id
stringlengths 1
6
| url
stringlengths 32
143
| title
stringlengths 1
79
| text
stringlengths 7
183k
|
|---|---|---|---|
5521 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ain | Ain | Ain () is een vun de 100 Bezirke vun Frankriek. He liggt in’n Oosten an de Grenz na de Swiez. Den Naam hett de Bezirk na’n Stroom Ain kregen.
Frankriek |
5522 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Aisne | Aisne | Frankriek |
5524 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Toledo%20%28Spanien%29 | Toledo (Spanien) | Toledo is ene spaansche Stadt mit 77.600 Inwahners (Stand: 2006. Se liggt 70 km südlich van Madrid up enen Felsen, de na dree Sieten steil na den Stroom Tajo affallt. Vele gotisch-maurische Bowarken wiest trüch in Toledos rieke vergahne Tieden: de mächtige maurische Alcázar (in’n spaanschen Börgerkrieg en Zentrum van de natschonalen Verdedigers), de ehrmalige Moschee, de Alcántara-Brügg över den Tajo, de Kathedraal.
Tosommen mit Segovia un Ávila hörrt se to de dree histoorsch Metropolen in de Ümgegend vun Madrid.
192 v. Chr. weer Toledo ene röömsche Stadt, van 576 bit 711 de Hööftstadt van dat westgotische Riek, darna bit 1087 maurisch un bit 1559 de Residenz van de spaanschen Könige. As König Felipe II. de Residenz na Madrid verleeg, weer’t mit de Glanztiet van Toledo vörbi.
Oort
Spanien |
5535 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Evene%20un%20unevene%20Tallen | Evene un unevene Tallen | In de Mathematik is 'n hele Tall jümmers even oder uneven. Wenn se dörch 2 deelbor is, dann is se even, sünst is se uneven. Bispelen för evene Tallen sünd −4, 8, 0 un 70. Bispelen för unevene Tallen sünd −5, 1 un 71. De Tall Null is even, wieldat Null dat Produkt is.
De Koppel vun de evenen Tallen lett sik schrieven as:
EveneTallen = = {..., -6, -4, -2, 0, 2, 4, 6, ...}.
Un de Koppel vun de unevenen Tallen lett sik schrieven as:
UnevenTallen = = {..., -5, -3, -1, 1, 3, 5, ...}.
[De evenen Tallen schapt tosamen mit de Operatschoon sogor en Gruppen.]
Egenschappen:
Wenn en Tall in dat Dezimalsystem opschreven is, dann kann en an de letzte Ziffer (?) sehn, wat se even oder uneven is. Wenn de letzte Ziffer 1, 3, 5, 7 oder 9 is, dann is de Tall uneven. Sünst is se even. So wat geiht ok in annere Tallsystemen, wenn de Basis vun dat Tallsystem in dat Dezimalsystem even is. Dat heet t.B., dat dat ok bi dat Binärsystem funkscheneert: de Tall is uneven, wenn de letzte Ziffer 1 is, un se is even, wenn de letzte Ziffer 0 is.
Alle Primtallen sünd uneven, blots een nich: de Primtall 2.
Alle perfekten Tallen, de bekannt sünd, sünd even. Dat is nich klor, wat dat ok perfekte Tallen gifft, de uneven sünd.
Mathematik |
5537 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Watt%20%28Mehrd%C3%BCdig%20Begreep%29 | Watt (Mehrdüdig Begreep) | Watt betekent
Watt, Rebeet an de Küst, dat bi Ebb dröögfallt,
Watt, en physikaalsche Eenheit,
Watt, Roman vun Samuel Beckett,
Watt, Oort in’n Kanton Sankt Gallen, Swiez,
Watt, Oort in’n Kanton Thurgau, Swiez,
Watt, Oort in de Gemeen Regensdorf, Kanton Zürich, Swiez,
Watt, Slott bi Mörschwil, Kanton Sankt Gallen, Swiez,
Watt, Oort in de Gemeen Hoßkirch in’n Landkreis Ravensburg, Baden-Württemberg,
Watt, Oort in de Gemeen Wangen im Allgäu in’n Landkreis Ravensburg, Baden-Württemberg.
Watt is de Familiennaam von
Ian Watt (1917–1999), brietschen Literaturkritiker un Literaturhistoriker,
James Watt (1736–1819), schottschen Utfinner,
James G. Watt (* 1938), US-amerikaanschen Politiker,
Joachim von Watt (1484–1551), Swiezer Humanist,
Robert Watson-Watt (1892–1973), schottschen Physiker,
William Montgomery Watt (1909–2006), schottschen Islamwetenschopper. |
5542 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Maria%20Jepsen | Maria Jepsen | Maria Jepsen (* 19. Januar 1945 in Bad Sebarg) weer van 1992 bit 2010 de Bischopsche vun’t Sprengel Hamborg vun de Noordelvsche Kark.
Na ehr Abitur 1964 in Bad Sebarg studeer Maria Jepsen Ooltphilologie un Evangeelsche Theologie in Tübingen, Kiel un Marburg. Se maak ehr Eerst Theologisch Examen in Kiel 1970 un keem as Vikarsche na Lemsahl-Mellingstedt. 1972 maak se ehr Tweet Theologisch Examen un keem denn as Pastoorsche na Meldörp. 1977 hett se op de Pastoornstell in Leck wesselt, wo se bet 1990 bleev. 1991 wörr se Propstin in Hamborg-Horborg. An’n 4. April 1992 denn sett sik Maria Jepsen in de Bischopswahl as Nafolger vun Peter Krusche dör un wörr de eerste Fro as lutherschen Bischop op de hele Welt. 2002 wörr se vun de Synood för noch mal teihn Johr in't Amt wedderwählt. Siet Juli 2003 is Fro Jepsen ok Liddmaat in’n Raat vun’n Lutherschen Weltbund.
An' 16. Juli 2010 is se vun hör Amt torüchtreden, nahdem der Tietschrift Der Spiegel an' 10. Juli 2010 berichtet harr, dat Maria Jepsen all 1999 över sexuelle Övergreep vun en Pastor ut Ahrensborg an Minnerjohrigen in hör Kark informiert wurrn weer, aber nix dorgegen ünnernommen harr.
Jepsen, Maria
Jepsen, Maria
Jepsen, Maria
Jepsen, Maria
Börger von Düütschland |
5547 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Mallorca | Mallorca | Mallorca is mit 3640 km² de gröttste Insel vun de Balearen un hört to Spanien. Vun Westen na Oosten mett se 100 km un vun Noord na Süüd ungefähr 75 km. De Küst is 300 km lang. De Insel hett 760 000 Inwahners. Alleen in de Hööftstadt Palma de Mallorca leevt 370 000 Minschen.
Dree Landschappen laat sik düütlich vunannern ünnerscheden: de Küstenbargen, de sik mit ene Brede vun 10 km vun Noordoost na Süüdwest hentreckt, de grote Evene twüschen Palma, de Bucht vun Alcudia un de Süüdspitz vun de Insel, un letzenns de 5 bet 15 km brede Küstenstriepen in'n Oosten. De hööchste Barg is de Puig Mayor (1445 m) in’ n Noorden.
Mallorca hett kene Boddenschätz, is tomeist Agrarland. De grote, künstlich bewaterte Evene is övermaten fruchtbor. En groten Deel vun de landweertschaplichen Produkten kann utföhrt weern. An eerste Steed staht de Mandeln, darna kaamt Johannisbroot, Aprikosen, Fiegen, Olivenööl, Grööntüüch, Kantüffeln un Wien.
Wichtig is ok de Veehtucht. Jeden Inselbesöker fallt de velen swarten Swienen op. Bi de Industrien, de in Palma, Manacor un Felanitx ansiedelt sünd, hannelt sik dat üm dat Herstellen vun Ledderwaren, Fliesen, Pötterwaren, Wulldeken un Smuck.
Mallorca ward jedet Johr vun Millionen Gäst, sunners ut Düütschland un Grootbritannien besocht. De mehrsten Hotels liggt in un üm Palma. Bi de westlichen Naverstäder gifft dat moie Badestränn. De wichtigsten Sehnswöördigkeiten in Palma sünd de gootsche Kathedraal, de Börs un de velen Palasten mit jemehr Binnenhööv, de Patios.
Eiland
Spanien
Middelmeer |
5548 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Brobargen | Brobargen | Brobargen () is en Dörp an de Oost in’n Landkreis Stood.
De Oort is Deel vun de Gemeen Kronenborg un de Samtgemeen Olendörp-Himmelpoorten.
Brobargen liggt rechts vun de Oost, doch en Deel vun de Feldmark mit den Höben liggt links vun’n Stroom un is dormit dat eenzige Rebeet vun’n Landkreis Stood mit Wahngebüüd, dat links vun’e Oost liggt. Düt Rebeed is över de Fähr Brobargen an dat Dörp anbunnen.
Geografie
Brobargen liggt an’n Rand vun de Masch an de Oost, de Meh münnt hier vun links in de Oost. De Oost is bi Brobargen en Tiedenstroom. Groff sehn liggt de Stroom also op’n Meersspegel knapp över NN. Dat Dörp sülvst liggt so bi 3 m över NN an’n Geestrand. Na Olendörp hen stiggt de Hööchd op de Geest op so bi 17,5 m över NN. Vör Brobargen in’n Oosten na Olendörp to liggt de Franzosenbarg. In’n Noordwesten von Brobargen liggt dat Naturschuulrebeed Wischen un Weiden an de Oost.
Dat Water ut Brobargen flütt över de Gravens von Brobarger Slüsenfleet un de Grenzgravens na Kronenborg un Esdörp hen na de Oost af.
Dör Brobargen föhrt de Düütsche Fährstraat, de vun Bremervöör bet Kiel geiht un de op 250 Kilometers Övergäng över’t Water vun alle Soorten verbinnt. In Brobargen is de Prahmfähr Deel vun disse Ferienstraat.
To Brobargen höört de Oortsdelen Brobargen, Barg, Höben un Hüttenbarg.
De Naveröörd sünd Kronenborg in’n Noorden, Olendörp in’n Oosten, Esdörp in’n Süüdoosten, Gröpel un Schönau in’n Süüdwesten, Oostendörp in’n Landkreis Rodenborg in’n Westen un Nindörp in’n Landkreis Cuxhoben in’n Noordwesten.
Grenzen
De Brobarger Deel op dat linke Över von de Oost grenzt in’n Noordwesten an Nindörp. De Grenz löppt en Stück in’n Noorden von de Meh üm de Langenwisch rüm, de to Brobargen höört, krüüzt den Schienendamm un löppt den Feldweg langs, de na de Meh hen geiht. Dor is för en kort Enn de Hollener Moorgraven un denn de ole Arm von de Meh de Grenz. Von de Meh geiht se na Süüdoosten an de Oost ran. De Oost billt dor denn de Grenz na Esdörp. An dat Schöppwark von’n Grenzgraven Esdörp-Brobargen geiht de Grenz na Süüdoosten un löppt an dissen Graven langs bet na dat Hagenmoor un von dor in grade Lien wieder bet dicht an’n Schröden. De Grenz löppt denn na Noordoosten an de Straat von Esdörp na Kronenborg un an disse Straat langs bet na de Krüzung mit de Kreisstraat 78. De Grenz geiht nu an de K 78 langs bet na de Landsstraat 114 un beröhrt dor de Feldmark von Olendörp. Parallel to de K 78 löppt de Grenz (nu to Kronenborg) denn wedder trügg na de Straat von Esdörp na Kronenborg, an’n Hemmerik langs un drippt denn bald op den Grenzgraven Brobargen-Kronenborg. Disse Graven billt de Grenz bet an dat Kronenbörger Lock. Dor löppt de Grenz merrn dör dat Naturschuulrebeed Wischen un Weiden an de Oost bet dat op de Oost stött. De Oost billt wedder de Grenz na Nindörp.
Historie
In en Oorkunn hebbt se in’t Johr 1286 Brobargen as Brocberge dat eerste Maal nöömt. De Oortsnaam kummt vun en olen Naam, de de Bargen in’n Brook betekent. Disse Naam is al veel öller as de hüdige Oort un meen dormals den helen Afsnitt de Oost lang vun Gröpel bet na Burweg.
1141 seggt ene Oorkunn vun den Graaf Rudolf vun Stood, dat de dree Bröder Dudo, Adiko un Ricbert dat Marienklooster in Stood grünnt hebbt un denn een vun de dree Brobargen as Lehn kreeg. Dormals weer noch de hele Gegend meent, doch al 1286 nöömt sik een vun ehr Nafohren Otto de Brocberge, de sienen Seet op en wohrschienlich üm dat Johr 1270 opkamene Borg, de borch to brogberghen, harr. In’t Rebeet vun de Borg harr dat al fröher en annere Borg, de Müggenborg, geven, vun de wi hüüt aver nix mehr weten doot as dat se existeer. To disse Tiet existeren in’t Ümfeld vun de Borg en poor Wahnsteden, de nu dat eerste Maal Brobargen nöömt warrn köönt.
In’t Johr 1364 warrt dat eerste Maal seggt, dat in Brobargen ene Kapell bestahn harr, de Kapell to’n hilligen Krüüz. 1525 warrt in ene Gerichtsakte seggt, dat för en poor Johren en Roland in Brobargen stahn hebben schull: Ist allda ufm Damm für wenig jaren ein geschnitztes Bilde gestanden, das man Rolandt geheißen, welches Leute noch gedenken können. In disse Traditschoon is 2007 wedder en ne’en Roland opstellt worrn.
Dat Adelsslecht vun Brobargen seet op dat Goot Hollener Höben, bet se 1618 dat Good veköpen müssen.
Bet to’n Dörtigjohrigen Krieg harr dat bi Brobargen ene Togbrüch över de Oost geven. De Truppen vun Tilly hebbt se woll üm 1628 afbrennt, üm en Angreep vun de Dänen tovör to kamen. Korte Tiet later hebbt se denn dat eerste Maal en Prahm bedreven, üm na de op de anner Siet Oost legenen Feller to kamen.
Dat Besittrecht an den Oort wanner in de Johren, de nu kemen, dör mehr Hännen, tomehrst Kooplüüd ut Hamborg, bet 1837 de inheemschen Buern den Oort freekööpt un opdeelt hebbt.
In’t 19. un to Anfang vun’t 20. Johrhunnert geev dat vele Tegeleen an de Oost, de ut den Kleebodden an’n Stroom Tegels brennen dein.
Dat Gootshuus Hollener Höben bi de Fährstell geev dat bet 1941, wörr denn aver wegen Bofälligkeit dalreten. 1956 hebbt se an de sülve Stell den „Fährkroog“ nee boot, de Gasthuus un Wahnplatz vun’n Fährmann is.
Verwaltungsgeschicht
In de Franzosentied hett de Oort toeerst 1810 bet 1811 binnen dat Königriek Westfalen to de Mairie Gröpel in’n Kanton Himmelpoorten höört un denn von 1811 bet 1814 to dat Franzöösche Kaiserriek ünner Napoleon un dor to de Mairie Himmelpoorten in’n Kanton Himmelpoorten.
Vör 1885 weer dat Dörp Deel von de Böörd Olendörp binnen dat Amt Himmelpoorten. De Höben harr bet 1859 noch to dat Amt Oosten höört. 1885 is de Oort denn Deel von’n Kreis Stood worrn un 1932 von’n Landkreis Stood.
Brobargen weer en temlich lütte Gemeen un hett sik dorüm 1965 mit Olendörp un de twee annern lütten Gemenen Beeß un Bossel to de Samtgemeen Olendörp tohoopslaten. Düsse Samtgemeen harr man söven Johr Bestand. Denn hett dat en Gemeenreform in Neddersassen geven. Brobargen is dorbi an’n 1. Juli 1972 Deel von de Gemeen Kronenborg worrn. Gliektiedig is en ne’e, düüdlich gröttere Samtgemeen Olendörp grünnt worrn, to de de Gemeen Kronenborg un dormit ok Brobargen höört hett. Disse Samtgemeen harr Bestand bet to’n 1. Januar 2014, as de Samtgemeen Olendörp mit de Samtgemeen Himmelpoorten to de Samtgemeen Olendörp-Himmelpoorten tohoopgahn is.
Religion
Brobargen is evangeelsch-luthersch präägt un höört to dat Kaspel von de Martinskark in Olendörp.
För de Kathoolschen is de St.-Michaelskark in Bremervöör tostännig, de siet 1. September 2010 to de Karkengemeen Hillig Geist in Stood tohöört.
De Oort hett en egen Karkhoff an’n Oortsingang na Olendörp, to den ok en Karkhoffskapell höört, de männichmal ok för reguläre Goddsdeensten bruukt warrt. De Karkhoff is 1832 anleggt worrn. Vörher sünd de Doden bi de Kark in Olendörp begraven worrn. In’t late Middelöller aver ok bi de Kapell op’n Höben. De Karkhoff besteiht ut twee Delen: op’n olen Karkhoff sünd de Doden von 1832 bet 1922 in Regengräver begraven worrn, in de Reeg, in de se doodbleven sünd. Siet 1922 warrt de Doden op’n ne’en Karkhoff begraven, op Familiengraffsteden.
Inwahnertall
1766 sünd in Brobargen 17 Füürsteden (also Wahnhüüs) vörhannen. Kort na’n Tweten Weltkrieg is de Inwahnertall dör de Verdrevenen üm meist 100 Lüüd op üm un bi 330 Lüüd anstegen. In de Johren dorna sünd vun de Verdrevenen vele wedder afwannert.
Börgermeesters
De Börgermeesters von de Gemeen Brobargen bet to dat Tohoopleggen mit de Gemeen Kronenborg 1972 weren:
Wapen
Dat Wapen vun Brobargen is vörn rood, achtern sülver dör Tinnensnitt deelt. De Gemeen Brobargen föhr dat Wapen siet den 31. März 1948 in Nafolg vun’t fröhere Adelsslecht vun Brobargen. Na dat Ingemenen na Kronenborg is dat Brobarger Wapen siet 1983 ok vörn nerrn in’t Gemeenwapen to sehn.
Stratennamen
Eerst mit de Gemeenreform wörrn de Stratennamen för de enkelten Straten fastleggt, vörher weren de Hüus vun’n ganzen Oort dörnummereert.
Barg (Berg) De Barg is en egen Oortsdeel vun Brobargen, de licht höger so wat 500 m vun den Hööftdeel vun Brobargen af liggt.
Boben in Dörp Boben in Dörp is een vun de beiden ok mit offiziellen Naam plattdüütschen Straten in Brobargen, de Naam meent den Deel vun’n Oort de baven in Richt vun de Geest liggt.
Fährstraat (Fährstraße) De Fährstraat is een vun de beiden Weeg, de to de Fähr föhrt.
Hüttenbarg (Hüttenberg) De Hüttenbarg liggt de Oost op’t neegst un bestünn toeerst ut eenfache Katen un Hütten.
Korte Straat (Kurze Straße) De Naam vun disse Straat twüschen Boben in Dörp un Schoolstraat mit blot een Huus seggt allens.
Neern in Dörp Neern in Dörp is een vun de beiden ok mit offiziellen Naam plattdüütschen Straten in Brobargen, de Naam meent den Deel vun’n Oort de nerrn in Richt vun de Oost liggt.
Schoolstraat (Schulstraße) In disse Straat leeg bet 1966 de ole Volksschool.
Gröpler Straat/Kronenborger Straat (Gräpeler Straße/Kranenburger Straße) Disse beiden Straten sünd ut de fröhere Ostestraat (Ostestraße) billt, de dör mehrere Gemenen langs de Oost güng, aver nu in de Gemeen Kronenborg anners nöömt is.
Kultur
In Brobargen föhrt en Prahm över de Oost, de Deel vun de Düütsche Fährstraat is. Bi de Fährstell liggt dat Gasthuus „Fährkroog“. Gasthuus un Fähr sünd besünners bi Radtouristen op Törns langs de Oost geern besöökt un bruukt.
In Brobargen gifft dat en aktiven Schützenvereen, dat twee Daag lange Schützenfest is jümmer an’t drüdde Juli-Wekenenn. Todem warrt dat Gemeenschopsleven in ene Freewillige Füerwehr un en Kriegervereen pleegt.
Bruukdom
Elk Johr to Pingsten warrt vun de jungen Keerls in Dörp Maibööm opstellt. Bi jede Deern kummt een Bark vör de Döör.
To Neejohr gaht se dör’t Dörp un wünscht Prost Neejohr.
Bowarken
Kriegerdenkmaal
An’n Oortsutgang na Olendörp bi’n Karkhoff is dat Kriegerdenkmaal, dat de söven Fullenen von’n Eersten Weltkrieg un de 17 Fullenen von’n Tweten Weltkrieg gedenkt. Dat is 1921 op Initiativ von’n Kriegervereen opricht worrn. Bi de Festpreddigt von’n Olendörper Pastoor Hittmeyer weer ook de Stader Oberstleutnant von Lahnstein mit bi.
En nee maakt Denkmaal is na’n Tweten Weltkrieg an’n 28. September 1952 mit en Festpreddigt von Pastor Bergens inwieht worrn.
Dörpgemeenschopshuus
Dat Brobarger Dörpgemeenschopshuus mit en Flach von 255 m² is twüschen September 1988 un Juni 1989 bi’n Scheetstand von’n Schützenvereen achter’n olen Kroog boot worrn.
Weertschop un Infrastruktur
Verkehr
Brobargen is över de K 82 mit Gröpel un Kronenborg verbunnen. Disse Straat hett över de K 66 Ansluss an de B 73 bi Burweg un över de L 114 an de B 74 bi Öölm, de na Bremervöör wiederföhrt. Na Olendörp geiht de K 78, de vun dor över de L 114 na Himmelpoorten wiederföhrt un mit den Ansluss an de B 73 de wichtigste Verkehrsverbinnen na Stood un Hamborg is.
Dör de natürliche Barr, de de Oost billt un de dör de Fähr man blot slecht un in’n Winter gor nich överwunnen warrn kann, löppt de Kontakt mit de Rebeden westen vun de Oost tomehrst över de Brüchen bi Heckthusen un Bremervöör.
De Pennelverkehr na Hamborg löppt to’n Deel över den Bahnhoff in Himmelpoorten an de Nedderelvbahn von Cuxhoben na Hamborg, wat so bi ölven Kilometer weg is.
Ünnernehmen
Weertschop hett Brobargen nich veel. Blangen en halv Dutz Buurnhööv gifft dat en poor Buurnhööv in Nevenerwerf. Brobargen hett een Bedrief för Köhltechnik un de Gastweertschaft op’n Höben (ok keen Vullerwerf). De Koopmannsladen Plaat hett 2002 dicht maakt, de Besitters weren al bi achtig Johr oolt un riek kunnst dor nich bi warrn.
Oosten dat Dörp liggt en Windpark mit veer Windmöhlen. Siet 2002 gifft dat in de Schoolstraat ene lüttje Galerie, de ok Dekoartikel un Figuren verköfft.
Medien
Dat Regional-Daagblatt, dat in Brobargen leest warrt, is dat Stoder Daagblatt. Kostenlos verdeelt warrt Sünnavends de Ne’e Stoder (Wekenblatt), Middwekens Ne’e Stoder, Rundschau un Mittwochsjournal. Dat Blatt vun de Kark is de Martinsbote, dat kummt so üm un bi veer Maal in’t Johr rut.
Scholen
De Volksschool in Brobargen is opminnst siet 1797 natowiesen, man wohrschienlich öller. De Schoolchronik sett 1845 in, dor geev dat 45 Schölers. 1919 harr Brobargen 63 Schölers. Mit de egene Volksschool in Brobargen weer dat ut an’n 1. Dezember 1966. Se müss denn dichtmaken un de Kinner güngen denn na Gröpel un Esdörp op Grundschool. Ok de Grundschool Gröpel hett vondaag dichtmaakt un all Grundschölers gaht na de Grundschool Esdörp. Na Real- un Hauptschool gaht se na dat Schoolzentrum Olendörp. De, de op’t Gymnasium gaht, mööt na Stood hen, op de Vincent-Lübeck-School, oder na dat Gymnasium Bremervöör.
En Kinnergoorn gifft dat in Kronenborg.
Infrastruktur
Dat Afwater warrt nich zentral afföhrt, dat gifft Kleenklääranlagen för jeden Huusholt.
Lüüd
Brobargen is de Wahnoort vun’n Comictekner Dieter Kalenbach.
Literatur
Friedrich Holst: Roland und die Kraniche, Die Geschichte der Ostedörfer Kranenburg und Brobergen. 1983
Lühmann un Bohmbach: Die Geest und Buxtehude, Urgeschichtsland zwischen Urstromtälern. 1984
Chronik der Dörfer Brobergen und Kranenburg. rutgeven vun de Volksbank Olendörp, 2005
Footnoten
Weblenken
Websteed vun de Gemeen Kronenborg (hoochdüütsch)
Websteed von’n Fähr- un Geschichtsvereen Brobargen (hoochdüütsch)
Oort
Landkreis Stood |
5549 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Gemeen%20Kronenborg | Gemeen Kronenborg | Kronenborg is en Gemeen in de Samtgemeen Olendörp-Himmelpoorten in’n Landkreis Stood in Neddersassen mit . To de Gemeen höört de Öörd Kronenborg un Brobargen.
Geografie
To de Gemeen höört de beiden Dörper Kronenborg (544 Inwahners) un Brobargen (216 Inwahners, Stand je 1. Januar 2008). De ganze Verwaltung vun de Gemeen löppt över de Samtgemeen Olendörp-Himmelpoorten.
All beid Dörper liggt rechts vun de Oost, blot en lütt Deel vun de Gemeen mit’n Höben liggt op de anner Siet. De Osteinsel mal utnahmen, de bi dat Boon vun dat Oste-Sperrwark nee schapen worrn is, is dat de eenzige Placken Eer links vun de Oost, de to’n Landkreis Stood höört un wo Lüüd leevt.
De Navergemenen sünd Burweg in’n Noordoosten, Olendörp in’n Oosten un Esdörp in’n Süden, de all to’n Landkreis Stood tohöört. Op de anner Siet Oost höört in’n Westen dat Dörp Oostendörp to de Gemeen Bremervöör in’n Landkreis Rodenborg. In’n Noordwesten höört de beiden Navergemenen Loomst un Heckthusen to’n Landkreis Cuxhoben.
Historie
Bi de Gemeenreform in Neddersassen sünd de Gemenen Kronenborg un Brobargen an’n 1. Juli 1972 to de ne’e Gemeen Kronenborg tohoopleggt worrn. Dorbi is denn ok de Samtgemeen Olendörp grünnt worrn, to de Kronenborg tohöört hett. Disse Samtgemeen harr Bestand bet to’n 1. Januar 2014, as de Samtgemeen Olendörp mit de Samtgemeen Himmelpoorten to de Samtgemeen Olendörp-Himmelpoorten tohoopgahn is.
Politik
Gemeenraat
Liddmaten
2006:
WG: Hermann Buck, Barthold Hudaff, M. Peters, Heinz Schlegel, Horst Wartner, Jörg Wustmann
BL: Matthias Buck, Martin Knoop, Gisela Wedemeyer
2011:
CDU: Martin Knoop, Johann Siebe
SPD: Margitta Bertram
WG: Marcel Baack, Barthold Hudaff, Henrik Plate, Antje Rieckmann, Horst Wartner, Jörg Wustmann
2016:
RGK: Margitta Bertram, Marcel Brandt, Meta Peters, Henrik Plate, Antje Rieckmann, Jan Rinck, Dieter Runke (kort na de Wahl doodbleven; för em is Klaus Wilting narückt), Jan Tiedemann, Karl-Heinz Waller
Börgermeester
De Börgermeesters vun de Gemeen Kronenborg siet dat Tohoopleggen mit de Gemeen Brobargen weren:
Wapen
Dat Wapen vun de Gemeen gifft dat siet 1983. Dat wiest vörn baven dat Wapen vun dat Dörp Kronenborg (dree blaue Spitzen op sülvern Grund), vörn ünnen dat Wapen vun dat Dörp Brobargen (vörn rood, achtern sülvern dör Tinnensnitt trennt) un achtern op gröön Grund en sülvern Wellenbalken, de för de Oost stahn un op de Laag vun de Gemeen op beid Sieden vun de Oost hendüden schall.
Literatur
Friedrich Holst: Roland und die Kraniche, Die Geschichte der Ostedörfer Kranenburg und Brobergen. 1983
Lühmann un Bohmbach: Die Geest und Buxtehude, Urgeschichtsland zwischen Urstromtälern. 1984
Chronik der Dörfer Brobergen und Kranenburg. 2005
Weblenken
Websteed von de Gemeen (hoochdüütsch)
Landkreis Stood |
5552 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Stackbusch | Stackbusch | Stackbusch is en Utdruck för Busch, de för'n Diekbo un för dat Befestigen vun't Över bruukt warrt.
Vun 1950 bet 1970 weer Bremervöör de wichtigste Haven för den Ümslag vun Stackbusch, de mit Bullen ut dat Achterland ankeem un op Evers ümladen worrn is. De Busch wörr de Oost dalschippert un wörr för'n Diekbo an de Küsten vun de Noordsee bruukt. De Stackbusch, de recht veel Ruum bruken dei, wörr, dormit'n de Tragfähigkeit vun't Schipp ok vull utnütten kunn, so packt, dat he na baven hen jümmer wieder över de Boordwänn rutragen dei. De Evers wörrn so wat 3,5 Meter hooch beladen un de Busch raag denn op alle Sieden so wat 2,5 Meter över Boord. Üm dat ganze stabil to holen wörrn de afboten Masten bavenop fastbunnen. De Stackbusch reck bet över dat Föhrerhuus, so dat Stüer un Schuuvregler mit Stangen un Repen länger maakt wörrn, dat de Schipper op't Dack stahn un lenken kunn.
Vun 1970 af nehm de Nafraag na Stackbusch stark af.
Water |
5554 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Alpes-de-Haute-Provence | Alpes-de-Haute-Provence | Alpes-de-Haute-Provence [alp.de.ot.pʁɔ.ˈvɑ̃ːs] is en Bezirk in'n Süüdoosten vun Frankriek an de Grenz to Italien. De Bezirk hett 139.561 Inwahners.
Frankriek |
5555 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hautes-Alpes | Hautes-Alpes | Hautes-Alpes [ot.ˈz‿alp] is en Bezirk in'n Süüdoosten vun Frankriek an de Grenz to Italien. De Bezirk hett 121.419 Inwahners.
Frankriek |
5556 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ard%C3%A8che | Ardèche | Ardèche [aʁ.ˈdɛʃ] is en Bezirk in'n Süden vun Frankriek. De Bezirk hett 286.023 Inwahners.
Frankriek |
5557 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ardennes | Ardennes | Ardennes [aʁ.ˈdɛn] is en Bezirk in'n Noorden vun Frankriek an de Grenz to Belgien. De Bezirk hett 290.130 Inwahners.
De Bezirk is nah de Mittelbargen Ardennen nömmt. Dör dat Departement floot de Meuse.
Frankriek |
5558 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ari%C3%A8ge | Ariège | Ariège [aʁ.ˈjɛːʒ] is en Bezirk in de Region Midi-Pyrénées in'n Süüdwesten vun Frankriek an de Grenz to Spanien un Andorra. De Bezirk hett 137.205 Inwahners.
Frankriek |
5560 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Aube | Aube | Aube [oːb] is en Bezirk in de franzöösche Region Champagne-Ardenne.
Frankriek |
5561 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Aude | Aude | Aude [oːd] is en Bezirk in de franzöösche Region Languedoc-Roussillon.
Frankriek |
5563 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Aveyron | Aveyron | Aveyron [a.ve.ˈʁɔ̃] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées.
Frankriek |
5564 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Bouches-du-Rh%C3%B4ne | Bouches-du-Rhône | Bouches-du-Rhône [buʃ.dy.ˈʁoːn] is en Bezirk in de franzöösche Region Provence-Alpes-Côte-d'Azur. De Bezirk liggt an de Middellannsche See.
Frankriek |
5565 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Calvados%20%28D%C3%A9partement%29 | Calvados (Département) | Calvados [kal.va.ˈdɔs] is en Bezirk in de franzöösche Region Basse-Normandie (Ünnere Normandie), wat en Deel vun de Normandie is.
Frankriek |
5566 | https://nds.wikipedia.org/wiki/L%C3%BC%C3%BCn | Lüün | De Lüün (ok Lüüntje, Lüünerk, Dickkopp, Sparling, Spatz, Dackpeter; Passer domesticus) is en Vageloort in de Familie Passeridae.
En Lüün warrt 14 bet 16 cm groot un bet to 30 g swoor.
He hett en griesbruun Farv un en kräftigen Snavel. Heken un Seken hebbt en verscheden Farv: Dat Heken fallt en beten mehr op un hett mehr Kontrast in sien Fedderkleed. Se hebbt en swarte Kehl, witte Backen, en griesen Scheed un brune Striepen an de Koppsieden. De Rüch un de Flünk sünd in verschedene Bruuntöön (inklusiv beesch, swart un witt) farvt, de Bost un Buuk sünd mehr gries.
Dat Seken fallt nich so op un is in en matter Bruun farvt. Ehr griesbruun Dööts hett en hellen Striepen över de Ogen.
Levensruum
Lünen sünd temliche Kulturfolger. Se hebbt sik de Minschen siet Begünn vun jemehr Siedlungsgeschicht ansloten un boot ehr Nester geern in de Neeg vun oder in Hüüs, to'n Bispeel ünner Dacktegels un in Muerspalten. Se leevt geern in Gruppen un kaamt faken in Swärm vör. En Poor blifft aver sien Leevdag tosamen.
Nahrung
De Lüün fritt mehrst Köörn. Fröher weren Lünen ok so veel vörhannen, wiel bi de Aarnt veel Koorn op de Feller liggenbleev. Ok unverdaute Köörn ut Peerappeln weren en wichtig Nahrungsquell. Hütigendaags sünd de Meihdöscher un annern Maschinen bi de Aarnt veel effizienter un Peer warrt nich mehr bruukt, so dat dat minnerte Nahrungsanbott mit en Grund is, dat de Tall vun de Lünen trüchgeiht.
In de Stadt passt sik de Lünen an un warrt to Allnsfreters.
Bruutpleeg
Lünen treckt vun April bet August mehrere Bruten groot (mehrst twee bet dree). Dat sünd mehrst fief bet söss Eier op eenmal, op de de Lüün 11 bet 13 Daag bröödt.
Bestand
In de letzten Johrteihnten föhr dat Saneren vun Hüüs un dat Versegeln vun Fassaden dorto, dat de Lünen jümmer weniger Nistplätz finnt. Vör allen in de Städer maakt he sik jümmer rorer. De Bestand in Europa warrt noch op 180 Millionen Poor taxeert (för Düütschland schöölt dat 7,8 Millionen Poor ween), aver Deertschütter seggt, dat de Bestand blots noch de Halv vun de Tall ut de 1970er Johren utmaakt, wat ok an den Trüchgang vun’t Nahrungsanbott liggen mag. Dorüm wörr de Lüün vun’n NABU ok to’n Vagel vun’t Johr 2002 wählt.
Kiek ok bi
List vun Vagels, mit allerhand plattdüütsche Vagelnaams un Naams ut de Naberspraken
Projekt: Deerternaams up Platt
Weblenks
Vagels |
5567 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hans-Hinrich%20Kahrs | Hans-Hinrich Kahrs | Hans-Hinrich Kahrs (* 22. September 1956 in Alfs) is en plattdüütschen Schriever.
He studeer op Lehramt an Gymnasien an de Universitäten Kiel, Göttingen un Kopenhagen. Siet 1990 is he Schoolmeester för Sport un Eerdkunn an’t Gymnasium Warstood. He is todem bi den Landschaftsverband Stood ehrenamtlich för allens tostännig, wat mit de plattdüütsche Spraak to doon hett.
Kahrs hett vele Höörspelen, Theaterstücken un annere plattdüütsche Warken schreven.
2009 hett Kahrs för sien Insatz för dat Plattdüütsche den Hermann-Allmers-Pries kregen un 2011 tohoop mit siene Klass an dat Gymnasium Warstood den Gollen Heekt för den Insatz för de plattdüütsche Spraak.
Warken
Ik bün all hier - Plattdüütsch Lesbook. Leesbook för den Schoolünnerricht
"Ade, du Junggesellentiet". Een lustig Speel in eenen Törn (1997, Mahnke)
"Dannenboom verköpen". Plattdüütsch Kortspill (1998, Mahnke)
"Oh je, du fröhliche!". Plattdüütsch Kortspill (1998, Mahnke)
"Gudrun hett Drillinge". Een lustig Spill in eenen Törn (1998, Mahnke)
"Nachts sünd all de Katten grau". Een lustig Spill in een Törn (1998, Mahnke)
"Huusmeistergeschichten". 10 plattdüütsch Kortspill (1999, Mahnke)
"Döögt nix". De eerste plattdütüsche Sonderpostenshow ; 16 Kurzspiele samt Begrüßung und Finale (2000, Mahnke)
"O sole mio". Komödie in drei Akten (2000, Mahnke)
"Drama üm Kuhrama" un negenthein annere Sketche (2000)
"Party op de Hallig". Komödie (2002, Selbstverlag)
"Eenmol Tokunft un wöör trüch". Theaterstück (2002, Selbstverlag)
"Man jümmers den Ball flach holen" un annern Speelkrom. Zehn Sketche (2008, Landschaftsverband Stade)
"Wi hebbt döst" un föffteihn annere Probleme (2012, Landschaftsverband Stade)
"Dor liggt dat gröne, platte Land". Geschichten un annerswat ut dat Land twüschen Elv un Weser (2017, Landschaftsverband Stade)
Weblenks
Plattdüütsch bi den Landschaftsverband Stood (hoochdüütsch)
Mann
Schriever
Plattdüütsch
Boren 1956
Börger von Düütschland |
5568 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Cantal | Cantal | Cantal [kɑ̃.ˈtal] is en Bezirk in de franzöösche Region Auvergne.
Frankriek |
5569 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Charente | Charente | Charente [ʃa.ˈʁɑ̃ːt] is en Bezirk in de franzöösche Region Poitou-Charentes.
Frankriek |
5570 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Charente-Maritime | Charente-Maritime | Charente-Maritime [ʃa.ʁɑ̃t.ma.ʁi.ˈtim] is en Bezirk in de franzöösche Region Poitou-Charentes.
Frankriek |
5572 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Cher%20%28Bezirk%29 | Cher (Bezirk) | Cher [ʃɛːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Centre.
Frankriek |
5573 | https://nds.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9partement%20Corr%C3%A8ze | Département Corrèze | Corrèze ([], okzitaansch Corresa) is dat franzöösch Département mit de Ordnungsnummer 19. Dat liggt in de franzöösch Limousin in dat Zentrum vun dat Land un is nah den Stroom Corrèze nömmt.
Geographie
Dat Département Corrèze grenzt an de Départements Creuse, Haute-Vienne, Cantal, Puy-de-Dôme, Lot un Dordogne.
Frankriek |
5574 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Corse-du-Sud | Corse-du-Sud | Corse-du-Sud [kɔʁs.dy.ˈsyd] weer en Bezirk in de franzöösche Region Corse.
To’n 1. Januar 2018 is Corse-du-Sud mit Haute-Corse to’n ne’en Bezirk Corse tohoopleggt worrn.
Frankriek
Korsika |
5575 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Corse | Haute-Corse | Haute-Corse [ot.ˈkɔʁs] weer en Bezirk in de franzöösche Region Corse un wurr in de alphabetisch Rieg vun de Départements as Nr. 20b betekent.
To’n 1. Januar 2018 is Haute-Corse mit Corse-du-Sud to’n ne’en Bezirk Corse tohoopleggt worrn.
Frankriek
Korsika |
5576 | https://nds.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9partement%20C%C3%B4te-d%E2%80%99Or | Département Côte-d’Or | Côte-d'Or [kot.ˈdɔːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Bourgogne.
Frankriek |
5577 | https://nds.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4tes-d%27Armor | Côtes-d'Armor | Côtes-d'Armor [kot.daʁ.ˈmɔːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Bretagne.
Frankriek
Bretagne |
5578 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Creuse | Creuse | Creuse [kʁøːz] is en Bezirk in de franzöösche Region Limousin.
Frankriek |
5579 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Dordogne | Dordogne | Dordogne [dɔʁ.ˈdɔɲ] is en Bezirk in de franzöösche Region Aquitaine.
Frankriek |
5580 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Doubs | Doubs | Doubs [du] is en Bezirk in de franzöösche Region Franche-Comté.
Frankriek |
5581 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Dr%C3%B4me | Drôme | Drôme [dʁoːm] is en Bezirk in de franzöösche Region Rhône-Alpes.
Frankriek |
5582 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Eure | Eure | Eure [œʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Haute-Normandie.
Frankriek |
5583 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Eure-et-Loir | Eure-et-Loir | Eure-et-Loir [œ.ʁ‿e.ˈlwaːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Centre.
Frankriek |
5584 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Finist%C3%A8re | Finistère | Finistère [fi.nis.ˈtɛːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Bretagne.
Bretagne
Frankriek |
5585 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Garonne | Haute-Garonne | Haute-Garonne [ot.ga.ˈʁɔn] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées.
Frankriek |
5586 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Gers | Gers | Gers [ʒɛʁs] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées.
Frankriek |
5587 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Gironde | Gironde | Gironde [ʒi.ˈʁɔ̃ːd] is en Bezirk in de franzöösche Region Aquitaine.
Frankriek |
5588 | https://nds.wikipedia.org/wiki/H%C3%A9rault | Hérault | Hérault [e.ˈʁo] is en Bezirk in de franzöösche Region Languedoc-Roussillon. De Département hett sien Nom vonne Stoom Hérault.
Websteden
Frankriek |
5589 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ille-et-Vilaine | Ille-et-Vilaine | Ille-et-Vilaine [i.l‿e.vi.ˈlɛn] is en Bezirk in de franzöösche Region Bretagne.
Frankriek |
5590 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Indre | Indre | Indre [ɛ̃dʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Centre.
Frankriek |
5591 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Indre-et-Loire | Indre-et-Loire | Indre-et-Loire [ɛ̃d.ʁ‿e.ˈlwaːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Centre.
Een van de Sehenswürdigkeiten dor ist dat Slott Azay-le-Rideau.
Frankriek |
5592 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Is%C3%A8re | Isère | Isère [i.ˈzɛːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Rhône-Alpes.
Frankriek |
5593 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Landes | Landes | Landes [lɑ̃ːd] is en Bezirk in de franzöösche Region Aquitaine.
Frankriek |
5594 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Loir-et-Cher | Loir-et-Cher | Loir-et-Cher [lwa.ʁ‿e.ˈʃɛːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Centre.
Frankriek |
5595 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Loire%20%28Bezirk%29 | Loire (Bezirk) | Loire [lwaːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Rhône-Alpes.
Frankriek |
5596 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Loire | Haute-Loire | Haute-Loire [ot.ˈlwaːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Auvergne.
Frankriek |
5597 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Loire-Atlantique | Loire-Atlantique | Loire-Atlantique [lwa.ʁ‿at.lɑ̃.ˈtik] is en Bezirk in de franzöösche Region Pays de la Loire.
Frankriek |
5598 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Loiret | Loiret | Loiret [lwa.ˈʁɛ] is en Bezirk in de franzöösche Region Centre.
Frankriek |
5599 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Lot%20%28Bezirk%29 | Lot (Bezirk) | Lot [lɔt] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées.
Frankriek |
5600 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Lot-et-Garonne | Lot-et-Garonne | Lot-et-Garonne [lɔ.t‿e.ga.ˈʁɔn] is en Bezirk in de franzöösche Region Aquitaine.
Frankriek |
5601 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Loz%C3%A8re | Lozère | Lozère [lɔ.ˈzɛːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Languedoc-Roussillon.
Frankriek |
5602 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Maine-et-Loire | Maine-et-Loire | Maine-et-Loire [mɛ.n‿e.ˈlwaːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Pays-de-la-Loire.
Frankriek |
5603 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Manche | Manche | Manche [mɑ̃ːʃ] is en Bezirk in de franzöösche Region Basse-Normandie.
Frankriek |
5604 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Marne%20%28Bezirk%29 | Marne (Bezirk) | Marne [maʁn] is en Bezirk in de franzöösche Region Champagne-Ardenne.
Frankriek |
5605 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Marne | Haute-Marne | Haute-Marne [ot.ˈmaʁn] is en Bezirk in de franzöösche Region Champagne-Ardenne.
Frankriek |
5606 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Mayenne | Mayenne | Mayenne [ma.ˈjɛn] is en Bezirk in de franzöösche Region Pays de la Loire.
Frankriek |
5607 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Meurthe-et-Moselle | Meurthe-et-Moselle | Meurthe-et-Moselle [mœʁ.t‿e.mɔ.ˈzɛl] is en Bezirk in de franzöösche Region Lorraine.
Frankriek |
5608 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Meuse | Meuse | Meuse [møːz] is en Bezirk in de franzöösche Region Lorraine.
Frankriek |
5609 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Moselle | Moselle | Moselle [mɔ.ˈzɛl] is en Bezirk in de franzöösche Region Lothringen.
Frankriek |
5610 | https://nds.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9partement%20Ni%C3%A8vre | Département Nièvre | Nièvre [njɛːvʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Bourgogne. Sien Naam hett dat vun den Stroom Nièvre her, dor dor fleten deit.
Frankriek |
5611 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Nord%20%28Bezirk%29 | Nord (Bezirk) | Nord [nɔːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Nord-Pas-de-Calais.
Frankriek |
5612 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Oise%20%28Bezirk%29 | Oise (Bezirk) | Oise [waːz] is en Bezirk in de franzöösche Region Picardie.
Frankriek |
5613 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Orne%20%28Bezirk%29 | Orne (Bezirk) | Orne [ɔʁn] is en Bezirk in de franzöösche Region Basse-Normandie.
Frankriek |
5614 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Pas-de-Calais | Pas-de-Calais | Pas-de-Calais [pa‿d.ka.ˈlɛ] is en Bezirk in de franzöösche Region Nord-Pas-de-Calais.
Frankriek |
5615 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Puy-de-D%C3%B4me | Puy-de-Dôme | Puy-de-Dôme [pɥi‿d(ə).ˈdoːm] is en Bezirk in de franzöösche Region Auvergne.
Frankriek |
5616 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Pyr%C3%A9n%C3%A9es-Atlantiques | Pyrénées-Atlantiques | Pyrénées-Atlantiques [pi.ʁe.ne.z‿at.lɑ̃.ˈtik] is en Bezirk in de franzöösche Region Aquitaine.
Frankriek |
5617 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hautes-Pyr%C3%A9n%C3%A9es | Hautes-Pyrénées | Hautes-Pyrénées [ot.pi.ʁe.ˈne] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées.
Frankriek |
5618 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Pyr%C3%A9n%C3%A9es-Orientales | Pyrénées-Orientales | Pyrénées-Orientales [pi.ʁe.ne.z‿ɔ.ʁi.ɑ̃.ˈtal] is en Bezirk in de franzöösche Region Languedoc-Roussillon.
Frankriek |
5619 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Bas-Rhin | Bas-Rhin | Bas-Rhin [bɑ.ˈʁɛ̃] is en Bezirk in de franzöösche Region Elsass.
Frankriek |
5620 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haut-Rhin | Haut-Rhin | Haut-Rhin [o.ˈʁɛ̃] is en Bezirk in de franzöösche Region Elsass.
Frankriek |
5621 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Rh%C3%B4ne%20%28D%C3%A9partement%29 | Rhône (Département) | Rhône [ʁoːn] is en Bezirk in de franzöösche Region Rhône-Alpes.
Frankriek |
5622 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Sa%C3%B4ne | Haute-Saône | Haute-Saône [ot.ˈsoːn] is en Bezirk (Département) in de franzöösch Region Franche-Comté mit de Ordnungsnummer 70. Dat liggt in'n Osten vun dat Land in de Region Bourgogne-Franche-Comté. Sien Naam leit sück af vun den Stroom Saône.
Weblinks
Département Haute-Saône (franzöösch)
Präfektur vun dat Département Haute-Saône (franzöösch)
Frankriek |
5623 | https://nds.wikipedia.org/wiki/D%C3%A9partement%20Sa%C3%B4ne-et-Loire | Département Saône-et-Loire | Saône-et-Loire [so.n‿e.ˈlwaːʁ] is en Departement in de franzöösche Region Bourgogne.
Burgund |
5624 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Sarthe | Sarthe | Sarthe [saʁt] is en Bezirk in de franzöösche Region Pays de la Loire.
Frankriek |
5625 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Savoie | Savoie | Savoie [sa.ˈvwa] is en Bezirk in de franzöösche Region Rhône-Alpes.
Frankriek |
5627 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Savoie | Haute-Savoie | Haute-Savoie [ot.sa.ˈvwa] is en Bezirk in de franzöösche Region Rhône-Alpes.
Frankriek |
5628 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Seine-Maritime | Seine-Maritime | Seine-Maritime [sɛn.ma.ʁi.ˈtim] is en Bezirk in de franzöösche Region Haute-Normandie.
Frankriek |
5629 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Seine-et-Marne | Seine-et-Marne | Seine-et-Marne [sɛ.n‿e.maʁn] is en Bezirk in de franzöösche Region Île-de-France. Bekannst Bowark dor is woll dat Slott Vaux-le-Vicomte.
Frankriek |
5630 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Yvelines | Yvelines | Yvelines [iv.ˈlin] is en Bezirk in de franzöösche Region Île-de-France.
Frankriek |
5631 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Deux-S%C3%A8vres | Deux-Sèvres | Deux-Sèvres [dø.ˈsɛːvʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Poitou-Charentes.
Frankriek |
5632 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Somme%20%28Bezirk%29 | Somme (Bezirk) | Somme [sɔm] is en Bezirk in de franzöösche Region Picardie.
Frankriek |
5633 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Tarn | Tarn | Tarn [taʁn] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées. De Bezirk hett 388.596 Inwahner (Stand: 1. Januar 2018).
Frankriek |
5634 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Tarn-et-Garonne | Tarn-et-Garonne | Tarn-et-Garonne [taʁ.n‿e.ga.ˈʁɔn] is en Bezirk in de franzöösche Region Midi-Pyrénées.
Frankriek |
5636 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Var | Var | Var [vaːʁ] is en Bezirk in de franzöösche Region Provence-Alpes-Côte d'Azur.
Frankriek |
5637 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Vaucluse | Vaucluse | Vaucluse [vo.ˈklyːz] is en Bezirk in de franzöösche Region Provence-Alpes-Côte d'Azur.
Frankriek |
5638 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Vend%C3%A9e | Vendée | Vendée [vɑ̃.ˈde] is en Bezirk in de franzöösche Region Pays de la Loire.
Frankriek |
5639 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Vienne | Vienne | Vienne [vjɛn] is en Bezirk in de franzöösche Region Poitou-Charentes.
Frankriek |
5647 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Lied%20der%20Deutschen | Lied der Deutschen | Dat Ledd de Düütsche: „das Lied der Deutschen”, ok Düütschlandleed nöömt, is de Natschonalhymne vun Düütschland. De Text vun dat Leed worr vun August Heinrich Hoffmann von Fallersleben an'n 26. August 1841 op de Insel Helgoland dicht un an'n 5. Oktober 1841 in Hamborg dat eerste Mool vör all Lüüd sungen. De Melodie hett Joseph Haydn schreven, de ehr 1797, wenn de Napoleonschen Kriege togange wören, as „Kaiserhymne” („Gott erhalte Franz, den Kaiser, unsern guten Kaiser Franz“) för de düütsche Kaiser Franz II. verfaat harr. Later maak he dovun den drüdden Satz vun dat so nöömt „Kaiserquartett“ för veer Striekinstrumenten.
Dat Leed worr 1922 Natschonalhymne vun dat Düütsche Riek. Na dat Grünnen vun de Bunnsrepubliek Düütschland worr later blot de drüdde Strophen sungen. Na dat Bitreden vun de DDR to dat bunnsdüutsche Grundgesett 1990 worr de drüdde Strophen vun dat „Düütschlandleed“ dör en Breefwessel vun den Bunnspräsident Richard von Weizsäcker mit den Bunnskanzler Helmut Kohl to de offizielle Natschonalhymne maakt.
Geschicht
As Hoffmann von Fallersleben den Text vun dat Leed 1841 verfat, wöör Düütschland ut vele gröttere un lüttere Staaten tosamensett. De Herrscherhüser vun denen harrn sik negen Johr na dat Oplösen vun dat middelalterliche düütsche Riek 1815 to en losen Bund vun „de düütschen Staaten“ wedder tosamenslaten. Dat Verlangen vun de Minschen na nationale Eenheit hett Fallersleben mit de Leedzeilen vun de eersten Strophe utdrücket: „Deutschland, Deutschland über alles“ (dorümme: „Düütschlandleed“). Domit wöör mennt, dat dat Teel vun de Eenheit vun dat „düütschsprekend Land“ (Düütschland) vör alle annere Telen stellt warrn schull. In de annern Strophen warrt up de Freeheit un de Bröderlichkeit vun de Düütschen sworen. De eerste Strophe worr besünners in de Tiet vun den Natschonalsozialismus vun de mächtigen Lüüd mit Willen för jemher Sinn (Natschonalismus, Rassismus, Krieg gegen annere Länner) missbruukt.
„Düütschland“, also dat dor besungene „Land vun de düütschsprekend Minschen“, warr in dat Leed betekent as: „Von der Maas bis an die Memel, von der Etsch bis an den Belt“. Dat Land wöör begrenzt vun veer Strööm, de historsche Siedelngrenzen vun de düütschsprekend Minschheit markeerten und Grenzströöm vun den „Düütschen Bund“ wören: De Memel wöör Noordgrenze von Preußen to Litauen, de Maas de Westgrenze vun dat Fürstentum Limborg, de Etsch flööt dör Südtirol, de Belt wöör in Sleswig de düütsche Siedelngrenze in den Noorden. Vundaag levt blot noch in dat Rebeet vun de Etsch Düütsche odder düütschsprekend Südtiroler.
För de twete Strophen hett sik Hoffmann dat Preislied vun den Minnesänger Walther von der Vogelweide ankeken un woll ok en lütt bittken „afschreven“. De Text vun de düütsche Natschonalhymne is blot de drüdde Strophen.
Text vun dat Lied der Deutschen
1.
Deutschland, Deutschland über alles,
Über alles in der Welt,
Wenn es stets zu Schutz und Trutze
Brüderlich zusammenhält,
Von der Maas bis an die Memel,
Von der Etsch bis an den Belt.
|: Deutschland, Deutschland über alles,
Über alles in der Welt! :|
2.
Deutsche Frauen, deutsche Treue,
Deutscher Wein und deutscher Sang
Sollen in der Welt behalten
Ihren alten schönen Klang,
Uns zu edler Tat begeistern
Unser ganzes Leben lang.
|: Deutsche Frauen, deutsche Treue,
Deutscher Wein und deutscher Sang! :|
3.
Einigkeit und Recht und Freiheit
Für das deutsche Vaterland!
Danach lasst uns alle streben
Brüderlich mit Herz und Hand!
Einigkeit und Recht und Freiheit
Sind des Glückes Unterpfand.
|: Blüh im Glanze dieses Glückes,
Blühe, deutsches Vaterland! :|
Weblenks
Nationalhymne.de (Text, Noten, Melodie, Geschichte, Infos; hoochdüütsch)
Die deutsche Nationalhymne zum Download (hoochdüütsch)
Wissenschaftliche Dienste des Deutschen Bundestages: Textverständnis und Rezeptionsgeschichte des Deutschlandliedes (hoochdüütsch)
http://www.dhm.de/lemo/html/Nachkriegsjahre/EntstehungZweierDeutscherStaaten/nationalhymne.html (hoochdüütsch)
Bundesgesetzblatt Briefwechsel 1991 (hoochdüütsch)
http://www.deutschlandlied.de/ (hoochdüütsch)
http://www.von-fallersleben.de/hymne/index.php (hoochdüütsch)
http://www.bundestag.de/blickpunkt/103_Parlament/0502/0502014.html (hoochdüütsch)
http://www.bundesregierung.de/dokumente/,-430594/PureHtml.htm (hoochdüütsch)
Das Deutschlandlied auf Rädern – Ein Kunstprojekt zur Wiedervereinigung (hoochdüütsch)
Parodien auf das Deutschlandlied (hoochdüütsch)
Dr. Gisela Probst-Effah: Das 20. Jahrhundert in Liedern (hoochdüütsch)
Düütschland
Natschonalhymne
Hoochdüütsch |
5650 | https://nds.wikipedia.org/wiki/1%20%28Tall%29 | 1 (Tall) | De 1 oder Een ist en natürlich Tall, de twüschen 0 un 2 liggt. As röömsche Tall warrt se I schreven.
De Een is keen Primtall, se hett null Primfaktoren. Bi de Multiplikatschoon is de Een dat Neutrale Element.
Natürlich Tall |
5652 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Heid%20%28Kreis%20Dithmarschen%29 | Heid (Kreis Dithmarschen) | De Heid (oder kort: Heid) is de Kreishööftstadt vun’n Kreis Dithmarschen un en Fachhochschoolstadt mit (2005) 20.000 Inwahners.
Historie
De Heid is 1404 to’n eersten Maal as „Uppe de Heyde“ erwähnt wurrn. 1870 hebbt se dat Stadtrecht kregen.
Oort
Kreis Dithmarschen |
5657 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hele%20Tall | Hele Tall | De helen Tallen sünd de positiven natürlichen Tallen (1, 2, 3, ...), de negativen Tallen (−1, −2, −3, ...) un de Tall Null. De Koppel vun alle helen Tallen warrt in de Mathematik ok as Z (oder ok as ) schreven. (Dat kummt vun Hoochdüütsch Zahl.)
Mathematik |
5663 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Koppel%20%28Mathematik%29 | Koppel (Mathematik) | De Koppel is een vun de wichtigste Konzepte vun de Mathematik. De Koppenkünn faat enkelte Liddmaten (Elementen) to 'n Koppel tosamen. De Elementen köönt t.B. Tallen, Lüüd, Bookstaven etc. ween. En Koppel kann ok leddig ween (leddige Koppel).
De Mathematikers hebbt de Koppelkünn to't Enn vun dat 19. Johrhunnert utklamüüstert, un de warrt in de Mathematik nu so veel bruukt, dat se al op de Grundschool ünnerricht warrt. Se is sotoseggen, de Spraak in de de moderne Mathematik verkloort warrt.
Definition
Georg Cantor häff de Koppelkunn populariseert un folgen Definition vörschlån:
Unner een Koppel vörstait sik een Tohaupefatten van bestemte wuolunnerschaidene Objekte van us Anschauen oer Denken to een Heel.
Richard Dedekind hett de Koppel so verkloort: De Koppel is so as 'n Sack, wo welke Saken (de Elementen vun de Koppel) binnen sünd. Dit Bild helpt to verstahn, wat 'n leddige Koppel is: dat is nich "nix", man dat is 'n leddigen Sack, wo nix binnen is.
Angaav van Koppels
Döör Optellen
Endlike Koppels låt sik (besünners, wan der nich veel Elemente binnen sünd) döör Optellen vun jümehr Elemente
opskrieven.
Bispeel: . Bi dat Optellen vun de Elemente is dat goot, en "natürliche" Reeg vun de Elemente to bruken, t.B. de alphabetische Reeg. Dat kann een beter lesen. Man för de Koppel sülvst is de Reeg vun jümehr Elementen eendoont. Dat is dorbi nich begäng, Elementen mehr as eenmal optoschrieven. De Koppel warrt dör de Elemente defineert, de in ehr binnen sünd, un dat ännert nix an de Koppel, wenn en Element tweemal opschreven warrt oder wenn twee Elemente tuuscht warrt: .
Döör wöördlik Beskrieven
Dat is ok möglich, 'n Koppel mit Wöör to beschrieven, t.B.
wees de Koppel woneem de eersten veer positiven helen Tallen binnen sünd.
wees de Koppel van de dree Klören uut de franzööske Flagg.
Döör mathematische Notatschoon
Bi graute Koppels met veel Lidmaten is dat nich goot mööglik, denn Inholl van de Koppel kumplet optoskrieven.
T.B. düert dat lang, uuttoskrieven un derto duurt dat ok lang, dat to lesen. Un so skrievt de Mathematikers dat denn ok nich ut, man se bruukt 'n Afkörten:
Dat hait, de List lett sik afkörten, wenn de Elementen to 'n Munster passt, dat de Leser ok glieks rutfinnen kann. De List warrt dann mit dat Symbol afkört. Man een mutt dann oppassen, so vele Elementen optoschrieven, dat dat Munster ok kloor is. Een Bispill:
Hier gifft dat twee Mööglichkeiten, dat to verstån. Dat kann de Koppel vun de eersten 16 natüürliken Tallen ween, mär ok de Koppel vun de eersten 5 Potenzen vun de 2, düs .
Dit System funktscheneert ok blots dann, wenn dat Munster licht ruttofinnen is, t.B. hett de Koppel
ok 'n System, man dat is nich glieks kloor, wat dat is:
För sükke Fälle hebbt de Mathematikers 'n spezielle Skrievwies:
In disse Skrievwies hait de Streek so dat oar woneem. Faak warrt der ok för brukt. De Mathematikers leest dat dann so:
is de Koppel vun Tallen mit de Form , woneem 'n natürlike Tall grötter 0, minner 19 is.
Dårmet gifft't de kumplette List vun de Lidmaten, wenn een in den Utdruck för alle (natürliken) Tallen vun 0 bet 19 insetten doot.
Schrievwiesen
Låt un Koppels ween un een Objekt (t.B. een Tall, een Vektor, oar een annere Koppel).
Een skrievt , as een Lidmat van is un as nich.
is een Deelkoppel van un een doot skrieven, as elk Lidmat van ok een Lidmat van is. Mathematisk uutdrückt is een Deelkoppel van as de Uutsäg gill.
Een nöömt un liek un skrievt , wan se desülvigen Lidmaten beinhollen. Düt is äquivalent to . Dat achtere is in de Praxis faken eenfakker to wiesen.
Is , mär , warrt een propper Deelkoppel van nöömt, wat een met noteern kann. (Waarschau: Een draf un nich döörnannerbrängen!)
Koppelkonstruktionen
Låt un Koppels ween.
Uutsünnern
Is een Eegenschop, so winnt een döör Uutsünner de Koppel
Mengsel
De Koppel van't Mengsel van un is geaven döör
Snib
De Snibkoppel van twee Koppels is defineert as
Ünnerschaid
De Ünnerschaid van twee Koppels is defineert as
Uutsproken warrt dat A sünner B.
Symmetrisken Ünnerschaid
De symmetrske Ünnerschaid van twee Koppels is defineert as
Kumelment
Faak is een Koppel een Deelkoppel van een Overkoppel . Wann uut denn Kontext klår is, in wekke Overkoppel leevt, is dat Kumpelment
de Koppel van alle Lidmaten van , wel nich in to finnen sint. För dat Kumpelment gifft dat de alternative Schrievwiese .
Kartees'sk Produkt
Sint und Objekten, so warrt dat arrangsjeert Paar van un met betekent. Et is düs akkråt dann, wann un . Dat kartees'ske Produkt van twee Koppels is defineert as de Koppel
Op desülve Maneer defineert een dat Tripel un gans allgemeen -Tupel för een belaivig . Skrieven warrt dat dann ok as
Is för alle , so skrievt een an Stiär van .
Potenskoppel
De Koppel van alle Deelkoppels van hait de Potenskoppel van . Se warrt met betekent.
Mathematik
Bispellen
betekent de lüerige Koppel
betekent de Koppel van de natürliken Tallen, de Koppel van de helen Tallen, de Koppel van de broaken Tallen, de Koppel van de reellen Tallen un de Koppel van de komplexen Tallen. Et is
Dat is wichtig, un nich döörnanner to bringen. So is t.B. nich lüerig (de beinhollt denn eenigen Lidmat ), un de Koppel häff mär een Lidmat (nöömlik ), tiedens sünnerennlik is.
un
un |
5664 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Harry%20Potter | Harry Potter | Harry Potter is en Bookreeg vun de engelsche Schrieversch Joanne K. Rowling. Twee vun de Böker hebbt Hartmut Cyriacks un Peter Nissen ut’t Engelsch na Plattdüütsch översett.
Böker
Harry Potter un de Wunnersteen (Harry Potter and the Philosopher’s Stone), ISBN 3-89882-012-2
Harry Potter un de grulig Kamer (Harry Potter and the Chamber of Secrets), ISBN 3-89882-018-1
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban
Harry Potter and the Goblet of Fire
Harry Potter and the Order of the Phoenix
Harry Potter and the Half-Blood Prince
Harry Potter and the Deathly Hallows
Filmen
Harry Potter and the Sorcerer’s Stone
Harry Potter and the Chamber of Secrets
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban
Harry Potter and the Goblet of Fire
Harry Potter and the Order of the Phoenix
Harry Potter and the Half-Blood Prince
Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 1
Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2
Bookreeg
Filmreeg
Engelsch |
5668 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haute-Vienne | Haute-Vienne | Haute-Vienne [ot.ˈvjɛn] is en Bezirk in de franzöösche Region Limousin.
Frankriek |
5669 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Peter%20K%C3%A4mpfert | Peter Kämpfert | Peter Kämpfert (* 11. März 1957 in Bülkau) is’n plattdüütschen Schrieversmann. He hett schreven „Französisch im Küstenplatt – ein sprachgeschichtliches Wörterbuch aus dem Land Hadeln“ und „Schatonöffer Poesiealbum“. Beid’ Bökers sünd in Egenverlag rutkamen.
Peter Kämpfert is an’n 11. März 1957 in Bülkau (Neddernelv) boren, dor ok opwussen un hett Düütsch un Franzöösch studeert. Plattdüütsch hett he all as Göör un Jungkeerl liehrt.
Kampfert, Peter
Kampfert, Peter
Kampfert, Peter
Kampfert, Peter
Börger von Düütschland |
5673 | https://nds.wikipedia.org/wiki/D%C3%BC%C3%BCtsche%20Demokraatsche%20Republiek | Düütsche Demokraatsche Republiek | De Düütsche Demokraatsche Republiek (DDR) weer en Land in Europa, dat na den tweeten Weltkrieg in dat Rebeet vun Oostdüütschland grünnt worr. Grundlaag för düssen Staat weern de Lehren vun den so nömmten Realen Sozialismus. In de DDR levden ok Lüüd, de Plattdüütsch proten. De Hööftstadt weer Berlin (Oost). An 'n 3. Oktober 1990 worr de Düütsche Demokraatsche Republiek mit de Bundsrepubliek Düütschland weddervereenigt.
Gifft dat nich mehr
Land
DDR |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.