सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. सूख जाय ? अहमाक धांवडाय फोंडांत रावूं नाकात आनी ती सुवात सुरक्षीत आसा अशी तुमची फटकिरी समजूत करून घेंव नाकात. खरें म्हणल्यार अहम वा हांवपण ही एक शक्त. ती एक उर्जा. पूण हे शक्तीचें रुपांतर नमळाय, मोग, निखळ आनंद हातुनी करप गरजेचें आसा. एकलो उदास दिसपी तरणाटो आमच्या आश्रमांत आयलो. ताचे दोळे भीतर गेल्ले आनी हांसो शेणलेलो. ताचे कुडीत जीव आसून लेगीत तो मरतुकडो, निरशेल्लो आनी दुख्खी कसो दिसतालो. ‘‘खरेलें सूख खंय म्हूण मेळटलें ?’’ ताणें विचाल्लें. कदीम काळा सावन आयज मेरेन मनीस सुखाच्या सोदा फाटल्यान धांवता. तो जगभर तरेकवार वस्तुंनी सूख सोदीत हांगा थंय हेडटा…. आनी ताका कितें गावता काय म्हणल्यार सूख वा समाधान हाच्या वाट्याची खोशी आनी मौज -मजा. पूण, सूख आनी खोशी हांचे मदलो फरक जाणा जावप म्हळ्यार तें एक व्हड आनी म्हत्वाचें गिन्यान प्राप्त केल्ले वरी जाता. शिक्षणाचो खरेलो हेतू म्हळ्यार भेद वळखप. मनशाक हो फरक स्पश्टपणान कळूंक जाय. निखटी माहिती पुंजावप म्हळ्यार शिक्षण न्हय. बऱ्या – वायटो मदलो फरक जाणा जावप हाकाच शिकप म्हण्टात. मनीस सूख भायर सोदता आनी ताका थंय खोशी आनी मजा गावता. सूख मेळना. पूण, तो जर सूख भायर सोदपा वाट्याचें भीतर सोदीत जाल्यार मोटो चमत्कार घडटलो. भीतर सोदप म्हळ्यार कुडी भीतर, चित्ता भीतर आनी भावनां भीतर सोदप. मनीस जेन्ना भीतर पळयता तेन्ना ताका कूड, चित्त आनी भावना हांच्या पयल्यान आनीक कितें तरी आसो म्हळ्ळे गमता. हें ‘‘आनीक कितें तरी’’ म्हळ्यार भितरलें विश्व आनी ह्या विश्वाक कूड, चित्त आनी भावनां हांच्यो शिमो – मेऱ्यो लागनात. तुका जेन्ना सुस्त बरी न्हीद लागता तेन्ना थंड कूड, चीत्त आनी भावनां हांच्यो मर्यादा आसनात. पूण ह्या निवांत न्हिदेंत तुका सुमारा भायर सूख आनी आनंद लाभता. ही भितरली भोंवडी हीच खरेली यात्रा. आमी दुख्खां भीतर कित्याक घुसपून उरतात आनी सुखां पासुन कित्याक पयसावतात? कित्याक तर दुख्ख हो अहमाचो म्हळ्यार हांवपणाचो परिणाम. अहंम हे दुख्खाचें मूळ. जंय अहम – हांवपण आसता थंय दुख्ख आसता. अहम वा हांवपण म्हळ्यार कितें? अहम म्हळ्यार उर्मट आत्मो. आपलें तेंच खरें अशे हट्टीपणान मानपी आत्मो. खरें म्हणचें आपणें प्राप्त केल्ल्या कसल्याय येसां खातीर मनीस उपकारी आसूंक जाय. मदान जावंक जायना. नम्र मनशाक खबर आसता कीं एखादें जैत जोडपा फाटल्यान जायतीं कारणां आसतात म्हूण. तुवें हातासलेल्या येसा फाटल्यान अनेक कारणां आसात अशें जेन्ना तुका कळटा तेन्ना आपसूक तुजी बडाय जिरता आनी तूं नम्र जाता. नमळाय आसता थंय हांवपण रावूंक शकना. नमळायेंत नितळ आनंद आसता. आनंदाचें येवप म्हळ्यार अहमाचे सोंपप. गर्विश्ट मनीस मौजमजा करता आनी जायतेदां गुन्यांवकारी जाता. अपराध ही हांवपणाची निश्पत्ती. आमकां अहमान बंदखणीत दवरल्यात. देखून आमी नरकांत आसात. हांवपणाक लागून आमकां जयपत ना. हांवपण म्हळ्यार झाडाच्या मुळांक जमनींत भीतर वचपा पासुन आडावपी फातरा वरी. मतीन धरात, अहम हो एखाद्या फोंडा वरी आसा. फोंडांत रावूं नाकात आनी ती सुवात सुरक्षीत आसा अशी तुमची फटकिरी समजूत करून घेंव नाकात. खरें म्हणल्यार अहम वा हांवपण ही एक शक्त. ती एक उर्जा. पूण हे शक्तीचें रुपांतर नमळाय, मोग, निखळ आनंद हातुनी करप गरजेचें आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. ही न्हंय मध्य प्रदेश,महाष्ट्र आनी गुजरात ह्या राज्यांतल्यान व्हांवता ही न्हंय सुर्वेक सपाट प्रदेशांतल्यान व्हांवन कांय अंतर फुडें वतकच ती उत्तरेक कालीभीतचे दोंगर आनी दक्षिणेक गाविलगड मेळघाट रांगेची शाखा हांचेमदल्यान खोल उताराच्या फातराळ देग्णामत देंवता.थंयच्यान अस्तंतेकडेन थोडें अंतर वचून ती नैर्ऋत्येवटेन घुंवता आनी महाराष्ट्राच्या अमरावती जिल्ह्याचे उत्तर शिमेवयल्यान सु.48 किमी.व्हांवत वता.थंयसावन ती फुडें मध्य प्रदेशाच्या खांडवा जिल्ह्यांतल्यान निमाड वाठारांतल्यान बऱ्हाणपूराक वता.उपरांत थंतयसावन महाराष्ट्राच्या जखगांव जिल्ह्यांत भितर सरुन व्हांवता.हांगा रेल्वे पुलाच्या दोनूय वटांनी तिचेर ल्हान- ल्हान उदकाचे घसघशे आसात..थंयच्यान जळगांव आनी धुळें जिल्ह्याच्या सुपीक वाठारांतल्यान वचून ही न्हंय नंदुरबार आनी तळादे ह्या गुजरातच्या अशीर मार्गान वता फातराट मार्गान सडो देंवून सुरत जिल्ह्याच्या सपाट वाठारांत येता. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा तापी हें पान शेवटीं 12 मार्च 2021 दिसा, 16:24 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. हंपी म्हळ्यार पयलींचें विजयनगर साम्राज्य. विजयनगर म्हणलें म्हण्टकूच दोळ्यां मुखार उबी रावता इतिहासांतल्या पुस्तकांतली कृष्णदेव रायाची मूर्त. हंपी पळेतना दोळ्यांमुखार येता तीनशें वर्सां संवसारांत किर्त मेळोवन राविल्लें, विजयनगरचें वैभव. तें आजूय दिश्टी पडटा मोडक्या देवळांतल्यान. दर देवळाच्या वण्टीतल्यान हें वैभव नदरेक येता. वांगडचो गायड भोंवतनाच माहिती दितालो आनी विजयनगर दोळ्यां मुखार उबें रावतालें. हें शार वसयल्लें हरी आनी हर नावांच्या दोन मनशांनी आनी ताका नांवारुपाक हाडलें तें कृष्णदेवरायान. आज हरी-हराक कोण वळखना. कृष्णदेवराय मात आपल्या कर्तुपान इतिहासांत तग धरून बसला. हांगा सगळ्याक नदरेक येतात व्हड- व्हड खडपां. कांय खडपां सारखीं एकार एक दाळून दवरिल्ले वरी उबीं रावल्यांत. हांगचे दोंगरूय तशेच, ह्या खडपांनी बांदून काडिल्लेवरी. हांगच्या दर एका दोंगराक नांव आसा. दर दोंगरा फाटल्यान एक दंतकथा आसा. खंयच्या दोंगरार मारुती जल्मल्लो तर खंय सीता न्हाल्ली. खंय राम उबो राविल्लो तर आनीक खंयतरी एकेकडेन वाली राकेसा वांगडा झगडिल्लो. विजयनगर जल्माक येवचे पयलीं हांगा आसलें, किष्किंधा नगर. हांगा वानर रावताले आनी तेच हें राज्य चलयताले. ह्या राज्याचो राजा आसलो ‘वाली’. ह्या वालीक एक दीस रामान मारलो आनी राज्य ताच्या भावाक सुग्रिवाक दिलें. खरें कितें आनी फट कितें देव जाणा! पूण आयकतना हें सगळें खरेंच काय दिसता. एका खडपाचेर कांय वोळी आसल्यो. सितेचो पदर घांसून जाल्ल्यो त्यो वोळी. तर जालें कितें, रावण सितेक उखलून व्हरतालो. त्या वेळार तिचो पदर सकल पडलो आनी तो ह्या खडपाक घांसलो. आतां त्यो ओळी पळेतकूच प्रस्न पडटा, सिता कितें न्हेसताली? खंयच्या धातुची साडी ती न्हेसताली तर? कपड्याची साडी वा त्या काळाचो विचार करीत जाल्यार वल्कलां फातराक घांसलीं जाल्यार अश्यो वोळी वा वळ फातराचेर उरप भोव कठीण. आतां पदर तो कितें? खडपार घांसल्यार पदर पिंदचेलो सोडून खडपूच कातरता आनी वेल्यान इतलीं वर्सां जालीं तरी त्यो वोळी तश्योच. कितलें ओत-पावस झेललें त्या खडपांनी तरी तांचेर कांयच परिणाम जायना! हाचे वेल्यानूच कळटा त्यो वोळी आनीक कसल्यो तरी आनी ताचो संबंध रामायणा कडेन जोडून ह्या गांवांक नांव दिवचो कोणेतरी यत्न केला. ह्या खडपां मदल्यान व्हांवता तुंगभद्रा न्हंय. आमी पळेताले न्हंय सामकी संथपणान व्हांवताली एकाद्या व्हाळावरी. पूण हेच न्हंयक जेन्ना हुंवार येता तेन्ना न्हंय शेजारचे दोंगर गिळटा. इतलेंय आसून गांवांत उदकाची टंचाय. अजापाची गजाल न्ही? दर वर्सा पावसा दिसानीं हुंवार आनी पावस सोपलो म्हणजे उदक ना. कारण उदकाचें वेवस्थापन सारखें ना. पूण, एक अजापाची गजाल म्हणल्यार हुंवाराचो गांवांक कांयच त्रास जायना. न्हंयच्या हुंवारा वेळार गावांक संरक्षण मेळचें म्हणुनूच विजयनगर खडपांच्या वयर बांदिल्लें. हे खडप फोडून न्हंय व्हांवता हाचे वेल्यान उदकाचो वेग किदें आसतलो तें वेगळें सांगपाची गरज ना. अशें म्हणटात, स्मार्थ आनी वैष्णवां मदलें झगडें थांबोवचे नदरेन हे न्हंयचे देगेर हरी आनी हर नांवाच्या मनशानीं एक मूर्त बसयली आनी देवूळ बांदलें. ह्या देवळाचे सरभोंवतणीं ताणीं गांव उबारलो. म्हजी कल्पना आसली तुंगभद्रा हें एकूच नांव आसुंये. पूण हांगा पावतकच कळ्ळें तुंगभद्रा ही एक न्हंय न्ही तर तुंगा आनी भद्रा ह्या दोन नावांची मेळून तुंगभद्रा जाल्या. ही न्हंय जल्माक येवपा फाटल्यानूय एक दंतकथा आसा. एकदां एका राक्षसान धर्तरेक व्हरून दर्यांत लिपयली. धर्तरेक वयर काडपाक देवान रानदुकराचें रुप घेतलें आनी आपल्या दोनय सुळ्यांनी धर्तरेक उदकांतल्यान वयर काडली. राक्षसाकडेन झगडिल्ल्यान देवाक पुरो जाल्लें देखून तो तेच स्थितींत एका दोंगरार विसव घेवंक बसलो. हाका लागून त्या दोंगराचें नांव ‘वराह पर्वत’ अशें पडलें. जेन्ना देव विसव घेवंक बसलो, तेन्ना ताच्या दोनय सुळ्यांतल्यान उदक व्हांवक लागलें आनी ताच्यो धारो पडूंक लागल्यो. दाव्या सुळ्यांतल्यान पडली ती तुंगा आनी उजव्या सुळ्यांतल्यान पडली ती भद्रा. जंय ह्या न्हंयांचो उगम जालो त्या जाग्याक ‘गंगामूल’ म्हणटात. ह्यो दोनूय न्हंयो कुडलीक एकठांय जातात आनी तांची तुंगभद्रा जाता. ही तुंगभद्रा मागीर मुखार कुर्नुलाक वचून कृष्णेक मेळटा. कुमुद्वती, वरद्रा, हरिद्रा, आनी वेदवती ह्योय न्हंयो तुंगभद्रेक मेळटात. हांतली वेदवती हीय वेद आनी अवती ह्या दोन न्हंयापासून जल्मल्या. हांगचे लोक तुंगभद्रेक गंगाच मानतात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. म्हापशें पुलिसांनी एसआयटी कडेन 22 जमनीचीं प्रकरणां केलीं हस्तांतरीत म्हापशें: गोंयांतल्या बेकायदो जमीन हडप प्रकरणांत म्हापशें पुलिसांनी 2020 सावन 16 जानेवारी मेरेन नोंद जाल्ली बनावट जमीन विक्रेचीं वट्ट 22 प्रकरणां विशेश चवकशी पंगडा कडेन (एसआयटी) सुपूर्द केल्यात. बार्देस म्हालांतलो हो सुमार 500 कोटी परस चड रुपयांचो जमीन हडप सिंडिकेट महाघोटाळो आसा असो अदमास पुलीस अधिकाऱ्यांनी उक्तायला. बेकायदो मरणपत्र आनी बोगस व्हील करून जमीन भायले भायर विकपाचे मुखेल केंद्रबिंदू म्हापशेंचें उपनिबंधक कचेरी आसा. हातूंत साटेलोटे आशिल्ले अधिकारी आनी एजंट वर्गाचें सिंडिकेट आसून नेम खुंटयाळ्याक लावन ह्या म्हालांतले खूबशा भुंयखंडाची बनावटगिरी करून अवैद्य दस्ताऐवज तयार केल्यात. तातूंतल्यान हो महाघोटाळो केला. हातूंत खूबशे व्हडले अधिकारी आनी दलाल थोड्या तेंपा भितरूच गिरेस्त जाल्यात अशी म्हायती गोपां कडल्यान मेळ्ळ्या. बार्देस म्हालांतल्या ह्या जमीन घोटाळ्या विशीं फाटल्या म्हयन्यांत आसगांवच्या जागृत लोकांनी वाचा फोडिल्ल्यान सरकारान ह्या प्रकरणाची खोलायेन चवकशी करपा खातीर एसआयटीची नेमणूक केल्या. ताचे पयलीं फाटल्या खूबशा वर्सां सावन गोंयांत जमीन घोटाळ्या विशींचे गुन्यांव पुलिशेंत नोंद आसात. हातूंत खूबशे गुन्यांवाचे खटले न्यायालयांत सुरू आसात. अ‍ॅड क्रिस्टिना डायस हांणी आपले वांगडी तशेंच थळाव्या पिडीत लोकांचे मजतीन आसगांव, हणजूण आनी आशिकुशीच्या वाठारांतल्या ह्या बेकायदो रितीन हडप केल्ल्या जमीन प्रकरणाची एक वळेरीच तयार केल्या. हे वळेरीच्या आदारान पिडीत लोकांक तांच्यो जमनी बेकायदोपणान बळकायिल्ल्याचें समजलां. हे सिंडिकेट टोळयेन भायले भायर लोकांच्या जमनींची वळख पटोवन तांचे पुर्तुगेज बनावट दस्ताऐवज तयार केले. कांय जाणांचे एक चौदाच्या उताऱ्याचेर आपलें नांव घालून त्यो जमनी तलाठी आनी उपनिबंधक कचेरेंतल्या अधिकाऱ्यांचे मजतीन बळकायल्यात. म्हापशें उपनिबंधक कचेरे वरवीं बनावट जमीन खरेदी विक्रीचे हे प्रकार घडल्यात. 2020 ते 16 जून 2022 मेरेन म्हापश्यां जमीन घोटाळ्याचे 22 गुन्यांव नोंद जाल्यात. तातूंतलो पुलिसांनी एक गुन्यांव एसआयटी कडेन रोखडोच हस्तांतरीत केल्लो. जाल्यार 21 गुन्यांवाचीं प्रकरणां मंगळारा पुलिसांनी विशेश चवकशी पंगडाचे सुवादीन केल्यात. उपनिबंधक, मामलेदार आनी उपजिल्होधिकारी, सर्वेक्षण, अभिलेख कचेरेंतल्या अधिकाऱ्यांक हाता कडेन धरून हो जमीन महाघोटाळो केला. मरण आयिल्लो जमीन धनी हयात आशिल्ल्याचे बनावट दस्ताऐवज सादर करून जमनीचें विक्रीपत्र करप, एक चौदाच्या उताऱ्या वयल्यान मूळ धनयाचें नांव काडप, सप्तकभरांत म्युटेशन आनी उपरांत पार्टीशन करप आनी जमीन हडप करप. ह्या सिंडिकेट टोळयेच्या एजंटाच्या माध्यमांतल्यान वेव्हार सुरू आशिल्ल्याची म्हायती पुलीस चवकशेंत मुखार आयल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. सुटयेंत भुरग्यां बरोबर भुरगीं जावया…. म्हज्या घराच्या भायर ह्या दिसांनी हांव सद्दां बोवाळ, गजबज, किलकिलाट आयकतां. सकाळ ते सांज घे म्हणून गडबड. खेळ आंखपाची, पदां म्हणपाची, नाच करपाची, आडे कडेची पानां पुंजावन ताचे पयशे करपाची; धाकट्यो व्हडल्यो सगळे तरेच्यो सायकली आनी ह्या सगळ्यां मदीं रमिल्लीं काचिबुचीं माणकुलीं. सुटयो सुरू जाल्ल्याक हो बोवाळ चालूच. तांकां पळयतकर सुटी म्हणल्यार कितें हाची सहज सुंदर जाप म्हाका सद्दां मेळटा. ल्हान आसतना म्हाकाय सुटी म्हणल्यार असोच बोवाळ आसतालो. घरा सकयल आडेकडेचीं भुरगीं जमा जावप आनी आमी सकाळ ते सांज फकत खेळत रावप. मागीर आज्जी सावय वेर्‍यां आमच्या मूळ घरा गेली कांय म्हजीय पोटली थंय. आनी मागीर परत थंय घे म्हणून धुमशेणां. सुटयेचें हें मेकळेपण अणभवपाक मेळप म्हणल्यार परवणी. पूण काळ बदल्ला आनी ताचे सांगातान सुटयोय. गिमाची व्हडली सुटी भुरग्यां खातीर व्हडली आसली तरीय काम करपी आवय-बापायक खंय आसता व्हडली सुटी? ल्हान कुटुंबाची आपली एक आंखणी आसता आनी ते आंखणेंत आतां समर कॅम्प, वर्कशॉप ह्यो गजाली चड सहजपणान बसतात. 2015 वर्सा हांवेंय म्हज्या ‘अभिवन क्रिएशन्झ’ ह्या आस्थापना खाला अशेच तरेच्या गिमाळे शिबिराची आंखणी केली. तिका नांवच दवरलें ‘मज्जा’ कारण वेवसायीक स्वरुपांतलें जरी शिबीर आसलें तरीय आमच्या मनांत तें आंखतना खूब वेगळी कल्पना आशिल्ली. ‘मज्जा’ हीच संकल्पना. आमची सुरवातच मुळांत एका वेगळ्या कारणान जाल्ली. शाळा-शाळांनी पुस्तकांची पोटली घेवन भोंवतना आमका एक मुख्याध्यापिका मेळ्ळी. तिणें आमकां एक पाकीट दिलें. तातूंत एका अश्याच गिमाळ्या शिबिराचें भुरग्यांक आपोवणें आशिल्लें. सगळें कितें तें इंग्लीशींत आनी मज्जा करपा परस शिकपाचेर चड भर. तिणें आमकां सहज म्हणलें, हें सगळें कोंकणींत कित्याक जायना? आनी मागीर आमच्या विचारांचीं चक्रां सुरू जालीं. ह्या चक्रांतल्यान मज्जा मेरेन पावपाक आमकां चड वेळ लागलो ना. आनी ताचें मुखेल कारण आशिल्लें आमकां मेळिल्ले आमचे मज्जा करपी प्रशिक्षक. आमी काणयो, कविता, पदां ह्या सगळ्यांचेर चड भर दिलो. थोडेशें विज्ञान तातूंत भरशिलें पूण तेंय मज्जा करीत. चित्रकला, हस्तकला ह्यो गजालीय मिस्तुराद केल्यो. पूण तें करतनाय भुरग्यांक मातये कडेन जोडलें, हस्तकला करतना चुडटां पासून गिरगिरी आनी वक्लांय केलीं. घरा वचून भुरगीं मोट्या मोट्यान शिबीराक शिकयल्ल्यो कविता म्हणटा त्यो पळोवन पालकांनी आमकां अपुरबायेन तांचे व्हिडियो काडून धाडप आनी आमी तृप्त जावप. शाळेंत शिकपाक अनमनपी म्हजो भुरगो तुमच्यो काणयो, कविता मन लावन आयकता म्हणून आमकां पालक सांगतालीं तेन्ना आमकां खोस जातालीं. आमी मुळावण घाल्ल्या मज्जांतल्यान आमकां समाधान मेळटालें. मज्जाचो हो अणभव निखटो म्हजो एकट्याचो अणभव न्ही. तो म्हज्या सांगातान वावुरपी त्या दर एका प्रशिक्षकाचो, कार्यकर्त्याचो अणभव जो दर वर्सा मज्जा हें आपलेंच बाळक आशिल्ले वरी ताचे ओडीन आमच्या शिबिराक पावता. पूण त्याय परस चड थंय आयिल्ल्या दर एका भुरग्याक खोस आनी आपलेपण दिवपाची ताची आस्त मज्जाक दर वर्सा व्हड करता. मज्जाचे हे वाटचालींत एक फोन म्हाका दर वर्सा आसता. खंयचो तरी पालक फोन करता आनी म्हाका विचारता, “मज्जाचो नेमको वेळ कितें?” हांव ताका वेळ सांगतकर तो हांसतां आनी म्हाका सांगता, “ना, म्हजो भुरगो सदांच हांव ताका बेगीन व्हरपाक आयलों म्हणून म्हजे कडेन झगडटा”. म्हज्या मुखार एकामेकां वांगडा नाचपी, खेळपी त्या भुरग्यांक पळोवन एकामेकांच्या सांगातान चडांत चड वेळ रावपाक सोदपी त्या अनवळखी भुरग्यांची म्हाका चड लक्तुबाय दिसता. तांकां एकामेकां कडेन वळख करपाक खिणाचोय वेळ लागना. आनी कितलींय झगडलीं, एकामेकांक मारले जाल्यार लेगीत एक जावपाक वेळ लागना. हांव तांचे कडेन दर एका शिबिराक हे दर खिणाक शिकलां, शिकत आसा… कोविडाच्या काळांत हांवें शिबीर परत सुरू केलें तेन्ना म्हाका येवपी कांय फोन म्हाका खूब अस्वस्थ करताले. भुरग्यांचेर जाल्लो मानसीक परिणाम, तांकां जावपी त्रास म्हाका चड जाणवतालो. कितल्याशाच जाणांनी म्हाका सांगलें, “तूं थंय तांकां कितें शिकय वा नाका शिकोव, आमकां तांकां फकत तांचे सारकेल्लीं आनीक भुरगीं आसात हें दाखोवपाक जाय. तांकां एकामेकां कडेन फकत उलोवंक दी.” कितें प्रसंग हाडलो आमचेर कोविडान. आनी ताचे पडसाद अजून उठ्ठना दिसतात. अंदूंच्याय शिबिराक कांय भुरगीं आपल्या पालकांक कशीच सोडनाशिल्लीं. आवय बापूय वा आज्जी आज्जो कोण तरी जायच. कांय जाणांनी थोडे दिसांनी स्वताक सावरलें. कांय भुरग्यांचे पालक निमाणे मेरेन येत रावले. म्हाका दिसलें हांव तांकां चड आदार करपाक शकलें ना. मात तातूंतल्या कितल्याशाच जाणांनी मागीर म्हाका फोन करून तांचे भितर जाल्लो बदल कळयलो. म्हजे खातीर थोडेशें समाधान. सुटयेच्या शिबिरांनी धाडटना वेगवेगळ्या पालकांचे वेगवेगळे उद्देश आसतात. कोण घरांत त्रास करता म्हणून, कोणाक दिसता ताणें कितें तरी शिकचें, कोणाक दिसता ताच्या मदले कलेक वाव मेळचो, कोणाक दिसता ताणें अदीक उलोवचें आनी अशें खूब कितें. त्या भुरग्याक मेकळो वेळ मेळचो, ताणें आपल्या सारकेल्ल्या भुरग्यां बरोबर वेळ सारचो, खेळचें अशें खूब कमी जाणांक दिसता. मात घरा वचून आपल्या भुरग्यांक खोशी पळोवन, तांच्या मदीं जाल्लो सकारात्मक बदल पळोवन ‘तुमी नेमकें कितें करतात, आमकां भुरगीं घरा कांयच सांगना.’ अशें म्हाका जेन्ना पालक विचारतात तेन्ना तांकां सांगन दिसता. आमी फकत भुरग्यां बरोबर भुरगीं जातात, तांचे कडल्यान जगप कशें तें शिकतात. सुटयेंत आमी हें इतलेंच केल्यार खूब जालें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. काणकोण: भाटपाले धुपेमळ वाठारांतले माडाच्यो आनी कवाथ्याच्यो शिवड्यो पेड्डेर जायत आसात. माडाच्यो शिवड्यो पेड्डेर जावपा फाटलें कारण माडाचे धनी प्रशांत देसाय हांकां विचारलें तेन्ना, माडाच्यो शिवड्यो फाटल्या स म्हयन्या सावन पेड्डेर जाल्ल्याचें तांणी म्हणलें. आपले बागायतींतले स माड आनी शेजारच्या बागायतींतले लेगीत माडाच्यो आनी कवाथ्याच्यो शिवड्यो पेड्डेर जाल्ल्यान हाता कडेन आयिल्लें पीक गेल्ल्याचें देसाय हांणी म्हणलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. करपीन आखाडा साकोवमोडून पडपाची भिरांत माशेलः करपी टोलटो हांगा आखाडा जुवें आनी सान्तइस्तेंव हाका जोडपी सुमार 40 वर्सां पयलीं बादिल्ल्या साकवाचेर झोपां वाडिल्ल्यान ताचे सकयल्लें काँक्रिट गळून पडपाक लागलां. वयल्यान धडधाकट दिसपी हो साकोव भितल्ल्यान धोकाचो जाला. तो पडल्यार आखडा जुव्याचो येरादारी संपर्क तुटपाची शक्यताय आशिल्ल्या नागरिकां मदीं हुस्क्याचें वातावरण पातळ्ळां. आखाडा जुंव्यार येरादारीची समस्या आसा. गोंय मुक्ती पयलीं आनी मुक्ती उपरांत लोकांची येरादारी खातीर गैरसोय चल्ल्या. 1980 वर्सा आराडा सावन थंयच्या बांदा मरेन तारजो खाजनाच्या मानशी सामकार साकोव बाधिल्लो. ताका लागून आखाड्यार रावपी लोकांची येरादारीची व्यवस्था जाल्ली. 20 वर्सां आदीं साकवाची दुरुस्ती केल्ली. फाटल्या पंदरा वर्सांत साकवाचे आशीकुशीक झोपां वाडल्यांत. एक व्हडलें झाड आास. ताची मुळां साकवाच्या काँक्रिटांत गेल्ल्यान तें गळून पडपाक लागलां. वयल्यान सारको दिसपी हो साकोव पोंदच्यान कमकुवत जायत आसा. बांदकाम खात्यान साकवाचें तपासणी करून तो पडचो ना हाची वेवस्था करची अशी आखाड्यार रावपी लोकांची मागणी आसा. पावसाळो लागीं पावला. पावसाच्या दिसांनी हो साकोव मोडून पडल्यार आखाड्या वयली येरादारी बंद जावपाची भिरांत आसा. थळावो आमदर राजेश फळदेसाय हांणी जाता तितल्या बेगीत ह्या साकवाची पळोवणी करून ताका घटाय हाडपाचें काम सरकारा कडल्यान करून घेवचें अशी लोकांनी तांकां विनवणी केल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. मुरिडा बांद हांगा धिरयांचें आयोजन केल्ल्या प्रकरणांत फातोड्डें पुलिसांनी डोंगरवाडो-फातोड्डेंतल्या जोझेफ दिलवा सौजा आनी मिल्टन ह्या दोगां जाणांचेर गुन्यांव दाखल केला. ह्या दोगांयनी लोकांचे मनरिजवणे खातीर धिरयांचें आयोजन करपाचो यत्न केल्लो. फातोड्डें पुलिसांनी प्राणी कायदो अंतर्गत गु्न्यांव दाखल केला. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पावलू ह्या पत्रांत तिताक आपलो मगाचो पूत म्हणटा, कित्याक पावलू वर्वीं तो, जेजूक क्रिसत आनी सडवणार म्हण मानून घेवन, क्रिसती भावार्थाक जल्मा आयल्लो. रमाक पिले पावटी बंदखणिंत आसचे आदीं. पावलून क्रेत जुंव्याक भेट केल्ली; पूण ती केदना जाली, हें सार्कें सांगुंक जायना. म्हणटच ती भेट आनी तशेंच हें पत्र पावलुचे पयले सुटके आनी ताच्या मर्णा मदें पडतात. पवित्र पुसतकाचे शासत्री चड करून पावलून तिमताक पयलें पत्र बरयल्या उपरांत, हें पत्र तिताक बरयलें म्हणटात, ६५व्या वो ६६व्या वर्सा. तिमताक एफेजांत आसताना फुडो करुंक पडलली तसलीच क्रेताची धार्मीक परिस्थिती आसली आनी देखून तिताचो वावर तिमताच्या वावरा सार्कच आल्सो. थयंच्या लकाच्या सभावाक लागून, आनी खट्यो शिकवणो पसरलल्यो देखून, तिताचो वावर एकदं आवघड जालो. तिताक क्रेताक दवर्चे आदीं, पवित्र-सभा कश्यो मानडून हाडुंक आनी चलवंक जाय तें पावलून ताका सांगललें. गंवळियाचो वावर बरे भाशेन करुंक, पावलू ह्या पत्रांत ताका बुधी आनी उपदेस दिता. ह्या पत्राची मानडावळ अशी :Edit शिडकावणियो आनी उपदेस ३ १-११ तेदनां शिसांनीं लागीं सरून ताका विचारलें: “वपारिंनीं तांचê कडे कित्याक उलयताय?” ताणें पर्तिपाळ केलो: “कित्याक सर्गिंच्या राज्याचे गूट वळखुंचें देणें तुंकां दिल्लें आसा; तांकां हेरांक ना. आसा तांकां देव आनिंक-ऊय दितलो आनी तांचें माप भरन òत्तलें; पूण ना तांकां, आसा तें परियान तांचê कडलें देव काडून घेतलो. देखून हांव वपारिंनीं तांचê कडे उलयतां, कित्याक पळेवन-ऊय तांकां दिसना, आनी आयकून-ऊय तांकां आयकना आनी संजोय ना. इजाय्ासान अशें आदिंच सांगललें तें तांचê सवें पाळन येता: ‘आयकून-आयकून तुंकां कांय, संजचें ना; पळेवन-पळेवन तुंकां कांय दिसचें ना. कित्याक ह्या लकाचें काळीज जड-निबर जालां, तांचे कान भेरे जाल्यात, तांचे दळे धांपलले आसात; ना तोर दळ्यांनीं तांकां दिसुंक लाग्तलें, कानांनीं तांकां सार्कें आयकुंक मेळतलें, मनान तांकां संजतलें, आनी, तीं म्हजê-शीं पर्तून येवन, हांव तांकां बरीं करीन ’ पवित्र पुसतक ː लुकास ११:५-८ ५ आनी ताणें तांकां सांगलें: तुंचê मदें कण-एकल्याक êक इश्ट आसा म्हण संजात; आनी हो मदियानीर ताचê-शीं वचून ताका अशें म्हणटा: ‘इश्टा, म्हाका तीन उनडे उश्णे दी; ६ म्हजो êक इश्ट वाटेचो पावून सरला आनी ताका वाडुंक म्हजê लागीं कांयच ना. ७ आनी त्या मन’शान भितोर थावन अशी जाप दिली: ‘म्हाका त्रास दीवं नाका; आतां दाराक खीळ घाली आनी म्हजीं भुर्गीं आनी हांव न्हिदुंक गेल्यांव; म्हज्यान उठून तुका दीवंक जायना.’ ८ आनी तो दारार मारितूच रावत जाल्यार, हांव तुंकां सांग्तां, तो मनीस इश्टागतीक लागून उठून दिना जाल्यार-ऊय, ताचê करांदाय्ेक लागून ताका गरज तें काडून दितलो. “वपारिंनीं उलयतलं, संवसार रचलल्याक गुपीत आसललेो वसतू उक्तेो कर्तलं”, हें प्रवादियाचें उतर अशें खरें जालें मातेव १३:३५) पणजी गोंयांत नवे उद्देग सुरू जावचे ह्या हेतान सरकार नवे उद्देगीक धोरण तयार करतलें. गुंतवणूक उत्तेजन मंडळ तशेंच उद्देग खात्या मदीं समन्वय आसचो, अशें तरेचे हें धोरण आसतलें, अशें उद्देग मंत्री मॉवीन गुदिन्हो हांणी सांगलें. मंत्रीमंडळ बसके उपरांत तांणी ही म्हायती दिली.गुंतवणुकदार गोंयांत गुंतवणूक करपाक इत्सूक आसात. बऱ्याच गुंतवणुकदारांनी गोंयांत येवपाची इत्सा उक्तायल्या. गोंयांत गुंतवणुके विशीं संवसारीक पांवड्या वयली परिशद घेवपाची मागणी जाता. हे विशीं अभ्यास करून निर्णय जातलो, अशें गुदिन्हो हांणी सांगलें. उद्देजकांक कितें जाय, कितें नाका, हाचो पयलीं विचार करचो पडटलो. सीजीएसटींत सवलत दिवची, अशी सगल्यांची मागणी आसा. मुळाव्यो सुविधा तशेंच हेर गजालींचो विचार करून गुंतवणुकदारांची परिशद आयोजीत करतले, अशें गुदिन्हो हांणी सांगलें. मजगतीं, येरादारी सुरळीत जावपा खातीर येरादारी सिग्नलांची गरज आसा. येरादारी सिग्नल नादुरुस्त जाल्यार येरादारी खातें ताची दुरूस्ती करतले. खंय, खंय सिग्नलाची गरज आसा, ते लोकांनी सांगपाक जाय, अशेंय तांणी सांगलें. कांय वस्तू वयलो जीएसटी दर वाडटलो, अशो वावड्यो आसात, पूण हे विशीं अजून कसलोच निर्णय जावंक ना. जीएसटी मंडळाचे बसकेंत हाचेर विचार जातलो. जीएसटी मंडळाचे मान्यताये बगर निर्णय जावचो ना, अशें तांणी सांगलें. कॅसिनो, ऑनलायन गेमींग खातीर योग्य पद्दतीची गरज खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. ऑर्व्हिल (दाव) आनी विल्बर रायट, १९०५-आंत विल्बर रायट (जल्म 19 ऑगस्ट 1871, डेटन, ओहायओ; मरण 30 जानेवारी 1948, डेटन) आनी ऑर्व्हिल रायट (जल्म 16 एप्रिल 1867, मिलव्हिल लागलार, इंडियाना मरण 30 मे 1912, डेटन) विमानविद्येंतले आद्य अमेरिकन संशोधक भाव. 1903 वर्सा तांणी हवेपरस जड अशा विमानाची पयली जैतीवंत शक्तिचलित, अखंड आनी नियंत्रित उड्डणां साध्य केलीं. उपरांत 1905 वर्सा पयलें पुरायपणान वेवहर्य विमान तयार केलें. दोगांयचेंय शिक्षण उच्च माध्यमिक शाळेमेरेनूच जाल्लें पूण तांणी स्वताच त्या काळांतल्या तंत्रविशींच्या साहित्याचो आनी गणिताचो अभ्यास केलो. तांणी खबरापत्राची घडी घालपी यंत्राचो आराखडो तयार केलो आनी एक व्हड छापखानो उबारुन सुरवातेकूच आपली यांत्रिक कुशळताय दाखोवन दिली. बरींच वर्सा हो वेवसाय करतकच 1812 वर्सा तांणी सायकलींची विक्री आनी दुरुस्ती करपी रायट सायकल कंपनीची स्थापणूक केली. फुडें 10 वर्सां मेरेन तांणी सायकलीचे आराखडे, उत्पादन आनी विक्री केली. जर्मन संशोधक ओटी लीलिएंटाल हाच्या उड्डाणाविशींच्या केल्ल्या प्रयोदासंबंदी तेचभशेन 1896 वर्सा ग्लायडिंगांत जाल्या अपघाताच्या ताच्या मरणाविशीं वाचतकच रायट भांवानी विमानविद्येचो खोलायेन अभ्यास करपाचें थारयलें. लीलिएंटाल हाणें उड्डाणाखातीर हँगग्लायडचो उपेग केल्लो आनी तेचें नियंत्रण शरीराक फाव ते दिकेन दिवन गुरुत्वमध्याचें म्हळ्यार जातुंतल्या गुरुत्वाकर्शणाची परिणामी प्रेरणा कार्य करता त्या बिंदूचें स्थान बदलून साध्य केल्लें. रायट भावांनी हे पद्दतीबदला दोन पंखांचें घट्ट विमान वापरपाचें थारयलें. बझर्ड पक्षी उडटना हवेंत आपलो संतुल कसो सादत हाचें निरिक्षण करतकच विल्बराक समजलें की विमान उडपाखातीर तीन अक्षांचेर ताचें कार्य जावपाक जाय, वयर चडप वा सकयल देंवप, उजवे वा दावे वटेन वळप आनी गरजेप्रमाण एकाच वेळार ह्या क्रियांतल्यो दोन वा सगळ्यो क्रिया करपाक येवप गरजेचे आसा. रायट् भावांक उड्डाण नियंत्रण म्हत्वाचें आशिल्ल्याची खात्री जाल्ली. बझर्ड पक्षी आपले दोलन गतीचें नियंत्रण पाखांक पीळ दिवन करतात अशें तांकां समजलें. 1899 वर्सा तांणी तयार केल्ल्या दोन पाखांच्या पतंगाक बसयल्लीं पाखां यांत्रिक रितीन पिळूंक मेळटलीं अशी वेवस्था तातूंत केल्ली. हाका लागून एके वटेनचें उत्थापन चड आनी दुसरे वटेनचें त्याच वेळार कमी जावन यान तिरपें जावपाखातीर घुंवडावप वा वाऱ्यान घुंविल्लें आसल्यार दोलनान परतून योग्य पातळेंत हाडप तांकां शक्य जालें. 1900 आनी 1901 वर्सा नॉर्थ कॅरोलायानांतल्या किटी हॉक हांगा केल्ल्या प्रयोगांवयल्या आनी ग्लायडिंग चाचण्यांवयल्यान तांकां समजलें की, त्या काळांत उपल्बद आशिल्ली चडशी वायुगतिकीय म्हायती चुकीची आशिल्ली. तेखातीर तांणी एक ल्हान वातविकार उबारुन तातूंत 1901 वर्सा कितल्योशोच वायुगतिकीय म्हायती मेळयली. ह्या सगळ्या अभ्यासावयल्यान तीन ग्लायडर तयार केले. 1900 ते 1902 ह्या काळांत किटी हॉकलागसार तांचीं उड्डाणां करुन रायट भावांनी योग्य उड्डाण नियंत्रण साध्य केलें. हेखातीर तांणी निमाण्या ग्लायडरांत वयर- सकयल नियंत्रणाखातीर अग्रीय उत्थापक, उजवे दावे वटेन घुंवपाखातीर फाटले वटेन उबे सुकाणू आनी दोलन नियंत्रण खातीर पंखांक सर्पिलाकार पीळ दिवपी यंत्रणा अशी येवजण केल्ली. अशे तरेन साध्य केल्ली त्रिअक्षिय नियंत्रण पद्दत ही तांची वायुगतिकींतली आनी वेवहार्य विमान उड्डाणांतली म्हत्वाची कामगीरी आशिल्ली. हे पद्दतीचें तांणी 1906 वर्सा पेटंट मेळयलें. तेन्ना सावन ही पद्दत सगळ्या विमानांनी वापरतात. 1905 वर्सा तांणी बांदिल्लें तिसरें विमान हें जगांतलें पयलें पुरायपणान वेवहार्य विमान थारलें. हें विमान घुंवप, वाटकुळी भोंवडी मारप आनी इंग्लीश आठ आकारांत उडप ह्यो हालचाली करुंक शकतालें. तशेंच हें विमान सुमार अर्द वर हवेंत रावंक शकतालें. विमानाचो पयलो उपेग झुजांत जावपाची खात्री जाल्यान रायट भावांनी परदेशी बाजारांत आपल्या विमानाखातीर गिरायक सोदपाक सुरवात केली. उपरांत 1908 वर्सा फ्रांसांतल्या वेपारी संस्थांनी आनी अमेरिकेच्या सरकारान तांचेकडल्यान विमान घेवपाचो करार केले. त्याच वर्सा फ्रांसांत रायट कंपनीची स्थापणूक केली. दोनूय देशांत प्रात्यक्षित चांचण्यो दाखोवपाखातीर ऑव्र्हिल हाणें अमेरिकेंत आनी विल्बर हाणें फ्रांसांत उड्डाणां केलीं. हाका लागून रायट भावांचें विमान उड्डाणाविशींचे सगळे दुबाव पयसावन अमेरिका आनी युरोप ह्या दोनूय खंडांतल्या जाणकारांनी तांची विमाना तंत्रज्ञान मळावयली विव्दत्ता मानून घेतली. 1909 वर्सा ऑव्हिल हाणें फोर्ट मायर हांगा आपल्या रायट ए ह्या नव्या विमनाचें यशस्वी उड्डाण केलें आनी ताका लागून तांकां अमेरिकेच्या लक्ष्कराचें कंत्राट मेळून तांचें विमान जगांतलें पयलें लक्ष्करी विमान थारलें. 1909 वर्साच्या निमाणें अमेरिकेन रायट कंपनीची स्थापणूक जाली. ते उपरांत रायट भावांनी आपलें लक्ष हेरांक उड्डाणाचें तंत्र शिकोवपाखातीर आनी रायट कंपनीचो कारभार पळोवपाक घालयलें. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा रायट, विल्बर हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 12:24 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. 50 वर्सां उपरांत नवीं वीज यंत्रणां कार्यरत 3 कोटी रुपयांचो खर्च; 6 म्हयन्यां भितर काम पुराय आमदार शेट्ये हस्तुकीं बसयलो नवीं वीज यंत्रणांच्या कामाचो बुन्यादी फातर दिवचल: फाटल्या 50 वर्सां सावन कळमेल्लीं दिवचल वीज उप केंद्राचीं लायटीचीं यंत्रणां नवी घालून तीं कार्यरत करतलीं. ताका लागून वचपी लायटीची समस्या पयस जातली. तशेंच साळ, मेणकुरें, दिवचल शार वाठार आनी हेर सुवातांचेर जमनी पोंदच्यान लायटीच्यो सरयो घालून वीज पुरवण सुरळीत करतले, अशें दिवचलचे आमदार डॉ. चंद्रकांत शेट्ये हांणी सांगलें. दिवचल वीज केंद्राच्या वाठारांत आशिल्ली खूबशीं आदलीं सर्किट्स तशेंच वीज यंत्रणां नवीं घालतले. ह्या कामाक 3 कोटी रुपयांचो खर्च येतलो. हें काम 6 म्हयन्यांनी पुराय करतले, अशी म्हायती आमदार शेट्ये हांणी दिली. ह्या वेळार नगराध्यक्ष कुंदन फळारी, कार्यकारी अभियंते वल्लभ सामंत, नगरसेवक सतीश गांवकार, दीपा शिरगांवकार, निलेश टोपले, रियाज बेग, रंजना वायंगणकार, विजयकुमार नाटेकार, गुंजन कोरगांवकार, अधिकारी कर्मचारी हाजीर आशिल्ले. अभियंते सामंत हांणी, दिवचल वीज केंद्रांत आशिल्लीं लायटीचीं यंत्रणां पोरणीं जाल्ल्यान तांकां कळम आयल्या. हांगा नवीं यंत्रणां बसयल्या उपरांत वीज पुरवण सुरळीत जातली. तशेंच हेर सगळीं कामांय हातांत घेतले अशें तांणी सांगलें. सतीश गांवकार हांणी दिवचल वीज अधिकारी, कर्मचारी खूब बरे तरेन सहकार्य दिल्ल्याचें सांगलें. ह्या वेळार डॉ. शेट्ये आनी मानेस्तां हस्तुकीं बुन्यादी फातर बसयलो. येवपी स म्हयन्यांनी हें काम पुराय जातलें अशें ह्या वेळार सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. भांगरभूंय » भीक मागपी भुरग्यांक वाटावपा खातीर गोंय सरकारान फावो तीं पावलां घालचीं अर्जाचो जोड संस्थापक अरूण पांण्डे हांची मागणी सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. भीक मागपी भुरग्यांक वाटावपा खातीर गोंय सरकारान फावो तीं पावलां घालचीं अर्जाचो जोड संस्थापक अरूण पांण्डे हांची मागणी वास्कोः भीक मागपी भुरगीं लिंगीक अत्याचार आनी हिंसाचाराक बळी पडपाची शक्यताय आशिल्ल्यान ताकां वाटावपा खातीर फावो तीं पावलां घालपाची मागणी वास्कोतल्या अर्ज हे बिगर सरकारी संस्थेन सरकारा लागीं केल्या. भुरग्यांक भीक मागपाक लावपी लोकांक अटक करून तांचेर खर कारवाय करपाची गरज संस्थेचो जोड संस्थापक अरूण पांण्डे हांणी केल्या. अर्ज ही संस्था वेगवेगळ्या समस्यांसचेर काम करता. मात आमचें चड लक्ष लिंगीक वेव्हार आनी भीक मागप हाचे कडेन आसा अशें पांण्डे हांणी सांगलें. मनीस गरीब, दुबळो आनी मानसीक नदरेन बरो ना जाल्यार, झटपट पयशे आनी वेवसनां खातीर भीक मागपाचें काम जात. भीक मागपी भुरग्यांचो वापर लिंगीक वेव्हारा खातीर जाता अशें आमी केल्ले पळोवणेत दिसून आयलां अशी म्हायती तांणी दिली. जायत्या भुरग्यांक हाडून भीक मागपाक लायतात. ताचें दलाल कर्नाटकांत आसतान आनी भुरग्यांक गोंयांत भीक मागपाक लायतात अशें तांणी सांगलें. भीक मागपा आड 1959 वर्सा मुंबय कायदो केल्लो. गोंय सरकारान तसो कायदो करून भीग मागपाक प्रतिबंद करपाक जाय. गोंयांत लागू आशिल्लो ज्युवेनायल कायदो आनी बाल हक्क कायद्या प्रमाण भुरग्यांक भीक मागपाक लावप हो गुन्यांव थारता. जीं भुरगीं भीक मागतात तांका संरक्षण दिवपाक जाय. तांची जतनाय घेवपाक जाय. भुरगीं कल्याण समितीन भुरग्यांक वाटावन तांची पुनर्वसणूक करपाक जाय. मात दुर्दैवान गोंयांत हें कांय जायना अशें पांण्डे हांणी सांगलें. गोंय पर्यटन थळ आशिल्ल्यान भीक मागप हो कांय जाणालो वेवसाय जाला. हालींच वास्को एका सान भुरग्यांचें अपहरण करपाचो प्रकार जाल्लो. एक वर्सा आदी मडगांवा असोच प्रकार जाल्लो. रस्त्या कुशीकच्या झोपडपट्टींत रावपी भुरग्यांक उबारून व्हरून उपरांत भीक मागपाक लावपाचे प्रकार जातात. रस्या कुशी रावपी भुरगीं कितलीं सुरक्षीत आसात हे विशीं साळगांवकार कायदो म्हाविद्यालयाच्या विद्यार्थ्यांचे मजतीन आमी सर्वेक्षण केल्लें. तेन्ना वास्कोंत भीक मागपी दादले, बायलो आनी भुरगीं जायत्या सुवातांनी एकठांय रावतात आनी थंय सीसीटीव्ही कॅमेरे नाशिल्ल्यान भुरग्यांचो लिगींक वेव्हार जाता हे दिसून येना अशें पांण्डे हांणी सांगलें. भीक मागपी भुरगीं दिसल्यार ताका रोखडेंच वाटावपाक जाय. ती खंयचीं आनी कोणा वांगडा रावतात हे सोदून काडपाक जाय. प्रौढ बायलो वा दादले भीक मागतात तांचेर कायद्या प्रमण खर कारवाय करपाक जाय अशें तांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. एसजीपीडीएंत फाटल्या अध्यक्षांच्या काळांत गैरवेव्हार एसजीपीडीएच्या वेव्हारांत फाटल्या अध्यक्षांच्या काळांत व्हडा प्रमाणांत गैरवेव्हार जाल्ल्याचें उक्तडार आयलां. एसजीपीडीएचे तिजोरेंत जो निधी जमा जावपाक जाय आसलो तो जालोच ना अशें कळून आयलां. देखून पुराय वेव्हाराची खोलायेन चवकशी करतले अशें प्राधिकरणाचे अध्यक्ष दाजी साळकार हांणी सांगलें. प्राधिकरणाची पयली बसका बिरेस्तारा जाली. ह्या वेळार साळकार हांणी गैरवेव्हार जाल्ल्याचें मान्य केलें. हाका जापसालदार कोण हें सांगप कठीण आसलें तरी प्राधिकरणांत जे अधिकारी आसले तांणी हें कशें जावपाक दिलें हाचें आपणाक अजाप दिसता म्हणपाचें साळकार हांणी सांगलें. एसजीपीडीएच्या सोप्याची पावणी करपाचे स्पश्ट आदेश उच्च न्यायालयान दिल्ले आसतना फाटल्या अध्यक्षांच्या काळांत खाजगी कंत्राटदारा कडल्यान वसुली करताले. ताणें ज्या प्रमाणांत वसुली केली तितले पयशे एसजीपीडीएचे तिजोरेत जमा केले नात हें उक्ताडार आयलां. देखून प्राधिकरणांत येणावळ उणी, देणें चड अशी परिस्थिती जाल्ल्यान प्राधिकरण अर्थीक अडचणींत आयलां. प्राधिकरणाचें नुस्त्या मार्केटांत वापरिल्ल्या उदकाचें लाखांनी रुपयांचें बील फारीक करपाचें उरलां. हीं बिला वेळार कित्याक फारीक केलीं नात हे खातीर तांणी अजाप उक्तायलां आनी सरकारान आमकां प्राधिकरणाचेर कितें तरी बरें करपाक धाडल्यात अशें सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. भाशा आपली आनी परकी असो भेद सद्याच्या संवसारीकरणांत कोणाकूच परवडपाचो ना. शिवाय एका प्रादेशीक समुहाचे विचार, तांचें साहीत्य, संगीत आनी कला हेरां मेरेन पावोवपाक जाता तितल्यो चड भासो जाणप गरजेचें. ‘गोंयकार’ हो मुळांत भोवभाशीक समाज. गोंयकारांक केन्नाच भाशेचें बंधन लागलें ना. ज्या प्रदेशांत गोंयकार पावला त्या प्रदेशांतल्या भाशेक गोंयकारान आपणायलां. तशेंच ज्या वाठारांतले लोक ह्या सुपुल्ल्या राज्यांत पावल्यात, तांचीय भास गोंयकारांनी आत्मसात केल्या. गोंय आनी गोंयचे भाशीक विविधताये बद्दल जेन्ना आमी विचार करतात तेन्ना पुर्तुगेज प्रभाव आपूणच जाणवता. तो मागीर भाशेचेर जावं, वास्तूशास्त्राचेर जावं वा संस्कृतायेचेर जावं! चार दशकांच्या इतिहासीक नात्या खातीर हें जाला हातूंत दुबाव ना. शेंकड्यांनी वर्सां उपरांत सुद्धा आजूनय गोंयच्या कोनशांनी पुर्तुगेज भास उलोवपी नागरीक आमकां मेळटात. त्या भायर आमच्या जायत्या शाळांनी यत्ता आठवी ते बारावी मेरेन तिसरी भास म्हूण पुर्तुगेज भास शिकूंक मेळटा. पुर्तगेज भास शिकपाचे नदरेंतल्यान गोंयांत फकत कांय वेंचीक महाविद्यालयांनी कला शाखेच्या दुसऱ्या वर्सा मेरेनच सुविधा उपलब्ध आशिल्ली. गोंय विद्यापीठ 1987 सावन पुर्तुगेज भाशेंत पदव्युत्तर शिक्षण चलयता. पुण विद्यापिठांतलो पदवी अभ्यासक्रम हालींच म्हणल्यार 2019त चालीक लागला. सध्याक सबंद भारतीय उपखंडांत अशे तरेचें पुर्तुगेज भाशेंतलें शिक्षण फकत गोंय विद्यापिठांत उपलब्ध आसा. पुर्तुगेज भास फकत शिक्षणाच्या संबंदान न्हय तर जगांतली एक म्हत्वाची भास आनी हातूंत करियर घडोवपाच्यो खूब संदी आशिल्ल्यान ह्या पदवी अभ्यासाक्रमा कडेन गोंय तशेंच गोंयां भायल्या विद्यार्थ्यांचो कल वाडत आसा. गोंय विद्यापिठांतले सहाय्यक प्राध्यापक ध्रुव उसगांवकार हांच्या मतान, “फकत मोजके आडवाद सोडल्यार, चडशे विद्यार्थी हायस्कूल आनी हायर सेंकडरींत शिक्षक जावपाच्या हेतान पुर्तुगेज भाशेंत पदवी घेवपाचो पर्याय वेंचतात.” तांच्या मता प्रमाण, “आदीं म्हणजे 2000च्या दशकांत चड करून ज्येश्ठ गोंयकार हो अभ्यासक्रम शिकताले. तातूंत सुद्धा खूबशे पुर्तुगेज शिक्षक आसताले, जांकां भाशीक कौशल्य सुदारपाचें आसतालें आनी बाकीचे वकिल आसताले जांकां पुर्तुगेज नागरी कायदो शिकून आपल्या वकिली पेशांत फायदो मेळटालो. पूण 2010 वर्सा उपरांत मात युवा विद्यार्थी ह्या अभ्यारक्रमांत रुची दाखोवन भरती जावंक लागले. बिगर गोंयकार विद्यार्थी पुर्तुगेज पासपोर्ट मेळोवपाच्या हावेसान ही भास शिकतात तर कांय जाण पुर्तुगेज भाशांतरकार वा इंटरप्रेटर जावपाचे नदरेंतल्यान हे भाशेंतली पदवी जोडटात. हेर राज्यांतले विद्यार्थी ब्राझिली शारांनी आशिल्ल्या बहुराष्ट्रीय कंपन्यांनी नोकरेच्या सदीं खातीरय हे भाशेंतलें पदवी शिक्षण घेतात. ह्या संदर्भांत अमेझोन कंपनींत अनुवादकाचे नोकरे खातीर अर्ज केल्ल्या काजल बिश्त ह्या विद्यार्थ्याची देख पळोवया. पुर्तुगेज ही जगांतली सवी चडांत चड संभाशणाची भास आनी ती स्पॅनीश भाशेच्या लागींची भास आशिल्ल्यान ताणें हो अभ्यासक्रम शिकपा खातीर वेंचलो. देखून नोकरेच्यो संदी चड आसात हें जाणून ताणें पुर्तुगेज भास शिकपाचो निर्णय घेतलो. ताका सुरवेक उच्चारां खातीर पुर्तुगेज कठीणशी दिशिल्ली. पूण हेरां कडेन संवाद सादून ताचो आत्मविश्वास वाडलो अशें तें सांगता. वाराणसी, उत्तर प्रदेश हांगच्या महंमद अन्सारी हाचे बाबतींत एक वेगळो अणभव आसा. ताच्या पालकाचे सुचोवणे वयल्यान तो ह्या अभ्यासक्रमांत पावलो. ताच्या भावान पुर्तुगेज भाशेंत डिप्लोमा केल्लो म्हणून ताकाय ह्याच क्षेत्रांत आपणें पदवी घेवची अशें दिसताले. बापायच्या मरणा उपरांत दोन वर्सां ताणें आपल्या घराब्याचो वेवसाय सांबाळ्ळो आनी मागीर पुर्तुगेज भाशेंतल्या पदवी अभ्यासक्रमांत प्रवेश घेतलो. पुर्तुगेज भाशेचें गिन्यान अमेजोन, कॉग्नीझंट सारख्या बहुराष्ट्रीय कंपन्यांनी नोकरी मेळोवपाक बऱ्याक पडटा अशें महंमद हाचें म्हणणें. सदच्या वर्गां व्यतीरिक्त खूबशें वाचन करून आनी पॉडकास्ट बी आयकून तो ही भास शिकता. अभ्यासक्रम पूर्ण करून तो आपलो वेवसाय पुर्तुगेज गिरायक आनी वेपाऱ्यां कडेन व्हरपाचो हावेस बाळगिता. सनी गुप्ता हो भाशातज्ञांच्या परिवारांतल्यान येता. ताचो व्हडलो भाव स्पॅनीश भाशा जाणकार तर दुसरो भाव इटालीयन भाशा जाणपी. ताची एक भयण चिनी भास शिकता. झारखंडांतल्या ह्या तरणाट्याक आपल्या भावंडां परस वेगळें शिकपाचें आशिल्ले म्हण तो गोंयांत पुर्तुगेज भास शिकपाक आयलो. पुर्तुगेज ही मातशी रोमँटीक भास आनी ती फकत गोंय विद्यापिठांत शिकपाक मेळटा म्हण तो मुद्दम गोंयांत आयलो. घरच्यांक मनोवप मातशें कठीण आस‌लें पूण तातूंत तो यशस्वी थारलो. ताका वेगवेगळ्यो भासो शिकपाक आवडटा. तो रशियनय शिकता, पूण पुर्तुगेज ही उत्तम भास अशें ताचें मत. पुर्तुगेज भाशेंत आनी संस्कृतायेंत कितें तरी खाशेलपण आसा जाका लागून पुणेंचें ऋता वेद‌पाठक बोरकार ह्या अभ्यासक्रमा कडेन आकर्शीत जालें. गोंयचे खाद्यसंस्कृती आनी वास्तुकलेचें पिशें आशिल्ल्या ऋताक पुर्तुगेज भासूय शिकपाची उमेद जाली. ताका पयलींच्यान खंयची तरी विदेशी भास शिकपाची आसली आनी त्या खातीर पुर्तुगेज शिकप हो योग्य निर्णय आसलो अशें तें सांगता. फुडाराक पुर्तुगेज शिक्षक जावपाचो हावेस तें बाळगिता आनी चडांत चड लोकां मेरेन ती भास पावोवपाचो ताचो विचार आसा. समाजांत वसाहतवादी भाशांक विरोध आसून लेगीत राष्ट्रवाद खंयच्याय साहित्य आनी संगिता आड येवपाक जायना अशें ताका दिसता. तशें पळोवंक गेल्यार इंग्लीश ही सुद्दा एक परकी भास पूण तिचो विरोध जायना. ह्या सगळ्या अणभवांतल्यान आमकांय आतां भास शिक्षणाचें म्हत्व समजुपाक जाय. भाशा आपली आनी परकी असो भेद सद्याच्या संवसारीकरणांत कोणाकूच परवडपाचो ना. शिवाय एका प्रादेशीक समुहाचे विचार, तांचें साहीत्य, संगीत आनी कला हेरां मेरेन पावोवपाक जाता तितल्यो चड भासो जाणप गरजेचें. गोंय विद्यापिठान पुर्तुगेज भास शिकपाची अधिकृत माची आमच्या विद्यार्थ्यांक दिल्या. भाशा शिकपाक आवड दवरपी सगळ्यांनी तिचो वापर करून जागतीक पांवड्यार पावपाक जाय. पुर्तुगेज भाशे सयत हेर भाशांचेय अभ्यासक्रम गोंय विद्यापिठांत आसा. कोंकणी भाशेचोय अभ्यासक्रम बेगीन चालीक लागचो हेच आंवडे. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. युफ्रेटीस अस्तंत आशियेंतली सगळ्यांत लांब न्हंय. तिची लांबाय २७०० किमी.आसा. अरबी भाशेंत तिका अल्-फरात जाल्यार तुर्की भाशेंत फिरात वा फ्रात हें नांव आसा. तुर्कस्तानाच्या मध्यउदेंत वाठारांतल्या दोंगरी कारास्यू (अस्तंत युक्रेटीस) आनी मुरातस्यू (उदेंत युफ्रेटीस) ह्या प्रवाहाच्या एलाझ हांगाच्या संगमापसूनच्या मुखावयल्या संयुक्त प्रवाहाक युफ्रेटीस म्हणटात. तुर्कस्नांतल्यान युफ्रेटीस सुरवेक दक्षिणेक सिरियेकडेन उपरांत सिरिया आनी इराक ह्या देशांतल्यान आग्नेयेक व्हांवत वचून बसऱ्याचे वयले वटेन कुर्नागांवांत ती टायग्रिसाक मेळटा. थंयच्यान तिचो संयुक्त प्रवाह शत् अल अरब ह्या नांवान वळखतात. त्याच नांवान तो इराणच्या आखाताक मेळटा. हे न्हंयेचें ४०% देगण तुर्कस्तानांत, १५% सिरियेंत आनी हेर इराकांत आसा. न्हंयेचो सुरवेचो प्रवाह भरपूर पावस पडपी आनी हिमवृश्टी जावपी आर्मेनियन ह्या सडयाच्या वाठारांत आसा. जेराब्ल्यूसाक युफ्रेटीस तुर्कस्तानांतल्यान सिरियेंत वता आनी थंयच्या उत्तर-मध्य वाठारांतल्यान दक्षिणेवटेन व्हांवता. हांगाच्यानूच ती आग्नेयवाहिनी जावन सिरियेच्या उदेंत भागाकडेन व्हांवत वता. ह्याच भागांत मेडिनेंत अल् शाब (ताबाका) हे सुवातेर हे न्हंयेचेर रशियाच्या आदारान ७०मी. उंचायेचें धरण बांदलां. धरणाचे सकयले वटेन बलीक आनी खाबूर ह्यो दोन मुखेल उपन्हंयो युफ्रेटीसाक येवन मेळटात. न्हंयेचो दुसरो पांवडो सिरियेंत येता. हांगा ही न्हंय उदका पुरवणेखातीर व्हडा प्रमाणांत उपेगाक पडटा. आबू केमेलाक युफ्रेटीस इराकांत प्रवेश करता आनी थंयच्या मध्यभागांतल्यान टायग्रिसाचे अस्तंतेकडल्यान समांतर अशी आग्नेय दिशेन व्हांवत वता आनी बसऱ्याचे उत्तरेक टायग्रिसाक मेळटा. उत्तर इराकांत कांयकडे जुंव्यांची निर्मिती जाल्ली आसून, कांय जुंव्यांचेर पुर्विल्ल्या किल्ल्यांचे अवशेश मेळटात. आबू केमल ते हिट हांचे मदल्या न्हंये प्रवासांत दोन जुंवे तयार जाल्ले आसून तांचेर आना आनी रावा हीं दोन ल्हान नगरां तयार जाल्यांत. इराकांतल्या मुसायिबाचे दक्षिणेक युफ्रेटीस न्हंय हिंदीया आनी हिल्ला ह्या दोन मुखेल फांटयांनी विभागिल्ली आसा. हातुंतले हिंदीया न्हंयेचेर खारीज बांदलां (१९०८ टायग्रिसाक मेळचेआदीं युफ्रेटीसाक जायते फांटे फुटिल्ले दिसतात. ह्या भागांत दलदलीचे वाठार आनी तळीं निर्माण जाल्लीं आसात. टायग्रिस न्हंयेदेगेवयलें कुट गांवचें गाराफ खारीज दक्षिणेक युफ्रेटीसाक येवन मेळटा. ताकालागून ह्या खारजान टायग्रीस-युफ्रेटीस ह्यो दोनूय न्हंयो एकामेकांक जोडल्यात. ट्रायग्रीस-युफ्रेटीस हांच्या संगमां उपरांतचो संयुक्त प्रवाह शन् अल अरब ह्या नांवान इराणच्या आखाताक मेळटा. न्हंयेचे उजवे देगेर बसरा हें इराकचें जाल्यार दावे देगेर खुर्रामशार हें इराणाचें मुखेल बंदर आसा. हाचेभायर आबादान (इराण) आनी अल् फाऊ (इराक) हीं शत अल अरब न्हंयेवयलीं मुखेल बंदरां. सिरियेंतली अर् राका, दाउर अझ झॉर, मेयडीन आनी आबू केमेल जाल्यार इराकांतलीं हिट, रामादी, हिल्ला, सॅमॅवा, नासिरिया, बसरा हीं युफ्रेटीसचे देगेवयलीं मुखेल शारां. न्हंयेदेगणाच्या वयल्या भागांत शिंयांळ्यांत पडपी पावस आनी हिमवृश्टी हांकां लागून नोव्हेंबर ते मार्च ह्या काळांत, जाल्यार वसंत ऋतूंत एप्रिल-मे म्हयन्यांत बर्फ विरगळून हे न्हंयेक हुंवार येता. न्हंयेच्या वयल्या भागांत सरासरी पावस ५१सेंमी. तशेंच सिरिया आनी इरांकांत २५ सेंमी. परसूय उणो पावस पडटा. शेती हो युफ्रेटीसच्या देगणांतलो मुखेल वेवसाय. अॅनाचे उत्तरेक द्राक्षां, ऑलिव्ह, तंबाकू आनी समशितोश्ण कटिबंधीय फळांचें उत्पादन जाता. दक्षिण वाठारांत वेगवेगळ्या उदकापुरवण पद्दतींचो उपेग करून गंव, सातू, बारीक तृणधान्यां, तांदूळ, खाजूर हांचें उत्पादन घेतात. ह्या देगणांत ताडाचींय झाडां खूब प्रमाणांत आसात. न्हंयेन व्हांवोवन हाडिल्लो गाळ मेसोपोटेमियन मैदानांत एकठांय जावन थंय शेताक फावोशी सुपीक जमीन तयार जाल्ली आसा. उश्ण गीम आनी उणो पावस हांकांलागून मैदान वाठारांतली शेती न्हंयेपसून केल्ले उदकापुरवणेचेर आदारून आसता. शत् अल् अरब न्हंयेदेगेवयलो ५ किमी. मेरेनचो पटो शेतीचे नदरेन म्हत्वाचो आसून त्या भागाचेर मर्यादीत वसणुको आसात. युफ्रेटीसचो निमणो वाठार आनी शत अल् अरब देगण खाजूर उत्पादनाखातीर म्हत्वाचें मानलां. तशेंच, हांगासल्ल्यानूच संवसारभर खाजराची निर्यात करतात. हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 12:03 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. दक्षिण भारतांतल्या कर्नाटक प्रदेशांतलो एक परंपरीक नाटय-नृत्य प्रकार. आंध्र आनी तमीळनाडू ह्या प्रदेशांनी यक्षगानाचे रितीचे नाटय-नाचाचे प्रकार दिसतात. आंध्रांत हाका विथिनाटकम् आनी तमीळ-नाडूंत भागवतमेळा अशें म्हण्टात. रचनात्मक नदरेन पळयल्यार तिनूय प्रकारांनी बरेंच सारकेपण आसा. पूण यक्षगानांत वापरतात तें संगीत, नाच आनी अभिनयशैली सामकीच वेगळी आसा. पोरन्या, अस्सल परंपरीक यक्षगानात नाटयशास्त्रीय हस्तमुद्रांचो तशेंच शास्त्रीय हिंदुस्थानी वा कर्नाटक संगिताचोय वापर मात लेगीत करिनात. ताका लागून यक्षगान हो नाटय-नृत्य प्रकार परंपरीक लोकरंगभुंयेच्या सदरांत आस्पावता. यक्षगान ह्या उतराचो फावो तो संदर्भ आनी हे परंपरेचो उगम हांचेविशीं विद्वानांमदीं जायतीं मतां आसात. तातुंतलीं कांय अशीं-यक्षगान ही दख्खन भागांत लोकप्रिय अशी खाशेली संगीतप्रणाली आशिल्ली आनी हे संगीतशैलींत बरयल्लीं गेय नाटकां मागीर 'यक्षगान प्रसंग' म्हणून लोकप्रिय जालीं आसुंये. आयजूय हे शैलींत वापरतात अशे जायते राग आनी तांचीं नांवां प्रचलीत शास्त्रीय गायनपद्दतीपरस वेगळीं आसात. यक्ष हो 'जक्क-जक्कुलु' उतराचो अपभ्रंश आसुंये अशेंय कांय जाण म्हण्टात जक्कुलु' ही नटनर्तकांची जमात दक्षिणेंत आशिल्ली. ह्या लोकांनी सादर केल्ले नाटय-गानप्रकार यक्षगान म्हणून वळखताले आसुंये. प्रयोगाचे नदरेन नासलो तरीय रचणुकेचे नदरेन यक्षगानांत पुर्विल्ल्या संस्कृत नाटयतंत्राचो वापर खुबूच सांपडटा. नांदी, पूर्वरंग हांचो वापर, सूत्रधार, विदुशक, नायक, नायिका हीं पात्रां 'जवनिके'चो (पात्र प्रवेशाखातीर वापरपाचो ल्हान पड्डो) उपेग, वाचिक आनी आहार्य अभिनयाचो वापर ह्या गजालीं वयल्यान हे परंपरेचें पोरनेपण कळटा. सोळाव्या शेंकड्यांत दक्षिण कर्नाटकांत बरयल्लो यक्षगान प्रसंग आयजूय उपलब्ध आसा. कन्नड यक्षगानाचें बऱ्याच गजालींनी कोंकणांतल्या दशावताराकडेन सारकेपण आसुन आयजूय कर्नाटकांत कांय कडेन ताका दशावतार यक्षगान अशें म्हण्टात. कन्नड यक्षगान शक्तीचे कृपेखातीर सादर करतात. पयलीं देवाकडेन नवस करून इत्सा पूरी जाले उपरांत यक्षगान जाता. यक्षगानांतलें नाटय ज्या पुराणीक आख्यानाचेर उबारतात ताका प्रसंग म्हण्टात. तांची भास कन्नड आसता. मंगळूरांत कांयकडेन ती कोंकणी आसा. कूट आनी आट अशा दोन पददतींनी यक्षगान सादर करतात. कूट पद्दतीक ताळमद्दळे अशेंय म्हण्टात. ताळमद्दळे म्हणजे टाळ-मृदंगाचे साथीचेर केल्लें यक्षगान. हातूंत नृत्यनाटय नासता जाल्यार फकत प्रसंगांचें गायन आसता. गायनाची पद्दत कर्नाटक संगिताकडेन जुळपी आसता. एका काळांत समाजजिविताचेर प्रभाव आशिल्ली यथसंस्था आधुनिक काळांत प्रभावहीन जाल्या. व्हड प्रमाणांतले यज्ञ यागूय बरेच उणे जाल्यात. यक्षगानाचें स्वरूप बरेंचशें चंपूकाव्याभाशेन आसता. सुरवेक फकत भागवतांतल्या प्रसंगांचेर नृत्यनाटयां आदारिल्लीं आसतालीं. पूण मागीर रामायण, महाभारत, पुराणां हातुंतले ठळक प्रसंग तशेंच शिव आनी शक्ती हेय यक्षगानाचे विशय जावपाक लागले. अशा प्रसंगांचेर आदारिल्ल्या सुमार ५० नाटकांचेर यक्षगान ह्या नृत्यनाटकाचीं कथानकां आदारिल्लीं आसात. झुजांतले पेंच, झगडीं आनी विरोध हीं ह्या कथानकाचीं मूळसुत्रां आसात. हो एक ओजस्वी, आनी जोशपूर्ण नाचाचो आविश्कार. हातूंत नाचपी तेच बायलांचीय भुमिका करतात. हातुंतलें काव्य आनी नाचपी आपुणूच माचयेर म्हण्टात. यक्षगान हें मूळचें गांवगिरें आसून न्हेसपा येवजण, रंगांची येवजण हातूंत एके तरेचें सादेपण नाचांत पदन्यास आनी 'भ्रमरी वाटकुळ्यो हालचाली) चड आसनात. यक्षगानाची खाशेली अशी राग-संगीतपददत आसा. हालींच्या काळांत ताचेर शास्त्रीय कर्नाटक गायनपद्दतीचो बरोच प्रभाव दिसता. पात्राच्या मनाचे स्थितीप्रमाण राग वेंचपाचे खाशेले पद्दतीक लागून भावनांक एक खोलाय फावो जाता. न्हेसपा येवजणेच्या वा रंगभुंयेच्या संदर्भांत सादारणपणान पात्रांचे तीन वांटे करतात. देखीक-ब्राह्मण, ऋषी हांचें न्हेसप आनी रंगभुशा सादीच आसता. कृष्णाचें तरनेपण दाखोवपाखातीर त्या पात्राक मिश्यो लायनात. कर्ण, अर्जून सारकिल्ल्या विरांची रंगभुशा गुलाबी आसता. पूण राकेसांचे रंगपद्दतीखातीर मात तांबडो, पाचवो आनी काळो हे रंग चड करून वापरतात. शृंगारीक पात्रां आनी राकेस पाचवें वा काळें जाकीट घालतात आनी तांबडें वा नारिंगी रंगाचें चौकडींचें धोतर न्हेसतात. ताचेर जायते अलंकार घालतात. चड करून राजघराण्यांतले लोक फेटो बांदतात. ताच्या आकाराचेर पात्राचो मान थरोवं येता. फाटल्या कांय वर्सांमदीं मूळ रुपांत यक्षगान करपी पंगड उणें जायत आसात. राज्यशासन दसऱ्याच्या उत्सवांत तांकां आपोवणें दिवन उर्बा दिता. आज-काल यक्षगानांतल्या अभिनयाचो कस जरी खालावला तरीय यक्षगानांतल्या नाचाचें तंत्र, अभिनयाचो धर्ती सारकिल्यो गजाली अभ्यास करपासारक्यो आसात. डॉ.शिवराम कारंथ हाणें ह्या विशयाचेर बरेंच संशोधन केलां. पयलीं यक्षगान बावल्यांच्या खेळांतल्यानूय सादर करताले. यक्षगानाचें आयज आधुनिकीकरण जाल्ल्यान तातूंत थोडिशी कृत्रीमताय आयिल्ली आसली तरीय तातुंतलें संगिताचें व्हडपण आनी सभावीक, निरागस अशी सोबीतकाय हांकां लागून ह्या नाटय-नृत्य प्रकारान आयज लोकमनाचेर प्रभाव घाल्लो दिसता. कर्नाटकांतल्या कांय तरणाट्यांनी यक्षगान कोंकणींतूय हाडलां आनी कोंकणी कलाकार पंगडावतीन ताचे प्रयोग करतात. यज्ञसंस्थाः पुर्विल्ल्या कालापसून भारतांत अस्तित्वांत आशिल्ली एक धर्मीक आनी समाजीक संस्था. सर्ग, पुत्र, पशू, भलायकी, संपत्ती, पापनाश सारकिल्या बऱ्या फळांचे प्राप्तीखातीर अग्नी, इंद्र ह्या देवतांक उद्देशून अग्नींत समंत्रक आहुती ओंपपाचें धर्मीक कर्मकांड अशें स्थूल मानान यज्ञाचें स्वरूप आसा. यज्ञ हें उतर यज् (यज्ञ करप) ह्या संस्कृत धातूपसून जाल्लें आसून त्याच धातूपसून जाल्ल्या यजन्, याग आनी इष्टी हीं उतरांय यज्ञ ह्या अर्थान वापरतात. तशेंच क्रतू, वितान,मेध, विदथ, मख, सव, सवन, होम, आहव, अध्वर हींय उतरां चड उण्या फरकान त्याच अर्थान वापरतात. यज्ञ कसो निर्माण जालो आनी ताचो कसो प्रसार जालो, हे संबंदीं जायत्यो गजाली वैदिक साहित्यांत सांगिल्ल्यो आसात. प्रजापतीन देव आनी राकेसांक उत्पन्न केले उपरांत यज्ञ आनी छंद उत्पन्न केले. यज्ञ पयलीं राकेसांकडेन गेलो आनी छंदूय ताचे फाटोफाट थंय गेले अशें तैत्तिरीय संहितेंत म्हळां. ताचेवयल्यान यज्ञ पयलीं राकेसांकडेन आशिल्लो म्हणपाचें कळटा. देव आनी राकेसांमदीं जावपी झुजांत सदांच देव जिखताले. देखून यज्ञ राकेसांक सोडून देवांकडेन गेले. मागीर देवांनी त्या यज्ञाचें विधिविधान खूब वाडयलें. फुडें यज्ञाविशीं राकेस देवांचें अनुकरण करपाक लागले. देवांकडेन आशिल्लो हो यज्ञ ऋषींनी मेळयलो आनी अशेतरेन देवांकडच्यान यज्ञविज्ञा मनशांमेरेन पावली. ब्राह्मण ग्रंथांतूय अशो जायत्यो आख्यायिका आसात. वैदिक काळांतूच यज्ञ नश्ट जालो. तो देवांनी यत्न करून परत मेळयलो. एके कडेन अशें म्हळां, यज्ञ देवांपसून पयस गेलो, तेन्ना देव ताका सोदपाक शकले नात. तांणी हें काम अदितीक सांगलें. तिणें देवांपसून वर मेळयलो. तो म्हणजे 'यज्ञाचे सुरवेक आनी अखेरेक म्हाका आहुती मेळपाक जाय देवांनी तो वर दिलो. मागीर अदितीन यज्ञाक परत सोदून हाडलो. यज्ञाविशीं अशो वैदिक आख्यायिका प्रचलीत आसल्यो तरी तेविशीं वेव्हारीक आनी संभाव्य अशीं कांय अनुमानां पंडितांनी काडिल्लीं आसात. पुर्विल्ल्या काळांत मनशाक जेन्ना अग्नीचो सोद लागलो तेन्ना ताचे जिणेंत व्हड क्रांती जाली. थंड प्रदेशांतल्या लोकांक,अग्नीक सदांच घरांत जागत दवरपाची गरज लागली आनी ताका लागून हीम प्रदेशांतूच यज्ञ ही संस्था उदभवली आसुंये. यज्ञ म्हणजेच यातुविधी अशें जायत्या विद्वानांनी मानलां. कांय जाण यज्ञ ही फकत यातुक्रिया न्हय, जाल्यार यातू आनी धर्मीक आराधना हांचें संमिश्र थरता अशें मानतात. स्पश्ट पुरावे नासले तरीय यज्ञाची मूळ कल्पना इंडो-युरोपियन काळाइतली पोरनी आसुंये. इंडो-इराणी काळांत यज्ञसंस्था बरीच विकसीत आशिल्ली इतलें खरें. वैदिकांचो अग्निष्टोम आनी पारशांचो होम हातूंत बरेंच सारकेपण आसा. अथर्वन्, आहुती, यज्ञ, सोम हीं उतरां मातशीं बदलून घेतिल्लीं दिसतात. ऋग्वेदाच्या काळांत यज्ञसंस्था पुराय विकसीत जावंक नासली तरी तीन अग्नी, तीन सवनां आनी चड करून १६ ऋत्विज ऋग्वेदाच्या ऋषींक खबर आशिल्ले अशें दिसता. कांय जाणाच्या मतान यज्ञसंस्थेची पुराय वाड जालेउपरांत वेदसंहितांची निमाणी आवृत्ती तयार जाली. ब्राह्मण ग्रंथांच्या काळांत हे संस्थेचो प्रभाव सगळ्यांत ऊंच आशिल्लो आनी उपनिषदाच्या काळापसून तो उणो जायत गेलो. इतिहासीक काळांत जायत्या राजांनी वेगवेगळे यज्ञ केल्ल्याचे कोरीव लेख सांपडटात तरी सर्वसामान्य समाजाचेर यज्ञांचो प्रभाव खुबूच उणो जाल्लो. आधुनिक काळांत खूब उण्या प्रमाणांत यज्ञ जातात. विशिश्ट फळाचे इत्सेन देवतेखातीर अग्नींत समंत्रक आहुती अर्पण करपासारक्यो कांय गजाली यज्ञांत सारक्यो आसल्यो तरी खंयच्या फळाची इत्सा आसा, खंयच्या द्रव्याची आहुती दितात, येजमान खंयचे शाखेचो ह्या कारणांवयल्यान यज्ञांच्या अनुश्ठानांत फरक पडटा. ताकालागून यज्ञांचे जायते प्रकार केल्यात. श्रुतींनी (वेदांनी) सांगिल्ले श्रौत आनी स्मृतींनी सांगिल्ले ते स्मार्त अशें यज्ञांचे दोन प्रकार मानतात. श्रौत यज्ञांचे इष्टी, पशुयाग आनी सोमयाग अशे तीन प्रकार आसात. इष्टींत पुरोडाश, आज्य सारकिलीं हविर्द्रव्यां आसतात. पशुयागांत इष्टींतलीं द्रव्यां अदीक पशू आनी सोमयागांत इष्टी आनी पशुयागांतलीं द्रव्यां अदीक सोमरस अशीं हविर्द्रव्यां आसतात. आतांमेरेनच्या वर्गीकरणांत बसनात अशेय कांय यज्ञ आसात; तांकां 'विकृती' अशें म्हणटात. हांचे भायर 'सव' म्हणुनूय यज्ञ आसतात. देखीक- गोसव, पृथ्वीसव. विश्र्वजीत यज्ञासारके आनिकूय कांय म्हत्वपूर्ण यज्ञ आसात. घरांत नित्याक करपाचेय पंचमहायज्ञ आसात. यज्ञांत वेगवेगळ्या तरांचीं उपकरणां वापरतात. तातुंतलीं चडशीं उपकरणां लांकडापसून करतात. स्त्रुव, अग्निहोत्रहवणी, जुहू, उपभृत धरुवा हीं पात्रां लांकडाचीं आसतात. रशना, शुल्ब, निदान ह्या नांवाच्यो दोरयो, पुरोडाश भाजपाखातीर 'कपाल' म्हणून मातयेचीं भाजिल्लीं खापरां, शूर्प (सूप वेदी मेजपाखातीर शम्या नांवाचो दांडो, कृष्णान, यज्ञाची राखण करपाक स्फ्य नांवाचें तरसादीअसलें लांकडी आयूध, यज्ञीय पशू बांदपाखातीर यूप (खांबे),पशूचे अवयव कापपाखातीर स्वधिती नांवाची सुरी, येजमानाक आंग खरपुपाक लागपी हरणाचें शींग,यजमान दिक्षा घेतले उपरांत तकलेक बांदपाचें उश्णीष (पागोटें धर्म नांवाचें हविर्द्रव्य तयार करपाखातीर लागपी महावीर नांवाचें पात्र, शफा नांवाचो चिमटो, तणाचीं मुळां कापपाखातीर लागपी पर्शू नांवाचे शस्त्र, अग्नीक वारो घालपाखातीर लागपी धवित्र नांवाचे आयणे, सोम कुटपाखातीर लागपी अधिषवणफलक, देवतांखातीर सोमरस दवरपाखातीर 'ग्रह' पात्रां, ऋत्विजांक सोमरस पियेवपाखातीर लागपी चमस नांवाचे पेले, सोम दवरपाखातीर वापरतात ती 'राजासंदी' नांवाची घडवंची अशीं जायतीं उपकरणां यज्ञांत जाय पडटात. कोणाय दादल्याक जेन्ना सर्ग, पूत, भलायकी, विजय, अन्न, पापनिवारणा असलें फळ मेळचें अशी इत्सा आसता तेन्ना यज्ञ हें फलप्राप्तीचें साधन मानून तो विधिपुर्वक यज्ञाचें अनुश्ठान करता. अशा दादल्याक येजमान म्हण्टात. देवांनीय यज्ञ केल्ल्याच्यो देखी सांपडटात. यज्ञाचो खर्च करपाची जापसालदारकी येजमानाची आसता आनी यज्ञाचें फळय ताकाच मेळटा. ताची बायल ही ताची सहधर्मचारिणी आशिल्ल्यान यज्ञाच्या अनुश्ठानांत सहभागी जाता आनी तिकाय यज्ञाचें फल मेळटा. यज्ञ विधिपूर्वक कांयच दोश उरनासतना पुराय जालो जाल्यार ताचेपसून अपूर्व नांवाची शक्ती निर्माण जाता आनी तिका लागून येजमानाक त्या यज्ञाचें फल जाता अशी श्रध्दा आसा. खास अशे पददतीन ऋत्विजांची म्हणजे यज्ञीय पुरयतांची नेमणूक करता. हे ऋत्विज यज्ञीय कर्मकांड पुराय करतात आनी ते खातीर अखेरेक येजमानाकडच्यान तांकां दक्षणां मेळटात. यज्ञाखातीर वेंचून काडिल्ल्या जाग्याक विहार म्हण्टात. थंय यज्ञमंडप घालतात. यज्ञाप्रमाण विहाराचें क्षेत्र आनी यज्ञ आनी यज्ञमंडपूय बदलता. अग्नींत आहुती दिवपाखातीर हाडिल्लीं हविर्द्रव्यां ज्या जाग्यार दवरतात ताका वेदी अशें म्हण्टात. वेदिची शीम दाखोवपाक तिच्या सगळ्या वटांनी विटो दवरिल्ल्यो आसतात. ही वेदी दर्भांनी धांपतात. आहुतीचो स्विकार करपाखाती देवता ह्या दर्भांच्या आसनाचेर येवन बसतात अशें मानतात. येजमान, ऋत्विज आनी ताची बायल यज्ञमंडपांत प्रवेश करतात. यज्ञाखातीर लागपी अग्नी यज्ञमंडपांत हाडटात. ऋत्विजांची मधुपर्कान पुजा करतात. ताचे उपरांत येजमानाक विधिपुर्वक यज्ञाची दिक्षा दितात. मागीर यज्ञाच्या स्वरुपाप्रमाण यज्ञकर्माचें अनुश्ठान सुरू जाता. येजमानाखातीर यज्ञाचें पुरयतपण करपी ब्राह्मणाक ऋत्विज म्हण्टात. होता, अध्वर्यू, उद्गातो आनी ब्रह्मा हे ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद आनी अथर्ववेद ह्या वेदांचे ऋत्विज आशिल्ले. ब्रह्मा हो मुखेल ऋत्विज आशिल्ल्यान ताका चारूय वेदांचें ज्ञान अपेक्षित आसता. मैत्रावरूण, अच्छावाक आनी ग्रावस्तुत् हे होत्याचे सहाय्यक ऋत्विज. प्रतिप्रस्थाता, नेष्टा आनी उन्नेता हे अध्वर्यूचे; प्रस्तोता, प्रतिहर्ता आनी सुब्रह्मण्य हे उदगात्याचे आनी ब्राह्मणाच्छंसी, आग्नीध्र आनी पोता हे ब्रह्माचे सहाय्यक आसता. अग्निहोत्रांत ऋत्विज नासता. येजमानानच अग्निहोत्र करचें. पूण क्षत्रिय आनी वैश्य हांकां अग्निहोत्र करपाक एक ऋत्विज वा पुरोयताची गरज आसता. यज्ञाच्या प्रकाराप्रमाण ताका अग्नीची गरज आसता. श्रौत यज्ञाक तीन अग्नी लागतात जाल्यार गृह्य यज्ञाक एक अग्नी पुरो जाता. यज्ञांत अग्नीचें स्थान म्हत्वाचें. अगन्याधान (अग्नीची विधीवत स्थापना) केले बगर येजमानाक खंयचोच यज्ञ करपाक मेळना. यज्ञांत अग्नी, इंद्र, वरूण, मित्र, अर्यमा, सविता ह्या देवतांक उद्देशून हविर्द्रव्यांचो मंत्रपूर्वक त्याग करतात. देखुनूच द्रव्य, देवता आनी द्रव्यत्याग हे यज्ञाचें तीन मुखेल घटक आसात. यज्ञांतलीं सगळीं कर्मां समंत्रकूच करपाचीं आसतात. मंत्राचो उच्चार शुध्द आसत जाल्यारूच यज्ञाचें फळ मेळटा. तशेंच देवतेखातीर जाचो त्याग करतात त्या द्रव्याचो अग्नींत प्रत्यक्ष प्रक्षेप (उडोवप) म्हणजेच होम. येजमान वा ऋत्विज 'जुहुयात् जुहाति' ह्या वेदशब्दाप्रमाण जो त्याग करतात ताका 'होम' म्हण्टात. यज्ञांत वेगवेगळ्या तरांच्या द्रव्यांची आहुती दितात. अग्नींत द्रव्य अर्पण करप म्हणजेच आहुती दिवप. ह्या द्रव्यांत पुरोडाश चरू (शीत आज्य (तूप पशू मारुन तांचे अवयव, सोमवल्ली धोडावन काडिल्लो रोस, सोमरस सारकिल्ल्या गजालींचो आस्पाव जाता. वेगवेगळ्या यज्ञांनी वेगवेगळ्या वेवसायांकडेन संबंद आशिल्लीं कामां करचीं पडटालीं आनी ताका लागून जायत्या वेवसायांच्या आनी शास्त्रांच्या विकासाक चालना मेळ्ळी. चड करून इंद्रियांची रिजवण करपाचीं सगळीं साधनां यज्ञसंस्थेंत आशिल्लीं अशें ज्ञानकोशकारांनी म्हळां. तशेंच वैदिक यज्ञसंस्था पुर्विल्ल्या भारतांतल्या मनशाच्या जिविताच्या वेगवेगळ्या आंगांक स्पर्श करता देखून भारताचो समाजीक आनी संस्कृतीक इतिहास समजून घेवपाखातीर तिचो अभ्यास गरजेचो थरता. विस्तार, वैविध्य हे [1] काळीज हो कुडींतलो एक जैव (Vital) अवयव. ह्या अवयवावरवीं कुडींतल्या सगळ्या अवयवांक आनी भागांक रगताची पुरवण जाता. काळीज छातयेच्या वयल्या भागांत दावेवटेन आसता पूण कांय जाणांचे बाबतींत तें उजवे वटेन आसूंक शकता. ताचो आकार लांब आसता आनी ताचो आवांठ आमचे मुठीयेदो आसता. काळीज म्हळ्यार एक प्रकारचो स्नायू (muscle) आसून ताची धरण हेर स्नायूंपरस वेगळी आसता. ह्या स्नायूंच्यो पेशी (cells) एकामेकांक जोडिल्ल्यो आसतात. अशें दुसर्याी खंयच्याय स्नायूंचे बाबतींत घडना. इतलेंच न्हय, तर काळजाच्या स्नायूंचे पेशींचे खाशेलपण म्हळ्यार त्यो एकसारक्यो आपोआप आनी एकाच बरोबर आकुंचित जातात. हाका लयबध्द आकुंचन (ehythmic contraction) अशें म्हण्टात. फकत रगता-पुरवण जाय तशी चालू उरली ना जाल्यार काळीज ताबडतोब बंद पडटा.[1] काळजाची घडण भुरगें आवयच्या पोटांत आसतना म्हळ्यार सादारण ६ ते ८ सप्तकांचेर सुरू जाता. ताका लागून ह्या काळांत हुरहुर्याेसारकें दुयेंस जायत जाल्यार काळजाचे जल्मजात दोश भुरग्याक जाल्ले दिसून येतात. काळजाचे चार भाग आसतात. वयले वटेन दोन आनी सकयले वटेन दोन. वयल्या भागाक अलिंद (atrium) अशें म्हण्टात तर सकयल्या भागाक निलय (ventricles) अशें म्हण्टात. काळजाचे वयले उजवें वटेन उजवें अलिंद (right atrium) तर ताचे सकयले वटेन उजवें निलय (right ventricle) आसता आनी दावे वयले वटेन दावें अलिंद (left atrium) अशी ठेवण आसता. उजवें अलिंद आनी दावें अलिंद हांचेमदीं ‘पड्डो’ (septum) आसता. तशेंच उजवें आनी दावें निलय हांचेयमदीं एक प्रकारचो पड्डो आसता. ताका लागून अलिंदाचेभितर आनी निलयांचेभितर रगत घोळूंक पावना. उजवें अलिंद आनी उजवें निलय हांचेभितर एक झडप (valve) आसता. तिका त्रिदली झडप (tricuspid valve) अशें म्हण्टात. कुडींतले सगळ्या भागांतलें रगत शिरांतल्यान (veins) उजव्या अलिंदांत पावता. हें रगत अशुध्द आसून तातूंत कमी प्रमाणांत ऑक्सिजन आसता. उजव्या अलिंदांतल्यान हें रगत उजव्या निलयांत त्रिदली झडपेंतल्यान वता. उजव्या निलयांतल्यान रगत शुध्द वा बर्या प्रमाणांत ऑस्किजन आशिल्लंस जावपाखातीर फुफ्फुसांत वता; ते शिरेंतल्यान हें रगत उजव्या निलयांतल्यान भायर सरता. हे शिरेक फुफ्फुस धमनी (pulmonary artery) अशे म्हण्टात. उजवें निलय आनी फुफ्फुस धमनी हांचेभीतर जी झडप आसता तिका फुफ्फुसप्रकांड झडप (pulmonary valve) अशें म्हण्टात. झडपेचें काम म्हळ्यार रगताचो प्रवाह एकेच वटेन दवरपाचें; ताका लागून झडपेंतल्यान जें रगत फुडें वता, ताका परत फाटल्यान सरूंक मेळना. फुफ्फुस रगत पावतकच तातूंतलो कार्बन डाय-ऑक्साइड मेकळो जावन उस्वासांतल्यान भायर सरता आनी स्वासावरवीं भितर गेल्लो ऑक्सिजन रगतांत भरसता आनी रगत शुध्द करता. अशे तरेन सुध्द जाल्लें रगत फुफ्फुसांतल्या शिरांतल्यान दाव्या अलिंदांत पावता आनी थंयच्यान तें द्धिदम झडपेंतल्यान दाव्या निलयांत वता. दावें निलय हो काळजाचो मुखेल भाग आशिल्ल्यान ह्या भागाचो स्नायू हेर भागांपरस चड जाड आसतात. दावें निलय हो खण (chamber) शुध्द जाल्लें रगत, कुडिंतल्या सगळ्या अवयवांक आनी भागांक पावयता. जी शीर दाव्या निलयांतल्यान शुध्द रगत व्हरता, तिका ‘महाधमनी’ (aorta) अशें म्हण्टात. तेचपरी दावें निलय आनी ‘महाधमनी’ हांचेमदीं जी झडप आसता तिका महाधमनी झडप (aortic valve) अशें म्हण्टात. शिथिलता करपाचो आवेग काळजाच्या उजव्या अलिंदांत तयार जाता, थंयच्यान तो दोनूय निलयांत एका वेगळॆ तरेच्या मज्जातंतूंतल्यान तशेंच काळजाच्या स्नायूंतल्यान पावता. ताका लागून दोनूय अलिंदां पयलीं आकुंचित जातात आनी ताच्या फाटोफाट दोनूय निलयां आकुंचित जातात. आकुंचन जावप आनी शिथिल जावप हें क्रियेक काळजाची ‘धडधड’ (ठोके) अशें म्हण्टात. काळजाचे ठोके भुरगें पोटांत दोन म्हयन्यांचें आसतना पडपाक सुरवात जाता; हे ठोके दिसरात, वर्सांची वर्सां, एकसारके थांबनासतना अखेरमेरेन चालू उरतात. सामक्या भुरग्यापणांत दर मिनटाक १०० ते १२० जाल्यार जाण्टेपणांत दर मिनटाक ६० ते ९० हेचप्रमाण पडत रावतात आनी हे ठोके नकळत, मनशाच्या स्वताच्या ताब्याभायर पडत रावतात. काळजाच्यो पीडा दोन तरांच्यो आसतात. जल्मजात (congenital) आनी जल्मा उपरांतच्यो (acquired जे रोग जल्मजात दिश्टी पडटात तातूंतय दोन तरा आसतात. जल्मासावन अशुध्द रगत आंगांत खेळटा अश्यो कांय पीडा आसतात आनी ताका लागून असल्या भुरग्यांचे ओंठ, जीब, बोटां निळीं पडटात. हाका जल्मजात नीलमय काळजाचे रोग (congenital cyanotic heart diseases) अशें म्हण्टात. दुसरें तरेच्या पीडा अश्यो आसतात तातूंत भुरग्याचें रगत शुध्द आसता, पूण काळीज वा काळजाच्या खंयचेय एके शीरेची वा भागाची घडण सारकी नासता. असल्या रोगांक ‘जल्मजात अनीलभय काळजाचे रोग’ (congenital acyanotic heart diseases) अशें म्हण्टात. ‘निलमय काळजाचो रोग’ वा ‘नील नवजात भुरगें’ (cyanotic heart diseases) वा (blue babies) हाचें एक उदाहरण म्हळ्यार फॅलोची चतु:सुत्री Fallot’s tetralogy हे पीडेंत दोनूय निलयांनदीं बुराक आसता आनी महाधमनी (aorta जी दाव्या निलयांतल्यान येवपाची ती. उजव्या निलयाक जोडिल्ली आसता. हाका लागून उजव्या निलयांतले अशुध्द रगत फुफ्फुस सोडून चडशें हेर भागांत घोळटा.[2] अनीलमय काळजाचे रोग (acyanotic heart diseases) म्हळ्यार शुध्द रगत आसून जाका जल्मजात काळजाचो दोश आसता, तें दुयेंस. ताचें उदाहरण म्हळ्यार अलिंद पट दोश (atrial septal defect) म्हळ्यार दोनूय अलिंदांभितर बुराक आसप आनी दुसरें उदाहरण म्हळ्यार ‘निलयपट दोश’ (ventricular septal defect) म्हळ्यार दोनूय निलयांच्या मदल्या पड्ड्याक बुराक आसप. असल्या पीडांक ‘काळजांत बुराक’ (hole in the heart) अशें म्हण्टात. नीलमय जल्मजात काळजांचे रोग (cyanotic congenital diseases) हाका खास अशें कारण नासता. पूण आवयक गुरवारपणाच्या पयल्या तीन म्हयन्यांत हुरहुर्यायसारके वा German Measles सारके रोग जाले जाल्यार, ताचो परिणाम भुरग्याचेर जावन काळजाचे घडणेत ‘अलिंदपट दोश’ वा ‘निलय पट दोश’ असले दोश जावं येतात. जल्मताच आसपी काळजाच्यो सगळ्यो पीडा हांची लक्षणां सारकींचशीं आसतात. असल्या भुरग्यांची वाड सारकी जायना. तांकां खरस येता, तांचे छातयेंत परत परत थंडी जाता. जेन्ना अशुध्द रगत आगांत घोळटा तेन्ना त्या भुरग्यांचे ओंठ, बोटां निळीं आसतात आनी तांच्या काळजांत सदांच ठोक्यांवांगडा आनीक वेगळे आवाज आयकूंक येतात. हांकां ‘मर्मर्स’ (Murmurs) अशें म्हण्टात. हांचेवेल्यान दोश कसलो आसूं येता, हांचे निदान सादारणपणान कळटा. पूण हें निदान, छातयेचें क्ष-किरण चित्र (X-Ray ह्र्दस्पंदलेख (cardiogram) आनी ह्र्दचित्रण (Echo-Cardiography) हें सगळें केल्याबगर पक्कें जायना. काळजाच्या जल्माजात पीडांचेर उपचार करूंक मेळटाच अशें ना. जेन्ना पीडा चड गंभीर तरेची आसता, तेन्ना भुरगें कांय दीस वा कांय म्हयने जियेता. अशें भुरगें व्हड जाता, तशें ते पीडेचें सारकें निदान करून, तेप्रमाण उपचार करप शक्य जाता. हें करपाक फाळपाचीय (operation) गरज लागता. ‘काळजांतलो बुराक’ (hole in the heart) अस्ल्यो पीडा फाळप केल्यार सामक्यो बर्यो जावं येतात, पूण फॅलोची (Fallot’s) नीलयम (cyanotic) पीडा फाळप करून फकत आटापांत दवरूं येता. जल्मा उपरांत जावपी काळजाच्यो पीडा जायत्या तरांच्यो आसतात आनी चड करून पिरायेप्रमाण त्यो पीडा. त्या त्या वेळार दिश्टी पडटात. ल्हान पिरायेंत चड करून ‘सांधिवाती काळजाचो रोग’ (rheumatic heart disease) तर जाण्टेपणांत काळजाचो झटको (attack रक्तदाबाक लागून जावपी काळजाच्यो पीडा, वा फुफ्फुसां पेड्ड्यार जावन ताका लागून जावपी पीडा अशे तरेतरेचे रोग जातात. गोयांत ह्यो सगळ्यो काळजाच्यो पीडा दिसून येतात. पूण तांचेभितर चड दिसतात त्यो रक्तदाबापसून (blood pressure) जावपी पीडा. ‘हार्ट ॲटॅक’ (heart attack) हें दुयेंस हिंदुस्थानांतल्या हेर शारांप्रमाण गोंयांतूय चड प्रमाणांत दिसून येता. रक्तदाब आनी हार्ट-ॲटॅक हीं दोनूय दुयेंसा सादारणपणान तणावग्रस्त अशा नागरी वाठारांत (urban-civilised) दिसून येतात. हांचे कारण सोदून काडपाखातीर संशोधन चालू आसा. संधीवाती काळजाची पीडा (rheumatic heart diseases) ही पीडा काळजाची झडप इबाडटा. हे पीडेची सुरवात पिरायेच्या पयल्या धा वर्सांत जाता. भिण्णांचो त्रास सगळ्या भुरग्यांक जाता. पूण कांय भ्हुरग्यांक जोर येवंक लागता. हाचें रोखडेंच निदान जायना जाल्यार आनी उपचार जालोना जाल्यार हो रोग काळजाच्या झडपेंत (valve) पावता आनी ताका लागून कांय वर्सां उपरांत झडप एक तर सामकीच उगडना वा सारकी बंद जायना. खरस येवप हें ह्या रोगांचें मुखेल लक्षण. फाळप (operation) करून इबाडिल्ल्या झडपाचेर उपाय करप हो एकूच मार्ग हे पीडेंत शक्य आसता. वखदांनी झडप सारकी जायना, फकत खरस मात्शी कमी जाता. काळजाचो ॲटॅक जे पीडेपसून जाता ताका atherosclerosis अशें म्ह्ण्टात. हो रोग आंगांतल्या सगळ्या धमनींक (arteries) जाता. धमनींच्या भितर चरबीचे फोड येवन तातूंतल्यान रगत वचपाक आडखळ जाता; काळजाच्या शिरांक हो रोग जातकच, काळजाक जाय तितलें रगत पावना आनी ताका लागून छातयेंत दुखूंक लागता. ह्या लक्षणांक ह्र्दशुल (angina) अशें म्हण्टात. जेन्ना शिरेंतल्यान रगत वचपाचें सामकेंच बंद जाता, तेन्ना चड दुखूंक लागता, घाम येता आनी रक्तदाब (blood pressure) देंवत वा चडटा. हाकाच ‘काळजाचो ॲटॅक’ अशें म्हण्टात. ही पीडा चड घातक आशिल्ल्यान, हाचेर सुरवातीचो उपचार हॉस्पिटलांत जाल्लो बरो आसता. पयल्या कांय वरांत थोडीशीं वखदां शिरांतल्यान दीत जाल्यार शिरांतली आडखळ वचूंक शकता; ताचे उपरांत रोगी मनशान वखदां घेत रावचीं पडटात. हालींच काळांत फाळप (operation) करून ज्या शिरांक आडखळ आसता त्या त्या जाग्यार नव्यो शिरो बसोवन रगताची पुरवण वाडोवप शक्य जाता. ह्या फाळपाक (operation) ‘उपमार्ग शस्त्रक्रिया’ (by-pass surgery) अशें म्हण्टात. हाचे उपरांत १० वर्सां तरी कसलोच त्रास जायना. रक्तदाब (blood pressure) ही चड करून जाण्टेपणांतली पीडा. पूण कांय वेळा ही पीडा भुरग्यांक पसून आसपाची शक्यता आसा. हे पीडेचें मुखेल कारण म्हळ्यार मुत्राशयाचे रोग. भुरगेपणांत मुत्राशयाचे रोग (Nephritis) जायत जाल्यार हाचेपसून मागीर रक्तदाब (pressure) वाडूंक शकता. जाण्टेपणांत मुत्राशयाचे रोग खूब तरांचे आसूंक शकतात आनी जायत्या वेळा तांचेपसून रक्तदाब (blood pressure) वाडटा. पूण सादारणपणान रक्तदाबाचे (blood pressure) कारण सोदून काडप कठीण. रक्तदाबापसून जावपी काळजाचे पीडेक सुरवातीक कांयच लक्षणां नासतात. एकाद्र्या वेळार तकली उसळप, जड जावप वा घुंवळ येवप अशे प्रकार जांव येतात. चड वर्सां अतिरक्तदाब आसतकच काळीज ल्हव ल्हव व्हड जावपाक लागता. तशें जातकच ‘काळजाचो ॲटॅक’ येवं येता वा फकत खरस येंव येता. अतिरक्तादाबाचेर उपचार म्हळ्यार मीठ कमी खावप आनी वखदां घेवन रक्तदाब आटापांत दवरप. रक्तदाब जर सारको दवरलो जाल्यार मेंदवाचो ॲटॅक वा काळीज व्हड जावपाचो वा ॲटॅक येवपाचि संभव कमी आसता. काळजाच्या उजव्या निलयांतल्यान रगत फुफ्फुसांत वता. जायते फुफ्फुसांचे रोग, चड वर्सां तिगून उरतकच फुफ्फुसांतल्यो शिरो घट जातात; ताका लागून उजव्या निलयाचेर ताण पडटा आनी तें वाडूंक लागता. त्याच वांगडा फुफ्फुसां इबाडिल्ल्यान रगतांत ऑक्सिजन घेवन कार्बन डाय-ऑक्साइड भायर उडोवपाचें काम जें फुफ्फुस करतात, तातूंत आडखळ जाता. रगतांत ऑक्सिजनचें प्रमाण कमी जावन कार्बन डाय-ऑक्साइडचें प्रमाण वाडुनूय उजव्या निलयाचेर ताण पडटा आनी ह्याच कारणाक लागून तें वाडत वता. निमाणें ताचो आकार वाडून वाडून तें अकार्यक्षम जाता. हाका ‘कोर पुलमोनाली’ (Cor Pulmonale) आनी ‘अतिरक्तसंचयी ह्र्दय अकार्यक्षमता’ (Congestive Heart Failure) अशें म्हण्टात. हाचेर उपाय म्हळ्यार पयलीं फुफ्फुसां इबाडप जाता तितलें कमी करप आनी ताचेर वखदांचो उपेग करप. ताचेभायर ह्र्दय अकार्यक्षमतेचेरूय (heart failure) वखदां दिवप आसताच. हार्ट-ॲटॅक, अतिरक्तदाब, कोर पुलमोनाली ह्या काळजाच्या तीन पीडांचेर विडी, सिगरेटचो चड वायट परिणाम जाता. जायत्या वेळा ’हार्ट-ॲटॅक’ आनी ‘कोर पुलमोनाली’ हीं काळजाचीं दुयेंसा सिगरेट, विडयेक लागूनूच जातात. एकाद्र्या वेळा काळजाच्या स्नायूची पीडा नदरेंत येता. हे पीडेक कारण अशें आसना. तातूंत एक तर काळजाचो स्नायू वाडून दाट जाता वा पातळूय जावंक शकता. पूण निमाणें काळीज व्हड जावंक लागता आनी तें अकार्यक्षम जाता. असले स्नायूचे पीडेक ‘कारडियोमायोपाथी’ (Cardio-Mayopathy) अशें म्हण्टात. हे पिडेचेर खास अशे उपचार नात, पूण ह्र्दय अकार्यक्षमतेचेर (Heart Failure) जीं वखदां वापरतात त्याच वखदांचो उपेग हांगाय जाता.[3] विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा काळीज हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:47 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. बेळगांवः श्रद्धेक मोल ना अशें म्हणटात मात कांय फावट अंधश्रद्धेन केल्ल्यो गजाली जिवाचेर येवपाक शकतात. एका 45 वर्सां पिरायेच्या दादल्याक ताका लागून आपलो जीव वोगडावचो पडटाशिल्लो. मात केएलईएस डॉ प्रभाकर कोरे हॉस्पिटलांतल्या दोतोरानी ताचो जीव वाटायलो. बालकृष्णाची पितळेची मूर्ती रातयां उदकांत दवोरून उपरांत सकाळीं तें उदक पिवपाचो ह्या मनश्याचो नेम आशिल्लो. मात ताणे ह्या उदका वांगडा मूर्ती गिळ्ळी. ती ताच्या गळ्यांत आडकल्ल्यान मरता काय उरता अशी ताची स्थिती जाली. ताका कोरे हॉस्पिटलांत हाडून एक्स रे काडतगूच गळ्यांतली मूर्ती दिसली. डॉ प्रिती हजारे, डॉ विनिता मेटगुडमठ आनी डॉ चैतन्य कामत हांणी रोखडीच वैजकी प्रोसिजर करून ही मूर्ती काडून ताचो जीव वाटायलो. सुजल्लो गळो आनी स्वास घेवपाक आडमेळे येतात म्हणू हॉस्पिटलाच्या इमरजन्सी सर्जरी वॉर्डांत ताका दाखल केल्लो. मूर्ती तागेल्या अन्न नलिकेंत आडकल्ली. एन्डोस्कॉपी करून दोतोरांनी ती भायर काडली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. चोर्ला घाटार ट्रकांच्या टायरांक उजो चोर्ला घाटार उज्यांत गोबोर जाल्ले ट्रकाचे टायर. आठ टायरांचो गोबोर; लाखांनी रुपयांचें लुकसाण वाळपयः चोर्ला घाट वाठारांतल्या म्हामार्गाचेर एका ट्रकाच्या आठ टायरांक उजो लागलो. ह्या उज्यांत लाखांनी रुपयांचें लुकसाण जालें. उजो पालोवपी दळाच्या जवानांनी ताकतिकेन घडणुकेचे सुवातेचेर वचून उजो पालयलो आनी व्हड प्रमाणांतलें लुकसाण वाटायलें. तरी लेगीत सुमार दोन लाखांचें लुकसाण जाल्ल्याचो अदमास आसा. मेळिल्ले म्हायती प्रमाण बेळगांवच्यान चोर्ला म्हामार्गांतल्या एक ट्रक गोंयांत येतालो. अंजुणें धरणा लागसार पावताच फाटल्या टायरांक उजो लागिल्ल्याचें चालकाच्या लक्षांत आयलें. ताणें वेळ काळ वळखून उदक मारून उजो पालोवपाचो यत्न केलो, मात ताका येस येवंक ना. उपरांत ताणें हे संबंदांत वाळपयच्या उजो पालोवपी दळा कडेन संपर्क केलो. ह्या उज्यांत एक टायर सोडून उरिल्ले सगळ्या टायरांचे गोबोर जालो. टायरा वांगडा ट्रकाच्या हेर भागांचेंय उज्यांत लुकसाण जालें. केरी वाठार वाळपय शारा सावन सुमार 25 किलोमिटर अंतराचेर आसा. ताच्या मुखार चोर्ला घाट वाठार हो आनीक 16 किलोमिटर अंतराचेर आसा. ताका लागून चोर्ला वाठारांत आपत्कालीन स्थिती उप्रासली जाल्यार उजो पालोवपी दळाची यंत्रणा थंय मेरेन पावपाक सुमार वरभर वेळ लागता. ताका लागून सरकारान केरी वाठारांत उजो पालोवपी दळाची वेवस्था करची, अशी मागणी थळाव्या लोकांनी केल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. 1980 दशकांत कॅमेरा, रेडियो, टेप, फोन बोल्सांत घालून भोंवपाक मेळटलें अशें कोणाचे तकलेंत पसून येवंक नासलें. अशीच एक गजाल आतां घडल्या. घडये फुडारांत ती प्रत्यक्षांत येवये. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. भांगरभूंय » मास्क वापरप कमी जाल्ल्यानराज्यांत दम्याच्यो केशी वाडटात पुल्मोनॉजिलीस्ट डॉ अनिल मेहंदीरथ हांची शिटकावणी सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. मास्क वापरप कमी जाल्ल्यानराज्यांत दम्याच्यो केशी वाडटात पुल्मोनॉजिलीस्ट डॉ अनिल मेहंदीरथ हांची शिटकावणी वास्कोः राज्यांतल्या लोकांनी मास्कोचो वापर करप कमी केल्ल्यान सध्या राज्यांत दमो आनी टीबीच्यो केशी वाडपाक लागल्यात अशे नामनेचो पुल्मोनॉजिलीस्ट आनी इंडियन मेडिकल असोसिएशनाच्या गोंय फाट्याचो आदलो अध्यक्ष डॉ अनिल मेहंदीरथ हांणी सांगलां. मास्क वारपा कडेन गोंयकारांनी लक्ष दिलें ना जाल्यार तशेंच मास्क मुक्त गोंय केल्यार राज्यांत कोरोनाचें आनीक एक ल्हार येवपाची भिरांत आसा अशें तांणी पत्रकारां कडेन उलयतना सांगलें. फाटलीं दोन वर्सां लोक मास्क वापरून चड वेळ घरांनी रावताले. ताका लागून दम्याचे दुयेंती उणे जाल्ले. आता लोक मास्क वापरनास्तना फिरपाक लागल्यात. ताका लागून धुल्ल तांच्या नाका-तोंडात वता आनी ताका लागून दम्याच्यो केशी परत वाडपाक लागल्यात. फाटल्या दोन म्हयन्यांत ताचें प्रमाण चड वाडलां अशें तांणी सांगलें. लोकांक सध्या गोंय करोना मुक्त जालां अशें दिसपाक लागलां आनी तांणी मास्क वापरप सोडून दिलां. फाटल्या कांय दिसांनी उबाळो वाडला. दमेकरी लोकांक धुल्ल खावचो पडटा आनी ताका लागून संसर्ग वाडपाक लागला. लोक मास्काचो वापर करताले ताका लागून देशांत दमो आनी टीबीचें प्रमाण बरेंच उणे जाल्लें. मात आता तें परत वाडपाक लागलां अशें डॉ मेहंदीरथ हांणी सांगलें. देशांत कोरोनाचे दुयेंती परत वाडपाक लागल्यात. गोंयांत जून वा जुयल म्हयन्यांक कोरोनाचें चवथें ल्हार येवपाची शक्यताय आसा. भौवशीक सुवातांनी फिरतना लोकांनी मास्क वापरल्यार ती भिरांत आसची ना. चवथें ल्हार आयलें तरी तें चड परिणामकारक आसचें ना. सरकार दरएकल्याचें स्रिनींग करपाक शकना दरएकल्यान आपली काळजी घेवपाक जाय. तशे केले ना जाल्यार कोरोना परत वाडटलो अशी शिटकावणी तांणी दिली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. सत्तरी म्हालांत डेंग्युचें संक्रमण वाडलें 43 दुयेंती: उपाय येवजण करपाचेर भर वाळपय: एके वटेन व्हडा प्रमाणांत उपाय येवजण्यो सुरू आसा. जाल्यार दुसरे वटेन सत्तरी म्हालाच्या विंगड विंगड वाठारांनी डेंग्युच्या दुयेंती मदीं वाड जायत आसा. धा दिसां आदीं हो आंकडो 30चेर आशिल्लो. आतां हो आंकडो 43चेर पावला. वट्ट पांच गांवांनी हें दुयेंस पातळ्ळां. ताका लागून नागरिकांनी सतर्क रावपाचें आवाहन भलायकी खात्याचे यंत्रणेन केलां. मजगतीं, भलायकी यंत्रणेकडल्यान साबार सुवातांचेर जंतुनाशक वखदाचो फवारो मारपाक सुरू केला. खंयच उदक सांठून उरचें न्हय हाची विशेश दखल घेवची, अशें आवाहन केलां. हे विशीं चड म्हायती अशी, सत्तरी म्हालाच्या वट्ट पांच गांवांत संक्रमण जालां. कोपर्डे, सातोडें आनी भिरोंडा हांगा वट्ट 30 दुयेंती मेळिल्ले. ताका लागून भलायक खातयाचीं यंत्रणां सक्रीय जाल्लीं. तशेंच कोपर्डे आनी सातोडें ह्या गांवांनी जंतुनाशक वखदांचो फवारो सुरू केल्लो. ताका लागून दरेका घरांत वचून हे विशीं जागृताय करपाचेर तांणी भर दिल्ली. करंझोळ आनी दाबें ह्या गांवांनी प्रत्येकी एक दुयेंती मेळ्ळा. ताका लागून भलायकी खात्याचीं यंत्रणां सक्रीय जाल्ल्यान घराघरांनी जागृती पत्रकां वाटपाचेर भर दिल्या. मजगतीं, ज्या गांवांनी डेंग्यूचे दुयेंती मेळटात थंय घराघरांनी फावारो मारचो, अशी मागणी नागरीक करतात. मजगतीं, पावस आजून सुरू जावंक ना. पावसांत डेंग्युच्या दुयेंती मदीं वाड जावपाची शक्यताय न्हयकारूं येना. ताका लागून भलायकी खात्याचे यंत्रणेन हाचेर विशेश लक्ष घालचें, अशी मागणी नागरीक करतात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पूर्विल्ल्या काळातलो महाकवी हिमर हाचें अभिजात ग्रीक महाकाव्य. डॅक्टिलिक हेक्झेमीटरांत ह्या महाकाव्याचे वट्ट चोवीस सर्ग आसात. ट्रॉजन झुजावेल्यान परतो येवपी ओडिस्यूस हो ह्या महाकाव्याचो नायक. आपल्या घरा इथाकाक परततना ओडिस्सूसाचेर तरेतरेचीं आनी जीवघेणी संकश्टां येतात. कितलींशींच वर्सां ताची बायल पिनेलपी ताची वाड पळेत आसता. तिचे लागीं लग्न जावंक सोदपी सगळ्यांक तो मारता. आपले बायलेलागीं ताचें मिलन जाता. हो ह्या ओडिसी महाकाव्याचो कथाविशय आसा. ओडिसी महाकाव्याचे सुर्वेक ऑलिंपस दोंगराचेर भरिल्ले देवसभेचें वर्णन केलां.ओडिस्यूसाक घर सोडून वीस वर्सां आनी ट्रोयचें झूज सोंपून धा वर्सां जाल्लीं आसतात. झूज सोंपून जेन्ना तो परतो घरा येता तेन्ना कॅलिप्सो नांवांचे दर्यादेवतेक ताचेकडेन लग्न जावपाची इत्सा जाता. ती ताका एका जुंव्याचेर आडवन दवरता. तेन्ना अथीना ही देवता झ्यूस ह्या देवांच्या राजाक ओस्सूसाक सोडोवंक आपयता. उपरांत दादल्याचो भेस करून इथाका हांगा वचून ओडिस्सरूसाचो पूत टेलेमॅक हे त्रास भोगीत आसतात. तेन्नाच अथीना देवता येता आनी टेलटमॅकस हाका ताच्या बापायचो सोद घेवंक सांगता. हाचो परिणाम जावन इतलो दीस कांचवेल्ल्या टेलेमॅकसाक लोकांक तोंड दिवपाचें धाडस जाता. दुस-या सर्गांत टेलेमॅकस इथाकांतल्या लोकांची सभा घेता आनी लग्नाच्या आंवड्यान पिनेलपीच्या फाटल्यान लागपी लोकांची कटकट ना करपाचो यत्न करता. ह्या सर्गाचे अखेरेक अथीना परतो भैस बदलून टेलेमॅकसाक मेळटा आनी मागीर तीं दोंगाय चोरयाम ओडिस्यूसाचो सोद घेवंक वतात. तिस-या आनी चवथ्या सर्गांत टेलेमॅकस कितलीशींच वर्सां शेणिल्ल्या आपल्या बापायचो सोद घेवपाचो यत्न करता. सुर्वेक तो पीलॉसाच्या नॅस्टॉर राजाकडेन वता आनी ताच्या सोद घेवपाचो यत्न करता. सुर्वेक तो पीलॉसाच्या नॅस्टॉर राजाकडेन वता आनी ताच्या पायसिस्ट्रेटस ह्या पुताक घेवन मेनेलेअर आनी हेलन हांकां मेळूंक स्पार्टाक वता. थंयच ताका ताच्या बापायक कॅलिप्सो हे दर्या-देवतेन आडावन दवरला ही बातमी मेनेलेअसाकडल्यान कळटा.हेवटेन इथाकांत पिनेपीकडेन लग्न जावपाची इत्सा आशिल्ल्या लोकांचो फुडारी अडिनाउस,टेलेमॅकस हाका जितो मारपाचो कट रचता. हो कट पिनेलपीक समजता. ती न्हिदिल्ली आसतना अथीना देवता तिका एक सपन घालता आनी तिका धीर दिता. पांचव्या सर्गांत इयूस देवाचे आज्ञेन ओडिस्यूस कॅलिप्सोचे तावडेंतल्यान सुटता. थंयच्यान ओडिस्यूस आपलो फुडलो प्रवास करतना ताचेर रागार आशिल्लो भूंयकांप आनी दर्या हांचो देव ‘पोझायडन’ हो व्हडलें वादळ निर्माण करता आनी ताचो थापो (तराफो) उध्वस्त करून उडयता. थंयच्यान ऑडिस्यूस फिओशियनांच्या शीर्या नावाच्या जुंव्यार येता. फुडल्या तेरा ते चोवीस ह्या बारा सर्गांत फिआशियनाच्या व्हड्यांत बसून ओडिस्यूस इथाकाक परतो येता. थंय ताका ताचो बापूय आनी पिनेलपी हीं मेळटात, असो कथाभाग आसा.इथाकाक येतकच ओडिस्यूसाक युमिअस नांवाचो लागचो सेवक मेळटा. थंय टेलेमॅकसूय आयिल्लो आसता. ओडिस्यूस ताका आपली वळख दाखयता आनी पिनेलपीच्या फाटल्यान लागिल्ल्या मनशाचो कसो कांटो काडप, ताचीय येवजण आंखता. सतरा ते वीस ह्या सर्गांत फुडल्या मुखेल प्रसंगांची फकत तयारी आसा. तातूंत भिका-याचो भेस घेवन ओडिस्यूसचो राजवाड्यांत प्रवेश, स्वताची वळख दाखयनासतना पिनेलपीची घेतिल्ली भेट, पिनेलपीक पडपी फुडल्या सुखाच्या प्रसंगांचीं सपनां, तिच्या लग्नाची तयारी, आदींचें वर्णन आसा. एकविसाव्या सर्गांत पिनेलपीच्या स्वयंवराखातीर ओडिस्यूसाचें धोणू हाटात. ह्या धोणवाचेर बाण चडोवन बारा कराडींचे वळींतल्यान जो बाण सोडटा, ताचेकडेन पिनेलपी लग्न जावचेली आसता. हे सर्तीत कोणाकूच यश मेळना. हें पळोवन भिका-याच्या भेसांतलो ओडिस्यूस टेलेमॅकसाची मान्यताय घेवन, सगळ्यांचो विरोध पयसावन फुडें वता आनी बाण सोडटा. फुडें बावीसाव्या सर्गांत आपलें खरें रूप प्रगट करून ओडिस्यूस अटिनाउसाक जितो मारता. हें पळोवन भिका-याच्या भेसांतलो ओडिस्यूस टेलेमॅकसाची मान्यताय घेवन, सगळ्यांचो विरोध पयसावन फुडें वता आनी बाण सोडटा. फुडें बावीसाव्या सर्गांत आपलें खरें रूप प्रगट करून ओडिस्यूस अटिनाउसाक जितो मारता. हें पळोवन लग्नाचे इत्सेन आयिल्ले हेर लोक पळून वतात. पूण तांकांय मारतात. हो रक्तखेव चालू आसतना पिनेलपी मात अथिनाच्या प्रभावान सुस्त न्हिदिल्ली आसता. तेविसाव्या सर्गांत तिका ही खोशयेची बातमी कळटा. तेन्ना ती आनी ओडिस्यूस परतीं मेळटात. चोविसाव्या सर्गांत ओडिस्यूसाची आपल्या जाणट्या बापायवांगडा भेट जाता. ओडिसी आनी इलिअड हीं दोनूय महाकाव्यां जरी होमरानच बरयल्यांत तरी तातूंतलो फरक स्पश्टपणान जाणवता. इलिअड महाकाव्यांत शोकात्मक गजाली आसात आनी ओडिसी ही एकाद्र्या सुखात्मक कादंबरीवरी दिसता. परिस्थिती कितलीय खर आसली तरी तातूंतल्यान वाट काडपाची मनशाची धडपड ओडिस्यूसाचया रूपान होमरान दाखोवन दिल्या. ह्या मकाकाव्यांतलें ओडिस्यूसाचें शाणेपण स्वभावीक दिसता. तातूंतल्यान ओडिस्सर्साच्या व्यक्तिमत्वांत शाणेपण स्वभावीक दिसता. तातूंतल्यान ओडिस्यूसाच्या व्यक्तिमत्वांत सामान्य मनशाभशेन आपलें घर,बायल हाचेविशीं ओड दिसून येता. देखून आर्विल्ल्या वाचप्यांक तो खूब लागशिल्लो दिसता.ओडिस्यूसा सारकेच पिनेलपी, टेमटमॅकस, युमिअस, अटिनाउस, अथिना, केलिप्सो आनी सर्सी ह्यो जरी दर्या देवता आसल्यो तरी ओडिस्यूसाचेर आशिल्ल्या तांच्या मोगांतल्यान तांचें मानवी आंग होमरान परिणामकारकपणान दाखोवन दिलां. ओडिसी महाकाव्याची शैली सादी, नितळ, पूण वेधक आसा. इलिअडच्या मानान ह्या महाकाव्याची रचणूक चड बांधेसूद आसा. ह्या महाकाव्यांत होमरान कितल्याशाच लोककथांचो कलात्मक उपेग केला. ह्या कावयांत होमरान पातिव्रत्य आनी बायलेचो नितळ मोग हांकांच म्हत्व दिलां.तेभायर इश्टाचो मोग, धनयाविशीं आदर हांचेंय म्हत्व पटोवन दिलां.आसतना वेगवेगळ्या काळांत ताचें वेगवेगळे विवरण जालां युरोपीय समाजांत ओडिसीक व्हड संस्कृतीक म्हत्व मेळ्ळां. युरोपीय मनाक आयजूय हें महाकाव्य वेगवेगळे तरेन अथपूर्ण दिसता. ओसिच्या मूळ आकृतिबंधाक बादा येवंक दिना. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:16 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. विद्यार्थ्यांच्या दप्तरांचें वजन कितलें आसचें? केंद्राच्या धोरणा कडेन शाळांची अाडनदर पणजी शालेय विद्यार्थ्यांच्या दप्तरांचें वजन कितलें आसचें, हे विशीं केंद्र सरकारान जारी केल्ल्या ‘स्कूल बॅग पॉलिसी धोरणा’ कडेन गोंयांतल्या सगल्याच प्राथमीक, माध्यमीक आनी उच्च माध्यमीक विद्यालयांनी आडनदर केल्या. दप्तराच्या अतिरिक्त वजनाक लागून विद्यार्थ्यांच्या कुडीचेर परिणाम जावपाची भिरांत पालकांनी उक्तायल्या. विद्यार्थ्यांच्या दप्तराचें वजन वाडपाक लागिल्ल्यान जायत्या विद्यार्थ्यांक फाटदुखीचीं समस्या जाणवपाक लागल्या. हे प्रकरण न्यायालया मेरेन पाविल्लें. ते खातीर केंद्र सरकारान 2018 त दप्तराचें वजन कितलें आसचें, हे विशीं स्पश्टीकरण दिवपाक एका समितीची स्थापणूक केल्ली. हे समितीन अभ्यास करून आपलो अहवाल केंद्र सरकारान सादर केल्लो. ते प्रमाण केंद्रान खंयचें यत्तेंतल्या विद्यार्थ्यांच्या दप्तराचें वजन कितलें आसचें तशेंच शिक्षण संस्था आनी शिक्षकांनी कशी जतनाय घेवची, हाचो आस्पाव आशिल्लें ‘स्कूल बॅग पॉलिसी धोरण’ 2020 त जारी केल्लें. कोवीड म्हामारी उपरांत शाळा सुरू जातकच देशभरांतल्या सगल्यां राज्यांनी ह्या धोरणाची अंमलबजावणी करची, अशें निर्देश केंद्र सरकारान दिल्लें. पूण सरकारा सयत सगल्याच शाळांक ह्या धोरणाचो विसर पडिल्ल्याचे दिसून येता. शिक्षक, शिक्षणीक संस्थांक दिल्ले निर्देश दप्तराचें वजन वाडचें ना, अशें वेळापत्रक तयार करचें वर्गांत पाठ्यपुस्तकां विभागून दिवपाची वेवस्था करप शाळेंत, वर्गांत पिवपाच्या उदकाची वेवस्था करप पाठ्यपुस्तकांची निर्मणी करतना वजन मर्यादीत दवरप खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. व्हॉल्टेर (जल्म: 21 नोव्हेंबर 1694 पॅरिस मरण 30 मे 1778 पॅरिस) एक श्रेश्ठ फ्रेंच साहित्यकार. कवी, नाटककार, इतिहासकार आनी तत्वज्ञ म्हूण ताची नामना आसा. फ्रेंकोयस मारी अॅरोयट हें ताचें खरें नांव. व्हॉल्टेर हे ताणें बरोवपाखातीर घेतिल्लें नावं. ताच्या बापायचें नांव रॉशब्रूने. ताचें आवयविशीं चडशी म्हायती मेळना. तो सात वर्साचो आसतनाच ताचें आवयक मरण आयलें.ताचे भुरग्यापणाची चडशी म्हायती ताणें दिवंक ना. ताणें लुईस- ली- ग्रँड, पॅवीस हांगाच्या कॉलेजिंतल्यान शिक्षण घेतलें. हे कॉलेजींत शिकता आसतानाच ताका साहित्य, नाटक आनी भैशिक जीणेविशीं आवड निर्माण जाली. पिरायेच्या सोळाव्या वर्सा ताणें कॉलेजिचो अभ्यासक्रम सोंपोवन तो शारांत प्रतिश्ठित उमराव लोकांच्या पंगडाक मेळ्ळो. हुशारी, सर्वागीण नदरेंचें लिखाण आनी विनोद वृत्ती हाका लागून पॅरिस शारांत ताची लोकप्रियता वाडत रावली. चवदावो लुइ हाचो जुल्मी राजवटीचो प्रत्यक्ष अणभव ताका आयलो. हातूंतल्यान ताणें पिडापीड भोगपी निश्ठूर सम्राटाआड बरोवपाक सुरवात केली. 1717 ताणें सरकाराच्या नश्टा चाली- रितींचेर टिका केल्ल्यान, ताका सोव्हीएत बास्टायलच्या बंदखणींत दवरलो.बास्टायलच्या इकरा म्हयन्याच्या कारावासांत ताणें 'ओदीपे' हें नाटक बरयलें. ह्या नाटकाक लागून ताका त्या तेपावयलो फ्रेंचाचो श्रेश्ठ नाटककार म्हूण नामना मेळ्ळी. उपरांत ताणें पन्नासावयर नाटकां बरयली.बास्टायलचे बंदखणींत आसतना ताणें राजा चवथो हेन्री हाचेर 'ला हेन्री ओद' हें महाकाव्य बरयलें. 1726त राजकीय कारणाक लागून जेन्ना ताका देशा भायरो करपाची ख्यास्त फर्मायल्ली, तेन्ना ताणें इंगलंडाक वचून रावपाचें थारायलें. इंगलंडाक वैचारिक स्वातंत्र्य व्हॉल्टेाक खूब मानवलों. थंय ताची अलॅक्झांडर पॉप आनी जॉनाथन स्वीफ्ट ह्या श्रेश्ठ साहित्यकारांकडेन भेट जाली. तत्वज्ञानी जॉन लॉक आनी वैज्ञानीक आयझेक न्यूटन हांच्या वैचारिक लिखाणान तो प्रभावीत जालो. लॉक हाच्या तत्वज्ञानाविशींचें विचार जाणून घेवपाखातीर तो इंग्लिश भास शिकलो. देशाक भायर गेल्लो तेन्ना व्हॉल्टेर इंगलंडाक कवी म्हूण गेल्लो, पूण फ्रांसाक तो तत्वज्ञानी म्हूण परतलो.इंग्लंडाच्यान फ्रांसाक परतल्या उपरांत ताचें वेगवेगळे प्रकारचें लिखाण एका फाटल्यान एक अशें उजवाडाक येवपाक लागलें. तातूंतलो बाराव्या चार्लसाचो इतिहास (1731 आनी ताचें प्रसिद्द माटक 'झायरे 1732) हांचो आस्पाव जाता. मनशाच्या सांस्कृतीक इतिहासाचें खाशेलेपण सांगपी ताचे लेख 'लेटर्स फिलॉसॉफिक' ह्या नांवान 1734त उजवाडाक आयले. तातूंत ताणें इंग्लिश, संस्कृती, शिक्षणी संस्था आनी चली- रितींची तोखणाय करून फ्रेंच संस्कृतीचेर टिका केल्ली. हाका लागून फ्रेंच साहित्यकारांनी व्हॉल्टेराक देशद्रोही थारावन त्या ग्रंथाचें कायद्यान बंदी हाडली. देखून ताका पॅरिस शार सोडचें पडलें. पॅरिस शार सोडल्या उपरांत तो मारक्यूस द कॅटलॅट हिचेवांगडा लॉरेनाक रावपाक लागलो. ह्या काळांत ताणें साबार माटकां, अध्यात्मिकविद्येचेर निबंद, न्यूटनाचीं दोन वेगळी चरित्रां आनी कविता बरयल्ल्यो. झादिग (1787) मायक्रोमेगास (1752) ह्यो ताच्यो तत्वगिज्ञानावयल्यो कथा प्रसिद्द आसात. कॅटलॅट हिका 1749 वर्सा मरण आयल्या उपरांत तो बार्लीन शारांत वचून रावलो. फ्रेडिक द ग्रेट हाच्या सवासांत तीन वर्सा काडल्याउपरांत तो रिस्वझरलँडाक गेलो. थंय आसताना 1755 पोर्तूगालांत जाल्ल्या भिरांकूळ भूंयकंपाची प्रेरणा घेवन ताणें 'द लिजबोन डिजास्टर' ही कविता बरयली. 1759 तो फ्रेंच स्लिस शिमेर आशिल्ल्या फेर्ने गावांत रावपाक लागलो. थंय सावनताणें संवसाराच्या वायट प्रवृत्तीचेर आनी धर्मपिठाच्या ढोंगाचेर साहित्यप्रकारांतल्या टिकांचो शिंवर केलो. कँडीड आनी युनिवर्सल हिस्ट्री हो ताचो त्या वेळावयलो म्हत्वाचो वावर. पारायेच्या 83 व्या वर्सा तो पॅरिसाक परत गेलो. उपरांत थंयच ताका मरण आयलें. व्हॉल्टेरान आपल्या वैचारिक लिखाणांतल्यान समाजांतल्या अंधश्र्दाचेर, धर्माच्या नांवान जावपी पिळवणूक, धर्मगुरूंचें पापचरण जुलमी राजवट हांटेर टिका केल्या. ताच्या अश्या लिखाणातल्यान युरोपी प्रभोदन कार्याक नेच आयलो अशें सांगता. कवी, नाटककार, इतिहासकार, तत्वगिज्ञानाची अश्या विंगड विंगड भूमीकेंतल्यान वाङमय रचून ताणें स्वताचें अशें यूग निर्माण केल्लें. हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 14:36 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. उत्तर गोंय हो गोंय राज्यांतल्या दोन जिल्ल्यांतलो एक जिल्लो. ह्या जिल्ल्याचें क्षेत्र 1736 चौखण मिटर आसा आनी जिल्ल्याचे उत्तरेक महाराष्ट्र राज्यांतले सिंधुदुर्ग आनी कोल्हापूर जिल्ले आनी पुर्वेक दक्षीण गोंय जिल्लो आनी पश्चिमेक अरबी दर्या आसा. इतिहास पळयल्यार आतांच्या उत्तर गोंयांतले (पेडणें, दिवचल आनी सत्तरी) म्हाल सावंतवाडी राजवटी खाला आशिल्ले आनी फोंड्या वेगवेगळ्या काळाचेर सुंद राजवट, मराठा आनी सावंतवाडी राजवटी खाला आशिल्ले. ते खातीर, पुर्तुगेजांच्या राजवटी खाला भिरांतेन दीस काडपी हिंदू समाजाक हे वाठार सुरक्षीत दिसताले. 18व्या शेंकड्याच्या उसरां, पुर्तुगेजांनी ह्या वाठारांचेर जैत मेळयलें. 1961 वर्सा मेरेन हे वाठार पुर्तुगेजांच्या शेकातळां उरले. सशस्त्र दळांच्या नियोजीत कारवायेंतल्यान भारत सरकारान डिसेंबर 1961 म्हयन्यांत गोंयांत प्रवेश केलो आनी चड जिवीतहानी करिनासतना गोंयाक पुर्तुगेज राजवटींतल्यान मुक्त केलें. ते उपरांत भारत देश विदेशी राजवटींतल्यान पुरायपणान मुक्त जालो. गोंय आनी पुर्तुगेजांच्या शेकातळां आशिल्ले हेर दोन वाठार धरून गोंय, दमण आनी दिव संघप्रदेश जाले आनी 1965 वर्सा गोंयाक एक जिल्ल्याचें रूप दिलें. 30 मे 1987 ह्या दिसा, गोंयाक घटकराज्याचो दर्जो मेळ्ळो (दमण आनी दिव संघप्रदेश उरले आनी गोंयचें उत्तर गोंय आनी दक्षीण गोंय अश्यां दोन जिल्ल्यांनी विभाजन जालें. संवसारीक बँकेत संशोधक म्हूण काम करपी एस. अनुकृती आपल्या संशोधनाच्या विशया वयल्यान सध्या चर्चेंत आसा. तांणी भारतांतल्या खेडेगांवांनी मांय वांगडां रावपी सुनांचे जिणेचेर संशोधन केलां. हातूंत तिचे वांगडा रावपी सुनांचे स्वातंत्र्य आनी तांचें समाजीक वर्तुळ सामकें मर्यादीत आशिल्ल्याचें तिका दिसून आयलें. भोवतेक सुनो कुटुंब नियोजन, भलायकी, बचत आनी हेर वैयक्तिक निर्णय घेवपाक असमर्थ आशिल्ल्याचें दिसून आयलें. तांकां बारीकसारीक कामां, गरजां खातीर घरांतल्या जोडकाराचे अवलंबून रावचें पडटा. अनुकृती म्हणटात, सुनांनी चड भुरगीं जल्माक घालचीं, अशें 82 टक्के मांयंक दिसता. खास करून गांवांनी रावपी. ल्हान कुटुंबांच्या जीवनाचेर साबार संशोधनां आसात, पूण गांवगिऱ्या वाठारांत मांय वांगडा रावपी सुनांचेर एकूय संशोधन जावंक नाशिल्लें. अशा वेळार मांय वांगडा रावपी सुनेचे जिणेचेर कितें परिणाम जाता, हे जाणून घेवप गरजेचें. ह्या संशोधनांत साबार गजाली म्हजे नदरेक आयल्यो. देखीक, सुनांचें सामाजीक वर्तुळ मर्यादीत आसा. 86 टक्के सुनांचे घोव आनी मांयच्या सोयऱ्यां बगर कोणीच इश्ट नात. 36 टक्के सुनां कडेन मांय आनी घोवा बगर गजाली मारपाक कोणूच सोयरे नात. 22 टक्के सुनांचो लग्ना उपरांत आवय आनी भयणीं कडेन संपर्क सामको उणो आयला. दुसरे कडेन ज्यो सासूमांयो वेगळ्यो रावतात तांचो हो संबंद तुळा केल्यार 40 टक्के चड आशिल्ल्याचें दिसलें. इश्ट आनी समाजीक वर्तुळ आसल्यार कितें जातलें? हाचो थेट संबंद ‘क्वालिटी ऑफ लायफा’ कडेन संबंदीत आसा. मनांतले सांगपाक येना देखून अर्थीक स्वातंत्र्य, कुटुंब नियोजन, भलायकी आनी भुरग्यांच्या शिक्षणा सारक्या विशयांचेर बरोच परिणाम जाता. ही ल्हान गजाल न्हय. शिकिल्ले मांय वांगडा रावपी सुनांक बरो फायदो जाता. त्यो भुरग्यांक सांबाळटात, सुनांक चड स्वातंत्र्य मेळिल्ल्याची अनुभूती घेवपाक मेळटा. गांवांनी रावपी 75 टक्के दादले आपले बायलेक पयशे दितात. एस. अनुकृती अमेरिकेंतल्या बोस्टन विद्यापीठाच्या अर्थशास्त्र विभागांत सहायक प्राध्यापक म्हूण काम करतात. तांचें पुराय शिक्षण दिल्लींत जालां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. जात, धर्म, वर्ण भेदाचेर आदारीत वेवस्था नश्ट करपाचो प्रकाशमय विचारः साखरदांडे कवी प्रकाश पाडगांवकार हांच्या ‘सम्राट अशोक’ कवितांझेल्याचें प्रकाशन पणजीः कवी प्रकाश पाडगांवकार हांणी बरयिल्लो ‘सम्राट अशोक’ हो कविता झेलो अशोक हांच्या जिविताचेर उजवाड घालता. बुद्ध हांच्या विचारान प्रेरीत जावन तांचे जिणेंत जाल्ल्या व्हड बदलाचें वर्णन ह्या कविता झेल्यांत दिसता. ह्या कविता झेल्यांतल्यान अशोक हांच्या तोंडांतल्यान पाडगांवकार हांणी जात, धर्म आनी वर्ण भेदाचेर आदारीत वेवस्था नश्ट करपाची गरज आशिल्ल्याचें म्हणलां. हेच खातीर हो कविता झेलो उजवाडाची वाट दाखोवपी एक सांदो आसा, अशें इतिहास अभ्यासक प्रा. प्रजल साखरदांडे हाणी सांगलें. सर्गेस्त कवी प्रकाश पाडगांवकार हांच्या ‘सम्राट अशोक’ ह्या कविता झेल्याच्या प्रकाशन सुवाळ्यांत साखरदांडे उलयताले. पणजेच्या एका पांच नखेत्री हॉटेलांत आयतारा हो सुवाळो जालो. ह्या सुवाळ्याक ज्ञानपीठकार कोंकणी लेखक दामोदर मावजो, कवयित्री नूतन साखरदांडे, पर्यटन मंत्री रोहन खंवटे, प्रकाश संजीवनी पाडगांवकार माचयेर हाजीर आशिल्ली. झेल्यांतले भाशेचो दर्जो उच्च आसा. सम्राट अशोक, महेंद्र आनी संघमित्रा हांचे मदले संवाद मुजरत वाचपा सारके आसात. वट्ट 14 दीर्घ कवितांचो हो झेलो म्हणल्यार कोंकणी साहित्यांतलो एक म्हत्वाचो ऐवज थारतलो. हे खातीर बी. ए. आनी एम. ए. च्या अभ्यासक्रमांत एक मुखेल पुस्तक म्हूण ताचो आसपाव करपाक जाय, अशें साखरदांडे हांणी सांगलें. अशोक हांचो लक्षशिला ते कलींग प्रवास, ते उपरांत ताचें विचार परिवर्तन सामकें मार्मीक तरेन मांडिलां. तशेंच पुस्तकांतलीं चित्रां सामकी समर्पक आसात. जगप होच एक उत्सव आशिल्ल्याची प्रचिती ह्या झेल्यांतल्यान येता, अशा उतरांनी साखरदांडे हांणी आपल्यो भावना उक्तायल्यो. प्रकाश पांगांवकार आपलो 1966 सावनचो इश्ट अशें सांगून दामोदर मावजो हांणी पाडगांवकार कोंकणी लेखना कडेन कसो वळ्ळो तें खोलायेन सांगलें. बुद्ध हांचो विचार, राजकारण, देशकारण आनी समाजकारण हांचेर प्रभाव घालपाक शकता, हाची जाणीव प्रकाश हांकां आशिल्ली. हेच खातीर अशोक हांच्या माध्यमांतल्यान बुद्धाचो विचार मांडपा खातीर तांणी कश्ट घेतले, अशें मावजो हांणी सांगलें. पाडगांव हे शांत, प्रसन्न आनी म्होवाळ सभावाक लागून ते सगळ्यांकूच आवडटाले. तातूंतल्यान तांचे मदली विवीध आंगांतली कविता फुलत गेली आनी फुडारांतले दर पिळगे खातीर फायद्याचें साहित्य तें बरोवपाक शकले अशें, नूतन साखरदांडे हांणी सांगलें. कोंकणी ही सगळ्यांक बांदून दवरपी भास. देश विदेशांत खंयूय गेल्यार एकादो गोंयकार मेळटातूच. हेच भाशेन आमकां जोडून दवरल्यात, हे खातीर ती सांबाळपाक जाय. तिचें अस्तित्व सांबाळपा खातीर पाडगांवकार, मावजो हांचे सारके कवी- लेखक यत्न करतात, ही समाधानाची गजाल अशें मंत्री रोहन खंवटे हांणी सांगलें. चैतन्य पाडगांवकार हांणी येवकार दिलो. ग्राफीक डिझायनर ऋषिकेश आठवले आनी चित्रकार श्रीधर कामत बांबोळकार हांचो ह्या वेळार पुस्तकाची प्रत दिवन भोवमान केलो. प्रिती पाडगांवकार हांणी सुत्रसंचालन केलें. कोंकणी सांबाळपा खातीर यत्न करचेः मावजो कोंकणी चळवळ ही जरी भाशीक चळवळ आसली तरीय तिचे मदीं कसलेच भेद नात. राज्यांत हे चळवळी इतली व्हड कसलीच चळवळ जावंक ना. गोंयांत जावपी सगळ्या कार्यावळींनी मंत्री, आमदार, सरकारी अधिकारी हांणी कोंकणींत उलयले जाल्यार कोंकणी सांबाळपाक आदार जातलो. तशेंच चळवळ वाडोवचे खातीर इतिहासार नदर मारपाक जाय, अशें तांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. दिवचलः गांवगिऱ्या वाठारांतले शेतकार दर वर्सां पोरसूं लावन मिरसांग, कांदो, वाल तशंच हळसांदे अशा पिकांची लागवड करून वर्साचो पुरुमेंत करतात. तशेंच नेमान ताजी भाजीय व्हरून बाजारांत विकतात. पूण अंदूं आडवेळ्या पावसान आनी विचित्र हवामानाक लागून 30 टक्के लेगीत उत्पन्न येवंक ना. हाका लागून दिवचल म्हालांतले उण्यांत उणे तीन हजार ल्हान शेतकार लुकसाणींत सांपडल्यांत. मयांचो प्रगतशील शेतकार विश्वास चोडणकार हो दर वर्सा व्हड प्रमाणांत मिरसांग आनी कांदें लायता. बाजारांत ह्या पिकांक मागणी आशिल्ल्यान फायदोय चड जाता. पूण अंदूं आपूण पुराय लुकसाणींत आसा. मिरसांग, कांदो, हळसांदे आनी हेर पिकांक कीड लागली, हवामान बदल, आडवेळो पावस ह्या कारणांक लागून पोरसां धोक्यांत आयल्यांत, अशें ताणें सांगलें. अंदूंचें पोरसूं फुकट गेलें. मिरगांसाचें पीक व्हड प्रमाणांत आयिल्लें, पूण पावसान वाट लायली. हेर पिकांचेंय लुकसाण जालें. शेकड्यांनी शेतकारांचें कश्ट उदकांत गेले. अंदूं सुमार 40 टक्के पीक उणें आशिल्ल्याचें सखाराम पेडणेंकारान सांगलें. नानोडें, साळ, लाटंबार्से, आमोणें, न्हावेली, कुडणें, पिळगांव, नार्वे ह्या वाठारांत खूब जाण पोरसूं लायतात. पूण अंदूं सगळ्यांकूच लुकसाण जालां. गांवगिऱ्या वाठारांतले खूबशे लोक आपले जमनींत वा हेरां कडल्यान कराराचेर जमीन घेवन थंय पोरसूं लायतात आनी मिरसांग, कांदो, भाजी आनी हेर पिकां घेतात. वालाचे गर, हळसांदे, शाकभाजी हातूंतल्यान आपल्या वर्सभराचो पुरुमेताची वेवस्था करतात. सुकी मिरसांग, गांवठी कांदे विकतात, तशेंच आपल्याय खातीर सांबाळून दवरतात. हे वर्सां सावन चलत आयलां. मात अंदूं पोरसूं लावपी शेतकारांक खूब लुकसाण जालां. कृशी खात्यान नियाळ घेवन सरकारी पांवड्या वयल्यान मजत करची, अशी शेतकारांनी मागणी केल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. महाबलीपूर ही दक्षिण भारतांतली एक इतिहासीक सुवात आनी पुर्विल्लें संस्कृतायेचें केंद्र. बलिराजा वयल्यान ह्या गांवाक महाबलीपुर हें नांव मेळ्ळें, असो समज आसा. तमिळनाडू राज्याच्या, चिंगलपुट जिल्ह्यांतल्या मंदिरवास्तु – शिल्पांखातीर संवसारीक नामना आशिल्लें हें पर्यटन स्थळ बंगालच्या उपसागराचेर चेन्नइचे दक्षिणेक सु. 57 किमी. आनी चिंगलपुटचे उदेंतेक सु. 25 किमी. अंतराचेर वसलां. इ. स. च्या पयल्या आनी दुसऱ्या शेंकडयांतल्या ग्रीक आनी रोमन ग्रंथांत हाचो मलंगी म्हूण उल्लेख मेळटा. पुर्विल्ल्या काळांत हाका मलंगे आनी कदलमल्लई अशीं नांवां आशिल्लीं. मामल्लपुतम् हें पल्लवांचें व्हड आनी भरभराटीक आयिल्लें वेपारी बंदर आशिल्लें. पल्लव वंशांतलो राजा पयलो नरसिंह वर्मा हाका महामल्ल, मामल्ल वा महाबल अशी पदवी आशिल्ली. ताणें ह्या गांवांत कितलींशींच शिल्पां तयार केलीं, ताचेवयल्यान ह्या गांवाक मामल्लपुरम् वा महाबलीपुर हें नांव मेळ्ळें, अशें इतिहासकारांचें मत आसा. हांगा द्रविड वास्तु-शिल्पांचे सामके पुर्विल्ले अशे आविश्कार पळोवंक मेळटात. तातूंत ‘रथ’ ह्या नांवान नावाजिल्लीं, एकाच पाशाणांत कोरांतिल्लीं देवळां तशेंच ‘अलैवाय-क-कोवील’ हें दर्यादेगेवयलें शिवमंदिर आनी गंगेच्या अवतरणाविशींची कथा सांगपी सु. 29. 26 मी 96 फूट) लांब आनी सु. 13. 10मी 44फूट) रूंद इतलो शिल्पां पटो हे चड उल्लेख करपासारके आसात. एकाच पाशाणी घडीव मंदिरांत म्हळ्यार रथांत पल्लवांचे मामल्ल शैलीचीं खाशेलपणां दिसून येतात. ह्या पांडव रथांचे दोन चोमे आसात. एक महाबलीपुरचे दक्षिणेचो आनी दुसरो अस्तंतेचो. ह्या नगराच्या मदेगाक एक शिलाखंड तासून आनीक एक रथ घडयला. दक्षिणेकडल्या चोम्यांत चार रथ आसात आनी अस्तंतेकडल्या चोम्यांत दोन रथ आसात. दक्षिणेचे द्रौपदी, धर्मराज, अर्जुन आनी पिडारी हे ‘कूट’ पद्दतीचे रथ आसात. द्रौपदी रथ एकमजली, पिडारी आनी अर्जुन दोन मजली धर्मराज तीन मजली आसा. अस्तंतेचे भीम आनी गणेश ह्या नांवांचे रथ ‘शाला’ पद्दतीचे आसात. भीम रथ एक मजली आनी गणेश रथ दोन मजली आसा. नकुल-सहदेव हो रथ ‘चाप’ पद्दतीचो आसा. ह्या रथाच्या खांब्यांच्या मुळाक हत्याच्यो मूर्ती आसात. रथांच्या भायल्या आनी भितरल्या वण्टींचेर देवदेवतांच्यो मूर्ती कोरांतल्यात. पल्लव मूर्तीकामाचे कांय खाशेले नमुने हातूंत दिसतात. हांगाचें ‘तट-मंदिर’ हें वास्तुकलेचे नदरेन म्हत्वाचें आसा. तें राजसिंह वा दुसरो नरसिंहवर्मा हाणें बांदलें. तातुंतल्या एका आंगणांत ऊंच चौथऱ्याचेर तीन मंदिरां आनी हेर वास्तू आशिल्ल्यो. पूण सद्या थंय फकत देवळां वास्तुकलेचे नदरेन म्हत्वाचें आसा. तें राजसिंह वा दुसरो नरसिंहवर्मा हाणें बांदलें. तातुंतल्या एका आंगणांत ऊंच चौथऱ्याचेर तीन मंदिरां आनी हेर वास्तू आशिल्ल्यो. पूण सद्या थंय फकत देवळां रिते सुवातेंत, फातरांत अनंतशायी विष्णुची मूर्ती घडयल्या. तिचेर पाखें घालां. पयल्या दोन देवळांचे गाभारे चौरस आसून तांच्या सामकार ल्हान आकाराचे मुखमंडप आसात. वणटींनी अदर्या खांब्याच्या आदारान चौकटी घाल्यात. ह्या अर्द खांब्याच्या मुळाक शिंवाच्यो मूर्ती आसात. पीठाच्या प्रस्तराचेर आनी हात, कान हांचेर शींव, हत्ती, व्याल हांच्यो आकृत्यो आशिल्ल्यो. दोनूय मंदिरांचीं तेमकां भागाभागांनी वयर वचपी आसात. तेमकाक खुबशो माळयो आसल्यो तरी तें तेमूक भायल्यान पळोवपाक अखंड दिसता. दर एके माळयेचेर कूट आनी शाला ह्या वास्तुंच्यो ल्हान प्रतिकृतींच्यो मालिका कोरांतल्यात. ह्या मन भुलवण्या पल्लवकाळांतल्या द्राविड मंदिरांभितर खास उल्लेख करपा सारको आसा तो ‘गंगावतरण’ शिल्पपट्ट. हांगा भगीरथ राजाची तपश्र्वर्या आनी गंगादेवीचें धर्तरेचेर अवतरण हे विशय शिल्पकारांनी आपल्या प्रतिभा सामर्थ्यान बरे तरेन उतरायल्यात. शिल्पकामाखातीर अखंड असो शिलाखंड घेतला. ह्या शिलाखंडांतल्या झिळींचो मोठे कुशळतायेन उपेग केला. ह्या झिळींनी नागराज, नागबायलो हांच्यो मूर्ती कोरांतल्यात. पयलीं शिलाखंडाच्या माथ्यार व्हड कुंड आशिल्लें. थंयसावन ह्या फटींनी उदक सोडटाले, म्हळ्यार ही गंगा जाली. हे गंगेच्या दोनूय देगांचेर उदक व्हरपाक येवपी ऋषीमुनी तशेंच उदक पिवपाक येवपी हरणांचीं चित्रां आसात. हांगा दोन फावटी भगीरथाचें दर्शन घडटा. एकदां हात वयर करून तपश्र्वर्या करपी आनी उपरांत शिवाचो आशिर्वाद घेवपी. ताच्या शेजरा विष्णुमंदिर आसा. ताच्या फुडल्या शिल्पांत हात वयर करून तप करपी माजर आनी ताचे भोंवतणी हुंदीर दाखयल्यात. दुस्मान आशिल्लो लेगीत इश्ट जाता, असो कथाभाग हातुंतल्यान दिसता. तशेंच आकाशगामी विद्याधर, गंधर्व-इंद्र हे देव-देवता आनी व्हड हत्त्याच्यो मूर्ती आसात. इतल्या व्हड प्रमाणाचेर कोरांतिल्लो आनी इतले कलात्मकतेन घडयल्लो शिल्पपटो आनी खंयच दिश्टी पडना. थंयन लागसारूच एका फातरांत कोरांतिल्लें एक सोबीत तीन माळयांचें देवूळ आसा. तातूंत पयलीं शिवलिंग आसुंये. पूण सद्या थंय गणपतीची स्थापणूक केल्या आनी त्या देवळाक गणेशरथ हें नांव मेळ्ळां. ह्या मंदिरासामकार वराहमंडप आसा. तातूंत वराहरुपी विष्णु, धर्तरेक दर्यांतल्यान वयर काडटा अशें सोबीत शिल्प कोरांतलां. त्याच मंडपांत गजलक्ष्मीचें आनी वामनावताराचेंय चित्र कोरांतिल्लें आसा. ह्या गांवांत एका दोंगराच्या तेमकाचेर एक शिवमंदिर आसा, ताका ओलक्कनाथाचें मंदिर म्हण्टात. हें पान शेवटीं 13 मार्च 2021 दिसा, 16:15 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. वासंतींच्या संवसाराचो गळो अंदुपी ‘विखार विळखो’ ‘विखार विळखो’ ही महाबळेश्वर सैल हांची कादंबरी 2016 वर्सा उजवाडाक आयली. युगसांवार, काळी गंगा, खोल खोल मुळां, हावठण, माती आनी मळब ह्यो तांच्यो कांय गाजिल्ल्यो कादंबऱ्यो. तांचे ‘हावठण’ हे कादंबरेक सरस्वती सन्मान पुरस्कार फावो जाला, जाल्यार तांच्या ‘तरंगां’ ह्या कथा संग्रहाक 1993 वर्साचो केंद्रीय साहित्य अकादेमीचो पुरस्कार फावो जाला. समाजांत अशीं जायतीं वेसनां आसात जीं लागत जाल्यार निमण्या स्वासा मेरेन कशींच सुटनात. तातूंतलेंच एक म्हणल्यार सोर्‍याचें वेसन. ह्या सोर्‍याच्या वेसनाक लागून एका घराब्याच्या पुराय संवसाराचो विखार विळखो कशे तरेन गळो अंदिता हांचें वास्तवादी चित्रण म्हणल्यार प्रस्तूत कादंबरी. लेखक महाबळेश्वर सैल हांणी समाजांत ह्या वेसानाक लागून कशे तरेन संवसार रसातळाक पावतात हांचें एका घराब्याच्या माध्यमांतल्यान प्रतिनिधीक स्वरुपांत हे कादंबरेंत चित्रक केल्लें वाचूंक मेळटा. समाजांत वेगवेगळीं वेसना लागिल्ले जायते लोक मेळटले, पूण तातूंत सार्‍याचे भकीक पडिल्ल्यांचो सगळ्यांत मायज आंकडो आसतलो. एकादो मनीस सोऱ्याच्या वेसनाक लागता तेन्ना तो फक्त स्वताकच न्हय तर पुराय कुटुंबाक त्रासांत घालता. हे कादंबरे वरवीं लेखकान घोवाच्या सोऱ्याच्या वेसनाक बळी पडिल्ले एके अस्तुरेची जीण चित्रीत करतना ती कितली सोंशीक आनी तिका कितलें बळ आसता ताचें प्रभावी आनी परिणामकारक चित्रण केल्लें पळोवंक मेळटा. कादंबरेंत अश्यो जायत्यो घडणुको घडटात ज्यो वाचकांच्या काळजाक पीळ घालतात. अशीच एक घडणूक म्हणल्यार, जेन्ना शंकराप्पा आपले माये-मोगाचे धुवेक लग्ना उपरांत मेळपाक वता आनी थंय तो आपले धुवेचे जाल्ले हाल पळयता तेन्ना तो सामको तुटून पडटा. धुवेच्या संवसाराची अवतिकाय पळोवन ताचें आंग धरून पडिल्ल्या वरी जाता. शंकराप्पाली धूव वासंती आनी तिचो घोव रामदास हीं कादंबरेंतलीं मुखेल पात्रां. वासंती ही बऱ्या घराण्यांतली चली आनी रामदास हो मुंबय नोकरी करपी सोऱ्याच्या वेसनाक लागिल्लो चलो. ताच्या वेसनाक लागून ताका शिरविशे वेल्यान लेगीत काडून उडयतात. लोक तांकां बेबदो आनी बेबद्याली बायल म्हूण कुसकुटा समान लेखपाक लागतात. ह्या पुराय कादंबरेंत आमकां वासंतीन केल्लो संघर्श दिश्टी पडटा. ती झुजता, झगडटा पूण हार मानिना. आपल्या संवसाराचो गाडो वोडपाक जीव घाणाक लायिल्ल्या वरी यत्न करता. सोऱ्याचे गुंगेंत आशिल्ल्या घोवा कडल्यान गाळी, मार मोन्यांनी सोंसता. वाचकाच्या काळजाक घाय करपी भोव प्रभावी अशें वासंतीचें पात्रचित्रणाक लागून दिसपट्टे जिणेंतल्या सरभोंवतणच्यो कितल्याश्योच वासंती दोळ्यां मुखार उब्यो रावतात. सोऱ्याचें वेसन हें वासंतील्या संवसाराक लागिल्लो एक श्राप कसो जाक उश्शापाचें किरण पयस पयस लेगीत नदरेक पडना. सोर्‍याच्या वेसनाचो विखार विळखो वासंतीलो घराबो न्हय तर पुराय गांवच्या लोकांक कसो सोंपयता हाचें वास्तवपूर्ण चित्र कादंबरेंत चित्रावपाक लेखकान येस जोडलां. गांवांतल्या लोकांक हो विखार विळखो जगपाक दिना. बरो मनीस लेगीत सोऱ्याच्या वेसनाक लागून वायट मार्गान चलपाक लागता. रामदास आपल्या सोर्‍याच्या वेसनाची तल्लफ भागोवपाक बायलेचें पुराय भांगर विकून खाता. तो सुदारचो म्हूण वासंती ताका गांवांत घेवन येता पूण शारा परस गांवांतूच सोऱ्याचो विळखो चड खर जाल्लो जाणवता. हांगा लेखकान शारांत आनी गांवांत सोरो कसो आपल्या जाळ्यांत आडकयता हे दाखयलां. सोर्‍याच्या विखार विळख्यांत घुस्पल्लो समाज लेखकान जे तरेन चित्रायता तातूंतल्या लेखकाल्या सुमारा भायल्या निरिक्षण शक्तीचो दिश्टावो घडटा. एक अस्तुरी आपलो संवसार वाचोवपाक जाता तितले त्रास काडटा तशीच वासंती हेरां सारको आपणे लेगीत सुखान संवसार करचो ह्या हावेसान दीस काडटा. सगळी शक्त एकठांय करून परिस्थिती मुखार दिमी मारिनासतना संघर्श एके अस्तुरेचें जितें जिवी प्रतिमा म्हणल्यार वासंती अशें म्हणल्यार अतिताय जावं नजो. विखार विळखो हे कादंबरेंतली निवेदनात्मक शैली वाचकाच्या मनाक भावपा सारकी आसा. हे कादंबरेंत लेखकान दरेक पात्र सुचकतायेन केळयलां. तशेंच कथानका वांगडा येवपी उपकथानकांचोय भेस बरे तरेन केल्ले दिश्टी पडटा. कादंबरेंतली वातावरण निर्मिती तर पुराय प्रसंग जितो करून दोळ्यां मुखार उबो करता. एके दुखेस्त वा पिडीत अस्तुरेची व्यथा सांगतनाच लेखक समाजाक शिटकायता. विखार विळखो हे कादंबरेंत शिकपा सारकें खूब कितें आसा. लेखकान हे कादंबरे वरवीं चित्रायल्या कुटुंबाचें दुख्ख आमकां हालींसाराक पळोवपाक मेळटा. सोरो हो खूब वायट, मनशाचे आरोग्याची नाशाडी करताच तेच वांगडा कुटुंबाचें सूख सोंपोवन उडयता. सोरो हो समाजाक लागिल्ली कीड कशी जी पुराय समाजाक एके कुसडे घाळींत लकयत आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. काळ बदलता, तेन्ना सगलेंच बदलता. साधनसुविधा, मनशाची जिणेशैली, मानसिकताय बदलता. आदल्या तेंपार शिक्षणाचो पांवडो उंचेलो आशिल्लो. सादी धावेची परिक्षा पास जावपाक रातदीस अभ्यास एके अभ्यास करचो पडटालो. आतांची पिळगी आदले परस हुशार आसा. तरीय कांय जाणांच्या मतान, शिक्षणाचो पांवडो पयलीं सारको नाशिल्ल्यान आयज सगलेच 70 टक्के घेवन पास जातात. हो वादाचो विशय. पूण आतांच्या विद्यार्थ्यांक शिक्षणाचें वजें जालां, हें सगल्यांक मान्य आसतलें. दीस- रात शाळा, ट्युशन, स्पेशल क्लास. अभ्यासाच्या घाण्यांक बांदिल्ले आसतात आयचे विद्यार्थी. तांकां कील- दोन किलांचें दप्तरुय फाटीर मारून हाड- व्हड करचें पडटा. 30-40 वर्सां पयलीं हें वजें तितलेशें जड नाशिल्लें. काॅलेजीचे कांय विद्यार्थी तर एक नोटबूक घेवन वताले. दप्तराचें वझें उणे करपाक सगलीं सरकारां अदीमदीं यत्न करतात. केंद्र सरकारान 2020 त दप्तर बॅग धोरण तयार केल्लें. पूण ताचे कडेन राज्यांनी आडनदर केल्या. मदलीं दोन वर्सां कोरोनांत गेलीं. शिक्षण खातें म्हणटा, आमी सांगतात, पूण शाळांची वेवस्थापनाच ताका पाळो दिनात. एकामेकां कडेन बोटां दाखोवपाच्या ह्या खेळांत विद्यार्थ्यांचें मात मरण जालां. पयले यत्तेच्या भुरग्याक देड- दोन कील, तर आठवी सावन अडेच ते चार कील वजनाचें दप्तर उखलचें पडटा. विद्यार्थी दोतोर, इंजिनियर जातलो काय खबर ना, पूण एक बरो हमाल मात जातलो, अशीं व्यंगचित्रां ह्या विशयाचेर आयल्यात. ह्या दप्तराक लागून विद्यार्थ्यांच्या खांदाक, मणक्याक दुखापत जाल्ल्याचें कांय वर्सां पयलीं एका सर्वेक्षणांत दिशिल्लें. ह्याच कारणाक लागून दप्तर इल्लें तरी रिकामी करपाचें सरकारान थारायलां. ही दप्तराची समस्या वैश्विक. सगलेच कडेन विद्यार्थ्यांक सद्दां पुस्तकांचो दाळ घेवन शाळेंत वच्चें पडटा. मात, कांय देशांनी ताचेर तंत्रज्ञानाच्या आदारान उपाय सोदल्यात. अमेरिके सारक्या अतिगिरेस्त देशांनी संगणका वरवीं शिकयतात. म्हणजे शाळेंत दरेका विद्यार्थ्यांक संगणक दितात. ताचेर ताणें शिकप. कोरोनाच्या काळांत आॅनलायन शिकतना तांकां ताचो फायदो जालो. अर्थांत थंय सगले कडेन नेटवर्क मेळटा. कांय शाळांनी पुस्तकां, वह्यो दवरपाची सुविधा आसा. कांय शाळा एक- दोनूच विशय दिसाक शिकयतात. म्हणटकच सगल्या विशयांचीं पुस्तकां व्हरपाची गरज ना. दिल्लींत आनी हेर कांय शारांतल्या शाळांनी ही पद्दत आसा. हालींसराक विद्यार्थी घर ते शाळे मेरेन गाडयेन प्रवास करता. पूण शाळेचीं सोंपणां चडून तिसरे, चवथे माळयेर वतात, गांवांतल्यान एक- देड किलोमिटर वाट माड्डीत येतात, तांकां खरो त्रास. फक्त पुस्तकांच न्हय, तर रेनकोट, टिफीन, उदकाची बाटलीय आयचो दरेक विद्यार्थी व्हरता. शाळेंत पिवपाच्या शुद्ध उदकाची तजवीज करची, असो केंद्रीय धोरणांत उल्लेख आसा. दप्तराचें वजें वाडचें ना, असें वेळापत्रक करचें. दप्तराचें वजन तपासचें, अशेंय म्हणलां. हालींच्या पुस्तकांचो आकार आनी वजनूय चड आसता, हें वेगळें सांगपाक नाका. वेळापत्रकांत उणेच विशय आसले तरी एकेका विशयाचीं 3-3 पुस्तकां शिक्षक हाडपाक लायतात, असो कांय जाणांचो दावो. ताचे परस सद्दां हाडपाची गरज ना, तीं पुस्तकां शाळेंतूच दवरपाची तजवीज केल्यार? कांय विशय, एक्स्ट्रा क्लासी आॅनलायन शिकोवं येतात. फाटलीं दोन वर्सां कोरोनाक लागून नेटवर्क नाशिल्ले वाठार सोडले जाल्यार हेर कडलीं भुरगीं आॅनलायन शिकपाचे बाबतींत फिशाल जाल्यांत. तेन्ना शिक्षणाची ही आधुनिक पद्दत सामकीच बंद करची न्हय. सद्दां जड दप्तर हाडल्यार विद्यार्थ्यांचे भलायकेचेर परिणाम जावं येता. चाळीशी हुपली काय दुयेंसां वाडूं येतात, हाचोय विचार जावंक जाय. शिक्षण संचालकांनी हे दप्तर समस्येचो नियाळ घेवन रोखडोच फुडलो निर्णय घेवपाचें आस्वासन दिलां. कितें तें बेगीन चालीक लावचें. कारण एकदां उशीर जालो काय तो जायतूच रावता, हो आतां मेरेनचो अणभव. नेमकें कित्याक लागून दप्तर जड जाता, ताचेर उपाय कितें, हें शाळांतल्या कांय शिक्षकांक बेसबरें खबर आसा. वेवस्थापनान तांचे कडेन भासाभास करून विद्यार्थ्यां वयलें चेपण उणें करचें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. नाजूक पानांचे हे गोकर्णाचे वेलीक जांबळ्या निळ्या रंगाचीं सोबीत फुलां फुलतात ़सुंदर आकशक मनभुलोवणीं फुलां आशिल्ली ही वेल एखाद्राच्या पोरसांत वा वंयचेर आसता ़ तिचीं हीं फुलां गायच्या काना सारकीं दिसतात म्हणू तिका 'गोकर्ण' अशें नांव पडलां ़ फुलांच्या रंगावयल्या धवो आनी निळी गोकर्ण अशे ताचे दोन मुखेल प्रकार पळोवपाक मेळटात गोकर्णचीं पानां मुळां आनी तांच्य बिंयांनी वरदी गूणधर्म आशिल्ल्यान ताचें उपेग बरयाचशा दुयेंसा खातीर करपाक मेळटा गोकर्णच्या मुळांचो रोस काडून पोटांत घेतल्यार हड् ड्यांत सुकिल्लो कफ पातळ जावन खोकलेंतल्यान वा थुकयेंतल्यान तो कफ भायर पडटा ़ जोर आयल्यार वा आमवाता सारक्या दुयेंसांत दुयेंतीक गोकर्णच्या मुळांचो रोस पियेवपाक दिवंचो ़ एकाधा मनशाक घाम चड ता आसत जाल्यार गोकर्णच्या पाठांचो आनी आल्याचो रोस वांगडा पोटांत घेवचो ़ कुडीतल्या पिताची शुद्धी जावन घाम येवपाचे प्रमाण उणें जाता ़ कानाचें भोंवतणी सूज आयल्या वा कान दुखल्यार गोकर्णंचीं पानां वांटचीं आनी तातूंत मीठ घालून तो लेप काना भोंवतणी लावंचो ़ सूज आनी दूख उणी जावंपाक मजत जाता ़ अदेशिशी वा सिसळ फोडटा आसत धव्या गोकर्णच्या मुळांत रोस काडून दोन थेंबे नाकात घालतात आंगाक केंसफोड जावन सूज आयल्यार त्या भागाक गोकर्णंचीं मुळां झरोवन लावचीं ़पोटांत उदक जाल्यार त्या दुयेंतीक गोकर्णच्या मुळांचो आनी सुंठीचो चूण आनी पुनन्वा गरम उदका वांगडा दितात कांय बायलांक गभपात जावपाची शक्यताय चड प्रमाणांत आयात अशा वेळार धव्या गोकर्णचीं मुळां दुदांत झरोवन पोटांत वयली समस्या उणी जाता कांय वेळार गोड्या मुलाच्या दुयेंतीक मुखांतल्यान धातू पडटात अशा वेळार गोकर्णच्या मुळांचो रोस पोटांत घेवचो ़ मुळांचो काढो मुतपा वेळार जळजळ जायत जाल्यार दितात ़ हें पान शेवटीं 12 मार्च 2021 दिसा, 15:12 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. हे ब्रह्मविध्येचें गिन्यान दिवपी उपनिषदां वैदिक वाड्मयाच्या शेवटाक येतात. वैदिक वाड्मय म्हळ्यार संहिता, ब्राह्मण आनी उपनिषद्. देखून उपनिष्दाक वेदान्त अशेंय म्हणटात. उपनिषदांक वेदांचें ज्ञानकांड अशेंय मानतात. उपरांतच्या काळांत वेदान्ताच्या आचार्यांनी हे ब्रह्मविध्येंत गीतां, ब्रह्मसूत्रां हांचोय आस्पाव केला आनी तांचे तीन भाग करून तांकां ‘प्रस्थानत्रयी’ हें नांव दिलें. ते तीन भाग म्हळ्यार श्रुति, स्मृति आनी न्याय. श्रुतिप्रस्थान म्हळ्यार उपनिषदां, स्मृतिप्रस्थान म्हळ्यार भगवद्गीता, सनतसुजात संहिता ग्रंथ आनी न्यायप्रस्थान म्हळुयार ब्रहासूत्रादि ग्रंथ. उपनिषदांत ब्रह्य, सृश्टीची उत्पत्ती, सृश्टीचे आनी ब्रह्याचे संबंद, आत्मो, बह्य आनी आत्म्याचे संबंद, तांचें ऐक्य, सदाचरणाची गरज, गीति असल्या गजालींची बारीकसाणेन आनी विस्तारान फोडणिशी केल्ली आसा. ब्रह्मविधयेचो युक्तिवाद करपी उपनिषदां, मुक्तिक उपनिषदाच्या आदारार १०८ आसात. तांतल्या तातूंत सगळ्यांत पोरनीं आनी चड म्हत्वाचीं १० उपनिषदां अशीं-ईश, केन, कठ, प्रश्न, मुंडक, मांडूक्य, तैत्तिरीय, ऐतरेय, छांदोग्य आनी बृह्दारण्यक. शंकराचार्य आनी कांय हेर आचार्यांनी आपल्या सिध्दांताची थापणूक करतना उपनिषदांचो आदार घेतला. याज्ञवल्क्य हो ब्रह्यविध्येंतलो मोटो जाणकार. ताचे उपरांत आरूणि,सनत्कुमार, रैक्व, शांडिल्य, ऐतरेय, दधीचि ह्या पाटांगड्या आचार्यांचीं नांवां दितात. मरणाचेर जैत मेळोवपाक यमाच्या दरबारांत वचून ताकाच आपलो गुरू करपी नचिकेत आनी विध्या मेळोवपाक गुरूच्या घरांत जे कश्ट करचे पडटात, ते कश्ट सोसपी सत्यकाम जाबाल हे उपनिषदांतले आदर्श ब्रह्मचारी. बायलांभितर गार्गी आनी मैत्रेयी हांकां उपनिपदांत ‘ब्रह्मवादिनी’ म्हूण वळखतात. पूर्विल्ल्या भारतीय लोकांच्या गिन्यानासंबंदीच्या वावरांतलो उंचेल्या पांवड्याचो काळ म्हळ्यार उपनिषदांचो काळ. उपनिषदांच्या काळांत लोक होम-हवन कर्माक खूब म्हत्व दितालो आनी धर्तरेवेल्या सुखाचो उपभोग घेवपाक वसवसताले. हें पळोवन उपनिषद काळांतल्या ऋषींनी लोकांफुडें वेगळोच आदर्श दवरलो. धर्माचें सूक्षीम स्वरूप दाखोवन भोग घेवप हें जिविताचें ध्येय नासून सुख हें भोगांत नासून त्यागांत आसा अशें सांगलें. जल्म-मरणाच्या चक्रांतल्यान सुटून मोक्ष मेळोवप हेंच मनीस जिणेंत ध्येय आसा. देखून, उपनिषदांनी सदाचार, सद्गुण, त्याग आनी तप ह्या श्रेष्ठ आसा. देखून, उपनिषदांनी सदाचार, सदगुण, त्याग आनी तप ह्या श्रेष्ठ तत्वांचें मार्गदर्शन केलें. सादारणपणान आत्मो आनी ब्रह्य हे दोनूय शब्द एकाच तत्वाक म्हळ्यार गुपीत शक्तीक उद्देशूण वापरतात. आकाश जशें कळसुलेच्या भायर-भितर आसता, तशें ब्रह्य लेगीत सृश्टीच्या कणाकणांत भायल्यान-भितरल्यान भरिल्लें आसता. पिंडांत म्हळ्यार प्राण्यांचे कुडिंत आसा तो आत्मो, जाल्यार ब्रह्मांडान सगळ्यांक व्यापून आसता तें ब्रह्म, हीं दोनूय तत्वां खरें म्हळ्यार एक आसून लेगीत मायेच्या योगान तांच्यांत भेद दिसता. तेन्ना ही गजाल मतींत घेवन मनशाचे कुडींतल्या आत्म्यान परब्रह्माबरोबर एकरूप जावप ही अवस्था सगळ्यांत वेल्या पांवड्याची आसा अशें उपनिषदां मानतात.’तमेवं विदित्वा अतिमृत्युम् एति न अन्य: पन्या विध्यते अयनायI’ अर्थ:’ ताकाच (आत्म्याक) जाणून घेवन मनीस मरणाच्या पेल्यान वता. मोक्ष मेळोवपाक आनी दुसरो मार्ग ना.’ पिंडांत आशिल्लो आत्मो आनी ब्रह्मांडांत आशिल्लें ब्रह्म एक जावप, हो एक उपनिषदाचो सगळ्यांत मोटो सिध्दान्त. मनशाची बुध्द, भावना आनी इत्सा-शक्त हांचे विस्कटावणेंतल्यान हें तत्व तयार जालें. उपनिषदांत जागृति, स्वप्न, सुषुप्ति आनी तुर्या अश्यो आत्म्याच्यो चार अवस्था मानल्यात. पयल्यो तीन गजाली सगळ्यांच्या अणभवाच्यो. पूण ब्रह्मविध्येची साधना जो करता ताका चवथे अवस्थेचो अणभव येता. हे अवस्थेंत आत्मो आनी ब्रह्म एकूच आशिल्ल्यान ज्ञातो कोण आनी ज्ञेय कोण हो भेदूच उरना. उपनिषदांतलें ब्रह्म चैतन्यान युक्त आनी सर्वशक्तिमान, सच्चिदानंद स्वरूपी तशेंच स्वयंभू आसा. ज्ञान, बल आनी क्रिया हे ताचे स्वभाव. हें ब्रह्म सगल्यांचें मूळ आनी आदार आसा. अर्थ:तें पूर्ण आसा, हें पूर्ण आसा. पूर्णांतल्यान पूर्ण जाता. पूर्णांतल्यान पूर्ण काडून घेतल्यार लेगीत निमाणें पूर्णुच उरता. उपनिचदांत जीवावीसींची पयली कल्यना अशी आसा की जीव हो प्राणरूप (वायुरूप) आसूंक जाय. जीव वाणीबगर, दोळ्यांबगर, कानांबगर, मनाबगर जियेवंक शकता पूण प्राणबगर जियेवंक शकना. पूण हेविशींचे विचार फुडें वचून जीवात्मो हो प्राणरूप नासून तो मनोमयरूप आसपाक जाय अशें थारलें. ताची सुवात हड्ड्यांतलें आकाश अशें मानतात. छांदोग्य उपनिषदांत तेज, आप (उदक) आनी अन्न हांचेपासून जीवात्मो तयार जाला अशें म्हळां. जीव हो बुध्द आनी आत्मतत्व हांचे भरसणीन जाला अशें तैत्तरीय उपनिषदांत सांगलां. पूण विचारांची आनीकूय विस्कटावणी जाली आनी जीवात्मो मनोमय आनी प्रज्ञास्वरूप आसा, इतलेंच न्ह तर ब्रह्माण्डाच्या मुळाक जे तत्व आसा तेंच तत्व जीवात्म्यांतूय आसा अशें मानपामेरेन विचार फुडें पावले. मुक्ती वा मोक्ष म्हळ्यार जल्ममरणांच्या फेन्यांतल्यान सुटप. मुक्तीचे सलोकता, समीपता,सरूपता आनी सायुज्य अशे चार भेद आसात. मुक्तीच्या ह्या कलपनांक उपनिषदांचो आदार आसा. तत्वगिन्यानाच्या मळार विकासवाद मानलो जाल्यार अव्दैतवाद आनी सयुज्यमुक्ति मळार विकासवाद मानलो जाल्यार अव्दैतवाद आनी सायुज्यमुक्ति उपनिचदांचो अखेरचो सिध्दान्त म्हणपाक हरकत ना अशें दिसता. पूण ह्या संदर्भांत वेगवेगळीं मतां आसात. अर्थ: जेन्ना जीवात्म्याच्या काळजांत आशिल्ल्यो सगळ्यो वासना नश्ट जातात तेन्ना मर्त्य जीवात्मो हो अमृत जाता आनी ह्याच लोकांत ब्रह्माचो अणभव घेता. जीवाचो आनी परमात्म्याचो योग म्हळ्यार अमरत्व. वेव्हारांत हाकाच मोक्ष अशें म्हळा. हे खेरीज उपनिषदांत, सृश्टीचे उत्पत्तीची कल्पना, साधनमार्ग, योगाचें म्हत्व, सत्याची प्रतिश्ठा, सदाचार नीत, समाजीक जीणेची नदर आदी गजाली विस्कटावन सांगल्यात. ह्यो गजाली आपणायत जाल्यार संवसारांतल्यो खुबश्यो अनिष्ट गजाली टळतात आनी जीवात्मो उंचेल्या पांवड्यार पावन मोक्षाक पावता, अशें उपनिषदांत सामकें उक्तें करून सांगलां. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:04 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. प्रामाणीक नाट्य कलाकार स. सुशांत गो. नायक आमच्या गोंयांत कलाकारांचो कांयच उणाव ना. हांगां आमकां गांवांगांंवांनी जायते कलाकार पळोवपाक मेळटात. संगीत, गायन, नाट्यकला अशे जाय त्या मळा वयले कलाकार हांगां आसात. तातूंत आमचो फोंडें, अंत्रुज म्हाल म्हळ्यार कलाकारांची खण आनी हे कलेचे खणीन जाय ते कलाकार आसात आनी जायते कलाकार जावन गेल्यात. तातुंतलोच आमचे आर्ल- केरी गांवचो एक हौशी, नाट्य कलाकार म्हळ्यार स. सुशांत गोविंद नायक. जीणभर तांणे प्रामाणिकपणान आपले नाट्य कलेची सेवा केली. कलेचे मळार ताणें आपली कला पातळायली. म्हज्या भुरगेपणा पसून हांवें ताका गांवच्या नाटकांनी काम करतना पळयला. सुरवातीक तो गांवचे शाळेच्या गॅदरिगांत बारीक सारीक नाटकुल्यांनी पार्ट करतालो. तो एक बरो सुत्रसंचालक आसलो. गांवच्या काल्याक पयलीं मराठी नाटकां बसयताले, तातूंत सुशांताचो रोल चडसो हिरोचो. मागीर जेन्ना कोंकणी नाटकाचो काळ आयलो, तेन्ना ताणें कोंकणी नाटकांनीय बी विनोदी भुमिका साकारल्यो. ताका नाट्यकलेची बरी पारख आशिल्ली. कितलीय कठीण भुमिका तो सहज करतालो. ‘एक लग्न बारा विघ्न’, ‘जांवय शेणलो मावोड्यां’, ‘तन्ने तरणाटे काट्यार उभे’ अशा जायत्या कोंकणी नाटकांनी ताणें मुख्य भुमिका केल्यात. कांय नाटकांय ताणें बसयल्यांत. हांव एक लेखक. म्हणून ताचे कडेन म्हज्या नाटका विशीं चर्चा करतालों, ते वेळार तो म्हाकाय नाटकाची कथा आनी पात्रां बद्दल बरें मार्गदर्शन करतालो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. कटक हें ओरिसा राज्यांतले नामनेचें शार. आदल्या काळासावन १९५२ मेरेन हें शार ओरिसा राज्याची राजधानी आशिल्लें.आतां हे शार कटक जिल्ह्याचें मुखेल थळ जालां. ओरिसाची सध्याची राजधानी भुवनेश्वर जाल्ल्यान कटक शाराचें प्रशासकीय म्हत्व उणें जालां.हें शार महानदी न्हंयच्या त्रिभुज वाठाराच्या तेमकार बसलां. लोकसंख्या २,६९,९५० (१९८१).सरभोंवतणी उदक आशिल्ल्यान ह्या शाराक तेराव्या शेंकड्यांत अनंगभीमदेव राजान राखणेखातीर दुरीग बांदले आनी नामनेचो ‘बारामती’ नांवाचो किल्लो बांदलो. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:23 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. रुपयांचे मोल आटत आसा. आमच्या देशाच्या आकांताळ्या लोकसंख्येक लागून संवसारांतल्या व्हड अर्थवेवस्था आशिल्ल्या राश्ट्रां मदीं आमच्या देशाचो नंबर पांचवो लागता. पूण ह्याच अवाढव्य लोकां आंकड्यांक लागून आमच्या देशांत जें तयार जाता तें सगळें उस्स जाता. कांय वर्सां आदीं जेन्ना हांव पयलेच खेप परदेशांत वचपाची तयारी करतालो, तेन्ना भायर भोंवपाचो जायतो अणभव पदराक आसलेल्या म्हज्या एका इश्टान म्हाका शाणेंपणाचीं चार उतरां सांगून सादूर केलो. म्हणूक लागलो “मतीन धर थंय वयतलो तेन्ना थंयचे चलन म्हल्यार भारतांतले कितले रुपया जातात, असलो हिशोब तुजे तकलेंत घोळयत रावू नाका. कित्याक तर तूं तशें करशीत जाल्यार मागीर तूं सारको बरो खांवक पावचोना, सारको बरो पिंवक पावचोना, तुका बरी झेम पडचीना आनी तुजें कसलेच काम सारकें जावचेना.” हालींच हांव आनी म्हजी घरकान्न बन्नी लंडनाक गेल्ली. थंय रिचमंड ह्या वाठारांत थेम्स टोपाथ ह्या नामनेच्या सैम-सोबीत मार्गा वयल्यान आमी फिरुंक वतालीं. तेन्ना आमका एका कोनशार आडसरां विकपी एक मांड दिश्टी पडलो. ते वेळा म्हाका म्हज्या इश्टाच्या वयल्या उतरांचो उगडास जालो. उश्ण प्रदेशांतली आडसरां हांगा थंडगार ब्रिटनात खपतात हें पळोवन आमका अजाप जालें. पूण ताचे परस व्हडलो अजापाचो धपको आमका त्या आडसरांची मोल आयकून बसलो. जें आडसर गुरगांवांत 60 रुपयांक मेळटा ताचे मोल हांगा 600 रुपया आसलें. संवसारांत जी कांय भोवच म्हारगी शारां आसात, भितल्लें एक शार म्हल्यार लंडन. खासा करुन भारतीयां खातीर आनी हो म्हारगायेचो हुलोप थंय वर्सांन-वर्स वाडत आसा. स्पिटल फील्ड मार्केट हांगा आमी दोगांयनी मेळून एक शोरमाची लोळी खाली. हे एके लोळयेचें रुपांतरीत मोल 1000 रुपया जाता. आमी फिल्म पळोवपाक गेल्लीं आनी दोन तिकेटीं खातीर 4000 रुपये फारीक केले. मनात एक विचार आयलो आमी एकूच तिकेट काडून एकमेकांच्या मांडयेर बसून पिक्चर पळयतां अशें सांगल्यार ते आयकून घेतात काय? लंडन शाराचो मध्यभाग भोंवपाक सप्तकी पासाचें मोल मनशा गणीक 3840 रुपये म्हल्यार निखट्या बशीच्या आनी मेट्रोच्या प्रत्येकी दोन फेरयांचे भाडें म्हूण लागीं-लागीं 4000 रुपया मेजचे पडटात. ब्रिटनातल्या सगळ्याच वस्तूंक असो उजो कित्याक पेटला? आनी हाचे कारण म्हल्यार आतां कितलीशीं वर्सां जाली. ब्रिटीश पौंड-स्टर्लींग, अमेरिकन डॉलर आनी हेर सगळीं ‘दुर्मिळ चलना’ (hard currencies) हांचे तुळेन भारतीय रुपयाचे मोल देंवत आसा. 1972 वर्सां जेन्ना हांव इंग्लंडाक गेल्लो तेन्ना एका पौंडाचें मोल 19 रुपया आसलें. आयज ताची किंमत 95 रुपया जाल्या. एका काळार अमेरिकन डॉलराचें मोल 5 रुपया आसलें. आयज तें 78 रुपया जालां. जेदवेळा 1982 वर्सां बन्नी आनी हांव पयलेच फावट थायलंडाक गेल्लीं तेन्ना एका रुपयाक दोन थायी बाहट मेळटाले. जेन्ना 2015 ह्या वर्सां आमी दुसरें फावट थंय गेल्लीं तेन्ना परिस्थिती परती जाल्ली. एका बाहटाचे मोल दोन रुपया जाल्लें. रुपयांचे मोल आटत आसा. आमच्या देशाच्या आकांताळ्या लोकसंख्येक लागून संवसारांतल्या व्हड अर्थवेवस्था आशिल्ल्या राश्ट्रां मदीं आमच्या देशाचो नंबर पांचवो लागता. पूण ह्याच अवाढव्य लोकां आंकड्यांक लागून आमच्या देशांत जें तयार जाता तें सगळें उस्स जाता. आमकांच पावना. देखून आमका आयात करचें पडटा. आमचे निर्गती परस आमची आयात चड जाता. हाका लागून अर्थशास्त्राच्या भाशेंत आमच्या देशाची आवतिकाय आयज “चाल खाता घाटा” म्हल्यार current account deficit अशी जाल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. आशिया खंडाच्या नैऋत्य तोंकावेलो व्हड द्वीपकल्प. हाचे दक्षिणेक अरबी दर्या आनी एडनचें आखात (Gulf अस्तंतेक तांबडो दर्या आनी सिनाय द्वीपकल्प, उदेंतेक इराणचें आखात, आग्नेयेक ओमानचें आखात आनी उत्तरेक जॉर्डन आनी इराक हे देश आसात. उत्तरेवटेन अरबस्तानचें वाळवंट खंय सोंपता आनी सिरिया- इराकचें वाळवंट खंय सुरू जाता हें सांगप कठीण आसले तरी कुवेत आनी सौदी अरेबियाच्या उत्तर शीमे मेरेन अरबस्तानाचो व्दीपकल्प पातळला अशें मानतात. अरबस्तानाची चडांत चड लांबाय 1,930 किमी रुंदाय 2,090 किमी. क्षेत्रफळ 25,90,000 चौ. किमी. अरबस्तान आनी आफ्रिका खंड सिनाय व्दीपकल्पाक लागून एकामेकांक जोडल्यांत. दक्षिणेवटेनचो सोकोत्रा जुंवो राजकी नदरेंतल्यान न्हय तर मनीसशास्त्राचे नदरेंतल्यान अरबस्तानाचोच एक वांटो जावन आसा. राजकी नदरेंतल्यान सौदा अरेबिया, येमेन, मस्कत आनी ओमन, दक्षिण येमेन, ओमनच्या वाठारांतलीं अमीर राज्यां जांकां म्हणटात अशीं सात ट्रुशियल राज्यां, कुवेत, बाहरीन आनी कतार हांचो अरबस्तानांत आस्पाव जाता. अरबस्तान हो एक व्हडलो पठार वाठारी आसा. हाच्या अस्तंत, दक्षिण आनी आग्नेय शीमेलागीं ऊंच पर्वताच्यो वळी आसात. हें पठार सामक्या पोरन्या फातरांचे आसा. जमनीपोंदच्या घडणुकांक लागून ह्या पठाराच्या अस्तंतेक दोंगर तयार जाले आनी तो वाठार वयर सरिल्ल्यान उदेंते वटेन देंवती तयार जाली. उत्तरेवटेनचो सिरहान वाठार हो सुमार 300 मी. खोल, ३२० किमी. लांब आनी ३२ ते ४८ किमी. रुंद आसा. हनिफा, रीमा, दवासिर हेय वाठार अशेच तयार जाले असें मानतात. तांबड्या दर्या देगेक तिमाहा म्हणटात. हे दर्यादेगेची चडांच चड रुदांय मदल्या वाठारांत ८० किमी. आसा. तिका तेंकून आशिल्ले दोंगरावळीचे तीन वांटे जातात. उत्तरेवटेनचो हेजॅझ (चडांतचड उंचाय सुमार 2,890 मी ताचे दक्षिणेवटेनचो असीर (2,750 मी आनी दक्षिणेवटेन सामके कुशीक येमेन (3,650 मी ह्या देंगरानी मक्का आनी मदीनाच्या लागीं पाजो आसात आनी त्या मार्गांतल्यान तांबड्या समुद्रावरवीं येरादारी चलता. अरबस्तानाचे दक्षिणेवटेनच्या दोंगरांक कौर ह्या नांवान वळखतात. आग्नेय वाठारांतलो जबल अल् अरव्दर (सुमार 2,986 मी हो इराणांतल्या झॉग्रोस पर्वताचोच एक फांटो जावन आसा. पठाराचो भितरलो वाठार सुमार ६००-९०० मी. उंचायेचो आसा. हो चडसो वाळवंटांनी भरला. मदींमदीं स्टेप्स सारके तणाचे वाठार दिसून येतात. उत्तर वाठारांतल्या अकाबाच्या आखाता सावन जाफ ते कुवेत अशी आडी मारीत जाल्यार हे आडयेचे उत्तरेवटेन सपाट मेकळो मळांचो वाठार आसा. हातूंतलो कांय वाठार तणाचो जाल्यार उरिल्लो रेंवेन भरला. हाका ‘बडिएत पश् शाम’ म्हळ्यार उत्तरेवटेटो तणाचो वाठार अशें म्हणटात. हाचे दक्षिणेक म्हळ्यार जावफ आनी हायल ह्या शारांच्या मदल्या वाठारांत ‘नफूद’ हें अरबी नांव आशिल्लें वाळवंट आसा. हाचोच एक अशीर कुडको रियाधच्या उदेंतेक दक्षिण- उत्तर 1,300 किमी. पातळिल्लें वाळवंट म्हळ्यार दाहना. ताचे उदेंतेक इराणच्या आखाताक तेंकून आशिल्ली दर्यादेग आसा. ह्या वाठारांत साव्या उदकाच्यो झरी आनी बांयो आशिल्ल्यान लोकवस्तीचें प्रमाण चड आसा. हांगा सांपडपी तेलाक लागून हांगा बंदरीं बांदल्यांत. दक्षिणेवटेन ‘रब-अल्-खली’ (शून्यालय) नांवांचें भयांकृत वाळवंट आसा. ताका फाव सारकेंच हें नांव आसा. नफूद आनी रब-अल्-खलीच्या मदीं अस्तंतेक आशिल्ल्या वाठाराक ‘नेज्द’ म्हणटात. हांगा वाळवंटा वांगडाच हरयाळेचे वाठार आसात आनी हेर वाठारां कडेन तुळा करीत जाल्यार हो वाठार बरोच पिकाळ आसा. शिंयाच्या तेंपार हांगा केन्ना केन्नाय पावस पडटा आनी सगळेवटेन हरयाळी वाडटा. हे हरयाळेचेर अरब लोकांच्यो बोकड्यो, मेंढरां आनी ऊंट हांचें कांय दिसां खातीर पोट भरता. अरबस्तान सामको गरम आनी सुको वाठार जावन आसा. गिमांतलें तापमान केन्नाकेन्नाय 45° से. मेरेन पावता. वर्सांतल्यान चडांतचड ८-१० सेंमी. पाव,स पडटा. वाळवंटांतल्या वाटारांनी केन्नाय चुकून पावस आनी करे पडटात आनी न्हंयांक आनी व्हाळांक हुंवार येता. फाटोफाट तीनचार वर्सां पावसाची सुलूस लेगीत केन्ना केन्नाय लागना, पूण दक्षिण आनी नैऋत्य वाठारांत मोसमी वाऱ्याक लागून ५० ते १०० सेंमी. पावस पडटा आनी ताचो शेतवडी खाचतीर उपेग जाता. न्हंये सारको एकूय उदकाचो प्रवाह अरबस्तानांत ना. पूण पूर्विल्ल्या काळांत व्हांवपी आनी आतां सुकून गेल्ल्या न्हंयाच्या पात्रांतल्यान केन्नाय आयिल्ल्या हुंवाराचें उदक व्हांवन वता. ह्या पात्रांक वाडी म्हणटात. ह्या वाठारांत भुंयेच्या पोटांत उदक सामकेंच उमें मेळटा. ह्या वाड्या वेल्याव पूर्विल्ल्या काळांतले लमाणी आनी यात्रेकरुंचे पंगड हांचे मार्ग थारावंक मेळटात. पावसाचें सामकेंच उणें प्रमाण आनी जमनींतली खारसाण हाका लागून अरबस्तानांत व्हडले रुख नात. ल्हानसान झोंपाकूच हांगा झाडांची सुवात मेळ्ळ्या. दक्षिण वाटारांत आनी चिखलाच्या जाग्यांचेर गंव, बार्ली (सवाद) कड्डणां आनी कांय जाग्यांचेर तांदूळ पिकता. येमेनांत पावसाचें प्रमाण त्या मानान बरें आशिल्ल्यान आनी हेर वातावरणाक लागून काफये रोंपयो जातात. मोचा बंदरांतल्यान काफयेची निर्यात जाता. खाजूर हें हांगाचें म्हत्वाचें पीक. खाजराच्यो शंबरांवयर जाती आसात आनी सगळ्यांत बरो खाजूर ओमान आनी मदीनाच्या वाठारांत जाता. ऊद, हिराबोळ, लजेझाड, बाभळीचे कांय प्रकार, कोरफड (Aloe Vera कणेर,झाऊ athel tamarisk) हा वनस्पत आनी वांटकुळे अळूंब सगळेवटेन जातात. अरबस्तानांत भाज्यो चडशो जायनात, पूण डाळींब, जर्दाळू, लिंबू, काळंगां, केळीं, सफरचंद, बदाम ह्या सारकीं फळां जातात. बिबटो वाग, चित्तो, तरस ही रानवटी मोनजात आनी सुणो, माजर, बोकड्यो, मेंढरां, गाडव, घोडो, उंट ही पोसपाची मोनजात हांगा आसा. गरूड, माळढोक, ससाणो, शिकरा, हुप्पी (मेस्तसुकण्यावरी दिसपी चंडोल, नायटिंगेल, पारवे, तित्तीर हीं सुकणीं हांगा सगळे कडेन दिश्टी पडटात. तोळांचे चोमे अरबस्तानांत बरेच सांपडटात. गांचो खावपांतय उपेग जाता. घोडो आनी उंट हे प्राणी अरबांक खूब आवडटात. अरबी घोडे जगांत सगळ्यांत नांवाजिल्ले आसात. अरबांची जीण उंटाक लागून बरीच सोपी जाल्या. उंटांच्यो तरेकवार जाती आनी पिरायेप्रमाण जावपी अवस्था दाखोवपी सुमार एक हजार उतरां अरबी भाशेंत आसात. हाचे वेल्यान हांगाच्या लोकांक उंटाचें म्हत्व कितलें आसा तें समजून येता. पट्यापट्यांचे विखयाळे पाणसोरोप हांगा आसात. बांगडे, ट्युना, पोर्गी, ताल्ले, ह्या सारकें नुस्तें, खुबे, मानगीं आनी कांय प्रमाणांत देवमाशेय हांगा दिश्टी पडटात. पुर्विल्ल्या काळांत अरबस्तानांत बांगरा-रुप्याच्यो खणी आशिल्ल्याचें सद्याच्या अवशेशांवेल्यान दिसता. हेजॅझांतल्या पोरन्या खणींतल्यान भांगर-रुपें हीं खनिजां हालींच वयर काडलीं. इराणचें आखात पयलीं मोतयांच्या उत्पादना खातीर नामनेचें आशिल्लें. पूण १९३० उपरांत जपानी कृत्रिम मोतयांच्या प्रसाराक लागून अरबस्तानांत मोतयांचें उत्पादन फाटीं पडलें.मात इराणी मोतयांच्या मोलाक लागून फुडाराक ताका बरेंच म्हत्व येवपाची शक्यताय आसा. विसाव्या शेंकड्यांत अरबस्तानाचें म्हत्व हांगाच्या तेला सांठवणीक लागून वाडलें. १९३२ वर्सा बाहरीनच्या वाठारांत तेल मेळ्ळ्या उपरांत अरबस्तानांत तेल सोदपाच्या कामाक नेटान सुरवात जाली. फुडल्या कांय वर्सां भितरच कुवेत, कतार, साउदी अरेबिया सारक्या वाठारांनी तेल सांपडलें.जगांतल्या वट्ट तेलसांठवणींतलें सुमार 35% तेल अरबस्तानांत आशिल्ल्याचो अदमास आसा. हांगा तेला वांगडाच सैमीक वायूचीय व्हड सांठवण आसा. हालींच्या काळांत सामक्याच कमी प्रमाणांत ह्या वायूचो उपेग जाता. बऱ्याच व्हड प्रमाणांत भांडवल घाल्यार ह्या वायूचो पुरायपणान उपेग करूमक घेवंक मेळटलो. ह्या दोन सैमीक गजालीमंक लागून जगाच्या राजकारणांतय अरबस्तानाक बरेंच म्हत्व मेळ्ळां. सामक्या पोरन्या अरबस्तानाची चडशी म्हायती मेळना. विंक्लर आनी चेटॅनी हांच्या मताप्रमाण सेमिटीक वंशाचे मूळ थळ हांगा आशिल्लें. पूण हें मात सगळ्यांक मानवना.पूर्विल्ल्या काळांत हो देश सामको पिकाळ आशिल्लो. ल्हव ल्हव मध्य अरबस्तानांतल्यो न्हंयो, झरी, सुकून गेल्या उपरांत थंय वाळवंट निर्माण जालें. उणें उत्पादन, लोकसंख्येची वाड ह्या गजालींक लागून हांगाचें लोक सिरिया, मॅसोपोटेमिया ह्या लागसुल्ल्या पिकाळ वाठारांनी रावंक गेले आनी सिरियन, कॅननायत, ऑरेमियन, फिनीशीयन, हिब्रु अशीं तांकां नांवां मेळ्ळीं.अरबस्तानांतल्या दंतकथां प्रमाण मुळाव्या अरबांचे उत्तर आनी दक्षिण अशे दोन पंगड आशिल्ले. बायबलांतल्या ‘जेनेसिस’ (Genesis) अध्यायांत ‘शेम’ नांवाच्या मूल पुरसा सावन ह्या दोन पंगडॆचा रचणूक जाली अशें म्हणटात. सबा सोडून हालींच्या उत्तर येमेनांतलें मा-इन (मईन) म्हळ्यार पयलींचें कर्नाव हांगा मिनियन जमातीचें, तिम्ना हांगा कातावानियन जमातीचें, शाबवाह हांगा हथ्रामौत आनी झुफार हांगा हिम्यर जमातीचें राज्य चलतालें. हांचेर मुखेल शासक म्हळ्यार वंश परंपरे प्रमाण सत्तेर येवपी राजा आसतालो. ताका बुद्द दिवचे खातीर जाणकारांचें मंडळ आसतालें. पयलींचे अरब विंगड विंगड देव-देवतांक मानताले. देवळां म्हळ्यार समाजीक जिविताचीं म्हत्वाचीं केंद्रां आशिल्लीं आनी देवळांचें उत्पन्न बरेंच चड आशिल्ल्यान गिरेस्त पुरोयतांचो हांगा शेक चलतालो. दक्षिण अरबस्तानाच्या मानान पूर्विल्ल्या मध्य आनी उत्तर अरबस्तानाविशींची म्हायती सामकीच उणी आनी अस्पश्ट आसा. इ. स. पयलींच्या आठव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत ‘आरिबा’ ह्या नांवांन नामनेक पाविल्लीं बेदूईन पंगडाची कितलींशींच ल्हान राज्यां मध्य आनी उत्तर अरबस्तानांत अस्तित्वांत आशिल्लीं. ताचे उपरांत सुमार स शेंकड्यांनी दीदन, लिह्यान, नाबाता (हालींचे दक्षिण जॉर्डन) आनी पामिरा ह्या राज्यांचो जल्म जालो. सुर्वेक नाबाताचे रोमन सम्राटा कडेन समजीकायेचे संबंद आशिल्ले. फुडें ते इबाडले आनी पयल्या शेंकड्यांत सम्राट ट्रेजन हाणें नाबाता रोमन साम्राज्याक जोडून ताका पॅलेस्टिना टर्टिया हाणें नांव दिलें. पामिराचेय रोमना कडेन इश्टागतीचे संबंद आशिल्ले. थंयचो राजा उदीने हाणें सम्राट गॅलिईनस हाका इराणा आड पालव दिलो. ताका तस्त्रीप म्हूण गॅलिईनसान पामिराच्या स्वतंत्र राज्याक मान्यताय दिली. उदीनेच्या मर्णा उपरांत ताची बायल झैनब ही राज्याचो कारभार पळोवंक लागली. तिचो हावेस बरोच व्हड आशिल्लो. आपलो चलो वाह बल्लात हो प्रतिसम्राट आशिल्ल्याची तिणें घोशणा केली, तेन्ना सम्राट ऑरिलियस हाणें पामिराचेर घुरी घालून तें राज्य नश्ट केलें आनी झैनबाक रोमाक व्हरून बंदखणींत उडयली. चवथ्या शेंकड्याच्या शेवटाक अस्तंत अरबस्तानांतले खुश्कीचे वेपारी मार्ग फाटीं पडून तांबड्या दर्यांतल्यान वेपार जावंक लागलो. मारिब धरण फुटलें आनी उदक नाशिल्ल्यान सगळे वटेन वाळवंट पातळ्ळें. लोक हेडग्या जमातीचें जिवीत जियेवंक लागले.बेदूईन जमातीच्या नेमा प्रमाण ह्या हेडग्या जमातींत मनशाक म्हत्व नासून पंगडाक आशिल्लें. जमातीची जीण गोरवां-मेढरां आनी लुटीचेर चलताली. तणाचीं मळां, वाळवंटांतली उद्यानां हांचेर सगळ्यांचोच हक्क आसतालो. जमातीच्या मुखेल्याक ‘सय्यद’ नाजाल्यार ‘शेख’ म्हणटाले. जमातींच्या मताप्रमाण ताका कारबार चलोवचो पडटालो. ताका वेंचून काडपाचो अधिकार जमातींतल्या जाण्ट्या मनशां कडेन आसतालो आनी सादारणपणान खाशेल्या कुटुंबांतल्यानच शेख वेंचून काडटाले. शेखाक बुद्द दिवचे खातीर अणभवी मनशांचें मंडळ आसतालें. ताका मजलीस म्हणटाले. ह्यो अरबी जमाती विंगड विंगड सैमीक शक्तींची पूजा करताल्यो. तांच्या सगळ्यांत उंचल्या देवाक ‘अल्ला’ (अल्लाह) जाल्यार मुखेल आनी हेर देवांक ‘मनात’, ‘उज्जा’ आनी ‘अल्लात’ अशें म्हणटाले. अशा हेडग्या जमातींतली एकाद्री जमात खंयच्याय वाळवंटांतल्या हरयाळेच्या जाग्यार रावताली आनी भोंवतणच्या वाठाराचेर सत्ता चलयताली. केन्ना केन्नाय एकाद्रे जमातीची सत्ता दोन वा चड वाठारांचेर चलताली आनी वाळवंटी साम्राज्यां निर्माण जातालीं. पांचव्या शेंकड्यांच्या दुसऱ्या अर्दांत आनी सव्या शेंकड्याच्या पयल्या अर्दांत पातळिल्लें किंदा (किंदह) हें अश्या प्रकारचें साम्राज्य देखीक सांपडलां. वाळवंटांतल्या उद्यानांनी रावपी कांय जमातींनी कांय शारांचीय थापणूक केली. हॅजॅझ प्रांतांतलें मक्का हें असल्या प्रकारचें साम्राज्य. अश्या शारांत दरेक जमातीची मजलीस आनी पाशाणाची देवता आसताली. फुडें फुडें शारांतल्या जमातींचें पवित्र पाशाण एकाच जाग्यार दवरूंक सुरवात जाली. देखीक- मक्का हांगाचें काबा शारांतल्या सगळ्या जमातींच्या मजलिसांच्या प्रतिनिधींची ‘माला’ नांवाची सभा आसताली. ह्या मालांवरवीं शाराचें शासन मुखेल कुटुंबाच्या सुचोवण्यां प्रमाण चलतालें. अशे तरेन अरबस्तान विंगड विंगड पंगडांच्या ल्हान ल्हान राज्यांनी वांटून गेलो. मात चवथ्या- पांचव्या शेंकड्यां मेरेन तांचो बायल्या जगा कडलो संबंद पुरायपणान तुटूंक नाशिल्लो.विंगड विंगड वाठारांतल्या किरिस्तांव आनी ज्यू लोकांच्या वसाहतीं वरवीं तांच्या मदीं एकाच देवाची कल्पना मूळ धरताली. तशेंच शीमेवयल्या घस्सान (गस्सान) आनी हिरा ह्या बायझंटायन आनी इराणच्या मांडलीक राज्यां कडल्यान नवीं शस्त्रां, लश्करी तंत्र, डावपेच, खाणजेवण, सोरो ह्या गजालींची अरबांक वळख जाली. ६व्या शेंकड्यांत इराण- बायझंटायन झुजाक लादगदून इराणी आखात आनी युफ्रेटीस न्हंयच्या वाठारांतले वेपारी मार्ग संकश्टांत पडले. नवे मार्ग सोदून काडले तेन्ना हॅजॅझ हांगाच्या तायफ, मक्का, मदीना ह्या शारांक म्हत्व आयलें. मक्का शारांत कुरैश जमात बळीश्ट आशिल्ली आनी तांच्या आड आवाज काडपाचें कोणाकच धारिश्ट्य नाशिल्लें. इस्लाम येवंचे पयलीं खंयचेय सत्तेक अरब जमाती मानी नाशिल्ल्यो. पैगंबरान चडशा जमातींक इस्लाम धर्मांत हाडले आनी तांकां आपल्या शासना खाल दवरले. पूण पैगंबराच्या मर्णा उपरांत (६३२) अरबस्तानांत बऱ्याच वाठारांनी इस्लामी सत्ते आड बंडां जालीं. खलीफा अबू बकर हाणें हीं बंडां चिड्डावन उडयलीं आनी इस्लामी सत्तेचो व्हड प्रमाणांत विस्तार केलो. ताचे उपरांतचो खलिफा पयलो उमर(६३४-४४) हाणें आपल्या धा वर्साचे राजवटींत इजिप्त, सिरिया, इराक, इराण ह्या देशांनी इस्लामचो प्रसार केलो. खलिफा उस्मान हाचे राजवटींत (६४४-५६)कुरैश जमातींतल्या झगड्यांक लागून सगळ्याक लडायेचें वातावरण निर्माण जालें. खून, झुजां हातूंतल्यान शिया आनी सुन्नी ह्या दोन पंथाची थापणूक जाली. दमास्कस हांगाची उमय्या खिलाफत 750 वर्सा काबार जावन बगदादच्या अब्बासी खिलाफतीची थापणूक जाली. तरी पूण अरबस्तानांत शांतताय आयली ना. विंगड विंगड जमातीं मदलें वेगळेचार वाडीक लागून अल् जुलान्दा इब्न मसूद हांचें ओमान हांगा, कारमेथियनांचे उदेंत अरबस्तानांत, हसनच्या वंशजांचें मक्केला हांगा आनी हुसेनच्या वंशजांचें मदीनेला अशा स्वतंत्र राज्यांची थापणूक जाली. कांय काळा उपरांत इजिप्तच्या अय्युबी वंशाची थापणूक करपी सलाउद्दीन हाणें अरबस्तानांतलीं कितलीशींच राज्यां नश्ट करून अय्युबी सत्तेचो विस्तार केलो. अय्युबी वंशा उपरांत मक्का हांगा सुभेदार अली इब्नरसूल हाणें येमेन आनी हेर अरबी वाछारांत रसूल वंशाची थापणूक केली. हें राज्य सुमार दोनशें वर्सां तिगून उरलें. निमण्या अब्बासी खलीफाक मंगोल झुजारी हुलागूखानान मारून उडयल्या उपरांत ह्या रसुली सुलतानान स्वताच खलीफा आशिल्ल्याची घोशणा केली. पूण रसुली घराण्यां कडेन सत्ता चड तेंप उरली ना. १४व्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत इजिप्तच्या मामलूक तुर्कांनी अरबस्तानाच्या बऱ्याच व्हड वाठाराचेर शेक गाजयलो. पूण सोळाव्या शेंकड्याच्या सुर्वेक कॉन्स्टँटिनोपलच्या ऑटोमन तुर्कांनी तांचेर जैत मेळयलें. ऑटोमन तुर्कांची सत्ता जरी पयल्या म्हाझूजा मेरेन थिरावली तरीय पुराय अर्थान ह्या वाठाराचेर तांचो शेक नाशिल्लो. येमेन, हेजॅझ, ओमान, अल् हसा ह्या ल्हान राज्यांचो कारभार स्वतंत्रपणान चालूच उरलो. अरबस्तानांत तर्की सत्तेचो विस्तार जाता आसतनाच १५०८ वर्सा पोर्तुगेजांनी ओमानांचेर जैत मेळयलें. ह्या फुडलीं शंबर वर्सां पोर्तुगेज-डच हांच्या मदल्या झगड्यां भितर सोंपली आनी दोनूय सत्ता फाटीं पडून ब्रिटिश हांगा शेक गाजोवंक लागले. एकुणिसाव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत ब्रिटिशांनी अरबस्ताना वटेन बारीकसाणीन पळोवंक सुरवात केली. एडन तांच्या हाताखाला आशिल्ल्यान हिंदुस्तानचे राखणेचे नदरेंतल्यान ह्या वाठाराक तांणी खासा म्हत्व दिवंक सुरवात केली. १८६५ वर्सा ब्रिटिशांनी सौदी अरेबियाच्या राजाक (फैसल) भेट दिवन उलोवणी चालू केलीं. फुडें तुर्कांनी जर्मनीचो पाखो घेवंक सुरू केल्ल्यान तांणी अरबांक पालव दिवपाचें धोरण दवरलें.हे परिस्थितीचो फायदो घेवन १९०२ वर्सा अब्दूल अझीझ हाणें रियाध शाराचेर जैत मेळयलें. पयल्या म्हाझुजा वेळार अरबांचें फुडारपण हेजॅझच्या हुसेनान केलें, आनी म्हाझूज सोंपता सोंपता म्हळ्यार सिरिया, पॅलेस्टायन, इराक हीं अरबी राज्यां अस्तित्वांत आयलीं. ह्या काळांत इब्न सवद हाणें आपली शक्त वाडयली आनी नव्या सवदी अरेबिया राज्याची घोशणा केली. दुसऱ्या म्हाझुजांत ब्रिटिशांनी अरबी एकचाराचो उलो दिलो आनी ‘अरब लीग’ चे थापणूकेक पालव दिलो. संस्कृतीक आनी अर्थीक मळार जरी ह्या संघान म्हत्वाचें कार्य केलें, तरीपूण अरबी वाठारांची राजकी एकी अजून जावंक ना. अरबस्तानाचे आनी अरबांचे बायबलांतल्या नव्या करारांत संदर्भ मेळटात. अरब हे लोक सेमिटीक वंशाचे. अरबी भाशा पोरन्या अॅसिरियन, बॅबिलॉनियन, हिब्रू आनी फिनीशयन भाशांक बरीच लागींची आसा. मध्य अरबस्तानांतल्या हेडग्या जमातीक पूर्विल्ल्या काळांत अरब अशे नांव दिल्लें. फुडें दक्षिणे वटेन वचून रावपी आनी शेतवडीचेर जियेवपी लोकांक अरब आनी हेडग्या लोकांक बेदूईन अशीं नांवां मेळ्ळीं. आज अरब म्हळ्यार अरबी भाशा आनी अरबी संस्कृतायेचें दायज मानपी मनीस असी व्याख्या आसा. ते प्रमाण मोरोक्को, आल्जेरिया,ट्युनिशिया, लिबिया, सुदान, इजिप्त, जॉर्डन, लेबनान, सिरिया, इराक, कुवेत, सावदी अरेबिया, बाहरीन, कतार, इराणाच्या आखाताच्या वाठारांतलीं शेखांचीं राज्यां, संयुक्त अमीर राज्यां ओमान, एडन आनी येमेन हांचो अरब- पंगडांत आस्पाव जाता. पूण ह्या सगळ्या देशांनी फकत अरब लोकूच आसात अशें न्हय. कॉप्ट, बर्बर, कुर्द आनी ज्यू जमातीचे बरेच लोक हांगा आसात. हातूंतले ज्यू सद्या इस्रायलांत वचून रावल्यात. विंगड विंगड अरब देशांतले गिरेस्त, शिक्षित, आनी शारांनी रावपी लेक अस्तंतेच्या देशांतल्या लेकां भाशेन सुट-बूट घालून वावुरतना दिसले तरी चडशे अरब ‘गलबिया’ नांवाचो पोरन्या प्रकारचो सुती, लांब आनी सदळ झगो, पँट, फेझ तोपी नाजाल्यार निळ्या रंगाचें खोमीस, सादी पिजाम, ओढणी आनी बुरखो वापरतात. धर्मान चडशे अरब मुसलमान आसात पूण तांच्यांत बरेच पंथभेद आसात. कांय रब किरिस्तांव आसात. मूर्तिपूजा करपी बरेच अरब आजूय दिसतात. धर्मावेल्यान तांच्या मदीं झगडीं जातात. आयज हांगा निरक्षरतेचें प्रमाण जरी बरेंच आसलें तरी पूर्विल्ल्या काळांत तांची बरीच उदरगत जाल्ली. वेपाराच्या निमतान कितलेशाच अरबांचो उदेंते कडल्या आनी अस्तंते कडल्या संस्कृतायां कडेन संबंद आयलो. पूण मदल्या काळांत राजकी घडणुकांक लागून हो संबंद वाडूंक पावलो ना. कुटुंब संस्थेक हांगाच्या समाजांत मानाची सुवात आसा आनी कुटुंबाचे अब्रुचो प्रस्न बरोच म्हत्वाचो जाता. सद्या आंतरराश्ट्रीय वेपारांत बरेच अरब वावुरतात. तांकां लागून व्हड व्हड अरबी शारां आर्विल्ले पद्दतीन वाडटात. पूण ल्हान सान गांवांनी मात वातावरण पोरनेंच आसा. कितलेशाच अरबी शारांनी धातूची कला, विणपाची कला, चामड्याची कला ह्या सारक्यो कलाकुसरी नांवाजिल्ल्यो आसात. अरबी कलेच्या वाटारांत सादारणपणान पोरन्या काळांतले अरबस्तान, परिसिया, मेसोपोटेमिया, सिरिया, पॅलेस्टायन, उत्तर आफ्रिका आनी आंदालूझीया (मुस्लीम स्पेन) ह्या वाठारांचो आस्पाव जाता. इजिप्त, बाबिलोनिया, आनातोलिया आनी क्रीट ह्या संस्कृतायांतल्या पोरन्या कलां कडेन अरबी कलेचो संबंद आशिल्ल्याचें दिसून येता. इस्लाम आयल्या उपरांत (सातवो शेंकडो) धर्माप्रमाण मूर्तिकला आनी चित्रकला उक्तेपणान आनी संगीत, नृत्य ह्या सारक्यो कला अप्रत्यक्षपणान निसिध्द मानल्यो. ताका लागून अरबी कलेंत इस्लाम पयलींचें आनी इस्लाम उपरांतचें असीं दोन रुपां दिसतात. इस्लाम पयलींच्या काळांतली अरबी कला निर्मणी नाबाता, लिह्यान आनी हिम्यर ह्या सारक्या अरबी जमातीनीं केली. ह्या काळांतले लोक चंद्राची उपासना करपी आनी जो आनी मुर्ती पूजपी आशिल्ले. ताका लागून सगळ्यो लळीत कली ह्या काळांत निर्माण जाल्यो. तातूंतल्या वास्तुकलेचे अवशेश सांपडटात. तांचेर ग्रीक कलेचो प्रभाव दिसून येता. इस्लाम धर्म आयल्या उपरांत चित्रकला आनी शिल्पकला हांचेर बंधनां पडलीं. अल्लाचें आनी सगळ्या जिवीत मोनजातीचें चित्रण धर्मीक नदरेंतल्यान बंद जालें. पानां, फुलां ह्या सारक्या गडालींक चित्रकलेंत आनी शिल्पकलेंत म्हत्व आयलें. मशीद हो एक नवो प्रकार शिल्पकलेच्या आनी वास्तुकलोच्या मळार उदेवंक लागलो. अरबस्तानांत आपले खाशेले शैलीक लागून नामनेक पाविल्ल्यो असो बऱ्योच मशिदी आनी थडीं आसात. भांगराच्यो वस्ती करपांतय अरब लोक बरेच हुशार आशिल्ले. ते भायर संगमरवरचीं आयदनां, लाकडी दखटे, काशांव, हस्तिदंताच्यो वस्ती आनी हेर कलाकुसर हातूंतल्यान अरब लोकांचे कलेविशीं आशिल्ल्या उंचेल्या पांवड्यावेले रुचीचेर उजवाड पडटा. इस्लाम येवचे पयलीं हांगाचे लोक नाच आनी संगीतातय बरेच फुडें पाविल्ले. दादल्यां वांगडा बायलांय ह्या कलाप्रकरांनी फुडाकार घेतलीं. पूण इस्लाम धर्म आपणायल्या उपरांत तांची ह्या मळाचेर उदरगत जावंक पावलीना. ग्रीक संगीत कलेतल्यान अरबी संगीताची उदरगत जाली. अरबी संगीताक कुराणाचो न्हय तर पोरन्या इस्लाम धर्मपिसाटांचो विरोध आशिल्लो, तरीपूण कुराण आनी धार्मीक कवनां हातूंतल्यान अरबी संगीत तिगून उरलें. हारुन-अल्-रशीद हाचे राजवटींत (७८६-८०९) संगीताच्या मळार बरींच उदरगत जाली. पर्शियन संगीताचोय हांगाच्या संगीताचेर परिणाम जालो. हांगाच्या संगीतांत ताल आनी लय हांचो पांवडो बरोच उंच आसा. वाद्यां भितर तंतू वाद्यांक चड म्हत्व आसा. हांगाच्या संगीताचो परिणाम अस्तंते कडल्या संगीताचेर बरोच दिसून येता. भारतीय संगीतांतल्या ‘राग’ पद्दती कडेन ह्या संगीताचें लागींपण स्पश्टपणान जाणवता. सेमिटिक भाशा चोम्यांच्या चार शाखांतली अरबी ही दक्षिणे वटेनचे शाखेची भाशा आसा. हिम्यरितक आनी इथिओपिक ह्योय हेच शाखेच्यो भाशा. फिनिशयन आनी हिब्रु हांचो आस्पाव अस्तंत शाखेंत, आरामायकचो उत्तर शाखेंत आनी अकेडिय नाजाल्यार अॅसिरो-बाबिलोनियनचो आस्पाव उदेंत शाखेंत जाता. आज ही भाशा चडशी साउदी अरेबिया, सिरिया, इराक, पॅलॅस्टायन येमेन. एडन, इजिप्त, लिबिया, ट्यूनिशिया, आल्जेरिया, मोरोक्को, माल्टा ह्या वाटारांनी उलयतात. अरबी भाशा उलोवपी लोकांची संख्या बारा कोटी सुमार आसा. साहित्यीक आनी उलोवपाची अरबी हातूंत म्हत्वाचो फरक आसा. इस्लाम येवचे पयलीं सुमार देडशीं वर्सा साहित्यीक अरबीचो वापर चालू जाल्लो. जे जमातींत महमद पैगंबर जल्माक आयले, त्या कुरैश जमातीच्या लेखकांनी आनी हेर कांय लोकांनी ती काव्यांत वापरली आनी तिका प्रतिश्ठा मेळोवन दिली. फुडें कुराणाची रचणूक हेच भाशेंतल्यान जाल्या उपरांत तिका पवित्र सुवात मेळ्ळी. इस्लामचे धर्म प्रसारक ज्या ज्या वाठारांनी धर्माचो प्रसार करूंक गेले त्या त्या वाठारांनी तांणी आपल्या पवित्र ग्रंथां वांगडा अरबी भाशाय व्हेली. फार्सी सारक्या आर्यकुळांतले भाशेचें रुप तिच्या प्रभावान बरेंच बदललें. भारतांतल्या बऱ्याच भाशांनी खासा करून दक्षिणेवटेनच्या मुसलमानांक लागून मराठी सारके भाशेचेर अरबीचो बरोच परिणाम जालो. कांय अरबी उतरां भारतीय भाशांनीं आपणायलीं आनी आयज तीं उतरां त्या भाशांतलींच उतरां जावन गेल्यांत. देखीकः अव्वल, खबर, अवलाद, नफा, कत्तल, मालक. साहित्याचे नदरेंतल्यान हे भाशेन पांच म्हत्वाचे काळ खंड पळयलेः १. इस्लाम पयलींचो काळ (सु. 500 ते 610 २. सुरवातीचो इस्लामी आनी उमय्या काळ (६१० ते ७५० ३. अब्बासी काळ (७५० ते १२५८) ४. अधोगतीचो काळ (१२५८-१८५०) आनी ५. आर्विल्लो काळ (१८५० उपरांत). पयलींचें अरबी साहित्य कवितांच्या आनी म्हणींच्या रुपांतल्यान अरबस्तानांतल्या नज्द आनी हेजॅझ वाठारांतल्या बोली भाशांनी आशिल्लें. ह्या काळांत कवितेचें गायन जातालें. काव्य गायन करपी लोकांचो खासा वर्ग आशिल्लो जाका ‘रावी’ म्हणटाले. उमय्या काळांतली म्हत्वाची घडणूक म्हळ्यार कुराणाची रचणूक. भाशेची सोबीतकाय आनी अर्थाचे नदरेंतल्यान हो ग्रंथ म्हळ्यार साहित्यांतलो एक बरो नमुनो म्हूण मानतात. ह्या काळांत लबीद सारको नामनेचो कवी आनी अल्-खान्सा हिचे कवियत्री जावन गेली. शोकगीतांचो प्रकार ह्या काळांत बरोच गाजलो.ह्या शोकगीतांक ‘मर्सिया’ म्हणटात. ह्या काळांत ‘गझल’ नांवाच्या काव्य प्रकाराचो जल्म जालो. ह्या काळांतले राजाय बऱ्या पैकी कवी आनी लेखक आशिल्ले. अब्बासी काळांतय नव्या प्रकारचें साहित्य बऱ्याच प्रमाणांत निर्माण जावंक पावलें. बश्शार बिन बुर्द, अबू दुलामह, अबु नवास ह्या सारके नामनेचें साहित्यीक ह्या काळांत जाले. सुफी कवींचें काव्य लोकांनी तातंल्या देवा वेल्या भक्तीक लागून आनी साक्षात्काराच्या अणभवांक लागून व्हड प्रमाणांत आपणायले. मुहमुद्दीन मुहम्मद इब्बुल – अरबी (११६५-१२४०) हाका सगळ्यांत म्हान सुफी कवी मानतात. ताणें सुमार तीनशीं ग्रंथ बरयल्यात. ह्या कालांत भाशाशास्त्र, व्याकरण, समिक्षा, शास्त्रीय बरपावळ, तत्वगिन्यान, चरित्रां आनी इतिहास ह्या विशयांचेर बरेंच साहित्य निर्माण जालें. अरबी साहित्याचो पांवडो ह्या काळांत बरोच उंच पावलो. जगांतल्या बऱ्याचशा लोकांनी अरबी साहित्याची वळख करून घेतली आनी ह्या साहित्या कडल्यान शिकपा सारक्यो जायत्यो गजाली आपणायल्यो. प्रमाणांत निर्माण जावंक लागलें. काव्या भितर सिरियांतलो अल्-फारुकी, इजिप्तांतलो हाफिझ इब्राहिम, अब्दूल मुहसिन काझिमी, हांच्या वांगडा हेर बऱ्याच कवींनी नामना मेळयली. सामकेंच चंगीजखानाचो नातू हुलागू हाणें १२५८ वर्सा बगदादचेर जैत मेळयलें. आनी अब्बासी सत्ता सोंपोवन उडयली. तेन्ना अरबांचो ह्या वाठारावेलो प्रभाव उणो जालो. हाचो परिणाम साहित्याचेर जालो आनी साहित्य अनुकरण आनी निर्मणेचे उणेंपण हातूंत घुस्पलें. तरीपूण सफीयुद्दीन अल् हिल्ली (१२७८-१३५१ जलालुद्दीन सुयूती (१४४५-१५०५) इब्न तैमीयह (१२६३-१३२८) हे कांय नांव घेवपा सारके साहित्यीक जावन गेले. आर्विल्ल्या काळांत नेपोलियनाच्या घुरयांक लागून अरबी साहित्याचेर अस्तंते कडल्या विचारांचो परिणाम जालो. नव्या विचारांचें साहित्य व्हडा नवें शैलीची कविता फ्रांसिस मरीश, अहमद शौकी, खलील मतरान हांणी बरयली. ते भायर अमेरिकेंत राबितो आशिल्ल्या खलिल जिब्रान, मिरवायलनु-आइमा, इलिया अबुमादी ह्या मुळ अरबी कवींनी बरीच निर्मणी केली. कादंबरी, नाटक, समिक्षा ह्या गजालींचेर परिणाम जावन पोरन्या इस्लामी विचारांची सुवात नवें अस्तंतेचें विचार पद्दतीन घेतली. ह्या सगळ्या साहित्य प्रकारा भितर चडांत चड येस कथांक मेळ्ळें. अरबी साहित्याचेर आज जगांत कितलेशेंच कडेन अभ्यास आनी संशोधन चालू आसा. 1भूंयवर्णन, हवामान, वनस्पत आनी मोनजात इराणच्या आखातांतलें एक राज्य. क्षेत्रफळ १०,३६० चौ. किमी. लोकसंख्या ३,११,०००(१९८६ सुमार १६० किमी. लांब आनी ५६ ते ८० किमी. अरेबिया आनी दक्षिणेवटेन संयुक्त अरब अमीरात राज्य आसात. ह्या दोनूय देशांकडेन कतारच्यो शिमो पक्क्यो थारायल्ल्यो नात. दोहा ही हांगाची राजधानी. भूंयवर्णन, हवामान, वनस्पत आनी मोनजात[बदल] सगळो वाठार चुनखडी फातरांचो आसा.भितल्लो वाठार ‘कार्स्ट’ भूंयस्वरूपाचो आनी समुद्रथरासावन ७६ मी. उंवायेचो आसा. कतारची चडशी भूंय फातरांनी, रेंवेची आनी सुकी आसा. मदींमदीं आनी चडशे दर्यांदेगांचेर झरे आसात आनी फक्त हांगाच कितें ती हरयाळी सांपडटा. हांगा गिमांत तापमान सामकेंच चड ३४° से. आनी शिंयाळ्यांत उणें १६°से. आसता. वर्सुकी पावस सुमार ५ ते १० सेंमी पडटा; पूण पावस पडटलोच अशी शाश्वती नासता. कांट्यांचीं झोंपां आनी कांय वाठारांनी आशिल्ल्या तणाचेर जियेवपी उंट आनी हेर बारीक-मरीक मोनजात, वसंत ऋतूंत हांगा येवन शरद ऋतूंत दुसरेकडेन वचपी सुकणीं हांगा सांपडटात. इतिहास: कतारच्या पूर्ल्ल्या इतिहासाचेर उजवाड घालपी पुरावे हांगा सांपडूंक नात. रातव्या शेंकड्यांत पैगंबराचे मुस्तींत इस्लाम धर्म आपणायल्या उपरांत फुडें ह्या धर्मांतल्यान फुटून वचपी कांय लोकांनी (कार्मोथियम) मक्केचेर आपलो हक्क गाजयलो. बरींच वर्सा हांगाचो शेख इराणचो मांडलिक आशिल्लो. १९ व्या शेंकड्यांत इराणाकडल्यान फुटून अल् थाणी आपलें स्वतंत्र राज्य निर्मिले. ताणें ब्रिटिशांवांगडा १८६८ त इश्टागत केली, आनी हांगाच्या लोकांक चाच्यांच्या त्रासांतल्यान सोडयले. पूण उपरांत कतारच्या सुलतानान तुर्कस्थानचो आलाशिरो घेतलो. हाका लागून १९१३ मेरेन हांगा तुर्कस्थानची महसुल कचेरी आशिल्ली. १९१६ त संयुक्त अमीर राज्यांनी मान्य केल्ल्यो अटी कतारान मानून घेवन ब्रिटिशांकडेन कबलात केली आनी हें राज्य ब्रटिशांचे राखणेखाला आयलें. १९६५ त हे घडणुकेआड लोकांची तिडक तेंगशेर पाविल्ली. जून १९६७ त कतारान इंग्लंड-अमेरिकेक तेलाची पुरवण बंद केली. १९६८ त ब्रिटिशांनी हांगासावन सैन्य काडून घेवपाची पुरवण बंद केली. १९६८ त ब्रिटिशांनी हांगासावन सैन्य काडून घेवपाची घोशणा केली. कतारान हेर संयुक्त अरब अमीर राज्यांवांगडा कबलात केली. १९७१ त कतारान ब्रिटिशांकडल्यान पुराय स्वतंत्रताय मेळयली आनी हो देश संयुक्त राश्ट्रांचो (UNO) वांगडी जालो. १९७२ त हांगा जाल्ल्या कटांतल्यान अमीर शेख खलीफ राजा जालो. १९७६ त ह्या देशान ईजिप्ताकडेन इश्टागतीचे संबंद बरेच दाट केल्ले, पूण १९७९ तल्या ईजिप्त इस्त्राएल शांतताय कबलाती उपरांत ते संबंद तुटले. कतारांत राजेशाय चलता. स्वतंत्रताय मेळच्या पयलीं परदेशविशींचीं धोरणां आनी मुसलमान सोडून हेर धर्मीयांच्या राखणेच्या हक्काचेर ब्रिटिशांचें नियंत्रण आसतालें.संविधान १९७० च्या कायध्याप्रमाण चलता. चडशी सत्ता सुलतानाच्या घराण्याकडेन आसता.थळावो राज्यकारभार नगरपालिका मंत्रालय पळेता. हांगा राजकी पक्ष आनी विंगडविंगड विचारसरणेच्या संघटनांक परवानगी ना. न्यायवेवस्था १९७० च्या मुळाव्या कायध्यांप्रमाण आनी शरीयतलच्या तत्त्वांचेर चलता. मजलीस-एश्-शुरा हें हांगाचें सगळ्यांत इंचेल्या पांवड्यावेलें कार्यकारी मंडळ. हातूंत २३ प्रतिनिधी आसात. ह्या देशाक पध्दतशीर संविधान ना आनी कार्यकारी मंडळांतल्या सगळ्या सदस्यांची नेमणूक सुलतान करता. मोतयां काडपाचो वेवसाय हो हांगाचो एक पूर्विल्लो वेवसाय. सध्या तेल उत्पादन आनी कृत्रिम मोतयांच्या धंध्याक लागून हो वेवसाय फाटीम पडला. १९३९ त तेलाचो सोद लागल्या उपरांत उत्पादन वाडत गेलें. अर्थवेवस्था ९०% तेल उत्पादनाचेर आदारल्या. कांय वाठारांनी नुस्तेमारी,व्हडीं बांदप, खाजराची लागवड आनी गोरवां,मेढरां, उटं पोसपाचो धंदो उण्या प्रमाणांत जाता. तेलाच्या उत्पादनाक लागून हें राश्ट्र बरेंच गिरेस्त आसा. कतार रियाल हें हांगाचें चलनी नाणें जावन आसा. कतारांत देशाभितर रेल्वेमार्गा आनी उदकांतल्या मार्गाची वेवस्था ना. दोहाहें हांगाचें मुखेल बंदर आसा. उम्म गैद हांगा सावन तेलाची येरादारी जाता. हांगा १९८५ मेरेन १,०८० किमी. लांबयेचे रस्ते आशिल्ले. रस्त्यांच्या मार्गांवेल्यान सावदी अरेबिया आनी संयुक्त अरव अमीर राज्यांच्या ह्या देशाचो संबंद जोडला. हेर शेजारच्या राश्ट्रांवांगडा हांगा ‘गल्फ एअर’ ही विमानकंपनी हवाई मार्गाचेर येरादारी करता. दोहा हो हांगाचो आंतरराश्ट्रीय विमानतळ आसा. १९८५ मेरेन हांगा ५ खबरांपत्रां आशिल्लीं. प्रसारमाध्यमाचेर सरकाराचें पुरायपणान नियंत्रण आसा. रेडिओवेल्यान प्रसारित जावपी कार्यावळीं अरबी आनी इंग्लीश भाशेंतल्यान आसतात. दोहा ही राजधानी पर्यटनाचे नदरेंतल्यान जरी एकूय थळाक म्हत्व नासलें तरी अर्थीक नदरेंतल्यान आनी वेपाराच्या मळार दोहा आनी सुसाइट ह्या शारांक म्हत्व आसा. हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 11:24 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. अंदमान आनी निकोबार बंगालाच्या उपसागरांत आशिल्लो भारताचो केंद्रशासीत प्रदेश. विस्तारः उत्तर अक्षींश 6 45’ ते 13 45’ उदेंत रेखांश 92 15ट ते 94 13ट ह्या प्रदेशांतल्या अंदमान जुंव्याचें क्षेत्रफळ 6,340 चौ.किमी. आनी निकोबार जुंव्याचें क्षेत्रफळ 1,953 चौ.किमी. आसा. ह्या प्रदेशाची एकूण लोकसंख्या 1,88,254(1981 हाच्या उदेंते कडल्या दर्याक अंदमान दर्या म्हणटात. उत्तर, मध्य आनी दक्षिण अंदमान; बाराटांगा आनी रटलंड हे पांच जुंवे मेळून एक अंदमान जाला. हाचे दक्षिणेक धाकटें अंदमान आसा. ते भायर उदेंते कडलो रिची जुंव्याचो चोमो अशें ल्हान व्हड जुंवें एकठांय करून 257 जुंव्यांचें एक अंदमान जुंवो तयार जाता. 10 30’ अक्षवृत्ताचे दक्षिणेक धाकट्या अंदमान जुंव्या सावन 96 किमी. अंतराचेर कारनिकोबार, तेरेसा, कामोर्ता, त्रिकंत, नानकवरी, काचाल, धाकलें निकोबार आनी व्हडलें निकोबार अशे 62 जुंवे मेळून निकोबार जुंवो तयार जाला. हे जुंवे ब्रह्मप्रदेशांतल्या नेग्राईश भुशिराचेदक्षिणेक 193 किमी. अंतराचेर आनी सुमात्रा जुंव्याच्या औचिनहेड तोंकाचे अस्तंतेक 146 किमी. अंतराचेर आसात. भारताचे राखणेचे नदरेन हीं थळां उपेगी आसात.[1] निकोबार आनी धाकलें अंदमान सोडल्यार हेर सगळो वाठार दोंगरी आसा. ह्या प्रदेशांत कांय कडेन इओसीन काळांतले वालुकाश्म, ज्वालामुखी वरवीं आयिल्ले डाइक, झिजून धार आयिल्ले चुन्याचे फातर, सर्पटाइन फातर, निळसर धांक मारिल्ले पंकाश्म, पिंडाश्म, प्रवाळी फातरप अशी हांगाची रचणूक आसा.[2] निकोबार, बॅरन आनी नारकोंडम आदी जुंव्यांक जोडपी वळींचेर भुंयेचो वाठार मात्सो अर्दकुटो आसा. देखूनच निकोबार जुंव्याचेर परतून परतून भुंयकाप जातात. ह्या प्रदेशाक लाबिल्ली दर्यादेग दंतूर आसा, आनी ताचेर कितल्योश्योच खाडयो आनी सोबीत बंदरां आसात. प्रदेशाच्या अस्तंतेक 50 किमी. अंतराचेर बंगालचो उपसागर आनी उदेंतेक सुमार 150 किमी. अंतराचेर अंदमान दर्या आसा.मुखेल जुंव्या सावन 100-125 किमी. अंतराचेर अस्तंतेक सेंटिनल, उदेंतेक बॅरन आनी नारकोंडम असें जुंवे आसात. बॅरन जुंवो हो 153 मी. उंचायेचो एक ज्वालामुखी आसा, जाचो 19 व्या शेंकड्याच्या सुर्वेक स्फोट जाल्लो. ह्या प्रदेशांतल्या अंदमान वाठारांत उदकाचे व्हाळ ल्हान आनी गिमांत आटपी आसले तरी ताका वेग मात भरपूर आसता. दक्षिण अंदमानांत बाराय म्हयने उदक आसता. ग्रेट निकोबारांत कांय न्हंयो आसात. ह्या प्रदेशाचें हवामान चडशें दमट आनी उश्ण आसता. हांगांचे तापमान चडांतचड 20 ते 30 से. आनी उण्यांत उणें 24 ते 25 से. आसता. नैऋत्य आनी ईशान्य मौसमी वाऱ्या खातीर ह्या जुंव्याचेर वर्सूय भर पावस आसता. हांगा पावसाचें प्रमाण 312 सेंमी. आसा आनी दक्षिणे कडल्यान उत्तरेकडेन हें प्रमाम उणें जायत वता. वर्सूय भर हांगा भरपूर वारें आसून कांय दीस वादळी वारेंय व्हांवता. अंदमान आनी निकोबार प्रदेशाच्या जमनीचो 77 टक्के वाठार रानान भरिल्लो आसा. अंदमानांतल्या वनस्पतींचे तीन भाग करूं येतात. सदां पाचवीचार झाडां, पानझडी आनी दर्यादेगेवयली वनस्पत. ह्या वाठारांत पणस, नाल्ल, सुपारी, सागाच्यो तरेकवार जाती, शिशें सॅटीनवूड, कोको आनी जायते तरेची झाडां आसात. हांगाची रानांतली संपत्ती भारतीय अर्थकारणाच्या परकीय चलन मेळोवपाचे नदरेन खूब म्हत्वाची आसा. हांगां खूब कडेन एकेच तरेचीं झाडां मेळिल्ल्यान वेपारी नदरेन उपाट फायदो जाता. प्लायवूड आनी फस्कां तयार करपाच्या लांकडांचीं झाडां हांगाच्या रानांनीं भरपूर मेळटात. निकोबारांत नाल्ल, सुपारी, ताडरूख आनी मदेराक उपेगी पडपी लाकूड मेळटा. अंदमान, निकोबार प्रदेशांत माकड आनी सरपटपी जीव भरपूर आसून सोरपाच्यो वेगवेगळ्यो जाती हांगा पळोवंक मेळटात. हांगा रानदूकर, हत्ती, पाणघोडे, मानगी कांसव अशे जायते जीव-जंतू आनी सुकणीं आसात. ब्लेअर ङांगा आसा. अंदमानांत ग्रामपंचायती आनी न्यायपंचायती आसात. निकोबारांत पंचायत वेवस्था परंपरे प्रमाण चलता. ह्या प्रदेशांत एक प्रशासक अधिकाऱ्यांच्या आदारान जुंव्याचो कारभार पळयता. निकोबार जुंव्या खातीर पालवी अधिकारी आसता. 1967 वर्सा सावन राष्ट्रपतीन वेंचून काडिल्लो एक प्रतिनिधी लोकसभेंत आसता. हांगाच्या प्रशासकाच्या शिफारसी प्रमाण थळाव्या स्वराज्य संस्थेचो प्रतिनिधी वेंचून काडटात. अंदमान आनी निकोबार प्रदेशाचो 77% वाठार रानान व्यापिल्लो आसा. कांय कडेन पावसाच्या परिणामाक लागून ‘जांभ्या’ ह्या फातरा पासून तयार जाल्ली जमीन आसा. हाका लागून खुबूच उण्या प्रमाणांत जमीन शेतां खातीर मेळटा. ह्या प्रदेशाच्या 7441 हॅक्टर सुवातीर भाताचें पीक काडटात. नाल्ल आनी भात हीं हांगाचीं दोन मुखेल पिकां. हांगाचो मुखेल वेपार लाकूड आनी नाल्ला वरवीं जाता. पोर्ट ब्लेअराक लाकूड कापपाची बंगसाळ, फस्कां आनी प्लायवूड तयार करपाचे कारखाने आसात. ते भायर दर्या देगेर नुस्तें मारप, शंख शिंपयो एकठांय करप, कांसव धरप, आदी उद्देग थंय चलतात. रानांतल्या भितरल्या वाठारांत कांय पंगड जनावरांची शिकार करून आपलें पोट भरतात. कांय वाठारांनीं कुकडां पोसप, दुदाचो वेवसाय करप, बोटी बांदप, नुस्तेमारी, आदी धंद्यांची उदरगत करपाचो यत्न चल्ला. हांगाच्या सहकारी संस्थांची वाड करपाची, तेच परी गरजेवंत शेतकामत्यांक आनी कामगारांक रिणां दिवपाची वेवस्था केल्या. निकोबार सावन नुस्तें, सुपारी आदी वस्तू चीना कडेन निर्यात जातात आनी तांदूळ, तंबाखू, कपडे, शास्त्रां आदी वस्तू तांकां आयात करच्यो पडटात. अंदमान- निकोबार जुंव्याचेर शारांत आनी गांवगिऱ्या भागांत मोटार, बस, ट्रक आदी वाहना वरवीं येरादारीची वेवस्था आसा. ते भायर दरेक जुंव्याचेर वचूंक बोटीची वेवस्था आसा. अंदमानांत पोर्ट ब्लेअर, पोर्ट कॉर्नवालीस, मायाबंदर आनी निकोबारांत कामोर्ता, त्रिंकत, नानकवरी अशीं बंदरां आसात. भारता कडेन अंदमान निकोबार जुंव्यांची येरादारी आग बोटी वरवीं जाता. कलकत्ता ते पोर्ट ब्लेअर शारांक रंगून मार्गान विमान येरादारीची वेवस्था आसा. मद्रास सावनय थंय विमानान वचपाची वेवस्था आसा. निकोबार लोकांत अंदमानी लोकां परस खुबशें वेगळेपण आसा. हांगाचे मूळ लोक पॉलिनेशयन गटाचे आसात. गंवा रंगाच्या ह्या लोकांची नाकां चेपटीं आसतात. तांच्यांत जाती जमाती नात. पूण वेगवेगळ्या जुंव्यार राविल्ल्यान तांच्यांत कांय प्रमाणांत फरक दिसता. तांच्या जेवणांत चड करून नाल्ल, नुस्तें, फळां आनी भात आसता. केन्ना केन्नाय दुकर, कोंबड्यो, बदकां हांचोय तांच्या जेवणांत आस्पाव जाता. ह्या लोकांक पान तंबाखूची आवड आसा. संगीत, नाच आदी मळारूय तांकां बरी रूच आसा. हे लोक आयदनां तयार करप, कुरपणे, खोंटले विणप, शेंदऱ्यो, लोखणाचीं हत्यारां तयार करप असले आनी हेर धंदे करतात. हालींच निकोबार लोकामदीं फुटबॉल खेळपाची आवड निर्माण जाल्या. ह्या प्रदेशांत लाकडाचें उत्पन्न भरपूर आयिल्ल्यान लाकडांच्यो तरेकवार वस्तू हे लोक करतात. शिवणकलेंत आनी कशिदा कामांत हांगाच्यो बायलो हुंशार. हे लोक वेता पसून पांटले, कट्टेपसून आयटनां, मातयेचीं आयदनां करतात. भुतांपसून राखण जावंची ह्या हेतान हांगाचे लोक मनशाच्यो तशेंच सवणयांच्यो आनी मोनजातीच्यो लाकडी आकृत्यो करून घरांत दवरतात. नाल्ल, कवासो केळी, कोंडे आदींच्या पानांचे आनी फुलांचे हार तशेंच तरेकवार वस्तू करतात. शिकारे खातीर हे लोक आडव्या दांड्यार बांदिल्लीं चापाचीं धोणवां तयार करतात. ह्या लोकांचे संगीत आनी नाच सादे पूण पारंपारीक आसतात. ह्या प्रदेशांतल्या दादल्यांचो पुर्विल्लो भेस म्हळ्यार शिंवांचें चामडें कमराक गुठलावप. तेन्ना बायलो तणाचे घागरे घालतालीं. थंय तण आनी रंगीत कपड्यां पसून तयार केल्ल्यो तोपयो आजून वापरतात. हे लोक सरयांनी पैशे गुंथून तयार केल्ल्यो तेचपरी केळ, नाल्ल हांच्या पानांच्यो वा फुलांच्यो वस्ती वापरतात. ओंगी हे जमातींत मेल्ल्या मनशाच्या उगडासाक ताच्या हाडांच्योवस्ती करून घालपाची चाल आसा. दूख, खोस वा कसलीय भावना उक्तावपाक हे लोक आंगाक गेरू, रंगीत माती आनी तेल लायतात. ह्या लोकांचे मखेल आवडटे खेळ म्हळ्यार महड्यांची सर्त, दुकरांची झगडीं, कोंब्यांचीं झगडीं, लाठीमार. सद्या फुटबॉल, व्हॉलीबॉल सारके खेळ ह्या लोकांक आवडूंक लागल्यात. अंदमान आनी निकोबार प्रदेशांत पोर्ट ब्लेअर शारांतली नामनेची बंदखण, धबधबे, सगळे कडेन पातळिल्लें दाट रान, उदका वेली भोंवडी, बॅरन नी नारकोंडम हे ज्वालामुखीचे जुंवे, नानकवरी बंदर आदी अशीं कितलीशींच थळां पळोवपा सारकीं आसात. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा अंदमान आनी निकोबार हें पान शेवटीं 10 मार्च 2021 दिसा, 15:35 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. गोंयाक घटक राज्य मेळ्ळें, पूण…. आयज, 30 मे. गोंय आपलो 35 वो घटक राज्य दीस मनयता. गोंयचो इतिहास, चळवळी, सध्याची परिस्थिती… हाचेर एक उजवाड….. गोंय मुक्ती उपरांतूय गोंयाक मानाचो पाट मेळोवन दिवपा खातीर जीं आंदोलनां जालीं तेन्ना गोंयकारांनी आपलो एकवट दाखोवन दिला. भारताक 1947 वर्सा स्वातंत्र्य मेळ्ळें, पूण तें पूर्ण स्वातंत्र्य नासलें. गोंय, दमण, दीव, नगर हवेली, सिल्वासा हे वाठार स्वतंत्र जाले बगर भारताचें स्वातंत्र्य पूर्ण जावप शक्य नासलें. तें जावपा खातीर 1961 वर्स उजवाडचें पडलें. साडेचारशें वर्सां परस चड वर्सां पुर्तुगेजांच्या गुलामपणांतल्यान गोंय मुक्त जालें. हें स्वातंत्र्य राजकी आसलें. खर्‍या अर्थान आमी स्वतंत्र जावंक नासले. आमकां नागरिकत्वाचे मानाचे अधिकार मेळूंक नासले. ते मेळोवपा खातीर 1987 मेरेन आमकां शांततायेन झुजचें पडलें. गोंय मुक्ती उपरांत 26 वर्सांनी गोंयाक स्वतंत्र राज्याचो (घटक राज्याचो) दर्जो मेळ्ळो. गोंय मुक्ती उपरांत गोंय हो संघप्रदेश आसलो आनी आमकां दुसर्‍या क्रमांकाचेर नागरिकत्वाचे अधिकार आसले. गोंयकारांनी वेंचून काडिल्लें सरकार आसलें जाल्यारूय सगळे अधिकार नायब राज्यपाल आनी केंद्र सरकाराक आसले. गोंयची शेंडी केंद्राच्या हातांत आसली. हें उणें म्हणून गोंय मुक्ती उपरांत लोकांनी वेंचून दिल्ले मुख्यमंत्री दयानंद बांदोडकार हांचें मगो सरकार गोंयची मांयभास मराठी आनी गोंयचें महाराष्ट्रांत विलीनीकरण करपा खातीर वावुरताले. तांचे आड गोंयकारांक झुजचें पडलें. खर आंदोलन करचें पडलें आनी 1967 वर्सा ओपीनियन पोलांत गोंयकारांनी विलीनीकरणा आड कौल दिलो आनी गोंय वेगळें दवरलें. तेन्नाच गोंय खर्‍या अर्थान स्वतंत्र जालें. भारताचे स्वतंत्रताये उपरांत 14 वर्सांनी गोंय मुक्त जाल्लें आसलें जाल्यारूय खंयच्याच मळार गोंय फाटीं ना. उद्देग, शिक्षण, भलायकी, समाजीक आनी सांस्कृतीक, खेळ आनी कला, विज्ञान आनी तंत्रज्ञान, पर्यटन, शेतकाम अश्या सगल्या मळाचेर गोंयान उदरगत केल्या. घटक राज्याचो दर्जो मेळना फुडें गोंय सरकारान सगल्या मळांचेर खूब उदरगत केली. आख्ख्या संवसारांत गोंयान पर्यटनाचें नंदनवन म्हणून नामना मेळयली. पर्यटनाक वाव दिवन सरकारान कृषी पर्यटन आनी भलायकी पर्यटनाच्या मळार वावर केलो. देखून देशविदेशांतल्या पर्यटकांची नदर गोंयचेर थिरावली. दर वर्सा लाखांनी पर्यटक गोंयांत येतात आनी अर्थीक उदरगतीक पालव दितात. पर्यटन हो आयज मीनाचे खणी फाटल्यान मुखेल वेवसाय जाला. पर्यटनाचेर हॉटेलां, टॅक्सी, गाडे, शॅकां आनी साबार जाणांक कामधंदो मेळटा, नोकर्‍यो मेळटात. हजारांनी लोक पोट भरतात. पूण गोंयांत पर्यटनाच्या मळार शिस्तबद्द येवजण तयार केल्ली दिसना. पर्यटनाच्या नांवान कांय वायट घडणुको घडूंक लागल्यात. तरणाटे घुंवळी वखदां आनी सोर्‍याच्या वेसनाचे भकीक पडल्यात. शिंदळकीचो धंदो नेटान चलता. उत्तर गोंयच्यो कलंगूट, बागा, हरमल, दक्षीण गोंयच्यो कोलवा, पाळोळे ह्यो दर्यावेळो जीवघेण्या वेसनाचे आनी धंद्याचे भकीक पडल्यात. साबार तरणाट्यांची जीण इबाडल्या. दीसरात तरणाटे घुंवळी वखदांचे घुंवळींतूच आसतात. रशिया, इस्रायल ह्या देशांतल्या लोकांनी हांगा हे धंदे व्हडा प्रमाणांत चलयिल्ल्याचें दिसून येता. गोंय सरकाराची आनी चड करून पुलिसांची थंय नदर ना. आतांच ह्या धंद्या आड, लोकां आड खर कारवाय केलिना जाल्यार कांय वर्सांनी गोंय घुंवळी वखदां आनी शिंदळकीचे भकीक पडटलें. हांगाची संस्कृती, गिरेस्त दायज, कला, हस्तकला हें समजून घेवंक पर्यटनाचो उपेग जावंक जाय. उद्देगीक आनी शिक्षणाच्या मळार गोंयांत उदरगत जाल्या. गोंयांत गांवगिर्‍या वाठारांनी उंचेलें शिक्षण घेवपाची तजवीज केल्या. पयले मुख्यमंत्री दयानंद बांदोडकार हांणी गांवागांवांनी शाळा उक्त्यो केल्यो. देखून कामगारांचे, शेतकारांचे भुरगे शिकूंक पावले. विज्ञान आनी तंत्रज्ञान, भलायकी, इंजिनियरींग, चित्रकला ह्या मळार गोंयच्या तरणाट्यांनी भारता वांगडा देशविदेशांत आपले बुदवंतकायेन आनी ज्ञानान कीर्त जोडल्या. कलेच्या मळारय गोंयान दोळे दिपकावपा सारकी उदरगत केल्या. तरी आसतना आयटी केंद्र गोंयांत जावपाची सामकी गरज आसा. अभियांत्रिकी, आयआयटी जाल्ल्या तरणाट्यांक नोकरे खातीर गोंया भायर वच्चें पडटा. हैद्राबाद, पुणे, बंगळुरू सारक्या शारांनी गोंयचे हजारांनी तरणाटे नोकरे खातीर वतात. गोंयांत जर असले उद्देग सुरू जायत तर ही बुदवंतकाय आनी ज्ञानाचो उपेग गोंयाक जातलो. कला आनी संस्कृती खात्यान धोरणात्मक निर्णय घेवन कलाकारांक मानाची जीण जगपाची संद मेळोवन दिली. साबार कलाकार तयार जाले, गांवागांवांनी लोकसंस्कृती, लोकनाचाक मानाची सुवात मेळ्ळी आनी गांवगिर्‍या वाठारांतल्या कलाकारांक प्रतिश्ठा मेळ्ळी, लोकसंस्कृती मुखार सरली. आदीं नाटक, गायनाच्या मळार शिक्षण घेवपा खातीर आनी आपल्या गुणांचो विकास करपा खातीर महाराष्ट्रांत वच्चें पडटालें, तें शिक्षण आतां गोंयांत मेळोवन दिवपाचें गोंय सरकारान थारायलें आनी कला अकादमी, रवींद्र भवन ह्या सारक्यो संस्था स्थापन केल्यो. आयज गोंयकारां मुखार कांय अरिश्टां येवंक लागल्यांत. गोंयकारांनी आपली भूंय दुडवांचे आशेन गोंयां भायल्या लोकांक विकून उडयल्या आनी त्या सुवातांनी भौमाळयेच्यो इमारती उब्यो जाल्यात. गोंयकारांक घर बांदतलो म्हणल्यार भूंय मेळपाची शक्यताय उणीच. कोरोनाक लागून वा आनीक कसल्याय कारणाक लागून गोंयकारांची अर्थीक परिस्थिती खालावल्या. धनयांक कामगारांक म्हयन्याचो पगार वाडोवप परवडना तातूंतच भर म्हणून दीनदयाळ येवजणेचे वा गृह आदार येवजणेचे पयशे फाटले स म्हयने लावधारकांक मेळूंक ना. सरकारा कडेन पयशे नात अशें धरलें जाल्यार मुख्यमंत्र्यांच्या सोपूत सुवाळ्याक 5 कोटी 70 लाख मोडिल्ल्याचें उक्ताडार आयलां. साद्या सोपूत सुवाळ्याक इतले पयशे मोडपाची खऱ्यांनीच गरज आसली काय? राजभवन, कला अकादमीचें नूतनीकरण करप खरेंच गरजेचें आसलें काय? सरकारा कडेन गरिबांक दिवपाक पयशे नात जाल्यार हे दुडू खंयचे? अशे प्रस्न पडले बगर रावनात. गोंय सरकारान साबार मळाचेर उदरगत केली. रस्ते, पूल बांदले, पूण गोंयकारपण, अस्मिताय सांबाळून दवरपा खातीर आपली लागणूक ते विसरल्यात. हें मेळोवपा खातीर आमकां झुजचें पडटलें. स्वराज्याचें सुराज्य जातलें जाल्यार अस्मितायेक पाळो दिवचो पडटलो. नाजाल्यार गोंय राज्यांत गोंय उरतलें, पूण गोंयकार हाताचीं बोटां मेजपा इतलेच उरतले हें सांगपाची खंयच्याच ज्योतिशाची गरज ना. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी मोलें अभयारण्यांतल्या कॅमेऱ्यांत ब्लॅक पॅंथर (काळो चितो) कैद जाला. हाका लागून मोलें अभयारण्यांत ब्लॅक पँथर आशिल्ल्याचें स्पश्ट जालां. राना खात्याच्या जवानांनी पँथराच्या हालचालींचेर लक्ष दवरचे अशें रानां खात्याक आदेश दिल्ल्याचें खात्याच्या मंत्र्यांनी सांगलां. कांय म्हयन्यां पयलीं म्हादय अभयारण्यांतल्या कॅमेऱ्यांत वाग कैद जाल्लो. हाचे उपरांत आतां मोलें अभयारण्यांत ब्लॅक पँथर आशिल्ल्याचें स्पश्ट जालां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजीः फोडें पोस्ट ऑफिसांतल्यान काडून उडयल्ल्या थळाव्या आठ कंत्राटी पोस्टमनांक परत कामार घेवचे हे खातीर सान्तआंद्रेचो आमदार विरेश बोरकार हांणी यत्न चलयल्यात. बुधवारा तांणी त्या पोस्टमनांक वांगडा घेवन महाराष्ट्र पोस्ट सर्कलाचे गोयचे वरिश्ठ अधिक्षक एन नरसिंह स्वामी हांची भेट घेवन तांकां परत कामार घेवपाची मागणी केली. फाटलीं सुमार धा तें पंदरा वर्सा पोस्टमन म्हणून काम केल्ल्यांक अचकीत कामा वयल्यान काडून ताचें सुवातेर महाराष्ट्रांतल्या उमेदवारांक हाडप म्हणल्यार सामको अन्याय आनी आमी तो सोसून घेवचे नात अशें बोरकार हांणी अधिक्षकाक सांगलें. ह्या प्रकरणाची आपल्याक कसलीच म्हायती ना तशेंच तांतूंत आपलो हात नाशिल्ल्यान वरिश्ठांकडेन बाजू मांडपाक स्वामी हांणी बोरकार हांका सांगलां. काडून उडयल्ल्या कंत्राटी पोस्टमनांक परत कामार घेवपाचो अधिकार आपल्याक ना आनी सगळें दळणवळण मंत्रालयाकडेन आसा अशें आपल्याक लेखी दियात अशें बोरकार हांणी स्वामी हांका सांगलें. तांणी तशें तांका लेखी दिलें. आपूण आतां हो विशय मुख्यमंत्री डॉ प्रमोद सावंत तशेंच उत्तर गोंय आनी दक्षीण गोंयच्या खासदारां सामकार मांडटलो अशें बोरकार हांणी पत्रकारांक सांगलें. गोंयकार पोस्टमनांक कामा वयल्यान काडून उडोपाचो प्रकार जालो तरीय उत्तर गोंयचो खासदार आनी केंद्रीय मंत्री श्रीपाद नायक अजून एक उतर काडना हे खातीर बोरकार हांणी अजाप उक्तायलें. केंद्र सरकाराच्या आस्थापनांतल्यान गोंयकारांक कामा वयल्यान काडून उडयतें तरी राज्यांतल्या भाजपा सरकाराक ताचें कांयच पडून वचना अशें बोरकार हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार दिलीप धारगळकार हांच्या दोन पुस्तकांचें प्रकाशन आर्या प्रकाशन, दिवचल आनी शिक्षा व्हिजन, दिवचल हांच्या जोड पालवान प्रा. दिलीप धारगळकार हांच्या ‘मसणभूंय’ आनी ‘सटयेमाये’ ह्या दोन पुस्तकांचो प्रकाशन सुवाळो निकतोच झांट्ये जिमखाना सभाघरांत जालो. आमदार डाॅ. चंद्रकांत शेटये, गोवा कोंकणी अकादेमीचे अध्यक्ष अरूण साखरदांडे, प्रा. हनुमंत चोपडेकार, दिलीप धारगळकार हांचे उपस्थितींत पुस्तकांचें प्रकाशन जालें. ह्या वेळार प्रा. हनुमंत चोपडेकार हांणी दोनूय पुस्तकांचेर आपले विचार मांडले आनी दोनूय पुस्तकां वास्तववादी घडणुकांनी भरिल्लीं आसात म्हणपाचें सांगलें. लेखकांनी सगलीं प्रकरणां सामकीं तटस्थपणान मांडल्यांत. ताका लागून तांचीं दोनूय पुस्तकां वाचनीय जाल्यांत अशें तांणी सांगलें. अरूण साखरदांडे हांणी दर्जेदार साहित्य निर्मिती करून घडिल्ल्या विंगडविंगड घडणुकांचो नियाळ खूब परखडपणान घेतिल्ल्याचें सांगलें. आमदार डाॅ. चंद्रकांत शेट्ये हांणी धारगळकार हे सामके स्पश्टवक्ते, निर्भीड लेखक आसात म्हणपाचें सांगून ताचें प्रतिबिंब तांच्या लिखाणांतल्यान दिसता अशें सांगलें. स्मशानांत घडपी घडणुको आनी हेर अणभव सांगून खरी वस्तुस्थिती मांडून तांणी विनोदी आनी दर्जेदार कलाकृती निर्माण केल्या अशेंय तांणी सांगलें. दिलीप धारगळकार हांणी येवकाराच्या उलोवपांत पुस्तकाच्या लिखाणांतले अणभव सांगलें. संजय तेंडुलकार हांणी कार्यावळीचें सुत्रसंचालन केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. निकतीच गोंय विधानसभेची वेंचणूक जाली. हे वेंचणुकेंत जायत्या पक्षांनी जनतेक अमकें फुकट दितले, तमकें फुकट दितले म्हणून सांगून भुलोवपाचो यत्न केलो. आम आदमी पक्ष सध्या दिल्लीक आनी पंजाबाक लायट आनी उदक फुकट दिता म्हणपाचें आयकूंक येता. आमच्या लोकांक कितें, फुकट मेळ्ळ्यार जायच. दर एकाक दिसता आमकां सरकारान सगलेंच फुकट दिवचें. आनी तातूंत जेन्ना खंयचोय पक्ष फुकट दिवपाचें उतर दिता तेन्ना लोक सामको भुल्लुसता. पूण सरकार हें फुकट खंयच्यान आनी कशें दितलें हाचो विचार कोण करिनात. जेन्ना वेंचणूक लागीं पावली आनी सगल्या पक्षांनी फुकटगिरीचीं आस्वासनां दिवंक सुरवात केली तेन्ना सत्तेर आशिल्ल्या सरकाराकूय लोकांक उदक फुकट दीन दिसलें. जालें, म्हयन्याक सोळा हजार लिटर उदक फुकट मेळटलें म्हणपाची घोशणाय जाली. आतां हें उदक कोणाक फुकट मेळपाचें? जाची ऐपत ना ताका जालेंच, पूण जो व्हडल्या बंगल्यांनी रावता, व्हडल्या गाडयांनी भोंवता ताकाय बी. तशे आमचे लोक फुकटचें रेशन घेवपाक व्हडल्यो व्हडल्यो गाडयो घेवन सोसायटींच्या दारांत लायनींत राविल्ले आमी पळयतात. म्हणटकूच उदक फुकट मेळ्ळ्यार कोण सोडटलो. पूण हातूंत आमची कितली बचत जाता? उदकाचो दर पयल्या पंदरा युनिटांक साडेतीन रुपया आनी उपरांत णव रुपया. म्हणजेच सरकार दर एकल्याक म्हयन्याक एकसस्ट रुपयांची मजत करता. गोंयच्या मध्यमवर्गीय कुटुंबाचो जर विचार केलो तर दर एका कुटुंबाक दिसाक उणेंच तें पाचशें रुपयांचें नुस्तें लागता. म्हयन्याक एक गॅस सिलींडर, जाचो आयचो दर एक हजार रुपया. दिसाक दोन नाल्लांचे साठ रुपया, दूद साठ रुपया. तांदुळ, दाळ, कड्डण, मीठ, मिरसांग धरलें जाल्यार उणेच ते दिसाक बाराशें रुपया खर्च आसा. ते भायर गाडयेक – स्कुटरीक पॅत्राॅल. जो मनीस म्हयन्याक साठ हजार रुपया मोडटा ताका सरकार साठ रुपयांचें उदक फुकट दिता आनी आमी तें घेताय बी. जांकां गरीब म्हणूं येता तांचो खर्च म्हणून उणो आसना. गरीब मनीस दिसाक शंबर रुपया मटक्याचेरूच मोडटा. अश्या वेळार म्हयन्याक ही साठ रुपयांची भीक सरकार कित्याक दिवंक सोदता काय? सरकारान उदक फुकट दिवपाचें केलां खरें, पूण ताका बंदन दवरलां. जो कोण सोळा हजार लिटर उदक वापरता ताका उदक फुकट. पूण हातूंत एक लिटर लेगीत वाडलें जाल्यार पुराय उदकाचें बील फारीक करपाचें. म्हणटकूच खात्यांतले लोक करतात कितें? ते बील कशें वाडोवंक मेळटलें तें पळयतात. मागीर म्हयन्या जाग्यार चाळीस, शेचाळीस अश्या दिसांचें बील करतात. लोक फकत बील पळयतात. तें कितल्या दिसांचें ताचेर कोणाचें लक्ष आसना. जाचें सोळा हजार लिटरांनीच काम जाता ताच्या नांवान एकवीस ते पंचवीस हजार लिटरांचें बील येता. खरें म्हणल्यार बील दर म्हयन्याक येवंक जाय. तें तीस वा एकतीस दिसांचेंच आसूंक जाय. पूण तशें केल्यार बील वाडोवंक कशें मेळटलें? पंदरा युनीट जाले म्हणजे बिलाचो दर तिपेटीन वाडटा. दीस वाडले म्हणजे युनीट वाडटात आनी बील वाडटा. बील अशे तरेन वाडोवंक मेळचें म्हणुनूय काय हीं खातीं दर म्हयन्याचें बील दिनात? म्हाका तरी आयजवेर एकुणसत्तर, पंच्यायशीं, एकशें तेरा, एकसश्ट, एकशें ब्यात्तर, शेचाळीस अश्याच दिसांचीं बिलां आयल्यांत. आतां उदक वा हेर खंयचीच वस्त फुकट जाय अशें हांव केन्नाच म्हणचों ना. हांवूच कित्याक गोंयांत अशे जायते लोक आसतले जांकां फुकट कांयच नाका आसतलें. कारण तांकां सरकार कितेंय फुकट दिता तर तें कशें हें खबर आसतलें आनी तांच्याच बोल्सांतल्यान तें वता हेंवूय तांकां बेस बरें खबर आसतलें. पूण हे लोक तोंड उगडनात. सरकारा कडेन वायटपण कित्याक घेवचें म्हणून ते वोगी रावतात. पूण सरकाराक हाची जाणीव करून दिवपाची गरज आसा काय दिसता. सरकाराक सांगूंक जाय आमकां फुकट कांयच नाका, पूण बिलां वेळचे वेळार दियात. ओगीच दीस वाडोवन दर वाडोवं नाकात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पोंगल दक्षिण भारतांतलो एक उत्सव. तमीळनाडूंत हो उत्सव व्हड प्रमाणांत मनयतात. तमीळनाडूंत ताका पोंगळ (पोंगल) आनी कर्नाटकांत सक्रांत म्हण्टात. तीन दिसांच्या ह्या उत्सवाची तयारी पयलीं म्हयनोभर चलता. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. हुंवारा सारकी स्थिती जावची न्हय म्हणून तिळारीचो विसर्ग कमी करपाची मागणी दिवचलः पावसाच्या दिसांनी तिळारीच्या जलशयांत वाड जाल्यार धरणांतल्या उदकाचो विसर्ग करतात. ताका लागून दिवचल आनी पेडणे तालुक्यांतल्या न्हंयाक हुंवार येवन लोकांच्या घरांनी आनी शेतांनी उदक आयिल्ल्यान लुकसाण जातां. तें जावचें न्हय हे खातीर उदकाचो विसर्ग कमी करचो अशी सूचोवणी तिळारी धऱण प्रकल्प अधिकाऱ्यांक दिवची अशी मागणी न्हंयचे धडेर रावपी लोकांनी केल्या. धरणाच्या जलाशयांत चिखोल जमा जाल्ल्यान पावसांत धरणाचो जलाशय रोखडोच भरता आनी अतिरिक्त उदक धरणांतल्यान सोडचें पडटा. गिमाळ्यांत पुराय ताकीन धरणांतलें उदक सोडल्यार जलाशयांतलें उदक उणे जावन पावसात तो भरपाक वेळ लागतलो आनी उदकाचो विसर्ग करपाची गरज आसची ना अशें ह्या लोकांक दिसता. धरणातलें उदक तेरवण मेढे, अन्नेयी बंधाऱ्यांत आडायतात. तें सोडल्या उपरांत तें तिळारी न्हंयेत वता आनी तिका हुंवार येता. 2019 ते 21 ह्या तीन वर्सांत व्हडा प्रमाणांत हुंवार येवून गांवानी उदक रिगून लुकसाण जाल्लें. कोनाळ, वायंगणतड, घोटगे, येळपय, आवाडा, साटेली, भेडशी, परमे, कुडासे, वानोशी, मणेरी, सासोली तशेंच गोंयांत साळ गांवांत पावसाच्या दिसांनी धरणांतल्या विसर्गाक लागून हुंवार येता तिळारी जलाशयांतलें उदक कमी केल्यार जुलै म्हयन्यांत भरपी धरण ऑगस्ट, सप्टेंबर म्हयन्यांत भरतलें. ताका लाागून हुंवाराची स्थिती येवची ना अशें लोकांक दिसता. तिळारीचे खारीज फुडटले हे भिरांतीन तांच्यांतल्यान कमी उदक सोडटात. ताका लागून लोकांक शिंपणावळी खातीर उदक मेळना. वीज निर्मणे खातीर उदकाचो जाय ते प्रमाणांत उपेग करनात. उदकाचो चड साठो आशिल्ल्यान पावस पडटकूच धरण रोखडेंच भरता अशें लोकांचें मत आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. आपूण जाकबाचो भाव म्हण सांगून, ह्या पत्राचो बरयणार वाचपियांक आपली वळख करून दिता. म्हणटच हो जाकब पत्राच्या वाचपियां मदें भव वळखिचो आनी भवमान जडललो मनीस जावंक जाय. कण तो पल्या शेंकड्यांत जेरुसाल्याचे पवित्र- सभेंत जाकब नांवाचो दुस्रो कण श्रेश्ट मनीस नासलो, बगर जाकब धर्मुदूत, जेरुसाल्याचे पवित्र- सभेचो व्हडील वो गंगळिबाप. हो धरंदूत म्हळ्यार “धाकटो जाकब”, “जेजुच्या भावां” मदलो एकलो. जुदास, ह्या पत्राचो बरयणार, त्या जाकबाचो खाशा भाव वो लाशिलो सयरो जायत काय? कित्याचक म्हळ्यार मातेव(१३/५५) आनी मार्कू (६/१३) समियाच्या भावां मदें एका जुदासाचेंय नांव दितात. लूक, आपल्या शुभवर्तमानांत आनी धरंदुतांच्या इतिहासांत, धरंदुतांचीं नांवां दिताना, दनिंय वळेरिंनीं जुदासाक “ जाकबाचो पूत” म्हणटा; म्हणटच ताच्या बापायचेंय नांव जाकब आसलें आसतलें (ल्क ६/१६, द. ई. १/१३ पळे हेरां शुभवर्तमानांचे बरयणार ह्या धरंदुताक “तादेव” म्हणटात म्त १०/१-४; म्क. ३/१३-१९ हो “समियाचो भाव” आनी धरंदूत जुदास एकूच जायत काय आनी वेगळे जातीत जाल्यार-ऊय, ह्या पत्राचो बरयणार खरेंच तांचे मदलो एकलो जायत काय? ह्या प्रस्नांक पवित्र पुसतकाच्या शासत्रियां मदें वेग-वेगळीं मतां आसात. कण-ऊय जावं तो बरयणार, हो “जुदास” एकाच गांवचे पवित्र-सभेक आपलें पत्र धाडिना: तें वेग-वेगळ्या सभां मदें भंवडावन वाचपाचें म्हण गंता. आपल्या वाचपियांक आदल्या कराराची आनी जुदेवांचे परंपरेची बरी वळख आसा म्हण हो लेखक संजता. तरी तें फकत जुदेवां मदलीं क्रिसतांव जाल्लीं तांकां हें पत्र ताणें बरयलें म्हण सांगुंक जायना. पर्तेंच जाल्यार, जावन तांकां जावं विदेशियां मदलीं क्रिसतांव जाल्ल्यांक, पालेसतिनांत वो धाकटे आजियेच्या गांवांनीं आसलल्या पवित्र-सभांक, ह्या पत्राची शिकवण आनी शिडकावणी तो दीवंक सदता. हें पत्र मटवें खरें, पूण त्या क्रिसतांवां मदें उपरासलल्या प्रस्नांची खबर कर्ता आनी हांकां नीट जबाब दिता. पवित्र-सभेंत थडे शासत्र-विरधी उपजल्ले आनी तांच्या खट्या शिकवणांक लागून ह्या पत्राची गरज जाली दिसता. जेजुचें खरें मनशासंयब ते मानून घेनासले, आनी जेजू एकलच धनी आनी समी म्हण त्या प्ल्या खट्या जिवितान नाकार्ताले. क्रिसती सत्तियेचीं नीब घेवन, ते कांचाराक लभदल्ले. मरियादीक जिविताच्या सगळ्या कायद्यांची ते वात लायताले. हें पान शेवटीं 22 मार्च 2021 दिसा, 12:32 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार आमदार राजेश फळदेसायान केली दिवाडे आमोंय बांदाची पळोवणी माशेलः कुमारजुव्यांचो आमदार राजेश फळदेसाय हांणी दिवाडेच्या आमोंय खाजन बांदा सारको करपाचें काम सुरू आसा ताची पळोवणी करून नियाळ घेतलो. काम जाता तितल्या बेगीन करपाक तांणी कंत्राटदार सुनील ज्ल्मी हांका सांगलां. वीस दिसां पयलीं उदकास्रोत खात्यान बांदाच्या दुरुस्तीचें काम सुरू केल्लें. ते सध्या निमण्या पांवड्यार पावलां, अशें फळदेसाय हांणी सांगलें. वेंचणुके वेळार आपणे सारके नाशिल्ले बांद आनी मानशीच्या दुरुस्तीचें काम करपाक प्राधान्य दितलों अशें सांगिल्लें. सध्या तें काम आपणे हातांत घेतलां अशें तांणी पत्रकारांक सांगलें. बांदांची दुरुस्ती करपाची गरज आसल्यार शेतकारांनी तें सांगचें अशें आवाहन तांणी केलां. पावसाच्या दिसांनी दिवाडी जुंव्या वयल्या लोकांक सुरक्षीतपणान प्रवास करपाक मेळना. उटंगाराचो पावस पडल्यार फेरी धक्क्यार फेरीबोट लावपाक मेळना. हुंवार येवचो न्हय हे खातीर बांदांची दुरुस्ती जाता तितल्या बेगीन करपाक आपणे सांगलां. पावसाच्या दिसांनी ताकां खावटीं पडची न्हय म्हणून उपाय येवजण करपाची गरज आसा अशें तांणी सांगलें. दिवाडी आनी कुमारजुवें मतदारसंघातली शेत जमीन लागवडी खाला हाडपा खातीर शेतकारां मदीं जाग्रुताय करपाची गरज आसा. तरणाट्यांनी शेतां कसपाक लक्ष घातल्यार बेरोजगारीचो प्रश्न सुटावो जावपाक शकता अशें फळदेसाय हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. उज्जैन आर्यवर्तांतल्या पवित्र सप्तपुरांतलें एक आसा. श्रीकृष्ण, बलराम आनी सुदामी हांचो गुरू सांदीपनी हांचो आश्रम हांगा आशिल्लो. देव आनी दानव हांऩी केल्ल्या समुद्रामंथनातल्यान अमृतघट आयिल्लो आनी त्या घटांतले कांय थेंबे उज्जैन, हरिश्वर, प्रयाग आनी नासिक हांगा पडिल्ले, अशें पुराणांत सांगलां. देखून, ह्या शारांनी कुंभमेळ भरता. हो रुंभमेळ दर बारा वर्सांनी गुरू वृश्चिक राशींत येतकच भरता. पूर्विल्लें उज्जैन नगर आतांच्या उज्जैन नहराचे उत्तरेक क्षिप्रा न्हंयचे उजवे देगेर आसा.भोवतणचे भुयेपरस हें ठिकाण 30-40 फूट ऊंच आसा. रपोरन्या उज्जैन मगराक हालीं गड अशें म्हण्टात. ह्या नगराचो विस्तार दक्षिण-उत्तर सुमार एक मैल आनी उदेंत-अस्तंत सुमार पाऊण मैल आशिल्लो. पूण नगराचीं उपनगरां मात पयस पयस पातळिल्लीं आशिल्लीं. पयलीं जे सुवातेर महाकालवन आशिल्लें, थंय आतांचें उज्जैन शार आसा. पूर्विल्लें उज्जैन मात उसू पडलां. महाराजा जयसिंहान हांगा एक वेधशाळा बांदिल्ली. जयसिंह हो ज्योतिशशास्त्रांतलो व्हड विद्वान आशिल्लो. णव्य ते धाव्या शेंकड्यामेरेन उज्जैन परमाराची राजधानी आशिल्ली. 1235 त अल्तमशान ह्या शाराचो नाश केलो. तेन्नासावन उज्जैन मुसलमानांचे सत्तेखाला आशिल्लें.ताचेउपरांत उज्जैन मराठ्यांकडेन आयलें आनी फुडेंमेरेन ती शिंद्यांची राजधानी आशिल्ली. भारत भूंयचो मदलो रेखांश उज्जैन शारासावन वता. भारतीय खगोलशास्त्रज्ञांच्या मतान उजैन हें नगर शून्य रेखांशाचेर वसलां. भूगोलकारांनी हांगाच्यान रेखांश मेजपाची चाल सुरू केली. बारा ज्योतिर्लिंगांतलें श्री महाकालेश्वराचें हें थळ आसा. हांगाच्या नामनेच्या महाकाल देवळाक पांच माळे आसून तातूंतलो एक माळो भुंयेपोंदा आसा. विक्रमादित्याचें यादस्तीक म्हूण हांगा विक्रमस्मृतीमंदीर बांदिल्लें. ह्या मंदिराची बुन्याद 1951 त डॉ. राजेंद्रप्रसाद हाणें घाल्ली. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:02 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. सोकपीठ मोडल्ल्यान शौचालय बंद शेट्येवाड्या वयल्या लोकांचें हाल म्हापशेंः शेट्येवाडा- म्हापशें हांगच्या सुलभ शौचालयाचो सोकपीठ मोडिल्ल्यान तें सध्या बंद आसा. ताका लागून ह्या वाड्यार रावपी सुमार 300 लोकांक सैमीक विधी खातीर बरेच त्रास काडचे पडटात. सोकपीठ सारकें करपा कडेन म्हापशें पालिका मंडळ सध्या लक्ष दिना. फाटल्या शेनवारा सांजे एकटो ह्या सोकपिठांत पडलो. कांय तरणाट्यांनी ताका भायर काडलो. सोकपीठ मोडिल्ल्यान लागसरच्या वाठारांत घाणयारो वास पातळटा. शौचालय पालिकेन सध्या बंद केलां. सुलभ इंटरनॅशनल हे संस्थेक पालिकेन हें शौचालय चलोवपाक दिलां. ताची देखभाल करपाचेंय काम तांचे कडेन आसा. शेट्येवाड्यार सुमार 70 घरांत संडास नाशिल्ल्यान तांचे खातीर पालिकेन हें शौचालय बांदल्लें लोकां कडल्यान शुल्क घेवन तें ताकां वापरपाक मेळटा. सुमार 300 लोक ताचो उपेग करतात. तें बंद आशिल्ल्यान तांकां उक्ते सुवातेर सैमीक विधी करचे पडटात. थळावो नगरसेवक तारक आरोलकार हांणी नगराध्यक्ष शुभांगी वायंगणकार आनी मुख्याधिकारी सीताराम सावळ हांकां सोकपीठ बेगोबेग सारकें करपाची विनवणी केल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. मराठींत ‘नेमेची येतो पावसाळा’ अशें म्हणटात. पावस कितलोय पडूं, वर्सभरूय पडूं, पूण जेन्ना वेधशाळा अंदूं मनसून वेळार येतलो आनी पावस शें- प्रतिशें पडटलो म्हणपाचें सांगता, तेन्ना जिवाक थाकाय मेळटा. सगल्यांक आनंदी आनंद जाता, शेर मार्केटाक तर हुंवार येता. मागीर पावस कसोय पडूं. वेधशाळेन सांगिल्लेवरी पडूं वा चड- उणो पडूं. तसो तो वेधशाळेचें केन्ना आयकनाच म्हणात. जसो पावस तशीच कोंकणी परिशद. हे परिशदेचें अधिवेशनूय दर वर्सा केन्ना परिशद तर केन्ना संमेलन म्हणून भरता आनी आमच्याय मनाक शेर मार्केटा वरीच हुंवार येता. तशीं हीं अधिवेशना कोंकणीक वा कोंकणी मनशाक कितेंय बरकत हाडटा अशें ना. पूण, आमी आसात हाची जाण येता. आमकां खबर आसता हे परिशदेन वा संमेलनांत आमचो खंयच आस्पाव आसचो ना, आमची कोणूच सोय करपाचो ना, आमी वाटेरूच उरतले तरी परिशद म्हणली म्हणजे मनाक मात्शें बरें दिसता. आमी तशे कोण अकादेमी अवार्डीय न्हय वा व्हिआयपीय न्हय. मागीर सोय केलीना म्हणून कोणाचेर शिणटले. आमी तशी अपेक्षा धरप हीच चूक. तरी दिसता केन्नातरी जाळवणदार आमचेर मेहरबान जातले. बेठेंच दिसपाचें तें. तरी आसतना आमी फुलतात आनी धांवतात. जीव कोंकणीक ओंपला न्ही. आज सोडटले म्हणल्यारूय सोडूंक मेळना. तो कितें व्हॅाटसेप ग्रुप तर? जाय तेन्ना जोडले, मनाआड कितेंय जालें म्हणजे भायर मारले करपाक? कपलार कोंकणीवादी हो शिक्को बसला म्हणटकूच दुसरो उपाय ना. तशी अंदूंची परिशद बरी जाली म्हणची पडटली. एकल्याकूच सगली धांवपळ करची पडली वा सोयर्‍यांकूच सगलीं कामां करचीं पडलीं तरी परिशद बरीच जाली म्हणूंक जाय. तशें आमकां हारश्यांत पळोवंक आवडना आनी कोणेय हारसो दाखयल्लो तर अजिबात आवडना. म्हणटकूच उणिवांचेर बोट दवरून कित्याक वोगीच वायटपण घेवपाचें? म्हणून बरी जाली म्हणपाचें आनी वोग्गी बसपाचें. आतां बरी जाली अशें म्हणपा फाटलें कारणूय आसा. ना अशें न्ही. हें कारण म्हणल्यार आमच्या मंत्र्यांचीं भाशणां. मुखेलमंत्री आनी खेळांमंत्री परिशदेक आयले आनी इतले बरे उलयले तें पळयल्यार हे धा- पंदरा वर्सां आदींच मंत्री जावंक जाय आसले, अशें दिसले बगर रावलें ना. कोंकणी आतां म्हणल्यार बरीच मुखार पावपाची अशेंच दिसलें. खेळांमंत्र्याच्या उलोवपांतल्यान तर एके गजालीचो उलगडो जालो. तें म्हणल्यार गोंयचे चाळीसूय आमदार वेगवेगळ्या भाशेंतल्यान सोपूत कित्याक घेतात तें कळ्ळें. ताणीं जरी मराठी, हिंदी, इंग्लीश भाशांतल्यान सोपूत घेतलो तरी तांच्या दोळ्यांक फकत कोंकणीच दिसताली असो ताचो अर्थ. खेळांमंत्री आमदार जातकूच ताणीं मराठींतल्यान सोपूत घेतलो तोय हेच खातीर. बरें जालें, हे परिशदेच्या निमतान इतलें तरी कळ्ळें. बाबड्या त्या ठाले पाटलाचो बेठोच गैरसमज जाल्लो, गोंयच्या बहुसंख्यांची भास कोंकणी न्ही म्हणपाचो. कित्याक जावचो ना? हांव तरी ताका कसोच दोश दिना. जेन्ना बहुसंख्य आमदार कोंकणी सोडून हेर भासांनी सोपूत घेतात तेन्ना असो समज जावप साहजीक. बहुसंख्य आमदार म्हणल्यार बहुसंख्य मतदार जाणीं तांकां वेंचून दिल्यात. जेन्ना ते आमदार दुसरे भाशेंतल्यान सोपूत घेतात आनी मतदार ताळयो वाजयतात तेन्ना कोणाचोय समज ठाले पाटलां वरीच जावपाचो. आतां खेळांमंत्र्यान सांगलें म्हणून कळ्ळें, दारांत जरी इंग्लिशीचो म्हारू उबो आसलो तरी जनेलांतल्यान आमकां कोंकणीच दिसतली. आमी ती पळोवनूच खोशी मनोवपाची. मुख्यमंत्र्यान तर आपणाल्या भाशणान सगळ्यांची मनां जिखलीं. ताचें भाशण आयकून जमिल्ल्या सगळ्यांक दिसलें आतां मातूय भियेवपाची गरज ना. मुख्यमंत्र्यान म्हणलें, कोंकणी ही खंयचेच दुसरे भाशेची बोली न्ही. ती एक स्वतंत्र भास आनी गोंयची राजभास. आमकां कोणाच्याच सर्टिफिकेटाची गरज ना. कडक वोतांत पावसाची वावझड मारची तशी मनाची अवस्था जाली. गोंयची विधानसभा कोंकणींतल्यान चलता म्हणपाचेंय मुखेलमंत्र्यान सांगलें. खर्‍यांनीच कौतूक करपाचें तांचें. पूण हें उलयतना मुख्यमंत्र्यांक खबर आसूंक जाय आसलें, कोंकणी गोंयची राजभास जावन इतलीं वर्सां जालीं तरी राजभास कायदो अजून चालीक लायिल्लो ना. अजून सरकारी पत्रां, नोटिसो बी इंग्लिशींतल्यानूच येता. अजुनूय सरकारी गेझेट कोंकणी जावंक ना. आनी गोंयच्या शाळांनी शिक्षण खंयच्या भाशेंतल्यान जाता तें मुख्यमंत्र्यांनीच सांगल्यार बरें जावपाचें. प्रधानमंत्र्यांक खंय थळावे भाशेंतल्यान कारभार चलिल्लो जाय. देखून ताणीं न्यायालयाचें काम लेगीत थळावे भाशेंतल्यान जावचें अशी सुचोवणी केल्या. खर्‍यानींच तोखणाय करपाची हांची. पूण थळावे भाशेंतल्यान शिकप जाय नासतनाच थळावे भाशेंतल्यान काम जातलें? तुमी तर शिक्षण इंग्लिशींतल्यान दितात. आनी कारभार कोंकणींतल्यान करुंया म्हणटात? हें बरें तकलेंत वचना. तातूंत गोंयांत आशिल्लें हायकोर्ट हो मुंबय हायकोर्टाचो फांटो. म्हणटकूच हाचो कारभार खंयचे थळावे भाशेंतल्यान चलपाचो? गोंयच्या काय मुंबयच्या? गोंयची थळावी भास वापरतले जाल्यार गोंयचें स्वतंत्र हायकोर्ट नाका? पयलींच ह्या गजालींचेर विचार जावंक जाय न्ही. नासल्यार फाल्यां वाद नाका म्हणून निमाणें इंग्लिशूच गळ्यांत बांदचे नात मूं? तशें पिशांक पिंपळ दाखोवप सामकें सोपें. घेतात आमी आयकून. ताळयोय मारतात. खिणभराक आमकांय दिसता, जिखले गा तुमी म्हणून. पूण उलयलां तें करतले मगा तुमी? ‘यू टर्न’ मारपाची संवंय आसा देखून विचारतां. उलयल्या तेंच केलें तर मात फुडलीं वीस वर्सां तुमच्याच नांवार. फकत आर्ट कल्चराक लेखकांक इल्लो मान दिवंक सांगात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. बेळगांवः श्रद्धेक मोल ना अशें म्हणटात मात कांय फावट अंधश्रद्धेन केल्ल्यो गजाली जिवाचेर येवपाक शकतात. एका 45 वर्सां पिरायेच्या दादल्याक ताका लागून आपलो जीव वोगडावचो पडटाशिल्लो. मात केएलईएस डॉ प्रभाकर कोरे हॉस्पिटलांतल्या दोतोरानी ताचो जीव वाटायलो. बालकृष्णाची पितळेची मूर्ती रातयां उदकांत दवोरून उपरांत सकाळीं तें उदक पिवपाचो ह्या मनश्याचो नेम आशिल्लो. मात ताणे ह्या उदका वांगडा मूर्ती गिळ्ळी. ती ताच्या गळ्यांत आडकल्ल्यान मरता काय उरता अशी ताची स्थिती जाली. ताका कोरे हॉस्पिटलांत हाडून एक्स रे काडतगूच गळ्यांतली मूर्ती दिसली. डॉ प्रिती हजारे, डॉ विनिता मेटगुडमठ आनी डॉ चैतन्य कामत हांणी रोखडीच वैजकी प्रोसिजर करून ही मूर्ती काडून ताचो जीव वाटायलो. सुजल्लो गळो आनी स्वास घेवपाक आडमेळे येतात म्हणू हॉस्पिटलाच्या इमरजन्सी सर्जरी वॉर्डांत ताका दाखल केल्लो. मूर्ती तागेल्या अन्न नलिकेंत आडकल्ली. एन्डोस्कॉपी करून दोतोरांनी ती भायर काडली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. एन. बी. टी. चीं पुस्तकां अणकारप्यांक सुचवणी खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. आशिया खंडाच्या नैऋत्य तोंकावेलो व्हड द्वीपकल्प. हाचे दक्षिणेक अरबी दर्या आनी एडनचें आखात (Gulf अस्तंतेक तांबडो दर्या आनी सिनाय द्वीपकल्प, उदेंतेक इराणचें आखात, आग्नेयेक ओमानचें आखात आनी उत्तरेक जॉर्डन आनी इराक हे देश आसात. उत्तरेवटेन अरबस्तानचें वाळवंट खंय सोंपता आनी सिरिया- इराकचें वाळवंट खंय सुरू जाता हें सांगप कठीण आसले तरी कुवेत आनी सौदी अरेबियाच्या उत्तर शीमे मेरेन अरबस्तानाचो व्दीपकल्प पातळला अशें मानतात. अरबस्तानाची चडांत चड लांबाय 1,930 किमी रुंदाय 2,090 किमी. क्षेत्रफळ 25,90,000 चौ. किमी. अरबस्तान आनी आफ्रिका खंड सिनाय व्दीपकल्पाक लागून एकामेकांक जोडल्यांत. दक्षिणेवटेनचो सोकोत्रा जुंवो राजकी नदरेंतल्यान न्हय तर मनीसशास्त्राचे नदरेंतल्यान अरबस्तानाचोच एक वांटो जावन आसा. राजकी नदरेंतल्यान सौदा अरेबिया, येमेन, मस्कत आनी ओमन, दक्षिण येमेन, ओमनच्या वाठारांतलीं अमीर राज्यां जांकां म्हणटात अशीं सात ट्रुशियल राज्यां, कुवेत, बाहरीन आनी कतार हांचो अरबस्तानांत आस्पाव जाता. अरबस्तान हो एक व्हडलो पठार वाठारी आसा. हाच्या अस्तंत, दक्षिण आनी आग्नेय शीमेलागीं ऊंच पर्वताच्यो वळी आसात. हें पठार सामक्या पोरन्या फातरांचे आसा. जमनीपोंदच्या घडणुकांक लागून ह्या पठाराच्या अस्तंतेक दोंगर तयार जाले आनी तो वाठार वयर सरिल्ल्यान उदेंते वटेन देंवती तयार जाली. उत्तरेवटेनचो सिरहान वाठार हो सुमार 300 मी. खोल, ३२० किमी. लांब आनी ३२ ते ४८ किमी. रुंद आसा. हनिफा, रीमा, दवासिर हेय वाठार अशेच तयार जाले असें मानतात. तांबड्या दर्या देगेक तिमाहा म्हणटात. हे दर्यादेगेची चडांच चड रुदांय मदल्या वाठारांत ८० किमी. आसा. तिका तेंकून आशिल्ले दोंगरावळीचे तीन वांटे जातात. उत्तरेवटेनचो हेजॅझ (चडांतचड उंचाय सुमार 2,890 मी ताचे दक्षिणेवटेनचो असीर (2,750 मी आनी दक्षिणेवटेन सामके कुशीक येमेन (3,650 मी ह्या देंगरानी मक्का आनी मदीनाच्या लागीं पाजो आसात आनी त्या मार्गांतल्यान तांबड्या समुद्रावरवीं येरादारी चलता. अरबस्तानाचे दक्षिणेवटेनच्या दोंगरांक कौर ह्या नांवान वळखतात. आग्नेय वाठारांतलो जबल अल् अरव्दर (सुमार 2,986 मी हो इराणांतल्या झॉग्रोस पर्वताचोच एक फांटो जावन आसा. पठाराचो भितरलो वाठार सुमार ६००-९०० मी. उंचायेचो आसा. हो चडसो वाळवंटांनी भरला. मदींमदीं स्टेप्स सारके तणाचे वाठार दिसून येतात. उत्तर वाठारांतल्या अकाबाच्या आखाता सावन जाफ ते कुवेत अशी आडी मारीत जाल्यार हे आडयेचे उत्तरेवटेन सपाट मेकळो मळांचो वाठार आसा. हातूंतलो कांय वाठार तणाचो जाल्यार उरिल्लो रेंवेन भरला. हाका ‘बडिएत पश् शाम’ म्हळ्यार उत्तरेवटेटो तणाचो वाठार अशें म्हणटात. हाचे दक्षिणेक म्हळ्यार जावफ आनी हायल ह्या शारांच्या मदल्या वाठारांत ‘नफूद’ हें अरबी नांव आशिल्लें वाळवंट आसा. हाचोच एक अशीर कुडको रियाधच्या उदेंतेक दक्षिण- उत्तर 1,300 किमी. पातळिल्लें वाळवंट म्हळ्यार दाहना. ताचे उदेंतेक इराणच्या आखाताक तेंकून आशिल्ली दर्यादेग आसा. ह्या वाठारांत साव्या उदकाच्यो झरी आनी बांयो आशिल्ल्यान लोकवस्तीचें प्रमाण चड आसा. हांगा सांपडपी तेलाक लागून हांगा बंदरीं बांदल्यांत. दक्षिणेवटेन ‘रब-अल्-खली’ (शून्यालय) नांवांचें भयांकृत वाळवंट आसा. ताका फाव सारकेंच हें नांव आसा. नफूद आनी रब-अल्-खलीच्या मदीं अस्तंतेक आशिल्ल्या वाठाराक ‘नेज्द’ म्हणटात. हांगा वाळवंटा वांगडाच हरयाळेचे वाठार आसात आनी हेर वाठारां कडेन तुळा करीत जाल्यार हो वाठार बरोच पिकाळ आसा. शिंयाच्या तेंपार हांगा केन्ना केन्नाय पावस पडटा आनी सगळेवटेन हरयाळी वाडटा. हे हरयाळेचेर अरब लोकांच्यो बोकड्यो, मेंढरां आनी ऊंट हांचें कांय दिसां खातीर पोट भरता. अरबस्तान सामको गरम आनी सुको वाठार जावन आसा. गिमांतलें तापमान केन्नाकेन्नाय 45° से. मेरेन पावता. वर्सांतल्यान चडांतचड ८-१० सेंमी. पाव,स पडटा. वाळवंटांतल्या वाटारांनी केन्नाय चुकून पावस आनी करे पडटात आनी न्हंयांक आनी व्हाळांक हुंवार येता. फाटोफाट तीनचार वर्सां पावसाची सुलूस लेगीत केन्ना केन्नाय लागना, पूण दक्षिण आनी नैऋत्य वाठारांत मोसमी वाऱ्याक लागून ५० ते १०० सेंमी. पावस पडटा आनी ताचो शेतवडी खाचतीर उपेग जाता. न्हंये सारको एकूय उदकाचो प्रवाह अरबस्तानांत ना. पूण पूर्विल्ल्या काळांत व्हांवपी आनी आतां सुकून गेल्ल्या न्हंयाच्या पात्रांतल्यान केन्नाय आयिल्ल्या हुंवाराचें उदक व्हांवन वता. ह्या पात्रांक वाडी म्हणटात. ह्या वाठारांत भुंयेच्या पोटांत उदक सामकेंच उमें मेळटा. ह्या वाड्या वेल्याव पूर्विल्ल्या काळांतले लमाणी आनी यात्रेकरुंचे पंगड हांचे मार्ग थारावंक मेळटात. पावसाचें सामकेंच उणें प्रमाण आनी जमनींतली खारसाण हाका लागून अरबस्तानांत व्हडले रुख नात. ल्हानसान झोंपाकूच हांगा झाडांची सुवात मेळ्ळ्या. दक्षिण वाटारांत आनी चिखलाच्या जाग्यांचेर गंव, बार्ली (सवाद) कड्डणां आनी कांय जाग्यांचेर तांदूळ पिकता. येमेनांत पावसाचें प्रमाण त्या मानान बरें आशिल्ल्यान आनी हेर वातावरणाक लागून काफये रोंपयो जातात. मोचा बंदरांतल्यान काफयेची निर्यात जाता. खाजूर हें हांगाचें म्हत्वाचें पीक. खाजराच्यो शंबरांवयर जाती आसात आनी सगळ्यांत बरो खाजूर ओमान आनी मदीनाच्या वाठारांत जाता. ऊद, हिराबोळ, लजेझाड, बाभळीचे कांय प्रकार, कोरफड (Aloe Vera कणेर,झाऊ athel tamarisk) हा वनस्पत आनी वांटकुळे अळूंब सगळेवटेन जातात. अरबस्तानांत भाज्यो चडशो जायनात, पूण डाळींब, जर्दाळू, लिंबू, काळंगां, केळीं, सफरचंद, बदाम ह्या सारकीं फळां जातात. बिबटो वाग, चित्तो, तरस ही रानवटी मोनजात आनी सुणो, माजर, बोकड्यो, मेंढरां, गाडव, घोडो, उंट ही पोसपाची मोनजात हांगा आसा. गरूड, माळढोक, ससाणो, शिकरा, हुप्पी (मेस्तसुकण्यावरी दिसपी चंडोल, नायटिंगेल, पारवे, तित्तीर हीं सुकणीं हांगा सगळे कडेन दिश्टी पडटात. तोळांचे चोमे अरबस्तानांत बरेच सांपडटात. गांचो खावपांतय उपेग जाता. घोडो आनी उंट हे प्राणी अरबांक खूब आवडटात. अरबी घोडे जगांत सगळ्यांत नांवाजिल्ले आसात. अरबांची जीण उंटाक लागून बरीच सोपी जाल्या. उंटांच्यो तरेकवार जाती आनी पिरायेप्रमाण जावपी अवस्था दाखोवपी सुमार एक हजार उतरां अरबी भाशेंत आसात. हाचे वेल्यान हांगाच्या लोकांक उंटाचें म्हत्व कितलें आसा तें समजून येता. पट्यापट्यांचे विखयाळे पाणसोरोप हांगा आसात. बांगडे, ट्युना, पोर्गी, ताल्ले, ह्या सारकें नुस्तें, खुबे, मानगीं आनी कांय प्रमाणांत देवमाशेय हांगा दिश्टी पडटात. पुर्विल्ल्या काळांत अरबस्तानांत बांगरा-रुप्याच्यो खणी आशिल्ल्याचें सद्याच्या अवशेशांवेल्यान दिसता. हेजॅझांतल्या पोरन्या खणींतल्यान भांगर-रुपें हीं खनिजां हालींच वयर काडलीं. इराणचें आखात पयलीं मोतयांच्या उत्पादना खातीर नामनेचें आशिल्लें. पूण १९३० उपरांत जपानी कृत्रिम मोतयांच्या प्रसाराक लागून अरबस्तानांत मोतयांचें उत्पादन फाटीं पडलें.मात इराणी मोतयांच्या मोलाक लागून फुडाराक ताका बरेंच म्हत्व येवपाची शक्यताय आसा. विसाव्या शेंकड्यांत अरबस्तानाचें म्हत्व हांगाच्या तेला सांठवणीक लागून वाडलें. १९३२ वर्सा बाहरीनच्या वाठारांत तेल मेळ्ळ्या उपरांत अरबस्तानांत तेल सोदपाच्या कामाक नेटान सुरवात जाली. फुडल्या कांय वर्सां भितरच कुवेत, कतार, साउदी अरेबिया सारक्या वाठारांनी तेल सांपडलें.जगांतल्या वट्ट तेलसांठवणींतलें सुमार 35% तेल अरबस्तानांत आशिल्ल्याचो अदमास आसा. हांगा तेला वांगडाच सैमीक वायूचीय व्हड सांठवण आसा. हालींच्या काळांत सामक्याच कमी प्रमाणांत ह्या वायूचो उपेग जाता. बऱ्याच व्हड प्रमाणांत भांडवल घाल्यार ह्या वायूचो पुरायपणान उपेग करूमक घेवंक मेळटलो. ह्या दोन सैमीक गजालीमंक लागून जगाच्या राजकारणांतय अरबस्तानाक बरेंच म्हत्व मेळ्ळां. सामक्या पोरन्या अरबस्तानाची चडशी म्हायती मेळना. विंक्लर आनी चेटॅनी हांच्या मताप्रमाण सेमिटीक वंशाचे मूळ थळ हांगा आशिल्लें. पूण हें मात सगळ्यांक मानवना.पूर्विल्ल्या काळांत हो देश सामको पिकाळ आशिल्लो. ल्हव ल्हव मध्य अरबस्तानांतल्यो न्हंयो, झरी, सुकून गेल्या उपरांत थंय वाळवंट निर्माण जालें. उणें उत्पादन, लोकसंख्येची वाड ह्या गजालींक लागून हांगाचें लोक सिरिया, मॅसोपोटेमिया ह्या लागसुल्ल्या पिकाळ वाठारांनी रावंक गेले आनी सिरियन, कॅननायत, ऑरेमियन, फिनीशीयन, हिब्रु अशीं तांकां नांवां मेळ्ळीं.अरबस्तानांतल्या दंतकथां प्रमाण मुळाव्या अरबांचे उत्तर आनी दक्षिण अशे दोन पंगड आशिल्ले. बायबलांतल्या ‘जेनेसिस’ (Genesis) अध्यायांत ‘शेम’ नांवाच्या मूल पुरसा सावन ह्या दोन पंगडॆचा रचणूक जाली अशें म्हणटात. सबा सोडून हालींच्या उत्तर येमेनांतलें मा-इन (मईन) म्हळ्यार पयलींचें कर्नाव हांगा मिनियन जमातीचें, तिम्ना हांगा कातावानियन जमातीचें, शाबवाह हांगा हथ्रामौत आनी झुफार हांगा हिम्यर जमातीचें राज्य चलतालें. हांचेर मुखेल शासक म्हळ्यार वंश परंपरे प्रमाण सत्तेर येवपी राजा आसतालो. ताका बुद्द दिवचे खातीर जाणकारांचें मंडळ आसतालें. पयलींचे अरब विंगड विंगड देव-देवतांक मानताले. देवळां म्हळ्यार समाजीक जिविताचीं म्हत्वाचीं केंद्रां आशिल्लीं आनी देवळांचें उत्पन्न बरेंच चड आशिल्ल्यान गिरेस्त पुरोयतांचो हांगा शेक चलतालो. दक्षिण अरबस्तानाच्या मानान पूर्विल्ल्या मध्य आनी उत्तर अरबस्तानाविशींची म्हायती सामकीच उणी आनी अस्पश्ट आसा. इ. स. पयलींच्या आठव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत ‘आरिबा’ ह्या नांवांन नामनेक पाविल्लीं बेदूईन पंगडाची कितलींशींच ल्हान राज्यां मध्य आनी उत्तर अरबस्तानांत अस्तित्वांत आशिल्लीं. ताचे उपरांत सुमार स शेंकड्यांनी दीदन, लिह्यान, नाबाता (हालींचे दक्षिण जॉर्डन) आनी पामिरा ह्या राज्यांचो जल्म जालो. सुर्वेक नाबाताचे रोमन सम्राटा कडेन समजीकायेचे संबंद आशिल्ले. फुडें ते इबाडले आनी पयल्या शेंकड्यांत सम्राट ट्रेजन हाणें नाबाता रोमन साम्राज्याक जोडून ताका पॅलेस्टिना टर्टिया हाणें नांव दिलें. पामिराचेय रोमना कडेन इश्टागतीचे संबंद आशिल्ले. थंयचो राजा उदीने हाणें सम्राट गॅलिईनस हाका इराणा आड पालव दिलो. ताका तस्त्रीप म्हूण गॅलिईनसान पामिराच्या स्वतंत्र राज्याक मान्यताय दिली. उदीनेच्या मर्णा उपरांत ताची बायल झैनब ही राज्याचो कारभार पळोवंक लागली. तिचो हावेस बरोच व्हड आशिल्लो. आपलो चलो वाह बल्लात हो प्रतिसम्राट आशिल्ल्याची तिणें घोशणा केली, तेन्ना सम्राट ऑरिलियस हाणें पामिराचेर घुरी घालून तें राज्य नश्ट केलें आनी झैनबाक रोमाक व्हरून बंदखणींत उडयली. चवथ्या शेंकड्याच्या शेवटाक अस्तंत अरबस्तानांतले खुश्कीचे वेपारी मार्ग फाटीं पडून तांबड्या दर्यांतल्यान वेपार जावंक लागलो. मारिब धरण फुटलें आनी उदक नाशिल्ल्यान सगळे वटेन वाळवंट पातळ्ळें. लोक हेडग्या जमातीचें जिवीत जियेवंक लागले.बेदूईन जमातीच्या नेमा प्रमाण ह्या हेडग्या जमातींत मनशाक म्हत्व नासून पंगडाक आशिल्लें. जमातीची जीण गोरवां-मेढरां आनी लुटीचेर चलताली. तणाचीं मळां, वाळवंटांतली उद्यानां हांचेर सगळ्यांचोच हक्क आसतालो. जमातीच्या मुखेल्याक ‘सय्यद’ नाजाल्यार ‘शेख’ म्हणटाले. जमातींच्या मताप्रमाण ताका कारबार चलोवचो पडटालो. ताका वेंचून काडपाचो अधिकार जमातींतल्या जाण्ट्या मनशां कडेन आसतालो आनी सादारणपणान खाशेल्या कुटुंबांतल्यानच शेख वेंचून काडटाले. शेखाक बुद्द दिवचे खातीर अणभवी मनशांचें मंडळ आसतालें. ताका मजलीस म्हणटाले. ह्यो अरबी जमाती विंगड विंगड सैमीक शक्तींची पूजा करताल्यो. तांच्या सगळ्यांत उंचल्या देवाक ‘अल्ला’ (अल्लाह) जाल्यार मुखेल आनी हेर देवांक ‘मनात’, ‘उज्जा’ आनी ‘अल्लात’ अशें म्हणटाले. अशा हेडग्या जमातींतली एकाद्री जमात खंयच्याय वाळवंटांतल्या हरयाळेच्या जाग्यार रावताली आनी भोंवतणच्या वाठाराचेर सत्ता चलयताली. केन्ना केन्नाय एकाद्रे जमातीची सत्ता दोन वा चड वाठारांचेर चलताली आनी वाळवंटी साम्राज्यां निर्माण जातालीं. पांचव्या शेंकड्यांच्या दुसऱ्या अर्दांत आनी सव्या शेंकड्याच्या पयल्या अर्दांत पातळिल्लें किंदा (किंदह) हें अश्या प्रकारचें साम्राज्य देखीक सांपडलां. वाळवंटांतल्या उद्यानांनी रावपी कांय जमातींनी कांय शारांचीय थापणूक केली. हॅजॅझ प्रांतांतलें मक्का हें असल्या प्रकारचें साम्राज्य. अश्या शारांत दरेक जमातीची मजलीस आनी पाशाणाची देवता आसताली. फुडें फुडें शारांतल्या जमातींचें पवित्र पाशाण एकाच जाग्यार दवरूंक सुरवात जाली. देखीक- मक्का हांगाचें काबा शारांतल्या सगळ्या जमातींच्या मजलिसांच्या प्रतिनिधींची ‘माला’ नांवाची सभा आसताली. ह्या मालांवरवीं शाराचें शासन मुखेल कुटुंबाच्या सुचोवण्यां प्रमाण चलतालें. अशे तरेन अरबस्तान विंगड विंगड पंगडांच्या ल्हान ल्हान राज्यांनी वांटून गेलो. मात चवथ्या- पांचव्या शेंकड्यां मेरेन तांचो बायल्या जगा कडलो संबंद पुरायपणान तुटूंक नाशिल्लो.विंगड विंगड वाठारांतल्या किरिस्तांव आनी ज्यू लोकांच्या वसाहतीं वरवीं तांच्या मदीं एकाच देवाची कल्पना मूळ धरताली. तशेंच शीमेवयल्या घस्सान (गस्सान) आनी हिरा ह्या बायझंटायन आनी इराणच्या मांडलीक राज्यां कडल्यान नवीं शस्त्रां, लश्करी तंत्र, डावपेच, खाणजेवण, सोरो ह्या गजालींची अरबांक वळख जाली. ६व्या शेंकड्यांत इराण- बायझंटायन झुजाक लादगदून इराणी आखात आनी युफ्रेटीस न्हंयच्या वाठारांतले वेपारी मार्ग संकश्टांत पडले. नवे मार्ग सोदून काडले तेन्ना हॅजॅझ हांगाच्या तायफ, मक्का, मदीना ह्या शारांक म्हत्व आयलें. मक्का शारांत कुरैश जमात बळीश्ट आशिल्ली आनी तांच्या आड आवाज काडपाचें कोणाकच धारिश्ट्य नाशिल्लें. इस्लाम येवंचे पयलीं खंयचेय सत्तेक अरब जमाती मानी नाशिल्ल्यो. पैगंबरान चडशा जमातींक इस्लाम धर्मांत हाडले आनी तांकां आपल्या शासना खाल दवरले. पूण पैगंबराच्या मर्णा उपरांत (६३२) अरबस्तानांत बऱ्याच वाठारांनी इस्लामी सत्ते आड बंडां जालीं. खलीफा अबू बकर हाणें हीं बंडां चिड्डावन उडयलीं आनी इस्लामी सत्तेचो व्हड प्रमाणांत विस्तार केलो. ताचे उपरांतचो खलिफा पयलो उमर(६३४-४४) हाणें आपल्या धा वर्साचे राजवटींत इजिप्त, सिरिया, इराक, इराण ह्या देशांनी इस्लामचो प्रसार केलो. खलिफा उस्मान हाचे राजवटींत (६४४-५६)कुरैश जमातींतल्या झगड्यांक लागून सगळ्याक लडायेचें वातावरण निर्माण जालें. खून, झुजां हातूंतल्यान शिया आनी सुन्नी ह्या दोन पंथाची थापणूक जाली. दमास्कस हांगाची उमय्या खिलाफत 750 वर्सा काबार जावन बगदादच्या अब्बासी खिलाफतीची थापणूक जाली. तरी पूण अरबस्तानांत शांतताय आयली ना. विंगड विंगड जमातीं मदलें वेगळेचार वाडीक लागून अल् जुलान्दा इब्न मसूद हांचें ओमान हांगा, कारमेथियनांचे उदेंत अरबस्तानांत, हसनच्या वंशजांचें मक्केला हांगा आनी हुसेनच्या वंशजांचें मदीनेला अशा स्वतंत्र राज्यांची थापणूक जाली. कांय काळा उपरांत इजिप्तच्या अय्युबी वंशाची थापणूक करपी सलाउद्दीन हाणें अरबस्तानांतलीं कितलीशींच राज्यां नश्ट करून अय्युबी सत्तेचो विस्तार केलो. अय्युबी वंशा उपरांत मक्का हांगा सुभेदार अली इब्नरसूल हाणें येमेन आनी हेर अरबी वाछारांत रसूल वंशाची थापणूक केली. हें राज्य सुमार दोनशें वर्सां तिगून उरलें. निमण्या अब्बासी खलीफाक मंगोल झुजारी हुलागूखानान मारून उडयल्या उपरांत ह्या रसुली सुलतानान स्वताच खलीफा आशिल्ल्याची घोशणा केली. पूण रसुली घराण्यां कडेन सत्ता चड तेंप उरली ना. १४व्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत इजिप्तच्या मामलूक तुर्कांनी अरबस्तानाच्या बऱ्याच व्हड वाठाराचेर शेक गाजयलो. पूण सोळाव्या शेंकड्याच्या सुर्वेक कॉन्स्टँटिनोपलच्या ऑटोमन तुर्कांनी तांचेर जैत मेळयलें. ऑटोमन तुर्कांची सत्ता जरी पयल्या म्हाझूजा मेरेन थिरावली तरीय पुराय अर्थान ह्या वाठाराचेर तांचो शेक नाशिल्लो. येमेन, हेजॅझ, ओमान, अल् हसा ह्या ल्हान राज्यांचो कारभार स्वतंत्रपणान चालूच उरलो. अरबस्तानांत तर्की सत्तेचो विस्तार जाता आसतनाच १५०८ वर्सा पोर्तुगेजांनी ओमानांचेर जैत मेळयलें. ह्या फुडलीं शंबर वर्सां पोर्तुगेज-डच हांच्या मदल्या झगड्यां भितर सोंपली आनी दोनूय सत्ता फाटीं पडून ब्रिटिश हांगा शेक गाजोवंक लागले. एकुणिसाव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दांत ब्रिटिशांनी अरबस्ताना वटेन बारीकसाणीन पळोवंक सुरवात केली. एडन तांच्या हाताखाला आशिल्ल्यान हिंदुस्तानचे राखणेचे नदरेंतल्यान ह्या वाठाराक तांणी खासा म्हत्व दिवंक सुरवात केली. १८६५ वर्सा ब्रिटिशांनी सौदी अरेबियाच्या राजाक (फैसल) भेट दिवन उलोवणी चालू केलीं. फुडें तुर्कांनी जर्मनीचो पाखो घेवंक सुरू केल्ल्यान तांणी अरबांक पालव दिवपाचें धोरण दवरलें.हे परिस्थितीचो फायदो घेवन १९०२ वर्सा अब्दूल अझीझ हाणें रियाध शाराचेर जैत मेळयलें. पयल्या म्हाझुजा वेळार अरबांचें फुडारपण हेजॅझच्या हुसेनान केलें, आनी म्हाझूज सोंपता सोंपता म्हळ्यार सिरिया, पॅलेस्टायन, इराक हीं अरबी राज्यां अस्तित्वांत आयलीं. ह्या काळांत इब्न सवद हाणें आपली शक्त वाडयली आनी नव्या सवदी अरेबिया राज्याची घोशणा केली. दुसऱ्या म्हाझुजांत ब्रिटिशांनी अरबी एकचाराचो उलो दिलो आनी ‘अरब लीग’ चे थापणूकेक पालव दिलो. संस्कृतीक आनी अर्थीक मळार जरी ह्या संघान म्हत्वाचें कार्य केलें, तरीपूण अरबी वाठारांची राजकी एकी अजून जावंक ना. अरबस्तानाचे आनी अरबांचे बायबलांतल्या नव्या करारांत संदर्भ मेळटात. अरब हे लोक सेमिटीक वंशाचे. अरबी भाशा पोरन्या अॅसिरियन, बॅबिलॉनियन, हिब्रू आनी फिनीशयन भाशांक बरीच लागींची आसा. मध्य अरबस्तानांतल्या हेडग्या जमातीक पूर्विल्ल्या काळांत अरब अशे नांव दिल्लें. फुडें दक्षिणे वटेन वचून रावपी आनी शेतवडीचेर जियेवपी लोकांक अरब आनी हेडग्या लोकांक बेदूईन अशीं नांवां मेळ्ळीं. आज अरब म्हळ्यार अरबी भाशा आनी अरबी संस्कृतायेचें दायज मानपी मनीस असी व्याख्या आसा. ते प्रमाण मोरोक्को, आल्जेरिया,ट्युनिशिया, लिबिया, सुदान, इजिप्त, जॉर्डन, लेबनान, सिरिया, इराक, कुवेत, सावदी अरेबिया, बाहरीन, कतार, इराणाच्या आखाताच्या वाठारांतलीं शेखांचीं राज्यां, संयुक्त अमीर राज्यां ओमान, एडन आनी येमेन हांचो अरब- पंगडांत आस्पाव जाता. पूण ह्या सगळ्या देशांनी फकत अरब लोकूच आसात अशें न्हय. कॉप्ट, बर्बर, कुर्द आनी ज्यू जमातीचे बरेच लोक हांगा आसात. हातूंतले ज्यू सद्या इस्रायलांत वचून रावल्यात. विंगड विंगड अरब देशांतले गिरेस्त, शिक्षित, आनी शारांनी रावपी लेक अस्तंतेच्या देशांतल्या लेकां भाशेन सुट-बूट घालून वावुरतना दिसले तरी चडशे अरब ‘गलबिया’ नांवाचो पोरन्या प्रकारचो सुती, लांब आनी सदळ झगो, पँट, फेझ तोपी नाजाल्यार निळ्या रंगाचें खोमीस, सादी पिजाम, ओढणी आनी बुरखो वापरतात. धर्मान चडशे अरब मुसलमान आसात पूण तांच्यांत बरेच पंथभेद आसात. कांय रब किरिस्तांव आसात. मूर्तिपूजा करपी बरेच अरब आजूय दिसतात. धर्मावेल्यान तांच्या मदीं झगडीं जातात. आयज हांगा निरक्षरतेचें प्रमाण जरी बरेंच आसलें तरी पूर्विल्ल्या काळांत तांची बरीच उदरगत जाल्ली. वेपाराच्या निमतान कितलेशाच अरबांचो उदेंते कडल्या आनी अस्तंते कडल्या संस्कृतायां कडेन संबंद आयलो. पूण मदल्या काळांत राजकी घडणुकांक लागून हो संबंद वाडूंक पावलो ना. कुटुंब संस्थेक हांगाच्या समाजांत मानाची सुवात आसा आनी कुटुंबाचे अब्रुचो प्रस्न बरोच म्हत्वाचो जाता. सद्या आंतरराश्ट्रीय वेपारांत बरेच अरब वावुरतात. तांकां लागून व्हड व्हड अरबी शारां आर्विल्ले पद्दतीन वाडटात. पूण ल्हान सान गांवांनी मात वातावरण पोरनेंच आसा. कितलेशाच अरबी शारांनी धातूची कला, विणपाची कला, चामड्याची कला ह्या सारक्यो कलाकुसरी नांवाजिल्ल्यो आसात. अरबी कलेच्या वाटारांत सादारणपणान पोरन्या काळांतले अरबस्तान, परिसिया, मेसोपोटेमिया, सिरिया, पॅलेस्टायन, उत्तर आफ्रिका आनी आंदालूझीया (मुस्लीम स्पेन) ह्या वाठारांचो आस्पाव जाता. इजिप्त, बाबिलोनिया, आनातोलिया आनी क्रीट ह्या संस्कृतायांतल्या पोरन्या कलां कडेन अरबी कलेचो संबंद आशिल्ल्याचें दिसून येता. इस्लाम आयल्या उपरांत (सातवो शेंकडो) धर्माप्रमाण मूर्तिकला आनी चित्रकला उक्तेपणान आनी संगीत, नृत्य ह्या सारक्यो कला अप्रत्यक्षपणान निसिध्द मानल्यो. ताका लागून अरबी कलेंत इस्लाम पयलींचें आनी इस्लाम उपरांतचें असीं दोन रुपां दिसतात. इस्लाम पयलींच्या काळांतली अरबी कला निर्मणी नाबाता, लिह्यान आनी हिम्यर ह्या सारक्या अरबी जमातीनीं केली. ह्या काळांतले लोक चंद्राची उपासना करपी आनी जो आनी मुर्ती पूजपी आशिल्ले. ताका लागून सगळ्यो लळीत कली ह्या काळांत निर्माण जाल्यो. तातूंतल्या वास्तुकलेचे अवशेश सांपडटात. तांचेर ग्रीक कलेचो प्रभाव दिसून येता. इस्लाम धर्म आयल्या उपरांत चित्रकला आनी शिल्पकला हांचेर बंधनां पडलीं. अल्लाचें आनी सगळ्या जिवीत मोनजातीचें चित्रण धर्मीक नदरेंतल्यान बंद जालें. पानां, फुलां ह्या सारक्या गडालींक चित्रकलेंत आनी शिल्पकलेंत म्हत्व आयलें. मशीद हो एक नवो प्रकार शिल्पकलेच्या आनी वास्तुकलोच्या मळार उदेवंक लागलो. अरबस्तानांत आपले खाशेले शैलीक लागून नामनेक पाविल्ल्यो असो बऱ्योच मशिदी आनी थडीं आसात. भांगराच्यो वस्ती करपांतय अरब लोक बरेच हुशार आशिल्ले. ते भायर संगमरवरचीं आयदनां, लाकडी दखटे, काशांव, हस्तिदंताच्यो वस्ती आनी हेर कलाकुसर हातूंतल्यान अरब लोकांचे कलेविशीं आशिल्ल्या उंचेल्या पांवड्यावेले रुचीचेर उजवाड पडटा. इस्लाम येवचे पयलीं हांगाचे लोक नाच आनी संगीतातय बरेच फुडें पाविल्ले. दादल्यां वांगडा बायलांय ह्या कलाप्रकरांनी फुडाकार घेतलीं. पूण इस्लाम धर्म आपणायल्या उपरांत तांची ह्या मळाचेर उदरगत जावंक पावलीना. ग्रीक संगीत कलेतल्यान अरबी संगीताची उदरगत जाली. अरबी संगीताक कुराणाचो न्हय तर पोरन्या इस्लाम धर्मपिसाटांचो विरोध आशिल्लो, तरीपूण कुराण आनी धार्मीक कवनां हातूंतल्यान अरबी संगीत तिगून उरलें. हारुन-अल्-रशीद हाचे राजवटींत (७८६-८०९) संगीताच्या मळार बरींच उदरगत जाली. पर्शियन संगीताचोय हांगाच्या संगीताचेर परिणाम जालो. हांगाच्या संगीतांत ताल आनी लय हांचो पांवडो बरोच उंच आसा. वाद्यां भितर तंतू वाद्यांक चड म्हत्व आसा. हांगाच्या संगीताचो परिणाम अस्तंते कडल्या संगीताचेर बरोच दिसून येता. भारतीय संगीतांतल्या ‘राग’ पद्दती कडेन ह्या संगीताचें लागींपण स्पश्टपणान जाणवता. सेमिटिक भाशा चोम्यांच्या चार शाखांतली अरबी ही दक्षिणे वटेनचे शाखेची भाशा आसा. हिम्यरितक आनी इथिओपिक ह्योय हेच शाखेच्यो भाशा. फिनिशयन आनी हिब्रु हांचो आस्पाव अस्तंत शाखेंत, आरामायकचो उत्तर शाखेंत आनी अकेडिय नाजाल्यार अॅसिरो-बाबिलोनियनचो आस्पाव उदेंत शाखेंत जाता. आज ही भाशा चडशी साउदी अरेबिया, सिरिया, इराक, पॅलॅस्टायन येमेन. एडन, इजिप्त, लिबिया, ट्यूनिशिया, आल्जेरिया, मोरोक्को, माल्टा ह्या वाटारांनी उलयतात. अरबी भाशा उलोवपी लोकांची संख्या बारा कोटी सुमार आसा. साहित्यीक आनी उलोवपाची अरबी हातूंत म्हत्वाचो फरक आसा. इस्लाम येवचे पयलीं सुमार देडशीं वर्सा साहित्यीक अरबीचो वापर चालू जाल्लो. जे जमातींत महमद पैगंबर जल्माक आयले, त्या कुरैश जमातीच्या लेखकांनी आनी हेर कांय लोकांनी ती काव्यांत वापरली आनी तिका प्रतिश्ठा मेळोवन दिली. फुडें कुराणाची रचणूक हेच भाशेंतल्यान जाल्या उपरांत तिका पवित्र सुवात मेळ्ळी. इस्लामचे धर्म प्रसारक ज्या ज्या वाठारांनी धर्माचो प्रसार करूंक गेले त्या त्या वाठारांनी तांणी आपल्या पवित्र ग्रंथां वांगडा अरबी भाशाय व्हेली. फार्सी सारक्या आर्यकुळांतले भाशेचें रुप तिच्या प्रभावान बरेंच बदललें. भारतांतल्या बऱ्याच भाशांनी खासा करून दक्षिणेवटेनच्या मुसलमानांक लागून मराठी सारके भाशेचेर अरबीचो बरोच परिणाम जालो. कांय अरबी उतरां भारतीय भाशांनीं आपणायलीं आनी आयज तीं उतरां त्या भाशांतलींच उतरां जावन गेल्यांत. देखीकः अव्वल, खबर, अवलाद, नफा, कत्तल, मालक. साहित्याचे नदरेंतल्यान हे भाशेन पांच म्हत्वाचे काळ खंड पळयलेः १. इस्लाम पयलींचो काळ (सु. 500 ते 610 २. सुरवातीचो इस्लामी आनी उमय्या काळ (६१० ते ७५० ३. अब्बासी काळ (७५० ते १२५८) ४. अधोगतीचो काळ (१२५८-१८५०) आनी ५. आर्विल्लो काळ (१८५० उपरांत). पयलींचें अरबी साहित्य कवितांच्या आनी म्हणींच्या रुपांतल्यान अरबस्तानांतल्या नज्द आनी हेजॅझ वाठारांतल्या बोली भाशांनी आशिल्लें. ह्या काळांत कवितेचें गायन जातालें. काव्य गायन करपी लोकांचो खासा वर्ग आशिल्लो जाका ‘रावी’ म्हणटाले. उमय्या काळांतली म्हत्वाची घडणूक म्हळ्यार कुराणाची रचणूक. भाशेची सोबीतकाय आनी अर्थाचे नदरेंतल्यान हो ग्रंथ म्हळ्यार साहित्यांतलो एक बरो नमुनो म्हूण मानतात. ह्या काळांत लबीद सारको नामनेचो कवी आनी अल्-खान्सा हिचे कवियत्री जावन गेली. शोकगीतांचो प्रकार ह्या काळांत बरोच गाजलो.ह्या शोकगीतांक ‘मर्सिया’ म्हणटात. ह्या काळांत ‘गझल’ नांवाच्या काव्य प्रकाराचो जल्म जालो. ह्या काळांतले राजाय बऱ्या पैकी कवी आनी लेखक आशिल्ले. अब्बासी काळांतय नव्या प्रकारचें साहित्य बऱ्याच प्रमाणांत निर्माण जावंक पावलें. बश्शार बिन बुर्द, अबू दुलामह, अबु नवास ह्या सारके नामनेचें साहित्यीक ह्या काळांत जाले. सुफी कवींचें काव्य लोकांनी तातंल्या देवा वेल्या भक्तीक लागून आनी साक्षात्काराच्या अणभवांक लागून व्हड प्रमाणांत आपणायले. मुहमुद्दीन मुहम्मद इब्बुल – अरबी (११६५-१२४०) हाका सगळ्यांत म्हान सुफी कवी मानतात. ताणें सुमार तीनशीं ग्रंथ बरयल्यात. ह्या कालांत भाशाशास्त्र, व्याकरण, समिक्षा, शास्त्रीय बरपावळ, तत्वगिन्यान, चरित्रां आनी इतिहास ह्या विशयांचेर बरेंच साहित्य निर्माण जालें. अरबी साहित्याचो पांवडो ह्या काळांत बरोच उंच पावलो. जगांतल्या बऱ्याचशा लोकांनी अरबी साहित्याची वळख करून घेतली आनी ह्या साहित्या कडल्यान शिकपा सारक्यो जायत्यो गजाली आपणायल्यो. प्रमाणांत निर्माण जावंक लागलें. काव्या भितर सिरियांतलो अल्-फारुकी, इजिप्तांतलो हाफिझ इब्राहिम, अब्दूल मुहसिन काझिमी, हांच्या वांगडा हेर बऱ्याच कवींनी नामना मेळयली. सामकेंच चंगीजखानाचो नातू हुलागू हाणें १२५८ वर्सा बगदादचेर जैत मेळयलें. आनी अब्बासी सत्ता सोंपोवन उडयली. तेन्ना अरबांचो ह्या वाठारावेलो प्रभाव उणो जालो. हाचो परिणाम साहित्याचेर जालो आनी साहित्य अनुकरण आनी निर्मणेचे उणेंपण हातूंत घुस्पलें. तरीपूण सफीयुद्दीन अल् हिल्ली (१२७८-१३५१ जलालुद्दीन सुयूती (१४४५-१५०५) इब्न तैमीयह (१२६३-१३२८) हे कांय नांव घेवपा सारके साहित्यीक जावन गेले. आर्विल्ल्या काळांत नेपोलियनाच्या घुरयांक लागून अरबी साहित्याचेर अस्तंते कडल्या विचारांचो परिणाम जालो. नव्या विचारांचें साहित्य व्हडा नवें शैलीची कविता फ्रांसिस मरीश, अहमद शौकी, खलील मतरान हांणी बरयली. ते भायर अमेरिकेंत राबितो आशिल्ल्या खलिल जिब्रान, मिरवायलनु-आइमा, इलिया अबुमादी ह्या मुळ अरबी कवींनी बरीच निर्मणी केली. कादंबरी, नाटक, समिक्षा ह्या गजालींचेर परिणाम जावन पोरन्या इस्लामी विचारांची सुवात नवें अस्तंतेचें विचार पद्दतीन घेतली. ह्या सगळ्या साहित्य प्रकारा भितर चडांत चड येस कथांक मेळ्ळें. अरबी साहित्याचेर आज जगांत कितलेशेंच कडेन अभ्यास आनी संशोधन चालू आसा. हें पान शेवटीं 10 मार्च 2021 दिसा, 15:53 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. विद्यार्थ्यांनी वाचनाची संवय लावन घेवंक जाय. विद्यार्थ्यांक वाचनाची आवड निर्माण जावंक जाय. तांकां वाचनाची गोडी लागूंक जाय तेन्नाच तांचे लिखणेंतल्यान, तांच्या हातांतल्यान दर्जेदार साहित्याची निर्मणी जावंक पावतली आनी तांच्या ज्ञानांत भर पडटली. फकत कोंकणींतलींच न्हय जाल्यार हेर भासांतलींय पुस्तकां विद्यार्थ्यांनी वाचूंक जाय अशें नामनेचे लेखक, कादंबरीकार आनी कवी देविदास कदम हांणी विद्यार्थ्यांक मार्गदर्शन करतना सांगलें. पार्वतीबाई चौगुले महाविद्यालयाच्या विद्यार्थ्यांनी हालींच साहित्य अकादेमी पुरस्कार जैतिवंत लेखक देविदास कदम हांची भेट घेवन तांचे कडेन संवाद सादलो. देविदास कदम हांचें कोंकणी साहित्याच्या मळार व्हड योगदान आसा. कथा, कविता, कादंबरी, बालनवलिका हे साहित्य प्रकार तांणी केळयल्यात. तांच्या साहित्या खातीर तांकां जायते पुरस्कार फावो जाल्यात. 2007 ह्या वर्सा ‘दिका’ हे कादंबरी खातीर तांकां साहित्य अकादेमी पुरस्कार मेळ्ळा. तांणी कोंकणी साहित्यांत कादंबरी ह्या साहित्य प्रकारांत व्हड योगदान दिलां. ‘कोंकणी कादंबरेचो खाशेलो अभ्यास’ आनी ‘वेंचीक कोंकणी कादंबरेचो समाजीक अभ्यास’ अश्या दोन विशयांचो आस्पाव दुसऱ्या आनी तिसऱ्या वर्साच्या विद्यार्थ्यांच्या अभ्यासक्रमांत जाला. देविदास कदम हांचे ‘दिका’ हे कादंबरेचो विद्यार्थी खोलायेन अभ्यास हातूंतल्या एका विशयांत करतात. हे दोनूय विशय शिकपी विद्यार्थ्यां सयत सहाय्यक प्राध्यापक ग्लिनीस डायस, सहाय्यक प्राध्यापक शिवानी वेरेंकार आनी सहाय्यक प्राध्यापक सियालिनी फेर्नांडीस हांणी देविदास कदम हांची भेट घेतली. विद्यार्थ्यांनी लेखकाक कादंबरे विशीं जायते प्रस्न विचारले. लेखकान कादंबरेच्या घटकां विशीं विस्तारान माहिती दिली. तशेंच कविता, कथा आनी कादंबरी हांचे भितरलो फरक साद्या उतरांनी सांगलो. हेर साहित्यकारांचे खंयचें खंयचें साहित्य विद्यार्थ्यांनी वाचचें हे विशीं लेखक देविदास कदम हांणी विद्यार्थ्यांक मार्गदर्शन केलें. दरेक विद्यार्थ्यान वाचनाची संवय लावन घेवंक जाय. वाचतकच वाचनाची आवड निर्माण जाता आनी ज्ञानांत भर पडटा. कोंकणीचींच न्हय जाल्यार हेर भासांतलींय पुस्तकां विद्यार्थ्यांनी वाचपाक जाय अशें लेखक देविदास कदम हांणी विद्यार्थ्यांक सांगलें. लेखकाकडेन प्रत्यक्ष वचून संवाद सादपाक मेळ्ळो हे खातीर विद्यार्थ्यांनी समाधान उक्तायलें आनी तांचे भेटे उपरांत आपल्या ज्ञानांत मोलादीक भर पडली म्हणपाचें विद्यार्थ्यांनी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. किल्ल्या भितर नागरी वसती आशिल्ली. हे नागरी वसतीच्यो वट्ट अवस्था उत्खननांत मेळ्ळ्यो. हांगाची नागरी वसती हडप्पा भाशेनूच आखीव आनी योजनाबध्द मांडावळीची आशिल्ली. थंयचे रस्ते सुमार (picture) 9मी.रूंद आसून मुखेल रस्ते उदेंत – अस्तंत आनी उत्तर – दक्षिण अशे आखल्यात. हांगाचे रस्ते एकामेकांक काटकोनांत मेळिल्ल्यान पुराय वसती वेगवेगळ्या काटकोन चौकोनांत वांटिल्ली दिसली. घराचीं दारां मुखेल रस्त्याकडेन वचनासतना ल्हान गल्लींकडेन वतात, अशेतरेन बांदल्यांत. हीं घरां भट्टेंत भाजिल्ल्या पक्क्या विटांचीं आसून दर एका घरांत तीन कुडी, एक न्हाणी घर आनी एक रांदचीकूड आसा.कांय घरां दोन माळ्यांचीं आशिल्लीं. थंतच्या गटरांची बांदावळ उत्कृश्ट आसून तीं मुखेल गटाराक जोडिल्लीं आसतालीं.हीं सगळीं गटारां विटांनी धांपिल्लीं आसतालीं. थंय सांपडिल्ल्या मडक्यांचे आकार आनी ताचेवयलें काळ्या रंगांतलें चित्रकाम हडप्पाभाशेनूच आसा. हांगा वेगवेगळे तरेच्यो मुद्रा मेळिल्ल्यो आसात. तांचेर वेगवेगळ्या प्राण्यांचीं चित्रां, तशेंच गेंड्याभाशेन चिखलाच्या प्रदेशांत रावपी जनावरां चित्रित केल्यांत.(Picture) हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 11:40 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. श्री महामाया देवस्थानाचो वर्धापन दीससुवाळो आयज – फाल्यां कार्यावळी बेतकीच्या श्री महामाया देवस्थानाचो विसावो प्रतिष्ठापना वर्धापन दीस आनी शिखर कलश प्रतिष्ठापना सुवाळो 26 आनी 27 एप्रीलाक व्हडा उमेदीन आनी भक्तीभावान मनयतले. 26 एप्रीलाक जावपी शिखर स्थापना आनी वर्धापन दीस सुवाळ्याचे यजमान सौ. देविका आनी श्री. दीपक शा. बेतकीकार हीं आसतलीं. सांजवेळा 5 वरांचेर धाडवंस भजनी मंडळ, बेतकीचे वतीन भजनाची कार्यावळ जातली. रातीं 8 वरांचेर आरती जातल्यो आनी रातीं 9 वरांचेर लक्ष्मीनारायण कला मंच, आल्त केरी फोंडें प्रस्तुत ‘बाबा जमलें रे’ हें कोंकणी नाटक जातलें. ह्या नाटकाचें दिग्दर्शन गौतम अनंत गावडे हांचें आसा. ह्या वर्धापन दीस सुवाळ्याक आनी नाटकाक भाविकांनी मुजरत येवचें अशें आवाहन आयोजकांनी केलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. संवादाच्या तत्त्वज्ञानांतलो अविभाज्य घटक म्हणल्यार भास राज्यपाल श्रीधरन पिल्लई हस्तुकीं ‘कुमाऊं’ साहित्य महोत्सवाचें उक्तावण पणजी: कला आनी साहित्य महोत्सवाक लागून देशांतलो एकवट आनी अखंडता सुनिश्चीत जावपाक म्हत्वाची भुमिका आसा. कला आनी साहित्याच्या माध्यमांतल्यान एकवट आनी अखंडता सुनिश्चीत करपाक शकतात. तशेंच संवादाच्या तत्त्वज्ञानांतलो अविभाज्य घटक म्हणल्यार भास, अशें मत राज्यपाल पी. एस. श्रीधरन पिल्लई हांणी उक्तायलें. शेनवारा पणजे आयोजीत केल्ल्या प्रवासी साहित्य महोत्सवाचे (कुमाऊं साहित्य महोत्सव) उक्तावण राज्यपाला हस्तुकीं जालें. ह्या कुमाऊ साहित्य महोत्वाचें उक्तावण केले उपरांत तांणी आपले मनोगत उक्तायलें. ह्या वेळार तांचे वांगडा प्रधानमंत्र्यांच्या अर्थीक सल्लागार समितीचे अध्यक्ष विवेक देवरॉय, नामनेचे चित्रपट निर्मात राहुल रवैल आनी महोत्सवाचे संस्थापक सुमंत बत्रा हे मानेस्त हाजीर आशिल्ले. भाशेचो उद्देश हो विचार व्यक्त करप आसा. राम मनोहर लोहिया हांचें उदाहरण दिवन तांणी आपल्या कार्यकर्त्यांक कितेंय आसूं, तुमी तुमच्या काळजाची भास निवडात, अशें सांगिल्लें, अशें राज्यपालांनी म्हणलें. संवादाच्या तत्त्वज्ञानांतलो अविभाज्य घटक म्हूण भाशेचे म्हत्व लोहिया हांणी आपल्या उलोवपांतल्यान अधोरेखीत केले. तांणीच गोंयांत पोर्तुगीज वसाहतवादी राजवटी आड क्रांतीचीं बियां रोयिल्ल्याचें राज्यपाल हांणी सांगलें. महोत्सवाचें संस्थापक सुमंत बत्रा हांणी म्हणलें, प्रवासी साहित्य महोत्सवाचें आयोजन करपा खातीर गोंय हें उत्तराखंडा उपरांत सगल्यांत योग्य थळ आसा. गोंयांतले लोक अजुनूय वाचन करपांत, कुटुंबा वांगडा वेळ घालवपांत तशेंच कार्यावळींक हाजीर रावपाक वेळ काडटात. गोंयची स्वताची अशी समृद्ध भास आसा. जातूंत जायत्यो साहित्यकृती निर्माण जाल्यात. लोकांक हें साहित्य वाचपाक मेळचें म्हूण तें अणकारीत केल्ल्याचें बत्रा हांणी सांगलें. महोत्सवान फाटल्या कांय वर्सांनी भारतभर आपलो विस्तार केला. ‘सॉफ्टवॅर’ हें तत्व संस्कृतायेचे कल्पने कडेन जोडिल्लें आसा. संस्कृत भाशेची आपणाक आवड आसा. ते खातीरूच आपूण गोंयांत आयला, अशें देवरॉय हांणी म्हणलें. 2014त स्थापन जाल्ल्या कुमाऊँ साहित्य महोत्सवाच्याे जायत्यो आवृत्त्यो आतां मेरेन प्रसिद्ध जाल्यात. हातूंत जगभरांतले शेंकड्यांनी साहित्यीक आनी विचारवंत तशेंच घटनात्मक पदाधिकाऱ्यांनी वांटो घेतला. महोत्सवाच्यो पयल्यो दोन आवृत्त्यो आरोहा, धनचुली हांगा आयोजीत केल्ल्यो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. व्हिक्टर हॉस्पिटलांत धडधडट्या काळजाचें बायपास ऑपरेशन पणजीः काळजाचो आकात आयिल्ल्या दुयेंतीक गोडेमूत, उच्च रक्तदाब आनी हायपोतायरॉडिझमाचोय त्रास आशिल्लो. ऑपरेशना वेळार काळजाची अवस्था खुबूच दुबळी जाल्ल्याची आनी काळजाचें काम बंद पडपाक पाविल्ल्याचें तांकां दिसलें. अशें स्थितींत काळजाचें काम चालू दवरून काळजाक जोडपी आनी काळजा कडल्यान रगत पुरवण करपी शिरांचेर ऑपरेशन केलें. धडधडपी काळजाचेर उपचार जाले उपरांत दुयेंती बेगीन बरो जालो. स्वता स्वास घेवपाक लागलो. ताचो व्हेंटिलेटरूय काडलो. ही घडणूक हालींच व्हिक्टर हॉस्पिटलांत घडली. 62 वर्सां पिरायेचो एक दादलो. काळजांत दुखता अशी कागाळ घेवन हालींच व्हिक्टर हॉस्पिटलांत आयिल्लो. काळीज तशेंच दाव्या हाता कडेन ताका खूब दुखतालें. ताका काळजाचो आताक आयिल्लो. मुळाव्या निदानांत काळजाचे रगत पुरवणेंत व्हड आडळखी निर्माण जाल्ल्याचें दिसलें. चड करून काळजाच्या आताका उपरांत काळीज दुबळें जाता. चड करून अशा दुबळ्या काळजाचें ऑपरेशन दोतोर करिनात. ह्या दुयेंतीच्या काळजाचें ऑपरेशन करपाक तीन सप्तकां रावपाची गरज आशिल्ली. दुयेतींक साबार तरांचीं वखदां दिवन लेगीत काळजांत व्हड ‘ब्लॉक’ आशिल्ल्याचें दुयेंतीच्या ईसीजी ग्राफांत सतत बदल दिसताले. काळजांतल्यो गांठी, आडखळीं पयस करपाच्या वखदांचो हिसपा भायर वापर म्हणल्यार काळजाच्या आताकाक नव्यान निमंत्रण आसता. उपरांत स्थिती आनीक गंभीर जावं येता. हे स्थितींत दुयेंतीच्या काळजाक आनीक मार बसचो न्हय आनी काळजाचें काम चलत रावचें, ह्या उद्देशान व्हिक्टर हॉस्पिटलांतले कार्डियोथोरॅसीक, व्हस्कुलर आनी ट्रान्सप्लांट सर्जन तशेंच पूर्णवेळ कन्सल्टंट म्हूण हाजीर आशिल्ले डॉ. षण्मुख हिरेमठ हांणी बायपास ऑपरेशन करपाचो निर्णय घेतलो. व्हिक्टर हॉस्पिटलाच्या काळजां दुयेंस विभागाचें फुडारपण डॉ. षण्मुख हिरेमठ करता. तांणी आयज मेरेन एका हजारा परस अदीक ऑपरेशनां केल्यांत. तातूंतलीं 99 टक्क्यां परस चड येसस्वी जाल्यांत. ह्या विभागांत अन्युरिझम, आर्टेरियल ब्लॉक आनी हेर समस्यांचेर प्रभावी उपचार करतात. ‘काळजा दुयेंसाचेर नियंत्रण दवरप शक्य’ पिरायेच्या 40 वर्सां उपरांत आनी चड करून गोडेमूत, उच्च रक्तदाबाचो कुटुंबीक इतिहास आशिल्ल्या लोकांनी नेमान काळजाची तपासणी करप गरजेचें आसा. भलायकेच्यो विवीध समस्या, जीणशैली आनी कुटुंबीक भलायकेचो इतिहास हाका लागून काळजाच्या दुयेंसाचो धोको वाडपाक शकता. उच्च रक्तदाब, कोलेस्टेरॉल आनी धुम्रपान हे तीन मुखेल धोके. पिराय, कुटुंबीक भलायकेचो इतिहास ह्यो गजाली आमच्या हातांत नासतात, पूण आहार, जीणशैली, संवयो हाचेर नियंत्रण दवरून काळजाचे समस्येचे धोके टाळप वा उणे करप आमच्या हातांत आसता, अशें डॉ. षण्मुख हिरेमठ म्हणटा. दीनदयाळ भलायकी सेवा येवजणे खातीर अधिकृत हॉस्पिटलांचे वळेरेंत व्हिक्टर हॉस्पिटलाचोय आसपाव आसा. सगळ्या मुखेल विमो येवजण्यां खातीर लेगीत हॉस्पिटलाक मान्यताय आसा. अदीक म्हायती खातीर 7722098454 नंबर आसा. हॉस्पिटलांत काळजा दुयेंस तज्ञ, सर्जन आनी काळजा दुयेंस गुंगी तज्ञ अशा अणभवी दोतोरांच्या पंगडा कडल्यान काळजाचे सुरक्षे विशींच्या समस्यांचेर सगळे तरेचे उपचार करतात, अशें हॉस्पिटलान उजवाडायिल्ल्या पत्रकांत म्हणलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. अश्मयुग मानवी इतिहासांतलो अतिपूर्विल्लो कालखंड. हो सुमार 5 लाख ते 10 हजार वर्सां पयलींचो अशें मानतात. अश्मयुगांतलो मनीस ताच्या भोवतणी आशिल्लीं लाकडां, हाडां आनी खास करून फातरांपसून तयार केल्ली उपकरणां (हत्यारां) वापरतालो. मानवी वसणुकांच्या अवशेशांत फातराचीं विंगड विंगड उपकरणां आनी आयुधां सांपडल्यांत. देखून ह्या कालखंडांक अश्मयुग (अश्म= फातर) अशें म्हणतात. अश्मयुगांतल्या मनसाची (आंतराश्मयुग) आनी नवाश्मयुग अशे तीन मुखेल टप्पे थारायल्यात. तातूंतय पुराणश्मयुगाचे पूर्वपुराणाश्मयुग, मध्यपुराणाश्मयुग आनी उत्तरपुराणाश्मयुग अशे परत तीन उपविभाग केल्यात. अश्मयुगाच्या ह्या विभागांचीं सांस्कृतीक खाशेलपणां अशीः- हाचो काळ सादारणपणान 5 लाख ते देड लाख वर्सा फाटलो आसा असो समज आसा. ह्या युगांत ग्युंझ ह्या पयल्या हेमयुगाचो आरंभ, हांगाच्यान तें रिस ह्या तिसऱ्या हिमयुगाच्या पयल्या चरणा मेरेनचो भूस्तरीय काळ आस्पावता. ह्या युगांतलें हवामान कडक शीं आनी तीव्र उश्णताय अशें एकसारकें बदलतालें. व्हड आकाराचे (Mammoth) पाणघोडे, गेंडे,वास्वेलां, गवे, सांबर, घोडे, हरणां अशे कितलेशेच प्राणी मनशा भोवतणी वावुरताले. ह्या सावदांची शिकार करप हेंच उपजिवीकेचें मुखेल साधन आशिल्लें. ऑस्ट्रेलोपिथेकस (Australopithecus पिथेकॅन्थ्रॉपस (Pithecanthropus) आनी निअँडरथल (Neanderthal) हे मनशाभशेन दिसपी प्राणी धर्तरेचेर आशिल्ले. सांस्कृतीक नदरेन ह्या कालखंडांतले 5 गट केल्यात, ते अशेः 1. व्हिलाफ्रांकियन (Villafranchian) पयल्या हिमयुगाच्या पयल्या चरणांत 2. अबेव्हिलियन (Abbevillian) पयल्या आंतर हिमयुगांच्या पयल्या चरणांत 3. क्लॅक्टोनियन (Clactonian) पयल्या आंतरहिमयुगाच्या दुसऱ्या आनी तिसऱ्या चरणांत 4. अश्यूलियन (Acheulian) दुसऱ्या आंतरहिमयुगाच्या पयल्या अर्दांत 5. लेव्हालोइशियन(Levalloisian) दुसऱ्या आंतरहिमयुगाच्या उत्तरार्धापसून फुडें चालू. हातूंत सादारण पन्नास हजार ते पंचवीस हजार वर्सां पयलींचो काळ येता. तिसऱ्या आंतरहिमयुगाच्या उत्तरार्ध आनी व्यूर्म (Wurm) ह्या चौथ्या हिमयुगाची सुवात हो काळ मध्यपुराणाश्मयुगांत आस्पवता. ह्या काळांतलें हवामान एकदम थंड आशिल्लें. गवे, वास्वेलां, रानबैल आनी गेंडे हे ह्या काळांतले मुखेल प्राणी. ह्या काळांत यूरोप आनी अस्तंत आशिया ह्या भागांत निअँडरथल मनशाची वसणूक आशिल्ली. ते खासा करून घोलींनी आनी प्रस्तरालयांत रावताले. ह्या युगाचो काळ 15 हजार ते 10 हजार वर्सां आदलो आसा अशें मानतात. चवथ्या हिमयुगाच्या तिसऱ्या प्रसारणाच्या काळांत हाका सुरवात जाली. ह्या काळांत थंड हवे वांगडाच पावसूय पडपाक लागिल्लो. ताका लागून रानांची वाड जाली आनी जीवसृश्ट आयचे सारकी फुलून आयली. क्रोमॅग्न मनीस –वंशाचो सगळ्याक प्रसार जालो. खास करून युरोप आनी अस्तंत आशिया या वाठारांत हाचो पुरावो दिसून येता. हांगा अझिलियन, टार्डेनोइशियन, अॅस्टुरियन, एर्टेबोल, पॅलेस्टायन (युरोप जाटुफियन (उत्तर इजिप्त) पे मुखेल समाजगट आशिल्लें. ते मांस भक्षण करताले. ह्याच काळांत जनावरां पोसपाक आरंभ जाला आसूंक जाय. शिकार आनी नुस्तेंमारी हे दोनूय वेवसाय पुराणाश्मयुगांत आनी आंतराश्मयुगांत आशिल्ले. नवाश्मयुगांत पशुपालन आनी शेत काम हे मुखेल वेवसाय आसले तरीकूय थोड्याभोव प्रमाणांत नुस्तेमारी चलताली. पुराणाश्मयुगांत आनी आंतराश्मयुगांतल्या मनशाच्या अन्नांत ल्हान-व्हड सगळ्या जनावरांचें मांस फळां आनी कंदमुळां हांचो आस्पाव आशिल्लो. मनशाच्या मांसाचें भक्षणय जातालें. गरण, दुकर, हत्ती Mammoth वास्वेल, घोडे हे प्राणी सदचेंच भक्ष्य जाल्ले. आंतराश्मयुगाचे ,अखरेक नुस्त्या वांगडा बोकड्यो, मेंढरां, गाय, बैल हांच्या सारक्या पाळीव जनावरांचें मांस हो आहाराचो एक भाग जाल्लो. नवाश्मयुगांत धान्यां वांगडाच मांसाहार चलतालो. शेतकामाक सुरवात जातकच गंव, बार्ली, मको, ज्वारी, बाजरी हीं धान्यां आनी वाटाणो,घेवडो, मूग, हरभरो आनी मसूर हांच्या सारकीं कड्डणां पिकोवपाक सुरवात जाली. सफरचंदां, बोरां असली फळां मेळटालीं. लामा, उंट, घोडो ह्या पाळीव जनावरांचो उपेग येरादारी खातीर जातालो तरीकूय वेळ प्रसंगाक तांचें भक्षण जातालें. अश्मयुगीन समाजरचणुकीविशीं उत्खननातल्यान मेळिल्लो पुरावो अप्रत्यक्ष, उणो आनी त्रोटक आसा. मेळिल्ल्या अवशेषांवयल्यान कांय अनुमानां बांदचीं पडटात. देखीकः-वैचारीक देवघेवीचें मुखेल साधन जी भास, ती त्या कालखंडांत केन्ना आनी कोणाकोणाक प्राप्त जाल्ली, हेविशीं निश्चित कांयच सांगपाक येना. पूण पूर्वविचार आनी येवजण तशेंच रासवळ दिवीत प्रचलित आशिल्लें. ताका लागून भाशा संपर्काचे कसलें तरी माध्यम अस्तित्वांत आशिल्लें हें नक्की. शिकार करपा खातीर सांघिक शक्तीची गरज आशिल्ली. देखून मनशाक गटांत वा टोळयेंत रावचें पडटालें. रगताचें नातें आशिल्लया मनशांचो एकेक कौटुंबिक गट आशिल्लो आसूंक जाय. आवयक (बायलेक) कुटुंबांत अदिक म्हत्व आशिल्लें. ह्या समाजांतल्या दादले- बायलांच्या संबंदा विशीं कसलींच म्हायती मेळना. पूण एक बळिश्ट दादलो, ताच्यो चार-पांच बायलो आनी ल्हान भुरगीं हांचो कुटुंबांत आस्पाव आसतालो. पितृ-सावर्ण्य वा मातृ-सावर्ण्य हांच्या भितल्ली खंयचीय एक पद्दत प्रचलित आसूंक जाय. अशीं कुटुंबां एकठांय येवन तांचो फुडें गट तयार जातालो. ह्या गटाचें निश्ठास्थान रगतसंबंदाचें नाशिल्ल्या कारणान कितेंय दृश्य चिन्न आसल्यार बरें पडटलें म्हूण एखाद्र्या मोनजातीची वा सुकण्याची निशाणी (गणचिन्न) म्हूण उपेग करताले. घोलींच्या वण्टींचेर वास्वेलां, गेंडे अश्या प्राण्यांची जीं चित्रां दिसतात तीं गणचिन्नांच्या आसूंक जाय. अश्या गटांत 30-60 मनशां आसतालीं. तांचें खावप-जेवप, रांदप, शिकार करप एकठांय रावनूच जातालें. शेतकाम, लाकूंडतोड, शिकार, शस्त्रनिर्मिती हीं कश्टांचीं कामां दादल्यां कडेन जाल्यार घरकाम, शेत राखप, कंदमुळां-फळां पुंजावप, भुरग्यांक सांबाळप, रांदप हीं कामां बायलां कडेन अशी श्रमाची विभागणी त्या काळांत जाली. पंचमहाभूतां रूख, स्थलदेवता, मृतात्मे ह्या अतिमानवी शक्तींचेर शक चलयतल्या पुरोयताचो वेवसाय जाण्टेली बायल वा गटाचो दादलो मुखेली हांचे भितर केणूय एकलो करतालो.घोलींच्या वण्टींचेर चित्रकाम करप, स्त्रीमूर्ती, हाडां आनी शिंगा हांच्या वयलें कोरावकाम, हत्यारां खातीर लागपी कुपादरीच्या फातचरांची वेगवेगळ्या गटांत पुरवण करप हे स्वतंत्र वेवसाय उदयाक आयिल्ले. ल्हव ल्हव उपजिविकेच्या साधनांचेर मालकी हक्काचो उदय जालो. सुर्वेक मालकी दरेक गटा कडेन रासवळ रुपान आशिल्ली. मागीर एक-एक कुटुंबाच्या सर्वस्वी मालकीची थापणूक जाली. नवाश्मयुगाच्या सुर्वेक काळांत पितृसावर्ण्य पद्दत रुढ जाली. शेतकाम, पशुपालन, फातरांचीं हत्यारां तयार करप, शिकार करप, पौरोहित्य, कलाकृती हे वेवसाय पयलीं भशेन चालूच आशिल्ले. तातूंत घरां बांदप, सुतारकाम, गवंडेकाम, वेतकाम, बुरुडकाम, मृत्पात्रां तयार करून ती रंगोवप असल्याय वेवसायांची भर पडली. नवाश्मयुगीन समाज शाश्वत पायांचेर उबो जालो आनी समाज रचणूकेंत म्हत्वाचे बदल घडून आयले. कुटूंब ही संस्था श्रेष्ठ जाली. हातूंतल्यान नियंत्रणाची गरज निर्माण जावन शासन संस्था आनी दंडनीत उत्पन्न जाली आसूंक जाय. अश्मयुगांत राबित्याचे दोन प्रकार दिसून येतात. गुंफा आनी घोली हांच्या सारको सैमीक आलाशिरो आनी खोपीं वा तंबू हांच्या सारकीं कृत्रिम आवरणां. पुराणाश्मयुगांत कडक थंडेच्या हवामानाक लागून मनशान घोलींचो वा खांची आशिल्ल्या कडेकपाऱ्यांचो आश्रय घेतलो. सगळ्यांत पूर्विल्ल्यो ज्ञात अशो घोली चीनच्या जोकोत्येन (Chou-kou-tien) वाठारांत सांपडल्यात. त्या उपरांतच्यो घोली यूरोपांत दक्षिण फ्रांस आनी उत्तर स्पेन, आशियांत पॅलेस्टाईन आनी सिरिया हांगा तशेंच आफ्रिकेंतल्या मोरोक्को हांगा सांपडल्यात. आल्जिरियाच्या भूमध्य सागरा कडल्या वाठारांत मध्यश्मयुगांतल्या वसणुकांचे अवशेश मेळ्ळ्यांत भारतांत मध्य प्रदेसांतल्यो घोली आंतराश्मयुगीन आसात. अमेरिकेंतय अश्मयुगांतल्या विंगड विंगड टप्प्यांतल्यो तरेकवार घोली मेळ्ळ्यात. राबित्या खातीर वापरिल्ल्यो घोली वा कपारी, तांचीं तोंडां वाऱ्याचे दिकेक येवचीं नी हे नदरेन वेंचून काडटाले. मनशान उबारिल्ल्या आलाशिऱ्याचे स्पश्ट अवशेश सगळ्यांत पयलीं उत्तरपुराणाश्मयुगांत मेळ्ळ्यात. ते एका खासा भागांत खासा समाजगटा कडेन संबंदीत आसात. आग्नेय युरोपांत चेकोस्लोव्हाकियाचे व्हिस्टोनीस, ऑस्ट्रोव्हा आनी पेट्रोव्हिज, दक्षिण रशियांत डॉन न्हंये वयल्या गागारिनो हांगा आनी सायबेरियांत टिमोनोव्हका हांगा हे अवशेश मेळटात. Mammoth ह्या जनावरांची शिकार होच मुखेल वेवसाय आशिल्ल्या कारणान ह्या लोकांक शिकारे खातीर विरळ रानांत वचून राबितो करचे पडलो. थंय तांणी रावपा खातीर तंबू आनी खोंपी बांदल्यो. वांटकुळ्यो वा लंबवर्तुळाकार आकार आशिल्ल्यो खोंपी आकारान खूब मोट्यो आसताल्यो. देखीकः- ‘व्हिस्टोनीस’ 15 मी. लांब आनी 9 मी. रुंद) हांचेर झाडांच्यो ताळ्यो तिरप्यो एकामेकांक तेंकोवन दवरून तांचेर पालो, तण वा चामडें पातळावन दवरताले. भोंवतणचे जमनी परस घराची जमीन खोलगट आसताली. एकें खोंपींत सुमार 5 चुली आसताल्यो. टिमोनोव्हका (सायबेरिया) हांगा उत्तरपुराणाश्मयुगांत प्रचारांत आशिल्ल्या दुसऱ्या एका प्रकाराच्या घरांचे अवशेश मेळ्ळ्यात. हीं घरां कडक शिंया पसून राखॆण दिवचे खातीर तयार केल्लीं आसूंक फाव. हांकां ‘कृत्रिम घोली’ अशें म्हळ्यार जाता. तांचे रडने खातीर जमनींत तीन मी. खोलायेचें वाटकुळें फोणकूल खणटाले. भितर देंवपाक सोंपणा आसतालीं. वयल्यान लाकडाचे व्हडले आडामे आनी कोंडे घालून तांचेर तण, पालो, घालून आनी चिखल धापून पाखें तयार करताले. खोपीच्या भायर उक्ताडार चुली पेटयताले. चीनांत शान्सी वाठारांत तशेंच भारतांत काश्मीराक बुर्झाहोम हांगा असलीं नवाश्मयुगांतलीं घरां सांपडल्यांत. आंतराश्मयुगांतलें हवामान बरेंच उश्ण आशिल्ल्या कारणान मनशान घोलींनी रावपाचें सोडून उक्ताडाचेर रावपाक सुरवात केली. तंय नुस्तें मेळटा अश्या न्हंयच्या आनी तळ्यांच्या लागसार वसणूक वाडली. चड काळ उरपी आनी प्रशस्त घरां बांदपाक सुरवात जाली. घरांचे बांदावळी खातीर वाळवंटी (सुकी) वा उंचावयली जमीन सोदताले. लांकडाच्यो वण्टी आनी चामड्याचीं पाखीं आसतालीं. सरे (इंग्लंड डेन्मार्क, हॉलंड हांगा घरांचे चोमे तयार जालें. नवाश्मयुगांत घर बांदपाच्या मळार क्रांतिकारक बदल घडून आयले. घटमूट घरां बांदपा खातीर तण, कोंडे, चामडें हांच्या बदलाक लाकडांचे व्हडले लोटिंगे, फातर, विटो हांचो उपेग जावपाक लागलो. घरांचो आराखडो आतां वांटकुळो वा चौरस जालो. कोंडे-वेताच्या वाळांपसून, फातरांनी-विटानी बांदिल्ल्यो घट्ट वण्टी आनी तांचेर गिलावो केल्लें.रंगकाम ही जार्मो पद्दत सगळ्या घरांनी दिसून येताली. जेरिको (पॅलस्टाईन खिरोकिटिया (सायप्रस हसौना (उत्तर मेसोपोटेमिया) हे घुमचाकार पाख्यांचे खास नमुने आशिल्ले. हलाफ (सिरिया) आनी आर्पाकिया (उत्तर इराक) हांगा कांय वेगळ्याच प्रकाराची घऱांची रचणूक दिसून येता. नवाश्मयुगांत वास्तुविद्येची सर्वांगीण उदरगत खास करून पॅलेस्टाईन, इराक, तुर्कस्तान ह्या वाठारांत आनी भूमध्य समुद्रांतल्या कांय जुव्यांत जाली. लांकडाचो, कोंड्याचो वापर करून नवाश्मयुगांत बांदिल्लीं. सोबीत घरां युरेप, चीन, भारत आनी फायूस (इजिप्त) हांगा दिसतात. अश्मयुगांत मनशान लाकडां, हाडां आनी चड करबन फातर हांचो पालव घेवन आपल्या उपेगाक येतलीं अशीं आयुधां घडोवपाक सुरवात केली.पूर्वपुराणाश्मयुगाच्या आरंभा सावन खासा आकाराचे फातर घेवन ताचे कपचे आनी कुडके उडोवन ताका फावसो आकार दिवपाक ताणें सुरवात केली. भुसभुशीत फातराचे आडवीं तळपां मेळूंक शकतात, हांचें गिन्यान ताका जालें. ल्हान आकाराचीं पातीं आनी छिलके हांच्या खातीर चर्ट (chert अॅगेट (agate) अशे एकदम घट्ट आनी एकसंध पाशाण प्रकार ताणे वेंचून काडले. बदामी आकाराचें आनी वेगवेगळ्या उद्योगांचें ‘हातकुराड’ हत्यार तयार करपा खातीर ताणें दोन वेगवेगळ्यो पद्दती सोदून काडल्यो. ‘अबेव्हिलियन’ आनी ‘अश्यूलियन’ पद्दतींचो ताणें सोद लायलो. फातराच्या आयुधाक लाकडी हाडाच्या दांड्याची जोड दिवपाचें गिन्यान ताका जालें. उत्तरपुराणाश्मयुगापसून फुडें कुराडी, विळे, बाण, खुरपीं अशीं संयुक्त आयुधां तयार जालीं. विंगड विंगड प्रकाराची कार्यक्षम उपकरणां आनी आयुधां हांच्या निर्मितीतंत्राची उत्कांत्री पूर्वयेवजणे प्रमाण जाली ना. गरजो, मेळटा ती सामुग्री आनी परंपरागत गिन्यान हांचे धर्तेचेर ती जायत गेली. देखीकः पुराणश्मयुगांत चड कून घातक आयुधां तयार जालीं, जाल्यार नवाश्मयुगांत शेतकी वेवसायाक उपेगी अशीं विळो, खणपाची बडी हीं अवजारां तयार जलीं.भालो, ‘बोला’ (सुकण्यांक मारपाची एके तरेची गोफीण धनुश्य आनी बाण हीं जीवघेणीं क्षेपण- आयुधां तयार जालीं. धनुश्य-बाणाचो उपेग आंतराश्मयुगापसून सुरू जालो. धनुश्याक चामड्याची वादी लायताले आनी बाणाक फातराचीं वा हाडांची तोंका बसयताले. हाडां-शिंगां हांचेपसून तयार जाल्ल्यो बऱ्योच वस्तू आयज लेगीत तिगून उरल्यात. तातूंत चड करून बाणांचीं तोंकां, नुस्तें मारपा खातीर वापरिल्ले धाकटे कांटयारे बाण, गरे, सुयो, दाबणां, हतया दांता-वस्तू हांचो आस्पाव जाता. पुराणाश्मयुगांतलें आनी आंतराश्मयुगांतलें एकदम अस्थिर आनी हेडगें जिवीत मतीमत घेतल्यार मनशाक अन्नपदार्थ सांठोवपाची कसलीच गरज भासलीना.उत्तरपुराणाश्मयुगांत चित्रकारांनी वापरिल्ले फातराचे दिवे सोडल्यार आनी कसलेंच आयदन ज्ञात ना. नवाश्मयुगाचे सुर्वेक जेरिको, जार्मो हांगाचो मनीस फकत वाटयो, पेले असलीं फातराचीं आयदनां वापरतालो. नवाश्मयुगाच्या मध्याक अ. आशिया आनी भूमध्य समुद्राभोंवतणचो वाठार हांगा मृत्पात्रां करपाक सुरवात जाली. मातयेच्या आयदनांक तरांतरांचे आकार दिले. उदका सारके द्रवपदार्थ सांठोवन दवरपा खातीर ल्हान तोंडाचीं व्हडलीं आयदनां तयार केलीं. ह्या आयदनांक रंग लावन तांचेर सोबीत नक्षीकाम केलें. चक्राचो सोद लागतकच चड प्रमाणबध्द आनी वेगवेगळ्या आकाराचीं आयदनां घडोवपाच्यो पद्दती आयल्यो. आंतराश्मयुगांतल्या युरोपांत (डेन्मार्क-एर्टेबोल संस्कृती) कोंडे, करड आनी वेत एकठांय विणून नुस्तें धरपा खातीर तयार केल्ले व्हडले पांटले वापरपाक सुरवात जाली. यांग-शो ह्या चिनी नवाश्मयुगीन समाजापरस दक्षिण अमेरिकेचे कोंड्याची वेळां विणपाचें काम एकदम ऊंच पांवड्याचें आशिल्लें अशें मानतात. पुराणाश्मयुगांत आनी आंतराश्मयुगांत धर्मीक जिविताचें मुखेल साधन म्हळ्यार घोलींतली चित्रां. ह्या घोलींक देवळां (प्रार्थनाघरां) म्हूण वळखताले. मध्याश्मयुगांतले ‘व्हिस्टोनीस’ हें पुरोयतदाचे घर सोडल्यार हाचे पयलींच्या काळांतली धर्मीक स्वरुपाची कसलीच वस्तू मेळना. जेरिको हांगाचीं मंदिरां आयताकार (rectangular) आशिल्लीं. तांच्या मुखार एक चौक आनी एक ल्हान मडंप आसतालो. दारामुखावयल्या वण्टींत कुरकुट करून तातूंत फाचराच्यो मूर्ती दवरताले. आर्पाकिया हांगा एक व्हड घुमटाकार मंदिर आसा. तुर्कस्तानतल्या नवाश्मयुगीन अवशेशांत (कटाल हयुक) आनी उबाइड संस्कृतायेच्या अवशेशांवयल्यान (एरिडूं आनी टेपे गौरा) ह्यो वास्तू थंयचे मूर्तीकाम, वण्टीवयलीं चित्रां आनी शिल्पां हाका लागून धर्मीक उपेगाच्यो आसूंक जाय अशें दिसता. सुमेरियन काळांतल्या झिगुरात सारक्या देवळाच्या वास्तूंचो रचनाकौशल्याचो उगम हांगा पळोवपाक मेळटा. तेभायर फातराच्यो, मातयेच्यो, हाडाच्यो मूर्ती आनी थंडी हांच्यावयल्यान धर्मीक जिविताविशीं बरीच म्हायती मेळटा. पूण तांच्यो धर्मीक कल्पना, विचार निश्चित कसल्या स्वरुपाचे आशिल्ले हाचो स्पश्ट पुरावो मात आयज मेळना. तरी लेगीत पुरोयताची सुवात आनी ताचे काम हाची थोडी भोव कल्पना येता. जारणमारण सारक्या तंत्राचेर अश्मयुगीन मनशाचो विश्वास आशिल्लो. एकाद्र्या जनावराचे ल्हान प्रतिकृतीचेर बाण लागिल्ल्याचें चित्र काडलें, म्हणटकच तो प्राणी शिकारेंत सहज हाताक लागतलो असो समज आशिल्लो. फ्रांस आनी स्पेन हांगासल्ल्या घोलींत असलीं कितलीशींच चित्रां सांपडल्यांत. भाल्याचे बडयेवयलीं कोरीव चित्रांय ह्याच उद्देशान काडल्यां आसतलीं. फकत शिकारीचेर आदारून आशिल्ल्या मनशान आपल्या वेवसायांत अतिमानुषी बळाचो अशे तरेन पालव मेळोवपाचो यत्न केलो. जननतत्वाची आराधना जाताली असो पुरावो मेळ्ळा. वयर उल्लेख केल्ल्यो मातृका-मूर्ती हे तातूंतलेच मुखेल अवशेश. समागम करपी पशूंत आनी फ्रांसांतल्या घोलींत आशिल्ल्या पुराय नग्न स्त्रीमूर्तीं वयल्यान होच आशय दिसून येता. तिसरी म्हत्वाची गजाल म्हळ्यार मरणा उपरांतचें जिवित. ‘आत्मो अमर आसा’ ही कल्पना पूर्वपुराणाश्मयुगांतूच मूल धरून बसल्या आसूंक जाय. हे कल्पनेचे दोन पांवडे दाखयल्यात. एक मृतात्म्याचो प्रवास आनी दुसरो मनशाच्या स्वरुपांत दाखयलो पुनर्जल्म. युरोपांत सांपडिल्ल्या निअँडरथल मनशाच्या थड्यांत मरणा उपरांतच्या प्रवासाच्या उद्देशान अन्न, हत्ययारां, वस्ती-दागिने पुरिल्ले दिसतात. मड्याचे पांय पोटाकडेन दोडून दवरताले. हाचो अर्थ आवयच्या पोटांत भुरगें हेच अवस्थेंत आसता हें सुचित करून पुनर्जल्माची वाट पळोवपी हो जीव धर्तरेच्या पोटांत तेच अवस्थेंत पुरताले. घोलीचे वा खोपीचे जमनी पोंदा मडें पुरताले. हाचो उद्देश हो मृतात्मो घराची राखण करपा खातीर थंयच दवरताले असो अदमास कांय जाणकार काडटात. एकाद्र्या जनावराच्या कांय खासा शक्तीक वा गुणांक लागून ताका म्हत्व प्राप्त जातालें आनी तो एकेका पंगडाचो वा कुळाचो पालक जातालो. ताची प्रतिकृती त्या गटाचो बावटो वा निशाणी (गणचिन्न) अशें मानताले. नवाश्मयुगांत स्त्रीतत्वाची पूजा ह्या स्वरुपांत जाताली. ल्हव ल्हव पुरुषतत्तवीय पूजा सुरू जाली. मृतात्म्याची वेवस्था चड बारीकसाणीन जावपाक लागली शवपेटी वापरून वेवस्थित बांदिल्ली व्हडलीं थडीं दिसपाक लागलीं. चडसा थड्यांत मातृकामूर्ती दवरताले. शेतकामा खातीर सूर्य आनी पावस ह्या दोन देवतांची उपासना चलताली. वेगवेगळ्या समजणेंतल्यान निर्माण जाल्ल्या वेगवेगळ्या देव-देवतांची पूजा-अर्चा आनी प्रार्थना हांच्या खातीर घोलींतलीं देवळीं निर्माण जालीं आसूंये. आपली कूड अलंकारांनीं सजोवपाची इत्सा मनीस सभावांत प्राचीन काळा सावन चलत आयल्या. अश्मयुगांतले कांय सांगाडे तांबडे मातयेन रंगयल्ले दिसतात. हाचेवेल्यान अश्मयुगीन मनीस आंगाक रंग काडटालो आसूंक जाय अशें अनुमान काडटात. जनावरांचीं हाडां,दांत, नाखटां, सुक्यो बियो हांकां बुराक करून तांच्यो माळो गळ्यांत घालपाची पद्दत आशिल्ली. रंगयाळे, चमत्कार फातर घेवन तांचे मणी, हार आनी ताईत करून तांच्यो माळो आंगाक गुठलायताले. नवाश्मयुगांत मणयांचे विंगड विंगड प्रकार पळेवपाक मेळटात. अश्मयुगांतलो मनीस जनावरांचें चामडे नाजाल्यार लोकर घेवन आंगा धांपतालो. सूत कातपाक नवाश्मयुगांत आरंभ जालो. मृत्पात्रांच्या कांय अवशेशांचेर बुतांव आशिल्लें जाकीट, उपवस्त्र, घागरो हांची चित्रां दिसून येतात. पूण विणकाम आनी शिवणकाम हांचेविशीं चड म्हायती मेळना. अश्मयुगांतल्या दीर्घ कालखंडातले चित्रकलेचे आनी मूर्तिकलेचे कितलेशेच नमुने आज पळोवंक मेळटात. युरोपांत आनी आफ्रिकेंत पूर्वपुराणाश्मयुगापसून त्यो नवाश्मयुगामेरेनच्यो कलाकृती आसात, जाल्यार आशियांत फकत आंतराश्मयुगांतलीच चित्रकला दिसता. पूर्वपुराणाश्मयुगांतल्या चित्रकलेचे बऱ्यांतले बरें नमुने फ्रांस आनी स्पेन देशांतल्या घोलींत सांपडल्यात. ह्या चित्रांनी सैमीक रितीन मेळिल्ले रंग वापरल्यात अशें दिसता. भोंवतणी वावुरपी गवे, रानरेडे, हरणां, घोडे, प्राण्यांचे शिकारेचे प्रसंग, नाच करपी दादले-बायलो, धर्मीक विधी करपी पुरोयत हे मुखेल चित्रविशय जावन आसात. मूर्तिकलेचे नमुने उत्तर पुराणाश्मयुगांतलेच आसात. तातूंत हाडां, शिंगां आनी फातर हांच्या कोरीव कामाचो आस्पाव आसा. फातरांच्या कामांत अर्धाकृतीच्यो आनी पूर्णाकृतीच्यो स्त्रीमूर्ती (मातृकामूर्ती) चड प्रमाणांत आसात. भारतांत आयज मेरेन जाल्लें उत्खनन आनी संशोधन अश्मयुगांतल्या खंयचेंच अवस्थेंतल्या मनशाच्या जिविताचें स्पश्ट, चित्र दोळ्यांमुखार उबें करूंक शकना.तातूंतल्या तातूंत, नवाश्मयुगीन जिविताविशीं थोडीभोव म्हायती मेळटा पूण हेर युगांतलो मनीस, ताची वसणूक, ताचे भोंवतणची सृश्ट हांची जी म्हायती मेळटा ती अर्दकुटी आनी अस्पश्ट आसा. हाचंत कारण म्हळ्यार अश्मयुगीन मनशाच्या जिविताचेर उजवाड घालपी जे अवशेश मेळ्ळ्या ते फुटके आनी अर्दकुट्या स्वरुपाचे आसात. जे कांय निष्कर्श काडल्यात, ते फकत फातरांची आयुधां आनी उपकरणां हांच्या वर्गीकरणांतसून गंगा, साबरमती, नर्मदा, तापी, महानदी, गोदावरी, कृष्णा, तुंगभद्रा, ब्राह्मणी, पेन्नार, पालार ह्या न्हंयाच्या देगणांत कुपादरीचे (Quartzite) आनी पाशाणाचे परशू खूब कडेन सांपडल्यात. बदामी आकाराचे हे परशू धारदार पूण खडबडीत आसा. युरोपांतल्या अश्मयुगाच्या आरंभाचीं उपकरणां आनी परशू हातूंत बरेंच सारकेपण आसा. पुराणाश्मयुगांत भारतांत सगळ्याक आदिमीनवाची वसणूक आशिल्ली अशें हाचेवयल्यान अनुमान काडटात. हो मनीस पयलीं वायव्य पंजाबच्या दोंगरी वाठारांतल्यान हांगा पावला आसूंक जाय. कांय शास्त्रज्ञांनी दुसरें एक अनुमान काडलां तें म्हळ्यार भारतीय आदिमानवाचो उगम पयलीं दक्षिण भारतांत जालो आनी थंयसून ते पयल्या हिमयुगाचो अखेरेक पंजाबाकडे पावले. म्हैसूरांतलो ब्रह्मगिरी, पंचमढीचो म्हादेव दोंगर, पंजाबंत उचली, गुजरातांत लंघनाज आनी हिरपूर हांगा सांपडिल्लीं उपकरणां (Microliths) मात मध्याश्मयुगांतलीं आसूंक जाय. गुजरातांत मनशांचे सांगाडे आनी जनावरांची हाडां मेळ्ळ्यांत म्हैसूर, गुजरात, काश्मीर ह्या वाठारांनी नवाश्मयुगांतली तीक्ष्ण आनी गुळगुळीत आयुधां सांपडल्यात भारतीय आदिमानवाक उज्याचो उपेग खबर आशिल्लो वा ना, मातयेचीं आयदनां करपाक येतालीं वा ना, तो शेतकाम-गोरवां पोसप हे वेवसाय करतालो वा ना हाचेविशीं जाणकारांचें कांयच एकमत ना. कारण तांकां सबळ पुरावो आजून मेळूंक ना. इ. स. पयल्या शतमानांतलो एक नामनेचो संस्कृत महाकवी, नाटककार आनी बौध्द तत्वज्ञ. हाच्या ग्रंथांतल्या व्यक्तिगत उल्लेखां वेल्यान हाची कांय म्हायती मेळ्ळ्या. हो साकेत (अयोध्या) हांगा रावतालो. ताचे आवयचें नांव सुपर्णाक्षी. ताका ‘आचार्य’, ‘भदंत’, ‘महाकवी’ आनी ‘महावादी’ ह्यो पदव्यो आशिल्ल्यो. तो मुळांत ब्राह्मण पूण, फुडें बौध्द धर्मांत गेलो. महाभारत, रामायण, पुराणां, सांख्यादी दर्शनां, उपनिषदां, अर्थशास्त्र, नाट्यशास्त्र ह्या पूर्विल्ल्या काळांतल्या काव्यांचो ताणें खोलायेन अभ्यास केल्लो, हें ताच्या काव्यकृतींतल्यान दिसून येता. ताच्या एका तिबेटी चरित्रकारान बरोवन दवरलां, ‘शिकप सोंपतकच अश्वघोष बुदवंत पंडितांकडोन खंडन-मंडनात्मक शास्त्रर्थ आनी भासाभास करपाक लागलो. भासाभाशेंत तो व्हडव्हड पाटांगड्यांक हरयतांलो. युआन च्वांग हाणें ताका पांडित्यांतलो प्रतिसूर्य अशें म्हळां. पूण अश्वघोषाक एक दीस पाश्र्व नांवाचो महापंडित बौध्द भिक्षू मेळ्ळो आनी ताच्या वांगडा जाल्ल्या वादांत अस्वघोष हरलो. ताच्या कडल्यानूच मागीर अश्वघोषान बौध्द धर्माची दीक्षा घेतली आनी तो भिक्षु जालो. तो जसो पंडित आशिल्लो तसोच बऱ्यापैकीं गायकूय आशिल्लो. प्रवचन आनी गायन ह्या दोनूय साधनांवरवीं तांणें बौध्द धर्माचो प्रचार केलो आनी खूब जाणांक त्या धर्माची दीक्षा दिली.तो गावंक लागतकच रस्त्यावेल्यान वचपी घोडो लेगीत आपलो ‘फुरफुर’ आवाज बंद करून ओगी जातालो. देखूनच ताका ‘अश्वघोष’ (अश्व= घोडो, घोडो= गर्जना) हें नांव पडलें अशी आख्यायिका आसा. फुडें तो महायान पमताच्या संस्थांपकांपैकी एक जालो तो राजा कनिष्काचो धर्माविशींचो सल्लागार आशिल्ल्यान कनिष्कान आपयिल्ल्या चवथ्या धर्मपरिशदेचें संचालन ताणेंच केलें अशें म्हण्टात. ताणें धर्मकाजा खातीर परंपरागत संस्कृत भाशा वापरतली. सामान्य लोकांक बौध्द धर्माचें म्हत्व पटोवन दिवपा खातीर अश्वघोष काव्य-नाटकामसारक्या ललित रचनेकडे आयलो. अश्वघोषान काव्याची प्रेरणा वाल्मीकीच्या रामायणापसून घेतली. ताची काव्यशैली वैदर्भी. तातूंत प्रसाद, माधुर्य, सभाविकता आनी ओघ हे गुण आयल्यात. ताणे दिल्ले दृष्टान्त विशयाक फावशे आसून तर्कशुद्द विचार आनी मधुर भाव हांचो ताच्या काव्यांत सोबीत संगम जाला. बावनेन उठाव दिवपी वेगवेगळ्या छंद वापरपांत ताचें कसब दिसून येता. बौध्द संप्रदायांत ताका खूब मोटो भौमान मेळ्ळो. इतलेंच न्हय, तर सातव्या शतमानामेरेन अश्वघोष ‘बोधिसत्त्व’ ह्या रूपान पुजाविशय आशिल्लो. हें पान शेवटीं 22 मार्च 2022 दिसा, 10:44 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. ह्या भोंवडे वेळार राज्यपाल कुडणे ग्राम पंचायत, श्री रुद्रेश्वर देउळ, हरवळे हांगा भेट दिवन प्रार्थना आनी दर्शन करतले आनी ते उपरांत रवींद्र भवन सांखळीं हांगा हरवळे, कुडणे, नावेली, पाळीं-कोठम्बीं, वेळगे, आमोण्या आनी सुरला ह्या ग्रामपंचायतींच्या सरपंच आनी सदस्यां कडेन बैठक आनी संवादात सहभागी जातले आनी उपरांत सुर्ला मशीद, पाळीं-कोठम्बीं हांगा भेट दिवन भोंवडी सोंपयतले. रावण लंकेचो राजा आनी वाल्मिकी रामायणाचो खलपुरुश. पुलस्त्य ऋषीच्या विश्रवा नांवाच्या पुताचो हो पूत. रामायणांत हाचे आवयचें नांव कैकसी अशें सांगलां. पूण केशिनी आनी पुष्पोत्कटा अशींच तिचीं नांवां मेळटात. आवय वंशाकडल्यान रावण राक्षस आनी बापाय वंशाकडल्यान तो ब्राह्मण आशिल्लो. ताचो बापूय अग्निहोत्री आनी तपसंपन्न आशिल्लो. तरी रावणाक आवय वंळण लागिल्लें. तो त्या काळांत महाबळिश्ट आशिल्लो आनी ताचेकडेन शुरता, हुशारकाय, चिकाटी, निर्भयता आनी स्वाभिमान हे गूण जशे आसले तशें मदांधकाय, दुश्टकाय सारकिल्ले दुर्गूणय आसले. कुंभकर्ण आनी बिभीषण अशें ताका दोन भाव आनी शुर्पणखा ही भयण आशिल्ली. मंदोदरी ही ताची पट्टराणी. इंद्रजित, देवंताक, नरांतक, त्रिशिरस आनी अंतिकाय हे पूत आशिल्ले. रावणाक धा तोंडां आनी वीस हात आशिल्ल्याचें कांयकडेन वर्णन मेळटा. ताचेवयल्यान ताका दशनान हें नांव पडलां आसुंये. वाल्मिकीन ताका दोन हात आनी दोन तोंड आशिल्ल्याचें सांगलां. तरी वाल्मिकीरामायणांत कांयकडे ताचो दशग्रीव असो उल्लेख आसा. कुबेर हो ताचो सावत्र भाव. ताचेकडेन भरपूर आस्पत आनी पुष्कळ विमान आशिल्लें. एक दीस तो विमानांत बसून बापायाक मेळपाक वता आसताना रावणाचे आवयन ताका पळयलो. तिका मत्सर जालो, तिणें रावणाक कुबेरावरी श्रीमंत जावंक सांगलें. तेन्ना रावणाक गोकर्णाक वचून धा हजार वर्सां तपच्श्रार्या केली. दग एक हजार वर्साच्या निमाणें ब्रह्मादेवान प्रसन्न जावन मनशाकडल्यान तुका मरणाचो भंय ना असो वर दिलो, अशी ताचे संबंदी कथा आसा. ह्या वरा उपरांत तो आनिकूय बळिश्ट जालो. लंका ही कुबेराची राजधानी आशिल्ली. रावणान आडांगीपणान तिचेर जैत मेळयलें. हाचेभायर ताणें मरुत्त, अनरण्य ह्या आदी जायत्या राजांक हारयले. इंद्र आदी देवांकय ताणें हारयले. पातळाचेर जैत मेळोवपाक गेल्लेकडेन बळीन ताचो पराभव केलो. कार्तवीय अर्जूनान ताका धोणुचे दोरयेन बांदून दवरिल्लो. पुलस्त्याचे सांगणेन ताची सुटका जाली. दंडकारण्यात ताणें साधुरुप घेवन सीतेक उबारुन व्हेली. ताणें सीतेक वश करपाक जायते उपाय केले. पूण सीता ताका वश जाली ना. निमाणें रामाकडे जाल्ल्या झुजांत ताका मरण आयलें. रामायणांत रावणाच्या गुण दुर्गुणाविशीं म्हायती मेळटा ते प्रमाण तो याचकांक दान दितालो, ताचेर अवलंबून आशिल्ल्यांक पाळोदितालो. तशेंच तो व्हड तत्वज्ञानी आनी धर्म- कर्माच्या आचरणांत अग्रगण्य आशिल्लो. पूण ह्या सगळ्या गुणांचेर मात करपी दुर्गुण ताचेकडेन आशिल्लो. ताकालागून ताचेकडे आशिल्ल्या गिणांचो बऱ्या कामाखातीर उपेग जालो ना. कांय रामायणांत आडवाद म्हणटा तशें रावणाचें उदात्तीकरण करपाचो यत्न जाला आसलो, तरी वाल्मिकीरामायणांत ताका एक खलपुरुश म्हणूनच चड चितरावप जाला. लोक मानसांतय ताची प्रतिमा चड प्रमाणांत घोळटा. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा रावण हें पान शेवटीं 21 मार्च 2021 दिसा, 12:20 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार अर्थवेवस्था सुदारपाक मजत करता म्हणल्यार अजापूच. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. तो ताचो मत्सर करपाक लागलो. रामानुज अवदैतवादाचो कट्टर विरोधक जावन आपलो नवो पंथ स्थापतलो अशी जेन्ना ताची खात्री जाली, तेन्ना अपल्या ह्या परंपरागत अव्दैत सिध्दान्ताची राखण करपाखातीर ताणें रामानुजाक ह्या संवसारांतल्यान ना करपाचें थारायलें. आपल्या काटांत ताणें आपल्या शिश्यांकय सामील करुन घेतले. सगळ्यांनी मेळून काशीयात्रेक वचचें आनी वाटेर रामानुजाक मारचो अशें ताणीं थारयलें. रामानुजनाचो मावसभाव गोविंदय यादवप्रकाशाचो शिश्य आशिल्लो. तोय रामानुजावांगडा वचपाक भायर सरलो. गोविंदान रामानुजाक गुरुच्या कपटकारस्थानाची गजाल सांगली. तें आयकून रामानुजाक परत घरा वचपाचो निश्र्चेव केलो आनी एके काळखे राती कोणाक कळनासतना तो गटांतल्यान भायर सरलो. रामानुजान ह्यो तीनय इत्सा पुराय करपाची प्रतिज्ञा केली. तेन्नाच यामुनाचार्याचीं दोडिल्लीं बोटां सरळ जालीं. ताचेर निमणें संस्कांर करुन तो कांचीक य परतलो.कांचीक परत आयल्या उपरांत रामानुज वरजराजाची उपासना करपाक लागलो. तेचवांगडा ताचें शिकपय चालूच आशिल्लें. फुडें ताणें स म्हयने पेरियनमबी हाचेकडल्यान वेदान्त सुत्रां आनी तीन हजार गाथा शिकून घेतल्यो.रामानुजाच्या लग्ना उपरांतचें जिवीत व्हडलेंशें सुखी नाशिल्लें. देखून ताणें आपले बायलेक कुळार धाडली आनी संन्यास घेतलो. मागीर वरदराजाच्या देवळालागीं ताणें एक मठ उबारलो आनी तो थंय रावपाक लागलो. ताका जायते शिश्य आनी शिश्याक मेळ्ळ्यो. ताचो पयलो गुरु यादव प्रकाशानय उपरांत ताचें शिश्यत्व आपणायलें. ताचें उपरांत यामुनाचार्याचो पूत वरदरंग रामानुजाकडेन आयलो आनी ताका श्रीरंगमाक घेवन गेलो. थंय गेल्या उपरांत श्रीरंगंनाथाच्या देवळाचीं आनी थंयच्या मठाचीं सगळीं सुत्रां ताणें आपल्या हातांत घेतलीं. मागीर ताणें गोष्ठीपुर्णाकडच्यान परत दीक्षा घेतलीं.गोष्ठीपुर्णान ताका ‘ऊँ नमो नारायणाय’ हो मंत्र दिलो आनी ताचें गुपीत समजावन सांगलें. हो मंत्र कोणाक दिवं नाका अशीय ताणें आज्ञा दिली. पूण हो मंत्र आयकाल्यार मुक्ती मेळटा म्हणपाचें जेन्ना ताका कळ्ळें तेन्ना तो एका देवळाच्या माथ्यार चडलो आनी व्हडा व्हडान तो मंत्र उच्चारपाक लागलो. जायत्या बायलां – दादल्यांनी तो मंत्र आयकलो. ही गजाल कळटकच गोष्ठीपुर्णाक खूब तिडक आयली. ताणें रामानुजाक आपयलो आनी सांगलें – तुवें गुरुची आज्ञा मोडली, आतां तुका जायतो काळ नरकांतच रावचें पडटलें. हाचेर रामानुजान म्हणटलें – जर तुमचे कृपेन हे सगळे बायल – दादलें मुक्त जातले आनी हांव नरकांत वतलों जाल्यार म्हाका खोसच जातली.रामानुजाचें हें उलोवणें आयकून गुरु प्रसन्न जालो आनी म्हणपाक लागलो – आयजपसून विशिष्टाव्दैतवाद तुज्याच नांवान रामानुजदर्शन म्हणून नामनेक पावलो. एक फावट यज्ञमूर्ती नांवाचो एक अव्दैतवादी संन्यासी आनी रामानुजाचो अठरा दीस शास्त्रार्थ जालो. तातूंत यज्ञमूर्तीचो पराभव जालो. यज्ञमबर्तीन मागीर वैष्णव मत आपणायलें आनी रामानुजाचें शिश्यत्व पत्करलें.मागीर रामानुजान यामुनाचार्याच्या मड्यालागीं केल्ल्यो प्रतिज्ञा पुराय करपाचें थारायलें. ब्रह्मसूत्रांचेर विशिष्टाव्दैती भाश्य बरोवप ही पयली प्रतिज्ञा आशिल्ली भाश्य बरोवपाच्या पयलीं शंकराचार्यान आपल्या भाश्यांत तुस्त केल्लो बोधायनवृत्ती नांवाचो ग्रंथ काश्मीरांत वचून मेळ्यलो. ताचे उपरांत श्रीरंगमाक परत येवन रामानुजान ब्रह्मासूत्रांचेर श्रीभाश्य नांवाचें भाश्य बरयलें. मागीर तो परत काश्मीराक गेलो. थंय सरस्वतीपिठान ताच्या भाश्याची तुस्त केली. थंयच्या पंडितांनी ताका हयग्रीवाची मूर्त भेट दिली. आयजय म्हैसूरच्या परकालमठांत ती मूर्त आसा आनी तिचो नेमान पुजा जाता. ताचे उपरांत दिल्लीक वचून ताणें त्या काळावयल्या बाद्शहाकडच्यान विष्णुची मूर्त मेळयली अशें सांगतात. फुडें ताणें आपल्या मताचो देशभर प्रचार केलो. अशेंतरेन ताणें यामुनाचार्याच्यो तीनय इत्सा पुराय केल्यो. रामानुजाचो शिरश्य कुरेशाक खूब वर्सांनी दोन पूत जाले. रामनुजाचे आज्ञेप्रमाण तातुंतल्या एकाक पराशर नांव दवरलें. कांय लोकांच्या मतान यामुनाचार्याची ही एक अपुरी इत्सा आशिल्ली तीय हे गजालीन पुराय जाली.त्या काळांलतो चोळ देशाचो राजा कुलोत्तुंग वा दुसरो राजेंद्र चोळ शैव आशिल्लो. रामानुज वैष्णव धर्माचो प्रचार करता हें ताका सहन जालेंना. शिवापरस खंयचेंच दैवत व्हड न्हय अशी मान्यता रामानुजनाकडल्यान घेवंची असो सल्लो राजाच्या सल्लागरांनी राजाक दिलो. तेन्ना राजान रामानुजाक हाडपाक सेवाकाक धाडले. सेवक मठांत पावलें तेन्ना रामानुज न्हावपाक म्हण न्हंयचेर गेल्लो.कुरेशान गुरुचेर आयिल्लें संकट वळखलें आनी संन्याशाचो भेस आंगाच चडोवन पेरियनंबी वा महापुर्ण हाच्यावांगडा तो राजदरबारांत गेलो. शिव हो एकच व्हड देव हें ताणेंय मान्य करुंक ना. देखून राजान त्या दोगांचेय दोळे काडपाक लायले. ते त्रास सोंसना जावन पेरियनंबी मेलो. ताचे उपरांत शिश्यांचो सल्लो मानून रामानुज श्रीरंगमच्यान होयसळ राज्यांतल्या तोंडण्णूर ह्या गांवांत गेलो आनी जायती वर्सां थंय रावलो. थंयचो राजा बिहिदेव जैन आशिल्लो. रामानुजजाचें व्हडपण मानन उपरांत ताणें वैष्णव पंथ आपणायलो. रामानुजान ताक विष्णुवर्धन अशें नांव दिलें. रामानुजान मागीर राजाच्या पालवान मेलकोटे वा तिरुनारायणपुरमाक नारायणाचें एक देवूळ बांदलें. आनीकाय पांच जाग्यांनी तांणी विष्णुचीं देवळां बांदलीं.रामानुज मेलकोटाक बारा वर्सां रावलो. इतल्यांत चोळ राजा मेलो म्हणपाची खबर कळ्ळी आनी तो श्रीरंगमाक आयलो. थंय ताणें चडशा सगळ्या आळवारांच्या मुर्तींची स्थापन केली. मागीर तो तिरुपतीक गेलो. तिरुपतीची मूर्त दर्यांत उडयल्ली ती ताणें वयर काडली आनी परत तिची स्थापना केली. ताचे उपरांत रामानुज श्रीरंगम सोडून खंयच गेलो ना. कुरेशाचो पूत पराशर भट्टर हाका ताणें आपलो उत्तराधिकारी नेमलो आनी आपल्या वैष्णवमताच्या प्रचाराखातीर चौद्यातर शिश्यांची तजवीज केली. अशतरेन आपलें सगळें जिवीत अध्ययन आनी धर्मप्रचार हातूंत घालोवन रामानुज 120 वर्सां जगलो आनी शेवटाक विष्णु रुपांत विलीन जालो.आपल्या मताच्या प्रचाराखातीर रामानुजान श्रीभाष्याव्यतिरिक्त वेदान्तदीप, वेदान्ततत्वसार, गीताभाष्य, अष्टादशरहस्य, कूटसन्दोह, गुणरत्नकोष, न्यायरत्नमाला, नारायणमन्त्रार्थ, नित्याराधनविधा, पच्ञरात्ररक्षा, मुण्डकोपनिषद्व्याख्या, विष्णुविग्रहशंसनस्तोत्र सारकिल्ल्या जायत्या ग्रंथांची रचणूक केली. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा रामानुजाचार्य हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 12:22 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सुर्याभोंवतणीं घुंवपी अंधूक (अस्पश्ट) अशो ज्योती. ह्या ज्योतींचें दर्शन आनी परजळीतपण हें तांच्या आनी सूर्य हांच्या मदल्या अंतराचेर आदारून आसता. धुमकेतू सुर्याकडेन खुब लागीं येता तेन्ना ताची वेगवेगळीं आंगां स्पश्ट दिश्टी पडटात. जेन्ना ह्यो ज्योती सुर्यासावन खूब पयस आसतात तेन्ना त्यो अस्पश्ट नखेत्रांसारक्यो दिसतात. अशा वेळार फकत धुमकेतूचो गाभो (Nucleus) दिश्टी पडटा. धुमकेतू जेन्ना सुर्यावटेन येवपाक लागता तसो ताच्या गाभ्या भोंवतणीं अंधूक उजवाडसो दिश्टी पडटा. गाभ्यांतल्यान भायर सरपी वायू आनी ताचे भोंवतणीं आशिल्ल्या धुल्लकणांचेर वत पडटा, तेन्ना तें परावर्तीत जाता. हाका लागून वायू आनी भोंवतणीं आशिल्ले धुल्लकण चकचकपाक लागतात. हांकां शिखा (coma) अशें म्हण्टात. धुमकेतू जेन्ना सुर्याकडेन चड लागीं येता तेन्ना शिखाफाटल्यान शेपटी दिश्टी पडटा. शिखा आनी शेपटी हांचेमदली शीम अदमासान थरोवंची पडटा. सुर्याभोंवतणीं साबार धुमकेतू तांचे खाशेले कक्षेप्रमाण भोंवतात. जण एका धुमकेतूक ताचे कक्षेवयल्यान वा नांवावयल्यान वळखतात. चडशा धुमकेतूंक तांच्या संशोधकाचें नांव दिल्लें आसा. हॅली ह्या संशोधकान हॅली धुमकेतूचो आवर्तनकाळ थरोवंचे पयलीं, हो धुमकेतू साबार खेपो दिश्टी पडिल्लो. पूण हॅली हाणें ह्या धुमकेतूचो रीतसर अभ्यास करून ताचो आवर्तन काळ थरयलो म्हणून ताका हॅली हें नांव मेळ्ळें. एकूच धुमकेतू जेन्ना दोन वा चड संशोधकांक दिसता आनी ते स्वतंत्रपणान ताचो अभ्यास करतात, अशा धुमकेतूंक जोड नांवां दवरतात देखीक हॅरिंगटोन -अॅबल, 1962 II) कांय खेपे एक नवो धुमकेतू दिसलो म्हण्टकूच ताका रोखडेंच तात्पुरतें नांव दितात. उपरांत ताची कक्षा, आवर्तन काळ हांची पुराय म्हायती मेळ्ळी म्हणटकूच ताका खाशेलें नांव दितात देखीक विपल धुमकेतूचें सुर्वेचें नांव 1940 ब, आनी खाशेलें नांव 1941 III विपल). सोळाव्या शेंकड्यांत धुमकेतूची शेपटी सदांच सुर्याचे विरूध्द दिशेक आसात हें सिध्द जालें. सुर्याभोंवतणीं भोंवाडे मारपी कांय घन पदार्थांचे समुदाय आनी धुमकेतू हांचीय घुंवपाची कक्षा लागींलागीं अकूच आसता हें एकुणिसाव्या शेंकड्याच्या मध्याक सिध्द जालें. एकुणिसाव्या शेंकड्याच्या दुसऱ्या अर्दामेरेन लेगीत धुमकेतूच्या भोतिकी रचणुकोविशीं व्हडलिशी म्हायती मेळूंक नाशिल्ली. 1864 त धुमकेतूंचो अभ्यास करपाखातीर पयलेंच खेपे दृश्य वर्णपटलेखाचो (visual Spectroscopic Observation) उपेग केलो. विसाव्या शेंकड्याच्या सुर्वेक ह्या शास्त्रांत खूब सुदारणा जाली. दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत अवकाशयानांचे सर्तीक लागून धुमकेतूंविशीं चड आनी चड म्हायती अवकाशयानांचे सर्तीक लागून धुमकेतूंविशीं चड आनी चड म्हायती मेळपाक लागली. सद्या फोट्यांच्या आदारान धुमकेतूच्या चडशा भागांचो सोद लागला. कांय वेवसायीक अंतराळ शास्त्रज्ञ मळबांत सर्वेक्षण करता आसतना साबार धुमकेतूंचो अचकित मळबांत सर्वेक्षण करता आसतना साबार धुमकेतूंचो अचकित सोद लागिल्लो आसा. 1951 ते 1970 ह्या काळांत सांपडिल्ल्या धुमकेतूंचीवर्सुकी सरासरी णव इतली आसा. विसाव्या शेंकड्याच्या शेवटामेरेन धुमकेतूकडेन अवकाशयान धाडून ताचो बारिकसाणीन अभ्यास करचो, अशी शास्त्रज्ञांची आशा आसा. धुमकेतू मळबांत अचकीत दिश्टी पडटा आनी कांय दिसांउपरांत रोखडोच तो नाच्च जाता. हाका लागून धुमकेतूंच्या सभाव गुणांविशीं आयज लेगीत व्हडलीशी म्हायती मेळूंक ना. धुमकेतूची म्हायती मेळपाखातीर तो नितळ दिसपाक जाय. चडशे सगळे धुमकेतू मुखेलपणान सुर्वेक अस्पश्ट दिसतात. नितळ दिश्टी पडपी धुमकेतू मुखेलपणान तीन वांट्यानीं विभागिल्लो आसता. हे तीन वांटे म्हळ्यार गाभो (Nucleus शिखा (Coma शेंपटी (Tail नखेत्राप्रमाण लिकलिकपी धुमकेतूचो गाभो मध्य भागार आसता. ह्या गाभ्या भोंवतणीं वाटकुळेंच धुकेंशें पातळिल्लें आसता. धुमकेतूचो आकार ताच्या गाभ्याचेर आदारून आसता. एंके धूमकेतूंच्या गाभ्याची त्रिज्या गाभ्याची त्रिज्या 20-25 किमी. इतली आसा. शिखा आनी शेंपटी हांचें अस्तित्व गाभ्याचेर आदारून आसता. आनी गाभ्यांतल्यान भायर शेंवटुपी वायुसावन तयार जाल्ली आसता. सादारणपणान शिखाचो व्यास 10,000 किमी. आसपाक शकता. गाभो आनी शिखा मेळून धुमकेतूचें शीर्ष (तकली) तयार जाता. ह्या शीर्षासावन आयिल्ल्या लांबसार पूण अंधूक अशा पिसाऱ्याक धुमकेतूची शेपटा अशें म्हणटात. धुमकेतू सुर्यालागीं येता तेन्ना शेंपटेचे दोन वांटो जातात. जाल्लो आसता. ह्या भागाक वायुपूच्छ अशें म्हण्टात. दुसरो भाग मातसो वांकडो आसून ताका धुल्लपूच्छ अशें म्हण्टात. हो भाग धुल्लकणांसावन तयार जाल्लो आसता. शिखे भोंवतणीं धुमकेतूचें वातावरण आसता. ल्हान धुमकेतू फकत दूरदर्शकांतल्यानूच दिश्टी पडटात. धुमकेतूविशीं साबार अंधश्रध्दा चालींत आसात. धुमकेतू चड करून अचकित दिश्टी पडटा आनी कांय दिसांउपरांत नाच्च जाता. हाका लागून प्राचीन काळासावन लोकाच्या मनांत धुमकेतूविशीं एके तरेचो अपशकुनात्मक भंय निर्माण जाला. धुमकेतू दिश्टी पडटा त्या वर्सा राजाक मर्ण येता वा ताचो पराभव जाता. तेचप्रमाण दुकळ, रोगाच्यो धामी वा भिरांकूळ संकश्टां येतात अशो लोकांच्यो वेगवेगळ्यो समजुती आसात. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा धुमकेतू हें पान शेवटीं 13 मार्च 2021 दिसा, 11:20 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. गोवा कोंकणी अकादेमी वतीन कोंकणी पुस्तकां भेट पणजी: शिक्षण, कला, साहित्य, भासशास्त्र, लोकवेद अशा साबार मळांचेर कोंकणी भाशेच्या विकासा खातीर वावुरपी गोवा कोंकणी अकादेमीन गोंयच्या माध्यमीक विद्यालयां खातीर कोंकणी पुस्तकां भेट दिवपाचो निर्णय घेतला. हे संच अकादेमी एके खाशेले कार्यावळींत भेटयतली. माध्यमीक पांवड्याचेर कोंकणी विशय शिकपी विद्यार्थ्यांक उपेगी थारतलीं आनी विद्यार्थ्यांच्या मनांत कोंकणी भाशेची गोडी उत्पन्न करूंक आदार करतलीं अशीं पुस्तकां ह्या संचांत आसतलीं. इत्सूक विद्यालयांनी आपल्या पुराय नाम्या आनी संपर्क नंबरा सयत ता. 20 जून मेरेन अकादेमीकडेन आपलो अर्ज धाडचो अशें अकादेमीच्या जाळवणदारांनी कळीत केलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. आमी जीण जगतना पावला कणकणीं आमचे जिणेंत वायट बरे अणभव येतात. कांय खीण आयुश्यभर उगडासांत उरतात. म्हजे जिणेंतलो एक भावपूर्ण अणभव हांव तुमचें मुखार मांडपाक सोदतां. म्हज्या संशोधनाच्या वावरा खातीर हांव खुबशा वाठारांनी भोवता, लोकांक मेळटां, म्हज्या प्रकल्पा खातीर संकलन करता. पूण, हाचे परस त्या लोकां कडेन आशिल्लें आपलेंपण, मोग, माया पळोवन म्हाका रक्ताच्या नात्या परस चड लागींचें नातें आशिल्ले वरी दिसता. म्हजो संशोधनाचो वावर 2018 च्यान सुरू आसा. तेन्नाच्यान हांव म्हज्या सराचे आईक मेळपाचे उत्सुकतेन आशिल्लें कितें कांयच कळना, पूण तांकां मेळपाचो ध्यास कसो लागिल्लो आनी तो दीस आयलो. 17/10/2021. सरा कडल्यान पत्त्तो घेवन हांव आनी म्हजो घरकार तांच्या दिवचल म्हालांतल्या हातुर्ले गांवांत पावलीं. सैमान नटिल्लो हो गांव पळोवन मन प्रसन्न कशें जालें. आईक मेळपाची उमळशीक आसलीच. वाटेर विचार करत आमी तिच्या घरा कडेन पावलीं. म्हाका आजून दोळ्यां मुखार तिचो मोवाळ हांसो येता. तिच्या त्या हांश्यातच म्हजें तिका मेळपा खातीर धडपडपी मन शांत जालें. सुखावलें. म्हज्या फुड्यान बसून मायेन म्हजे फाटीर तिणें हात भोंवडायलो आनी इतल्या पयसच्यान आपल्याक मेळपाक आयलें म्हूण उमेद परगटायली. तिचे वागणुकेंतल्यान म्हाका तिच्या बऱ्या सभावाची जाण जायत आसली. तेन्नाच दारांत एक मनीस कदेलां विकपाक घेवन आयल्लो. तिणें ताका भितर आपयलो. तो वताच्या कडार आयिल्ल्यान ताका पयलीं उदक दिलें आनी भोव आपलेपणान ताका खावपाकय दिलें. हांव आनी घोव हो प्रसंग पळयतच उरली. तो अनवळखी मनीस आनी ताका तिणें अशे तरेन आपलेंपण दाखोवप हें तर आतांच्या काळांन पळोवपाक मेळप कठीण. तिचीं उतरां आजून याद जाता “कोणाचेंय वायट चिंतनासतना बऱ्या मनान काम करता, थंय सूख मेळटा आनी आपणे ती खूब वायट परिस्थिती अणभवल्या.” हीं तिचीं उतरां म्हज्या काळजांत कोरांतून उरल्यांत. आपूण आतां सुखी आसां आनी समाधानी आसां अशे तिचे उमाळे काळजांतल्यान ओठार येताले. हांव ज्या कामा खातीर थंय गेल्लें तें काम आसलें होंवयांचें संकलन आनी तिका होंवयो बऱ्यो म्हणपाक कळटा म्हूण हांव उमेदीन तिच्या म्हऱ्यान बसून होंवयांचें रिकाॅर्डींग करतालें. एक- दोन होंवयाच्यो वळी म्हणटकच ती आपले काळजांतले उमाळे सांगताली. आपणें कशे तरेन शुन्यांतल्यान संवसार उबो केलो, आपल्या भुरग्यांक कशे शिकयले आनी कशे दीस काडले, सगलेंच खूब मेकळ्या मनान ती उलयत आशिल्ली आनी हांव तिच्या कश्टल्ल्या जिणेंचो थाव घेत आयकतालें. होंवयांची म्हायती परस चड गरजेची म्हाका तिचे भितल्ली ती धडपडून फुडें सरपाची मोलादीक देख म्हत्वाची दिसली. होंवयो गायता- गायता ती मदींच आपल्यो भावना व्यक्त करताली. आपल्या धाकल्या चल्यान (म्हज्या सरान) आमचें नांव वयर काडलें, अशे तरेचो अभिमान आपल्या चल्या बद्दल तिका आशिल्लो. ताची व्हडवीक ती सांगत आशिल्ली. अश्यो मनांतल्यो भावना उलयत होंवयो सोंपयल्यो आनी तिका हांवें सांगलें, ‘तुज्या होंवया बरोबर तुजो फोटो पुस्तकांत येतलो’, हें आयकून ती मंद हांसली आनी म्हणूक लागली, ‘आपूण मरतकर सुद्दा लोक याद दवरतले!’ ती सांगत आशिल्ली. आनीकय ती सांगपाक सोदताली. पूण, खूब वेळ जाल्ल्या कारणान हांवें तिका आनीक एकदां येता अशें सांगून पायां पडलें आनी आशिर्वाद घेतलो. हांवे मोबायल भितर दवरत वचपाची तयारी केली. पूण, अचानक ती म्हाका पळयत रावली…. नदर हालयनासतना ती म्हाका पळयताली… कमीच कमी 5 मिनटां तिणें म्हाका पळयलें आनी मोबायल काडपाक सांगलो. हांव कितें चल्ला ते कांयच समजनासतना मोबायल काडून रेकाॅर्डींग करपाचो बटन दामलो आनी त्याच खिणाक म्हाका तिच्या काळजाच्या खोलायेतल्यान येवपी उतरांचो साक्षात्कार जालो. एक सुंदर होवी तिणें म्हजेरच केल्ली त्याच वेळार आनी ते होंवयेतल्यान म्हाका नकळत तिचे आनी म्हजे नातें शब्दाविणें सांगपाचें, फक्त ते अणभवपाचे अशें दिसलें. हांव वयान तिचे परस खूबच ल्हान आसून लेगीत म्हाका तिणें आपली भयण मानली, म्हाका भरभरून आशिर्वाद दिलो, म्हजे जिणेचे तिका मेळून सार्थक जाल्ले वरी दिसलें. तिचो होच आशिर्वाद मेळोवपा खातीर म्हजो आत्मो तिका मेळपाक घुस्मटतालो आसूक जाय. आपलीं मनशां सदांच बरें मागतात पूण, अनवळखी, परकी मनीस ज्या मनशाचें तुजे कडेन कसलेंच नातें ना, त्या मनशान नितळ काळजातल्यान- मनांतल्यान तुजे सदांच बरें जांव म्हणल्यार देवाचोच आशिर्वाद मेळप. म्हाका तसो अणभव आयलो. तिचीं उतरांच हांव तुमचे मुखार मांडटा “म्हज्या गो भेटेक येयल्या, म्हाजो भाऊ नी भयण, येयल्या म्हज्या भेटेला, तुजे वयता थंय बरें बरें जावं गो, बरे लाब आनी तुका जाव गो, तुका झाड आनी जोड जांव गो, म्हजी मेल्यार याद काड गो, म्हज्या गरीबा घरा येवन गेल्या” ही तिचीं उतरां म्हज्या काळजांत शाश्वत उरतलीं. म्हज्या काळजांत तिचे विशीं आशिल्ल्यो भावना केन्ना उण्यो जावच्यो नात. आज ती मनीस रूपान संवसारात ना पूण, तिचो निराकार आत्मो खंयच्यान तरी संतुष्ट जाल्ल्याचें स्मितहास्य दिता आसतलो असो म्हजो भावार्थ. आई तुजो आशिर्वाद म्हाका पुराय जीण घडोवपाक बळ दितलो, अशें म्हाका सदांच दिसतलें….. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. पुरूमेंताच्या सगळ्या घुसपावणेन पावसान मारली उडी आनी आतां सगलीं बसल्यांत कपलाक घालून मिरी. कारण पावसाची कांयच जावंकना तयारी. मळबांत कुपां दाटलीं रे दाटलीं काय पावस येतलो म्हूण सगल्यांची खळबळ- धांवपळ सुरु जाता. घरचो पाडस ते पुरूमेंताची तयारी. हे खेपे तर पुरूमेंताचेर विरजण पडला. मिरसांगाच्या दरान सर्गाक हात तेंकयल्यात. पुरुमेंताच्या चडश्या नगांची म्हारगाय पळोवन दर देंवपाचे आशेन ‘हालीं सगलें वर्सुयभर मेळटा. मेळटा तशे खावया, गरज भागोवया’ अशेंच कानार पडपाक लागलां. फुडाराक पुरूमेंत साठोवणी शेणटली काय? असो हुस्को मनाक सतावंक लागला. ह्या वर्सा पुरूमेंताच्या फेस्ताक भोंवपाची उमेद भागली ना. हळडीची कुटां वेगवेगळ्या मसाल्यांचे मनोरे, खाऱ्याचो वास, आगळान भरिल्ले हात, सोलां, आंबटाण तातूंत लोकांची गर्दी, तांचीं वाटपणां – फकांडां चुकलेवरीं जालां. दर पळोवन सगळींच चार पावलां फाटींच रावल्यांत. वांटपण सोडाच, मसालेकारांच्यो पांयणी लेगीत रित्यो दिसल्यो आनी जांणी कोणें धाडस केलें तांणी दर आयकून मसाले आफूडले ना. फोडिल्ल्या खोबऱ्याक आनी काडिल्ल्या तेलाक वत नाशिल्ल्यान खंवटेवपाची चिंता लागल्या. वेळा पयलीं पावसाच्या आगमनान सगळ्यांची धांदळ केली. खोंपी, घर शिंवपाची कामां अर्दवट उरिल्ल्यान उदकाचे झरे घरांत पाजरपाक लागले. आकांताक नळ्यांच्या पाडसाक अदींमदीं चुडट्टांच्यो कोपयो लेगीत मेळप कठीण जालें. सदचे वरी पावस म्हणटाच घरच्या जाणट्यांचेर पयलीं गडगड येता आनी तीं घरच्या सगळ्यांचेर पावसा वरी शिंवर मारीत पूर्व तयारी करतात. ओसरेर गळटा, बल्कावांत वावझड मारता, कापोती बांदात. ह्या सगळ्यां मदीं मुख्य काम म्हळ्यार सेगीत पावस पडपाक लागलो म्हणटकच धुयिल्ल्या कपड्यांचो ढिगारो पळयताच घरच्यो अस्तूऱ्यो बल्कांवार, खोपींत, सालांत मेळत थंय दोरयो बांदपाक धेंगशे घालतात आनी बांदिल्ल्या दोरयांचो ओलो कपडो घेवन पुसपाच्या वावराक लायतात. अचकीत पावसाचीं पावलां पडिल्ल्यान कपड्यांच्यो राशी पळोवन हातांत बडयो घेवन मेळयत थंय कपडे सुकत घालतना तांची जाल्ली धांदळ नजरेक पडली. पावसा तेंपार घरा – घरांनीं कपड्यांची सर्कस पळोवपाक मेळटा. पूर्व तयारी नाशिल्ल्यान पावसाचो हुंवार, तातूंत व्हांवपी लोट आडावपाक खोरें, कुदळ घेवन व्हाळ- व्हाळश्यो नितळ करतना लोक दिसले. पुरूमेंताच्या सगळ्या घुसपावणेन पावसान मारली उडी आनी आतां सगलीं बसल्यांत कपलाक घालून मिरी. कारण पावसाची कांयच जावंकना तयारी. लोणचीं, मसाले, तेलां आदी सगळ्यांचोच सांठो उरलो अर्दकुटो….. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. दक्षीण पूर्व आशिया द्विपकल्पीय वाठार भारत आनी चीनाचे दक्षिणेंत पडटा. पॅसेफीक आनी भारतीय म्हासागर (इंडियन ओशन) ह्या म्हासागरांच्या मदीं हो वाठार आसा. तातूंत म्यानमार (बर्मा थायलण्ड, वियेत्नाम, कॅम्बोडिया आनी लाओस ह्या देशांचो आसपाव आसा. भारत, चीन आनी अरबी देशांतले लोक ह्या वाठारांनी स्थायीक जाल्यात. ते खातीर, ह्या देशांनी मिश्र संस्कृताय मेळटा. ह्या देशांनी चडसो प्रांत दोंगराळ आनी रानवटी. दर्यांच्या भोंवतणी हे वाठार आशिल्ल्यान चडशी लोकवस्ती दर्यादेगेर मेळटा. चडशा देशांतले लोक भात पीक काडटात, नुस्तें वेवसाय करतात आनी गोरवां सांबाळटात. पूण हालीं तेंपार, तंत्रगिन्यानाक लागून इलॅक्ट्रॉनिक्साचो उद्देग हो थायलण्ड सारकिल्या देशांचो मुखेल उद्देग जाला. तांदळाची पीक – दक्षीण पूर्व आशियेंत तांदळाची मोट्या प्रमाणांत पीक जाता. वियेत्नामाच्या मेकाँग न्हंय ह्या ओलसार वाठारांत तांदूळ बरे पैकीं रोयतात. शेत पीक रोवपाच्या वेवसायांत चडश्यो बायलो आसात. ग्रामीणताय – दक्षीण पूर्व आशियांतले चडशे लोक शारां परस ग्रामीण वाठारांत रावतात आनी शेती वेवसाय हो हांगाचो पारंपरीक वेवसाय. दोंगराळ वाठार पीक रोवपाक वा गोरवांक पाळप कठीण जाता. पूण शेती वेवसायाचेर निंबून आशिल्लो समाज पिकाळ न्हंयच्या वाठारांत आसा. म्यानमारांत तळ्यांचे भोंवतणी 200 परस चड गांव आसात. करेन जमात – थायलण्डाच्या उत्तर पूर्व दोंगुल्ल्यांनी 6,00,000 जमाती लोक रावतात. ह्या दोंगरांचेर रावपी ‘करेन’ ही सगळ्यांत व्हडली जमात. तांचें मूळ म्यानमार पूण राजकी अस्थीरतायेक लागून ते थायलण्डाक स्थायीक जाले. ‘पडांग’ बायलो आपले माने भोंवतणी भांगराचे कडे कशे घालतात. पुराय मान ह्या कड्यांनी धांपिल्ली आसता. उफेंतो बाजार – थायलण्डाचें राजधानी बँगकॉक शार हें सगल्यांत व्यस्त अशें शार. सुमार 9 मिलियन लोक ह्या शारांत रावतात. जुंव्याचेर हें शार बांदलां आनी ह्या शारांत न्हंय आनी कालवे आसात. बोटींनी, जाका थायलण्डांत ‘सम्पान्स’ म्हणटात, उफेंते बाजार आसात. ह्या बाजारांत फळां, भाजयो मेळटात. दर्यावेळो – थायलण्डांत पर्यटन हो मुखेल उद्देग. बँगकॉक राजधानी शार धरून फुकेट ह्या शारांत लाखांनी पर्यटन भेट दितात. फुकेट हो थायलण्डाचो व्हडलो जुंवो आनी ताका ‘पर्ल ऑफ द सावत’ अशें वळखतात. मोनास्ट्री – दक्षीण पूर्व आशियेंत बौद्ध धर्म हो मुखेल धर्म. चडशा थाय गांवांनी तांचें स्वताचें देवळ आसा. चडशे तरणाटे दादले मोनास्ट्रींत थोड्या तरी वेळा खातीर वतात. ध्यान करपाचेर तांकां खूब विश्वास. कॅम्बोडिया – कॅम्बोडिया देश इतिहासीक आनी पुरातत्व सुवातीं खातीर प्रसिद्ध आसा. ह्या देशांत राष्ट्रीय वस्तूसंग्रहालयां आनी रॉयल पालास आसात. एँगको शारांतल्या देवळांचें संकूल पळोवपाक जायते पर्यटन भेट दितात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. साखळी जेसीआय बॅडमिंटन सर्तींत आदित्य देसाय, प्रसाद पाटील वस्ताद केरी- सत्तरीः साखळी जेसीआय आयोजीत केल्ले दादल्याचे श्मॅशर्स अखील गोंय दोट्टी बॅडमिंटन सर्तींत आदित्य देसाय आनी प्रसाद पाटील ह्या जोडये वस्तादपण मेळयलें. तांणी अभिषेक स्वामी आनी मृणाल भातखंडे हांकां हारयलें. साखळे मल्टिपर्पज हॉलांत जाल्ले हे सर्तींत 40 परस चड सर्तकांनी वांटो घेतिल्लो. सर्तीचें उक्तावण खेळां मंत्री गोविंद गावडे हांणी केलें. ह्या वेळार जेसीआयची आदली अध्यक्ष रिटा डिसा, अध्यक्ष चेतन सालेलकार हाजीर आशिल्ले. आदित्य देसाय आनी प्रसाद पाटील जोडयेक 7 हजार रुपया आनी कंरड दिलो. अभिषेक आनी मृणाल जोडयेक 5 हजार रुपया आनी करंड तशेंच उपांत्य फेरयेंत खेळिल्ल्यांक 3 हजार रुपये आनी करंड दिलो. समारोप कार्यावळीक जेसीआय विभागीय अध्यक्ष अॅड रोहन देसाय हाजीर आशिल्ले. चेतन सालेलकार, निकिता देसाय, प्रकल्प अधिकारी तेजस किणी माचयेर आशिल्ले. सूत्रसंचालन जुही सगलानीन केलें आनी निकिता देसायान उपकार मानले. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजीः आम आदमी पक्षान गोंय विधानसभा वेंचणुके उपरांत आपल्या नव्या प्रवासाची तयारी करता. ते खातीर सोमाराक पक्ष नेतृत्वात आपली गोंय कार्यकारिणी समिती बरखास्त केली. रोखडीच नवी समिती वेंचून काडटले अशी म्हायती तांणी दिल्या. पक्षाचे दिल्लीचे आमदार आनी गोंय प्रभारी आतिशी हांणी गोंय कार्यकारिच्या बरखास्तीची घोशणा केली. नवी राज्य कार्यकारिणी रोखडीच जाहीर करतले अशें तांणी सांगलें. गोंय विधानसभा वेंचणुकेंत आपान बरी कामगिरी करून बाणावली आनी वेळळी ह्या मतदारसंघांत जैत मेळयलां. पक्षाचो विस्तार करपा खातीर आमी राज्यांतल्यो सगळ्यो संघटनात्मक समिती बरखास्त केल्यात. बऱ्या आनी समविचारी लोकांक पक्षांत हाडपा खातीर एक नवी समिती स्थापन करतले अशें आतिशी हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. ही वनस्पत गांवांत खुबश्या जाणांच्या पोरसांत आमकां पळोवपाक मेळटा. वेगवेगळ रूचीक जीनस करचे खातीर हळदीच्या पिठ्याचो आमी चड उपेग करतात. हलदीच्या सुगंधी पानांच्यो आमी पातोळ्यो करपा खातीर उपेग करतात. बांगड्यांचें वा ताल्ल्यांचें सुकें धबधबीत केल्यार तातूंत हळदीचीं पानां वासा खातीर घालतात. हळदीचे खूड(मुळां) उकडून वयली साल काडची आनी ती सुकोवन वखदी उपेगा खातीर वापरची. ह्या हळदीच्या कुडांचो पिठो आजकाल बाजारांत पाकिटांनी सहज मेळटा. ह् पिठ्याचो सौंदर्यप्रसारकांत सोंदर्य वर्धक म्हूण उपेग करतात. हो पिठो जंतू नाशक आसून कातीचो रंग सुदारपाक ताचो उपेग जाता. हे खातीर हळद दूदांत झरोवन मुखामळार लावची. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. दक्षीण पूर्व पॅसिफीक वाठारांतल्या जुंव्यांचेर वेगवेगळे संस्कृतायेचे आनी भाशा उलोवपी लोक रावतात. ठिकाण आनी लोकां मदली समानताय हांच्या आदाराचेर तीन सामान्य गटांनी ह्या जुंव्यांवेल्या लोकांची वांटणी केल्या. पुर्वेच्या पॉलिनेशियन जुंव्यांनी टोंगा, समोआ, द कुक आयलण्ड्स आनी तहिटी हांचो आसपाव आसा. मलेनेशिया हातूंत फिजी, द सोलोमन आयलण्ड्स आनी वॅनवाटू हांचो समावेश आसा. सगळ्यांत ल्हान गट म्हणल्यार मायक्रोनेशिया हातूंत मार्शल, किरबॅस आनी कॅरलायन आयलण्ड्स हांचो आसपाव आसा. हाचे भायर हेर जुंव्यांचो आसपाव ह्या गटांनी आसा. 1600 वर्साच्या सुमाराक पयले युरोपी दक्षीण पश्चीम पेसिफीकाक आयिल्ले. हजारांनी वर्सां उपरांत मलेनेशियन्स, मायक्रोनेशियन्स आनी पॉलिनेशियन्स पावले. पीक – पॅसिफीक जुंव्यांचेर रावपी चडशे लोक ल्हान गांवांनी रावतात आनी हे गांव दर्याक तेंकून आसात. गांवांतले चडशे वाठार दोंगराळ आशिल्ल्यान शेत पीक रोवप कठीण जाता. ह्या वाठारांतले लोक कणगां, केळीं, नाल्ल रोयतात. तशेंच साबण आनी हेर कॉसमॅटिक्स तयार करूंक लागपी सुकें खोबरें ह्या वाठारांनी मोट्या प्रमाणांत तयार जाता. धर्म – दक्षीण पश्चीम पॅसिफीक जुंव्यांचेर क्रिस्तांव धर्मीक लोक मोट्या प्रमाणांत आसात. पूण मुस्लीम आनी हिंदू धर्माचे लोकूय रावतात. युरोप आनी आशियेच्या लोकांनी ह्या जुंव्यांचेर राज्य करचे पयलीं कांय पारंपरीक धर्म ह्या वाठारांनी आशिल्ले. जायते लोक हे धर्म पाळटात. कुटुंबीक जीण – पॅसिफीक जुंव्यावेले लोक मोट्या कुटुंबांत एकठांय रावतात. पूण कामा-धंद्या निमतान आतां कांय लोक न्यू झिलंड आनी अमेरिकेक स्थलांतरीत जावपाक लागल्यात. टोंगाची राजवट – टोंगा हें एकमेव राष्ट्र जें केन्नाच विदेशी राजवटी खाला पुरायपणान येवंक ना. हांगा स्वता राजा पारंपरीक पद्धतीन राज्य चलयता. राजघराण्यांतल्या लोकांचो ह्या वाठारांतल्या जमनीचेर हक्क आसा आनी तांणी लोकांक वापरा खातीर ही जमीन दिल्या. हालीं तेंपार युवा टोंगन्स लोकशाये खातीर आवाज काडपाक लागल्यात. पर्यटन – निळो दर्या, सैमीक सोबीतकाय वाडोवपी पाचवीं झाडां, नितळ दर्यादेगो हाका लागून दक्षीण पश्चिमी पॅसिफीक जुंवे खूब लोकप्रिय जाल्यात. समोआ, द कुक आयलण्ड्स, फ्रँच पॉलिनेशिया, फिजी, द सोलोमन आयलण्ड्स, वॅनवाटू, न्यू कालेडोनिया ह्या दर्यावेळांचेर दर्या भितरलो अणभव घेवंक पर्यटक भेट दितात. कांय दर्यावेळांचेर मोट्या मोट्या नुस्त्यांक पळयत स्नॉर्कलिंग करूंक मेळटा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. शिव ब्रम्हा-विष्णु-महेश ह्या त्रिमूर्तींतलो एक देव. तो प्रलयकाली सैमाचो संहारक आनी तमोगुणी आसा. कैलासाचेर तो रावता. पार्वती ही ताची बायल, गजानन आनी षडानन हे ताचे पूत. तशेंच भैरवादी गण हे ताचे सेवक आनी नंदी हें ताचें वाहन. मंगलमय, कल्याणस्वरूप सदाशिव तत्त्व म्हणजेच शिव. ताकाच परमात्मो वा आदिशिव अशेंय म्हणटात. वश् ह्या धातूपसून वर्णव्यत्याकान शिव हें उतर तयार जालां. वश् ह्या धातुचो एक अर्थ उजवाडप असो आसा. ताचे वयल्यान जो उजवाडान तो शिव. शिव हो आपूण सिध्द स्वयंप्रकाशी आसा. तो आपूण उजवाडीत रावन विश्र्वाकय उजवाडीत करता.[1] शिव हो अखिल भारतांत सगळ्या जातीजमातींनी पूज्य असो महादेव आसा. ताचें क्षेत्रूय खूब व्यापक आसा. वैदिकांचो रूद्र, द्रविडांचो शिव आनी जायत्या जातीजमातींनी ताचेभशेन दिसपी देव हांचो गुणकर्म समन्वय जावन आयचो पुराणीक शिव आकाराक आयला. वैदिक आर्यांक शिव खबर नाशिल्लो. पूण रुद्राक ते मानताले. ऋग्वेदांत रुद्र ही मध्यम दर्ज्याची देवता आशिल्ली. ताच्या वांट्याक फकत तीन पुराय सुक्तां आयिल्लीं आसात. ताचो रंग भुरो, गोरो वा भांगरान माखिल्लो मानला. धोणू- बाण हें ताचें खाशेलें शस्त्र. ताचे बाण पशू आनी मनशाकय संहारक थारतात. तो जटाधारी आसा. ताच्या साद्या रुपांत तो व्हड वैज आसून ताचेकडेन जायतीं वखदां आसात. वेदांतलें ताचें आनीक एक म्हत्वाचें विशेशण म्हणजे वृषभ. हें उतर वृष् धातूवयल्यान तयार जालां. वृष्टी करपी चडांत चड प्रजननशक्त आशिल्लो अशे ताचे दोन अर्थ जातात. अथर्ववेदांत रुद्राचें पुरूस रूप ऋग्वेदापरस चड अथर्ववेदांत ते ताचे अनुचर(नोकर) जाल्यात पूण अथर्ववेदांतली रुद्राची विकासप्रक्रिया मात ल्हव ल्हव वाडत गेली. तिच्यांतल्यानच शेमटाक पुराणीक शिवाचें स्वरूप पुरायपणान विकसित जालें. ह्या विकासांत वैदिक रुद्रान जायत्या गौण वा जातीय देवतांक आपल्यांत आस्पावन घेतले. अथर्ववेदांत भव आनी शर्व अशो दोन देवता दिसतात. तांचें व्यक्तित्व स्पश्ट नासलें तरी त्यो स्वतंत्र देवता आशिल्ल्यो. पूण अथर्ववेदांतूच ताचें रुद्राकडेन तादात्म्य जालें आनी भव आनी शर्व हीं रुद्राचींच नांवां जालीं. खंयच्या तरी व्हडल्या देवान कांय ल्हान देव आत्मसात करून घेवप ही गजाल दैवतशास्त्राच्या इतिहासांत जायत्या फावटी दिसता. जगांतल्या सगळ्या दैवतकथांतूय अशो जायत्यो देखी आसात. वैदिक देवूय अशाच जायत्या ल्हान देवतांक आत्मसात करून वाडला. पशुपती हें रुद्राचें आनीक एक विशेशण. तेंच फुडें शिवाकय लागू जालां.[2] उपनिषदग्रंथांत रूद्र-शिव हो दार्शनिक विचारधारेच्या संपर्कांत आयलो आनी रुद्राच्या पुर्विल्ल्या स्वरुपांत जायते बदल जाले. उपनिषत्कालांत भक्ती ह्या स्वतंत्र मोक्षसाधनेचो प्रसार जालो आनी विष्णु आनी शिव हे ह्या भक्तिवादाचे मुखेल आराध्य देव जाले. देवाचेर व्हड निश्ठा आनी देवाचे कृपेन मोक्षप्राप्ती हे भक्तिवादाचे मूळ सिध्दान्त आशिल्ले. तांच्या प्रभावाक लागून रुद्राच्या स्वरुपांतलो पुर्विल्लो भंयाचो अंश ना जालो आनी त्या जाग्यार ताचें सौम्य, प्रसन्न आनी दयावंत रूप फुडें आयलें. उपनिषत्कालांत रूद्र हो खऱ्या अर्थान शिव (कल्याण- मंगलप्रद) जालो. रामायणांत रुद्राचें हें शिवरूप चड घट्ट आनी सगळ्यांक मान्य अशें जालें. दार्शनिक (दाखोवपाचें) आनी दुसरें लोकप्रचलित अशें उभयविध रूप नदरेन पडटा. श्र्वेताश्र्वर उपनिशदांत शिवाच्या दार्शनिक स्वरुपाची अभिव्यक्ती जाली तिची महाभारतांत परिपूर्णता जाली. शिवाच्या ह्या तात्त्विक स्वरुपा वांगडाच महाभारतांत तांचो सांख्य दर्शनाकडेन संबंद दाखयल्लो आसा. शिव हो आपूण सांख्य आसा. तो आपुणूच आपल्या जाग्यार सांख्यदर्शन जाणता.जाग्यार सांख्यदर्शन जाणता. जे लोक सांख्य सिध्दान्तांचे चड ज्ञानी आसात ते शिवाची प्राप्ती करून मोक्ष मेळयतात अशें महाभारतांत म्हळां. पुराणांत जायत्यो शिवकथा आसात. तातुंतल्यो कांय कथा अशो आसात-[3] तारकासुराक तीन पूत आशिल्ले. तांणी ब्रम्हदेवाकडच्यान वर मेळोवन तीन अंत्राळी नगरां मेळयलीं. थंय बसून ते तीनूय लोकांक त्रास करपाक लागले. ते तीनूय राक्षस शिवभक्त आशिल्ले. तांणी एक बरी गजाल केल्ली ती म्हणजे सदाचारी आनी वेदोनारायण अशे ब्राम्हण हाडून तांणी तांकां त्या पुरांत दवरिल्ले. त्या ब्राम्हणांचो पुण्यसंचय त्या राक्षासांक बऱ्याक पडटालो म्हणून तांचें बळगें चड वाडिल्लें. ह्या राक्षसांनी स्वर्ग मेळयलो आनी देवांचें स्थान भश्टलें. ते आपलें गाराणें घेवन पयलीं विष्णुकडेन गेले आनी उपरांत विष्णुक आनी उपरांत विष्णुक वांगडा घेवन शिवा कडेन गेले. देवांची ती अवस्था पळोवन शिवान नारदाक आपयलो आनी ताका मायावी रुप घेवन राक्षसांच्या नगरांत वच आनी पुण्यवान लोकांच्या मनांत पाप उत्पन्न कर म्हणून सांगलें. नारदान तशें केलें. उपरांत राक्षसांचें बळगेंय ना जालें.[4] ही कथा जितलें शिवाचें दैवी बळगें दाखयता. त्या परस चड ती सदाचाराचें म्हत्व पटयता. हे कथेंतल्या शिवान कपट करून आपल्या भव तांक मारले हें पुराणकारांक मानवलें ना. देखून तांणी ते कथेंत बदल केलो. हो बदल मत्स्यपुराणांत सांपडटा. बाणासुर नांवाचो एक शिवभक्त राक्षस आशिल्लो. ताची प्रजाय शिवभक्त आशिल्ली. ताणें आपल्या खातीर अंत्राळीं तीन नगरां तयार केल्लीं. कांय तेंपान ताका वायट बुद्दी येवन तो तीनूय लोकांक त्रास दिवपाक लागलो. शिवान ताका ख्यास्त दिवपाचें थारायलें. शिवान जेन्ना ताचेर हल्लो केलो तेन्ना ताका आपली प्रजाय सोंपतली म्हणपाचें कळ्ळें. शिवलिंग तकलेर घेवन शिवाचें स्तोत्र म्हणत तो ताचे फुडें आयलो. ताणें शिवाकडेन ‘तुजो राग म्हजेर पडूं म्हजी प्रजा जगूं‘ अशें मागणें केलें. प्रजेवयलो ताचो मोग पळोवन ताणें बाणासुराक ‘वर माग‘ म्हळें तेन्ना म्हज्या काळजांत ऊर्जा भक्ती सदांच उरूं‘ असो ताणें वर मागलो. शिवान मागीर तीन नगरांतलें एक नगर दवरून उरिल्लीं दोन सकयल उडयलीं. तातूंतलें एक कैलासाचेर आनी दुसरें अमरकंटकाचेर पडलें. दक्ष ह्या प्रजापतीक जायत्यो धुवो आशिल्ल्यो. तातूंतली एक सती. तिणें बापायच्या मनाविरूध्द शिवाकडेन लग्न केलें. एक खेपे ह्या दक्षान यज्ञ केलो आनी शिवाक आपयलो ना. देखून दक्षाक शासन करपाखातीर ताणें वीरभद्र उत्पन्न केलो. ह्या वीरभद्रान दक्षाच्या यज्ञाची नाशाडी केली आनी देवांक बंदखणींत घाले. तें पळोवन दक्षान शिवाक यज्ञभोक्तृत्वाचो अधिकार दिलो आनी तो शिवभक्त जालो. दक्षयज्ञांत सतीन देहत्याग केल्ल्याची कथाय पुराणांत आसा. समुद्रमंथनांतल्यान उत्पन्न जाल्लें हलाहल वीख सगळ्या जगाक जाळीत सुटलें. देखून सगळ्या देवांनी मेळून शिवाक उलो मारलो. शिव थंय आयलो आनी ताणें जगाक संकटांतल्यान सोडोवपा खातीर तें हालाहल पियेलो. त्या विखाची शिवाक बादा जालीना. फकत ताचो गळोच काळोनिळो पडलो. देवांनीं ताका तो गळो तसोच सांगलें. ह्या प्रसंगान शिवाक नीलग्रीव, नीलकंठ अशीं नांवां मेळ्ळीं. ही कथा सगळ्या पुराणांत सारकीच आसा. शिव हिमालयाचेर तप करतालो. दुसऱ्या जल्मांत सती पार्वती जाली आनी तीय शिवाक मेळोवपाखातीर हिमालयाचेर तप करीत बसली. त्या दोगांच्याय लग्नसंबंदांतल्यान जल्मुपी स्कंद नांवाचो पूत देवांचो सेनापती जावन तारकासुराक मारतलो आशिल्लो. देखून देवांकूय तांचें लग्न जाल्लेंच जाय आशिल्लें. शिवाचें लक्ष पार्वती कडेन ओडपाखातीर तांणी मदनाक नेमलो. मदनान शिवाचें शरसंधांन केलें. तेन्ना शिवाचें मन वळ्ळें आनी हें कित्याखातीर जालें ताचो सोद घेतना ताका मदन दिसलो. शिवाक ताची तिडक आयली. ताच्या दोळ्यांतल्यान उज्याचे लोळ भायर सरले. त्या लोळांत मदनाचें लासून भस्म जालें मागीर ताका तप करपी पार्वती दिसली. तिचो निर्धार पळोवन तो तिचेकडेन लग्न जालो. पार्वतीन मागीर शिवाक मदनाक जिवो करपाक सांगलें. शिवान ताका सूक्ष्म रुपान, अनंग-रुपान जिवीत केलो. हे कथेंत शिवाचें उग्र हे कथेंत शिवाचें उग्र अंधक देवांक खूब त्रास दितालो आनी ताणें एक फावट पार्वतीचें अपहरण करपाचोय अतिप्रसंग केल्लो. जेन्ना शिवाचें आनी ताचें झूज जालें तेन्ना अंधकाच्या आंगातल्यान गळपी दर एका रगताच्या थेंब्यांतल्यान अंधक निर्माण जावपाक लागले. तेन्ना शिवान माहेश्र्वरी देवी आनी तिचेवांगडा मातृका निर्माण केल्यो. ह्या देवतांनी अंधकाचे रगता थेंबे वयल्या वयर चाटपाक सुरवात केली. मागीर शिवान अंधकाक मारलो. ह्या रुपांत शिवान नाच-नाट्यकला प्रवर्तित केली अशी धारणा आसा.तो आपूण एक पारंगत नाचपी आशिल्लो आनी ताच्या नाचान विश्र्वव्यापाराक चालना मेळटा. ह्या भुमिकेंतलो शिव चार भुजांचो आसता. ताणें दावो पांय उखलून उजवेवटेन घरिल्लो आसता. ताच्यो जटो रत्नालंकृत आसतात. केशबंधांत कपाल, सोरोप, चंद्रीम आनी पत्रमाला आसतात. ताच्या भोंवतणी प्रभावलय आसता. हे मूर्तीचो दावो भाग दादल्याचो आसता. ताचे तकलेर जटाजूट, गळ्यांत वासुकी सोरोप, हातांत समंडलू वा नरकपाल आनी दुसऱ्या हातांत त्रिशूल आसता. आंगाचेर कातडें पांगरिल्लें आसता. उजवें आंग बायलेचें आसता. तिचे तकलेर मुकूट, गळो आनी भुजां हातूंत अलंकार आनी कमराक अधोवस्त्र आसता. हे मूर्तीचो देशांत बरोच प्रसार जाल्लो. शिवाचें हें सामान्य मनशाचें रूप आसा. ह्या रुपांत शिव उबो वा बशिल्लो आसता. तो चार भुजांचो आसता. अशे मूर्तीच्या भोंवतणी जायते फावटी जनावरां, सोरोप आनी यतिमुनी आसतात. केन्ना केन्नाय पर्वतूय लागीं आसतात. ह्या मूर्तिकरणांत शिव-पार्वतीच्या लग्नाचो सुवाळो दाखयल्लो आसता. मध्ययुगीन कलेचो हो एक सोबीत नमुनो आसा. हांचे भायर भिक्षाटन, सोमस्कंद, त्रिमूर्ती, महेश, सदाशिव, लिंगोद्भव अशो आनीकूय कांय शिवमूर्ती सांपडटात. ह्यो मूर्ती कशो आनी कितल्यो करच्यो हाचे नेमूय पुराणांत आनी शिल्पशास्त्रावयल्या ग्रंथांत दिल्ले आसात. दर एका म्हत्वाचे देवतेक एक परिवार आसता. ह्या परिवारांतल्यो व्यक्ती गौण अशो देवताच आसतात. ताचें गुणकर्म सामान्यपणान मुखेल सामान्यपणान मुखेल आसता. शिवाकूय एक व्हड परिवार आसा. तातूंत पार्वती, गणपती, स्कंद, नंदी, चंडीश, वीरभद्र, भैरव, बाणासुर, रावण, भृंगी, रिटी सारकिल्ल्यो आनीकूय कांय व्यक्ती येतात. ↑ कोंकणी विश्वकोश, संपादक तानाजी हळर्णकार, गोंय विद्यापीठ, ताळगांव हें पान शेवटीं 20 मार्च 2021 दिसा, 12:59 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. प्रवादांच्या पुस्तकां मदें, अबादया हें सगळ्यां परस ल्हान पुस्तक आनी तशेंच तें आदल्या करारांतल्या पुस्तकां मदें ल्हान जावन आसा. ह्या पुस्तकांत फकत एकवीस स्लोक आसात. अबादया म्हळ्यार 'सर्वेस्पोराचो चाकर'. पवित्र पुस्तकांत, एदम आनी इसरायेल हांचे मदें जालोल्या परंपरिक दुस्मानकायेची खबर केल्या. ही दुस्मानकाय खूब आदली, म्हळ्यार एसाव आनी जाकब ह्या इजाकाच्या पुतां थावन सुरू जालोली. इतलेंच न्हय ही दुस्मानकाय उत्पतीच्या पुस्तकांत (२५:२३) भाकीत केलां त्या परमाणें रेबेकाच्या कुसव्यांत थावन सुरू जालोली दोन राष्ट्रां तुज्या कुसव्यांत आसांत आनी तुजे थावन जल्मतलीं दोन कुळां दशीं जातलीं." एदमितकार, एसावयाच्या ववनशांतले जाल्यार जाकबाच्या ववनशांतले म्हण मांदून घेतात. सुटकेच्या काळार एदमान भायर सरपाचो रस्तो बंद केलो लोक. २० १४-२१ एदम आनी इसरायेला मदें झुजां जाल्यांत ताची खबर दुसरी समूर्त, २सामुयेल, १इतिहास, १ राजा, २राजा ह्या पुस्तकांनीं वाचूंक मेळता. विलापाचें पुस्तक एदमा आड आरप मांडता. हो फाटलो इतिहास मनांत धरुन हें पुस्तक वाचूंक जाय. हें पुस्तक खूब प्रस्नांनीं भरललें आसा. अबादीयाच्या भाकीतांत दोन विशय आसात : १. एदमाक खास्त (१ १५) एदमाचे गुन्यांव दाखयल्यात आनी कसली खास्त फावो जातली तें सांगलां. देखीक तुनवें तुज्या भावा जाकबाक केल्ले जबरदस्ती खातीर, तूं लजेन भरतलय आनी सर्वकाळाक तुजें निसंटन जातलें १/१०). २. सर्वेस्पोराचो दीस येतलो तेदना इसरायेल एदमाची सूड घेतलो (१५, १६-१८) म्हण 'सर्वेस्पर उलयला पूण पळून गेल्यांत तीं सियन दोंगरार रावतलीं आनी तो जातलो एक पवित्र स्थान. जाकबाचें घराणें होक'कान आपलें दायज तें नव्यना आपल्या हातांत घेतलें १/१७ एसावच्या पर्वताचेर राज चलोवपाक, जैतिवंत जावन सियन पर्वत चडतलीं आनी सगटा-सर्वांचो अधिकार सर्वेस्पोराचो जातलो १/२१ गर्वाचें निसंटन जातलें आनी आत्मसंतूसह्टतायेचो चोंपलाचेन्च्य्) नास जातलो म्हण अबादीयाच्या पुस्तकांत शिकवण मेळता. जीं कोण देवाक सोडून दुसऱ्यांचेर विस्वास थेवतात तांचें निसणतन जातलें म्हण अबादीयाच्या पुस्तकांत स्पश्ट जाता. तुज्या गोरवीश्ट काळजान तुका फसयलो. तूं खडपाच्या खांचींनीं जियेताय, उंच जाग्यार ठीकाण करुन आसाय, तुज्याच मनांत म्हणटाय कोणाच्यान म्हाका खाला जमनीर उडोवंक जाता जरूय घणी भाशेन तूं उंच-उंच उडताय, जरूय नकेत्रां मदें तुनवें तुजो घोंटेर केलाय, तरूय थंय थावन हांव तुका खाला हाडतलों! उलयता तो सर्वेस्पर १/३, ४). ह्या पुस्तकांत, भाव-भयणीं कशीं मोगाच्या संबंदान जियेवंक गर्जेचें ताचें म्हत्व दाखयलां. एदम आपल्या भावा जाकबा सवें क्रूरतायेन वागलो आनी जेदना जाकबाचें लुटून व्हरताले तेदना ताणें ताची पर्वा केली ना पूण परतेंच जाल्यार तो त्या विशीं खुशाल जालो. देखून सर्वेस्परान ताका खास्त लायली. हें पान शेवटीं 20 मार्च 2021 दिसा, 15:17 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. 1927-29 त School of International Co-operation, Geneva हातूंत ताणें अध्यापक म्हूण काम केलें. 1942-45त, British Broadcasting Corporation (BBC) हातूंत काम केलें. 1945 त तो हिंदुस्थानांत परत आयलो. 1946 त ताणें ‘ मार्ग ’ ही प्रकाशनसंस्था स्थापक केली आनी खासा ललित कलेखातीर ओंपिल्ले ‘ मार्ग ’ हें त्रैमासिक नेमाळें सुरू केलें. 1946 पसून ताचो राबितो मुंबय हांगा आसा. 1962-65 त, ताणें पंजाब विद्यापीठांत ‘ टागोर प्रोफेसर ऑफ आर्ट अॅण्ड लिटरेचर ’ म्हूण काम केलें. मुल्कराजाच्या भुरगेपणांत हिंदू समाजाच्या उंचेल्या थरांकडल्यान ताच्या ताम्रकार समाजाची अवहेलना जाताली. ह्या जाचाक लागून तो ब्राह्मणांचो आनी जातीयवादाचो खर विरोधक जालो. गरीब शिपाय, कामदार आनी अस्पृश्य हांच्याकडल्यान भारतीय समाजजीणेची बारीक-सारीक म्हायती ताका मेळ्ळी. भारतीय समाजांतले पूर्विल्ले आचार-विचार, रुढी, परंपरा, जातीभेद पळोवन ताचें मन कळवळ्ळें. दुखेस्त-पीडेस्त, गरीब, कश्टी, अशिक्षित तशेंच दीन-दुबळ्यांच्या कल्याणाखातीर वावुरपाचो हावेस ताणें बाळगिलो. भुरगेपणात आवयन सांगिल्ल्यो शास्त्र पुराणांतल्यो देव-दानवांच्यो काणयो आनी नीतिकथा आयकून हिंसाचारान वायटाचो समूळ नाश करपाची उर्बा ताच्या मनांत जागली अशें म्हणटात. पयलें संवसारीक म्हाझूज जालें तेन्ना तो 9 वर्सांचो आशिल्लो. बापूय सैन्याच्या कारभारांत खूब व्यस्त उरिल्ल्यान आनंद कुटुंबाक आपल्या घरा अमृतसराक परत येवचें पडलें. 1919 त, 14 वर्सांचो आसतना तो जनरल डायराच्या क्रूर छडीमाराक बळी पडलो. ताचे फाटीर 11 फटके पडले. हाचो परिणाम म्हूण ताका बापायकडल्यान उलोवणे आयकुचें पडलें आनी आवयसयत घराभायर सरचें पडलें. बंडखोर तरणाटो आसतना मुल्कराजाक आंदोलन होच स्वातंत्र्य-प्राप्तीचो एकमेव उपाय आसा अशें दिसतालें. कॉलेजांत आसतना गांधी आंदोलनांत वांटो घेतलो म्हूण ताणें कांय काळ बंदखण भोगली. इंग्लंडांत आसतना ताचें मन अत्याधुनिक विचारप्रवाह आनी समाजवादी चळवळीकडे झुकलें. 1926 त संपार आशिल्ल्या इंग्लंडच्या कामगारांक ताणें सहानुभुती दाखयली. 26 वर्सांचो आसतना मार्क्सवादी मतप्रणालीचो ताचेर प्रभाव पडलो. टॉलस्टॉय, रस्कीन आनी गांधी हांच्या विचारांक लागून दळिद्र, बीभत्सता आनी असमानता हांकां विरोध करपापुरतोच तो समाजवादाकडे वळ्ळो. इतिहासाचें विवरण करपाखातीर ताणें मार्क्सवादी पध्दत वापरली पूण मानवतावाद ही चड आकलनीय स्वरुपाची मतप्रणाली आसा अशें ताका दिसलें.साम्राज्यशाहीच्या शेकापसून वसाहतवादी मुक्ती करपाची रशियाची भुमिका पळोवन ताका रशियेविशीं ओड तयार जाली. मुल्कराज आनंद हाणें आपल्या बरोवपांत गरीबांक पिळून भ्रश्टाचारान मातिल्ले जहागिरदार, बादशहा, सामंत हांचें वास्तव चित्रण पयलेच खेपे स्पश्टपणान उक्तें केलें. ताचें सगळें बरोवप एक थाराविक मतप्रणालीच्या आदाराचेर घडलां. मतप्रणाली आनी कला हांचो मेळ सादून ताणें चडशें जीवनवादी साहित्य रचलें. आनंद हाच्या बरोवपाचे कांय खाशेले गुण अशेः कलाकृतींचो विस्तृत आंवाठ, तातूंत आयिल्लीं विंगड विंगड पात्रां, तांच्यांतलो कठोर वास्तववाद,समाजीक अन्यायाविशीं तांकां आयिल्ली तिडक आनी तांच्यांत दिसून येवपी मनीसपणाचो उमाळो. ताच्या कांय कथांतसून सूक्ष्म आनी तरल विनोद दिसून येता. पूर्विल्ल्या भारतीय कला आनी संस्कृतायेचो खोल अभ्यास आनी भारतीय ग्रामीण मनाची निसर्गदत्त जाण हांकां लागून ताचें बरोवप प्रभावी जालां. साहित्य हें समाज परिवर्तनाचें एक बऱ्यांतलें बरें माध्यम अशें ताका दिसता. लेखकान फकत सपनां रंगोवचीं न्हय, तर काळ-प्रदेशाचें भान दवरून समाजीक आनी राजकी बदलांचेर फाव तें भाश्य करचें अशें आनंद हाणें सांगलां. भारतीय नृत्य आनी रंगभुमी हांचेरूय ताणें बरपावळ केल्या. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. केन्नाच भेदभाव करपाक जायना. मागीर तें जनावर आसूं वा सुकणें. जेवण सगल्यांक मेळपाक जाय, सगळ्यांची उदरगत जावपाक जाय, अशेंच तर हें सुणें सांगीना मूं? खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. गांवचे कर्तुत्वी कलाकार – गांवचे भूशण खरें म्हणल्यार गांवची उदरगत, गांवची नितळसाण राखपाचें काम गांवांतल्या प्रत्येक नागरिकाचें आसा. तुज्या गांवांतलें उदकाचें प्रदुशण, प्लास्टीक, कोयरा सारकी सम्मस्या ह्यो दुसरे लोक येवन सोडोवचे नात. तें गांवच्याच लोकांचें काम. म्हाका कित्याक पडलां ?अशें म्हणून हात पांगरून बसूंक फावना. दो.दत्ताराम देसाय सांगता ते भशेन गांवांतल्या दर एका तरणाट्यान, विद्यार्थ्यान, ग्रामस्थांनी म्हयन्यांतलें एक वर गांवचे सेवेक दिवचें आनी हांव ह्या आदर्श गांवचो अशें अभिमानान मिरोवचें. गांव प्लास्टीकमुक्त करपा खातीर वावरुया. समाजीक भान दवरून आमी वागपाक जाय. कोयर खंय उडोवचो आनी खंय उडोवचो न्हय तितलें तरी भान आमी दवरपाक जाय. सुजलम सुफलम गांव घडोवपाक सगलेच पेंगट बांदुया आनी आदर्श गांव करपाक एकजुटीन वावरुया. प्रत्येक प्रतिभावंत मनशाक दिसता की गांवान आपली दखल घेवची, गांवा कडल्यान मानसन्मान मेळचो. अशें दिसप सभावीक आसा. दुस-याक मानसन्मान दिवपाक एक दानत जाय आसता. निस्वार्थीपणान समाजा खातीर वावुरपाकूय तुजे भितर एक नितळ मन आसचें पडटा. तेन्नाच असले कार्यक्रम यशस्वी जातात. आयज कोणाक कोणाचें पडिल्लें ना .चडसो समाज भटो भटो आपल्यो वाटो. कोण तरी विधायक काम करपा खातीर मुखार‌ सरता जाल्यार ताका सगल्यांनी तेंको हो दिवपाकूच जाय. समाजीक जाणीव आयचे तरणे पिळगे मदीं खुबूच उणीं दिसता. हाताच्या बोटार मेजपा इतलींच भुरगीं समाजभान वळखून समाजीक मळाचेर वावुरतात, पूण तांकांय फावो तो तेंको मेळना. समाजीक कार्याक सगल्यांचो सहभाग म्हत्वाचो. म्हणटात न्हय गांवची व्हंकल कुड्डी. गांवांतल्या कलाकारांची गांवच्याच लोकांनी अपुरबाय करपाक जाय. ताची देखदिणी कार्यावळ सावयवेरेंच्या वाचनालयान शेनवारा वे-यां घडोवन हाडली. गोंयच्या हेर गांवांनी जरूर हाची नोंद घेवची. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. तारापूर भारतांतल्या पयल्या अणुशक्ती वीजकेंद्राचें ठिकाण. हें ठाणें जिल्ह्याच्या पाळघर तालुक्यांत माहिमचे उत्तरेक 25 किमी. अंतराचेर आसा. हांगासल्लें अणुशक्ती 1 एप्रिल 1969 वर्सा सुरु केलें. ह्या अणुवीज केंद्रांतलें नाका आशिल्ले पदार्थ जमनीपोंदच्या खोल नळांतल्यान पयस व्हरुन दर्यांत सोडिल्ल्यान प्रदुशणाचो कसलोच धोको निर्माण जावंक ना. हांगासल्ली वीज महाराष्ट्र आनी गुजरात राज्यां वापरतात. हो गांव म्हळ्यार कोंकणांतलें खाडयेच्या मुळावयलें थंड अशें एक खेडें. भात शेती आनी नुस्तेमारी हो हांगासल्ल्य लोकांचो मुखेल उद्देग. चिंचणी-तारापूर खाडयरच्या दक्षिण दर्यादेगेवयलें हें एक ल्हानशें बंदर. ह्या बंदरांतल्यान जाता जाल्यार मीठ, साकर, पेत्रोल हे पदार्थ आयात करतात. खाडयेचे उत्तरेकडले दर्यादेगेर आशिल्ले चिंचणीक लागून हे सुवातेक चिंचणी-तारापूर ह्या जोड नांवानूय वळखतात. थंय पारशी लोक व्हडा संख्येन रावतात आनी तांचें एक देवूळ आसा. तशेंच थंय एक पोरणो किल्लोय आसा, चिमाजी अप्पा हाणें हो किल्लो 1739 वर्सा जिखून दर्यावटेनचे देगेक कडक बंदोबस्त केल्लो. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा तारापूर हें पान शेवटीं 12 मार्च 2021 दिसा, 16:25 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. हें पान शेवटीं 12 मार्च 2021 दिसा, 16:22 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. फ्रॅंच ओपन सर्तीच्या दादल्यांच्या गटांतली फायलन राफायल नादाल आनी कॅस्पर रुड हांचे मदीं जातली. आठवे रॅंकिंगेंत आशिल्लो कॅस्पर खंयच्याय ग्रॅण्ड स्लॅम सर्तीचे फायनलींत पावपी नॉर्वेचो पयलोच खेळगडो आसा. कॅस्पर हो राफायल नादालाक आपलो गुरू आनी आदर्श मानता. विशेश म्हणल्यार तो सराव लेगीत नादालाचे अकादमींत करता. ताका लागून आयज गुरू आनी शिश्य हांचे मदीं लडत पळोवपाक मेळटली. घरांत टॅनिसाची फाटभुंय आशिल्ल्या रुडान 2020चे सुरवाती पसून क्ले कोर्टाचेर 66 मॅची आनी सात वस्तादपणां जोडल्यात. आतां आयज जावपी मॅच ताचे कारकिर्दींतली सगल्यांत कठीण मॅच आसतली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. अटी मान्य जाल्यारूच जमीन दितले पेडणें ः उदय महाले हांचे मालकीची 218 चौखण मिटर जमीन मोपा विमानतळाच्या लायटींगा खातीर संपादीत करपाचे आसात. ताचे सोशल इम्पेक्ट जाणून घेवपा खातीर सरकारान एक समिती स्थापन करून उगवे पंचायतींत महाले हांचे कडेन चर्चा केली. महाले हांणी आपल्यो सगल्यो मागण्यो तांचे मुखार मांडल्यो. तातूंत तांणी जांच्यो जमनी गेल्यात तांकां लॅण्ड लुजर सर्टिफिकेट, राॅयल्टी, वेवसाया खातीर संद, सरकारी नोकरी आनी हेर अटी दवरल्यात. ह्या अटी मान्य केल्यो जाल्यारूच आपूण आपली जमीन दितलों अशें तांणी सांगलां. तांच्या कुटुंबा वांगडा हे समितीची परत बसका जावपाची आसा. हेर वांगड्यांचें म्हणणें लेगीत ही समिती आयकून घेतली. तांची बसका 10 जूनाक जावपाची आसा. सध्या मोपा विमानतळा खातीर अतिरिक्त जमीन 218 चौखण मिटर जमीन मोपा विमानतळाच्या लायटींगा खातीर संपादीत करतले. ही जमीन उदय महाले आनी तांच्या कुटुंबाची आसा. उदय महाले हांणी लेखी स्वरुपांत सरकाराक ही जमीन खंयचेच परिस्थितींत दिवचों ना अशें कळयिल्लें. त्या प्रमाण सरकारान मोपा विमानतळा खातीर फुडाराक कसल्योच अडचणी येवच्यो न्हय म्हणून सोशल इम्पेक्ट जाणून घेवपा खातीर एक समिती स्थापन केल्ली. ते समिती वरवीं काल मोपा पंचायत कार्यालयांत शेतकारांची एक जो़ड बसका जाली. सकाळच्या सत्रांत मोपा पंचायत वाठारांतले शेतकार, नागरीक आनी कांय आप वावुरपी गट तशेंच पंचायत मंडळ हांच्यो समस्या आनी सुचोवण्यो जाणून घेतल्यो. जांच्यो जमनी गेल्यात वा तांकां कसलें कसलें लुकसाण जालां ताची माहिती जाणून घेतली. ह्या वेळार पेडणें उपजिल्हाधिकारी रोहन कासकार, पेडणें मामलेदार अनंत मळीक, सरपंच, उपसरपंच आदी हाजीर आसले. सांजवेळा दार बंद करून जमीन धनी उदय महाले आनी तांचे सल्लागार अॅड. प्रसाद शहापूरकार, समितीचे चॅरमन आनी कांय वांगडी हांची चर्चा जाली. उदय महाले हांणी तांचें म्हणणें आयकून घेतलें. उदय महाले हांणी कांय अटी घालून सरकाराक जमीन दिवपाचो प्रस्ताव दवरला. ज्या शेतकारांच्यो जमनी मोपा विमानतळा खातीर गेल्यात त्या सगल्या शेतकारांक लॅण्ड लूझर म्हणून प्रमाणपत्र दिवचें, कायमस्वरूपी राॅयल्टी दिवची, विमानतळ वाठारांत जे वेवसाय घालपाची संद मेळटली ती शेतकारांक दिवची आनी कायमस्वरूपी सरकारी नोकरी मेळोवन दिवची अश्यो अटी उदय महाले हांणी घाल्यात. ह्यो अटी मान्य जाल्यो जाल्यारच आपूण ही जमीन सरकाराक दितलों म्हणपाचें उदय महाले हांणी पत्रकारां कडेन उलयतना सांगलें. मोपा विमानतळा खातीर ज्या शेतकारांनी 90 लाखां परस चड चौखण मिटर जमीन सरकाराक दिल्या ती जमीन सरकारान चुकीच्या मार्गान संपादीत केल्या अशें प्रसाद शहापुरकार हांणी सांगलें. हाचेर चर्चा करपा खातीर 10 जूनाक समितीची बसका आयोजीत केल्या अशेंय शहापुरकार हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पाय हें उतर फक्त दोनूच अक्षरांनी तयार जाता, पूण पाय ह्या उतरांचो केदो व्हडलो अर्थ जाता हाचो आमी नियाळ घेतला काय? होच एक मोटो प्रस्न पडटा. सायबीण माय गर्बेस्त जाली कसलोच दादल्याचो संबंद नासतना. तेन्ना देवदूत जुजेच्या सपनांत येवन जेजूचो पाय जावपाक ताका कळीत करता, त्या वेळार जुजे भियेता, पूण तरी लेगीत जुजे आपले जिणेंत त्याग करून जेजूचो पाय जालो. जरी तर जुजे पाय जावंक नासलो जाल्यार आयज संवसारांतलो सगळो लोक जेजूक पाय म्हणचो नासलो. जुजेन जसो त्याग केलो तसो आयच्या ह्या संवसारांत कोणच करचो नासलो कारण “लज” दिसता. मनीस लजेचे भिरांतेन अशे त्याग दिवपाक फाटीं-फुडें जाता. आवय भुरग्याक जल्म दिता खरी पूण भुरगें ल्हानच आसतना पायचें नांव घेता. सगळ्या दस्तावेजांचेर पायचें नांव घालचेंच पडटा. पूण आयच्या काळार जायत्या भुरग्यांचें चिंतप की पायचें नांव काडून उडोवचें. जरी आमी पायचें नांव काडून उडयत, पूण भुरग्यांचे कुडींत जें पायचें रगत आसा तें केन्नाच काडूंक शकची नात. आमी पाय कोणाकूय म्हणपाक शकतात पूण जल्म दिवपी नवो पाय दुडू दिल्यार लेगीत केन्नाच मेळचो ना. आपल्या भुरग्यांक कितें उणें जावचें न्हय हीं चितनां मनांत दवरून पाय भोंवता. कामा-धंद्या निमतान कितलेशेच बापूय घरा पसून पयस रावन आपली जीण भायल्या देशांत एकसुरी सारतात. खूब दुख्ख, कश्ट काडून आपल्या जिवाची पर्वा करिनासतना पयशे एकठांय करून घराबो उबारून दवरता. पूण भुरग्यांक स्वताच्या पांयच्यो व्हाणो जरल्यात हाची लेगीत चिंता नासता. एक कालसांव तें पोरणें जाय मेरेन वर्सभर तेंच घालून जरयता, पूण आपल्या भुरग्यांक मात नवे नवे कपडे घालून सोबयता. आपूण उपाशी रावन भुरग्यांचें पोट भरता. पायचो हात सदांच भुरग्यांचे तकलेर आसता, जशी सर्गार सावन कुरपा देंवता. आपले तकले वयले केंस धवे जाल्यात हाची लेगीत पर्वा नासता. पाय फक्त जितो आसा तितल्या पुरतो आदाराचो आनी मेल्या उपरांत कांयच ना, नांव काडपाक शकतात अशें म्हणल्यार सारकें चुकीचे जातलें, कारण पायच्या मरणा उपरांत ताच्या मरणाचें प्रमाणपत्र आमी सोदपाक वतात आनी कसलें काम करता तेन्ना प्रमाणपत्र लायतात. पूण मनीस गेल्या उपरांत ताचें खरें मोल कळटा. तेच प्रमाण, बापूय वतकच भुरग्यांक ताचें म्हत्व कळटा. पाय ही जिणेंतली एक खरी गिरेस्तकाय. भुरगीं संवसाराचेर नदर मारपाक शिकतकीच पायक खोंटांनी मारून हाजिलात घालतात. पाय जितो आसतना ताका कितें कितें म्हणप, ताचें आयकप ना, ताका त्रास, दुख्ख दिवप. मागीर तो मरतकीच हजारांनी सायला लाकडांचो काशांव हाडून, ताचे मेल्ले कुडी कडेन रावन रडप तशेंच फोंड फुलांनी चकचकीत न्हेसवन दवरप. तो गेल्या उपरांत हे सगळे करून कितें फायदो. पायक कितें सूख दिवपाचें आसा तें पाय जितो आसतना दी. फक्त ताच्या दुडवाक, भाटां – भेंसांक पळोवन ताचो मोग करिनाका, पूण तुका ल्हानसो व्हड करपा खातीर कितें दुख्ख ताणें सोंसल्यांत हाचेर विचार करून ताचो मोग कर. जितेपणीं ताची जीण फुलांनी भर. आमी पायक हाजीलात घातला जाल्यार ताका परत मोगान वेंगेंत धरून घरां हाडुया, आनी देवान मरण निर्मिलां, ताचो वेळ पावता तेन्ना ताका आमी मोगान धाडुया. पाय आनी माय आसा तो मेरेन सगळें सूख तांकां दिवंक वावरुया. तांणी केल्ले त्याग, कश्ट केन्नाच विसरून फावो ना. पायक आमी सदांच बरी भलायकी मागुया. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सिनेगॉग यहुदी लोकांचें प्रर्थना घर. ह्या उतराचो अर्थ सभाघर असो जाता. सुरवेक अश्या सभाघरांनी फक्त ज्यू लोकांकच धर्मीक शिक्षण दिताले. पुजा-अर्चा, धर्मीक विधी, पशूबळी सारकिल्लीं कामां देवळांनी करतालो. कालांतरान सिनेगॉगांत मागणें करपी प्रथा सुरू जाली मागणें म्हणजें पयलीं धार्मिक पुस्तकांतले उतारे एकट्यान वाचपाचो आनी मागीर सगळ्यांनी ते म्हणप अशी रीत आशिल्ली. ल्हव ल्हव मागण्यांत सामे म्हणजे भक्तिगीतांय गावपाची पद्दत सुरू जाली. देवळांतले पुजेंत कर्मकांडाक खूब म्हत्व आसता, जाल्यार सिनेगॉगांत मागण्यांक भक्तिभावनेक म्हत्व आसा. थंय गुपित जांव प्रतिकात्मक अशें कांयच नासता, तर फक्त शिक्षण आनी भक्ती हे दोनच विशय आसताले. ताका लागू देवूळ आनी सिनेगॉग हांचेमदीं वैर भावना निर्माण जाली, पूण जेरूसलेम हांगच्या मुखेल देवळाचो नाश जाल्या उपरांत सिनेगॉग हेंच ज्यूंचें प्रर्थनाघर मानपाक लागले. धार्मिक शिक्षणाइतलेंच मागण्यांक म्हत्व फाव जालें आनी मागणें करपाचें स्वरूप बदललें. पयलीं सगळ्या गांवाखातीर पुजेचें एकूच देवूळ आसतालें. पूण सिनेगॉगां मात जायतीं आसतालीं. ज्यूंची वसती आशिल्ली पॅलेस्टायनच्या भायर जंय थंयूच अशीं सभाघरां स्थापन करतलो. सिनेगॉग ही लोकांखातीर धार्मिक संस्था आशिल्ली. ज्यूंचीं देवळां पुरोयतांच्या प्रभावाखाला आसताली. ज्यूंच्या धार्मिक इतिहासांत सिनेगॉगांतलें मागणें हें धार्मिक सुदारणा मानताले सिनेगॉगगचें प्रवेश दार सदांच उदेंतेक आसता. प्रवेश दाराच्या उजवे वटेन मेझूझा म्हणपाचे द्वारस्तंभ आसता. त्या कागदावयलें भायले वटेनचेंभितरल्या भागांत हेखल परमेश्वर हें उतर स्पश्ट दिसती. सिनेगॉगाच्या म्हणजे एक सोबीत लांकडाची कपाट आसता. त्या कपाटांत धर्मग्रंथांची हस्तलिखीत पोथी दवरतात. हें कपाट अस्तंतेक आसता. कांय जाग्यांनी हें कपाट वण्टींक आसून ताच्या फुडें एक पड्डो, सोडिल्लो आसता. हेखलेच्या मुखार एक दिवो पेटत दवरतात. हे परमेश्वराचें प्रतिक. तो दिवो पालवत हें अशूभ मानतात सिनेगॉगाच्या मदेगाक पुरोयताक उबे रावपाखातीर व्यासपीठ आसता. ताचेर उबो रावन तो मागणें वाचता बायलो आनी दादले हांकां बसपाक वेगवेगळी जागा आसता. पयलीं तांचेमदीं एक उंच पड्डो लायिल्लो आसतालो. आतां बायलांखातीर वेगळी वेवस्था केल्ली आसता. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा सिनेगॉग हें पान शेवटीं 16 मार्च 2021 दिसा, 17:02 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. संजय गांवकार कुटुंबाक सरकारी कर्मचारी संघटणा करतली मजत वाळपय ः लागीं लागीं बारा दिसां आदीं ठाणेच्या संजय गांवकार हाका कणकिरे ह्या गांवांत वीज वाहिनीचें दुरूस्तीकाम करतना शाॅक येवन मरण आयिल्लें. ताका लागून तांच्या कुटुंबा मुखार अर्थीक पेंच निर्माण जाल्लो. तांची ही परिस्थिती मतींत घेवन गोंय सरकारी कर्मचारी संघटणा ह्या कुटुंबाक मजत करतली आनी तांकां कसलेच तरेची अडचण निर्माण जावची न्हय हाची दखल घेतली. गोंय सरकारी कर्मचारी संघटणेच्या पदाधिकाऱ्यांनी काल संजय गांवकार हांच्या निवासस्थानार वचून तांच्या कुटुंबाचें सांत्वन केलें आनी पुरायपणान मजत करपाचें उतर ह्या कुटुंबाक दिलें. तांणी ह्या कुटुंबा कडेन चर्चा केली आनी कागदोपत्री सोपस्कार पूर्ण करपा खातीर ज्यो अडचणी निर्माण जातात त्यो सुटाव्यो करपाचें उतर दिलें. संजय गांवकार हांच्या कुटुंबाचेर निर्माण जाल्ली परिस्थिती खूब गंभीर आसा. दुर्दैवी आसा. ह्या कुटुंबाक खूबशा समस्यांक तोंड दिवचें पड़टा. ह्यो समस्या सोडोवपाचे नदरेन कर्मचारी संघटणा पुरायपणान सहकार्य करतली अशें संघटणेचे अध्यक्ष प्रशांत देविदास हांणी पत्रकारां कडेन उलयतना सांगलें. तांच्या कुटुंबाक संजय गांवकार हांचे कागदोपत्र सोपस्कार पूर्ण करपा खातीर ज्यो अडचणी निर्माण जाल्यात ते विशीं संघटणेचे पदाधिकारी वेगवेगळ्या थराचेर त्या कुटुंबाक पुरायपणान सहकार्य करतले अशें उतर तांणी दिले. संजय गांवकार हांचें कुटुंब गरीब. संजय हो एकलोच जोडकार. ताच्या मरणान कुटुंबाचेर आघात जाला. तांचे मुखार अर्थीक पेंच निर्माण जाला. ताका लागून ह्या कुटुंबांतल्या वांगड्याक सरकारी मार्गदर्शक तत्वांची अंमलबजावणी करून नोकरी दिवपाचे नदरेंतल्यान संघटणा पुरायपणान सहकार्य करतली अशें तांणी सांगलें. सगले कागदोपत्री सोपस्कार पूर्ण करतकच खात्याच्या मुखेल अभियंत्यांची आनी खात्यांच्या मंत्र्याची भेट घेवन तांकां जाता तितले बेगीन न्याय मेळोवन दिवपाचे नदरेंतल्यान संघटणा यत्न करतली अशें पत्रकारांनी विचारिल्ल्या एका प्रस्नाक जाप दितना तांणी सांगलें. ह्या वेळार संघटणेचे पांडुरंग गांवस, समीर नागवेंकार, अभय मांद्रेंकार, अभिजीत गांवस आनी चंद्रू सावंत हाजीर आसले. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. योगाक लागून जिवीत अर्थपूर्ण जाता सुरेश कुमार नायर ताणांतल्यान निर्माण जावपी 189 मानसीक रोग, दुयेंसां आसात आनी फकत योगच तांचेर जैत जोडपाक शकता. आमी भुरग्यां खातीर योगाचीं दारां उक्तीं करपाक जाय आनी आमकां योग कला दिवपी ऋषी आनी मुनींचे उपकार मानपाक जाय. भारताक सगळ्यांत जाण्टे तशेंच तरणाटे राष्ट्र अशें म्हणत सुरेशबाब नदरेक हाडटात की योग ही आमची संस्कृताय, आमची वागणूक आनी आमचो अणभव जो आमच्या जिविताक भरपूर भलायकेन गिरेस्त करता. स्वास घेतना आनी उस्वास सोडटना काळीज एका मिण्टांत 72 फावटीं आनी दिसांत 23,082 फावटीं धडधडटा, देखून आमी कशें जगतात हे विशीं आमी चड जतनाय घेवंक जाय अशें ते सुचयतात. मन आनी तांच्या प्रकारां विशीं उलयतना योगशिक्षक सुरेशबाब ताका माकड म्हणटा, जाचेर नियंत्रण दवरूंक जायना. हेर तरेन हांगा थंय भोंवपी मनाचेर फकत योगच नियंत्रण दवरूंक शकता अशें, ते म्हणटात. ध्यान म्हणल्यार कितें हाची व्याख्या करून सुरेशबाब सांगतात, मन एकाग्र करून एकेच गजालीचेर मन केंद्रीत केल्यार ध्यान जाता, जें परतून मनशाक आध्यात्मिक करता. आध्यात्मिक आसतना मनीस मौन जाता आनी ही अवस्था दरेका मनशाक शांती दिता. तुमी कितले भलायकेन बरे आसात हें म्हत्वाचें आनी सगळ्यांनी भलायकेन बरे रावपाचो यत्न करचो. “तुमी तुमची कुशळटाय, गिन्यान आनी इत्सा वयर वयर व्हरपाक जाय. आमी पृथ्वीचेर कायम रावपी न्हय हें आमी समजूंक जाय. जिवीत दिसता आनी ना जाता. जल्म-मरण ह्यो फकत तारखो. पूण योग आजीवन आसता आनी तो फकत मुद्रा न्हय. योग हें ५००० वर्सां पोरणें उत्पादन आनी भारताची संवसाराक दिल्ली भेटवस्त. योगांतल्यान म्हायती, गिन्यान आनी बुद्धी मेळोवपाचो यत्न करचो अशें सुरेशबाब सांगतात. योगाक लागून जिवीत अर्थपूर्ण, रंगीत जाता आनी लोकांनी कुडी परस हेर विचार करचो. ल्हान भुरग्यांक भलायके खातीर योग शिकोवपाक जाय. मनाची शांती सुख हाडटा आनी शांत आनी संयमी आसतना राष्ट्राच्यो गजाली करूं येता अशें सुरेशबाब मानता, जांणी स्वता फकत 15 वर्सांचे आसतना योग करपाक सुरवात केली, “हांव एसएससींत आसतना योग लोकप्रिय नाशिल्लो. आयज योग अभ्यासक्रम आसात, पूण हरिद्वार, ऋषिकेश, कन्याकुमारी हांगाच्या वेगवेगळ्या गुरूकुलांनी ही कला शिकली. योग म्हणल्यार फकत मुद्रा न्हय, फकत आसन न्हय. योगी मनशाक ब्रह्ममुहूर्ताचेर जागो जावन योग करपाक सुरवात करची पडटा. व्यायाम सकाळीं करूं येता, पूण सुर्याच्या पयल्या किरणां वरवीं योग खूब आदीं सुरू जाता. ताणांतल्यान निर्माण जावपी 189 मानसीक रोग, दुयेंसां आसात आनी फकत योगच तांचेर जैत जोडपाक शकता. आमी भुरग्यां खातीर योगाचीं दारां उक्तीं करपाक जाय आनी आमकां योग कला दिवपी ऋषी आनी मुनींचे उपकार मानपाक जाय. अंदूंचो विशय ‘मानवताये खातीर योग’ हो आयच्या काळांत जियेवंक सांगता. काल गेलें, फाल्यां अजून पावूंक ना. देखून आयजच आमी सगळ्यां कडेन दयाळूपणान वागत जगपाक जाय अशें सुरेशबाब सांगतात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. बायबलाच्या पोरन्या करारांत ज्यू लोकांच्या भावार्थाचें स्वरूप आनी पोरन्या तशेंच नव्या करारांनी किरिस्तांव लोकांच्या भावार्थाचें परिपुर्ण स्वरूप आविश्कृत जालां अशें मानतात. रोमन कॅथलिक आनी इंस्टर्न ऑर्थोडोक्स किरिस्तांव धर्माधिकाऱ्यांनी बायबलाचे मूलस्त्रोत अशे थरयल्यात तशेच ताणांच बायबलाची जपणूक करूंक जाय अशें मानतात. प्रॉटेस्टंट पंथीय लोक बायबलांतलींच उतरां प्रमाण मानतात आनी किरिस्तांव धर्माधिकाऱ्यांचो बायबलाविशींचो अचूक स्पश्टीकरण करपाचो अधिकार अमान्य करतात. आगनेय आशियांतलें कितल्याशाच जुंव्यांचें एक प्रजासत्ताक राश्ट्र. क्षेत्रफळ-19,04,345 चौ. किमी. 1,61,632,000 (1984 लेकसंख्येचे नदरेन चीन,भारत, सोविएत युनियन, अमेरिकेची संयुक्त संस्थानां हांच्या फाटल्यान जगांत इंडोनेशियाचो पांचवो क्रमांक लागता. अक्षवृत्तीय विस्तार 60 उत्तर ते 110 दक्षिण आनी रेखावृत्तीय विस्तार 150 उदेंत ते 1410 उदेंत. चडांत चड उदेंत –अस्तंत अंतर 5,029 किमी. आनी दक्षिण – उत्तर अतंर 2,011 किमी. हाचे उत्तरेवटेन दक्षिण चिनी दर्या आनी पॅसिफीक, उदेंतेक पॅसिफीक आनी नैऋत्य ह्या दिकांनी हिंदी महासागर आसा. मलाया व्दिपकल्पाच्या (Peninsula) उदेंतेवटेन न्यू गिनी जुंव्यांमेरेन इंडोनिशियाचो वाठार पातळिल्लो आसा आनी तातूंत जावा, सुमात्रा, मादुरा,नुसातेगारा (बाली ते तिमेर मेरेनच्या जुंव्यांचो चोमो मोसुकू (मोल्युकस सुलावेसी (सेलेबीझ कालीमांतान (बोर्निवचो वाठार अस्तंत ईरीआन (न्यू गिनीचो अस्तंत वाठार तिमेर जुंव्यांचो कांय वाठार आनी सुमार 3,000 ल्हानसान जुंवें हांचो आस्पाव जाता. आशिया आनी ऑस्ट्रेलिया हांका जोडपी पूल अशें ह्या देशाक म्हणटात. जाकार्ता ही इंडोनेशियाची राजधानी जावन आसा. धर्तरी अस्तित्वांत आयल्या उपरांतच्या सुरवातीच्या काळांत आशिया आनी ऑस्ट्रेलिया हे खंड एकामेकांसावन वेगळे जाता आसताना दोंगरांच्या हालचालींक लागून मलायासावन न्यू गिनी मेरेनच्या जुंव्यांची निर्मणी जाली, अशें शास्त्रज्ञांचें मत आसा. सुमात्रा, जावा आनी बोर्निओ हांच्या मदलो वाठार पयलीं आशिया खंडाचोच वांटो जावन आशिल्लो,जाल्यार न्यू गिनी ऑस्ट्रेलियाचो वांटो आशिल्लो. दोनूय वाठारांनी पोरन्या फातरांचे अवशेश मेळटात; तशेंच हांगाचे दर्याय चड खोल नात. दर वर्सा सुमार 1,5000 भूंयकांप जाल्ल्याची नोंद मेळटा, जाल्यार वट्ट 3000 पर चड आशिल्ल्या ज्वालामुखींतले पन्नास अजून जागृत आसात. जावा आनी सुमात्रा हांच्या मदी आशिल्ल्या क्राकाटाऊ जुंव्याचेर 1883 वर्सा जाल्लो ज्वालामुखी जगांतलो सगळ्यांत व्हड अशें मानतात. ह्या ज्वालामुखीक लागून अर्दो जुंवो नश्ट जालो, 150 किमी. मेरेन ताचो आवाज आयकूक आयलो आनी सुमार 30,000 लोक मेले. दर्यांत उत्पन्न जाल्लीं ल्हारां 6,000-8,000 किमी. पयस मेरेन जाणवली. ज्वालामुखी फुटतकच जो धुल्ल भायर सरलो, तो मळबावटेन कितलेंशेच किमी. वयर पावलो. हो धुल्ल तीन दीस पृथ्वी भोंवतणी घुंवत रावलो आनी ताका लागून हवामान सगळेकडेन मोड आशिल्ल्या भशेन जाले. हेर ज्वालामुखी इतले भयंकृत नाशिल्ले. ह्या ज्वालामुखीक लागून देशाक लुकसाण जाले. पूण कांय काळांत जमीन चड पिकाळ जाल्ल्यान देशाक फायदोय जालो. इंनेशियाचें चडशें जुंवे दोंगरी आसात, पूण थोडेच दोंगर 4,000 मी. परस ऊंच आसात. विषुववृत्तीय हवामानाक लागून हांगा बरोच पावस पडटा आनी न्हंयांचे प्रवाह पिकाळ माती आपल्या वांगडा हाडटात. सुमात्रा (अंडालास) हो सगळ्यांत अस्तंतेकडलो, वायव्य-आग्नेय पातळिल्लो जुंवो. हाचें क्षेत्रफळ सुमार 4,73,606 चौ. किमी. इतलें आसा. जावा आनी मादुरा हांचें क्षेत्रफळ 1,32,107 चौ. किमी. हे सगळ्यांत चड पिकाळ आनी दाट लोकवस्ती आशिल्ले जुंवे. जावांत सुमार शंबरा वयर ज्वालामुखी आसात आनी तांतले सतरा जागृत आसात. जावाचे उदेंतेवटेनचे जुंवे नुसा तेंगारा (क्षेत्रफळ 68,053 चौ.किमी वा ल्हान सुंदा जुंवे म्हूण नामनेक पावल्यात. हातंतले लाँबॉक, बाली, सूंबावा, फ्लोरेस, सूंबा आनी तिमोर हे म्हत्वाचे. हांची भूंयरचणूक जावपासारकी आसा. जावाचे उत्तरेवटेन बोर्निओ हो जगांतलो तिसरो व्हड जुंवो आसा. हातूंतलें 72% म्हळ्यार 5,39,460 चौ. किमी. क्षेत्रफळ इंडोनेशियाच्या सत्तेखाला आसा. हाका कालींमतांत अशें म्हणटत. हो वाठार, दोंगरी, ऊंच रानांनी भरिल्लो आनी कांय जाग्यांचेर चिखलाचो आसल्या कारणान फाटीच उरला. बारीतो, कापूआस, महाकाम, मेंटावाय ह्या न्हंयांक लागून कांय पिकाळ मळां तयार जाल्यात. ह्या न्हंयांतल्यान येरादारी चलता. बोर्निओचे उदेंतेक सूलावेसी जुंवो आसा. हाचें क्षेत्रफळ 1,89,035 चौ. किमी. हो वाठार चड दोंगरी आशिल्ल्यान फाटीं उरला. हांगा बरेच ज्वालामुखी आसात. तांतले 3 जागृत आसात. हाचे उदेंतेवटेन मोलुकू जुंव्यांचो चोमो आसा. हातूंत मोरोताइ, हॅल्माहेरा, तेर्नाते, तिडॉर, माकियान,ओबी, सुला हें उत्तरेवटेनचे जाल्यार बुरू, सेराम, अँबोइना, बांदा, काइ, आरू, तानिंबार, वेतार हे दक्षिणेवटेनचे जुंवे आसात. मोलुकुफुडें न्यू गिनीचो अस्तंत वाठार इरीयान आसा. हाचें क्षेत्रफळ 4,21,951 चौ. किमी. आसा. हो वाठार रानांचो, दोंगरी आनी चिखलान भरिल्लो आसा. नासो, चार्ल्स लुई, ओरान्ये ह्यो कांय पर्वतांच्यो वळी वायव्येवटेंतल्यान आग्नेयेवटेन गेल्ल्यान येरादारी कठीण जाल्या. हातूंतलें कांय दोंगर 4,500 मी. परस ऊंच आसात. जुंव्यावेल्या दोंगरामदीं जगांत सगळ्यांत ऊंच दोंगराचें तेमष ‘कार्स्डेन्झ’ (5,030 मी हांगा आसा. मांबेरामो, सेपिक, फ्लाय, दिरुल ह्यो न्हंयो आसात. सादारणपणान ह्या देशाचें हवामान उश्ण आनी ओलसाणीचें आसा. जून ते ऑक्टोबर आनी नोवेंबर ते फेब्रुवारी हे आठ म्हयने मॉन्सून आनी ईशान्य वाऱ्यार लागून बरोच पावस पडटा.दर्यादेगेलागच्या वाठारांनी हवामान सिमार 270 से. आसता. सामकेच चड आनी उण्यांतल्या उण्या हवामानांत चडूच जाल्यार 30 से. चो फरक आसता. ताका लागून हांगा विंगड विंगड ऋतू नात. ऋतूंच्या बदलाक हवामान दर्याथराच्या उंचायेचेर बदलता. वर्साक हांगा सुमार 200 सेंमी.परस चड पावस पडटा. दोंगरी वाठारांनी पावसाचें प्रमाण चड आसा. कांय वाठारांनी तर तें 600 सेंमी. परसय चड आसा. त्या मानान दक्षिणेवटेन पावस उणो पडटा. इंडोनेशियांत तरेकवार वनस्पत सांपडटा. आशिया आनी ऑस्ट्रेलिया खंडांतल्या रुखाचे प्रकार हांगा आसात. चड पावसाच्या वाठारांनी सदाच पांचवीचार उरपी पावसाचीं रानां, चिखलाच्या वाठारांनी खाशेल्या प्रकारची वनस्पत आनी उण्या पावसाच्या वाठारांनी पानां झडपी रूख आसात. इंडोनेशियाचो 60% वाठार रानांनी भरला. रानांतले हे वनस्पतीचो अजून पुराय तरेन उपेग केल्लो ना. कोंड्याचे सुमार 250 परस चड प्रकार, तर चिखलाच्या वाठारांनी वाडपी वनस्पतीचे सुमार तीस प्रकार, तशेंच ताड, माड ह्या झाडांचे देडशें प्रकार आनी मॅपल, ओक हे सारकी वनस्पत हांगा वाडटा. सूंबा जुव्यांचेर चंदन सांपडटा. माकड, ओरांग उटांग, वाग, वांस्वेल. हिप्पोपोटॅमस, हत्ती, हरण, कांगारू, सोरोप, मानगीं हे सारकी मोनजात विंगड विंगड वाठारांनी आसा. उदेंत वाठारांत सोबीत पाखां आशिल्लीं सुकणीं आसात. दर्यांत तरेकवार नुस्तें मेळटा. इंडोनेशियाच्या एक स्वतंत्र आनी सार्वभौम राश्ट्र आशिल्ल्याची घोशणा 1945 त केल्ली. 1945 त आनी फेब्रुवारी आनी ऑगस्ट 1949 त तात्पुरतीं संविधानांय तयार जाल्लीं, पूण 1959 सावन 1945 चें संविधान मान्य केलां. अध्यक्ष आनी पंतप्रधान एकूच आसा आनी सगळी सत्ता ताच्या हातांत आसा. लोकांनी वेंचून काडिल्ली सभा अध्यक्ष थारायता आनी राश्ट्रीय धोरण थारायता. अध्यक्षाच्या पालवान प्रतिमंडळ कायदो चलयता. सरकाराक म्हत्वाच्या कामांनी बुद्ध दिवपा खातीर एक सगळ्यांत उंचल्या पांवड्यावेलें मंडळ आसता आनी अध्यक्ष होच ह्या मंडळाचो मुखेली आसता. शासनाच्या सोपेपणाक लागून इंडोनेशियाचे 27 प्रांत केल्यात. इंडोनेशियन मंत्रीमंडळांत 500 लोक प्रतिनिधी मंडळांत येतात, जाल्यार 100 जाणांची नेमणूक जाता. इंडोनेशियांतले 70% लोक शेतवडीचेर जियेतात. राश्ट्रीय उत्पन्नाचो 50% परस चड वांटो शेतांतले पिकावळींतल्यान येता. तांदूळ, रबर, च्या, काफी, नाल्ल, मिरयां आनी हेर मसाल्याचे पदार्थ, काटेसावर, तंबाखू, मसमी भिकणां, ताडाचें तेल, मको, ऊस, सोयाबीन हीं हांगाचीं मुखेल पिकां जावन आसात. आग्नेय आशियांतल्या पेट्रोल उत्पादकांतलो इंडोनेशिया मुखेल आसा. सुमात्रा, कालीमांतान, जावा आनी मादुरा ह्या चार जुंव्यांचेर खनिज तेलाच्यो व्हडल्यो बांयो आसात. पयलीं डच-अमेरिकेच्या मालकेचो आशिल्लो हो धंदो 1960 सावन सरकारी नियंत्रणां खाला आयलो. कथिल, बॉक्साइट, कोळसो, निकेल, मँगनीज ही खनिज संपत्ती हांगा बरीच आसा. तेभायर कांय प्रमाणांत तांबें, भांगर, चांदी हांच्योय खणी आसात. शिमीट, सारें आनी हेर शेतवडीक लागपी वस्तूंचे कारखाने हांगा आसात. लांकूड उद्देग आनी नुस्तेमारी हेय हांगाचे मुखेल उद्देग जावन आसात. जपान, अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां आनी नेदरलँड्स ह्या इंडोनेशियाच्या निर्यातीभितर रबर, च्या, मिरयां, सिसल, खोबरें, खनिज तेल, कथील, ताडतोड आनी ताचीं हेर उत्पादनां हांचो आस्पाव जाता. आयाती भितर तांदूळ, रसायनां, यंत्रां, कागद हांचो आस्पाव जाता. रुपीयाह हें हांगाचें चलनी नाणें. पर्यटनाक लागून ह्या देशाक बरोच फायदो जाता. 1986-87 वर्सा इंडोनेशियाक 8,25,035 पर्यटकांनी भेट दिली. पर्यटनाचो धंदो वाडोवपाखातीर सरकारी पांवड्यावेल्यान नेटान यत्न चल्ल्यात. 1977 मेरेन हांगा 3,47,000 दूरध्वनींची नोंद जाल्ली. जातीलुहार ह्या धर्तरेचेर उबारिल्ल्या उपगिऱ्याक लागून ऑस्ट्रेलिया, जपान, युरोप आनी आशियांतल्या मुखेल शारांलागीं इंडोनेशियांतल्यान दूरध्वनीवरवीं संपर्क साधूंक येता. सुमार 23,58,000 खप आशिल्लीं 178 खबरांपत्रां हांगा उजवाडाक येतात. काँपास, सिनार ङरपन, मर्डेका बेरिता बुआना, पोस कॉता हीं मुखेल जावन आसात. इंडोनेशियाचे सुमार ९०% लोक इस्लाम धर्माचे, ४% किरिस्तांव, ३% हिंदू आनी ३% हेर विंगड विंगड धर्मांचे आसात. विंगड विंगड धर्मांमदीं एकचार आनी समजिकाय तिगोवन दुवरूंक सरकारी पांवड्यावेल्यान यत्न चल्ल्यात. १९८६-८७ मेरेन हांगा वट्ट ६,००,३२९ प्रार्थना मंदिरां आसात. हातूंतल्यो ५,२५,१३७ मुसलमानांच्यो मशिदी, २६,५४७ प्रॉटेस्टंट इगर्जी, १२१०६ कॅथलिक इगर्जी, ३४,२८३ हिंदू देवळां आनी २,२५८ बौद्ध विहार आसात. सरकारी पांवड्यावेल्यान १९८६-८७ वर्सा १४,६९,५४५ पवित्र पुस्तकांच्या प्रतींचें वांटप जालें. हातूंत ११,५६,००० कुराणाच्यो प्रती, १,३५,६०० प्रॉटेस्टंट बायबल, १,००,००० कॅथलिक बायबल आनी ६०,४५५ हिंदूंचें धर्मीक ग्रंथ हांचो आस्पाव जाता. हांगाचे कलेचेर भारतीय आनी चिनी संस्कृतायेचो बरोच प्रभाव आसा. जोगजाकार्ता हांगा आशिल्ल्या सुलतानाच्या राजवाड्यांत लांकडाच्या खांव्यांचेर कोरीव, रंगीत आनी नक्षीदार काम पळोवंक मेळटा. बोरोबुदूर हांगाचे बौद्ध देवूळ भारतीय शैलीचे आसा. उबूद हांगाची भांगरावेली आनी तांब्यावेली कलाकुसर नामनेची आसा. हांगाचे जरीचे आनी हेर कपडेय बरेच नांवाजिल्ले आसात. बांडुंग हांगाच्या अॅफन्डी ह्या चित्रकारान संवसारभर नामना मेळयिल्ली. स्वतंत्रताय मेळ्ळ्या उपरांत झैनी, ओ. एफेन्डी हांचेसारकी नामनेचे चित्रकार इंडोनेशियांत जाले. हांगा पेंडेट, बेदाया, सेरिम्पी, वायांग, केतजाक, वायांग-टोपेंग आनी लिलिन हे मुखेल नाचाचे प्रकार आसात. रामायणांतल्या कणयांचेर आदारित नाटकां, खामसुत्री बावल्यांचे खेळ आनी नृत्य-नाटकां हांगाच्या लोकांमदीं बरींच लोकप्रिय आसात. सगळ्यातरांचे धर्मीक सण आनी उत्सव हांगाचे लोक मनयतात. ६२% लोक साक्षर आसात. साक्षरतेच्या मळार इंडोनेशियाचो जगांत ७४ वो क्रमांक लागता. ७ ते १२ पिरायेमेरेन शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आसा. शिक्षण मुळाव्या, माध्यमिक आनी उंचल्या अशा तीन पांवड्यांचेर आसा. शिक्षणीक वर्स जानेवारी ते डिसेंबर मेरेन आसता.भाशा-इंडोनेशिया हे भाशेच्या माध्यमांतल्यान शिक्षण चलता, पूण माध्यमिक पांवड्यार इंग्लीश भाशेंतल्यान शिक्षण दितात. इंडोनेशियांत २८ सरकारी आनी २३ खाजगी विश्वविद्यांलयां आसात. ते भायर हांगाचे बरेच विद्यार्थी अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां, नेदरलँड्स, ऑस्ट्रेलिया,बेल्जियम, ब्रिटन आनी अस्तंत जर्मनी ह्या सारक्या देशांनी शिक्षण घेतात. इंडोनेशियन भाशा मलायो-पॉलिनीशयन भाशा पंगडाच्यो आसात. भाशा- इंडोनेशिया ही जरी राज्यभाशा आसली तरी हांगाच्या लोकांच्यो विंगडविंगड 25 भाशा आनी सुमार 250 बोली आसात. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 15:58 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. जाणट्यांनो, नेणट्यांनो, भुरग्यांनो, बाळांनो वळखतात रे म्हाका कांय विसरले बी? महामारीच्या काळांत तर तुमकां म्हजोच आदार आशिल्लो याद आसा मरे? हांवेच तुमकां सांबाळ्ळें आनी हावें तुमकां राखलें. आं आता कशे वळखले. हय. हांव तुमचें मास्क जिवाभावाचे तशेंच अपुरबायेचें. म्हजीं विंगड विंगड रंग रूपां तुमी पळयल्याच आसतलीं. हांव सवायुय आशिल्लें आनी म्हारगुय बी. कांय जाणांक नाकासून जाय आशिल्लें आनी कांय जाणांनी आपखोशेन वापरिल्लें तेंच तें हांव. कांय जाणांनी तर म्हज्या खुस्तार जोडलें तर कांय जाणांनी वगडायलें. कांय जाणांचो धंदो उबो जालो तर कोणाचे पयशे जोडपाचें सादन. तुमकां ह्या म्हामारीच्या वेळार म्हजोच आदार आशिल्लो. थंडी, धुल्ल, कोरोना पासून हावेंच तुमकां वाटायलें. पूण, तुमी मात अकस्मात म्हाका विसरूनूच गेले. म्हाका आपणावंक खूप जाणांक जड गेलें. दीसभर म्हाका तोंडाक बांदून भोंवप इतलें सोपें नासलें. तुमी गोंयकार सुसेगाद, बिन्धास्त सभावाचे तुमकां थोड्यांक म्हाका स्वीकारप, आपणावप जड गेलें न्हय? कांय जाणांचे कान दुखपाक लागले तर कांय जाणांक तकलेचो रोग पिडपाक लागलो. पूण, कांय जाणांनी म्हाका एक निष्ठेन आपणायलें आनी म्हामारीच्या काळांत स्वताक कोरोना पासून वाचयलें. इश्टांनो, कांय लोकांनी मात सामकें विटयले. हांव मास्क काय आनी कोण काय असो प्रस्न म्हाकाच पडलो. तोंडाक घाम आयल्यार कोण मास्कान म्हूण पुसता व्हय? बऱ्या बऱ्यांनी सुद्दां ही पिशेंपणा केलींच. जेवल्या उपरांत, उदक पिल्या उपरांत म्हाका आपले तोंड पुसलें. शी! कितें ही विटंबना म्हजी. हांव मास्क कितें बाणशिरें न्ही. पूण, तुमी मात म्हजे कडेन खूप वायट वागले. थोड्यांनी तर म्हाका काडून खाडकेक घालें तर कांय जाणांनी गळ्याक. कांय जाणांनी तर एक पांय म्हजो एका कानाक लायलो तर दुसरो लटकत दवरलो. कितल्या खेपे कानाक घट धरून रावपाचो यत्न केलो हांवें जाणा. आयज तुमी दिसले म्हूण उलोवन घेतलें. नशीब म्हजें बरें वाऱ्यान उबून खंयचे गाडये पोंदा बी आयलें ना नाजाल्यार माणुसकी नाशिल्ली म्हज्या जिवाची. म्हाका ह्या मनशांनी सामके विटयलें. एक तर हावें तुमकां ह्या महामारी वेळार स्वतःक काबार करून, सुकून, मरून तुमकां सांबाळळे वयर उलयतात कशे तर “नाका केलें खंय ह्या मास्कान’’. आरे! हांवें सांगलां तुमकां म्हाका वापरात म्हूण? वयल्यान म्हाकाच दोश दिवप? हो आनी पुता खंयचो न्याय? म्हणटात न्ही चोराच्यो उरफाट्यो बोबो, तसली ही खबर. कोणाचें बरें केल्यार खंय घेवचें पडटा आयकून. कांय जाण तर सामके बेमान म्हणपाचे “मास्क घालून सुदा खंय कोरोना जावपाचो तो जालोच. झक मारलें आनी मास्क घाले”, म्हणटाले. आरे! हें आनी कितें उलोवप ह्या लोकांचें कांय म्हणटा हांव. तुमी जाय थंय भोंवता, जाय तशीं बुरशेपणां करतात. हात सारके धुयनात आनी वयल्यान म्हाका दोश दितात. तरेतरेचे लोक पळयले हावें. कांय जाण खरेंच अपूरबायेचे मनीस पळयले. म्हजो सदुपयोग करपी पळयले. कांय जाणांनी म्हजी तोखणायुय केली. म्हणटाले, “ हें मास्क आशिल्ल्यान धुल्ल तरी नाकान वचना. पयली दीस भर थंडी जाताली. तकली दुखताली. आता ते त्रास सोपले’’. खरेंच हीं उतरां आयकून जीव धादोस जालो हो. म्हज्या जल्माचें सार्थक जालें. टीका मारपी, कुचित्रीपणान वागपी ह्या संवसारात खूप मेळटले, पूण मनातल्यानं उर्बा दिवपी तोखणाय करपी थोडेच. काम जाले वैज मेलो, हो सभाव आमी सोडून दिवंक जाय आनी जें आमकां मेळटा ताचो योग्य रीतीन वापर करूंक जाय. बरें तर येतां हांव वळख आसुदीं.. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. संवसारांतले प्रत्येक वस्तू स्वताचें मोल आसता. कांय वस्तूंचें मोल करपाक मेळना. तरीय मनीस कितें ना कितें दिसपट्टें विकत घेत आसता. मागीर तें घर, फ्लॅट, वस्ती, वाहनां, खावपाचे जिनस आसूं. कांय वर्सां पयलीं चंद्रा वयली जमीन विकपाक आसा, अशी खबर आयिल्ली. कांय तेंपान बरेच लोक ती विकपाक लागले. थोड्यांनी ती विकतूय घेतली. उपरांत हे विक्रेते म्हणल्यार ठकसेन अशें कळ्ळें. हालींच एका प्रोफेसरान पृथ्वी, गिरे हांचें मोल थारायलां. पूण विकपाचे हेतून न्हय. तशें करप शक्यूय ना. आमी रावता ती पृथ्वी कितली मोलादीक आसा, हें लोकांक कळचें, ह्या उद्देशान तांणी हें काम केलां. कारण आमकां कोणाकूच उदक, लायट, झाडां, जनावरां, सैम हांचें म्हत्व कळना. तें कितलें मोलादीत तें कळचें, हे खातीर आपणें हो उपक्रम केला, अशें ते सांगतात. कॅलिफोर्निया विद्यापीठाचे सहायक प्राध्यापक ग्रेग लोघलीन हांणी कांय गिऱ्यांचें मोल काडलां. ते खातीर आपणे खाशेलो फाॅर्म्युला वापरला अशें ते सांगतात. तांणी पृथ्वीचो आकार, वजन, तापमान, खनिजां, पिराय, हेर वस्तू अशा गजालींचो अभ्यास करून हें मोल काडलां. तांणी मंगळाचें मोल काडलां. तें 12 लाख 2 हजार रुपया इतलें जाता. शुक्र फक्त 70 पयशे मोलाचो आसा. ह्या आनी हेर गिऱ्यांचेर लोकवस्ती, पर्यावरण ना. देखून तांचें मोल उणें. मात थंय खनिज, वायू आसात, ते खूब म्हारग आसतले. आमचे पृथ्वीचें मोल मात 3 लाख 76 हजार 258 खरब (ट्रिलीयन) इतलें आसा. आंकड्यांनी सांगपाचें जाल्यार, 3, 76, 25, 80,00,00,00,00,060 इतलें. ही रक्कम मेजपाकूच कांय वर्सां लागतली. ह्या मोला वयल्यान पृथ्वी सूर्य मंडळांतलो सगल्यांत म्हारग गिरो हें सिद्ध जाता. हो व्याप करपाक म्हाका खूब दीस लागले. लोकांक कळपाक जाय, तुमी फुकटांत रावतात, तो गिरो कितलो मोलादीक तें. तेन्नाा आयच्यान पृथ्वी, सैम, उदक, जमीन, झाडां, सुकणीं, सावदां, वीज सांबाळपाक सगल्यांनी आपापले परीन हातभार लावचो. आयकतले न्हय तुमी प्रो. लोघलीन हांचें? खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. प्रथा बंद जातल्यो, तांचीं मुळांय हुमटून काडुया… कांय दीस फाटीं अश्याच विधवा प्रथांचेर आमच्या एका वॉट्सअॅप ग्रुपांत चर्चा चालू आशिल्ली. त्या वेळार एकट्यान गोंयात अश्यो प्रथा चलतात कांय म्हणून प्रस्न केलो. ताची जाप हय म्हणून मेळ्ळे उपरांत तिका अजाप दिसलें. अजाप दिसपाचेंच. गोंय सारकेल्ल्या स्वताक प्रागतीक आनी फुडारिल्लें म्हणपी राज्यांत जर हे अजुनय चलता जाल्यार मागीर हेर कडेन कितें म्हणपाचें? पूण हें चलता. गोंयच्या खूब कडेन आयजूय ह्यो प्रथा पाळटात आनी बायलांचेर पिळग्यान पिळग्यो चालू आशिल्ल्या अत्याचारांची बुनयाद घट जायत वता. आई स्वता आदवोगाद, शारांत रावन वाडिल्ली आनी शिक्षीत म्हणटकच मरण गांवात जालें तरीय तिका कोणें कांय सांगलें ना. कसल्योच विधी, प्रथा तिच्या वाट्याक आयल्यो नात. मात म्हणून तिचो घुस्मटमार आनी तिचो घोव गेल्ल्यान ती उणाक आशिल्ल्याची भावना तिचे मदीं तयार करपाचे यत्न ह्या समाजान केले नात, अशें न्हय. पुराय आयुश्य जे बायलेन स्वताच्या घोवा बरोबर ताच्या फाटल्यान न्हय जाल्यार ताच्या सांगातान रावन यशस्वी पणान आपलो वेवसाय मुखार व्हेलो, जिणें बाबाक इत्सा ना म्हणून स्वता गाडी शिकून आमचो प्रवास सुखाचो केलो, जिणें बाबाच्या दुयेंसा वेळार एक मिनीट ताचो सांगात सोडलो ना तिका बाबा वतकर एका खिणांत हो समाज दुय्यम स्थान दिता. आनी समाज कित्याक, म्हज्या स्वताच्या कांय घरच्यांनी लेगीत तिचें दुख्ख वाडोवपाची संद सोडली ना. हे म्हजे सारकेल्ल्या कितल्याशाच बायलांच्या वांट्याक येता आनी घरचे संबंद इबाडचे न्हय म्हणून ती मुकाट्यान हें सोंसत रावतात. आईच्या अणभवांतल्यान भायर सरता म्हणसर म्हज्या कानार आनीक एक घडणूक पडली. आनी मागीर हांव पुराय हाल्लें. एका तरणाट्या कोंकणी कार्यकर्त्याच्या बायलेक हे सगळे विधवा संस्कार करचे पडले आनी मनांत आसून लेगीत तिच्या आदाराक कोण पावलो ना. कारण हे संस्कार केले नात जाल्यार गांवां भायर काडपाची धमकीच गांवकारांनी तिका दिल्ली. गोंयांत आयजूय ‘खंय जाता हें सगलें’ म्हणप्यांनी दोळे उक्ते करून पळयलें जाल्यार बायलांक कमी लेखपाचो एकूय यत्न हो समाज सोडना म्हणपाचें आपसूक आमकां कळटलें. विधवा संस्कार थांबपाकूच जाय. ते मागीर कायदो करून आसत वा लोकांच्या चळवळींतल्यान आसत. मात ताची मुळां छाटपाचें काम आमी केन्ना करतलीं? बायलेची जीण फकत दादल्याच्या सांगातानूच आसा हो समज आमी केन्ना बदलतली? घोवाच्या मरणान बायलेचे अस्तित्व इल्लेंय कमी जायना वा सोंपना हें आमी केन्ना मानून घेतलीं? अखंड सौभाग्याचें व्रत हो बायलांक ह्याच पिशेपणांत गुंथोवन दवरपाचो सांपळो हे आमी केन्ना समजतलीं? आनी हे सांपळे तोडटलीं जाल्यार मुळांत बायलेचें एक मनीस म्हणून अस्तित्व आसा, वळख आसा आनी ती वळख कोणा दुसर्‍याचेर आदारिल्ली ना हें आमी मानून घेवप गरजेचें न्हय? काळ बदलता तसो जायत्यो गजाली बदलत आसात. विधवा संस्कारय आयज गोंयात लेगीत जायत्या गांवांनी बंद केल्यात. गांवच्या लोकांनी फुडाकार घेवन जायते कडेन हेरवाड घेतला तसोच निर्णय घेतिल्ल्याचें हांव जाणा. पूण, समाजांतल्या ह्या चुकीच्या प्रथांक सासणाचें बंद करपाक ताचीं मुळां हुमटून काडची पडटलीं, हेंय तितलेंच खरें. प्रथा बंद जायत, पूण मनांत घट्ट रुजिल्लीं ह्या प्रथांची फाटभूंय हुमटून काडपाक नाका? ती काडपाची जापसालदारकी आमी मुजरत घेवया. बायलेक मनीस म्हणून पळोवंक शिकया. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. “देड वरस सोंपलें. घारांत पडून आसा. फकत मोड. जोड कांयच ना. फुडें केशें जातोलें देवूच जाणा.” नव्या वर्साच्या मिसाक वचपाक न्हेसतना एडवीन उलयतालो. “आसूं रे, टेन्शन घेवनाका तूं. सगळ्यांच्याच वांट्याक हीच परिस्थिती आयल्या न्ही.” “तुका पगार मेळटा न्हूं तुका टेन्शन ना. म्हजे दीस रिते.” हांव कांयच उलयलें ना. फाटलें देड वर्स आपूण घरा आसा हें येवजून एडवीन खिणाखिणांत बेजार जातालो. रातदीस तोच हुस्को.महामारीच्या काळांत बोटीर सावन देंविल्ल्या एडवीनाक देड वर्स सोंपलें तरी परत वचप शक्य नाशिल्लें. आनीक कितलो तेंप घरा उरत हाचो अंदाज घेवपूय शक्य नाशिल्ले. पॅसेन्जर बोटी इतले बेगीन सुरू जावपाचीं कांय चिन्नां नाशिल्लीं. हरशीं आठ म्हयने बोटीर काम आनी फकत दोनूच म्हयने घरा. एडवीन व्हियाज मारून येतकच हे दोन म्हयने सोंपचेच न्हय अशें म्हाका आनी एडवीनाकूय दिसतालें… आनीक सुटी मेळची अशें दिसतालें… पूण आयज परिस्थिती वेगळी आशिल्ली. केन्ना एकदाची ही महामारी सोंपतली आनी बोटीर जॉयन जावपाचो कॉल आपणाक येतलो हाचीच वाट एडवीन पळयतालो. एडवीनाचे तकलेंत अजून तेंच चलतालें. विशय बदलपाक जाय आसलो. “भुरगीं तयार जालीं. भायर सरया न्ही. वेळान पावल्यार मागीर पुराय मीस उबें रावचें पडटलें.” पयलेच फावट मिसाक बशिल्ले कडेन म्हजें मन शांत नाशिल्लें. एडवीनाचींच चिंतना तकलेंत घुंवतालीं. काजार जायत सावन फाटलीं बारा वर्सां तारवट्याची जीण पळयतालें. एडवीन जोडटालो भरपूर. पूण जोड तशी मोड. आठ म्हयन्याची लाखांनी जोड दोन म्हयन्याची सुटी सोपतासर नाच्च जाताली. पूण कुस्कुटाचोय हुस्को नाशिल्लो. सुटयेन येतना वचपाची टिकेट घेवनूच येतालो. खूब फावटी हांव समजावपाचो यत्न करतालें. “इतलें जोडटा तूं. तुज्या कश्टाची जोड ती. गरजे भायर इबाड करप सारकें न्ही.” “भुरग्यांक कितेंय उणें केलां हांवें.” “गरजे परस चड मेळटा म्हणूनच तर हुस्को जाता.” “तू़ं जोडटा मुगो. पूण केन्नाय बरेंय कितेंय हाडटा तेंका?.” म्हजे सारकें चिंतून मोडप, फाटलो फुडलो विचार करप एडवीनाक केन्ना जमलें ना. ताचोच परिणाम आयज दर एक दीस फुडें धुकलप एडवीना खातीर महाकठीण जाल्लें. हांव नोकरी करतालें. घरांत कांयच उणें जावचें ना हाची खात्री आशिल्ली. पूण तारवट्याच्या फोल्गी जिणेक म्हजो पगार परवडपाचो नाशिल्लो. “जिवितांतलें दोर एक घोडीत देवालीच येवजोन सोमजोन ताचो स्विकार कोरचो. आशा कोरची न्होय. आसा तातूंत सोमादान मानचें.” पाद्रीच्या शेरमांवाचीं उतरां कानार पडलीं आनी म्हज्या विचारांक ब्रेक लागलो. इतलो वेळ एडवीनाचोच विचार तकलेंत घुंवतालो. मिसाचेर लक्षूच नासलें. म्हजे वरी सादे सादे गजालींत खोशी सोदप एडवीनाक केन्ना जमलेंच ना. देवाचेर ताचो उफाट भावार्थ. म्हजे परस कितलेशेच पटींनी चड. पूण जिणेंतले चड उतार देवाचीच येवजण मानून स्विकार करप एडवीनाक केन्नाच जमलें ना. “बोटीर वचपाकूच जाय म्हण आसा. हांगाच कितेंय सर्वीस कर. ना तर बारीक सो धंदो कर.” कितलेशेच फावट हांव एडवीनाक समजावपाचो यत्न करतालें. “हिंगाची जोड आमकां कोताक येता.” “म्हजें चिंतप ना तुका. म्हजी हांगा कितली धांवपळ जाता जाणां तूं?” “जाणां गो हांव. म्हाकाय नाका गो तुमकां सोडून रावपाक. तुमकां जायतो मीस करतां हांव. पूण हिंगा रावन जियेवपाक जावपा आसा.” एडवीनाचे गैर हजेरींतली म्हजी जीण म्हाकाच खबर आशिल्ली. घर, म्हजी नोकरी, भुरगीं, भुरग्यांची शाळा सगळे सांबाळटासर नाकांत शिको येताल्यो. कोणाचीच मदत नासली. दर खिणां, दर वेळा दिसतालें एडवीन सांगाता आसचो. पूण तारवटी जिणेंत रुळिल्लो तारवटी बापायचो तारवटी पूत तारवट्याची नोकरी सोडपाची चिन्नांच नाशिल्लीं. हांव जबाबदारी पेलपाक भियेतालें अशें न्ही. पूण भंयकर मानसीक त्रास जातालो. मनाच्या एका कोनश्याक खंयतरी निर्शेवणेची खंत सदांच जाणवतालीच. खरें म्हणल्यार फाटल्या बारा वर्सांत हें देड वर्स काजारी जिणेचें खरें सूख हांव अणभवतालें. पयलेच फावट एडवीन इतलो तेंप घरा आशिल्लो, सांगाता आशिल्लो. संवसारी जिणेंतली जबाबदारी पयलेच फावट सांगाता वांटून घेतालीं. काजार जायत सावन हांव पयलेच फावट हुस्क्या मेकळी जीण जगपाचो अणभव घेतालें. इतल्या वर्सांनी पयलेच फावट मन मेकळें करपाक एडवीनाच्या फोनाची वाट पळोवची पडूंक नाशिल्ली. मीस सोंपिल्ल्याची घांट वाजली आनी हांव भानार आयलें. “फाटलें वोरस आमगेल्या चोडश्या भावा भोयणीच्या जिवितांत निर्शेवोणी घेवन येयलें. हें नोवें वोरस सोगळ्याखातीर खुशालकायेचें जावं. मोगान आमी एकामेकांक पोरबीं दिवोया. वीश युव ऑल हॅप्पी न्यूव यियर.” खरेंच निर्शेवणी पयस करून जिणेंत खुशालकाय सोदपाची बुद्द एडवीनाक दी, अशें मागणें करून हांवें तकली भागयली. इगर्जेंत सावन घरा पावता सर एडवीनाचोच विचार तकलेंत घुंवतालो. फाटलें देड वर्स खरेंच आनंदान गेलें. नाय म्हणल्यार आनीक कांय म्हयने तरी एडवीन घरा उरतलोच ह्या विचार मन उमेदीशें जालें. “हॅप्पी न्यूव यियर एडवीन.” उमेदीनूच हांवें एडवीनाक नव्या वर्साची परबीं भेटयली. “हॅप्पी आनी केसलें. हिंगा आसा सोर सगळें सॅडूच.” “उमेदूच ना गो. केन्ना हें पॅण्डामीक सोंपतोलें आनी केन्ना कॉल येतोलो हेचीच वाट पळेपाची.” म्हजी तकली सण्ण जाली. मनांत उदेल्ली उमेद केन्ना रागांत बदल्ली कळ्ळीच ना… “तुका वायट दिसूं… पूण खरें सांगूं, म्हजे खातीर फाटलें देड वर्स तुज्या तारवटी जिणेंक लागिल्लो हो एक सुखद विराम…” खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजीः कला अकादमीची कोंकणी नाटक सर्त, मराठी ‘अ’ आनी ‘ब’ गट नाटक सर्त, तियात्र अ गट सर्त तशेंच राज्य कला प्रदर्शन विद्यार्थी आनी आर्टीस्ट विभागाची 21 मेक इनामां भेटयतले. फोंडेंच्या राजीव गांधी कलामंदिराच्या मास्टर दत्ताराम नाटकघरांत ही कार्यावळ जातली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजीः गोंय तित्राय अकादमीचो उपाध्यक्ष तियात्रीस्त मारियो मिनेझीस हांच्या मरणाक लागून कला अकादमीन दुख्ख उक्तावन तांकां आर्गां ओपल्यांत. राज्यांत तियात्र कलाकारांक फुडें हाडपा खातीर कला अकादमीच्या वावराक तांचें मोलाचें योगदान मेळटालें अशें कला अकादमीचो अध्यक्ष तशेंच कला आनी संस्कृती मंत्री गोविंद गावडे हांणी आपल्या दुखवट्याच्या संदेशांत म्हणला. पिरायेच्या 6व्या वर्सा तियात्र माचयेर पावल घालून 1978 वर्सा हौशी तियात्र कलाकारांचो पंगड तयार करपी मिनेझीस हांणी 1981 वर्सा वेवसायीक तियात्र माचयेर आपलो पयलो तियात्र सादर केलो. तांणी आपले कारकिर्दींत जायती तियात्रां बरोवन तांचें दिग्दर्शन केलें. तांच्या मरणान राज्याक एका बऱ्या कलाकाराक वोगडावचें पडलां अशें गावडे हांणी म्हणलां. ट्रॅजडी किंग अशी नामन जोडपी मिनेझीस हांणी “थॅंक्यू” हें कोवीड म्हामारीच्या विशयाचेर बरयल्लें आपलें निमाणे तियात्र माचयेर हाडून ताचे 25 प्रगोय केलें. तियात्र मोगींच्या मनांत तें सासणाचे उरतले अशें गावडे हांणी संदेशान नमूद केलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. एक नामनेचें तीर्थक्षेत्र. भारताचें सामकें दक्षिणेकडलें तोंक. अरबी समुद्र, हिंदी महासागर आनी बंगालचो उपसागर हांचे संगमस्र्न. कांय वर्सा आदीम हें भुशीर तमीळ राज्यांत आसलें जाल्यार सध्या चो आस्पाव केरळ राज्यांत आसा. भआरतांतल्या ५१ शक्तीपीठांपैकीं एक,म्हूण हिंदूंचे नदरेन पवित्र आशिल्लें हें ठिकाण, त्रिवेंद्रमचे आग्नेयीक सुमार ८० किमी. आनी नागरकोइलाचे दक्षिणेक १३ किमी. अंतराचेर आसा. हें एक मुखेल नुस्तें माराचें केंद्र आसून थंय नुस्त्यांविशींचें संशोधनकेंद्र आसा. इंग्लीश लोक हे सुवातेक ‘केप कोमोरीन’ अशें म्हण्टाले. हांगा भोंवडेकार यारीक चोम्यांनी येतात. तीर्थां न्हाण घेवनपवित्र जावपाचे भावनेन येवपी भाविकांक न्हावपाखातीर हांगा घाट बांदल्यात. श्राधदाचीं कृत्यां, पिंडदान सारके पिरांक होरावपी मरण उपरांतचे धर्मीक संस्कार आनी विधी हांगा करतात. दर्याच्या सामक्या तोखार जंय भारतभूंय सोंपता थंय देगेर कन्याकुमारीचें सोबीत देवूळ आसा. दर्याच्या उदकांत दोन व्हडल्या खंडपांचेर बसून स्वामी विवेकानंद आपली साधना करतालो म्हूण ताका ‘विवेकानंद खडप’ अशें नांव पडलें .हांगाच १९७० त विवेकानंदाचें व्हडलें यादस्तीक बांदलें. दर्यादेगेकडलें म्हात्मा गांधीचें यादस्तीक बांदतना करून दवरल्या. मोनोझाइट आनी इल्मेनाइट ह्या खनिजांक लागून हांगाची रेंव मोटी आनी रंगयाळी आसा. हांगाचें आनीक एक खाशेलेपण म्हळ्यार हांगा दर्यांतल्यान सुर्योदय आनी सूर्यास्त जाता तो पळोवंक मेळटा; तशेंच पुनवे राती एकाच बरोबर दर्यांतल्यान सुर्योदय आनी सूर्यास्त जाता तो पळोवंक मेळटा; तशेंच पुनवे रीती एकाच बरोबर दर्यांतल्यान सुर्योदय आनी चंद्रोदय पळोवंक मेळटा. हो अपूर्व खीण पळोवपाक भोंवडेकार गर्दी करतात. हे सुवातेक कन्याकुमारी नांव कशें पडलें, ताचेविशीं एक आख्यातिका आसा ती अशी:पौराणिक कथेप्रमाण बाणासुर ह्या भिरांकुळ राक्षसाचो संहार करपी हांगाची पराशक्ती ही कुमारी कन्या कालीचोच अवतार आसा. बाणासुर हे कुमारी लन्येचे हांल्यान मरपाचो आसता. ती ताप करून शंकराक लग्नाखातीर प्रसन्न करता म्हूण देव कन्याकुमारीसावन ३२ किमी. अंतराचेर आशिल्ल्या शुचोंद्रम् हांगा शंकराचो म्हूर्त चुकयात. बाणासूर तिका मागणीघालपाक वता आनी तातूंतल्यान उप्राशिल्ल्यां झुंजांत का मरण येता. उपरांत यच तपाक बसता. आंकवार कन्येचे हे सुवातेक घेतिल्ली आनी शंकराची वाट पळेत आशिल्ली पराशक्तीची सुंदर मरूर्त कन्याकुमारीच्या देवळांत आसून नवरात्रांत थंय उत्सव जाता. कन्याकुनारीचें देवूळ कोरिवकामयुक्त, दाक्षिणात्य पध्दतीचें आसा. आयज कन्याकुनारी हें भारतांतलें एक ओडलायणें पर्यटन केंद्र जालां. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:26 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार बायलांच्या हॉकी पंगडाची नदर तंदुरुस्ती आनी गती हांचेर फुडल्या म्हयन्यांत जावपी एफआयएच प्रो लीग मॅचीं आनी फुडारांत जावपी संवसारीक हॉकी सर्तींत आपलें बरें प्रदर्शन कायम राखपाक पंगड तंदुरुस्ती आनी गती वाडोवपाचेर चड लक्ष केंद्रीत केलां अशें भारताच्या बायलांच्या हॉकी पंगडाचr मुख्य प्रशिक्षक यानेक शोपमॅन हिणें म्हणलें. घरच्या मैदानाचेर जाल्ले प्रो लीग मॅचींनी उत्कृश्ठ प्रदर्शन केल्या उपरांत भारत गुणतकट्यांत पयले सुवातेर पावलो. भारतान फुडल्या म्हयन्यांत जावपी प्रो लिगेचे निमाण्या टप्प्यांतल्या मॅचीं खातीर आनी 1 जुलय पसून स्पेन आनी नॅदरलॅण्ड ह्या देशांनी जावपी संवसारीक सर्तीची तयारी सुरू केल्या. प्रो लिगेंत बेल्जियम, अर्जेंटिना आनी अमेरिका ह्या सारक्या पंगडां आड खेळ्ळ्या उपरांत संवसारीक सर्तींत वांटेकार जातलो. फाटल्या म्हयन्यांत आमी बरें प्रदर्शन केलां आनी हें प्रदर्शन कायम राखपाचो आमचो यत्न आसतलो. सध्या आमची नदर तंदुरुस्ती आनी गती वाडोवपाचेर आसा अशें मुख्य प्रशिक्षकान सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. सातेरी संस्थानाचो स्थापणूक दीस व्हडा दबाज्यान मनयलो खोर्ली- म्हापशें हांगचे सातेरी संस्थानाच्या दीपोत्सवांत वांटेकार जाल्ल्यो सुवासिनी म्हापशेंः खोर्ली- म्हापशें हांगच्या श्री देवी सातेरी संस्थानाचो स्थापणूक दीस वेगवेगळ्या कार्यावळींनी व्हडा दबाज्यान मनयलो. श्री आनी सौ लोकेश राठवड हांच्या येजमानके खाला धर्मीक विधी जाले. मुखेल पुरयत म्हणून राजू केळकार हांणी काम पळयलें. दनपारां म्हाप्रसाद जाल्या उपरांत सांजे थळाव्या कलाकारांची भजनाची कार्यावळ जाली. उपरांत सुवासिनी वतीन दिपोत्सव आनी पालखी प्रदक्षणा जाली. देवीचें पालखे सयत देवळांत आगमन जाल्या उपरांत पावणी, आरत्यो आनी तीर्थप्रसाद जावंन दिसाचो समारोप जालो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. राहू नवग्रहांतलो आठवो ग्रह. विप्रचित्ती आनी सिंहिका हाचो चलो. भागवताच्या मतान हो कश्यप आनी दून हांचो पूत. ताचो आकार वांटकुळो. राहू आनी केतू मेळून मुळांत एकच मनीस आशिल्लो. देव दामवांनी केल्ल्या समुद्रमंथनांतल्यान अमृत भायर आयलें. मोहीनी रुपांत विष्णून तें अमुत देवाक वाट्टा आसतना राहू देवाचे पंगतीक चोरुन बसलो. सूर्य – चंद्रान ताचें हें कपट उगडकेक हाडलें. विष्णून ताची तकली कापली. तेन्ना धडाचो जालो राहू आनी तकलेचो जालो केतू. त्या दोगांयनी सूर्य- चंद्राविशीं राग धरलो, त्या रागान अजूनय पर्वकाळांत राहू-केतू, सूर्य-चंद्राक गिळूंक पळेतात, अशी तांचे संबंदीं कथा घोळणुकेंत आसा. वेदांत राहूक स्वार्भानू म्हळां. राहू तमोगुणी आसून नैऋर्त्य दिशेचो स्वामी आसा. ग्रहशांतींत कया निश्र्चित्र ह्या ऋग्वेदांतल्या मंत्रान राहूच्या निमतान दर्भांचे हवन करतात. ग्रहशांतीत होरा ह्या ग्रंथांत ताका चांडाल जातीचो म्हळां. बर्बर देशार ताची सत्ता चलता. हाचें वाहन काळो शींव आसून शिशें हो ताचो धातू, गोमेद हें रत्न आनी तीळ हें धान्य आसा. नीळें वस्त्र आनी कृष्ण फूल ह्यो ताच्यो दानवस्तू आसात. हो ग्रह आदल्या जल्माच्या कर्माचो बोध करता. ताकालागून ह्या जल्मांत खंयच्या दोशांक लागून मनशांचें खाशेल तरेंचें सुख ना जातलें हे संबंदींचें विवेचन बृहत्पाराशरी होरा ह्या ग्रंथांत केल्लें आसा. गो ग्रह अनिश्ट सुवातेर पडल्यार पिशाचबाधा जाता अशें सर्वार्थचिंतामणींत म्हळां. आंग्ल जोतिशी विल्यम लिला हाच्या मतान राहू हो पुरुशप्रकृत्तीचो आसून तो गुरु – शुक्राच्या स्वभावधर्माचो आनी भाग्यवृध्दी करपी आसा. तो गुरु- शुक्रावरी शुभ्र फलदायी आसा. हो जेन्ना हेर अशुभ ग्रहांवांगडा आसता तेन्नातो ताचें अशुभ धर्म उणें करता. जेन्ना तो शुभ ग्रहान युक्त आसता तेन्ना ताच्या शुभ धर्माची वाड करता. अस्तंत ज्योतिशग्रंथांत राहू- केतूक सर्पाकार मानिल्ले आसात. बृत्पाराशरीत वृषभ राशी ही ताची उच्च रास आनी कन्या ही स्वगृह रास सांगील्लीं आसा. भोंवडेचो वेळ, सोरोप, रात, द्दूत, यश. प्रतिश्ठा, छत्रचामरादी राजयोग हांचो राहू कारक आसा. खरें म्हळ्यार राहू आनी केतू हे दोगय हेर ग्रहांवरी दिसपी ग्रह नात. ते दोगय म्हळ्यार दोन संपात बिंदू. ज्या वाटकुळां मार्गान धर्तरे भोंवतणी चंद्र फिरता तो मार्ग आनी ज्या मार्गान धर्तरी सुर्याभोंवतणी फिरता तो मार्ग हे दोन मार्ग अवकाशांत एकामेकांक ज्या दोन वेगवेगळ्या जाग्यांर छेदतात तातूंतल्या एका छेदन बिंदूंक राहू आनी दुसऱ्या छेदन बिंदूक केतू म्हणटात. ह्या दोनय छेदन बिंदूंक गती आसा. देखून फलजोतिशांनी ताका स्वतंत्र ग्रह मानून तांची सुवात एकामेकांमुखार म्हळ्यार 180 अंशार कल्पिल्ली आसा. मेषादी राशींत ते फुडें फुडें वचनासतना फाटीं फाटीं येत आसता. सुर्याभोंवतणी एक प्रदक्षिणा करपाक 18 वर्सां लागता. दोसाद आनी धनगर हे राहूक देव मानून ताका भजतात. राहूविशीं लंकेत लोककथा आसा ती अशी विष्णुक जेन्ना धर्तरी मिर्माण करपाची आशिल्ली तेन्ना तो राहूकडे विचाराखातीर गेलो. राहून ताका कमळाचें बीं दिलें. विष्णुन तें दर्यांत रोयलें. ताचेपसून कमळ तयार जालें. ताच्या देंठाक धरुन राहू दर्याच्या तळाक गेलो आनी थंयच्यान चिमटीभर माती घेवन वयर आयलो. तिचीच फुडें धर्तरी जाली. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. हाळी- चांदेल महालक्ष्मी देवीचो शुक्राराक 39वो वर्धापन दीस खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. कोंकणी सिनेमा विकासाचें धोरण आंखूंक इत्साशक्त जाय सिनेमा त्या वेळा वयलो काळ आनी मनीस दस्तावेज म्हण आपल्या तंत्रांत सांबळटा. तें मनीस विकासाचें म्हत्वाचें माध्यम आनी साधन. भारत स्वतंत्र जालो तेन्ना हिंदी आनी हेर प्रादेशीक भाशांनी सिनेमा उद्देग मूळ धरतालो, पूण ताचे व्यतिरिक्त एक ‘नवो सिनेमा’ आसचो अशें तेन्नाच्या सरकाराक कित्याक दिसलें? आनी त्या हेतान तांणी ‘फिल्म आनी टेलिव्हीजन इन्स्टीट्यूटाची निर्मिती कित्याक केली? ताचें कारण म्हणल्यार सिनेमा हें समाज प्रबोधनाचें प्रभावी माध्यम आनी सिनेमा निर्मितींत आकांताचो खर्च लागता. ते खातीर ताका राज्याचो पालव आनी फाटबळ आसुंकूच जाय. भारतांत आजूनय सिनेमांक सरकार येणावळीचें माध्यमूच म्हण पळयता आनी ताच्या कलात्मक विकासा खातीर लक्ष सामकें उणें दिता. ताचें सरळ उदाहरण म्हणल्यार सिनेमा हो भारतीय सरकाराच्या सुचना आनी प्रसारण खात्या अंतर्गत येता, मनीसबळ विकास मंत्रालय म्हणल्यार शिक्षण वा संस्कृती मंत्रालायाच्या परिपेक्षांत वळना. गोंयच्या सिनेमा विकासाचो कळीचो मुद्दो म्हणल्यार कोंकणी मनीस चार राज्यांनी फाफसला आनी राजकीय शिमो सिनेमाच्या वितरणांक आडखळी हाडटात. एका काळार हिंदी सिनेमाचें संगीत झॅज संस्कृतींत पारंगती गोंयकार चलयताले, पूण सिनेमाच्या तंत्रा कडेन दर एका सरकारान आडनदर केल्या. गोंयच्या सिनेमाचो जो कितें विकास जाला तो कलाकारांनी केला. राज्याचें आनी व्यापक वैचारीक चळवळीचें ताका फाटबळ मेळूंक ना. गोंयांत सिनेमा विकासाचे नदरेन धोरण ना. आसा ती फक्त सिनेमा अनुदान येवजण जाची नेमावळ एकदम बाबत आनी वादास्पद आसा. ती सरकाराच्या माहिती आनी प्रसिद्धी खात्याच्या अधिकारान येवपा गोंय मनरीजवण संस्थेच्या अंतर्गत जाता. गोंय मनरिजवण संस्था सरकाराची इफ्फी आयोजन करपी नोडल संस्था. ताका कोंकणी सिनेमा विकासाची मॅण्डेट ना. आनी ती दुरुस्त करपाची इत्साशक्ती आजून सरकारान दाखोवंक ना. मुळांत भारतीय स्वतंत्र चळवळीच्या व्यापांत कलाकार आनी लेखकांची पुरोगामी चळवळ चलताली. खास करून नव्या देशांत नवो समाज बांदपाच्या हेतून कलाकार नव्या अभिव्यक्तीची बांदावळ करताले. तेन्ना दोन राज्यांनी भारत सरकाराच्या सिनेमा धोरणांक फारकत घेवन तांणी स्वतंत्र सिनेमा धोरण आंखलें. तीं राज्यां आशिल्लीं, केरळ आनी उपरांत बंगाल. तांणी सिनेमाक तांच्या संस्कृती मंत्रालयाच्या अधिकारांत हाडलो. ताच्या अंतर्गत सिनेमाच्या तंत्राचो अभ्यास करपी संस्था प्रस्तापीत केल्यो. देखीक, केरळ सरकार तांच्या संस्कृती खात्या अंतर्गत चित्रांजली आनी चलचित्र अकादेमी चलयता. तांचो मोटो वांटो थंयच्या सिनेमा इण्डस्ट्रीक मनीसबळ पुरोपांत जाता. इतलेंच न्हय तर स्वतंत्र सिनेमा करतल्यांक सरकार सिनेमा वितरण करपाक मदत करता. पयलो सिनेमा करप्यांक हात सोडून मदत आनी खास करून महिला सिनेमा दिग्दर्शकांक पालव दिता. अस्तंत बंगलान माहिती आनी संस्कृती खात्याच्या अधिकारांत सिनेमा विकास येता. त्या खात्याच्या अंतर्गत माहिती, सिनेमा, संस्कृती आनी पुरातत्व आनी संग्रहालय अशीं संचालनालयां येतात. आनी तें खातें मुखेलमंत्री स्वता सांबाळटा आनी तातूंत रस घेता. देखून बंगाल आनी केरळ हीं दोन राज्यां सिनेमा संस्कृती रुजोवपाचे नदरेन आदर्श थारल्यांत. गोंयची शोकांतिका म्हणल्यार सांस्कृतीक धोरण आशिल्लें गोंय हें एकमेव राज्य पूण संस्कृतीचे परिपेक्षांत सिनेमा वळ ना. सिनेमाच्या तंत्राचो अभ्यासक्रम आजून मेरेन गोंयांत ना. सिनेमा हें खर्चीक माध्यम. ताच्यो साधनसुविधा उबारूंक खर्च लागता. आजूनय कोंकणी सिनेमा रवीन्द्र भवनांनी दाखयता आनी जुजबी प्रसार तंत्रान ताचो प्रचार करता. ह्या उपक्रमांक लेगीत सरकाराचो पालव मेळना. वेवसायीक तत्वाचेर तांच्या सभाघरांचें भाडें आकारतात. तशेंच गोंय मनरिजवण संस्था फक्त इफ्फीच्या चार म्हयने आदीं प्रकाश झोतांत येता आनी जसो इफ्फीचेर पड्डो पडलो तशे तिचें कार्य त्या वर्साक सोंपता. गोंयांत ल्हान ल्हान सिनेमा महोत्सवां वरवीं सिनेमाचो प्रसार जावपाक जाय. कोंकणी सिनेमा महाविद्यालयांनी दाखोवपाक अनुदाना सकट साधनसुविधांची पुरवण मनरिजवण संस्थेन करपाक जाय. आनी तें जावपाक आदीं मनरिजवण संस्थेची मॅण्डेट बदलप गरजेचें आसा. आनी त्यान पयलीं ते संस्थेचें नांव बदलपाची गरज आसा. सिनेमा फक्त मनरिजवणेचें साधन न्हय, ताका गंभीरपणान पळोवपाची गरज आसा. मनरिजवण संस्था ‘गोवा सिनेफील‘ म्हूण एक सिनेमा क्लब चलयता. पूण तो पणजे आनी विशेश वर्गा पुरतो मर्यादीत आसा. कांय वर्सां फाटीं कला अकादेमीच्या कर्मचार्‍यांनी फुडाकार घेवन फिल्म क्लब थापलो. पूण मनरिजवण संस्थे उपरांत ताच्या कामांत सातत्य उरूंक ना. सिनेमा त्या वेळा वयलो काळ आनी मनीस दस्तावेज म्हण आपल्या तंत्रांत सांबळटा. तें मनीस विकासाचें म्हत्वाचें माध्यम आनी साधन. गोंयच्या समाजाचो अभ्यास करताना दस्तावेज म्हणून जाचो पुरावो संशोधक पळयतले तातूंत त्या काळावयल्या सिनेमाचो अभ्यास जातलो. ते खातीर सरकार सिनेमांची जतनाय करपाक सिनेमा विभाग थापता. पूण दुख्खाची गजाल गोंय सरकारा लागीं असली कसलीच वेवस्था ना. आयज कोंकणी सिनेमाच्या विकासा खातीर धोरण आंखपाक सरकारान इत्साशक्त दाखोवपाची गरज आसा. सिनेमा निर्मितीक अनुदान हो ह्या धोरणाचो एक वांटो. पूण सिनेमा वितरणांत सरकारान सुविधा उपलब्ध करून दिवपाक जाय. तेच बरोबर सिनेमा तंत्र आनी तंत्राचो अभ्यासक्रम निर्माण करपाक कला अकादेमी आनी गोंय विद्यापिठांत अभ्यासमंडळां नेमपाची गरज आसा. आनी हें करून सरकारा कलाकारांचेर उपकार करिना. राज्याच्या मनीस विकास धोरणांचो तो मोलाचो वांटो, जी बाजू राज्याची आजून अपंगूळ आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. शिरोड्यां घराचेर झाड पडिल्ल्यान लाखांनी रुपयांचें लुकसाण फोंडें: सक्रें शिरोड्यां फेरस रापोझ हांच्या घराचेर मंगळारा सकाळीं आंब्याचें झाड पडलें. झाड पडिल्ल्यान लाखांनी रुपयांचें लुकसाण जालां. फोंडें उजो पालोवपी दळाचे कर्मचारी सांजवेळा उसरां मेरेन झाड कुशीक काडपाच्या वावराक लागिल्ले. फोंडें उजो पालोवपी दळाक हाची खबर दिले उपरांत अधिकारी सुशील मोरजकार हांणी हेर कर्मचाऱ्यां सयत घडणुकेच्या थळार धांव घेतली. घराचेर पडिल्लें झाड सांजवेळ मेरेन कुशीक काडपाचें काम झुजा पांवड्यार सुरू आशिल्लें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी फाळणें- सांवड्डेंच्या महादेव देवस्थाना वतीन हालींच सांवड्डेंचे आदले सरपंच संजय नायक हांचो समाजसेवे खातीर भोवमान जालो. देवस्थानाचे अध्यक्ष उपेंद्र नायक हांणी सत्कार केलो. तांणी संजय नायक हांच्या कार्याची तुस्त केली. सरकार आनी आपले वळखीन श्री. नायक हांणी गांवाची उदरगत केल्या, अशें तांणी सांगलें. मंत्री सुभाष फळदेसाय हांणीय श्री. नायक हांच्या कामाची तुस्त केली. ह्या वेळार आनंद नायक, शशांक देसाय, शंकर नायक, सागर भांडारी, उदय नायक, अमीश नायक, प्रताप नायक, सोमनाथ नायक, राजू वायंगणकार, बाबय नायक आनी हेर मानेस्त हाजीर आशिल्ले. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. आकाराचे नदरेन आफ्रिका खंडांतलें दुसरें व्हडलें राश्ट्र. क्षेत्रफळ 23,81,743 चौ. किमी. अक्षवृत्तीय विस्तार 19° ते 37° उत्तर, रेखावृत्तीय विस्तार 8° 30’ ते 12° 20’अस्तंत. देशाचे उत्तर दिकेक सुमार 1,046 किमी. लांबायेची भूंयमध्यसागराची (mediteranean) दर्यादेग. उदेंतेक ट्यूनीशिया आनी लिबिया, अस्तंतेक मोरोक्को आनी दक्षिणेकडेन नायजर, माली, मॉरिटेनिया आनी स्पॅनिश सहारा हे देश. आल्जेरियाचे भूंयेचे नदरेंतल्यान दोन वांटे जातात. उत्तरेवटेन अॅटलास दोंगराचो आनी दक्षिणेवटेन सहारा वाळवंटाचो. अॅटलास दोंगर दर्यादेगेर समांतर आसा. सहारा वाळवंटांत अहॅग्गर आनी टुरॉक वाठारांनी कितलेशेच निद्रीस्त ज्वालामुखी आसात. चेलिफ न्हंय सोडल्यार हांगा वर्सभर व्हांवपी दुसऱ्यो न्हंयो नात. फकत पावसाच्या दिसांनी व्हांवपी कांय न्हंयो आसात. हातूंत सौमान, रुहमेल, मेबहॉ, हाब्रा आनी ताफ्ना ह्यो म्हत्वाच्यो. हांगाची सैमीक वनस्पत आफ्रिका खंडांतले हेर वनस्पतीपरस वेगळी आनी युरोपांतले वनस्पतीक लागींची आसा. वनस्पत चडशी कमी उदकाचेर वाडपी आसा. बूचाचीं झाडां आनी पाचवेचार ओक सारके रूख विंगड विंगड उंचायेचेर आनी पावसाच्या वाठारांनी मेळटात. तेभायर ऑलिव्ह, अलेप्पो, पायन, सेडर, आरगन, थूया, ज्यूनिपर ह्या सारके रुख आनी उंचल्या वाठारांनी अल्फाल्फा तण आसा. तळ्यांच्या वाठारांनीय बरीच वनस्पत वाडटा. वाळवंटानी कसलीच वनस्पत नासली तरी खाजराचीं झाडां जातात. हांगाचे हत्ती, वाग, आनी शिंव काबार जायत गेल्यात. वास्वेलां, कोलसुणीं, सोशे, कोले, माकड, धुकर, हरणां, तरस हीं जनावरां; स्नायप, प्लोव्हर, बकीं, गरुड, गिदां ह्या सारके पक्षी आनी युरोपीय जातीचें नुस्तें हांगा मेळटा. मोनजात तरेकवार आसली तरी चड ना. राज्यकारभाराचे बरे वेवस्थेखातीर देशाचे 31 वांटे केल्यात; हांकां ‘ विलायेत ’ अशें म्हणटात. हांचेर प्रशासन चलयतल्या राज्यपालांची निवड राश्ट्रपती करता. तेभायर 160 पोटविभाग आनी 691 कम्यून्स आसात. पोटविभागाचे प्रशासन उपराज्यपाल करता. कम्यून खातीर दर चार वर्सांनी वेंचणूको जातात. आल्जेरियांत शेतकी पिकावळ आनी पशुपालन हांकां म्हत्व आसा. हो सगळ्यांत चड लोकांक काम दिवपी वेवसाय. शेतवेवसाय आनी पशुपालन उत्तर वाठारांत चड जाता. दर्या लागची सकयल आशिल्ली जमीन पिकावळीक बरी पडटा. न्हंयो नाशिल्ल्याकारणान उदकाक लागून शेत पिकावळीचेर बंधनां पडटात. मुखेल पिकां गंव, बार्ली हीं आसात. ते भायर ओट, मको, बटाट, तंबाखू, भाजी आनी ऑलिव्ह तेल हांचेय बरेंच उत्पन्न जाता. वाळवंटांत जावपी खाजराचें उत्पन्न म्हत्वाचें आसा. आल्जेरिया खनिजसंपन्न आसा. टेल आनी टिंडूफ वाठारांनी फॉस्फरस नाशिल्लें लोखण, तेबेस हांगा फॉस्फेट आनी एजदेले, हासी, मसावद, इलांगासी, एनजेफ्त आनी मसीला ह्या जाग्यांचेर तेलाच्यो खणी आसात. सैमीक वायूचेंय प्रमाण बरेंच आसा. तेभायर, शिशें, जस्त, तांबें, पारा (Mercury रुपें, अँटिमनी, संगमरवर सारकीं खनिजां आसात. होगर ह्या वाठारांत हालींच युरेनियमचो सोद लागला. उदकांतली पिकावळ फकत उत्तर वाठारांत भूंयमध्यसागरांतल्यान मेळटा. पर्यटन उद्येगाक ह्या देशांत चडशे म्हत्व ना. तरीपूण 1977 वर्सा आल्जेरियाक 241,700 पर्यटकानी भेट दिल्ली. चडशे पर्यटक फ्रांस, अमेरिका, ब्रिटन, स्पेन, अस्तंत जर्मनी ह्या देशांतल्यान येतात. अर्थीक स्थिती आयात-निर्यात वेवस्थेचेर आदारित आसा. हांगा मेळपी सैमीक मालाची निर्यात आनी तयार मालाची आयात जाता. चडसो वेपार फ्रांसाकडेन जाता. हेर युरोपीय देशांकडेन आनी अमेरिकेकडेनय वेपाराक लागून आल्जेरियाचे संबंध आसात. दिनार हें हांगाचें अधिकृत चलन. आल्जेरियांत 4,074 किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग आसात. तांतले 319 किमी. वीजेचेर चलतात. अस्तंतेक मोरोक्को आनी उदेंतेक ट्यूनीशिया हे दोनूय देश आल्जेरियाकडेन रेल्वे मार्गान जोडिल्ले आसात. आल्जिअर्स, अन्नाबा, ओरान हीं मुखेल बंदरां. तेभायर बेजाया, आर्झू, जिजेली ह्या सारकीं बंदरां म्हत्वाचीं आसात. ह्या बंदरांतल्यान आयात-निर्यात वेव्हार चलतात. रस्तयांची लांबाय 82,040 किमी. इतली आसा. तांतले 18,500 किमी. मुखेल रस्ते आसात आनी 19,000 किमी. च्या रस्त्यांवेल्यान उणी येरादारी जाता. बस वाहतुकीचें राश्ट्रीयकरण जालां. एअर आल्जेरी ही हांगाची विमान येरादारी सांबाळपी संस्था. ही देशाभितर आनी देशाभायले येरादारीची वेवस्था पळयता. आल्जिअर्स हांगा आशिल्लो दार एल बॅदा हो हांगाचो मुखेल आंतरराश्ट्रीय विमानतळ. ओरान, अन्नाबा, कॉन्स्टन्टीन हेंय बरे विमानतळ. तेभायर देशांत 150 वयर ल्हान सान विमानतळ आसात. टेलिफोन वेवस्था सादारण आसा. टेलिफोनसेवेंत आल्जेरियाची सुवात जगांत 62 वी आसा. रेडिओ आनी दूरदर्शन हांच्यावेल्यो कार्यावळी अरबी, फ्रेंच आनी काबिलीया भाशेंतल्यान जातात. मुखेल दिसाळीं 4 आसात. इस्लाम धर्माचे लोक सगळे धर्मीक रितीरिवाज पाळटात. रमजान सारके उपाय चडशे लोक करतात. बऱ्याच वाठारांनी जादू सारके प्रकार आजूय चलतात. मुसलमानांमदीं एका परस चड बायलो करपाची प्रथा चडशी ना, चडकरून शारांनी तर ती सामकीच उणी आसा. चडशा शिल्पांचेर, घरांचेर आनी इतिहासीक वास्तूंचेर मूरीश आनी ऑटोमन वास्तूशिल्पाची भरसण आसा. राजवाडे, थडीं, किल्ले हातूंत बरे कलेचे नमुने सांपडटात. बूझीच्या हम्माडायटांचो राजवाडो ताचे खाशेले कलेक लागून नांवाजिल्लो आसा. पूर्विल्ल्या काळांतल्यो चिनी मातयेच्यो वस्तू अभ्यासाचे नदरेंतल्यान एक आकर्शण थारल्यात. हांचो संबंद ईजिप्तचे पोरने संस्कृतायेकडेन आसा अशें जाणकारांचें मत आसा. हांगाचे गालिचे सोबीत आसतात. संगीताच्या मळार नोवबा संगीत आनी नाच, काबिलाया गीतां लोकप्रिय आसात. हांगाच्या लोकसंगीताचो बऱ्याच युरोपीय संगीतकारांनी अभ्यास केला. आल्जेरियाचें राश्ट्रीय साक्षरता प्रमाण 26% आसा. जगांत हे गजालींत आल्जेरियाचो क्रमांक 103 वो लागता. 6 ते 14 वर्सां पिरायेमेरेनचें आठ वर्सांचें शिक्षण फुकट आनी सक्तीचें आसा. मुळावें शिक्षण स वर्सांचें आसा. उपरांत चार वर्सां माध्यमिक. मुळाव्या शाळांनी नोंद जाल्ल्या भुरग्यांनी सरासरी 90% आसा. सप्टेंबर ते जुलय मेरेन शिक्षणीक वर्स आसता. मुळाव्या शाळांनी शिक्षण अरबी भाशेंतल्यान चलता. ताच्या उपरांतचें शिक्षण अरबी आनी फ्रेंच भाशेंतल्यान दितात. हे भायर वेवसाय आनी धंद्याचेंय प्रशिक्षण हांगा दितात. शेतकी आनी तंत्रीक शिक्षणाक चड म्हत्व आसा. शिक्षणाचो प्रसार करपाची जापसालदारकी घेवंक मंत्रीमंडळाचीं तीन खातीं आसात- मुळावें आनी माध्यमिक, उच्च आनी वैज्ञानिक, पारंपारिक आनी धर्मीक. सरकारी खातीं शिक्षणाच्या मळार बरेंच काम करतात. शिक्षणाचेर जावपी खर्चाचें प्रमाण बरें आसा. राश्ट्रीय उत्पन्नातलो शिक्षणाचेर खर्च करपांत आल्जेरियाचो जगांत 35 वो क्रमांक लागता. 1977 त मुळाव्या शाळांनी 28,97,500 भुरगीं शिकतालीं. दुसऱ्या पांवड्यावेल्या शाळांनी 7,45,838 विद्यार्थी आनी उंचल्या पांवड्यार 61,767 विद्यार्थी शिकताले. आल्जेरिया, ओरान, अन्नाबा आनी कॉन्स्टन्टीन विश्र्वविद्यालयां उंचल्या पांवड्यावेल्या शिक्षणाची वेवस्था करतात. हांगाचे बरेचशे विद्यार्थी शिक्षण घेवपापासत फ्रांस, अमेरिका, ब्रिटन,अस्तंत जर्मनी, बॅल्जियम, कॅनडा, बल्गेरिया, चेकोस्लोवाकिया ह्या देशांनी आसात. विज्ञान संशोधनाचेर आल्जेरिया बरोच खर्च करता. हातूंत आल्जेरियाचो क्रमांक जगांत 58 वो लागता. 1972 वर्सा 242 वैज्ञानिक हांगा संशोधन करताले. आल्जिअर्स ही राजधानी आनी कॉन्स्टन्टीन हीं भायल्या लोकांक आकर्शित करपी मुखेल शारां. तेभायर देशांतलीं हेर शारांय उद्येगधंद्याक लागून नांवाजिल्लीं आसात. हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 11:21 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. अश्विनी मेष राशींतलें आनी नखेत्रमाळेंतलें पयलें नखेत्र. हें क्रांतिवृत्ताच्या मात्शें उत्तरेक आसा. हातूंत अस्तंत्या नखेत्र- पध्दतींतली ‘एरिस’ हातूंतली आल्फा (हॅमलः भोग 10°77’; शर 8°30’) बीटा आनी गॅमा हीं तीन नखेत्रां येतात. हातूंतलें उत्तरेकडले आल्फा हें नखेत्र दुर्बिणींतल्यान निरीक्षण केल्लें पयलेंच तारकायुग्म जावन आसा. तिगांय भितर तें चड तेजीश्ट जावन आसा. ह्या तीनय नखेत्रांचो मेळून दिसपी आकार अश्वमुखासारको (अश्व= घोडो, मुख=तोंड) म्हळ्यार घोड्याच्या तोंडासारको दिसता म्हूण ‘अश्विनी’ हें नांव पडलें. कांय जाणकार हाचीं दोनूच नखेत्रां मानतात. देखीक- ऋग्वेद आनी हेर संहिता हातूंत ‘अश्वयुजौ’ असो द्विवचनी उल्लेख आयला. भारतांत मात अश्विनी असोच उल्लेख आसा. 13 एप्रिलाक सुमार ह्या नखेत्राचो सुर्यप्रवेश जाता. ह्या नखेत्राचें ध्यान अशें सांगलाः अर्थः कमलपात्रा सारक्या कांतीची, कमळाचेर बशिल्ली, शुभ, घोड्याचें तोंड आशिल्ली, धवें लुगट न्हेशिल्ली, दोन भूजां आशिल्ली, उजव्या हातांत दिव्य वखदांचें पात्र आनी दाव्या हातांत पुस्तक अशी अश्विनीची मूर्त करची. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. सुमती – एक शोकांतिका, आदींय आनी आयजूय…! पुरुसप्रधान संस्कृतायेंत अस्तुरेक मेळपी उणांक दर्जाची वागणूक ही तर, वर्सान-वर्सां पसूनची शोकांतिकाच. हीच शोकांतिका, हीच व्यथा, लेखक अभयान सुमतींत मांडल्या. ही कथा आसा स्वातंत्र्या उपरांतच्या काळांतली. लेखक अभयकुमार वेलींगकार हांची सुमती ही नवलिका संत वर्धन प्रकाशनाचे वतीन 1985 वर्सा उजवाडायली. कादंबरी ह्या साहित्य प्रकाराचें स्वरुप अभ्यासतना त्या पासत आसपी करार, काळ, आवाज हे पैलूं मतींत घेवचें पडटले. कथानात्मक ह्या साहित्याच्या मूळभूत प्रवृत्तींत कादंबरी हो प्रकार मोडटा. तातूंत कादंबरीकारान अणभवल्या जिणचें तटस्थपणान केल्लें कथन वाचपाक मेळटा. चड करून अदीक लांबीच्या काल्पनीक, वास्तव वा मिश्र कथा आशिल्ल्या गद्य लेखनाक कादंबरी अशेंय म्हणटात. कादंबरी हें उतर सातव्या शेंकड्यांत बाणभट्ट ह्या कवीन बरयिल्ल्या कादंबरी ह्या ग्रंथा वेल्यान आयलां. सुमती ही ल्हान नवलिका. अस्तुरी आनी समाज हांचे यथार्थ चित्रण आशिल्ल्या सुमतीक त्या तेंपार वाचप्यांनी उपाट प्रतिसाद दिला. सुमतीक लघुकथा म्हणूं नज. कित्याक तर साहित्यीक स्वाती कर्वे हिच्या मतान- जी कथात्म कलाकृती मानवी जिणेंतल्या व्यक्तीगत पांवड्यार अदीक विकासाक पावता. तशेंच ती एक सुत्राच्या मजतीन समुह जिणेंचें चित्रण करता. आपल्या मर्यादीत विकासांत एका स्वतंत्र जिणेंचें, संघर्शाचें भान हाडून दिता. कादंबरी तंत्रान विकसीत जावन मर्यादीत अवकाशांत सोंपता. तीच लघु कादंबरी. जाल्यार जो अणभव व्यक्तीगत पांवड्यार अदीक रेंगाळटा. तशेंच एका सुत्रांत जिणेचें चित्र उबें करीत आसता, कथात्म लेखन प्रकार म्हळ्यार लघुकादंबरी अशें कर्वे मानतात. पुरुसप्रधान संस्कृतायेंत अस्तुरेक मेळपी उणांक दर्जाची वागणूक ही तर, वर्सान-वर्सां पसूनची शोकांतिकाच. हीच शोकांतिका, हीच व्यथा, लेखक अभयान सुमतींत मांडल्या. ही कथा आसा स्वातंत्र्या उपरांतच्या काळांतली. ज्या काळांत बाल विवाह सारक्यो परंपरा देशांत चलताल्यो. चलयांक शिक्षणाचो मुळावो अधिकार नासलो. तर ह्या कथेंतली नायिका आसा सुमती. तिची आवय वोंवळ, बापूय नाना, हीं सगलीं पात्रां कथेचो गाभो आसात. आनी तांच्या घराब्यां भोंवतणी हें कथानक घुंवता. म्हज्या मतान दरेक साहित्य कृती भाशेच्या माध्यमांतल्यान साकार जायत आसता. अशें आसलें तरीय लेखकागणिक आनी साहित्य कृतीच्या आशय गणिक, दरेक साहित्य कृतीची भास ही वेग-वेगळीं रुपां धारण करता. कादंबरीचो विचार करतना तिच्यातल्यो घडणुको आनी अभिव्यक्तींक जितलें म्हत्व आसता, तितलेंच म्हत्व कादंबरींतल्या भाशेक आसता. कादंबरी हो साहित्य प्रकार मुळांत बहू केंद्रीय आशिल्ल्यान, भास ही अभिव्यक्तीचें प्रभावी माध्यम थरता. कादंबरीच्या स्वरुपा विशीं भालचंद्र नेमाडे म्हण्टात- कादंबरीची भाशींक रुपां कादंबरीच्या संहितेंतल्यान भाशीक रूपांच्या परस्पर संबंधांतल्यान निर्माण जायत रावतात. देखून नेमाडे हांच्या वयल्या विवेचनांचो चिकित्सकपणान आमी विचार करतात. तेन्ना कादंबरींतल्या भाशेक एक वेगळें कितेलें म्हत्वाचें स्थान आसा हें जाणवता. भास ही सादी, रसाळ, आनी रसरसशींत आसूंक जाय. लेखक अभय ह्या मळार यशस्वी थारला. ताच्या कादंबरीची भास ख-यानीच उत्कृश्ट आसा. तरीय अभय बाब हांणी म्हणीं, ओपारी आनी वाक्यप्रचारांचो खूबच उणो उपेग केला हेंय खात्रेन जाणवल्या बगर रावना. कादंबरीची भास अदीक प्रभावी आनी सैमीक जावपा पासत बोलींतलीं भास, वाक्यप्राचरांची येवजण करतात. पूण हो प्रयोग सुमतींत अजिबांत जाल्लो दिसना. तशेंच त्या-त्या पात्रांच्या तोंडांत, त्या-त्या वाठारांतलीं बोली भास जर लेखकान तांच्या मुखांत (तोंडांत) संवांदांतल्यान घाल्लीं, जाल्यार दुदांत साकर पडिल्ले भशेन जातासलें. पूण एका उच्च वर्णीय भाशेचो प्रभाव खरपणान जाणवता. देखून ताचो अभाव तातूंतल्या व्यक्तींरेखांचेर पडल्यार नवल कसलें. हे कादंबरींत रुपक, प्रतिमां आनी प्रतिकांचो वापर उणोच जाणवता. अशीं रुपकां, प्रतिकां आनी प्रतिमां वापरल्यार अनुषांगिक अभिव्यक्तीक अदीक सामर्थ्य येता. तरीय हे कादंबरीचो शेवट मनाक भिडटा. देख- सगळ्या गांवभर खबर पाविल्ली, सुमतीक पिशें लागलें. एक नशीब उटलें. तें आवयचेर सूड घेवंक गेल्लें. दैवान ताचेंरूच सूड घेतलो. आंगार कपडेच दवरिनाशिल्ल्यान सुमतीक पळोवंक वोंवळा बांयच्या दारांत लोक जमताले. आनी तांकां धांवडावपाचें काम आपाक करचें पडटालें. सुमतीची वाट कोणें लायली. तें जाणां जावन वोंवळबाय याद काडटाली, आपल्या घोवाची-नानाची, आपल्या कर्माचो तिका आतां पश्चाताप जातालो. पूण वेळ केन्नाच गेल्लो. लोक मात म्हणटाले- पिशे लागपाचो हो देखाव, लोकांक फटोवंक, धुवेन आवयच्या पावलार पावल दवरल्लां. आनी सुमतीची काणी घडोवपी दैव मात व्हडा व्हडान हांसतालें… एक काळ असोय आसलो, जेन्ना गोंयकारांची एक पुराय पिळगीं कोंकणीच्या मोगान पिशी जाल्ली. कोंकणी खातीर कितेंय करपाची तयारी अशिल्ले अशे हे लोक. कोंकणीक कोणेंय कितेंय म्हणलें जाल्यार रागान पेटून उठ्ठालें, कोंकणीक हिणसावपी तर चांटये पावलांक मेळटाले, तांचो मुखेल प्रस्न आसतालो, कितें आसा रे, तुमचे कोंकणींत? आनी तांकां जाप दिवचे खातीर जें कितें ना म्हणटात तें तयार करून तांच्या मुखार आपटिताले. त्या काळार कोंकणींत चड पुस्तकां नाशिल्लीं. बरोवपी जायते अशिल्ले पूण लेखकांचे लागीं दुडूं नासताले. तरीय कांय प्रकाशनांनी हो पुस्तकां उजवाडावपाचो व्हड वावर केलो. तातूंतल्यान सिलास मारनर, बर्फाचें जग, सुमती, लव्हस्टोरी आनी हेर जायत्यो कादंबरी उजवाडाक आयल्यो, हो इतिहास न्हयकारूं नज. आतांच्या कोंकणीं समिक्षकांक तीं ल्हान दिसूं येत, पूण तें एक व्हड काम आसलें. आनी त्या काळा वेल्या लेखकांनी आनी प्रकाशकांनी, त्या कठीण काळार तें काम केलें. देखून तांकां वालोर आनी नमन… खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. भांगरभूंय » तिळारींतल्या विर्सगाक लागून पेडण्यात हुंवार येवचो न्हंय म्हणून उपाय जाय न्हंयचे देगेर रावपी लोकांची मागणी पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार तिळारींतल्या विर्सगाक लागून पेडण्यात हुंवार येवचो न्हंय म्हणून उपाय जाय न्हंयचे देगेर रावपी लोकांची मागणी पेडणेः पावसाच्या दिसांनी तिळारी धरणात तांकी परस चड उदक जाल्यार ताचो विसर्ग करतात ताका लागून पेडणे तालुक्यांत हुंवाराची स्थिती तयार जाता. तशी ती जावची न्हय हे खातीर आता सावन उपाय येवजण करपाक सांगचें अशी न्हंयच्या देगांनी रावपी लोकांनी केल्या. चड जाल्लें तिळारीचें उदक सोडटकूच तें तिळारी खारजांतल्यान तिळारी, सासोली, चांदेल हांगच्यान बैलपार आनी शापोरा न्हंयांनी सोडटात. ताका लागून त्या गांवांतल्या लोकवस्तीक हुंवाराचो फटको बसता. दर वर्सा पावसांत ही परिस्थिती जाता. पोरूं तिळारीचें उदक सोडल्ल्यान हळर्ण, इब्रामपूर, चांदेल, वझऱी, तुयें आनी धारगळ ह्या वाठारांत शेतां भाटांचें व्हडा प्रमाणांत लुकसाण जाल्लें. अंदू ही परिस्थिती येवची न्हय हे खातीर जाय ती उपाय येवजण करपा खातीर सरकार तशेंच थळावो आमदार प्रवीण आर्लेकार हांणी यत्न करचें अशी थळाव्या लोकांची मागणी आसा. आमदार आर्लेकार हांणी हालींच पेडणे तालुक्यांतल्या सरकारी अधिकाऱ्यांची बसका घेवन तिळारीचें उदक सोडले उपरांत कसली उपाय येवजण करपाची हाचेर चर्चा केली. धरणांतलें उदक सोडचे पयलीं न्हंयचे देगेर आशिल्ल्या पंचायतींक ताची पयलीं सूचोवणी दिवपाक धरण अधिकाऱ्यांक सांगपाक तांणी सांगलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. काशी, बारा ज्योतिर्लिंग आनी तीर्थयात्रेतलें म्हत्वाचें ठीकाण. विश्वनाथाचें वास्तव्य आनी गंगा न्हंय हया दोन गजालींक लागून सगळ्या तिर्थांत काशीक उंचेले पद मेळ्ळां. काशी हें शिवाचें क्षेत्र आनी तें शिवाच्या त्रिशुळाचेर वासलां. देखून ताचो केन्नाच नाश जावंचो ना, अशें पुराणांत सांगलां. काशी हें नांव काश ह्या धातूवेल्यान आयलां, काश म्हळ्यार उजवाड जावप, तळपप. परब्रम्हांचो वा मोक्षमार्गाचि प्रकाश दाखोवपी ही काशी.[1] 3 काशीचो बौध्द काळांतलो इतिहास काशींत जो प्राणी मरता तो मुक्त जाता, अशें शास्त्रांत सांगलां. ह्या तत्वाचेर विश्वास दवरून भारतांतले खांची कोनश्यांतले लोक आपल्या शेवटाच्या दिसांनी काशीक येतात. अविमुक्त, आनंद कानन, म्हाश्मशान अशीं काशीक हेर जायतीं नांवां आसात. बौध्द वाड्‌मयांत ह्या नगराक ब्रम्हाचध्दनम, सुरुंधन, सुदस्सन, पुप्फवती, रम्म, मालिनी आदी नांवां मेळटात. जैनांच्या तरेकवार तीर्थकल्पांत काशीचे म्हळ्यारूच वाराणसीचे वेगवेगळे भाग मानतात ते अशे: बौध्द आनी जैन हांकांय काशी क्षेत्राचें बरेंच म्हत्व आशिल्लें. काशी हें धर्मक्षेत्र आनी विद्धानाचें आगर आशिल्ल्यान आपल्या धर्माचें प्रवर्तन हांगाच्यानूच करचें अशें बुध्दाक दिसलें आनी ताणें काशी लागच्या मृगदाव वा सारनाथ हांगा आपलें पयलें धर्मप्रवचन केलें. काशीक वाराणासी (बनारस) ह्या नांवान वळखतात. असी आनी वरूणा ह्या दोन न्हंयांचेर वशिल्ल्यान ताका हें नांव मेळ्ळें. हें शार गंगेच्या उत्तर तिराचेर आसा. गंगेन सुमार चार मैल दक्षिणेच्यान उत्तरेक धनुश्याभशेन आकार घेतला. धर्मपीठ आनी विद्यापीठ ह्या दोन गजालींखातीर काशीची नामना आसा. आदल्या तेंपासून काशीक संस्कृतीचें, विद्येचें आनी तत्वगिन्यानाचें कुळार समजतात. अजूनय ही नामना कांय प्रमाणांत तशीच आसा. सगळ्या भरतखंडांत बौध्द धर्माचो प्रसार हांगाच्यानूच जालो. जनपदयुगांत काशी सोळा महाजनपदां मदलें महाजनपद आशिल्लें. पाणिनी आनी पतंजली हांणी काशी जनपदाचो उल्लेख केला. काशी वा काश्य ह्या नांवाचें जन हांगा राविल्ले. अर्थर्ववेद, शतपथ ब्राम्हण, जैमिनीय ब्राम्हण आनी बृहदारण्यक हया ग्रंथांत काशी लोकांचे उल्लेख आसात. मूळ काशी नगरी काश्य लोकांनी वसयल्या आसूंक जाय. शतपथांत, हांगाच्या धृतराष्ट्र नांवांच्या राजाचो आनी बृह्दारण्यकांत अजारशत्रू नावांच्या राजाचो उल्लेख आसा. वाल्मीकीरामायणांत सीतेचे शुध्दीवेळार सुग्रीवान वानर सेनेक उदेंतेकडेन धाडिल्ली. ह्या संदर्भातूय काशी जनपदाचो उल्लेख मेळटा. महाभारतांत तर काशी जनपदाचो खूबशे उल्लेख मेळटात. भीष्मान काशी राजाच्या चलयांचें अपहरण केल्लें, ही महाभारतांतली गजाल सामान्य लोकांक लेगीर परिचित आसा. ह्या सगळ्या आदल्या तेंपावेल्या उल्लेखावेल्यान काशीच्या पुरातनतत्वाविशीं साक्ष मेळटा.[2] शिव आनी पार्वती हीं पर्वताचेर रावतालीं. हिमाचल हें पार्वतीचें कुळार. पार्वतीक दिसलें सदांच कुळाराक रावप बरें न्हय आनी तिणें तशें शिवाक सांगलें. तेन्ना शिवाच्या मनांत हें थळ सोडून एका सिध्द क्षेत्रांत रावपाचो विचार आयलो. ताच्या मनांत काशी क्षेत्र भरलें. ताणें आपल्या निकुंभ नावांच्या गणाक काशेक्षेत्र निर्जन करपाक फ्र्मायलें. शिवाच्या फर्मानाप्रमाण निकुंभ हाणें काशीचो राजा दिवोदास आनी ताची प्रजा हांकां काशीच्या भायर काडले. मागीर शिव आपल्या गणांवांगडा रावंक आयलो. शिवा फाटल्यान स्वर्गांतलो देव आनी पाताळांतले नाग थंय रावंक आयले. फुडें दिवोदासान तप केलें. ब्रम्हदेवान ताका प्रसन्न जावन वर मागूंक लागलो तेन्ना दिवोदासान मागलें की, देवांक दिव्यलिकांत वचू, नागांक पाताळांत वचू आनी पृथ्वी फक्त मनशांखातीर उरूं. ब्रम्हदेवान तथास्तू म्हळें. ह्या वरानुसार शिवाबरोबर सगळ्यांक काशी सोडची पडली. थंयच्यान शिव मंदराचलाचेर रावपाक गेलो पूण थंय मन लागलें ना. तो परतो कशीक येवंक सोदूं लागलो. ताणें ६४ योगीनींक काशी क्षेत्रांत धाडलें. पूण तांचे कांयच चल्लें ना. मागीर शिवान ब्रम्हा, विष्णू आनी सूर्य हांका धाडले. हातूंत विष्णूक यश मेळ्ळें. विष्णून ब्राम्हण रूप घेवन दिवोदादाक ज्ञानोपदेश केलो. त्या उपदेशान दिवोदास विरक्त जालो. ताणें काशीचो त्याग केलो. उपरांत शिव हांगां येवन रावलो. काशीची राजपरंपरा हर्यश्वपसून सुरू जाता. हर्यश्वाचो पूत सुदेव आनी ताचो पूत दिवोदास हो खूब म्हापराक्रमी आशिल्लो. स्कंदपुराणांतल्या काशी खंडात ताच्या पराक्रमाचें वर्णन वाचूंक मेळटा. इंद्राच्या आदेशानुसार ताणें काशी नगराची थापणूक केली, अशें महाभारतांत म्हळां. फुडें वैतहव्य राजांनी दिवोदासाक हारयलो आनी काशी राज्य घेतलें, पूण दोवोदासाचो पूत प्रतर्दन हाणें वैतहव्यांक मारून हें राज्य परतें मेळयलें. काशी लोकांचें वर्णन विदेह आनी कोसल हांचेवांगडा करतात. ह्या तिनूय राज्याचे पुरोहीत जातूकर्व्य हे आशिल्ले. पाळीभाशेंतल्या जातक कथांतल्यान दिसून येता की आदल्या तेंपार वाराणसींत ब्रम्हदत्त नांवाचो राजा राज्य करतालो. ब्रम्हदत्त ही पदवी धारण करपी हे लोक खंयच्या कुळांतले हाचो बोध जातकांत जायनासलो. पूण कांय जातकांत मात ब्रम्हदत्त हे विदेहवंशी अशें म्हळां. ह्या जातकांतल्या वर्णनावेल्यान आनीक एक गजाल दिसून येता ती ही की बुध्दाच्या पयली काळांत काशीचो राजा शक्तीवान आशिल्लो. ताणें कोसल आनी शेजारचे कांय प्रदेश जिखून आपल्या राज्यांक जोडिल्ले. हें राज्य कांय काळ मेरेन शक्तिशाली आनी धनढ्य आशिल्लें. पूण बुध्दाच्या काळांत ताची शक्त आनी किर्त ल्हव ल्हव करून संपुश्टांत आयली आनी तें कोसलांचे सुवादीन जालें. पसेनदीचो बापूय महाकोसल हाणें आपली धूव किसलदेवी बिंबिसार हाका दिली आनी काशी हें शार ताका आंदण म्हूण दिलें. पूण काळांतरान काशीचें राज्य परतें स्वतंत्र जालें, ताका बरे दीस आयले आनी ताका कोसलाचे बरोबरचें स्थान मेळ्ळें. तें एक म्हत्वाचें वेपारी केंद्र जालें. युवान च्यांग जेन्ना भारतांत आयलो तेन्ना काशींत ३० बौध्द विहार आनी १०० देवालयां आशिल्लीं अशें ताणें बरोवन दवरलां. फुडें जसजशी बौध्द धर्माक देंवती कळा लागली तसो वदिक धर्म परतो सगळे वटेन वाडूंक लागलो. ह्या काळांत काशीक बरेंच म्हत्व आयलें. वैदिक संस्कृती आनी संस्कृत भाशा हांचे हें पयल्या दर्जाचें केंद्र थारलें. मदल्या काळांत मुसलमानांच्या आक्रमणान उत्तर प्रदेशाचेर हावळ आयली. थंयच्या खूबशा सांस्कृतिक क्षेत्रांची नासधूस जाली. जेन्ना दिल्लीचेर सुलतानाची सत्ता आयली तेन्ना उत्तर प्रदेशांतल्या काशी क्षेत्रांतच आदल्या संस्कृतीक परंपरांचे कांय प्रमाणात संरक्षण जालें. ह्यो परंपरा सांबाळचेखातीर कबीर आनी रामानंद हाणीं खूब यत्न केल्यात. अकबराच्या काळांत काशीक आनीकूय बरे दीस आयले. ह्या काळांत तुळशीदास, मधुसूदन सरस्वती, पंडितराज जगन्नाथ आदी संस्कृत कवींनी काशींत रावून भारतीय संस्कृताय तिगयली. पूण औरंगजेब सत्तेचेर येतकच ताणें काशीचेर धाड घाली. काशींतल्या विश्वेश्वराच्या देवळांसयात हेर सगळी देवळां मोडून उड्यलीं. विश्वेश्वराच्या देवळाचेर तर ताणें मशीद बांदली. अजूनय ती मशीद थंय घेवपाचे पेशव्यांनी खूब यत्न केले. पूण शेवटेमेरेन तांकां येस मेळ्ळें ना. १७५५ उपरांत काशीचेर ब्रिटीशांची सत्ता आयली. तांणी धार्मीक गजालींत ढवळाढवळ केलीना. देखून काशीक परतें विद्येचें कुळार म्हूण नामना मेळपाक लागलीं. ह्या काळांत काशींत खूबशीं नवी देवळां बांदली. सद्या काशींत १५०० वयर देवळां आसात. काशी क्षेत्रांत विश्वनाथाक सम्राट मानतात. हांगा आनीकूय खुबशीं शिवलिंगां आसात. तातूंतलीं हरेश्वर हो ताचो मंत्री, ब्रम्हेश्वर हो कथावाचक, भैरव हो कोतवाल, तारकेश्र्वर हो धनाध्यक्ष, दंडपाणी हो चोपदार, विरेश्वर हो कोशाध्यक्ष, ढुंढिराज हो अधिकारी अशीं खुबशीं लिंगा आपआपल्या वाठारांत प्रजापालन करपी आसात. काशी क्षेत्रांत पांच मुखेल तीर्थां आसात. ही तीर्थां म्हळ्यार दशाश्वमेद, लोलार्क, केशव, बिंदूमाधव आनी पांचवे महाश्रेष्ट मणिकर्णिका. हेभायर आनीकूय खुबशीं थळां काशीक पळोवपासारकीं आसात तीं अशीं. १. ज्ञानवापी: विश्वेश्वराच्या देवळा लागसार ही बांय आसा. कृतयुगांत जटिल नांवाच्या त्रिशूळ मारून हें नगर केल्लें तेन्ना संतुश्ट जावन शिवान वर दिलो की हे ज्ञानवापींत न्हाण घेतल्यार तो मनीस ज्ञानसंपन्न जावन मोक्षाक पावतलो. अशें म्हण्टात की औरंगजेबान जेन्ना विश्वेश्वर देवळाचो विध्वंस केलो तेन्ना विश्वेश्वर ज्ञानवापींत अंतर्धान पावलो. दंडपाणी: कनककुंडलां नांवाचो यक्षिणीचो पूत केशव हाणें काशींत येवन शिवाची भक्ती केली. शिवान प्रसन्न जावन ताच्या हातांत दांडो दिलो आनी वायट मार्गान वचपी लोकांक शिक्षा करपाक ताणें ताची थंय थापणूक केली. तोच हो दंडपाणी. अन्नपूर्णा: विश्वेश्वर देवळालागसारुच अन्नपूर्णा देवीचें देवूळ आसा. तिची मूर्त पितुळची आसून ती चांदीच्या शिंवासनाचेर विराजमान जाल्या. हिच्या मुखार सदांच अन्नदान जायत आसता. अशें सांगतात की काशीतलो दरेकलो मनीस जेवतकच ही देवी आपल्या तोंडान अन्न घेता. हिच्या लागसार कुबेर, सूर्य, गणपती आदींच्यो मूर्त्यो आसात. ढुंढिराज: अन्नपूर्णा देवीचें देवूळ अस्तंतेक आसा. ढुंढिराज म्हळ्यार गणपतीचें नांव. अशें सांगतात की दिवोदासान ही मूर्त मडकेंतल्यान पाशाण हाडून केल्ली. मणिकर्णिका: हें तीर्थकूप विष्णून सुदर्शनचक्रान तयार केल्लें आनी थंय तो तप करूंक लागलो. फुडें शिव विष्णूचेर प्रसन्न जालो आनी ताणें ताका दर्शन दिलें. हें चक्रतीर्थ पळोवन शिव संतुश्ट जालो आनी नाचूंक लागलो. नाचतां नाचतां ताच्या कानांतलो मणी ह्या तीर्थांत पडलो. देखून ह्या तिर्थाक मणिकर्णिका हें नांव मेळ्ळें. कालभैरव: हाचें देवूळ भैरवनाथ वाठारांत आसा. ताची मूर्त चांदीची आसा आनी हो काशीचो राखणदार. काशीक वचपी लोकांक पंचक्रोशोची यात्रा करूंक सांगतात. ही यात्रा पुरी करूंक ५-६ तरी दीस लागतात. मणिकार्णिकाच्यान सुरू जील्ली ही यात्रा मणिकार्णिका घाटाचेरूच सोंपता. ह्या घाटाचेर न्हावन साषी विनायकाचें दर्शन घेवचें आसता म्हणचे पंचक्रोशीची यात्रा पूर्ण जाली हाची साक्ष हो विनायक दिता अशें मानतात. काशी हें म्हातीर्थ आशिल्ल्यान हांगा गंगास्थान, श्राध्द आनी तीर्थविधि करतात. कोवीड महामारेच्या काळांत तंबाकू आशिल्ल्या पदार्थांचें सेवन करपी नागरिकांक व्हड समस्यांक तोंड दिवचें पडलें. ताका लागून आतां ताचें प्रमाण मातशें उणें जालां. अशें आसलें तरी तंबाकूचेर बंदी ना. गुटख्याचेर आशिल्ले बंदीक लागून तंबाकू आनी पानमसाला वेगवेगळ्या पाकिटांनी विकतात. हे दोनूय जिनस भरसले की गुटखो तयार जाता. अशे पद्दतिनूय गोंयांत तंबाकू खातात अशें राष्ट्रीय तंबाकू विरोधी संस्थेचे डाॅ. शेखर साळकार हांणी सांगलें. जायरातींचो प्रभाव लोकांचेर मोट्या प्रमाणांत जाता. व्हड व्हड सेलेब्रिटी अश्या जिनसांच्या जायरातींनी सर्रास काम करतात. कोणें आक्षेप घेतलो जाल्यार भौशीक तरेन जायरात सोडिल्ल्याचें सांगतात मात तरीय ते जायरातींनी झळकत रावतात. ह्या सेलिब्रिटींक पळोवन तरणाटे अश्या वेसनांचे भकीक पडटात आनी ताका आकर्शीत जातात. ताका लागून अशे तरेच्या जायरातींचेर बंदी हाडप लेगीत गरजेची आसा अशें तांणी सांगलें. तंबाकू विरोधी संस्थे बगर गोंयांत गोकर्मा आॅन्काॅलाॅजी संस्था, कन्झ्युमर व्हाॅयस ह्यो संस्था तंबाकू विरोधी लोकजागृतीचें काम करीत आसतात. ह्या माध्यमांतल्यान कितल्योश्योच शाळा, महाविद्यालयांतले तरणाटे हे मोहिमे कडेन जोडल्यात. दुयेंसमुक्त देशा खातीर तंबाकूमुक्त देश जावप गरजेचें अशें ह्या संस्थांनी काम करपी लोक सांगतात. तंबाकूचें प्रमाण उणें करपाची गरज देशांतल्या हेर राज्यांचे तुळेंत हें प्रमाण समाधानकारक आसा. मात हें प्रमाण आनीक उणें करपा खातीर जाणीवपूर्वक यत्न करपाची गरज आसा अशें मत राष्ट्रीय तंबाकू विरोधी संस्थेचे डाॅ. शेखर साळकार हांणी सांगलें. गोंयांत तंबाकू खावपी लोक चडशे नासले तरी सिगार आनी विडयेच्या माध्यमांतल्यान ताचें सेवन जाता. संस्थेचे वतीन वर्सूयभर गोंयांत विंगडविंगड सुवातांनी लोकजागृतीच्यो कार्यावळी जातात. ह्या कार्यावळींनी तरणाट्यां कडेन संवाद सादतात. तंबाकू खाल्ल्यान भलायकेचेर जावपी वायट परिणामांची माहिती दितात. खूब फावटीं इश्ट-इश्टीणी वांगडा आसतना सगल्यांच्या दबावा खाला येवन सिगार ओडप जाता अशें कांय तरणाटे सांगतात अशें तांणी म्हणलें. गोंयांत तंबाकूची शेती जायना आनी खंयच्याच तंबाकू आशिल्ल्या उत्पादनाची निर्मितीय जायना ही तातूंतल्या तातूंत समाधानाची गजाल. मात गोंयांत आडमार्गान ह्या जिनसांची आयात जाता अशी माहिती तांणी दिली. दादल्यां मदीं तंबाकू खावपाचें प्रमाण उणें आशिल्लीं राज्यां बायलां मदीं तंबाकूचें सेवन उणें आशिल्लीं राज्यां खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. कोंकणी साहित्यांत समिक्षा फावोश्यां प्रमाणांत जायना समिक्षा संवाद चर्चा कार्यावळींत मानेस्तांची खंत मडगांव: कोंकणी साहित्यांत समिक्षा फावोश्यां प्रमाणांत जायना. भाशेची उदरगत, प्रगती ही समिक्षेचेर निंबून आसता, अशें मत कोंकणी भाशा मंडळाच्या कोंकणी वाचन विश्व आनी कविता ट्रस्ट हांच्या जोड पालवान आयोजीत ‘समिक्षा संवाद’ चर्चा कार्यावळींत मानेस्तांनी उक्तायलें. ‘कोंकणी काव्यांः रुपां आनी रुपकां’ ह्या पुस्तकाचे लेखक एच्चेम पेरनाळ हांचे कडेन प्रा. डॉ. पुर्णानंद च्यारी हाणी संवाद सादलो. ज्ञानपिठकार साहित्यीक दामोदर मावजो हांणी सांगलें, कोंकणी साहित्यांत जाता ती आस्वादक समिक्षा. कोंकणी साहित्याक प्रगल्भतेचे दिकेन व्हरपाचे आसत, जाल्यार समिक्षेची गरज आसा. साहित्याचेर टिका जावपी चिकित्सक समिक्षा गरजेची. मात, कोंकणी साहित्यांत आमी खंय तरी उणें पडटात, अशें मावजो हांणी सांगलें. समिक्षे वांगडाच अणकार तितलोच प्रभावी आसा अशें मत तांणी मांडलें. अॅड. उदय भेंब्रे हांणी कोंकणी साहित्य रचनेचो 16 व्या शेंकड्या पसून नियाळ घेतलो. तांणी म्हणलें, जर समिक्षे पसून पयस रावले जाल्यार कोंकणी साहित्यांत पोकळी तयार जावपाची भिरांत भेंब्रे हांणी उक्तायली. तशेंच समिक्षा शास्त्राचो अभ्यास जावप तितलेच म्हत्वाचें अशेंय तांणी सांगलें. समिक्षा करपाचो बुन्यादी अभ्यास जावपाक जाय, तशेंच समिक्षे खातीर चिकित्सक नजर गरजेची, अशें एच्चेम पेरनाळ हांणी सांगलें. कोंकणी भाशा मंडळाची अध्यक्ष अन्वेषा सिंगबाळ हांणी सगल्यांक येवकार दिलो. कविता ट्रस्टाचे अध्यक्ष किशू बारकूर हांणी प्रास्तावीक केले. अनंत अग्नी हांणी कार्यावळीचे सुत्रसंचालन केले. समिक्षा साहित्यकृतीचेर जावची, लेखकाक नदरे मुखार दवरून करची न्हयः अॅड. उदय भेंब्रे भाशा तिगोवन दवरपाक फक्त पद्य न्हय जाल्यार गद्यय तितलेच म्हत्वाचें. कोंकणी साहित्य व्हड प्रमाणांत नाशिल्ल्यान समिक्षा जायनात. कोंकणी भाशकांचो आंकडोय उणो आसा. तशेंच समिक्षा साहित्यकृतीचेर जावची, लेखकाक नदरे मुखार दवरुन समिक्षा करची न्हय, असो सल्लो भेंब्रे हांणी दिलो. समिक्षा केल्यार लेखकाक वायट दिसता आनी उपरांत तो समिक्षकाक आपलो दुस्मान मानता अशें जावचे न्हय, अशेंय अॅड. उदय भेंब्रे हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. 11 ऑक्टोबरच्यान गोंयांत चलयांचो फुटबॉल संवसारीक सर्तीच्यो मॅची पणजीः 17 वर्सा पिराये सकयल्ल्या चलयांच्या फिफा संवसारीक फुटबॉल सर्तीचे उपांत्यपूर्व आनी उपांत्य फेरयेच्यो मॅची फातोंड्डेच्या नेहरू स्टेडियमाचेर 11 ऑक्टोबरच्यान जातल्यो. हे सर्तीचो भारत येजमान आसा आनी प्राथमीक फेरयेच्यो मॅची भुवनेश्वर, नवी मुंबय आनी गोंयांत जातले. खेळ आनी युवा वेव्हार संचालक अजय गावडे हांणी ही म्हायती दिली. हे संवसारीक सर्तीचें उक्तावण ओडिशाची राजधानी भुवनेश्वरांत जातलें. गोयांत बांबोळे, बाणावली, वास्को हांगच्या मैदानांनी सराव मॅची जातल्यो. विदेशी पंगडाच्या गोंयांतल्या राबित्याची सगली वेवस्था केल्या. चडांत चड भुरग्यांनी सर्तीतल्यो मॅची पळोवच्यो हे खातीर जायते उपक्रम चालीक लायतले अशें गावडे हांणी सांगलें. 2017 वर्सा 17 वर्सां पिरायेच्या चल्यांच्या संवसारीक सर्तीच्यो मॅची गोंयांत जाल्ल्यो. अदूंचे चलयाचे सर्ती खातीर फिफान आठ हायब्रीड मैदानां तयार करून दिल्यांत. 8 देशांचे पंगड उपांत्यपूर्व फेरयेंतल्यो मॅची खेळपाक गोंयांत येतले. फिफान सध्या मॅचींच्यो तिकेटी विकपाक सुरवात केल्या सर्तीच्या आयोजना खातीर सुमार 3 कोटी रुपये खर्च आयला अशी म्हायती गावडे हांणी दिली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. प्रवीण लेंडवे हांच्या चित्रांचेंबांबोळकार गॅलरींत प्रदर्शन फोडेंः प्रवीण लेंडवे हांच्या चित्रांचें प्रदर्शन फोंड्यांतले बांबोळकार आर्ट गॅलरींत भरयलां. कर्नाटक राज्य पुरस्कार फावो जाल्ल्या भीमेशप्पा कबबेर हांचे हस्तुकीं तांचें उक्तावण जालें. ह्या वेळार श्रीधर कामत बांबोळकार हाजीर आशिल्ले. 29 एप्रील तें 2 मे मेरेन हें प्रदर्शन आसतलें. गोंयचे भुंयेंतल्या जायत्या कलाकारांनी संवसारांत नामना मेळयल्या, प्रवीण लेंडवे हांणी रंगकामाच्या माध्यमांतल्या तरेकवार चित्रांनी आपले विचार मांडल्यात अशें दिलेश हजारे हांणी सांगलें. कर्नाटकांतल्या प्रवीण लेंडवे हांणी अंत्रूज म्हालांत आपल्या चित्रांचें प्रदर्शन भरयल्ल्यान तरणाट्या कलाकारांक तें पळोवपाची संद मेळ्ळ्या अशें तांणी सांगलें. लेंडवे हांच्या वेगवेगळ्या रंगांतल्यान चित्रां मदीं पळयल्यांक विचार करपाक तांक आसा. रंगकामाच्या माध्यमांतल्यान समाजाचे आनी सैमाचे प्रश्न लोकां मेरेन पावोवपाचें म्हत्वाचें काम जायते कलाकार करतात अशें श्रीधर कामत बांबोळकार हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक जानेवारी ते नोव्हेंबरा मेरेन 16,15,160 रुपयांचो महसूल सरकारी तिजोरेंत जमा गोंयांत 890 कोटींचीं कामां घेतल्या हातांत: ढवळीकार बोगमाळो दर्यावेळेर एलईडी दिवे लायिल्ली नुस्तेमारी बोट धरली भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार एमबीबीएस जाल्ल्या शिवानी मोटे आनी पुनम झोरे हांचो भोवमान वाळपयः एमबीबीए पदवी परिक्षा पास जाल्ल्या सत्तरी तालुक्यांतल्या गवळी समाजांतल्या शिवानी मोटे आनी पुमन झोरे हांचो सत्तरी पत्रकार संघा वतीन भोवमान केलो. गवळी समाजांतल्या चलल्यांनी हें काम करून दाखयल्ल्यान सत्तरी तालुक्याची शिक्षणीक प्रगती जायत चल्ल्या हें दिसून आयलां. जिद्द आनी चिकाटीन गवळी समाजांतलीं भुरगी शिक्षणीक मळार फुडें येवपाक लागल्यांत हें दिसपाक लागलां. भुईपाल हांगा जाल्ले एके कार्यावळींत सत्तरी पत्रकार संघाचो अध्यक्ष उदय सावंत तशेंच मिलिंद गाडगीळ, पद्माकर केळकार, बीडी मोटे हांणी फुलां तुरे भेटोवन शिवानी आनी पुनमाक परबीं भेटयलीं. आपल्या वैजकी शिक्षणाचो फायदो सत्तरींतल्या गांवगिऱ्या वाठारांतल्या लोकांक मेळचो हे खातीर शिवानी आनी पुनमान वावुरचें अशें आवाहन उदय सावंत हांणी ह्या वेळार केलें. गवळी समाजांतल्या ह्या चलयांचो हेर समाजांतल्या तरणाट्यांनी आदर्श घेवचो अशें मिलिंद गाडगीळ हांणी सांगलें. ह्या वेळार पिसुर्लं सरकारी माध्यमीक विद्यालयाचे शिक्षक आनी गऴळी समाजाचो वांगडी भैरो झोरे हांणी सत्तरी पत्रकार संघान तालुक्यांतल्या वेगवेगळ्या मळा वयल्या भुरग्यांक उर्बां दिवपाचे नदरेन यत्न करचे अशें आवाहन केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. हें पुस्तक हेबरेव पवित्र पुस्तकांत मेळोना. ग्रेग पवित्र पुस्तकांत तें जेरेंयास आनी विलाप हांचे मदें घातलां. प्रस्तावना (१/१-१४) परमाणें हें पुस्तक बारुकान, बाबिलनयेंत बरयललें. बारूक, जेरेंयासाचो चिटनीस आसलो. तांतूंत अप्राध मांदून घेवन केलोलें मागणें आनी भरवानसो आसा (१/१५- ३/८ जाणवायेची' कविता आसा ३/९ -४/४ हे कवितेंत जाणावाय समूर्तीक सोर केल्या; एक प्रवादीक उतारो (४/५-५/९) आसा जांतुंत जेरुसालें पर्देस भगतल्यां-शीं उलयता आनी बारूक प्रवादी फुडाराचो भरवानसो दीवन तिका भुजवण दिता. प्रस्तावना, ग्रेग भाशेंतल्यान बरयलली, मागणें १/१५-३/८ दुबाव नासताना हेबरेव भाशेन बरयललें. सव्या अवेस्वरान्त आसा तें जेरेंयासाचें पत्र मूर्ती पुजा करतात तांचेर आड आसां. ह्या पत्रांतले थोडे विशय इज. ४४/९-२० आनी जेर. १०/१-१६ हांतुंत मेळतात. हें पुस्तक जुदेव पर्जा शिंपडन पडलली तेदना आपलें धर्मिक जिवीत सांबाळूंक ताणीं कसले उपाय घेतले त्या विशीं म्हत्वाची म्हायती दिता. तशेंच, जेरुसाल्या-शीं संबंद, मागणें, समूर्तीक विस्वाशीपण, प्राचीत करपाचें मन, फुडाराचो भरवानसो हेंय विशय आसात. युरोपांत स्वित्झर्लंड फाटल्यान दुसरो दोंगरी वाठार म्हूण ऑस्ट्रियाक वळखतात. ह्या देशाचो अस्तंते कडलो वाठार चडसो आल्स पर्वतांनी भरला. ह्या वाठाराची उंचाय सादारपणान 900 मी. परस चड आसा आनी उदेंत –ईशान्य वाठारांत तो देंवत गेला. आग्नेय वाठारांत गरम उदकाचे, खनीज उदकाचे झरे आसात,ग्रोस ग्लॉकनेर ह्या होइ टाऊअर्न दोंगराचे तेंगशेची उंचाय 3,798 मी. म्हळ्यार सगळ्यांत ऊंच आसा; जाल्यार उदेंते कडलें नॉझझीडलर गें तळें फकत 115 मी. उंचायेचेर आसा. ब्रेनर, झेमेरिंग,आर्लबर्ग, श्प्लूगेन हे पाज्जींक लागून येरादारी सोपी जाल्या. डॅन्यूब न्हंयचे देगेवेलो अशीर वाठार आनी फदेंत शीमेवेलो हंगेरियन मळांचो सकयल्लो वाठार, डॅन्यूबचे उत्तरे वटेनच्या बोहिमीयाच्या पठाराचो वाठार आनी दक्षिणीवटेनचो उदेंत आल्प्सचो दोंगरी वाठार अशे ऑस्ट्रियाचे भूंयरचणूकेचे नदरेंतल्यान वांटे जातात. डॅन्यूब ही मध्य युरोपातली न्हंय. जर्मनीतल्यान सुरू जावन जर्मनी, ऑस्ट्रिया, चेकोस्लोव्हाकिया, हंगेरी, युगोस्लाव्हिया आनी रुमानिया वाठारांतल्यान व्हांवत वचून काळ्या दर्याक मेळटा. ही न्हंय ऑस्ट्रियांत 347 किमी. मेरेन व्हांवता. ती वायव्य वाठारांतल्यान येवन उत्तर वाठारांतल्यान वता आनी व्हिएन्नांतल्यान फुडें चिकोस्लोव्हाकियांत वता. तिका दोंगरी वाठारांतल्यान इन, एन्स, झालत्साक, मूर्त्स, लेख राबॉ, मूर, द्रावा ह्यो उपन्हंयो मेळटात. अस्तंत शीमेचेर थोड्याच अंतरा मेरेन ऱ्हायन न्हंय व्हांवता. हिमाक लागून तयार जाल्लीं सुमार 200 तळीं ह्या देशांत आसात. तातूंत उदेंत शीमेवेलें नॉझझीडलर सगळ्यांत व्हडलें. आर्विल्ल्या युगांतल्या घडणुकांक लागून आनी हिमाच्या अस्तित्वाक लागून ह्या देशांत विगंड विंगड प्रकारचे फातर आनी खनिजां मेळटात. डॅन्यूब न्हंयचे कुशीक चुनखडीचे फातर तशेंच इशान्येवटेन बोहिमियाच्या पठाराच्या मुळसालागीं खनीज तेल आनी सैमीक वायू मेळटा. ऑस्ट्रिया अटलांटिक म्हासागरासावन 800 किमी. परस पयस आशिल्ल्या आनी दक्षिणेवटेनच्या दोंगरी वाठारांक लागून हांगाचें हवामान वेगळ्या स्वरुपाचें आसा. गीम आनी शिंयाळो हांच्या तापमानांत बरोच फरक जाणवता. जानेवारीचें तापमान -130से. मेरेन जाल्यार जपलयांत 180से मेरेन आसता. ते भायर भंयरचणूक आनी उंचाय हांचेय परिणाम हवामानाचेर जाल्यात. अस्तंते कडल्यान येवपी वाऱ्यांचो परिणामय दिसून येता. पावसाचें प्रमाण गिमांत वाडटा आनी शिंयाच्या दिसांनी तें उणें जावन हिमाच्या रुपान पडटा. अस्तंतेच्या दोंगरी वाठारांनी पावस खूब जाल्यार उदेंतेवटेन 50 ते 75सेंमी. मेरेन पडटा. 600 मी. परय ऊंच आशिल्लो दोंगर जानेवारी, फेब्रुवारींत हिमान भरिल्ले आसतात. भूंयमध्य समुद्राच्या वाठारांतलें हवामान इटलीवटनेचे शीमेलागीं जाणवतात. ते वटेनच्यान येवपी पॉन वारें तापमानांतली उब वाडयता. बरेच वाठारांनी थंड जाल्यार दोंगराचे देंवतेचेर गरम हवामान आसता. आल्प्स दोंगरी वाठारांत वांस्वेल, शामॉय हरण आनी रानबोकडे हे सारके मोनजात आसा. आयबेक्स आनी मॉर्मट सारकी मोनजात उणी जायत गेल्यात. डॅन्यूब न्हंयचे आनी हेर तळ्यांच्या दोंगराचेर कॉरमोरंट, हेरॉन,बकीं, हांयसां, टर्मिगन ह्या सारकीं सुकणीं सांपडटात. पूण भांगरां कोराचो गरूड काबार जावन गेला. शिकार करपाआड कडक नेम आसले तरीपूण वट्ट मोनजात उणई जाल्या. तळ्यांतल्यान नुस्तें चडशें मेळना. गोरवां आनी मेंढरां ही पोसपा सारकी मोनजात मात बरीच आसा. पुर्विल्ल्या काळाँसावन ह्या देशाक युरोपांत म्हत्व आसा. इ. स. चे सुर्वेक जेन्ना रोमनांनी ह्या देशाचेर जैत मेळयलें, तेन्ना हांगा सुएबी लोक रावताले. पांचव्या शंकड्या उपरांत हूण, ऑस्ट्रोगॉथ, लोंबार्ड आनी बव्हेरियन हांणी हांगाचे रोमन वाठार भूंयभरवण केले. सातव्या शंकड्याचे सुर्वेक स्लाम लोकांनी हालींचो स्टिरिया, लोअर ऑस्ट्रिया आऩी कॅरिथिया हे वाठार घेतले. 788 वर्सा शार्लमेन हाणें हो देश जिखलो. ताणें हांगा वसाहतींक उर्बा दिली. किरिस्तांव धर्मप्रसाराक हांगा नेट आयलो. शार्लमेन उपरांत उदेंतेचो वाठार पयलीं मोरेव्हियन आनी उपरांत मग्यार लोकांकडेन गेलो. पयलो ऑटो हाणें हो वाठार 955 वर्सा जिखून घेवन बव्हेरियाक जोडलो. 976 त, हो वाठार लीओपोल्ड ऑफ बॅबेनबर्ग हाचे सत्तेखाला आयलो. हाणें पयल्या ऑस्ट्रियन घराण्याची थापणूक केली. 1192 वर्सा, स्टिरीयाचोय वाठार बॅबेनबर्गालागीं आयलो. इकराव्या आनी बाराव्या शेंकड्यांत हांगा सरंजामशाय सगळ्यांक चड बळइश्ट जाली आनी त्याच काळांत डॅन्यूब न्हंयचें म्हत्व वाडून थंय कितलींशींच शारां तयार जालीं. बॅबेनबर्ग उपरांत बोहिमियाच्या राजान लोअर आऩी अपर ऑस्ट्रिया, स्टिरीया, कॅरिथिया आनी कार्निओला हे वाठार घेतले. तेन्ना जर्मन राजाच्या मुखेल्यांनी 1272 वर्सा हॅप्सबर्गच्या रुडॉल्फाक राजा म्हूण वेंचलो. रुडॉल्फान हे सगळे वाठार परत जिखून घेतले. हांगासावन हॅप्सबर्गच्या घराण्याचो प्रभाव युरोपाचेर चालू जालो. फुडें पवित्र रोमन साम्राज्याचे राजाय ह्याच घराण्यांतल्यान वेंचून येवंक लागले. पूण राजकी थीरपण हांगा केन्नाच नाशिल्लें. सोळाव्या शेंकड्यांतल्या वेपारी क्रांतीक लागून पोरने वेपारी मार्ग आनी टायरोल, कॅरिथिया हांगाच्या भांगराच्या खणींचें म्हत्व उणें जालें. कॅथलिक आनी प्रॉटेस्टंटपंथांमदीं स्रत लागली. टायरोल हांगा प्रॉटेस्टंटांच्या फाटबळाक लागून शेतकारांचे उठाव जाले पूण हे उठाव चिड्डून उडयले. दुसरो फर्डिनांड हाचे राजवटींत प्रॉटेस्टंट विरोधी धोरणाक लागून तीस वर्साच्या झूजाक एक कारण मेळ्ळें. राज्य सत्ता आनी कॅथलिक धर्मसत्ता हांचो एकवट जालो. फुडें राज्यसत्ता काबार जायसर हो एकवट तिगलो. बोहिमिया आनी मोरेव्हिया ह्या ऑस्ट्रियन साम्राज्याचेच वांटे जावन गेले आनी वेस्टफेलियाचे कबलाती उपारंत पवित्र रोमन साम्राज्य नांवापुरतेंच उरून हॅप्सबर्ग साम्राज्य बळिश्ट जालें. स्पेनचो 6 वो चार्लस् हाणें आपली चली मासिया तेरेझा हिचेखातीर हॅप्सबर्गचो वाठार मेळयलो. तिचो घोव पयलो फ्रान्सिस हो 1945 वर्सा राजा जालो, पूण खरी सत्ता मारियाच्याच हातांत आशिल्ली. प्रशियाचो दुसरो फ्रीड्रीख हाचे लागीं त्चें बरोच काळ झूज जालें. जर्मन भुंयेचे मालके खातीर ऑस्ट्रियन दायज झूज आनी सात वर्सांचीं झूजां जालीं. मारीयान उदेंतेवटेनचे साम्राज्य वाडयलें, सरदारांचें म्हत्व उणें करून तांकां नोकरशायेंत दवरले आनी केंद्र सत्ता, वाडयली. तिचे उपरांत, तिचे चलयेन हेंच धोरण फुडें चलयलें. हेवटेन तेवटेन फाफसल्ल्या आपल्या वाठारांचें केंद्रीकरण आनी जर्मनीकरणा आड सगळेवटेनच्यान विरोध जालो. ताचे उपरांत ऑस्ट्रियांतले वयल्या वर्गाचे लोक समाजीक आनी सांस्कृतीक मळांचेर शेक गाजोवंक लागले. अठराव्या शेंकड्यांत ऑस्ट्रियन संगीत आनी वास्तुकला हांची बरीच उदरगत जाली. एकुणिसाव्या शेंकड्याचे सुर्वेक ऑस्ट्रियन साहित्य उदेंवक लागलें. ऑस्ट्रिया आनी फ्रांस हांचे संबंद केन्नाच बरे जाले नात. 1792 वर्सा, ऑस्ट्रिया आनी फ्रांस हांचे मजगतीं लडाय जाली. झुजां आनी कबलाती हातूंत ऑस्ट्रियाचे बरेंच लुकसाण जालें. 1812 वर्सा, ऑस्ट्रियाक नेपोलियनाचे वटेन रशिया आड झूज करचें पडलें; पूण 1813 वर्सा तो रशियावटेन गेलो. 1814 च्या व्हिएन्ना काँग्रेसींत ऑस्ट्रियाक नेदरलँडस् आनी बाडेन हे वाठार मेळ्ळे नात, पूण लाँबर्डी, व्हिनीशिया, इस्त्रिया आनी डाल्मेशिया हे वाठार मेळ्ळे. 1848 मेरेन युरोपच्या साम्राज्यवादी राजकारणाचेर ऑस्ट्रियन पंतप्रधान मेटरनिख हाचो बरोच प्रभाव आशिल्लो, पूण मदल्या आनी सकयल्या लोकांचे प्रस्न वाडूंक लागिल्ले. राश्ट्रीयवादी प्रवृत्ती वाडटाली आनी ऑस्ट्रियांतले जर्मन, स्लाव, हंगेरियन आनी इटालियन ह्या विंगड विंगड लोकांमदलीं झगडीं वाडूंक लागलीं. 1848 त, क्रांतीकारकानी मेटरनिखाक सकयल उडयलो, फर्डिनंडान राज्य सोडलें आनी फ्रांसिस जोजेफ राजा जालो. ऑस्ट्रियाचो शंक वाडटा अशें दिसतालें, पूण हें साम्राज्य भितरल्या भितर दुबळें जाल्लें. वेपारी सवलती मेळून जरी अर्थीक लाव वाडलो तरी वंशीक झुजां वाडत आशिल्लीं. 1859 त इटालीच्या झुजांत लाँबर्डी हातांतल्यान गेलो आनी ऑस्ट्रियन साम्राज्याचें लश्करी आनी राजनितीक दुबळेपण उक्ताडार पडलें. हीं संद मतींत दवरून प्रिन्स बिस्मार्कान ऑस्ट्रियाचेर जैत मेळयलें आनी ताका जर्मन संघराज्यांतल्यान भायर उडयलो. व्हिनीशीया इडलीक दिवचो पडलो आनी 1867 वर्सा ऑस्ट्रो-हंगेरियन जोड राजशायेची थापणूक जाली. पूण विंदड विंगड प्रकारांच्या भोवसंख्यलोकांचेर ही जर्मन मग्यार अल्पसंख्य लोकांची राजवट राश्ट्रवादी वातावरणांत थिरावंक पावली ना. 1914 वर्सा लोकांमदल्या प्रस्नावांगडाच ऑस्ट्रियन राजकुंवराचो खून जाल्ल्यान पयलें म्हाझूज पेटलें. 1918 त, पयलो चार्ल्स हाणें राज्य सोडलें. राजेशाय काबार जाली आनी 12 नोव्हेंबराक सोशलिस्ट आनी पॅनजर्मन पक्षांनी शांतीकडेन सत्ता बदल्ली. जर्मन ऑस्ट्रिया हो उरिल्ल्या जर्मनीचोच वाठार मानून तो एक लोकशाय देश म्हूण घोशणा केली. 19 डिसेंबर 1945 वर्सा प्रजासत्ताकाची घोशणा केल्ल्या ह्या देशाची राज्यपद्धत 1920-29 च्या काळांक मान्यताय मेळिल्ल्या संविधानाप्रमाण चलता. ह्या संविधानाप्रमाण बर्गेनलँड, कॅरिथिया, लोअर ऑस्ट्रिया, सॉल्झबर्ग, स्टिरीया, टायरोल, अपर ऑस्ट्रिया, व्हिएन्ना आनी व्होरालबर्ग ह्या 9 प्रांताचें ऑस्ट्रिया हें एक लाकशाय संघराज्य जावन आसा. दर स वर्सां उपरांत लोकांनीं वेंचून काडिल्लो अध्यक्ष हो राश्ट्राचो मुखेल म्हूण काम करता. अध्यक्ष चार वर्सा खातीर चॅन्सलरची (पंतप्रधान नेमणूक करता आनी चॅन्सलर आपल्या मतांप्रमाण मंत्रीमंडळ वेंचता, तांका खाती वेंटून दिता आनी राश्ट्रीय धोरण थारयता. ह्या मंत्रीमंडळाचेर पार्लमेंटचो विस्वास आसचो पडटा. पार्लमेंटच्यो संघराज्यसभा (फंडरल कौन्सिल),आनी राश्ट्रीय सभा आसतात. एकवीस वर्सावेल्या सगळ्यां लोकांक मत दिवपाचो अधिकार आसा आऩी सव्वीस वर्सां पुराय केल्ल्या कोणाकय पार्लमेंटच्या वेंचणूकांखातीर उबो रावंक मेळटा. दरेक प्रांताखातीर लोकांनी वेंचून दिल्लें विधीमंडळ आसा आनी तातूंत वेंचिल्लो राज्यमुखेली प्रांताचो कारभार राज्यचिटणीसाच्या पालवान चलयता. हेभायर थळाव्या स्वराज्य संस्थांचे (communes) कारभार त्या थरावेल्या लोकांच्या वेंचणुकांतल्यान चलतात. अळे हांगा 3,000 सम्यून आसा. 14 व्हडल्या हें शारांक कायद्यान खाशेले अधिकार दिल्यात. व्हिएन्ना हे शार ऑस्ट्रियाचो एक प्रांतच जावन आसा.न्यायवेवस्था केंद्क सरकाराच्या हाताखाला आसता. न्यायाधीशांची नेमणूक केंद्र सरकार करता. व्हिएन्ना हांगा सगळ्यांत उंचल्या पांवड्यावेलें न्यायालय आसा. 1934 वर्सा बंद जाल्ली ज्यूरी पद्धत 1951 तल्यान पर्थून चालू जाल्या. हांगा मरणाची ख्यास्त ना. सक्तीचो लश्करी नोकरेचो कायदो 18 ते 51 वर्सांमदल्या दादल्यांक लागू जाता. व्हिएन्ना, ग्रात्स आनी सॉल्झबर्ग हांगा लश्कराचीं मुखेल केंद्रां आसात. मूळ 1952 त, लश्करी अधिकाऱ्यांखातीर थापणूक जाल्लें केंद्र 1958 सावन पर्थून चालू केलां. देशाचो विस्तार ल्हान आनी बरोच वाठार ऊंचसकल आशिल्ल्या कारणान शेतवडीचेरच पुराय अर्थवेवस्था चलोवप शक्य ना. शेजरा जर्मनी, स्वित्झर्लंड, चिकोस्लोव्हाकिया ह्या सारके फुडारिल्ले देश आशिल्ल्यान तांचे कडल्यान शिकून चडांत चड जमनींत पिकावळ काडपाचो यत्न जालो. हाचो परिणाम म्हळ्यार आयज गरजे पुरती 87% पिकावळ हांगा जाता.तणांच्या मुळांचो उपेग दुदाखातीर आनी मांसाखातीर गोरवीं वाडोवपांत जाता. बऱ्या रानांक लागून हांगाच्या लांकडाक जगाच्या बाजारांत मागणी आसा. अर्थवेवस्थेचो तिसरो मुखेल आदार म्हळ्यार हांगा जाल्ले उद्देगीकरण. खनिजां भितर लोखण, बॉक्सायट, चुनखडी आनी खनीज मीठ हीं गरजेपुरतीं मेळटांत. कोळसो पोलंड, रशिया ह्या सारक्या देशांतल्यान हाडटो पडटा. खनीज तेल आनी सैमीक वायू हांगा बरोच मेळटा. डॅन्यूब न्हंयच्या सगळ्या ऋतूंनी उपेगी पडपी सवाय जलमार्गाक लागून देशाची बरीच उदरगत जाल्या. सादारणपणान शएतवड, वनसंपत्ती, पर्यटन आनी उद्देगीक उत्पादन ह्या गजालींचेर हांगाची अर्थवेवस्था चलता. पयल्या आनी दुसऱ्या म्हाझुजार लागून ऑस्ट्रियाची अर्थवेवस्था सामकीच वायट जाल्ली, पूण भायल्या राश्ट्रांक लागून ताणें आपली उदरगत करून घेतली. शेतांभितर यांत्रिक पद्धतीन पीक काडटात. शेतांत काम करतल्यांचो आंकडो दिसानदीस उणो जायत आसा. हांगाची मुखेल पिकावळ म्हळ्यार गंव, राय, ओट, बार्ली, सातू, बटाट आनी बीट. द्राक्षांची लागवड करून ताचो सोरो तयार करतात. गोरवां पोसपाच्या धंद्याक लागून दूद, लोणी,चीज, मांस बऱ्याच प्रमाणांत मेळटा. बऱ्या गोरवांची पैदास करपांत ऑस्ट्रियन शेतकारांनी जगांत नामना मेळयल्या. लांकडाच्यो पेटयो, टर्पेन्टायन, खेळणीं, मदेराचें सामान रानांतल्या रुखांतल्यान मेळटा. हांची चडशी निर्यात जाता. लोखण आनी बॉक्सायट वांगडा हागा शिशें, तांबे, ज्सत ह्या खनिजांची सांठवण आसा. बऱ्यापैकी ग्रॅफायट हांगा मेळटा. खण वेवसायाचें राश्ट्रीकरण जालां. मोटारी, ट्रक, ट्रॅक्टर, मोटरसायकली, सायकली हांचेंय उत्पादन बरेंच जाता. रसायनीक उद्देगधंदे हांगा बरेच वाडल्यात. सारे आनी प्लास्किकच्या धंद्यांक म्हत्व आसा. कपडो तयार करपाचे कारखाने व्हडा प्रमाणांत हांगा आसा. ते भायर कागद आनी विजेचीं उपकरणां हांगा तयार जाता. हांगाच्या कारागिरीक लागून फर्निचर, आयदनांक जगांत नामना मेळ्ळ्या. फ्रांस आनी इटली फाटल्यान युरोपांत पर्यटनाच्या मळार ह्या देशाचो क्रमांक लागता. चडशे पर्यटक अमेरिका, ब्रिटन ह्या सारक्या देशांतल्यान येतात. पर्यटनांतल्यान ह्या देशांक बरेंच मोचें उत्पन्न मेळटा. देशांतल्या 25% उद्देगांचें राश्ट्रीयकरण जालां. युरोपांतल्या आयात-निर्यात मळाचेर ऑस्ट्रियाचो म्हत्वाचो वांटो आसा. क्रोन हें हांगाचें चलनी नाणें जावन आसा. ऑस्ट्रियाच्या लोकांभितर सादारणपणान चार वंशांची भरसण दिसून येता. आग्नेयेवटेनचे ऊंच, गंवाकोराच्या लोकांचो दिनारिक वंश, अस्तंतेकडल्या मोडव्या,काटक सोकांचो अल्पायन वंश, उत्तरेवटेनचो ऊंच बारीक आनी उडळ लोकांचो नॉर्डिक वंश आनी इशान्येवटेनच्या मध्यम उंचायेच्या लोकांचो बाल्टिक वंश. माग्यार स्लाव, चेक, स्लोव्हाक इटालियन, रुमानियन हेय लोक कांय प्रमाणांत शीमांकडल्या वाठारांनी आसात. धर्मीक नदरेन हांगा सुमार 90% लोक रोमन कॅथलिक पंथाचे तर सुमार 6% लोक प्रॉटेस्टंट पंथाचे आसात, उरिल्ले कांय ग्रीक इगर्ज संप्रदायाचे आनी कांय जाण ज्यू धर्माचे आसात. नाझी काळांत ज्यू लोकांचे प्रमाण बरेंच उणेंजालें. देशांत पुराय धर्मस्वातंत्र्य आसा. लोकांची रावपाची तरा हेर युरोपीय देशांवरी बऱ्या आनी उंचल्या पांवड्यावेली आसा. कामगार वर्गाखातीर नगरपालिकां कडल्यान आदर्श पद्धतीचीं घरा बांदतात. दोंगरी वाठारांनी घरां बांदपाक लांकूड आनी चिरो ह्या दोनूय गजालींचो उपेग जाता. देशांत उदक आनी दूद पुरवण करपा खातीर सरकार खासा कश्ट येता. भलायकेचे नदरेंतल्यान ह्या देशाची परिस्थिती बरीच सुदारल्या. हॉस्पिटलां आनी दोतोरांची संख्या उपाट आसा. साथीचे रोग ना जावंक पावल्यात. कामगारां खातीर आनी मध्यम वर्गीयांखातीर कल्याण येवजण आसात. अस्तंतेकडल्या संगीतांत ह्या देशाचो वांटो म्हत्वाचो आसा. अठराव्या शेंकड्या सावन व्हिएन्ना हें युरोपांतल्या संगीताचें केंद्र म्हूण वळखतात. ह्या ल्हानशा देशांत सुमार 5,200 वयर संगीत मंडळां आसात. सॉल्झबर्ग आनी व्हिएन्ना हांगा व्हडलीं संगीत केंद्रां आसात. ल्झबर्गांत तर रस्त्यार कोनशाकोनशानी संगीत आयकूंक मेळटा. हांगाची नाट्यकलाय बरींच फुडें पावल्या.बर्फाचेर निसरपाचे खेळ (स्कीईंग फुटल हे हांगाचे आवडीचे खेळ. ऑलिंपिकाच्या शिंयाळ्या खेळांत ऑस्ट्रिया सदांच बरो पांवडो दाखयता. चित्रकला, शिल्पकला हातूंतय हेर युरोपीय देशावांगडा हांगाच्या कलाकारांनी नामना मेळयल्या. सेगीतांत जॉजफ हेडन, मोझार्ट, सूब्रट, बीथोवन, ब्रालस हांणी तर चित्रकला आनी शिल्पकलेंत ऑस्कर कॉकोश्का, आल्फ्रेड क्यूबिन, फ्रिट्झ वॉटूबा हांणी जगभर नामना मेळयल्या. येरादारी आनी संचारण:हांगाचे रस्ते दुसऱ्या म्हाझुजावेळार सामकेच नश्ट जाल्ले. पूण खर कश्ट करून हांगाच्या लोकांनी पर्थून रस्त्यांचें जाळें देशभर पातळायलें. हांगा सुमार 66,000 मैल लांबायेचे रस्ते आसात. 1950 त, रस्त्यांचेर धांवपी मोटार गाड्यांची संख्या फकत 2,85,000 आशिल्ली ती 1980 मेरेन 34,00,000 जाली. हांगाचे सुमार 40% रेल्वेमार्गय म्हाझुजांत काबार जाले.पूण ते सारके करून तांचें आधुनिकीकरण केलें. सुमार 65% येरादारीचो वांटो उखलपी रेल्वे मार्ग चडशे विजेचेर चलतात. डॅन्यूब ह्या न्हंयतल्यान उदकांतली येरादारी जाता. ‘ऑस्ट्रियन एअरलायन्स’ 1958 त अस्तित्वांत आयली. ते संस्थेवरवीं युरोपांतल्या 25 परस चड देशांकडेन हवाई मार्गांतल्यान येरादारी चलता. व्हिएन्नाच्या आग्नेयेवटेन आसिल्लो विन श्वेचाट हो हांगाचो सगळ्यांत व्हडलो विमानतळ जावन आसा. खबरापत्रांच्या मळार हांगाय युरोपांतल्या हेर फुडारिल्ल्या देशांवरवी बरींच दिसाळीं आनी नेमाळीं आसात. ‘कुरिअर’ आनी ‘एक्सप्रेस’ हीं हांदाचीं मुखेल दिसाळीं जावन आसा. देशांतल्या 90% परस चड लोकांमेरेन रेडिओ आनी दूगदर्शनाच्यो कार्यावळी पावतात. रंगीत दूरदर्शन हांगा 1969 सावन सुरू जालें. येरादारी आनी संचारणाच्या मळार ऑस्ट्रियाची हेर खंयच्याय फुडारिल्ल्या युरोपीय देशांकडेन तुळा करूं येता. 6 ते 15 वर्सांमेरेन सगळ्यांखातीर सक्तीचें आनी फुकट शिक्षण आसा. साक्षरतेचें प्रमाण 98% वयर आसा. हांगा सगळे तरचें शिक्षण दिवपाची तजवीज आसा. सगळ्यांक एकसारकें शिक्षण दिवपाचें धोरण मुळाव्या पांवड्यासावन 1970 वर्सा चालू केलें. माध्यमिक शाळांनी विद्यार्थ्यांक विश्वविद्यालयांतलें शिक्षण आपणावपाखातीर तयार करतात. शिक्षकां खातीर खासा प्रशिक्षण संस्था आसात. हांगाचें व्हिएन्ना विश्वविद्यालय 1365 त सुरू जाल्लें. ग्रात्स, इन्साब्रूक आनी सॉल्झबर्ग हीं विश्वविद्यालयां बरींच पोरनीं आसात. सगळीं मेळून हांगा 15 विश्वविद्यालयां आसात. नृत्य, नाट्य, तंत्रगिन्यान, मानव्यशास्त्र असा विंगड विंगड मळांचेर शिक्षण दिवपी विश्वविद्यालयां हांगा आसात. शिक्षणाचें माध्यम जर्मन भाशा. ऑस्ट्रियाचे 99% लोक जर्मन भाशा उलयतात. पूण हें भाशेंत जर्मन बोलीभाशांचें खआशेलेपण आसा. उदेंत आनी आग्नेय शीमे वाठारांतले लोक मग्यार आनी स्लोव्हिनिक भाशा उलयतात. ऑस्ट्रियन साहित्य जरी हेर जर्मन भाशेंतल्या साहित्याक लागींचे आसलें तरी ताणें आपलें खाशेलपण तिगोवन दवरलां. रोमन कॅथलिक पंथाचो प्रभाव पोरन्या साहित्याचेर बरोच दिसता, तेभायर इटालियन आनी स्पॅनीश साहित्याचोय प्रभाव हांगाच्या साहित्याचेर जाला. साहित्याचेर सोबीतकाय, सैम हांचे परिणाम आसात. मध्यमयुगांतलें साहित्य चडशें धर्म, वीरकथा हांचे भोवतणी केंद्रीत जाल्लें. 1365 सावन व्हिएन्न विश्वविद्यालयाचे थापणुके उपकांत मानवतावादी साहित्याक बरोच नेट आयलो. आर्विल्लें साहित्य युरोपांतल्या साहित्यांत आयिल्ले वास्तववाद, अस्तित्ववाद हांच्या प्रभावाखाला गेलें. काव्य, कादंबरी, कथा, नाट्य, विनोद ह्या सगळ्या मळांवेलें साहित्य हांगा बरेतरेन फुललां. नामनेचो अस्तित्ववादी लेखक फ्रान्झ काफ्का हो ह्याच देशांत जावन गेलो. अस्तंतेवटेनचे फॉरॉर्लबेख आऩी टायरोल हांगाचे दोंगर भोव सोबीत आसात. उदेंतेवटेन कॅरिथिया आनी सॉल्झबर्ग ह्या प्रांतांतलीं तळीं आऩी पयसुल्ल्या दोंगरांक सागून बरेच पर्टक हांगा येतात. आग्नेयेवटेनचो स्टिरिवा प्रांत रपखांक लागून म्हत्वाचो थारला. डॅन्यूब न्हंयचे अस्तंतेवटेनचे देगेर इतिहासीक म्हत्व आसिल्ले व्हिएन्नाशार आसा. हांगाची सांत स्टीव्हनची इगर्ज नांवाजिल्ली आसा. ते भायर ग्रात्स, लिंट्स, सॉल्झबर्ग आनी इन्सब्रूक हीं शारां नांवाजिल्लीं आसात. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 16:15 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. हें माजर कोणाक भियेंता देव जाणा. देवाक कशें विचारतलो? ते खातीर पयलीं मडगांवां वचून देवा कडेन उलोवपी कोणूय मेळटा जाल्यार सोदचो पडटलो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. कंपनीच्या संस्थापकाचो भाचो क्लृप्त्यो करपांत इतलो घुस्पल्लो की संस्थापक फक्त कांय दिसां खातीर पयस आशिल्लो तेन्ना ताणें पुराय कंपनीचो ताबो हातासलो. शरद रुतूंत पानांचें रंग बदलप, पयस-पयशिल्ले देखावे आनी पाचव्या मळांनी घोड्यांचें चरप हें उत्तर-पुर्वी अमेरिकेच्या पयशिल्ल्या वाठारांनी दिसपी ग्रामीण सोबीतकायेच्यो देखी आसात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. गुन्यांव नियंत्रणात हाडातः आपाची पुलीस म्हासंचालका कडेन मागणी पणजीः आम आदमी पक्षाचे गोंय मुखेली अॅड अमीत पालेकार हांच्या फुडारपणा खाला पक्षाच्या शिश्टमंडळान शुक्राराक पुलीस म्हासंचालक जसपाल सिंग हांकां एक निवेदन भेटोवन राज्यांत वाडट आसात त्या गुन्यांवाचेर नियंत्रण हाडपाची मागणी केली. शिश्टमंडळान आपाचो बाणावलेचो आमदार कॅप्टन व्हेन्झी व्हिएगस, उपाध्यक्ष वाल्मिकी नायक, संदेश तेलेकार देसाय, आपाची बायल विभागाची मुखेली प्रतिमा कुतिन्हो आनी म्हणयारो राजदीप नायक हांचो आसपाव आशिल्लो. फाटल्या मे म्हयन्यांत राज्यांतल्या गुन्यांवांत बरीच वाड जाल्या. खून, लिंगीक शोशण, लूटमार ह्या सारकीं प्रकरणा वाडपाक लागिल्ल्यान गोंयची सुरक्षीत पर्यटन थळ म्हणून आशिल्ली प्रतिमा इबाडपाक लागल्या. पर्यटन आनी संबंदीत मळार हाचो फटको बसल्यार राज्याची अर्थवेवस्था सामकीच हाता भायर वचपाची भिरांत निवेदनांत उक्तायल्या. मे म्हयन्यांत लिंगीक अत्याचाराची सात प्रकरणा उक्ताडार आयलीं. बायलांचें अपहरण, खून आनी लिंगीक अत्याचारांत वाड जायत आसा. हें हुस्को करपा सारकें आशिल्ल्यान सरकारान तें थांबोवपा खातीर आनी चलयांक सुरक्षीत दवोरपा खातीर खर पावलां घालपाक जाय अशें आपान निवदेनांत म्हणलां. राजकीय हस्तक्षेपाक लागून गुन्यांवांचो तपास जायना. घऱ खात्याचो कारभार पळोवपी मुख्यमंत्री डॉ प्रमोद सावंत हांणी गुन्याव तपासांत राजकी हस्तक्षेप जावचो ना हाचे कडेन लक्ष दिवपाक प्रतिमा कुतिन्हो हिणे सांगलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. हें पान शेवटीं 10 मार्च 2021 दिसा, 15:50 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. मयें तळ्याचेर गरजेच्यो सुविधायो नाशिल्ल्यान पर्यटनाक आडमेळें मयें तळ्याची पळोवणी करतना अध्यक्ष गणेश गांवकार, आमदार प्रेमेंद्र शेट आनी हेर विशांत वझे) दिवचल: मयेंच्या तळ्यांत खूबश्यो समस्या, ताचो योग्य तरेन सांबाळ जायना, तशेंच गरजेच्यो सुविधायो नाशिल्ल्यान आयज हांगच्या पर्यटनाक आडमेळें आयलां. कोट्यांनी रुपया खर्च करून लेगीत ह्या तळ्याची सामकी बाबत अवस्था जाल्या. ताका लागून आमदार प्रेमेंद्र शेट, पर्यटन मंडळाचे अध्यक्ष गणेश गांवकार हांणी अधिकार्‍यां वांगडा मयेंच्या तळ्याची पळोवणी केली. हांगा खुबश्यो सुधारणा करपाची गरज आशिल्ल्याचें स्पश्ट केलें. गोंय पर्यटन म्हामंडळाचे अध्यक्ष गणेश गांवकार हांणी मयें मतदारसंघांतलें मयें तळें, मयें रेसिडेन्सी आनी सप्तकोटेश्वर मंदिराक भेट दिली. ह्या वेळार तांचे वांगडा मयें मतदारसंघाचे आमदार प्रेमेंद्र शेट आनी पर्यटन म्हामंडळाचे अधिकारी हाजीर आशिल्ले. गोंयचें फुडलीं 15 वर्सांचें पर्यटन कशें आसतलें हे खातीर एक उंचेल्या पांवड्यावेली समिती निवडून गोंयचें पर्यटन केंद्रीकृत करतले अशें गणेश गांवकार हांणी सांगलें. मयें तळें आनी मयें रेसिडेन्सी हांचें परिक्षण केल्या उपरांत तांणी मान्य केलें, मयें तळें आनी रेसिडेन्सीचो सांबाळ वेवस्थीत करूंक नाशिल्ल्यान ते पर्यटना खातीर उपलब्ध जावपाक शकना. ताका लागून बेगीन पावलां उबारून योग्य अशी नितळसाण आनी हेर कामां सोंपोवन रोखडेंच मयेंचें तळें पर्यटना खातीर उक्तें करतले अशें तांणी म्हणलें. मयें तळ्याचेर एक थीम पार्क करपाचें येवजिलां. फुडल्या कांय दिसांनी पर्यटना खातीर पर्यटकांक घेवन वाहनां मयां तळ्याचेर येतलीं हाची हमी पर्यटन म्हामंडळाचे अध्यक्ष गणेश गांवकार हांणी दिली. ह्या वेळार आमदार शेट, अधिकारी दीपक नार्वेकार, शंकर चोडणकार, दया कारबोटकार आनी हेर हाजीर आशिल्ले. पर्यटन वाडोवपा खातीर उपक्रम चालीक लायतले अशें आवाहन आमदार प्रेमेंद्र शेट हांणी केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. ऑस्ट्रेलिया हो संवसारांत व्हडल्या देशांचे वळेरींत सव्या क्रमांकाचेर आसा. ओशेनिया वाठारांत ऑस्ट्रेलिया हो सगळ्यांत व्हडलो देश. हो गरम आनी रेंवट प्रांत आशिल्ल्यान हांगाची लोकसंख्या कमी. दक्षिणे कडल्या सुपीक वाठारांत गंव पिकयतात. तशेंच गोरवां आनी मेंढरो पाळून लोक आपल्या पोटा-पाण्याची वेवस्था करतात. सुमार 50,000 वर्सां पयलीं, आशियेंतल्यान एबओरिजिनल्स ऑस्ट्रेलियेंत सगळ्यांत पयली आयले. ते उपरांत युरोप आनी हेर वाठारांतल्यान लोक हांगा स्थायीक जाले. कॅनबेरा ही ऑस्ट्रेलियेची राजधानी. सिडनी, मेलबर्न, ब्रिस्बर्न, पर्थ आनी ऍडलेड हीं ऑस्ट्रेलियेंतलीं कांय मुखेल शारां. सक्तीचें मतदान – ऑस्ट्रेलियेच्या नागरिकांक मतदार म्हणून नोंद जावपाची आनी वेंचणुके वेळार मतदान करपाची सक्ती आसा. 1924 वर्सा, ऑस्ट्रेलिया वेंचणूक आयोगान वेंचणूक कायद्यांत दुरुस्ती करून मतदान सक्तीचें केलें. तेन्ना सावन मतदानाचो आंकडो 90 टक्क्यां वयर आसा. वेंचणुकेक मतदान करूंक ना तांणी ताचें योग्य आनी वैध कारण दिवंक ना जाल्यार नागरिकाक दंड फारीक करचो पडटा. रानजीव – ऑस्ट्रेलियेंत जनावरां खातीर खास पार्क आनी अभयारण्यां आसात. पर्यटकांक तशेंच थळाव्यांक जमनीवेलीं आनी उदकांतलीं जनावरां लागींच्यान पळोवंक मेळटात. सिडनी जू, सिमबायो वायल्डलायफ पार्क, फॅदरडेल वायल्डलायफ पार्क हे ऑस्ट्रेलियेंतले कांय फामाद पार्क. क्वाला, कंगारू, डिंगो, वॉम्बॅट, अकिडना तशेंच मानगें, सोरोप हीं जनावरां ह्या वाठारांत मोट्या प्रमाणांत पळोवंक मेळटात. वायनयार्ड – ऑस्ट्रेलियेंत द्राक्षांचें (दाक) भरपूर प्रमाणांत पीक जाता. वेगवेगळ्या प्रकाराचीं द्राक्षां ह्या वाठारांत मेळटात. ताका लागून द्राक्षां पासून वायन तयार करून ताची निर्यात करपाचो वेवसाय ऑस्ट्रेलियेंत चलता. 90 परस चड देशांनी ही उच्च दर्ज्याची वायन निर्यात जाता. खण वेवसाय – संवसारांतलो सगळ्यांत म्हत्वाचो खण उद्देग ऑस्ट्रेलियेंत आसा. भांगर, कोळसो, सैमीक वायू, लोह खनीज धरून हेर खनिजांचो भंडार हांगा आसा. पूण खण वेवसायाचो परिणाम ऑस्ट्रेलियेंतल्या कितल्याशाच वाठारांतल्या पर्यावरणाचेर जाला. खेळ – ऑस्ट्रेलियन फुटबॉल हो ऑस्ट्रेलियेंतलो सगळ्यांत लोकप्रिय खेळ. ह्या खेळांत फुटबॉलाक लाथ वा मूठ मारल्यार जाता पूण तो हातान उखलून मारूंक जायना. ह्या खेळाचो जल्म ऑस्ट्रेलियेंत जालो पूण आतां तो ग्रेट ब्रिटन आनी यूएस ह्या देशांनी खेळटात. दर्यावेळो लागीं आशिल्ल्यान आनी चडशें गरम वातावरण आशिल्ल्यान, ऑस्ट्रेलियेंतल्या लोकांक घरा भायले खेळ खेळूंक आवडटात. स्विमिंग, सेलिंग, सर्फींग हे दर्यांतले खेळ खूब फामाद आसात. पर्यटन थळां – पर्यटन ऑस्ट्रेलियेचे अर्थवेवस्थे खातीर म्हत्वाचें. दर्यावेळो आनी वेगवेगळ्यो सुवातो पळोवंक कितलेशेच पर्यटक ऑस्ट्रेलियेक भेट दितात. ग्रेट बॅरियर रिफ ह्या वाठारांतलो दर्या आनी दर्यांतले प्राणी तशेंच युलुरू वाठारांतलो रेंवट दोंगर बरोच लोकप्रिय आसा. तशेंच सिडनी आनी मेलबर्न ह्या वाठारांतल्या शारी जिणेचोय पर्यटक अणभव घेतात. सिडनी ओपॅरा हावज हातूंत कॉन्सर्ट, ओपॅरा आनी नाटकां खातीर पांच वेगवेगळीं सभाघरां आसात आनी संवसारभरांत हो ओपॅरा हावज खूब फामाद आसा. दर्यादेगेर आशिल्लो हो ओपॅरा हावज बोटीच्या आकाराचो आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. म्हारगाय मळबाक तेंकल्या. ताचेर नियंत्रण दवरप सरकाराक कठीण जालां. कांय जाणांच्या मतान रिकामी जावपी तिजोरी भरपाक सरकारान कर वाडयल्यात. ताका जिनसांचें मोल, म्हारगाय वाडल्या. वाडत आसा. येणावळ, उत्पादन वाडयत जाल्यार म्हारगायेच्या गळ्यांत दावें घालून तिका बांदून दवरूं येता. पूण, ते नदरेन प्रामाणिकपणान यत्न जावक गरजेचे, तेय एकजुटीन. एकल्यान बचत केली आनी दुसऱ्यान उधळपट्टी जाल्यार म्हारगायेचें कानांत वारें गेल्लें गोरूं आडावप शक्य ना. सरकारान येणावळ वाडोवची आनी म्हारगायेचे नियंत्रण दवरचें वा तें आपशीच येतलें अशें कांय जाणांक दिसता. पूण ते खातीर ध्येय, निश्ठा, पारदर्शकताय, प्रामाणिकपणा, धडपड जाय. कितल्या लोकप्रतिनिधीं कडेन ती आसा? आनी आसल्यारूय हेर लोकप्रतिनिधी तांकां तशे वागपाक दितले? गोंय सरकार दरवर्सा साबार खात्यांची बसका घेता आनी तांकां येणावळ वाडोवपाचे नदरेन काम करपाक सांगता. केंद्र सरकारा कडल्यान येवपी पयसो (खरें म्हणल्यार तो चड येवपाक जाय खंय वापरलो ताची म्हायती केंद्राक धाडची पडटा. तो अहवाल वा निधी वापराचें प्रमाणपत्र मेळना तो मेरेन केंद्र सरकार आपली तिजोरी कशीच उक्ती करीना. म्हणटकच वयल्यान येवपी येणावळीक गुड्डो. मंत्री, आमदार ह्या सरकारांतल्या घटकांनी हीं कामां वेळार करून घेवपाक जाय. आळस आंगांत रिगोवन लकण्यो घेवपी सरकारी यंत्रणेक फाटीर धुमको मारून जागी करपाक जाय. ‘लाथों के भूत बातों से नहीं मानते’ प्रकार आसत जाल्यार तोय उपाय घेवंक जाय. मात, कांय लोकप्रतिनिधींक सरकारी कामकाजाची व्हडलीशी खबर नासता. मागीर सरकारी अधिकारी तांकां शेंडी लायतात येणावळ वाडना जाल्यार मागीर दर वर्सा 15, 20, 25 हजार कोटींचें रीण फाटीर घेवन सरकार चलोवचें पडटा, हें कोणाक खबर ना. तिजोरी भरिल्ली दवरतलो जाल्यार बचत हो एक बरो मार्ग. सरकार साबार प्रकल्प, येवजण्यो चालीक लायता, त्यो मुखार वच्चे बदला वाटेरूच गळसणटात. खंयच्याय प्रकल्पाचेर कोटींच्या कोटी खर्च करचे पडटात. मात, उपरांत तो कांय कारणांक लागून रद्द जाता वा मुखार धुकलता. ताचें बजेट वाडटा. सरभोंवतणी अशे कितलेशेच प्रकल्प आसतले. साधनसुविधा प्रकल्प, इमारती उब्यो जाल्यात. सगल्याचोच वापर जाता? कांय कडेन ‘चार आण्याची कोंबी आनी बारा आण्यांचो मसालो’. धुल्ल खायत लोळटात हे धवे हती. खरेंच अवाढव्य इमारतींची, प्रकल्पांची गरज आशिल्ली? कांय गजालींचेर गरजे भायर खर्च जाला. तर कांय प्रकल्प काळाचे ढेरयेंत गडप जाल्यात. आमचो लोकांचो हो पयसो फुकट गेलो ना? भ्रश्टाचारूय येणावळीच्या आड येता. धरून चलात, एका राज्यान हजार कोटींची येणावळ एकठांय केली. राज्याचे उदरगती खातीर, लोकांक सवलती, अनुदान दिवपा खातीर (खरें म्हणल्यार ह्यो खिरापती उण्यो जावंक जाय तो पयसो खर्च जावपाचो आशिल्लो. पूण, जर तातूंतलेच 500 कोटी वयर पसून सकयल मेरेन चलिल्ल्या भ्रश्टाचाराक लागून गायब जाले जाल्यार येणावळी तें मारक थारलें ना? कांय जाणकारांच्या मतान, भ्रश्टाचाराच्या रुपांत जो पयसो कांय लोकांच्या बोल्सांत गडप जाता, तो आडायलो जाल्यार देश रातयां वयर काडूं येता. भ्रश्टाचार फक्त पयशांचोच आसता आनी तो फक्त सत्ताधिशूच करतात, अशें कोणे धरून चलचें न्हय. संद मेळल्यार सगलेच चोर, तो मेरेन साव! गोंयांत ‘दर वर्सा’ रस्त्याचें डांबरीकरण करतात. आतांय चालू आसा. ताचेर 100 कोटी खर्च जाले आनी पयल्या पावसांत तो रस्तो व्हांवन गेलो जाल्यार? उणींच धा वर्सां तिगतले, अशें रस्ते आमी बांदूंक शकनात? कितलो पयसो वाटावतलो ताची फक्त कल्पना करात. येणावळ येता आनी हातांत पडचे पयलींच दुसरे वटेन वता. तिजोरी रिकामी ती रिकामी. हें टाळप शक्य जाल्यार उदक, वीज, रस्ते, येरादारी, कारखाने, दुकानां, शाळा… मेळटा थंय कर वाडोवन भौसाचे तकले वयलें वजें वाडोवचें पडचें ना. गांवठी म्हाल मुळांत उणो जाला. गोंयच्या खाणां- जेवणांचें मार्केटिंग जायना. खास गोंयचे अशे जिनस बाजारांत मेळटाच अशें ना. सान्ना, दोदोल, नेवरी, खारें नुस्तें…. गोंयचें जें कितें खाशेलेंपण आसा, ताचो अर्थिक लाव गोंयकारांक जावचो. सोरो (हातूंत भायलो सोरोच गोंयचो म्हूण खपता काजू बियो (ह्योय खंय आफ्रिकेच्यो. नांव मात गोंयचें) हांचें आकर्शण जशें पर्यटकांक आसा, तशें गोंयच्या दरेका जिनसांचें आसचें, हे खातीर यत्न जावंक जाय. गोंयचें नुस्तें खावपाक पर्यटक गर्दी करतात. मात कांय आडवाद सोडल्यार किस्मुर, उड्डामेथी, मणगणें, खतखतें अशें पदार्थ आशिल्ली गोंयची स्पेशल थाळी गोंयांत येवपी सगल्यांकूच चाखपाक मेळटा अशे ना. गोंयची याद म्हूण पर्यटक दिवचलची दिवली व्हरताले. आतां काळ बदल्ला. तिचो जागो ‘आय लव्ह गोवा’ बरयिल्ल्या टी-शर्टांनी, यादस्तिकांनी घेतला. केरळाक नाल्ल- माडा पसून तयार केल्ल्यो वस्तू मेळटात. माड, नाल्ल ही गोंयचीय वळख. आमी ताचो येणावळी खातीर कित्याक वापर करचो न्हय? हांगा आतां नाल्ल, वाशे भायल्यान येवपाक लागल्यात. गोंयचें म्हूण पर्यटक जें कितें व्हरतात, तातूंतलें चडशें गोंया भायर तयार जाल्लें आसता. करपीय भायलेच. जी येणावळ येता, ती गोंयांत खर्च जाता, काय भायर वता तें कळपाक मार्ग ना! गोंय हें शिक्षणाचें केंद्र करपाचो यत्न सरकार फाटलीं बरींच वर्सां करता. खाजगी विद्यापीठूय येवपाचें आसा. मात, आयआयटी सारकिल्ल्या संस्थांक विरोध जाल्लो पळोवंक मेळटा. बरी गजाल पसून गोंयांत हाडल्यार विरोध जाता, हाचो अर्थ सरकार वा संबंदीत कंपनीच्या उद्देशाचेर लोकांचो विस्वास उरूंक ना. कित्याक ताचो विचार करप गरजेचें. तो विस्वास परत मेळोवपाक कितें पावलां उखलचीं पडटलीं, तेंय चिंतूंक जाय. हेर देशां परस भारतांत वैजकी उपचार सवाय. गोंय वैजकी केंद्रूय सहज जावं येता. प्रामाणिकपणान हो वेवसाय केल्यार तें येणावळीचें एक बरें साधन थारूं येता. उद्देग, पर्यटन, संस्कृताय अशा साबार मळांचेर तकली लडोवन येणावळीचे नवे नवे मार्ग सोदूं येतात. आमचे कडेन तकली आसा, पूण ती नाका थंय धांवता. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. श्रावण – भाद्रपदांत नव्या परब जाता, त्या दिसाक सुरवात जाता बारशीं पुनव. म्हणल्यार नवी लग्न जाल्ली चली आवयच्या घरा वता. नव्या परबेक व्हंकले घरांतलें कांय जाण रातचे तिच्या घोवागेर येतात आनी व्हंकलेक आवयच्या घरा व्हरतात. कांय दीस ती आवयगेर रावता. नवीं लग्न जातात तांचें बारशीं पुनव हें निमाणें शास्र. जेन्ना व्हंकल बारशीं पुनवेक आवयच्या घरा वता तेन्ना ती वांगडा घोवाच्या घरच्यान नेवऱ्यो, कोरुण्यो (नेवऱ्यो) वडे अशें तरेचे गोड जिनस करुन व्हरता. बारशीं पुनवेक वतात तीं कांय जाणां चवथ आपले आवयगेर करुन घोवा घरां येतात जाल्यार कांय जाणां एक आठवडो रावून चवथ आपल्या घोवा घरा करतात. हो पुराय तरेन तांचो निर्णय आसता. जशीं बारशीं पुनव जाता तशीच प्रथा आसा, घुडूलो बांदपाची नवी व्हंकल आवयच्या घरां येवन तो बांदतात. भाद्रपद – आश्विनांत घुडूलो जाता. घुडूलो गांवच्या वाड्यार आशिल्ले मुखेल गांवकारा घरांत बांदतात. घुडूलो चलयांचो आनी चल्यांचो वेगळो जाता. तांचें थळूय वेगळें. घुडूलो म्हणजे, आळवा पानां घेवन तातूंत उदक घालून भाकरी आनी नाल्लाच्या वळ्यांनी गुथून घराच्या पाकाश्याक (छप्पर) बांदप. घुडूलो तयार करपाची एक पद्दत आसा. चली आळवां पानां काडटा. मागीर बांयचेर वचून कळसो भरुन उदक हाडटा. उपरांत आळवा पानांत उदक घालतात आनी भाकरी आनी नाल्लान तें घट्ट गुथतात. मागीर घराच्या पाकाश्याक घुडूलो बांदता. तो तयार करतना घरांतली ल्हान भुरगीं ,‌तरणाटी आनी बायलो आसतात, पूण घुडूलो फक्त घरांतलें लग्न जाल्लें चलीच बांदता. गांवच्यो लग्न जाल्ल्यो चलयो गांवकार वेळीपाच्या घरां वचून भाकरी खातात आनी उपरांत घराच्या पाकाश्याक बांदिल्ल्या घुडूल्याक बुराक मारतात. तातूंतल्यान पडटा तें उदक तोंडांक लायतात आनी आपल्या घरां परततात. पूण, पाकाश्याक बांदिल्लो घुडूलो पुराय तरेन सोडीनात. ताका बांदिल्ली भाकरी आनी नाल्ल पागी (घरची पागी म्हणपा फाटलें कारण आमकां सगळ्या परबांक पागी जाय पडटात) येवन सोडटात आनी व्हरतात. घुडूलो जालो की बारशीं पुनव सोंपता. घुडूलो प्रथा सोंपले उपरांत चलयो आपल्या घोवा घरां वतात. ही आगळी अशी प्रथा, बऱ्याच वाचप्यांनी ते विशीं पयलेच खेप आयकलें आसतलें? खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. “तुजें नांव कितें?” ताणें विचारलें. म्हज्या देशाची शीम उतरून हांव तुमच्या देशाक आयलां, आकांत हाडूंक. म्हज्या शिक्षकांनी म्हाका बंदूक वापरची आनी बॉम्ब घालची बरी तरबेज दिल्या. शिमेर आशिल्ल्या सैनिकांक फटोवन हांव तुमच्या शाराक पावलां. च्या पियेवंक आशेतां… आनी तूं म्हाका म्हजें नांव विचारता! म्हज्या मना भितरूच हांवें चिंतलें. “खबर ना. अजून हांवें तें थारावंक नां” म्हजी मोटवी जाप ताका. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. चवथें शुभवर्तमान बरयलें ताणेंच हें पत्र बरयलां. हांतूं कितें बरयल्लें आसा तेंबी बारिक्साणें पळेवंक गेल्यार, हें पत्र जुांवाचेंच म्हण ठावें जाता. धरंदूत कसो, हो बरवपी अधिकारान बरयता. त्या भायर शुभवर्तमान आनी हें पत्र बराबर धरल्यार, तत्वां तिंच आनी भासूय तीच म्हण दिश्टी पडता. हें सगळें लक्षांत घेवन, जाणारांचें मत अशें, की हें पत्र जुांवान शुभवर्तमाना मातशे आदीं वो मातशे उपरांत बरयलें दिसता. जेजू खरो देवाचो पूत, ह्या सता विशीं आपणें कितें बरयल्लें ताचो उगडास करुंक, खऱ्या धर्माचेर आड भावार्थियांक घट करुंक, धाकटे आजियेच्या क्रिसतांवांक हें पत्र जुांवान बरयलें. त्या गांवच्या पवित्र-सभां मदें खटे शिकवपी आनी प्रवादी उपरासललेशें दिसता. हे क्रिसताचे विरधी; जेजू सडवणार आनी मनशासंयब घेतललो देवाचो पूत म्हण ते मानून घेनासले. ह्या पत्राचें मूळ-तत्व म्हळ्यार हें: देव, जेजू क्रिसता उदेशीं, आंकां वळखुंक मेळता; म्हणटच जीं कण बापाच्या एकचारांत जियेवंक सदतात, तीं मनीस जाल्ल्या पुता उदेशिंच ह्या एकचारांत भितर सरुंक पावतलीं. त्या भायर, ह्या पत्रांत आनिंक तीन सतां नेतान उगडापीं केल्यांत देव म्हळ्यार उज्वाड, देव नीत आनी देव मग. म्हणटच, अवता उदेशीं बापा कडे आंकां एकवट जाय जाल्यार, आमी उज्वाडांत, नितिंत आनी भावांभयनिंच्या मगांत जियेवंची गरज. जीं कण जेजू देवान माखललो आनी मनीस जाल्लो देवाचो पूत न्हय म्हणटात, तांतां तो फटकिरे आनी क्रिसताचे विरधी म्हणटा. हेरां वसतूं मदें, तो प्रितिमगाचें वर्तेपन वाखाणता आनी तो खबर कर्ता तो देवाचो मग पेल्याची अपुरबाय करून दिश्टी पडता तसलो. ह्या भायर, देवाचीं भुर्गीं कण आनी देवचाराचीं भुर्गीं कण, तीं कशीं दखल जातात, आनी शेकीं पात्की मनशांक कशें भगसणें मेळता, तें तो दाखयता. ह्या पत्राची मानडावळ अशी :Edit उज्वाड आनी काळख :१: ५-२:२९ देवाचीं भुर्गीं आनी देवचार्गाचीं भुर्गीं ३: १-२४ आपापल्या राज्यांतलींय पारंपरीक फळां, भाजयो तिगून दवरपाक केंद्र सरकारान उर्बा दिवंक जाय. आमचें तें वायट, दुसऱ्याचें तें बरें, ही मानसिकताय वचून …….. गोंयांत कश्टकरी लोकांचो आंकडो नेटान उणो जायत आसा. केळीं, कांळगां, भेंडे, वीरवील, तवशीं, कांटे कणगां, तांबडी भाजी अशा फळां- भाजयां खातीर कांय गांव फामाद आशिल्ले. मात आतां त्या गांवांचें खाशेलेंपण पुसलां. शारां लागसारच्या गांवांनी शेतांत इमारतींचें पीक उबें रावलां. आतां गोंयचे बाजारपेठेंत गांवठी म्हूण भाजयो, फळां मेळटात, तातूंत हुबळी, बांद्याचो म्हाल मिस्तुराद आसता. गोंयांत वेवसायीक पांवड्यार शेती, बागायती जायना. कांय आडवाद आसात, ना अशें न्हय, पूण बेळगांव, हुबळीचेर आमकां अवलंबून रावचेंच पडटा. नाल्लाचें बाबतींतूय तेंच. कोरोना काळांत थोडे गोंयकार मातयेंत देंविल्ले. आजून ते शेत, पोरसां रोंयतात, काय नोकरी करतात, तें कळना. शेत, पोरसां, कुळागरां वसोवप्यांक सैमिक संकश्टाक तोंड दिवचें पडटा. जनावरांचोय त्रास जाता. ते खातीर शेतकार आदार निधी येवजण आसा. आतां तिचो विस्तार केला. माड, माडी, काजू हांकांच लुकसाण भरपाय मेळटाली. आतां चिकू, अणस, पोपाय, पणस, भेंडे, ऊस, चिकू, आंबे, आवाळे, भिरंड ह्या फळझाडांचें लुकसाण जाल्यारूय शेतकाराक भरपाय मेळटली. शेतकार, बागायतदारांक ते खातीर रोखडोच अर्ज करचो पडटलो. कृशी अधिकारी मागीर पळोवणी करून अहवाल दितले. ते प्रमाण चडांत चड 1 लाख 60 हजार रुपयांची भरपाय मेळटली. फक्त शेतकार, शेतकी क्लब वा कृशी कडेन संबंदीत आपमजत गटांकूच हे येवजणेचो लाव मेळटलो. भाताचें शेत, नासणें, भाजयांची पोरसां हांकां हॅक्टरा फाटल्यान 40 हजार रुपया भरपाय दिवपाची तजवीज पोरूं केल्ली. सरकारान शेतकार आदार निधी येवजणेचो विस्तार केला. म्हणटकच आतां कृशी उत्पन्नाक भरती येतली, अशी आस्त बाळगुपाची? सुरवेकूच म्हणलां ते प्रमाण, मातयेंत हात, पांय म्हेळे करपाची हालींसराक कोणाची तयारी ना. झाडां, पेडांची आवड आशिल्ले, पावसाच्या दिसांनी तीं रोयतात तितलेंच. थोड्यांची फार्मां आसात, ते मात मानाय दवरून उत्पन्न घेतात. पूण हौस, आवड, छंद म्हूण. वेवसायाचे नदरेन शेत, कुळागर फुलोवपी खूब उणे. सरकारान गोंयांत फळांचें नेमकें कितलें उत्पन्न जाता, कितलो म्हाल भायल्यान येता, ताचो आंकडो नेमान जाहीर करपाक जाय. ताचे वयल्यान गोंयच्या शेतकी मळाचेर नेमकें कितें चल्लां, ताचो अदमास येतलो. फक्त ‘आदार’ घेतलो, उत्पन्न मात आसा तितलेंच, अशें जावंक फावना. म्हत्वाची गजाल, म्हणल्यार खास गोंयचीं फळां, भाजयो हांची जपणूक जावप गरजेचें. अर्थांत तांच्या उत्पन्नांतूय वाड जावची. गोंयकारांक जाणवलां आसतलें, भायल्यान येवपी जायत्या फळांच्यो, भाजयांच्यो जाती बदल्ल्यात. आदले मके गायब जाल्यात. आतां येतात ते स्वीट काॅर्न म्हणल्यार खरेंच गोड- गोड मके. तवशीं मेळटात तीं दाट सालीचीं. तरातरांचे भेंडे, वांयगीं येतालीं. तांची आवक उणी जाल्या. भायल्या पोपायांक रुच ना. गोंयचे भेंडे, तवशीं, पिपऱ्यो, वांयगीं, वाल, पोपायो, काळगां, चिटक्यो, कांदे …. कांय गांव, शारां सोडलीं जाल्यार कमी जाल्यात. हाचो अर्थ उत्पन्न देंवलां. तें त्या गांवां पुरतेंच उरलां. मातयेचो दर्जो देंवला, म्हूण पिकांचेर परिणाम जाला, अशें कांय जाण म्हणटात. ते विशीं जाणकारांक चड खबर आसतलें. गोंयच्या पोरण्या गोंयच्या कृशी संशोधन संस्थेच्या पालवान कृशी खात्यान आमच्या गोंयच्यो पारंपरीक फळ, फळ भाजयांच्यो जाती सांबाळपाक जाय. त्यो पुराय राज्यभर पातळटल्यो हे खातीर यत्न करपाक जाय. शेतां, कुळागळां, पोरसां रोवप उणें जालां, तातूंत गोंयच्या जातीं कडेन आडनदर केली जाल्यार त्यो पुराय नश्ट जातल्यो. चड उत्पन्न मेळटा म्हूण सगलेच शेतकार हायब्रीडाच्या फाटल्यान लागल्यात. तांचें मन वळोवन आपापल्या राज्यांतल्योय पारंपरीक फळ, भाजयो तिगून दवरपाक केंद्र सरकारान उर्बा दिवंक जाय. आमचें तें वायट, दुसऱ्याचें तें बरें, ही मानसिकताय वचून स्वाभिमान जागो जातलो, तेन्नाच आमच्या गांवठी कृशी उत्पन्नांक बरे दीस येतले. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. गेल्ल्या शेंकड्यांनीं हें पत्र पावलुचें म्हण धर्तालीं. पूण पावलून हें पत्र बरयलां म्हण संपेपनीं सांगुंक जायना अशें आंच्या काळाच्या शासत्रियांचें मत आसा. ह्या पत्राची भास आनी विशय. पावलुच्या हेरां पत्रांचेर मेळतात तसलीं न्हय. पूण पावलुचो प्रभाव ह्या पत्राचेर आसा, अशें म्हणुंयेता. पूण केदना, खंय आनी कणाक हें पत्र बरयलां तें उगडापें जावंक ना, आनी ह्या विशय्यांचेर उज्वाड घालुंक संपें न्हय. त्या भायर, ह्या प्रस्नां विशीं एक मत ना. हेरां मतां मदें, मानून घेवपा सार्कें मत आसा तें हें ६३व्या वर्सा, पयले पावटी बंदखणिंतलो सूट'तच, पावलून पालेसतिनाक रावतल्या क्रिसतिजुदेव लका खातीर, तें बरयलांशें दिसता. हीं क्रिसतांव मनशां पर्तून जुदेव लकाचें आदल्या कराराचें शासत्र धर्तीत म्हण भिरांत आसली; आदल्या कराराचे मानडावळी परस, नवी मानडावळ अदीक वर्ती म्हण ह्या पत्रांत दाखयलां. ही नवी मानडावळ देवानूच घडून हाडल्या; ती देवाची शेवटाची पर्गटणी. ही नवी मानडावळ प्रवादियांच्या निरपा पर्मानें आसा आनी मयजेसाची समूर्त खरे सपुर्णाय्ेक पावयता. मनशासंयब घेतललो देवाचो पूत हे नवे मानडावळिचो परंय्यादनीक आनी मनशांचीं पात्कां भगसुंक ताणें श्रेश्ट-ऊट'तं योदन केलो तो देवा मुखार सुफळ जालो. कश्टांक आनी हिणपणांक ताच्या जयतांत खूब म्हत्व मेळ्ळें देखून, ताचो पाटलाव कर्तल्यांनीं संवसाराच्या आदावाचेर लक्ष घाल्चें न्हय, पूण ससणिकाय्ेन त्रास भगचे आनी विर्पणीं भावार्थ सांबाळचो. ह्यो सगळ्यो शिकवण्यो ह्या पत्रांत मेळतात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. कोंकणी सांबाळपाक नव्या तंत्रज्ञाना बाराबर रावप गरजेचें ॲड. उदय भेंब्रे गुगलाचे अधिकारी संजीत हेगडे देसाय हांचो भोवमान मडगांव मनीस संवसारा बाराबर चलपाक जाय. तो थांबलो तर फाटीं उरतलो. मनशाचे आनी भाशेचे बाबतीत तेंच आसा. संवसार फुडें वता तशी भास वचपाची गरज आसा. ते खातीर नव्या तंत्रज्ञाना बाराबर रावप गरजेचें, अशें ज्येश्ठ साहित्यीक ॲड. उदय भेंब्रे हांणी सांगलें. कोंकणी भवनांत गुगल अणकार सेवेंत कोंकणीचो आस्पाव जावपाचे नदरेन मोलादीक योगदान दिल्ले गुगल उद्देग यंत्रणेचे वरिश्ठ वेवस्थापक संजीत हेगडे देसाय हांचे कडेन जाल्ले उक्ती भासाभास कार्यावळींत ते मुखेल सोयरे म्हूण उलयताले. ॲड. उदय भेंब्रे हांचे हस्तुकीं संजीत हेगडे देसाय हांचो भोवमान जालो. ह्या वेळार माचेर संजीत हेगडे देसाय, चेतन आचार्य, कोंकणी भाशा मंडळाची अध्यक्ष अन्वेषा सिंगबाळ, सचीव उल्हास गांवकार हाजीर आसले. ॲड. भेंब्रे हांणी मुखार उलयतना सांगलें, संवसारा बाराबर रावपा खातीर साहित्य निर्माण जावपाक जाय. दर्जो जाय. पुस्तकांचो आंकडो वाडटा तसो दर्जो वाडटा. कोंकणींत दर्जेदार पुस्तकां तयार जातात. गोंयचे लोकसंख्येचो विचार केलो तर हांगा चड पुस्तकां छापतात. संजीत हेगडे देसाय हांणी केल्लें कार्य खूब व्हड आसा. आयज जरी तें ल्हान आसलें तरी एक दीस ताचो व्हड रुख जातलो. तांणी कोंकणी भाशे खातीर दिल्ल्या योगदानाचो सदांच उगडास येतलो. कोंकणी मोगी तें काम विसरचे नात. कोंकणी खातीर देसाय हांणी केल्ल्या वावराची म्हायती भेंब्रे हांणी दिली. कोंकणी भास गुगलांत पावली हें गोंयकारांचें भाग्य, अशें ताणी सांगले. संजीत हेगडे देसाय हांणी भास खूब गरजेची जावन आसा. कोंकणी भास गुगलांत पावली तरी आतां सगल्यांनी एकठांय येवन हें काम मुखार व्हरपाक जाय, अशें तांणी सांगलें. गुगल अणकार सेवेंत कसो आस्पाव केलो हे संबदान म्हायती तांणी दिली. ह्या वेळार संदेश प्रभुदेसाय, अनंत अग्नी, दामोदर घाणेकार, नंदन हेगडे देसाय हांणी विचारिल्या प्रश्नाक देसाय हांणी जापो दिल्यो. संदेश प्रभुदेसाय हांणी साहित्यीक आनी कोंकणी भाशा मंडळा मुखार आतां व्हड जबाबदारी आसा, अशें सांगले. ह्या वेळार चेतन आचार्य हांणी विचार मांडले. येवकार अन्वेषा सिंगबाळ हांणी दिलो. उपकार उल्हास गांवकार हांणी मानले. जाल्यार सुत्रसंचालन गोविंद मोपकार हांणी केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. दरेकल्याक आपले भाशेचो अभिमान आसपाक जाय. मायभाशेंतूच मुळावें शिक्षण घेवपाक जाय…. अशें जायते जाण सांगतात. पूण, सगल्या राज्यांनी तें जाताच अशें ना. आमच्या भारतांत खास करून दक्षिणेंतल्या राज्यांनी मात आपले भाशे विशीं, संस्कृताये विशीं सगल्यांक अभिमान आसा. केरळ, कर्नाटक, तामिळनाडू, आंध्र, तेलंगण ह्या राज्यांनी पावला पावलार हें दिश्टी पडटा. कितल्याय व्हडल्या पदाचेर पावलो तरी आपली भास, खाण-जेवण, मुस्तायकी, सण- परबो हे विशीं थंयचे नागरिक सदांच जागृत आसतात. इतलें करून परकी इंग्लीश भाशेंत ते पुराय देशांत पयल्या क्रमांकाचेर आसात, हें विशेश! पयरूच केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण हिणें थळावे भाशेचें म्हत्व बँकांक सांगलें. थळावी भास समजूपी चडांत चड कर्मचारी बँकांनी नेमचे, अशें आवाहन तांणी केलें. आतां, ताका कितल्यो बँको पाळो दितात, तो खरो प्रस्न आसा. फक्त बँकांकूच न्हय, तर हेर मळांचेरुय ही सक्ती जावप गरजेचें. गोंयां पुरतें पळयल्यार हांगां कोंकणी राजभास जाली 4 फेब्रुवारी 1987 दिसा. 34 वर्सां जालीं, तरी अजून राजभास कायदो फावो ते तरेन चालीक लागूंक ना. सरकारी कार्यावळींचे फलक अजून इंग्लिशींतूच आसतात, आमंत्रण पत्रिका चार भाशांनी, सरकारी- खाजगी फलक इंग्लिशींत, भाशीक संस्थां कडेन आडनदर… सरकारी कामकाज तर इंग्लिशींतल्यानूच चलता. गरज आसा थंय दुसऱ्या भाशांचो वापर करपाकूच जाय, पूण जंय – जंय शक्य आसा थंय राजभास वापरूंक नाका? बँकांक वेवसाय जाय जाल्यार तांकां थळावे भाशेंतल्यान संवाद सादप फायद्याचें. राज्यांतल्या बँकांनी थळावे कर्मचारी आसतात, मात परराज्यांतलेय कर्मचारी व्हड संख्येन आसतात. ते फक्त हिंदी आनी इंग्लिशींत संवाद सादतात. गांवगिऱ्या वाठारांतले ग्राहक मागीर खाखुडले वरी जातात. गोंयांतल्या जायत्या बँकांनी गोंयकारांक हो अणभव आयला आसतलो. मागीर परप्रांतीय अधिकाऱ्यांक थळाव्या कर्मचाऱ्यांचो आदार घेवचो पडटा. ताकाच लागून घडये, डेबीट- क्रेडीट कार्ड, रिणां खातीर गिरायकां सोदपाचीं कामां राष्ट्रीयीकृत बँकांनी गोंयकारांक आवटसोर्स केल्यांत आसतलीं. निर्मला सीतारमण हांचें आवाहन राज्यांतल्या सगल्या बँकांनी मनार घेवचें. निदान लोकां कडेन थेट संपर्क येता, त्या विभागांनी कोंकणी उलोवपाक येवपी कर्मचाऱ्यांकूच दवरचे. इस्रायलांत स्थायीक जातलो जाल्यार पयली अट भाशेची. हिब्रू शिकले बगर ते कोणाक लागीच धरिनात. तामिळनाडूंत सरकारी अधिकाऱ्यांक तमिळ शिकचीच पडटा. तसो नेमूच आसा. गोंयांत येवपी सामान्य मनीसूय कोंकणी सहज शिकता. मात अधिकारी पातळे वयल्या परप्रांतीयांक ती जमताच अशें ना. कारण कांय जाण तसो यत्नूच करीनात. तेच कित्याक आयज सगलेच (दक्षिणेचीं राज्यां आडवाद) मायभाशेंत उलोवप म्हणल्यार आपली प्रतिश्ठा उणी करून घेवप, अशें समजूपाक लागल्यात. इंग्लीश उलयलो म्हणजे आपूण आधुनिक, ज्ञानी, उंचेल्या विचारांचो असो तांचो आनी तांकां वळखुपी लोकांचो समज. हाकाच लागून थळाव्यो भाशा इंग्लिशीचे तुळेन फाटीं पडपाक लागल्यात. गोंयांत पयली ते चवथी यत्ते मेरेन एक विशय इंग्लीश दवरून हेर विशय कोंकणींत शिकोवपाची तजवीज केल्ली तेन्ना खूबश्या लोकांनी ताका विरोध केलो. कोंकणी माध्यमाच्या शाळांकूच सरकारी अनुदान दिवचें, हे खातीर ‘इंग्लीश वाय, मायभास जाय’ सारकीं साबार आंदोलना जालीं. तरीय मुळाव्या पांवड्याचेर थळावे भाशेक तिचो अधिकार दिवप आमकां जमूंक ना. राष्ट्रीयत्व, भारतीय संस्कृतायेक जिवा पलतडी म्हत्व दिवपी भाजपा सारक्या पक्षान आतां केंद्रीय गृहमंत्री सीतारमण हिच्या आवाहनाक स्मरून ते नदरेन पावलां उखलपाक जाय. बँकां वांगडाच शालेय पांवडो, प्रशासनांत मायभाशेक, थळाव्या भाशांक उर्बा दिवंक जाय. कोणूय हिंदी उलयना म्हणजे तो राष्ट्रभक्त न्हय, अशें ना, अशें सीतारमण हिणें म्हणलां. दक्षीण भारताचेर हिंदी लादपाचो यत्न जाता, ताका अप्रत्यक्ष रितीन काडिल्लो हो चिमटो न्हय मू? मायभास, थळाव्या भाशां कडेन वा कांय वेळार राष्ट्रीय भाशां कडेन आमी आडनदर करतात. मागीर खूब उसरां आमकां जाग येता, तो मेरेन आमच्या नातरां, पणटुरांची सांस्कृतीक, भाशीक मुळां हुमटून पडिल्लीं आसता. तेन्ना कितलेंय सारें, उदक घालें म्हूण तीं मूळ धरीनात. अमेरिकी भारतीयांक हें आमी सांगपाक नाका. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. दर्यादेगां वयली कितली जमीन गोंयकारांच्या हातांत उरल्या, हो लाखमोलाचो प्रस्न. हालींच नगर नियोजन मंत्री विश्वजीत राणे हांणी कळंगूट, कांदोळी, पर्रा, हडफडें वाठारांत 2 लाख 20 हजार चौखण मिटर जमीन (तीय कुळांची) रुपांतरीत केल्या, अशें सांगलें. हेर कडेनूय हें जावंक ना कित्या वयल्यान? हें रुपांतर रातयां जावंक ना. पयलींच तें आडावपाक जाय आसलें. आसूं. निदान आतां ते जमनीक आदलो दर्जो दिवचो आनी हेर कडले असले गैरप्रकार सोदून काडून दोशींक ख्यास्त दिवची. राज्य उत्सवा निमतान सगल्यांत पयलीं ह्या रुपांतरां आड पावलां उडोवपाक प्राधान्य दिवपाची गरज आसा. कारण हातूंतल्या चडशा जमनींचेर निवासी इमारती उब्यो जाल्यात वा जातल्यो आनी त्यो गोंयकारांक परवडटल्यो? गोंयांत गुन्यांव, घुंवळे वखदां मेळपाचें प्रमाण हिस्पाभायर वाडलां. ताचो धपको फुडाराचे पिळगेक बसपाचो आसा. ड्रग्स धरपाच्यो खबरो सदांच येतात, मात तें घेता कोण, ताचें वेसन कोणाक लागता, ह्यो गजाली सहसा भायर सरनात. मात, कांय जाणकारांच्या मतान तरणाटी पिळगी ताका बळी पडल्या. आतां तर जीएमसीच्या हाॅस्टेलांत पसून गांजो पावला. पुलिसांक दर्यादेगांचेर चलिल्ल्या ड्रग्साच्या धंद्यांची पूर्ण कल्पना आसा. धरतातूय बी गुन्यांवकारांक. मात हे ल्हान बुराटे, करबट. खऱ्या सूत्रधारां मेरेन तांचे हात पावनात आनी राजकी हस्तक्षेप जाता तोमेरेन ते पावचेय नात. आमी फक्त बरोवपाचें आनी तुमी वाचून सोडून दिवपाचें!! कोंकणीक लागून गोंयांक घटक राज्य मेळ्ळां. म्हणटकच कोंकणी खातीर शक्य आसा तितलेंय करप, ही सरकाराची लागणूक. खरें म्हणल्यार हें सांगपाची वा निवेदनां दिवपाची गरज पडपाक जायना. फाटीं कोंकणी भाशा मंडळान एक निवेदन सरकाराक दिल्लें. कोंकणी अकादेमीनूय आपल्यो मागण्या सरकारा कडेन मांडल्यात. त्यो पुराय करपाचो यत्न सरकारान करूंक जाय. खुद्द मुख्यमंत्री डाॅ. प्रमोद सावंत हांणी कोंकणी परिशदेच्या मालवण अधिवेशनांत सरकाराचो कोंकणीक पुराय तेंको आसतलो, अशें सांगलां. सरकारी मुळाव्यो शाळा, सरकारी कामकाज कोंकणींतल्यान चलोवप (अर्ज, निवेदनां, पत्रकां, जायराती, अधिसुचोवण्यो बी) निदान हाका प्राधान्य दिवचें. आनीकूय जायते विशय आसात….. घटक राज्य दिसाच्या आयच्या पवित्र समयाचेर गोंय हें गोंय उरचें, सगल्या गोंयकारां मदीं एकचार, भावपण आनी शांतीकाय नंदची. लोक उजू मार्गान पयश्यां फाटल्यान धांवचे, हे खातीर यत्न करुंया. कारण गोंय उरलें जाल्यार आमी उरतले, हातूंत दुबाव ना. सगल्या गोंयकारांक घटक राज्य दिसाचीं परबीं. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. रोकोको कला एक अस्तंती कलासंप्रदाय. अठराव्या शेंकड्याचें सुरवातीक तो फ्रांसांत उदयाक आयलो. ‘रोकोको’ ही संज्ञा ‘Rocaille’ ह्या मूळ फ्रेंच उतरांतल्यान आयिल्ली आसून तिचो अर्थ ‘खंडाकावयलो वा शिंपल्यावयलो अलंकृत आकृतिबंध’ असो जाता. अलंकरणप्रधान अशे बरोक कलाशैलींतल्यान रोकोको शैली विकसीत जाली. बरोक शैलींतली घुस्पागोंदळाची आनी कांय किचकटीची अलंकरणशैली रोकोको कलेंत सोपीं जाली. वास्तुकला, चित्रकला, शिल्पकला ह्या मुखेल मळांचेर रोकोको शैलीचें वेगवेगळें आविश्कार दिश्टी पडटात. तशेच तिच्या अलंकरणप्रधान स्वरुपाक लागून फर्निचर, वस्त्रप्रवारणां, चीनी मातयेचीं आयदनां आनी वस्तू, भांगरा – रुप्याचीं पात्रां आनी वस्ती हांचो अलंकारीक आकृतिबंधांत वा कलाकुसरींत दिश्टी पडटा. वस्तूंच्या भितरल्या भागांचो सजावटीखातीर ह्या शैलीचो चड करून वापर जाला. रोकोको शैलींतली प्रमाणबध्दताय ही उंचाय वा सडसडीतपण ह्या घटकांचेर आदारीत आशिल्ली. पानां, फुलां, वाली, शंख – शिंपलें, फातर अशा सैमीक आकारांपसून प्रेरणा घेवन प्रवाही वक्राकारयुक्त आकृतिबंध घडोवपाचेर हे शैलींत चड भर दिला. स्वैर आनी समतोल विरयत रचना हें तिचें खाशेलेपण. फ्रांसांत पंदराव्या लुईचें कारकिर्दींत (1715-1774) हे शैलीक चड चंवर आयलो. फ्रेंच रोकोको शैलीक ताच्या नांवांनय वळखतात. फ्रेंच – रोकोको वास्तुशैलीचीं उदाहरणां म्हणजे शेतीयीच्या ‘पेतीत शातो’ हें हवेलींतलें ‘सायाँ द एम्.ल प्रिन्स’ (1922त पुराय) हें सजयल्लें दालन. झां ओबेअर हो ताचो सजावटकार. तशेंच पॅरिसांतल्या ‘Hotel de Soubise’ ह्या वास्तूचीं अलंकृत सोबीत दालनां (सु. 1735 – 40) – झेरमँ बोफ्रांद हाणें ह्या वास्तूचीं अलंकरण केलें. प्येअर लपोत्र हाणें मालींचें हवेलीचे सजावटींत नव्या अलंकारणात्मक कल्पनांचो वापर केला. तातूंत रोकोको शैलीचीं बिजां सांपडटात. लपोत्रचो वारसो जायत्या सजावटकारांनी आनी वास्तुविशारदांनी फुडें व्हेलो, तातूंत रॉबेअर द कॉत आनी झ्यूस्त – ऑरेल मेसॉन्ये हे मुखेल आशिल्ले. तांणी तयार केल्लें आकृतिबंध पुस्तकरुपान पुस्तकरुपान प्रकाशीत जावन सगळेकडेन प्रसृत जालें आनी तें अठराव्या शेंकड्यांतल्या रोकोको शैलीच्या प्रसाराक पालव दिवपी थरलें. थोड्याच काळांत हो संप्रदाय युरोप खंडांत सगळेकडेन पातळ्ळो. फ्रांसाचें सकयल जर्मनी आनी ऑस्ट्रिया ह्या देशांनी ह्या संप्रदायाचो प्रभाव जाणवता. वास्तुकलेच्या मळार अमीर – उमरावांच्यो हवेल्यो आनी प्रासाद, इगर्ज वास्तू तशेंच अंतर्भाग हातूंत हें शैलीचो आविश्कार दिसता. तातुंतलें अलंकरण हें चड सुबक आनी परिश्कृत आसा. रोकोको वास्तुशैलीचें सामकें प्रगल्म आनी विकसीत रूप जर्मनींत पळोवपाक मेळटा. म्युनिकांतली आमालेईंबुर्कची नाजूक आनी परिश्कृत रुपांत सजयल्ली वास्तू (1734 – 39) आनी ‘रेसिडेन्स थीएटर’ (1750 – 53) ह्या फ्रांस्वा द क्यूव्हीये ह्या वास्तुकारान उबारिल्ल्यो वास्तू सोबीत आसात. उल्लेख करपासारक्यो जर्मन रोकोको इगर्ज वास्तू अशो आसात. ‘Vierzehnheiligen’ (1743 त सुरवात) ही बव्हेरियांतली इगर्ज हाचो वास्तुकल्प बाल्टासार नॉयमानान केला; तशेंच म्युनिकालागची ‘Wieskirche’ (1745 त सुरवात) ही डोमीनिकसत्सिमरमानान उबारिल्ली इगर्ज. हें इगर्जेची सजावट ताचो भाव योहान बाप्टिस्ट त्सिमरमानान केल्ली. आंत्वान व्हातो (1684 – 1721 फ्रांस्वा बूशे (1703 –70) आनी ताचो शिश्य झां ऑनरे फ्रागॉनार (1732 – 1806) हें रोकोको शैलींतलें फुडारिल्ले फ्रेंच चित्रकार आशिल्लें. व्होतोन रूढ केल्ल्या ‘फेत गलान्त’ (अठराव्या शेंकड्यांतल्या फ्रेंच राजदरबारांतल्या व्यक्तींचो उक्त्या सैमीक वाठारांतलो आनंद मेळावो) ह्या चित्रप्रकारांत रोकोको शैलीचीं बिजां सांपडटात. ताचीं Embarquement Pour Cythere (1917 les plaisirs du Bal (1719) हांचे सारकीं चित्रां हीं ह्या प्रकाराचीं उत्कृश्ट उदाहरणां. फ्रागॉनारचें ब्लाइंड – मॅन्स – बफ (सु. 1775) हें चित्रय हेच परंपरेंतलें मानतात. बूशेचें ट्रायम्फ ऑफ व्हीनस (1740) आनी फ्रागॉनारचें द स्विंग (सु. 1766) हींय ह्या संप्रदायाचीं म्हत्वाचीं चित्रां. पंदराव्या लुईचें कारकिर्दींतलीं स्वच्छंदी आनी खोशी समाज जिविताचें पडबिंब ह्या चित्रांतल्यान दिसता. हेर रोकोको चित्रकारांत इटलीचो जोव्हान्नी त्येपलो (1696 – 1770) आनी इंग्लंडचो टॉमस गेन्झबरो (1727 – 88) हांचो उल्लेख करूं येता. पंदराव्या लुईचें कारकिर्दींतलें फ्रांसांतलें रोकोको शैलीचें फर्निचर ओडलायणें तशें विविधतायेन भरिल्लें आसा. ताचें सजावटींत ब्राँझाचो तशेंच लांकडी कुडक्यांच्या जडावकामाचो आनी लाखेच्या रंगकामाचो वैशिश्ट्यपूर्ण वापर केला. इंग्लंडांत टॉमस चिपेंडेलान (1718 – 79) रोकोको शैलीचो उपेग करून फर्निचर तयार केलें. रोकोकोच्या प्रभावांतल्यान घडिल्ली ताची खास शैली ‘चिपेंडेल शैली’ ह्या नांवानूच वळखतात. भांगर आनी रुप्याचीं पात्रां, वस्ती हांचेवयल्या अंलकरणांत रोकोको शैलीचे वेगवेगळें आकृतिबंध पळोवपाक मेळटात. अठराव्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत नव-अभिजातवादाच्या उदयावांगडाच रोकोको संप्रदायाचो अस्त जालो. हें पान शेवटीं 20 मार्च 2021 दिसा, 12:46 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. विचार करपाची क्षमता ही आवयभाशेंतच आसता… हांगां जमिल्ल्या कोंकणी भाव आनी भयणींनो, आयचो दीस एक विशेश जावन आसा. कारण म्हळ्यार पयले फावट ह्या कोंकण प्रदेशांतल्या मालवण गांवांत अखिल भारतीय कोंकणी परिशदेचें हें अधिवेशन जाता. तें जावंक तुमी सगल्यांनी म्हजी बिनविरोध निवड केल्या. म्हजेर प्रीत, विश्वास दवरून ही व्हड जबाबदारी दिल्ले खातीर तुमचे मनपूर्वक आभार. आयज हांगा भरपी हें अधिवेशन सप्त कोंकणी वाठारांत भरता म्हूण सगल्याक ताचें विशेश अप्रूप जावन आसा. सह्याद्री पर्वताच्यो रांगो आनी अरबी दर्याचो कांठ हांचे मदलो हो परिसर खूबच निसर्गरम्य आसा आनी सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांतलें हें मालवण, मालवणी संस्कृती, भाशा आनी सुरबूस खाणां- जेवणांनी जगभर प्रसिद्ध आसा. अशा ह्या वाठारांत अधिवेशनाक येवचें म्हूण प्रत्येकाक अप्रूप जावन आशिल्लें. हांगाची मालवणी कोंकणी भास ही आपली अशी खाशेल्या ढंगाची भास. आमचे वरीच म्होवाळ, गोंयच्या इतिहास काळांत भायर सरिल्ले आमी कर्नाटक राज्यांत स्थायिक जावन भाशेक वेगळ्या लिपयेचो भेस चडोवन आपली भास तिगोंवक पावले. तेन्ना ते भाशेक वेगळेंपण आयलें खरें, पूण ताका लागूनच भास समृद्ध जाली अशें हांव म्हणन. माजाळी, कारवार, अंकोला, कुमठा, भटकळ, कुंदापूर, उडुपी, मंगळूर, केरळ राज्यांत मेळून साबार लोक कोंकणी उलयतात. हे भाशेंत गांवच्या देव- देवळांचो, फुलां- फळां, झाडां – पानां, खाणां – जेवणांचो उल्लेख सदच्या उलोवपांत म्हणी- ओपारी, वाक्प्रचारांनी दिसून येता, हीच आमगेली अस्मिताय. काळा प्रमाण नवीन पिढी आपणाली संस्कृताय विसरूंक लागल्या. तांकां जागृताय हाडचे खातीर संस्कृतायेचे सुवाळे करपाची गरज भासता. तशेंच भाशेची प्रगल्भताय वाडोवपी साहित्य हें एक प्रभावी माध्यम. आमची अस्मिताय आनी एकचार जपचे खातीर भाशेंत निर्माण जावपी साहित्याची मोलावणीय करची पडटा. इतिहासाचीं पानां चाळून पळयल्यार आमकां दिसून येता, विसाव्या शेंकड्यांत अशेंच घडिल्लें. आपले मायभाशे विशीं लोकां भितर जागृताय हाडचे खआतीर कांय म्हान व्यक्ती वैयक्तीक पांवड्यार काम करताले. कर्नाटकांत कोंकणी शिक्षण घेतिल्ल्या कोंकणी मनशांची दखल गोंय राज्यान घेवपाक जाय. तशेंच केरळांत कोंकणी शिक्षण घेतिल्ल्यांच्या फुडाराची जबाबदारी गोंय राज्यान घेवपाक जाय. दुसऱ्या राज्यांतल्या कोंकणी शिकिल्ल्यांची दखल गोंय राज्यान घेवपाक जाय. तशेच त्या राज्यातल्या कोंकणी शिक्षणाचीय जबाबदारी घेवपाक जाय. जंय कोंकणी शिक्षण ना थंय बाल- संस्काराचे वर्ग घेवन, कोंकणी भाशेच्या मुळस्वरांची म्हायती दिवपाक जाय. अशें केल्यारच कोंकणी थंय रुजतली. आमी कितलेय हेर भाशांनी शिकले जाल्यार विचार करपाची क्षमता ही आवयभाशेंतच आसता. आमचीं कोंकणी गाणी- वाणी, माणकुल्यांच्या तोंडार घोळपाक जाय. हे खातीर प्रत्येक कोंकणी मनशान कोंकणी संस्कृतायेचें रोंपटें आपल्या घरांत लावपाक जाय. मालवण वाठारांत हे दिश्टी पडटा. हांगाचे मालवणी शैलीचो प्रभाव साहित्यांत प्रामुख्यान दिसता. हांगाचे रुझारियो पिंटो, मच्छिंद्र कांबळी, दादा मडकयकार हांणी आपल्या साहित्यान न्हय तर सातत्यान कोंकणीची सेवा केल्या. कोंकणी आल्लयो, फुगडी, धालो, पारंपारिक गितां हातूंतल्यान कोंकणी अस्मिताय जगता… इतलेंच न्हय तर, पारंपारीक मातयेचीं आयदनां, आवतां, मापां हिंवूय आपल्या नांवान परंपरा राखतात. ताचीय जतनाय जावंक जाय. आयज हांगां हें 32 वें अधिवेशन भरता ताची जबाबदारी घेवपी हांगाचे थळावे कोंकणी साहित्यीक रुझारियो पिंटो हे एक धडाडीचे कार्यकर्ते. तशेंच तांकां साथ दिवपी तांचे सहकारी हांची तोखणाय करूंय जाय. अ. भा. कोंकणी परिशदेच्यो अध्यक्ष उषा राणे, सचिव सुफला गायतोंडे, जोड सचिव गौरीश वेर्णेकार, भांडारी शशिकांत पुनाजी हांच्या अथक परिश्रमान हें अधिवेशन आयज हांगां घडून येता. सगल्यांक मनां, काळजा सावन देव बरें करूं. जल्म ः 17 एप्रील 1943 वेवसाय ः गुरुप्रसाद विद्यालय, मल्लापूर हांगा 33 वर्सा मुख्याध्यापक बेंगळुरू हांगां अखिल कोंकणी परिशदेचे स्थापक अध्यक्ष. अखिल भारतीय कोंकणी परिशदेचे तीन वर्सा उपाध्यक्ष. कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकादमीचे वांगडी. कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकादमीतर्फे ‘कोंकणी समानांतर कोश’ प्रकरण सोद वावरांत अध्यक्ष म्हूण काम केलां. १९८९ कुमठा हांगां कोंकणी परिशदेची स्थापना करून 25 वर्सा अध्यक्षीय जबाबदारी. १९९० पयल्या अखिल कर्नाटक कोंकणी सम्मेलनाचें यशस्वी आयोजन. 2004 अखिल भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलनाचें आयोजन. १९७४ सावन कोंकणी प्रचार आनी प्रगतीखातीर वावर करत आसा. ते निमनात अमेरिका, मुंबय, कोची, गोंय हांगां भोंवडी वांटो घेतिल्ल्या संमेलनांनी विविध विशयांचर उलोवप केला. ‘मंथन’ हो काव्यझेलो आनी ‘पांचजन्य’ हो नाट्य झेलो उजवाडा आयला. कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकादमीन तांची ‘राजवन्टींतुले कोंकणी मान्यस्थ’ आनी ‘ज्ञानेश्वरी हाज्जे प्रस्तुतता’ हीं दोन संशोधन पुस्तकां प्रकाशीत केल्यांत. कोंकणी आनी कन्नड भासांतल्या खुबशा नाटकांचें दिग्दर्शन अभिनय केला. तांची भाशणां, भजन-किर्तनां, गीत रुपक आनी कविता, कर्नाटकांतल्या धारवाड आकाशवाणी वयल्यान प्रसारीत जाल्यांत. कर्नाटक सरकारान स्थापन केल्ल्या कोंकणी पाठ्य पुस्तक कमिटिचे वांगडी म्हण काम केलां. कोंकणी आनी कन्नड वार्ता पत्रिकांतल्यान सुमार लिखाण केलां. न्यू जर्सी अमेरिका हांगां जाल्ल्या विश्व कोंकणी संमेलनांत ते कोंकणी भाशेचेर प्रमुख उलोवपी आशिल्ले. कोंकणी खातीर केल्ल्या वावराची दखल घेवन कर्नाटक कोंकणी साहित्य अकादमीन तांका ‘टावन होल’, मंगळूर हांगा पुरस्कृत केलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पंजाब राज्यांतलें नामनेचें सुंदर शार आनी शीखाचें पवित्र धर्मस्थळ. बियास (व्यास) न्हंयचे देगेर हें शार वसलां. लोकसंख्या 5,89,229 (1981).शीखां खातीर एक देवूळ तयार करचें अशें शीकांचो चवथो गुरू रामदास हाका दिसलें, देखून 1577 वर्सा ताणें अकबरा कडसून हो जागो विकतो घेतलो. सगळ्या आदीं ताणें तळी खणली आनी ताका अमृतसरोवर अशें नांव दिलें. ह्या नांवा वेल्यान एक आख्यायिका आसा ती अशीः अयोध्येचो राजा राम हाणें अश्वमेध यज्ञ करपाचें थारावन जैताचो घोडो सोडलो. लव आनी कुश हांणी तो आडायलो. घोड्या खातीर राम, लक्ष्मण, भरत, शत्रुघ्न आनी लव आनी कूश हांचे मदीं झूज जालें. तातूंत राम आनी ताच्या हेर भावांक लव आनी कूसान बेशुध्द केले. उपरांत तांकां साबुद्दीर हाडपाक स्वर्गांतल्यान अमृत हाडले. त्या अमृतान तांणी त्या चौगांय भावांक साबुद्दीर हाडले. आनी उरिल्लें अमृत थंयच पुरलें. ह्याच जाग्यार गुरू रामदासान तळी खणली अशें सांगतात. हें तळें 475 फूट लांब आसा आनी ताचे चोंयवशीन संगमरवरी फातरांचो घाट बांदला. ह्या तळ्याच्या मदीं शीखांचें पवित्र थळ आसा. गुरू रामदास हाका मर्ण येतकच ताचो पूत आनी शीखांचो पांचवो गुरू अर्जुनदेव हाणें तळ्याच्या मदीं देवूळ बांदले. फुडें हें थळ शीख लोकांचें सत्ताकेंद्र जालें. ह्या शारांत सुती, रेशमी आनी गरम कपड्याच्यो गिरणी आसात. वनस्पती तूप, वखदां, पितळेचीं आयदनां, विजेचीं उपकरणां, रसायनां, दुदाचे पदार्थ करपाचे आनी हेर कारखाने हांगा आसात. जमखनां आनी ‘पश्मिना’ शालीं खातीर ह्या शाराक खूब नांव मेळ्ळां. हांगाच्या बाजारपेटेंत भरतकामाचे आनी लगदाकामाचे जायते नमुने पळोवंक मेळटात. 1893 वर्सा थापणूक जाल्लें खालसा कॉलेज हांगा आसा. ह्या शारांत विमानतळूय आसा. ह्या शारांत शीखांची सुमार 12 गुरूव्दारा आसात. तातूंतलें सुवर्णमंदीर हें तांचें मुखेल गुरूद्वारा. सुवर्णमंदीराक दरबार मंदीर वा हरि मंदीर अशेंय म्हणटात. अमृतसर, संतोषसर,रायसर, विवेकसर आनी कमळसर (कौलसर) असीं पांच तीर्थां हांगा आसात. हे भायर जालियनवाला बागेंतली स्वतंत्र ज्योत, बाबा अटरायाचो मनोरो, दुर्गामंदिर रामबाग, कैसरबाग,गोविंदगढ आदी थलां पळोवपा सारकीं आसात. शीखांच्या चार तख्तांतलो ‘अकाल तख्त साहबी’ हो तख्त (मठ) अमृतसरह शारांत आसा. हें पान शेवटीं 10 मार्च 2021 दिसा, 15:51 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. मेघालय हो दांगरी वाठार. अस्तंतेकडल्या गोरा दोंगुल्ल्यांची उंचाय ३००मी.जाल्यार उदेंतेकडल्यान खासी दोंगुल्ल्यांची उंचाय १,८०० मी. आसा. जैतिया दोंगुल्ल्यांची उंचाय मात्शी उणी आसा शिलाँग पीक' ही राज्यांतली सगळ्यांत उंचेली सुवात आसून तिची उंचाय १,९६५ मी. आसा. अस्तंतेकडे गारो दोंगुल्ल्यांतलें १,४१२ मी. उंचायेचें नोक्रेक हें राज्यांतलें दुसरें उंचेलें तेमूक आसा. हांगाचे जमनीचे तीन प्रकार करूं येतात. दक्षिणेकडलो देंवती आशिल्लो प्रदेश पठारी प्रदेश आनी उतरेकडल्या आसामाच्या देगणा लागसारचो मात्सो देंवती आशिल्लो वाठार. अस्तंतेपरस उदेंतेकडल्या प्रदेशांतली उंचाय वाडत वता. राजधानी शिलाँग हो मध्यवर्ती पठारी प्रदेश. चड पावसाक लागून हांगा रानांचोय वाठार चड म्हळ्यार ८,५१,००० हेक्टर इतलो आसा. पाइन, सायल, कोंडो तशेंच बर्च, ओक, बीच, गुरग्रा, हळदू, डालू आनी कवठी चांफो ही वनस्पत हांगा चड प्रमाणांत मेळटा. हत्ती, वाघ, हरण, सांबर, भांगरामाजर, हुलॉक, रानदुकर, रानरेडो, रानगवो, लांडगो, सोंसो, माकड, शेंपडी नाशिल्लो माकड, सोरोप, चानी, मोर, तितर, कबुतर, हॉर्नबिल. रानबदक, पोपट ही मोनजात थंय आसा. पुर्विल्ल्या काळांत ब्रह्मदेश आनी मिझो ह्या वाठआरांतल्यान मेगोलियन वंशाचे लोक हांगा येवन रावले. आहोम लोक आसामांत राज्य करताले. तांकांलागून ह्या वाठाराचेर हिंदू संस्कृतायेचो प्रभाव पडलो. खासी, जैंत्या आनी गारो ह्यो हांगाच्यो मुखेल जमाती. ब्रिटिशांवेळार हांगा परत परत येताल्यो. मेघालयांतली मुखएल खासी जमात मॉनख्मेर वांशित परंपरेंतली आसून जैंतिया जमात लेगीत हेच परंपरेंतली आसा.गारो जमात तिबेट परंपरेंतली. हे लोक बोडो भास उलयतात. खासी-जैत्या ह्या जमातींच्या मुखेल्याक सीएम् ह्या नांवान वळखतात. ब्रिटिशांच्या सुरवेच्या काळांत हांगा २५ वयर सिएम् आपापल्या वाठारांत मुखेल आशिल्ले. १८२४ वर्सासावन ब्रिटिशांनी, सीएम् राज्यकारभारांत सुरवात केली. ब्रह्मदेशान घाल्ले घुरयेक लागून जैंत्या जमातीचो राजा ऊरामसिंह हाणें ब्रिटिशांकडे पालव मागलो. ब्रिटिशांनी ही घुरी परतिली पूण ह्या वाठारांत खूब बंधनां घालीं. १८२९ वर्सासावन ब्रिटीश आनी खासी वादाक सुरवात जाली. इंग्लीश आध्कारी डेव्हिड स्कॉट हाणें राणीकुंदाय ते स्ल्हेर असो मार्ग करपाती येवजण आखूंन तेखातीर नौंगल्खा हांगाचो सीएम् तिरोतसिंह हाचेकडेन परवानो मागलो. सुरवेक ताणें ब्रिटिशांक विरोध करपाक सिरवात केली. हीं झगडीं ४ वर्सां चलतालीं. ब्रिटिशांनी एकेका सीएमाक हारयलो आनी तिरोतसिंहाक बंदखणींत दवरलो. १८६३ वर्सा ब्रिटिशांनी जैत्यांचें राज्य खासी प्रदेशाक जोडून खासी-जैतिया असो नवो प्रदेश तयार केलो. कंपनी सरकाराचो शेक चलतालो तेन्ना दिवाणी आनी पौजगारी खटल्याचें काम सीएम् हाचेकडे सोंपयल्लें. ह्या प्रदेशामतले रस्ते ब्रिटिशांनी केल. चुन्याच्यो भट्टयो, शेतां असली सगळी धन दौलत ब्रिटीश अधिकाऱ्यांनी बळजबरेन बळकायली. तांकां विरोध करतल्यांक खर ख्यास्त मेळटाली. सीएम्च्या आवांठाभायलो वाठार ब्रिटिशांनी सरसकट बळकायलो.ल्हव ल्हव करून सीएम्चे अधिकार उणे जाले. १८५३ वर्सा ह्या वाठारांतलें लश्कर आनी नागरी प्रशासन वेगळें केलें. १८६४ वर्सा चेरापुंजी हांगाची राजधानी हालोवन शिलाँग हांगा व्हेली आनी थंयचो कारभार पळोवपापसत एका उपआयुक्ताची नेमणूक केली. १८८३ वर्सा पुराय खासी प्रदेशाचेर ब्रिटिशांनी आपलो शेक दवरलो. सीएमांक हें मानवलेंना. १९२३ वर्सा खासी राश्ट्रीय दरबार ह्या राजकीय पक्षाची स्थापणूक केली. खासींनी सुरू केल्ले हे राजकीय स्वातंत्र्याचे चळवळींत गारो जमातीच्या मुखेल्यांनीय वांटो घेतलो. खासी जमातीक १९२१ वर्सा आसाम विधानसभेंत एक प्रतिनिधी धाडपाचो अधिकार मेळ्ळो. पूण मतदानाचे अधिकार फकत शिलाँगांतल्या नगरपालिका वाठारांतल्याच व्यक्तींक दिलो. १९२७-२८ वर्सा सायमन आयोगामुखार खासींनी आसाम विधानसभेंत २प्रतिनिधी आसचे अशी मागणी केली. १९३५वर्साच्या कायद्याप्रमाणआसाम प्रांतिक विधानसभेंत खासींचे३ प्रतिनिधी वेंचले. तातूंत एक खासी बायल लेगीत आशिल्ली. आसामांत खासी समाजांतलेच लोक चड शिकिल्ले आशिल्ले. १९३४-३५वर्सा खासी स्टेटफेडेरशनची स्थापणूक जाली. भारत स्वतंत्र जावचेपयलीं सगळ्या खासी सीएमांनी एकठांय येवन राश्ट्रीय दरबार संघटेनची स्थापणीक केली. एका स्वतंत्र पर्वतीय राज्याची मागणी करपाचो तांचो बेत आशिल्लो. पूण जे.जे. निकोलस रॉय सारक्या फुडाऱ्यांनी, ताचे बदलाक भारतीय संघराज्याभितर स्वायत राज्याची मागणी केली. भारतीय संविधान तयार करतना भारत सरकारान निकोलस रॉय हाचे सुचवणेप्रमाण बार्दालोइ उपसमिती नेमली. हे समितीन जिल्हा समिती स्थापन करपाची सुचोवणी केली. तेप्रमाण ह्या वाठारांत जिल्होसमित्यांची स्थापणूक जाली. १९५४ वर्सा तुरा शारांत विल्यमसन संगमा हाच्या फुडारपणाखाल भरिल्ले परिशदेंत, ह्या पर्वतीय वाठाराचें आसामसावन वेगळें आनी स्वतंत्र राज्य निर्माण करचें असो निर्णय घेतलो. पूण १९५६वर्सा राज्यपुनर्चना आयोगान ही मागणी मान्य केली ना आनी आसाम राज्यांतूच ह्या वाठाराचो आस्पाव केलो. वाठाराचो आस्पाव केलो. १९५७ वर्साची वेंचणूक जातकच विल्यमसन संगमा हाचो आदिम जाती कल्याणमंत्री म्हूण आसाम मंत्रिमंडळांत आस्पाव जालो. १९६० वर्सा हाफलोंग हांगा मेघालयांतल्या फुडाऱ्याची बसका जावन तातूंत परतून स्वतंत्र राज्याची मागणी केली.१९६१वर्सा ऑल पार्टी हिल लीडर्स कॉन्फरस स्थापन जावन तुरा हांगा हे संघटनेवतीन परिशद भरयली. १९६२वर्साचे वेंचणुकेंत खासी गारो प्रदेशांतले सगळे १२ उमेदवार वेंचून आयले पूण स्वातंत्र्याची मागणी पुराय जाली ना. देखून ७ प्रतिनिधींनी विधानसभेचो राजीनामो दिलो. राज्यांतले विधानसभेंत ६० सभासद आसून राज्याचे उदरगतीखातीर २० विकासगट केल्यात. उदेंत आनी अअस्तंत खासी हिल्स, उदेंत आनी अस्तंत गारो हिल्स आनी जैतिया हिल्स अशे पांच जिल्हे राज्यांत आसात. शिलाँग, नागस्टोइन, जोवई, तुरा आनी विल्यमनगर हीं जिल्ह्यांची मुखेल ठांणी आसात. न्यायवेवस्थेचे नदरेन मेघालय, गौहाती, उच्च न्यायालयांत येता. राज्यांत स्वतंत्र लोकसेवा आयोग आसा. शेतकी पिकावळः शेती होच चडावत लोकांचो वेवसाय आसून,चडशे लोक शेतीचेरूच पोट भरतात. दोंगराळ वाठार आशिल्ल्यान शेतकी पूरक अशई जमीन हांगा उण्या प्रमाणांत म्हळ्यार १९,०९,९९४ हेक्टर इतली आसा. तातुंतली फकत २६ जमीन जलसिंचनाखाल आसा. हांगा ढूम पद्दतीची शेती परंपरेन चालू आसा. कायम स्वरपाची शेती जावंची म्हूण सरकार यत्न करता. तेखातीर शेतकामत्यांक सुदारीत जमीन वांटप, सारें, बीं, उदकाची सवलत सरकार दिता. शेती उत्पादन बाजारपेठ मेळोवन दिवपाचोय सरकार यत्न करता. बटाट, तेझपाटा, ऊंस, कड्डण, कापूस, ताग, टॅपिओका, सुपारी, आलें, मिरयां, हळद हीं हांगाचीं मुखेल पिकां आसात. तशेंच कांय वाठारांत भात, गंव, मको हींय पिकां काडटात. खासी आनी जैतिया जिल्ह्यांत फळां आनी भाजीपाल्याचें उत्पादन जाता. नासपत, सत्पाळू, अलुबुखार, अनस, सफरचंद, संत्रीं, लिंबू, केळींहीं म्हत्वाचीं फळां हांगा जातात. मेंढरां, म्हशी, दुकरां आनी हेर जनावरां हांगा व्हड प्रमाणांत पोसतात. आसाम राज्याक दुदाची पुरवण हें राज्या करता. जोवई हांगा दुदाचें केंद्र आसून थंय लोणी, तूप हांचें उत्पादन जाता. राज्यांत दगडी कोळसो, सिलिमनाइट, चुनखडक, डोलोमाइट, भाडकी माती, फेल्सपार, कांचमिश्रित रेंव हीं खनीजां मेळटात. देशांतलें ९५ सिलिमनाइट उत्पादन हांगाच्या खासी दोंगुल्ल्यांच्या वाठारांत मेळटा. सैमान नटिल्ल्या ह्या राज्याखातीर हांगा पर्यटन उद्देगाक खूब वाव आसा. आदिवासी संस्कृतीचीं खाशेलपणां हें पर्यटकांचें आकर्शण जावन आसा. राज्याची उद्देगीक उदरगत चालू आसा. राज्यांत उद्दागीक विकास निगमची स्थापणूक जाल्या. खनीज संपती आनी रानांतलें उत्पादन हांचेर आदारीत उद्देगधंदे सुरू जाल्यात. प्लायवूड ,थंड पेयां,खावपाचें तेल रसायनां,सारें असल्या उद्देगांचे प्रकल्प खाजगी क्षेत्रांत सुरू जाल्यात. चेरापुंजी हांगा सरकारचो व्हड सिमेंट कारखानो आसा. गारो आनी जैंतिया हांगा सरकारान ल्हान सिमेंट कारखाने सुरू केल्यात. तशेंच लाकूड कापप, कापसाच्यो गठ्ठे बांदप, बेकरी असले उद्देग धंदेय राज्यांत आसात. खासी,गारो आनी जैंतिया हांगा मेळून ६४४ ल्हान उद्देगीक केंद्रां आसात. उदकाचे ल्हान प्रकल्प आसात आनी १८,५०० हेक्टर जमनीक हाचो फायदो जाता. राज्यांत 4 जलविघुत् आनी १ औश्णीक प्रकल्प आसा. मेघालयांत 461 किमी. राश्ट्रीय महामार्ग आसात. ५१३९ किमी. लांबायेचे पक्के आनी कच्चे रस्ते आसात. शिलाँग हो एकूच विमानतळ राज्यांत आसा. वायूदूत सेवा हांगा चलता. हांगा सगळ्या धर्मांचे लोक रावतात. तातूंत ५३ किरिस्तांव, १५ हिंदू, ३ मुसलमान आनी हेर धर्मांचे लोक रावतात. फाटल्या शेंकड्यासावन किरिस्तांव धर्माचो व्हड प्रमाणांत प्रसार जालो आनी खुबशा लोकांनी किरिस्तांव धर्म आपणायलो. राज्यांत खासी, जैंतिया आनी गारो ह्यो मुखेल आदिवासी जमाती आसून,खासी आनी जैंतिया हांचे भितर खूब सारकेंपण आसा.खूब तेंपासावन, ह्या दोंगराळ वाठारांत राबितो केल्ल्यान भायल्या जगाकडे ह्या लोकांचो चड संबंद आयलोना. देखून तांच्यो चालीरिती तशोच तिगून उरल्यो. मेघालयांतली गारो जमात ही मूळची तिबेटांतली अशें कांय जाणाकारांचें मत आसा. हे लोक तिबेटी-ब्रह्मी वांशिक गटांतले आसात. हे लोक कुकडां, दुकरां, गोरवा पोसतात. गोरवांचो उपेग मांसाखातीर चड करतात. तांदळांपसून तयार केल्लो बीर हो सोरो थंयच्या दादल्यांचें आवडीचें पेय आसा. हालीं ते लोक हेर तरांचोय सारा पियेतात. सणा-परबेक हे लोक सारा पियेतात तशेंच चोम्यांनाचूय करतात. नोंगक्रेम ही खासींची राश्ट्रीय परब वा नाचाचो उत्सव आसा. शिलाँगलागसार स्मिने नांवाच्या गांवांत ही परब मनयतात. जमात मुखेल्याकडें ह्या उत्सवाखातीर शुभदीस थारावन, धर्मीक-भौशिक असो हो नाच करतात. नाच आनी संगीत हें खासी जमातीचें खाशेलपण आसा. गीतगायन हें चडशें वाघवादन आनी नाचावांगडा जाता. खासी आनी गारो जमातीचे चोमोनाच मेकळ्या मैदानांत जातात. खासी दादले-बायलो वेगवेगळ्यो वाटकुळ्यो रांगो करून नाचतात. धोल, नगारे आनी पाइप हीं वाधां साथीक आसतात. लग्न जाल्लयो बायलो नाचांत वांटो घेनात. शदसुकमींसीयम हो खासींचो सण जावन आसा. हो सण एप्रिल जाता. उर्बेभरीत जावन नाचप हें ह्या सणाचें खाशेलपण आसा. भौशिक उत्सवावेळार जैंतिया जमातींत युध्दनृत्य करतात. गारो जमातींत सुगीचो उत्सव करतात. सीएम् वा मुखेल्यांचे महाल,पूल ह्यासारक्या वास्तूंनी खासी जमातीची वास्तुकला दिसून येता. हे महाल फातरांचे आसून, तांचीं दारां भांगराच्या वा रूप्याच्या तशेंच पाचव्या ,हळदुव्या वालींनी सजयल्लीं आसतात. मनीस,सवणीं,जनावरां,रानां हे खासी मूर्तीकलेचे विशय जावन आसात. सोनफर लागसारचे घोलींत देवनागरी लिपयेंतले कोरांतिल्ले लेख तशेंच झुजारी, लेख तशेंच झुजारी, हत्ती आनी घोडेस्वारांचीं चित्रां आसात. जोवाई शारा लागसर, एका दाम्पत्याची शिल्पाकृती पळोवपासारकी आसा. खासींचे परंपरिक चित्रकलेंत मातयेच्या आयदनां वयलें आनी कपड्यावयलें वेलींचें नक्षीकाम पळोवपासारकें आसता. नाचावेळार घालतात ते मुकूट तशेंच तांच्या अलंकारांचेर चित्रविचित्र चित्रांचें चित्रण केल्ल्याचें दिसता. मेल्ल्या मनशाच्या आंगाचेर घालतात ते चादरीचेर फूल,सत्री,जनावरां हांचीं चित्रां काडिल्लीं आसतात. खासी आनी गारो ह्यो उपभासो आसात. खासी भास ही ऑस्ट्रो-आशियाई भाशा-पगंडांतली आनी गारो,बोडो ह्यो भासो तिबेटोब्रह्यी भाशापंगडांतल्यो मानल्यात. ह्या भाशांक स्वताची लिपी नाशिल्ल्यान किरिस्तांव धर्म प्रसारकांनी तांचेखातीर रोमीचो वापर केलो. आयजलेगीत थंय रोमी लिपीच वापरतात किरिस्तांव धर्म प्रसारकांनी हे भाशेंत अकुणिसाव्या शेंकड्यांत बायबलाचो नवो करार (१८४१ पयली खासी प्रवेशिका आनी खासी-आंग्ल शब्दकोश अशें सादित्या तयार केलें. ऊ जीबेन रांब हाणेंच १८९९ वर्सा शिलाँगांत स्वतंत्र छापखानो काडलो. तशेंच सेंग-खासी ही संस्था ही स्थापून पाठ्यपुस्तकां तयार केलीं. ऊ रांबोनसिंह हाणें खासी धर्म, उत्सव, लोककथा ह्या विशयांचेर पुस्तकां बरयलीं. ताचो एक ल्हान कथांझेलो उजवाडा आयला. १८९५ ते १९१० ह्या काळांत खबरांपत्रां, म्हयनाळींय सुरू केलीं. व्ही.के.रॉय हाणें इतिहास, व्याकरण ह्या विशयांचेर पुस्तकां बरयल्यांत. राधीनसिंह बेदी हो पुर्विल्लो खासी कवी आसा. ह्या खआसी कवीक खूब नामना मेळ्ळी. न्हंयो- दोंगरांचें सोबीत वर्णन तेचभशेन सामान्य लोकांची सुखदुख्खां ताचे कवितेंत दिसतात. ताणें केल्ल्या इसापनीती च्या अणकाराक खूब नामना मेळ्ळी. ऊ थाक्यू पी .गातफोह ,एच्.इलायस,वी.जी.बरेह हे कांय विसाव्या शेंकड्यांतले नामनेचे कवी आसात. सघाच्या साहित्यांत खासी संस्कृतायेचे अस्मितायेचेर चड भर दिसता. एच् एचं लिंडाह हाणें खैरम आनी चेरी ह्या सीएमांचो इतिहास बरयला. तशेंच खासी संस्कृतीचें आध्यात्मिक आनी भौतिक खाशेलपण ताणें आपल्या दुसऱ्या एका पुस्तकांत वर्णिलां. डी. कोस्टा हाणें पुर्विल्लीं नाटकां, कथासाहित्या, महाकाव्यां, लोककथा, म्हणी आनी वाक्प्रचार हांचें संशोधन करून साहित्य निर्मिलां. प्नार भाशएंत फकत व्हेरिअर एल्विन हाणें एकूच पुस्तक बरयलां. काकेन्सन आनी दिवाणसिंह ह्या भावांनी गारो लोकसाहित्याविशीं लिखाण केलां. प्रा. खेबेट मोमीन हाची समाजीक नाटककार म्हूण नामना आसा. खोसांग ह्या कवीन तोंडी परंपरेंतल्या एका पुर्विल्ल्या गारो महाकाव्याचें लिखाण केलां. शिलाँग-गौहती मार्गाचेर आशिल्लें (Uniam) सरोवर आनी तातुंतली नुस्तेमारीची सवलत, किलँग रॉक-२१३मी. उंचायेचो ग्रॅनाइट फातराचो सैमीक घुमट, चेरापुंजीलागसारचो मॉसमाई हांगाचो धबधबो,थंयसावन लागींच मॉसमाई गुहा, नर्टिआंग हांगाचीं पुर्विल्ले संस्कृतीचीं व्हड पाशाणाचीं यादस्तीकां हीं थळां पर्यटकांचीं खाशेलीं आकर्शणां थारल्यांत. वाळपयः सत्तरी तालुक्यांत पिसुर्लें, होंडा आनी सोनशी वाठारांतल्या खणींच्या खंदकांनी भरल्ल्या उदकाची पळोवणी उत्तर गोंय जिल्होधिकारी मामू हागी आनी सत्तरी तालुक्यांतल्या सरकारी कार्यालयांच्या अधिकाऱ्यां वांगडा पळोवणी केली. पावसाच्या दिसांनी धोक्याची परिस्थिती जावची न्हय हे खातीर उपाय येजवण करपा खातीर यंत्रणा तयार दवोरपाक हागी हांणी केल्या. पिसुर्लें, होडा आनी सोनशी वाठारांत बंद आशिल्ल्या खणीच्या खंदकांनी व्हडा प्रमाणात उदक साठलां. पावसांत ताचे पसून लोकांक धोको उप्रासपाक शकता. ताचे उपाय येवजण करपाची मागणी थळाव्या लोकांनी केल्या. जिल्होधिकाऱ्या वांगडा सत्तरीचो मामलेदार कौशीक देसाय, जलस्रोत खात्याचो अभियंतो शैलेश पोगळे आनी पंचायचीचे सचीव आनी हेर अधिकारी आशिल्ले. मामू हागी हांणी सगल्यांत पयलीं पिसुर्लें खणीच्या खंदकाची पळोवणी केली. पावसांत खंदकांतल्या उदका पसून धोको तयार जाल्यार कितें करतले हाची म्हायती तिणे अधिकाऱ्यां कडल्यान घेतली. उपरांत सोनशी हांगा वचून पळोवणी केली. जलस्रोत खात्याच्या शैलेश पोकळे हांणी खंदकांतल्या उदकाच्या साठ्याचेर नियंत्रण दवोरपाचे नदरेंतल्यान यत्न सुरू केल्यात. परिस्थिती हाताभायर वच्ची न्हंय हे खातीर फावो ती जतनाय घेतले. खंदकांतलें उदक काडून उडोवपा खातीर पंपांची वेवस्था केल्या. खंदकांतलें उदक प्रमाणा परस चड जाल्यार तें पंपांनी भायर काडटले अशें तांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार ठाले पाटलांच्या विधानांतल्यान अज्ञान जाणवता अरुण साखरदांडे: गोंयांतलो भाशावाद आतां सोंपला पणजी अखील भारतीय साहित्य म्हामंडळाचे अध्यक्ष कौतिकराव ठाले पाटील हांणी संमेलनाचे माचये वेल्यान कोंकणी ही मराठीची बोली हें जें विधान केलां, तें हास्यास्पद आसा. हातूंतल्यान तांचें अज्ञान जाणावता. कौतिकराव ठाले पाटील हे भाशातज्ञ न्हय वा नामनेचे साहित्यीक न्हय. हाका लागून तांचे विधान गंभिरतायेन घेवपाची गरज ना अशें गोंय कोंकणी अकादेमीचे अध्यक्ष प्रो. अरूण साखरदांडे हांणी म्हणलें. गोंयांतलो भाशावाद आतां सोंपला. मराठी तशेंच कोंकणी मोगी मदली दरी आतां उरूंक ना. हे फाटभुंयेर उदगीर हांगा अखील भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे माचयेर म्हामंडळाच्या अध्यक्षांनी आक्षेपार्ह विधान केलें. कोंकणी ही मराठीची बोली आसा अशें विधान तांणी केलें. ह्या विधानाक लागून मराठी आनी कोंकणी मदली दरी आनीक रुंदावल्या अशें ज्ञानपीठ पुरस्कार जैतिवंत साहित्यीक दामोदर मावजो हांणी म्हणलां. 95वे अखील भारतीय मराठी साहित्य संमेलन उदगीर हांगा जालें. कोंकणीतले ज्ञानपीठ पुरस्कार जैतिवंत दामोदर मावजो हे मुखेल सोयरे ह्या नात्यान संमेलनाक हाजीर आशिल्ले. तांचे उपस्थितींत ठाले पाटील हांणी केल्ल्या विधानाक लागून तांचो लेगीत अपमान जाला, अशी गोंयांतल्या कोंकणी मोगींची भावना जाल्या. ठाले पाटील हांच्या विधानाक लागून गोंयांत आरत्यो परत्यो प्रतिक्रिया उक्तायतात. तांचे विधान गंभिरपणान घेवपाची गरज ना अशें गोंय कोंकणी अकादेमीचे अध्यक्ष प्रो. अरूण साखरदांडे हांणी म्हणलें. कोंकणी ही खूब पोरणी भास आसा. कोंकणीक साहित्य अकादेमीची मान्यताय मेळ्ळ्या. घटनेच्या आठव्या परिशिश्टांत तिचो आस्पाव जाला. स्वतंत्र भास आशिल्ल्या कारणान तिका साहित्य अकादेमीची मान्यताय मेळ्ळी. 1987 वर्सां कोंकणी ही गोंयची राजभास जाली. ह्या सगल्या घडणुकांक बरींच वर्सां जालीं. हो सगलो इतिहास आसा. इतल्या वर्सां उपरांत कोंकणी ही मराठीची बोली आसा अशें विधान करप म्हणल्यार तें हास्यास्पद आसा. अखील भारतीय मराठी संमेलनाचे माचयेर हें विधान जावप हाचें अजाप दिसता अशें प्रो. अरूण साखरदांडे हांणी म्हणलें. कौतिकराव ठाले पाटील हे भाशातज्ञ न्हय. नामनेच्या साहित्यिकां भितर लेगीत तांचे नांव ना. ह्या विधानांतल्यान तांचे अज्ञान दिसता. ह्या विधानाक लागून कोंकणीक कसलोच फरक पडचो ना. कसलोच हुस्को करपाचें कारण ना अशें साखरदांडे हांणी म्हणलें. कोंकणींत आतां मेरेन दोगां साहित्यिकांक ज्ञानपीठ पुरस्कार फावो जाला. सरस्वती सन्मान लेगीत कोंकणीक मेळ्ळा. कोंकणी फुडें वचत आसा. सगल्या वाठारांनी कोंकणींत साहित्य निर्मिती जाता. साहित्याच्या दर्जांत सुदारणा जायत आसा. अशी स्थिती आसताना हुस्को करपाचें कारण ना अशें प्रो. अरूण साखरदांडे हांणी म्हणलें. कोंकणीचो आस्पाव संविधानाच्या आठव्या परिशिश्टांत जाला. हाका लागून ती स्वतंत्र भास थारता. गोंयांत कोंकणी आनी मराठी ह्यो दोनूय भासो आसात. तांचे मदीं इश्टागत, समजिकायेचें वातावरण आसपाची गरज आसा अशें गोवा मराठी अकादमीचे अध्यक्ष प्रा. अनील सामंत हांणी म्हणलें. गोंयांत मराठी भास पयली सावन आसा. तिचें अस्तित्व कोणूच न्हयकारूंक शकना. सांस्कृतायेची जतनाय करपा खातीर दोनूय भाशांची गरज आसा. बा. भ. बोरकार, शंकर रामाणी ह्या सारख्या साहित्यिकांनी दोनूय भाशेंतल्यान साहित्याची निर्मिती केल्या. भाशेच्या वादाक लागून दोनूय भाशांचे लुकसाण जालां. गोंयांत दोनूय भाशांची उदरगत जावंक शकता आनी ती जावपाक जाय अशेंय तांणी मुखार उलयतना सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. … आनी ताणें गोल आडायलो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. तेदनां शिसांनीं लागीं सरुन ताका विचारलें वपारींनीं तांचे कडे कित्याक उलयताय ताणें परतीपाळ केलो कित्याक सर्गींच्या राज्याचे गूट वळखूंचें देणें तुमकां दिल्लें आसा; तांकां हेरांक ना. आसा तांकां देव आनींक-उय दितलो आनी तांचें माप भरन अत्तलें; पूण ना तांकां, आसा तें पोरयान तांचे कडलें देव काडून घेतलो. देखून हांव वपारींनीं तांचे कडे उलयतां, कित्याक पळेवन-उय तांकां दिसना, आनी आयकुन-उय तांकां आयकना आनी समजयी ना." इजायासान अशें आदींच सांगललें तें तांचे सवें पाळोन येता: "आयकुन-आयकून तुमकां काय, समजचें ना; पळेवन-पळेवन तुमकां काय दिसचें ना. कित्याक ह्या लकाचें काळीज जोड-निबर जालां, तांचे कान भेरे जाल्यात, तांचे दोळे धांपलले आसात; ना तर दोळयांनीं तांकां दिसूंक लागतलें, कानांनीं तांकां सारकें आयकुंक मेळतलें, मनान तांकां समजतलें, आनी, तीं परतून येवन, हांव तांकां बरीं करीन पवित्र पुसतक ː लुकास ५:२७-३२ (मातेव ९:१२; मार्क २:१७) २७ हाचê उपरांत जेजू भायर सरून गेलो आनी लेवी नांवाच्या एका दोनड्वसुल्दाराक मानड्वीर बसललो ताणें देखलो आनी ताका म्हळें: म्हजê पाटल्यान ये. २८ आनी सगळें सानडून तो उठलो आनी ताचê पाटल्यान गेलो. २९ आनी लेवीन आपल्या घरांत ताका एक व्हडलें जेवण केलें आनी दोनड्वसुल्दारांची आनी तांचê सांगातीं जेवणाक बसलल्या हेरांची व्होड खêट आसली. ३० तेदनां फारिजेवांनीं आनी तांच्या धरंशासत्रियांनीं गुणगुणून ताच्या शिसांक म्हळें: दोनड्वसुल्दारां आनी पात्कियां बराबोर तुमी कित्याक खातापियेतात? ३१ पर्तिपाळ करून जेजून तांकां म्हळें: बरीं आसलल्यांक न्हय, पूण वायटाकारांक की वयजाची गरज. ३२ तुमी प्रमाणीक म्हण धोर्तात तांकां आपवंक हांव आयलं ना, पूण तुमी पात्की म्हण लêख्तात तãणीं आपलें जिवीत बदोल्चê खातीर, असल्यांक हांव आपवंक आयलां. “वपारिंनीं उलयतलं, संवसार रचलल्याक गुपीत आसललेो वसतू उक्तेो कर्तलं”, हें प्रवादियाचें उतर अशें खरें जालें मातेव १३:३५) हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 13:06 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. शरद रुतूंत पानांचें रंग बदलप, पयस-पयशिल्ले देखावे आनी पाचव्या मळांनी घोड्यांचें चरप हें उत्तर-पुर्वी अमेरिकेच्या पयशिल्ल्या वाठारांनी दिसपी ग्रामीण सोबीतकायेच्यो देखी आसात. एकाद्रें असाध्य दुयेंस म्हणल्यार तें दुयेंस जें कोणाक खूब तेंप पिडापीड भोगयता, सारकें जावपाचें नांव घेना आनी सारकें जालें जाल्यारूय परत परत येत रावता. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. योग हें भारतान जगाक दिल्लें शाश्वत दान योग म्हळ्यार फकत व्यायाम आनी आसन न्हय. तें भावनीक संतुळेचें शास्त्र आनी त्या शाश्वत आनी अनंत तत्वाक स्पर्श करून आध्यात्मिक प्रगतीच्या सगळ्या शक्यतायेंची वळख करून दिवपी शास्त्र. सुमार आठ वर्सां आदीं आंतरराश्ट्रीय पांवड्यार योगाची सुरवात जाली. प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी हांचे सुचोवणे वयल्यान संवसारांतलो सगळ्यांत पोरणो ग्रंथ, ऋग्वेदांत, नारदीयसूक्तांत तशेंच भगवद्गीतेंत योगाचे उल्लेख मेळटात. महाभारताच्या शांतीपर्वांतूय मेळटा. योगाची उत्पत्ती धा हजार वर्सां पयलीं जाल्ली. पतंजली मुनीन येशू ख्रिस्त जल्माच्या 150 वर्सा पयलीं योगसूत्रां बरयिल्लीं. पुर्विल्ल्या मोहेंजो- दारो, हरप्पन संस्कृतायेंत योगाच्यो जायत्यो मूर्ती सांपडटल्यात. आमची स दर्शनशास्त्रां आसात. योग हें तातूंतलेंच एक. वेद उपनिशदांनीय योगाचे संदर्भ मेळटात. पयलीं ऋषी-मुनीं पुरतोच मर्यादित आशिल्लो योग आतां सामान्य मनशाक खबर आसा. गुरू बाबा रामदेव, बी के एस अय्यंगर आनी स्वामी शिवानंद हांणी योगाच्या प्रसाराचो म्हत्वाचो वावर केला. गुरुदेव रविशंकर म्हणटात, “योग म्हळ्यार फकत व्यायाम आनी आसन न्हय. तें भावनीक संतुळेचें शास्त्र आनी त्या शाश्वत आनी अनंत तत्वाक स्पर्श करून आध्यात्मिक प्रगतीच्या सगळ्या शक्यतायेंची वळख करून दिवपी शास्त्र.” मन सुखी आनी निरोगी आसल्यारूच कूड आनी मन सुखी जातात. योग हो शब्द संस्कृतांतल्या युज ह्या उतरा वयल्यान आयला. ताचो अर्थ जोडपाचे साधन. अंदूंच्या योग दिसाचें घोशवाक्य “मानवते खातीर योग” आसा. आतां दोन वर्सां परस चड काळ पुराय संवसार कोरोना व्हायरसा आड झगडटा. तें संकश्ट भारतांतय कायम आसा. कोरोनाचीं तीन ल्हारां आयलीं. चवथें केन्ना येत सांगपाक येना. तुमकां येसस्वीपणान कोरोनाक तोंड दिवपाक जाय आनी रोगप्रतिकार शक्त वाडोवपाक जाय जाल्यार योग सारको दुसरो उपाय ना. निरोगी जिणे आनी रोगप्रतिकार शक्त वाडोवपा खातीर योगांतली प्राणायाम, कपालभती, अनुलोम विलोम आनी भ्रस्तिका हे प्रकार गरजेचे. ध्यान करून मन एकाग्र करूनय समाधान मेळूंक शकता. मन थीर जाता. योगांत आठ आंगां आसात. तातूंत यम, नियम, आसन, प्राणायाम, प्रत्याहार, धरणा आनी समाधी हांचो आस्पाव जाता. योगाच्या संगतीन मनशाक सुख आनी आनंद मेळूंक शकता. जिणे कडेन पळोवपाची एक वेगळो दृश्टीकोन तयार जाता. आयज संवसारांतल्या जायत्या राश्ट्रांनी योग शिकयतात. भायले लोक भारतांत येवन योग शिकप ही कितल्याशाच भारतीयांक अभिमानाची गजाल. योग हें एक पुराय शास्त्र. ती एक पुराय जिवीत पद्दत. ताणांतल्यान उत्साहा कडेन, नकारात्मकतेंतल्यान सकारात्मकते मेरेन वचपाचो मार्ग दाखयता. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. [1]अजंठा (अजिंठा) महाराष्ट्रांतलें पुर्विल्लें विहार आनी वण्टीचित्रां हांचें एक नामनेचें थळ. अजंठा हो गांव लेण्यांपसून 6 किमी अंतराचेर देंगरार आशिल्ल्या कारणान हाचो उल्लेख ‘अजिंठ्याची लेणी’ असो करतात. तरीकूय हांगचे थळावे लोक तांचो उल्लेख ‘फर्दापूरचीं लेणी’ असो करतात. औरंगाबाद जिल्ह्यांत उत्तरेक सुमार 108 किमी. अंतराचेर आनी फर्दापूर ह्या गांवां पसून दक्षिणेक सुमार 5 किमी. अंतराचेर सह्याद्री पर्वताच्या रांगेंतल्या इंध्याद्री शाखेंत हीं बौद्ध लेणी कोरांतल्यांत. बौद्ध काळांत हीं लेणी तांची तीर्थस्थानां जाल्लीं. फुडें बौद्ध धर्माच्या ऱ्हासा उपरांत ह्या थलाचें म्हत्व उणें जालें. थंय येवप- वचप कोणूच करीना जालो. ताका लागून थंय रान मातलें आनी तातूंत रानटी सावदांनी वसती केली. इ. स. 1821 मेरेन ही सुवात लेकांक खबर नाशिल्ली. फुडें सर जेम्स अलेक्झांडर हाणें व्हडा धाडसान रानांत प्रवेस करून हीं लेणी अकस्मात नामनेक हाडलीं. हीं लेणी सनपयलीं पयल्या शतमाना साव न ते सातव्या शतमाना मेरेनच्या काळांत केरांतिल्लीं. हातूंतलीं सगळ्यांत पूर्विल्लीं लेणीं पैठणच्या विभागांत चैत्य आसून दुसऱ्यांत बुद्धाच्यो मूर्ती आसात. दोनूय विभागांत रंगयाळी चित्रां आसात. मनशाचे विध्वंसक वृत्तीक लागून तशेंच कडक आनी विशम हवेचो परिणाम जावन तातूंतलीं चडशीं चित्रां नश्ट जालीं. फकत 13 लेण्यांतलींच चित्रां आयज शाबूत आसातद. तातूंत 1,2,9,10,12,16,17,19 ह्या क्रमांकांच्या लेण्यांतलीं चित्रां रेखीव आसात. 2 आनी 12 क्रमांकांची लेणी विहाराचीं आसात. अजिंठाचे विहार वास्तुकलेक खातीर आनी मुर्तीकले खातीर तशेंच थंयचीं लेणीं चित्रकले खातीर नामनेक पाविल्लीं. ह्या लेण्याविशीं दंतकथा आसा ती अशीः अजिंठ्याची चित्रां काडटना पयलीं वण्टीचेर माती, शेण, भाताचो कुंडो वा ताग आनी तूस हांच्या वस्त्रगाळ मिश्रणाचो लेप सारोवन फाटभूंय तयार केल्या. अजंठाच्या चित्रकारांनी धवो, काळो, हळडुवो, पांचवो, तांबडो, निळो हे रंग वापरल्यात. चित्रविशयाची भायली रेखा गुलाबी, पुडी कोराची वा काळ्या रंगाची आसा. खासा जातीचीं मनशां खाशेल्या रंगानूच पितारल्यांत. सादारण मनशाचो रंग, खास करून भारतीयांचो, काळसर तपकिरी दाखयला. शेतकार, कामगार हांच्यो आकृती तांबश्या रंगान दाखयल्यात. रानवटी लोकांचीं चित्रां पांचव्या रंगान भरल्यांत. एकाद्र्या मनशाच्या चित्रांत भांगराची वा गुलाबी छटा दिसून येता. ती भलायकेची वा आनंदी वृत्तीची सुचक आसूंक जाय. कांय चित्रां समूहरूपांत आसात. तातूंतलें एक कुबेराच्या पंचिक नांवाच्या सेनापतीचें आसा. चित्रांत तो बशिल्लो आसून लागींच ताची बायल हारीती भुरग्याक घेवन बसल्या. बुद्धचित्रां तरेकवार आसनबंधाचीं आसात. तांच्यो मुद्रा विंगड विंगड भाव दाखयतात. बुद्धाचें पुराय चरित्र हांगा चित्रित जाल्लें दिसता. तिसऱ्या विभागांत जातक- कझांचो आस्पाव आसा. सिबिजाजातकांत बोधिसत्वान एका पारव्याक वाटोवपा खातीर आपलें मांस ससाण्याक कशें दिलें तें दाखयलां. महाजनकजातकांतल्या कथेंतले कांय देखाव आसात. सिंहली राजकन्येची बोधिसत्वाक तारूं बुडटा तेन्ना मणिमेखल यक्षान ताका दिल्लो पालव हे द्खाव तातूंत आसात. रूरूजातकांत बोधिसत्वाचें हरण जाल्लें दिसता. छंद्दतजातकांत तो हत्तींचो राजा जाता. वेस्संतरजातकांत बोधिसत्वाक देशत्याग करचो पडटा. तो आपलीं भुरगीं ब्रह्मणाक दान दिता. ब्राह्मण त्या भुरग्यांचो छळ करता आनी मागीर इंद्राचे कृपेन वेस्तंतराक भुरग्यां सयत राजलक्ष्मीची प्राप्ती जाता असो तो देखाव आसा. हांगचीं 16, 17 आनी 19 ह्या क्रमांकाचीं लेणी स्थापत्य आनी चित्रकला ह्या दोनूय नदरेन पळेल्यार भारतांतल्या हेर सगळ्या लेण्या परस सगळ्यांत उंच पांवड्याचीं आसात असें बर्जेस हाणें म्हळां. अस्तंत्या कलाविंदांनी सोळाव्या चित्राची खूब तुस्त केल्या. शोक, बोधिसत्वाक देशत्याग करचो पडटा. तो आपलीं भुरगीं ब्रह्मणाक दान दिता. ब्रह्मण त्या भुरग्यांचो छळ करता आनी मागीर इंद्राचे कृपेन वेस्संतराक भुरग्यां सयत राजदलक्ष्मीची प्राप्ती जाता असो तो देखाव आसा. हांगाचीं 16, 17, आनी 19 ह्या क्रमांकांची लेणी स्थापत्य आनी चित्रकला ह्या दोनूय नदरेन पळेल्यार भारतांतल्या हेर सगळ्या लेण्या परस सगळ्यांत ऊंच पांवड्यांचीं आसात असें बर्जेस हाणें म्हळां. अस्तंत्या कलाविंदांनी सोळाव्या चित्राची खूब तुस्त केल्या. शोक, कारूण्य आनी स्पश्ट प्रसंगचित्रण ह्या बाबतींत ह्या चित्राक फाटीं घालपी कलाकृती कलेच्या इतिहासांत मेळपाची ना, अशें ग्रीफीथ हाणें म्हळां. ह्या चित्रांत वाकाटककालीन चित्रकला तेंगशेक पाविल्ली दिसता. सोळाव्या लेण्या फुडल्यान सकयल देंवतकच नागराजाचें ल्हानशें लेंणें लागता. तातूंत एका नागान केल्ल्या वेंटाळ्याचेर नागराज बसला आनी ताच्या माथ्यार रत्नजडित मुकूट आसा. अजिंठ्याची लेणी नाग कारागीरांनी कोरांतल्यांत म्हूण तातूंत अशा नागराजांच्यो प्रतिमा खूब कडेन दिसतात, अशें मिराशी हाणें म्हळां. सतरावें लेणें विहारपद्दतीचें आसून एकुणिसावें चैत्य पद्दतीचें आसा. सतरावें लेणे ऋषिक देशाच्या राजान भिक्षु संघा खातीर कोरांतिल्लें अशें म्हण्टात. हाचे दावे वटेनच्या वण्टीचेर एका व्हडल्या चक्राचें चित्र आसा. एकुणिसाव्या लेण्याक ‘गंधकुटी’ अशें म्हण्टात. ताच्या भायर- भितर सोबीत कोरीव काम आसा. अजिंठा लेण्यांतले चित्रप्रसंग जरी बुद्धाच्या जीणेचेर आदारीत आसले, तरी तातूंतल्यान तेन्नाच्या समाज जीणेच्या विंगड विंगड आंगांचेर उजवाड पडला. त्या काळांतल्यो वस्तू, वेसभेस, अलंकार, खेळ, मनोरंजनाचीं साधनां, वाद्यां, आयुधां, लांकडाचीं आसनां आनी पात्रां च्या विविधते वयल्यान तेन्नाची समाजीक जीण सुखी आनी समृद्ध आशिल्ली अशें दिसून येता. गुप्त-वाकाटक शिल्पांय भावपूर्ण आसात. अजंठा लेण्यांत बायलांच्यो अप्रूप चित्राकृती आसात. तांणी घाल्ले तरांतरांचे अलंकार आनी केंसांच्या रचणूकेचे केल्ले तरेकवार प्रकार पळोवन प्रेक्षक भारावन वता. पाख्यांचेर आनी खांब्यांचेर वेलबुट्टीचें अप्रतिम नक्षीकाम चितारलां. अजिंठाची चित्रकला मनशांकूच न्हय तर सुकण्यांक- जनावरांक लेगीत नाजूक अंतःस्कर्ण आसता हाची जाणविकाय करून दिता. ताका लागून हे कलेक अमरपद फाव जालां. ↑ कोंकणी विश्वकोश खंड १ हें पान शेवटीं 10 मार्च 2021 दिसा, 15:37 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. पुर्विल्ल्या काळार सावन आर्यांक ह्या रुखाची म्हायती आशिल्ली. वेदांत ताचो न्यग्रोध असो उल्लेख मेळटा. कारण ताच्या आडव्या खांद्यांपसून पाळां फुटून तीं जमनींत रिगतात आनी झाडाचो विस्तार जाता. रामायण, महाभारत, चरकसंहिता, बृहतसंहिता, कौटिलीय अर्थशास्त्र, रघुवंश आदी जायत्या ग्रंथांतल्यान वेगवेगळ्या संदर्भांत उल्लेख आयिल्ले आसात. शतपथ ब्राह्मणांत वडाचे उत्पतीची कथा दिल्या ती अशी कुरू क्षेत्रांत देवांनी यज्ञ केलो आनी त्यावेळआर, सोमचमसाचें तोंड तांणी सकयलेवटेन करून दवरलें. त्या सोमचमसाचोच उपरांत वड जालो. प्लिनी हाणें 'इंडियन फिग ट्री' असो ताचो उल्लेख केल्लो आसा. हिंदू धर्मांत वडाक पवित्र मानतात. सवायशिणी बायलो ज्येष्ठ पुनवेक वडाची पुजा करतात. सीतेन प्रयागच्या नामनेच्या वडाची प्रार्थना केल्ल्याचो उल्लेख रामायणांत आसा. वडाच्यो बडयो काडून होमहवनांत आनी यज्ञांत समिधा म्हूण वापरतात. बौध्द धर्माचे लोकय ह्या रुखाक पवित्र मानतात. तांच्या सात बोधी रुखांत वडाचो आस्पाव जाता. हो यज्ञीय रूख आसा आनी यज्ञांत लागपी आयदनां हाच्याच लांकडापसून करतात. ब्रह्मदेव वडाच्या झाडार रावता असो समज आसा. देंवचार, यक्ष आनी वेताळ हेवूय वडाचेर रावतात असो समज आसा. सौभाग्य आनी संतती मेळेवपाखातीर वडाक पार बांदून ताची मूज करची आनी ताचें दुर्वेकडे लग्न लावचें अशें विधान आसा. हो रूख अंजिराचे जातीचो आसून हिमालयाच्या मूळसांत, व्दीपकल्पाचो अस्तंत भाग आनी दक्षिणेकडल्या दोंगुल्ल्यांच्या वाठारांत रानांनी हो मेळटा. रस्त्याचे, शेताचे कडेन, बागांनी, देवळाच्या तशेंच समाधी स्थानालागसार सावळेखातीर हो रूख लायतात. तशेंच सवण्यांचे विश्ठेवरवीं ताचो बीज प्रसार जावन गांवगिऱ्या वाठारांतल्या मेकळ्या जाग्यांनी पडक्यो इमारती, वण्टींमदल्यो भोगो आदी जायते कडेन तो वाडटना दिसता. भडोचसावन लागीं आशिल्ल्या नर्मदा न्हंयेंतल्या एका जुंव्यार कबीरवड हो पुर्विल्लो वड आसा. फॅार्बड हाणें (१७७६-८३) वर्णन केल्ल्याप्रमाण ताचो परिघ सुमार ६०० मी. आशिल्लो. तशेंच सुमार ३५० व्हड वायवी मुळां आनी ३,००० ल्हान वायवी मुळांच्या आदाराचेर तो उबो आशिल्लो. ताच्यासकयल ७,००० सैन्कांचो तळ पडटालो. १८१९ त ह्या रुखान सुमार देड हॅक्टर क्षेत्र व्यापिल्लें. हाचेभायर जावळी (सातारा) आनी जुन्नर (पुणे) हांगाचे वडूय खूब पुर्विल्ले आसात. मद्रास हांगाच्या अड्यार न्हंयेचे दक्षिण देगेर चौरस मीटर इतलें क्षेत्र व्यापिल्लें आसा. ताका रुखाखाल सुमार ३,००० मनशांची परिशद भरिल्ली अशी नोंद मेळटा. वडारुखाचो आस्पाव मोरेसी कुळांतल्या फायकस हे प्रजातींत करतात. फायकस हे प्रजातींत सुमार १,००० जाती आसून तातुंतल्यो ७० जाती भारतांत मेळटात. उंबर, पिंपळ अंजीर, पिंपळी, काळओ उंबर आदी रुखांचो आस्पाव हे प्रजातींत करपांत येता. जायतीं सवणीं, पाखे (वागोळीं चानी, माकड आदी प्राणी तीं खातात. ह्या प्राण्यांचे विश्ठेंतल्यान जायत्यो बियो जायतेकडेन शिंपडटात. ह्यो बियो किल्लून वडाचो प्रसार जाता. जायते फावट वडाचें बीं दुसऱ्या व्हड रुखाचे खांद्यांचे वा पानांचें खाचींत किल्लता. सुरवेक अपिवनस्पती ह्या स्वरुपांत हें रोप वाडटा. पूण फुडें मूळां जमनींत वतात आनी रूख मूळच्या आश्रीत रुखाचेर अवलंबून उरनासतना स्वतंत्रपणान वाडटा. वडाची लागवड जून पूण ल्हान खांद्यो लावन करतात. वडाच्या मुळाचेंलांकूड चिवट आनी घटमूट आसता. ताचेपसून तंबूचे खांबे, बैलगाड्यांचें जूं आनी दांडे करतात. खोडाचें लांकूड करडें आनी सादारण घट आसता. ताचो उपेग सादारण किरकोळ वस्तू आनी सजावटी सामानाखातीर करतात. वडाच्या लांकडापसून कागदाचो लगदो तयार करतात. तशेंच सालीच्या धाग्यांपसून दोर, जाल्यार उपमुळांपसून दोरी तयार करतात. दिखा पसून सामको घट गम तयार करतात, जाचो उपेग सवणीं धरपाखातीर करतात. वडाच्या पानांपसून पत्रावळी आनी दोणे तयार करतात. तरन्यो खांद्यो आनी पानां गोरवांक तशेंच बोकडां-मेंढरांक खावपाक दितात. वडाचो दीख दातदुखी, संधीवात, कटिशूल आदी व्याधींचेर दितात. तशेंच तळव्यावयल्या भेगांचेरय ताचो लेप लायतात. वडाचे सालींत ११% टॅनीन आसता. तिचो रस स्थंभक आनी पुश्टीक आसता. तशेंच आमांश आनी अतीसारांत तो उपेगी पडटा. नडाचे सालीचो काडो गोड्यामुताचेर दितात. टॅामेटीज पर्सोंनी ह्या कवकाचो संसर्ग जाल्लो वडाच्या झाडाचो भाग कुसता. हो रूख खऱ्या वडापरस वेगळो आसता. ताचें शास्त्रीय नांव फा. कृष्णी अशें आसा. इंग्लिशींत ताका कृष्णाज बटरकप अशें म्हण्टात. हाचीं पानां तळाकडे दोडिल्लीं आसतात आनी तीं पेल्यावरी दिसतात. हाच्या पानांविशीं एक दंतकथा आसा ती अशी एकदां कृष्ण गोरवांक घेवन रानांत गेलो. थंय कांय गोपी लोणी घेवन आयिल्ल्यो. तांणी कृष्णाक लोणी दिलें. कृष्णान लागसारचीं वडाचीं पानां काडून दोणे केले आनी त्या दोण्यांतल्यान लोणी सगळ्या गोपगोपींक वांटलें. तेन्नाच्यान त्या वडाचीं पानां दोण्यावरी जालीं. हो रूख ल्हानसोच आसून तो सोबेखातीर पोरसांत लायतात. प्रयाग हांगाच्या अक्षयवडासकयल राम, सीती आवनी लक्ष्मण हांणी४ आसरो घेतिल्लो अशी म्हायती मेळटा. ह्या अक्षयवडापसून तयार जाल्ल्या दुसऱ्या एका वडैची अलाहाबाद किल्ल्याच्या एका भुयारांतल्या देवळांत अजूनय लोक पुजा करतात.[1] ↑ कोंकणी विश्वकोश खंड 4 हें पान शेवटीं 14 मार्च 2021 दिसा, 13:04 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. सांकवाची ताकतिकेन दुरुस्ती करपाची मागणी फोंडें: बाराजण-खोतोडेंचो सांकव सद्या कोसळपाचे धडेर आसा. बाराजण ते पाठवळ रस्त्यार आशिल्ल्या सांकवाचो एके वटेनचो भाग कोसळ्ळा. कोसळिल्ले सुवातेर फातर घाल्यात. अशीर रस्त्या वयल्यान अवजड वाहनां यो-वच करीत आशिल्ल्यान सांकव पुरायपणान कोसळपाची शक्यताय आसा. रस्त्या वयल्यान विद्यार्थी वर्ग यो-वच करीत आशिल्ल्यान सांकवाची ताकतिकेन दुरुस्ती करपाची मागणी लोकां कडल्यान जायत आसा. बाराजण हांगासरल्या पुला कुशीक आशिल्ल्या सांकवाचो एक वटेनचो भाग कांय दिसां पयलीं कोसळ्ळो. रस्त्या वयल्यान व्हड प्रमाणांत वाहनां यो-वच करीत आशिल्ल्यान सांकव कोसळपाच्या मार्गार आशिल्ल्याचें दिसून येता. सांकव कोसळिल्ले सुवातेर थळाव्यांनी धोको वळखून फातर घाल्यात. पूण रातच्या वेळार अवजड वाहनां यो-वच करीत आशिल्ल्यान सांकव पुरायपणान कोसळपाची भिरांत थळाव्या लोकांनी उक्तायल्या. सांकव कोसळ्ळ्यार बाराजण आनी पाठवळ गांवचो संपर्क तुटून विद्यार्थ्यांचे चड हाल जातले अशें थळाव्या लोकांनी सांगलें. बाराजण ते पाठवळ मार्गार सद्या येरादारी वाडल्या. वाळपय सावन मोलेंचे दिशेन वचपी चडांत चड येरादारी पाठवळ गांवांतल्यान वळयतात. तशेंच वाठारांत आशिल्ल्या चिऱ्या खणी वयले ट्रक आनी जेसीबी मशीन ह्याच मार्गान वचत आशिल्ल्यान सांकव कोसळपाचे मुखेल कारण समजतात. विद्यार्थ्यां खातीर सांकव घातक थारचो न्हय हे खातीर सरकारान ताकतिकेन सांकवाची दुरुस्ती करपाची मागणी लोकां कडल्यान जायत आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. राॅबिन हुड ऑफ शरवुड फॉरेस्टमस्तीपणाची आनी मायेची काणी राॅबिन हुड ऑफ शरवुड फॉरेस्ट, हें पुस्तक 2001 वर्सा ऐन मॅकगोवर्न हिणें उजवाडाक हाडलें. पुस्तकाचें प्रकाशन स्कोलास्टीक हांणी केलां. स्कोलास्टीक ही प्रकाशन संस्था दोळो दिपकावपी अशें बालसाहित्य उजवाडाक हाडटा आनी फाटल्या कांय दसकां सावन हे संस्थेन बालसाहित्या खातीर खूब वावर केला आनी फावो तशी नामना जोडल्या. हें पुस्तक 2001 वर्सा उजवाडाक आयलां खरें पूण “राॅबिन हुड” हें पात्र ब्रिटिश राज्याच्या लोकवेदांत चवदाव्या शेंकड्यांतल्यान फामाद आसा. अशें म्हणटात, ताचे पयलींय राॅबिन हुडाचेर दंतकथा आशिल्ल्यो, पूण ताचेर आदारीत लिखाण चवदाव्या शेंकड्या उपरांत जालां. ब्रिटीश लोकवेद चाळ्ळे जाल्यार वाचकांक ताचेर कांय लोक गीत आनी गद्य सांपडटले. राॅबिन हुड हें वेगवेगळ्या सभावांनी भरिल्लें आनी विचित्र अशें पात्र. तो शरवुड नांवाच्या रानांत रावता आनी एक भयानक दरोडेखोर म्हणून ताची वळख आसता. तशेंच एक मोगाळ इश्ट आनी वेळार गरीब लोकांक पावपी आनी तांकां तेंको दिवपी अशीय ताची वळख आसता. राॅबिन हुड गिरेस्त आनी लोभी वा क्रूर आनी भ्रश्ट लोकांक लुटून, चोरून, तांचे कडल्यान चोरिल्लें सामान वा पयशे घेवन गरीब आनी गरजवंत लोकांचो आदार म्हणून वावुरता. ताका एक विद्रोही आनी मस्तीखोर (rogue) म्हणटात. साहित्यांत, अशें ह्या बरे-वायट सभावाच्या पात्रांक “रोग” म्हणटात आनी तांचेर आदारीत साहित्य वाचकांचें मन सदांच भुलयता. भ्रश्ट लोकांक बुद्ध शिकोवप आनी गरजवंतांक वेळार पावप ही इत्सा सगळ्या सामान्य मनशांक आसता आनी राॅबिन हुड आनी हेर मस्तीखोर पात्रां वाचकांच्या मनांतले हे इत्सेक एक मार्ग दिवन तांकां काणयेच्या कथानकांत बांदून दवरतात. ह्या पुस्तकांत लेखिकेन राॅबिन हुड हांचेर आदारीत लोकवेद वेंचून, भुरग्यांक आवडपाचे शैलींत कांय काणयो रचल्यात. पुस्तक 10 ते 15 वर्सांच्या भुरग्यांक योग्य आसा. लेखिकेन सादे, सुटसुटीत शब्द वापरल्यात. शब्दाचे प्रिण्ट लेगीत बरे आसात आनी पुस्तकांत सुंदर चित्रांय आसात. हीं चित्रां ट्रेसी शुगरमॅन हिणें काडल्यांत. पुस्तकांत धा भाग आसात. पयल्या भागांत राॅबिन हुड हो शरवुड रानांत कसो स्थायीक जालो हाची जाप दिता आनी मागीर दर एका भागांत ताचे वांगडा आनीक लोकूय त्याच रानांत रावपाक लागतात आनी ताचे वांगडी जातात. राॅबिन हुड आनी ताचे वांगडी पाचवेच कपडे घालतात आनी लूटमार करतात, गरिबांक वाचयतात आनी समाजाचे भलायके खातिरूय वावुरतात. 130 पानांचें हें माणकुलें पुस्तक बालसाहित्यांत एक मोलादीक योगदान आसा. मुजरत वाच्चें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. गोंयांत बिगर गोंयकारुच करतात चड गुन्यांवः मुख्यमंत्री गुन्यांवकारी सोंपोवपाक थळाव्यांनी पुलिसांक सहकार्य करचें पणजी दुसऱ्या राज्यांतल्यान येवन गोंयांत रावप्यां कडल्यान चडांत चड गुन्यांव घडटात. गोंयांतली गुन्यांवकारी सोंपोवपाक थळाव्यांनी पुलिसांक पुराय सहकार्य करचें, अशें आवाहन मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हांणी केलां. फुडल्या कांय म्हयन्यांत राज्याच्या पुलीस कायद्यांत बदल करतले, अशेंय तांणी स्पश्ट केले. फाटल्या कांय दिसांनी राज्यांतल्या गुन्यांवकारी घडणुकांनी मोट्या प्रमाणांत वाड जाल्या. पुलिसांनी जायत्या प्रकरणांचो तपास पुराय करून गुन्यांवकारांचेर कारवाय केल्या. उरिल्ल्या प्रकरणांतल्या गुन्यांवकारांचो सोद सुरू आसा. वाडट्या गुन्यांवकारी घडणुकांक लागून गोंयची बदनामी जाता. हे फाटभुंयेर मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हांणी शुक्रारा पणजेंतल्या पुलीस मुख्यालयाक भेट दिवन म्हासंचालक आनी हेर अधिकाऱ्यां कडल्यान राज्यांतल्या सध्याच्या गुन्यांवकारी घडणुकांचो नियाळ गोंयांत भायल्यान येवन राबितो करप्यां कडल्यानूच चडांत चड गुन्यांव घडटात, अशें दिसून आयला. हेर राज्यांतले नागरीक, पर्यटकांनी गोंयांत येवन रावपाक हरकत ना. पूण तकलेंत गुन्यांवकारी वृत्ती घेवन येवचे न्हय, अशें मुख्यमंत्र्यान पत्रकारां कडेन उलयतना म्हणलें. राज्यांतल्या गुन्यांवकारी घडणुकांचे प्रमाण फाटल्या कांय वर्सांत उणें जालां. गुन्यांवकारींतल्यान राज्याक मुक्त करपाक पुलीस प्रसासना कडल्यान मोट्या प्रमाणांत जागृताय सुरू आसा. ताका अपेक्षीत येस लेगीत मेळटा. हाचे मुखारूय पुलीस हे विशीं जागृताय करीत रावतले. पूण गुन्यांवकारी सोंपोवपाक थळाव्यांनीय पुलिसांक योग्य ते सहकार्य करप गरजेचें, अशें तांणी सांगलें. जायत्या प्रकरणांनी कागाळ करपा खातीर नागरिकांक पुलीस स्टेशनाचेर येवचे पडटा. तातूंत नागरिकांचो वेळ फुकट वता. ताका लागून फुडल्या कांय दिसांत ई-पुलिसींग सेवा सुरू करपाचो सरकाराचो विचार आसा. हे सुविधेचो लाव घेवन नागरिकांक घरबसल्या कागाळ नोंद करपाक मेळटली. गुन्यांवां विशीं कागाळ ऑनलायन पद्दतीन करून बेगोबेग मजत मेळोवप शक्य जातले, अशेंय मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हांणी नमूद केले. 30 हजारा परस चड भाडेकरुंची पडटाळणी गोंयांत विवीध राज्यांतल्यान येवन भाड्यान बिराडाक रावप्यांचो जायत्या गुन्यांवांनी आस्पाव आशिल्ल्याचे सिद्ध जाला. जायत्या घडणुकांनी अशा भाडेकरूंची म्हायती घर धनयांनी पुलिसां मेरेन पावोवंक ना. ताका लागून सरकारान सगल्याच वाठारांतल्या भाडेकरूंची पडताळणी करपाक सुरवात केल्या. आतां मेरेन 30 हजारा परस चड भाडेकरूंची पडटाळणी केल्या, अशी म्हायती मुख्यमंत्र्यान दिली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. …. हार्ड डिस्कां आसात. ताचो उपेग करून सरकारान गोंयची संस्कृताय, राजकी घडणुको, सैम आनी हेर म्हत्वाच्यो गजाली सांठोवन दवरपाक जाय. पोरण्यां विधानसभेचें पर्वरे स्थलांतर करतना कामकाजाचो सगलो रेकाॅर्ड नश्ट जाला. हें कोणें आनी कित्याक केलां, तें खबर ना. आतां आदल्या फुडाऱ्यांचीं भाशणां आमकां आयकूपाक मेळचीं नात, अशें मुख्यमंत्र्यान म्हणलां. ही धपको दिवपी गजाल. गोंयच्या राजकी इतिहासाचें फाल्यां कोणाक डाॅक्युमेंटेशन करचें अशें दिसलें, जाल्यार ताका बरीच मेहनत घेवची पडटली. घडये म्हायती खातें, पीआयबी हांचे कडेन ताका सरकारी दस्तावेज मेळूं शकतात. अंतराळांत मनीस आसात आनी ते उडट्यो तबकड्यो (युएफओ) घेवन केन्ना केन्ना पृथ्वीचेर येतात, असो दावो लोक करीत आयल्यात. अशे कोण मनीस खरेंच आसात जाल्यार तांकां पृथ्वी नांवाचो गिरो आसा, हें कळचें खातीर 1977 वर्सा नासान व्हाॅएजर 1 यान सोडिल्लें. तातूंत कार्ल सेगन हांणी तयार केल्ली सावंड आॅफ अर्थ ही तबकडी आसा. भितर संवसारांतल्या नामनेच्या गायकां वांगडा मूळ गोंयची गायिका सुरश्री केसरबाय केरकार हांचें ‘जात कहाँ हो अकेली, गोरी’ ही भैरवीय आसा. हे आवाज फाटलीं कितलींशींच वर्सां वयर भोंवतात, मुखारुय भोंवतले. सांगपाचें म्हणल्यार तंत्रज्ञानाक लागून आमकां घडणुको पुंजावप शक्य जालां, ज्यो येवपी काळांत इतिहास जातल्यो. विधानसभेंतले राजकी दस्तावेजूय मोलादीक आशिल्ले. भाऊसायबाक वचून फुडल्या वर्सा 50 वर्सां पुराय जातात. तांचो आवाज, व्हिडियो पळोवपाक लोकांक आवडपाचो. सरकारा कडेन नासलो तरी हेर कोणा कडेन तो आसपाक शकता. पयलीं केंद्र सरकार म्हायतीपट काडटालें. सिनेमा सुरू जावचे पयलीं ते दाखयताले. चडशांचें डिजीटायजेशन जालां. दूरदर्शना कडेन हे दस्तावेज आसतले. संत तुकाराम, शिवाजी महाराज हांच्या काळार आॅडियो, व्हिडियो नाशिल्ले. पूण, जर आशिल्ले जाल्यार ताका आयज कितलें म्हत्व येवपाचें हें कोणे सांगपाक नाका. गोंयांत मुक्ती लढो जालो, जनमत कौल, कोंकणी आंदोलन जालें. मात ताचे वेंचिक फोटो मेळटात. गोंय सरकारान पुर्तुगालांतल्यान गोंय कडेन संबंदीत सगलीं कागदां, आॅडियो बी हाडपाचें थारायलां. तें काम बेगीन चालीक सध्या सोशल मिडिया, गुगल फोटो, ड्रायव्ह अश्यो साबार सुविधा आसात. शेंकड्यांनी जीबीचीं कागदां, फोटो, व्हिडियो सांठोवपाक मेळटले, असलीं हार्ड डिस्कां आसात. ताचो उपेग करून सरकारान गोंयची संस्कृताय, राजकी घडणुको, सैम आनी हेर म्हत्वाच्यो गजाली सांठोवन दवरपाक जाय. फाटल्या 20 वर्सांच्यो बऱ्योच घडामोडी डिजीटल जाल्यात. मात ताचे पयलीं जें कितें आशिल्लें तें हेवटेन तेवटेन शिंवरून पडलां. राजकी रेकाॅर्डांचें कितें जालें, तें वयर सांगलांच. 200 वर्सां उपरांतचे पिळगेक गोंयचो खरो इतिहास कळपाक जाय जाल्यार सगल्यांचें दस्तावेजीकरण जावंक फावो. तें करपाक जाणकार मंडळी नाका. दरेकल्याच्या हातांत मोबायल फोन आसा. ताचेर आॅडियो, व्हिडियो, फोटो सगलें कितें कैद करप सहज शक्य आसा. पद्दतशीरपणान ते सोशल मिडिया, ड्रायव्ह, हार्ड डिस्कार अपलोड करून दवरले जाल्यार गोंयचो इतिहास जगाच्या अंता मेरेन जिवो उरतलो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. 4रणमालें हे नावं कशे पडलें? अविशकरणाची सुरवात नमनान जाता.नमनाचें पद अशें- “ प्रथम नमन गणपते,माघा नमिल्या सरस्वते नमन जातकच गणपती येता.भट येवन गणपतीची पुजा करता.गणपती नाचून वतकच सरस्वती येवन नाचता.उपरांत रणमाल्यांतले रामकथेक सुरवात जाता.एकेक प्रसंग गद्यपद्य संवादांतल्यान साकार जाता.रणमाल्यांत संवाद मातूय ना.रातभर रणमालें चलता.फातोंडेर मंत्राभशेन म्हणिल्ल्या गीतान रणमालें सोंपता.सुरवातीक आवाहन करुन आपयल्ल्या देवांक परत धाडप जाता,मांडाचेर सांगणें जातकच लोक आपापल्या घरा परततात. पुराय संवसारांतल्या सगळीं लोकनृत्यां आनी लोकनाट्यां ह्या विधी कडेन संबंदीत आसात. विधी हो देव-देवतांचे उपासनेचो आचार,एक पद्दत,एक तरा. थारावीक उत्सवांनी कांय विधी हे करुंकच जाय ते केले ना जाल्यार देवदेवताचो प्रकोप जाता आनी भैसाचेर संकश्टां येतात आनी तीं विधी कांय देव-देवता आनी अदृश्य शक्ती प्रसन्न जावन संकश्टां पयस जातात, शेतवाडी बऱ्यो पिकतात,गांवाचेर धाम येना अशी लोकधारणां भैसामंदीं आसात. काळाबरोबर खंय समाज बदलता हांगाय तशेंच जालें. बदलत्या काळांत ह्यो विधी करप-यच्या आनी करुन घेवप-च्या हांतानी ताचें स्वरुप बदल्लें. चड करुंन तातूंत चड नाटकीपणां आयलीं तातुंतल्यानच मुखार नाट्याचो जल्म जालो आनी काळांतरान ह्या विधीन नाट्यांतले नृत्य आनी संवाद आयले. विधी नाट्यांचें हें नवें रुप म्हटल्यारुच लोकनाट्य तेंच जात कुळातलें हें रणमालें लोकनाट्य कालो,जागोर,खेळ,तियात्र,लळीत आनी रणमालें,भरणूल,माळेगान हीं गोंयची लोकनाट्या तातूंत रणमालें पूराय तरेन वेगळे आनी स्वतंत्र प्रा प्रकाश प्रर्येंकारा प्रमाण भौवजनाचे विशय घेवन भौवजनाचे मन रिजवणें खातीर कलाकारांनी सादर केल्लें सूट सूटीत नाट्य म्हळयार रणमालें एक वेगळेच धाटणीतलो लोकनाट्य प्रकार सह्याद्रीच्या कुसव्यात रावपी लोकांचो पीड कुळवाड्याचो दोंगराच्या माथ्यार,पालसणामनी आनी मुळसांत शेंता कसोवन ताणीं जीण घडयली सांतेर,केळबाय,ब्राम्हणी माया,जोगेश्र्चरी आनी बारा कुळां देवतां भुमिकां ही ताची शक्त तांच्याच बळ्ग्यान आनी आर्शीवादान ह्या वाठारांतल्यान झाडा-पेडांक चंवर येता तीं फुलता-फळटांत देवदेवतांचे कृपेन तांच्या शेतांनी नासणे पिकतात हांगच्या पुराणांनी भाताच्या रयपांत भांगार पिकता ही तांची श्रध्दा गांवच्यो देवता आनी अनुराल प्रसन्न जावन आपले घरनदाण्यां-गोट्यांनी भरचें हे खातीर हांगच्या लोकानी विधी सुरु केल्यो देव-देवतांची स्तुती गीता रचली आनी तातूंतल्यानच हें भुयेंत धालो, फुगडी, सोकारात, करवल्यो, घोडे-मोडणी सारकिल्ले लोकनाच आनी सोकारात ,जत,सारकिल्ली लोकनाच आनी भरणूल ,माळेगान, रणमालें हीं लोकनाट्य रुजली आनी विकसीत जालीं। [2] पु्र्विल्ल्या काळार सत्तरी आनी ताच्या लागशिल्या वाठारांत हेब्बार नांवाची भिल्ल जमात रावताली हे जमातींतलें लोक खुनशी आनी रानवटी प्रवृतीचे पूण फिशाल कारागीर आसलें तें लोक सदाच आपआपसात झगडत रावताले त्या जमातीतलें लोकांक भिल्ल म्हळयार हेब्बार अशें म्हणटालें तें ह्या भुयेंचे मुंळ वसाहतदार आसूंक जाय तांका होब्बू मेशे आनी भिल्ल ह्या नावानूय वळखतालें ह्या नावानूंय वळखतालें तें लोकाक पिडटाले, बायलांचेर अत्याचार करताले हेब्बार दुसयाचें धनीपण न मानपी स्वतंत्र प्रवृतीची जमात आशिल्ली जेन्ना हो वाठार सांवतवाडकार भोसल्यांचे सत्तेखाला आयलो तेन्ना रयतेचेर लक्ष दिवपाक ताणी राण्यां कडेन देसकी दिली ही देसकी चलयताना राण्यांक हेब्बारा कडल्यान विरोध जावक लागलो तेन्ना तें संबंधीची म्हायती सांवतवाडकारा मेरेन पावली आनी हेब्बाराक बुद शिकोवपाचे थारले तें खातीर परंपरगात चलत आयिल्ली देवदेवतांची स्तुती गितां आनी परंपरेन चलत आयिल्ली नाच गितांचें खेळ आखून हेब्बारांवचो संव्हार करपाचो कट शिजली पुर्व नियोजीत कटाची तयारी जातकच हेब्बारांक आमंत्रण गेले कसलोच विचार करनासतना आपल्या ताती-पिल्यां सयत ते कार्यावळीक आयले रातीं कडेन लोकवाद्याच्या तालार सुरु जाल्या खेळाक मध्यानराती रगं आयलो हेब्बार खेळ पळोपात गुल्ल आसतनाच सांवतानी अचकीत तांचेर घुरी घालुन तांका मारुन उडयले अचकीत जाल्या हल्लयान हेब्बार हांगा थंय धावपाक लागले पूण सांवतानी कोणाकूच सोडलें ना हेब्बारांची पुराय वंशच ना करुन उडयलो अशी एक आख्यायिका सत्तरी गांवात आसा दुसरी काणी वाळपर्इच्या करंजालळे गांवचे गांवडे आपूण खेत्री क्षेत्रीय वंशाचे म्हण आभिमानान सांगतात तांचो मूळ पुरुश काशी थळांतल्यान देव बी घेवन आयिल्लो दोंगर-घाळी माडडयत तो आपल्या वांगड्याक घेवन करंजाळे हांगा पावलो तेन्ना हो वाठार तेका खूप आवडलो चारय वटेन दोंगरन खळखळून व्हावपी व्हाळ आनी मुळसांतलो सपाट वाठार पळोवन तो भुल्लूसलो आनी करंजाळे थंळ वसयले करंजाळे गांवांत गांवडी वंसाचे पु्र्वज हांगा येवचे पयली ह्या भागांत हेब्बाड हि रानवटी जमात रावताली हेब्बाड आंगलोटीन धिप्पाड आनी संखेनूय चड आसले देखून नवे आयिल्लया लोकाक तें पिडूक लागले,गांवड्यांच्या बायलांक त्रास दिवपाक लागले तांचेर वायट नदर पळोवपाक लागले देखून हेब्बाडांचो बदोबस्त कसो करचो हो प्रस्न तांका सतावपाक लागलो आनी एकदीस तर तांणी गांवड्यांचे चेडू मागले हेब्बाडाची मस्ती जिरोवपाक गांचड्यानी एक सापळो रचलो एक व्हड कार्यावळ आखून हेब्बाडाक आमंत्रणा गेल्ली आनी ताका घाळ दवरचें म्हण नाच-गितांची कार्यावळ दवरिल्ली गांवड्याचे चेडु मेळटले म्हण हेब्बाड सामके भारवलें लग्नांचे उलोवणी करपाक म्हण करंजाळे कारांची सोयरी-धायरी पयलीच आयिल्ली हेब्बाड नाच-गाण्यांत गुल्ल आसतना करंजाळेकारांनी हेब्बाडाक चाचावोन मारलें जे वाचलें ते जिवाच्या आकाताक काळोखात पळत सुटलें एक आख्यायिका करंजाळे गांवात आसा त्या हेब्बाडांची याद करुन दिवपी धोंग करंजाळे कारांच्या रणमाल्यांत आयजूयन पळोवपाक मेळटात भिल्ल पावले गांवा मंदी हो ह्या धोऩग्यातल्यान हेब्बाड लोक गांवाक पिडटालेऩ चड करुन बायलांक हे कळटा ह्या धोंगात हेब्बाडांक हेब्बारांक भिल्ल म्हण संबोधल्यात तिसरी काणी अशेंच तरेची एक आख्यायिका कोंकण महात्म्य ह्या पुस्तकांत उत्तरार्धातल्या आख्यानात वाचूक मेळटा ती अशी- दशकोंकणच्या रायाचे सैन्य पेडणे-कुडाळ म्हाला लागी आशिल्ले व्यंकट हो मांग जातीतलो मनीस ते सेनेचे नायक आशिल्लो आनी ताका परुळें हो गांव वेतनाक आशिल्लो मार्इणकार हो क्षत्रीय परुळे गांवचो मुखेल गांवकार एका लग्ना वेळार न्हव-या--व्हकले आदिं आपलो मान आपली पूजा जांवक जाय म्हण हट्टाक पेटलो सगळ्या दायजा सोय-या धाय-यानी ताका समजायलो पूण ताणें आपले सोडलें ना तें पळोवन लोकांनी ताका लग्ना माटवांतलो भायर काडलो तो काडलो तें भायर ताचें कडले सगळे संबंद तोंडले शिक्षा म्हण ताचें घर भायर दचरलें फुडे हया मार्इणकाराली धुव लग्नाची जाली तरी तिका कोणूच मागणी घालना जालो चलयेक न्हाण आयलें तरी घरात दवरल्या म्हण लोक मार्इणकारांक हिणसावपाक लागले ही खबर सेनानायक व्यंकटाक कळळी तेन्ना ताणे मार्इणकाराक शिटकायलो तुजी धुव विटाळल्या ,सोय-या धाय-यानी तुजे कडले संबंध तोडल्यात ते तुका आपले माननात तेन्ना तुज्या धुवेक तूं म्हज्या सुवादीन कर हांव तुजो राया देखून तुज्या धुवेचेरुय म्हजो ह्कक आसा हांव ताचें कडेन लग्न जावलाक तयार आसा आनी जर तूं तुज्या धुवेक म्हजे कडेन लग्न करना जाल्यार हांव ताका उबारुन व्हरतलों अशी ताणी धमकी दिल्ली व्यंकट हो जातीन मांग आनी आपूण क्षत्रीय अशें आसतना म्हजी धुव हांव ताक कशी दिवं हें संकश्ट मार्इणकारा मुखार उबें रावले ताणे ही गजाल ताचो लागीचो सोयरो देवलीकार हाच्या कानार घातली तेन्ना देवलीकारान मार्इणकाराक मदत करपाचें उतर दिलें दोगांनीय व्यवस्थित सापलो रचलो आनी व्यंकटाक लग्नाची उलोवणी करुंक आपयलो त्या निमतान खेळ आनी खाणा-जेवणाचो बेत रचून व्यंकट आनी ताचे जातकारांक घेवन जेवणाक बशिल्ले आसतनाच तांचेर घुरी घालून तांचो घात घेतलो हे कथेतलो मांग हो अदीवाशी जमातिचो प्रतिनिधी आसूंक जाय एका काळार ह्या वाठारांत म्हार, नांग, शंबर हे अदिवाशी लोक रावताले आनी तेच हांगचे मूळ रावपी असो उल्लेख गोमंतकाची प्रतिमा ह्या पुस्तकांत मेळटा रणमालें हे नावं कशे पडलें?[बदल] सत्तरी वाठारांतल्या बोलीच्या शैलीक लागून रणमालें हे उतर मात्सो बदल जावन रनमालें रनमाला अशा उतरांनी घोळूकेंत आसात कर्नाटकातल्या कणकूंबी,पारवड,चिखलये ह्या गांवानी रणमालेऩ हें उतर रगंमाला आनी आमगांव,पस्टूली,गवाळी वाठारांत रगंमाल अशा रुपांत आयकूक मेळटा सत्तरीतल्या साट्रे आनी सुसाल ह्या गावानीय रणमालें उतरां बदला रगंमाला हे उतर घोळणुकेत आसले ह्या सगळ्या रुपा मदलें रणमालें हें प्रमाणीत रुप सत्तरीतल्या चडशा वाठारांत आयकूक मेळटा रणमालें उतराची व्युत्पती मेळना पूणा जाणकारांच्या मताप्रमाण रण ह्या उतरांतल्यान तें घडला आसूंक जाय गोयचें लोकवेद अभ्यासक विनायक खेडेकार आपल्या लोक सरिता ह्या पुस्तकांत रणमालें ह्या संदर्भात सांगतात तें अशें रणमालें ह्या शब्दाचो अर्थ पळोवप गरजेचो खूब लोकांनी एकठांय येवन गडबड,गोंधळ करप असो रण ह्या शब्दाचो जाता सत्तरीच्या ज्या भागात रणमालें जाता त्या सुवातेर राणे ह्या क्षत्रियाचे राज्य आशिल्ली रण हो रान ह्या शब्दावेल्यान आयलां आसूं येत मालें ह्या शब्दाक जायतें अर्थ आसात व्हड लाकडी दाण्याचेर कुशीक वाती पेटोवपाक धातूचो समईचो भागाक मालें म्हणटात सोरोप,अजगर सारखे प्राणी एका जाग्यार सुस्त बशिल्ले आसतात ताणें मालें केला अशें म्हणपाची चाल आसा फुलांमाळ ह्या शब्दावेल्यान हो शब्द आयला आसत देखीक रामालें म्हण रणमालें असो एक विचार घोळणुकेत आसा दोंगरानी शेतां शिनोक गेल्ले दादले २०-२५ दीस खोपी बादूंन रानांतूच रावतालें थंय बरो सो दोंगर वेचून थंय शेतां हाणटालें शेता करचे खातीर शिनिल्ली झाडां सुकलीं काय त्या शेतां जाळटालें शेतां बरीं जाळळी जाल्यार जमीन बरी भाजता आनी तितलोच बरो दाणों-गोटो चड पिकता शेताक उजो घातल्या उपरां जें कितें उरला ताका परतो उजो घालून शेत निवळ करतात क्रियेंक साकूळ काडप अशें म्हणटात साकूळ काडटना उरिल्लो उरिल्लो भाग परत बारीक बारीक जाळटात आनी खोशी जावन घरा परततात हो खोशेचो खीण ते नाचून गावन मनयतात आनी ह्या खोशेयेच्या खिणाक गांवात रणमालें जातात तांका काळे खुटयेचे रणमालें म्हणटात शेता बरी जळ्ळया उपरांत सगळ्यो खूटयो बी जळून वतात त्यो काळ्यो जातात म्हण ताका काळे खुटयेचे रणमालें म्हणपाची परंपरा सुरा जाली साबार वर्सां पयलीची ही शेतांय गेल्ली आनी तें रणमालें गेल्ले गोंय मुक्ती उपरांतच्या काळांत कुमेरी बंद जाली सावड हो शेत प्रकारुय दिसान दीस फाटी पडत गेले कांय वर्सां फाटी सत्तरित रणमालें खेळपाची चाल आशिल्ली जाणकारांनी दिल्ले म्हयती प्रमाण आपली वंशवेल बरी विस्तारची,फुलची फळची ह्या उदे्दशान लग्नाच्या माटवांत घरभरोवणी लागल्या उपरांत न्हव्या-व्हकलेक सव्याचेर बसिवन तांच्या मुखार रणमालें खेळपाची परंपरा आसली कर्नांटकातल्या गवाळी आमगांव,पायडें,चिखलयें ह्या गांवानीय अशी परंपरा आसा सर्गेस्त रामा राघोबा धुरीहे सत्तरीतल्या दाबोस गांवचे रणमाल्याचें म्हलगडी ताणी आपले पूत राघोबा धुरी आनी नारायण धुरी १९७० हांच्या लग्ना वेळार माटवांत रणमाल्याचो खास प्रयोग आयोजीत केल्लो ,तेच परीन ठाणे गांवचे यशवंत गांवकार हाणेय ताचो पूत फटी गांवकार १९७४ आनी धावें-तार गांवचे श्री पर्येकार २००५ हाणे आपल्या धाकल्या भावाल्या लग्ना वेळार रणमाल्यांचे आयोजन केल्ले शिर-सावर्डे ह्या गांवात लग्नाकार्या वेळार खास रणमालें खेंळपाची परंपरा अशिल्ली अशी म्हायती श्री विठ्ठल पूनो राणे ७० वर्सां हाणी दिल्ली आयज लोक रणमाल्याची परंपरा विसरल्यात कुळीवाडी लोकांचे मातयेडलें नातें सासणाचें देखून ताणी सातेरीच्या रुपातले भूमिका मायेची सेवा केन्नाच सोडली ना नागपंचमीक नाघ आनी चवथीक गणपतीची पुजा जाता ती लेगीत मातये कड्या नात्यातल्यानूच दोंगर माथ्यार वचून सावड केली कांय तांबड्या गुंज नासण्यानी घर भरतालें बागायती वसोवन घरांत नाल्ल,सुपा-यो,पणस भरुन कुसताले गिमा दिसानी पोरसू शिपून कांदे मिर्सांगो आनी तरांतरांची शाक-भाजी पिकोवपी हो कश्टकरी कुळवाडी आनी तांची बायलां शेता-भाटांक आनी खासा करुन पोरसाक बरो फुलोर येवचो म्हण अनुराजाची श्रध्देन पुजा करतात अनुराजान पोरसां बागायती आनी शेतां-भाटाची राखण करची म्हण रणमालें करतात रणमालें केल्यार अनुराजा प्रसन्न जाता ताका प्रसन्न् करुन घेवचे खातीर रणमालेम करतात अशी म्हायती रणमालें कलाकार आनी जाणकारानी दिल्ली मासोडडें गांवात एका तेपार गिमात पुरणीक तेकून पोरसां करपाची परंपरा आशिल्ली ह्या पोरसांनी ते मिरसांगो,कांदे,आनी वाली रोयताले गिमातल्या पोरसांनी मिरसांगा रोप्याक घुल्दो नावाचो रोगा जाता घुल्दो पडल्यार मिरसांगो लागनात आनी सगळी मेहनत फुकट वता देखून मासोडेकार गांवकार दोबोसांतल्या रणमालें पगंडाक आपोवन खास रणमाले करुन घेतालें आनी रणमालें जातकच अनुराजा प्रसन्न जाता आनी मिरसांगा रोप्यांक,झाडां-पेडांक,किड-मूय लागना,पोरसां बरी फुलाराक येवन घोसानी मिरसांगो लागतात अशी श्रध्दा त्या गांवात आसा देखून रणमालें करपाची परंपरा थंय रुजली राणमालें ही देवाची सेवा ति केल्यार गांवात धोरा-वासरांच्यो पिडा धाम येनात शेतां -भाटांनी बरे पिक येता ,नाल्ल-बोंडो भरपूर लागता अशें गावचे भिवा गांवास आनी रघुनाथ गांवस हांणी सांगलें गांवात वर्सां एकतरी रणमालें जावकच जाय अशें त्या लोकांमदी श्रध्दा आसा रणमालें खरं साबाळून दवरल्यांत तें घाटमाथ्यावेल्या कर्नांटकी लोकांनी आयच्या आधुनीक युगाचे नदरेन हो वाठार अजूनय अविकसीत आसा टि वी तशेंच हेर प्रसार माध्यमा अजून गांवानी तितली पावूक ना देखून थंयच्यो परंपरा आनी रिती रिवाजानी भरिल्ले सांस्कृतीक दायज त्या भैासानी तिगोवन दवरला रणमाल्यांच्या पारंपारिक रुप फक्त ह्याच वाठारांत पळोवपाक मेळटा कर्नांटकांतले चोर्ले घाट ते अनमोड घाटां मेरेनच्या चडश्या सगल्या गांवानी शिगम्याच्या उत्सवांत पारंपारीक रणमालें पळोवपाक मेळटात रणमाल्यांची परंपरा चलोवपी कांय मुखेल गांव म्हळ्यार कणकुंबी, पारवाड, चिखलये, आमगांव, चोर्ले, इंजोळये, तयेंडे, गवाळी, पास्टूली, कृष्णापूर आदी एका तेंपार रणमाल्यांची परंपरा जोयडा म्हालातल्या पांजेली गावां मेरेन विस्तारील्ली अशें म्हणटात आयज ज्या जाग्यार सुपा धरण आसा त्या वाठारांत शिगम्यां दिसानी तरां तरांचे खेळ जातालें तातूंत रगंमाला म्हण खेळ जातालो पूण आता तो जायना मात अनमोड घाटांतल्या तिनय गांवानी जशें करनोळ्या, हानी ह्या गांवानी ही परंपरा आसा। हें पान शेवटीं 26 सप्टेंबर 2022 दिसा, 10:53 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. पयलींचें अरबी साहित्य कवितांच्या आनी म्हणींच्या रुपांतल्यान अरबस्तानांतल्या नज्द आनी हेजॅझ वाठारांतल्या बोली भाशांनी आशिल्लें. ह्या काळांत कवितेचें गायन जातालें. काव्य गायन करपी लोकांचो खासा वर्ग आशिल्लो जाका ‘रावी’ म्हणटाले. उमय्या काळांतली म्हत्वाची घडणूक म्हळ्यार कुराणाची रचणूक. भाशेची सोबीतकाय आनी अर्थाचे नदरेंतल्यान हो ग्रंथ म्हळ्यार साहित्यांतलो एक बरो नमुनो म्हूण मानतात. ह्या काळांत लबीद सारको नामनेचो कवी आनी अल्-खान्सा हिचे कवियत्री जावन गेली. शोकगीतांचो प्रकार ह्या काळांत बरोच गाजलो.ह्या शोकगीतांक ‘मर्सिया’ म्हणटात. ह्या काळांत ‘गझल’ नांवाच्या काव्य प्रकाराचो जल्म जालो. ह्या काळांतले राजाय बऱ्या पैकी कवी आनी लेखक आशिल्ले. अब्बासी काळांतय नव्या प्रकारचें साहित्य बऱ्याच प्रमाणांत निर्माण जावंक पावलें. बश्शार बिन बुर्द, अबू दुलामह, अबु नवास ह्या सारके नामनेचें साहित्यीक ह्या काळांत जाले. सुफी कवींचें काव्य लोकांनी तातंल्या देवा वेल्या भक्तीक लागून आनी साक्षात्काराच्या अणभवांक लागून व्हड प्रमाणांत आपणायले. मुहमुद्दीन मुहम्मद इब्बुल – अरबी (1165-1240) हाका सगळ्यांत म्हान सुफी कवी मानतात. ताणें सुमार तीनशीं ग्रंथ बरयल्यात. ह्या कालांत भाशाशास्त्र, व्याकरण, समिक्षा, शास्त्रीय बरपावळ, तत्वगिन्यान, चरित्रां आनी इतिहास ह्या विशयांचेर बरेंच साहित्य निर्माण जालें. अरबी साहित्याचो पांवडो ह्या काळांत बरोच उंच पावलो. जगांतल्या बऱ्याचशा लोकांनी अरबी साहित्याची वळख करून घेतली आनी ह्या साहित्या कडल्यान शिकपा सारक्यो जायत्यो गजाली आपणायल्यो. चंगीजखानाचो नातू हुलागू हाणें 1258 वर्सा बगदादचेर जैत मेळयलें. आनी अब्बासी सत्ता सोंपोवन उडयली. तेन्ना अरबांचो ह्या वाठारावेलो प्रभाव उणो जालो. हाचो परिणाम साहित्याचेर जालो आनी साहित्य अनुकरण आनी निर्मणेचे उणेंपण हातूंत घुस्पलें. तरीपूण सफीयुद्दीन अल् हिल्ली (1278-1351 जलालुद्दीन सुयूती (1445-1505) इब्न तैमीयह (1263-1328) हे कांय सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. म्हापशें पालिकेंतले चार कर्मचारी सेवानिवृत्त म्हापशें पालिकेंतल्या सेवा निवृत्त जाल्ल्या कर्मचाऱ्यां वांगडा पालिका कर्मचारी. म्हापशें ः म्हापशें पालिकेंतले तीन कर्मचारी सेवा निवृत्त जाले. ह्या कर्मचाऱ्यांचो सेवा निवृत्ती खातीर पालिका कर्मचारी संघटणेचे वतीन सत्कार करून तांकां निरोप दिलो. सेवा निवृत्त जाल्ल्या कर्मचाऱ्यां मदीं बसवराज मोर (पर्यवेक्षक जनाप्पा पुजारी, गौरी नायक आनी सत्येवा नायक (सगले सफाय कामगार) हांचो आसपाव आसा. तांणी 22 वर्सां पालिकेंत सेवा केल्या. पालिका सभाघरांत जाल्ल्या निरोप सुवाळ्यांत पालिका कर्मचारी संघटणेचे सुनील नायक आनी शंकर किनेकर हांचे हस्तुकीं शाल, फुलांतुरो आनी भेटवस्त दिवन ह्या सेवा निवृत्त कामगाराचो सत्कार केलो आनी तांकां फुडल्या आयुश्या खातीर शुभेत्सा दिल्यो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार कोंकणी चळवळींतली ‘ दादा ’ गिरी ! ‘ज्यांचीं काळजां झाडाचीं आसतात, तांच्या कर्तुबाचीं फुलां जातात’ अशें पुंडलीकबाब आपले एके सान कवितेंत म्हणटात. पुंडलीकबाबाचें काळीज सगल्यांक सांवली आनी सर्जनशील प्राणवायू दिवपी झाडाचें. आमच्या गोंयांत दादा हें उतर भोव करून दोन अर्थांनी वापरतात. कांय सुवातींनी व्हडल्या भावाक जाल्यार कांय कडेन मस्ती सभावाच्या मनश्याक दादा म्हणपाची रीत आसा. कोंकणी भाशीक चळवळींत दोनय अर्थांनी ‘दादा’ ह्या उतराक पात्र थारिल्लें व्यक्तिमत्व म्हणल्यार जेश्ट लेखक, संघटक आनी म्हालगडे फुडारी पुंडलीक नारायण नायक. पुंडलीकबाबाक कोंकणी चळवळींत आदरान सगले दादा म्हणटात. आयज आमचो सगल्यांचो दादा पिरायेची सत्तरी हुपता. दादान कोंकणी चळवळींत जंय गरज आसा थंय व्हडलो भाव जावन दादा ही जापसालदारकेची भुमिका वठयल्या जाल्यार गरज थंय कोंकणी भाशेच्या आड वावुरप्यांक आपले लिखणेचे आनी वक्तृत्वाचे शक्तीन दादागिरी दाखोवन जाग्यार हाडलां. जनमत कौलाच्या वेळार आपूण उदयबाबांच्या उलोवपांनी प्रभावीत जालों आनी गोंयकारपणाचो उमाळो आपले मदीं जागो जालो म्हणपाचें पुंडलीकबाब सांगता. पुंडलीकबाबाची पिराय तेन्ना पंदरा- सोळा वर्सांची. त्याच उमाळ्यांतल्यान फुडाराक पुंडलीकबाबानी भौसाचो आत्मस्वर जावन बरोवंक सुरवात केली. भौसाच्या उत्फर्क्यांक व्यक्त करचे खातीर पुंडलीकबाबान भौसाचीच भास केळयली. तांचो बांगर बैल परंपरेचीं सगलीं दावीं तोडीत कोंकणी साहित्याच्या दालनांत वर्सां सकिनी चेंपून उरिल्ल्या भौसाच्या अभिव्यक्तिचो प्रतिनिधी जालो. पुंडलीकबाबान गोंयभर रवीन्द्रबाब, उदयबाब, मनोहरराय सारख्या फुडाऱ्यांच्या सांगातान साहित्य आनी संघटनेच्या माध्यमांतल्यान कोंकणी भाशेचो परमळ फांकोवपाचो त्याकाळार भोव गरजेचो वावर केलो. पुंडलीकबाब हो रवीन्द्रबाबाचो इश्ट आनी शिश्य. रवीन्द्रबाबाचो ‘रायटर आनी फायटर’चो मंत्र पुंडलीकबाबानी समर्थपणान मुखार व्हेलो. 1979 ते 1984 ह्या काळांत पुडलीकबाबान आकाशवाणी केंद्राचेर उपसंपादक म्हूण वावर केला. त्या काळार कोंकणी चळवळीक आनी लेखनाक पुराय वेळ दिवपाक मेळचो ह्या उद्देशान आकाशवाणी केंद्रावेल्या आपल्या नोकरेचो त्याग करपाक पुंडलीकबाबान फाटी- फुडें पळयलें ना. पिरायेच्या फकत पस्तीस वर्सांचेर ताणी कोंकणी राजभास आंदोलनाचें फुडारपण केलां, हाचे वेल्यान तांची फुडारपण कुशळताय कळून येतली. ‘कोंकणी प्रजेचो आवाज’च्या बावट्याखाला राजभास आंदोलन चललें. पुंडलीकबाबानी ह्या आंदोलनाचें समर्थपणान फुडारपण केलें. चळवळींतल्या विंगड घटकांक एकठांय दवरून शांततायेच्या मार्गान आंदोलन चललें आनी निमणेकडेन कोंकणी गोंयची राजभास जाली. पुंडलीकबाबाच्या समर्थ फुडारपणाची देख ह्या आंदोलनांतल्यान मुखार आयली. कोंकणी नाटकाक राश्ट्रीय पांवड्यार नामना आनी वळख दिवपी पुंडलीकबाब हो पयलो नाटककार. गांवचो भौस, तांच्यो व्यथा, समाजीक परिस्थिती हे पुंडलीकबाबाच्या नाटकांचे विशय. गांवगिरी आनी सर्वसामान्य जनतेची मातयेच्या परमळान भरिल्ली भास, जळींमळीं प्राकर्शान दिसपी पूण वर्सांसकीनी अर्थीक, समाजीक, संस्कृतीक कारणाक लागून चेपून- लिपून उरिल्लीं पात्रां पुंडलीकबाबान लोकांमुखार हाडलीं आनी तांच्या प्रस्नांक व्यासपीठ मेळोवन दिलें. सुरींग, देमांद, शबय शबय भौजन समाज, चैतन्याक मठ ना, श्री विचित्राची जात्रा हे सारखीं तांचीं नाटकां हिसपाभायर गाजलीं. ह्या नाटकांच्या विशयांची आनी लेखन शैलीची दखल राश्ट्रीय पांवड्यावेल्या नाट्य समिक्षकांनी आदरान घेतली आनी कोंकणी नाटक गोंयची शीम हुपून राश्ट्रीय पांवड्यार पांवक शकलें. तांची ‘अच्छेव’ ही साहित्य कृती कोंकणी कादंबरीच्या मार्गांतलो मैलांचो फातर म्हूण पळोवची पडटली. ‘द अपहिवल’ ह्या नांवान विद्या पै हिणे तिचो इंग्लीश भाशेंत अणकार केला. ऑक्सफोर्ड युनिवर्सीटी प्रेसान ती उजवाडाक हाडल्या. इंग्लीश भाशेंत अणकारीत जावपी ती पयली कोंकणी कादंबरी. ‘अच्छेव’ ही फकत कोंकणीतलीच न्हय तर भारतीय कादंबरी मळावेली एक उत्कृश्ट साहित्य कृती म्हणपाचो अभिप्राय साबार समिक्षकांनी दिला. विद्यापीठ पांवड्यार अभ्याक्रमांतय तिचो आसपाव आसा. पुंडलीकबाब एक कवी आनी गीतकार. ‘आमी थोडे उसरां पावले, पूण उसरां येवपी पावसांत लेगीत आसता तुफानाचें बळगें’ अशें म्हणीत भौसाच्या आत्मप्रकटीकरणाक उशीर जाल्लो आसत पूण तें खर खोलायेंतल्यान जालां म्हणपाचें ताणी सुचीत केलें. ‘आमी कोण हाची जाप तुमकां काळच दितलो अशें आमी म्हणचे नात, ती आमीच दितले. तांबडे मातये कडचें इमान जाणी अजून घाणाक दवरूं ना ते आमी…’ अशें म्हणीत आपल्या उद्धाराक कोण तरी येतलो ताच्या फुडारपणाची वाट पळयत ते बसले नात. तेच जाले चिड्डल्ल्या- माड्डल्ल्या भौसाचे फुडारी. पिळग्यान पिळग्यो अंदून उरिल्ले सृजनाचे, स्वाभिमानाचे मंत्र केळोवपाचें धाडस तांच्या मदीं निर्माण करपाची प्रेरणा पुडलीकबाबाच्या बंडांतल्यान भौसाक मेळत गेली. कोंकणी ही भौसजनाची भास म्हूण दाखोवन दिवपाचें बरेंच स्त्रय पुंडलीकबाबाकच वता. 1984 वर्सा फकत बत्तीस वर्सां पिरायेचेर तांकां ‘चौरंग’ ह्या तांच्या एकांकी संग्रहा खातीर साहित्य अकादेमीचो पुरस्कार फावो जालो. 2010 वर्सा तांकां कला अकादमीचो प्रतिश्टेचो गोमन्त शारदा पुरस्कार लाबलो. संगीत नाटक अकादमीचो नाट्य लेखक पुरस्कार, आकाशवाणीचो नभोनाट्य पुरस्कार, ऑस्ट्रेलियन अ‍ॅकाडेमी ऑफ ब्रॉडकास्टींग एन्ड सायन्स हे संस्थेचो प्रतिश्टेचो पॅटर्स पुरस्कार, कोंकणी भाशा मंडळाचो साहित्य पुरस्कार अशे मानाचे पुरस्कार तांकां फावो जाल्यात. राज्य तेचपरी राश्ट्रीय पांवड्यावेल्या साबार संस्थांनी तांचे भोवमान सुवाळे घडोवन हाडल्यात. इतलें यश, मान, सन्मान फावो जावन लेगीत पुंडलीकबाबाक ताचो ना केन्ना व्यथा गर्व वा अहंकार. सगल्यांक वांगडा घेवन वचपाची कुशळताय ही पुंडलीकबाबाच्या व्यक्तिमत्वाचो सगल्यांत व्हडलो अलंकार. पिरायेच्या सत्तरींत पावन लेगीत ते तरनाट्यांचें साहित्य नेमान वाचतात, तांकां मार्गदर्शन करतात आनी बरोवंक प्रेरीत करतात. चळवळींतल्या तरनाट्यांचे ते मार्गदर्शक आनी आदर्श. म्हुणूनच पुंडलीकबाब सगल्यांचो आदराचो दादा. पुंडलीकबाब हे एक अश्टतासी लेखक. नाट्य लेखना वांगडाच ताणी कथा, कादंबरी, एकांकी, कविता, गीत, पटकथा, ललीत आदी साहित्य प्रकार तितलेच प्रभावीपणान केळयल्यात. ‘ज्यांचीं काळजां झाडाचीं आसतात, तांच्या कर्तुबाचीं फुलां जातात’ अशें पुंडलीकबाब आपले एके सान कवितेंत म्हणटात. पुंडलीकबाबाचें काळीज सगल्यांक सांवली आनी सर्जनशील प्राणवायू दिवपी झाडाचें. पुंडलीकबाबाच्या आदर्श जिविताच्या म्हारुखाक कर्तुबाची फुलां फुलत उरूं आनी तांच्या परमळान कोंकणी चळवळ सुगंधान भरूं म्हूण मागया. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. दोना पावलाची जेटी पर्यटकां खातीर रोखडेच करतले उक्ती: रोहन खंवटे पणजी: फाटलीं अडेज वर्सा दोना पावलाची जेटी दुरुस्तेक लागून बंद आसा. काल (बुधवारा) पर्यटन मंत्री रोहन खंवटे हांणी पर्यटन खात्याच्या अधिकाऱ्यां सयत पळोवणी केली. जेटीचें काम पुराय जावपाचे वाटेर आसा. ही जेटी पर्यटकां खातीर उक्ती करतले अशें पर्यटन मंत्री रोहन खंवटे हांणी सांगलें. दोना पावल जेटी ही पर्यटकांचें आकर्शण आसा. हे जेटीक व्हड इतिहास आसा. ताका लागून संवसारभरांतले पर्यटक ही जेटी पळोवपा खातीर येतात. पूण कामा निमतान ही जेटी फाटलीं कांय वर्सां बंद आशिल्ल्यान पर्यटकांक ह्या जेटीचो आस्वाद घेवपाक मेळना. पूण आतां ह्या जेटीचें काम ताकतिकेन जातलें. ही जेटी रोखडीच सुरू करपा खातीर ह्या वाठारांतले आमदार जेनिफर मोंसेरात तशेंच हेर अधिकार्‍यांची बसका घेवन उरिल्ल्या कामाचो नियाळ घेतले. सद्या ह्या वाठारांत पार्किंगेचो प्रस्न तशेंच हेर कांय कामां पुराय जावपाचे वाटेर आसात. रोखडीच ही जेटी पर्यटकां खातीर उक्ती करतले अशें मंत्री खंवटे हांणी सांगलें. गोंयांत जे पर्यटक येतात तांकां गोंयच्या सगल्या पर्यटन थळांचो आस्वास मेळचो हे खातीर पर्यटन खातें यत्न करता. दोना पावलच्या कामाचो अजून नियाळ घेवंक नाशिल्लो. आतां नियाळ घेतिल्ल्यान हांगा कांय समस्या आसात हें समजून घेतलां. रोखडेच ह्या विशयाचेर थळाव्या आमदारा कडेन चर्चा करतले. आनी ही जेटी उक्ती करतले अशेंय मंत्री खंवटे हांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. सरकारी कामांनी कोंकणीचो वापर करून भाशेक न्याय मेळोवन दिवचो कुडचड्यां शणै गोंयबाबाची जयंती मनयल्या उपरांत मनोहर नायक आनी हेर मानेस्त. मनोहर नायक: कुडचडच्या शणै गोंयबाब सेवा केंद्रांत मनयली शणै गोंयबाब जयंती पणजी: शणै गोंयबाबान गोंयकारां मदीं आवयभाशेचें सार जागयलें. ह्या तांच्या वावरांत तडजोड ना. मात आयज सगळें मेळून लेगीत जेमेरेन सरकारी कामांनी कोंकणीचो वापर जायना तो मेरेन भाशेक न्याय मेळ्ळा अशें म्हणूंक जावचेंना. ताका लागून यत्न करप गरजेचें अशें शणै गोंयबाब सेवा केंद्र, कुडचडें संस्थेचे अध्यक्ष मनोहर पांगो नायक हांणी सांगलें. शणै गोंयबाब सेवा केंद्र, कुडचडें हे संस्थेन वामन रघुनाथ वर्दे वालावलीकार म्हणजे शणै गोंयबाबांची 145 वी जयंती मनयली. तेन्ना नायक हांणी आपले विचार मांडले. जेश्ढ वांगडी आनी लेखक विठ्ठल सावंत आवदियेंकार हांणीय मार्गदर्शन केलें. मोहनराव बोरकार आनी रजनीकान्त नायक हांणी कोंकणी चळवळींतल्यो यादी ताज्यो केल्यो. केंद्र सचीव मोहनदास सावंत देसाय हांणी उपकार मानले. ह्या वेळार दिपक आरोलकार, सदानंद खांडेकार आनी हेर मानेस्त हाजीर आशिल्ले. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. नुस्त्यां मार्केटा भायर रस्त्याचेर बसून वेवसाय करपी नुस्तें विक्रेते मिलिंद काकोडकार) वास्कोच्या नुस्तें विक्रेत्यांचें म्हणणें: योग्य सुविधा दिवपाची मागणी मुरगांवः तात्पुरते शेडींत बसपाची वेवस्था आनी निवळसाण नाशिल्ल्याचें सांगलें वास्को नुस्त्यां मार्केटांतल्या नुस्तें विक्रेत्यांनी सांगलें. योग्य ती वेवस्था करून दिले उपरांतूच स्थलांतर जातलें, अशें तांणी पालिका मुख्याधिकारी जयंत तारी हांकां निवेदना वरवीं कळयलां. ते मेरेन नियोजीत नुस्त्यां मार्केट प्रकल्पाचे सुवातेंतूच बसतले, अशें निवेदनांत म्हणलां. तेचवरी शुक्रारा मेरेन हाचेर उपाय काडचो, अशीय विनवणी केल्या. वास्कोचे आमदार कृष्णा साळकार हांणी बुधवारा शाराच्या मुखेल वाठारांत आशिल्ल्या नव्या नुस्त्यां मार्केट प्रकल्पाचें पुवर्बांदणीचें काम फुडें व्हरपाचें थारायिल्लें. देव दामोदर ट्रस्टाचे सुवातेंत उबारिल्ल्या तात्पुरते शेडींत उबारिल्ल्या नुस्त्यां मार्केटांत नुस्तें विक्रेत्यांचे स्थलांतर करपाची येवजण आशिल्ली. ते प्रमाण सध्याच्या नुस्त्यां मार्केटाचे पत्रे काडपाचें काम बुधवारच्यानूच हातांत घेतिल्लें. बिरेस्तारा नुस्त्या माकेटाचें बांदकाम मोडपाचें काम सुरू जावपाचें आशिल्लें. मजगतीं, नुस्तें विक्रेत्यां खातीर देव दामोदर ट्रस्टाचे सुवातेंत बांदिल्ले तात्पुरते शेडींत नुस्तें विक्रेत्यांचें बुधवारच्यान स्थलांतर जावपाचें आशिल्लें. पूण ते सुवातेंत कबलाती प्रमाण योग्या सुविधांचो उणाव आसा, अशें सांगून थंय वचपाक नुस्तें विक्रेत्यांनी न्हयकार दिलो. आदल्या नुस्त्या मार्केटाच्या वाठारांतल्या रस्त्याचेर बसून बिरेस्तारा नुस्तें विक्रेत्यांनी आपलो वेवसाय केलो. तात्पुरते शेडींत निवळसाण, पावसाळ्यांत धोकादायक थारपीं झाडां मारून हेर सुविधा दिले उपरांतूच थंय स्थलांतरीत जातले, अशें हे आदीं पालिका आनी नुस्तें विक्रेत्यां मदीं जाल्ले समजिकाय कबलातींत म्हणिल्लें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. समर्थ रामदास सेवा भक्ती मठांत किर्तनां रंगलीं सडयें-शिवोलेच्या समर्थ रामदास सेवा भक्ती मठांत किर्तनां जालीं. हीं किर्तनां बरींच रंगलीं. तांकां रसिकांचो प्रतिसादूय बरो लाबलो. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगल्या राज्यांतल्या दर्यादेगांचेर शॅक्स, केंद्र सरकाराचो निर्णय, गोंयाक मार बसपाची शक्यताय, पर्यटकांचो आकडो देवूं येता……… शाळांक हुतात्म्यांचीं नांवां दिवपाक पालकांचो विरोध…. अमृत सिंह आमकां सांगतात की, आमचें जाण्टेले (रुशी – मुनी) बरेंच हुशार आसले. कसल्याच प्रकारच्या उपकरणां शिवाय, फक्त कुशळटायेंन नियाळणी करून तें सृश्टींतलीं वेगवेगळी तत्वां, नेम सोंपेपणान समजूंक शकले. जैवविवीधतायेंतल्या प्रत्येक घटकाचें म्हत्व, तांणी त्या वेळारूच पारखिल्लें. फुडाराक घडपी मनशांचे मनस्थितीचोय तांणी अचूक अदमास लायिल्लो. हेच खातीर, तांकां समाजांत तरेकवार ‘समज’ चालीक लावचे पडले, जेणेकरून सृश्टींतलें कसलेंच नेम मोडचें न्हय आनी खंयच्याच जिवावळीक तांचो त्रास जावचो न्हय थोड्यांनी असल्या जायत्या समजांचो अर्थ समजून घेयनासतना ताका अंधश्रध्देचें रुप दिलां, ती वेगळी गजाल) हाची पुराय फाटभुंय अशी की, त्या वेळार आयतार आनी बुधवारचे लोक नुस्तें मारपाखातीर तळ्यार वा न्हंयेचेर वताले. आतां उदका लागसार म्हण्टकच हेवाळीं आसतालींच आनी जीं दिसताच तांचीं बेधूंद कत्तलूय जाताली. बऱ्या खातीर कितेंय सांगले उपरांत रोखडेंच तें आयकलें, असल्यांतले काय आमी नासले, म्हण्टकच जाचो फायदो जाता थंयच कल चड, अशेंच समीकरण प्रचलित आसलें (अजुनूय तशेंच आसा हे परिस्थितींत, हेवाळ्यांन चुकून घास लेगीत मारलो जाल्यार, फुडें कितें तरी बरेंच जातलें हेच अपेक्षेन तो समज चालीक लायिल्लो. (चत्राय खंयचोच प्राणी कारणां शिवाय वा जिवीतांक धोको जाणवल्या बगर, कोणाचेरुच हल्लो करीना. ती मागीर मुंय आसूं वा दाणयो वाग. हे धर्तरे वयल्या सगल्या जिवांक जगपाचो समान अधिकार आसा. वयर सांगिल्ल्या उदारणांतल्यान देख घेवन, जैवविवीधतायेंतल्या प्रत्येक घटकांचो सगले मान राखतले आनी सैमाची जी हानी जाल्या, ती थोडी तरी भरून काडपाचो यत्न करतले, होच हे बरपावळीचो मुखेल उद्देश) खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. हैदराबाद, मोहन बगान हांकां जैता फांतोड मेरेन संगीत पार्ट्यो सुरूच थिये लाला की बस्तींत भाडेकार पडटाळणी ‍भलायकी मळार दीनदयाळ संस्थेचें क्रांतीकारी योगदानः डॉ. प्रमोद सावंत मातयेंतलें गांवपण हेंच ग्रामीण साहित्य संमेलन भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. फाटल्या 6 वर्सांत लाखांनी चौ.मि. जमीन बळकायली म्हापशेंः बार्देस म्हालांत फाटल्या 6 वर्सांत कटकारस्थान करून आनी बनावट कागदपत्रां तयार करून जमनी बळकावप प्रकरणांत 46 गुन्यांव म्हापशें पुलिशेंत नोंद आसात. तातूंतले तीन गुन्यांव तिसवाडी म्हालांतल्या जमनी संबंदान आसात. म्हापशें सब रजिस्टार कार्यालया वरवीं मूळ धनयांक काळखांत दवरून बनावट कागदां तयार करून लाखांनी चौ.मि. जमीन बळकायल्या. 2017 ते 22 ह्या 6 वर्सांच्या काळांत जमीन बळकावपाचीं 46 प्रकरणां उक्ताडार आयल्यांत. 2017 त 10 प्रकरणां, 2018 त 8 प्रकरणां, 2019 त दोन, 2020 त 8 प्रकरणां, 2021 त 5 आनी 2022 त आतां मेरेन मेळून 46 गुन्यांव म्हापशें पुलिशेंत नोंद जाल्यात. हातूंत मूळ धनयांची बनावट कागदपत्रां तयार करप आनी बनावट व्हील तयार करून फटवणूक करपाचीं प्रकरणां आसात. तशेंच भूखंड दिवपाचे सांगून आनी भागिदाराची फटवणूक करून परस्पर मालमत्ता विकपाच्या प्रकरणांचोय हातूंत आस्पाव आसा. बार्देस म्हालांतल्या 18 गांवांतल्यो जमनी बनावट कागदां तयार करून बळकायल्या. जमनीच्या मूळ धनयांक आपली जमीन परस्पर विकिल्ल्याची म्हायती मेळ्ळे उपरांत हो जमीन घोटाळ्याचो प्रकार उक्ताडार आयला. ते उपरांत संबंदींत सरकारी कार्यालया कडल्यान जमनीची कागदपत्रां मेळोवन मूळ धनयांनी वा वारसदारांनी पुलिशेंत धांव घेवन कागाळ दाखल केल्यात. सुकूर- 7, कळंगूट- 5, हणजूण- 5, आसगांव- 3, थिवी- 3 कांदोळी- 3, मयडें- 2, नेरूल – 2, म्हापशें – 2, सांगोल्डें – 2 आनी नास्नोळें, कोलवाळ, हडफडें, पेन्हा दी फ्रान्स, शिवोली, वेर्ला- काणका, हळदोणें, रेवोडें ह्या गांवांतल्या दरेकी एका प्रकरणाचो हातूंत आस्पाव आसा. तशेंच तिसवाडी म्हालांतल्या गोवाली मौला गांवांत दोन आनी नेवरांतली एक जमीन बनावट कागदां तयार करून मजगतीं, जमीन माफियां कडल्यान फाटल्या 15-20 वर्सां पसून बनावट कागदां तयार करून जमीन बळकावपाचे प्रकार सुरू आसात. राज्यांत बेवारस स्थितींत आशिल्ल्या जमनीची म्हायती सरकारी अधिकारी आनी कर्मचाऱ्यां कडल्यान मेळोवन आनी उपरांत ते जमनी संबंदींत बनावट कागदां तयार करून ती बळकायल्या. बार्देस म्हालांत जमीन बळकावपाचीं शेंकड्यांनी प्रकरणां घडल्यात. हातूंत आसगांव, हणजूण, पर्रा ह्या वाठारांतल्या 69 प्रकरणांच्यो कागाळी पुलिसांच्या गुन्यांव फांट्या कडेन नोंद जाल्यात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. वाज आयलो काय मनीस वेळ पासार करपाक कितें कितें करता. सुकणींय ताका आडवाद नात. आतां ह्याच बदकांक पळयात. हे जोडयेन उदका वयल्यान धांवपाची शर्यत लायल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. मडगांव: मडगांवच्या पोरण्या रेल्वे स्टेशना कुशीच्या वाठारांत दर वर्सा पावसाच्या दिसांनी उदक सांठून उरत आशिल्ल्यान रस्त्यार उदक सांचता आनी वाहनचालकां सयत आशिकुशीच्या वेवसायिकांक हाचो त्रास जाता. हाची दखल घेत पालिका मुख्याधिकारी, नगरसेवक आनी कोंकण रेल्वेच्या अधिकाऱ्यांनी जोड पळोवणी केली. उपरांत कोंकण रेल्वेच्या जमनींतलें नाले नितळ करपाच्यो सुचोवण्यो संबंदितांनी दिल्यो. मडगांवां पोरण्या रेल्वे स्टेशनाचो मार्ग हो सेगीत गर्दीचो आसता. दर वर्सा पावसाच्या दिसांनी ह्या रस्त्यार उदक सांचून उरता आनी रस्त्या वयल्यान उदक व्हांवत आसता. हांगासरल्या गटारांची नितळसाण केले उपरांतूय हो प्रस्न सुटनाशिल्लो. ताका लागून शुक्रारा पोरण्या रेल्वे स्टेशन वाठारांतल्या वेवसायिकांनी नगरसेवकाक हाची कल्पना दिली. नगरसेवक रोनिता आजगांवकार हांचे सयत पालिका मुख्याधिकारी रोहीत कदम, पालिका अभियंतो हांणी ह्या वाठारांतल्या उदकाचो निचरो जायत आशिल्ल्या वाठाराची पळोवणी केली. कांय कडेन गटारांनी सांचिल्लो कोयर पालिका कर्मचाऱ्यां कडल्यान नितळ करून घेतलो. ह्या वेळार रस्त्या कुशीक कोंकण रेल्वेच्या अधिकारांत येवपी जमनींतल्या नाल्यांत कोयर सांचिल्ल्यान उदकाच्या प्रवाहाक आडखळ येत आशिल्ल्याचें अधिकाऱ्यांच्या लक्षांत आयलें. ह्या वेळार कोंकण रेल्वेचे वरिश्ठ लोकसंपर्क अधिकारी बबन घाटगे हांकां घडणूक थळार आपोवन घेतले. उपरांत कोंकण रेल्वे वाठारांतल्या नाल्याची पळोवणी केले उपरांत ह्या नाल्याची नितळसाण फुडल्या दोन दिसांत करून घेवपाच्यो सुचोवण्यो पालिके कडल्यान केल्यो. घाटगे हांणी लेगीत नाल्याची नितळसाण ताकतिकेन हातांत घेतले अशें आस्वासन दिलें. पावसाच्या दिसांनी रस्त्यार सांचपी उदकाक लागून दर वर्सा त्रास जायत आशिल्ल्याच्यो कागाळी वेवसायिकांनी केल्ल्यो. आतां नगरसेविका रोनिता आजगांवकार हांणी ही समस्या सोडोवपा खातीर घेतिल्ल्या फुडाकाराची तोखणाय जाता. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. ह्या खंडांत भारत, श्रीलंका, पाकिस्तान, बांगलादेश, ब्रह्मदेश, नेपाळ, भूतान, सिक्कीम,अफगाणिस्तान, इराण, इराक, कुवेत, सावदी अरेबिया, संयुक्त अरब अमीर राज्यां, कतार,बाहरीन, ओमान, दक्षिण येमेन, येमेन, जॉर्डन, सिरिया, इझ्राएल, लेबनान, तुर्कस्थान, रशियेचो कांय वाठार, मंगोलिया, चीन, तैवान, उत्तर आनी दक्षिण कोरिया, जपान, नावस, फिलीपीन्स,उत्तर आनी दक्षिण विएतनाम, लाओस, कंबोडिया (ख्मेर थायलंड, मलेशिया, सिंगापूर, ब्रुनेइ, इंडोनेशिया आनी मालदीव हे देश आसात. ब्रिटीश सत्तेखाला आशिल्लो हाँगकाँग, पोर्तुगेज सत्तेखाला आशिल्लो माकाव, तिमोर जुव्यांचो वाठार आनी अरबस्तानांतले कांय अशासकीय वाठार हेय वाठार येतात. ईजिप्तचो कांय वाठार आशियांत आसा, जाल्यार कांय जाणांच्या मतान सायप्रस जुंवोय आशियांतूच येता. आशिया खंडाची रचणूक सामकी घुस्पागोंदळाची आसा. आशिया आनी आफ्रिका खंड पयलीं एकठांय आशिल्ले. तुर्कस्थान ते जपानमेरेन पाविल्ल्या दोंगरांमदल्यान टेथिस हो व्हड दर्या आशिल्लो. धर्तरेचेर जावपी कितल्याशाच गजालींच्या व्हड परिणामाक लागून आफ्रिका आनी आशिया एकामेकांपसून पयसावले. तुर्कस्थानासावन उदेंतेकडेन वचपी दोंगरांमदीं कितलेशेच उंचले वाठार तयार जाले. तुर्कस्थानाचे उत्तर दिकेक पाँटस आनी दक्षिण दिकेक टॉरस दोंगर आसात आनी तांच्यामदीं आनातोलियाचे उंचले वाठार आसात. इराण-अफगाणिस्तान हांगाच्या उंचल्या वाठारांक एलबर्झ, खुरासान, ह्या उत्तर दिकेंतल्यान येवपी आनी दक्षिणेवटेंतल्या झाग्रॉस, माकारान ह्या दोंगरांनी मदीं बंदिस्त केल्यात. अफगाणिस्तानचे उदेंतेक जाका जगाचें पाखें म्हणटात तो पामीरचो उंचलो वाठार आसा. हांगा सगळ्या दिकांनी व्हड व्हड दोंगर पातळ्ळ्यात. हिंदूकुश, सुलेमान, हिमालय, काराकोरम, कुनलुन, आस्तिन ता,तिएनशान, ट्रान्सआलाय, हिस्सार ह्या सारके दोंगर मुखेल आसात. हिमालय आनी कुनलुन हांच्यामदीं तिबेटचे लांबरुंद दोंगराभशेन दिसपी पठार आसात. कुनलुन आनी तिएनशान हांच्यामदीं ताक्ला माकान हें वाळवंटी पठार आसा. तिएनशानचे इशान्येवटेन बरेचशे दोंगर सामके बेरिग दर्यामेरेन पावल्यात. हिमालयाचे फांटे इंडोनेशियामेरेन पावल्यात. इशान्य भारतांतल्यो दोंगुल्ल्यो (गारो, खासी, जैतिया) तशेंच ब्रह्मदश, अंदमान-निकोबार आनी इंडोनेशियांतल्यो दोंगुल्ल्यो आनी दोंगर हे मूळ हिमालयाचेच कुडके जावन आसात. कुनलुनचे फांटे चीनांत गेल्यात. तांकां थंय चिनलिंग म्हणटात. आस्तिन ताच्या फांट्याक नानशान आनी मंगोलियांतल्या फांट्याक शिंगान दोंगर म्हूण वळखतात. चीनांतले यूनान, सेचवान आनी मंगोलियांतले गोबी वाळवंट हें पठारांनी आनी दोंगरांनी भरिल्लें आसा. हांगाची भूंय तरांतरांची आसा. भूंयकांप, ज्वालामुखी आनी धर्तरेच्या पोटांत जावपी घडणुकांक लागून दोंगर, न्हंयो, पठारां. दोंगुल्ल्यो, सकयले वाठार अशी वयर सकयल आनी बऱ्याच घुस्पागोंदळांतल्यान हांगाची भूंय तयार जाल्या. सादारणपणान सिंधू-गंगा न्हंयांमदलें मळ आनी भारतीय उपखंड, अरबी दोंगरीवाठार आनी इराकचें मळ, मध्य आशिया, आशियाभितरलो रशियन सकयल्लो वाठार (Lowland) आनी पॅसिफिक दर्यादहेवेले वाठार अशे भुंयेचे वांटे जांव येतात. गंगा-सिंधू न्हंयांमदलें मळ हें जगांतलें एक व्हड पिकाळ आनी सपाट मळ म्हूण नामनेक पावलां. हिमालयाच्या सकयल्या वाठारांत व्हावन आयिल्ल्या गाळापसून तें तयार जालां. बांगला देश, अस्तंत बंगाल, बिहार, उत्तरप्रदेश, पंजाब, राजस्थान आनी पाकिस्तानांतले पंजाब आनी सिंध हे वाठार ह्या मळांत येतात. गंगा आनी ब्रह्मपुत्रा एकामेकांक मेळिल्ल्यान आसामांतले ब्रह्मपुत्रा न्हंयच्या मळाचो वठार ह्याच प्रकारांत येता. हिमालय हो ह्या वाठारांतलो दोंगर. ह्या दोंगरांतल्यान कितल्योशोच न्हंयो व्हांवतात. ह्या मळाच्या सकयल्या वाठारांत दक्षिणेवटेंतलो भारत येता. हांगाची भूंय मदल्या वाठारांत पठारांची आसा जाल्यार दर्यादेगांवेली भूंय सकयल आसा. अरबी दोंगरी वाठार आनी इराकचें मळ अस्तंतेवटेन आसा. ह्या वाठारांक लागून आशियाचो संबंद आफ्रिका आनी युरोपाकडेन येता. ह्या वाठारांनी भूंयकांप बरेच जातात. मध्य आशियांत तिबेटचें पठार आसा.हाची उंचाय ४,८७५ मी. आसा. रशियांतल्या सकयल्या वाठाराक लागून युरोप आनी आशिया ह्या दोन खंडाचो संबंद येता. ह्या संबंदाक लागून युरोप-आशिया हे दोनूय एकठांय धरून ताका युरेशिया अशेंय म्हण्टात. पॅसिफिक दर्यादेगेवेल्या वाठारांनी उदेंत सायबेरीया सावन मलायामेरेनचो अशें तरांतरांचे वाठार आसात. हे भुंयेच्या प्रकारांवेल्यान एक गजाल स्पश्ट जाता ती म्हळ्यार हो पुराय खंड तरांतरांचे फातर आनी मातयेचो जावन आसा. आशयाचो मदलो भितरलो वाठार खंयच्याय म्हासागरासावन ३,२०० किमी. परस पयस आशिल्ल्यान, दर्यादेगांवेले वाठार आनी खंडाचो भितरलो वाठार हांच्याभितर हवामानाचो बरोच फरक आसता. हो खंड बरोच ऊंच सकयल आशिल्ल्या कारणान एकाच अक्षांशांत येवपी वाठारांच्या हवामानात लेगीत बरोच फरक आसता. हो खंड बरोच ऊंच सकयल आशिल्ल्या कारणान एकाच अक्षांशांत येवपी वाठारांच्या हवामानांत लेगीत बरोच फरक आसता. चडशी भूंय गिमाच्या दिसांनी तापता आनी हवेचो दाब उणो जाल्ल्याकारणान थंय दर्यावेल्या चड दाबाच्या वाठारांतलें वारें येता आनी गिमाचो पावस पडटा; शिंयाच्या दिसांनी हवेंतले थंडसाणीक लागून भुंयेचे दिकेंतल्यान दर्यावटेन वारें व्हांवता अशे सादारणपणान आशियाच्या हवामानाविशीं सांगू येता. उत्तरेवटेनच्या वाठारांनी हिम पडटा जाल्यार दक्षिणेवटेन दर्यांवेल्यान आयिल्लया वा-याक लागून पावस पडटा. भारत आनी आग्नेय आशियाचे दक्षिण वाठार आनी दक्षिणीवटेनच्या जुंव्यांचेर हवामान चडशें उश्ण, जाल्यार उत्तरेवटेन तें थंड जायत वता. धर्म, संस्कृताय, भाशा, इतिहासीक परंपरा, अर्थीक आनी राजकी परिस्थिती ह्या गजालींच्या आदारान आशियाचे चार वांटे करूं येतात. अस्तंत आशिया, दक्षिण आशिया, आग्नेय आशिया आनी उदेंत आशिया.तुर्कस्थान, इझ्राएल, सिरिया, लेबनान, इराक, इराण, जॉर्डन साउदी अरेबिया, अफगाणिस्तान आनी इराणी आखातांतली राज्यां अस्तंत आशियांत आसात. ह्या वाठाराक मध्य उदेंत (Middle East) अशेंय म्हणटात. युरोप आनी आशिया खंडांक आनी भूंयमध्य आनी अरबी ह्या दोन दर्यांक ह्या वाठारान जोडल्यात. पुर्विल्ल्या काळासावन आशिया आनी युरोप हांच्यामदल्या वेपाराचो रस्तो हांगासावनच वतालो. भूंयमध्य आनी अरबी दर्याक जोडपी सुएझ कालवो ह्या वाठारांत आसा १८६९). भुगोलीक नदरेन हो वाठार चडसो रेंवेन भरला. फकत दर्यादेगांचेर थोडोभोव पावस पडटा.तेभायर युफ्रिटीस, तायग्रिस आनी जॉर्डन न्हंयच्या देगांवेली जमीन शेतवडीखातीर उपेगी पडटा. उत्तर तुर्कस्थान, इराण आनी अफगाणिस्तानचे कांय वाठार; पॅलॅस्टायन, लेबनान आनी उत्तर सिरियासावन इराक मेरेनचो वाठार पिकाळ आसा पूण ह्या वाठाराची नामना सैमीक तेलांच्या सांठवणीक लागून चड आसा. इराण, इराक, कुवेत, बाहरीन, साउदी अरेबिया, कतार ह्या राज्यांनी जगांतले सगळ्यांत चड तेलाचे सांठे आसात. जगांतलें २५% तेल अस्तंत आशियांतल्यान येता. तेलाच्या शुद्धीकरणाक लागपी भांडवल, यंत्रां आनी बरें तंत्रगिन्यान हें चडशें ह्या देशांतलें नासता आनी तेल विकून मेळपी फायद्दांतलो चडसो वांटो हांगाचे राजा वा हुकुमशहा आनी तांची सत्ता तिगोवंक मदत करपी लश्कराचेर खर्च जाता. पूण इझ्राएल आनी तुर्कस्थान हे तेल साठवंक नाशिल्ले देश उद्देगधंद्याक लागून ह्या हेर देशांपरस चड फुडें पावल्यात. अस्तंत आशियांतल्यो ५६% तेल कंपन्यो अमेरिकेच्यो, २९% ब्रिटीश आनी ८% फ्रेंच आशात. उरिल्ल्यो कंपन्यो चडश्यो थळाव्यो आसात. धर्म, भाशा आनी वंश हया गजालींनी ह्या लोकांचें जिवीत बरेंचशें सारकें आसा. भाशीक आनी धार्मीक अल्पसंख्याकांचे प्रमाण दरेक देशांत २०% परस उणें आसा. हांगाचे ९५% लोक मुसलमान धर्माचे आसात. इझ्राएलांत मात ८९% लोक ज्यू आशात. सिरियांत १३ लेबनानांत १९ जॉर्डनांत ६% लोक किरिस्तांव धर्माचे आसात. इराणांतले ८८ येमेनातले ५५ इराकांतले ५०% आनी लेबनानांतले १८% लोक मुसलमान शिया पंथाचे आसात. बाकीच्या देशांनी चडशे मुसलमान सुन्नी पंथाचे आसात. फाटल्या शंबर वर्साचे अस्तंतेचे स्ंस्कृतायेकडेन आयिल्ल्या संबंदाक लागून ह्या वाठारांत बरेच मुळावे बदल घडले. वाडटे सरकारी सत्तेक लागून आनी सुदारिल्ल्या येरादारीच्या साधनांक लागून हेडग्या जमातींची स्वतंत्रताय नश्ट जायत चल्ल्या. नव्या तेलशुद्धीकरण उद्देगांनी आनी उदकापुरवण सुरू करून शेतवडीच्या उद्देगांत आतां ते थिरावल्यात. नवें शिक्षण घेतिल्लो आनी अस्तंतेच्या संस्कारांचो प्रभाव जाल्लो एक वर्ग हांगा निर्माण जायत आसा. हो वर्ग चडसो लश्कर, सरकारी नोकरी आनी हेर शारांतल्या उद्देगांनी मुखार आसा. देशांतल्या राजकारणाचेर ह्या वर्गाचो खासा प्रभाव आसा. पूण जांका अस्तंतेच्या आधुनिकीकरणाचे चडशे फायदे मेळिल्ले नात असो सकयल्या पांवड्यावेलो आनीक शारांतलो मध्यमवर्ग साम्यवादी नाजाल्यार 'मुस्लीम ब्रदरहूड' सारक्या संघटनातल्यान आपली बंडखोरी मुखार हाडीत आसा. अस्तंत आशियांत राश्ट्रवाद ह्याच शेंकड्यासावन घट जालो. राश्ट्रवादाची जाणविकाय चडशी शारांतल्या लोकांक जाल्या हाचें खाशेलपण म्हळ्यार, अस्तंतेवटेनच्या देशांची राजकी सत्ता आनी संस्कृताय हांच्या आक्रमणांचेर जाप म्हूण ह्या वाठारांत राश्टवाद जल्माक आयलो.ग्रीक सत्ता आनी ते सत्तेक पोसवण दिवपी युरोपीय राश्ट्रां हांच्या आड तुर्कस्थानांत १९१८ वर्सा मुस्तफा केमाल पाशा हाच्या फुडारपणाखाला उठाव जालो. जॉर्डन, इराक, लेबनान ह्या देशांतल्या राश्टवादाची तिडक ब्रिटीश आनी फ्रेंच सत्तेआड आशिल्ली. आयज इझ्राएलाक साम्राज्यवादी देशांचें, खासा करून अमेरिकेच्या हातांतलें बावलें म्हूण हांगाचे देश हिणसायतात. इरांणात दु-या म्हाझुजांतल्या ब्रिटीश आनी रशियनांच्या करण्यांक लागून राश्ट्रवादाचो जल्म जालो. परक्यांआड ह्या लोकांक, खासा करून शिकिल्ल्या लोकांक आयजलेगीत दुस्वास आसा. ब्रिटीश आनी अमेरिकन लश्करांचे तळ हांगाच्यान हालोवपाखातीर केल्ली मागणी, कृतेल कारखान्यांचे आनी सुएझ कालव्याचें ईजिप्तान केल्लें राश्ट्रीयकरण (१९५६) ह्या सारक्या गजालींतल्यान हांगच्या लोकांचो राश्ट्रवाद सिद्ध जाता. राश्ट्रवादी चळवळींक लागून हांगाच्या सुलतानशायेक बरोच त्रास जालो. ह्या चळवळींचो परिणाम सगळ्या देशांतल्या राजांचेर जालो. १९२२ वर्सा तुर्कस्थानच्या राजाक सत्तेवेल्यान काडून उडयलो. १९५२ त इजिप्ताचो राजा फेअरो, १९५८ त इराकचो राजा फैजल, १९६२ त येमेनचो राजा अल-बद्र हाका काडून उडयलो. इराण आनी जॉर्डन हांगाय सुलतानशायेआड ब-योच चळवळी जाल्यो. साउदी अरेबिया आनी अफगाणिस्तानांत त्या मानान चळचळी तितल्योश्यो खर जावंक पावल्योनात. राजेशाय नश्ट जाल्या, तरीपूण खंयच्याच देशांत लोकशायेचीं मुळां खोलमेरेन पाविल्लीं नात. तु्र्कस्थान, इझ्राएल ह्या देशांत ग्रीक आनी अरबांआड जैत मेळिल्ल्यान नवो आत्मविस्वास येवंक लागला. हांगाच्या राश्ट्रवादाचेर धर्माचो बरोच प्रभाव आसा. तुर्कस्थानांतले किरिस्तांव, अरब देशांतले ज्यू आनी इझ्राएलांतले अरब हांका त्या त्या देशांभितर घुस्मटिल्ल्यावरी दिसता.ब-याच देशांनी इस्लामी कायदे चलतात आनी धर्माकडेन संबंद आशिल्ल्या राजकी पक्षांत चड तेंको मेळटा. अस्तंत आशियांत बरीच व्हड व्हड साम्राज्यां जावन गेलीं. सगळ्यांत म्हत्वाचें साम्राज्य सातव्या शेंकड्यांतल्या इस्लाम धर्मांक जल्म दिवपी महंमद पैगंबर आनी ताच्या खलीफानी उबारलें. स्पेन सावन भारतमेरेन पातळिल्लें हें साम्राज्य तेराव्या शेंकड्यांत काबार जालें, पूण इस्लाम धर्म ह्या वाठारांत थीर जालो. तेराव्या शेंकड्याउपरांत तुर्कांनी ऑटोमन साम्राज्याची थापणूक केली. तांतल्या सुलेमान राजाचें (१५२०-६६) साम्राज्य युरोपांतल्या हंगेरीसावन उदेंतेक पातळिल्लें. १५ व्या आनी १६ व्या शेंकड्यांत युरोपियांनी आशिया आनी आफ्रिका खंडात वसाहतींची थापणूक करून ह्या साम्राज्याचेर हाडलो. उद्देगीक क्रांती आनी बदलत वचपी तंत्राच्या संदर्भात युरोपीय देशांचें बळगें वाडलें आनी ऑटोमन जाम्राज्य काबार जावंक लागले. ईजिप्तचो गव्हर्नर महंमद अली (१८०५-४९)स्वतंत्रतायेच्या मार्गार आयलो. १९ व्या शेंकड्यांत लश्करी बळगें वाडोवपाखातीर फ्रेंच आनी जर्मन तंत्रगिन्यानाची मदत जाली. अस्तंतेकडल्यान शिक्षण घेवन आयिल्लो नवो वर्ग सुलेमानाच्या अधिकारांचेर बंदी घालपाची मागणी करूंक लागलो. १९०६ वर्सा तरनाट्या तुर्कांच्या बंडाक लागून नवें संविधान तयार जालें. १९११-१२ चे लडायेंत तुर्कस्थानान आपलो युरोपांतलो वाठार वगडायलो. पयल्या म्हाझुजांत जर्मनीवांगडा तुर्कस्थानाकय हार खावची पडली. तरनाट्या तुर्कांच्या बंडाउपरांत राश्ट्रवादी विचारांक लागून शिक्षणांत तुर्की भाशेचो वापर जावंक लागलो. सरकारी नोक-यांनी आनी लश्करांत तुर्की मनशांक पयली सुवात मेळूंक लागली.मुस्तफा केमाल आतातुर्क ह्या लश्करी अधिका-याच्या फुडारपणाखाल तुर्कांनी उठाव केल्याउपरांत ऑटोमन सत्ता सोंपली आनी १९२२ त तुर्की लोकसत्ताक राज्य तयार जालें. ह्या बंडाक लागून सेव्हर कबलात (१९२०) तुर्कस्थानावांगडा करून म्हाझुजांत जिखिल्लीं राश्ट्रां तुर्कस्थानाचे कुडके करूंक सोदतालीं, तांका हात चोळीत बसचें पडलें. अफगाणिस्तान आनी साउदी अरेबिया ह्या देशांतली परिस्थिती मात्शी वेगळी आसा. हेर राश्ट्रंनी नश्ट जाल्ल्यो हेडग्यो जमाती, मागाशिल्लो समाज आनी राजेशायेच्यो परंपरा ह्या देशांनी हेरांपरस चड काळ तिगून उरल्यो. अस्तंत आशियांतले देश एका नव्या मोडणाचेर आसात. पोरनी समाजवेवस्था आनी संस्था मोडत चल्ल्यात. पूण तांचो जागो अजून नवे समाजवेवस्थेन घेवंक ना. राजेशाय काबार जाल्या, पूण पक्षपध्दतीचेर आदारिल्ली लेकशाय आनी सरकार अजून थीर जावंक ना. आंतरराश्ट्रीय थराचेर इराण-इराक झुजाक बरेंच म्हत्व आयलें. ह्या झुजाचो परिणाम तेलाच्या वेपाराचेर जालो. इझ्राएल, लेबनान, जॉर्डन, साउदी अरेबिया हांचें धोरण अमेरिकेक सादारण बरें आसा, पूण काळाप्रमाण आनी परिस्थितीप्रमाण तें बदलता. तातूंतल्या तातूंत इझ्राएल अमेरिकेक सगळ्यांत चड लागींचो देश. इराणांत खोमेनी सत्तेर आयल्या उपरांत अमेरिकेकडेन दुस्मानकाय केल्ली. सिरिया, इराक हाचीं धोरणा रशियेक बरीं आसात. यास्सर अराफताची पॅलेस्टायन मुक्ती संघटना वांशिक प्रस्नांचेर अरबांचो एकचार करूंक वावुरता, जाल्यार गदाफी सारक्या मनशाचेर जगांतलीं बरींचशीं खबरांपत्रां आंतरराश्ट्रीय धोरण देशांभितरल्या परिस्थितीसारकेंच चंचल आनी अंदाधुंदीचें आसा. १९९० त इराकान कुवेताचेर घुरी घाली आनी तो देश आपल्या शेकातळा हाडलो. इराकाचो राश्ट्राध्यक्ष सद्दाम हुसेन हाणें आपल्या देशाचें सैन्य थंयसावन काडूंक न्हयकार दिल्ल्यान आंतरराश्ट्रीय मळार ह्या वाठारांतल्या देशांच्या परराश्ट्रीय धोरणांचेर सगळ्या संवसाराचेर दोळे लागून आसात. भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश, श्रीलंका, नेपाळ, भूतान हे सगळे देश दक्षिण आशियांत येतात. लोकसंख्या आनी विस्ताराचे नदरेन हाका उपखंड म्हणटात. आपल्या खाशेलपणाक लागून भारताचो प्रभाव ह्या सगळ्या वाठारांत चड आसा. उत्तर दिकेंतल्या हिमालयाक आनी दक्षिणेच्या दर्याक लागून हो वाठार आशिया कंडाकडल्यान मात्सो वेगळो जाला. भारताच्या कांय वाठारांनी पयलीं गणराज्यां आशिल्लीं. पूण चडशा वाठारांनी राजेशाय चलताली. राजाच्या अधिकाराचेर मात सभा, समिती, जातीवेवस्था, ब्राह्मणवर्ग, मंत्रिमंडळ,राजधर्म ह्या सारक्या गजालींनी मर्यादा घाली. पुर्विल्ल्या काळांत हांगा धर्मसंस्था आनी राज्यसंस्था एकमेकांसावन वेगळ्यो आशिल्ल्यो.इस्लाम धर्म भारतांत सगळ्यांत पयलीं अरब वेपा-यांनी हाडलो. ताचे पयलीं हिंदू, बौध्द, जैन हे धर्म हांगा आशिल्ले. पूण इस्लाम धर्माचो प्रसार चडसो मुसलमानी सत्तेची थापणूक जाल्या उपरांत जालो. मुसलमान राजांनी सुमार ७०० वर्सां भारतांतल्या ल्हान व्हड वाठारांचेर शेक गाजयलो. त्या काळांत सत्तेची जबरदस्ती, पयशे आनी प्रतिश्ठा हाका लागून ब-याचशा लोकांनी धर्मांतरां केलीं. हिंदू-मुसलमान हांच्या मदल्या संबंदांक औरंगजेब सारक्या धर्मनिश्ठ आनी पोरन्या मतांचो प्रसार करपी राजाक लागून बादा आयली. भारतीय वास्तूकला, शिल्प,संगीत, चित्रकला, भाशा आनी साहित्य हांचेर मुसलमानी राजवटींचो बरोच प्रभाव दिसून येता. श्रीलंकेतले सिंहली लोक ३,००० वर्सांपयलीं बंगालच्या वाठारांतल्यान थंय आयले आसुंये. ताचे उपरांक ११ ते १३ व्या शेंकड्यांत दक्षिण भारतातल्या तमिळ राजांनी घाल्ल्या घुरयांक लागून तांका ह्या जुंव्यांच्या मदीं आनी दक्षिणेवटेन वचचें पडलें. उत्तर आनी उदेंत वाठारांनी तमिळ लोक बरेच रावतात. भारतांत आनी श्रीलंकेंत ब्रिटीशांनी आपले सत्तेची थापणूक केली. देडशीं वर्सांची वसाहतवादान ह्या दोनूय देशांच्या फुडाराचेर बरोच परिणाम जालो. भारत पयलेच फावट एकतंत्री राज्यकभाराखाला आयलो. भारताच्यो चारय दिकांतल्यो शिमो ब्रिटीशांनी थारायल्यो. नवें अस्तंतेचे पध्दतीचें शिक्षण दिवन तांणी भारतांत नोकरशाहीची परंपरां चालू केली. नव्या शिक्षणाक लागून राश्ट्रवादाचे विचार शिकिल्ल्या लोकांमदीं पावले आनी स्वतंत्रताय चळवळीचें फुडारपण ह्याच वर्गाकडेन आयलें. इंडियन नॅशनल काँग्रेस (१८८५ सीलोन नॅशनल काँग्रेस (१९१९) ह्या सारक्या संघटनांच्या मागण्यांक लागून १९०९, १९१९, १९३५ ह्या वर्सांनी नवेनवे सुदारणा करपी कायदे ब्रिटाशांनी लागू केले. स्वतं६तायेखातीरची लडाय ब-याच नेटान चालू जाली. इतले मजगतीं शिक्षणाचो पुराय फायदो घेनाशिल्ल्यान आनी संख्येन कमी आशिल्ल्यान हिंदूंमुखार आपूण तिगचेना अशें मुसलमान फुडा-यांक दिसूंक लागलें आनी १९०६ वर्सा मुस्लीम लीगची थापणूक जाली. ब्रिटीशांनी फुटीर प्रवृत्तींक मदत करून हिंदू आनी मुसलमान हांच्याभितर दुस्मानकाय वाडयली. काँग्रेस आनी मुस्लीम लीग हांचेमदलें अंतर वाडूंक लागलें आनी ताचो परिणाम म्हूण १९४० वर्सा लाहोर हांगा मुस्लीम लीगान स्वतंत्र पाकिस्तानची मागणी केली. १९४७ त स्वतंत्रतायेवांगडा भारत आनी पाकिस्तान अशे भारताचे दोन कुडके जाले. १९४८ वर्सा स्वतंत्रताय मेळ्ळी. स्वतंत्रताये उपरांत भारत, पाकिस्तान आनी श्रीलंका हांणी संसदीय लोकशाय आपणायली.वेंचणुकां उपरांत हांगा राश्ट्रीय सरकाराची थापणूक जाली. पूण भारत आनी श्रीलंका हांगा ते संसदीय लोकशायेची मुळां घट जालीं, जाल्यार पाकिस्तानांत लोकशायेसावन हुकुमशायेकडेन राजकारणाची वाट पावली. १९७१ वर्सा भारत आनी पाकिस्तान हांच्यामदीं झूज पेटलें आनी उपरांत बांगला देशाची निर्मणी जाली. भारत आनी पाकिस्तानाचे संबंद सामकेच दुस्मानकायेचे आशिल्ले ते इल्ले इल्ले बदलत गेल्यात. पूण दोनूय देशामदीं तशई खासा इश्टागत अजून जावंक ना. श्रीलंकेभितर १९५६ उपरांत बंदरनायके हाच्या पक्षान सिंहली भाशा आनी बौध्द धर्म हांकां म्हत्व दिलें, तेन्ना तमिळ फेडरल पक्षान तमिळ लोकांखातीर वेगळो प्रांत मागलो. त्यावेळार सुरू जाल्लें तें झूंज १९८० उपरांत चड पेटलें आनी हें झूंज सोडोवपाखातीर जयवर्धनेच्या सरकारान बारत सरकाराची मदत घेवन थंय भारतीय सैन्य हाडलें. तरीपूण तमिळ-सिंहली हांच्या मदलो प्रस्न अजून पुरायपणान सुटूंक ना. ह्या तीनूय देशांवांगडा बांगला देसामुखारय तीन मुळावे प्रस्न आसात ते म्हळ्यार अर्थीक उदरगत, आधुनिकीकरण आनी राश्ट्रीय एकचार. राश्ट्रीय एकचाराच्या प्रस्नाचेर भारतासारक्या देशांत तर जळींमळीं चळवळी आनी झुजां चालूच आसात. १९६२ त, भारत-चीन हांच्यामजगतीं जाल्या लडायेउपरांत भारत आनी रशिया हांची इश्टागत वाडीक लागली. दुसरेवटेन पाकिस्तान आनी चीन हांचेमदीं बरी इश्टागत जाली. भारत-रशिया ब-या संबंदाचो परिणाम म्हूण १९७१ वर्सा ह्या दोनूय देशांमदीं २० वर्सांची इश्टागतीची कबलात जाली. आयज ह्या उपखंडांतल्या देशांमदीं आरत सगळ्यात चड फुडारला. अलिप्त राश्ट्र परिशद सारक्या संघटनांतल्यान ताणें हेर देशांकडेन इश्टागतीचें संबंद वाडयल्यात. ह्या उपखंडाचेर फुडारिल्ल्या राश्ट्रांची आसा. ब्रह्मदेश, थायलंड, लाओस, कंबोडिया (ख्मेर दक्षिण आनी उत्तर विएतनाम, मलेशिया, सिंगापूर, इंडोनेशिया आनी फिलीपीन्स हे देश आग्नेय आशियांत आसात. हो वाठार जरी युरोपायेदो आसा तरी युरोपाची लोकसंख्या ताच्यापरस चड आसा. इंडोनेशिया होच देश मातसो चड लोकसंख्येचो. हेर देशांची लोकसंख्या तांच्याविस्ताराच्या मानान सामकीच उणी आसा.हांगाचो चडसो वाठार दाट रानांनी भरला. शेतवडीखातीर उपेगी पडपी जमीन १६% ते २०% मेरेनच आसा. तरीपूण अन्नाची निर्यात करपी आशिया खंडातलो हो मुखेल वाठार जावन आसा. बौध्द धर्म हो हांगाचो मुखेल धर्म. मलेशिया आनी इंडोनेशियांत मात मुसलमान चड संख्येन आसात. फिलीपीन्स हांगा किरिस्तांव लोक चड संख्येन आसात. विंगड विंगड वंशाचे लोक ह्या वाठारांत रावतात. मलेशियांत ५०% लोकच फकत मलेय आसात. ह्या देशांत ३९% लोक मूळ चिनी जाल्यार सुमार ९% भारतांतले. ब्रह्मदेशांतय ९% लोक भारतीय वंशाचे, ५% चिनी आनी ७% हेर वंशाचे आसात. पूण मंगोल वंश सादारणपणान हांगा चडसो दिसता. हो वाठार जगाच्या दर्यांतल्या वेपारीमार्गाचेर आशिल्ल्यान ताका बरेंच म्हत्व आसा आनी थंय ब-याच संस्कृतायांची भरसण जाल्या. भारत आनी चीन लागीं आशिल्ल्यान ह्या देशांच्या संस्कृतायांचो प्रभाव ह्या वाठारांचेर दिसून येता. हेर वाठारांपरस चीनाचो प्रभआव इंडोचायनांत (लाओस, कंबोडिया, विएतनाम) हांगा दिसता. ह्या प्रभावाक लागून जावा हांगासरलें शैलेंद्र (७८२-१४७४) आनी मजपहीत (१२९४-१५२० सुमात्रा जुव्यांवेलें श्रीविजय (४००-८०० कंबोडियांतलें ख्मेर (५५०-१२९५) आनी अंकोर (८०१-१४३२ ब्रह्मदेशांत पेंगू (१२८७-१५३९) ह्या राज्यांची थापणूक जावंक पावली. पूण हीं राज्यां संघटीत आशिल्लीं अशें दिसना. समाजीक वा अर्थीक बदल घडोवपाची शक्त तांच्यालागीं नाशिल्ली. आग्नेय आशियांतले आयचे राजवेवस्थेचें स्वरुपय बरेंचशें दुबळें आसा. राज्यांभितर राज्यकर्तो वर्ग आनी भोवजन समाज हांच्यामदीं बरेंच अंतर आसा. असल्याच प्रकारचें अंतर गांवगिरो भौस आनी अस्तंतेकडले संस्कार जाल्लो शारांतलो शिकिल्लो वर्ग हांचेमदीं अजून दिसता. पयलीं भारतीय संस्कृतायेचो प्रभाव राज्यकर्त्यांचेर चड आशिल्लो. अस्तंतेकडल्यान जगाकडेन धर्मप्रसार आनी वेपार ह्या दोन गजालींक लागून ह्या वाठाराचो संबंद आयलो. हाचो फिलीपीन्सच्या समाजाचेर खासा परिणाम जाल्ल्याचें दिसता. स्पॅनिश लोकांनी हांगा किरिस्तांव (कॅथलिक) धर्म आनी संरजाशाय हाडली. १९ व्या शेंकड्यांत ह्या वाठारांत वसाहतवादाची सुरवात जाल्ल्याचें दिसता. ब्रह्मदेश मलाया, सिंगापूर, उत्तर बोर्निओ हांकां ब्रिटिशांनी आपल्या शेकातळा दवरले. इंडोनेशिया ही डच लोकांची वसाहत जाली, जाल्यार इंडोचायनाचेर फ्रेंच सत्ता चलताली. अमेनिकेन फिलीपीन्स जुंवे १८९८ वर्सा स्पेनाचेर जैत मेळोवन आपले केले. हांगाच्या समाजाचेर आनी अर्थवेवस्थेचेर वसाहतवादाच् बरेच पयसुल्ले परिणाम जाले. ब्रिटन, फ्रांस, हॉलंड आनी अमेरिका ह्या चारूय साम्राज्यवादी देशांची हांगा शेक गाजोवपाची पध्दत वेगळी आसली. ब्रिटीशांनी पोरनी वेवस्था मोडून त्या जाग्यार नोकरशाय हाडली, शिक्षणाची सुरवात केली, एकाफाटल्यान एक अश्यो राजकी सुदारणा केल्यो. प्रतिनिधीक लोकशाय संस्था निर्माण जाल्यो. देखीक – ब्रह्मदेशांत १९११ वर्सा नवी राज्यपध्दत आयली, १९३७ वर्सा सगळ्या प्रौढ दादल्यांक मतदानाचो अधिकार मेळ्ळो. अशेतरेन स्वतंत्रताय मेळचे पयलींच राजकी पक्ष, फुडारी आनी राजकी संस्था निर्माण जाल्यो. स्वतंत्रताय मेळ्ळ्याउपरांत लोकशायेचो आदर्श हांगाच्या फुडा-यांनी लोकांमुखार दवरले.bharat ho ashiya khandatlo savsaratlo vohdlo lokshay aslelo desh aasa. ह्या उरफाटें ड लोकांनी इंडोनेशियांतले पारंपारिक अधिकारी आनी तांचे जागे तशेच दवरले. पारंपारिक कायदे, रुढी, कुळांचे आनी गांवांचे हक्क ह्या सारक्यो सगळ्यो पोरन्यो गजाली सांबाळून दवल्यो. भायलें शिक्षण फकत मर्यादीत स्वरुपांत उंचेल्या पांवड्यावेल्या लोकांक दिलें. हाकालागून इंडोनेशियांत स्वतंत्रतायेउपरांत खंयचेय एके खासा राज्यपध्दतीचो आदर्श उरलो ना. १८६३ ते ८४ मेरेन लाओस, कंबोडिया ख्मेर/कांपुचिया) आनी विएतनाम फ्रांसाच्या हातांत आशिल्ले. इंडोनेशियाभितर, खासा करून विएतनामांत फ्रेंच संस्कृतायेचो प्रसार करपाचे यत्न जाले. अमेरिकेन सुर्वेकसावन स्वतंत्रतायेचें सपन फिलीपीन्सच्या लोकांमुखार दवरून पक्षांचे थापणूकेक आनी राजकी फुडारपणाक फाटबळ दिलें. १९०७ वर्सा लोकांनी वेंचून काडिल्ले विधानसभेची थापणूक जाली. १९३७ वर्सासावन राजकी फुडारपणाक चड म्हत्व आयलें. राजकी मळार मेळिल्ले स्वतंत्रतायेक लागून फिलीपीन्सांत लोकशायेचीं मुळां बरीं घट जालीं. अस्तंतेच्या साम्राज्यवाध्यांचे सत्ता सर्तींतल्यान थायलंड वाटावलो. फ्रेंच आनी ब्रिटीश वसाहतींच्या वाठारांतलें एक राज्य म्हूण ताका मान्यताय मेळ्ळी. वसाहतवादाचें संकश्ट येवचें न्हय हाका लागून हांगाच्या राजांनी थंय ब-योच सुदारणा केल्यो. ह्या सगळ्या वाठारांकडेन साम्राज्यवादी देशांचो संबंद वेपाराक लागून आयिल्ल्यान हांगाचीं शारां वेपाराचीं आनी प्रशासनाचीं केंद्रां जालीं. उद्देगधंद्याक लागून तयार जाल्लीं शारां सामकींच उणी आसात. बुध्दीजीवी आनी शिक्षीत वर्ग शारांनी रावता. वसाहतवादावांगडा जपानाच्या घुरयांनी हांगा बरेच बदल घडेवन हाडले. म्हाझुजावेळार जपानान हो सगळो वाठार आपल्या हातखाला घेतलो. दरेक देशांत स्वतंत्रताय मेळोवपाची इत्सा निर्माण जाली; हेखातीर नवे फुडारी उदेले. जपानान तांकां तेंको दिलो आनी ह्या देशांभितर मुक्ती सैन्य उबारूंक मदत केली. म्हाझुजाच्या काळांत विएतनाम, ब्रह्मदेश, इंडोनेशिया, फिलीपीन्स ह्या देशांतल्या फुडा-यांनी स्वतंत्रायेची घोशणा केली. म्हाझुजाक लागून साम्राज्यवादी देशांचें बळगें उणे जाल्लें, हाचो फायदो घेवन ब्रह्मदेश, इंडोनेशिया आनी फिलीपीन्स हे देश पुराय तरेन स्वतंत्र जाले. इंडोचायनांत मात फ्रेंचांनी अमेरिकेची मदत घेवन थंयच्या राश्ट्रवाद्दांकडेन बरोच काळ झूज दिलें. चडशें झूज उत्तर विएतानामांतल्या हो चि मिन्हच्या फुडारपणाखाला निर्माण जाल्ले कम्युनिस्ट संघटनेआड आशिल्लें. निमाणें १९५४ वर्सा द्येन व्येन-फू हांगा फ्रेंच सैन्याची हार जाली. ताचे उपरांत जिनीव्हा हांगा आंतरराश्ट्रीय परिशदेंत वाटाघाटी जावन लाओस, कंबोडिया (कांपुचिया) आनी विएतनाम हांकां स्वतंत्रताय मेळ्ळी. विएतनामाचे दोन कुडके जाले. रशिया आनी चीन सारके कम्युनिस्ट देश आनी अमेरिका हांच्यामदीं चलतल्या सर्तीभितर विएतनाम मदीं पडलो. उत्तर आनी दक्षिण विएतनाम हांचेमदीं बरीच लडाय जाली. दक्षिण विएतनामाक पालव दिवच्या निमतान अमेरिकेन उत्तर विएतनामाआड झूज सुरू केलें. १९७३ वर्सा अमेरिकेन कबलात करून उत्तर आऩी दक्षिण विएतनामामदीं शांतताय हाडली. मलाया आनी इंडोनेशिया ह्या देशांतय कम्युनिस्ट पक्ष बरेच बळिश्ट आसले. मलायांत कम्युनिस्ट पक्षांत खर झूज मांडलें, पूण ब्रिटीशांचो पालव घेवन थंयच्या सरकारान ह्या पक्षाचेर जैत मेळयलें. इंडोनेशियांत 1960 उपरांत राश्ट्राध्यक्ष सुकार्नो हाणें कम्युनिस्ट पक्षाक सत्तेभितर घेतलो. पूण हाचेर संतुश्ट न जावन कम्युनिस्टांनी बंड सुरू केलें आनी इंडोनेशियन सरकारान खाला उडोवन लश्करान हजारांनी कम्युनिस्टांक मारून उडयलेँ. रशिया आनी अमेरिका ह्या दोन महाशक्तींचे सर्तींत ह्या वाठारांतल्या देशांचे परराश्ट्र धोरण चेपून उरलां. एकमेकांमदली दुस्मानकाय होय ह्या वाठाराचो एक मुखेल प्रस्न आसा. इंडोनेशिया आनी फिलीपीन्स हांणी मलेशियांतल्या सारावाक आनी ह्या वाठारांचेर आपलो अधिकार सांगला. कंबोडिया आनी थांयलंड हांचेमदीं अंकोर देवळाचे मालकेवेल्यान झगडीं चलतात. चिनाच्या विस्तारवादी धोरणाचो ह्या सगळ्या देशांक भंय आसा, पूण एकामेकांमदल्या दुस्मानपणाक लागून ते एकमेकांक मदत करपाचे परिस्थितींत नात. चीन, जपान, उत्तर आनी दक्षिण कोरिया हे उदेंत आशियाई देश आसात. चीन आनी जपान आशिया खंडांत सगळ्यांपरस बळीश्ट आसात. चीनाची संस्कृताय सामकी पोरनी. हेर आशियांतल्या देशांपरस हांच्या आधुनिकीकरणाक अस्तंतेकडल्या देशांचो हातभार उणोच लागला. तांच्यामदीं चिनाक आपले साम्यवादी विचारधारेक लागून चड म्हत्व मेळ्ळां, जाल्यार जपान उद्देगीक क्रांतींतल्यान निर्माण जाल्ले आपले अर्थीक संपत्तीक लागून बळीश्ट देश जाला. जपान हो सुमार ३,४०० जुंव्यांचो देश, जाल्यार चीन हो विस्तारान बरोच मोटो आशिल्लो देश. ह्या दोगांयमदीं सुमार ७६० किमी. चो दर्या आशिल्ल्यान जपानाक परकी सत्तेचो भंय ना.दुस-या म्हाझुजा उपरांत अमेरिकेकडल्यान जपानाक भिरांत निर्माण जाल्ली, पूण 1945 चो आडवाद सोडल्यार जपान सदांच स्वतंत्र देश म्हूण उरलो. ह्या वेगळेपणाक लागून थंय राश्ट्रीय एकचाराची जाणविकाय चड खर आसा. विस्ताराक लागून चिनांतली परिस्थिती राज्य चलोवपाक बरीच कश्टांची जावन गेल्ली. उत्तर दिकेंतल्यान येवपी घुरयांक लागून पुर्विल्ल्या काळांत सुमार २,४०० किमी. लांबायेची वणत बांदची पडली. पारंपारीक चिनांत कन्फ्युशीयसचे शिकवणीचो प्रभाव आशिल्लो. ह्या शिकवण्यांप्रमाण राजान संयमान राज्य चलोवचें अशी अपेक्षा बाळगिल्ली. पयलींसावन हांगा मनशापरस समाजाक आनी हक्कांपरस कर्तव्याक चड म्हत्व आशिल्लें. जपानांत ९ व्या शेंकड्यासावन राजाकडेन सत्ता सामकीच उणी आशिल्ली. सत्तेचो भोग आनी वापर चडशे सरदारुच घेताले. 1603 मेरेन सत्तेचें पुरायपणान केंद्राकरणय जावंक पावलेंना. ताचेउपरांत थंय एकाच राजाची केंद्रीय संरजामशाय निर्माण जाली. हातूंत तोकुगावा घराण्याचो मुखेली ‘शोगून’ म्हळ्यार सत्तेर येवपी वंशपरंपरागत अधिकारी आसतालो. समाजांत चार वर्ग आशिल्ले. सामुराय (झुजपी शेतकार, कारागीर आनी वेपारी.चिनी परंपरेप्रमाण बुध्दीजीवी, सरकारी अधिकारी आनी सरदार हे वर्ग उंचेल्या पांवड्यार आशिल्ले. सरकारी परिक्षांक बसपाचो कोणाकय अधिकार नाशिल्लो. पूण ह्या परिक्षांनी जैतीवंत जावपी भुरगीँ उंचेल्या वर्गांतलीं आनी गिरेस्त आसतालीं. राजेशायीच्या सरत्या काळांत १९११ वर्सा चिनांत मर्यादीत स्वरुपांत लोकशाय आयली, पूण उंचेल्या पांवड्यावेल्या लोकांचेर ताचो व्हडलोसो परिणाम जावंक ना. सन्-येत्-सेन् (१८६६-१९२५)ह्या राश्ट्रीय फुड्याऱ्यानय लोकशाय येवचे पयलीं लोकांक शिक्षण दिवपी अशा वर्गाचे हुकुमशायेची गरज आसा अशें सांगलें. आपल्या व्हड विस्तारान लागून आनी संस्कृतायेच्या पोरनेपणाक लागून चिनी लोकांमदीं एक प्रकारचो आत्मकेंद्रीतपणा आशिल्लो. तांच्या मतान संस्कृतायेचें जग फकत चिनापुरतेंच मर्यादीत आशिल्लें. चीन म्हळ्यार जगाचे सत्तेचें केंद्र अशें तांकां दिसतालें. अस्तंतेच्या देशांकडेन आयिल्ल्या संपर्काचे जपान आनी चिनाचेर विंगड विंगड परिणाम जाले. अस्तंतेकडेन आयिल्ल्या संबंदां उपरांतय जपानी परंपरा बंद पडल्यो नात पूण तातुंतल्यानूच नव्या जपानची निर्मणी जावंक पावली. चिनांत ताचे उरफाटे परिणाम जाले. चिनी समाज आनी राज्यवेवस्थेची रचणूक बदलूंक लागली. १८५४ वर्सा अमेरिकन कमांडर पेरी हाणें जपानाक अस्तंतेच्या देशांलागीं वेपार करचेखातीर मुखार काडलो, तेन्ना अस्तंतेच्या तंत्रगिन्यानाचें गिन्यान तांका मेळ्ळें. नव्यान येवपी उद्देक-धंद्याक लागून नोकरशायेची गरज पडली. लोकशिक्षण, सक्तीचें लश्करी शिक्षण, उद्देगधंदे, नवीं येरादारीचीं साधनां हांची सुरवात जाली. १८८९ वर्सा नवें संविधान मान्य जालें. ते प्रमाण राजा जरी सगळ्यांत वयर आसलो तरीपूण अधिकारी, सरदार, वेपारी, भांडवलदार हांचेमदीं सत्तेखातीर सर्त चलताली. १९३७ त राश्ट्रवाद्दांची आनी लश्करी अधिका-यांची सत्ता वाडिल्ल्यान जपानान चिनाचेर घुरी घाली. वेपाराक लागून चिनाचो संबंद जगाकडेन पयलींसावन आसलो तरी मांचू राजांच्या काळांत भायले संस्कृतायेचो प्रभाव चिनाचेर पडलो. अस्तंतेच्या देशांमदीं चलतले सत्तासर्तीक लागून चीन खंयच्याय एका देशाची पुरायपणान वसाहत जावंक पावलो ना; पूण १९४९ मेरेन अर्थीक नदरेंतल्यान ताचो बरोच फायदो साम्राज्यवाद्दांनी घेतलो. १८३९-४२ च्या मेरेन जाल्ल्या अफूच्या झुजांउपरांत चिनावांगडा तिन-त्सिन कबलात करून साम्राज्यावाद्दांनी बरोच फायदो मेळयलो. १८९४-९५ च्या झुजावेळार जपानान तर पयलींच फोर्मोसा आनी हेर चिनी जुंव्यांचेर जैत मेळयल्लें. साम्राज्यवाद्यांआड दुस्वास चिनांत दिसानदीस वाडीक लागतालो. १९११ च्या बंडांत सन्-यत्-सेन च्या फुडारपणाखाला लोकांनी मांचू राजेशाय खाला उडयली. कोमिंतांग हे सन्-येत्-सेन च्या संघटनेन चिनांत पयलें राश्ट्रवादी सरकार हाडलें. रसियन क्रांती उपरांत काँमिटर्न हे आंतरराश्ट्रीय साम्यवादी संघटनेन फुडाकार घेवन चीनांत साम्यवादी पक्षाची थापणूक केली. १९२३-२४ वर्सा कोमिंतांग आनी १९२१ त थापणूक जाल्लो साम्यवादी पक्ष हांची आघाडी तयार जाली. पूण १९२७ त चँग-काय-शेक हाच्या फुडारपणाखाल कोमिंतांग आनी साम्यवादी पक्ष वेगळे जाले. साम्यवादी पक्षाक माओ-त्से-तुंग सारक्या फुडारपण मेळ्ळें आनी चिनाचे परिस्थितीप्रमाण मार्क्सवादाचो थंय अभ्यास करून साम्यवादी पक्षान १९४९ वर्सा क्रांती केली. साम्राज्यवादी देशांलागीं चिनान आपले संबंद तोडले. साम्यवादी पक्षाच्या हुकुमशायेखाला अर्थीक मळार चिनान बरीच उदरगत केल्या. आयज आशिया खंडांतली चीन ही एक मुखेल शक्त आसा. रशियेकडल्यान वेगळो जावन हेर देशांमदीं चलपी साम्यवादी चळवळींक फाटबळ दिवपांचें तोच धोरण आशिल्लें. पूण १९७६ वर्सा माओक मरण आयल्या उपरांत चिनाचें परराश्ट्र धोरण बदलत आसा. अमेरिका सारक्या देशांतलें भांडवल हाडून चिनांत उद्देगधंदे बांदपाचें काम चलता. १९६३ वर्सा भारताकडेन जाल्ले लडाये उपरांत चीन आनी भारताचे संबंद सामके पयसावल्ले. हालीं हालींच ते संबंद पर्थून लागीं येवंक लागल्यात आनी १९८९ वर्सा काय आदीं भारताचें पंतप्रधानान चिनाक दिल्ले भेटींतल्यान तें दिसूंन येता. आंतरराश्ट्रीय थराचेर आशियांतल्या घडणूकांक बरेंच म्हत्व आसा. हें पान शेवटीं 11 मार्च 2021 दिसा, 15:56 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. मडगांवच्यो समस्या सुटाव्यो करतलों, नवे मुख्याधिकारी रोहित कदम हांणी घेतलो ताबो मडगांव पालिकेचे नवे मुख्याधिकारी रोहित कदम हांणी शुक्रारा पदाचो ताबो घेतलो. मडगांव पालिका वाठारांतल्यो सगल्यो समस्या सुटावे करपाचेर भर दितलों अशें कदम हांणी सांगलें. नगरसेवक, पालिका अभियंते, पालिका अधिकारी हांची बसका घेवन तांच्यो अडचणी आयकून घेतल्यो आनी त्यो सुटाव्यो करपाचो यत्न करतलों अशें तांणी सांगलें. मडगांव पालिका वाठारांत फातोड्डें, कुडटरी, मडगांव येता. हांगाच्यो समस्या सुटाव्यो करपा खातीर फावो तीं पावलां उखलतलों. मडगांव पालिकेंत मुख्याधिकारी म्हणून काम करप हें एक आव्हान आसा. तें पालिका मंडळ आनी पालिका अधिकारी हांच्या सहकार्यान हांव समर्थपणान पेलतलों अशें उतर तांणी दिलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. दाल्गादाचें कोंकणी साहित्य तरणाट्यां मुखार हाडचेंः डॉ राफायल फर्नांडीस पणजीः फादर दाल्गादो हें अश्टतासी व्यक्तिमत्व आशिल्लें. दाल्गादो कोंकणी अकादमीन तांचें साबार साहित्य तरणाट्यां मुखार हाडचें असो उलो डॉ राफायल फर्नांडीस हांणी मारला. पणजे दाल्गादो कोंकणी अकादमीन आयोजीत केल्ल्या दाल्गादो दीस कार्यावळींत मुखेल सोयरे म्हणून ते उलयताले. अकादमीचो अध्यक्ष विन्सी क्वाद्रुस, भांडारी सेल्सो फर्नांडीस, डॅनियल डिसोझा, साहित्यीक तोमाझीन कार्देोज, तारकेश्वर नायक ह्या वेळार हाजीर आशिल्ले. दाल्गाद हो बुदवंत मनीस आसलो. तांचे विशीं जाणून घेवपाची उमळशीक आमकां सदांच आसली. तांचो मोलादीक वावर लोकां मुखार व्हरपाक डिकेएचो येत्न आसा. फुडारांत फादर आंतोन परेरा हांचे पुस्तक डिकेएचे वतीन उजवाडायतले. तशेंच तांच्या भुरग्यांची म्हायती भुरग्यां मेरेन व्हरपाचो संकल्प आमचे संस्थेन केला म्हणपाचें अकादेमीचे अध्यक्ष विन्सी क्वाद्रुस हांणी सांगलें जाल्यार भांडारी सेल्सो फेर्नांडिस हांणी येवकार दिलो. जाल्यार सुत्रसंचालन तारकेश्वर नायक हांणी केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजीः गोंयचे संस्कृतायेचेर खाशेलो प्रभाव आशिल्लें आनी सगळ्यांचें वळखीचें नकेत्र म्हणल्यार कृतिका (कातियो तें सुर्याचे फाटले वटेन वचपाचे तयारेंत आसा. पावसाळो धरुन फुडल्या 3-4 म्हयन्यां खातीर तें आतां आमकां दिसचेंना. काळचक्राच्या रुपांत आमच्या जाण्टेल्यांचेर उपकार करुन सगल्यांच्या जगपाक एक मोडण दिवपी त्या नकेत्राचें म्हत्व समजून घेवन, ताका दोळे भरुन पळोवपाची ही निमाणी संद. ह्या दिसांनी ताका याद करपाचें आनी एक कारण म्हणल्यार आमचो बुध गिरो आयज (29 एप्रील) तिनसांजे त्या नकेत्रांच्या सामको लागीं दिसतलो. सुर्यमाळेंतलो हो पयलो गिरो, जाका जाणकार लोक ‘उदेंते कडचो वा अस्तंते कडचो तारो’ (Morning /Evening Star) म्हणूनय वळखतात, तो सुर्यास्ता उपरांत मळबांत क्षितीजा वयले आपले सगल्यांत उंचेले सुवातेर पावतलो, देखून तो दुर्बीण नासतना उकत्त्या दोळ्यांनीय सोंपेपणी झळकेक येतलो आनी तारो कसोच दिसतलो. मळब नितळ आसल्यार बारीक सारिक तांबशा-जांबळ्या कुपांचे फाटभुंयेर ताची कृतिका बरोबर जोडी उठून दिसतली. मे म्हयन्याचे 2-3 तारखेक चंद्राचो सांगात मेळमेरेन तरी ते तशेच जोडयेनूच पळोवपाक मेळटले. म्हणटकच खगोलशास्त्र आनी सैम- मोग्यां खातीर ती एक पर्वणींच आसतली सुर्याक उकत्या दोळ्यांनी पळोवचो न्हय ही सगल्यांक खर शिटकावणी शिवाय हें प्रत्यक्षांत अणभवपाक जागरणूय करपाची गरज पडचीना. निमतान जांव, पूण इतलें सगलें जाणून घेवन जर कोणाक विज्ञानाची रुच लागना जाल्यारूच नवल. अमको ह्या नकेत्रांत गेलो, तमको त्या नकेत्रांत गेलो वा राशीं चक्रांचे खेळ बी सगलें मनशांची समज वाडोवपा खातीरूच आसात. ह्या घडणुकांचो प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष कोणाचेच जिणेर परिणाम जायना. हरशीं, पयलींच्या तेंपार वेळ कितलो जालो वा मळबांतली थारावीक सुवात सांगपा खातीरूच तांचो उपेग जातालो. आमचे संस्कृतायेंत तांचो आस्पाव जालो तोवूय बी हेच खातीर की, मनशांक तो तर्क याद उरचो म्हूण. हाचे वयल्यानूच तर आतांचें आमचें कॅलेंडर निर्माण जालें. तशें पळोवंक गेल्यार, ह्या सगल्यांचेर भक्ती, श्रद्धा आसप ही एक गजाल जाता आनी तिका अज्ञानांतल्यान वा भंयांतल्यान अंधश्रद्धेचें रुप दिवप दुसरी. म्हणटकच आतां सगलेंच ‘विज्ञान आनी तंत्रगिन्यान’ म्हूण उलोवपी आयचो समाज, केन्ना तरी ताचेर पुरायपणान विस्वास दवरपाक शकतलो काय? होच ह्या युगांतलो सगल्यांत व्हडलो प्रस्न. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. सिंधुदुर्गांतले मनभुलयणें, इतिहासीक मालवण शार. हांगाची तारकर्ली दर्यावेळ, राॅक गार्डन, सिंधुदुर्ग किल्लो पळोवपा सारको. छत्रपती शिवाजी महाराज मालवणांत आशिल्लें. 1664 त तांणी थंय नौदलाचें म्हत्व वळखून किल्लो उबारिल्लो. मालवण समुद्रांतलो हो किल्लो गोंयच्या लोकगीतांनीय अमर जाला. अशा ह्या थळाचेर आयज शेनवार, आयतारा अ. भा. कोंकणी परिशदेचें 32 वें अधिवेशन भरता. परिशदेक अंदूं 82 वर्सां जातात. कोंकणी भाशा, साहित्य, संस्कृताय, शिक्षण ह्या मळाचेर परिशदेन मोलादीक वावर केला, हे न्हयकारूंक जावचें ना. आनीकूय वावर करपाचो हावेस परिशदेन बाळगिला आनी सगल्यांच्या तेंक्याचेर ती बारा हतयांचें बळगें घेवन सोंपेपणी येशाची तेंगशी चडटली, हातूंत दुबाव ना. पयले परिशदेंत कांय थाराव जाल्ले. सदच्या वेव्हारांत कोंकणी उलोवप, सगलें कितें कोंकणींतल्यान करप, कोंकणी खातीर सर्वसादारण लिपी म्हूण देवनागरी वापरप, कोंकणी मुळाव्यो शाळा सुरू करप, साहित्य- पत्रवेव्हार कोंकणींतल्यान करप… तातूंतले कितले चालीक लागल्यात, हें दरेकल्यान तटस्थपणान थारावचें. दीसपट्ट्या वेव्हारांत कोंकणीचो वापर तसो उणोच जाता. सगले कडेन इंग्लिशीचे पांय धरले बगर गत्यंतर ना. आतां तर आॅनलायन वेव्हारांत इंग्लिशीचोच शेक चलता. भाशीक वेव्हारां पुरतीच कोंकणी उरल्या, अशें म्हणल्यार कोणाक वायट दिसचें न्हय. मुख्यमंत्री डाॅ. प्रमोद सावंत हांकां कोंकणीचो वावर खबर आसा. राजभास कायदो जावन बरींच वर्सां जालीं, मात तो चालीक लागना. सरकारी प्रशासनांत कोंकणी जाय तशी रिगूंक ना. कोंकणी दीस सरकार मनयना. सरकारी कोंकणी शाळाय नात…… सरकारी येवजण्यांचीं नांवां, घोशवाक्यां कोंकणींतल्यान दारादारांनी पावचीं. अधिकाऱ्यांची, प्रशासकीय यंत्रणेची हे बाबतींत व्हडली जापसालदारकी आसा. गोंयांत बाजारपेठ ना, म्हूण हांगां कोंकणी सिनेमा, टीव्ही मळ उबें रावपाक शकना, अशें कांय जाणांचें मत. तातूंत मात्तूय तथ्य ना, अशें म्हणपाक मेळचें ना. मागीर उपाय कितें हाचेर विचारमंथन जावप गरजेचें. शिक्षण, कला क्षेत्र सोडल्यार हेर मळांचेर नवे कोंकणी वेवसायिक घडनात. पत्रकारितेचें मळूय हाका आडवाद ना. गोंयकारांच्या उत्पादनांचीं नांवां कोंकणी केन्ना जातलीं दुकानां, आस्थापनांच्या फलकांचेर कोंकणी केन्ना येतली? कोंकणी शिकून फायदो कितें, अशी मानसिकताय कांय कडेन पळोवपाक मेळटा. खरें म्हणल्यार हो विचार चुकीचो. आंगांत भाशीक कुळशटाय आसल्यार कोंकणींतूय अर्थिक नदरेन खूब कितें करूं येता. जाय ती इत्सा शक्त. कोंकणी परिशद जावं वा आनीक खंयचीय संस्था, तिचे फाटल्यान युवा शक्त उबी रावल्यार केदेंय व्हडलें शिवधनुश्य उबारप तशें कठीण न्हय. तरणाटे पिळगेन हाचो विचार करपाक जाय. शक्त वांटून गेली काय ती दुबळी जाता. एकेका बोटा परस ती एकठांय हाडून केल्ली मूठ चड शक्तीमान आसता, हें वेगळें सांगपाक नाका. जंय जंय कोंकणी मनीस रावता, थंयच्या एकान एक मनशा मेरेन कोंकणी पावप गरजेचें. खास करून 16 वर्सां पिराये सकयल्या भुरग्यांचेर चड लक्ष केंद्रीत जावचें. कारण तांकांच फुडाराक कोंकणीचो बावटो खांदार घेवपाचो आसा. साता समुद्रा पलतडी हुबोवपाचो आसा… मालवणाचें हें अधिवेशन जैतिवंत जावं. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. साहित्याचे नदरेंतल्यान हे भाशेन पांच म्हत्वाचे काळ खंड पळयलेः 1. इस्लाम पयलींचो काळ (सु. 500 ते 610 2. सुरवातीचो इस्लामी आनी उमय्या काळ (610 ते 750 3. अब्बासी काळ (750 ते 1258) 4. अधोगतीचो काळ (1258-1850) आनी 5. आर्विल्लो काळ (1850 उपरांत). पयलींचें अरबी साहित्य कवितांच्या आनी म्हणींच्या रुपांतल्यान अरबस्तानांतल्या नज्द आनी हेजॅझ वाठारांतल्या बोली भाशांनी आशिल्लें. ह्या काळांत कवितेचें गायन जातालें. काव्य साहित्याचे नदरेंतल्यान हे भाशेन पांच म्हत्वाचे काळ खंड पळयलेः १. इस्लाम पयलींचो काळ (सु. 500 ते 610 २. सुरवातीचो इस्लामी आनी उमय्या काळ (६१० ते ७५० ३. अब्बासी काळ (७५० ते १२५८) ४. अधोगतीचो काळ (१२५८-१८५०) आनी ५. आर्विल्लो काळ (१८५० उपरांत). पयलींचें अरबी साहित्य कवितांच्या आनी म्हणींच्या रुपांतल्यान अरबस्तानांतल्या नज्द आनी हेजॅझ वाठारांतल्या बोली भाशांनी आशिल्लें. ह्या काळांत कवितेचें गायन जातालें. काव्य गायन करपी लोकांचो खासा वर्ग आशिल्लो जाका ‘रावी’ म्हणटाले. उमय्या काळांतली म्हत्वाची घडणूक म्हळ्यार कुराणाची रचणूक. भाशेची सोबीतकाय आनी अर्थाचे नदरेंतल्यान हो ग्रंथ म्हळ्यार साहित्यांतलो एक बरो नमुनो म्हूण मानतात. ह्या काळांत लबीद सारको नामनेचो कवी आनी अल्-खान्सा हिचे कवियत्री जावन गेली. शोकगीतांचो प्रकार ह्या काळांत बरोच गाजलो.ह्या शोकगीतांक ‘मर्सिया’ म्हणटात. ह्या काळांत ‘गझल’ नांवाच्या काव्य प्रकाराचो जल्म जालो. ह्या काळांतले राजाय बऱ्या पैकी कवी आनी लेखक आशिल्ले. अब्बासी काळांतय नव्या प्रकारचें साहित्य बऱ्याच प्रमाणांत निर्माण जावंक पावलें. बश्शार बिन बुर्द, अबू दुलामह, अबु नवास ह्या सारके नामनेचें साहित्यीक ह्या काळांत जाले. सुफी कवींचें काव्य लोकांनी तातंल्या देवा वेल्या भक्तीक लागून आनी साक्षात्काराच्या अणभवांक लागून व्हड प्रमाणांत आपणायले. मुहमुद्दीन मुहम्मद इब्बुल – अरबी (११६५-१२४०) हाका सगळ्यांत म्हान सुफी कवी मानतात. ताणें सुमार तीनशीं ग्रंथ बरयल्यात. ह्या कालांत भाशाशास्त्र, व्याकरण, समिक्षा, शास्त्रीय बरपावळ, तत्वगिन्यान, चरित्रां आनी इतिहास ह्या विशयांचेर बरेंच साहित्य निर्माण जालें. अरबी साहित्याचो पांवडो ह्या काळांत बरोच उंच पावलो. जगांतल्या बऱ्याचशा लोकांनी अरबी साहित्याची वळख करून घेतली आनी ह्या साहित्या कडल्यान शिकपा सारक्यो जायत्यो गजाली आपणायल्यो. प्रमाणांत निर्माण जावंक लागलें. काव्या भितर सिरियांतलो अल्-फारुकी, इजिप्तांतलो हाफिझ इब्राहिम, अब्दूल मुहसिन काझिमी, हांच्या वांगडा हेर बऱ्याच कवींनी नामना मेळयली. सामकेंच चंगीजखानाचो नातू हुलागू हाणें १२५८ वर्सा बगदादचेर जैत मेळयलें. आनी अब्बासी सत्ता सोंपोवन उडयली. तेन्ना अरबांचो ह्या वाठारावेलो प्रभाव उणो जालो. हाचो परिणाम साहित्याचेर जालो आनी साहित्य अनुकरण आनी निर्मणेचे उणेंपण हातूंत घुस्पलें. तरीपूण सफीयुद्दीन अल् हिल्ली (१२७८-१३५१ जलालुद्दीन सुयूती (१४४५-१५०५) इब्न तैमीयह (१२६३-१३२८) हे कांय नांव घेवपा सारके साहित्यीक जावन गेले. आर्विल्ल्या काळांत नेपोलियनाच्या घुरयांक लागून अरबी साहित्याचेर अस्तंते कडल्या विचारांचो परिणाम जालो. नव्या विचारांचें साहित्य व्हडा नवें शैलीची कविता फ्रांसिस मरीश, अहमद शौकी, खलील मतरान हांणी बरयली. ते भायर अमेरिकेंत राबितो आशिल्ल्या खलिल जिब्रान, मिरवायलनु-आइमा, इलिया अबुमादी ह्या मुळ अरबी कवींनी बरीच निर्मणी केली. कादंबरी, नाटक, समिक्षा ह्या गजालींचेर परिणाम जावन पोरन्या इस्लामी विचारांची सुवात नवें अस्तंतेचें विचार पद्दतीन घेतली. ह्या सगळ्या साहित्य प्रकारा भितर चडांत चड येस कथांक मेळ्ळें. अरबी साहित्याचेर आज जगांत कितलेशेंच कडेन अभ्यास आनी संशोधन चालू आसा. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. पुरस्कारांचे प्रतिश्ठेचे बाबतींत तडजोड नाका गोंया भायर महाराष्ट्र, कर्नाटक वा हेर राज्यांनी पर्यटन सुविधा दिवपी हाॅटेलां वा हेर आस्थापनांचेर त्या- त्या राज्यांतल्या पर्यटन खात्याच्या नांवांच्यो पाटयो आसतात. त्यो वाचतना ती आस्थापना सरकारचींच कशीं दिसतात. प्रत्यक्षांत तशें आसना. सरकार दरबारांत ह्या आस्थापनांची नोंदणी आसता, म्हळ्यार तांकां त्या प्रशासनाची मान्यताय आसता, असो ताचो अर्थ. तशेंच हेर सांस्कृतीक, सामाजीक संस्थांचीय सरकारांत नोंदणी आसता. गोंयांतय अशा संस्थांची नोंदणी आसता. पूण, तांच्या कार्यालयांचेर गोंय सरकाराचें वा ज्या खात्यांत नोंदणी जाल्या ताच्यो पाटयो मारपाची पद्धत ना. हालींच्या काळांत महाराष्ट्रांतल्या कांय संस्थांचे कवी, लेखकांक वेगळे, वेगळे पुरस्कार मेळिल्ल्याच्यो दिसाळ्यांनी व्हडल्यो व्हडल्यो बातम्यो अयिल्ल्यो वाचूंक मेळटात. त्यो वाचतकच हे पुरस्कार महाराष्ट्र राज्य सरकारचेच आसात, अशें दिसता. पूण प्रत्यक्षांत तशें नासता. ते पुरस्कार थंयचे एखादे संस्थेचे वा क्लबा सारक्या गटाचे आसतात. ज्यो बातम्यो येतात, तातूंत पुरस्काराचें स्वरुप, मात खंयच स्पष्ट केल्ले आसना. रोख रक्कम कितली तेंय बरयल्लें नासता. बातम्यो वाचतकच पुरस्कार राज्य सरकारचो काय थंयच्या साहित्याच्या मळार वावर करपी एखाद्रे व्हडले प्रतिश्ठेचे संस्थेचो तेंय सारकें स्पश्ट जायना. जांकां ते मेळटात तांतल्या चडशा जाणांची नावां, साहित्याच्या मळार हाचे आदीं केन्ना आयकल्लींय नासतात. एखाद्र्या कवी, लेखकाच्या पयल्याच पुस्तकाकूय तो मेळिल्लो आसता. हें कितें तेंच सारकें कळना. अशा वेळार पत्रकारांनी हे पुरस्कार दिवपी संस्थांच्या प्रतिश्ठेची मातशी तरी वासपूस करून बातमी दिवपाक जाय. म्हजो एक वळखीचो आसा. ताका 21 राष्ट्रीय पुरस्कार मेळ्ळ्यात. पूण, ताचें योगदान गोंयच्या खंयच्याच मळार म्हाका दिसूंक ना. समाज माध्यमांनी आनी दिसाळ्यांनी ताच्यो बातम्यो येतात. आपलो जीवनपट वाडोवन म्हळ्यार फुगोवन एखाद्रो राज्य सरकाराचो पुरस्कार बळकावपाक ह्या बातम्यांचो वापर मात करूंक मेळटा, इतलें खरें. पात्र आसूं वा नासूं, ह्या गोंदळाक लागून जांणी एखाद्र्या प्रांताची, मळाची दसकांचीं दसकां सेवा केल्या, ताची प्रशासनान दखल घेवन ताची एखाद्र्या प्रतिश्ठेच्या पुरस्कारा खातीर निवड जावन बातमी झळकतकच ताची मान लजेन सकयल येता, अशें घडूंक जायना. कांय वर्सां फाटीं गोंयांतल्या कांय गिरेस्तांक शिरोमणी काय कसल्या तरी अशाच नांवांचे पुरस्कार मेळटाले. पेपरांनी फोटो येताले. उपरांत कळ्ळें. गणपतीचो तिबो झरोवन गणपतीकूच लायल्ले वरी हे पुरस्कार म्हणून. त्या संस्थांचें आतां नांव निशाणूय उरूंक ना. कांय पयशेकार आसतात. तांचें हेर खंयच्याच मळार योगदान नासता म्हणून तांचे फोटे दिसाळ्यांनी येवक शकनात. अशा मनशां खातीर ती तजवीज आशिल्ली. चार- पांच जाण एकठांय येवन संस्था करप, ते संस्थेच्या नावान एखाद्रे पात्र व्यक्तीक पुरस्कार दिवन फोटो छापून हाडप. तो फोटो म्हळ्यार ते संस्थेंचें भांडवल. उपरांत ते संस्थेंत पयशे भरतकच पुरस्कार जाहीर जाताले हे आमकां खूब उसरां कळ्ळें. तशें घडटा तेन्ना त्या पुरस्काराचें, भोवमानाचें गांभीर्य उणें जाता. कोणूय म्हणटले रोख रकमेक अर्थ ना. पुरस्कार हो पुरस्कार आसता. हांव तें मानीना. पुरस्कारा वांगडा दिवपाचे रोख रक्कमेचें म्हत्व उणे करुंक मेळचें ना. संस्थेची आनी पुरस्काराची प्रतिश्ठा म्हत्वाची आसता. थंय तडजोड वा कायलोळेचें भाशण करूंक मेळना. पुरस्कारांचें गांभीर्य उरपाकूच जाय. हालींच्या काळांत राज्य सरकाराचे पुरस्कार दितनाय, कांय मंत्री आपले फाटल्यान हांजी हांजी करपी कार्यकर्त्यांची पुरस्कारा खातीर स्थापन केल्ल्या परिक्षक मंडळा कडेन नांवां दितात. हे फुडले खेपे आपणाक परिक्षक मंडळाचेर घेनासतना रावत हे भिरांतेन ते परिक्षक पुरस्कारां खातीर मंत्र्यांनी दिल्ल्या नांवांचोच विचार करतात. हातल्यान एखाद्र्या लेखक, कलाकाराची तपश्चर्या फुकट वता. गुणवत्तेचेर अन्याय जाता. अन्याय जाता तेन्ना समाजाचो दर्जाे देंवता. हो चिंतेचो विशय. आदल्या काळांत राजकारणी असल्या मळांनी मेतर जाय नाशिल्ले. आतां तशें ना. ही खूप वायट गजाल. ह्या विशयाचेर जण एकलो आपले भितर उलयता. पूण बरोवपाचें धाडस कोण करीनात. समाजात गुणवत्तेचो गौरव करपी लोक उणे जावंक लागल्यात, ही खंतीची गजाल. साहित्य अकादेमीच्या पुरस्काराचे बाबतीत एक नेम आसा. ज्या भाशेंतल्या कवी, लेखकांक तो मेळटा ताची त्या भाशे वेली निश्ठा, सेवा आनी साहित्यीक गुणवत्ता ह्या गजालींचो निकश लावूनच पुरस्कार दिवप. कोंकणीचे बाबतीत आतां मेरेन ताका पाळो दिता, अशें म्हणू येता. पूण, कांय काळा आदीं आमच्या कांय लोकांनी स्वताच्या फायद्या खातीर जीवीतभर कोंकणीक नखलामी करपी मराठी कवींक साहित्य अकादेमी पुरस्कार मेळचो म्हणून कोंकणी पुस्तकां काडूक लायिल्लीं. पूण, तांकां पुरस्कार मेळूंक पावलो ना. ताचें कारण कोंकणी सरस्पतीचे सासायेक तें मान्य नाशिल्लें, अशेंच हांव म्हणन. हाचे फुडेंय असले प्रकार घडूं येतात. ते खातीर कोंकणीच्या मळार वावुरप्यांनी, अभ्यासकांनी काळजी घेवपाची गरज आसा. थंय सादना म्हणून एखाद्रो कोंकणीचें अस्तित्वूच मान्य न करपी लेखकूय ल्हवूच एक कोंकणी पुस्तक काडूं येता. फकत साहित्य अकादेमी पुरस्कारा खातीर तें करपाक आमच्यांतलेय कांय लोक फितूर जांव येतात. म्हणून जतनाय घेवंक जाय. कवीवर्य बाकीबाब बोरकार आनी कथाकार लक्ष्मणराव सरदेसाय हे नामनेचे मराठी लेखक, पूण सदांच कोंकणींत बरोवपा वांगडाच ते कोंकणीवेल्या अन्याया आड झुजले. तांचेर मराठी साहित्यीकांचे लाॅबीन अन्याय केलो. ताची तांणी पर्वा केली ना म्हणून साहित्य अकादेमीन तांच्या कोंकणी पुस्तकांचो भोवमान केलो. ही वेगळी गजाल. कोंकणी सरस्पतीच्या आंगणात नवे लेखक येवचे. मराठींत बरयता तांणीय येवचें. कोंकणी राजभाशेची प्रशासकीय अंमलबजावणी जावची म्हणून तांणी खूब योगदान दिवचें आनी कोंकणी सरस्पतीच्या गळ्यांतय बरे – बरे अळंकार घालचे आनी उपरांतच ते कोंकणीत साहित्य अकादेमीच्या पुरस्काराक पात्र थरचे, अशें म्हजें मत. हाचेर सगळ्यांनीच चिंतन करचें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. ‘भूजल पुनर्भरण’ उपक्रम चालीक लावपी मोर्ले सत्तरींतली पंचायत गोंयांतली पयली पंचायत थारल्या अशी माहिती मोर्ले पंचायतीची सचीव मोनाली बेतकीकार हांणी मोर्ले काॅलनी कम्युनिटी सभाघरांत घडोवन हाडिल्ले कार्यावळींत दिली. दरेकाक उदकाचें म्हत्व खबर आसा. उदकाविणें जगप हो विचारूच आमी करूंक शकनात. उदका बगर आमचे जिणेक कांयच अर्थ ना. दिसानदीस जमनींतल्या उदकाची पातळी उणी जायत आसा. आनी अशेंच जर आनीक कांय वर्सां चलत रावलें जाल्यार जमनींतलें उदकूच एक दीस ना जातलें. अशी परिस्थिती आमचेर येवची न्हय म्हणून आमी पावस कितलोय पडूं पावसाचें उदक जमनींत फोंडकूल खणून तातूंत सांठोवंक जाय. जे वरवीं पावसाचें उदक जमनी वयल्यान व्हांवन वचनासतना जमनींत उरतलें. हे खातीर विक्रमादित्य पणशीकार आनी धावरूख संस्था, पेडणें हांच्या पालवान हे पंचायतीचे वतीन भूजल पुनर्भरण उपक्रम चालीक लायलो. हे कार्यावळीक भलायकी, नगर नियोजन, महिला आनी बाल कल्याण मंत्री विश्वजीत राणे, पर्यें मतदारसंघाची आमदार डाॅ. दिव्या राणे, सरपंच विद्या सावंत, पंचायत सचीव मोनाली बेतकीकार, पंच वांगडी शुभदा गांवस, दिव्या जोशी, चरणसिंग राणे, रितेश नायक, पंचायत कर्मचारी संजू गांवकार, दिनेश माईणकार, अक्षय माईणकार आनी हेर मानेस्त हाजीर आसले. ह्या वेळार प्रकल्पाची जनजागृती करपी विक्रमादित्य पणशीकार आनी धावरूख संस्थेचे अध्यक्ष रुद्रेश म्हाबळ हांणी प्रकल्पा विशीं म्हायती दिली. जर आमी आयज उदकाचें योग्य तरेन वेवस्थापनव केलें तर येता ते पिळगेक उदकाचें दायज आमी दिवंक शकले पूण जर उदकाचें योग्य तरेन वेवस्थापन केलें ना जाल्यार मात तांचे खातीर उदक सांठोवप आमकां कठीण जातलें. म्हणून उदक आडायात, उदक जिरयात आनी उदकाचें योग्य वेवस्थापन करात. जे वरवीं उदका खातीर आमी काडाओडी काडच्यो पडच्यो नात अशें विक्रमादित्य पणशीकार हांणी सांगलें. उदक ही सैमाची देण. म्हणुनूच मनशाक ताचें मोल कळना. उदकाचो उणाव गोंयांतूच न्हय संवसारभर निर्माण जाला. कारण जमनीच्या पोटांतली उदकाची पातळी खूब खाला गेल्या. गोंयांत फावो त्या प्रमाणांत पावस पडून लेगीत हें उदक जमनींत जिरनासतना तें व्हाळ आनी न्हंयेच्या माध्यमांतल्यान दर्याक मेळटा. मनशान रानां बोकडीं केलीं. बांदकामांक लागून झाडां मारलीं. ताका लागून जमनींत जितलें उदक जिरूंक जाय, तितलें जिरना. म्हणून उदक आडायात, उदक जिरयात हे संकल्पनेचेर आमी भर दिवंक जाय. जमनींत खोल खड्डो खणून तातूंत बुराक केल्लें बॅरल दवरचें आनी पाख्या वयलें उदक पायपाच्या आदारान सकयल हाडून तें उदक बॅरलांत सोडपाचें. जाका लागून हें उदक ल्हवू ल्हवू जमनींत जिरतलें आनी फुडें उदकाची पातळी वाडटली अशें रुद्रेश म्हाबळ हांणी सांगलें. ह्या वेळार भलायकी मंत्री विश्वजीत राणे हांणी लोकांक उदकाची बचत करपाचें आवाहन केलें. उदक म्हणल्यार जीण. आमची जीण तिगोवन दवरपा खातीर उदक तिगोवन दवरूंक जाय अशें तांणी सांगलें. ह्या वेळार आमदार डाॅ. दिव्या राणे हांणीय आपले विचार मांडले. रुद्रेश म्हाबळ हांणी प्रकल्पाचें प्रात्यक्षीक करून दाखयलें. विक्रमादित्य पणशीकार हांणी प्रकल्पाचें म्हत्व सांगलें. कार्यावळीचें सुत्रसंचालन पंचायत सचीव मोनाली बेतकीकार हांणी केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार एकदां जर सामान्य लोकांच्या विश्वासाक वेर वचत तर ती केन्नाच भरून येवची ना आनी सरकाराक तें फुडाराक जड वचूं येता. सरकार कोणाचेंय आसूं, निमाणें सरकार लोकांचें आसता आनी लोकांचो विश्वास म्हत्वाचो आसता. कांय दिसां पयलीं वाजत गाजत म्हणटात तसो लायफ इंस्युरंस काॅर्पोरेशनाचो शॅर बाजारांत आयलो. कांय तेंप आदीं सगळे तरेच्या मिडियांनी ताची जायरात जाताली. पयले फावट म्हणटात तशे हे कंपनीन पाॅलिसी धारकांक राखीव शॅर दवरिल्ले. आनी जांकां ते घेवंक जाय तांकां डिमेट अकावंट उगडूंक सांगिल्लें. एलआयसी वा आयुर्विमो म्हणटा ताची वळख दर एकल्याक आसतली. देशांतले उणेच ते सत्तर प्रतिशें लोकां कडेन हे कंपनीचो विमो आसतलोच. पयलीं विमो खाजगी कंपनीं कडेन आसतालो. ह्यो कंपनीं लोकांचे पयशे घेवन केन्ना- केन्नाय बुडटाल्यो. लोकांक बुडयतात म्हूण एक दीस सरकारान ह्यो कंपनीं ताब्यांत घेतल्यो आनी त्यो एक करून एलआयसी ही कंपनी उबारली. माथ्यार सरकारचो हात आसा म्हणटकूच लोकांचोय हे कंपनीचेर विश्वास बसलो आनी सगळेच हातूंत गुंतवणूक करूंक लागले. तातूंत देशांत एलआयसी ही एकूच आशिल्ल्यान लोकांकूय दुसरो पर्याय नासलोच म्हणात. हालीं-हालीं देशांत कांय खाजगी कंपनींनी आपणालो धंदो देशांत हाडलो आनी तांकांय बरो धंदो मेळूंक लागलो. पूण एलआयसीचो शॅर मातूय उणो जावंक नासलो. तरी आसतना सरकाराक दिसलें आपणें कांय सरकारी धंद्यांचें खाजगीकरण करचें आनी ते प्रमाण सरकार कामाक लागलें. सरकाराक मेळटा तितलो पयसो उणोच. पयसो मेळटलो तरी खंयच्यान? हाचेर उपाय महणल्यार हातांत आशिल्ले धंदे विकप. कांय लुकसाणेंत चलपी धंदे सरकार विकता तें समजूं येता, पूण भांगरा तांतयां दिवपी कोंबयोय विकप? सरकाराक वर्सासंकिनी कोट्यांनी रुपयांचो लाभांश दिवपी कंपनीं कित्याक म्हूण विकप? तातूंत एलआयसीचे सगले पयशे सरकारूच वापरता. सगल्या सरकारी प्रोजेक्टांत एलआयसीचेच पयशे आसतात. तरी सरकार ताचें खाजगीकरण करूंक पळेता. आनी ताचीच सुरवात म्हणून हालींच पांच प्रतिशें शॅर सरकारान बाजारांत हाडले. एलआयसीचें नांवूच अशें आसा जातूंत खूब लोकांची भावनीक गुंतवणूक आसा. आपणेय ह्या कंपनीचे भागिदार जावचें अशें दर एकल्याक दिसप सभावीक. तातूंत पाॅलिसी धारकांक राखीव शॅर आसात म्हणटकूच ताचेर उडयो पडटल्योच. फाटल्या वर्सभराक शॅर माकेटांत आयिल्ले नवे शॅर लुकसाणींत आयल्यात. जाणीं गुंतवणूक केल्ली तांचे धा ते पन्नास प्रतिशें पयशे बुडल्यात म्हणपाचें पळोवंक मेळटा. अशेवेळार एलआयसी सारकी कंपनी बाजारांत येता आनी जांकां हे शॅर मेळटले तांची चांदी जातली म्हणपाचें मत तज्ञांनी मांडिल्लें. खरें तर सरकार धा प्रतिशें शॅर बाजारांत घालपाचें आसलें. आनी तांचे दरूय हजारा वयर दवरपाचें केल्लें. पूण, मदींच रशिया-युक्रेन झूज जालें आनी सरकाराक उणे शॅर तेय उणे दरेन बाजारांत घालचे पडले. ह्या शॅरांक हिसपा भायर जैत मेळळें. सगलेच तुटून पडले ह्या शॅरांचेर. आनी हाकाच लागून सगल्यांक शॅर मेळप कठीण जालें. कांय जाण निर्शेले खरे, पूण आतां तांकां सूऽऽ जालां आसतलें. जांकां हे शॅर मेळटले तांची चांदी जातली म्हूण जरी तज्ञांनी सांगिल्लें तरी आयज परिस्थिती वेगळीच आसा. सद्याक तरी हे शॅर सुमार एकवीस प्रतिशें देंवल्यात. जाणीं हे शॅर घेतले तांचे एकवीस प्रतिशें लुकसाण जालां. एदो व्हडलो गडगड घालून बाजारांत हाडिल्ले शॅर आतां गुंतवणुकदारां खातीर कटकटशे जाल्यात. कितें करप तांकां कळना आनी ते घेयात म्हूण सांगपी तज्ञूच आतां तांकां हात लावं नाकात, ते आनीक देंवतले म्हणपाचें सांगतात. आतां शॅर मार्केट म्हणलें म्हणजे तातूंत फायदोच जातलो अशें ना. तातूंत लुकसाणूय जावं येता. देखून सामान्य मनीस तातूंत पांय घालूंक भियेता वा शॅर मार्केटा पासून पयस रावता. शॅर देंवले वा पयशे बुडले म्हणून कोणाक दोश दिवंक जावचो ना वा कोणाची काकुटूय करूंक मेळना. पूण, हांगा तशें ना. एलआयसीच्या शॅरांत इल्लें वेगळेंपण आसा. हातूंत अशे लोक घुस्पल्यात जांचो शॅर मार्केटा कडेन संबंदूय ना. अशे लोक जे फायचो विचार करून कितेंय वायट घडलें त्रास जावचो न्ही म्हणून विमो घेतात. आनी त्याच सामान्य लोकांक सरकारान पिशे केल्यात. तांकां हांयस दाखोवन शॅरांच्या जाळांत घुस्पायल्यात. तांकां डिमेट अकावंक उगडूंक लावन कांय बँकांचें आनी फिनान्सीयल सर्व्हिस दिवपी कंपन्यांचें कल्याण केलां. तांकां वर्सुकी फी मेळटली, पूण ह्या लोकांचें कितें? सरकाराचेर पातयेवन ताणीं ह्या शॅरांनी पयशे घाल्ले. आतां ते घुस्पून उरल्यात. खरें तर सरकाराच्या ह्या असल्या करण्यांनी लोकांच्या विश्वासाक वेर वता. सरकाराक कळूंक जाय आपणें जांकां हे कंपनीचें मोल थारावंक सांगिल्लें ते मोल थारायतना खंय तरी चुकल्यात म्हणुनूच शॅर मार्केटांत लिस्ट जातकूच शॅर पडला. म्हणटकूच हाची सारकी बरी चवकशी जावन जे हातूंत फसल्यात तांकां लुकसाण भरपाय मेळूंक जाय. जाणीं ह्या शॅरांचे मोल थारायलें तांचे कडल्यान जाप मेळोवंक जाय. तश्यो सगळ्याच सरकारी कंपन्यांचे शॅर बाजारांत येत सावन पन्नास प्रतिशें मेरेन देंविल्ले आसात. कोल इंडियां, जनरल इन्स्युरंस वा न्यू इंडिया जावं हांतले खंयचेच शॅर सरकारान विकिल्ल्या दरे कडेन पावंक ना. दर फावट सरकारी कंपनीचेर पातयेवन गुंतवणूकदार त्रासांत पडला. पूण, हे फावट एका वेगळ्या गटाक सरकारान हांयस दाखोवन हातूंत घुस्पायला आनी त्या लोकांक म्हणजेच विमो पाॅलिसी धारकांक हांतल्यान भायर काडपाची गरज आसा. सरकारान एक मतींत धरूंक जाय, एकदां जर सामान्य लोकांच्या विश्वासाक वेर वचत तर ती केन्नाच भरून येवची ना आनी सरकाराक तें फुडाराक जड वचूं येता. सरकार कोणाचेंय आसूं, निमाणें सरकार लोकांचें आसता आनी लोकांचो विश्वास म्हत्वाचो आसता. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार पोरस्कडें- न्हंयबागांत रेंव काडपी 26 होडीं जप्त पेडणेः रेंव काडपाच्या प्रकरणांत मुंबय उच्च न्यायालयाच्या गोंय खंडपिठान उजरावन काडटकूच कॅप्टन ऑफ पोर्ट आनी पेंडणे पुलिसांनी मंगळाराक धडक कारवाय करून पोरस्कडें- न्हंयबाग हांगा तेरेखोल न्हंयेतल्यान रेंव काडपी 26 होडीं जप्त केलीं. कॅप्टन ऑफ पोर्टाचे उपसंचालक शिरसयकार, फ्लाईंग पंगडाचो अधिकारी आनी पेडणेचो मामलेदरा अनंत मळीक, पेडण्याचे पुलीस निरीक्षक विक्रम नायक हांणी ही जोड कारवाय केली. जप्त केल्लीं 6 होडीं उदकांत आशिल्ली हेर होडीं न्हंयतल्यान वयर काडून दवरिल्लीं. जप्त केल्लीं होडीं पेडणे पुलिसांचे सुवादीन केल्यांत. तेरेखोल न्हंयेत जे सुवातेर व्हडा प्रमाणात रेंव काडटात थंय अधिकाऱ्यांक रेंव काडून दवोरिल्ली मेळूंक ना. न्हंयेचे देगेर रेंवेंन भरिल्लीं आशिल्लीं मात तांचेर अधिकाऱ्यांनी कसलीच कारवाय केली ना. ताका ही कारवाय म्हणल्यार फकत स्टंटबाजी अशें लोकांचें म्हणणें आसा. तेरेखोल न्हंयचे देग वाठारांत कितलीं बेकायदेशीर होडीं आसात, खंयच्या वाठारांत रेंव काडटात हे पळोवपाक आमी आयिल्ले अशें शिरसयकार हांणी पत्रकारांक सांगलें. 26 होडीं जप्त केल्यांत आनी तांच्या धनयांकडेन परवाने आनी हेर कागदपत्रां आसात हें तपासतले अशें तांणी सांगलें. 26 होड्यांची मालकी सांगपाक कोणूच फुडें येवंक ना ते खातीर त्यो जप्त केल्यांत अशी म्हायती तांणी दिली. मजगतीं, पेडणे तालुक्यांत तेरेखोल आनी शापोरा न्हंयेत 500परस चड होड्यांनी बेकायदेशीरपणान रेंव काडपाचें काम चलता. ह्या वेवसायाचेर सुमार पांच हजार कुटूंबा निंबून आशिल्ल्याची म्हायती मेळ्ळ्या. राजकीय हस्तक्षेपाक लागून कॅप्टन ऑफ पोर्ट आनी पुलीस बेकायदेशीरपणान रेंव काडटात तांचेर कारवाय करनात अशें थळाव्या लोकांनी सांगलें. एका आदल्या मंत्र्यांचे रेंव काडटात तांकां अभय आशिल्लें अशेंय तांणी सांगलें. सिरसयकार हाका ते संबंदी विचारलें तेंन्ना अधिकाऱ्यांचेर राजकी व्यक्तिंचें चेंपण आसता हे तांणी मानून घेतलें. बांदकामा खातीर रेंव जाय पडटा आनी ती एके सुवातेर काडपा खातीर आमी 10 होडीं धनयांक परवानगी दिल्ली. तीं 50 कशीं जालीं हो प्रश्न आमकांय पडटा अशें तांणी सांगलें. पेडणे तालुक्यांत तेरेखो, केरी, किरणपाणी, देवसू, कोनाडी, भालखाजन, परास्थें, न्हंयबाग, उगवें, तोरसें हांका आनी शापोरा न्हंयेंत इब्रामपूर, तळण, थर्मास, महाखाजन, कोलवाळ आनी कामुर्ली वाठारांत रेंव काडपाचें काम चलता. थंय बेकायदेशीरपणान रेंव काडटात तांचेर कारवाय कित्याक जायना अशें कांय नागरिकांनी पत्रकारां कडेन उलयतना सांगलें. मेळिल्ली म्हायती प्रमाण रेंवेंचो धंदो करपी करतात तातूंतल्या 10 टक्के लोकां कडेन परवाने आसात. 90 टक्के लोक परवाने नास्तना रेंव काडटात. न्हंयेतल्या व्हडा प्रमाणांत रेंव काडिल्ल्यान न्हय देगांची धूप जावन माड, शेता हांचे लुकसाण जालां. कांय लाख चौखण मीटर जमीन न्हंयेच्या पात्रांत गेल्या खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. इत्साशक्त आसल्यार कितेंय शक्य आसा. आतां ह्या खेळगड्याचेंच पळयात. आनीक कोणाक ताचे इतलो आत्मविस्वास, जिद्द आसा? खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. तेदनां शिसांनीं लागीं सरुन ताका विचारलें वपारींनीं तांचे कडे कित्याक उलयताय ताणें परतीपाळ केलो कित्याक सर्गींच्या राज्याचे गूट वळखूंचें देणें तुमकां दिल्लें आसा; तांकां हेरांक ना. आसा तांकां देव आनींक-उय दितलो आनी तांचें माप भरन अत्तलें; पूण ना तांकां, आसा तें पोरयान तांचे कडलें देव काडून घेतलो. देखून हांव वपारींनीं तांचे कडे उलयतां, कित्याक पळेवन-उय तांकां दिसना, आनी आयकुन-उय तांकां आयकना आनी समजयी ना." इजायासान अशें आदींच सांगललें तें तांचे सवें पाळोन येता: "आयकुन-आयकून तुमकां काय, समजचें ना; पळेवन-पळेवन तुमकां काय दिसचें ना. कित्याक ह्या लकाचें काळीज जोड-निबर जालां, तांचे कान भेरे जाल्यात, तांचे दोळे धांपलले आसात; ना तर दोळयांनीं तांकां दिसूंक लागतलें, कानांनीं तांकां सारकें आयकुंक मेळतलें, मनान तांकां समजतलें, आनी, तीं परतून येवन, हांव तांकां बरीं करीन पवित्र पुसतक ː मातेव १८ ː २१-१९ː१ २१ तेदनां ताचê सर्शें वचून पेद्रून ताका म्हळें सायबा, कितलê पावटी म्हज्या पेल्यान म्हजेर पातक केल्यार हांवें ताका भोगसुंचो? सात पावटी लेगून २२ जेजून ताका असो जबाब दिलो सात पावटी न्हय, पूण सत’तोर पावटी सात! २३ त्या पासत, सर्गिंचें राज कसलें तें तुंकां सांग्तां: कण-एकलो राजा आपल्या चाक्रांचो हिशोब घेवंक सोदतालो. २४ हिशोब घेवंक सुरू कर्तोच, धा हजार तालेंतांचें वरिश्ट रीण आसलल्या एका चाक्राक राजा मुखार हाडलो. २५ फारीक करुंक ताचê कडे कांयच नासलें देखून, ताचê बायलेक, भुर्ग्यांक आनी ताचê लागीं आसलेंनासलें तितलेंय विकुंक आनी रीण फारीक करुंक ताच्या धनियान हुकूं’ घालो. २६ तेदनां ताच्या पांय्ां पडून चाक्रान ताचê कडे अशें मागलें: ‘तकोस काडून मात्सो राव, सगळें तुजें हांव फारीक कर्तां.’ २७ चाक्राचे चुर्चुरे धोरून धनियान ताका सोडलो आनी ताचें रीण-ऊय भोगशिलें. २८ हो चाकोर भायर गेल्या उपरांत, ताका फकत शेंबोर हल्के दिनार देवो आसललो êक वांगडी चाकोर ताका मेळ’लो आनी ताका धोरून तो ताची गंटी पिळुंक लागलो. ताणें म्हळें: ‘म्हजें रीण फारीक कोर!’ २९ पूण ताचो वांगडी ताच्या पांय्ां पडून ताचê कडे अशें मागुंक लागलो: ‘तकोस काडून मात्सो राव, सगळें तुजें हांव फारीक कर्तां.’ ३० तरी तो आयकना जालो, पूण गेलो आनी आपलें रीण फारीक करिसोर ताणें त्या वांगडियाचाक्राक बंदखणिंत घालो. ३१ हें घòड्ललें पळेवन, ताचे हेर वांगडी चाकर भव दुखवले, आनी वचून घòड्ललें तितलेंय तãणीं आपल्या धनियाक कळीत केलें. ३२ तेदनां धनियान ताका आपवन हाडून म्हळें: ‘खट्या चाक्रा, तुंवें म्हजê कडे मागलेईं देखून, हांवें तुका सगळें तुजें रीण भोगशिलें. ३३ तोर म्हाका तुजी दय्या दिसली तशीच, तुका तुज्या वांगडियाचाक्राची दय्या दिसुंक नाका आसली?’ ३४ आनी रागाभरीत जावन, ताणें सगळें आपलें रीण फारीक करी परियान, धनियान ताका कसाबांच्या हातांत घालो. ३५ तुमी जण-एकलो तुंच्या पेल्याक काळजांत थावन भोगशिना जाशात तोर, म्हजो सर्गिंचो बापूय तुंकांय भोगशिचो ना १९ ː१ हो उपदêस दिल्या उपरांत, जेजू गालिलेइया सोडून गेलो आनी जर्दानाचê पल्तडी जुदेइयाच्या प्रांतांत आयलो. “वपारिंनीं उलयतलं, संवसार रचलल्याक गुपीत आसललेो वसतू उक्तेो कर्तलं”, हें प्रवादियाचें उतर अशें खरें जालें मातेव १३:३५) हें पान शेवटीं 13 मार्च 2021 दिसा, 16:23 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. अलेक्सी डी तॉकव्हिल (1805-1859) एकुणिसाव्या शतमानांतलो नामनेचो फ्रँच राज्यशास्त्र आनी इतिहासकार. ताचें पुराय नांव अलेक्सीद तॉ कव्हिल. अमेरिकेंतली लोकशाय 1835-40 (Democracy in America) आनी पोरणी राजवट आनी फ्रँच राज्यक्रांती 1856 (The old and the French Revolution) हे ताचे दोन ग्रंथ लोकप्रिय जाले. तॉकव्हिल हो उदरामतवादी सामन्तशायेचो पुरस्कर्तो आशिल्लो. पूण ही सामन्तशाय तिगची ना, लोकशायेचे वावटळींत ती रोखडीच नानपश्चात जातली हाची ताक खात्रा आसली. जुलय 1830 त फ्रांसाचे क्रांती उपरांत लुई फिलीपी हो नागरीक राजा अधिकाराचेर आयलो. तॉकव्हिल पयलींचे बुरवाँ राजवटीचो तो चाहतो आशिल्ल्यान ताचें नवे राजवटीकडेन सूत जमलेंना. ब्रिटनांतल्या सनदशीर राजेशायीचें स्वरुप ना जावन समाजीक समतेच्या वातावरणांत फ्रांसान प्रवेश केला, हाचेविशीं तॉकव्हिलाची खात्री जाली, म्हणून ताणें आपलो इश्ट बोमॉन्त हाचेवांगडा अमेरिकेंतले ख्यास्त आनी बंदखण पद्दतीचो अभ्यास करपाखाती 1831-32त त्या देशाची भोंवडी केली. णव म्हयन्यांचे हे भोंवडेर आदारीत ताणें अमेरिकेंतली लोकशाय हो ग्रंथ बरयलो अमेरिकेवयल्या ह्या ग्रंथान तॉकव्हिलाक फ्रँच अकॅडमी आनी विद्वानांच्या हेर संस्थांचें मानादीक वांगडीपद मेळोवन दिलें. ह्या ग्रंथाच्यो युरोपांतल्या वेगवेगळ्या देशांनी आवृत्ती आयल्यो. इंग्लंडांत ताका लागून, तो संवाद सादूंक शकलो. तॉकव्हिल 1839 सावन फ्रँच संसदेच्या लोकनियुक्त सभाघराचो वांगडी म्हणून खूब खेपे वेंचून आयलो बंदखणींतल्यो सुदारणा, गुलामगिरी, वसाहतवादी धोरणा आदी विशयांवेल्या सभाघराचे समितीच्या म्हणयाऱ्याचें काम ताणें केलें. पूण बरें उलोवपाचें व्हडलेंशे कसब नाशिल्ल्यान आनी राजकारणांतल्या गजालीचीं तडजोड करपाची वृत्ती नाशिल्ल्यान तो राश्ट्रीय राजकारणांत चड येस मेळोवंक शकलोना. पॅरीसांतल्या उद्देगीक कामगारांचे काम समाजवादी क्रांतीची (1948) सुलूस तॉकव्हिलाक पयलींसावनूच लागिल्ली. ताका लागून फ्रांसांतल्या उदारमतावादी सनदशीर लोकशायेक धोको निर्माण जाला. अशें मत ताणें हे क्रांतीपयलींच केल्लें. ताचेपयलीं सामन्तशाय आनी लोकशाय हांच्या समन्वयाक ताणें तेंको दिल्लो आसलो, तरी निमाणें फळादीक जावंक नाशिल्ल्या ह्या राजकीय बदलांक लागून 1849त तॉकव्हिलाक म्हत्वाचीं राजकीय पदां भुशोवप शक्य जालें. घटना समितीचो वांगडी म्हणून ताणें दोनदा वेंचणूक जिखली. घटना तयार करपी समितीचो तो वांगडी जालो आनी असँब्लीचो उपाध्यक्ष जालो. तशेंच, विदेश मंत्री म्हणून ताची नेमणूख जाल्ली. ऑक्टोबर 1849त लुई नेपोलियन राश्ट्रध्यक्ष जातकच ताणें तॉकव्हिलाक विदेश मंत्रीपदावयल्यान काडलो. लुई-नेपालियनाच्या धोरणांक विरोध केल्ल्यान तॉकव्हिलाचीं सगळीं पदां काडून घेतलीं, तशेंच ताका बंदखणींत घालो. जिविताच्या निमाण्या पर्वांत तॉकव्हिलान पोरणी राजवट आनी आनी फ्रँच राज्यक्रांती ह्या विशयाक अनुसरुन व्यक्त्ती स्वातंत्र्य आनी समता हांच्या एकामेकाविशीमच्या संबंदांचेर आपल्या विचारांचो परत उच्चार केलो. ह्या ग्रंथावरवीं ताका परत युरोपांत प्रसिध्दी मेळ्ळी. सत्तेचें केंद्रीकरण आनी दुसरेवटेन लोकशायकरण ह्या दोन प्रवृतींचो परिणाम म्हणून व्यक्त्तीस्वातंत्र्याचो संकोच जाल्लो दिसता. लोकामतांक अवास्तव म्हत्व मेळ्ळां. समाजाचें दृढीकरण जाता. मनीस क्षीण आनी दुबळो जाता. तॉकव्हिलान युरोपीय आनी अमेरिकन समाजांतली सत्ता उद्देगीकरण, स्तरीकरण आनी लोकसमूह संस्कृताय ह्या प्रवृत्तींचो अभ्यास केलो. नोकरशाय हें आर्विल्ले राज्यसंस्थेंतल्या सत्तेच्या केंद्रीकरणाचें एक मुखेल साधन आसता, अशें तॉकव्हिल मानता, लोकशयकरणाक लागून नोकरशाय च बळिश्ट जाता. मध्ययुगीन समाजांतली समाजीक श्रेणी (hierarchy) प्रदेशीकताय केंद्रीकरणाक नेट येता. ताका वर्गांची भुभिका, साक्षरतायेचो पांवडो आनी झुजां हांकां लागून नोकरशायकरणाची प्रक्रिया खोल मूळधरता. नोकरशायेच्या वर्चस्वाक लागून सर्वधिकारशायेचो धोको उपरासता, अशी शिटकावणी तॉकव्हिलान दिल्या. भोवमताचो जुलूम (Tyranny of majority) आर्विल्ल्या युगांत वेगवेगळ्या कारणांक लागून वाडटा. लोकशायीकरणाच्या मुळाव्या लागून भोवमताचो जुलूम वाडटा, अशें तॉकव्हिल मानता. लोकशायेंतल्या लोकमताचे थिरायेक लागून राज्यक्रांतीच न्हय जाल्यार बौध्दीक स्वातंत्र्यूय अशक्य जाता, अशें ताचें म्हणणें आशिल्लें. लोकशायेच्या ह्या आर्विल्ल्या युगांत व्यक्तीस्वांत्र्य तिगोवपाचें आसल्यार स्वायत्त संस्था, बळिश्ट थळावीं शासनां, स्वमताचो आग्रो धरपी कायदेतज्ञ आनी हेर वेवसायीक शासनसंस्थांतले सत्तेचें विभाजन ह्यो तजवीजो गरजेच्यो आसतात, अशें तॉकव्हिल हाणें सांगिल्लें. उददेगीक युगांत अमेरिकेंत अर्थीक मंदीन मदीं मदीं अर्थवेवस्था इबाडटा. तिचें मूळ शेतकारांच्या मनांत वेपाऱ्यांचे बरोबरीन समाजीक पांवडो मेळचो, हे वस्तुस्थितींत लिपलां, अशी एक उपपत्ती तॉकव्हिल हाणें मांडली. ताणें अमेरिकेंतली नागरी समानताय, स्वयंसेवी संस्था आनी संघटणांचें प्राबल्य, थळाव्या शासनसंस्थांतल्या अनुस्यूत सत्तेचें विभाजन ह्या राजकीय खाशेलपणांचो उल्लेख केलो. तॉकव्हिलाच्या राजकीय विचारांचो प्रभाव मरणा उपरांत अमेरिकेंतल्या विचारवंतांचेर जालोच. जाल्यार ताच्या समाजशास्त्रीय विचारांचो प्रभाव फ्रांस, जर्मनी आदी युरोपी देशांतल्या समाजशास्त्रांचेर जालो. फ्रांसाचे राजवेवस्थेंतलो उणाव, तेचप्रमाण ब्रिटनातलें तिचें खाशेलपण तॉकव्हिलान आपले बरपावळींतल्यान दाखयलां. अमेरिकेंतलें वेवस्थेविशींय तॉकव्हिलान बारीकसाणेन निरिक्षण करुन आपलीं मतां उक्तायल्यांत. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा ताॅकव्हिल हें पान शेवटीं 22 मार्च 2021 दिसा, 12:09 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. दर वर्सा कोंकणी लेखक संघ आपल्या दोन जेश्ठ वांगड्यांचो भोवमान करता.अंदूवर्सा ज्येश्ठ लेखक आनी कवी अशोकबाब भोंसलो आनी ज्येश्ठ कवयित्री आनी लेखिका विजयाबाय शेल्डेकार हांचो भोवमान करपाचो थारायलां. ह्या सुवाळ्याक मुखेल सोयरे म्हूणन नामनेचे उद्योजक अवधूतबाब तिंबलो तशेच साहित्य अकादमीचें कोंकणीचे निमंत्रक आनी विद्याप्रबोधिनी महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. भुषण भावे मानाचे सोयरे म्हणून हाजीर रावतले. ह्या सुवाळ्याक कोंकणी लेखक संघाच्या वांगड्यांनी मुजरत येवचें अशें संघाच्या जाळवणदारांनी मागलां. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार गोंयच्या लोकवेदाचेर वेगवेगळ्यो संस्कृतायो थिरावल्यात. तातूंतली एक मुखेल संस्कृताय म्हणल्यार कृशी संस्कृताय. शीत-कडी, नुस्तें हांगचें जेवण. समृद्ध अशी अन्न संस्कृताय आशिल्ल्या गोंय वाठारांत वेगवेगळीं पिकां पिकतात. माड माडयां वांगडाच तरेकवार फळांच्या आनी फुलांच्या झाडांनी कुळागरांतलो वाठार चंवरता. थंय आबोलें धरून ते खांवच्या पानांचो शेरो धरून ते नाल्ल, बेडो, बोणो सगलेंच गावता. सगले एके कडेन रोवन एकेच भुंयेर तें वाडोवपाचो हो समरसतायेचो विचार आमच्या जाणट्यांनी आमकां दिला. हरशी आमचें पोरसूं आसताच पूण कुळागर आसप म्हणल्यारूय खरी गिरेस्तकाय. कारण कुळागरांत उबे आशिल्ले माड आनी माडयो फकत सैमीक सोबीतकाय वाडयना जाल्यार गोंयच्या निजाच्या वेवसायाकूय आदार दिता. निजाचे वेवसाय म्हणटा तेन्ना उंच उंच माडयेचेर सामको कुशळटायेन चडपी, कात्रे काडपी आनी नाल्ल पाडपी पाडेली होवूय थंय आस्पावता. आमच्या पुर्वजांनी घाम गाळून, हातांत कल्ले घेवन दीस-रात कुळागरांत शिंपून, वावर करून, राबून उबो केल्लो हो गोंयभुंये वयलो कृशी संवसार. कुळागर आसून उपकारना थंयसर वावर खूब करचो पडटा. कुळागराचेर खूब जाणांचें आयजूय पोट आनी घर चलता. कुळागरांतले पिकावळीन आयज लेगीत गोंयांतल्या घरचे माळे भरतात. कुळागरांनी पाट व्हांवतात. माडयो वाऱ्या वांगडा धोलताना पळोवन मन धादोशी जाता. कुळागर ह्या कृशी संस्कृतायेक जोडून कांय दैवी रिती परंपराय आसात. गोंयच्या कुळागरांनी देव देवचाराचो संबंद येता. जाग्या वयलो जागेकार थंय आसता. तांकां वर्सावळीचे सूर-रोंट घालचेच पडटा. नाजाल्यार पिकावळीक बाधा जाता, आडी आडमेळीं येतात. अशें आनीकय संदर्भ आसात. सख्याहरीच्या काल्याक माडयो घेवन पालखे मुखार नाचपाची परंपरा आसा. सावयवेरें वाठार कुळागरांनी भरगच्च भरिल्लो. थंयसल्ल्यो माडयो अनंताची सासाय केळयता. तशेंच म्हादेवाक दवरूंक चवथीक काडटा तो नाल हातान काडिल्लो आसूंक जाय तो जमनीर पडून फावो ना. कुळागरांतले पिकावळीन आनी उत्पन्नांतल्यान चवथीची माटोळी भरता. कांय कुळागरां हीं देवस्थानाची आसतात. तांचो वर्सुकी खंड देवस्थान वेवस्थापकांक घालचोच पडटा. काल्या – उत्सवा वेळार देवळांनी कात्रे पावणेक दिवचें पडटा. आनी एक, होळये वेळार होळी घालपाक कुळागरांतली माडी व्हरतात. जशें दैवी म्हत्व ह्या कुळागराक आसा तशेंच वेवसायीक म्हत्व आसा. गोंयांत सुपारेच्या पिकाक बरो खप आसा. देखून हें मुखेल पीक गोंयकार घेता. नाल्लाचें मोल आयज बरेच वाडलां. कोंकणी साहित्य संवसारांत कवितांनी, कथा काणयांनी, नाटकांनी कुळागर भोव समृद्धतायेन आयलां. देखीक प्रेमजागोर हें पुंडलीक नायकाचें नाटक कुळागराचे कुशींत जागोर आनी मोग हांचो सांगोड घालताना मेळटा. माड माडयांक कोंकणी कवितेंत सुवात गावल्या. कुळागर गोंयभुंयेचें एक म्हत्वाचें खाशेलपण. आमचें लोकवेदाचोच तो एक मुखेल भाग. कुळागरांतले समृद्ध पिकावळीचो आंकडो अमुकूच असो नासता, तरेकवार झाडां आसता. माडी, माड हें आमच्या संवसारांत भोव गरजेचें. वाशें करपाक, चुड्टां खोंपीक घालपाक, मल्लां करपाक, माटोव घालपाक, तशेंच माड आमकां शीत-कडयेक भोव गरजेचो. आमचें गणेश पुजन धरून सगल्याच दैवी विधींक, चाली-रितीं वेळार तर कांय वेळार दैवी संकल्पनेंतल्यान पुजेक उपेगी पडपी असो नाल्ल आमकां ह्या माडां कडल्यानूच गावता. कोंकणी मनशाक नाल्ल जायच. नाल्लां बगर कोंकणी मनशाचें कशेंच जायना. तर हो नाल्लूय आमकां कुळागरांतूच मेळटा. सुपारीचें पीक पिकताच. कातऱ्यांक लागिल्लो बेडो सुकोवन उपरांत तातूंतल्यान सुपारी काडटा. हें सोडून आनीकय पिकां कुळागराची सोबाय वाडयता ती म्हळ्यार आंबो, पणस, चिकू, केळीं, पेरूं, करमलां, बिमलां, आदी फळझाडां. हाचे भायर खावचीं पानां, मिरयां, तारवटी मिरसांग, सुरिंग हेंवूय कुळागरांतल्या संवसारांतले सहयोगी. कुळागरांतलीं फुलझाडां जाल्यार हाचे परसूय तरेकवार आसात. दसण हें फूल कुळागरांत सहजतायेन मेळटा. आबोलीं, रोजां, वोंवळां, कणेर, चांफो, करणो, गुलाब आनी तांचे वांगडा तुळशीचीं रोंपां, हळदीचीं मुळां, हातो आनी रोयणीर त्या त्या वेळार आयिल्ली अळमी. हो सगलो पाचवो संवसार उबो केल्लो आसता तोवूय सामको शिस्तीन आनी रितीन. कुळागरांतल्यान बरी पीक – पिकावळ येवची आसल्यार तसो घाम गळोवन रात दीस वावरूय करचो पडटा. कुळागरांतलो वावर करप तितलें सोंपें न्ही. खण्णा मारची पडटा, नण्णी काडची पडटा, सावड घालची पडटा, वेळावेळार पाटाक उदक लावन कल्ल्यान शिपचें पडटा. लांकडाचे कल्ले घेवन मदीं खण केल्ले आसता तातूंत उदक हाडून तें कल्ल्यान ओडून शिंपचें पडटा. एक-एकदां अशेंय जाता, वयल्यान पयसल्यान बांद बांदून आडोवन हाडिल्लें उदक मदींच कोणूय आडयता. मागीर थंयच्यान उदक सोडीसर रावचें पडटा. हें सगलें आदीं चडशें जातलें पूण आतां मात यंत्रणांचो वापर करून स्प्रिंकलर्स लावन शिंपतात. मोटर लावन उदक हाडटात. हें काळ धरून जाल्ले कांय बदल आमकां कुळागर संस्कृतायेन आयज दिसता. आयज कुळागराक वंयो नात जाल्यार सरयांचीं शेरकां मारल्यांत जातूंत गोरवां केन्ना केन्ना अडखळटात आनी तांकां दुखापत जातात. पयलीं कुळागरां गिरेस्त आनी समृद्ध आशिल्लीं, आयज फकत सुपारेच्या पिकां पुरतींच उरल्यांत. आंबे, पणस पयलीं आशिल्ले ते कापून उडयल्यात. कल्ल्यांनी शिंपप भोव उणें जालां. केळीक घड लागतात खरें पूण तें सांकाच्यो पिशव्यो घालून घड बांदलो तरीय माकड दवरिना. कांय अपवाद सोडले जाल्यार कुळागरांत रावपी नोकरेक लागून ह्या कुळागरांतल्या वावरा कडेन आडनदर केल्ल्यान कुळागरां पयलीं चंवरतालीं तशीं आतां चंवरिल्लीं, पाचवींचार दिसनात. माडयो माड पयलीं सारक्यो नात. पूण हाचीच दुसरी बाजू म्हळ्यार कांय जाणांनी हो वेवसाय बरे तरेन चालीक लावन आधुनीक यंत्रतंत्रांचे मदतीन बरें उत्पन्नूय मेळयलां. बरें पीक घेतलां पूण ह्या सगल्यां मदीं कॅमीकलाचोय वापर जावपाक लागलां जो पिकावळीक आनी पिकावळ पिकोवपी भुंयेक कितपत बरो हांचो विचारूय जावंक जाय. आयच्या जाणट्यांनी भुंयेर उबें केल्लें हें कुळागर पाचवेंचार दवरचे खातीर तरणाटे पिळगेन कुळागरांत वच्चें पडटले. कुळागरांतलो सगलो वावर करचो पडटलो. बेंडे पुजोवचे पडटले. चुड्टां कडेक काडचीं पडटलीं. वेळावेळार माड माडयांक झाडांपेडांक शिंपचें पडटलें. जाल्यारूच आमची ही कुळागर संस्कृताय लोकवेदाचे बसकेर थीर उरतली. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. कोंकणी -मराठी वादाचें चवन किरमूचें न्हय भुरकूटली व्हंकल कऱ्यांत मुतली, अशी एक म्हणणी आसा. केन्ना केन्ना आमची कोंकणीची व्हंकलूय कऱ्यांत मुतता आनी सगलीच वाट लायता. आदीं केन्नाच खावंक ना तसलो कोणेंय पदार्थ हाडून दिलो जाल्यार तो कशे तरेन खावपाचो आसता, हें कळपाक जाय. कळना जाल्यार तो पचपाक त्रास जाता. जर सांबाळून खालें जाल्यार बरे तरेन पचता. हें तत्व, हें धोरण खंयचेय चळवळींक लेगीत लावं येता. एखाद्री चळवळ येशस्वी जाली म्हणटकच ते चळवळींतल्या फुडाऱ्याक, कार्यकर्त्यांक आनंद जाता. तो जावप सभावीक. पूण, जैत जातकच भुल्लुसून वचुंक जायना. अती उत्साह दाखवंक जायना. म्हणल्यारच भुरकुटली व्हंकल कऱ्यांत मुतली, अशें जावंक फावना. जैताचो आनंद मेरेन पद्दतशीरपणान मनोवंक जाय. तशे तरेचें धंगण दवरलें जाल्यार ताो परिणाम बरो जाता. हें सगले देखी आनी म्हणीचो वापर करुन बरोवपा फाटलें एक कारण आसा. कोंकणीतले भारतीय साहित्यकार दामोदर मावजो हांकां ज्ञानपीठ पुरस्कार जाहीर जालो तेन्ना कोंकणी लेखकांक, वाचप्यांक आनंद जालो. कोंकणी लेखकांकच न्हय जाल्यार भाशा वादांत नाशिल्ल्या मराठी लेखकांकय तितलोच आनंद जालो. हाचे आदी हो पुरस्कार विचारवंत साहित्यीक सर्गेस्त रवीन्द्रबाब केळेकार हांकां मेळिल्लो. भाईक मेळिल्ल्या पुरस्कारान कोंकणीचे व्हटयेंत दोन पुरस्कार जाले. कोंकणी सारके विकासाचे वाटेर आशिल्ले भाशेक दोन ज्ञानपीठ मेळप, ही तशी सादी गजाल न्हय. कोंकणी उलोवपी देशांतल्या, विदेशांतल्या दर मनशाक अभिमान दिसपा सारकीच गजाल. तातूंत आनीक एके गजालीची भर पडली ती म्हणल्यार ज्ञानपीठ मेळ्ळे उपरांत मावजो हांकां उदगीर हांगां जाल्ल्या अ. भा. मराठी साहित्य संमेलनाच्या उद्घाटन सुवाळ्याक सोयरे म्हूण आपयले. तेन्ना ह्या आनंदाच्या दुदांत साखर पडली. अशा संमेलनांनी वेगळ्या वेगळ्या भाशांतल्या प्रस्थापीत लेखकांक आपोवपाची प्रथा नवी न्हय. पूण, मराठी संमेलनाक कोंकणी साहित्यीकाक आपोवप ही इतिहासीक, हें सत्य. गोंयांत एका काळार कोंकणी- मराठी वादान तेंगशी गांठिल्ली ताचो विचार केल्यार ही घडणुक खरीच नोंद घेवपा सारकी आसा. ताका येवकार दिवप हेंच सभावीक. केन्ना केन्ना अती उत्साही लोक बरे गजालीची वाट लायतात. पणज्यान गरिबांची भाटां नागयल्ली आसता, लोकांल्या बायलांची वाट लायिल्ली आसतास पूण नातवाक हांतलें कांयच खबर नासता. ताचें वागणें वेगळे तरेचें आसता. हो नातू जेन्ना समाजांत बऱ्या हेतुन वावरुंक येता तेन्ना म्हज्या सारक्यान जर पणज्याच्या वायट कर्तुबांचो पाडो नातवा मुखार परतुन परतुन वाचलो जाल्यार नातवाचेंच मन दुशीत जाता, आनी तोय वायट पद्दतीन वागपाची शक्यता आसता. अशा वेळार आमी पणज्याची कर्तुबां उस्तुन काडपाचो मोह मात्सो टाळपाची गरज आसता. पूण आमच्या कांय जांणांनी मराठी समर्थकांचे बाबतींत केलें. कोंकणीक आदल्या विरोधकांनी कशे तरेन त्रास केल्ले हें आनंद मनोवपाच्या वेळार दाखोवन लेगीत दिवप आसना. तांतल्यान साध्य कांयच जायना. कोंकणी- मराठी वादाच्या वेळार कसल्यो घडणुको घडल्यो, साहित्य अकादेमीची मान्यता मेळपाचे वेळार कसो विरोध जालो. तातुंत कोण आशिल्ले, हो सगलो इतिहास बरयल्लो आसा. म्हणटकच ताचें परतून रवंथ करपाची गरजूच नाशिल्ली. ती करप म्हणल्यार पेखिल्ल्या घांया वयली खवळी काडिल्ले वरीं जावप. आमच्या कांय अती उत्साही लोकांनी समाज माध्यमाचो वापर करुन ती काडली म्हणून मराठी एक वळ बरोवंकय येना आनी उलोवंकय येना, असल्या दोन- तीन बोडकांनी मावजो हांकां मराठी संमेलनाक आपोवपाच्या निर्णयाक विरोध केलो. कांय जाणांनी अ. भा. साहित्य मंडळाचे अध्यक्ष कौतीकराव ठाले पाटलांक फुस लावन मावजो हांकां सोयरे म्हणून आपयल्ले कडेन तांचो अवमान केलो. कांय जाणांचे म्हणणे भाईन त्या संमेलनाचें आमंत्रणुच मानून घेवपाचें न्हय. म्हाका ताचें म्हणणें मान्य ना. तांणी संमेलनाक वचपाचेंच. थंयच्या मराठी साहित्यीकांक कोंकणीचो अवमान केल्लो मानवंक ना अशें भाईचे म्हणणे आसा. म्हजे मतान तें आवडचेंय ना. सगल्यानींच कंबराचें सोडुन माथ्याक बांदुंक ना. दुसरें म्हणल्यार गोंयच्या भाशीक राजकारणाक कडेन जांचो मात्सो संबंद आसा अशें कांय हाता वेल्या बोटार मेजपा इतले लोक सोडले जाल्यार हेर मराठी कवी, लेखकांक गोंयंत कोंकणीक विरोध करता म्हणपाचेंय खबर ना. म्हजो असो कांय मराठी लेखकां कडेन कवी म्हणून संबंद आयला ते गोंयच्या मराठी वाल्यांक हांसतात. ताचें म्हणणें गोंयच्या मराठी लेखकांक मराठी उलोवकय कळना. पूण एक गजाल आसा. भाईक थंय आपोवप्यांनी ठाले पाटलांचो थंयचे थंयच विरोध करपाचो. तो केल्लो जाल्यार सोबून दिसपाचें. आतां 14 आनी 15 मेक मालवणां कोंकणी संमेलन जातलें. त्या संमेलनाक मराठी वाचक वांटेकार जातलेंच. आमी ठाले पाटलांची तिडक तांचेर काडप ना. संमेलनांत कोणाचोच निशेध करुन संबंद इबाडप ना. कोंकणी लेखकांची संस्कृती कितली नितळ आसा ते दाखोवन दिवया. हुंदराच्या रागान कोणाच्याय घराक उजो लावंक फावना. अती उत्साहींनी मात असल्या विशयांचेर बरयतना आपणे बरयले उपरांत ताचो कितें परिणाम जावं येता हाचेर विचार करुंक जाय. कांय जणांक बरयतना मोह आवरना. तो बरोवन सोडटा. अशा वेळार बरोवपी चर्चेंत उरता. पूण, ज्या कारणा खातीर बरोवपाचें आसता तो हेतूच मातयेभरवण जाता. भाई मावज्याक मराठी संमेलनाक आपयलो म्हणन आमी भुल्लूसूनन गेले अशें दाखोवक जायनाशिल्ले. हांव पत्रकारीतेंत सक्रीय आशिल्लो तेन्ना लेगीत कोंकणीच्या हिताक बादीकार जावं येता अशा विशयांचेर बरोवपाचें मात्शें टाळटालो. ताचें कारण म्हजी भाशे वयली निश्ठा. म्हज्यांतलो पत्रकार जागो जातालो, पूण हांव ताचेर पांगरुण घालून ताका न्हिदयतालो. कोंकणी- मराठी वादाचें चवन पेखलां हें सत्य. तें किरमून परतून पुलेणा भरुंक दिवचें न्हय. तितली जतनाय सगल्यांनीच घेवची. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. हें चली कृत्रिम पांय बसोवन शाळेंत आयलें. उमेदीन आपल्या इश्टिणींक मेळपाक गेलें. त्या सगल्यांनी उर्बेभरीत येवकार दिवन ताका पयलीं सारकें आपले मदीं स्विकारलें. कितलें व्हड काळीज, मन आसतलें त्या सगल्या भुरग्यांचें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. तागडी पदार्थांचें वजन जोखपाचें साधन. वजन दाखोवपी दर्शकाचो आकार कांटयासारको आशिल्ल्यान तागडेक कांटो अशेंय म्हण्टात. तागडेंत एके घट्ट धातूचे दांडयेक बरोबर मदीं हातानधरपाची वा हुमकळावन दवरपाची वेवस्था आसता. दांडयेच्या मध्यासावन सारक्या अंतराचेर आशिल्ल्या दोनूय तोंकांक दोन सारक्या वजनाचीं दालीं लायिल्लीं आसतात. जे वस्तूचें वजनकरपाचें आसता ती एका दाल्यामत घालून दुसऱ्या दाल्यांत प्रमाणीत वजनां घालतात आनी तागडेची दांडी क्षितीजसमांतर (बरोबर आडवी) जायमेरेन (वा दांडयेच्या मध्यार एक धातूचो ल्हान कांटो तिका काटकोनांत आसल्यार, म्हळ्यार बरोबर उबो जायमेरेन) ती वस्त उणी करतात. तुळाभार ह्या धर्मीक विधींत, मनशाक एका दाल्यांत आनी सम प्रमाणांतले आंगयल्ले जिन्न्स दुसऱ्या दाल्यांत घालून मनशाचें वजन करतात. एक दालें आशिल्लयो तागडयोय वेव्हारांत आसात. देखीक-स्प्रींग कांटो. दांडयेचे तागडेचे समभूज आनी विशमभूज अशे दोन प्रकार आसून दुकानां. बाजारांतल्यान सदच्या वेव्हारांत समभूज जातीची तागडी वापरतात. दुसरे तरेची तागडी म्हालगाडयेन, बोटीन धाडपाच्या व्हडल्या वज्याच्या वजनाखातीर वापरतात. तागडी ही पुर्विल्ल्या काळासावन प्रचारांत आसा. इ. स .प. 7000ते 5000 वर्सांसावन ती इजिप्तांत वापरांत आशिल्ली, असो आदार मेळटा. मोहेंजोदाडो, हडप्पा ह्या संस्कृतायांच्या काळांत तशेंच वेदीक काळांतले कांय शेंकडे ती जगांतल्या चडशा देशांनी वापरांत आशिल्ली, अशें म्हण्टात. पुर्विल्ल्या काळासावन चलत आयिल्ले समभूज तागडेंत म्हत्वाच्यो अशो सुदारणा पयलीं अठराव्या शेंकडयांत जोझेफ ब्लॅक ह्या रसायनशास्त्रज्ञान केल्यो. इ. स. प. 400 वर्सांपयलीं विशमभूज तागडी तयार केल्ली ताका बिस्मार अशें म्हण्टालट. हाकाच फुडें डॅनीश स्टील यार्ड अशें म्हणूंक लागलो.ह्या तागडयांची चित्रां भारतांतल्या इ. स. प. 300 वर्सां ह्या काळांतल्या नाण्यांचेर सांपडल्यांत विसाव्या शतमानाचे सुरवातीच्या काळामेरेन ती भारतांत वापरताले; पूण हे तागडेसावन व्हडलीशीं बिनचूक वजना करप जायनासलें. पदार्थांचीं वजनां 1 मायक्रोग्राम (10-6 ग्रा) मेरेन चुकनासतना करपी तागडेक सूक्ष्मपणाक तागडी अशें म्हण्टात. गुरुत्वाकर्शण आनी तागडी अशें म्हण्टात. गुरुत्वाकर्शण आनी चुंबकीय क्षेत्र हांचें मापन करपाखातीर खास परिपिडन तागडयो वापरतात. आदल्यातेंपार धान्याचे जीनस पडी-पायल्यांनी (लांकडी मापां) जाल्यार तेला सारकिले पातळ जिनस शेरांनी (धातुचीं मापां) मापताले-जोखताले. सद्याच्या काळांत सगलेच तरेचे जिनस तागडेर जोखप जाता. वेव्हारांत आणि वेपारांत वेगवेगळ्या सुवातींनी विंगड विंगड प दार्थांचीं वजनां करचीम पडटात. भांगर-रुप्या सारकिल्या मोलादीक वस्तूंच्या वजनाखातीर चड सारकिल्या मोलादीक वस्तूंच्या वजनाखातीर चड बिनचूक आनी संवेदनशील तागडयो वापरप गरजेचें आसता. जळवाचें लांकूड, कोळसो हांचेसारकिल्या पदार्थांच्या वजनाखातीर चड वजन तोलूंक शकपी पूण कमी संवेदनशील तागडी वापरची, हें चडश्या सगल्या देशांनी कायद्यान निशचीत करुन दिल्लें आसा. तागडी आनी वजनाचें मूल्य निश्चीत करपाची आनी ताचेर देखरेख दवरपाची सरकारी यंत्रणा आसता. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा तागडी हें पान शेवटीं 12 मार्च 2021 दिसा, 16:23 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार घडये हो भुरगो उसळून भायर पडला आसुये हें तांच्या लक्षांत आयलें. थंय लोकांचो जमो भरिल्लो. पुलीस आशिल्ले. त्याच गर्दे भितर एक स वर्साचें चली रडत आशिल्लें. तें रडटा तें पळोवन….. ही काणी एका रानांतली. एक बोकडी कितें बरें खावपाक मेळटा कांय म्हूण रानांत पासयेक गेल्ली. वता आसतना वाटेर तिका एक हती मेळळो. हतयान म्हळें “आगे बोकडे, खंय चल्ली गे? आज स्वारी हेवटेन शी? शींव पळयत जाल्यार तुका करकरावन खावन उडयतलो”. “जाणा रे बाबा. पूण भूक लागली म्हूण येवचें पडलें. आमच्या वाड्यार आयज कांयच मेळळे ना”. हतयान म्हळें “बरें, बरें कितें तें बेगीन कर आनी लाग तुज्या घरच्या वाटेक”. बरें रे हतया, म्हणीत बोकडी आपले वाटेक लागली. चलतां चलतां वाटेक तिका एका ल्हान भुरग्याचो रडपाचो आवाज येवंक लागलो. ह्या दाट, अटंग्या रानांत ल्हान भुरगो आनी खंयचान आयलो कांय? शिवांक वास लागत जाल्यार तो भुरगो आनी उरपाचो ना अशे विचार तिच्या काळजाक तोंपपाक लागले. वाट बरीच उरिल्ली. बोकडेन पांयाक आनीकूय नेट हाडलो आनी धा पटीन वेगान ती चलपाक लागली. चलपाक खंयची, धांवपाकूच लागली म्हणपाची. भुरग्याचो आवाज कानार पडत आशिल्लो. चलता धांवता ती एकदाची भुरग्या म्हऱ्यांत पावली. पळयत जाल्यार एक सान भुरगो एका पानार आसा तें तिणें पळयलें. ताका पळोवन तिणे मनांत म्हणलें, आरे! हो भुरगो हांगा कसो पावलो कांय? हाजी आवय खंय कांय? हांव कितें करू? हाका कसो सांबाळू? शींव आयल्यार ह्या सान भुरग्याक खावन उडयतलो. कितें केल्यार बरें कांय तिका कांयच सूचना जालें. तिका याद जाली हत्ती आताच हांगाच्यान गेला. ताची मजत घेतल्यार सारकें. तोच कितें तरी मार्ग सुचयतलो. तिणें आनी वेळ काडलोना. ती हतयाच्या सोदान धांवत सुटली. हती चड पयस वचूंक नाशिल्लो. वाटेर तिका तो मेळळो. तिणें सगली गजाल हतयाक सांगली. हतयाक अजाप दिसलें. सदांच आपलो जीव मुठीन घेवन भोवपी शिंवाक थरथरून भोवपी ही भित्री भागुबाय बोकडी आयज दुसऱ्याचो जीव वाचोवंक धडपड करता. हतयान म्हळें “आमी आनी वेळ काडचो न्ही. बेगीन भुरग्या लागसार पावूया”. आनी ती दोगांय धांवत सुटली. धांवता धांवता भुरग्या लागसार पावलीं. भुरगो रडत आशिल्लो. रडून रडून थकिल्लो भुकेल्लो. सगळो आकुळ पिकूळ जाल्लो. हतयान म्हळें “बोकडे, म्हाका दिसता हो भुरगो खूप भुकेला. ताका कितें तरी खावंक पिवंक दिवंक जाय आशिल्लें. तो भुकेन रडत आसा”. बोकडेन म्हळे “पूण ह्या दाट जंगलात ह्या सान भुरग्याक दिवपा सारके कितें आसा? कांयच ना. तो खूप ल्हान आसा. फळ सुद्दां खावयल्यार ताका तें चाबूक जावचेना”. आनी किदें दिवया? बोकडेक प्रस्न पडलो. हतयान म्हळें “आगो, तूंय एक आवय. तुकाय एक पिल्लू आसा. तूं ताका कितें दिता? जें तूं तुज्या पिल्लुक दिता तेंच ताका दी. तुजो आवय धर्म निभय. आवय ही आवय आसता. मनीस जावं जानवर ही देवाची देणगी दोगांकुय समान आसता. तुजो दुद तूं ताका दी. ह्या घडयेक हाच्या बगर व्हडले पुण्य आनी खंयचेच आसचेना. आनी वेळ काड नाका. बेगीन कर. मागीर आमी ताच्या आवयक सोदपाक या. जाका देव तारता ताका कोण मारता. आमचो देव आमकां बोकडेन आनी वेळ केलोना. भुरग्याच्या तोंडा कडेन दुदाची धार सोडली. अचळय तो दुद पिवपाचो यत्न करूंक लागलो. दुदाची धार पडूक लागतकच भुकेल्लो तानेल्लो जीव सुखावलो. तो रडपाचो थांबलो. बोकडेन आपलो आवयलो धर्म निभयलो. वेळ काडनासताना हतयान भुरग्याक सोंडयेन धल्लो आनी भुरग्याच्या आवय- बापायच्या सोदान दोगांय रानभर भोंवपाक लागली. पुराय रान तांणी माडिल्लें. खंयच हांचो पत्तो ना. हतयान म्हळें “रानात तर कांयच जालेना. वयर रस्त्या कडेन वचून पळोवया. घडये कोण तरी मेळत”. आनी ती रस्त्या देगेक चलत चलत पावलीं. थंय पळयल्यार दृश्य वेगळेंच आशिल्ले. हाच्या आवय- बापायक अपघात जाल्लो. गाडी चिड्डली. दार मोडिल्ले. घडये हो भुरगो उसळून भायर पडला आसुये हें तांच्या लक्षांत आयलें. थंय लोकांचो जमो भरिल्लो. पुलीस आशिल्ले. त्याच गर्दे भितर एक स वर्साचें चली रडत आशिल्लें. तें रडटा तें पळोवन हें चली ह्या भुरग्याचे कोण तरी आसतले हें हतयान पारखीलें. तीं दोगांय वयर सरलीं. हतयाक आनी बोकडेक पळोवन थंय एकदम मोनेळ सो पातळ्ळो. सगळेच अजाप जाल्ले. केन्ना तांकां केन्ना सोंडयेतल्या भुरग्याक पळोवन कांचवेले. हत्ती ते चलये म्हऱ्यांत गेलो आनी ताणें त्या भुरग्याक तिचे कडेन दिलो. आपली सोंडी त्या चलयेच्या माथ्याक लायली आनी हती आनी बोकडी दोगांय चलपाक लागलीं. चलयेन धांवत वचून हतयाक वचून घट धल्लो आनी ताचो उमो घेतलो. सगळ्यांनी ताळयो माल्यो… आनी बोकडेन आनी हतयान उमेदीन परतीची वाट धल्ली. वेळा-काळार कोण पावत सांगपाक येना. दर ऐकल्यान मात राखचें आपले मनीसपण. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. काणकोणः बेतुलवाडो- आंगोद हांका हालीसाराक बिबट्यांचो वावर वाडिल्ल्यान लोकां मदीं भिरातीचें वातावरण पातळ्ळां. गांवातल्या पाळल्ल्या कुत्र्यांक हे बिबटे भक्ष करपाक लागल्यात. फाटल्या आयतारा फातोडेर ह्या बिबट्यानीं आंगोद हांगच्या एक घरांतल्या पाळल्ल्या कुत्र्याक धरपाचो यत्न केलो. सीसीटीव्हींत ही घडणूक चित्रीत जाल्या. पाळल्लो कुत्रो डॉग हावसांत आशिल्ल्यान तो दोग बिबट्याचें तावडींत सापडलो ना. बिबट्यांक पळोवन तो नेटान भोकपाक लागलो. कुत्रो मेळना हें पळोवन दोनूय बिबटे रस्त्यान चलत फुडें गेले. हे बिबटे गांवातले कुत्रे, दुकर आनी कोंबड्याचेर हल्लो करतात. बिबटे लोकांच्या व्हरांडातं रात बसतात आनी दीस उजाट्टकीर वतात हे कांय लोकांनी पळयलां. बिबटे लोकांचेर हल्लो करपाची शक्यताय आशिल्ल्यान तांचो बंदोबस्त करपाची मागणी गांवच्या लोकांनी रानां खात्या कडेन केल्या. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. गोंय मुक्तीक जाल्ल्या कळावाचो लेखकांनी सोद घेवचो डाॅ. प्रकाश वझरीकार हांच्या दोन पुस्तकांचें प्रकाशन करतना मुख्यमंत्री डाॅ. प्रमोद सावंत. कुशीक अरूण साखरदांडे, दीपक वायंगणकार, झिलू गांवकार आनी हेर मानेस्त (विशांत वझे) डाॅ. प्रमोद सावंत ः डाॅ. प्रकाश वझरीकार हांच्या दोन पुस्तकाचें प्रकाशन दिवचल ः भारत देश 15 आॅगस्ट 1947 स्वतंत्र जालो. उपरांत लागीं लागीं 14 वर्सांनी गोंय मुक्त जालें. गोंयाक मुक्तताय मेळपाक इतलो कळाव कित्याक जालो गोंयचे मुक्ती खातीर कितल्याश्याच लोकांक आपले जीव वगडावचे पडले. हें षडयंत्र कोणें रचलें हाचो सोद लेखकांनी घेवपाची गरज आसा. त्याच वेळार स्वातंत्र्य मेळिल्लें जाल्यार कितल्याश्याच लोकांचे प्राण वांचतले आसले. ताका लागून गोंय मुक्तीच्या कळावाक कोण जापसालदार आसा हाचो सोद घेत ताचेर लिखाण जावप गरजेचें. गोंय मुक्ती खातीर लोकांक आपले जीव वगडावचें पडले हे खातीर म्हाका दुख्ख भोगता अशें मुख्यमंत्री डाॅ. प्रमोद सावंत हांणी सांगलें. सांखळे खेडेकार सभाघरांत डाॅ. प्रकाश वझरीकार हांच्या भूंय म्हजी भांगराची आनी होमखंड ह्या दोन पुस्तकांचें प्रकाशन करतकच मुख्यमंत्री उलयताले. हुतात्मा बाळा राया मापारी तशेंच हेर कितल्याश्याच क्रांतिवीरांनी बलिदान दिलें तांचे स्मृतीक हांव वंदन करतां अशें डाॅ. सावंत हांणी म्हणलें. गोंय मु्क्तीक जो कळाव जाला ताका कोण कारण हें कळप गरजेचें आसा. लेखकांनी ताचो खोलायेन सोद घेवचो आनी तशें लिखाण करपाची गरज आसा अशेंय तांणी सांगलें. डाॅ. प्रकाश वझरीकार हे समाजीक भान दवरून लिखाण करपी लेखक आसात. सैम, समाज हाचे वांगडाच समाजीक जाणविकाय दवरतना समाजीक बदलांचो वेध तांणी लेखनांतल्यान घेतला अशें तांणी सांगलें. फाटलीं दोन वर्सां कोविडाक लागून गोवा कोंकणी अकादेमी, मराठी अकादमी आदीं संस्थांक अपेक्षीत अर्थीक आदार करूंक मेळ्ळो ना. आतां मार्ग मेकळो जाला. आतां सगले तरेचें सहकार्य दितले अशी घोशणा मुख्यमंत्र्यांनी केली आनी विद्यालयांतल्या वाचपघरांतलीं पन्नास टक्क्यां परस चड पुस्तकां वाचनाविणें तशींच पडून आसतात अशी खंत उक्तायली. वाचन संस्कृती रुजोवपा खातीर विशेश काम करपाची गरज आसा अशेंय तांणी म्हणलें. ह्या वेळार गोवा कोंकणी अकादेमीचे अध्यक्ष अरूण साखरदांडे हांणी वझरीकार हांच्या पुस्तकांचेर विचार मांडले. पुस्तकांचेर चर्चा जावपाची गरज आसा अशें तांणी सांगलें आनी गोवा कोंकणी अकादेमीच्या येवजणांची माहिती दिली. उपजिल्हाधिकारी दीपक वायंगणकार हांणी स. मापारी हांच्या योगदानाची माहिती दिली. झिलू गांवकार हांणी प्रकाशक आनी लेखक हांकां ज्या समस्यांक तोंड दिवचें पडटा त्यो मांडल्यो. दीपराज सातार्डेकार हांणी पुस्तकांचेर भाश्य केलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. चॅटबोट अॅपाचो 38 हजार विद्यार्थी घेतात लाव कळंगूटे शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून 12 लाखांची फटवणूक 2016 उपरांत अंदूंचो नोव्हेंबर सगल्यांत थंड उदक म्हायती केंद्र सुरू जावपाक लागतलें एक वर्स भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. आपूण अमर कसो जातलों ही चिंता वेदकाळा सावन मनशाक लागल्या. अर्थः हे अग्नी हांव अमर ना. इश्टागतींचो आनी मोगाचो उजवाड आशिल्लो तूं मात अमर आसा. हावें आनी तुवें एक जावचें (आनी तुज्या सारकें अमर जावंचें.) हें पान शेवटीं 10 मार्च 2021 दिसा, 15:51 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. केसरकर हांच्या कोंकणी बोली विधानाचो कोंकणी मोगींनी केलो निशेध…………..आय हॅव इलेक्ट्रीक ड्रीम्स सिनेमाक भांगरा मोर, इफ्फी सोंपलो….. कारवार जिल्हाेधिकारी कचेरेचेर कोंकणी भाशिकांचो आयज मोर्चो कोंकणी भाशेंतल्या नांवतकट्याक फाशिल्लें काळें मडगांव: कारवार पालिका वाठारांत लायिल्ल्या कोंकणी भाशेंतल्या नांवतकट्याक काळें फांशिल्ल्यान कोंकणी भाशिकांनी शुक्रारा, 17 जूनाक कारवार जिल्होधिकारी कचेरेचेर व्हडलो मोर्चो काडून जिल्होधिकाऱ्यांक निवेदन दिवपाचें थारायलां. कारवारा कोंकणी भाशीक व्हडा संख्येन आशिल्ल्यान कारवार पालिकेन आपल्या वाड्यांचे, रस्त्यांचे नांव तकटे कन्नड आनी कोंकणी भाशेंतल्यान बरयिल्ले. मात, कन्नड रक्षणा वेदिकेच्या कार्यकर्त्यांनी ताका काळें फांसपाचें कर्तुब केलां. कोंकणी भाशेंत (देवनागरी लिपयेंत) तकटे बरयिल्ले मात तांकां कोंकणी अशें समजून घेवपाची बुद्द तांकां नाशिल्ली. मूळ कारवारची मायभास कोंकणी आनी संस्कृताय कोंकणी. हांगा व्हडा संख्येन लोक कोंकणी उलयतात. कोंकणी भास आनी कोंकणी संस्कृताय ही कारवारकारांची खासियत अशें कोंकणी मोगी विनोद पवार हांणी सांगलें. 1939 वर्सा कारवारा देशांतलो सगल्यांत पयलो कोंकणी मेळावो आयोजीत केल्लो. हें कारवारकार आयजूय अभिमानान सांगतात. कोंकणीची चळवळ पयलीं कारवारा सुरू जाल्ली. 1956 वर्सा जेन्ना भाशावाद जालो तेन्ना कारवारा कोंकणी भाशीक चड आशिल्ल्यान विभागणी जाली ना. कारवाराचें महाराष्ट्र वा कर्नाटक राज्यांत विलीनीकरण जालें ना. तें तटस्थ दवरलें. कितलींशींच वर्सां कारवार मुंबय प्राॅविन्सा खाला आशिल्ल्यान मराठीचो खूब वावर जातालो. आयज मेरेन केन्नाच कोंकणी- कन्नड भाशावाद जावंक ना अशें पवार हांणी सांगलें. पणजी कोंकणी फलकांचेर काळें फासपाच्या घडणुकेची मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हांणी गंभीर दखल घेतल्या. कोणेंच खंयच्याच भाशेचो दुस्वास करचो न्हय. आपले भाशे सयत हेर भाशांक लेगीत मान दिवपाक जाय, अशें मुख्यमंत्र्यान म्हणलें. कन्नड ही कर्नाटकाची भास. कारवार तशेंच हेर वाठारांनी कांय लोक कोंकणी उलयतात. कोंकणी फलकांक काळें फासपाची कन्नड रक्षण वेदिका संघटणेची कृती योग्य न्हय, अशेंय मुख्यमंत्र्यान म्हणलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. बांगलादेश अ पंगडाचो डाव 112चेर सोंपलो वेळसांवां लोक आनी रेल्वे अधिकाऱ्यां मदीं परतून वाद मोबायल चोरपी आंध्र प्रदेशांतले टोळयेक म्हापश्यां अटक भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. दिवचल: प्रतापनगर-हरवळें सांखळे पांच बांगलादेशी नागरिकांक ताब्यांत घेवन नदरकैदेंत दवरले उपरांत बोर्डे दिवचले सावन एका शेता कुशीक उबारिल्ल्या कुडींतल्यान चार बांगलादेशी नागरिकांक ताब्यांत घेतल्यात. आतंकवादी विरोधी पुलीस पंगडान ही कारवाय केली. ह्या चारूय जाणांक विदेश नोंदणी अधिकाऱ्यां मुखार उबे करतले. बोर्डे दिवचले एका मनशाचे सुवातेंत ते राबित्याक आशिल्ले. तशेंच भंगार एकठांय करपाचें काम करपी अन्वर अखोन अबू हसन (50 हसन चांद नियान (38 नुरजहाँ बेगम चांद नियान (34) आनी राजा अखोन (22) सगले रावपी उत्तर राजापूर, पोस्ट राजापूर बाजार बांगलादेश हांगासरले आसात. तांचे कडेन भारतीय आधारकार्डूय आसा. त्या आदाराचेर ते भारतांत आनी गोंयांत भोंवतात आनी राबितो करतात. हातूंतलो अन्वर अखोन हो दर दोन वर्सांनी बांगलादेशाक भेट दिता. जाल्यार हसन चांद नियान हाणे फाटल्या चार वर्सां पयलीं बांगलादेशाक भेट दिल्ली. बोर्डे दिवचले हें बांगलादेशी कुटुंब रावता. हे सुवातेंत ल्हान ल्हान कुडी आसात. तातूंतल्यो अर्द्यो कुडी भरल्यात. ह्या कुडींनी रावपी सगले गोंया भायले आसात. ते सगले भंगार, प्लास्टीक बाटल्यो एकठांय करपाचें काम करतात. ह्या बांगलादेशी कुटुंबां सयत रावपी लोक हे चडशे कोलकाता (अस्तंत बंगाल) हांगासरले आसात. हातूंतले दादले गांवगिऱ्या वाठारांनी तशेंच शारांनी भोंवून भंगार एकठांय करतात आनी ते उपरांत व्हड प्रमाणांत कावला अड्ड्याक विकतात. आतंकवादी विरोधी पंगडाक ह्या कुटुंबाची म्हायती मेळटकूच तांणी तांची चवकशी केली. हे चवकशे उपरांत चारूय जाण बांगलादेशी आशिल्ल्याचें दिसून आयलें. ताका लागून तांकां ताब्यांत घेतल्यात. तांकां विदेश नोंदणी अधिकाऱ्यां मुखार उबे करून बांगलादेशाक धाडपाचे सोपस्कार करपाचे आसात. तो मेरेन तांची सगली म्हायती एकठांय करून तांचेर नदर दवरतले. ते रावतात त्या कुडींतूच तांकां नदरकैदेंत दवरतले. सद्दां तांकां पुलीस स्टेशनार हाजेरी लावची पडटली. तांचो भंगार एकठांय करपा सयत हेर कसल्याय दुबावीत कामांनी वांटो बी आसा काय कितें हाची तपासणी सुरू आसा. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. वास्कोः गोंयांत पर्यटन वेवसाय विस्तारा खातीर केंद्र सरकारान 125 कोटी रुपयांचो निधी दिला अशी म्हायती केंद्रीय पर्यटन आनी शिपींग राज्यमंत्री श्रीपाद नायक हांणी दिली. मुरगांव बंदर प्राधिकरण अधिकाऱ्यांचे नियाळ बसके उपरांत बिरेस्तारा सांजे ते पत्रकारां कडेन उलयताले. गोंय सरकाराचें पर्यटन खातें आनी बंदर प्राधिकरणाच्या अधिकाऱ्यांनी बसकेंत पर्यटन वेवसायाचो कसो विस्तार करप शक्य आसा हाचेर चर्चा केली. आमकां क्रूझ पर्यटन वेवसाय वाडोवपाक जाय आनी ते खातीर केंद्रान 25 कोटी रुपये दिल्यात अशें नायक हांणी सांगलें. केंद्र आनी बंदर अधिकाऱ्यांनी एकठांय येवून काम केल्यार पर्यटनात बरो फुडार आसा अशें सांगतना पर्यटना खातीर रोपवे प्रकल्पाचेर आमी चर्चा केली अशें तांणी सांगलें. बंदर प्राधिकरण आनी पर्यटन खात्या मदीं बरो समन्वय आसपाक जाय अशें तांणी सांगलें. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. पणजी कांपालाचेर 8 ते 11 डिसेंबर मेरेन संवसारीक आयुर्वेद काँग्रेस आनी आरोग्य एक्स्पो, 5000 प्रतिनिधी येतले……………. गोंयांत 70 टक्के पदवीधर बेरोजगार………… दिल्ली म्हापालिकेचेर आपाची सत्ता, 15 वर्सां उपरांत भाजपाक हार खास करून घरांत बसून रावपी बायलो बलबलीत जातात. थोड्या अनुवांशिक (बडीचें) कारणांक लागून, अशें वैजकी अधिकाऱ्यांचें म्हणणें. जिणेशैली बदल्ले बगर आमकां दुयेंसांचेर जैत जोडपाक मेळचें ना. शारांतूच न्हय, तर गांवांनीय टीव्ही पळोवपाचें प्रमाण वाडलां. सांजवेळा सातांक टीव्ही मुखार थपकल मारून बसपी कांय बायलो (हातूंत कांय दादलेय आसात रातीं साडेणवांक उठून रातच्या रांदपाची तयारी करतात. मैदानाचेर खेळपाक वचपी भुरग्यांचो आंकडोय बरोच देंवला. सासू- सुनांच्यो टीव्ही माळो पळोवन फक्त शारिरीकूच न्हय तर मानसिक भलायकी इबाडल्या. कारण दरेके माळेंत घरादाराचें घट्टाण करपी बायल दिसता. टीव्हीचें व्यसन सोडपाक गोंयकार बायलांनी प्राधान्य दिवचें. आमच्यो जेवणाच्यो वेळोय बदल्ल्यात. टीव्ही येवचे पयलीं रातीं आठ मेरेन आनी 1990 च्या दशकांत 9 मेरेन जेवपी गोंयकार आतां धा, साडेधा मेरेन जेवपाक लागल्यात. मागीर बारांक न्हिदप आनी दुसरे दीस साडेआठ जालीं तरी हाथरुणार लोळप. परिणाम भलायकेचो इबाड. आदल्या तेंपार बायलो शारिरीक कश्ट करताल्यो. आयजूय करतात, मात खूब थोड्यो. रांदप, कोयर काडप, उमळप अत्याधुनिक उपकरणांक लागून सोंपें जालां. ताका लागून घरचें काम करतना आदल्या तेंपार मेहनत घेवची पडटाली, ती उणी जाल्या. कांय घरांनी तर हीं सगलीं घरचीं कामां आनी रांदप पसून वावराडी करता. कुडीची हालचालूच जायना म्हणटकच बलबलीतपणाचें प्रमाण वाडटलेंच. राष्ट्रीय भलायकी सर्वेक्षण अहवाल आसा, तो गोंयच्या सुखवस्तू बायलांची म्हायती घेवन केला आसतलो. झोपडपट्टींनी रावपी कश्टकरी बायलांची भलायकी बरी आसतली. तांच्यो समस्या वेगळ्यो. बलबलीत, लबलबीत, जाड जावप म्हणल्यार दुयेंसांक आमंत्रण. गोंयांत गोडेंमुताचें प्रमाणूय वाडलां. आतां हायस्कूलांत वचपी भुरग्यांक पसून तें आसता. हेर राज्यांचे तुळेन उणीं आसलीं तरी रक्तदाब, मानसिक दुयेंसां वाडल्यांत. घटस्फोटांचो आंकडो फुगत आसा. सरकारी भलायकी खात्यान मानसिक आनी शारिरीक दुयेंसां आड वावुरपाक सुरवात केले बगर कांय खरें ना. महिला मंडळां, आप मजत गटांनीय फुडाकार घेवं येता. दरेका घरांतल्यो बायलो तंदुरुस्त कश्यो उरतल्यो, ते पळोवप स्वता त्या बायलांचेंय कर्तव्य. भायर खावप वाडलां, हेंय बलबलीत जावपाचें एक कारण. हालींच्या कांय वर्सांनी गोंयकार कुटुंबां कडेन अतोनात पयसो आयला. राजकी मळ आनी थंय वावुरपी फुडारी, मुखेल कार्यकर्ते हें एक उदाहरण पुरो. तातूंत जाण्ट्यांची मालमत्ता भायल्यांक विकूनय कांय कुटुंबां गिरेस्त जाल्यांत. हातूंतलो कांय पयसो खावपाचेर खर्च जाता. अर्थांत तें दर्जेदार आसल्यार हरकत ना. मात रस्त्या कुशीचें तेलकट, मसाल्याचें खावप चड जालां. सांजवेळा कांय रस्त्यांचेर गाडी चलोवपाक मेळना इतली गर्दी आसता. सिगार, विडी, पाना प्रमाण हें अरबट चरबट, मचमचीत खाणूय भलायकेचें दुस्मान, हाचो विचार आमी केन्ना करतले? काळा प्रमाण माथ्याक कुरपणें, अशें म्हणटात. म्हणजे काळ बदलता तशे आमी बदलूंक जाय. मात हे बाबतींत आमी उरफाटे वचून आदलें तेंच बरें म्हणपाचो आनी तें चालीक लावपाचो वेळ आयला. तुमकां कितें दिसता? खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. कामत लोबो आडचे अपात्रताय याचिकेचेर 16 डिसेंबराक सुनावणी आयच्यान चार दीस आयुर्वेद काँग्रेस परिशद भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. फुगांव एक वश्याचो रोग. हो व्हायरस उस्वासावांगडा आंगांत भितरसरता. रोगाच्या अंगार फोड येमेरेन, खवळ्यो झडसर तो रोगी हो रोग म्हऱ्यांतल्या मनशाकदिवंक शकता. ह्या दुयेसाचो काळ (Incubation period) 10-12 दीस आसता. हें दुयेस चडशें शिंयांच्या दिसांनी जाता. पूण शारांनी हे दुयेंस वर्सूय भर दिसता. हें दुयेंस चडशें भुरग्यांकूच जाता. पूण 5 टक्के रोगी 15 वर्सा वयले पिरायेचे आसतात. हें दुयेंस धामीचें. फुगांव चड करुन कातीर आनी Muccos Membranes हांचेर येतात. सुर्वेक एक ते दोनदीस जोर येता आनी मागीर आंगार उदकाचे फोड येतात. हे फोड सबंद धडाचेर चड प्रमाणांत आसतात आनी भुजांपसून कोंपरामेरेन तशेंच जांगडांचेर, धोंपरामेरेन ह्या फोडांचे प्रमाण उणेंआसता. हे फोड कातीचेर वयले वयर आसतात. ते थोड्याच दिसां भितर सुकतात आनी मागीर तांच्यो खवळ्यो सुट्टात. पूण कातीचेर कसल्योच मावो उरनात. हे फोड एकाच वेळार, एकाचजाग्यार तरेतरेचे आसूंक शकतात. देखून ह्या पुळेराक polymorphic पुळेर अशें म्हणटात. तांबडे फुगांव (Haemorrhagic Varicella हातूंत फुगांवाच्या फोडाभितर रगतस्त्राव जाल्ल्या कारणान ते तांबडे दिसतात. जोर चड म्हळ्यार 104 ते 105 फऍ. आसता आनी रोगी मरुन लेगीत शकता. जाण्टेपणांतले फुगांव जाण्टेपणांत फुगांव आयल्यार फुसफुसांत वेगळेच तरेची थंडी भरुन Pneumonia जावं येता. नवजात भुरग्याचे फुगांव जल्माक येतनाच भुरग्याक जेन्ना फुगांव येतात, तेन्ना ताका Varicella Neonatarium अशें म्हणटात. हें दुयेंस लक्षणां वयल्यान आनी कातीचो पुळेर येवपाचे धर्तेवयल्यान रोखडेंच वळखूंक येता. फुगांवाच्या फोडांतले उदक तपासल्यार तातूंत Varicella व्हायरस मेळटात. फुगांव आयिल्ल्या दुयेंतीच्या रगतांत फुगांव येतकच जी खाज सुट्टा, तिचेर उपाय म्हूणून फोड आयिल्ल्या भागाचेर दुगदुगीत उदकाच्यो घड्यो घालतात. फोडाचे Infection जावचें न्हय म्हणून प्रतिजैव (antibodies) वखदांचो वापर करतात. हें दुयेंस जावचें न्हय म्हणून खाशेले तरेचें Varicella Immunoglobin चें इंजक्शनवापरांत आसा. तशेंच Varicella Zoster Immunoglobin हेंय घेतात. वापरांत आसा. तशेंच यकृताचेर वायट परिणाम जांव येतात. फुगांव हो रोग देवीच्या रोगापासून वेगळो कसो आसता हें पटोवपाखातीर कातीचो पुळेरबारकायेन तपासतात. देवीच्या पुळेराचो फोड चडशे तोंडार आनी हातापांयेचेर येतात. देवीच्या पुळेराचो फोड चडशे तोंडार आनी हातापांयेचेर येतात. जाल्यार फुगावाचो फोड पोटार आनी फाटीर चड येतात. नपूण हातापांयाचेर सामके उणेयेतात. पूण हातापांयाचेर सामके उणेयेतात. देवीचो पुळेर एकेच तरेचो आसता म्हळ्यार तांबड्योच पुळ्यो वा फोड आयल्यारयेतात. कांयकडेन उदकाचे फोड येतात जाका Polymorphic Rash अशें म्हणटातदेवीचे फोड मदीं मदीं ओले उरतात. जाल्यार फुगावाचे फोड मदीं पयली सुकतात. देवी आयिल्ल्या रोग्याच्या तोंडार खोल मावो उरतात, तशो मावो फुगांव आयल्यार उरनात. विकिसोर्सांत ह्या लेखा संबंधित मूळाचो मज़कूर आसा फुगांव हें पान शेवटीं 13 मार्च 2021 दिसा, 12:09 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. गीतांतलें गीत (१/१) म्हणगे सगळ्या गीतां-अन भव श्रेश्ट व उत्तं गीत. मनचो म्हणगे दादल्या-बायलेचेर विस्वाशी आनी निरमळ मोग देवाच्याच मोगाची श्रेश्ट खुणा कशी हो कवी वर्णिता आनी वाखाणता. दोगां मोग्यांची गजाल, तांची एका-मेकाक भुलयतली सुरोपाय आनी सुंदराय, एकामेका थांय भोगलली कुडीची व लिंगाची वंदावण, एकामेका सवें दाखळ केल्लीं खल मायेमोगाचीं भावनां हें सगळें देव-रचणाराची येवजण मनषाच्या भव वरत्या आनी उत्तं मोगा वयर थावी कर्त. हो नितळ आनी निरमळ, निरोपराधी आनी पवित्र मोग तांकां लग्न जावंक अडता. ह्या गितान मनशाच्या मोगाचो नीज नमुणो आमच्या दोळयां मुखार पर्जळता आधुनिक काळाचे चोद-शे जाणार असलो सैंबीक आनी सैम्बावरतो समज आमकां दितात. शेंकडे पटीं, गीतांतलें गीत अतमीक अर्थान वाचताले. इसरायेलाचे धर्मिक परंपरेंत, सर्वेस्पर, निश मोगी आनी न्हवरो आनी इसरायेल ताची मोगाची हकल आनी पतीन. अशें प्रवादी देवा आनी इसरायेला मदें केल्लो करार एक लग्न कशें धरतात आनी अविस्वाशी पर्दवारीन म्हण शिडकायतात आनी तिचें पातक ल्विन दितात (पळे इज, ५/१-७; ५४/४-८; जेर. २/२ङ्. ३२; एजेक. १६/२३; हस. १-३; २/१६.२१). सर्वेस्पर देव परतून-परतून आपले विंचून काडलले परजेक एका सोपूर्ण मोगाच्या खल एकवटान आपणा लागीं जियेवंक आपयता. गीतांतल्या गीतांत मेळतलो लग्नाचो व कराराचो अतमीक अर्थ नव्या करारांत जायत्या पुस्तकांनीं स्पश्ट जाता (मत्. ९/१५; २५/१-१३; जु. ३/२९; २कर. ११/२; ऑफेज. ५/२३-३२; प्रक. १९/७ आनी उपरांत; २१/९ आनी उपरांत क्रिस्ती परंपरेंत, गीतांतलो मोग क्रिस्ता आनी पवित्र सभे मदें आशिल्लो एकवट खुणायता. भागेवंत बेनारत खेरित्पनीं क्रिस्ता आनी दर एका मनषाच्या अतम्या मदें जाल्लो एकवट, ह्या गीतांतल्या गीतांत बारीकसाणेन पळेता. "गीतांतलें गीत" म्हणगे भव उत्तं; आनी अपुर्बायेचें गीत. असल्या गीता सारकें पवित्र पुस्तकांत आनिंक गीत ना. परमेस्वराचो उपकार आठोवनच्याक, कांय गित्म पवित्र पुस्तकांत मेळतात. जशें इसरायेल पर्जेचें (सुट. १५/१ देबोराचें (जुद. ५/१ जुदिताचें (जुद. १६/१ सामुयेलाचे आवयचें (१राजा २/१ पूण तीं गीतां, ह्या गीता मुखार एक सावळी कशी. जरूय हें गीत "सलोमनाचें" अशें म्हणलां, तरूय तें कोणें बरयलां आनी केदना बर्यलां तें सांगूंक सोंपें न्हय. पूण हालींचे जायते जाणार तें गीत सलमन राजानुच बरयललें म्हण समजतात. घडये जुदेवांच्या निर्वासा व पर्देसपना उपरांत व चवथ्या शेंकड्यांत बरयललें म्हण कांय जणार अदमास करतात. "गीतांतलें गीत" म्हळ्यार मोगाचें गीत. ह्या गीतांत तरुन राखणीं मोगांत पडून, एका-मेकाची सुंदराय वाखाणतात, एका-मेकाचो मोग परगट्तात व दाखयतात आनी तुटून आसलोलो एकवट परत जोडूंक अत्रेकतात. ह्या गीतांत, फकत सैंबाच्या व कुडीच्या खसपायां मोगाची खबर केल्ली जाल्यार, तें गीत देवान प्रेरीत केल्ल्या पुस्तकां मदें साचें नासलें. ह्या गिताची खल समजणी घेवंक कोठीण जाता. जायत्या स्वातांचेर एका-मेकाच्या विभागांचें सुत व सांकोळ निट मेळोना, म्हणगे वेग-वेगळे विभाग कशे विणलले व दसयलले आसात ते गोमो नांत. कित्याक हें गीत जावन आसा सोबार मोगा-गीतांचो एक सांग्रह जमो; हें गीत बरयणाराच्या व घडणाराच्या मनांत एक खेरीत शेवट व हेतू आसलो तो हो उंच मोलाची एक खेरीत शिकवण दियपाचो. हें गीत लग्नाचो मोग दाखोवन दिता, आनी मोगाक दोळे नांत. हीं सोबार गीतां जावन आसात, मोगांत पडलल्या दोग तरूण-तरूणीच्या जिवितांतलीं चित्रां व प्रतिरुपां. दुसरे भाशेन, मोगाचीं सोबार जाय-जूय फुलां एका-मेकाच्या झेल्यांत व माळ्यांत गुंतलोलीं. ह्या गीतांत दोग मोग्यांचो मोग इल्लो फुलन वेता-सो दिसता; पयलीं व सुर्वेक तो मोग किर्लता आनी उपरांत कोंबऱ्यो येवन फांकारता, पालेता आनी शेकीं एक व्हड रूख जाता. पूण कोण परीं, मोगाचे सगळे रंग व बाजू, सुर्वेक तें शेवटाक पोरयान, मसळ जावन एक मोगान भरललें चित्र आमच्या दोळयां मुखार कशें उबें जाता तें कळीत जायना व आमकां सांगना. ह्या गीतांत संव'वाद व दोगमा मदें उलोवप व आपलेच कडे उलोवप आनी हांगा-थंय जेरुसाल्याच्या धुवांचो (चेडवांचो) पंगड ह्या उलोवपांत भाग घेता; ह्या उलोवपांचो उपयोग करुन, कवी आपल्या गीतांत रंग आनी रूच हाडता. सोबिताय दिता आनी दोगांचो तरूण-तरूणीचो-मोग परगट करता. थोड्यां परमणें, हें गीत एक नाटकुलें आनी तांतूंत तीन पात्रां व कलाकारां वांटो घेतात. 1. सुलामकारीन, लिबनाची एक सोबीत तरणाटी मेंडरां-राखपी चली (गोंवळीन) तिका एका उदेंतीच्या राजाच्या राज-माहालांत व घरान्त बळान धरुन आनी ओडून व्हेल्या; 2. तिचो खाशा नीज पती तिच्या मोगान पेटलोलो आसता. तिका चोरयांब व गुप्तीं, घडये रातच्या विळार, भेटूंक वेता; 3. सलमन राजा व आनिंक खंयचोय उदेंती-राजा, हे सुंदर गोंवळीनीचो मोग जिखून घेवंक सोदता पूण ताचे सगळे प्रयत्न निर्फळ, अमत्या कळश्यार उदक. कित्याक सर्व-शेवटीं, ही तरणाटी व पतीन राजाच्या फासांतली व चपक्यांतली सुटून आपल्या पतीच्या घरा सुरक्षीत परतून येता. ह्या नाटकुल्याचें रूपक व समजणी म्हळ्यार अशी पतीन म्हळ्यार इसरायेल पर्जा; पती म्हळ्यार सर्वेस्पर; सलमन म्हळ्यार कुडया देवांची पुजा. हें पान शेवटीं 12 मार्च 2021 दिसा, 13:24 वोरांचोर बदलेलें. मजकूर क्रियेटिव कॉमन्स ऐट्रिब्यूशन/शेयर-अलाइक लायसेंस हाच्या अंतर्गत उपलब्ध आसा; हेर अटी लागू जावं शकतात. चड म्हायती खातीर वापराच्यो अटी पळयात. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. म्हादय खातीर आतां विजय काडटलो समन्वय समिती दोन वर्सांत ‘हर घर फायबर’: मुख्यमंत्री भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना. सगले कडेन शांतताय, हेर कडेन आवाज अमेरिकेंत नोकरी दितां म्हूण सांगून १२ लाखांची फटवणूक. आमचेय चुलीर कितें शिजता तें पळोवया वाडट्या गुन्यांवांचेर मुख्यमंत्री डॉ. प्रमोद सावंत हांणी उंचेल्या पुलीस अधिकाऱ्यां वांगडा खासा बसका घेतली. उपरांत पत्रकारां कडेन उलयतना तांणी सांगलें, जे गुन्यांव घडटात तातूंत गोंया भायल्या बिगर गोंयकार लोकांचो चड वांटो आसता. तांकां लागून गोंयांत चड गुन्यांव घडटात. मुख्यमंत्र्याचें हें विधान चुकीचें आसा अशें हांव म्हणचोना, मात तातूंय पुराय तथ्यूय आसा अशेंय ना. गुन्यांव हो गुन्यांव आसता. तो व्हड जांव वा ल्हान. ताचे कोण समर्थन करपाक शकना. मात गोंयचे बाबतींत ते आंतरराष्ट्रीय पर्यटन डेस्टीनेशन आसतना हांगा घडपी गुन्यावांचे प्रकार हे वेगवेगळे आसात. गोंयांत फकत बिगर गोंयकारूच येवन गुन्यांव करतात अशे ना. गोंयांत देशा भायलेय लोक पर्यटनाच्या नांवान गोंयांत येतात आनी गुन्यांव करतात. आतां ही अशी वस्तुस्थिती असताना ह्या सगळ्यांचेर नदर दवरपाची आसता वा ह्या सगळ्या घटकांतले गुन्यांव नियंत्रणांत दवरपाची जबाबदारी आसता ती गोंय पुलिसांची. मात आमचे गोंय पुलिस हे खातीर तितले तयार आसात व्हय? तांकां तशें प्रशिक्षण आनी गरजेच्यो आधुनीक तंत्रगिन्यान आनी हेर सोयीसुविधा उपलब्ध आसात व्हय? गोंयांतलो आंतरराष्ट्रीय स्तरावेलो गुन्यांवांचो टक्को कमी करपाक आनी आंतरराष्ट्रीय गुन्यांवकाऱ्यांक धरपाक गोंय पुलिसांची मानसीक, शारिरीक, तंत्रज्ञानाचे बाबतींत सक्षम जाल्यात व्हय? ह्या सगळ्या गजालींचो अभ्यास जावपाक जाय. म्हाका दिसता गोंयच्या पर्यटन मळावेले हायप्रोफायल गुन्यांव मोडून काडपाक पुलिसांचो एक वेगळो फांटो करचो जांकां हेर पुलिसां परस वेगळे तरेचें ट्रेनींग, इन्फ्रास्ट्रक्चर, तंत्रगिन्यान आनी वेगळे तरेची खास कार्यपद्धती आपणावप गरजेचें आसा. हें अशे जाले जाल्यार गोंयांतलो क्रायम रेट कमी जातलो आनी डिटेकक्शन रेट वाडटलो. खासा करून दर्यादेग वाठारांनी जंय अशे तरेचो हाय प्रोफायल गुन्यांव घडटात थंय तरी अशी पुलिसांची वेगळी वेवस्था सामकी गरजेची आसा. आतां आनीक एक हुस्क्याची गजाल म्हळ्यार खुद्द गोंयकारां मदीं वाडपी गुन्यांवकारी वृत्ती. आमी फक्त गोंयांत बिगर गोंयकारूच गुन्यांव करतात अशें म्हणपाक शकनात. हय, बिगर गोंयकारांच्या गुन्यांवांचें प्रमाण गोंयकार गुन्यांवकारां परस चड आसा हाचो अर्थ गोंयकार गुन्यांव करिनात असो जायना. शांत, सुशेगाद, खावन- पिवन सुखी आशिल्ले गोंयकार आतां खून, बलात्कार, फटींगपणा अश्यो गजाली कित्याक करपाक लागले? हाचे फाटले कारण कितें? ह्या सगळ्याचो खोलायेन अभ्यास करुन ताचेर उपाय काडपाची गरज आसा. सरकारान ताचेरय भर दिवचो. म्हज्या कोंतान गोंयकारां मदीं जे गुन्यांवकार वाडल्यात तातूंत साबार कारणा आसात. एक कारण, एकामेकां मदीं कमी जायत चलिल्लो संवाद. आनी खास करून फामिली मदीं. पयलीं तेंपार फामिली एकठांय रावताल्यो. एकामेकांचे अडीअडचणींचेर चर्चा जाताली. आदार दिवप जाताले. माता आतां हें सगळें सामके कमी जायत चल्लां. दुसरें एक कारण दिसता ते म्हळ्यार गोंयकारां मदीं खास करून तरणाट्यां मदीं सोरो, ड्रग्स घेवपाचें प्रमाण दिसान दीस वाडत आसा. सरकारान सोरो आनी ड्रग्सा आड समाजा मदीं मोठी जागृताय घडोवन हाडपाक जाय, जी आयज मेरेन जाल्ली ना. कमी वेळान, कमी कश्टान गिरेस्त जावपाचोय हांवेस कांय जाणां मदीं दिसता. एकंदरीत पळयत जाल्यार गोंयांतले गुन्यांव हे फक्त बिगर गोंयकारां पुरतेच मर्यादीत आसात वा फकत तांकांच टार्गेट करप हें योग्य न्ही. आमी आमचेय चुलीर कितें शिजता ताचो नियाळ घेवप गरजेचे. ताचेर गंभीरतायेन पावलां उखल्लीं जाल्यारूच फुडाराक ही परिस्थिती सुदारतली. ना जाल्यार ती हाता भायर वचपाक वेळ लागचो ना. खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात. मोपा सावन 5 जानेवारीक सुरू जातलीं विमानां भांगरभूंय. गोंयचेंच न्हय, तर पुराय संवसारांतलें एकसुरें दिसाळें. फकत गोंयांतूच न्हय, तर डिजीटल माध्यमां वरवीं जगांत जंय कोंकणी मनीस आसा, थंय-थंय पावपी मायभाशेंतलें दिसाळें. गोंयची, गोंया भायली दरेक खबर, म्हायतीपूर्ण लेख, शिक्षण, रोजगारा विशीं ताजी म्हायती दिवपी विश्वासपात्र माध्यम म्हणल्यार भांगरभूंय. सद्दां एक पुरवणी आनी चार पानांची आयताराची घोस्ताची मेजवानी. गोंयची सांस्कृतिक खबर जांव वा राजकी, खेळां बातम्यो वा जांव समाजीक घडामोडी. रोखठोक मतां दिवपी गोंयचें दर्जेदार दिसाळें. लोकभाशेंत लोकांचो आवाज. वाचूंक लागशात, संवय सुटची ना.