus had zo geen groot ongelijk niet opgevend met de ellebogen stuttend zei ze nog eens zwak met terugkrabbelende aarzelingen in d'r stem
7432_4370_000069	en en drink ze zo niet ik ben koffie met suiker gewoon en en nou drink ik ze helemaal niet z'n bevende benige hand duwde het kopje verder de koffie spoot over de rand over het bakje langs de vensterbank je zou dreigde de dochter
7432_4370_000070	de stilte in het benauwd rokerig kamertje was er even verschrikt zwegen ze op het mokkend gestotter der stoelpoten die naar de kachel werden gerukt ben je koud markus vroeg de stem bij het raam ongerust zoekend in de schaduw aanzwelling
7432_4370_000071	een glans van waarlijke verrassing kwam op de baardige wangen van den man z'n mond opgespard bleef een ogenblik in ongelovige ademloosheid saar jet joozep bram de oudsten rapten er dadelijk op in met een felheid van kreten en klots drukke gebaren
7432_4370_000072	ruim twee jaar gelejen de groote tegenspoed met moos moos d'r oudste zoon die de helft van de centen inbracht en had moeten trouwen onverwacht d'r hielp geen redenering geen gejammer tegen het most wou je het meisje niet in opspraak en ongeluk brengen
5438_4370_000000	alles in knikkel gebuig gehef van hoog geheven groetende takken het was overal anders anders groen in wondere tinten van transparant water zeewier doorvet en koper groen van lichtende ogen
5438_4370_000001	pluizen tot op het witte vel zeker zeker zei hij lachend terug je gelooft me niet wel nou maar je bent haast helemaal grijs wil je eens zien wacht eens even doe ik je geen pijn kan ik harder trekken
5438_4370_000002	en wat dan dat zei de moeder grof had 'ie soms willen hebben dat zij met d'r kind was achterna gelopen dat zeg ik niet zei de dochter ik zeg alleen maar dat 'ie niet slecht voor haar is geweest
5438_4370_000003	masten sloegen brutaal schreeuwtjes van rood groen bijtend geel in het grijs van de stadig stuwende wolkjes
5438_4370_000004	boven op het duin zaten de vrouwen de haren gekwakt onder de mutsen d'r knieën hurkten scherp in het rokkengespan de klompen boorden in het zand aandachtig keken de ogen naar het naderen der stippen
5438_4370_000005	de grootmoeder kleiner jonger hield het kind op schoot er werd gesproken over ditjes datjes koffie gedronken na een poos kwam grootmoeder los vertelde de korte tragedie der gestorven dochter ik knikte
5438_4370_000006	al dergelijke smarten lijken op elkander huis aan huis is groter of kleiner leed en telkens weer doet het aan als iets nieuws iets van groter smart dan vroeger meegemaakte ondergane dingen
5438_4370_000007	das niet voor haar te hopen zei de moeder precies zijn ogen en zijn neus nou hou daar nou maar over op zei de moeder
5438_4370_000008	op de achterste bladzijde van het prentenboek was een verzameling van heel vette a's b's c's het gehele alfabet in chocoladeletters
5438_4370_000009	en het gras was gespriet van groen en koperbrons en hele veldjes van botergeel hoofdjes het laantje week uit lijnend in het groen scheen op hen toe te komen met stille verrukking
5438_4370_000010	ze had al spelend een heerlijk rood kleurtje gekregen poogde de weg te vinden in dat gewar van rare dingen grootvader schoof dichterbij en vriendelijk hulpvaardig wees hij met het mondstuk der pijp een e aan
5438_4370_000011	weet je wat ik hier voel zei hij na een poos trachtend het geluk van dat ogenblik onder woorden te brengen ik voel me zo licht zo gelukkig dat het me benauwt ik heb me nog nooit zo den bruigom gevoeld als hier in het groen
5438_4370_000012	cor en jet springen met angstige gilletjes op de vloed is ineens met zo'n kracht op komen zetten dat het water tot aan de verlakte laarsjes spat maar het loopt dadelijk weer terug
5438_4370_000013	de kat ja zo kan je wel aan het vragen blijven malle meid de kat die kruipt er zelf uit het blad werd omgeslagen
5438_4370_000014	glans van grote liefde voor het kind was in de kamer de grootvader keek glimlachend kinderlijk zacht naar het vuil wijsvingertje dat de prenten aanwees de grootmoeder knikte keek naar het prentenboek met zijn hel gekleurde leeuwen tijgers papegaaien
5438_4370_000015	was dat die met de rode snor precies die neem u nou nog een fondant mevrouw nou nog eentje die in het goudpapier is heel lekker daar zit geglaceerde kastanje in proef je wel
5438_4370_000016	corrie hou je voeten op het bankie het zand is vreselijk vochtig 's avonds mag ik eens presenteren mevrouw mevrouw grabbelt met de beringde vingers in het toetje nee u moet een fondant nemen die zijn lekker
5438_4370_000017	daar komme ze z'n handen dropen van teer de bezem stroperig doordrenkt en grietjes stok dompten in het zand dan vlug als een
5438_4370_000018	blij tussen de wanden van helmen en mos joelde het lachen tot ze bij het straatje kwamen doodstil en wachtten om het hoekje op griet die dieven ging bij moeder
5438_4370_000019	een scheutje maar moe nee ik zou je danken ze stompte stevig d'r eeltige vuist in den pot schurend het zand langs de wanden
5438_4370_000020	hij lijdt helemaal weggezakt en zo koud wats dat zegt tante onrustig met d'r verlakte schoenen en nog zuigend op de taaie fondant loopt ze door het laagje borrelend schuimend water
5438_4370_000021	gijs die 's zondags rookte en als-ie eindjes vond er met geurig gesabbel van proefde zocht in z'n zakken nee hoor wat een stomme honden binnen we riep nelis nou ben je even ver
5438_4370_000022	en zo was de hemelkoepel gelijkelijk een grijze wazige oneindigheid met een rossige vlamgloed boven en zachtjes op zij van het purperen gat in den hemel
5438_4370_000023	op de scheepjes antwoordden ze ijverig het waren zo lichtjes die mekaar groetten de lichtjes van de kinderen de lichtjes van de verre visschers toen werden kleiner de scheepjes bijna onzienlijk
5438_4370_000024	dragend den boomtak den bezem den stok met het stro die vettig glimden door het druipend teer verroest vloekte gerrit ineens wie heit nou lucifers
5438_4370_000025	zouwen we nou maar niet gaan verzitten hè nee tante tis zo dol mevrouw om nog even te blijven jullie bent net kinderen
5438_4370_000026	wat zij toch deden maar heel stil de verleider ging failliet erger vluchtte naar amerika hij had heel gemene dingen gedaan gezwendeld mensen opgelicht
5438_4370_000027	het was een lief fris meisje met grote zwarte ogen randjes van tere zwart eronder het haar kortgeknipt deed haar op een tenger jongetje gelijken
5438_4370_000028	zonder gestalte vloeiende over tot het zwijgen der buigende takken zij gelukkig bewoog de hand door zijn haar keek naar het glijden der witte vingers
5438_4370_000029	jenkerige galmen zeurig klagend als een hond bij een draaiorgel slierden de kamer binnen kropen het zandstraatje over zakten met slappen cadans naar den breedmullen weg
5438_4370_000030	en terwijl de wuivingen heerlijk met geen ander geluid dan de zang van het bos en het zoemend gegons tot hen kwamen voelden zij voor het eerst beiden gelijk wat geluk was
5438_4370_000031	de jongens tolden als allen zo vlug de meisjes sloegen de rokjes over d'r hoofd warrelden neer van de magere beentjes spilden in het blazen van het goed
5438_4370_000032	met den trouwring door het krullende bruin naar zijn voorhoofd wijd opene ogen naar den neus met de snorharen
5438_4370_000033	ze kunnen alleen maar z'n knieën z'n opgeschorte broekspijpen z'n afgezakte kous en z'n bottines zien scherp steekt de ronding van den gelen badstoel af tegen de holle zwarte ruimte der zee
5438_4370_000034	heb u dat aan het kind geleerd zei de dochter knorrig ja knikte de oude man en nog eens vroeg hij goed onthouen en wat is 'ie nog meer me vader is een schurk en een dief zei het kind stevig bladerend in het prentenboek
5438_4370_000035	de oude had twee dochters de een onderwijzeres de andere winkeljuffrouw de winkeljuffrouw kwam niet meer thuis zij was zoals men dat noemt verleid
5438_4370_000036	wat groette ze lief terug hè ze ziet d'r voornaam uit nou dat kan ik niet vinden is dat de prins nee de prins komt eerst morgen
5438_4370_000037	laat meneer nou eens horen hoe mooi je lezen kan zei grootmoeder en laat meneer je mooie prentenboeken eens zien het kind wipte af van mijn knie liep de gang in kwam terug met een stapel prentenboeken
5438_4370_000038	doch het water grauwde sterker en het branden aan het strand waar de bomen leien met sperende masten en dreigende wimpels werd witter heesch klonk het geraas
5438_4370_000039	morgen hij zal niet weten wat hij ziet als hij wakker wordt henderik henderik meneer tas meneer
5438_4370_000040	daar is de zon ondergegaan in de verte heb je de vuurtoren wat 'n licht je zou zweren dat het vlakbij was
5438_4370_000041	en de mannen stonden rechtop en keken en de kinderen keken ze praten en lachten en zwegen
5438_4370_000042	dries zat tegen de schutting op de harmonica te spelen z'n brede stevige knuisten knarsten het ding heen en weer
5438_4370_000043	voort voeten die zakten in het zand geen kraking hadden alsof er een tapijt lag er gonsde een bij die haar angst gaf ze zagen het diertje zich zuigen in het goudgele hart van een bloem
5438_4370_000044	as t niet gedaan is dreigde de vrouw mot je na bed zei je dan weggaan d'r staat n pot teer op de anna lachte weer dries loop er maar heen
5438_4370_000045	op een avond maakte ik kennis de grootvader zat over me een rond energiek gelaat met witten baard witten snor wit haar een mooie kop
5438_4370_000046	pas op de golf jet nee die komt niet zo ver jij nog corrie zijn d'r nog van die ulevellen nog één nou zal ik beter oppassen hier heb je het papiertje
5438_4370_000047	wat overdrijf je schrikkelijk zei hij lachend als er vier of vijf geweest zijn zal het mooi wezen jawel jawel het waren er wel twintig je hebt ze ook
5438_4370_000048	wat staat die nou te kijken meneer wakker maken schreeuwt cor tegen de wind in meneer slaapt zo vast schreeuwt de jongen terug schud hem maar schreeuwt mevrouw met de fondant in de mond
5438_4370_000049	weer prikte het met een lichte knap op zijn hoofd maar ze had zich vergist trok opnieuw twee tegelijk liet ze zien
5438_4370_000050	t mondje omhoekt van nat plakkend zand de koontjes bewreven de handjes besmeurd modderde zoetjes en ernstig jannie de jongste
5438_4370_000051	de onderwijzeres boog over het tafelzeil volgend het wrijvend bewegen van den dunnen kleinen kindervinger er werd nu alleen gedacht aan de prentenboeken geluisterd naar het lichte kindergeluid ze zat op mijn knie praatte babbelde lei uit
5438_4370_000052	prinzessin natuurlijk da's nog zo natuurlijk niet je spreekt 'n koning toch ook niet met koning aan nee het is niet zo makkelijk
5438_4370_000053	en weer was de stilte van luistering waarin het kinderstemmetje en de stem van den grootvader ze hadden een grote gekleurde prent voor zich en wie is dàtte opa dat is n diender en die
5438_4370_000054	als ie niet zo opgejaagd was geworden door z'n schuldeisers had ie haar getrouwd je mot de dingen aan twéé kanten bezien trek maar de partij voor dien oplichter die je zuster in het ongeluk heeft gestort snauwde de moeder
5438_4370_000055	in het rustig huishouden der drie grote mensen gaf dat een geweldige verandering de kinderkleertjes kinderdingetjes kinderwieg maakten het huis jonger vriendelijker dan in jaren geweest
5438_4370_000056	in dien extase van elkaars ogen kwamen ze tot een innigen kus waarbij zij elkanders gelaat zagen met schuinweg het groen van de wilgen en de gele trossen in het groen en de knikkende blaren en de zonnezoentjes
5438_4370_000057	weetje wie daar gaat die dame met de shawl nee meer naar achter nee tante da's de prinses die hier gelogeerd is die daar in t zwart
5438_4370_000058	dat komt van de zorgen lachte hij enkel van zorgen zijn er nog meer of er méér zijn lachte ze blij op hier zit er één en daar een heel bosje en o en hier
5438_4370_000059	zou oom geen kou kunnen vatten welnee die dut hier elken avond zou z'n sigaar niet kwaad kunnen z'n sigaar waar is z'n sigaar hij heeft hem laten vallen nee niet meer oprapen cor nou rookt ie hem toch niet meer
5438_4370_000060	tegen het overzijdak nieuw van roodbruine pannen ketste het zongoud vloeiend naar het raampje dat smoorde en hijgde van purper gevlam en van het blakerend glas spette en keilde het weg
5438_4370_000061	kom eens bij me zitten co ze heette naar haar moeder zei ik en dan leidde de aandacht naar het kind dat eerst verlegen heel gauw intiem werd
5438_4370_000062	ze lei met staalgrijze strakheid nauwelijks met rimpel beweeg waar t strand was soms zuchtte ze flauwtjes spitte een melkige streep die vergleed op t zand
5438_4370_000063	ja ze waren het wel het waren de loggers die 's morgens van maassluis waren gezeild nou langs de kust kwamen om genacht te zeggen voor ze op de haringvangst gingen allemaal mannen van het dorp
5438_4370_000064	henderik henderik ome toen kwam de jongen door het water plassen meneer lijkt wel dood zegt ie
5438_4370_000065	ze hijgden ervan klommen opnieuw achter mekaar gelige voetjes die zakten in het mulzand en tipten en gleden boven had je dadelijk de zee
5438_4370_000066	het strand fleurde er grijs tegen aan hoog aan de groenende welvende woelende duinen leien de bommen die werden voorzien voor de reis
5438_4370_000067	magge we olie moeder vroeg grietje gedempt in de stilte olie voor watte fakkeltje brande schreeuwden d'r drie tegelijk nee olie kost geld zei de vrouw
5438_4370_000068	hou je bekken hersnauwde driftig de vrouw d'r hoofd liep om van de drukte en de schepen in zicht het hielp ineens lei het kindergewatel klonk bulkend alleen nog het gebas van een hond
5438_4370_000069	goudblond zonder één enkele witte draad zie je wel lachte ze weer tastend in zijn haren laat het nu maar zei hij die ene
5438_4370_000070	oma oma daar heb je het nou nou hoort ie ons niet door het leven dat het water maakt nou maar ik durf d'r best heen te lopen nee laat dat nou je krijgt natte voeten voor niks jongen jongen
5438_4370_000071	en weer over de duinen ging het gedraaf de rokjes fladderden de blote bruine kuitjes versmolten met het zand de stemmetjes waterden
5438_4370_000072	verder armen heen om elkanders middel licht en luchtig als kinderen in de laan van het groen dat hun kleeren betipte zachte schurinkjes gaf z nauw als het paadje werd
5438_4370_000073	maar mooi had ze praten jannie kraaide in het stof van den weg trijn schreeuwde en piet smeet met zand dan had je gerrit een bul van een jongen met paarsbol gezicht en ogen als gitten
5438_4370_000074	de jongen schudt ze zien in de schemering de gele badstoel de broekspijpen de opgetrokken knieën en de jongen op z'n blote voeten die naar de badstoel buigt schreeuwt en schudt
5438_4370_000075	met die wind zijn zij een heel uur op de kust hou je bekken losbarstte de vrouw in de kamer de kinders toesnauwend as je t eens heb gezeid is het genog ruk je haast uit
5438_4370_000076	toen het gebeurde lag de winkeljuffrouw ziek op haar ziekbed kreeg ze een brief klaagde niet stierf langzaam er was niets aan te doen
5438_4370_000077	dat kun je toch wel zien dan kunnen we hier ook niet lang meer blijven zitten o nog wel 'n tien minuten prachtig is de zee he als de zo donker wordt zie je dat witte
5438_4370_000078	aangenaam als haar zachte vingers zijn haren doorstreelden irriterend als zij trok en de knap volgde zij praten lachend gelukkig
5438_4370_000079	ze stierf op de huurkamer niet bij haar ouders thuis maar lang voor het sterfbed waren ze met elkaar verzoend en het kind van acht maanden werd door de grootouders opgevoed
5438_4370_000080	rat gleed ie van de ladder en nu over het strand pratend met grote manstemmen de lijfjes gedrongen de voetjes tippelend in haast gingen ze voort
5438_4370_000081	wil u nog eens gebruikmaken mevrouw zijn die bruine ook lekker dan zal ik d'r zo een nemen corrie alsjeblieft hou een beetje dichterbij meneer een fondant toe neem u d'r nog een
5438_4370_000082	toen werden de kinders ook stil maar opeens brandde op het zwart silhouet van het voorst drijvend scheepje een geel priemend licht dat zwierde en zwaaide en vreemde letters beschreef in het aankomend zwart van den avond
5438_4370_000083	doet je geen pijn het prikte als een naaldensteek in zijn hoofd en boven zijn ogen in het licht van het groen en de zon hield ze een tweede nu vreemd wit wel zeker wit
5438_4370_000084	een nieuw met felgeel rood groen kwam boven te liggen de lamp scheen vriendelijk op al de toegebogen gezichten
5438_4370_000085	al de handjes werden over de ogen geleid om de glanzing van het water niet te zien alle oogjes keken naar de verre zwarte veegjes ik zal ze wel happen zei grietje
5438_4370_000086	zie je david nou kun je zien hoe wit je bent dat is een bruine en een witte naast elkaar zie je zie je dat het geen toeval is oh ik wou dat je helemaal grijs werd helemaal waarom lachte hij stil
5438_4370_000087	wieglend in d'andere ramen alsof in het héél smalle straatje rood vlammetjes sproeiden hun dronkene licht achter tule gordijnen dries haalde galmender uit
5438_4370_000088	goh meisjes doe toch niet zo kinderachtig zouwen we nou maar niet gaan verzitten kom hendrik toe tantetje nog één golf het wordt zo guur kinderen oeh oeh hoera he dat
5438_4370_000089	vanmiddag heb ik een meneer aan het strand gezien en die bleef nog zitten toen het water een heel eind ver was toen moest ie z'n kousen en schoenen uittrekken nee dit was om te gillen
5438_4370_000090	scheelde weinig sta u maar op tante wij zullen uw stoel wel verzetten roep oom nou ook z'n voeten zullen nat worden
5438_4370_000091	met het hoofd op haar schoot lag hij te dromen dromingen één met het groen en de doorspelende zon
5438_4370_000092	en héél in de vèrre verte op het water waar de zee enkel glad grijs was met kimstreek van krijtblekend licht stonden vier puntjes vier teerzwarte veegjes van schepen die zeilden
5438_4370_000093	het kind groeide lief blond meisje met kortgeknipt kroes werd vier jaar de grootvader was er dol mee de grootmoeder speelde den helen dag de onderwijzeres was al begonnen met a b c te leren
5438_4370_000094	heb ik grijze haren vind ze maar als je kan zei ze het blonde hoofd toebuigend hij strekte de armen omhoog kijk naar het hoofd van goudblond den wronk die erop rustte maar het was alles blond
5438_4370_000095	dat geluk van elkander liefhebbenden groen groen van blaren en bomen groen van voorjaar groen van weiden en velden nodig heeft er niet zonder kan zijn
5438_4370_000096	elk leeft zo in een sfeer van herinnering van zelf zei ik zo zonder er nadruk op te leggen en de vader hoort u nog wel eens wat van hem
5438_4370_000097	die is voor jou cor zo de boel is op tante daar is de prinses weer wat blijft ze lang aan het strand vind u niet
5438_4370_000098	mannen met witte haren maken de meeste veroveringen lachte hij stiller zo nou maar als je kaal wordt kijkt 'r niemand niemand naar je
5438_4370_000099	en als hij zijn hand hief raakte hij aan de opperste blaren wier ritslen zang gaf wier tikkend gewrijf als ver gehoorde kussen weerklonk
5438_4370_000100	dat is ook een diender oh lachte het kind hel op kijk is die jongen die is in het water gevallen enne nou springt de hond ook in het water enne wat gaat die hond nou doen die hond haalt de jongen eruit expliceerde de oude man
5438_4370_000101	nog een ander prentenboek werd opgeslagen en weer klonk het kinderverhaal door de luisterende kamer enne datte is carro die boze hond die het gestole enne die mot nou na de gevangenis
5438_4370_000102	lees nou de e eens aan vroeg ik het vingertje betastte zoekend het papier aarzelend bleef staan op een o oh oh wat een domme meid lachte de tante is dat nou een e opnieuw zocht het kind
5438_4370_000103	keek hij naar de lamp schokte recht toen de dochter aan het verdedigen bleef nam z'n endje sigaar streek 'n lucifer af ik bracht het gesprek op wat anders het werd pijnlijk
5438_4370_000104	en begint d'r man te schudden die met grote dooie ogen naar de zee ligt te kijken henderik henderik he he oom was stilletjes doodgegaan
5438_4370_000105	het is hier heerlijk zei hij heerlijk heerlijk herhaalde ze het was of hier in het groen na het lange gewandel in de vlakte een nog niet gekend geluk tot hen kwam alsof iets ongekends gebeurde
5438_4370_000106	wat een lange net een stukje garen nee zei hij geprikkeld nee het doet pijn
5438_4370_000107	ik wou dat je al helemaal helemaal grijs werd jong in je hart natuurlijk wat zou ik dat heerlijk vinden en gezellig een witte man een witte man
5438_4370_000108	ze heeft u gegroet hebt u gezien wat een lieve vrouw ja die is nou helemaal niet trots hoera hoera oom zit in het water hendrik hendrik ome ome ome ha
5438_4370_000109	zo morst die nou altijd met z'n sigaren als hij na den eten indut gaat oom hier niet vooruit vooruit hij is zo gezond als een visch hij beeldt zich alles in hij is nog nooit ziek geweest
5438_4370_000110	oom zit u niet op de tocht nee cor zet toch liever je kraag op hendrik je bent zo gevoelig nee laat me maar rustig zitten ik zit heerlijk
5438_4370_000111	zij zaten nu weer het groen was om hen en een vreugde zo licht als nog nooit zij hadden gekend
5438_4370_000112	de lijn was geteerd schreeuwde griet en de anderen aan het lachen heb ik malig aan riep gerrit het teer van z'n knuisten wrijvend gooi op dan
5438_4370_000113	me vader is 'n schurk zei het kind goed onthouwen knikte grootvader en het zilverhaar van zijn baard witte in lachschudding tegen het kinderkopje
5438_4370_000114	k wou dat je zo wit werd als je vader dan zouwen andere vrouwen je lelijk vinden dan zou niemand meer naar je kijken hoe lelijker je word hoe heerlijker ik het vind dan ben ik alléén verliefd op je geen ander
5438_4370_000115	tussen de zachte rozingen van haar nagels hield ze een haartje licht van trillende zilverglans da's bruin zei hij t licht valt er zo op en daarom mèèn je dat het wit is
5438_4370_000116	o david je wordt grijs lachte ze ik grijs keek hij vraaglachend op net met een zonnekring op het voorhoofd
5438_4370_000117	enne wie is datte opa dat is weer een diender weer een diender ja enne die da's je vader zei hij strak en naar mij knipogend vroeg hij en wat is je vader ko
5438_4370_000118	kreeg een kind schaamde zich voor haar ouders de vader stug van aard verbood zijn vrouw en de andere dochter de verleide op te zoeken
5438_4370_000119	gister zat ik naast d'r ze heeft van alles gegeten en toen ze opstond zei ze maaltijd hoe aardig heb u niet met d'r gesproken nee want ik ken niet zo goed duits en ik wist niet hoe ik d'r moest aanspreken
5438_4370_000120	wacht even hier heb je het laat 'ns lezen bij het slaan van elk liefhebbend hart komt he hoe jammer daar waait het weg zou het vloed zijn
5438_4370_000121	de jongen sloft met z'n blote voeten door het natte zand wat 'n prachtige avond vind u niet heerlijk mevrouw en wat 'n gladde zee geen rimpeltje
5438_4370_000122	hield hem telkens een haar voor blies ze weg een voor een tellend nauwkeurig spellend als een kind oh en hier
5438_4370_000123	ach de vader zei de moeder minachtend de schouders schokkend de vader is me dat een vader maar de dochter sprak met enig medelijden nou nou is die niet altijd goed voor co geweest heeft hij haar niet uit amerika geschreven nog wel tweemaal
5438_4370_000124	hij voelde de brekende knettering van een haar aan de slapen het vinnig gepriem van een bij het voorhoofd het geknap van een achter het oor het werd een gaan van aangename irriterende voelingen
5438_4370_000125	dan niet aan je slapen zul je het eerst grijs worden dan in je hals nou heb ik er toch zeker wel twee dozijn gevonden niet
5438_4370_000126	als het water ver om hem heen is zullen wij 'm roepen lachend blijven ze op sterkere golven wachten oom zit nog helemaal droog met z'n voeten op het voetenbankje
5438_4370_000127	en toen het ie zich gebrand mooi zei de onderwijzeres maar nou moet je eens aan meneer laten horen dat je spellen kan ko oh meneer ze kan zo goed spellen
5438_4370_000128	waarom lach je zo nee maar wat 'n onzin ha ha ha ha ha nee maar het is om te gillen hij die u minnen zal tot aan zijn dood heeft wenkbrauwen en haren rood da's de meneer uit den baddenstoel van vanmiddag
5438_4370_000129	in het groen dat geen eind heeft beiden stonden ze stil kijkend voor en achter naar het blader beweeg en op zij naar het gestrengel van bladeren en takken die hadden eenzelfden zang en morgen
5438_4370_000130	die sjorde een boomtak en gijs haast een kerel zo groot de leste teelt was-ie meegeweest en adam de schooier van het dorp met hoofdje vierkant en stomp en nelis de smakker die zwaaide een
5438_4370_000131	hè nee laat hem nou eens in het water zitten nee nee nee kijk zo met een voetenbank onder z'n voeten kan ie nog wel een minuut blijven zitten
5438_4370_000132	de witte schuimstrepen lijken er op aan te rennen maar dichtbij glijden ze effe weg als een mes dat over een plank schrijdt
5438_4370_000133	hij had de ogen gesloten dacht met een vreemde verdrietigheid aan iets dat hem hinderde dat geen naam had iets dat kort opkwam als een donkere leegte
5438_4370_000134	oh je wordt niet grijs je bèn grijs ik tel er wel één twee drie ze zijn niet te tellen haar vingers lacherig doorzochten het haar
5438_4370_000135	kijk eens kijk je niet zie je 'm daar gaat ie en met een plofje van adem stootte ze de haar weg die ze gehouden had tussen de rozige nagels
5438_4370_000136	kom je niet eens bij opa vleide de oude man kom eens hier met je prentenboek het kind wipte over het witte zilveren baardhaar slierde langs de rode koontjes
5438_4370_000137	ja hoe eenvoudig hè dat zou je nou helemaal niet zeggen wat zeg je daar van ze komt 's middags aan table d'hôte en heeft niks bijzonders aan zich
5438_4370_000138	in de verte werd het een heel dun geel lijntje wegbuigend in het groen en aan weerszijden was het een dicht weelderig donzen van blaren een zwijgend rijen van stammen geel bruin en groen
5438_4370_000139	da's eigenlijk grof van me zei ie z'n sigaar bebijtend jij koopt bloemen om ons te verrassen en ik
5438_4370_000140	dat zette zo pertinent door als ik weet niet wat maar toen 'ie om één uur kwam koffiedrinken en achter de post zat die net was gebracht moest het vraagje eruit frits ja
5438_4370_000141	nou moest ze wel opkijken en lief doen lisetje lisetje wat bederf je ons wat een prachtige bloemen beelderig
5438_4370_000142	kheb een glas water gedronken anders niet dan zal ik me vergist hebben meneer zei de meid angstig verlegen
5438_4370_000143	weer de logeerkamer is voor je besproken zoveel heb je niet om handen en je weet dat we het dol gezellig vinden dat je heelemaal geen moeite
5438_4370_000144	nam 'r hoofd in de handen en dankbaar opgelucht door het weten dat ze niet samen geweest waren geen apartje hadden gehad half met berouw dat ze de laatste dagen om het geringste stug en prikkelbaar had gedaan zoende ze de vriendin op de wangen
5438_4370_000145	ik had geen idee dat er in die kou al zulke mooie chrysanten waren helemaal geen idee en ineens liefjesweg in dezelfde koud hartelijke toon vroeg ze de vraag die haar al 'n half uur had beziggehouden
5438_4370_000146	handigjes ruimde ze de kamer deed allemaal zacht vrouwelijke dingskes aan z'n schrijfbureau toen bij de bloemenstandaard voelde ze de aarde van de potten of ze water nodig hadden pot voor pot droog
5438_4370_000147	zeer bleek had gemaakt is frits met je mee wezen kopen frits zei lisette verwonderd zich plots omkerend frits mee wezen kopen hoe komt je daar op dan zou het toch geen verrassing voor jullie geweest zijn
5438_4370_000148	ik heb me laten scheren ans ik heb je overal gezocht heeft de meid je dan niets gezegd nee die had het vergeten die vergat alles het deed er niks toe
5438_4370_000149	en dan zou ze 'm aanzetten vanavond 'ns gezellig alleen uit te gaan ze vertrouwde 'm volkomen ze zou 'm tonen dat ze 'm vrijheid liet hij was nog niet thuis
5438_4370_000150	dat kon niet dat kwam niet over je lippen dat was een krankzinnigheid want er was niets ze deden niet vreemd niet druk niet ongewoon met mekaar
5438_4370_000151	als je onderwijzeres was ging het niet aan den laatsten dag van je vakantie 's avonds thuis te komen dan was je den eersten dag van de school extra katterig kopjes thee slurpend belegde boterhammetjes etend het was het galgemaal dat moest dan maar lekker zijn
5438_4370_000152	na z'n leugen haatte ze den pot met de grote gele bloemen iedere morgen betastte ze de droge vastgebakken aarde enkel om te zien of hij stilletjes water gaf aan tafel met opzet helemaal zonder bedoeling zei ze wel eens
5438_4370_000153	ik dacht aan een ander cadeautje maar jullie hebben zo alles zo letterlijk alles toen ben ik even vlug naar de bloemist gegaan en heb een levende pot uitgezocht van afgesneden bloemen hou je niet dat zei je nog gister
5438_4370_000154	lachend bleef lisette in de deuropening een pot met grote gele chrysanten in de kleine handen dag annie de jonge vrouw bij de tafel bewoog niet dag annie riep lisette luider zie je wat ik meebreng
5438_4370_000155	lisette zat over er luisterde met het zelfde blonde jonge gezicht er was niets aan haar veranderd en toch stuitte al wat ze sprak
5438_4370_000156	weer opnieuw voelen dat 'r iets was iets leefde iets broeide iets dat ze niet betasten niet benaderen kon gebogen bleef ze over haar bord toen kwam de meid d'r eten halen
5438_4370_000157	als ze er op doorging als ze aan z'n woorden twijfelde werd ie opvliegend en nou loog ie toch nou loog ie om een kleinigheid
5438_4370_000158	ja ze geloofde dat als-ie zich had willen vrijmaken van z'n zaken dat dit makkelijk gekend had z'n onverschilligheid z'n bijna koel au revoir bij het afscheid had ze heerlijk gevonden
5438_4370_000159	zelfde sympathieën zelfde neigingen zelfde gedachten hadden het was 'n dwaze wanhopige inbeelding 'n ziekelijke jaloersheid
5438_4370_000160	ik ben opzettelijk vroeger opgestaan om jou en ans te verrassen eerlijk gezegd zei hij wrijvelig vin ik die pot niet mooi
5438_4370_000161	ik ik hou niet van gele chrysanten geel is een hatelijke kleur vin je ja zei ie er nog eens aankijkend maar ze scharrelde bij de kast een vergeten ding opbergend
5438_4370_000162	telkens had ze zichzelf bedot en bedrogen telkens vlamde frits driftig op als ze met d'r ouwe nonsens begon een nonsens en een gemenigheid tegenover een vriendin die gast was
5438_4370_000163	zaten ze lang te tafelen toen ruimden de vrouwen af bleef frits even met lisette alleen annie stond beneden aan de deur bij den groenteboer
5438_4370_000164	die nooit zou vergeten zoals ze met vochtige ogen stond zoals ze den laatsten avond naast de lamp in z'n ogen gekeken had annie schilden
5438_4370_000165	na die kleine scène dorden de chrysanten en ze spraken er niet meer over soms als 'ie den pot droog zag met verharde aarde keek 'ie naar de karaf dee het niet
5438_4370_000166	opgewekt met honderd lieve voornemens kwam ze thuis vanmiddag krijg je een gebraje kip en asperges uit de bus
5438_4370_000167	gisteravond den laatsten avond had ze bijna vat frits vertelde van een getrouwden man die z'n vrouw voor de mal hield die hier en daar gezien werd met anderen
5438_4370_000168	marie zei ze ineens scherp waarom heb je mij strakjes voorgelogen dat meneer de bloemen heeft water gegeven dat heb ik gezien praatte de meid verbaasd meneer nam de karaf van het buffet dat jok je viel het scherp driftig uit
5438_4370_000169	niet één keer had ze hem betrapt op een ongepast kijken op een gezegde van bedekte genegenheid niet één keer had ze lisette uit d'r gewone doen gezien
5438_4370_000170	heb jij de bloemen water gegeven marie nee mevrouw en de chrysanten zijn kletsnat jawel natuurlijk ik heb meneer met de karaf bezig gezien dat doet meneer toch nooit
5438_4370_000171	ze praatte nog wat voort de theekopjes bijschuivend moeite doend om erg hartelijk te schijnen om de accenten van vroeger toen ze nog zulke èchte vriendinnen waren te hervinden
5438_4370_000172	en zij zij met 'r obsessie telde de uren die de vriendin nog zou blijven een vrouw bedroog zich niet een vrouw wist meer door voelen door voorvoelen van de dingen dan een man met z'n verstandig ontleden en wikken
5438_4370_000173	lisette heeft niet veel smaak ach kom dat zeg je maar zei ze schamper stel je niet zo aan je vindt ze net zo mooi als ik nee zei ik hou helemaal niet van chrysanten
5438_4370_000174	niet mooi vroeg ze met vaag verwijt in haar stem nee zei hij kort da's jammer zei ze en toen-ie opkeek keek ze hem aan met vreemd vochtige ogen
5438_4370_000175	daar moest je zelf bij zijn de meid liet alles in d'r handen stoppen frits zat bij het raam lisette plukte dorre blaadjes van de andere potten in den standaard hou je niet van chrysanten frits vroeg ze om te vragen
5438_4370_000176	voorgoed voor altijd zou ze nou ophouden met 'r jaloerse kuren met 'r kinderachtige manie om achter alles wat te zoeken zodra 'r een vrouw in de buurt was
5438_4370_000177	zo antwoordde ze weer zwijgend langzaam happend hij draaide dat méénde je niet dat kon je niet menen dat zei je enkel om onverschillig te doen en juist diè onverschilligheid wekte
5438_4370_000178	toch groeide er bij herhaling t sentiment dat ze bij die twéé te veel was dat ze mekaar aankeken als zij niet keek dat hun gesprekken een ondergrond hadden nee r was geen schaduw van n bewijs frits dee hartelijk lisette verzon voor hààr attentie
5438_4370_000179	dat er een glans in hun ogen was een starre glans in dezelfde richting nou was het twee uur voor het afscheid om elf zou lisette naar arnhem afreizen zou de rust in het huisje terugkeren
5438_4370_000180	na twee weken waren de bladeren geel en kurkig na drie weken was de pot dood eerst toen sprak ze erover hij kon niet tegen de kamerlucht frits
5438_4370_000181	d'r hoofd voorzichtig naar het gordijn buigend bang dat de franje balletjes zouden bewegen keek ze gespannen zij was het alleen zonder hem
5438_4370_000182	alleen met hem babbelde ze om haar stem te horen om de hinderlijke stilte heen te praten ja ik hou wel van chrysanten zei hij z'n sigaar rokend dan had je wel een aardiger compliment kunnen maken
5438_4370_000183	toch was die ene week een marteling geweest een ophitsing van wantrouwen ze voelde dat die twee met hun spreken over ditjes en datjes met hun prikkelende rust met hun kalme vriendelijkheid
5438_4370_000184	en tot het laatste ogenblik hitste er de dwaze benauwende angst had ze 'n kwartier staan popelen waar ze waren wat ze zo vroeg uitdeeën
5438_4370_000185	die van de gele chrysanten dreef vreemd juist die vanmorgen nog geen drie uur geleden was hij even vochtig geweest nu stond de bak vol
5438_4370_000186	had dan al de potten voorzien net die ene is mal ik heb geen van de potten water gegeven zei hij nog eens ze keek hem aan zwijg
5438_4370_000187	twee driemaal nee het waren meer keren geweest had ze ze opzettelijk alleen gelaten had ze aan de deur geluisterd of als het stil was snel de deur geopend en nooit nooit een gebaar een houding een verlegenheid
5438_4370_000188	annie met den rug naar haar toe maakte n plaats in den bloemenstandaard en nou t rappe jonge geluid in antwoord wachting knapte zei ze gedwongen vriendelijk zeker dat hoef je niet te zeggen ze zijn beeldig
5438_4370_000189	de meid bellen 'r hand bij den schelknop aarzelde pas had ze zich voorgenomen en alwéér zat ze in angstjes en twijfel toen schelde ze 'r vingers deeën het vanzelf het was een reflex
5438_4370_000190	annie had haar naar de trein gebracht frits kon niet frits had een conferentie of zoiets in de huiskamer was ze er bij geweest dat hij vriendelijk eenvoudig hoffelijk lisette een hand had gegeven een vluchtige hand
5438_4370_000191	zij had toen vlam gevat en gezegd hoe gemeen ze dat vond hoe een man het kon doen en opkijkend langs de lamp had ze gemeend dat frits en lisette niet luisterden
5438_4370_000192	nou maar vlug ontbijten anders moest lies zich zo haasten blij dat ze zich vergist had praatte ze vrolijk bijna uitbundig ze was een mal mens een vreselijk mal mens
5438_4370_000193	ik dacht het zo omdat 'ie ook voor het ontbijt uit is gegaan en nog niet terug is das toevallig lachte lisette twee langslapers vallen uit d'r bed en doen boodschappen zonder mekaar te ontmoeten
5438_4370_000194	op zo'n manier maakte ze zichzelf ongelukkig en frits onverschillig wat een jammer dat lisette al om elf uur ging ze kon best tegen den avond gaan
5438_4370_000195	liset heeft chrysanten meegebracht zei ze tot frits toen 'ie zonder iets te zien aan de ontbijttafel bijschoof das erg lief van je zei hij de bloemen van z'n stoel taxerend en waar ben je geweest
7432_7057_000000	hou het alsjeblieft voor evert och toe alsjeblieft we zien elkaar toch nog wel eens weer denk ik en na de kleine zeer verbaasde evert snel een kus gegeven te hebben en zijn moeder een treurig afscheidsknikje haastte ze zich zich bij hare tante te voegen deze bleef zwijgend naast haar lopen en deed juist alsof elsje niet bij haar was totdat zij thuis waren gekomen
7432_7057_000001	ja zei elsje bij de gedachte aan mevrouw d'ablong weer onrustig wordend en ik kom u nu maar heel even bedanken dat u zoo goed en vriendelijk voor me geweest bent toen op dien akeligen avond ik ik vergeet dat bepaald nooit maar nu moet ik weer weg
7432_7057_000002	help mij toch o heer ik word zo slecht en zij had toen zo naar hare grootmoeder verlangd zo vreselijk dat het haast niet uit te houden was geweest en nu vandaag alweer die bittere uitval tegen hare tante wat moest zij beginnen zij was zo heel heel anders dan vroeger
7432_7057_000003	en dan knikte elsje bevestigend ja ze wou maar liever naar huis soms dacht ze of ze zich misschien nog zoo weinig in hare nieuwe omgeving op hare plaats voelde omdat zij den omgang miste met menschen uit haar eigen stand en eindelijk vermande ze zich om aan hare tante te vragen of ze het kruideniersgezin eens mocht gaan opzoeken
7432_7057_000004	och heden daar waren zij al bij de gracht dan moest ze evert nu terugsturen en zelf ook weer naar huis gaan juist wilde zij haar vriendje goedendag zeggen toen een grappig tooneeltje voor het smalle hoekhuis der stille gracht haar aandacht trok
7432_7057_000005	en ook nu nog behandelde zij haar vriendelijker dan ze gedaan had toen elsje haar logée was maar ze kon toch nu en dan haar ongeduld en wrevel niet onderdrukken als ze zag hoe weinig elsje nog vorderde in het aannemen van elegante manieren en meer aristocratische spraak en wijze van zich uit te drukken en hoe zij er geheel als een jong boerinnetje bleef uitzien
7432_7057_000006	elsjes herstel kwam langzaam maar zeker en toen het tegen mei liep en het voorjaar in het land was keerde haar gezondheid geheel terug en begon ze zich met de dag sterker te voelen je zult nu spoedig weer geheel de oude zijn zei de dokter maar geheel de oude zou elsje naar hare eigene mening nooit meer worden
7432_7057_000007	langzaam liep ze de hoek om het verboden terrein voorbij toen zij eensklaps de deur van de winkel rinkelend hoorde opengaan en everts bij met een kinderstem hoorde roepen elsje elsje moeder moeder daar is elsje eindelijk
7432_7057_000008	kwam hijgend en met een vuurroode kleur van inspanning met een stoel aansjouwen en met de woorden dan blijf ik nog even ging elsje zitten en zonder zich een oogenblik te bedenken vertelde ze nu wie zij was en waar zij gewoond had en hoe hare tante heette en hoe moeilijk zij het nog vond aan het stadsleven te wennen
7432_7057_000009	in elk geval zal ik er voor zorgen dat je ook nog eens buiten komt van de zomer dat zal je goed doen denk ik maar ik verwacht dan ook stellig van je dat je veel meer je best zult doen dan tot nu toe gebeurd is om te zijn en je te gedragen zoals ik dat wil en zoals het ook behoort het spijt mij heel heel erg dat je het nog altijd niet schijnt te kunnen verdragen dat cécile in alles je meerdere is
7432_7057_000010	toen opende zij terstond de deur der zijkamer nam haar nichtje mee naar binnen keek haar strak in de ogen en zei zeer beslist nu zeg ik je eens vooral elsje dat ik niet verkies ja dat ik je verbied weer naar die mensen toe te gaan heb je me goed begrepen
7432_7057_000011	zij miste haar grootmoeder zozeer en de gedachte dat het gelukkige zonnige leven met haar nooit terug zou keren de gedachte dat alles zo anders was geworden dat ze zulk een geheel andere toekomst tegemoet ging dan zij zich ooit had voorgesteld
7432_7057_000012	het was zo aardig en gezellig om langzaam voort te drentelen met de kleine aardige evert naast zich die haar zoveel te vertellen had wat zou het heerlijk zijn als hare tante nog van besluit veranderde en haar toestond hare vrienden geregeld te bezoeken
7432_7057_000013	dat meen je niet ik zie aan je gezicht dat je het niet meent dat kan ik immers niet doen al stond de koningin daar nu in eigen persoon voor me nu heel best dan viel het dienstmeisje snibbig in
7432_7057_000014	oh nee dat begrijp ik heel goed zei mevrouw d'ablong haastig en vol verlangen om een eind te maken van het onderhoud maar u wilt het toch zeker wel aannemen voor de spaarpot van uw zoontje ik ik wou u ook nog even zeggen u begrijpt mijn nichtje leeft in zo'n geheel andere omgeving ik geloof dat het voor beide partijen aangenamer zal zijn als zij u niet meer bezoekt
7432_7057_000015	en met driftige haast begon zij de theebussen en trommels op de planken aan den muur te verschikken mevrouw d'ablong wachtte even kuchte en zei eindelijk dan zullen wij nu maar heengaan juffrouw ik dank u nog zeer voor uwe vriendelijkheid jegens mijn nichtje
7432_7057_000016	ik ben u werkelijk heel dankbaar voor uw goedheid tegenover mijn nichtje en zijzelf is vol lof over uwe hartelijkheid maar jawel jawel ik begrijp u heel goed viel de kruideniersvrouw snel in terwijl haar ogen schitterden van nog iets anders dan verontwaardiging neem je geld terug alsjeblieft mevrouw wij hebben dat niet nodig u zult wel gelijk hebben het zal beter zijn dat elsje niet meer komt
7432_7057_000017	dit kan zeker wel voor de spaarpot van uw kleine jongen dienen o ja ja riep evert verheugd staat het koninginnetje erop moeder het spijt me dat evert uw geschenk gezien heeft mevrouw zei zijn moeder beleefd want ik zou het liever u weer teruggeven wij zijn niet vriendelijk voor elsje geweest met het doel er geld voor te krijgen
7432_7057_000018	nu ja dat weet ik nu wel dat je heel dankbaar bent maar ik vind het niet aardig als je niet nog wat blijft kom evert haal maar eens even een stoel voor elsje wij kunnen niet naar binnen gaan want mijn man is uit en ik kan den winkel niet alleen laten
7432_7057_000019	tot elsje's verbazing sloegen zij de brede winkelstraat weer in mevrouw d'ablong sprak geen woord meer en het was haar aan te zien dat zij haar best deed bedaard te blijven zij keek in t geheel niet naar elsje maar strak voor zich uit de kruidenierswinkel was spoedig bereikt evert duwde gedienstig de rinkelende winkeldeur open en vloog naar binnen op zijn moeder toe
7432_7057_000020	hoor eens elsje zei ze op een zekere dag toen deze vrolijk geworden was door een bezoek van kleine liesje die haar in geen enkel opzicht anders scheen te wensen dan zij was en volgens hare zuster loulou een aller dwaaste verering voor elsje had opgevat
7432_7057_000021	dan moet je het laten maar houd me dan ook niet langer op en meteen maakte zij een beweging alsof ze de voordeur wou sluiten nou neem ze dan in vredesnaam maar zei de consequente visboer met een zucht en met een gezicht alsof hem het grootste onrecht werd aangedaan ik kan nou eenmaal niet zo van jou weggaan daarvoor heb ik te veel hart voor je maar anders het is schande het is schande
7432_7057_000022	maar alles drukte haar soms zo dat ze zich met zekeren schrik afvroeg hoe het kwam dat er zo weinig dankbaarheid in haar hart was voor de zorgen waarmee de mevrouw d'ablong haar omringde deze was de eerste weken na de dood van elsje's grootmoeder bijzonder hartelijk voor haar geweest
7432_7057_000023	waarom knijp je mijn hand zo vreselijk stijf vroeg evert met een helder stemmetje ben je bang voor die mevrouw elsje antwoordde niet het schreien stond haar nader dan het lachen ik wil nu maar naar huis zei evert hare hand loslaten we zullen je wel even brengen kind zei mevrouw d'ablong opeens wijs ons de weg maar
7432_7057_000024	en dan neer te vallen op het fluweelzachte groene gras te liggen kijken naar de blauwe blauwe lucht en met hare handen het frisse malse groen te voelen naar buiten naar buiten en dan hoorde ze de vriendelijke stem van miss piper naast zich moe elsie wou je lijken te gaan huiswaarts de lucht is te heet het is teveel voor je
7432_7057_000025	het wemelde er van de rijtuigen en kinderwagens en bovenal van mensen allen keurig gekleed wandelend naast elkaar netjes en deftig met parasols en elegante wandelstokken of rijdend in fraaie equipages met livrei elsje drukte soms hare handen stijf tegen elkaar in de glacé handschoenen om zichzelf te dwingen bedaard naast miss piper te blijven lopen
7432_7057_000026	had die vraag telkens uitgesteld omdat ze een voorgevoel had dat mevrouw d'ablong haar verzoek met een weigering zou beantwoorden en daarin had zij zich niet bedrogen alleen uitgaan mocht ze niet meer na den noodlottigen avond van het bal en dat hare tante er ooit uit zichzelf toe zou komen om met haar een bezoek te maken in den kruidenierswinkel achtte zij hoogst onwaarschijnlijk
7432_7057_000027	de arme mevrouw d'ablong had juist met veel voldoening aan hare aristocratische kennis verteld dat elsje haar dorpsmaniertjes geheel begon kwijt te raken ik neem hier nu maar afscheid van u begon mevrouw van rensen weer terwijl zij staan bleef en hare gezellin moeite deed kalm te blijven hoe kon elsje nu toch ook zo ongemanierd zijn
7432_7057_000028	nu was het gedaan met elsje's bedachtzaamheid zij bleef staan liet zich door de verrukten evert in de winkel trekken en stond weldra met een van blijdschap stralend gezicht voor haar vroegere gastvrouw dag elsje zei deze op hartelijke toon dat is goed dat we je eindelijk eens weerzien en ben je hier nog altijd gelogeerd
7432_7057_000029	dan breng ik je een eindje zei evert zeer galant en deftig moeder mag dat mag ik even met elsje mee ja maar dan een heel klein eindje hoor niet verder dan tot de gracht waar elsje woont en dan dadelijk weer thuis komen anders wordt moeder ongerust
7432_7057_000030	mevrouw d'ablong zweeg het was geheel onnodig deze vraag te beantwoorden die vrouw achter de toonbank had het geheel juist uitgedrukt dat was precies wat zij bedoelde het zou mij spijten als ik u gekrenkt had zei ze eindelijk op vriendelijke toon
7432_7057_000031	ga nu gauw naar je kamer keetje zal je een kop bouillon brengen straks laat miss piper bij je gaan zitten en ga dan even op je rustbank liggen cécile ging nu werkelijk heen en geduldig luisterde elsje verder naar de terechtwijzingen en raadgevingen harer tante
7432_7057_000032	evert vloog heen om zijn pet te halen en een ogenblik later trippelde hij druk pratend naast elsje voort tot de blijdschap zag zij op de klok in de bekende bloemenwinkel dat het eerst elf uur was hare tante zou dan zeker vooreerst nog niet thuiskomen zo heel veel haast behoefde ze dus eigenlijk niet te maken
7432_7057_000033	en ik wil die aardige lieve mensen dan toch nog eens zien en hun zeggen hoe dankbaar ik ben voor hun vriendelijkheid op die vreselijke avond dacht elsje terwijl zij naar de leerkamer liep ik zal hun dan meteen zeggen dat ik nooit weer mag komen maar één keer moet ik er nog heen dat kan tante onmogelijk verkeerd vinden het besluit was gauw genomen maar hoe zou ze het ten uitvoer brengen
7432_7057_000034	ik wist niet waar ik me bergen zou van schaamte toen mevrouw van rensen en ik je daar bij die rare viskar zagen staan denk je eraan dat je me gehoorzaamt anders zal ik andere maatregelen moeten nemen en veel strenger voor je zijn je weet dus nu precies waaraan je je te houden hebt ja tante ja
7432_7057_000035	met een zucht verliet ze de kamer toen hare tante haar daartoe verlof had gegeven voor de zoveelste maal nam ze zich voor nog meer haar best te doen om het mevrouw d'ablong naar de zin te maken en een beetje van cécile te gaan houden
7432_7057_000036	zij schenen het niet eens te kunnen worden over de prijs der prachtigste springlevende botjes die de boer niet ophield met grote welsprekendheid aan te prijzen een slagersjongen met een mand op den rug en een paar straatjongens stonden met open monden te luisteren naar het levendige debat zonder er zich ook maar een ogenblik in te mengen
7432_7057_000037	nee zei elsje terwijl de blijde trek van haar gezicht verdween mijn moeder is gestorven en nu blijf ik hier och wat is dat treurig is je grootmoeder dood arm kind en blijf je nu bij je tante
7432_7057_000038	spoedig had elsje de drukke winkelstraat ingeslagen en vlug stapte ze voort totdat ze vlak in de buurt van de kruidenierswinkel kwam toen vertraagde zij haar pas en eindelijk bleef ze aarzelend staan plotseling begon haar geweten weer te spreken
7432_7057_000039	en dat is wel heel goed ook maar je moet iemand niet zoo onbeleefd in de rede vallen elsje dat hoort zoo niet en houd je armen toch niet zoo wijd van je lijf lieve tijd kind wat moet ik je dat dikwijls zeggen kom ga nu maar naar miss piper ik hoor met genoegen dat je al een klein beetje begint te vorderen in het engelsch gelukkig dat je tenminste niet dom bent
7432_7057_000040	weg nu al en je bent er net kom dat meen je niet en evert heeft al zoo lang naar je verlangd ja maar ik moet toch heusch dadelijk weer naar huis ik bedank u nog hartelijk voor alles
7432_7057_000041	bij het heldere blauw en ze zag den gouden gloed der zon op het oude grijze steen van groote statige gebouwen en op het dek der schepen in de gracht en in het tintelende rimpelende water en op de bogen der bruggen
7432_7057_000042	terstond kwam het denkbeeld bij haar op dat dit nu een geschikte gelegenheid was om even uit te gaan en een paar ogenblikken heel kort maar in de kruidenierswinkel door te brengen haar geweten begon onrustig te kloppen bij de gedachte dat zij iets zou gaan doen dat hare tante hoogst waarschijnlijk af zou keuren maar alweer troostte zij zich met de gedachte
7432_7057_000043	alleen op den vriendelijke schilderachtige straatweg vanwaar zij het huisje harer grootmoeder reeds uit de verte kon zien liggen alleen in de heerlijke vrije rijke natuur ver verwijderd van alle menselijke kleingeestigheid
7432_7057_000044	ja ik geloof toch dat zij het is zei ze snel hoe durft ze ik begrijp niet zij schijnt nog niet in alle opzichten een jonge dame te zijn zei mevrouw van rensen met een spottend glimlachje uw taak is niet gemakkelijk lieve mevrouw
7432_7057_000045	een stevig gebouwde visboer klein van stuk maar overig stoer en fors met een rond frisrood gezicht levendige bruine ogen die half listig half schalks keken en geelblond haar waarvan een lok van voren onder zijn pet uitkwam stond met zijn viskar naast zich druk over zijn koopwaar te onderhandelen met het dienstmeisje van het hoekhuis
7432_7057_000046	die bizonder veel woorden schenen te vereischen ik heb er over gedacht eindigde ze om je naar een kostschool te sturen maar ik heb hiervan afgezien omdat je je daar waarschijnlijk zeer eenzaam voelen zoudt
7432_7057_000047	het spreekt van zelf dat zij dat is en dat ze dat blijven zal ook maar je kunt toch heel goed proberen om haar na te volgen wat hare manieren en houding en alles betreft ik zeg je nu nog eens beslist dat ik verkies dat je je vriendelijk tegenover haar gedraagt
7432_7057_000048	maar familiariteiten met hen verlang ik in t geheel niet voor je ik ben al blij genoeg dat je nooit een lid van dat gezin tegenkomt op je middagwandeling met miss piper en als dat ooit gebeuren mocht wij gaan altijd een heel anderen kant uit nooit die straat door viel elsje in
7432_7057_000049	en ik raad je sterk aan met alle macht tegen je jaloezie te strijden cilly kan het niet helpen dat zij mooi is en dat jij niet op haar lijkt elsje antwoordde niet maar zij voelde zich diep gekrenkt alsof zij er ooit aan gedacht had om jaloers op cécile te zijn en daarom
7432_7057_000050	we hebben zo'n plezier gehad zei hij en er was een viskar met een vrolijke man en elsje en ik u bent zeker de moeder van dit jongetje vroeg mevrouw d'ablong beleefd maar zeer uit de hoogte en zonder er aan te denken dat zij evert in zijn verhaal stoorde
7432_7057_000051	en je bijna voortdurend zou moeten schamen niet alleen over je slechte manieren maar ook omdat je nog maar zo heel weinig geleerd hebt en natuurlijk geheel van voren af aan zou moeten beginnen met de talen enzovoort van het najaar zullen we dus een aanvang maken met je goede privaatlessen te laten geven voor je gezondheid is het beter dat we nu nog wat wachten
7432_7057_000052	zij was toen eindelijk maar weggegaan en naar haar eigen kamer gelopen met een gevoel van verlatenheid en bitterheid in haar hart ja ze was toen zo boos geweest en zo hevig ontevreden met haar lot zo vol haatdragendheid tegenover cecile in haar hart dat ze geschrokken was voor zichzelf en in wanhopige droefheid de handen gevouwen had en uitgeroepen
7432_7057_000053	maar het verkwikte haar niet het was haar als kon zij er niet ruim en diep ademhalen zij snakte naar de plechtige stilte en de reine vrolijke lieflijkheid van het voorjaar buiten o wat waren de straten stoffig warm en wat was het vol en luidruchtig in het park waar cécile altijd zo gaarne wandelde
7432_7057_000054	dag lieve mevrouw zal ik cilly maar hartelijk van u groeten loulou is steeds in één adoratie voor haar mevrouw d'ablong nam haastig afscheid en liep toen vlug naar elsje toe die half met de rug naar haar toegekeerd stond zij keek verschrikt op toen zij een hand op haar schouder voelde en een bekende stem aan haar oor hoorde zeggen
7432_7057_000055	elsje werd vuurrood en keek uit het raam zij kon de goede kruideniersvrouw niet langer aanzien oh u bedoelt dat wij niet goed genoeg voor haar zijn niet deftig genoeg vroeg deze met iets scherps in hare stem
7432_7057_000056	schreien wilde zij nu niet dàt zou cécile er niet van hebben maar oh wat vond zij haar naar naar en wat zou ze haar eens flink door elkander hebben geschud en haar gezegd hebben dat ze nooit nooit op haar hoopte te gelijken in niets
7432_7057_000057	wat doe jij hier ga terstond mee naar huis o ja tante stamelde elsje ik ik was al op weg ik ben maar even uit geweest evert hield hare hand stijf vast en zag ernstig op naar de deftig gekleede dame die zoo boos keek
7432_7057_000058	och wat dat is helemaal niet waar zei elsje driftig ik ben zo akelig nuffig niet als jij ga liever naar je kamer cilly snoesje zei mevrouw d'ablong bedaard elsje weet op het ogenblik niet goed wat zij zegt het spijt me heel erg te horen dat zij haar jaloezie nog altijd niet overwonnen heeft
7432_7057_000059	dat ging veel gemakkelijker dan ze had durven hopen op zekeren ochtend was mevrouw d'ablong uitgegaan om een arm gezin te bezoeken miss piper lag met hoofdpijn te bed en cécile was den geheelen dag bij loulou van rensen om haar te helpen met het nummeren van voorwerpen voor een bazaar elsje was dus geheel aan haar lot overgelaten en zooals ze met een zucht van tevredenheid bedacht geheel vrij
7432_7057_000060	toen zij met haar vraag voor de dag kwam klonk het terstond zeer beslist oh nee kind daar zie ik volstrekt geen nut in die mensen zijn heel vriendelijk voor je geweest dat is waar maar ik vind het allerminst gewenst dat je je verder met hen bemoeit en visietjes bij hen gaat maken als het weer sint nicolaas is kunnen we er wel eens iets heen sturen en erbij schrijven dat het van jou komt
7432_7057_000061	ja mother dear ik ben alleen maar een klein beetje zenuwachtig ik vind het zo naar voor u maar kindje dat moet je je nu heus zo niet aantrekken alles zal langzamerhand wel beter gaan maar ik vind het toch heel lief van je om zo voor mij te voelen
7432_7057_000062	och tante ik ben helemaal niet jaloers op cécile zei elsje die zichzelf werkelijk weinig in bedwang had thans opgeschrikt als zij was uit hare vrolijke stemming door de onverwachte strafpredicatie hare tante ik ben juist heel blij dat zwijg elsje viel mevrouw d'ablong in kom cilly ga nu liever heen
7432_7057_000063	oh ja mama met plezier antwoordde cécile spottend ze keerde zich om om de kamer uit te gaan toen ze zich weer scheen te bedenken en naar hare moeder terugliep mama zei ze zacht terwijl ze mevrouw d'ablong met hare donkere ogen smekend aanzag
7432_7057_000064	ik verbied het je ten strengste en als ik ooit bemerk dat je mijn gebod overtreden hebt zal ik je stellig straffen heel stellig hoor begrijp je me goed ja tante zei elsje die op dat oogenblik bepaald bang voor haar was
7432_7057_000065	al was het maar één keer in de maand bijvoorbeeld over mevrouw d'ablong en cécile had zij zich heel weinig met de kruideniersvrouw besproken hare natuurlijke fijngevoeligheid had haar daarvan weerhouden ook had ze niet over haar lot geklaagd dat zou zo ondankbaar geweest vond ze
7432_7057_000066	gelukkig was nu zooeven alleen die kleine liesje er bij toen je zoo ongemanierd hard lachte en daarbij je mond zoo ontzettend wijd opendeedt dat doet ze alleen om te laten zien dat ze mooie witte tanden heeft zei cécile die in de kamer gekomen was terwijl haar moeder elsje toesprak
7432_7057_000067	maar het was zó moeilijk en cécile behandelde haar altijd zo uit de hoogte en zo onvriendelijk oh zij kon niet van haar houden toen ze de vorige dag op cilly's kamer gekomen was om voor het eerst na de dood hare grootmoeder de andere meisjes weer te spreken
7432_7057_000068	eigenlijk mocht zij toch niet doen wat ze zo vurig wenste eigenlijk had hare tante haar toch bepaald verboden naar hare vrienden toe te gaan eigenlijk had zij toch maar stil thuis moeten blijven wacht ze zou maar heel even de winkel voorbijgaan alleen maar één ogenblik naar binnen kijken dan zou ze weer bedaard naar huis teruggaan en nooit weer haar best doen met het kruideniersgezin in aanraking te komen
7432_7057_000069	wat is dat voor een kind vroeg zij scherp ik heet evert jacob ferdinand mors zei het kereltje trotsch en elsje zegt nog eens wie is dat kind
7432_7057_000070	met een bijna woeste hartstochtelijkheid kwam er dan een verlangen over haar om de nette geëffende paden langs te hollen in vroolijk huppelenden draf en het park uit te loopen naar buiten ver buiten de stad naar de weide in het verschiet met de goudgele glanzige dotterbloemen
7432_7057_000071	toen had ze zich zoo zelden ongelukkig gevoeld en o nooit nooit zoo slecht zoo bitter zoo ontevreden met haar lot maar och toen was haar leven ook blij en vriendelijk geweest vol heldere vroolijke zonnestraaltjes en eenvoudig rein genot
7432_7057_000072	jawel mevrouw antwoordde de kruideniersvrouw terwijl ze met een verwonderende blik nu eens naar elsje dan naar mevrouw d'ablong keek dan mag ik u nog wel eens vriendelijk dank zeggen voor uw gastvrijheid tegenover mijn nichtje zei elsjes tante terwijl ze haar beurs uit de zak haalde er een gouden tientje uitnam en het op de toonbank legde
7432_7057_000073	gevleid door de zeer grote belangstelling der kruideniersvrouw die met een verbaasd gezicht naar haar luisterde terwijl evert steeds met grappige vragen tussenbeide kwam als hij niet begreep wat zij zei babbelde elsje druk voort totdat de schel der winkeldeur en het binnenkomen van een klant haar stoorden en zij opsprong met een maar nu moet ik heus terstond weg
7432_7057_000074	in de gang kwam ze dina tegen die haar verwonderd aankeek maar elsje vroeg haar met zo'n grappig deftig air of ze haar even uit wou laten en liep toen zo bedaard en netjes de stoep af ze begon die dingen al aardig aan te leren dat dina tot de overtuiging kwam dat alles in orde was en met een lachje naar de keuken terugliep ze wordt heus wel helemaal een klein dametje dacht ze
7432_7057_000075	en ze zag al de vroolijke drukte van het voorjaar in de bonte uitstallingen der kleedermagazijnen en in de elegante toiletjes der dames en kinderen in de parken en ze zag dat de stad mooi was in den
7432_7057_000076	de kruideniersvrouw keerde zich snel om ik geloof dat u iets vergeet mevrouw zei ze toen zij het geld nog op de toonbank zag liggen mevrouw d'ablong deed precies alsof zij haar niet hoorde en liep den winkel uit elsje volgde langzaam met een bedroefd gezicht wendde zij zich nog even om keek de kruideniersvrouw smeekend aan en fluisterde
7432_7057_000077	hoor eens elsje ik moet nu toch eens even ernstig met je spreken kijk eens ik wil je heel graag bij mij houden en ik hoop dat je je hier hoe langer hoe meer thuis zult gaan voelen maar je bent nu verstandig en oud genoeg dunkt me om te begrijpen dat je je nu anders moet gaan gedragen
7432_7057_000078	zult u het nu heus niet te veel aantrekken ik vind het zo naar dat u zoveel moeite hebt met lizzie en dat ze u zoveel verdriet doet ze had niet zo fluisterend gesproken of elsje had verstaan wat zij zei ze beet zich op de lippen wendde het hoofd af en keek met een brandend gevoel in hare ogen de tuin in
7432_7057_000079	goed dan zullen we de zaak hier nu bij laten rusten alleen heb ik je nog te zeggen dat ik er ook sterk op tegen ben dat je 's ochtends alleen uitgaat of op welke tijd van de dag dan ook pas op dat dat nooit weer gebeurt ik wil het eenvoudig niet meer hebben
7432_7057_000080	ja praat jij maar toe lachte het dienstmeisje kom maak ze maar gauw schoon ik heb wel wat anders te doen dan hier den heelen morgen naar jou te staan luisteren op dit oogenblik terwijl elsje en evert met de grootste aandacht het gesprek volgden kwam mevrouw d'ablong in gezelschap van mevrouw van rensen de gracht langs de laatste zag elsje het eerst
7432_7057_000081	als ik er heel even heenga om hen te bedanken en dan zeg dat ik nooit weerom mag komen kan tante het niet zo erg vinden en zonder zich langer te bedenken zette zij haar hoed op deed haar mantel om en ging heen
7432_7057_000082	je kunt je nu wel vast wat oefenen in het engelsch met miss piper over een poosje zullen cécile en ik wel naar een of andere badplaats moeten en ik weet nog niet of we jou dan mee zullen nemen of niet dat hangt ook van je gedrag af
7432_7057_000083	dat zij haar lief gelukkig thuis voorgoed had verloren en dat het nu haar plicht was zich in het deftige grote huis harer tante op haar plaats te gaan voelen en zich door deze te laten vormen en kneden tot ze eindelijk op de naam van jongedame aanspraak zou kunnen maken
7432_7057_000084	waren cato en emma en zelfs loulou vriendelijk voor haar geweest en hadden haar een paar hartelijke woorden tot haar gesproken over haar verlies maar cécile was al gauw over wat anders begonnen en een poosje later hadden de meisjes samen zitten fluisteren en te giechelen terwijl elsje er stil en verlegen bij zat
7432_7057_000085	me of is dat uw nichtje die daar staat te kijken naar die onappetijtelijke vischkar vroeg ze aan haar buurvrouw wel neen elsje is thuis zei mevrouw d'ablong maar ze keek toch haastig naar de plek waar de vischboer nog stond met zijn bewonderend gehoor om zich heen
7432_7057_000086	iederen dag ging ze een eind wandelen met miss piper en cécile en zij zag de knoppen der boomen op de pleinen en langs de grachten zwellen en ze keek op naar de lucht waarin het zachtwit der kleine wolken zoo fraai afstak
7432_7057_000087	dan kwam daar opeens met een bijna onweerstaanbare drang een snakkend verlangen in haar op naar buiten naar een lange frisse wandeling zoals ze die vroeger zoveel had gedaan alleen met de ruime grote natuur om zich heen alleen op de heide alleen tussen de dennen de harsgeur met wellust opsnuivend
7432_7057_000088	maar het gegons der blijde insecte niet vermengd was met het geluid van schelle mensenstemmen en oh om daar dan de pijnlijk knijpende nauwe knoopjeslaarzen te mogen uittrekken de brede vilten hoed aan de arm te hangen de fluwelen jurk uit te doen en met blote armen in haar onderlijfje rond te lopen adem te halen uit ruime borst in de heerlijke geurige reine lucht
7432_7057_000089	het zeer belangstellende toeschouwende publiek werd thans nog vermeerderd door elsje en den kleinen evert geloof me kindlief ik kan ze je onmogelijk minder geven dan voor zestig cents begon de vischboer weer dat kan je begrijpen vijf-en-veertig zei het dienstmeisje geen cent meer en dan zijn ze nog heel goed betaald ook
7432_7057_000090	d'ablong in terwijl zij zich met elsje en evert van het vistoneel verwijderde het zoontje van de kruidenier zei elsje bijna fluisterend dus je bent daar toch heen geweest hoewel ik het je bepaald verboden had vroeg hare tante met ingehouden toorn ja antwoordde elsje heel zacht
7432_7057_000091	kindlief zei mevrouw d'ablong cécile naar zich toetrekkend z erg is het niet elsje meent het veel beter dan ze nu toont daarvan ben ik overtuigd maak je daarover nu maar niet bezwaard lieveling je ziet heusch wat bleek snoesje je moet bepaald van den zomer weer eens naar zee wat is er toch cilly je voelt je toch immers heel wel
7432_7057_000092	kom wat krijg ik nog meer ik ben je eigen neef en vroeger kreeg ik altijd een och malle jongen zei cilly met een kokette beweging van haar hoofd en terwijl ze haar best deed hare handen weg te trekken ik dank je wel met die vreselijke snor die je er tegenwoordig op na houdt och geef me dan maar een kus op de wang daarmee ben ik ook tevreden
7432_7057_000093	was zij reeds met hare tante op weg naar de bewuste badplaats en reed ze met een erg benauwd gevoel in de keel naar het deftige kostschoolgebouw dat een tijdlang hare woning zou wezen
7432_7057_000094	het kon wel niet anders of ze moest de liefde winnen van alle met wie ze in aanraking kwam en het trof toch ook aardig dat de nichtjes bijna even oud waren zij konden zoveel aan elkaar hebben
7432_7057_000095	wat staat die jurk je akelig wij zullen wat nette nieuwe kleeren voor je laten maken vindt je het niet heerlijk dat je dat allemaal zoo maar van me krijgt het is heel vriendelijk van u tante maar maar mijn roode jurk zit me zoo erg gemakkelijk die heb ik het liefst aan
7432_7057_000096	en was die neerhangende gele kap van echt zijde zij had zo'n fraaie glans en wat hing de breede doorschijnende kant er prachtig over heen als zij gedurfd had zou ze even opgestaan zijn om die lamp eens van naderbij te bekijken maar zij was blij dat ze zat en zou voor geen geld de hele kamer door zijn gelopen naar die verre hoek
7432_7057_000097	het was haar genoeg warm gekoesterd te mogen rusten in het ruime makkelijke bed dat de lieve oude dame haar had afgestaan en stil tevreden te zijn omdat het akelige gehamer en gesis in haar hoofd en de benauwde pijn op haar borst zich vanochtend nauwelijks deden voelen
7432_7057_000098	je moogt terstond gaan zei frits snel sprekend ik wou alleen weten of je dat aardige rode kapje nog hebt en of je het dan nog eens voor mij op zoudt willen op zetten o dat is thuis in de stad zei elsje lachend en blozend dan moet je nog een beetje geduld hebben en zonder af te wachten of frits ook nog iets te zeggen had liep ze weg naar de anderen toe
7432_7057_000099	angstig vragend keken elsje's beschreide ogen maar zij zei niets en knikte alleen even als om te tonen dat zij nu heus kalm en oplettend luisterde tante denkt en ik geloof het ook dat het goed zou zijn als je eens een paar weken bij haar kwaamt om kennis te maken met haar en haar dochtertje
7432_7057_000100	waarmede de jurk dichtgesnoerd behoorde te worden zoo strak door de vetergaatjes worden getrokken dat de beide kanten tegen elkaar kwamen en om het middel was het kleedje in het geheel niet vast te krijgen
7432_7057_000101	en oh mama kijk toch eens wat vreselijk grof vel dat wordt bepaald nooit beter die stumper is er mee geboren ik kan wel alleen zei elsje knorrig cécile opzij duwend
7432_7057_000102	haar grootmoeder keek elsje met welgevallen aan zooals ze thans voor haar stond met wangen rood van de koude en oogen nog schitterend van het genot dat de mooie wandeling haar had bezorgd
7432_7057_000103	en zelfs veel minder zenuwachtig was dan ze gedacht had te zullen zijn toen zij afscheid van hare tante genomen had en de directrice volgde naar de groote eetzaal waar ruim twintig meisjes aan de tafel zaten gereed om het lunch te gaan nuttigen elsje kreeg een stoel naast een bleek heel blond meisje dat er zeer verlegen uitzag en hare oogen op haar bord hield geslagen
7432_7057_000104	maar de directrice die zelf bizonder goed reciteerde en een zeer welluidende stem had hielp allen zoo goed terecht en met zooveel geduld dat hare leerlingen hoe langer hoe meer moed begonnen te vatten en ook elsje toen zij eenige maanden op school geweest was den reciteeravond werkelijk prettig begon te vinden
7432_7057_000105	dat zij net doet alsof zij geen lieve oude moeder meer heeft dat ze te trotsch is om u bij zich te laten komen dat ze haar dochtertje nog maar eenmaal hier heeft gebracht en dat jaren geleden dat ze net precies doet of ze altijd een schatrijke deftige dame is geweest dat ze u nooit eens heeft opgezocht met oom
7432_7057_000106	achter me hoor het is hier altijd zoo vol om dezen tijd van den dag ja wèl was het er vol het was elsje alsof ze droomde toen ze zich daar plotseling verplaatst zag in die woelige wereld die haar tot nu toe geheel onbekend was geweest
7432_7057_000107	het zal mij eens verwonderen of grootmama nog op is zei ze toen misschien is ze al naar bed gegaan vermoeid van de reis zou je grootmama dan vandaag al komen vroeg elsje uit het rijtuig stappend ja vanavond terwijl wij uit waren
7432_7057_000108	kom eens even wat dichterbij kijk dit is een stukje het dienstmeisje komt het eerst op en moet vlug en wat bijdehand spelen je rol is klein in het tweede en derde bedrijf heb je bijna niets te zeggen je kunt vanavond wel in de leerkamer gaan zitten en je rol overschrijven weet je hoe je dat doen moet
7432_7057_000109	en alsof haar haar heel slordig zat net of ze pas uit bed kwam en het heerlijk stevige vlechtje nog maken moest liep elsje naar het midden der kamer cécile ging naast haar moeder staan en beiden beschouwden haar nichtje met een kritisch oog
7432_7057_000110	het was het gewone verzoek dat iederen zondagmiddag terug kwam maar dat nu vroeger op den dag gedaan werd nu al lezen grootmoeder vroeg elsje verwonderd ja knikte ze het is hier nu zoo rustig en we hebben al den tijd elsje kreeg den bijbel en vroeg zal ik lezen
7432_7057_000111	zoodat elsje het vriendelijke gezicht van haar grootmoeder omlijst door een hagelwit geplooid mutsje naar buiten kon zien kijken zij knikten elkaar vroolijk toe waarna het meisje het plaatsje van roode tichelsteenen op zij van het huis overliep naar de deur de klink oplichtte en door de smalle gang het woonvertrek inging dat tevens als keuken dienst deed
7432_7057_000112	zij zou het niet geloofd hebben als iemand haar drie jaren geleden had voorspeld maar toen de dag van het afscheid naderde voelde zij zich zo bedroefd en zag zij er zo tegenop om het gelukkige leven dat zij op school gehad had vaarwel te zeggen dat zij er werkelijk een ogenblik ernstig over dacht hare tante te smeken haar nog een jaar te laten blijven
7432_7057_000113	wel zeker mevrouw als u dat verkiest goed laat er dan dadelijk iemand heen gaan en zeggen dat ik het rijtuig terstond hebben moet ik zal hier blijven wachten tot uw dienst mevrouw
7432_7057_000114	ik heet eigenlijk elsje zei ze met haar oude vrolijke lach ja dat weet ik wel maar ik heb je als roodkapje leren kennen en zo heet je dus bij mij kom laat mij maar eens even netjes uit dat doet cilly ook altijd
7432_7057_000115	waarom ben jij roodkapje vroeg liesje met grote ogen omdat zij soms boodschappen gaat doen met een heel aardig rood wollen kapje op zei frits en waarom zet je dat nu nooit op vroeg liesje je hebt altijd die grote hoed op als wij samen boodschappen doen in het dorp doe je morgen dan dat aardige rode kapje eens op
7432_7057_000116	ik moet bedaard blijven dacht ze zoodat ik hem heel gewoon en kalm kan zeggen wat er gebeurd is als hij straks komt maar zij werd er juist niet kalmer op toen zij eindelijk een bekenden mannenstap hoorde op het portaal aan de kamer van frits grensde een klein vertrekje waar hij sliep
7432_7057_000117	och laten wij er maar niet over spreken mama wij worden het toch niet eens en dat zult u misschien heel dwaas vinden maar ik krijg er zo'n hoofdpijn van de dokter vond bepaald dat ik erg zenuwachtig was och maar dat komt er niets opaan ik beloof u dat ik mij nog meer zal inspannen en laat elsje dan maar wel met ons mee gaan op reis gaan
7432_7057_000118	er volgde een ogenblik van vredige stilte door niets verbroken dan door het ritselend geluid van het omslaan der bladen door elsje die de psalm opzocht toen begon ze te lezen ik hef mijne ogen op naar de bergen vanwaar mijne hulp komen zal
7432_7057_000119	dan laat ik je bij ons blijven tot na de partij cécile heeft er iederen winter een en dit jaar zal er niet alleen gedanst worden maar ook comedie gespeeld als ik dus tevreden over je ben zul je dat alles bijwonen o was al wat elsje zeide maar al was de gedachte haar pijnlijk dat zij de belooning om bij de partij tegenwoordig te zijn nog moest verdienen
7432_7057_000120	in groene kuipen neer te zetten elsje kon maar een klein klein stukje zien van de helderblauwe winterlucht het zwaarmoedige uitzicht benauwde haar en met een lichte huivering keerde zij zich van het raam af en trachtte om zich heen te zien in de duistere kamer
7432_7057_000121	straks bij het ontbijt zal ik het haar zeggen dadelijk bij het ontbijt zo gauw mogelijk dat is het beste maar mompelde ze en dan weer het moet maar terstond dan is het uit dan weet ze het mijn lief lief kind arme kleine elsje oh als het maar gaat als het maar gaat
7432_7057_000122	wel was zij natuurlijk zeer ten achter bij de meeste meisjes van haar leeftijd vooral wat het fransch en duitsch betrof waarmee zij nog geheel van voren af aan moest beginnen maar haar aanleg en haar wil waren zeer goed en dit kon niet van al de andere leerlingen worden gezegd
7432_7057_000123	ik hoop het zei elsje zacht maar wil je me elsje noemen als t je blieft dat zou ik veel prettiger vinden ik geloof niet dat mevrouw dat zou willen hebben lachte keetje vroolijk ziezoo daar is de blauwe rok al uit straks zal ik alles wel netjes opvouwen die nachtjapon zal wel een beetje te lang zijn
7432_7057_000124	o zei mijnheer meudon teleurgesteld maar u spreekt toch hollandsch heel klein het is moeielijk aan mij vindt u niet begon hij langzaam en zeer gearticuleerd sprekend alsof hij met een doove sprak dat zij en hij wees naar elsje al goed danst
7432_7057_000125	maar lang bleef die vrees haar niet bij neen ze had goed gehandeld voor het welzijn van haar dochter en elsje alle twee elsje behoorde daar als haar grootmoeder niet meer leefde haar plaats was bij de zuster van haar moeder daar kon geen twijfel aan zijn
7432_7057_000126	ze heeft ons wel verteld van een neef die buiten woonde zei emma het meisje met het vrolijke gezicht schalks terwijl cécile elsje op een laag stoeltje naast zich liet plaats nemen please donhet zei cecile met een flauw blosje en met een waarschuwende beweging harer ogen naar elsje
7432_7057_000127	elsje moest weten waar zij staan moest zij was nu eenmaal uit een totaal andere stand en het was al mooi genoeg dat zij bij de deftige mevrouw d'ablong logeren mocht zoveel mooie kleren cadeau kreeg bij de partij mocht zijn enzovoort enzovoort frits was ook veel te vriendelijk jegens elsje hij deed heus net soms of hij haar niet onaardig vond
7432_7057_000128	zij vermande zich echter en trad moedig naar voren hoewel ze vreemd duizelig werd en hare ogen als in een witte nevel zaten zo duidelijk sprekend als haar mogelijk was begon ze te spelen maar ze wist nauwelijks wat ze zei ze kende echter haar rol zo prompt dat ze geen ogenblik haperde totdat plotseling een jongensstem uit de toeschouwers riep niet met je rug naar het publiek keer je eens om
7432_7057_000129	als hare tante cécile buiten het gesprek had gelaten zou elsje haar drift hebben kunnen bedwingen maar nu liep de maat van haar geduld over en met fonkelende ogen snel en bijna woest bracht ze er de noodlottige woorden uit
7432_7057_000130	sst stil stil zei mevrouw van rensen half lachend het aardige tweetal een jongen van vijf en een meisje van jaar bleef hijgend en met rode wangen naast haar staan gaat maar stil hier zitten zei hun moeder fluisterend maar dan heel rustig zijn dan moogt ge wel even blijven kijken
7432_7057_000131	kijk heb ik geen mooie voor u uitgezocht dat is allemaal echt fransch borduursel elsje voelde niet heel veel belangstelling voor het echt fransche borduursel maar keetje's vriendelijkheid deed haar toch goed en met een half ingehouden snik vroeg ze woont jouw moeder ook buiten
7432_7057_000132	ze bleef stil liggen en voor het eerst sedert het bange ogenblik waarop men haar had verteld dat haar grootmoeder gestorven was keerde de hoop terug in haar hart en was het haar als voelde zij zich gesteund door een sterke hand gesteund om geduldig en gelovig te dragen wat haar werd opgelegd getroost door de woorden mijne hulp is van de heer die hemel en aarde gemaakt heeft
7432_7057_000133	naast de zwart marmeren schoorsteen stond een zware breede wastafel ook van eikenhout en voorzien van een fraai marmeren blad en een reusachtig wasstel van frans porselein met takken chrysantemums beschilderd
7432_7057_000134	zoo mag het niet langer fluisterde ze terwijl ze zich van het bed liet afglijden ik moet wezenlijk probeeren of ik wat kan slapen misschien misschien gebeurt er morgen iets dat mij helpt zij trok de dunne rose jurk en hare dansschoentjes uit en besloot zich maar niet verder uit te kleeden en zoo in bed te gaan
7432_7057_000135	en toen die ochtend kwam lag zij met een uitdrukking van vrede op haar gezicht dood op hare legerstede aafje's zuster was 's nachts herhaaldelijk opgestaan om naar haar te kijken en de patiënt sliep toen telkens rustig totdat hare verzorgster haar een diepe zucht had horen slaken en naar haar toegegaan was om te vragen of zij weer benauwd was en nog eens wou innemen
7432_7057_000136	ziezo eindelijk klaar zei mevrouw d'ablong met een zucht ga nu eens even daar staan kind onder het gas dan kan ik goed zien hoe alles zit met een akelig ongemakkelijk gevoel alsof al hare kleren van haar af moesten zakken
7432_7057_000137	hij was toen erg vriendelijk en zeide dat hij zo blij was geweest haar weer te zien en te kunnen denken dat zij zich nu veel gelukkiger voelde dan toen zij voor het eerst die plek had bezocht en zij had toen maar even geknikt zij kon niet spreken oh als hij eens geweten had hoe onrustig en bang het haar was in haar hart
7432_7057_000138	een uur later was het ontbijt afgeloopen maar nog had de grootmoeder den moed niet gehad elsje te zeggen wat het was dat haar drukte eerst toen het meisje de bordjes en kopjes afgewasschen en weggezet had zei de oude vrouw het is nog vroeg krijg je den bijbel kind
7432_7057_000139	een tweede deur kwam op de gang uit loulou cato en emma waren er reeds toen cécile en elsje binnen kwamen o cilly wat zie je er beelderig uit van avond riep cato jij bent natuurlijk weer la reine du bal
7432_7057_000140	vijf minuten later was het rijtuig met mevrouw d'ablong op weg naar de woning van elsje's grootmoeder de oude vrouw stond haastig van haar stoel op toen ze het geluid van naderende wielen hoorde met bevende hand schoof zij het gordijntje op zij om beter langs den weg te kunnen zien
7432_7057_000141	bijna overweldigend was het voor haar in het begin de aanblik van de prachtige natuur nu moet je maar eens alleen een eind gaan wandelen zei grootmama de eerste ochtend na het ontbijt nee liesje blijft vanmorgen bij mij
7432_7057_000142	sloeg de oogen neer keek toen weer op met een smeekenden blik en zei ik zeg het heusch liever niet mama ik doe er u bepaald verdriet mee alsof je me nu geen verdriet doet kom kindje zeg het mij nu
7432_7057_000143	ik vind hem zo echt boerinne achtig zei cecile met een opgetrokken neusje wij kunnen haar heus zo niet blijven noemen ze kan wel lizzie heten dat klinkt veel veel netter ze moet toch helemaal anders gemaakt worden voor ze met onze kennissen kan omgaan
7432_7057_000144	zij kuste haar op het voorhoofd en zag haar vol liefde en trots in de mooie oogen toen keerde ze zich om en zei en hier heb je elsje nu o
7432_7057_000145	welkom hier elsje zei mevrouw d'ablong die toch een weinig medelijden met haar begon te krijgen kijk cécile staat al voor het raam op ons te wachten eer elsje de tijd had gehad om naar het raam te kijken
7432_7057_000146	dus dat komt alles mooi in orde zei frits dan zal ik de dames nu maar verlaten dan kom ik morgenavond nog wel even horen of ik het genoegen zal hebben overmorgen roodkapje mee naar grootmama te nemen dag missy dag roodkapje
7432_7057_000147	het bleef echter stil op het portaal de twee oudere dames waren zeker beneden en louise en cécile bekommerden zich niet meer om haar het was verschrikkelijk verschrikkelijk maar niettegenstaande haar angst en gejaagdheid begaf ook nu hare zelfbeheersching haar niet zij trachtte zich tot kalmte te dwingen en bedaard af te wachten wat er gebeuren zou
7432_7057_000148	ja zij had haast toen zij het lieve gezicht der oude dame zag sprong haar hart op van vreugde en was al hare kalmte weg o grootmama lieve grootmama zei ze toen deze haar hartelijk welkom heette en kuste
7432_7057_000149	nu moest ze in ieder geval maken dat ze zo gauw mogelijk weer bij hare tante terug was als zij maar niet telkens zo vreemd duizelig geweest was en het niet zo akelig had geklopt en gebonsd in haar hoofd zij moest ieder ogenblik eens even stilstaan om op haar verhaal te komen het was of het kamertje met haar in de rondte draaide hè zo raar
7432_7057_000150	met volle teugen dronk ze de lucht in en keek vrolijk rond het huis van mevrouw d'ablong stond op een stille deftige gracht langzaam liep zij de statige hoge huizen langs tot ze bij een brede straat kwam waar het heel druk was en zich rij aan rij grote mooie winkels vertoonden
7432_7057_000151	en ze is toen met dien rijken heer getrouwd en heeft drie jaren lang een gelukkig leven met hem gehad dat zij haar oude moeder bij al haar pracht en weelde wel eens een beetje vergat och dat is licht te begrijpen
7432_7057_000152	laat ik het u maar niet zeggen zullen we dus maar besluiten dat elsje met ons meegaat moedertje dat weet ik niet elsje kan mij nu ook op t oogenblik niets schelen wat is er cilly ik moet het weten
7432_7057_000153	ga je gang maar maar pas op dat je mand niet weggepakt wordt plaagde hij en meteen het hengsel beetgrijpend rende hij vooruit zo snel als zijn jonge benen het hem maar veroorloofden
7432_7057_000154	neemt ze het hele stuk riep tom vanuit zijn bed het scheen hem wel wat heel royaal toe alles aan elsje af te staan liesje liep haastig naar zijn bed toe en haar hoofdje naast het zijne op het kussen leggend fluisterde zij hem iets in dat blijkbaar zijn goedkeuring niet geheel wegdroeg want hij schudde met grote levendigheid van nee en betuigde bovendien nog dat wil ik niet helemaal niet hoor
7432_7057_000155	ja tante zei elsje zacht zij stond met een ernstig gezicht naar den dansmeester te kijken die zich bereid had verklaard haar een weinig dansles te geven opdat ze niet geheel onbeslagen op het ijs zou komen ter gelegenheid van de partij van
7432_7057_000156	ze kreeg een kleur van ergernis maar ze hield zich in en bleef zwijgen totdat het rijtuig weer voor het huis van mevrouw d'ablong stil stond oh cilly heeft zeker kennisjes bij zich zei deze toen elsje en zij naar boven gingen en een kamer voorbij kwamen waar elsje nog niet geweest was en waaruit het geluid van vrolijke meisjesstemmen naar buiten drong
7432_7057_000157	ik doe toch alles verkeerd zei ze eindelijk op koppigen toon hoor eens elsje als wij goede vrienden zullen blijven moet je je zooveel mogelijk voornemen om niet alles verkeerd te doen want wat je daar zegt is waar je doet bijna alles verkeerd
7432_7057_000158	ja natuurlijk zei louise elsje zweeg maar de kleur op hare wangen werd donkerder en hare oogen schitterden van verontwaardiging en angst gelukkig waren zij nu juist de villa genaderd en kon zij zich bij de twee oudere dames voegen
7432_7057_000159	zij stond langzaam van haar stoel op ging naar de oude vrouw toe en gaf haar een beetje verlegen een kus op de wang ik heb er wel meer lust in zei ze zacht zie je wel zei de grootmoeder vrolijk maar dat spreekt immers ook vanzelf kom trek nu gauw je beste jurk aan
7432_7057_000160	de heerlijke zomeravond zal hem zeker tot een bizonder lange wandeling verleid hebben zei grootmama hij houdt ook zoo dolveel van de heide bij maanlicht evenals jij elsje hoe is het kind je bent zoo stil dunkt me
7432_7057_000161	een eind de straatweg op maar dunkt me hè zei frits toen de meisjes en hij buiten stonden daar zal het het droogst zijn oh ja zei cilly kom lou dan gaan wij maar samen vooruit ik moet je nog even wat zeggen
7432_7057_000162	wil je dit even open maken vroeg ze kijk maar eens wat er in zit elsje opende de doos en zag een stuk chocola liggen dat blijkbaar een deel had uitgemaakt van een sinterklaasletter dat ziet er erg lekker uit zei ze is dat van jou liesje en van tom zei liesje proef er maar eens van
7432_7057_000163	is er iets grootmoeder vroeg elsje bedeesd heb ik iets gedaan dat u verdrietig heeft gemaakt ik weet heusch niet neen neen elsje je hebt je niets te verwijten hoor kom maak het vuur maar aan kant zijn de luiken al gesloten buiten dan moesten we maar naar bed gaan
7432_7057_000164	een oogenblik was het heel stil in de kamer haast even stil als daar buiten waar de heldere winterzon de kale takken der boomen verlichtte en alles rondom in rust scheen in één kalme vredige rust
7432_7057_000165	een twee drie een twee drie een twee drie e een twee drie kijk dat gaat al heel aardig wel wel wat bent u warm eens even rusten
7432_7057_000166	en toch niet gerust voordat haar tante alles wist deed elsje haar verhaal waarbij miss piper haar telkens in de rede viel door te zeggen dat ze moest proberen te kalmeren haarzelf en niet wenen niet wenen en wezenlijk moest nemen een rust nu
7432_7057_000167	evert lachte door zijn tranen heen dank je wel hoor voor al je hulp zei zijn moeder dat trof mooi he evert dat dit vriendelijke meisje juist de knikker moest oprapen en jou zo flink weghalen voor die vigilante
7432_7057_000168	de volgende dag was haar plaats veranderd en zat ze naast mevrouw d'ablong aan een hoek der tafel haar vroegere buurman knikte haar vriendelijk toe uit de verte en maakte 's avonds een praatje met haar maar elsje was toen zo bedaard en antwoordde zo einsilbig dat hij nauwelijks wist hoe hij het met haar had enige dagen later was hij vertrokken
7432_7057_000169	en och het agiteert me heelemaal dat zij er is erg flauw van me vindt u niet ik vind het zelf ook en het is dus veel beter dat zij wel met ons meegaat langzamerhand zal ik die rare kuren wel afleeren
7432_7057_000170	als zij tenminste uiterlijk maar heel kalm had kunnen zijn dan zou het nog niet zo erg geweest zijn maar het kostte haar grote moeite zich bedaard voor te doen vooral als zij telkens de spottende ogen van cécile en louise op zich gevestigd had wanneer frits haar een beleefdheid bewees of met haar praatte
7432_7057_000171	cécile zou een nieuw balkleedje dragen van het bewuste teergele kantachtige weefsel met de fijne blauwe bloempjes elsje had een kleur gekregen toen de naaister haar paste en erover uit was zo goed als het roze haar stond ze was meisje genoeg om hiervoor niet ongevoelig te zijn en ze verlangde naar het bal en zag er tegenop tegelijk
7432_7057_000172	en nu terwijl de regen tegen de ramen kletterde snakte het kind er letterlijk naar om dien ook op hare wangen te voelen om den frisschen woesten wind met hare haren te laten spelen om er zich door te laten voortzwiepen tot ze hijgend stil moest staan zooals ze dat zoo dikwijls gedaan had lachend en vroolijk op den verlaten straatweg buiten haar dorp
7432_7057_000173	intusschen herstelde elsje slechts langzaam zij bleef hoesten en aanvallen van koorts krijgen en moest nog steeds haar kamer houden geduld maar geduld maar wij gaan toch vooruit zei de dokter en elsje was geduldig en droeg hare beproeving en haar leed zoo moedig mogelijk
7432_7057_000174	ik niet met haar zei elsje driftig weer keken de oogen der oude grootmoeder zacht verwijtend zoodat elsje de hare neersloeg en hare lippen stijf op elkaar drukte als om zichzelf tot zwijgen te dwingen
7432_7057_000175	en wat was het een heerlijk gevoel die zachte aanraking van keetje's hand aan heur haar en de gelijkmatige beweging van den schuier over haar hoofd nu bent u klaar en nu ga ik gauw een lekker warm kopje thee voor u halen zei het dienstmeisje eindelijk is dat goed ja
7432_7057_000176	en hoewel zij veel te bedeesd was om iets te antwoorden op het gebroken hollandsch der engelsche dat zoo goed gemeend was voelde zij zich toch dadelijk tot haar aangetrokken en iets moediger gestemd
7432_7057_000177	waarom begin je opeens te schreien vroeg evert medelijdend hij legde zijn kleine ronde armen om haar hals drukte haar hoofd tegen zich aan en zei heb je je pijn gedaan zal ik het afkussen
7432_7057_000178	buitendien was het zaterdag en had hij dus den langen zondag in het vooruitzicht waarop hij uren achtereen zou kunnen schaatsenrijden kortom alles werkte samen om hem bizonder goed gemutst te doen zijn maar zijn stemming was een geheel andere dan die van elsje zij zou niet onder woorden hebben kunnen brengen wat zij voelde
7432_7057_000179	ja ja ik wil het wel geloven zei de oude vrouw lachend haar kleindochtertje in de rede vallend maar maak nu maar een beetje voort je moet het plaatsje nog schrobben en de koffie malen en dan verlang ik erg dat je eens flink aan het breien gaat
7432_7057_000180	daar kreeg ze plotseling een inval ja ja dat zou gaan en zonder zich een ogenblik te bedenken vloog ze als een pijl uit de boog de hoge huizen langs een wonderlijke verschijning in haar fladderend licht toiletje zonder hoed en het wuivende blonde haar en met de dunne sierlijke dansschoentjes aan de voeten
7432_7057_000181	aan de muur een paar landschapsschetsen en een menigte kleine en grote fotografieën en in een vergulden lijst een schilderij van een mooi kinderkopje met bruine ogen en donker krullend haar blijkbaar een portret van cecile toen ze twee of drie jaar oud was
7432_7057_000182	maar mama hoe kunt u dat zeggen loulou en cato vinden juist dat ik er me bijzonder goed onder houd dat elsje hier moet wonen als u eens wist hoe moeilijk ik het soms vind om mij niet aan haar te ergeren en niet driftig te worden als zij rare dingen zegt of doet nu kom cilly dat gebeurt nu toch zo heel dikwijls niet meer
7432_7057_000183	nu wij weten dan ten minste al vast wat we te leeren hebben zei louise voor die rol van grietje moet dan nog iemand gevonden worden zeg cilly je hebt zeker weer een snoeperig toiletje
7432_7057_000184	en dan houdt je er van om zondagsmiddags alleen lange wandelingen te gaan maken als je de andere meisjes niet mee kunt krijgen en dan vindt je het prettig om uit te gaan soms in het verschrikkelijkste weer
7432_7057_000185	zij hield de lippen stijf op elkaar gedrukt terwijl ze hierover nadacht en dwong zich letterlijk tot kalmte toen ze weer naar beneden gaan moest en de anderen zien een vrij goedkoope aardigheid van je cilly
7432_7057_000186	ik zal mijne beste krachten aan de jonge dame wijden mevrouw d'ablong zei de dansmeester met een sierlijke buiging u weet ik heb groot succes gehad met uwe dochter verbazend succes bepaald zo iets lichts en elegants en zwevends zo uitermate bevallig
7432_7057_000187	wacht maar ik zal je wel krijgen al is het dan vandaag niet riep ze terug waarop krelis tergend een langgerekt gefluit liet hooren en toen in huis verdween ik zal hem wel zei elsje bij zichzelf terwijl ze verder liep hij behoeft niet te denken dat ik me zoo maar ongestraft laat beetnemen die brutale jongen
7432_7057_000188	het was gedaan met elsje's zorgeloze vrolijkheid de oude heer fluisterde haar toe dat zij niet zo verlegen moest zijn dat hij ook nog wel eens veel luider gelachen had maar dat troostte elsje niet zij was blij toen het tijd was om van tafel op te staan ook al vreesde zij dat haar nu van haar tante een strafpredikatie wachtte die dan ook niet uitbleef
7432_7057_000189	ze bleef even stil liggen en een paar tranen rolden langzaam langs hare oude verrimpelde wangen toen kwam er een trek van vastberadenheid om haar mond en klonk het zacht en bevend het moet het is de enige weg god zal ons helpen
7432_7057_000190	jawel zei frits peinzend heb ik hem niet ontmoet op dat bal bij mevrouw van rensen van de winter ja hij ziet er heel knap uit lang en blond hij studeert nog maar hij is heel gauw klaar wij hadden zo graag ons engagement eerder publiek gemaakt maar zijn vader is een maand of vijf geleden gestorven en nu wilde zijn moeder liever dat wij tot het najaar wachtten
7432_7057_000191	zoveel vroeg mevrouw d'ablong glimlachend meer dan van iemand op de wereld elsje elsje antwoordde niet dadelijk toen zei ze heel zacht dat weet ik niet dan hoop ik dat je het spoedig weten zult zei hare tante vriendelijk en met nadruk even later had zij de kamer verlaten
7432_7057_000192	als je met je brief klaar bent moet je maar even op dit knopje drukken dat is een elektrische schel en als je hierop drukt komt dina terstond bij je en zal zij je brief naar de post brengen we moeten maar wat vroeg koffiedrinken vandaag dan ga ik vanmiddag met je naar de kapper en de naaister en zo verder
7432_7057_000193	even bleef ze zoo liggen toen ze plotseling geheel wakker werd door een gefluister in hare nabijheid waarvan ze duidelijk de woorden opving ja het zal toch maar beter zijn dat het haar nu gezegd wordt
7432_7057_000194	laat haar dan maar boos wezen ik kon niet anders mompelde ze terwijl ze terstond de terugweg naar huis insloeg zij mocht hem eens weer tegenkomen als zij verder wandelde en dat wilde ze in geen geval
7432_7057_000195	zij gebood de oppasser de vrouw een beloning in geld te overhandigen niet te zeggen wie hem zond en schreef het volgende briefje elsje's tante zendt u hare vriendelijke dank voor de goede zorgen en de gastvrijheid aan hare nichtje verleend
7432_7057_000196	he ja wat zou ze daarmee meenen of liever wien zou ze daarmee meenen zei louise lachend en op half fluisterenden toon ik vind dat dat portret waard is dat iedereen het ziet die je kent cilly zei cato beslist bent u dat niet met mij
7432_7057_000197	nee het was wellicht maar beter dat het lastige kind boven bleef cecile had nu ook juist zo heel veel plezier dat zou misschien veranderen als elsje weer beneden kwam zij moest straks maar eens even naar haar gaan kijken en als zij dan wat al te bedroefd was haar wat lekkers brengen een portie ijs en een taartje
7432_7057_000198	zij maakte zich zacht los uit de omarming van het snikkende kind schonk een glas water in en liet haar drinken en zei op beslissende toon nu moet je wezenlijk terstond naar bed gaan kijk hier op deze stoel ligt een nachtjak van mij voor je
7432_7057_000199	dat is anders nu nog niet nodig bewaar dat maar voor de avond dwaas kind for shame cilly zei miss piper berispend why canhet you be kind to your cousin cécile haalde de schouders op terwijl elsje zonder een woord te zeggen haastig het vertrek verliet haar gemoed was vol driftig liep ze naar boven naar haar kamer en de deur vrij onzacht dichtslaande liep ze uit
7432_7057_000200	keetje streek het laken glad schudde de kussens op trok de dekens dichter om elsje heen en zag er daarbij zoo vriendelijk en aantrekkelijk uit in haar helder katoenen japonnetje met den keurigen witten boezelaar en het nette geplooide mutsje dat elsje het prettig vond om naar haar te kijken en met een dankbaren blik zei dankje wel hè dankje
7432_7057_000201	hoe wreed zei emma medelijdend nu ja maar die kinderen blijven vandaag veel te laat op en als we hen nu nog langer hier hadden gehouden waren ze hoe langer hoe lastiger geworden toe laten we nu maar gauw nog eens repeteren kom lizzie sta nu van die canapé en begin te spelen
7432_7057_000202	ja dat dunkt mij ook jij moet nu ook maar eens gauw een keuze doen cilly zei grootmama lachend en met een veelbetekenend knikje dat is niet meer nodig grootmoedertje dat weet u wel zei cécile trots het hoofd in de nek werpend het is nu bijna september en over een dag of tien wordt mijn engagement publiek
7432_7057_000203	maar misschien gaat het een beetje gauwer als ik u help met die vastgespelde rok zei keetje goedhartig elsje zag er zo bedroefd en terneergeslagen uit dat het dienstmeisje medelijden met haar kreeg
7432_7057_000204	kom mama zij zal wel weer terug komen ik zou mij maar nu niet zo dadelijk ongerust maken en wat behoeft frits er nu ook terstond op uit te gaan ze komt natuurlijk vanzelf wel weer terug als ze wezenlijk zo dwaas is geweest om te gaan wandelen en verdwaald is zal een politieagent haar wel thuis brengen
7432_7057_000205	dat kan mij niets schelen zei elsje driftig dat ben ik zoo vrij niet te gelooven meisje zei cécile scherp het kan je wel degelijk schelen hoe je er uitziet wat beduidt het anders dat je zoo vaak dien grooten hoed opzet nadat frits eenmaal heeft gezegd dat die je niet onaardig staat
7432_7057_000206	met elsje echter was zij geheel op haar gemak en het waren gelukkige oogenblikken voor de beide meisjes als zij naast elkaar mochten gaan op de lange dagelijksche wandeling langs het prachtige strand de leerlingen moesten dan netjes in de rij loopen iets wat voor de meesten een kwelling was
7432_7057_000207	en met het optimisme van een kind begon zij zich voor te stellen hoeveel gelukkiger dan nu zij zich morgenavond als zij naar bed ging misschien voelen zou tante zou dan ook wel niet meer boos zijn kom ze moest nu maar rustig gaan slapen zou ze zou ze nog eens even in de groten spiegel kijken hoe die prachtige nachtpon haar stond met al die brede stroken
7432_7057_000208	nog nooit was zij met zulk een treurig moedeloos hart de dag begonnen haar frisse jonge levenslust had haar tot nu toe hiervoor bewaard ook al de dagen die zij reeds bij haar tante aan huis had doorgebracht maar nu nu was het alsof alle moed haar had begeven nu scheen het haar toe dat op dit ogenblik niemand zo ongelukkig zo verlaten zo hulpeloos was als zij
7432_7057_000209	stil maar elsje stil maar we zijn heel blij dat je er weer bent haal maar eens flink adem zo steun nu maar goed op mij tante is binnen wij gaan dadelijk naar haar toe niet bang zijn het is niets niets kom kom niet zo beven straks maar gauw naar bed he die warmte zal je goed doen arm kind arme kleine roodkapje gelukkig dat wij je weer hebben
7432_7057_000210	kom cilly en loulou vrolijkt ons eens wat op door een beetje muziek zei grootmama 's avonds onder theetijd ik word helemaal somber door die aanhoudende stortregen vandaag wil je eens wat zingen louise en heeft cilly moed je te accompagneren
7432_7057_000211	sst stil stil riepen verscheidene andere stemmen nu ja maar we zien en horen zo niets zei de eerste stem weer elsje keerde zich om ze wist niet eens dat ze met haar rug naar het publiek toe had gestaan en begon nog eens
7432_7057_000212	het was met een gemengde gewaarwording van teleurstelling en verlichting dat elsje toen zij beneden kwam bemerkte dat niet alleen hare tante cécile en louise vertrokken waren maar dat ook frits reeds ontbeten had en naar het dorp gegaan was om boodschappen te doen tegen koffietijd kwam hij terug maar terstond na het lunch ging hij naar zijn kamer waar hij allerlei te beredderen had zooals hij beweerde
7432_7057_000213	dat heb ik haar stellig beloofd en je moet er haar ook nog niet maar over schrijven dat heeft ze liever niet er zijn redenen waarom het engagement voorlopig nog geheim moet blijven maar je begrijpt zeker wel dat ik er nu nog meer naar verlang om je voorgoed thuis te krijgen hè o ja tante
7432_7057_000214	nee cilly dat spreekt van zelf dat kon je ook niet maar ik houd vol dat je meer van elsje zult gaan houden als je dat wilt wezenlijk wilt en dat jij kunt maken dat ze zich hier in huis meer op haar gemak voelt en beter overweg kan met jouw kennissen
7432_7057_000215	elsje scheen hiervan niets te bemerken zij was geheel in gedachten verdiept en keek stil voor zich uit het donkere bos in waar de zon door de dichte bladeren heen kleine lichtvlekjes wierp op het groene mos met een grappig ernstig gebaar legde liesje haar vingertje tegen de mond om frits en grootmama te waarschuwen elsje niet opmerkzaam te maken op wat zij had gedaan
7432_7057_000216	nee maar hoe aller gekst cilly zei een groot blond meisje dat naast cécile zat die de afternoon tea schonk in kleine kopjes van doorschijnend wit porselein met roze bloemtakje beschilderd
7432_7057_000217	wilt u het gas niet aan hebben mevrouw jawel dat is goed en vraag dan aan juffrouw cécile of ze ook even hier komen wil ja mevrouw keetje stak de gaspitten aan deed de overgordijnen dicht stookte het vuur wat op en verdween
7432_7057_000218	zoo cilly ben je daar eindelijk zei ze met een welluidende stem is dat nu een manier om uit te zijn als je oude grootmoeder bij je komt toe kindje ga eens even op zij is dit nu het dochtertje van je zuster lize en zij knikte elsje vriendelijk toe ja mama zei mevrouw
7432_7057_000219	zij huiverde en rilde van koude en zenuwachtigheid en toen ze de kaars uitgeblazen had en was gaan liggen scheen het haar een onmogelijkheid toe dat zij in slaap zou komen haar hoofd begon te kloppen en te gloeien en met tergende duidelijkheid stonden haar nu eensklaps de bezwaren voor den geest die aan haar terugreis op morgen zouden zijn verbonden
7432_7057_000220	elsje las vrij goed langzaam en met ernst onder den indruk dat zij den bijbel las maar het was aan den toon van haar stem te hooren dat de woorden niet diep tot haar doordrongen zij vond den psalm mooi zij voelde een zekere heilige bewondering voor de statige plechtige bijbeltaal maar zij bleef er rustig bij
7432_7057_000221	kindje kindje wees toch zo opgewonden niet dat deugt niets voor je zei mevrouw d'ablong bezorgd maar mother dear ik ben niet opgewonden wacht eens ik zal wel maken dat missy weer in een goed humeur komt
7432_7057_000222	evert riep haar nog na of zij niet een nieuw zakje met rozijnen hebben moest want zij had hem verteld hoe zij het vorige was kwijt geraakt maar zij hoorde hem niet eens meer en liep op een draf voort de drukke straat door en de deftige gracht op
7432_7057_000223	oh ik had nooit van haar weg moeten gaan mijn lief lief grootmoedertje och was ik nu ook maar dood was ik nu ook maar dood en alsof ze niet getroost wilde worden alsof ze de medelijdende uitdrukking in de ogen die haar aanzagen niet kon verdragen alsof haar smart te groot was om het daglicht te zien drukte zij haar hoofd diep in het kussen en begon hartstochtelijk te snikken
7432_7057_000224	meteen keerde zij zich om en liet haar nichtje midden in de halfdonkere kamer alleen staan elsje hoorde haar over het portaal trippelen en onderdrukt giegelen terwijl zij onduidelijk de woorden opving o wat een kind wat een lompe boerin toen werd alles stil
7432_7057_000225	oh daar is miss piper zei frits opstaande om de engelse te begroeten die juist op dit ogenblik binnenkwam tot elsjes blijdschap werd er thans een begin gemaakt met het lunch en was zij niet langer het onderwerp van het gesprek
7432_7057_000226	cecile zweeg even toen zei ze het is heus niets mama het zal wel weer overgaan wezenlijk maar dan gaan we dadelijk naar zee morgen of overmorgen waarom heb je mij dat toch niet eerder gezegd snoesje er is toch immers niets dat je hindert
7432_7057_000227	de verlegenheid van hare buurvrouw maakte elsje vrijmoediger zij keek bedaard om zich heen en bemerkte tot haar blijdschap dat volstrekt niet alle meisjes onberispelijk rechtop zaten en zich zoo elegant gedroegen als
7432_7057_000228	aan mijn lieve kleindochter stond er en toen ze die woorden las was het elsje een oogenblik alsof ze werkelijk hare eigene lieve grootmoeder terug had gekregen er kwam een warm weldadig gevoel in haar hart bij het besef hoe de oude dame ook haar geheel als hare eigene kleindochter wenschte te beschouwen
7432_7057_000229	ik kan het hier niet langer uithouden ik moet weg zo gauw mogelijk niemand houdt hier van me en niemand heeft me nodig en ik verlang zo verschrikkelijk naar grootmoeder en de handen voor het gezicht slaande viel ze neer op een stoel en barstte in tranen uit
7432_7057_000230	het spijt me voor je kindlief maar daar kan niets van komen zei mevrouw d'ablong half fluisterend toen ze line's briefje had gelezen ik heb die vriendschap toegelaten toen je nog op de kostschool waart en ik ben er ook niet tegen dat dat meisje en jij nog brieven aan elkaar schrijven zo langzamerhand zal dat ook wel uitslijten
7432_7057_000231	wel zeker zei deze evert heeft van sinterklaas een paardje gekregen en dat wil hij nu aan iedereen laten kijken kom maar even binnen als t je blieft elsje ging den winkel door en volgde de vrouw door een smalle gang naar een klein vertrek dat achter den winkel gelegen was en hierop door een glazen deur uitzicht gaf
7432_7057_000232	en elsje's hand pakkend trok ze haar snel met zich mee in de kinderkamer waar haar broertje al te bed lag en een vriendelijke kinderjuffrouw elsje lachend toeknikte liesje is altijd vol ijver om iedereen te helpen zei ze kom vrouwtje nu gauw in bed het is al zo erg laat geworden vanavond
7432_7057_000233	zij duwde elsje zacht naar voren en toen deze de ogen opsloeg zag ze haar beeld plotseling levensgroot in den fraaie spiegel weerkaatst met zekere nieuwsgierige schroom keek ze naar de bekende en toch zo ongewone verschijning ze zag een bedeesd meisjesgezicht met een warmrood blosje op de wangen
7432_7057_000234	prevelde zacht bij zichzelf als het maar gaat och als het maar gaat klaar zei elsje vrolijk het koffieblad wegzettend en haar breikous weer opnemend nu nog flink een steekje breien he grootmoeder dat bevalt u beter dan al dat luie naar buiten kijken ja zeker kind je moet ook denken dat je
7432_7057_000235	na het lunch werd zij aan al de onderwijzeressen en aan de meisjes voorgesteld er waren verscheidene nieuwe leerlingen onder en zij waren lang niet allen zoo knap en zoo begaafd als elsje had gevreesd
7432_7057_000236	maar elsje maakte het haar gemakkelijk zij wachtte keetje's antwoord niet af maar had haar hoofd al weer op het kussen omgedraaid en was bijna weer in slaap het was omstreeks elf uur toen ze verkwikt en met een heerlijk gevoel van flink uitgerust te zijn opnieuw wakker werd
7432_7057_000237	daar werd de deur van haar kamertje geopend en de kruideniersvrouw stond voor haar met evert aan de hand goed geslapen elsje vroeg ze vriendelijk wacht laat ik die jurk maar eens even voor je vastmaken z maar meisje wat zijn je handen ijskoud ga maar gauw mee naar beneden daar begint de kachel al heerlijk te branden
7432_7057_000238	als hare tante en cécile over twee dagen weer thuis waren zou het dan toch zeker publiek worden elsje wou nu erg graag dat het maar zover was hè wat was haar hoofd moe en wat deed het pijn zij moest maar gauw proberen in slaap te komen
7432_7057_000239	haar toeknikkend met een welkomstgroet in de oude ogen emma moest tweemaal de vraag herhalen die ze tot elsje had gericht zozeer was deze in gedachten verzonken ben je nog hier met cécile's partij vroeg ze
7432_7057_000240	dat vond elsje eigenlijk een beetje jammer en o wat moest het nog lang duren eer zij kwamen het was nu half tien en zij konden niet vr elf uur komen had frits gezegd hoe zou ze den tijd klein krijgen
7432_7057_000241	en zonder af te wachten of haar nichtje nog iets te zeggen had opende zij de eikenhouten deur en trad de zaal binnen met een vriendelijk well missy and how are you deze kant op zei cécile kortaf terwijl ze even een trotse beweging met haar hoofd maakte in de richting die elsje gaan moest
7432_7057_000242	ze keek verrast op toen ze met cécile de ruime eetkamer binnentrad die aan de tuin gelegen en in het benedengedeelte van het huis was stevige eikenhouten meubelen een langwerpige tafel met gedraaide poten en stoelen met hoge rechte ruggen en groenlederen zittingen gaven het vertrek een geheel ander aanzien dan het salon boven vertoonde
7432_7057_000243	neen elsje dat gaat helemaal niet ik wil volstrekt niet dat miss piper je ziet in die verschrikkelijke jurk en buitendien zouden cecile en ik ook onmogelijk de hele avond naar dat lelijke toilet kunnen kijken
7432_7057_000244	en liesje liep met een gewichtig gezicht in kleine voorzichtige pasjes naar grootmama toe die op een brede beuk op een mos heuveltje zat uit te rusten van een lange wandeling die het gezelschap samen had gemaakt
7432_7057_000245	en houd je veel van het buitenleven ja cécile heeft ook al eens bij jou gelogeerd nee het lijkt wel het spelletje van ja en nee zei louise zacht tot cato och tis zo'n vervelend kind fluisterde cécile terug ik begrijp heus niet waarom mama je gevraagd heeft
7432_7057_000246	elsje glimlachte flauw zij had dien avond zoo erg lang gevonden en zoo verlangd om maar naar boven te gaan het was eenige dagen na dit gesprek dat grootmama en mevrouw d'ablong een lang onderhoud hadden in de veranda frits cécile elsje en liesje waren samen naar het bosch gegaan
7432_7057_000247	men had haar een winterhoed opgezet die cécile niet meer droeg en een kort lakens manteltje aangetrokken dat haar te nauw was zodat zij zich niet heel behagelijk voelde wacht maar we zullen wel gauw een jongedame van je maken zei mevrouw d'ablong toen het rijtuig stilstond voor een grote winkel met spiegelruiten
7432_7057_000248	allemaal uitstekend uitstekend was het antwoord ga mee naar beneden je blijft natuurlijk lunchen ja zeker heel graag heeft grootmama u geschreven dat zij hier gauw hoopt te komen ja cécile vindt het heerlijk dat zij er juist met de partij zal zijn zou je ook niet komen frits cilly zou het zeker ontzettend graag willen
7432_7057_000249	het ontging haar natuurlijk niet dat de drie meisjes op de canapé zich vroolijk om haar maakten zij giegelden en fluisterden onophoudelijk onder elkaar maar hoewel haar bloed begon te koken hield zij zich goed en liet zich niet van haar stuk brengen zooveel mogelijk haar best doende niet op de plaaggeesten te letten speelde zij door totdat cécile opeens proestend en met tranen in de oogen van het lachen uitriep
7432_7057_000250	gerrit die zijn vrouw voortdurend het woord liet doen en nog steeds met de uiterste verbazing op zijn gezicht stond toe te kijken knikte toestemmend neen neen riep elsje angstig ik kan niet weer terug wezenlijk niet och geloof mij toch en tante zal niet ongerust zijn want zij denkt dat ik al in bed lig laat mij hier blijven van nacht alsjeblieft alsjeblieft morgen zal ik weer weggaan
7432_7057_000251	langzamerhand zou elsje zeker wel wennen aan haar nieuwe leven en in ieder geval zou hare tante niet veel moeite met haar hebben elsje was zo'n vrolijk makkelijk vlug kind
7432_7057_000252	zij deed haar kapje en doek af en begon ijverig heen en weer te dribbelen waarbij het korte vlechtje op haar rug dat met een zwart veterbandje vastgestrikt en heel stijf gevlochten was voortdurend in dansende beweging kwam
7432_7057_000253	nu krijg ik haast nooit eens een vriendelijk woord en het grieft me tot in mijn ziel te zien hoe weinig je het aanstaat die krans voor mij te maken maar ik doe het met plezier zei elsje lachend ik hoop dat je de zuivere waarheid spreekt zei frits ik houd er in het geheel niet van dat iemand zich voor mij opoffert
7432_7057_000254	en dergelijke dingen meer dat grootmama tussenbeide kwam en lachend beweerde dat hij elsje nu eens met rust moest laten zij kon onmogelijk op al zijn vragen tegelijk antwoorden mag ik je nu nog even één vraag doen vroeg frits een poosje later toen hij met elsje voor het bewuste kippenhok heen en weer liep
7432_7057_000255	kom nu maar eens prettig hier bij me zitten kind in dat lage stoeltje neen een beetje dichterbij ik heb je graag vlak naast me elsje keek haar dankbaar aan terwijl ze gehoorzaamde mevrouw d'ablong ging tegenover de oude dame zitten en begon
7432_7057_000256	het kostuum eens uit het zal je wel passen denk ik kitty jullie zijn zowat even groot elsje gehoorzaamde en bleef toen met een treurig gezicht in haar onderlijfje zitten emma vroeg haar vriendelijk of ze haar even zou helpen om haar baljurk weer aan te trekken maar ze schudde droevig het hoofd de andere meisjes lieten haar aan haar lot over
7432_7057_000257	om je leven bij haar gelukkig te doen zijn mits je goed je best doet gehoorzaam haar raad opvolgt en er vooral op let je even beschaafd en netjes te gedragen als de andere meisjes de zeelucht zal zeker ook heel goed voor je wezen en ik hoop en vertrouw dus dat deze maatregel aan het doel zal beantwoorden
7432_7057_000258	toen die nog leefde en dat ze u alleen met uw verjaardag en met nieuwjaar geregeld schrijft stil elsje je hebt het recht niet om zo te spreken en je doet me pijn kind
7432_7057_000259	frits gehoorzaamde en bleef toen stokstijf staan met zijn hoed vast op het hoofd gedrukt elsje sprong snel op met de krans nog in hare handen daar viel liesjes hoed haar af oh oh oh riep liesje hij duikelt het heuveltje af kijk eens oh wat aardig
7432_7057_000260	de oude vrouw knikte met een zwakke poging om te glimlachen zoo benauwd hijgde ze erg benauwd wacht maar even het meisje ging achter haar staan trok het grijze hoofd zacht naar zich toe en liet het tegen haar schouder rusten
7432_7057_000261	kon de ketting opeens gebleven zijn radeloos sloeg zij de handen in elkaar en trachtte na te denken daar viel haar iets in misschien was het slootje losgeraakt en het parelsnoer uit het raam naar buiten gevallen terwijl zij naar den sterrenhemel opkeek
7432_7057_000262	bruin beschilderde witte tegels in eikenhouten lijsten en enkele blauw porseleinen borden hingen tegen het goudbruine behang en van een rijke gaskroon viel het licht tintelend en flonkerend in de fijn geslepen wijnglazen de kristallen messenleggers en zoutvaatjes en het zware zilver op de tafel
7432_7057_000263	de rode tichelsteentjes begonnen terdege te glimmen van al dat geboen en toen elsje eindelijk klaar was met schrobben en met grote handigheid wit zand over het plaatsje had gestrooid uit een wijde ruwhouten nap zag het er zo netjes uit dat zij niet nalaten kon een goedkeurend knikje te geven voordat ze het huis terug ging
7432_7057_000264	elsje leek niets op haar grootmoeder hare oogen waren lichtblauw evenals die harer eigene moeder geweest waren ook had zij hetzelfde geelblonde touwachtige haar van haar moeder
7432_7057_000265	met een zucht richtte zij zich op een ogenblik keek ze verbaasd om zich heen heel spoedig echter herinnerde ze zich waar ze was waarom ze half aangekleed te bed lag en hoe het kwam dat ze zich zo moe en dof en ongelukkig voelde nog nooit was haar zo sterk de neiging overvallen om haar hoofd weer op het kussen te leggen en weer te gaan slapen
7432_7057_000266	kom elsje dan gaan we nu mantels passen elsje ging mee een vraag brandde haar op de lippen tante zei ze zacht toen mevrouw d'ablong op het punt was de mantelzaal binnen te gaan wat is er heb ik misschien ook een baljurk nodig mevrouw d'ablong glimlachte en keek elsje vriendelijker aan dan ze vandaag nog gedaan had wou je dat graag
7432_7057_000267	o cilly hoe aardig maar wat heb je dat prachtig geheim gehouden en wie is de gelukkige vroegen frits en elsje te gelijk mijn aanstaande man is van adel en heeft een buitenplaats even buiten utrecht zei cécile fier hij heet victor jonkheer victor van den berkenhorst je kent hem wel een beetje frits
7432_7057_000268	maar je tante zal zo ongerust worden als ze niet weet waar je bent kom zeg ons nu maar even waar ze woont en schrei niet meer zo vreselijk het is toch zeker ook maar een ongeluk geweest dat je dat mooie ding hebt verloren ik zou maar gauw weer naar huis gaan en haar alles zeggen dat is veel beter gerust en dan zal mijn man je wel even brengen is het niet gered
7432_7057_000269	want in haar eenvoudig kinderhart leefde een groote rijke liefde voor de natuur een liefde die aan haar kalm leven een warmen gloed verleende maar die haar ook wonderlijk verschillend maakte van de dorpsmeisjes met wie zij in aanraking kwam
7432_7057_000270	mijn haar doen tante ja dacht je dat je er dat stijve vlechtje in zoudt mogen houden maak het maar gauw los en kam het haar goed uit een verschrikkelijk lelijke kleur van haar merkte cécile op en wat is het akelig glad en sluik echt een melkboerenhondenhaar vindt u niet mama
7432_7057_000271	reeds toen ze de eerste woorden hoorde week hare onverschilligheid en aandachtig onwillekeurig de handen vouwend luisterde ze naar de lieve stem en dronk de troostende woorden in die deze las er heerschte een vredige rust in de kamer waar de zon een gouden gloed wierp over de doffe tinten van het tapijt
7432_7057_000272	hij was natuurlijk zeer verwonderd zijn kamer op slot te vinden en draaide terstond ongeduldig den sleutel om om toen een beetje driftig naar binnen te loopen en rond te kijken of er ook iets bizonders te zien was er kwam een zekere verlegene verbazing op zijn gezicht toen hij elsje
7432_7057_000273	dat wou ik juist aan jou vragen zei elsje al haar best doende niet driftig te worden tante heeft me naar je toegestuurd omdat je me iets te zeggen had oh ja dat is ook zo maar je kon toch wel even wachten heeft mama je die pony laten knippen ik vind niet dat het je schoonheid verhoogt
7432_7057_000274	het ruime lijfje smaakvol met een weinig ragfijne kant gegarneerd zat keurig en aardig staken de lage goudleren dansschoentjes en de zijden kousen onder de ruime rok uit elsje bleef met terneergeslagen ogen staan terwijl keetje handig en vlug haar werk deed
7432_7057_000275	haar hand gleed voorzichtig in de groven wollen handschoen over de brede leuning terwijl cécile haar in al de elegance van keurige lage goudleren schoentjes en zwart zijden kousen
7432_7057_000276	er stonden twee ledikanten een waschtafel voor twee personen een met neteldoek gedrapeerde toilettafel en eenige stoelen terwijl de vensters van buiten met klimrozen waren begroeid voor de ramen hingen neteldoeksche gordijnen en het viel elsje op dat een daarvan vreemd bol uitstond van onderen alsof men er iets achter had gezet
7432_7057_000277	hè hoe heerlijk zuchtte ze opkijkend naar de blauwe lucht en de verkwikkenden harsgeur inademend terwijl er een weldadig gevoel van vredige berusting in haar hart kwam vermengd met het oude gevoel van schaamte over hare kleingeloovige zwakheid
7432_7057_000278	nee dat denk ik niet zei elsje lachend ze zal nog wel eens voorbij komen zei de vrouw ziende dat evert een lipje trok dag elsje dank je nog wel voor je hulp elsje nam een beetje haastig afscheid zij had opeens gezien op de klok in de winkel dat het al bijna twaalf uur was en hare tante had haar zeker al eerder thuis verwacht
7432_7057_000279	hoe zou het staan als het een weinig gegolfd werd en als u wat pony knipte van voren dat zou wel gaan mevrouw als de jongejuffrouw zoo goed zou willen zijn haar hoofdje wat stiller te houden zoo als dit achterhaar nu goed weggeschuierd is en het ponyhaar een weinigje gefriseerd zult u eens zien hoe goed het staat
7432_7057_000280	miss piper zat bij haar en hare tante had haar een ruikertje maartse viooltjes gebracht maar daardoor was hare stemming niet opgewekter geworden en ze moest zich geweld aan doen hare tranen te bedwingen daar hoorde zij plotseling een wonderlijk gestommel op de trap en het vrolijk helder gelach van een kind toen een hoog stemmetje dat riep jawel ik kan het best alleen ik zal wel roepen bij de deur ga maar gauw weer terug
7432_7057_000281	denk er aan dat je de groeten van mij doet aan grootmoeder en haar vraagt of ze ons eens gauw bericht stuurt hoe het met haar is een paar minuten later zat elsje met een hoogroode kleur en een heel ernstig gezicht haar brief te schrijven
7432_7057_000282	zij vond het bepaald een verademing toen er na een droogte van eenige weken plotseling een dag kwam waarop het zoo hevig regende dat er van uitgaan geen sprake kon zijn zij besloot nu rustig den geheelen middag op hare kamer te gaan zitten schrijven aan een langen brief aan line
7432_7057_000283	een breede zonnestraal gleed tusschen de geplooide witte gordijntjes door langs de tafel op den bijbel en deed de groote zwarte letters glinsteren en de stofjes dwarrelen in het licht en bij al die lieflijke rust klopte het onrustig in elsje's hart en er kwam een donkerroode gloed over haar gezicht toen haar grootmoeder het stilzwijgen verbrak en zei
7432_7057_000284	en miss piper legde de pen neer schoof de brief van zich af trok elsje naar zich toe en liefkoosde en kuste haar almaar zachtjes mompelend dear little elsie poor darling i'm glad you're my pet
7432_7057_000285	het is een kind van buiten dat ik een poosje bij mij in huis neem zei mevrouw d'ablong een beetje kortaf met een zachte stem maar toch niet z zacht of elsje had het verstaan een kind van buiten dat zij een poosje bij zich aan huis nam waarom zei haar tante niet dat zij elsje haar nichtje was en bij haar kwam logeeren
7432_7057_000286	wil je van avond het rode kapje eens opzetten als wij uitgaan vroeg liesje weer dat weet ik nog niet zei elsje langzaam bedenkend dat hoogst waarschijnlijk heden avond mevrouw d'ablong en cécile er zouden zijn de eerste had geschreven dat zij niet precies het uur van hare aankomst bij grootmama kon melden omdat cécile en zij nog even in de stad aan te gaan onderweg
7432_7057_000287	de tranen sprongen haar in de ogen bij de gedachte dat de oude vrouw misschien toch zieker was dan zij wilde bekennen och als de dokter maar eens even kwam dat zou haar 'n hele gerustheid geven
7432_7057_000288	elsje zou niet hebben kunnen antwoorden op die vraag al had zij dat nog zo graag gewild zij wist niet wat zij las helemaal niet en zij vond dat het zo niet langer uit te houden was en ongeduldig opspringend riep ze uit ik ga nog even een eind lopen het is hier zo zo benauwd vind ik
7432_7057_000289	eindelijk was zij bijna klaar en hield het bord schuin om met de lepel goed schoon te kunnen maken maar hare tante die haar ergernis onmogelijk langer kon bedwingen kwam driftig tussenbeide leg nu je lepel neer elsje zei ze kortaf neem dat bord weg dina ik begrijp niet waarom je vanmiddag zo langzaam bent
7432_7057_000290	ziezoo die zal wel veilig bij zijn moeder komen zei de bediende den winkel weer binnengaand en wat moet jij nu hebben elsje vroeg hij zich tot een meisje wendend dat geduldig bij de toonbank stond te wachten
7432_7057_000291	kind wat ben je ook onhandig fluisterde mevrouw d'ablong wrevelig bel eens even cilly alsjeblieft cécile drukte op het knopje der zilveren tafelschel en dina kwam binnen maak dat eens even een beetje schoon zei mevrouw d'ablong met een blik naar het drijvende stroompje dat hoe langer hoe breder werd je kunt meteen de borden wel wegnemen
7432_7057_000292	hoeveel groote en kleine lampen waren er wel dat moest ze toch eens even tellen dan kon ze het morgen aan grootmoeder schrijven daar in dien hoek naast die hooge fraaibewerkte étagère met boeken stond een echte reuzenlamp vond elsje wat was daar een lange koperen stang aan net een heel dunne erg uitgerekte steel
7432_7057_000293	ze zag hem aan en kreeg een kleur voor de uitdrukking die ze in zijne ogen las ja juist zo moet je ook kijken als wij straks bij grootmama komen zei hij nee nee je houdt het kapje op ik zal je hoed wel dragen en je boek ook ziezo geef mij nu een arm wat zal grootmama blij wezen
7432_7057_000294	nu u weet nu geloof ik mijn bedoeling dag elsje doe goed je best dag missy ik zal proberen die kant voor u te krijgen dag mijnheer meudon tot uw dienaar mevrouw zei de dansmeester met een tweede buiging
7432_7057_000295	en aan de uitdrukking van vredig geluk op haar gezicht hoe zij genoot nu en dan haalde zij diep adem en eens zelfs hoorde hij haar zachtjes neuriën bij zichzelf op een wijze alsof zij er zich nauwelijks van bewust was dat zij dit deed
7432_7057_000296	het begon elsje te vervelen zo erg soms en als hare grootmoeder haar niet telkens zo opgewekt en bemoedigend had geschreven en als zij niet steeds had gedacht na de partij mag ik weer naar huis zou zij zich zeker niet zo geduldig en gehoorzaam hebben kunnen gedragen van de merkwaardigheden van de stad had ze nog weinig of niets gezien
7432_7057_000297	wat ben je stil elsje zei cécile met een fijn lachje toen zij naar huis terug wandelden zeker erg boeiende gedachten zei louise spottend mogen wij die niet weten elsje
7432_7057_000298	maar grootmama en frits hadden er toch niets van laten blijken dat ze het erg vonden en ze was hier zo innig gelukkig geweest cécile had altijd zoveel aanmerkingen maar ze moest toch oppassen en ze zou stiller zijn en geen grappen meer maken en heel veel met liesje alleen gaan wandelen en goed op haar manieren letten
7432_7057_000299	de grap van krelis werd in kleuren en fleuren aan grootmoeder verteld wier oude oogen van pret begonnen te glinsteren bij het aardige verhaal toen was er genoeg koffie gemalen en zei elsje het blad met de kopjes klaarzettend en de koffie opschenkend
7432_7057_000300	dan kon grootmoeder rustig in haar zonnig hoekje voor het raam blijven zitten tot zij weer thuiskwam het was een erg nette jurk die roode vond elsje mietje de dorpsnaaister had haar gemaakt met een geplooid lijfje en lange mouwen met een smal bandje fluweel gegarneerd
7432_7057_000301	nog het minst gek het brede ceintuur werd om het middel vastgestrikt en de lange einden beletten te zien hoe het split van de rok met spelden was vastgestoken de boord was elsje veel te nauw
7432_7057_000302	met een gloeiend gezicht warme handen en een benauwd stijf gevoel door het korset niet alleen maar ook door de ongemakkelijke houding waarin ze zat op het puntje van het lage vouwstoeltje achterover leunen wist ze niet of voor haar welgemanierd was beantwoordde elsje de vragen die haar werden gedaan
7432_7057_000303	om het hoofd uit het raam te steken met gloeiende wangen een brandend gevoel in de oogen en overigens koud en rillend van agitatie liep zij nog eens en nog eens de stoep op en af al haar zoeken bleef vruchteloos een hevige angst voor den toorn harer tante maakte zich van haar meester
7432_7057_000304	en hoe zij er tegen op zag altijd in een stad te moeten wonen en een jonge dame te moeten worden en hoe verschrikkelijk moeilijk het haar toescheen altijd precies te weten wat ze zeggen moest en hoe ze zich moest gedragen
7432_7057_000305	ja mevrouw zei dina maar anna is den geheelen avond in de keuken geweest natuurlijk zij had de jongejuffrouw in t geheel niet gezien zei ze wat moet ik beginnen zei mevrouw d'ablong zich tot frits wendend die angstig toegeluisterd had
7432_7057_000306	mevrouw d'ablong bracht haar een geklopt ei met wijn en ging toen zelf nog wat rusten terwijl miss piper haar voorbeeld volgde maar eerst cécile van alles op de hoogte bracht die later zonder veel medelijden voor elsje uit te spreken alles aan grootmama vertelde die erg met de arme vluchtelinge te doen had
7432_7057_000307	ik wou veel liever hier blijven tante zei elsje met iets angstigs in hare stem waarom zij antwoordde niet dadelijk maar wreef zenuwachtig hare handen over elkaar
7432_7057_000308	heel lief het gesprek werd in het engelsch gehouden en elsje verstond er natuurlijk niets van dat hinderde haar echter niet erg want nu behoefde zij er ook geen deel aan te nemen en kon zij ongestoord om zich heen kijken en al de pracht van de rijk gemeubileerde kamer bewonderen
7432_7057_000309	elsje hoorde louise nog zeggen och cilly dat vind ik nu al te erg laat haar er toch weer uit wat zal zij beginnen als hij straks thuis komt en cécile antwoordde welnee ze zit daar best daarop verwijderden de beide meisjes zich
7432_7057_000310	er kwam een flauw blosje op het gezicht der oude vrouw en een verlegene uitdrukking in hare ogen misschien paste het kind niet om zoiets te zeggen maar wat zij zeide was maar al te waar en dan zij zelf had enige dagen geleden aan hare dochter geschreven
7432_7057_000311	zij moest vooral haar best doen dat de oude vrouw geen sombere buien kreeg had de dokter gezegd en hoewel zij eigenlijk nooit anders deed dan het haar grootmoeder zooveel mogelijk naar den zin te maken spande zij zich nu natuurlijk dubbel in
7432_7057_000312	en het rijtuig reed met elsje en de fransche secondante die haar naar het station bracht weg terwijl zij nog maar al met hare hand uit het raampje wuifde tot het laatste stipje van het kostschoolgebouw uit het gezicht was verdwenen
7432_7057_000313	over hetgeen bij louise van rensen voorgevallen was had cécile thuis niets gezegd einde van hoofdstuk zeven
7432_7057_000314	je moogt het gordijn wegtrekken als dat scherm dienstdoet van vanavond en dan moet je oplettend en bewonderend naar de komedie kijken u hebt maar te bevelen zei frits het hoofd buigend toch kwam het anders uit dan cécile zich had voorgesteld
7432_7057_000315	de oude dame sloeg een paar maal de bladzijden van het boek om dat met grote duidelijke letters gedrukt was toen begon ze met hare welluidende stem hardop te lezen ik hef mijne ogen op naar de bergen waarvan mijne hulp komen zal mijne hulp is van de heer die hemel en aarde gemaakt heeft hij zal uwe voet niet laten wankelen uw bewaarder zal niet sluimeren
7432_7057_000316	elsje keek verschrikt om gehoor gevende aan een opwelling van tederheid trok de engelse haar naar zich toe en herhaalde hare vraag ik zou zo vreeselijk graag eens wandelen gaan zei elsje wandelen in dit weer
7432_7057_000317	een grote koekoekklok hing naast de schoorsteen die met aardige blauwe tegeltjes was versierd terwijl een netjes gerimpelde strook of val langs de zwarthouten schoorsteenmantel naar beneden hing
7432_7057_000318	mijn hemel wat een burgerlijk aanstellerig kind zei cato toen elsje verdwenen was maar de anderen ook cécile zwegen beschaamd en emma keerde zich om om niet te laten zien dat zij tranen in de oogen had
7432_7057_000319	het was of een magnetische kracht haar telkens weer noopte om te zien of de dame nog naar haar keek en herhaaldelijk als zij dit deed zag ze de koude grijze oogen op zich gevestigd
7432_7057_000320	met een snelle beweging trok ze haar hoofd naar binnen voelde nog eens en nog eens maar de kostbare ketting was geheel verdwenen hevig verschrikt sprong ze op en zocht op de grond om zich heen op de vensterbank bij de dennen alles tevergeefs zij wist zeker dat ze het snoer nog om had gehad toen ze hier ging zitten want ze had toen nog een paar achterharen losgetrokken uit het slootje dat daaraan was blijven haken
7432_7057_000321	gelukkig werd zij niet in haar voornemen verhinderd maar moeite kostte haar de brief wel het was zo vreemd om over koetjes en kalfjes te schrijven aan hare vriendin terwijl haar hart vol strijd en droefheid was zo is het toch maar het beste zei ze toen ze de brief met een zucht sloot
7432_7057_000322	denk je dat heus denk ik dat heus ja mevrouw frits d'ablong dat denk ik wezenlijk nee krijg nu maar niet weer een kleur of ja doe dat toch maar wel het staat je niet kwaad zij waren niet heel ver van huis maar wat duurde die wandeling lang zij hadden zoveel te bespreken samen zoveel en elsje had van allerlei te vragen
7432_7057_000323	en ging de avond voorbij onder gezellige vroolijke gesprekken noch grootmama noch frits schenen iets aan te merken te hebben op elsje's manieren of op hare wijze van zich uit te drukken en toen ze later alleen op hare kamer was vroeg zij zich verwonderd af hoe het kwam dat zij zich hier in huis zoo bizonder op haar gemak voelde
7432_7057_000324	ze woont op een buiten in de buurt van arnhem cécile logeert er dolgraag o ja dat wist ik wel maar ik dacht dat zij uw moeder was hoe aardig dat zij juist hier is met de partij cilly maar we moeten heus weg
7432_7057_000325	zij eindigde den zin niet maar zweeg even toen hernam ze op eenigszins vergoelijkenden toon het spreekt van zelf dat je tante anders is dan wij zijn en je bent oud genoeg om dat te begrijpen elsje
7432_7057_000326	spoedig daarop kwam er een kort briefje van mevrouw d'ablong waarin zij hare moeder meldde dat zij zondags over zou komen om elsje te halen als zij vr dien tijd geen bericht ontving dat de oude vrouw haar kleindochtertje liever bij zich wilde houden
7432_7057_000327	waar cécile's engelsche gouvernante voor een hoog opvlammend haardvuur zat te handwerken ga maar met cilly mee elsje zei hare tante en blijf dan maar even wachten tot ik bij je kom dan kunnen wij eens zien of er ook een jurk van cécile is die je van avond aan kunt hebben je kunt z niet aan tafel komen
7432_7057_000328	begon elsje antwoorde vrolijk en ongedwongen zij had er nogal tegenop gezien met zoveel vreemde mensen aan tafel te zitten maar nu de maaltijd even aan de gang was viel het haar erg mee haar tante keek telkens eens tersluiks langs de tafel heen of elsje netjes at en netjes zat
7432_7057_000329	frits hoorde de laatste woorden niet eens meer hij was de kamer al uit en heel spoedig daarop het huis ga jij nu maar dadelijk naar bed kindje zei mevrouw d'ablong tot cécile die erg uit haar humeur was anders heb je morgen nog hoofdpijn je zult toch wel al moe zijn
7432_7057_000330	oh ik wou dat ik weg kon dadelijk dadelijk maar jullie zullen geen last meer van me hebben ik bedank ervoor om met jullie komedie te spelen ik ga naar huis speel maar alleen en met bevende lippen en ijskoude handen maar met het hoofd fier in de nek geworpen ze wilde niet schreien snelde ze de kamer uit
7432_7057_000331	de eerste les zou thans een aanvang nemen in de leerkamer terwijl miss piper het toeschouwend publiek zou uitmaken elsje was blij dat cécile het veel te druk had met het leeren van haar rol om naar de dansles te komen kijken
7432_7057_000332	neen lou ik ben nog maar zeventien zei de derde gast een meisje met een rond gezicht en vrolijke blauwe ogen en we blijven cilly trouw hoor ik kan onmogelijk zonder haar leven en zij niet zonder mij is het wel darling toe zeg ons nu eens gauw wat je geantwoord hebt op dat gewichte ogenblik toen je dear me daar staat lizzie af te luisteren wat wij praten
7432_7057_000333	de juffrouw voldeed aan het bevel en elsje kreeg een gewaarwording alsof ze in een soort van harnas vastgesnoerd zat het zit me nauw waagde ze te zeggen nauw jongejuffrouw vroeg het meisje verbaasd dat is toch een heel wijd nummer het zal u nog wat ongemakkelijk zijn omdat het nieuw is maar ik geloof dat u er heel spoedig aan zult wennen
7432_7057_000334	de lichte blouse pastte elsje beter maar scheen hare roode wangen nog rooder en haar middel nog dikker te maken door al de ruime rimpelingen en plooitjes waarmee de stof gegarneerd was toch zag zij er niet onaardig uit in haar nieuwe kleedij de donkere rok werd door keetje voorzien van een opnaaisel hing toen netjes en stond zooals cécile beweerde
7432_7057_000335	zij had nog nooit zoo iets gezien waarheen zij ook keek overal was het even mooi vond ze voor de hooge ramen hingen in ruime plooien donkerroode gordijnen van zacht zwaar pluche
7432_7057_000336	keetje besteedde bizonder veel zorg aan het kapsel en slaagde werkelijk gelukkig kijk nu eens even in den spiegel jongejuffrouw zei ze en zie eens hoe het u zoo bevalt de kuif zit dunkt me veel beter dan anders ik heb er erg mijn best op gedaan
7432_7057_000337	het schelle doordringende gefluit en gesis van aankomende en vertrekkende treinen het rijden met karren en kruiwagens dit alles verdreef geheel de kalme stemming die zij met zoveel moeite was machtig geworden en bevend erg geagiteerd haastte zij zich haar tante bij te houden
7432_7057_000338	en tom ook zei liesje hare armen losmakend ja zeker tom ook ik dank jou ook hartelijk voor die heerlijke chocolade tom riep elsje tot je dienst riep tom wijs terug nu was liesje's hart eindelijk gerust en liet ze zich gewillig door de juffrouw overdekken en toestoppen blijf je nog een beetje hier in de kamer vroeg ze toen aan elsje
7432_7057_000339	en met het puntje van haar tong uit den mond en haar hoofd dicht over het papier gebogen schreef ze zonder ophouden voort miss piper kwam haar een kopje thee brengen en bleef even bij haar om een paar vriendelijke woorden te zeggen maar overigens kon zij zich ongestoord aan haar werk wijden zoodat ze eindelijk het laatste woord had geschreven
7432_7057_000340	ja eerlijk gezegd heb ik zelf soms moeite mijn lachen te bedwingen zij kan zo aardig origineel met een of andere opmerking voor de dag komen zij heeft bepaald vele gaven lieve mevrouw en het is treffend om te zien hoe zij onder de indruk komt van een mooi natuurtafreel dan is ze stil en ernstig
7432_7057_000341	elsje kleurde tot achter de oren dus frits had alles aan hare tante verteld dat vond ze in het geheel niet aardig van hem o ik wil ook wel met frits wandelen zei ze koel zo jonge dame wil je dat wel nu dan wens ik je een prettige wandeling hoor toen opeens ernstig wordend knielde mevrouw d'ablong bij het ledikant neer en zei op zachte toon
7432_7057_000342	ik loop met elsje mag ik met elsje vroeg liesje toen het gezelschap zich in beweging zette om naar huis te wandelen ja maar ik loop ook naast elsje zei frits kijk eens cilly heeft roodkapje mijn hoed niet mooi versierd
7432_7057_000343	toen ze een glas water gedronken had werd het een beetje beter maar ze bleef zich toch rillerig en ongeaangenaam voelen en trok huiverend de dunne roze jurk aan ze was zo koud als ze terstond als ze klaar was naar het huis van mevrouw d'ablong terugliep
7432_7057_000344	met blijde gelukkige ogen keek elsje om zich heen terwijl zij naast haar jeugdige geleider voortstapte het was aan haar te zien dat haar jonge ziel vatbaar was om al dat heerlijke schoon te genieten en van puur genot haalde zij eens diep adem alsof ze zeggen wou
7432_7057_000345	elsje had grote moeite niet teveel onder de indruk te komen der naargeestige omgeving om zich heen in geduldige houding stond ze bij de kachel af te wachten wanneer het haar tante zou believen tot haar te komen maar heel geduldig en gedwee zag het er niet uit in haar hart
7432_7057_000346	dan zou zij heel makkelijk wat voortgeholpen kunnen worden met geld en kleeren nu en dan hare tante zou haar dan niet uit het oog verliezen en goed voor haar zijn uit de verte als alles z ging zou mevrouw d'ablong zelf ook heel tevreden wezen
7432_7057_000347	zij was nu al een week bij hare tante en het was haar als had ze bijna geen frissche lucht ingeademd in dien tijd buiten hare ochtendwandeling was ze nog maar weinig uit geweest en dan nog steeds met mevrouw d'ablong en telkens in het rijtuig omdat het weer zoo heel ongunstig was volgens deze
7432_7057_000348	is het een brief van miss piper elsje en vindt ze het niet naar dat ze nu al een jaar van ons weg is zij schrijft heel hartelijk lees maar eens zei elsje ik vind het aardig dat zij er aan gedacht heeft dat ik vandaag voorgoed thuiskwam
7432_7057_000349	maar de uitdrukking van trots en aanmatiging die cécile's gezicht soms zo onaangenaam maakte zag men nooit op dat van frits juist zijn bijzonder grote vriendelijkheid gaf hem een aantrekkelijkheid die cécile doorgaans miste
7432_7057_000350	om zich vooral te gedragen als een jongedame en toen frits haar in de coupé had geholpen en tegenover haar ging zitten moest hij er om lachen dat zij zulk een deftig air aannam en hem met zulke een zachte stem antwoordde op zijn vraag of zij gemakkelijk zat en of de zon haar niet hinderde
7432_7057_000351	met een ernstige uitdrukking op haar gezicht liep ze langzaam voort tot ze opeens verschrikt stil stond bij het hooren van de stem van frits die haar riep elsje elsje roodkapje wacht even riep hij en zonder te antwoorden keerde zij zich om en zag hoe hij hijgend en op een drafje naar haar toekwam mag ik met je meewandelen
7432_7057_000352	aan de ene kant van het raam prijkte een eikenhouten klerenkast met een langwerpige spiegel waarin elsje zichzelf levensgroot zag weerkaatst aan de andere kant stond een toilettafel ook alweer voorzien van een spiegel en van candelabres flacons toiletkussens doelloze flaconkleedjes enzovoort
7432_7057_000353	en in een bijzonder vrolijke stemming namen zij eindelijk afscheid van het reisgezelschap en verlieten de trein bij een schilderachtig gelegen klein station dat elsje levendig herinnerde aan dat van het dorp waar zij gewoond had kijk eens daar wacht jacob ons al op zei frits op een oude koetsier wijzend die op de bok van een kleine panier gezeten uitkeek naar de logés van zijn meesteres
7432_7057_000354	elsje ik heb je wat te zeggen ja grootmoeder ik heb je wat te zeggen kind iets dat dat je vreemd zult vinden wil je bedaard naar me luisteren
7432_7057_000355	er was niets met het meisje te beginnen zoolang ze zich zoo aanstelde oordeelde zij maar dergelijke dwaze buien moesten in het vervolg vermeden worden dat stond vast
7432_7057_000356	waarvoor een aardig eikenhouten theetafeltje stond met een fijn porseleinen theeservies dat op dit oogenblik ijverig dienst deed een overvloed van smaakvolle kleine snuisterijen op den schoorsteen
7432_7057_000357	de oude vrouw zweeg plotseling en wendde het hoofd van elsje af naar de muur alsof ze toch maar niet meer spreken wilde en zich gereed maakte om nog wat te gaan slapen elsje bleef verwonderd bij het bed staan
7432_7057_000358	het zou zeker nog heel lang duren eer zij den hemel zag zij was nog zoo jong maar grootmoeder die zou met een snik van ontzetting brak zij haar gedachtenloop af o neen neen grootmoeder moest bij haar blijven zij moest en zou weer beter worden wat zou elsje moeten beginnen zonder haar
7432_7057_000359	elsje begreep later zelf niet hoe zij het had durven doen het was alsof zij soms uiting geven moest aan het gevoel van vroolijken levenslust in haar hart want over t geheel was zij zeer gelukkig in haar tegenwoordig leven en er waren oogenblikken waarin hare zonnige natuur haar bijna dwong tot juichen en zingen
7432_7057_000360	wie was er die haar helpen kon niemand niemand grootmama was zeker al te bed gegaan miss piper zat de gehele avond rustig op haar kamer en buitendien zij zou toch niet weten waar de parels gebleven waren
7432_7057_000361	je weet elsje dat je tante een mooi meisje was toen ze jong was en ze zal nog wel mooi wezen ik vind het portret niets lief zei elsje geprikkeld door een onverklaarbaar gevoel van jaloersheid op die tante die uiterlijk noch innerlijk op hare eigene lieve moeder geleek
7432_7057_000362	dat is natuurlijk te dwaas om van te praten elsje ik zou die kinderachtigheid nu maar uit mijn hoofd zetten je bent oud genoeg om te begrijpen dat je het bij mij aan huis volstrekt niet vreselijk behoeft te hebben als je je verstandig gedraagt
7432_7057_000363	verscheidene leerlingen der deftige kostschool vonden het wat beneden zich zich veel met de dochter van een bloemist te bemoeien al was deze ook nog zoo rijk en het meisje zelf voelde wel dat sommige harer aristocratische schoolkameraadjes haar minder rekenden en hare aangeboren schroomvalligheid werd daardoor nog grooter
7432_7057_000364	dromerig riep elsje lachend uit maar dàt ben ik toch niet ik maak het u toch soms druk genoeg jawel maar je kunt van die stille buien hebben waarin je lang naar buiten zit te kijken zonder een woord te zeggen of iets uit te voeren
7432_7057_000365	zij ging de kamer uit en kwam bijna onmiddellijk terug met mevrouw d'ablong die reeds geheel gekleed was in een japon van zware ruischende zwarte zijde een prachtige diamanten broche prijkte aan haar hals heel netjes zei ze nadat zij elsje nauwkeurig van top tot teen had opgenomen
7432_7057_000366	ja ja in dit weer in mijn eigen jurk zonder paraplu en op een ruime opene plek waar men de wolken zien kan de zware donkere wolken en waar men de regen en de wind nog erger voelt dan in de stad en
7432_7057_000367	keetje ging heen en elsje stond op om in bed te gaan eerst moest ze nog even kijken hoe het er buiten uitzag ze schoof het gordijn op zij drukte haar gezicht tegen het raam en keek op naar het kleine stukje lucht dat vanuit haar kamer zichtbaar was
7432_7057_000368	en grillige g figuren toverde op het behang en de donkergroene bedgordijnen van het mahoniehouten ledikant schilderachtig en aantrekkelijk was de gestalte der oude dame zoals zij daar zat met het grijze hoofd even voorover gebogen over de bijbel en de kleine gerimpelde handen rustig gevouwen in haar schoot
7432_7057_000369	ik wil wel zei ze niet zacht en verlegen niet half coquet en aarzelend maar met een heldere stem duidelijk en vast en met een reine vrome liefde in de oogen een oogenblik later zei frits terwijl hij met een vroolijk gezicht het pakje te voorschijn haalde dat elsje's nieuwsgierigheid had opgewekt
7432_7057_000370	ze zou dan natuurlijk heel verheugd moeten kijken als men haar vertelde dat cécile en frits geëngageerd waren en ze was er in werkelijkheid niets mee ingenomen ze kon het niet helpen het was misschien heel leelijk van haar maar ze vond het in t geheel geen prettig vooruitzicht om die twee zoo heel intiem samen te zien
7432_7057_000371	blijft ze elsje heten zo lang ze hier is mama vroeg ze toen terwijl ze naast hare moeder de gang doorliep en elsje langzaam volgde mevrouw d'ablong bleef lachend staan waarom vraag je dat cilly bevalt je die naam dan niet
7432_7057_000372	en tussen het verachte korset geraakt met stralende ogen raapte zij het van de grond af bekeek het nauwkeurig zag tot haar grote blijdschap dat het in het geheel niet beschadigd was en legde het voorzichtig neer op een stoel met de grootste haast kleedde en waste zij zich toen
7432_7057_000373	misschien is hij nog even naar zijn huis gegaan zei mevrouw d'ablong nee dat denk ik niet dan zou hij het mij wel hebben gezegd het werd half tien tien uur en nog kwam frits niet
7432_7057_000374	elsje las de weinige regels snel door onderwijl scherp luisterend of zij niet iemand hoorde aankomen die haar uit haar gevangenschap kon verlossen het bleef echter doodstil op het portaal en ook in den tuin vertoonde zich niemand
7432_7057_000375	morgen zijn tante en cécile hier zei elsje langzaam maar je hebt dat kapje toch zeker ook niet bij je wel vroeg grootmama het deed haar leed op te merken hoe weinig elsje naar het gezelschap van mevrouw d'ablong en cécile scheen te verlangen
7432_7057_000376	ons meisje deed al haar best in een moediger stemming te geraken kom zei ze bij zichzelf toen evert haar verlaten had ik wil nu werkelijk niet langer zoo flauw zijn eigenlijk is het ook dom van me geweest om weg te loopen gisteravond want nu wordt tante natuurlijk straks heel ongerust als ze me aan het ontbijt niet ziet en ik weet zelf niet eens wat ik beginnen moet
7432_7057_000377	maar haar strijd werd haar niet gemakkelijk gemaakt ik wou dat hij maar minder vriendelijk was dacht ze telkens als frits een gesprek met haar aanknoopte en haar op allerlei wijzen toonde dat hij haar aardig vond en van haar hield
7432_7057_000378	en ik wou dat ik weer in mijn lieflijk dorp was cécile want dat is het je hebt gelijk dat je het zoo noemt het is er heerlijk en ik wou dat ik weer buiten kon wandelen in de frissche heerlijke lucht en langs de hooge boomen en over onze mooie
7432_7057_000379	in een gemakkelijke stoel bij de open haard met het zachte schijnsel van het lamplicht vallend op haar mooi wit haar waarbij het kapseltje van zwarte kant aardig afstak zat een oude dame met levendige donkere ogen die sterk aan die van haar kleinzoon frits d'ablong herinnerden
7432_7057_000380	ze had luid genoeg gesproken om door elsje verstaan te worden het arme kind kreeg een kleur maar zij hield zich goed en at stil door met hare ogen naar beneden geslagen juist toen ze weer een lepel vol soep aan de mond bracht legde hare tante haar linkerhand op de hare
7432_7057_000381	ik zou dolgraag meegeroepen hebben met elsje als ik maar gedurfd had koningin wilhelmina zal je nu natuurlijk nooit vergeten roodkapje had je nu nog maar een mandje wafels bij je gehad en je kapje op
7432_7057_000382	ergens waar ze de nacht kan blijven en dan morgen naar huis naar grootmoeder en die alles vertellen die zou haar dan wel helpen om alles aan tante te schrijven en tante zou haar niet missen vanavond die dacht natuurlijk dat zij al naar bed was dat dacht cécile immers ook maar waar zou ze heen waar
7432_7057_000383	ik weet niet of elsje er lust in heeft zei grootmama langzaam en een weinig bevreesd dat elsje er tegenop zou zien in dit gezelschap iets voor te dragen dat denk ik wel zei mevrouw d'ablong beslist terwijl elsje zwijgend voor zich keek onzeker wat zij zeggen zou
7432_7057_000384	het viel haar die eerste dag zeer mee dat louise zoveel vriendelijker jegens haar was dan ze had verwacht maar de volgende dag scheen deze het weer nodig te vinden elsje wat meer op een afstand te houden zij was zoveel jonger en cécile had eigenlijk wel gelijk
7432_7057_000385	de kruideniersvrouw keek vreemd en wat teleurgesteld op toen ze het briefje las de beloning in geld wezen haar man en zij enigszins bits van de hand dat was het niet waarnaar zij verlangden maar ik had gedacht dat het meisje zelf ons hartelijker zou hebben behandeld zei ze
7432_7057_000386	de zon scheen vol en rijk en verlichtte met warme glans de enkele donkere dennen en de buiten glinsterende open velden aan beide kanten van de brede straatweg
7432_7057_000387	je bent moe en alles is ongewoon voor je natuurlijk en ik zal je voor ditmaal dus vergeven ga straks naar bed en kom niet meer naar beneden keetje zal je een kop thee brengen en als je nog iets nodig hebt kun je het haar zeggen en zonder het bedroefde kind verder met een blik te verwaardigen ging mevrouw d'ablong de kamer uit
7432_7057_000388	zij gleed van de stoel af knielde er bij neer en bleef zo zacht voortschreien eindelijk bedaarde hare droefheid wat en de handen vouwend bad ze eenvoudig en ernstig help mij lieve heer oh help mij toch
7432_7057_000389	ja mama ik blijf natuurlijk niet op zei cécile wrevelig ik zou niet weten waarvoor ik dat doen zou gaat u niet naar bed dat vervelende kind zal wel terugkomen hoor daar zou ik me maar niet ongerust over maken
7432_7057_000390	en toen hij wegging zei hij dag roodkapje ik ben blij dat je ook vrolijk kijken kunt geen al te deftige lizzie worden hoor einde van hoofdstuk zes
7432_7057_000391	dit kon alleen door de zitkamer worden bereikt maar elsje koesterde toch een oogenblik de vurige hoop dat hij daar dadelijk heen zou gaan en haar niet zou zien als zij even in half gebogene houding achter de schrijftafel staan bleef terwijl hij de kamer doorging ze kon dan terstond wegsnellen als hij zijn slaapkamertje binnengegaan was maar frits zelf bracht hare plannen geheel in de war
7432_7057_000392	neen die geef ik je niet toe mama mag hij nu ophouden anders roep ik miss piper och kom cilly geef hem maar even een kus als hij daar zo op gesteld is zei hare moeder lachend vraag hem maar eens of hij ook op de partij komt hè ja kom je toe kom je vroeg cécile dringend
7432_7057_000393	hij stond met den rug naar haar toe toen zij op hare beurt de stoep opging en keerde zich lachend om toen hij haar herkende zoo zoo moet je hier ook zijn zei hij toen tot dina die de deur opende morgen dientje de dames zijn zeker thuis he
7432_7057_000394	wat viel het licht van dat porseleinen lampje op het tafeltje bij de piano mooi op cécile's goudbruin kleedje en op haar krullend haar en wat speelde zij mooi en o wat stond daar in dien anderen hoek een prachtig wit beeld
7432_7057_000395	zo dat klinkt wel heel hartelijk plaagde hij haar met een ondeugende flikkering in zijn ogen maar elsje overwon hare verlegenheid gaf hem met een spottend gezicht een deftige kleine hoofdbuiging tot afscheid en deed de voordeur dicht
7432_7057_000396	ik moet voor alles oppassen dat grootmoeder niet weer in zo'n sombere vreemde stemming komt dacht ze de dokter heeft er mij zo voor gewaarschuwd maar noch de dokter noch elsje konden de oude vrouw van de last bevrijden die haar drukte
7432_7057_000397	de kleine handen waren rimpelig en mager van ouderdom en de dikke blauwe aderen duidelijk zichtbaar terwijl de ijverige vingers
7432_7057_000398	er stond een grote tafel met een groen lakenskleed en tegen de muur waren boekenkasten geplaatst waarvan de planken met geschubde groen-lederen randen waren versierd elsje had nog nooit zoveel boeken bij elkaar gezien en keek nieuwsgierig naar al de rode groene zwarte gele en bruine banden in de hoge eikenhouten kast
7432_7057_000399	grootmoeder zei elsje en zij liep naar de oude vrouw toe en knielde bij haar neer grootmoeder waarom zouden wij nu al over die vreselijke tijd spreken die na uw dood voor mij komen moet wij zijn nu nog immers nog bij elkaar en ik hoop dat dit nog heel heel lang zal duren en later
7432_7057_000400	mevrouw d'ablong begroette elsje vrij hartelijk en nam haar dadelijk mee naar haar kamer om haar de nieuwe japonnetjes te laten zien die zij voor haar in orde had laten maken dat opgestoken haar staat je bijzonder goed zei ze maar je moet er bepaald een schildpadden naald in steken oh daar komt grootmama ook al weer aan die heeft wat naar je verlangd kind cilly zou haast jaloers geworden zijn
7432_7057_000401	confuus voor frits was zij eigenlijk nog nooit geweest maar op dit oogenblik kwam er eensklaps een vreemde verlegenheid over haar waartegen zij zich te vergeefs poogde te verzetten terwijl ze hare oogen opsloeg hem aanzag en zei ik wil heel graag altijd frits zeggen
7432_7057_000402	er gingen drie vier weken op deze wijze voorbij en alles bleef bij het oude niemand maakte ook maar de geringste toespeling op een engagement tusschen frits en cécile en elsje's strijd werd hoe langer hoe zwaarder
7432_7057_000403	zij bemerkte vrij spoedig dat elsje zich uit de danszaal had verwijderd en hoewel zij haar die straf zelf niet zou hebben opgelegd vond zij het niet kwaad dat elsje toonde zich genoeg te schamen over haar gedrag op het tooneel om maar liever niet meer mee te dansen
7432_7057_000404	ja moedertje zeker toe wees maar nu niet ongerust ik ben heus heel wel alleen maar een beetje zenuwachtig maar cilly dat ben je anders nooit wat is er dan toch je hebt toch niets dat je hindert
7432_7057_000405	elsje gehoorzaamde zette het kopje voor de oude vrouw neer en vroeg toen met een bezorgden blik op het gelaat der grootmoeder dat plotseling heel bleek geworden en pijnlijk vertrokken was al weer die akelige pijn op de borst
7432_7057_000406	frits is te goedhartig en grootmama te lief om daar iets van te zeggen maar ik raad je sterk aan in het vervolg wat minder het hoogste woord te hebben en je familiare grappen voor je te houden ik heb je nu bijtijds gewaarschuwd voordat mama ernstig boos op je wordt en je eens goed onder handen neemt
7432_7057_000407	twee aardige bloote voetjes trippelden naar elsje toe een zacht handje werd tegen haar wang gelegd en een vleiend stemmetje vroeg heb je je pijn gedaan wat viel je met een bons ik hoorde het heelemaal
7432_7057_000408	elsje was verbaasd te zien dat de anders zo statige dame de tranen in de ogen had nu kon zij zichzelf ook niet langer goed houden tot op dit ogenblik had zij dapper tegen hare ontroering gestreden maar thans begaf haar opeens alle zelfbeheersing en hare handen voor het gezicht slaande riep ze snikkend uit
7432_7057_000409	oh tante wat is het hier aardig riep elsje naar het raam toelopende en terstond daarop een kleur krijgende over hare vermetelheid mevrouw d'ablong keek haar ontevreden aan zij vond het in het geheel niet nodig dat de winkeljuffrouw wist dat elsje haar nichtje was het kind was eerst zo dwaas verlegen geweest hier en nu opeens die uitroep
7432_7057_000410	och waarom wou grootmoeder ook zoo graag dat ik hier heen ging ik hoor hier niet ik doe letterlijk nooit iets goed en tante schaamt zich over mij en die akelige cécile och grootmoeder grootmoeder
7432_7057_000411	en met groote volharding keek elsje het raampje uit en deed zich geweld aan om bedaard te zijn en langzamerhand werd het kalmer in haar zodat ze met zekere stille berusting hare tante volgde toen deze aan een groot druk station den trein uitstapte met de woorden ziezo kind nu zijn we dadelijk thuis ga maar gauw met me mee naar het rijtuig
7432_7057_000412	dolgezellig dat wij u zo makkelijk hebben gevonden zei cécile grootmama een kus gevend ik heb onzinnig naar u verlangd grootmoedertje en naar mij toch zeker ook vroeg frits met welgevallen naar zijn nichtje kijkend zij zag er allerliefst uit in haar zomertoiletje van licht crème en met de witte hoed met klaprozen op het donkere haar
7432_7057_000413	en er was zooveel te doen voor die partij dan weer moest elsje haar rol van dienstmeisje instudeeren dan weer gepast worden want zij kreeg werkelijk ook een baltoiletje dan weer vermaningen aanhooren hoe ze zich gedragen moest of zich het haar op verschillende wijzen laten kappen door keetje opdat zij toch vooral op cécile's feest niet te boerinne achtig voor den dag zou komen
7432_7057_000414	de zon zal u des daags niet steken noch de maan des nachts de heer zal u bewaren van alle kwaad uwe ziel zal hij bewaren de heer zal uwen uitgang en uwen ingang bewaren van nu aan tot in der eeuwigheid
7432_7057_000415	terwijl deze zich vlug en handig een weg baande naar den uitgang van het station waar een rijtuig haar wachtte zou cécile ons komen halen dacht elsje die zat dan zeker al ongeduldig te wachten in het rijtuig of zou ze er misschien ook een beetje tegen opzien om kennis te maken met het onbekende nichtje
7432_7057_000416	frits trok met een plechtig gezicht het gordijn weg en cécile duwde elsje naar voren en fluisterde boos kom gauw nu maar treuzel niet als t je blieft neen zei elsje gejaagd terwijl ze zich opeens heel zenuwachtig voelde en buitengemeen geneigd om weg te loopen niet in de richting van het tooneel
7432_7057_000417	ze zal toch naar hare tante vragen als zij die de gehele dag niet ziet en buitendien ben ik er volstrekt geen voorstander van dergelijke dingen voor patiënten verborgen te houden als het niet absoluut noodzakelijk is
7432_7057_000418	lees eens wat op de rand staat zei de oude dame weer ik hoop dat het je bevalt o grootmama was al wat elsje zei toen ze de kleine letters op de rand van het horloge
7432_7057_000419	wel kindje wat staan je ogen helder bevalt het luie leventje je al goed vroeg grootmama en elsje knikte een beetje verlegen zij voelde zich zo vreemd en o ze zag zo tegen morgen op
7432_7057_000420	s avonds voordat de beide meisjes zich gingen kleden voor het feest nam cécile elsje nog eens onder haar handen op haar kamer gedraag je nu alsjeblieft een beetje netjes zei ze en lach vooral niet zo onbeschaafd luid dat deed je gisterenavond telkens als frits een aardigheid zei die keek ook al zo vreemd op toen hij het hoorde
7432_7057_000421	hiermee was men veel gauwer gereed dan elsje had durven hopen en hoewel het akelig korset haar knelde en zij zich niet heel opgewekt voelde verheugde zij zich toch over het feit dat ze zich niet weer zo lang behoefde te laten passen
7432_7057_000422	dan moet je toch wel een beetje eerbied voor me hebben je zou me wel oom kunnen noemen als we samen reizen maar ik heb toch liever dat je frits zegt en wat gaat u dan doen miss piper als u roodkapje verlaat dan hoop ik reeds nu mijn vakantie te beginnen en naar engeland te gaan
7432_7057_000423	elsje volgde hem met haar mand aan den arm de dorpsstraat door en den straatweg op het was heerlijk gezond winterweer helder en frischkoud zacht vriezend
7432_7057_000424	ja fluisterde elsje benauwd en met angstige verwondering haar grootmoeder aanziende wat kon er toch zijn waarom keek grootmoeder zoo heel ernstig het gaf haar een gevoel van beklemming
7432_7057_000425	wat was er toch waarom was grootmoeder vanavond zo gedrukt wat kon er gebeurd zijn dat haar in die stemming had gebracht zij was gewoonlijk opgewekt en gelijkmatig van humeur niettegenstaande haar ziekelijke toestand wat was er toch dat haar nu zo bedroefd maakte
7432_7057_000426	er kwam een diepe zucht over haar lippen toen de deur eindelijk geopend werd en mevrouw d'ablong binnentrad gevolgd door een dienstmeisje met enige kleren over de arm einde van hoofdstuk drie
7432_7057_000427	is hier geen rijtuig te krijgen vroeg ze als u even geduld hebt mevrouw het logement is hier vlak bij en daar kunt u heel goed terecht o kan daar iemand heen worden gestuurd
7432_7057_000428	en met geduld hielp zij haar aan het handwerk een reusachtig stuk tapisserie waaraan mevrouw d'ablong wenste dat elsje een gedeelte van haar vrije tijd zou wijden het was gewoonlijk te warm om 's middags uit te gaan en de ene dag na de andere zaten zij samen op het bordes
7432_7057_000429	kom trek je jurk nu maar gauw uit ik heb geen lust hier lang bij je te zitten en ik moet er natuurlijk vandaag bij zijn terwijl je je verkleedt anders weet je zeker niet hoe je dat doen moet elsje voelde wel dat tegenstribbelen niet zou baten en begon langzaam met een bedroefd gezicht haar jurk los te maken
7432_7057_000430	en het is nu allemaal wel heel goed om zoveel moois te zien in de natuur daarvoor heeft onze lieve heer haar ook geschapen maar ik zou zo graag willen kind dat je in alles meer een gewoon meisje waart en dat je vooral niet overdreven werd in sommige dingen want
7432_7057_000431	spoedig stonden zij op een ruim breed portaal waar het gas reeds aangestoken was en eindelijk opende cécile aan het eind van dit portaal een deur en zei hier moet je wezen nu weet je het
7432_7057_000432	zo en je bent 'r zeker heel blij mee het is voor jou zei liesje terwijl ze met een zucht van voldoening het ei voor elsje op tafel legde voor mij riep elsje verheugd uit maar liesje heb je dat dan expres voor mij gekocht
7432_7057_000433	ze keek eerst eens goed om zich heen voordat ze verder ging ze moest den weg vooral onthouden maar o wat was het heerlijk heerlijk om de frissche lucht weer in te ademen zij had een gevoel alsof ze in geen dagen buiten was geweest
7432_7057_000434	ja zei mevrouw d'ablong langzaam dat dunkt me ook wel zij hield elsjes hand vast en bekeek haar van het hoofd tot de voeten zodat het arme kind nog verlegener werd dan ze reeds was
7432_7057_000435	stil met een verlegen gezicht zo heel verschillend van de gewone vrolijke elsje volgde ons meisje mevrouw d'ablong in de keurige coupé die de beleefde conducteur voor de deftige dame opende
7432_7057_000436	en ze bleef moed houden en strijden tegen het overweldigende gevoel van eenzaamheid dat haar soms dreigde te bemachtigen het was maar goed dat zij al heel spoedig vertrekken moest
7432_7057_000437	dokter fluisterde ze zo zacht dat hij zich moet inspannen om te verstaan wat zij zei denkt u zou het kunnen zou ik ook gauw dood gaan misschien oh nee dat geloof ik volstrekt niet zei hij ernstig
7432_7057_000438	er zat niets anders op dan zo rustig mogelijk te wachten tot het cécile zou believen de sleutel weer om te draaien en haar vrij te laten maar als frits voor die tijd thuiskwam en haar er dan vond wat zou dat verschrikkelijk wezen
7432_7057_000439	natuurlijk zou het voor mij oneindig prettiger zijn als je er niet bij waart maar mama heeft mij zooeven gezegd dat zij er bepaald op gesteld is omdat het jouw grootmoeder plezier zal doen en nu gebeurt het natuurlijk
7432_7057_000440	dat weet ik niet zei elsje lachend dag cécile dag elsje welkom hier was al wat cécile zei maar elsje lette er niet op en was dadelijk druk in gesprek met grootmama die alles weten moest van de directrice en van het afscheid en vooral van elsjes grootste vriendin
7432_7057_000441	hij vond het jammer dat zij nu in het geheel niets aan de partij had kon hare tante haar niet laten zeggen of gaan zeggen dat ze wezenlijk weer beneden komen moest mevrouw d'ablong gaf op beide vragen een ontwijkend antwoord zij vond het niet nodig frits op de hoogte te brengen omtrent de beweegredenen die haar noopten elsje van de balzaal verwijderd te houden
7432_7057_000442	het huis lag aan een lommerrijke straatweg vlak tegenover de oprijlaan van een groot ouderwets kasteel waarvan de puntige torentjes en hoekvensters tussen het donkere groen der linden te voorschijn kwamen aan de rechterkant leidde een dennenlaan naar het heuvelachtige bos en de heide en aan de linkerkant lagen tussen het bouwland verspreid enkele boerderijen
7432_7057_000443	heeft hij dat heusch tegen je gezegd en wat heb je toen geantwoord dat je pas zestien waart eigenlijk maken wij cilly ook ouder doordat wij juist hare vriendinnen zijn zei een meisje met een spits scherp gezicht wij zijn alle drie al achttien en cilly is net zestien geworden
7432_7057_000444	een telegram mevrouw of u zoo goed wilt zijn hier even uw naam te teekenen met deze woorden kwam dina twee dagen later de eetkamer binnen waar mevrouw d'ablong grootmama miss piper en cécile aan het ontbijt zaten
7432_7057_000445	elsjes hart klopte nu bijna hoorbaar en als in een droom volgde zij het voorbeeld der anderen en stond op van haar stoel daar was het rijtuig der koningin vlak voor haar hare blijde ogen zagen een jeugdige blonde verschijning die met een innemend lachje en een bevallige buiging het eerbiedig nijgen der hotelgasten beantwoordde
7432_7057_000446	elsje begreep er niets van wat moest een verrassing zijn voor haar en voor frits en waarom mocht frits niet weten dat cécile twee dagen uit logeeren ging grootmama had ook al zoo geheimzinnig geglimlacht en later weer zoo heel ernstig gekeken toen ze elsje een kus gaf en met nadruk zeide nacht mijn lief
7432_7057_000447	stonden in hoge vazen van zacht groen en rood glas terwijl een overvloed van kerstrozen de mooie reinwitte sterren afstekend tussen de donkergroene stevige bladeren gegroepeerd was tegen een draperie van donkerrood fluweel
7432_7057_000448	dàt had elsje dadelijk wel gevoeld dat er een groot verschil bestond tussen haar nichtje en haar niet alleen omdat cécile donker haar en donkerbruine ogen had en zo beelderig mooi gekleed was
7432_7057_000449	nauwelijks echter had zij een paar zinnen gezegd of hare stem begaf haar zij hapte naar adem en keek met een hulpelooze angstige uitdrukking in hare oogen naar de zee van nieuwsgierige gezichten voor haar zij probeerde nog eens en nog eens
7432_7057_000450	bij de woorden de heer zal u bewaren van alle kwaad uwe ziel zal hij bewaren kwam er een blijde glans in hare oogen en een zucht van verlichting over hare lippen en ze knikte even alsof ze zeggen wou dat is waar o ja dat is waar
7432_7057_000451	ik zou vreselijk graag eens een bal willen zien zei elsje maar ik zou er liever stil naar kijken dan er aan meedoen omdat omdat ik niet weet of ik alles wel naar uw zin doen als je je goed houdt en geen kuurtjes hebt en als je op ceciles manieren let en die probeert na te volgen dan
7432_7057_000452	in de laatste jaren waren die zeker niet talrijk geweest maar toch maar toch was de oude vrouw na lang beraad met zichzelf geëindigd met aan haar dochter te schrijven elsje was toch ook zo'n lief kind
7432_7057_000453	wat moest die arme elsje nu doen met de brief van line nog ongeopend in hare hand stond ze een ogenblik strak voor zich uit te kijken om toen naar de deur te snellen en driftig aan de knop te rukken die natuurlijk zijn dienst weigerde toen liep ze naar het raam keek naar buiten en kwam met een trilling van schrik tot de overtuiging dat het onmogelijk zou zijn van die hoogte naar beneden in de tuin te springen
7432_7057_000454	en wist je dan niet dat jij daarmee bedoeld werdt mal kind ben je nog z dom u weet heel goed dat ik elsje heet naar mijn lieve lieve grootmoeder zei ze in tranen uitbarstend
7432_7057_000455	nee wij gaan maar voor twee dagen uit logeren antwoordde mevrouw d'ablong met een geheimzinnig lachje ik mag je er niets meer van vertellen dat wil cilly niet hebben het moet een verrassing voor je zijn en voor frits ook natuurlijk die zou zeker vanavond niet zo lang uitblijven als hij wist dat cilly er morgen en overmorgen niet zou zijn nacht elsje ga maar gauw naar bed hoor
7432_7057_000456	twee uur later zat de oude grootmoeder in de vredige stilte om haar heen met den bijbel voor zich den psalm te herlezen en was elsje bezig haar kennisjes het groote nieuws mede te deelen er viel een traan op het oude gele bijbelblad en driftig veegde elsje's grootmoeder hare oogen af en zei zacht foei ik moest blij zijn
7432_7057_000457	wacht maar ik zal je wel even het stoepje afhelpen ziezoo loop nu maar heel voorzichtig hoor dag ventje en de goedhartige kruideniersbediende keek het kleine mannetje van vijf jaar na dat met een ernstig gezichtje en stijf op elkaar gedrukte lippen
7432_7057_000458	elsje deed al haar best maar toen de les afgeloopen was was ze moe en had ze een gevoel dat ze het nooit zou leeren met een zucht streek ze zich het lastige ponyhaar van het voorhoofd weg en keek naar buiten in den tuin waar de regen bij stroomen neerviel en plassen als kleine meren vormde tusschen de vuilwitte sneeuw die op de bloembedden lag
7432_7057_000459	elsje vond het haast jammer dat de aardige losse bloemschilderingen van het porselein bijna geheel door de dampende soep werden bedekt maar zij had ergen trek en begon dadelijk te eten toen het bord voor haar stond
7432_7057_000460	en met haar zachte wang tegen die van hare nieuwe vriendin fluisterde ze neem je het nu heusch wel heelemaal toe doe je het elsje drukte haar vaster tegen zich aan kleine schat zei ze zacht ja ik zal de chocolade nemen hoor en ik dank je heel heel hartelijk
7432_7057_000461	en de zeep zo schuimt en een watervracht over je rug komt plassen in mijn bos woont een nachtegaal hebben je kleine musjes die je voeren kunt ben je allemaal broertjes broertjes en zusjes ik krijg er haast ook een het bedje staat klaar hebben jullie allemaal bedjes maar waar zijn ze dan ik zie er geen waar
7432_7057_000462	morgen zal alles wel weer in orde komen daar ben ik niets bang voor nacht elsje elsje sloeg met een plotselinge hartstochtelijke beweging de armen om haar hals legde haar kloppend hoofd tegen de schouder der goede vrouw en barstte weer in snikken uit
7432_7057_000463	zij was nu drie weken bij de oude dame gelogeerd geweest drie gelukkige zonnige weken waarin hare oude opgewektheid en hare gezondheid geheel waren teruggekeerd maar hoe vroolijk en spraakzaam zij overigens ook was over hare tante en cécile sprak zij bijna nooit
7432_7057_000464	elsje alleen had niet naar het gesprek geluisterd met een kloppend hart zat zij het plechtige oogenblik af te wachten frits keek haar nu en dan van ter zijde aan glimlachend over haar jonge geestdrift eindelijk eindelijk daar naderden zij langzaam en statig kwamen de rijtuigen dichter
7432_7057_000465	ze was wonderlijk kalm toen het uur naderde waarop frits thuis zou komen zij zag er nu niets tegenop helemaal niet en dat was erg gelukkig vond ze maar och lieve tijd al hare kalmte verdween als sneeuw voor de zon toen zij frits voor zich zag en hij was zelf nog wel zo stil ja zelfs een beetje verlegen toen hij haar goedendag zeide
7432_7057_000466	maar zij moest zich goed houden voor alles zich goed houden flink en moedig zijn en haar best doen dat had ze haar grootmoeder zo beloofd schreien zou ze nou niet vooral hier niet hare tante zou zich niet voor haar behoeven te schamen tegenover die trotse akelige dame daar in de andere hoek van de wagon
7432_7057_000467	nacht is niet boos als hij komt in de nacht maakt hij de hemel open en veel sterren en sterretjes komen zacht op gouden voetjes gelopen zij zijn nieuwsgierig en naar benee zouden ze heel graag komen maar ze zijn bang voor de grote zee en voor de hoge bomen
7432_7057_000468	snoezig vindt u niet fluisterde loulou haar moeder in terwijl cécile aan het spelen was en dan moet u straks eens opletten hoe doddig zij er uitziet met dat kapotje ja het is jammer dat gij niet allemaal in uw kostuum kunt spelen vanavond cécile is bijna klaar met haar kleding dump me
7432_7057_000469	wat lees je op het ogenblik vroeg hij even later zonder zijn ogen van haar gezicht af te wenden dat beurtelings bleek en rood werd tot elsje's diepe ergernis nu wat lees je het is zeker een erg mooi gedeelte van het boek begon hij weer je bent er zo in verdiept
7432_7057_000470	hier is ook een brief voor jou elsje zei hare tante zacht van grootmoeder daar ben je zeker heel blij mee o ja hoe heerlijk zei elsje blij opspringend mag ik weggaan tante en hem boven lezen op mijn kamer ja maar groet de meisjes dan eerst
7432_7057_000471	koningin wilhelmina zien het was iets waarvan ze had gedroomd en waarnaar ze had gehunkerd jaren lang en toen frits haar de vorige avond de versieringen in het dorp had laten kijken was het haar plotseling zo vreemd en week geworden om het hart dat het haar benauwde en zij angstig had uitgeroepen als zij nu opeens niet kwamen
7432_7057_000472	deze werd dus terdege in wollen dekens gewikkeld naar het andere vertrek overgebracht en daar lag zij thans gerust te slapen terwijl keetje nu en dan heel zacht binnenkwam om de kachel te verzorgen en te zien of de zieke al wakker was en naar haar ontbijt verlangde eindelijk hoorde ze elsje diep zuchten en met een zwak stemmetje vragen ben jij daar keetje
7432_7057_000473	toen de dokter weer kwam was ze even ingesluimerd hij oordeelde het beter haar niet wakker te maken en beloofde den volgenden dag terug te zullen komen na een onrustigen nacht en een bitter droevig ontwaken lag zij den ochtend daarop moe en lusteloos met een vreemde onverschilligheid die haar zelf verbaasde voor zich uit te staren te uitgeput om geregeld te kunnen nadenken
7432_7057_000474	liesje was natuurlijk opgetogen en bleef steeds zo dicht mogelijk bij elsje aan tafel moest zij naast haar zitten na de eten was zij er niet vanaf te brengen bij het uitpakken van de koffer en zij vond het heerlijk toen elsje later terstond beslist de wens te uitte om liesje zelf iedere avond naar bed te brengen
7432_7057_000475	liesje bedacht zich even toen fluisterde zij hem weer iets in en nu kwam hij blijkbaar op andere gedachten mag ik er dan de hele dag mee spelen en kom jij er dan helemaal niet aan vroeg hij zij knikte bevestigend en toen riepen ze tegelijk liesje met een erg blij gezichtje je moogt het hele stuk chocolade nemen het is helemaal voor jou
7432_7057_000476	oh kon zij toch maar weglopen het was verschrikkelijk het schreien stond haar nader dan het lachen en met een klagende stem zei ze ik kan dat haakje niet los krijgen help haar maar eens even cilly zei mevrouw d'ablong ongeduldig
7432_7057_000477	neen niet veel antwoordde elsje met een trek van bekommering op haar gezicht de dokter zegt dat ze meer eten moet maar ze heeft haast nooit zin in wat ze is gelukkig wel beter dan verleden week
7432_7057_000478	en na de thee namen de werkzaamheden een aanvang en moest ieder meisje haar best doen zo goed haar bijdrage op te zeggen als zij dit maar met mogelijkheid kon de nieuwelingen zagen in het begin altijd erg tegen deze avond op
7432_7057_000479	jij wilt zeker graag bij het raampje zitten kind vroeg hare tante met een werkelijk edele poging om het haar nichtje zoo prettig mogelijk te maken en haar op haar gemak te zetten elsje knikte maar eens
7432_7057_000480	tot haar blijdschap kwam ze niemand tegen in de helder verlichte gang en in een ondenkbaar kort oogenblik had ze de voordeur geopend en stond ze op de stoep toen keek ze snel rond daar was het open raam waaruit ze naar buiten had gekeken dan zou het snoer hier kunnen liggen ze liep haastig twee der stoeptreden af en zocht zocht uit alle macht dan hier dan daar
7432_7057_000481	en in haar radeloosheid nauwelijks in staat tot geregeld denken stond zij een ogenblik met bange grote ogen te kijken langs de stille gracht wat moest ze beginnen weer naar binnen gaan durfde ze niet kon ze maar ergens heen gaan vluchten weg
7432_7057_000482	mevrouw d'ablong alleen wierp haar een koelen blik toe en wenkte grootmama om naar voren te komen en haar vroegere plaats in te nemen de oude dame knikte echter ontkennend en bleef bij elsje met een hoogroode kleur en koude handen zat deze verlegen en beschaamd naast haar
7432_7057_000483	maar je moet toch eerst een boterham eten elsje en wat warms drinken en dan zal mijn man wel dadelijk naar je tante toegaan en haar zeggen waar je bent vertel mij maar even waar ze woont neen neen ik moet zelf gaan en dadelijk zei
7432_7057_000484	al had je tante wel eens eerder kunnen vragen om bij haar te komen dat is geen reden waarom je haar niet dankbaar zoudt zijn dat zij het nu vraagt zei grootmoeder zonder rechtstreeks te antwoorden op elsje's uiting waarom haar tante vroeger precies gedaan had alsof zij niet bestond
7432_7057_000485	o tante z lang had elsje gevraagd toen mevrouw d'ablong zeide dat zij haar tot haar achttiende jaar op kostschool wilde laten blijven en nu was ten slotte de tijd om voordat zij het zelf haast wist
7432_7057_000486	geen wonder dat u bedroefd bent arme mama ja leg uw hoofd maar tegen mij aan en schrei maar eens goed uit wat een vreselijk plotseling bericht ook zij hadden u toch ook eerst wel een brief kunnen schrijven om u wat voor te bereiden
7432_7057_000487	dus dat blijft dan afgesproken zei frits ik ben blij dat je er lust in hebt grootmama verlangt erg je eens weer te zien wij kunnen dan samen reizen want ik blijf een paar dagen hier in de stad zou je tegen overmorgen klaar kunnen zijn dan zal tante al wel hebben geschreven dat zij het uitstekend vindt dat je bij ons komt
7432_7057_000488	och heden ja wat moet zij nu beginnen nu staat ze heel alleen op de wereld zei cécile ze kan natuurlijk niet hier blijven en ze is nog te jong om in betrekking te gaan foei cilly zei haar grootmoeder verwijtend
7432_7057_000489	grootmama roodkapje wil mij wel hebben zei frits toen zij eindelijk bij de oude dame stonden die allang naar hen had uitgezien zij wist al sedert weken dat frits elsje tot vrouw verlangde mijn lief kleindochtertje zei ze elsje in de armen sluitend toen met een vrolijk lachje wel nu ben je heus roodkapje hoe komt dat
7432_7057_000490	van het werken tante zei elsje een beetje trots maar zou ik dat korset vandaag niet nog uit mogen hebben het geeft me zo'n benauwd gevoel och kom kind malligheden ga nu maar gauw naar cilly's kamer en let vooral op haar manier wees bedaard en spreek nog maar niet teveel vandaag
7432_7057_000491	want 's middags was ze heel opgewekt en babbelde vroolijk met frits die haar zo dikwijls vroeg toen zij in en bij zijn huis rondliepen en hoe vind je dit nu roodkapje is de natuur hier nu niet nog veel mooier dan bij jouw dorp roodkapje moet je mijn kippenhok nu nog niet eens gaan bewonderen roodkapje
7432_7057_000492	er lag iets vriendelijks en ook iets kinderlijks over de geheele verschijning iets guls en prettigs dat het vrij alledaagsche gezicht van het veertienjarige meisje bizonder aantrekkelijk maakte
7432_7057_000493	dit is lizzie van den berg mijn nichtje van buiten ze logeert bij ons zei cécile zich tot hare gasten wendend oh ik wist niet dat je een nichtje had dat buiten woonde zei de scherpe louise zeker verre familie he aangenaam kennis te maken vervolgde ze zich tot elsje wendend en hare hand uitstekend waarop de twee andere meisjes haar voorbeeld volgden
7432_7057_000494	dan zou ik nog maar even wachten grootmoeder ik zal de tusschendeur open laten staan dan wordt het hier ook een beetje warmer de kachel begint al flink te branden goed dan wacht ik nog een half uurtje maar kind ik
7432_7057_000495	elsje liet zich niet lang bidden en er kwam een warm gelukkig gevoel in haar hart toen de beide kinderen zich tegen haar aanvlijden en het kleine meisje vertrouwend naar haar opkeek moet je heelemaal niet meespelen vroeg ze z zacht dat elsje haar onmogelijk verstaan kon zij boog zich dichter naar het roode mondje toe dat nu vlak bij haar wang de gewichtige vraag herhaalde en haar toen als van zelf een kus gaf
7432_7057_000496	bewaar je het tot paschen vroeg liesje ernstig wou je dat liever of wou je er nu ook wel graag eens even van proeven liesje bedacht zich even en keek met begeerige oogen naar het ei het ziet er erg lekker uit
7432_7057_000497	nou kind je bent verliefd riep cécile geniet daar maar eens een heerlijk beetje hoor je hebt dan zijn kamer tenminste al heb je hem niet en voordat elsje weg kon lopen had zij de deur gesloten en de sleutel vanbuiten in het slot omgedraaid
7432_7057_000498	als cécile's partij voorbij is kan miss piper wel eens met je uitgaan die weet uitstekend den weg zei mevrouw d'ablong toen elsje het eens waagde te vragen of ze eens wat van de stad mocht gaan zien alleen laat ik je niet weer uitgaan dat spreekt
7432_7057_000499	call her lizzie please viel cécile in op besliste toon welkom hier lizzie zei de gouvernante elsje's hand even in de hare houdend ik hoop wij zullen gauw vrienden zijn
7432_7057_000500	ze had geen geld bij zich hoe zou ze dan een kaartje kunnen betalen grootmoeder zou misschien neen zeker heel boos zijn als ze zo opeens voor haar stond weggevlucht van hare tante en tante zelf die zou het haar zeker nooit nooit vergeven nog minder misschien dan het verliezen van het parelsnoer
7432_7057_000501	en heb je je daardoor nu al lang zwak en moe gevoeld cilly hoe is het mogelijk dat ik daar niets van gemerkt heb ik heb gedaan wat ik kon om het u niet te toonen zeide cécile haar moeder een kus gevend u hadt toch al genoeg verdriet lief moedertje maar nu spreken wij er niet meer over he en elsje gaat stellig met ons mee
7432_7057_000502	niet lang daarna kwam keetje boven met een nachtjapon van cécile en de verdere toiletbenodigdheden voor elsje mevrouw dacht dat het goed voor u zijn zou om nu maar naar bed te gaan jongejuffrouw zei ze zal ik u even helpen met uitkleden dan kan ik u een kopje thee brengen als u in bed bent
7432_7057_000503	wat hing dat ook vervelend los in haar nek zo warm en slordig had zij haar stijf glad vlechtje nu tenminste ook maar mogen behouden ze streek onhandig een weerbarstig lokje weg toen mevrouw d'ablong de deur der zaal opende en zei dit is mijn nichtje missy gij kunt u met haar in het hollands spreken oefenen engels moet zij nog leren
7432_7057_000504	den volgenden ochtend werd zij heerlijk verkwikt wakker en was juist op het punt om op te staan toen de deur harer kamer langzaam werd geopend en hare tante binnenkwam zij zag er bizonder vriendelijk uit boog zich over elsje heen kuste haar en zeide
7432_7057_000505	take some water do raadde miss piper aan ja drink eens elsje zei mevrouw d'ablong ongeduldig dat het kind zich nu ook juist verslikken moest en aldoor die rode handen aan den mond bracht terwijl miss piper over haar zat
7432_7057_000506	zij deed zozeer haar best en zij begon spoedig zoveel lust te krijgen in haar werk dat ze zich in de lesuren bepaald gelukkig voelde hare belangstelling en ambitie waren opgewekt en met groot genot kon ze soms over hare boeken gebogen zitten geheel verdiept in een geschiedenisles of in een of ander vers dat zij later zou moeten reciteren
7432_7057_000507	toen liep ze vlug naar haar kamer om zich klaar te maken daar viel haar opeens iets in als zij nu gauw even haar eigen rode jurk aantrok en haar kapje opzette het was zoveel prettiger om daarin uit te gaan dan met haar nieuwen hoed en mantel
7432_7057_000508	zij verried dit echter onmiddellijk door zelf voor elsje te gaan staan in de handen te klappen en juichend uit te roepen daar heb ik je gefopt daar heb ik je gefopt oh wat zie je er mooi uit
7432_7057_000509	zij moest verder zoeken verder zoeken als er eens iemand voorbij gekomen was en het parelsnoer opgeraapt en meegenomen had terwijl zij bezig was bij de dennen er naar te zoeken haar hart klopte hevig bij die verschrikkelijke gedachte nooit nooit zou zij hare tante weer onder de oogen durven komen voordat ze het kostbare sieraad teruggevonden had
7432_7057_000510	er gleed een vroolijk lachje over het gelaat van haar wie deze uitroep gold en met stralende oogen zag elsje het rijtuig na toen zij de hand harer tante op haar arm voelde stil toch kind stil toch je hoort toch dat niemand anders wat roept klonk het verdrietig
7432_7057_000511	o maar wat dom riep liesje uit nu moet ik het je dan maar laten kijken en met een gewichtig gezicht het papier van het pakje losmakend haalde zij een paaschei van chocolade te voorschijn en hield dit elsje voor
7432_7057_000512	kom je ons goeden nacht zeggen riep tom vanuit zijn ledikantje elsje antwoordde niet het was haar alsof ze droomde in een opgewondene driftige stemming met een diep ongelukkig gevoel in haar hart was ze zooeven de trap afgekomen en nu stond ze daar plotseling in een warme vroolijke kamer en drie gezichten keken haar vriendelijk en vol belangstelling aan
7432_7057_000513	ja jongejuffrouw bent u goed wakker zal ik dan uw ontbijt maar halen er kwam geen antwoord zodat keetje naar het bed toe ging en haar vraag herhaalde elsje lag nog met gesloten ogen thans opende zij die en zei met een lachje
7432_7057_000514	de engelse onderwijzeres die tegenover elsje zat moest telkens een en andere vermaning toedienen met betrekking tot het hanteren van mes vork en glas en elsje vond het heel aangename gewaarwording dat zij haar zo goed kon verstaan dat had zij aan miss piper te danken en zij was er nu haast blij om dat zij zoveel mooie zomerdagen alleen in haar gezelschap had doorgebracht
7432_7057_000515	de anderen stonden al bij het hek van den tuin op haar te wachten om terug te gaan frits zou veel later volgen hij moest nog in het huis zijn ik moet nu heusch weg zei elsje haastig en op eens niets kalm meer zij wist zelf nauwelijks waarom
7432_7057_000516	grootmama was met haar kleinzoon die den vorigen avond gearriveerd was gaan wandelen zij had elsje gevraagd om mee te gaan maar daar kon geen denken aan zijn had cécile gezegd elsje moest noodzakelijk haar rol nog eens bestudeeren zij kende die volstrekt niet prompt en buitendien was er nog van allerlei te doen het was een groote teleurstelling voor elsje die toch al veel minder aan de oude dame had dan zij aanvankelijk had gehoopt
7432_7057_000517	daar schoot haar plotseling te binnen dat ze grootmoeder van avond nog een briefkaart had willen sturen met het bericht dat ze goed was overgekomen hoe was het mogelijk dat ze dat had kunnen vergeten misschien zou keetje nog raad weten te schaffen
7432_7057_000518	nu is mijn knikker helemaal weg klaagde evert met zulk een bedroefd gezichtje dat zijn moeder en elsje er om moesten lachen kijk eens zei elsje hem het verlorene voorhoudend die had ik al eerder opgeraapt dan jou
7432_7057_000519	zei cecile op een langerekte toon verwonderd en onverschillig tegelijk zij bekeek elsje die stil en bedeesd op de mat was blijven staan van het hoofd tot de voeten maar stak hare hand niet uit om haar welkom te heten
7432_7057_000520	zij bevonden zich nu in een ruim vertrek waar de japonstoffen werden verkocht elsje's tante koos een paar donkere stoffen voor jurken uit en begaf zich toen naar een kamer waar elsje de maat genomen werd en een zeer elegant gekleede dame met mevrouw d'ablong overlegde hoe de jurken gemaakt moesten worden
7432_7057_000521	cilly streek met een tevreden lachje haar krullend haar naar achter strik nu dat fluwelen lint netjes om je haar elsje zei hare tante noem haar toch alsjeblieft lizzie moedertje vleide
7432_7057_000522	de gedachte aan haar grootmoeder was haar te machtig mevrouw d'ablong zweeg weer gleed evenals daareven in het rijtuig een flauw blosje over hare wangen maar er kwam nu tevens een zachtere tedere uitdrukking in hare ogen die haar gezicht onuitsprekelijk aantrekkelijk maakte
7432_7057_000523	maar kindje wat gloeit je gezicht riep ze uit ben je zo opgewonden en toen met de plotselinge verandering van toon ik vind toch dat die garnering om de hals wat kaal staat je hals is ook niet blank genoeg om zover bloot te zijn
7432_7057_000524	elsje antwoordde niet je schijnt geen heel goed humeur te hebben hernam cécile spottend hoor eens lizzie mama wil absoluut dat je hier nog bent met mijn partij maar doe dan alsjeblieft je best om een klein beetje meer een lady te zijn mama wil ook dat je meespeelt in het komediestukje dat wij zullen opvoeren
7432_7057_000525	ze was de bloemenwinkel al voorbij en liep snel voort tot ze opeens uitgleed en met een smak op de grond viel het zakje ontglipte haar en raakte los en al de rozijnen vielen in een lange bruine streep op de grond tot grote vreugde van twee of drie straatjongens die uit alle macht aan het grabbelen gingen
7432_7057_000526	en wie beschrijft hare verrukking toen ze op de eerste ochtend na de vakantie de eetkamer op school inkwam en op haar bord een pakje vond liggen dat een groot kabinet portret der jonge koningin bleek te bevatten
7432_7057_000527	hoe zij er tegenop gezien had hier te komen en hoe bang ze was dat men hier heel weinig van haar hield en dat ze hier nu toch zou moeten blijven en hoe zij graag haar best wou doen maar het zo heel moeilijk vond precies te wezen zoals ze moest en hoe ze veel liever zou willen werken en zelf haar brood verdienen als zij weer beter was en hoe gelukkig en vrolijk haar leven was geweest bij haar grootmoeder in het aardige kleine huisje
7432_7057_000528	het liep tegen halfvijf en begon hoe langer hoe donkerder te worden in de kamer en hoe langer hoe somberder ook vond elsje zij liep naar het raam toe en zag een binnenplaats waarvan men een gedeelte een vroolijker aanzien had trachten te geven door er eenige
7432_7057_000529	je hebt me nu geloof ik wel begrepen hernam cecile scherp oh daar is keetje om te helpen bij het kleden cecile verdween en keetje haastte zich aan elsjes toilet te beginnen een beelderige baljurk van zachte roze stof gemaakt die mevrouw d'ablong in de winkel had uitgezocht lag op het bed
7432_7057_000530	zij is binnen viel elsje hem haastig in de rede en zonder zijn antwoord af te wachten liep ze de smalle gang door en de kamer achter den winkel in de kruidenier volgde haar terstond lieve tijd wat is dat riep zijn vrouw ontsteld van haar stoel opspringend toen ze elsje zag wat moet dat jonge dametje hier gerrit en in die dunne kleeren
7432_7057_000531	de oude vrouw antwoordde niet dadelijk hare lippen trilden en hare handen beefden zenuwachtig en hoewel zij haar mond opende als om iets te zeggen er kwam geen geluid elsje legde haar breiwerk neer en zag haar angstig aan
7432_7057_000532	den volgenden ochtend gaf mevrouw d'ablong haar werkelijk verlof om even uit te gaan het sneeuwde een weinig maar dat hinderde elsje niet zij beloofde vast dat ze niet te ver van huis zou gaan en niet
7432_7057_000533	en hoe moest het wel in den hemel wezen als het waar was dat daar alles nog veel mooier was dan hier en en als zij dan later in den hemel kwam o wat zou ze dan wel niet voelen hier op aarde was het al dikwijls zoo prachtig
7432_7057_000534	stil stil viel de vrouw haar sussend in de rede je moet nu niet meer schreien wezenlijk niet je zult nog hoofdpijn krijgen en ziek worden als je je zoo vreeselijk over stuur maakt kom kom kom stil nu stil nu
7432_7057_000535	de gehele geschiedenis bleef even raadselachtig als zij geweest was vooral toen elsje niet meer van zich liet horen en ook niet in de winkel verscheen hoewel evert er telkens verlangend naar uitzag einde van hoofdstuk negen
7432_7057_000536	bent u heusch niet boos op mij moedertje tot eenig antwoord trok mevrouw d'ablong haar dichter naar zich toe en kuste haar boos op jou lieveling in t geheel niet hoor houd je nu maar heel heel rustig vandaag beloof je me dat o ja mama ik ben toch eigenlijk wel heel blij dat u het weet het is zoo'n heerlijke verlichting
7432_7057_000537	dina gehoorzaamde handig en vlug terwijl elsje met een kleur van agitatie weer aan haar soep begon de anderen hadden de borden reeds leeg zij vond het verschrikkelijk alleen te zitten eten met de spottende ogen van cécile strak op zich gevestigd
7432_7057_000538	het was elsje alsof haar adem stilstond toen miss piper de volgenden dag de brief van mevrouw d'ablong opende die het antwoord bevatte op de gewichtige vraag gelukkig liet missy haar niet lang in onzekerheid elsje's tante schreef dat zij er niet op tegen was dat haar nichtje reeds nu naar grootmama vertrok maar dat elsje dan vooral haar best moest doen zich lede
7432_7057_000539	eindelijk bedaarde het snikken wat mag ik alsjeblieft morgen weer naar huis vroeg het kind met een smekende blik ik durf best alleen te reizen en en grootmoeder zal het geld wel weerom geven
7432_7057_000540	je bent ook nogal lang weg geweest dunkt me och die vervelende krelis heeft me weer geplaagd zei elsje met gemaakte knorrigheid terwijl ze de pakjes uit de hengselmand nam ik zal gauw voortmaken grootmoeder
7432_7057_000541	oh jawel zei elsje dadelijk zij voelde zich zo wonderlijk kalm en gelukkig op dit ogenblik het was alsof de plechtige avondstilte om haar heen haar hare rust had teruggegeven heel langzaam voort wandelend zeide ze het vers nog een keer op toen ze zweeg bleef frits staan keek haar ernstig aan en zei dankjewel ik vind het heel lief van je dat je dat voor mij hebt willen doen
7432_7057_000542	hè nu wil ik ook heel graag eens even zitten zei elsje met de handen nog vol eikebladeren frits liesje en zij waren druk aan het plukken geweest en elsje was daarop ijverig aan het kransen vlechten gegaan zoodat liesje nu een lange guirlande droeg op haar witte jurk armbanden om de polsen en een krans op het blonde haar
7432_7057_000543	en vooral het wreede hatelijke gedrag van cécile hadden haar in zulk een bittere stemming gebracht dat het haar was als leefde ze in een bangen droom en als was zij plotseling van de vroolijke levenslustige elsje veranderd in een arme verschoppelinge door niemand begeerd en door niemand
7432_7057_000544	dan zal ik je natuurlijk geen oogenblik langer met mijn gezelschap lastig vallen zei hij koel keerde haar den rug toe en sloeg een zijpad in naar het bosch al elsje's rust was verdwenen en toch had zij geen berouw over haar gedrag
7432_7057_000545	wij mochten vandaag laat opblijven om de comedie riep haar zusje triomfantelijk en we zitten hier nu net zo gezellig riep het broertje een algemeen gelach volgde maar louise bleef onverbiddelijk zij stuurde de twee kinderen de kamer uit riep aan de trap juffrouw komt u liesje en tom halen en deed toen de deur dicht
7432_7057_000546	ik houd zooveel van de heide zei ze toen ik nog bij grootmoeder woonde ging ik er zoo dikwijls heen ja de heide is prachtig zei frits kom zullen we nu naar huis gaan ja liesje blijf jij maar naast elsje loopen aan dien kant dan ontsnapt ze ons niet weer waar heb je vroeger gewoond elsje
7432_7057_000547	zij zag er frisch en gezond uit met haar roode wangen en heldere blauwe oogen en het gladgestreken blonde haar kwam even onder het donkerroode wollen mutsje te voorschijn dat zij onder de kin
7432_7057_000548	line mag toch zeker op onze bruiloft komen he frits en weet je wat ik zo graag zou willen dat we heel gauw eens samen een bezoek maken bij die kruidenier je weet wel in die winkel waar ik toen 's nachts heb geslapen jaren geleden met die akelige partij tante wou dat ik er nooit weer heenging maar jij vindt het toch goed he
7432_7057_000549	een half uur later stond elsje met een bedrukt gezicht en rood beschreide oogen naast de goedhartige kruideniersvrouw op een klein hoogst eenvoudig gemeubileerd zolderkamertje met een bedstee
7432_7057_000550	je ziet cilly ook al he zij is maar heel gemakkelijk in het rijtuig blijven zitten tante wacht thuis op je jammer dat frits er nu nog niet is die verlangt ook naar je kijk je zo nieuwsgierig omdat je niet weet wie die andere jongedame is die naast cilly zit maar je kent haar toch heel goed zij logeert ook een poosje bij mij kom ga maar gauw mee
7432_7057_000551	nu moet je mij eens even al je aandacht schenken kind zei grootmama een klein doosje te voorschijn halend ik had het je al willen geven op je achttienden verjaardag maar tante vond het aardiger als je het nu kreegt kijk eens
7432_7057_000552	neen neen riep het arme kind nu terwijl ze met een woeste beweging de beide handen der oude dame greep dat kan niet dat kan niet dat bericht is verkeerd zoo ziek was grootmoeder niet maar ze is zeker erger dan wil ik naar huis en dan mag ik ook wel ik ben zooveel beter en ik verlang zoo vreeselijk
7432_7057_000553	och daar was heel weinig van te zeggen een kwaad hart had ze niet maar ze had altijd weinig om andere menschen gedacht zij was altijd heel anders geweest dan haar zuster van haar vroegste jeugd af
7432_7057_000554	nee volstrekt niet zei elsje zich vermannend nu kom dan hier elsje kwam naderbij met een gezicht dat onverschillig moest heten maar waarop duidelijk te lezen stond dat ze zich weinig op haar gemak voelde
7432_7057_000555	wel nee hoe heb ik het nu met je ik dacht juist dat je zo goed tegen plagen kon antwoordde frits zal ik dan maar naar mijn kamer gaan grootmama en u verder de zorg voor deze jongedame overlaten
7432_7057_000556	dat was alles het bericht over elsje's ziekte was juist te laat gekomen met een diepen zucht gaf zij den brief ter lezing aan mevrouw d'ablong die zeer ontroerd was geweest toen zij haar weerzag de trotsche vrouw was geheel onder den indruk van de eenvoudige plechtigheid der begrafenis in het dorp waar ze haar jeugd had doorgebracht en van het vredig sterven der moeder wier liefde zij zoo weinig had gewaardeerd
7432_7057_000557	en hoewel de zon op enkele plaatsen de ijskorst deed wegsmelten dat maakte de straat niet minder glibberig ons manneke was daarop echter bedacht en hij haastte zich niet en het duurde een heel poosje eer zijn grappig rond figuurtje langs de hoek der straat verdween
7432_7057_000558	dus frits zou ze toch wèl zien dat vond elsje nogal prettig en toen de vacantie eindelijk daar was en mevrouw d'ablong haar het aardige slaapkamertje toonde dat zij voor zich alleen zou hebben en haar een paar vriendelijke woorden zei omdat zij op school zoo goed haar best had gedaan en toen cécile zich verwaardigde ook vrij aardig jegens haar te wezen
7432_7057_000559	o ja zeker mevrouw als u zo goed wilt zijn om mij even te volgen zij ging de zaal door naar een klein zijvertrekje waar de zon vrolijk naar binnen scheen en men door een hoog boogvenster een levendig uitzicht had op de drukke straat die er vrolijk uitzag in het heldere vriezende weer
7432_7057_000560	let er op hoe cilly eet zei ze zacht met al te groote haast slikte elsje de soep door om te antwoorden en toen ze wat zeggen wou kreeg ze zulk een hevige hoestbui dat zij er akelig benauwd van werd en de tranen haar over de wangen rolden hè wat een vervelend geluid zei cécile je kunt best ophouden als je maar wilt lizzie
7432_7057_000561	elsje keek haar aan met zulke vreemde onzekere uitdrukking in haar ogen zo geheel alsof zij niet begreep wat haar gezegd was dat grootmama zachtjes herhaalde ze is dood elsje
7432_7057_000562	en ook zo redeneerde de oude vrouw in al haar eenvoud van haar hart wie weet of elsje met haar frisse levenslust met haar aardige vrolijke praatjes en vooral met de reine kinderlijke liefde van haar warm jong hart
7432_7057_000563	was de breede voordeur reeds geopend en stond zij achter hare tante in eene ruime marmeren vestibule die smaakvol met palmen en hooge varenplanten was versierd dag mama dag mama riep een welluidende stem en een slank meisje met prachtige donkere oogen en krullend bruin haar kwam op een drafje de gang inloopen
7432_7057_000564	wil je roodkapje vroeg frits dringend het behoeft maar een kleinigheid te wezen komaan elsje ik weet dat je het heel goed doet zei mevrouw d'ablong snel je hebt het zo uitmuntend geleerd op de school en het al zo dikwijls gedaan wees nu niet laf
7432_7057_000565	toen liet ze hare handen in haar schoot glijden en keek lang en peinzend het raam uit en met een weemoedig lachje het hoofd schuddend fluisterde ze zij zou geen kind zijn als het nieuwe haar niet aantrok
7432_7057_000566	ze had het ook zo warm en dat vervelende losse haar gaf haar telkens een gevoel alsof ze haar eigen hoofd niet had vandaag keetje had wel getracht het haar geheel op te maken naar elsjes zin maar dit was haar maar half gelukt het zat zo akelig weinig stevig vond elsje
7432_7057_000567	het trof gelukkig voor elsje dat juist op dit kritieke ogenblik de gong voor het middagmaal werd geluid zij volgde de anderen met een zucht van verlichting en deed haar best onder het eten zo spraakzaam en vrolijk mogelijk te zijn frits babbelde druk met haar mee en zij vond ten slotte dit uur lang zo moeilijk niet als zij gevreesd had dat het zou zijn
7432_7057_000568	het nieuwe schooljaar was reeds sedert een paar weken ingegaan en toen het besluit van mevrouw d'ablong eenmaal vaststond werd er haast achter het werk gezet en ruim een week nadat elsje gehoord had welk nieuw leven haar wachtte
7432_7057_000569	flink rechtop en de armen niet zoo ver van het lijf ziezoo nu de eerste pas de derde z dat gaat al beter o maar u moet geen kromme knieën maken ja juist zoo is het goed probeer nu eens op de maat van mijn
7432_7057_000570	goede berichten van grootmoeder vroeg ze de kamer inkomend voelt ze zich beter o ja dat geloof ik wel daar schrijft grootmoeder heel weinig over kom dat is een goed teeken ga nu nog even naar cécile's kamer kind cilly heeft je wat te zeggen wees vooral lief en bedaard tegen haar hoor en doe wat zij je zegt
7432_7057_000571	dan werd ze soms boos op zichzelf verweet zich dat zij schandelijk ondankbaar was bij al het goede dat haar tegenwoordig leven toch ook had en werd dan weer overmand door een hartstochtelijk verlangen naar haar grootmoeder
7432_7057_000572	ziezo liesje nu ben je heus helemaal klaar neen neen je moet niet te veel aan de bladeren trekken dan gaan de kransen dadelijk stuk ja loop maar flink rechtop dan zie je er dubbel deftig uit
7432_7057_000573	maar maar tante moet ik me dan hier helemaal uitkleden vroeg het kind met een angstig gezicht natuurlijk als wij alles eerst nog thuis laten sturen duurt het weer langer eer je er een beetje presentabel uitziet
7432_7057_000574	cécile zorgde er echter wel voor dat frits zich ook dezen ochtend meer met haar bemoeide dan met elsje de wandeling was echter zoo mooi en liesje babbelde zoo gezellig dat elsje toch erg genoot en in een heel opgewekte stemming weer thuis
7432_7057_000575	ja zei elsje maar ik durf toch niet weer naar binnen niet weer naar binnen dat meen je niet je zult eens zien hoeveel plezier je nog zult hebben sta maar eens gauw op elsje durfde niet tegen te stribbelen en in een oogenblik had de handige oude dame haar de mooie rose jurk aangetrokken
7432_7057_000576	de voorstelling begon weer thans met de allesbehalve bedeesde kitty van heusde als dienstmeisje en was in vollen gang toen elsje nog steeds bitter terneergeslagen in het kleedkamertje zat juist waren al de vijf actrices op het tooneel bezig toen de eene deur van het vertrekje zacht geopend werd en de oude grootmoeder
7432_7057_000577	mis je je grootmoeder nu nog zoo erg elsje of heb je toch ook bij mij een gelukkig leven gehad o ja tante ja riep het jonge meisje uit met een dankbaren blik u bent zoo goed voor me en zoo lief
7432_7057_000578	bleef ze onbewegelijk een oogenblik zitten een lokje van heur haar viel naar voren en zij schoof het met de linkerhand weg waarbij deze even in aanraking kwam met het kanten plooisel om haar hals tegelijkertijd voelde ze plotseling dat ze het parelsnoer niet meer om had
7432_7057_000579	maar lieve kind waarom ben je weggeloopen van die tante bij wie je logeerde en dan nog wel zoo koud gekleed kom schrei nu niet vertel mij maar eens waar je logeert dan zal mijn man je wel even thuis brengen wat is er toch waarom ben je zoo vreeselijk bedroefd
7432_7057_000580	ik ben ernstig boos op je om die lelijke afgunstige woorden die je zoeven hebt gezegd je bent jaloers op cécile en dat had ik van jou allerminst verwacht ik reken er op dat je die ongepaste jaloezie zult trachten te overwinnen en nooit zult tonen begrijp mij goed en doe wat ik zeg anders zullen we maatregelen nemen die je helemaal niet aanstaan juffertje
7432_7057_000581	er waren er onder die naar kostschool waren gestuurd omdat ze bizonder moeilijk leerden of bizonder lui van nature waren onder de uitnemende leiding der directrice en het goede onderwijs maakten echter de meesten flinke vorderingen en wat elsje betrof
7432_7057_000582	frits liep de vluchteling snel na gaf liesje en elsje ieder hare eigene hoeden terug en bleef toen weer stokstijf staan erg rechtop in dezelfde houding als daareven komt kinderen nu een beetje voortgemaakt riep de oude dame
7432_7057_000583	het was er uit voordat ze het wist en terstond toen het er uit was had ze berouw maar alles wat zij dien dag had doorgemaakt het droevige gevoel van verlatenheid dat haar weer overvallen was na het ongeluk aan tafel
7432_7057_000584	komt meisjes wij zitten te wachten zei mevrouw d'ablong ongeduldig hier moet je zitten elsje naast mij elsje haastte zich plaats te nemen en cécile ging tegenover haar zitten naast miss piper een net dienstmeisje stond bij den stoel van mevrouw d'ablong en gaf de borden rond terwijl hare meesteres de soep opschepte
7432_7057_000585	ze was dan ook zo mooi en iedereen bewonderde haar als om strijd het was zeker niet onnatuurlijk dat ze altijd erg vervuld was geweest van haar eigen schoonheid en bevalligheid en dat ze wel wat ijdel geworden was hare hartelijke ogenblikken had ze toch ook gehad
7432_7057_000586	dat naar de kleine boerderij voerde waar hij thuis hoorde och hemel nu neemt hij mijn mand zeker mee naar binnen hijgde elsje op het zijpad toesnellend maar toen zij dichterbij gekomen was zag zij de hengselmand op een grooten steen vlakbij staan gelukkig zei ze zich bukkend om haar op te nemen
7432_7057_000587	en zeggen dat zij in het vervolg maar wat beter haar best moest doen misschien had cécile tenslotte toch gelijk gehad het was niet verstandig geweest elsje tot het feest te laten blijven ze kon nu in de volgende week ook wel weer vertrekken hare tante zou haar dan zelf brengen en meteen zien hoe de oude grootmoeder het maakte de laatste berichten waren iets minder gunstig geweest
7432_7057_000588	het zag er nu vroolijker uit in de kamer vond elsje en haar tante keek ook heusch wat vriendelijker dit deed haar moed scheppen om te vragen zou ik mijn eigen jurk niet mogen aanhouden tante
7432_7057_000589	je kondt onmogelijk beter voorbeeld hebben dan cilly zij heeft onberispelijke manieren al heeft ze natuurlijk ook veel voor omdat ze zoo beelderig mooi is en dat zij eindigde den zin niet maar elsje begreep wel dat ze bedoelde en dat ben jij niet
7432_7057_000590	en in een diep bedroefde stemming overstelpt door een gevoel van schaamte en weemoed knielde zij neer en bad vurig en smeekend heer neem die liefde weg uit mijn hart o ik smeek u neem haar weg en help mij help mij
7432_7057_000591	maar overweldigd door een vreemden angst om alleen met hem te zijn en om als zij later met frits thuiskwam de spottende blikken van louise en cécile op zich gevestigd te zien zei ze gejaagd ik ik ga liever alleen eigenlijk frits kreeg een kleur en beet zich op de lippen hij zag er boos uit vond elsje
7432_7057_000592	geen kracht om iets anders te doen dan met doffe lijdelijkheid gekleed als zij was op bed te gaan liggen en met starende ogen voor zich uit te zien langzamerhand echter kwam d'r iets van haar oude moed weer boven
7432_7057_000593	niet zeggen niet zeggen zei het meisje maar elsje kon de vragende blik van haar aardige kleine buurman niet weerstaan en hem een kus op de ronde wangen drukkend zei ze dàt presentje bevalt het je gunst lizzie je let helemaal niet op riep loulou opeens scherp toe kinderen gaat nu maar weer naar beneden het is hoog tijd voor jullie om naar bed te gaan wat bezielt de juffrouw toch dat ze jullie helemaal vergeet
7432_7057_000594	alles was in harmonie met elkaar en met de warme teere kleuren van de vazen en beeldjes de kostbare snuisterijen en de teergele en rose zijde der lampekappen waardoor het licht gedempt en helder tevens heen
7432_7057_000595	de directrice een lange statige dame met doordringende bruine ogen ontving haar echter zo hartelijk en sprak haar zo vriendelijk toe dat zij verruimd ademhaalde toen de eerste begroeting achter de rug was
7432_7057_000596	die zal mij wel gezelschap houden vannacht zij weet alles o dan blijft u tenminste niet alleen gelukkig nacht moedertje nacht lieveling probeer je dan heus om gauw in slaap te komen en je niet te angstig te maken over elsje ik ben helemaal niet angstig mama ik wou dat u het maar wat minder was o daar is missy ik hoop dat dat nare wachten niet te lang zal behoeven te duren
7432_7057_000597	oh riep frits grote ogen opzettend moet daar die fraaie tribune voor dienen ja en nu vertel ik je verder niets meer zei cécile met geveinsde knorrigheid
7432_7057_000598	stil toch fluisterde cecile terug en wees niet zo flauw met je madame la baronne dat ben ik helemaal niet maar je zult er toch op lijken als je later op het kasteel woont och wat kasteel het is helemaal geen kasteel het is een heel gewoon huis maar toe stil nu zei cecile op gebiedende toon
7432_7057_000599	hij keek haar even zwijgend aan toen zei hij langzaam ik wou veel liever dat jij het deed oh heel goed antwoordde ze met gemaakte luchthartigheid er staat aan mijne lieve kleindochter aardig van grootmama he
7432_7057_000600	foei wat was zijzelf weinig kalm wat had zij toch het zou heel aardig wezen frits weer eens te zien maar daarom behoefde haar hart toch nu niet zo dwaas onstuimig te kloppen en was het volstrekt niet nodig dat hare wangen zo gloeiden
7432_7057_000601	gij verschilt niet veel in leeftijd cécile is vijftien geloof ik en jij bent juist veertien geworden dus dat komt mooi bij elkaar wie weet hoe goed je het samen zult kunnen vinden en tante en ik denken dat je later waarschijnlijk beter zult kunnen wennen als je nu eerst een poosje bij haar aan huis bent geweest
7432_7057_000602	ik wou vragen zei ze of ik voor dienstmeisje zal spelen ik ken het stukje heel goed wij hebben het juist bij ons thuis opgevoerd op papa's verjaardag misschien wil zij en zij wees medelijdend op elsje die op een stoel zat te schreien er wel graag af oh ja natuurlijk zei cécile dat treft heerlijk kit verkleed je dan maar gauw kom lizzy
7432_7057_000603	en ik moet mijn kiel nog aan zei evert met een gewichtig gezicht dan kom ik weer bij je terug als ik heelemaal klaar ben vindt je dat goed ja best evert verdween om zijn kiel aan te trekken en vader en moeder met veel drukte te vertellen hoe elsje bijna heelemaal aangekleed in bed gelegen had
7432_7057_000604	als je zulke dingen zegt wil ik niet eens naar je luisteren kind klonk het streng en beslist elsje ging zwijgend op haar gewone plaats voor het raam zitten tegenover haar grootmoeder en keek met een bedroefd gezicht naar buiten
7432_7057_000605	die vraag kon elsje niet onbeantwoord laten er kwam een flauw lachje op haar gezicht ze sprong het bed uit en deed de deur open daar stond evert in al de glorie van bretels een echte jongensbroek en een rood wollen lijfje ik moet mijn kiel nog aan zie je zei hij maar ik ben al gewassen en mijn haar is ook al opgekamd
7432_7057_000606	je bent te laat zij zijn al weer weg ik moest je wel de groeten doen van koningin wilhelmina klonk de stem van frits achter haar elsje keerde zich lachend om dan hebben zij wel een bijzonder kort bezoek gebracht aan het dorp zei ze hoe is het mogelijk dat zij dan toch nog tijd hebben gevonden om met jou te spreken
7432_7057_000607	mijn grootmoeder is ook de jouwe cécile zei elsje met bevende lippen en je mag wel heel trots op haar wezen nu was het céciles beurt om een beetje verlegen te kijken zij antwoordde echter niet op elsjes woorden maar zei op het boek wijzend
7432_7057_000608	de oude dame liet elsje stil genieten terwijl deze met genot overal rond keek en de geurige dennenlucht inademde grootmama zag met deernis hoe teer en bleek zij er uitzag en nam zich vast voor alles te doen wat zij kon om haar verblijf hier gelukkig te maken
7432_7057_000609	elsje nam de brief aan die werkelijk van line bleek te zijn zij liep er langzaam mee naar boven voorafgegaan door louise en cécile die dolle pret samen hadden zij stonden nog op het portaal te lachen toen elsje naderde en juist wilde deze de kamer van frits voorbijgaan waarvan de deur op een kier stond toen cécile haar opeens een duw gaf zodat zij midden in de kamer terechtkwam
7432_7057_000610	mevrouw d'ablong zich omkerend zij liep met grootmama voor de anderen uit ik moet je eens goed aankijken en zien of je heus helemaal weer de oude bent geworden dat is een gesukkel geweest he ik blijf bij elsje riep liesje weer en cecile en frits liepen dus samen
7432_7057_000611	als je maar geen last van mij krijgt zei de oude dame lachend zij had elsje's laatste woorden juist gehoord daar zijn wij niet bang voor is het wel roodkapje vroeg frits nee in het geheel niet antwoordde elsje ernstig ik ben juist zo heel dankbaar dat ik grootmama dan werkelijk met recht bij die naam zal mogen noemen
7432_7057_000612	in zijn bijzijn en dat van grootmama behandelde cécile elsje altijd erg beleefd en goed al hield zij haar op een afstand een grote troost was voor elsje het gezelschap van liesje hoewel het kleine meisje haar telkens in verlegenheid bracht door herhaaldelijk te vragen of zij het rode kapje nu niet eens op wilde zetten
7432_7057_000613	hoe verrukkelijk mooi de jongen naast haar liep een vroolijk deuntje fluitend verder hij voelde zich prettig opgewekt in de gezonde winterkou het liep zoo gemakkelijk en vlug over den harden drogen weg
7432_7057_000614	ziezoo klaar is kees hernam de bediende elsje de gevulde hengselmand en krelis zijn zak met klontjes overreikend dag kinderen plezierige wandeling samen
7432_7057_000615	dat was een presentje dacht je niet he lachte het kleine meisje vrolijk ik wil heel graag nog zo'n presentje fluisterde elsje terwijl ze haar hand over het zachte blonde haar van het kind streek wat wat voor presentje vroeg de kleine jongen nieuwsgierig die in het geheel niet op zijn zusje geleek maar donkerbruin haar en grote bruine ogen had
7432_7057_000616	maar mevrouw d'ablong was niets gesticht over elsje's uiting van geestdrift zulke dingen doen deftige menschen niet dat behoort niet zoo zei ze s avonds tot haar toen ze haar nog eens
7432_7057_000617	nu ik eigenlijk ook zei elsje met een wijs gezicht lieve tijd wat een aanstellerij riep frits uit alsof niet alle meisjes nuffig waren maar zoo kom je er niet af ik wil een krans hebben voor mijn strooien hoed en een beetje gauw ook
7432_7057_000618	en de onzekerheid die hen bleef kwellen de gehele nacht door was ook nauwelijks te dragen toen de morgen aanbrak kon zelfs frits zijn ongerustheid niet meer verbergen het was ongeveer zeven uur en nog zowat schemerdonker toen elsje gewekt werd door een gebons tegen haar deur
7432_7057_000619	maar snoesje hoe kom je aan die uitdrukking och zoo noemen ze zulk haar altijd wist u dat niet maar mama vervolgde ze fluisterend wat is ze vreeselijk leelijk vindt u niet
7432_7057_000620	oh wat wemelde het hier van de mensen zij bleef dicht langs de winkelkant gaan uit vrees van tussen een drom van de karren rijtuigen en trams te raken die voortdurend door de straat reden telkens stond ze stil voor een van de winkelramen om al het moois te bewonderen dat hier uitgestald lag
7432_7057_000621	t is boven k donker maar zij hebben licht de zon gaf ze allemaal lichtjes voordat hij naar bed ging die houden ze dicht bij hun gouden sterregezichtjes zij kijken en lachen en knikken goênacht en zeggen je moet gauw gaan slapen zij worden eerst naar bed gebracht als de zon heeft uitgeslapen
7432_7057_000622	er heerschte een aangename warmte en elsje vond dat de winkeljuffrouw die hare tante aansprak een vriendelijk gezicht had wat is er van uw dienst mevrouw ik zou graag eens meisjeskorsetten van u willen zien zei mevrouw d'ablong het is voor dit meisje zij komt van buiten en ik moet allerlei ondergoed voor haar hebben de korsetten kunnen hier immers gepast worden niet waar
7432_7057_000623	ik geloof dat ik een prachtige hoed op heb zei elsje die haar stil had laten begaan maar heel goed had gemerkt wat zij deed die houd ik dan maar op vandaag denk ik hij is zo heerlijk voor de zon met die brede rand
7432_7057_000624	wijl frits absoluut weten wilde wat zij gezegd had en elsje alsmaar op hete kolen stond omdat zij ieder ogenblik verwachtte dat mevrouw d'ablong of grootmama over het engagement van frits en cécile zou gaan spreken
7432_7057_000625	doe maar gauw je goed af elsje dan kun je naar haar toegaan het is jammer dat je geen andere jurk hebt maar deze past je toch beter dan die blouse van gisteravond laat mij nog even kijken hoe je haar nu zit zo zo vind ik het het bevalt me toch maar half hoe kom je nu toch weer zo rood in je gezicht en lieve tijd kind wat heb je lelijke grote handen en hoe komen die toch zo ruw
7432_7057_000626	maar er zijn dagen dat haar levenslust haar vergeten doet waar zij is en zij zal nog veel moeten leeren eer zij zich volkomen gracieus en ladylike gedraagt dat drukke en opgewondene moet wat getemperd worden
7432_7057_000627	mevrouw d'ablong was trouwens vrij tevreden over het gedrag van haar nichtje en eens zelfs kwam ze opzettelijk bij haar op haar kamer en zei nu moet ik je eens even een prijsje geven kind ik vind wezenlijk dat je wat vooruitgaat in je manieren en vanavond vooral heb je je zo bescheiden en netjes gedragen dat ik er plezier in had ik had niets op je houding aan te merken toen je bij dat tafeltje platen zat te kijken
7432_7057_000628	och het is niets mama zei cécile hare oogen openend en tot hare moeder opslaande ik voel me alleen maar een beetje op anders niet maar hoe komt dat dan zou je het je gisteren te druk hebben gemaakt met dien bazaar je hebt toch goed geslapen
7432_7057_000629	wij hebben de laatste weken op school iets geleerd dat ik bizonder mooi vond zei ze zal ik dat nemen maar het is heel eenvoudig kindersproke heet het misschien kent u het
7432_7057_000630	en zij mocht niet denken dat niemand hier van haar hield want dat wist ze wel beter en allen zouden zeker langzamerhand nog meer van haar gaan houden en wat haarzelve betrof zij hield van elsje alsof ze haar eigen kleindochtertje was dat wist zij immers wel
7432_7057_000631	al waren zij ook haar eigene tante en nichtje het meest van alles zag zij er tegen op haar grootmoeder te verlaten hoewel de gedachte niet bij haar opkwam dat deze gedurende haar afwezigheid weer zieker zou kunnen worden
7432_7057_000632	lach haar nu niet al te veel uit cilly zij moet natuurlijk nog allerlei leren er ligt een spons in dat bakje elsje gebruik die de volgende keer kijk op de toilettafel liggen een kam en een schuier doe nu eerst je haar voordat je je handen wast
7432_7057_000633	het weelderige donkere haar viel krullend en golvend neer langs de blanke hals en werd alleen in bedwang gehouden door een losse strik van lichtblauw lint dat mooi afstak bij de warmbruine kleur van het haar de grote donkere ogen de fraaie tekening van de wenkbrauwen de lange oogwimpers de bevallige ronding van de armen de slankheid van het figuurtje
7432_7057_000634	neen neen ik slaap niet riep elsje uit geheel opgeschrikt uit haar zoete rust wat is er wat is er stil stil rustig meisje rustig zei de dokter met de oude dame naderbij komend kom ik ben zoo gewend dat mijn patiëntje gehoorzaam is ga gauw weer liggen z en hij legde zijn koele hand op haar voorhoofd en dwong haar stil te blijven liggen
7432_7057_000635	hier ga ik zitten zei elsje terwijl ze zich neervlijde tegen de zachte glooiing van de rand der heide dus dat betekent dat ik verder mijn heil moet zoeken vroeg frits lachend of is daar heus plaats voor twee
7432_7057_000636	het dienstmeisje dacht er niet aan op dit ogenblik of mevrouw een dergelijke familiariteit wel zou goedkeuren boog zich over elsje heen en kuste haar op het voorhoofd slaap lekker zei ze dank je wel zei elsje dank je wel voor al je vriendelijkheid nacht keetje
7432_7057_000637	zij kon dat denkbeeld in het geheel niet verdragen liep weer naar de deur en riep luid en dringend och cecile doe toch open laat er mij alstublieft uit en toen ze geen antwoord kreeg grootmama tante
7432_7057_000638	enige ogenblikken lang heerste er een diepe stilte een stilte die elsje benauwde en eindelijk de ogen naar hare grootmoeder deed opslaan ik wil wel proberen om bedaard naar u te luisteren zei ze zacht
7432_7057_000639	elsje werd vuurrood en beet zich op de lippen ik geloof heusch vervolgde de onverbiddelijke cécile dat je er bizonder op let wat frits zegt louise heeft het ook opgemerkt is het niet lou
7432_7057_000640	ik weet nog niet precies wat ik aan zal doen zei cécile misschien geeft mama me weer iets nieuws toe cato sta nu op we moeten heusch weg zei emma je gaat immers zoo ver met me mee ja zeker o daar is je mama cilly dag mevrouw hoe maakt u het hoe heerlijk dat cilly's partij al zoo gauw is dag meisjes zei mevrouw d'ablong die binnen gekomen was met twee brieven in de hand
7432_7057_000641	maar vooral ook omdat ze zulke lieve bevallige manieren had zoo netjes liep en zoo rechtop en met kleine aardige pasjes en omdat ze duizend kleinigheden geleerd had waarvan elsje niets afwist
7432_7057_000642	ze nam haastig afscheid van de kinderjuffrouw en tom en liesje en ging toen wel met een kloppend hart maar uiterlijk zo bedaard als het haar mogelijk was naar louise's kamer terug er kwam een zegevierende uitdrukking op cécile's gezicht toen zij binnenkwam en zij keek emma aan alsof ze zeggen wou
7432_7057_000643	neen niemand kende het begin maar gauw dan zijn wij even ver als jij zei cécile en met een heldere stem eenvoudig en zonder eenige gemaaktheid begon elsje te reciteeren
7432_7057_000644	maar terwijl ze zich verkleedde werd ze kalmer ze zou hare tante dadelijk de brief van line laten zien en haar vragen of zij over een paar dagen naar haar toe mocht gaan als zij frits maar niet meer zag dan zou alles wel beter met haar worden en als zij dan terugkwam werd het engagement tussen cécile en hem zeker heel gauw publiek en zou alles van zelf gemakkelijker worden
7432_7057_000645	ja ik moet zeker alleen opschrijven wat die grietje te zeggen heeft en goed opletten wanneer je invallen moet volgende week hebben we een repetitie maak dat je je rol dan prompt hebt geleerd ik zal het boek wel op de leerkamer leggen en ga nu maar heen
7432_7057_000646	het was ook juist alsof zij opeens veel ouder geworden was soms kon zij 's ochtends opstaan met een zulk overweldigend gevoel van gedruktheid dat het haar bijna angstig maakte en zij al hare krachten moest inspannen om vriendelijk en geduldig te zijn tegen miss piper
7432_7057_000647	bedremmeld bleef het kind bij de deur staan totdat mevrouw d'ablong haar bij de hand nam en naar miss piper toebracht mijn nichtje miss piper herhaalde elsje's tante gij zult gauw goede vrienden met haar worden hoop ik zij kan nog heel veel van u leren kom elsje geef missy een hand
7432_7057_000648	terstond stak zij haar hoofd weer buiten het venster en keek scherp rond of zij in het maanlicht de parelen ook ergens op de stoep zag liggen maar er was niets te zien dan blauwe stenen der stoeptreden en de stille rustige gracht die op dit ogenblik van de avond gewoonlijk zeer weinig werd bezocht
7432_7057_000649	och cato wees toch niet zoo dwaas zei cécile noem haar toch lizzie ze is pas veertien jaar met heel veel genoegen nu lizzie ben je het niet met me eens ja zei elsje met een onbestemd gevoel dat men haar voor de gek hield ben je al eens eerder hier gelogeerd geweest vroeg emma met een goedhartige poging om elsje aan het praten te krijgen nee
7432_7057_000650	op den hoek der gracht sloeg ze de breede winkelstraat in die nog helder verlicht was het was ongeveer tien uur de voorbijgangers keken nieuwsgierig naar haar maar zij lette niet op hunne verbaasde gezichten en snelde al maar voort voort tot ze voor den kleinen kruidenierswinkel stond waarmee ze vroeger kennis had gemaakt
7432_7057_000651	en met een vlugge bevalligheid liep ze naar het andere eind der kamer ging voor de piano zitten sloeg met vaste hand een paar akkoorden aan en zong toen met jubelende stem een couplet van god save the queen toen ze geëindigd had keek ze met een vrolijk gezicht om thank you
7432_7057_000652	en daar was haar kapje ook kom één twee drie haar reiskostuum weer aangetrokken en toen vlug de trappen af de gang door naar de voordeur al maakte ze zichzelf wijs dat haar tante nu niets op deze kleding aan te merken zou hebben toch vond ze het erg plezierig dat ze niemand tegenkwam op haar tocht naar beneden de voordeur ging gelukkig veel gemakkelijker open dan ze had durven hopen
7432_7057_000653	hoorde zij frits tot cécile zeggen toen zij de kamer inkwam hij schoof snel een stoel voor haar naast grootmama toen hij haar zag maar elsje lette er niet op en ging terstond naar hare tante die een weinig van de anderen af op de canapé zat te lezen
7432_7057_000654	en toen had ze er ook over gedacht wat zij alles wel ondervonden zou hebben als die hei weer bloeide en wat ze dan wel niet allemaal met vrouw rikkers zou te bepraten hebben zij hadden het nu samen altijd al zo druk
7432_7057_000655	het leek me zo aardig het dan eens op te zetten en me dan te verbeelden dat dat alles nog net zo was als vroeger er volgde een ogenblik van algemeen stilzwijgen en liesje trok elsje de hoed van het hoofd en zette haar voorzichtig haar eigen breedgerande hoed op
7432_7057_000656	nu al een paasei zei elsje met grote ogen of heb je die misschien van verleden jaar bewaard liesje schudde ijverig van nee zij waren nog maar in één winkel te krijgen zei ze en onze juffrouw wist het
7432_7057_000657	neen neen neen ik heb geen rust voordat ze veilig en wel weer hier is zei frits dat arme kind ik ga dadelijk mijn jas aantrekken tante och frits wees nu toch niet zoo onverstandig riep cécile ik vind het onzinnig als je gaat
7432_7057_000658	zij volgde cécile zonder een woord te zeggen en vroeg zich in het voorbijgaan met bitterheid af hoe zij met mogelijkheid luid zou kunnen hebben stampen op die zware mollige lopers van de trap
7432_7057_000659	och lieve mama laten wij er nu maar niet meer over praten het is heel kinderachtig van me om zo zenuwachtig te zijn maar het is waar ik voel me eigenlijk al lang een beetje zwak en op de zeelucht zal mij wel helemaal opknappen heus het komt alleen omdat nu omdat
7432_7057_000660	en na een paar dagen nadat zij de brief had ontvangen schreef zij terug hartelijker en uitvoeriger dan zij lang gedaan had en de oude vrouw had het antwoord met ontroering gelezen blij dat haar verzoek zo opgenomen werd
7432_7057_000661	daarbij was er nog een dame in den waggon die haar nog minder op haar gemak maakte dan ze reeds was de dame had zoo'n trotsch gezicht en zulke koude grijze oogen en ze keek elsje zoo strak aan en zoo lang alsof ze zeggen wou kind wat doe jij hier in een coupé eerste klasse
7432_7057_000662	het was een zware dag voor haar toen grootmama weer naar buiten vertrok en aan de middag van die dag zat ze stil en ernstig voor zich uit te zien in de tuin met een gevoel van verlatenheid in haar hart dat zij tevergeefs probeerde te overwinnen
7432_7057_000663	als t je blieft kereltje hier is de stroopkan pas goed op en kijk waar je loopt de kan is heel vol zooals je ziet
7432_7057_000664	hernam mevrouw d'ablong driftig waarom kwam je niet toen ik je riep u hebt mij niet geroepen heb ik jou niet geroepen en elsje's tante keek verbaasd wie anders elsje haalde met een verlegen lachje de schouders op lizzie zei ze
7432_7057_000665	elsje had tot zover geduldig geluisterd naar het verhaal dat zij half kende maar nu kon zij het toch niet langer uithouden dat vind ik nu juist zo lelijk van tante riep ze driftig uit
7432_7057_000666	tegenover deze deur was een raam aan een klein tuintje en hier in de lage vensterbank stond de grootste schat van evert een klein bruin houten paard kijk zei hij terstond toen zij de kamer in waren met een blik vol trots zijn ros aan elsje toonend heel mooi zei ze en hij heeft ook heel wat te eten er lagen eenige krenten en rozijnen bij het
7432_7057_000667	ik wou u graag eens vertellen van grootmoeder van die psalm en met de hand der oude dame in de hare vertelde zij van de ochtend waarop hare grootmoeder haar had gezegd dat ze afscheid moest gaan nemen voor een tijd
7432_7057_000668	tot uw dienst mevrouw zei de beleefde kapper buigend als een knipmes ga toch zitten alstublieft en wil de jonge juffrouw dan in deze stoel plaatsnemen en met veel drukte en vertoon van grote ijver schoof hij elsje een lederen stoel met hoge zitting toe en haalde hij zijn kam en schaar tevoorschijn
7432_7057_000669	ja knikte het kind en en ik zal heusch mijn best doen tante dàt hoop ik je moet maar goed opletten hoe cilly zich gedraagt zij heeft zulke bizonder elegante manieren
7432_7057_000670	ja nu was het te laat het was zeker niet meer dan natuurlijk dat cécile onder de bestaande omstandigheden weinig of niets voelde voor den dood der brave oude vrouw die zulk een trouwe goede moeder voor cécile's eigene mooie moeder was geweest maar mevrouw d'ablong voelde toch een steek in haar hart toen cilly terwijl ze bij de voordeur afscheid van haar nam bedaard zei
7432_7057_000671	enfin dat is nu eenmaal gebeurd en daar is dus niets aan te veranderen hoewel ik volstrekt niet begrijp wat frits met jouw dorp te maken heeft maar veel erger is het dat je je hier in huis en vooral tegenover frits zo belachelijk vrij gedraagt
7432_7057_000672	hè neen missy niet zoo'n boos gezicht zetten riep cécile terwijl ze naar de gouvernante toeging en haar zachte wang tegen de hare legde toe u ziet er veel gezelliger uit als u z kijkt vervolgde ze met haar arm om missy's hals geslagen en smeekend en een beetje coquet tot haar opziende
7432_7057_000673	frits had ook nog een klein pakje in zijn hand elsje begreep volstrekt niet waarom hij dat meenam en wat het bevatten kon het was een bruin papieren pakje en zij keek er een paar malen nieuwsgierig naar maar durfde toch niet te vragen wat er in het papier was zij voelde zich weer vervelend verlegen en weinig op haar gemak
7432_7057_000674	dina haastte zich haar verzuim te herstellen en elsje zweeg bedrukt toen het dienstmeisje heengegaan en teruggekomen was het vlees en de groenten had rondgediend en weer kon verdwijnen tot ze gebeld werd om het dessert op tafel te zetten
7432_7057_000675	het water zal wel gauw weer bevriezen zei ze er is zoo weinig zon aan dezen kant maar het is toch erg opgeknapt hè ik verlang naar mijn boterham hernam ze toen ze haar boezelaar aan den spijker naast den schoorsteen had opgehangen is de koffie goed grootmoeder ja kind schenk maar eens gauw een warm kopje in
7432_7057_000676	dat is niet anders antwoordde frits snel ik ga onmiddellijk als ik haar niet vind zal ik dan de politie maar in de arm nemen tante ja ja zeker doe alles maar precies zoals het jou het beste dunkt je bent een heerlijke steun voor me frits wat moest ik beginnen zonder jou vannacht
7432_7057_000677	alsof dat zoo'n straf was riep elsje uit om toen plotseling van toon te veranderen en langzaam en als bij zichzelf te zeggen ja dat zou ik toch wel een beetje jammer vinden
7432_7057_000678	bedaar wat meisje bedaar wat zei hare tante berispend bedenk een klein beetje wie je voor hebt alsjeblieft kom maar hier bij mij zitten cilly lieverd dan kan ze zien hoe ze alleen klaar komt leg die lelijke jurk nu maar eens eindelijk neer elsje en trek je laarzen uit er staan lage schoentjes voor je bij het bed
7432_7057_000679	grote schitterende ogen waarin een uitdrukking van kinderlijke verlegenheid lag een half blote hals door een tere kantwolk omsloten en een stevig rond figuurtje waarom lichtroze plooien bevallig waren gedrapeerd
7432_7057_000680	eigenlijk maar een rust dacht elsje met een zucht terwijl ze zich telkens afvroeg waarom het toch deftiger was om op gemaakt zachte toon te spreken en zijne vreugde en droefheid weinig te tonen dan om zich precies voor te doen zoals men werkelijk was en zich voelde
7432_7057_000681	ja ik zou wel eens willen weten of sommige mensen dat portret wel eens gezien hebben zei emma met een geheimzinnig lachje wat meen je daarmee vroeg cécile terwijl ze met neergeslagen ogen water in het trekpotje schonk
7432_7057_000682	op dat ogenblik had elsje's grootmoeder de laatsten adem uitgeblazen de dokter had toen 's ochtends terstond aan mevrouw d'ablong getelegrafeerd deze had de begonnen brief voor elsje meegenomen benevens enkele kleinigheden waaraan zij meende dat het meisje gehecht zou kunnen zijn en ook de grote ouderwetse bijbel
7432_7057_000683	het was behagelijk warm in de kamer en heel rustig om haar heen maar het viel haar toch allesbehalve gemakkelijk den brief precies z te krijgen als zij dien hebben wou grootmoeder moest vooral niet den indruk ontvangen dat zij ongelukkig was en telkens naar huis verlangde
7432_7057_000684	zou dat nu van marmer zijn en zou het heel koud aanvoelen als ze het met hare vingers betastte en waarom zou dat vrouwebeeld den vinger zoo waarschuwend tegen den mond houden alsof het zeggen wou stil niet spreken geen leven maken
7432_7057_000685	het was een mooie februari avond en elsje knielde met een zucht van welbehagen voor het venster neer legde haar hoofd op het kozijn en keek naar buiten wat flonkerden de sterren en wat was de lucht donkerblauw en welk een heerlijke geur verspreidden de dennen naast en achter haar
7432_7057_000686	er was een aardig vroolijk huis te zijner beschikking gesteld en grootmama en hij waren druk bezig de kamers prettig en comfortabel in te richten en allerlei noodige veranderingen te laten aanbrengen
7432_7057_000687	maar ik wil veel liever niet zo'n stijf korset aan hebben klaagde elsje geen woord meer je doet nu dadelijk wat ik zeg klonk het gebiedend met een zucht kleedde elsje zich uit en liet zich door de geduldige winkeljuffrouw het ene korset na het andere aanpassen
7432_7057_000688	ik hoop er nog veel meer te worden zei mevrouw d'ablong zeer beslist kom kind kijk me niet zo verschrikt ik ben ervan overtuigd dat het nieuwe leven je wel zal bevallen je moet natuurlijk nog heel veel leren maar je bent pas vijftien jaar en als je nu bijvoorbeeld tot je achttiende op kostschool blijft oh tante zo lang viel elsje verschrikt in
7432_7057_000689	loulou heeft al zo dikwijls verlangd cilly eens weer te spreken en eens bij zich te zien zij houdt zo dolveel van cilly hoe maakt ze het ziet zij er nog altijd even beelderig lief uit ik vond haar om te stelen verleden winter op die partij van mijnheer van heusde bent u op reis geweest of
7432_7057_000690	van de schilderij kon zij hare oogen niet afhouden deze stelde een lichte opene plek voor in het bosch en het was elsje als zag ze in werkelijkheid de teere groene tinten der wilgen en de zonnestralen die door de takken speelden hé wat moest het op die plek heerlijk zijn
7432_7057_000691	dat is altijd grootmama's wensch geweest en als die nu werkelijk eenmaal vervuld wordt ben ik natuurlijk heel wat meer waard dan nu ik wed dat je me dan heelemaal niet meer frits durft te noemen misschien wel niet zei elsje zacht
7432_7057_000692	je schrijft me nu toch heus dadelijk hè ik beloof je dat ik je brief heel gauw zal beantwoorden ik hoop dat je het heerlijk hebben zult buiten bij die lieve oude dame ik vind het verrukkelijk om naar huis te gaan maar o wat wou ik dolgraag dat je nu al met me mee ging
7432_7057_000693	ik denk wezenlijk meisje dat je met die blauwe oogen nog eens iemand betooveren zult wordt je nu al verlegen om zoo'n gewoon complimentje wat ben je toch een grappig kinderlijk schepseltje en wou je nu zoo dolgraag eens weten waarop ik zoo pas doelde
7432_7057_000694	elsjes trots kwam naarboven met verhoogde kleur en schitterende ogen hief ze het hoofd op en keek hare beide kwelgeesten strak aan de verlegene uitdrukking verdween en hare fiere houding de glinsterende sterretjes in de blauwe ogen en het werkelijk aardige toiletje misten hunne uitwerking niet
7432_7057_000695	dat was wezenlijk goed gemeend zei frits je bent zo kwaad niet als je wel lijkt en vertel mij nu eens wie lizzie is wij kennen elkaar al van vanochtend is het niet lizzie dan behoef ik ook niet meer te vertellen wie zij is zei cecile spottend ik heet elsje zei haar nichtje snel elsje van den berg en ik woon buiten bij mijn grootmoeder ik ben hier bij mijn tante gelogeerd
7432_7057_000696	kom kom een beetje moedig wezen leg je hand maar hier zo nu gaan we gearmd naar binnen elsje drukte zich dichter tegen de oude dame aan toen zij de danszaal weer binnenging het binnenkomen viel haar echter erg mee al de gasten waren verdiept in het toneelstukje en bijna niemand keek om toen hare begeleidster met haar op een der achterste rijen ging zitten waar nog twee stoelen leeg waren
7432_7057_000697	overal waar het maar met enige mogelijkheid heen zou hebben kunnen glijden maar het was en bleef weg het was verschrikkelijk het arme kind werd hoe langer hoe wanhopiger in haar zenuwachtige toestand deed ze zichzelf de hevigste verwijten over hare onvoorzichtigheid
7432_7057_000698	en nu heb ik een brief van haar en daarover juist moet ik eens heel ernstig met je spreken elsje elsje hield van verbazing op met snikken en zag haar grootmoeder door hare tranen heen verschrikt aan een brief stamelde ze
7432_7057_000699	nu kindje daar luidt de bel voor je lunch ga maar gauw heen tot juli hoor wij zien elkaar dan terug bij grootmama ik zal er voor zorgen dat er nog een paar nette nieuwe toiletjes voor je worden gemaakt
7432_7057_000700	hoe is het roodkapje nog niet helemaal beter nu zag elsje niet bleek meer een donkere blos verspreidde zich over haar wangen en voorhoofd en hare lippen begonnen te beven toen zij trachtte te antwoorden tot haar ontsteltenis kon zij niets anders uitbrengen dan ik ik ben en begon toen opeens bitter te schreien
7432_7057_000701	toen probeerde ze een kuif te maken maar het haar viel weerbarstig neer glad en slap zonder eenige elasticiteit ik moet morgen dadelijk maar eens met je naar den kapper els lizzie zei hare tante
7432_7057_000702	ze voelde zich te zwak en te dommelig op dit oogenblik om er aan te denken hoe mooi en lieflijk het thans buiten zijn moest waar het vroege voorjaar de kastanjes reeds deed uitbotten en over alles licht en glans wierp
7432_7057_000703	hoe zou je moeder er nu ooit toe komen om dat lieve kind aan haar lot over te laten haar plaats is ja zeker elsjes plaats is hier viel mevrouw d'ablong zenuwachtig in geheel vervuld als zij op dit ogenblik was van het verlangen om te doen wat zij maar kon om hare nalatigheid tegenover hare moeder op een of andere wijze goed te maken
7432_7057_000704	verbeeld u met haar in dat groote hotel en aan table d'hôte dat zou immers heelemaal niet gaan och dat weet ik niet zij begint toch wezenlijk al aardig aan te leeren en de zeelucht zou zeker ook goed voor haar zijn zij is bizonder stil den laatsten tijd
7432_7057_000705	ze had geen tijd te onderzoeken wat dit was want plotseling klonk de muziek van een reine vrolijke kinderlach door het vertrek het gordijn werd met een ruk terzijde geschoven en kleine liesje van rensen stond voor haar
7432_7057_000706	ik zal me dadelijk gaan verkleeden tante zei ze met een zwakke poging om op te staan och wees maar niet al te boos op mij het spijt me zoo vreeselijk zoo vreeselijk het was heel leelijk van me om weg te loopen maar ik was zoo bang en toen niet praten zooveel zei miss piper jij moet nemen een lange rust en probeeren te slapen
7432_7057_000707	het was alsof zij plotseling erg verontwaardigd werd nee volstrekt niet riep ze terwijl ze vlug als de wind van hem wegliep de kamer uit hij lacht mij uit fluisterde zij met trillende lippen toen ze in hare eigene kamer was ik heb zeker heel gek gedaan o wat moet ik beginnen wat moet ik beginnen
7432_7057_000708	zij opende de deur voor mevrouw d'ablong volgde haar en keek niet meer naar elsje om kom lizzie riep hare tante toen ze op het portaal bemerkte dat elsje in de kamer was achtergebleven stokstijf bleef het kind staan waar zij stond
7432_7057_000709	en toen de meisjes haar met rust lieten in de overtuiging dat er met dat stille burgerkind niets te beginnen was keek zij verlangend naar de heldere zonnestralen die in de kamer vielen en zag zij het alles duidelijk voor zich
7432_7057_000710	elsje gunde zich echter geen rust voordat ze zoo goed en zoo kwaad als het ging haar hart geheel had uitgestort en nauwkeurig had aangeduid waar de kruidenier woonde die haar zoo gastvrij had geherbergd zij was erg bang dat de kruideniersvrouw haar mantel niet terug zou krijgen
7432_7057_000711	hij was de lieveling van zijn grootmoeder die hem na den dood zijner ouders zij had haar man en hare twee zonen de vader van cécile en die van frits overleefd geheel had opgevoed frits placht te zeggen dat hij het gemis zijner ouders nooit had kunnen voelen
7432_7057_000712	grootmama keek snel op waarom wordt je zoo graag roodkapje genoemd vroeg ze elsje antwoordde niet dadelijk toen zei ze het herinnert me zoo prettig aan vroeger
7432_7057_000713	ik heb geen moeder meer zei elsje terwijl ze bij hem neerknielde en de tranen haar in de ogen schoten nee ik mag eigenlijk niet half aangekleed gaan slapen zoals ik vannacht heb gedaan maar maar
7432_7057_000714	en het miniatuur schrijfbureautje bij het raam een grote verscheidenheid van waaiers en zijden draperieën in nachte tinten op een lage zwarte zuil in een hoek een allerliefst kleine groep in wit marmer van twee slapende kinderen
7432_7057_000715	ik begrijp u niet mama zei cécile terwijl zij zich met een zucht in een gemakkelijke stoel liet vallen ik dacht juist dat ik mij niets te verwijten had tegenover lizzie of elsje als u dat dan zoveel liever hebt ik wil haar ook wel elsje noemen hoe kon ik ook weten dat zij daar zo bijzonder op gesteld is
7432_7057_000716	snel liet elsje hare armen zakken en trad achteruit terwijl hare tante en cécile naderden zij waren een uur geleden aan de villa gekomen hadden even gewacht maar waren toen ongeduldig geworden en de wandelaars gaan zoeken
7432_7057_000717	ik vond het ook een heel aardig vers zei louise maar ik begrijp toch niet hoe iemand zooveel kan zien in die sterren o loulou hoe prozaïsch riep mevrouw d'ablong uit neen ik vind het bizonder mooi en elsje reciteert het ook heel goed vindt u niet grootmama ja zeker zeide de oude dame met nadruk
7432_7057_000718	toen bleef zij nog een poosje babbelen over tom die gauw zes jaar werd en dan naar school ging en eindelijk nam ze afscheid met de stellige belofte dat ze gauw eens weerom zou komen
7432_7057_000719	het dessert werd opgezet en dina plaatste naast ieder bord een fraai kommetje van doorschijnend rood glas met water gevuld elsje keek er nieuwsgierig naar waarvoor zouden die moeten dienen wat zag dat water er helder uit en hoe verleidelijk scheen het haar toe er even een klein slokje van te drinken
7432_7057_000720	dàt dacht je niet he riep ze snel naar elsje toeloopend die met een kreet van blijdschap bij haar neerknielde en toen dankbaar opzag naar grootmama kleine liesje had de buitenlucht ook noodig moet je weten zei deze lachend en hare ouders vonden haar nog te jong om met de geheele familie mee op reis te gaan daarom is ze toen maar bij mij gekomen
7432_7057_000721	waarachter zooveel fraaie stoffen in donkere en lichte tinten en zooveel kostbare kant zijde fluweel en wit dons lagen uitgestald dat elsje groote oogen opzette zij volgde hare tante schuchter toen een bediende in livrei met een beleefde buiging het portier en de glazen deuren van den winkel opende
7432_7057_000722	maar kindje zei ze hare hand op elsjes schouder leggend zit je hier nog zo wel foei dat is nu net om kou te vatten en ziek te worden kom laat ik je maar eens gauw weer netjes maken dit is je japonnetje he
7432_7057_000723	met grote ingenomenheid bekeek zij het en zag toen dat er achter op het karton geschreven stond met hartelijke groeten van frits d'ablong ter herinnering aan achttien augustus
7432_7057_000724	voor het ogenblik althans was haar hart vervuld van een vurig verlangen om tegenover elsje goed te maken wat zij tegenover de oude vrouw had verzuimd en met grote hartelijkheid sprak zij het bedroefde meisje toe en beloofde haar dat zij nu voor haar zorgen zou en haar een gelukkig thuis verschaffen
7432_7057_000725	elsje's hart klopte sneller toen het portier van het rijtuig geopend werd maar een gewaarwording van verlichting en toch ook van teleurstelling maakte zich van haar meester toen ze zag dat het leeg was
7432_7057_000726	ben je wakker riep evert weer ongeduldig je moet opstaan ik ben al bijna helemaal klaar moeder zegt dat je op moet staan hij luisterde seconde of zij ook antwoordde en riep hij weer mag ik even bij je komen
7432_7057_000727	al stond ze weer bij de heide in de buurt van het huisje van haar grootmoeder het scheen haar alles zo bekend zo heerlijk bekend hier voelde ze zich thuis zo geheel en al oh god was goed zo goed voor haar dat hij haar dit liet genieten
7432_7057_000728	het zag er somber uit alles grauw en vaal met een egaal grijze doffe tint echt weer om heerlijk in mijn kamer te gaan zitten met de rug naar het raam en het gezicht naar het vuur had cécile 's ochtends gezegd
7432_7057_000729	cécile keek haar spottend aan och kind stel je niet zo aan alsjeblieft he zei ze op minachtende toon kom mama zullen we nu eindelijk naar beneden gaan missy is al zo lang alleen
7432_7057_000730	waar is roodkapje gaat roodkapje niet mee hoorde zij 'm steeds roepen als er een kwestie was van een wandeltocht of iets dergelijks ik mag je toch immers nog wel roodkapje noemen had hij gevraagd ik vind het zo aardig zo'n naampje voor mij apart en zij had toen een beetje stroef ja gezegd boos op zichzelf omdat de laatste woorden haar zo welkom waren
7432_7057_000731	hè zei elsje terwijl ze even staan bleef wat is het vandaag prachtig hier en kijk eens wat glinsteren die mooi in de zon vervolgde ze terwijl ze zich heenboog over een der lage kale struiken en voorzichtig een glimmenden tak aanraakte waaraan ontelbare waterdroppels
7432_7057_000732	ik zag u erin gaan mama zei ze ik ben klaar niet onaardig vindt u mevrouw d'ablong keerde zich snel om en met de glans van moederlijke trots op haar gelaat keek ze naar de jonge meisjesgestalte die in al haar schoonheid van een elegants toiletje kwistig met lichtblauwe strikken en volants van slap neerhangende kant versierd voor haar stond
7432_7057_000733	elsje komt wel eens gauw weer terug is t niet elsje ze moet ons dan nog een heleboel vertellen waar ze woont en waar ze logeert en hoe haar tante heet en nog allerlei dingen meer maar nu gaan we naar beneden de goede vrouw was zoals te begrijpen erg nieuwsgierig wie en wat elsje eigenlijk was maar elsje was veel te zenuwachtig om nauwkeurig op te letten wat zij zei en haar te antwoorden
7432_7057_000734	zij was blij toen haar taak verricht was en de anderen aan de beurt kwamen niemand zei iets van haar spel terwijl mevrouw van rensen uitbundig was in haar lof omtrent het acteren der anderen en vooral cécile prees die een jong getrouwd vrouwtje moest voorstellen en bedrijvig met haar sleutelmandje heen en weer dribbelde
7432_7057_000735	je hebt je tante nooit gezien kind naar een portret alleen mag iemand niet oordelen en buitendien is dit portret al drie jaar oud je tante gaf het mij toen ze het laatst hier was en jij naar school waart zodat je haar ook toen niet gezien hebt evenmin als de vorige keer en dat is jammergenoeg want als je haar maar eens gezien had zou je er toch
7432_7057_000736	daar hoorde zij de stem van frits roepen waar is roodkapje toch en cécile die lachend terugriep zeker naar boven gegaan het is kleine kinderen bedtijd en bevend en angstig doodsbenauwd dat iemand haar zien zou snelde zij uit haar schuilplaats naar de deur der kamer die zich gelukkig dicht bij het venster bevond
7432_7057_000737	ik begrijp wel dat het een teleurstelling voor je is niet naar haar toe te gaan maar heus die mensen behoren niet tot onze stand en wij kunnen niet met hen omgaan dat gaat niet je moet maar een heel beleefd briefje terugschrijven dat het je spijt maar dat grootmama je liever hier houdt
7432_7057_000738	niet alle dansen weggeven aan anderen hoor roodkapje ik reken er vast op dat je er twee of drie met mij zult doen aan het dansen zijn wij nog niet zo gauw toe viel cécile haastig in eerst babbelen we een beetje en laten onze balboekjes vullen maar voordat het wezenlijke dansen begint voeren wij het toneelstukje op
7432_7057_000739	elsje hield de blik onafgewend op haar gevestigd en er kwam een wonderlijke verandering in de uitdrukking van haar gezicht terwijl ze luisterde naar de bekende woorden van de psalm dezelfde psalm die zij haar grootmoeder op die gedenkwaardige zondagochtend voorgelezen had
7432_7057_000740	verlegen alsof er iemand in de kamer was die haar uit kon lachen ging ze voor de langen spiegel staan en keek nieuwsgierig naar het meisjesgestalte in het lange witte bijna de grond rakende gewaad was zij dat heus ze vond eigenlijk wel dat ze er heel deftig uitzag met die geborduurde kanten om de mouwen en dat lange brede borduursel van voren
7432_7057_000741	de meisjes waren onvermoeid en zongen met lust en volharding door totdat de schemering inviel en cécile beweerde dat zij nu heusch onmogelijk een noot meer kon lezen het spijt me toch wel dat ik elsje in t geheel geen muziek heb laten leeren zei mevrouw d'ablong tot grootmama zij scheen er echter weinig aanleg voor te hebben maar nu mist ze het toch dunkt me
7432_7057_000742	och och wat spatten ze mooi wat spatten ze mooi klonk de stem van krelis achter haar terwijl een dichte regen op haar neerviel van den struik waaronder zij zich gebukt had en dien hij uit alle macht schudde
7432_7057_000743	nu daaraan dacht elsje niet maar zij had wel een gevoel alsof ze zichzelf niet was toen zij op den feestdag na het ontbijt op de duin voor het hotel stond en in de kronkelende dorpsstraat beneden tusschen de hooge linden de vroolijke vlaggen zag wapperen die helder beschenen werden door de volle rijke zon
7432_7057_000744	en wilt u dan vooral goed op hare manieren letten mijnheer zorgen dat ze wat netter loopt en zoo verder ze behoeft juist niet zooveel dansen te kennen als ze maar wat mee kan doen ik ben er op gesteld dat ze een klein beetje meer elegance krijgt en ze wil zelf graag haar best doen is het niet elsje
7432_7057_000745	met een bevende hand deed ze de winkeldeur open en trad binnen een man die achter de toonbank stond keek haar met sprakelooze verwondering aan dat was een vreemde klant op den laten avond vond hij ik ik is uw vrouw binnen vroeg elsje hijgend jawel die is thuis zei de man met een hoofdknik maar wat moet u met haar jongejuffrouw het is al zoo laat ik begrijp niet
7432_7057_000746	den volgenden ochtend om half acht bracht keetje elsje een warme wollen ochtendjurk en voelde deze zich zeer verkwikt en bemoedigd door de lange nachtrust die ze had gehad aan het ontbijt liep alles tamelijk goed voor haar af
7432_7057_000747	de wandeling naar het dorp en het bezoek aan den kruidenier gaven haar stof genoeg tot praten totdat het langzamerhand donkerder werd en zij als vanzelf de breikous in haar schoot liet zakken en stiller werd buiten was de maan langzaam en statig opgekomen en verlichtte met een tooverachtig blauwen glans de zwarte fijne takken der enkele iepen langs den weg
7432_7057_000748	elsje was geheel reisvaardig maar zij had toch gedurig een gevoel alsof ze nog iets vergeten had en onophoudelijk liep ze naar het kleine slaapvertrek om te zien of zij alles wel goed had opgeredderd en aafje's zuster veilig haar nieuwe slaapstede kon betrekken dan weer trippelde zij naar de keukenkast om te kijken of alles op zijn plaats stond
7432_7057_000749	wil je wil je even bij me komen keetje kwam terstond bij het bed ik ik wil je me een nachtzoen geven dat doet grootmoeder altijd
7432_7057_000750	met een uitdrukking van ontevredenheid in de ogen zat ze naar de dikke grote letters op het papier te kijken toen mevrouw d'ablong binnen kwam ben je nog niet klaar kind vroeg ze het is al elf uur ja tante mijn brief is af zei elsje haastig opstaande goed ga dan gauw mee naar beneden wij hebben nog zoveel te doen vandaag
7432_7057_000751	ze het hoofd op met den trek van hoop nog steeds in hare oogen en zoo bleef ze zitten tot haar kleindochtertje den psalm uitgelezen had en vroeg maar verder lezen grootmoeder neen zoo is het genoeg kind zei de oude vrouw zacht toen nadat zij eens diep adem gehaald had
7432_7057_000752	daar stond ze op de stoep hè wat was het buiten heerlijk het begon harder te sneeuwen en grote vlokken stoven haar langs de oren op haar kapje op de jurk en op de oogharen zodat ze die lachend knipte en het vocht van haar gezicht moest vegen
7432_7057_000753	ja meneer zei ze en terwijl hij voor haar uit liep de straat door keek zij hem met een dankbaren blik na hij sloeg de hoek om en liep de gracht op waar mevrouw d'ablong woonde en toen zij het huis naderde zag elsje hem tot verbazing de stoep opgaan en
7432_7057_000754	vooreerst zal cécile nog wel niet trouwen maar haar aanstaande man zal haar natuurlijk heel dikwijls van mij weghalen dat spreekt van zelf ik denk dat zij een erg knap paar zullen zijn maar nu mag ik er je niets meer van vertellen cilly heeft me dat zo op het hart gedrukt
7432_7057_000755	ik begrijp niet begon elsje met een stem die van boosheid trilde je behoeft ook niet te begrijpen kind viel mevrouw d'ablong haastig in terwijl cécile elsje spottend aanzag alles wat je te doen hebt is met cilly mee naar boven gaan en op je kamer op mij wachten
7432_7057_000756	daar reken ik ook vast op zei de oude vrouw ernstig kom neem dan nu maar afscheid kind zei mevrouw d'ablong naar elsje omziende die stil achter haar was blijven staan maar mijn hemel schepseltje wat heb je daar voor een hoed op
7432_7057_000757	mevrouw d'ablong keek dan heel verbaasd en eindelijk moest elsje haar klein vriendinnetje bepaald verbieden er meer naar te vragen frits bemerkte al heel gauw dat het onderwerp zijn tante niet aangenaam was en zweeg er dus over
7432_7057_000758	waarvoor hardgele gordijnen hingen kijk zei haar gastvrouw de gordijnen opentrekkend het bed is groot genoeg en ik heb er een mooi schoon linnen voor je opgelegd kom wees nu maar niet meer bedroefd en ga maar gauw slapen wat zal de kleine evert het aardig vinden je morgenochtend te zien denk je eraan dat je de kaarsen uitblaast als je klaar bent en slaap lekker
7432_7057_000759	hebben hierboven ook een tuin en bloemen en kersen en bijen die brommen zo en een hooge duin waar je op en af kunt rijden en je moeders handen zijn ze ook zo zacht als ze je 's morgens komen wassen
7432_7057_000760	zij is een mijner beste en liefste leerlingen verzekerde de directrice aan mevrouw d'ablong toen elsje een jaar op de kostschool had doorgebracht het is alleen maar jammer dat zij soms van die wonderlijke luidruchtige buien heeft zij is dan zoo levendig en vol grappen dat zij al de andere meisjes aan den gang maakt en
7432_7057_000761	's avonds zat elsje weer rustig alleen in de leerkamer er lag een groot vel papier voor haar en met een kleur van inspanning schreef ze vlijtig de rol van grietje over als zij zich vanavond flink hield mocht ze de volgende ochtend alleen een eindje gaan wandelen had haar tante gezegd zij moest dan in de buurt blijven natuurlijk dan was er geen kans op dat ze verdwalen zou
7432_7057_000762	toen het rijtuigje voor het hek der villa stilstond en zij grootmama onder de veranda zag staan ontwaakte zij uit haar mijmering en sprong zoo vlug uit den panier dat frits uitriep neen maar wat een haast heb je roodkapje
7432_7057_000763	dat reciteeren was in het eerst een ontzettend iets voor haar de directrice had als vasten regel ingesteld dat alle meisjes een avond in de week iets moesten voordragen allen kwamen dan in het salon dat anders alleen zondags werd gebruikt bijeen
7432_7057_000764	elsje herkende de stem van den dokter en hoorde grootmama antwoorden dan moet ik het haar straks zeggen als zij wakker is het arme kind wilt u ook nog even naar haar kijken dokter al slaapt
7432_7057_000765	was het dan ook eigenlijk wel zoo heel erg grootmoeder had gelijk het zou best kunnen zijn dat zij het aardig en mooi vond in die groote drukke stad dat haar tante erg meeviel bij de kennismaking en dat zij het met cécile heel goed kon vinden
7432_7057_000766	ze kan toch onmogelijk alleen naar huis gaan zei louise na enige ogenblikken van alleen stilzwijgen ze weet zeker de weg niet wel cilly en het regent ook zo ik denk dat ze wel weer terug zal komen zei cécile ze zal veel te bang zijn dat mama boos op haar is als ze zo opeens thuiskomt
7432_7057_000767	haar grootvader was ook reeds jaren dood en zijne weduwe had lang met naaien den kost verdiend en daardoor de spaarpenningen van haar man onaangetast gelaten zoodat zij daarvan nu op haar ouden dag zuinig met haar kleindochter leven kon
7432_7057_000768	zij bleef hem strak aanzien maar scheen nog volstrekt niet te vermoeden waar zijn woorden op doelden elsje zei de oude dame zacht terwijl ze zich over haar heen boog en haar diep in de ogen zag mijn lief lief kind je grootmoeder is gestorven
7432_7057_000769	en zonder elsje's antwoord af te wachten raakte hij haar wang zacht aan met zijn rode lipjes nee ik heb geen pijn zei elsje hem door hare tranen heen lachend aanziende en het is heel flauw van me dat ik schrei ik zal me ook maar eens flink wassen en mijn haar netjes opkammen net als jij kom ik moet maar gauw voortmaken en zij sprong snel op
7432_7057_000770	niet zo lui zijn alsjeblieft ik sta erop dat je een krans voor jezelf vlecht en dan ook nog een voor grootmama en een voor mij en als ik dat nu eens niet doe vroeg elsje lachend dan noem ik je nooit meer roodkapje
7432_7057_000771	mevrouw d'ablong en miss piper waren de kamer reeds uit elsje sprong snel op och cécile noem mij nu niet weer lizzie zei ze dringend tante heeft zelf gezegd dat zij mij nooit anders dan elsje noemen zou
7432_7057_000772	ze moest het kind dan maar flink onder handen nemen van tijd tot tijd zolang ze hier was en misschien was het wel niet nodig dat elsje later voor goed bij haar in huis kwam zó oud was de grootmoeder toch ook nog niet en zo heel ziek scheen ze eigenlijk ook niet te zijn en het was dus heel wel mogelijk dat elsje volwassen was en ergens een werkkring had gevonden voordat haar grootmoeder stierf
7432_7057_000773	het is niets niets het is erg flauw snikte ze boos op zichzelf en erg verlegen wat moest frits wel van haar denken en wat had zij nu toch weer zij had werkelijk in het huis harer tante al veel meer tranen vergoten in die korten tijd dat zij er woonde dan al de jaren van haar vroeger leven vol schaamte wendde zij het hoofd af en wilde opstaan om zachtjes heen te gaan
7432_7057_000774	en aan haar linkerhand vertoonde zich een glooiende heuvelenrij gelijk aan die welke zij zo-even had beklommen en terwijl ze daar lag werd het zeer rustig en vredig in haar en kwamen haar de welbekende woorden in de gedachten ik hef mijne ogen op naar de bergen vanwaar mijne hulp komen zal hoe lang ze zo bleef liggen met al haar hart genietend zou ze niet hebben kunnen zeggen
7432_7057_000775	buiten scheen de zon even vroolijk en gul als gisteren er was weinig wind en weer was de lucht helderblauw alles juist als den vorigen dag en toch ook weer niet zoo meende elsje
7432_7057_000776	ik word hier slecht snikte ze heel heel anders dan thuis en ik ben hoe langer hoe laffer telkens die akelige tranen en dat nare benauwde gevoel in mijn keel ik wou dat ik hier nooit naar teruggekomen was nooit nooit
7432_7057_000777	had een gevoel alsof zij iemand anders was en toen keetje op goedkeurenden toon zei ziezoo nu bent u klaar keek ze met een droomerig lachje op ze verroerde zich niet en haar hart klopte sneller toen keetje de kaarsen op den schoorsteen aanstak en zei nu moet u eens voor den grooten spiegel gaan staan zo dan kunt u uzelf van top tot teen bekijken
7432_7057_000778	dag moeder hoe gaat het zei de bezoekster terwijl ze met haar gehandschoende hand de voile voor haar gezicht wegschoof en zich bukte om de oude vrouw een kus op het voorhoofd te geven
7432_7057_000779	je ziet ik heb plaats voor vele logés zei de oude dame maar op het ogenblik zijn alleen de kamers van frits en mij bezet en die van jou ik dacht wel dat je het prettig zou vinden als er geen vreemden waren o ja antwoordde elsje met haar gehele hart terwijl ze hare gastvrouw volgde naar een vrij grote kamer die eenvoudig gemeubileerd was maar er toch bijzonder aantrekkelijk uitzag
7432_7057_000780	en zij lachte terwijl ze zich ten tweeden male het gezicht afveegde en verder liep ze langs kale uitgestrekte velden waar de donkere aarde door een dunne ijskorst was bedekt
7432_7057_000781	doe het dan eens zij wierp het hoofd een weinig achterover als wilde ze hare verlegenheid trotsch onderdrukken en zag hem aan boos op zichzelf omdat ze voelde dat ze al weer een kleur kreeg dus je bent heelemaal niet bang voor me vroeg hij met een fijn lachje dat elsje opeens in een geheel andere stemming bracht en een uitdrukking in hare oogen deed ontstaan die frits niet begreep
7432_7057_000782	een oogenblik later zat ze naast hare tante in het rijtuig de oude vrouw stond voor het raam en knikte knikte met een vriendelijk lachend gezicht terwijl hare mondhoeken zenuwachtig trilden nog een oogenblik en het rijtuig was uit het gezicht verdwenen
7432_7057_000783	begon zijn bekoorlijkheid voor haar te verliezen toen de langdurige droogte de paden stoffig en hard had gemaakt en de bladeren der struiken er bestoven en vaal begonnen uit te zien bezoek kwam er nu cécile en haar moeder van huis waren heel weinig
7432_7057_000784	en het was elsje als zag ze haar eigene grootmoeder voor zich zooals deze tegenover haar had gezeten aan den ochtend waarop zij zelf haar den psalm had voorgelezen die haar getroost en bemoedigd had evenals hij het nu op haar kleindochtertje deed
7432_7057_000785	hier neemt cécile hare lessen altijd zei mevrouw d'ablong je weet immers dat ze niet meer school gaat vandaag is ze wat moe en moet ze maar eens vakantie nemen jij kunt hier dus vanochtend rustig gaan zitten schrijven kijk hier staat een inktkoker en in dat vloeiboek zijn wel postpapier en couverts
7432_7057_000786	maar eigenlijk niet recht begreep hoe zij familie kon zijn van mevrouw d'ablong en dat het haar zeker heel vreemd was zo'n heel ander leven te hebben dan hier op het dorp elsje antwoordde niet veel en cécile deed niets om haar uit de verlegenheid te helpen en mevrouw van rensen op de hoogte te brengen omtrent hare betrekking tot mevrouw d'ablong
7432_7057_000787	met een zucht ging ze met haar tante naar het damessalon van de coiffeur binnen ik kom zelf maar even bij u mijnheer zei mevrouw d'ablong tot een klein mannetje met donker krullend haar omdat er nogal haast bij is wilt u eens zien wat er van dit haar is te maken zet je hoed eens af kind
7432_7057_000788	elsje was blij toen het etenstijd was maar bedaarder werd zij er niet op toen frits haar na het eten aarzelend vroeg of zij lust had nog eens naar de heide te wandelen naar het bekende plekje dat zij zo mooi vond oh ja ik wil heel graag zei ze snel ze durfde nu niet te zeggen dat ze eigenlijk liever alleen uit wilde gaan
7432_7057_000789	waarvan een grappig klein kindermanteltje moest worden vervaardigd de gordijnen waren aan den achterkant van het huis niet neergelaten en terwijl de oude dame rustig zat te werken wierp het zonlicht schuine stralen op haar gestalte en deed het mooie witte haar glinsteren als zilver
7432_7057_000790	voorzichtig nam ze het bewuste kommetje in hare beide handen en zette het aan den mond he het water was lauw hoe vreemd en wat smaakte dat naar juist wou ze het sierlijke glazen bakje weer neerzetten toen cécile haar aanzag en boos zei ze kan niet met ons aan tafel eten mama kijk nu toch eens even
7432_7057_000791	nee dat gaat niet zei mevrouw d'ablong zeer zenuwachtig en wie zal het haar zeggen ik moet terstond op reis en zij slaapt nu nog de dokter heeft zo gezegd dat zij zoveel mogelijk rust moet hebben zij keek haar schoonmoeder met een angstig vragende blik aan en deze knikte haar geruststellend toe ik zal vanochtend wel met de dokter spreken om hem te vragen of ik het haar zeggen mag zei ze
7432_7057_000792	net of ze niet goed slikken kon ze wou dat tante dien brief maar nooit geschreven had maar er was nu niets meer aan te veranderen de trein die mevrouw d'ablong naar het kleine dorp brengen moest waar elsje woonde kwam al nader en nader en stond eindelijk hijgend en blazend een paar minuten stil voor het onaanzienlijke station
7432_7057_000793	er trilde iets in haar hart dat haar zou hebben kunnen doen juichen en ernstig zijn tegelijk het was een zekere heilige bewondering een aanbidding bijna voor wat zij zag om zich heen
7432_7057_000794	lieve tijd hoe brutaal bedenk een beetje wie je voor je hebt jongedame vergeet niet dat ik al heel gauw mr frits d'ablong zal zijn en spoedig beroemd en bekend ben in het buitenland zowel als in ons eigen kleine landje
7432_7057_000795	maar terwijl het kind bij haar in huis was moest ze zich beter gedragen dat sprak vanzelf ik kom eens even met je spreken elsje de deur openend van de logeerkamer waar elsje de eenzaamheid had gezocht waarom ben je niet naar de zaal gegaan toen ik je wegstuurde
7432_7057_000796	haar ouders verlangden erg kennis met elsje te maken schreef zij haar moeder was in het begin der volgende week jarig en er zou dan een grote buitenpartij plaats hebben daar moest elsje noodzakelijk bij zijn zij moest maar terstond terug schrijven dat zij kwam en wanneer line had een gevoel alsof zij haar in geen maanden gezien had
7432_7057_000797	even geduld dames en heren riep hij een der onzer actrices is een weinig ongesteld geworden straks zal de voorstelling wel weer opnieuw kunnen beginnen intussen had cécile elsje driftig bij de arm genomen en meegetrokken naar het kleedkamertje elsje volgde gedwee en hard snikkend
7432_7057_000798	dat zal wel dienen ten minste maar eigenlijk moesten wij haar dan wat helpen och laten wij haar nu maar niet plagen ik heb toch een beetje met haar te doen heel noodig scheen het anders niet te zijn dien dag dat louise medelijden met elsje had
7432_7057_000799	kom kind kijk nu weer eens vrolijk ik wed dat je later als je weer thuis bent opgewonden verhalen doet over alles wat je bij tante hebt genoten en over de lieflijkheid van cécile en haar vriendinnetjes en over de mooie stad en het prachtige huis waarin tante woont
7432_7057_000800	wel meisje wat komt dat er levendig uit lachte hare tante zoo zoo begin je je ook al zoo verbazend voor dergelijke dingen te interesseeren nu ik heb wel hoop dat mijn aardig nichtje ook nog wel eens iemand zal vinden die heel veel van haar houdt
7432_7057_000801	ze zou er straks nog eens met grootmoeder over spreken en dan zou alles wel weer in orde komen de dokter had toch immers ook gezegd dat zij vooruitging kom ze moest nu maar geen zorgen hebben voor de tijd
7432_7057_000802	om te zien hoe deze mes en vork hanteerde elsje vond het vreemd dat zij haar mes bijna even ijverig gebruikte als haar vork en het was haar heel ongemakkelijk de vork niet vlak bij de tanden vast te houden maar zij deed wat ze kon en slaakte een zucht van verlichting toen ze haar bord had leeggegeten zonder een aanmerking van mevrouw d'ablong te hebben gehoord
7432_7057_000803	het had haar al maanden en maanden zwaar op het hart gelegen wat er van elsje worden moest als zij eens plotseling van haar weggenomen werd elsje was nog bijna geheel een kind even veertien jaar
7432_7057_000804	in het buitenland vroeg elsje verbaasd ja zeker want zoodra ik gepromoveerd ben ga ik een poosje naar duitschland en als ik dan terugkom probeer ik een plaats als rentmeester te krijgen op een groot buiten in gelderland
7432_7057_000805	nu begin ik nog meer te verlangen ik heb je nog nooit hooren reciteeren roodkapje zei frits weer ik wil wel tante zei elsje zacht als ik maar wist wat kijk je kunt door het raam de sterren zien schijnen het wordt beter weer inspireert je dat niet vroeg louise lachend en de flonkerende sterren schenen elsje werkelijk op een inval te brengen
7432_7057_000806	neen tante er is niets heusch niet zei elsje met zooveel nadruk dat mevrouw d'ablong haar lachend aankeek ik zou alleen zoo dolgraag naar line willen gaan ja maar dat kan nu niet en daar spreken we nu ook niet meer over maar ik geloof dat je niet heelemaal de zuivere waarheid spreekt meisje en dat je wel wat scheelt
7432_7057_000807	dan is hij toch zeker alleen gaan wandelen zei grootmama weer en elsje zweeg ze wist immers dat de oude dame het bij het rechte eind had wat blijft hij dan vreeselijk lang uit zei cécile niet heel beleefd tegenover jou lou het is je laatste avond
7432_7057_000808	en daarop een getrippel van kleine voetjes op het portaal open deur riep het heldere stemmetje weer en toen miss piper haastig aan dit verzoek had voldaan vertoonde zich een alleraardigst klein gedaante op de drempel twee grote donkerblauwe ogen schitterend van pret keken uit een rond blozend kindergezichtje waaromheen een donkerrood geplooid kaperhoedje was gestrikt
7432_7057_000809	elsje kon niet anders dan ernstig kijken op dit oogenblik zonder een woord te spreken legde zij hare hand in die van frits en keek hem aan toen voelde zij zich opeens zoo onrustig en gejaagd dat ze het een verademing vond toen hij zich van haar afwendde omdat grootmama hem iets vroeg
7432_7057_000810	maar wij ook op de groote repetitie bij cilly aan huis kleeden wij ons natuurlijk allemaal geheel zooals t moet daar vloog opeens de deur open en stormden twee kinderen een jongen en een meisje de kamer in mama mama riepen ze tegelijk papa vraagt of u beneden komt neef gerard is er en of wij even mochten blijven kijken naar de comedie
7432_7057_000811	toen ze bij grootmoeder was kon ze uren achtereen lopen zonder iets te voelen en nu was ze nog geen half uurtje van huis of ze kreeg al lust om eens even te gaan zitten maar nu al dat rusten dat was toch te erg vond ze nee ze zou nog doorlopen tot aan die heuge heuvel daar opzij van de weg die moest zij even beklimmen men had daar zeker een prachtig uitzicht ze kon daar dan wel een poosje gaan zitten
7432_7057_000812	ziezo nu was je je eerst maar eens flink elsje schonk voorzichtig water uit de lampetkan in de grote kom nam een handdoek en doopte de tip ervan in het water zij was op het punt om de natten handdoek naar haar gezicht te brengen toen cécile in lachen uitbarstte en riep
7432_7057_000813	een beetje hijgend en met moeite was ze bezig het kunststuk te volbrengen terwijl frits lachend op haar neerzag toen zij plotseling ontsteld keek bij het hooren van een welbekende stem die riep hier zijn ze hier zijn ze
7432_7057_000814	wil je mij je horloge nog eens laten zien met een zucht van verlichting dat de vraag zoo gewoon was haalde elsje het horloge te voorschijn frits hield het even in zijn hand toen vroeg hij dringend wil je me voorlezen wat er op staat roodkapje elsje maakte het kettinkje los en hem het horloge nog eens overreikend zei ze lees het zelf maar het staat er duidelijk op
7432_7057_000815	dat gaat ten minste nog zei hare tante en nu moeten we heus weg anders komen we nog te laat aan de trein dag moeder zult u goed op u zelf passen weer kuste ze de oude vrouw toen trok ze haar voile voor het gezicht en ging voor het kleine ouderwetse spiegeltje staan om te zien of haar hoed wel volkomen naar de regelen der kunst op haar hoofd stond
7432_7057_000816	donkergroene overgordijnen en een donkergroen kleed droegen er juist niet toe bij om het vertrek een blijmoediger aanzien te geven terwijl het eentonige doffe getik der marmeren pendule op den schoorsteen op sombere wijze de doodsche stilte verbrak
7432_7057_000817	ik geloof dat ze na de partij naar haar lieflijk dorp teruggaat antwoordde cécile op alles behalve fluisterenden toon nu was elsje's geduld ten einde zonder het te willen had zij wel moeten hooren wat er gezegd was en met fonkelende oogen driftig geheel buiten zichzelf riep ze uit
7432_7057_000818	elsje knikte wat zal grootmoeder verlangen naar al je verhalen vervolgde mevrouw d'ablong die in een bizonder goed humeur was nu ze zag hoe lief elsje het mooie toiletje stond je zult wel dansers krijgen hoor doe vooral goed je best om de passen netjes te maken en in een bij haar zeer ongewone opwelling van teederheid voor elsje kuste zij haar op de wang
7432_7057_000819	zij was zoo klein soms in haar angstigen eenzamen strijd dat voelde zij wel en alles was rustig in haar vol moed en hoop toen ze luisterde naar de ernstige preek en met hare heldere stem de gezangen meezong
7432_7057_000820	zij had hare tante van zich afgestooten en schreide bitter met de handen voor het gezicht geslagen met een strenge uitdrukking in hare oogen bleef mevrouw d'ablong zwijgend bij haar staan
7432_7057_000821	die dezelfde donkere sprekende oogen had waarvan echter de uitdrukking veel vriendelijker was terwijl het thans geheel witte haar volkomen glad langs hare slapen was gestreken en zonder de minste neiging om te golven even onder de geplooide muts te voorschijn kwam
7432_7057_000822	zij eindigde den zin niet zoodat elsje verbaasd opzag en een ernstig gezicht zette toen zij bemerkte hoe bezorgd haar grootmoeder keek wat moet ik denken grootmoeder vroeg ze zacht
7432_7057_000823	ze haalde eens diep adem en keerde zich half beschaamd van de spiegel af als vond ze dat ze nu reeds meer dan lang genoeg gekeken had keetje bezag haar nog eens met een lange onderzoekende blik om te ontdekken of zij nog iets verzuimd had toen zei ze nu ga ik mevrouw even roepen jongejuffrouw zij heeft mij gezegd dat ik dit moest doen als u klaar waart
7432_7057_000824	child zei de gouvernante bij zichzelf toen naar elsje toegaande en de hand op haar schouder leggend vroeg ze wat is het elsie cécile was de eenige in huis die haar nog lizzie noemde miss piper deed haar best elsje te zeggen ten volle bereid haar genoegen te doen
7432_7057_000825	de lange rustige dorpsstraat met de rode en grijze gevels der huizen en de groen en rode luiken beschenen door de zon de brede straatweg met de schilderachtige dennengroepjes de ruime velden met de korte struiken langs de kant kale takken goudbruin en geel getint door het warme licht en eindelijk het vriendelijke huisje met grootmoeders gezicht voor het raam
7432_7057_000826	elsje kon haar oren nauwelijks geloven een baljurk nodig voor haar met grote ogen keek ze haar tante aan terwijl deze de beide stoffen nog eens nauwkeurig bezag dus dan stuurt u deze twee van avond nog op zicht vroeg ze nog eens jawel mevrouw
7432_7057_000827	en met al dat gebabbel over die hoed wordt er maar helemaal niets meer gedaan aan de kransen mopperde frits het is wat moois als ik dat geweten had had ik me ook niet zo uitgesloofd met het plukken van eikenbladeren stil maar ik begin al weer lachte elsje vroolijk zal ik er dan eerst maar een voor u maken grootmama dank je kind ik ben over die ijdelheid heen
7432_7057_000828	zij moet dit maar aanhouden zei mevrouw d'ablong beslist nu de onderlijfjes juffrouw elsje begreep dat tegenstribbelen niets zou baten en onderwierp zich aan haar lot met de kalmte der wanhoop
7432_7057_000829	pruttel nu maar niet langer de krans is klaar zei elsje als t je blieft doe hem maar gauw om je hoed ik had gedacht dat jij dat nu eens netjes voor mij zou doen frits help mij eens even op wij moesten nu maar weer naar huis wandelen zei grootmama het loopt tegen etenstijd
7432_7057_000830	wat denk je dat hierin zit vroeg het kleine meisje het geheimzinnige grijze pakje bij elsjes oor houdend en heen en weer schuddend elsje hoorde iets zacht rammelen maar werd daar niet veel wijzer door weet je het niet vroeg liesje
7432_7057_000831	keetje gehoorzaamde en terwijl ze nieuwsgierig keek naar de jongejuffrouw die er zoals zij later in de keuken vertelde niets jongedamesachtig uitzag met hare dikke rode wangen vroeg ze
7432_7057_000832	stil en terneergedrukt keerde mevrouw d'ablong van haar droevige reis terug de oude vrouw was 's nachts kalm ingeslapen nadat zij de vorige dag erg had geklaagd over benauwdheid en een duizelig gevoel in het hoofd
7432_7057_000833	cecile was blij dat elsje zo verstandig geweest was naar bed te gaan en loulou en cato waren het geheel met haar eens emma vond het jammer maar zei niet veel en de overige gasten hadden nog te weinig van elsje gemerkt om zich erg over haar al of niet tegenwoordig zijn te bekommeren
7432_7057_000834	de regen viel gestadig neer in dichte rechte stralen en alles droop van het water de kale takken van de beuk in de tuin de glibberige houten schutting de klimop langs het tuinhuisje alles was doornat het zag er uit alsof er niet meer water bij kon zo doorweekt en drassig en toch scheen elsje het heerlijk om eens even al was het ook maar vijf minuten in die regen te zijn
7432_7057_000835	die dag gebeurde het echter niet en tot elsjes verwondering ook de volgende niet en de daaropvolgende en toen er een week voorbij was gegaan zonder dat iemand ook maar een enkele toespeling op het bewuste arrangement had gemaakt kwam zij tot de overtuiging dat men het toch niet eerder bekend wenste te maken dan in het najaar
7432_7057_000836	het was onuitstaanbaar en als frits nu maar wat meer gepraat had en er niet zo ernstig had uitgezien juist alsof hij nog wat boos op haar was zou ze wel gauw wat minder geagiteerd geworden zijn geloofde ze nu was ze heel blij toen ze het heuveltje beklommen hadden en de heide zich in al hare pracht van geur en kleuren voor hun ogen uitstrekte
7432_7057_000837	hè ja waar hadden wij het ook al weer over zei het blonde meisje dat cato heette oh gunst nee daar kom ik weer op verboden terrein en zij proestte het uit van het lachen hè wat ben je vervelend zei cécile spijtig wil je nog een kopje thee alsjeblieft lizzie dit is voor jou
7432_7057_000838	even stond ze doodstil en ernstig op te kijken naar de rein blauwe lucht toen als overweldigd door een gevoel van onuitsprekelijke hartstochtelijke vreugde wierp zij zich languit voorover op de heide en greep liefkozend met beide handen in het taaie veerkrachtige kruid zo bleef ze liggen met wellust de heidelucht opsnuivend en zich geheel overgevend aan een gewaarwording van groot oneindig genot
7432_7057_000839	en met de dankbare uitdrukking in de blauwe oogen ook hij verweet zich dat hij haar te veel aan haar lot had overgelaten na de tooneelvoorstelling en hoe hij ook zijn best deed hoopvol te blijven zijn ongerustheid werd grooter hoe meer het eene uur na het andere verliep zonder dat de politie iets van zich liet hooren
7432_7057_000840	o wat moest ze beginnen wat moest ze beginnen ze wist zich geen raad helemaal geen raad en onrustig woelde zij op het bed heen en weer totdat eindelijk een weldadige slaap zich over haar ontfermde en haar tijdelijk rust gaf
7432_7057_000841	oh elsje wat zie je er warm uit zei mevrouw d'ablong ga maar gauw een koelere japon aantrekken kind jij verkleedt je zeker ook nog even he cilly ja mama oh zijn er brieven gekomen kijk eens even hoe aardig een voor lou een voor elsje en een voor mij hier elsje zeker van je zielsvriendin
7432_7057_000842	liesje knikte met een grappige pedante uitdrukking op haar gezicht toen zei ze haastig van mama's geld maar ik heb het bedacht elsjes ogen schitterden even blij als die van haar kleine vriendinnetje ze trok het kind naar zich toe en zei ik ben er heel heel blij mee dank je vriendelijk hoor
7432_7057_000843	zij was op het punt om in bed te stappen toen haar iets inviel en zij aarzelend en langzaam naar haar koffer toeging die opende naar iets zocht en eindelijk het bekende rode kapje te voorschijn haalde zij hield het even in hare handen
7432_7057_000844	frits babbelde onophoudelijk voort en vertelde allerlei vrolijke grappen waarom zij telkens hardop lachen moest hare tante keek haar soms waarschuwend aan als elsje naar hare mening onbehoorlijk luid lachte maar frits vond het aardig hare blauwe ogen van pret te zien
7432_7057_000845	liesje liesje kom gauw hier kindje niet op dat koude portaal riep een stem uit de kamer waarop elsje's vriendinnetje terugriep ja ja ik moet even helpen of kan je wel alleen opstaan vroeg ze toen elsje snel opsprong kom maar gauw even mee naar binnen juf zal je wel weer beter maken die is heel lief
7432_7057_000846	dat zij zich angstig afvroeg hoe het mogelijk zou zijn om voort te leven met die alles overheerschende smart in haar binnenste het was aan den middag van dien dag dat grootmama zich bedaard aan de tafel zette die bij het raam was geschoven en met een vriendelijk knikje naar elsje die lijdelijk toezag wat ze deed haar haakwerk opnam en de grove haakpen vlug door de zachte
7432_7057_000847	maar zoo onhartelijk en ondankbaar wilde zij toch niet zijn nu verlang ik er bepaald naar dat je voor goed thuiskomt kind zei mevrouw d'ablong den laatsten keer dat zij elsje bezocht cécile gaat zoo verbazend veel uit nu zij eenmaal gepresenteerd is en ik ben zoo bang dat ik haar gauw heelemaal zal verliezen
7432_7057_000848	als zij de dansmuziek niet zoo duidelijk had gehoord zou ze zich bijna hebben kunnen verbeelden dat ze buiten was in het bosch met de plechtige stilte van den avond om zich heen en den schitterenden sterrenhemel boven haar hoofd
7432_7057_000849	kom kindje nu moet je je goed eens gaan afdoen en je eens wassen wij eten om half zes dus je hebt nog net de tijd om een beetje uit te rusten wil je me maar volgen zij gingen door de openstaande glazen deuren naar binnen en toen de deur door naar boven naar een groot portaal waarop verscheidene deuren uitkwamen
7432_7057_000850	en ze kon toch ook niet reizen in die dunne lichte jurk zonder hoed of iets maar misschien zou de kruideniersvrouw haar wel een of ander willen lenen als zij tenminste iets had dat haar paste ja ja die zou haar wel willen helpen als ze kon maar mocht ze wel weggaan zou hare tante zich niet erg ongerust maken waar zij toch was morgenochtend aan het ontbijt zou men haar natuurlijk missen
7432_7057_000851	het kostbare parelsnoer werd weer om haar hals bevestigd toen sloeg grootmama den arm om haar heen trok haar naar zich toe en zei zullen we nu samen weer naar binnen gaan ik durf wezenlijk niet zei
7432_7057_000852	zij snikte even maar vermande zich spoedig en vervolgde vrolijk dan hoop ik toch mijn best te doen om hier op het dorp of in de buurt te kunnen blijven en oh grootmoeder en zij lachte door de tranen heen die haar in de ogen waren gesprongen
7432_7057_000853	elsje had hem slechts een paar malen even gezien in de laatste twee jaren hij was dikwijls in het land geweest buiten den vacantietijd toen zij hem het laatst ontmoet had in de vorige zomervacantie buiten bij grootmama was het haar opgevallen dat cécile en hij zoo vertrouwelijk samen waren
7432_7057_000854	zij vergat helemaal om voort te gaan met het tellen der lampen zo was ze in de aanschouwing der schilderij verdiept en ze keek verschrikt op toen cécile plotseling haar pianospel staakte en vlak aan haar oor zei we moeten eten lizzie ga gauw mee
7432_7057_000855	de kleine kamer had een zeer eenvoudig aanzien met de vierkante houten tafel voor het raam vier stoelen met matten zittingen en den bruingeschilderden houten vloer aan den eenen kant van den gewitten muur stond de kookkachel en daar tegenover een ouderwetsche latafel met korte gedraaide pooten
7432_7057_000856	ik zou nog maar rustig een beetje blijven liggen meisje tot wij weg zijn frits is gisteravond laat thuis gekomen maar ik heb hem van ochtend toch al gesproken nee kijk mij eens even goed aan ben je van plan vandaag weer helemaal in je eentje te gaan wandelen of mag frits nu wel met je mee ondeugend kind
7432_7057_000857	in een zwarte lijst tegen den muur hing een verschoten merklap door elsje's grootmoeder bewerkt toen ze nog een kind was terwijl de portretten van elsje's ouders op de latafel prijkten in gezelschap van een fleschje inkt een paar pennenhouders twee hardblauwe bloemvaasjes een mandje met gemaakte bloemen een staand spiegeltje en een bijbel
7432_7057_000858	o ja ik zie het u hebt een logeetje meegebracht maar nee nu vergis ik me toch zeker bent u ook al helemaal opgaande in werken van liefdadigheid vervolgde ze fluisterend en moet er voor dat meisje misschien een dienstje worden gezocht bij kinderen of
7432_7057_000859	waar zij den vorigen zomer met cilly had gelogeerd grootmama schreef aan elsje hoe het haar speet dat zij haar nu niet bij zich zou krijgen zij moesten nu beiden maar hopen op den volgenden zomer het jaar zou gauw genoeg om zijn en in de kerstvacantie kwam de oude dame stellig bij haar schoondochter logeeren
7432_7057_000860	maar ik vind het heel verdrietig dat ik het u niet naar den zin heb gemaakt ik doe z mijn best toen zij jarig was laatst heb ik nog bloemen voor haar gekocht en toen heeft ze me daar nog wel zoo overdreven hartelijk voor bedankt ik kon het toch niet helpen dat die verjaardag een treurige dag voor haar was
7432_7057_000861	het zal misschien het allerbeste zijn dat ik toch weer naar tante terugga en haar eerlijk alles vertel dit was zeker een kloek besluit maar kalmer werd elsje er niet op toen zij het genomen had zij werd hoe langer hoe zenuwachtiger toen zij zich voorstelde welk een ontvangst haar in het huis van mevrouw d'ablong wachten moest en niet dan met inspanning gelukte het haar enige aandacht te schenken aan het toilet
7432_7057_000862	elsje gehoorzaamde en ging stil met een bezorgde uitdrukking op haar gezicht voort met haar werk wat was er met grootmoeder eerst gisteravond die vreemde droevige stemming en nu zoo kortaf zoo geheel anders dan gewoonlijk
7432_7057_000863	misschien zal het toch maar beter zijn om elsje thuis te laten met miss piper zei mevrouw d'ablong op een ochtend in juni toen de dokter er geweest was en haar geraden had cécile een poosje de zeelucht te laten genieten o ja mama veel beter antwoordde cilly beslist had u er heus over gedacht haar mee te nemen zij weet zich nog zo weinig te gedragen
7432_7057_000864	je hebt alles alles bedorven knorde cécile wij hadden je nooit mee moeten laten spelen en wat moeten wij nu beginnen vervolgde ze zich tot de anderen wendend met die erbarmelijk snikkende lizzie kunnen wij niets uitvoeren mag ik binnen komen vroeg een stem aan de deur die op de gang uitkwam
7432_7057_000865	ik vind haar een naar mens zei ze de kast in het kamertje opentrekkend en haar wollen mutsje tevoorschijn halend met een driftige beweging strikte zij het onder de kin vast dit houd ik op al gaat ze ook op haar hoofd staan zei ze beslist toen ging ze weer terug met iets uitdagends in hare ogen
7432_7057_000866	elsje was op het punt haar terug te roepen en nog iets te vragen maar zij durfde niet goed zei zacht bij zichzelf het is te flauw en deed toen hare ogen dicht vast besloten om eindelijk te gaan slapen
7432_7057_000867	over dien laatsten brief vroeg louise nieuwsgierig terwijl ze cécile snel volgde frits en elsje kwamen langzaam en zwijgend achteraan wat een heerlijke avond nog zei frits eindelijk ja heerlijk weer zwegen beiden toen zei frits aarzelend en zacht
7432_7057_000868	mevrouw d'ablong had hare oogen gesloten en zat doodstil met hare handen in haar mof over elsje die een gevoel had alsof ze alles zou hebben willen geven om rustig bij haar grootmoeder te zijn
7432_7057_000869	elsje had haar knikker terstond opgeraapt maar evert zag dit niet en liep op een drafje de deur uit juist op het ogenblik dat een vigilante snel de hoek der straat omkwam de kruideniersvrouw gaf een gil en vloog de winkel uit om haar zoontje buiten het bereik der paardenhoeven te brengen maar zij kwam te laat
7432_7057_000870	erg interessant en peinzend zei cécile die met louise achter hen liep het wordt heusch te dwaas lou dat kind gaat zich allerlei dingen verbeelden omdat frits uit goedigheid met haar loopt en vriendelijk voor haar is ja het is allergekst zei louise nu ze zal het langzamerhand wel afleeren
7432_7057_000871	ik ben een akelig onuitstaanbaar ondankbaar schepsel zei ze tot zichzelf toen ze 's avonds alleen op haar kamer was en in een alles behalve kalme stemming en ik moet morgen blij kijken en heel vrolijk zijn maar och ik wou ik wou dat ik frits verschrikkelijk naar vond met deze onvriendelijke wens in haar hart viel zij in slaap
7432_7057_000872	zal ik u straks nog eens wat van dat drankje geven ja voordat we naar bed gaan eet nu je boterham kind je zult trek hebben elsje haalde haar breikous uit de bovenste lade der latafel nam een stoel en ging over haar grootmoeder zitten
7432_7057_000873	dan zou ik maar gauw naar beneden gaan het is ook al niet vroeg meer maar kijk nog even naar elsje vind je niet dat dat japonnetje haar aardig staat cécile verwaardigde zich niet meer dan een vluchtige blik op haar nichtje te werpen en zei op onverschillige toon het gaat nogal toen opeens driftig maar mama waarom heeft ze uw parels aan
7432_7057_000874	tante roept mij niet mompelde ze boos lizzie lizzie kom dan toch klonk het weer ga nu gauw mee naar beneden elsje verroerde zich niet zij werd hoe langer hoe koppiger alles wil ik verdragen dacht ze met een hart vol bitterheid maar mijn eigen naam zullen ze me niet ontnemen
7432_7057_000875	kom eens even bij me lieve kind zei de oude dame ik vind het aardig dat wij ook kennis met elkaar maken mijn kleinzoon heeft mij al van je verteld kom geef mij ook maar een kus je hebt ook nog een oude grootmoeder hè ja mevrouw zei elsje met haar hand in de zachte warme hand der vriendelijke dame dan moest je mij ook maar grootmama noemen zolang je hier bent wil je dat wel
7432_7057_000876	door het geheele gezelschap werden herhaaldelijk tochten gemaakt naar het huis waarbij frits er met trots de goede hoedanigheden en de mooie ligging van aanwees nu is mijne toekomstige woning bijna klaar zei hij toen hij op een zaterdagavond
7432_7057_000877	hij bleef haar hardnekkig roodkapje noemen en toen in het dorp het bericht de ronde deed dat de koningin een bezoek zou komen brengen raadde hij elsje sterk aan zich op de grote dag als roodkapje te verkleden en in dit kostuum aan de jonge koningin een mandje met wafels te overhandigen
7432_7057_000878	er viel een lichtstraal van hoop in elsje's hart terwijl ze naar haar luisterde en iets van haar oude moed en frisse levenslust keerde terug en er kwam een blik van verbaasde dankbaarheid op haar gezicht toen ook cecile die hiertoe door haar moeder was aangespoord haar vriendelijk toesprak en hoewel met een haperende stem zeide dat zij hoopte dat elsje gelukkig zou zijn hier in haar nieuw tehuis
7432_7057_000879	terwijl ze de parelen die de onschuldige oorzaak waren geweest van zoveel onrust en angst in de zak van haar jurk liet glijden ik moet nu terstond weg wezenlijk ik dank u heel vriendelijk dat ik hier heb mogen slapen en als ik kan wil ik ook graag eens wat voor u doen maar nu moet ik naar tante terug is er misschien ook een oude hoed voor mij en een doek of zoiets ik ben zo erg koud
7432_7057_000880	kom elsje ga dan nu maar mee toe mama noem haar nu toch wezenlijk liever lizzie iedereen zal denken dat u de meid roept als u elsje zegt en toch blijf ik zo heten zei elsje zeer gedecideerd
7432_7057_000881	niet altijd zei mevrouw d'ablong met zulk een glans van tederheid in de donkere ogen dat elsje er aangedaan van werd de armen om haar hals sloeg en zeide ik houd toch zoveel van u tante
7432_7057_000882	het arme meisje werd vuurrood kwam bevend achter de schrijftafel tevoorschijn en zei snel en geagiteerd cécile had mij hier opgesloten helemaal uit de grap natuurlijk maar ik vond het toch heel akelig en ik was zo bang bang viel frits langzaam in terwijl hij haar ernstig in de ogen keek maar voor mij ben je toch niet bang roodkapje
7432_7057_000883	hij zag er moe en verslagen uit nergens had hij eenig spoor van de vluchteling kunnen ontdekken alleen had een politieagent even over tienen een meisje in een lichte jurk de gracht langs zien snellen hij had haar de straat op den hoek zien inslaan maar haar verder uit het oog verloren
7432_7057_000884	gisteren was ze nog een eind de heide overgegaan daar in de verte om een boodschap te doen bij vrouw rikkers die een boerderij had en toen had ze nog gedacht hoe vreemd het toch was dat de heideplanten nu zoo dor en bruin waren terwijl zij eenige maanden geleden zoo prachtig hadden gebloeid vol geur en kleuren
7432_7057_000885	mijne hulp is van den heer die hemel en aarde gemaakt heeft hij zal uwen voet niet laten wankelen uw bewaarder zal niet sluimeren ziet de bewaarder israëls zal niet sluimeren noch slapen de heer is uw bewaarder de heer is uwe schaduw aan uwe rechterhand
7432_7057_000886	het was haar bijna alsof zij droomde toen hij haar verzekerde dat zij nog voor vijven bij grootmama buiten zouden zijn en zij keek zegevierend naar de stoffige warme straten en grachten die zij langs reden het was zo'n heerlijke gedachte dat zij die nu in weken niet zien zou maar bij al haar blijdschap dacht zij toch telkens aan de waarschuwing harer tante
7432_7057_000887	natuurlijk wel zit je gemakkelijk vroeg frits weer met zijn elleboog onder het hoofd in liggende houding voor zich uitkijkend en met zijn boek nog ongeopend naast zich op den grond elsje sloeg met ijver de bladzijden van het hare om o ja heel gemakkelijk zei ze zonder op te zien hoewel ze heel goed voelde dat frits haar
7432_7057_000888	met een dankbaren blik keek elsje op naar de slanke geheel in t zwart gekleede gestalte en het vriendelijke gezicht met de beschaafde fijn besneden trekken er lag een zachte glans in de grijze oogen die op haar
7432_7057_000889	heel graag zei elsje zacht en boos op zichzelf omdat ze weer die onverklaarbare drang tot schreien voelde mooi zo geef mij dan nu een kus en laat mij je eens even goed aankijken ik moet toch weten hoe mijn nieuwe kleindochtertje er uitziet
7432_7057_000890	en toen het eindelijk donderdagochtend geworden was en mevrouw d'ablong tegen twee uur verwacht kon worden was elsje al heel lang voor dien tijd klaar om hare tante te ontvangen de strooien hoed met het vuurroode veertje lag netjes gereed op een stoel met een paar wollen handschoenen en een stevige parapluie
7432_7057_000891	elsje gehoorzaamde haastig en emma zei vriendelijk dag lizzie ik hoop dat je me eens komt opzoeken met cécile toen snelde elsje naar boven naar haar kamer met de kostbare brief stijf in haar hand gedrukt
7432_7057_000892	je ziet er veel beter uit elsje je moet maar veel rose dragen die blouse flatteert je bepaald neen kijk mij eens even goed aan ik geloof heusch dat ik je bij je kin moet vasthouden je draait telkens je hoofd om ziezoo nu moet je me wel aankijken ondeugend kind
7432_7057_000893	dan mag ze ook wel afscheid nemen van mama en mij zei cécile want wij brengen je met het rijtuig naar den trein zooals je weet en gaan dan verder elsje bleef verbaasd staan en keek mevrouw d'ablong aan u en cécile gaan toch nog niet weg tante vroeg ze verwonderd
7432_7057_000894	vlug liep ze naar het ledikant trok de dekens over zich heen en genoot de zachte mollige warmte van het veeren bed ze was zoo moe z moe keetje moest nu maar gauw komen met de thee dan kon ze het licht meteen uitdraaien
7432_7057_000895	nu dacht zij hieraan echter niet ze voelde alleen maar een onuitsprekelijk verlangen haar hart uit te storten tegenover de lieve vrouw die zo goed scheen te begrijpen hoe vreselijk bedroefd zij was en welke troost zij nodig had ja lieveling zei grootmama naar het bed toegaande
7432_7057_000896	darling zei miss piper cécile bleef bij de piano zitten spelen ze ziet vandaag toch niet een beetje bleek en heeft ze in t geheel niet over vermoeidheid geklaagd vroeg mevrouw d'ablong aan de
7432_7057_000897	ik ken je haast niet als je zoo bent elsje hernam de oude vrouw met iets strengs in haar stem ik vraag je nog eens of je bedaard naar mij wilt luisteren elsje begon weer harder te schreien
7432_7057_000898	wat is er is er bericht vroeg de stem van mevrouw d'ablong haastig terwijl de deur der kamer waar zij had zitten wachten snel werd geopend toe frits kom toch gauw er is heel goed bericht tante zei frits ik kom u elsje zelf brengen en een oogenblik later stond hij met elsje die er doodsbleek en zeer bevreesd uitzag voor miss piper en mevrouw
7432_7057_000899	de arme jongejuffrouw had op het laatst een gevoel alsof ze een mismaakt schepsel was en al was het warm in de kamer toch werden hare armen en haar hals zoo koud en kreeg ze zulk akelig kippenvel
7432_7057_000900	toen verdween al hare deftigheid terstond vlug als de wind snelde zij de gang door de zaal in en het bordes op sloeg onstuimig de armen om miss piper's hals drukte zich tegen haar aan en riep uit o missy missy ik ben zoo blij zoo vreeselijk blij o hoe heerlijk hoe heerlijk
7432_7057_000901	dan moet je er nu ook maar een stukje van hebben wil jij het kapot maken nee dat gewichtige werk moest miss piper maar doen vond liesje en met gespannen aandacht volgde zij de bewegingen der engelse terwijl deze de lekkernij doorbrak en ieder een stukje gaf
7432_7057_000902	maar mevrouw d'ablong schudde het hoofd nee nu gaan we zeker met ons beide arm kindje heeft het je allemaal zo gehinderd ik ben blij dat ik het weet elsje moet nu stil bij missy blijven en als wij dan later allen samen bij grootmama zijn ben jij weer helemaal gezond en sterk hoop ik en dan zal langzamerhand alles wel weer beter gaan
7432_7057_000903	maar zij vermande zich en toen de deur geopend werd en mevrouw d'ablong binnentrad stond zij bedaard op en ging haar tegemoet elsje bleef beschroomd bij het raam staan met een kleur als vuur en hare handen stijf geklemd om den rug van haar stoel
7432_7057_000904	eindelijk hief zij het hoofd op plantte hare beide ellebogen in de grond en keek gretig voor zich uit het zachte gegons der bijen het fluisteren van de wind door de dennen naast haar het rinkelen van de belletjes van een huifkar heel in de verte was al wat de stilte verbrak recht voor haar in de diepte zag ze het dorp liggen met de rode daken der huisjes aardig afstekend tegen het groen der
7432_7057_000905	maar na het eten werd zij weer moedelozer louise en cécile waren dadelijk naar boven gegaan grootmama rustte even en mevrouw d'ablong en frits liepen druk in gesprek samen in de tuin elsje stond alleen onder de veranda geheel vervuld van de teleurstelling dat zij niet bij line mocht gaan logeren en ook weer angstig over de geheime blijdschap die zij in haar hart voelde omdat ze hier moest blijven
7432_7057_000906	cécile had echter een wonderlijke manier om elsje achteraf te houden en zichzelf op de voorgrond te brengen als ze met andere logees in aanraking kwamen heel veel kon elsje dit nu wel niet schelen maar het was toch een eigenaardig prettige gewaarwording voor haar toen frits kwam en minstens evenveel notitie van haar nam als van cécile
7432_7057_000907	ga eens even met grootmama en mij mee elsje zei mevrouw d'ablong na de koffie wij hebben je iets heel gewichtigs te zeggen elsje keek verschrikt op en volgde hare tante met een kloppend hart naar het aardige kleine boudoir waar de oude dame reeds rustig in haar gemakkelijke stoel voor het raam zat te wachten zij trok elsje naar zich toe en zei
7432_7057_000908	er waren nog twee meisjes van elsje's leeftijd in den trein zij reisden met hare moeder en het duurde niet lang of frits had een gesprek met deze aangeknoopt langzamerhand geraakten de drie meisjes ook met elkaar aan het praten en spoedig klonk er telkens een luid en frisch gelach als frits een grappig verhaal deed of elsje plaagde hij had er plezier in haar aan den gang te brengen en aardige gevatte antwoorden uit te lokken op zijn plagerijen
7432_7057_000909	maar ze hield zich goed en dien middag aan tafel deed ze zoo haar best zich naar de regelen der etiquette te gedragen dat hare tante haar goedkeurend toeknikte en zachtjes zei ziezoo elsje je begint al aardig aan te leeren let vooral altijd goed op
7432_7057_000910	maar ze schrikte op toen ze plotseling het zachte stemmetje van liesje aan haar oor hoorde fluisteren slaap je waarom blijf je daar zo stil liggen zo zo jonge dame hebben wij het ons zo gemakkelijk mogelijk gemaakt klonk de stem van frits toen gelukkig dat wij je eindelijk gevonden hebben dat is me een zoeken geweest hè liesje
7432_7057_000911	maar dan wil ik het eigenlijk veel liever niet dragen tante als er eens wat aan kwam onzin wat zou er nu aan een parelsnoer komen dat je gewoon om je hals draagt blijf hier maar even wachten ik kom dadelijk weer terug een paar minuten later kwam zij de kamer weer in met de kostbare ketting in haar hand juist wilde zij de deur sluiten toen cécile op de drempel
7432_7057_000912	niemand begreep waar zij heengegaan kon zijn keetje en dina waren bezig het gehele huis te doorzoeken maar ook dit was vruchteloos zoals bleek toen de beide dienstmeisjes in de danszaal verschenen zijn jullie overal geweest en heb je ook anna ondervraagd
7432_7057_000913	cilly zei ze cécile keek op och kind noem mij alsjeblieft maar cécile dat spreek je in ieder geval beter uit dan cilly het is of je tien s's in het woord brengt zo dwaas en ordinair komt het er uit wat is er
7432_7057_000914	toen elsje alleen gelaten was bleef ze voortschreien eerst hartstochtelijk en met zenuwachtige snikken toen zachter en bedaarder eindelijk was het alsof ze geen kracht meer had om langer te schreien geen kracht om uiting te geven aan het gevoel van wanhopige smart dat haar bezielde
7432_7057_000915	o ja zeker riepen de beide meisjes tegelijk uit frits deed de piano open en even later klonken de vroolijke tonen van een fransch liedje door de kamer alleraardigst riep grootmama toen het uit was zingt nu nog eens een paar duetten ik hoor jullie zoo graag samen
7432_7057_000916	krijg je nu al weer een kleur en wat kijk je vreeselijk ernstig nu elsje ik denk ik denk haast wel dat cécile gauw geëngageerd zal zijn o zei elsje met een zucht terwijl ze haar gezicht wegtrok en haar best deed blij te kijken
7432_7057_000917	er was niets met haar te beginnen ze was zo over stuur en zo angstig bevreesd dat men haar haar zin niet zou geven dat de vrouw eindelijk hoofdschuddend toegaf haar in gerrits gemakkelijke stoel bij de tafel duwde en zei nu nu blijf dan maar hier vannacht rust nu maar eens even uit en probeer wat kalmer te worden
7432_7057_000918	ik denk dat tante je graag spoedig bij zich wil hebben elsje en ik zal vragen of aafje's zuster dan bij mij wil komen zij kunnen er daar nu best een missen nu grietje ook uit haar dienst thuis is
7432_7057_000919	alsof ik wel zoo heette lachte elsje maar wat heb ik dan gedaan als je dat niet begrijpt kan ik het je niet uitleggen zei cécile boos je hebt je heel onbehoorlijk en coquet aangesteld sta daar nu maar niet zoo dom te kijken maar maak liever voort
7432_7057_000920	maar kind waarom heb je niet even gescheld om het licht te laten aansteken zei elsje's tante hoe kom je er bij om hier zoo in het donker te blijven staan steek even de kaarsen aan op het toilet keetje en leg die kleeren maar op het bed de jongejuffrouw zal zich vandaag wel alleen kleeden
7432_7057_000921	hoe was het toch mogelijk dat het hare tante niet verveelde naar dat verschrikkelijke passen te kijken en dat zij maar steeds met dezelfde nauwkeurigheid haar oordeel ten beste gaf u kunt die veter nog wel wat meer aantrekken zei ze toen elsje eindelijk een korset had dat ze tamelijk goed paste
7432_7057_000922	maar er kwam geen geluid de toneelkoorts had het arme kind deerlijk in hare macht zij stond te trillen op hare benen het suisde in hare oren en zij voelde zich diep ongelukkig al haar moed begaf haar en met een wanhopig gebaar sloeg zij de handen voor het gezicht en barstte in tranen uit frits schoof snel het gordijn weer voor het toneel
7432_7057_000923	haar eerste werk was naar de deur te gaan en die te sluiten toen sloeg zij de handen voor het gezicht en klaagde bitter en luid o grootmoeder grootmoeder was ik maar weer bij u ik houd het niet uit o ik houd het niet uit
7432_7057_000924	maar wat is er toch dokter vroeg ze weer de dokter antwoordde niet maar nam een stoel en ging bij het bed zitten bevoelde elsjes pols deed haar enige vragen en zei toen op hartelijke toon er is iets gebeurd elsje daar je heel bedroefd om zult zijn er is vanochtend een bericht gekomen over je grootmoeder en dat bericht is niet gunstig
7432_7057_000925	daar kon ook zo licht iets aankomen met die sneeuw tante zou er natuurlijk niets tegen hebben zij ging nu immers alleen uit en niemand kende haar in deze grote stad zij bedacht zich niet lang maar deed vlug de kast open om te zien of haar jurk er nog in hing jawel hoor daar was ze die verachte rode
7432_7057_000926	misschien kan hij je wat ponyhaar knippen dat je een beetje meer presentabel uitziet we moeten het nu vandaag maar zo laten probeer nu eens of die lichtgroene jurk je past ja die met dat tere resida kleurtje
7432_7057_000927	juist wilde hare tante zich met haar naar de mantelzaal begeven toen haar nog iets scheen in te vallen en ze tot de elegante dame zei o ja juffrouw u hebt zeker nieuwe stoffen ontvangen voor baltoiletjes waar kan ik die zien gaat u even zitten mevrouw en de jongejuffrouw ook dan kan ik ze wel dadelijk hier laten brengen
7432_7057_000928	ik wou liever eens wat gaan wandelen tante ik verlang zoo vreeselijk om eens even in de lucht te zijn thuis ben ik zooveel buiten later kan ik toch ook nog wel met cécile's vriendinnen kennis maken neen neen je gaat er nu heen morgenochtend kan dat wandelen wel gebeuren je blijft vandaag verder thuis
7432_7057_000929	frits vond alles goed ze zouden een visite maken bij de kruidenier en het dorp gaan bezoeken waar elsje was geboren en zo lang had gewoond en elsje zou hem op de oude plekjes wijzen waar zij als kind zoveel had gewandeld en ze zouden heel gauw gaan trouwen als grootmama en tante het goed vonden en alles zou even heerlijk en prettig wezen
7432_7057_000930	lieve tijd lizzie wat speel je stijf en houterig ik geloof dat je het met opzet doet om ons te ergeren nee helemaal niet riep elsje terstond uit haar rol vallend en met een kleur van verontwaardiging ze spande zich echter met waren heldenmoed in om zich dapper te houden en vervolgde haar spel emma schudde afkeurend het hoofd tegen hare vriendinnen maar zij letten er niet op
7432_7057_000931	oh ja ik kan best klaar mijnheer zei elsje die een gevoel had dat zij eigenlijk op dit ogenblik al klaar was om te gaan reizen mijnheer wat betekent dat nu roodkapje weet je wel dat je me beledigt als je me niet eenvoudig frits noemt evenals cilly
7432_7057_000932	o ik verlang zo naar huis naar grootmoeder snikte ze in korte afgebroken zinnen ik vind het zo vreselijk vreselijk hier in de stad o ik wou dat ik er nooit gekomen was nooit ik ik wou dat ik maar weg was ik wou
7432_7057_000933	heel graag mijnheer dan zou ik maar een ogenblikje gaan zitten hebt u nooit eerder dansen geleerd nee meneer maar dan gaat het al heus vrij goed vindt u ook niet juffrouw vroeg hij zich tot miss piper wendend die elsje telkens bemoedigend had toegeknikt zonder dat deze er iets van had gemerkt ik versta u niet zei miss piper ik ben engels
7432_7057_000934	jawel mijnheer daar komt mevrouw juist aan en met een verbaasde blik op elsje die zij eerst niet herkend had oh jongejuffrouw bent u het elsje ging vlug naar binnen zij had opeens het gevoel dat zij toch veel beter gedaan zou hebben niet in deze kleding uit te gaan en zij schrikte erg toen ze zag hoe ontstemd hare tante naar haar keek
7432_7057_000935	de twaalfjarige knaap drukte zijn gladde bonten muts vaster op het hoofd knikte even deed de rinkelende winkeldeur open en ging voor elsje de winkel uit niet uit lompheid maar omdat het geen ogenblik bij hem opkwam haar voor te laten gaan
7432_7057_000936	hoe kom ik toch zoo mal hier zei ze bij zichzelf grootmoeder zou mij erg uitlachen als ze me zoo zag kom ik moet moed houden en niet zoo flauw zijn ben je hier elsje klonk de stem van mevrouw d'ablong op het portaal ja tante
7432_7057_000937	maar roodkapje wat scheelt er nu aan en frits lachte hartelijk wie zit er nu ooit netjes op de heide en ik vond je houding juist zo schilderachtig nee kijk maar niet zo verschrikt ik meen het hoor het was alleen een beetje moeilijk je te vinden maar liesje heeft me dapper geholpen bij het zoeken je zult wel trek hebben na je vermoeiende tocht he en hij keek haar plagend aan elsje lachte vrolijk
7432_7057_000938	met gevouwen handen en aandachtig voorover gebogen hoofd luisterde de grootmoeder naar de frissche jonge meisjesstem die duidelijk de troostende woorden voorlas uit den grooten ouderwetschen bijbel welke reeds bij de grootouders van deze oude vrouw in gebruik was geweest
7432_7057_000939	laten we maar stil afwachten wat zij doet ik geloof nooit dat ze zonder mij weg zal gaan en buitendien weet ze ook helemaal niet hoe ze lopen moet zal ik eens even gaan zien waar ze gebleven is vroeg emma hè waarom moesten jullie haar nu ook zo plagen laten we maar gauw eens gaan zoeken nee nee nee viel cécile haastig in blijf stil hier emma dan komt ze bepaald veel gauwer terug
7432_7057_000940	maar ze moest zich dapper houden ze moest haar best doen niet weer flauw zijn en driftig tegen tante ze had het grootmoeder beloofd ze liet het gordijn los en slikte even ze wou nu niet meer schreien ze was wezenlijk kinderachtig geweest daar had tante wel gelijk in morgen zou alles zeker wel beter gaan
7432_7057_000941	o neen volstrekt niet ik geloof eigenlijk dat cécile altijd gezond is mevrouw jawel wel gezond maar zij moet zich toch een beetje in acht nemen vind ik ze speelt lief
7432_7057_000942	als u zoo goed wilt zijn om naar mijn voeten te kijken zei hij telkens en heel gehoorzaam keek ze strak naar de keurige blinkende schoenen van haar onderwijzer vooral het hoofdje recht houden riep hij dan weer waarop elsje verschrikt gehoorzaamde zonder hare oogen van de schoenen van mijnheer meudon af te wenden
7432_7057_000943	ik ik wou liever dat je vandaag niet naar de kerk gingt kind ik voel me tamelijk goed maar ik wou toch liever niet alleen zijn van ochtend ik wil graag bij u blijven zei elsje terstond maar zou het niet goed zijn dat de dokter even kwam vandaag ik kan heel gauw heen en terug naar het dorp loopen om het hem te vragen
7432_7057_000944	het is nu al twaalf jaar geleden dat je moeder dood is elsje en al dertien dat je vader stierf je moeder was mijn liefste dochter en je hebt heel heel veel in haar verloren elsje knikte ernstig ja dat wist ze dat had haar grootmoeder al heel dikwijls verteld
7432_7057_000945	elsje schrikte meende dat ze gemorst had op haar jurk of iets heel onbehoorlijks gedaan en liet in hare verwarring het kommetje uit hare handen glippen groote en kleine roode scherven vielen op haar bord op de tafel en op den grond en met een angstig gezicht keek ze hare tante aan
7432_7057_000946	liesje zette een stoel voor haar bij de tafel en dribbelde toen met een grappig bedrijvig air naar de juffrouw toe fluisterde deze iets in en lachte tevreden toen zij zei ja dat mag wel maar dan ook terstond naar bed hoor het kleine meisje schoof vlug een tabouret bij de schoorsteen klauterde er op en haalde een doos te voorschijn waarmee ze terstond naar elsje toeliep
7432_7057_000947	het meest trok een groote bloemenwinkel haar aandacht het was haar alsof ze in een toovertuin keek zoo prachtig zag het er achter dat raam uit rijke bouquetten lichtgele rozen met fijne sierlijke takjes
7432_7057_000948	je bent zo veranderd zei hij terwijl hij met iets eerbiedigs in zijne ogen keek naar de slanke bevallige gestalte en het frisse meisjesgezicht waarover een eigenaardig bekoorlijke beschroomdheid lag
7432_7057_000949	dus al weer iemand om kennis mee te maken en zich niet mee op haar gemak te voelen dacht elsje met een zucht terwijl ze cécile in huis volgde de beide meisjes ontdeden zich van haar hoed en mantel en gingen toen naar de zaal cécile liep vlug naar binnen elsje volgde langzaam en verlegen
7432_7057_000950	dat heeft ze aan mij te danken zei frits met trots kijk daar bloost ze alweer zij is bepaald een beetje bang voor me grootmoeder niet kwaad hè och wat ik ben helemaal niet bang voor je zei elsje verontwaardigd ook nooit geweest plaagde frits en gisteravond dan
7432_7057_000951	het was misschien niet goed van elsje maar deze berisping trok zij zich heel weinig aan zij was z blij dat zij de koningin gezien had en zoo opgetogen over haar dat er voor t oogenblik althans geen plaats was in haar hart voor spijt over hetgeen ze in haar groote vreugde had gedaan zij luisterde beleefd naar wat hare tante zeide maar dacht er verder niet over na
7432_7057_000952	frits zou er stellig wel niet meer om vragen maar in ieder geval zou ze het toch zeker niet doen zij wilde niet nuffig en koket worden evenals cécile en oh misschien misschien was ze wel te vrij geweest en te familiair
7432_7057_000953	maar toen zij bedacht dat elsje met alles in kennis moest worden gesteld toen zij bedacht hoe het meisje er tegenop zou zien haar te verlaten toen ze bedacht hoe eenzaam en vreemd het kind zich in de weelderige omgeving gevoelen zou en hoe haar eenvoudig hart terug verlangen zou naar het aardige stille huisje
7432_7057_000954	zoo nu dat moet mama weten maar ik vind lizzie oneindig mooier en deftiger en je zult er dus maar aan moeten wennen dat je bij mij lizzie heet zeur nu niet langer en kijk ook niet zoo knorrig ik zal je den weg wijzen naar de eetkamer mama zal niet begrijpen waar we blijven
7432_7057_000955	had elsje dikwijls een gevoel alsof zij iemand anders was niet hetzelfde meisje als die elsje die vrolijk en vol levenslust iedere dag begon toen zij bij hare grootmoeder woonde niet hetzelfde meisje als die elsje die grappen maakte met krelis en de meisjes van het dorp en voor wie tot nu toe het leven een bron van rein genot was geweest
7432_7057_000956	zeg cilly hoe kom jij toch aan die boerin tot nichtje fluisterde cato de zakdoek voor de mond houdend en terstond weer proestend van het lachen hardrood zijn haar wangen en geel is haar haar zei louise bijna overluid en op een toon alsof ze een vers reciteerde wanneer gaat ze eigenlijk weer weg cilly
7432_7057_000957	zij wilde en durfde zich niet afvragen wat dit wonderlijke gevoel veroorzaakte in haar binnenste maar het maakte haar ongelukkig en opgewonden tegelijk en toen zij dien avond weer op haar kamer naar buiten stond te kijken wendde zij zich opeens woest af van het vredige schouwspel daar buiten en riep uit o ik wil het niet ik wil het niet het zou schande zijn ik mag niet
7432_7057_000958	dan zal ik mijn mooie roode jurk maar aantrekken op reis vindt u niet grootmoeder vroeg elsje dan zie ik er dadelijk netjes uit als ik bij tante kom ja doe dat kind zei grootmoeder
7432_7057_000959	verlegen sprong elsje op dat frits haar zo had moeten zien liggen wie weet hoe ontzettend weinig jongedamesachtig hij hare houding gevonden had als tante het hoorde ik ik vindt het zo heerlijk hier zei ze ik wist niet ik dacht het spijt me erg dat ik niet wat netter zat
7432_7057_000960	met de handen over elkaar geslagen en haar gezicht een weinig opgeheven zat elsje met ernstige ogen peinzend naar buiten te staren wat was het daar plechtig stil en mooi dacht ze en hoe aardig was het om oplettend naar boven te kijken naar de grillig gevormde kleine wolken die in al haar reine witheid langzaam voortgleden
7432_7057_000961	het moet alles nu eens heel mooi zijn mama had cécile gezegd eens wat anders dan vroeger en mevrouw d'ablong vond alles goed wat cécile goed vond en was alleen maar bang dat zij zich te veel zou vermoeien als zij het zich s ochtends reeds zoo druk maakte
7432_7057_000962	zij stond nog steeds op dezelfde plek bij het raam naar buiten te kijken en bleef daar erg ongeduldig en zenuwachtig zonder er een ogenblik aan te denken nieuwsgierig in de kamer rond te snuffelen of een kijkje te nemen in de boeken van frits die door het gehele vertrek lagen verspreid
7432_7057_000963	elsje zweeg waarom moest hare tante nu ook dadelijk weer cécile er bij halen maar het was waar zij zag er deftig uit en alles ging haar zo gemakkelijk en natuurlijk af
7432_7057_000964	elsje gehoorzaamde louise cécile en cato gingen op de canapé zitten dicht bij elkaar met spottende gezichten alsof zij afgesproken hadden nu eens flink om elsje te gaan lachen emma bleef bij haar staan met het boekje in de hand om haar voort te helpen als zij haperde en elsje begon te spelen
7432_7057_000965	en allerlei geheimzinnige toespelingen maakte op iemand die ook wel dolgraag naast cilly zou hebben willen lopen begon het elsje te vervelen en liep ze zwijgend voort zoveel mogelijk de plechtige schoonheid van het bos genietend maar het gefluister en het gegiechel naast haar hinderde haar toch en zij was blij toen het tijd werd om naar huis te gaan
7432_7057_000966	geruime tijd bleef ze zo staan almaar in dezelfde houding naar buiten kijkend in de plechtige maneschijn toen ontspanden zich hare trekken en met een zucht liet zij het venstergordijn zakken en ontkleedde zich
7432_7057_000967	nog één ogenblikje grootmoedertje zei frits kom roodkapje probeer eens of je zo hoog kunt reiken en leg mij de krans eens om de hoed terwijl ik die op heb zoveel groter ben je niet dan ik meesmuilde elsje maar zij moest toch op hare tenen gaan staan en hare armen hoog uitrekken om bij de hoed te kunnen komen
7432_7057_000968	elsje sloeg de betraande oogen op en de ongewoon zachte uitdrukking op het gezicht van mevrouw d'ablong ziende vroeg ze zacht mag ik u een kus geven tot eenig antwoord trok haar tante haar dichter naar zich toe en kuste haar toen liet ze haar los en zei zullen we dan nu naar beneden gaan elsje
7432_7057_000969	misschien zouden ze wel een heleboel grappen hebben samen het moest toch ook wel prettig wezen om eens een poosje in één huis te wonen met een meisje van haar eigen leeftijd en dan allerlei te zien waarover zij alleen maar eens een enkele keer had horen spreken en later van alles aan grootmoeder te vertellen en aan de dorpsmeisjes dàt zou toch wel heerlijk wezen
7432_7057_000970	als het er is neemt u dan een portret van uw moeder mee mama ik weet helemaal niet hoe zij eruitzag en elsje het arme kind had sedert de ochtend waarop zij van haar vreemde tocht was teruggekeerd al den tijd te bed doorgebracht
7432_7057_000971	en hoe erg ze soms verlangen kon om terug te zijn in haar vriendelijk dorp en lange wandelingen maken over de ruime heide en langs den brede straatweg en hoe haar grootmoeder ook had gezegd dat zij nooit alleen zou zijn want dat er één was die haar altijd nabij zou wezen en en hoe ze dat zelf ook geloofde
7432_7057_000972	dit was een van de redenen waarom elsje er zoo tegen opzag van haar gelukkigen kostschooltijd afscheid te nemen frits en cécile geëngageerd dacht ze wat zullen zij mij dan uitstekend goed kunnen missen ik vind het heerlijk heerlijk grootmama weer te zien maar alles zal nu wel heel anders wezen dan vroeger
7432_7057_000973	zal ik nu maar eerst het plaatsje schrobben grootmoeder dan kan de koffie onderwijl trekken best kind ons meisje deed met een gewichtig gezicht een grooten blauwen boezelaar voor zette haar wollen kapje weer op deed haar klompen aan en ging naar buiten en toen volgde er een plassen met water en een geschrob en een klotsen op klompen dat het een aard had
7432_7057_000974	en verbaasd dat zij niet dadelijk ja graag zeide vroeg hij toen hij bij haar stond nu wil je me mee hebben of niet elsje wist zelf nauwelijks later hoe zij de woorden er uit had gebracht
7432_7057_000975	grootmoeder was nu zo opgewekt en vrolijk vond elsje en ze zag er ook weer beter uit zij zou zeker wel gauw helemaal weer opgeknapt zijn elsje moest maar geen goed meenemen had haar tante geschreven zij zou haar wel een en ander lenen cécile's kleren zouden haar zeker ook wel passen
7432_7057_000976	vlakbij het raam waarbij de grootmoeder zat te breien was een klein portretje opgehangen in een fraai nieuwerwets lijstje dat slecht in deze omgeving paste het portret was dat van een jonge vrouw met grote sprekende ogen en donker golvend haar er lag een trek van trotsheid om den fijnbesneden mond
7432_7057_000977	ze hijgde wel wat toen ze haar voornemen ten uitvoer bracht maar gaf de moed niet op en toen ze bovenop de heuvel gekomen was hoe werd hare moeite toen beloond plotseling stond ze voor een groot heideveld waarover de zon vol scheen en aan de purperkleurige bloesems van het heideveld een schitterende glans verleende
7432_7057_000978	en ook och zoo bitter gaarne niets weten wilde ze voelde zich vandaag zoo akelig linksch en lomp en ze had zulke nare gloeiende wangen al die vreemde kleeren zaten haar ook zoo ongemakkelijk en ze had net een gevoel alsof het lint om heur haar
7432_7057_000979	goed kind laat ik je dan maar eens precies vertellen wat tante schrijft het is geen lange brief zij vraagt alleen of het mij beter gaat en of ik wel genoeg ben om jou een poosje te kunnen missen
7432_7057_000980	ga jij maar vast naar de zaal cilly hoorde zij mevrouw d'ablong zeggen ik kom dadelijk elsje's hart begon sneller te kloppen toen ze haar tante weer binnen zag komen wat beduidt dat dat je me te vergeefs laat roepen vroeg ze streng geen antwoord het meisje stond nog steeds op dezelfde plek onbeweeglijk als een beeld kom antwoord me
7432_7057_000981	en alweer had zij van allerlei te vertellen terwijl de breinaalden lustig klapperden de zwarte kous onophoudelijk heen en weer slingerde en nu en dan haar vroolijke lach helder en opwekkend door de kamer klonk
7432_7057_000982	en ze ziet er ook weer minder goed uit dan ze gedaan heeft het spijt me dat ik den dokter niet eens gevraagd heb wat hij ervan dacht maar mama hij heeft immers verleden week nog gezegd dat zij nu heusch totaal beter was en dat ze alleen nog maar wat versterkt behoefde te worden
7432_7057_000983	wat had frits haar toen uitgelachen gelukkig was cécile er niet bij geweest die was veel kalmer bij het vooruitzicht zij had de koningin al zo verbazend vaak gezien de vorstelijke rijtuigen zouden langs het hotel voorbijkomen en de gasten behoefden dus in het geheel geen moeite te doen
7432_7057_000984	ga maar gauw weer zitten kind zei haar tante bedaard maar met een zeer strengen blik neen mijnheer u behoeft geen andere kleur aan het haar te geven van dergelijke kunstmiddeltjes houd ik heelemaal niet dat weet u wel
7432_7057_000985	elsje is immers een heel aardige naam en je doet haar zo'n verdriet mee dat je nog altijd lizzie zegt zij doet zelf haar best om hier te wennen en zich naar mijn zin te gedragen waarom wil jij nu ook niet een beetje vriendelijker voor haar zijn
7432_7057_000986	oh jawel daar hebt u gelijk in viel mevrouw d'ablong ongeduldig in maar mijn dochter is van nature reeds zo allerminnendst zei de dansmeester met een beleefd lachje ja juist was het antwoord dat toch een beetje trot en uit de hoogte gegeven werd
7432_7057_000987	zozeer had zijn grootmoeder haar best gedaan het hem te vergoeden als kleine jongen was hij bij haar gekomen thans was hij student in de rechten en kwam hij iedere zaterdag en zondag buiten bij zijn grootmoeder doorbrengen daar vloog cécile de kamer binnen dag frits hoe vreselijk gezellig
7432_7057_000988	o ik mis hem niet erg fluisterde louise met een veelbeteekenenden blik op elsje nu begrijp ik toch heusch heelemaal niet waar frits blijft begon grootmama weer toen het over negenen was en haar kleinzoon nog maar steeds niet
7432_7057_000989	zij had zich niets gelukkig gevoeld in die dagen dat frits buiten was en het eigenlijk een verlichting gevonden toen hij weer vertrekken moest het was niet lief van haar dat voelde zij wel maar zij kon het toch niet zo heel goed verdragen dat hij en cécile het zo bijzonder goed samen konden vinden en toch wat ging het haar eigenlijk aan zij schaamde zich erover dat het haar zo hinderde
7432_7057_000990	laten we dan nu hoos over wat anders gaan spreken mama ik kan wezenlijk niet langer over elsje praten het is heel flauw van me natuurlijk maar het agiteert me ontzettend en met een air van lusteloosheid leunde zij achterover in haar stoel en deed hare ogen dicht alsof ze eigenlijk te moe was om nog een woord te zeggen
7432_7057_000991	ik zou heel graag eens naar boven gaan als ik wist hoe daar te komen vogels hebben vleugels aan die vliegen boven de bomen bouwen ze boven ook hun nest of zou hun dat niet bevallen en lopen je altijd alleen je zou best uit je open huis kunnen vallen
7432_7057_000992	elsje deed eerst haar best mee te praten maar toen het gesprek langzamerhand uitsluitend over de bals liep die cécile en louise de vorigen winter hadden bijgewoond en toen de laatste cilly voortdurend plagend madame la baronne noemde
7432_7057_000993	heel misschien maar zeker niet als je me nu geen kus geeft zei frits plagend op haar neerziende je bent bepaald de enige wezenlijke heer er komen niets anders dan jongens van zestien en zeventien
7432_7057_000994	en eerst toen hare tante haar vast had beloofd dat het kledingstuk nog die ochtend door de oppasser zou worden terug bezorgd met een vriendelijk briefje en toen ze nog eens en nog eens had gehoord dat niemand boos op haar was liet ze zich overhalen om naar boven te gaan en zich door keetje die nu natuurlijk bijzonder hartelijk voor haar was te laten uitkleden
7432_7057_000995	hij groette beleefd toen hij frits en elsje bemerkte en even later zaten zij in het sierlijke rijtuigje de aardige jonge paardjes zetten zich al vlug in beweging en voort ging het de straatweg over het dorpje door en eindelijk door een prachtige beukenlaan op de bevallige villa toe die door de oude mevrouw d'ablong werd bewoond
7432_7057_000996	o neen neen grootmoeder dat niet och neen dat nooit ik smeek het u dat nooit u wordt wel weer beter de dokter heeft het zelf gezegd en we zullen nog lang heel lang bij elkaar blijven en als u er niet meer bent dan zij legde haar armen op de tafel liet er haar hoofd op zakken en snikte het uit
7432_7057_000997	met geopende oogen maar zich overigens geheel overgevend aan een behagelijke gewaarwording van zalige rust bleef ze doodstil in dezelfde houding liggen al haar aandacht wijdend aan een vriendelijken zonnestraal die onder de neergelaten gordijnen door naar binnen scheen
7432_7057_000998	en elsje knikte haar dankbaar toe ja dat had ze wel gevoeld dat grootmama van haar hield en zij vond haar zo lief en goed en toen ze dit zeide strekte zij de armen uit en het gezicht der oude dame naar zich toetrekkend drukte zij er een kus op dank u wel voor alles fluisterde ze en toen viel ze in een geruste slaap
7432_7057_000999	een donkerrood mollig smyrnaas kleed bedekte de grond terwijl hier en daar een geelbruin vossenvel of een langharige tijgervacht mooi bij het rood van het tapijt afstak de makkelijke stoelen de portière voor de deur het pluche tafelkleed en de smaakvolle met goud doorstikte draperieën over de kleine tafeltjes en boven de spiegel aangebracht
7432_7057_001000	zij dribbelde ijverig met haar stofdoek heen en weer het gehele vertrek door voor het portret der jonge vrouw in het sierlijke nieuwerwetse lijstje bleef zij even staan zo'n heel ander gezicht dan dat van moeder zei elsje ze kijkt zo streng ik zou haar haast niet tante durven noemen
7432_7057_001001	te gedragen en niet te uitgelaten en te druk te zijn miss piper kon dan naar engeland vertrekken en cécile en zijzelf hoopten over een week of drie ook bij grootmama te komen twee dagen later s middags om twee uur reed elsje in gezelschap van frits naar het station
7432_7057_001002	zo kan het wel blijven meneer als er nog iets aan veranderd moet worden zal ik u wel een boodschap sturen eindelijk eindelijk was er voorloopig ten minste niets meer te bestellen ter verfraaiing van elsje's toilet en persoon en reed zij met haar tante naar huis terug
7432_7057_001003	de kinderen gingen naast elkaar op de canapé zitten en mevrouw van rensen verliet de kamer cécile speelde door alsof er niets gebeurd was en loulou's broertje en zusje keken naar haar met onverholen belangstelling de comedie scheen hun echter niet mee te vallen want nadat zij een paar minuten rustig hadden geluisterd maar niets begrepen keken ze met groote oogen om zich heen vol verlangen naar iets dat hunne aandacht meer blijvend zou boeien
7432_7057_001004	o grootmoeder wat is het heerlijk buiten zei ze de mand op de tafel zettend ik wou dat u het ook allemaal eens gezien hadt de zon schijnt zoo mooi en het is zulk lekker weer om te loopen en alles schittert even prachtig en
7432_7057_001005	ja allerprachtigst lachte krelis en een dikken tak beetpakkend schudde hij elsje de zware druppels in het gezicht en riep spottend en ze spatten ook zoo mooi in een oogwenk stond haar mand op den grond en haar gezicht snel met haar hand afvegend riep ze dat zal ik je betaald zetten
7432_7057_001006	elsje volgde haar met een zucht zij vond cécile naar en onhartelijk maar ze wou toch moedig blijven de enkele vriendelijke woorden hare tante en van miss piper hadden haar goed gedaan en zij streed dapper tegen het verlangen om terstond haar eigene kleding weer aan te trekken en met de aller vlugste trein naar haar grootmoeder terug te keren
7432_7057_001007	het arme kind voelde zich nu weer erg verlaten haar tante durfde zij niet onder de ogen te komen en frits evenmin en toen cécile loulou en cato haar met spottende gezichten voorbij gingen en ze cato hoorde zeggen dat laffe kindje moest maar naar bed gaan dunkt me trok zij zich angstig terug in een stil hoekje achter een paar de hoge dennenstruiken waar toevallig een stoel stond
7432_7057_001008	laat ik het je nu eens even opzetten zei frits haar den hoed van het hoofd nemend zoo eerst moet al dat springerige haar goed glad gestreken worden neen laat mij maar begaan ik kan er best mee terecht ziezoo het past je uitstekend kijk me nu nog eens goed aan dan kan ik zien of het heusch goed zit
7432_7057_001009	het zal heel moeielijk zijn het arme kind te vertellen dat hare grootmoeder gestorven is begon de oude dame weer vooral omdat het bericht haar licht weer erger ziek zou kunnen maken wij kunnen het toch niet lang voor haar verborgen houden natuurlijk
7432_7057_001010	o ja nu zie ik het het is loulou van rensen zei elsje nu juist niet op verheugden toon dag elsje welkom hier zei loulou vriendelijk zoodra ze haar zag vindt je het niet verbazend prettig om voor goed van kostschool af te zijn wat zie je er goed uit zeker ook van blijdschap he
7432_7057_001011	juist vroeg ze zich af of het werkelijk maar niet beter zou zijn dat ze stil naar haar kamer ging niemand zou haar zeker missen dacht ze met bitterheid toen een frisse koelte hare wangen voelde strelen en bemerkte dat ze dicht bij een raam zat dat half open stond zeker om te verhinderen dat het in de balzaal te benauwd werd
7432_7057_001012	ik weet niet hoe ik het zeggen moet mamaatje zei cécile haar hoofd tegen den schouder van mevrouw d'ablong leggend die teeder de armen om haar heensloeg het is eigenlijk al heel lang het agiteert me dat elsje zoo dikwijls iets doet dat u hindert het maakt me geagiteerd dat u vindt dat ik niet lief voor haar ben en
7432_7057_001013	ik dacht er alleen maar aan hoe prettig ik het vond je daar opeens te zien straks zei elsje hoe ben je hier toch gekomen loulou is beneden bij cécile en ik zei dat ik een visitetje bij jou zou maken zei liesje deftig dat vind ik heel aardig van je
7432_7057_001014	het laatste rijtuig reed weg en cécile liet zich met een zucht op een der canapés neervallen volkomen bereid nog een praatje met frits te houden voordat ze naar boven ging toen hare moeder opeens met een verschrikt bleek gezicht weer binnen kwam met het onrustbarende bericht dat elsje niet op haar kamer was en noch keetje noch de andere dienstboden noch grootmama en miss piper haar hadden gezien
7432_7057_001015	zij ziet er ten minste gezond uit dat is gelukkig maar maar heeft ze niet nog een andere jurk om aan te trekken voor de reis moeder een andere jurk elsje trok haar hand driftig los en zei met een gebaar van trotschheid dat haar grappig stond dit is mijn beste
7432_7057_001016	zoo bleef zij staan totdat haar grootmoeder weer vrijer begon adem te halen het kopje koffie opnam even dronk en zei ziezoo nu is het weer over hè dat is een opluchting het kwam nu toch ook heel onverwachts
7432_7057_001017	ze wandelen boven de ganse nacht op hun kleine blote voetjes dat doet geen pijn de wolken zijn zacht en ze gaan ook maar zoetjes zoetjes ze mogen nooit leven maken dat zou de moede mensen hinderen ik geloof niet dat ik ze horen zou maar er zijn ook zieke kinderen
7432_7057_001018	maar het is ook zoo prachtig mooi buiten grootmoeder hè en met een zucht onttrok zij zich aan haar droomerij stond van haar stoel op stak de hanglamp aan liet het gordijn naar beneden zakken en begon den koffieboel op te ruimen haar grootmoeder sloeg haar onderwijl oplettend gade schudde even het hoofd boog zich over haar breiwerk
7432_7057_001019	en waarom weet ze het dan nu nog niet en denkt ze dat ik een kind van buiten ben dat lieve elsje praat niet zo ontzettend luid en kijk me niet zo woest aan je moet heus een beetje gaan letten op je manieren kind je gedraagt je zo allerakeligst burgerlijk nee kijk nu niet het raampje uit terwijl ik met je spreek en bijt ook niet zo op je lippen
7432_7057_001020	en als de meisjes haar dan op stormachtige zondagen plagend vroegen of zij nu ook iets bemerkte van de plechtige zondagsrust in de natuur beweerde zij ernstig dat het buiten toch anders was dan op gewone werkdagen
7432_7057_001021	een bewijs dat er iets buitengewoons aan de hand was want deze kamers werden alleen bij feestelijke gelegenheden gebruikt mannen liepen onophoudelijk af en aan met hooge mooie planten in groene kuipen om de hoeken der kamers te versieren
7432_7057_001022	ik vind het gek maar het moet nu natuurlijk toch gelukkig is het een kleine rol en je moet dan voor dienstmeisje spelen dat komt dus nogal goed uit voor die rol ben je het meest geschikt leer je gemakkelijk uit je hoofd
7432_7057_001023	zo daar stond grootmoeders stoel weer in het aardige zonnige hoekje bij het raam elsje deed een kooltje vuur in de stoof en schoof die bij de stoel nu gauw stof afgenomen en het ontbijt klaargezet ze zou vlug voortmaken dan was alles netjes als grootmoeder binnenkwam
7432_7057_001024	elsje's oogen begonnen te schitteren van pret zij had een kleur gekregen eerst van een beetje agitatie later van het drukke praten en van het plezier en zij zag er zoo aardig en aantrekkelijk uit in haar frissche jeugd dat haar buurman hoe langer hoe meer welbehagen in haar kreeg
7432_7057_001025	waren hare trekken volstrekt niet maar om haar frissche roode lippen lag zooals wij reeds gezegd hebben iets guls en prettigs en uit de vroolijke blauwe oogen straalde een glans van tevredenheid en geluk die een groote aantrekkelijkheid verleende aan haar gezicht
7432_7057_001026	en het is natuurlijk slecht om het te wensen jij moogt het zeker niet wensen elsje zou je grootmoeder dat ook gewild hebben nee nee zei ze maar ik kan niet zonder haar leven dat kan ik niet
7432_7057_001027	de vriendelijke bruine oogen werden vochtig terwijl zij ze op haar werk hield geslagen want al keek zij niet op ze voelde toch wel hoe elsje's oogen dof en treurig naar haar keken en haar hart was vol medelijden voor het arme kind dat nergens troost scheen te kunnen vinden voor haar smart
7432_7057_001028	dat is niet waar zei elsje driftig zulke uitdrukkingen gebruikt men bij ons niet antwoordde cécile doodbedaard en uit de hoogte je weet nu waaraan je je te houden hebt stel je niet op den voorgrond van avond dans niet te veel want dat gaat je nog heel onelegant af en zeg geen onbehoorlijke dingen dat doe ik nooit zei elsje koppig
7432_7057_001029	nee nee ik ga niet naar bed voordat ze er weer is loop vooral zachtjes voorbij grootmama's kamer cilly zij was bijna in slaap toen ik zoeven bij haar kwam en ik heb haar alleen maar gevraagd of elsje ook bij haar geweest was zij weet niet dat zij weg is dat is ten minste één geluk zei cécile en missy
7432_7057_001030	het vuur werd opgestookt de groote ketel met water opgezet voor de koffie die straks bij de boterham gebruikt moest worden sneden brood met roggebrood werden gesneden en gesmeerd en eindelijk werd de koffiemolen uit de kast gehaald en werden de boonen gemalen waarbij elsje een even druk gebruik maakte van haar tongetje als van haar handen
7432_7057_001031	de dokter had bedenkelijk het hoofd geschud toen hij haar voor de tweede maal bezocht gezegd dat hij bevreesd was voor een longaandoening en de grootste voorzichtigheid aanbevolen het was mogelijk dat de ziekte van tamelijk langdurige aard zou zijn en het was dus niet ongewenst dat de patiënt op een vrolijker kamer lag ergens waar zij de zon eens zien kon
7432_7057_001032	ik ben het elsje u kent mij toch nog wel zei elsje gejaagd en schreiend en ik kom u vragen of ik hier vannacht mag blijven morgen ga ik weer weg naar huis terug naar grootmoeder ja nu zie ik het zei de vrouw je bent datzelfde meisje dat evert laatst voor een ongeluk heeft bewaard
7432_7057_001033	maar ik heb het nog niet helemaal op tante zei elsje om het dienstmeisje te verontschuldigen neem dat bord weg herhaalde mevrouw d'ablong streng tot dina en geef de jongejuffrouw een ander mes en een ander vork je had moeten zien dat deze geheel nat zijn
7432_7057_001034	zij had toen weer sterk het onderscheid gevoeld tusschen cilly en zichzelf want hoewel hare manieren nu volgens mevrouw d'ablong bijna onberispelijk waren overviel haar toch telkens in tegenwoordigheid van cécile en frits een gevoel van linkschheid dat haar verlegen en stil maakte
7432_7057_001035	frits plaagde haar eerst dat ze zoo graag het heele bosch voor liesje en zich alleen had en dat zij het overige gezelschap telkens ontvluchtte maar elsje keek dan zoo verschrikt en wist zoo heelemaal niet wat ze moest antwoorden dat hij haar met rust liet en zich alleen verwonderd afvroeg hoe zij opeens zoo veranderd was
7432_7057_001036	ja dat is best ga jij dan maar met mij mee kind dan zal ik je slaapkamer wijzen vindt je het hier niet mooi prachtig mooi zei elsje op bijna eerbiedige toon terwijl ze bewonderend keek naar het lieflijke uitzicht dat men vanuit de veranda had naar alle kanten heen
7432_7057_001037	dat aan de zaal grensde en op de tuin uitzag elsjes ogen werden moe van het kijken naar het helwitte zonnescherm dat boven haar hoofd gespannen was en de kleine tuin met de keurig aangelegde perken vol vuurrode geraniums en lichtroze maandroosjes
7432_7057_001038	ze zou eerst pas volgende week ja ik zou eerst veel later gaan viel liesje ijverig in maar toen kwam er opeens een brief of ik gisteren al kon komen ik vond het een aardige verrassing voor je haar hier te vinden zei de oude dame terwijl ze zachtjes over elsje's haar streek elsje's hart was zo vol dat zij niet anders doen kon dan grootmama's hand grijpen en die stevig drukken
7432_7057_001039	dat zal wel een beetje te wijd wezen maar dat is niets beter te wijd dan te nauw kom drink nog maar eens ziezo nu bedaar je al een beetje he nacht elsje en haar onverwachtse gast nog eens vriendelijk toeknikkend ging ze heen
7432_7057_001040	den volgenden dag was het zondag toen elsje zich zachtjes aankleedde om haar grootmoeder niet wakker te maken die nog vast sliep was het haar alsof het vandaag nog veel stiller en rustiger om haar heen was dan andere ochtenden
7432_7057_001041	ik heb van ochtend een cadeautje voor je gekocht in het dorp wil je het van mij aannemen als het mooi is zei elsje lachend zij maakte het touw los vouwde het papier open en hield toen een rood wollen kapje in de hand precies gelijk aan dat waarmee frits haar het eerst gezien had dank je wel zei ze hoe aardig
7432_7057_001042	ja maar keetje ja jongejuffrouw hoe is het met allemaal beneden goed keetje zweeg verlegen straks zou het arme kind weten wat er niet goed was hoe moest zij haar vraag beantwoorden
7432_7057_001043	zeg eens even vergeten jullie ons heelemaal riep cécile die met louise teruggekeerd was wij gaan naar huis hoor het is daar verder op den weg z nat ja wij gaan ook naar huis
7432_7057_001044	zij heeft er niet veel van gezien ze heeft een dutje gedaan op de heide zei frits oh nee helemaal niet riep elsje verontwaardigd uit ik heb alleen maar liggen kijken naar alles het was zo prachtig
7432_7057_001045	de politie was van alles onderricht verzekerde frits en zou zeker het verloren schaap wel weer terugbrengen zij moesten niet zo gauw de moed verliezen maar zijn stem beefde terwijl hij dit zei en de vreselijkste vermoedens rezen bij hem op als hij bedacht hoe weinig elsje de weg kende in de grote stad
7432_7057_001046	ik blijf heus liever thuis zeiden grootmama en mevrouw d'ablong tegelijk wij willen wel mee is het niet loulou zei cécile dolgraag en jij elsje vroeg frits ja ik vind het heel prettig
7432_7057_001047	elsje was hierin werkelijk beter geslaagd dan hare tante had durven hopen maar nu zij mevrouw van rensen als toehoorster had en de andere meisjes met strakke gezichten naar haar stonden te kijken overviel haar een gevoel van verlegenheid dat zij niet bij machte was te overwinnen en speelde zij stijf en gedwongen
7432_7057_001048	s ochtends was zij nog een brief aan elsje begonnen met de voornemen die 's avonds af te maken toen had ze zich echter zo ongesteld gevoeld dat ze maar gauw naar bed gegaan was en men om de dokter had gezonden deze had haar poeiers gegeven en gezegd dat zij vooral niet op mocht staan voordat hij de volgende ochtend weer bij haar geweest was
7432_7057_001049	deze gedachte moest haar kalmer hebben gestemd maar tot haar schrik was dit het geval niet het was ook zo vreemd dat cécile en frits elkaar betrekkelijk zo weinig zochten en dat de eerste telkens lange wandelingen met louise ging maken zonder dat men wist waar de beide meisjes gebleven waren
7432_7057_001050	op school kon ik altijd het beste leren zei elsje fier maar ik wil liever niet meedoen met dat toneelstukje ik wil ook wel weer weg voor de partij als jij het zo verschrikkelijk vindt dat ik hier bij ben je doet wat mama wil niet wat je zelf wilt dat spreekt zei cécile beslist
7432_7057_001051	denk eraan dat jij het eerst opkomen moet en dus ook het eerst klaar moet zijn speel nu alsjeblieft een beetje goed en spreek duidelijk maar gil en lach niet zo onbeschaafd elsje antwoordde niet zij wilde zich goed houden en beet zich op de lippen om zichzelf tot zwijgen te dwingen de anderen keken cécile verbaasd aan maar achtten het ook niet wijs iets te zeggen
7432_7057_001052	toen mevrouw d'ablong een kwartier later in het salon kwam vond ze daar haar nichtje niet zoals ze verwacht had dan zal ze zeker maar naar haar kamer gegaan zijn dacht ze en liep met een zucht de trap op nu reeds voelde ze enig berouw dat ze elsje te logeren had gevraagd
7432_7057_001053	na den eten waren zij telkens spoorloos verdwenen en het was nu al een paar malen gebeurd dat elsje haar op het tennisveld achter het huis had gezocht en daar frits aangetroffen had hij had dan telkens verrast opgekeken als hij haar zag en eenmaal waren zij heel prettig samen gewandeld naar de heide naar de plek waar hij elsje eens in liggende houding had aangetroffen
7432_7057_001054	toen hing zij het kostbare kledingstuk uitgespreid over de stoel legde haar zondagse hoed van zwart stro gegarneerd met een vuurrood krulveertje en een strikje van zwarte lint op de zitting haar kerkboek ernaast en opende behoedzaam de deur der kleine slaapkamer die aan het woonvertrek grensde
7432_7057_001055	de dokter kwam 's middags en constateerde dat elsje hevig de koorts had en veel kou had gevat op haar avontuurlijke tocht hij zou de volgende ochtend weer komen er was nu nog weinig van te zeggen of zij werkelijk ziek zou worden of niet
7432_7057_001056	de deur stond op een kier en zij gluurde nieuwsgierig naar binnen kijk de toonbank was ook aan denzelfden kant en och wat stond daar een aardig klein kereltje met knikkers te spelen een vrouw met een vriendelijk gezicht stond achter de toonbank en riep toe maar evert toe maar het gaat al heel mooi zij was zeker de moeder van de kleine jongen
7432_7057_001057	zij heeft dit met je te maken elsje dat zij de enige bloedverwant is die je nog hebt in de wijde wereld als ik 'r niet meer ben zij heeft dit met je te maken dat zij zich bereid heeft verklaard je tot zich te nemen en voor je opvoeding te zorgen als ik dat niet meer kan doen en
7432_7057_001058	wou u nog iets grootmoeder er kwam niet dadelijk antwoord eindelijk slaakte de vrouw een diepe zucht en zonder haar gezicht naar haar kleindochtertje toe te keren zei ze
7432_7057_001059	oh maar als een goede naaister jurken voor je maakt zullen die nog prettiger zitten natuurlijk kom treuzel nu niet langer niet lang daarna reed elsje in gezelschap van haar tante de drukke straten door naar een der deftigste modemagazijnen der stad
7432_7057_001060	maar cilly is verleden week al zestien geworden zei mevrouw d'ablong dus dat is twee jaar verschil dat zegt nogal wat op dien leeftijd maar daarom zal ze zich toch wel eens met elsje willen bemoeien natuurlijk
7432_7057_001061	wel natuurlijk zei hij vrolijk o daar komen tante en cilly aan hierheen dames alsjeblieft er is hier voor allen plaats en hij ging de anderen voor naar een grote veranda waar de vorstelijke stoet langs zou rijden en stoelen waren neergezet
7432_7057_001062	de gewichtige dag aan de avond waarvan de partij zou plaats hebben was aangebroken en in het huis van mevrouw d'ablong heerste een ongewone drukte de beide deuren der twee kamers die en suite met elkaar waren verbonden en zich vooraan in het huis bevonden stonden wijd open
7432_7057_001063	zij trok elsje dichter naar zich toe kuste haar op de wang nam haar hoofd tusschen de beide handen en keek haar vriendelijk in de oogen ziezoo nu heb ik je portret al in mijn hoofd zei ze terwijl elsje haar dolgraag nog een kus zou hebben gegeven als ze maar gedurfd had toen ze zich dien avond te slapen legde voelde ze zich gelukkiger dan ze nog gedaan had sedert ze bij hare tante logeerde
7432_7057_001064	grootmoeder had haar brief natuurlijk nog niet ontvangen maar zij zag er verlangend naar uit dat begreep elsje zeker wel het was erg vreemd dat zij niet thuis was maar zij moest toch maar denken dat grootmoeder het heel goed had aafjes zuster zorgde best voor haar en krelis was er 's ochtends geweest met een klein aardig poesje voor elsje
7432_7057_001065	die zich als om strijd verdrongen om hunne namen in haar balboekje op te schrijven van elsje af te houden toch verminderde dit het gevoel van bitterheid niet dat bij haar opkwam toen ze frits ook den tweeden dans met elsje zag doen eindelijk bij den derden zag ze haar als muurbloem op een der stoelen zitten en toen deze dans afgeloopen en het oogenblik gekomen was waarop de actrices zich uit de balzaal moesten verwijderen
7432_7057_001066	van dezelfde stof gemaakt als het ruime manteljurkje dat bevallig neerhing om de kleine gestalte in hare beiden handen hield het kleine meisje stevig vastgeklemd een eirond voorwerp dat in een grijs papier was gewikkeld
7432_7057_001067	en toen haar kleindochtertje reeds lang sliep lag zij nog wakker steeds weer gekweld door die ééne telkens terugkeerende vrees dien angstigen twijfel die voortdurend de woorden op haar lippen bracht als het maar gaat och als het maar gaat
7432_7057_001068	het dienstmeisje bleef aarzelend wachten zij zag dat hare meesteres ongeduldig werd en durfde toch het bord niet weg te nemen terwijl elsje nog at het arme kind zou met plezier de rest van haar soep ongeroerd hebben gelaten als zij maar gedurfd had
7432_7057_001069	grootmama en frits waren vol lof over het fraaie baltoiletje van cécile en frits plaagde zijn nichtje met haar zwak voor mooie kleeren naar elsje keek de oude dame met een vriendelijke tinteling in hare oogen alsof het haar goed deed in het eenvoudige kindergezichtje te zien dat gloeide van koortsachtige spanning zij trok elsje naar zich toe en kuste haar en frits keek haar vroolijk aan en zei lachend
7432_7057_001070	zij beantwoordde zijn beleefden groet met een genadig hoofdknikje en ging toen het stille perron over in de richting van den uitgang wat komt die hier doen mompelde de chef bij zichzelf terwijl hij haar nazag eensklaps scheen zij zich te bedenken ze stond stil keerde zich om liep terug en trad op den chef toe
7432_7057_001071	dat viel elsje niet mee zij had gehoopt dat zij nu weer naar huis terug zou gaan of dat zij eens wat zou mogen gaan wandelen ze was zo gewend om veel in de frisse lucht te zijn ze snakte er letterlijk naar om de aanraking van de wind te voelen op hare wangen en zich te koesteren in de volle heldere januarizon
7432_7057_001072	daar rolde een der knikkers naar buiten vlak voor elsje's voeten o moeder daar loopt er een weg die mooie groote nog wel dien pakken ze bepaald mee en zoo gauw als zijn kleine voeten hem veroorloofden dribbelde evert naar de deur toe om den verloren schat te gaan zoeken
7432_7057_001073	als er nu nog een aanmerking komt doe ik terstond mijn eigen jurk weer aan besloot ze bij zichzelf ze ziet er werkelijk iets beter uit zei mevrouw d'ablong tot cécile vindt je ook niet cécile antwoordde niet dadelijk maar bekeek elsje nog eens met tergende langzaamheid toen zei ze ja wel iets
7432_7057_001074	cécile interesseerde zich zeer voor het huis en gaf telkens raadgevingen ten beste omtrent het schikken der meubelen en het versieren der muren zij had veel smaak en was daarvan zelf ook volkomen overtuigd
7432_7057_001075	door een vurig snakken ook naar één dag één uur in de stilte en de schoonheid der natuur zij was zo stil in het bijzijn der gouvernante en ging er zo bleek en teer uitzien dat miss piper zich ongerust over haar begon te maken en eindelijk besloot mevrouw d'ablong over haar te schrijven
7432_7057_001076	ik laat je nu eens niet weer zo rustig je gang gaan roodkapje had frits 's ochtends aan het ontbijt lachend gezegd je blijft hier nu nog maar zo kort ik wil nu nog eens een beetje van je gezelschap profiteren daar moet je je dus maar naar schikken
7432_7057_001077	zij was geschrikt toen zij bemerkt had hoe beverig het schrift der oude vrouw was en hoe duidelijk de brief de sporen droeg van door een zwakke vermoeide hand geschreven te zijn nu het gevaar dreigde dat zij haar moeder misschien spoedig door den dood zou verliezen scheen zij er plotseling iets van te voelen hoe groot dit verlies zou zijn
7432_7057_001078	toen kwam er een lachje op haar gezicht wat was zij eigenlijk dwaas kom zij zou er wel overheen komen zij moest er maar vooral niet te veel aan denken als frits en cécile eenmaal getrouwd waren kwam alles wel weer in orde bij die gedachte zuchtte ze echter weer alsof dat in orde zijn toch maar betrekkelijk zou wezen
7432_7057_001079	en de oude vrouw had dus over haar aan haar dochter geschreven op bescheidene nederige wijze maar toch zo dat het geweten de rijke mevrouw d'ablong was gaan spreken en haar genoopt had aan haar moeder te schrijven dat zij elsje graag eens te logeren wou hebben
7432_7057_001080	mag ik u even iets vragen grootmoeder vroeg elsje die nu doodsbleek zag natuurlijk kind ik zou graag willen weten waarom tante nu op eens vraagt of ik bij haar komen wil zij zij heeft vroeger precies gedaan alsof ik niet bestond
7432_7057_001081	en met een kermende zucht keerde zij het hoofd naar de muur de gehele dag bleef zij in die toestand van ontroostbare droefheid de oude dame was bijna voortdurend bij haar keetje verzorgde haar liefderijker en trouwer dan ooit en men trachtte haar van smakelijk toebereide schoteltjes te doen proeven
7432_7057_001082	zacht dreven de witte wolken verder door de blauwe lucht waartegen de donkere boomtakken scherp afstaken in het kleine vertrek werd het hoe langer hoe duisterder de oude vrouw liet haar hoofd voorover glijden sloot de oogen en sluimerde in
7432_7057_001083	en elsje vooral voelde soms een bijna onweerstaanbare neiging in zich opkomen om weg te snellen van de anderen naar een hooge duin in de verte die hijgend te beklimmen en in vrije eenzaamheid het mooie uitzicht te genieten op de grootsche zee die haar ernstig maakte en deed jubelen tegelijk
7432_7057_001084	wie is daar wie is daar riepen loulou en emma tegelijk wie ben je riep cécile kitty van heusde antwoordde de stem laat mij heus maar binnen ik kom jullie helpen emma opende de deur en een klein dik meisje met een rond prettig gezicht trad snel binnen
7432_7057_001085	eens zelfs trok zij in een uitgelaten bui haar vriendinnetje lachend mee uit de rij en liep met haar een eind de zee in om toen met natte laarzen en neergeslagen oogen langzaam terug te keeren tot de zeer toornige française die de meisjes dien dag op de wandeling vergezelde
7432_7057_001086	heerlijk van innige bewondering voordat ze het korte pad opging naar het kleine huisje dat zij met haar grootmoeder bewoonde het zag er netjes en schilderachtig uit met de donkergroen en rood geverfde luiken de lage groene deur en de smalle ramen die thans door de warmte van binnen half ontdooid waren
7432_7057_001087	nacht jongejuffrouw zult u nu gauw gaan slapen ja wezenlijk en met de gedachte aan grootmoeder en aan den brief dien zij haar morgen zou schrijven viel elsje in slaap om elf uur kwam haar tante even naar haar kijken ze slaapt gelukkig rustig dacht ze we moeten nu in vredesnaam maar hopen dat alles morgen beter gaat
7432_7057_001088	toen al de gasten een vrolijke levendige stoet van jongens en meisjes van veertien tot achttien jaar verschenen waren en de prettige tonen der muziek werden gehoord smeekten allen zo dringend om een twee dansjes voordat er iets anders gebeurde dat cécile wel toe moest geven hoewel zij het niet heel vleiend vond dat er naar de toneelvoorstelling niet meer werd verlangd
7432_7057_001089	of zij wilde met een kreet van blijdschap en stralende oogen sprong zij op als als ik mag als tante het goed vindt stamelde zij ik ben juist een brief aan mevrouw d'ablong begonnen zei miss piper met een geruststellend knikje zij vindt het zeker heel goed dat je gaat zal ik het haar vragen o ja dolgraag
7432_7057_001090	oh ja ze is bepaald al weer groter dan toen jij haar het laatst zag en ze vindt het erg deftig dat ze nu heus acht jaar is ik verlang haar weer eens te zien zei elsje ik geloof dat ze ook erg naar jou verlangt maar ze zal je nu wel niet meer bij de naam durven noemen dat zal ze wel hoop ik zei elsje lachend en anders zal ik het haar wel leren
7432_7057_001091	zou ze misschien nog vroeg genoeg komen om zich even te kunnen verkleeden en aan het ontbijt te zijn voordat haar tante beneden was zij zou haar dan alles vertellen natuurlijk hoewel ze daar vreeselijk tegen op zag maar dat kon niet anders dat sprak
7432_7057_001092	en hoe meer het gewichtige uur naderde waarop zij haar tante van aangezicht tot aangezicht zou aanschouwen des te ongeduldiger werd ze nu eens was ze uitgelaten bij het vooruitzicht allerlei nieuws en moois te zullen zien dan weer benauwde haar de angst om geheel alleen onder vreemden te gaan want vreemden waren mevrouw d'ablong en haar dochter voor haar
7432_7057_001093	dina had natuurlijk al in de keuken verteld wat er aan tafel met elsje was gebeurd en hoe boos mevrouw d'ablong had gekeken en nu keetje het jonge gezichtje van het dorpskind zo bitter bedrukt zag kwam haar goed hart boven kom zei ze ik zal wel maken dat u gauw rustig en wel te bed ligt jongejuffrouw en wie weet hoe lekker u dan slaapt
7432_7057_001094	op haar schoot lag een handwerk van fijne zachtroze wol en een grove haaknaald van wit been bewoog zich ijverig heen en weer in hare kleine welgevormde handen zij keek terstond op toen de meisjes binnenkwamen en liet zich met een lachend gezicht door cécile op beide wangen kussen
7432_7057_001095	ik denk dat je er niet erg nieuwsgierig naar bent antwoordde elsje bedaard oh maar dat zijn we juist wel zei cécile je bent zo verbazend interessant de laatsten tijd en je krijgt zo dikwijls een lief kleurtje maar daar zou ik toch niet al teveel een gewoonte van maken als ik jou was het staat je niet erg
7432_7057_001096	bijna den geheelen dag was men met haar bezig om haar te fatsoeneeren en te kneden naar één model dat van cécile op wie zij toch in de verste verte nooit zou gelijken zooals mevrouw d'ablong herhaaldelijk met een trotsch lachje verzekerde
7432_7057_001097	ze ziet er zo allersnoeperigst uit cilly ze wordt bepaald een mooi meisje ik moet haar toch stellig eens meebrengen moeder als ik weer hier kom iedereen roept er over zo beeldig mooi als ze wordt zo zei de oude vrouw droog en ze vindt het zeker ook prettig dat elsje komt
7432_7057_001098	cécile was stil en een beetje uit haar humeur maar bemoeide zich weinig met haar en miss piper was vriendelijk en beleefd evenals gisteren terwijl mevrouw d'ablong blijkbaar haar best deed om haar meer op haar gemak te zetten dadelijk na het ontbijt bracht zij haar naar een aardige vroolijke kamer die nog altijd de kinderkamer werd genoemd en op den tuin uitzag
7432_7057_001099	zij namen zich echter stellig voor elkaar trouw te schrijven en line rekende er vast op dat elsje eens gauw bij haar zou komen logeeren dag elsje dag lieve lieve elsje zei ze toen het uur van afscheid nemen werkelijk was gekomen en de twee vriendinnen elkaar voor het laatst omhelsden
7432_7057_001100	want op ernstige wijze sprak zij over haar dorpsleven slechts met haar kamergenoot het blonde meisje naast wie zij den eersten dag aan tafel had gezeten dit meisje was het eenige kind van een rijken bloemist die in gelderland woonde en van den dokter den raad had gekregen zijn zwak dochtertje de zeelucht te laten genieten
7432_7057_001101	de tranen sprongen in de ogen toen ze het welbekende beverige schrift zag op het adres en met haastige trillende vingers scheurde zij het couvert open en begon te lezen lang was de brief niet maar elsje las die herhaaldelijk over als wilde zij de hartelijke bemoedige woorden uit het hoofd leren
7432_7057_001102	wacht ik zal je maar voorgaan niet stampen op de trap met die lompe schoenen als t je blieft elsje's bloed begon te koken maar weer kwam de gedachte aan hare grootmoeder haar als t ware smeeken de driftige woorden terug te houden die haar op de tong lagen
7432_7057_001103	oh het spijt me zo vreeselijk liep elsje de gang in op hetzelfde ogenblik overviel haar zulk een hevige duizeling dat ze zich onmogelijk staande kon houden en met de handen rondtastend en een zwakke kreet om hulp op het marmer neerzakte in een ogenblik had frits haar van de grond getild en zijn arm om haar heenslaande zei hij zacht
7432_7057_001104	boog zich voorover om in de schemering naar haar te kijken en hoorde aan de zachte geregelde ademhaling dat de oude vrouw sliep en terwijl de tranen haar in de oogen sprongen vouwde het meisje onwillekeurig de handen en opziende naar de heldere winterlucht daar buiten zond ze een vurig gebed op tot god om haar grootmoeder nog lang voor haar te sparen
7432_7057_001105	wat heb ik naar je verlangd en ik naar u grootmama zei elsje warm ja kom dat is goed jacob staat met het rijtuig op ons te wachten kijk de paardjes trappelen al van ongeduld om je thuis te brengen
7432_7057_001106	het zal langzamerhand wel in orde komen klonk het op geruststellenden toon uit den mond van den bediende als de winter maar eens weer voorbij is dag krelis vervolgde hij zich tot een jongen wendend die den winkel inkwam
7432_7057_001107	help mij lieve heer smeekte ze met een korten nijgenden snik terwijl ze hare handen tegen haar gezicht drukte toen stond ze op keek nog eens om zich heen en ging terug naar de andere kamer klaar vroeg haar grootmoeder vroolijk schenk tante dan nog maar even een kopje koffie in en jezelf ook
7432_7057_001108	nam grootmama afscheid en ging naar hare kamer zij was moe en men zou zich nu ook wel zonder haar kunnen amuseeren betuigde ze lachend zij fluisterde elsje nog een paar bemoedigende woorden toe en ging toen heen
7432_7057_001109	begrijp je dat dan niet vroeg hij snel maar op hetzelfde ogenblik zag hij dat zij het wel begreep er kwam een glans van geluk in hare ogen en een gloed over haar gezichtje die hem duidelijk zeiden wat haar antwoord zou zijn op zijn vraag en toch herhaalde hij ongeduldig wil je elsje wil je
7432_7057_001110	ze vond dat die grietje nogal grappige dingen zei en zij zag er op dit ogenblik nog niet erg tegen op om voor dienstmeisje te spelen het zou wel gaan dacht ze het leek haar niet heel moeilijk als zij de meisjes eerst maar wat beter kende zou ze zich wel heel gauw wat meer met haar op het gemak voelen
7432_7057_001111	waarvan de dorre beuke en eikebladeren die hardnekkig aan de kale takken waren blijven hangen goudbruin waren getint vlokkige witte wolkjes deden het zonnige blauw van den hemel te helderder uitkomen en elsje kon niet nalaten nog even om zich heen te zien met een
7432_7057_001112	alleen alleen met die ruime prachtige hemel boven me en al die plechtige stilte om me heen alleen zonder al die rare opgeprikte mensen zonder al die mooie kleren en zonder jullie die zo'n verschrikkelijke hekel aan me hebt
7432_7057_001113	zodat de avond al dadelijk onaangenaam begon voor elsje en zij zich geweld aan moest doen kalm te blijven en haar rol bedaard en prompt op te zeggen 's ochtends in de leerkamer had hare tante haar dit nog eens voor de zoveelste maal laten doen en haar precies gewezen hoe ze los en ongedwongen met een stofdoek in de hand de kamer door moest en opgewekt en levendig spreken
7432_7057_001114	louise zou nu spoedig vertrekken en dan zouden die fluisterende gesprekken en dat laffe gegiegel ten minste ophouden dacht zij met een zucht van verlichting frits was telkens uren aaneen op de buitenplaats waarvan hij met september den post van rentmeester op zich zou gaan nemen
7432_7057_001115	grootmama en elsje gingen toen samen buiten zitten handwerken maar het was een vreemde ongezellige middag vond de oude dame en wat elsje betreft zij was zo stil en tevens zo ongedurig dat grootmama haar telkens vroeg of de hoofdpijn nog niet over was en of zij niet eens even zou gaan liggen
7432_7057_001116	ha het eten reden cécile en elsje samen naar het huis van louise of loulou van rensen waar de eerste repetitie plaats zou hebben van het toneelstukje dat op de partij moest worden vertoond cato en emmy waren al aanwezig toen de beide nichtjes louises kamer binnenkwamen
7432_7057_001117	zij richtte zich snel op maar krelis was haar al weer te vlug af geweest want toen zij zich naar hem omkeerde was hij het zijpad al weer in en niets dan een plagend geroep van dag els dag els bewees dat hij nog in de nabijheid was
7432_7057_001118	telkens als elsje dit gedeelte van den brief las lachte zij hardop maar zij las het eerste stukje met grootmoeders hartelijke woorden vol liefde nog vaker en eindelijk bracht zij het papier met een hartstochtelijke beweging aan de lippen en kuste het toen lachte ze om hare opgewondenheid
7432_7057_001119	zoodra ze iemand hoorde op het portaal of in den tuin zou ze roepen tot zoolang moest ze geduld hebben om zich den tijd te korten zou ze probeeren line's brief te lezen zij scheurde het couvert open en zag dat het slechts een kort maar dringend schrijven bevatte van line om haar uit te noodigen zoo gauw als zij maar kon te komen logeeren
7432_7057_001120	waarom tante viel elsje haastig in zij wist dat de wensch van grootmama spoedig zou worden vervuld en frits er in geslaagd was een betrekking als rentmeester te vinden het groote buiten waar hij werkzaam zou wezen lag op een klein uur afstands van de villa der oude dame en dezen zomer zou frits voor goed uit duitschland terug komen en zijn nieuwen werkkring aanvaarden
7432_7057_001121	ik zal jou mademoiselle roodkapje moeten gaan noemen als jij mijnheer tegen mij zegt mag ik vragen hoe oud u zijt mejuffrouw ik ben pas vijftien geworden antwoordde elsje lachend en ik pas twee-en-twintig zei frits ja
7432_7057_001122	ik kan het zelf wel zei elsje het kapje losmakend en de kamer uitlopend naar boven naar haar kamer ze had behoefte eens even alleen te zijn met haar geluk en er god voor te danken wat ben ik blij voor je mijn jongen zei grootmama toen ze met frits alleen was gebleven
7432_7057_001123	het liep reeds tegen september maar er moest toch nog bijna een maand verloopen eer cécile en haar moeder van de badplaats terug zouden komen het zou dus nog vrij lang duren eer elsje's tante haar weerzag op een drukkend warmen ochtend terwijl elsje bleek en met een vreemde lusteloosheid die zij vroeger nooit had gekend tegenover de gouvernante op het bordes zat te
7432_7057_001124	hij had er twee van vrouw rikkers gekregen en dat van elsje was pikzwart met een smalle witte streep op het borstje en aafje's zuster was een beetje bang voor het katje omdat het haar telkens voor de voeten liep
7432_7057_001125	elsje zuchtte eens even maar zij gehoorzaamde toch en een ogenblik later stond ze weer in cécile's kamer cécile lag languit op de canapé met het boek in de hand ze keek niet op toen elsje binnenkwam maar ze scheen toch gemerkt te hebben dat deze in de kamer was want met hare ogen op het boek geslagen zei ze koel oh ben je daar
7432_7057_001126	is dat niet een freule riep louise uit ook van adel vervolgde ze fluisterend tot cécile vervelend kind houd je toch stil knorde cilly
7432_7057_001127	je ziet helemaal niet bleek nu niet omdat ik zo blij ben dat jij bij me bent denk je dan dat ik je wat kom brengen vroeg liesje met zulk een grappige poging om te kijken alsof zulk een veronderstelling hoogst ongerijmd zou geweest zijn dat elsje hardop lachte nu dacht je dat vroeg liesje weer
7432_7057_001128	die zich op een der bovenverdiepingen van het grote huis bevond mevrouw van rensen dezelfde dame die mevrouw d'ablong bij het station had aangesproken was ook binnen zij zou naar de voorstelling kijken en hare op en aanmerkingen ten beste geven ze begroette cécile hartelijk en vriendelijk maar behandelde elsje erg uit de hoogte zei dat ze haar al eens eerder had gezien aan het station
7432_7057_001129	toch had zij geen onaangename vacantie hare tante en cécile waren vriendelijker dan vroeger en zij bemerkte wel dat zij meer met haar op hadden en zich veel minder over haar schaamden en ergerden dan een jaar geleden
7432_7057_001130	ja ja ze heet elsje zei ze zij is het eenige kind van mijne overledene zuster frits en ook door hare grootmoeder opgevoed evenals jij he dat vind ik aardig zei frits dan zullen wij wel goede vrienden samen worden elsje
7432_7057_001131	zij voelde zich vredig en blijmoedig gestemd alles om haar heen was zoo mooi zich badend in den glans van gouden zonlicht het was haar alsof de natuur in al hare lieflijkheid haar toeriep om te genieten met een dankbaar gelukkig hart
7432_7057_001132	toch scheen het haar iets onuitsprekelijk heerlijks toe eens een echt bal te zien dat zou iets zijn om van te vertellen als ze weer tegenover grootmoeder op haar oude plaatsje zat hoe mooi tante zei ze met een dankbaren blik op den warmen donkerbruinen mantel dien mevrouw
7432_7057_001133	ik moet er dadelijk heen ik moet terstond op reis zei mevrouw d'ablong met koortsachtige haast van tafel opstaande en cécile zacht van zich afduwend ik wil mijn lieve moeder ten minste nog even zien voordat
7432_7057_001134	wilt u dat doen dan ben ik u heel heel dankbaar dan ga ik nu terstond naar boven om mij klaar te maken ja cilly lieveling ik wil heel graag dat je even met mij mee gaat naar mijn kamer och ik had jou ook zoo graag nog eens meegenomen naar haar toe nu is het te laat
7432_7057_001135	daarbij kwam dat frits met onverklaarbaren slechten smaak er op stond den eersten dans met elsje te doen die verbaasd en verrukt haar hand op zijn arm legde en door hem geholpen veel beter en met veel meer genot danste dan zij had durven hopen en hoewel het cécile gelukte de jeugdige
7432_7057_001136	en evert zou zeker een vreselijk ongeluk hebben gekregen indien elsje hem niet had gegrepen en vlug als de wind met hem de winkel was ingelopen het kleine kereltje begon te schreien nu de schrik voorbij was zijn moeder drukte hem met een hartstochtelijke beweging aan het hart en dankte toen elsje met uitbundige dankbaarheid
7432_7057_001137	och ik kan het u niet zeggen en ik kan niet weer naar tante terug gaan heus niet ik heb iets verloren van haar iets heel kostbaars en ik kan niet meer naar haar toe gaan voordat het terug is och laat mij hier vannacht blijven alsjeblieft alsjeblieft
7432_7057_001138	grootmama moest telkens eens naar haar kijken terwijl ze eenvoudig en met zekeren heiligen ernst in de oogen deel nam aan de godsdienstoefening en frits liep zwijgend naast haar op den terugweg als beschroomd om hare stemming te verbreken
7432_7057_001139	wat geeft ze me daar een stomp riep cécile uit zich boos over den arm wrijvend ik bedank er voor om haar te helpen mama ik heb je hulp ook heelemaal niet noodig zei de arme elsje buiten zichzelf van ergernis
7432_7057_001140	neen hier in de stad wilt u nu in dien lagen leuningstoel gaan zitten dan zal ik uw haar uitschuieren pas op dat u niet over de nachtjapon struikelt het was toch wel prettig om zich zoo'n beetje te laten bedienen nu ze zoo erg moe was dacht elsje terwijl ze makkelijk leunde tegen den rug van haar stoel
7432_7057_001141	nu hare tante echter naar zij dacht met dit bericht voor de dag zou komen verlangde zij er helemaal niet naar het te horen zij kreeg een kleur toen zij op de geheimzinnige woorden van mevrouw d'ablong inviel met haar waarom tante
7432_7057_001142	zij werd een beetje verlegen bij grootmama's vraag omtrent het bewuste kapje en beschroomd erg bang dat men haar zou uitlachen zei ze bijna fluisterend ja ik heb het wel meegenomen in de koffer omdat ik dacht als ik soms eens alleen uitging
7432_7057_001143	hoe is het toch mogelijk dat zij familie van u is en dan zoo allernaarst burgerlijk ze moet er heel wat anders uitzien eer ze onze kennissen onder de oogen kan komen niet iedereen ziet er even snoeperig uit zei mevrouw d'ablong terwijl ze cécile in de kin kneep en een kus gaf
7432_7057_001144	ze had wel ja tante willen zeggen maar ze durfde niet te spreken zij had nog steeds dat rare benauwde gevoel in de keel net of ze niet goed slikken kon en net of ze zou moeten schreien als ze iets probeerde iets te zeggen
7432_7057_001145	die zijn waarlijk dik genoeg ik hoop dat wij een prettige tijd zullen hebben met elkaar en natuurlijk zal ik je aan iedereen voorstellen als mijn nichtje maar dan moet je zelf ook je best doen en niet toegeven aan humeurtjes en driftige buien alsjeblieft
7432_7057_001146	de chef was eerst een half jaar in dienst en had er geen het minste denkbeeld van wie de vreemde dame kon zijn met een trotsche eenigszins gebiedende uitdrukking in hare mooie donkere oogen liep zij hem langzaam voorbij met de houding eener koningin
7432_7057_001147	kijk maar niet zo bedremmeld kind kom laat mij eens zien hoe je gezicht er uit ziet en het meisje vriendelijk bij de kin vattend keek ze haar lachend aan wat heb je een kleur en wat schitteren je ogen zei ze het is net of je een ander kind bent nu vindt je het nu ook prettig dat ik je die mooie jurk heb gegeven en ben je nu van plan om eens een hele boel plezier te hebben
7432_7057_001148	haar hart kende den strijd nog niet die haar troost zou hebben doen zoeken en vinden in dezen psalm de oude grootmoeder kende dien strijd och zij kende dien maar al te goed en het trilde om haar ingevallen mond terwijl zij luisterde met hare geheele ziel en hare handen gevouwen hield als
2825_7242_000000	en is er ook geen die het gelooft ik kan het niet helpen mijn vrinden ik blijf het toch brandend heet vinden mijn petje drijft straks van mijn hoofd
2825_7242_000001	hij weet er immers alles van als hij de tong maar ziet dan is het ge krijgt een drankje hoor een lepel ieder uur het is niet walgelijk flauw of zoet niet bitter of niet zuur
2825_7242_000002	en als het niet vooruit wil dan schudt het met den kop en roep ik dan ook al sa sa hij schreeuwt hi a hi a maar nu is het beestje vrolijk ho ho hop en het ging daar in de weide zowaar nog in galop
2825_7242_000003	oh mocht ik toch eens mede gaan einde van een schip van stapel
2825_7242_000004	ik hield zo goed en kwaad dit kon mij aan mijn buurman vast en deze bromde een omnibus neen het is een rammelkast de voerman kon het niet verstaan hij reed maar stevig door en flink geschud toch kwamen wij nog vroeg genoeg aan het spoor
2825_7242_000005	alles zingt door pieter louwerse nummer honderdvijfendertig brug op het schippertje boomt er zijn schuit en langzaampjes gaat het vooruit heel bedaard door de vaart
2825_7242_000006	al heeft mijn drankje een gouden hoed t is bitter in den mond daar weet ik immers alles van na t geen mij is geschied dus dokter k zeg het u oprecht mijn man zijt gij vast niet
2825_7242_000007	hij rekt zich en strekt zich hij trekt wat 'ie kan wat kracht heeft die man het lijntje staat strak oh als het eens brak dan viel onze maat pardoes op de straat
2825_7242_000008	en hortend stotend ging het voort men viel soms door elkaar wij slingerden maar heen en weer nu hier en dan weer daar
2825_7242_000009	daar blijft het maar sneeuwen en vriezen daar zitten de mensen te kniezen en zijn haast zo koud als een steen het water druipt straks van mijn handen
2825_7242_000010	men nadert een brug de knecht gaat terug de schipper boomt voort de knecht springt aan boord hij is er vlug op de schipper houdt op
2825_7242_000011	en het water dat zo stil was dat zegt nu niets dan plis plas glip glop slip slop om spoedig door de vaart te zijn loopt jan de knecht nog aan de lijn
2825_7242_000012	alles zingt door pieter louwerse nummer honderdveertig de dokter de dokter is een beste man maar mijn man is hij niet
2825_7242_000013	t breekt af als glas en in den plas stort nu de logge grote schuit zo schielijk als een pijl vooruit nu op dan neer nu heen dan weer
2825_7242_000014	kus de bloempjes op de heide kus de grasjes in de weide tuur door het lover op de ruiten als ik straks mijn oog ga sluiten zilv'ren maantje op donk're wegen zend uw licht daar wand'laars tegen
2825_7242_000015	t water ruist en bruist en suist haar vaart bedaart en eindelijk ligt zij op den vloed zo stil alsof ze er blijven moet
2825_7242_000016	ze dalen terneder op het geurigste kruid en puren al wieg'len den honig eruit hun vleugeltjes schitteren vol schoonheid en glans hun pootjes staan altijd gereed tot den dans
2825_7242_000017	wiegel waggel ginds en her nu nabij en dan weer ver zachtkens vallend komen ze aan en ze dekken t jonge graan met een deken warm en zacht voor den kouden winternacht
2825_7242_000018	voor den barren vriezeman die nu t graan niet deren kan valt dan vlokjes blank en fijn vlokjes zachter dan satijn daalt dan dwar'lend heinde en veer op de teed're plantjes neer
2825_7242_000019	ik stapte er uit wat was ik blij ik danste haast van pret maar van zo'n glazen rammelkast had ik een schrik gezet einde van hinden omnibus
2825_7242_000020	zo zweven ze en dart'len dag in en dag uit en vallen ze opeens soms een vogel ten buit dan is het met fladd'ren en schitt'ren gedaan ach blijheid en schoonheid zijn spoedig vergaan
2825_7242_000021	en zoo men maar matrozen vindt dan vaart het prachtig schip gezwind naar oost en west naar noord en zuid en zeilt het zonder lading uit het komt rijk geladen eenmaal aan
2825_7242_000022	alles zingt door pieter louwerse nummer honderdzesendertig in den omnibus ik reed laatst in den omnibus het ging er goed van door nu het mocht ook want er stonden toch drie dikke paarden voor
2825_7242_000023	maantje maantje kus d'n moede ik ga slapen in gods hoede einde van het volle maantje
2825_7242_000024	maar zonlief dat stralen en branden die rijpen het ooft en het graan al gloeien mijn hoofd en mijn leden ik ben nu ineens weer tevreden en ik zal in de schaduw gaan staan
2825_7242_000025	en kan het dan lijden dan zoekt ze ons wat uit en wij gaan aan het smullen van het kostelijke fruit maar geeft zij geen centen dat kan bij geval dan ruiken we aan het fruit maar dat kost niemendal
2825_7242_000026	jawel wie het maar geloven wil die houdt in het eerst zich kloek en zegt dan die kininepil smaakt juist als zoete koek maar ik ik houd niet van dat goed al is er zilver rond
11936_9412_000000	toen stonden de boeren te kijken boerke zeiden ze waar kom je vandaan kom je uit het water zeker zei boerke ik ben gezonken diep diep tot ik eindelijk op de grond kwam
11936_9412_000001	de vrouw antwoordde ik heb alleen maar kaas en brood wat mij betreft dan maar kaas en brood zei de man als t maar eten is en hij riep naar het boerke kom eet nog maar eens mee
11936_9412_000002	mijn meid moet het eerste gaan zei de schout toen zij bij de koopman in de stad kwam gaf die haar niet meer dan twee rijksdaalders voor een huid en de anderen gaf hij niet eens zoveel wat moest hij met al die huiden doen zei hij
11936_9412_000003	de koning echter had een boze moeder die ontevreden was over dit huwelijk en zij sprak kwaad van de jonge koningin wie weet wat voor een meid dat is zei ze die niet spreken kan zij is een koning onwaardig
11936_9412_000004	den tweede male toen er een mooi jongetje geboren werd pleegde de stiefmoeder hetzelfde bedrog maar de koning weigerde weer haar te geloven en hij sprak zij is zo vroom en goed
11936_9412_000005	de herder antwoordde dat staat nog altijd buiten te vreten het wou niet ophouden en ook niet meegaan maar boerke zei nee hoor ik moet mijn beest terug hebben en zij gingen toen samen naar de wei terug maar iemand had het kalf gestolen het was weg
11936_9412_000006	er was een dorp daar woonde enkel rijke boeren en maar één arme die noemden zij het boerke hij bezat niet eens een koe en nog minder geld om er een te koopen
11936_9412_000007	en hij vond de sla eindelijk drukte boerke de raaf nog éénmaal dat hij kraste en zei toen en ten vierde is er gebak onder het bed wat koekoek riep de molenaar en hij ging en vond het gebak
11936_9412_000008	toen gooide zij over ieders hoofd een hemdje en toen dat hun huid had aangeraakt veranderden zij in zwanen ze vlogen weg over het bos
11936_9412_000009	de schaapherder zei anders niet om schout te worden wil ik wel in dat vat gaan zitten als je er in gaat zitten zei boerke word je ook schout
11936_9412_000010	en zij gaven zich niet de minste moeite maar zij sloegen de spijkers uit de eerste de beste wielband en brachten die aan de koning toen die dommerik's mooie ring zag zei hij hem behoort het rijk
11936_9412_000011	zij liet haar grote doos halen en gaf hem daaruit een ring zo mooi als geen goudsmid op aarde er een kon maken maar de twee oudsten hadden dommerik uitgelachen dat hij een ring wou zoeken
11936_9412_000012	toen zij nu naar de brandstapel geleid werd hing zij de hemden over haar arm en toen zij boven stond en het vuur ontstoken zou worden keek zij om en er kwamen zes zwanen door de lucht gevlogen toen begreep zij dat haar verlossing nabij was en er was vreugde in haar hart
11936_9412_000013	de koning geloofde het niet en wilde niet dulden dat men haar enig leed aandeed en zij zat maar en naaide aan de hemden en merkte niets
11936_9412_000014	en nu had zij haar broers uit de macht van de betovering bevrijd de zes hemden waren klaar alleen de linker mouw ontbrak nog aan het laatste
11936_9412_000015	maar het is nog klein en moet gedragen worden goed zei de herder en hij nam het op zijn arm en droeg het naar de wei daar zette hij het neer op het gras
11936_9412_000016	hij zag wel dat zij heel mooi was maar toch beviel zij hem niet als hij haar aanzag overviel hem een huivering toen hij het meisje bij zich op het paard genomen had wees de oude hem de weg en zo kwam de koning weer in zijn slot daar werd toen de bruiloft gevierd
11936_9412_000017	toen het vat begon te rollen riep de herder ik wil graag schout worden en zij dachten dat het het boerke was en riepen terug best hoor maar eerst moet je daar beneden eens rondkijken en zij rolden het vat in het water
11936_9412_000018	daarna maakte zij de man de deur open en sprak gelukkig dat je weer thuis bent de molenaar zag boerke op het stro liggen en vroeg wat moet die kerel daar
11936_9412_000019	toen zij gezeten waren en het eten zou beginnen klopte men buiten aan de deur o jee dat is m'n man zei de vrouw en vlug ging het gebraad in de kachel de wijn onder het hoofdkussen de sla op het bed het gebak onder het bed en de pastoor in de kast op den deel
11936_9412_000020	nu kwelden weer de twee oudste de koning zo lang tot hij nog een derde voorwaarde stelde dat het rijk nu gegeven worde aan hem die de schoonste vrouw thuis bracht
11936_9412_000021	nu had zij geen rust voor zij had uitgevonden waar de koning die kluw bewaarde daarna naaide zij kleine wit zijden hemdjes en daar zij van hare moeder toverkunsten geleerd had naaide zij er een betovering in
11936_9412_000022	en toen de koning stierf heeft hij de kroon mogen dragen en heeft lang met wijsheid het rijk bestuurd
11936_9412_000023	eens jaagde een koning in een groot woud en hij jaagde zo ijverig dat zijn jachtstoet hem niet volgen kon en toen het avond was geworden en hij stil stond en rondkeek
11936_9412_000024	toen zei de vader hij zal het rijk erven die mij de fraaiste ring brengt toen nam hij zijn zo drie zonen mee naar buiten en blies drie veren in de lucht die zij achterna zouden gaan
11936_9412_000025	toen stapten zij in de koets en hij kuste haar en zij reden naar de koning zijn broeders kwamen ook zij hadden dommerik zo zeer veracht dat zij de eerste de beste boerin maar mee naar huis hadden genomen en de koning sprak
11936_9412_000026	de koning was al eens getrouwd geweest en van zijn eerste koningin had hij zeven kinderen zes prinsen en één prinsesje die hij alle uitermate liefhad
11936_9412_000027	zij gingen allemaal samen naar het water en juist stonden er aan de blauwe lucht van die kleine vlokjeswolken die men schaapjes noemt zij spiegelden zich in het water en toen riepen de boeren wij zien de schapen al onder in het water
11936_9412_000028	toen drukte het boerke de raaf op zijn kop dat hij kwakte en kerr kerr zei wat heeft hij gezegd vroeg de molenaar ten eerste heeft hij gezegd dat er wijn onder het hoofdkussen ligt wat koekoek zei de molenaar
11936_9412_000029	maar spreekt je mond één enkel woord dan is alle arbeid voor niets toen de broers zo gesproken hadden was het kwartier om en als zwanen vlogen zij weer het venster uit
11936_9412_000030	boerke had het gehoord en bij smullen dacht hij aan de boterham met kaas die voor hem goed genoeg was geweest en dat ergerde hem de vrouw droeg nu op vierderlei gebraad sla gebak en wijn
11936_9412_000031	welke is die voorwaarde ik heb een dochter die zo schoon is als één op de wereld en zij verdient wel uw koningin te worden wilt gij haar tot vrouw nemen dan wijs ik u de weg uit het bos
11936_9412_000032	wie ben je vroeg de koning wat doe je op die boom maar zij antwoordde niet hij vroeg in alle talen doch zij bleef stom maar zo mooi was zij dat het koningshart getroffen werd en hij voelde een grote liefde voor haar
11936_9412_000033	het ene veertje vloog naar het oosten het andere naar het westen en het derde recht vooruit maar het vloog niet zo ver als de anderen en het viel op de grond
11936_9412_000034	en zij gaf hem een gele ra met zes muisjes bespannen maar dommerik zei treurig wa moet ik daar nu mee doen zet er maar een van de kleine padjes in zei de dikke toen
11936_9412_000035	en zij verhaalde hem van het bedrog van de oude koningin en hoe zij haar kinderen had geroofd en verborgen die werden toen tot 's konings innige vreugde te voorschijn gebracht
11936_9412_000036	na een jaar toen de koningin haar eerste kindje geboren was nam de oude het weg terwijl zij sliep en besmeurde haar de mond met bloed toen ging zij naar de koning en klaagde haar aan dat zij een menseneetster was
11936_9412_000037	en schilderde het naar de aard en hij maakte het zo dat de kop naar beneden hing alsof het vrat toen de volgenden morgen de koeien naar buiten gingen riep het boerke de herder binnen en zei kijk hier heb ik een kalfje
11936_9412_000038	nu hadden boerke en zijn vrouw de lang gewenste koe zij waren machtig verheugd ermee maar zij hadden geen voer zij konden haar niets te eten geven en zo moest ze al dadelijk weer geslacht worden
11936_9412_000039	de deur ging open en hij zag een grote dikke pad zitten en daar omheen een hele kring van kleine padjes de dikke pad vroeg hem wat hij wenste hij antwoordde ik zou graag het mooiste en fijnste tapijt hebben
11936_9412_000040	toen drukte het boerke den raaf nog eens op zijn kop dat het hard kwakte wat heeft hij gezegd vroeg de molenaar het boerke antwoordde hij heeft gezegd op den deel in de kast daar zit de duivel
11936_9412_000041	maar het was zulk boos weer storm en regen dat hij niet verder kon en hij ging de molen binnen en vroeg of hij er schuilen mocht de molenaarsvrouw was alleen thuis en zei tot het boerke ga daar maar op het stro liggen en ze gaf 'm een boterham met kaas
11936_9412_000042	spreken kon zij met niemand en voor lachen was zij niet vrolijk genoeg zij zat maar en keek op haar werk toen zij al lange tijd zo gezeten had gebeurde het dat de koning van dat land die in dat bos op jacht was in de buurt jaagde
11936_9412_000043	was de koning genoodzaakt haar aan het gerecht over te leveren en toen werd zij veroordeeld tot de het vuurdood de dag waarop het vonnis zou voltrokken worden was tegelijk de laatste dag van de zes jaren waarin zij niet spreken of lachen mocht
11936_9412_000044	nu zetten de twee zich samen aan tafel maar de molenaarsvrouw bekroop de doodsangst zij ging in bed liggen en nam alle sleutels bij zich de molenaar wou wel graag het vijfde ook weten maar boerke zei eerst moeten wij deze vier dingen rustig opeten
11936_9412_000045	toen kwam hij voor een andere deur daar klopte hij aan en van binnen werd toen geroepen jonkvrouw teer en kleen hutselbeen hutselbeen's hondje hutsel hier en hutsel daar ga eens zien wie klopt daar
11936_9412_000046	hij greep er op goed geluk een uit de kring en zette die op de gele raap maar nauwelijks had zij de raap aangeraakt of zij werd een wonderschone jonkvrouw de raap werd een koets en de zes muisjes werden paarden
11936_9412_000047	bemerkte hij dat hij verdwaald was hij zocht een uitweg uit het woud maar hij vond er geen nu zag hij op eens een oude vrouw met waggelend hoofd die naar hem toekwam maar het was een heks
11936_9412_000048	maar de boze schoonmoeder werd tot haar straf op de brandstapel gebonden en tot as verbrand de koning en de koningin en haar zes broeders leefden nog lange jaren in vrede en geluk
11936_9412_000049	hij vreesde dat de stiefmoeder hen niet goed zou behandelen en misschien wel kwaad zou doen daarom bracht hij ze naar een eenzaam slot midden in een bos het lag zo verborgen en de weg was zo moeilijk te vinden
11936_9412_000050	maar zij was bang voor de stiefmoeder en smeekte dat zij nog alléén maar die nacht in het bos zou mogen blijven het meisje had gedacht nu kan ik niet langer blijven ik moet gaan om mijn broers te zoeken
11936_9412_000051	de boeren gingen toen naar huis en in het dorp zagen zij boerke die heel bedaard een kudde schapen voor zich uitdreef en erg tevreden gezicht zette
11936_9412_000052	maar het boerke stond voor de huisdeur en wachtte op zijn kalfje en toen nu de herder door het dorp kwam en het kalfje er niet bij was vroeg hij ernaar
11936_9412_000053	dat hij zelf verdwaald zou zijn als niet een fee hem een kluw katoen had gegeven met de bijzondere eigenschap van zelf los te wikkelen als men hem vooruit wierp en zo de weg aan te wijzen
11936_9412_000054	ik trapte de bodem uit het vat en kroop er uit ik zag mooie weilanden waar veel schapen weidden en deze kudde heb ik er van meegebracht
11936_9412_000055	nu waren de boeren kwaad dat het boerke hen er zo tussen had genomen en zij wilden wraak nemen en klaagden hem bij de schout aan wegens bedrog
11936_9412_000056	de zwanen ruisten om haar heen en bogen zich tot haar dat zij om hun halzen de hemden kon gooien en toen die hen aanraakte viel de zwanenhuid af
11936_9412_000057	hij blies weer drie veren in de lucht en zij vlogen gelijk de vorige toen ging dommerik ten derden male naar de dikke pad en zei ik moet de schoonste vrouw thuisbrengen zo zei de dikke pad de schoonste vrouw je zult haar hebben
11936_9412_000058	er was eens een koning die drie zonen had de twee oudsten waren knap en slim maar de jongste zei niet veel en was een beetje onnozel hij werd dommerik genoemd
11936_9412_000059	dommerik zette zich neer en was treurig daar bemerkte hij opeens naast het veertje een deur in de grond die heeft hij geopend en vond een trap die hij afging
11936_9412_000060	en hij ging en vond de wijn nu verder zei de molenaar het boerke liet de raaf weer krassen en zei ten tweede zegt hij dat er gebraad in de kachel staat wat koekoek zei de molenaar en hij ging en vond het gebraad
11936_9412_000061	boerke ging het nu goed en hij werd een rijk man en de boeren zeiden boerke is zeker geweest waar de gouden sneeuw valt en men het geld in schepels thuis brengt toen werd boerke voor de schout geroepen nu moest hij zeggen waar al die rijkdom vandaan kwam hij antwoordde
11936_9412_000062	maar toen de zon zou ondergaan hoorde zij ruisen van vleugels in de lucht en zes zwanen kwamen het venster ingevlogen
11936_9412_000063	dat zou zij nooit kunnen doen was zij niet stom dan zou zij zich kunnen verdedigen en haar onschuld zou blijken maar toen de derden male de oude weer het jonge kind roofde en de koning aanklaagde en zij geen woord tot haar verdediging sprak
11936_9412_000064	maar het meisje dacht in zich zelve ik wil mijn broers verlossen al kost het mij mijn leven en de volgende ochtend ging zij uit en verzamelde sterremuur en begon te naaien
11936_9412_000065	en de eerste de beste herdersvrouw die zij tegen kwamen namen zij haar grove doek af en namen die mee naar den koning dommerik kwam ook met zijn prachtig tapijt en toen de koning dat zag stond hij verbaasd en zei het rijk is voor de jongsten
11936_9412_000066	toen nu de koning eens ter jacht was uitgereden nam zij de hemdjes en ging het bos in en de kluw wees haar de weg de kinderen die in de verte iemand zagen komen meenden dat het hun lieve vader was en huppelden hem blij tegemoet
11936_9412_000067	dat het er als een gewoon kalf uitziet het zal mettertijd wel groot worden dan is het een koe dat beviel de vrouw ook wel en neef de schrijnwerker timmerde en schaafde het kalf
11936_9412_000068	maar de twee anderen lieten de koning niet met rust zij zeiden het was niet mogelijk dat dommerik koning zou worden en zij vroegen hem nog een voorwaarde te stellen
11936_9412_000069	spekelde het vlees en boerke ging naar de stad om daar de huid te verkopen en voor het geld een nieuw kalfje te bestellen onderweg moest hij langs een molen daar zat een raaf met lamme vleugels boerke nam hem uit medelijden op en wikkelde hem in de huid
11936_9412_000070	het zal wel ergens heen gelopen zijn zei de herder oele zei het boerke en bracht de herder voor de schout en die veroordeelde de herder om voor zijn onachtzaamheid het boerke een koe te vergoeden voor het verloren kalf
11936_9412_000071	al de anderen moesten zich nu verwijderen toen boerke nu de geestelijke aankeek zag hij dat het de pastoor van de molenaarsvrouw was
11936_9412_000072	en alles wat zij aanhad zodat zij eindelijk niets meer dan haar hemdje overhield maar de jagers lieten zich nog niet afwijzen en klommen in de boom beurden het meisje eruit en brachten haar bij de koning
11936_9412_000073	toen kwam zij bij een wildschuur zij ging er in en vond er een kamertje met zes kleine bedjes maar zij dorst er zich niet in te leggen en kroop onder een van de bedjes op de harde grond wilde zij zo de nacht doorbrengen
11936_9412_000074	toen de koning nu oud werd en aan zijn einde ging denken wist hij niet wie van zijn zonen hij het rijk zou laten erven toen sprak hij tot hen gaat alle drie er op uit en die mij het mooiste tapijt mee terugbrengt zal na mijn dood koning zijn
11936_9412_000075	hij hing haar zijn mantel om en nam haar voor zich op het paard en bracht haar in zijn slot daar liet hij haar rijke kleren maken en zij straalde in haar schoonheid als de lichte zon maar geen woord kwam er van haar lippen
11936_9412_000076	de broers waren even verheugd dat zij hun zusje terug hadden maar het duurde niet lang je kunt hier niet blijven zeiden zij dit is een herberg voor rovers en als zij thuis komen en je vinden zullen zij je zeker kwaad doen
11936_9412_000077	en zij vertelde hoe zij het gezien had vanuit haar venstertje dat haar broers als zwanen over het bos wegvlogen en zij toonde hem de veren die zij in het tuintje hadden laten vallen en die zij had bijeengezocht
11936_9412_000078	want het vijfde is iets heel ergs zij aten dus en terwijl werd er gehandeld hoeveel de molenaar voor de vijfde waarzegging zou geven voor driehonderd rijksdaalders werden ze het eens
11936_9412_000079	en hij en zijn vrouw hadden er toch zo graag een gehad maar eens zei hij tegen zijn vrouw hoor eens ik heb daar een goede inval wij hebben toch onze neef de schrijnwerker die moet ons eens een kalf van hout maken en het bruin schilderen
11936_9412_000080	de twee anderen hadden de jongsten voor zo onnozel gehouden dat zij meenden dat hij nooit tegen hen op zou kunnen wat zullen wij de moeite doen lang te zoeken zeiden zij
11936_9412_000081	de herder vond het goed en kroop erin en boerke sloeg het deksel goed dicht en dreef toen de kudde schapen zelf verder nu ging de pastoor tot de gemeente en zei dat de mis gelezen was zij kwamen en rolden het vat naar het water
11936_9412_000082	och zei de vrouw de arme stakker kwam in dat hondenweer en vroeg om nachtverblijf toen heb ik hem een boterham met kaas gegeven en het stro om op te liggen toen zei de man ik heb er niets op tegen maar geef mij maar gauw wat te eten
11936_9412_000083	kun je mij dan niet beschermen vroeg het zusje nee antwoordden zij want wij kunnen niet langer dan een kwartier iedere avond onze zwanenhuid afleggen en mensen zijn daarna worden wij weer in zwanen veranderd
11936_9412_000084	maar de koning ging zo dikwijls naar zijn lieve kinderen in het bos dat het de koningin begon op te vallen zij werd nieuwsgierig en wilde weten wat hij toch iedere keer zo heel alleen in het bos te doen had
11936_9412_000085	einde van sprookjes verzameld door de gebroeders grimm deel twee vertaald door martha van eden van vloten
11936_9412_000086	nu ging de ene broeder rechts de andere ging links en zij hebben dommerik uitgelachen die bij zijn derde veer op de grond moest blijven zitten
11936_9412_000087	en de molenaar zei ik heb de zwarte kerel gezien maar de volgende morgen in de schemering pakte boerke zich met zijn driehonderd rijksdaalders gauw weg
11936_9412_000088	het boerke at en ging toen liggen en de vrouw dacht die is moe en slaapt nu kwam de pastoor binnen en de vrouw ontving hem vriendelijk en zei mijn man is uit nu gaan wij smullen
11936_9412_000089	de schout drong naar voren en zei ik moet er eerst in en eens rondrijken als het waar is zal ik je lui roepen hij sprong er in en plomp zei het het water kom dachten ze dat hij riep en de hele bende sprong met een vaart achter hem aan
11936_9412_000090	en haar broers stonden levend voor haar fris en schoon alleen de jongste miste de linkerarm en daar voor was aan zijn schouder een zwanenvleugel gehecht
11936_9412_000091	toen zij maar al door vroegen wierp zij hun haar gouden halsketting toe en zij dacht dan zouden zij wel tevreden zijn maar zij hielden niet op toen wierp zij nog haar gordel naar beneden en daarna haar kousenbanden
11936_9412_000092	toen zei de molenaar de duivel moet eruit en hij sloot de huisdeur open de vrouw moest de sleutels geven en het boerke maakte de kast open toen liep de pastoor zo gauw hij kon eruit
11936_9412_000093	het kalfje bleef daar al maar staan of het graasde en de herder zei dat zal gauw kunnen lopen kijk het al eens vreten
11936_9412_000094	de koning zette haar naast zich aan tafel en haar bescheidenheid en zedig wezen bevielen hem zozeer dat hij zeide deze wens ik tot mijn vrouw te maken en geen andere op de gehele wereld en na enige dagen trouwde hij haar
11936_9412_000095	toen riep de oude pad een jonkie en zei jonkvrouw teer en kleen hutselbeen hutselbeens hondje hutsel hier en hutsel daar geef de grote doos maar
11936_9412_000096	en opdat er geen onenigheid tussen hen mocht komen nam hij ze mede tot voor het slot daar blies hij drie veertjes in de lucht en hij sprak zo als die vliegen moet gij heentrekken
11936_9412_000097	s avonds toen hij de kudde weer naar huis zou drijven sprak hij tot het kalf kun je daar staan en je genoeg eten dan kun je ook op je vier poten lopen ik sleep je niet weer op mijn arm mee
11936_9412_000098	zij omhelsden en kusten elkaar en de koningin ging tot de koning die daar verslagen stond en sprak mijn liefste gemaal nu mag ik spreken en u openbaren dat ik onschuldig ben en valselijk aangeklaagd
11936_9412_000099	de koning treurde maar hij verdacht toch de koningin niet van die boze daad hij vreesde dat het meisje ook geroofd zou worden daarom wilde hij haar meenemen
11936_9412_000100	de jonge pad haalde de doos en de dikke maakte de doos open en ze gaf er dommerik een tapijt uit zo fraai en fijn als er boven op de aarde geen kon geweven worden hij dankte en ging weer weg
11936_9412_000101	en toen de nacht was gekomen ontvluchtte zij en ging dieper het bos in zo liep zij de ganse nacht en ook de volgende dag aan een stuk door tot zij van vermoeidheid niet meer kon gaan
11936_9412_000102	het zusje begon te schreien en vroeg kun je dan niet verlost worden ach neen dat is te moeilijk zes jaar lang mag je niet spreken of lachen en in die tijd moet je zes hemdjes voor ons maken alleen van sterremuur bloemetjes
11936_9412_000103	de volgende dag kwam de koning om zijn kinderen te bezoeken maar hij vond alleen het meisje waar zijn de broertjes vroeg de koning ach lieve vader die zijn weg en zij hebben mij alléén achtergelaten
11936_9412_000104	zij kwamen er door maar zij waren zo plomp dat zij vielen en armen en benen braken toen sprong de schone jonkvrouw die dommerik had meegebracht en zij sprong heel luchtig door de ring en won het rijk voor hem
11936_9412_000105	dat liet boerke zich geen tweemaal zeggen en hij stond op en at mee wat heb je daar bij je in de huid vroeg de molenaar oh zei boerke daar heb ik een waarzegger in
11936_9412_000106	de schaapherder hoorde het en kwam er bij en vroeg wat meen je wat wil je niet ze willen mij schout maken als ik in dat vat kruip zei boerke maar ik doe het niet
11936_9412_000107	de koning zei ja in zijn angst en de oude bracht hem naar haar huisje daar zat haar dochter bij het vuur zij ontving de koning alsof zij hem verwacht had
11936_9412_000108	zijn er nog meer vroegen de boeren oh ja zei boerke meer dan je gebruiken kunt toen bespraken de boeren dat zij ook schapen zouden gaan halen ieder een kudde maar de schout zei ik ga eerst
11936_9412_000109	het onschuldig boerke werd nu ter dood veroordeeld hij zou in een doorboord vat in het water gerold worden boerke werd weggebracht en er kwam een geestelijke om een mis voor zijn ziel te lezen
11936_9412_000110	de koningin ging heel vergenoegd naar huis want zij dacht nu van haar stiefkinderen bevrijd te zijn maar het meisje was nie meegekomen en van haar bestaan wist ze niets af
11936_9412_000111	ik heb mijn koeienhuid voor driehonderd rijksdaalders in de stad verkocht toen de boeren dat hoorden wilden zij dat voordeeltje ook hebben zij sloegen allemaal hun koeien dood en trokken hen de huid af om ze in de stad met groote winst te verkopen
11936_9412_000112	want dachten zij die boerinnen kunnen dat wel die zijn sterk maar dat fijne juffertje springt zich dood uiteindelijk liet de koning zich overhalen eerst sprongen de twee boerenmeiden
11936_9412_000113	boerke liet de raaf nog meer waarzeggen en zei ten derde zegt hij dat er sla in het bed is wat koekoek zei de molenaar
11936_9412_000114	de koning sprak haar aan en zeide goede vrouw kunt ge mij niet de weg wijzen uit het bos o ja heer koning dat kan ik wel maar er is een voorwaarde bij en als gij die niet vervult komt gij nooit meer uit het bos en moet de hongerdood sterven
11936_9412_000115	zij zetten zich op de grond en bliezen tegen elkaar en bliezen elkaar al de vederen af en hun zwanenhuid konden zij afstropen als een hemd het meisje zag toen dat het haar broeders waren en zij verheugde zich en kroop van onder het bedje tevoorschijn
11936_9412_000116	voor de jongste is het rijk na mijn dood maar de twee oudsten maakten oproer zij konden het niet goedkeuren zeiden zij en zij verlangde dat degeen wiens vrouw door een ring die midden in de zaal hing zou kunnen springen de voorkeur zou hebben
11936_9412_000117	ik heb je uit de kast bevrijd zei hij toen bevrijd mij nu uit het vat er kwam juist een herder met een kudde schapen voorbij boerke wist van hem dat hij erg graag schout zou zijn en hij riep luid nee ik doe het niet en al zou de hele wereld het willen ik doe het niet
11936_9412_000118	de twee oudsten trokken weer naar het oosten en westen en dommerik's veer vloog rechtuit en viel weer naast de deur neer die in de aarde was hij ging toen weer de trap af naar de dikke pad en vertelde haar dat hij de mooiste ring moest hebben