diff --git "a/labeled 20 data for fine-tuning.conll" "b/labeled 20 data for fine-tuning.conll" new file mode 100644--- /dev/null +++ "b/labeled 20 data for fine-tuning.conll" @@ -0,0 +1,98792 @@ +-DOCSTART- -X- O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Bencana -X- _ O +Banjir -X- _ O +dengan -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh -X- _ O +dan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +, -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +M. -X- _ O +Ramadhan -X- _ O +Putra -X- _ O +Fajar -X- _ O +( -X- _ O +221911249 -X- _ O +, -X- _ O +4SI2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Drs. -X- _ O +Waris -X- _ O +Marsisno -X- _ O +, -X- _ O +M.Stat. -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +terletak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +, -X- _ O +sering -X- _ O +mengalami -X- _ O +banjir -X- _ O +saat -X- _ O +musim -X- _ O +hujan. -X- _ O +Tingginya -X- _ O +frekuensi -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +kota -X- _ O +ini -X- _ O +mendorong -X- _ O +perlunya -X- _ O +kesiapsiagaan -X- _ O +terhadap -X- _ O +bencana -X- _ O +banjir. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +peta -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +rentan -X- _ O +terhadap -X- _ O +banjir -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +dan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +membandingkan -X- _ B-TUJUAN +hasil -X- _ I-TUJUAN +pemetaan -X- _ I-TUJUAN +daerah -X- _ I-TUJUAN +yang -X- _ I-TUJUAN +rawan -X- _ I-TUJUAN +banjir -X- _ I-TUJUAN +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +ranking -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +kerawanan -X- _ O +yang -X- _ O +disediakan -X- _ O +oleh -X- _ O +BNPB. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +meliputi -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +geologi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sungai. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ B-METODE +jumlah -X- _ I-METODE +ranking -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +metode -X- _ I-METODE +ketergantungan -X- _ I-METODE +ranking -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +dan -X- _ I-METODE +metode -X- _ I-METODE +perbandingan -X- _ I-METODE +pasangan -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +AHP -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dalam -X- _ O +jumlah -X- _ O +kelurahan -X- _ O +pada -X- _ O +setiap -X- _ O +kategori -X- _ O +kerawanan. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ B-TEMUAN +ketergantungan -X- _ I-TEMUAN +ranking -X- _ I-TEMUAN +menghasilkan -X- _ I-TEMUAN +hasil -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +lebih -X- _ I-TEMUAN +baik -X- _ I-TEMUAN +daripada -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +jumlah -X- _ I-TEMUAN +ranking -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +AHP -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +keseluruhan -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +83,08 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +kappa -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +68,63 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +. -X- _ O +perbandingan -X- _ O +pasangan -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Banjir -X- _ O +, -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +, -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +, -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh -X- _ O +, -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis. -X- _ O +sungai -X- _ O +palung -X- _ O +normal -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +melewati -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Banjir -X- _ O +merupakan -X- _ O +limpasan -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +melebihi -X- _ O +tinggi -X- _ O +muka -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +adanya -X- _ O +genangan -X- _ O +pada -X- _ O +lahan -X- _ O +rendah -X- _ O +di -X- _ O +sisi -X- _ O +sungai. -X- _ O +Pada -X- _ O +umumnya -X- _ O +banjir -X- _ O +disebabkan -X- _ O +oleh -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +normal -X- _ O +sehingga -X- _ O +sistem -X- _ O +pengaliran -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +sungai -X- _ O +dan -X- _ O +anak -X- _ O +sungai -X- _ O +alamiah -X- _ O +serta -X- _ O +sistem -X- _ O +drainase -X- _ O +dangkal -X- _ O +penampung -X- _ O +banjir -X- _ O +buatan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +tidak -X- _ O +mampu -X- _ O +menampung -X- _ O +akumulasi -X- _ O +air -X- _ O +hujan -X- _ O +tersebut -X- _ O +sehingga -X- _ O +meluap -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +Podes -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejadian -X- _ O +bencana -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +bencana -X- _ O +yang -X- _ O +tertinggi -X- _ O +diantara -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejadian -X- _ O +bencana -X- _ O +lainnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +terdapat -X- _ O +sebanyak -X- _ O +15.366 -X- _ O +desa -X- _ O +dalam -X- _ O +tiga -X- _ O +tahun -X- _ O +terakhir -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +Potensi -X- _ O +desa -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +BPS -X- _ O +terkait -X- _ O +jumlah -X- _ O +peristiwa -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2015-2021 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +angka -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +tinggi -X- _ O +yaitu -X- _ O +863 -X- _ O +kejadian -X- _ O +banjir. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +peristiwa -X- _ O +banjir -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +terjadi -X- _ O +dalam -X- _ O +selang -X- _ O +tahun -X- _ O +2015-2021 -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +menurut -X- _ O +data -X- _ O +Potensi -X- _ O +desa -X- _ O +yang -X- _ O +dipublikasi -X- _ O +BPS -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +adalah -X- _ O +67 -X- _ O +kejadian -X- _ O +banjir. -X- _ O +Sumber -X- _ O +: -X- _ O +Data -X- _ O +Informasi -X- _ O +Bencana -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +diolah -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +kejadian -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +tahun -X- _ O +2010-2022 -X- _ O +Kepala -X- _ O +Bidang -X- _ O +Kedaruratan -X- _ O +dan -X- _ O +Logistik -X- _ O +BPBD -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +, -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +bahwa -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +rawan -X- _ O +terjadi -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +saat -X- _ O +memasuki -X- _ O +musim -X- _ O +penghujan -X- _ O +yaitu -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Konawe -X- _ O +dan -X- _ O +Konawe -X- _ O +Utara -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dengan -X- _ O +frekuensi -X- _ O +banjir -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +tinggi -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +, -X- _ O +penting -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kesiapsiagaan -X- _ O +terhadap -X- _ O +bencana -X- _ O +banjir. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +opsi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +masyarakat -X- _ O +dan -X- _ O +pemerintah -X- _ O +adalah -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +atau -X- _ O +evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +risiko -X- _ O +banjir. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +pedoman -X- _ O +atau -X- _ O +perkiraan -X- _ O +dalam -X- _ O +upaya -X- _ O +pencegahan -X- _ O +dan -X- _ O +penanggulangan -X- _ O +bencana -X- _ O +banjir. -X- _ O +Seperti -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Sudarmadi -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +R. -X- _ O +Heryani -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +kedua -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +secara -X- _ O +menyeluruh -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +karena -X- _ O +belum -X- _ O +melibatkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +sistem -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +data. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan. -X- _ O +Data -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +secara -X- _ O +gratis -X- _ O +dan -X- _ O +mudah -X- _ O +diakses. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dua -X- _ O +metode -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +metode -X- _ B-METODE +ranking -X- _ I-METODE +( -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +dan -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ B-METODE +perbandingan -X- _ I-METODE +pasangan -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +AHP -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +. -X- _ O +Metode -X- _ O +ranking -X- _ O +memiliki -X- _ O +sedangkan -X- _ O +metode -X- _ O +perbandingan -X- _ O +pasangan -X- _ O +lebih -X- _ O +objektif -X- _ O +dan -X- _ O +bergantung -X- _ O +pada -X- _ O +penilaian -X- _ O +individu -X- _ O +yang -X- _ O +memahami -X- _ O +masalah -X- _ O +atau -X- _ O +ahli -X- _ O +dalam -X- _ O +menentukan -X- _ O +prioritas. -X- _ O +subjektif -X- _ O +, -X- _ O +sifat -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +wilayah -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sidoarjo -X- _ O +merupakan -X- _ O +daerah -X- _ O +rentan -X- _ O +banjir -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebesar -X- _ O +49,41 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +luas -X- _ O +wilayahnya. -X- _ O +Wilayah -X- _ O +rentan -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sidoarjo -X- _ O +di -X- _ O +antaranya -X- _ O +meliputi -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Jabon -X- _ O +, -X- _ O +Porong -X- _ O +, -X- _ O +Taman -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Waru. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Cakupan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +, -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +Tenggara -X- _ O +dengan -X- _ O +65 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +perekaman -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +periode -X- _ O +1 -X- _ O +Juli -X- _ O +2021 -X- _ O +sampai -X- _ O +dengan -X- _ O +30 -X- _ O +juni -X- _ O +2022. -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan -X- _ O +( -X- _ O +CH -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +KL -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Ketinggian -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan -X- _ O +( -X- _ O +PL -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Geologi -X- _ O +( -X- _ O +S -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +( -X- _ O +KT -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +( -X- _ O +G -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Sungai -X- _ O +Lereng -X- _ O +Lahan -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Adapun -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Membuat -X- _ O +peta -X- _ O +daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +per -X- _ O +kelurahan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +dan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis. -X- _ O +2. -X- _ O +Membandingkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +pemetaan -X- _ O +daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +banjir -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +antara -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +perbandingan -X- _ O +pasangan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +kerawanan -X- _ O +BNPB. -X- _ O +( -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Sudarmadi -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Integrasi -X- _ O +Fuzzy -X- _ O +Logic -X- _ O +dan -X- _ O +Banjir -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Model -X- _ O +Analytical -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +Process -X- _ O +ini -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +”. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +mengintegrasikan -X- _ O +Fuzzy -X- _ O +Logic -X- _ O +dan -X- _ O +AHP. -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +adalah -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +tanah -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sungai. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +didapatkan -X- _ O +persentase -X- _ O +terluas -X- _ O +setiap -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir. -X- _ O +Dimana -X- _ O +kelas -X- _ O +sangat -X- _ O +rawan -X- _ O +adalah -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Maros -X- _ O +Baru -X- _ O +seluas -X- _ O +33,04 -X- _ O +km2 -X- _ O +( -X- _ O +79 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +luasan -X- _ O +daerah -X- _ O +penelitian -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +elevasi -X- _ O +, -X- _ O +jenis -X- _ O +R. -X- _ O +Heryani -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Spasial -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Analytical -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Maros”. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +Process -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP. -X- _ O +Dimana -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +elevasi -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +jenis -X- _ O +tanah. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +didapatkan -X- _ O +bobot -X- _ O +parameter -X- _ O +kemiringan -X- _ O +jenis -X- _ O +tanah -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +elevasi -X- _ O +secara -X- _ O +berurutan -X- _ O +nilainya -X- _ O +adalah -X- _ O +38 -X- _ O +, -X- _ O +22 -X- _ O +, -X- _ O +16 -X- _ O +, -X- _ O +14 -X- _ O +, -X- _ O +10. -X- _ O +A. -X- _ O +R. -X- _ O +Setiawan -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +Sutriyono -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +S. -X- _ O +N. -X- _ O +Jati -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Zona -X- _ O +Rawan -X- _ O +Bahaya -X- _ O +Banjir -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +AHP -X- _ O +Daerah -X- _ O +Pagar -X- _ O +Bukit -X- _ O +dan -X- _ O +Sekitarnya -X- _ O +, -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Bengkunat -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Pesisir -X- _ O +Barat”. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +overlay -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +berpasangan. -X- _ O +Dimana -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +jarak -X- _ O +sungai -X- _ O +, -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +elevasi -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +infiltrasi. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +parameter -X- _ O +jarak -X- _ O +sungai -X- _ O +merupakan -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +dengan -X- _ O +bobot -X- _ O +24 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Y. -X- _ O +K. -X- _ O +S. -X- _ O +Ariyora -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +“Pemanfaatan -X- _ O +Data -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh -X- _ O +dan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +Untuk -X- _ O +Analisa -X- _ O +Banjir -X- _ O +( -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Banjir -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +) -X- _ O +”. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +skoring -X- _ O +, -X- _ O +pembobotan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +overlay. -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +tekstur -X- _ O +tanah -X- _ O +, -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +ketinggian -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +buffer -X- _ O +sungai. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +bahaya -X- _ O +banjir -X- _ O +pada -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +berkisar -X- _ O +antara -X- _ O +3-9. -X- _ O +H. -X- _ O +S. -X- _ O +Purnawali -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Kerentanan -X- _ O +Bencana -X- _ O +Banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sidoarjo -X- _ O +dengan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +dan -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh”. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +deskriptif -X- _ O +analitik. -X- _ O +Dimana -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +kelerengan -X- _ O +, -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +densitas -X- _ O +drainase -X- _ O +, -X- _ O +penurunan -X- _ O +muka -X- _ O +tanah -X- _ O +, -X- _ O +pasang -X- _ O +surut -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kenaikan -X- _ O +laut. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Sebagian -X- _ O +muka -X- _ O +air -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Alir -X- _ O +Metode -X- _ O +Analisis -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +terkait -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +melalui -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +yaitu -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +Landsat -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +CHIRPS -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +DEM -X- _ O +SRTM -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +data -X- _ O +kerawanan -X- _ O +BNPB -X- _ O +2019 -X- _ O +untuk -X- _ O +pengecekan -X- _ O +akurasi. -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Landsat -X- _ O +8 -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +peta -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan. -X- _ O +Dimana -X- _ O +dalam -X- _ O +menentukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dari -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +supervised -X- _ O +classification -X- _ O +dan -X- _ O +kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +keakurasian -X- _ O +peta -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +I -X- _ O +( -X- _ O +pers -X- _ O +1 -X- _ O +dan -X- _ O +pers -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Citra -X- _ O +satelit -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +CHIRPS -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +peta -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan. -X- _ O +DEM -X- _ O +SRTM -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +peta -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +Lereng -X- _ O +dan -X- _ O +Ketinggian -X- _ O +Lahan. -X- _ O +Dimana -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +pengolahan -X- _ O +Citra -X- _ O +satelit -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +Google -X- _ O +Earth -X- _ O +Engine. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +peta -X- _ O +Geologi -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +Website -X- _ O +yang -X- _ O +datanya -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Pusat -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Geologi -X- _ O +dan -X- _ O +Peta -X- _ O +Jarak -X- _ O +Sungai -X- _ O +menggunakan -X- _ O +OpenStreetMap -X- _ O +untuk -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +datanya. -X- _ O +. -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Analisis -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +pada -X- _ O +semua -X- _ O +peta -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Ranking -X- _ O +( -X- _ O +Metode -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Ranking -X- _ O +( -X- _ O +pers -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Metode -X- _ O +Ketergantungan -X- _ O +Ranking -X- _ O +( -X- _ O +pers -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Metode -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Pasangan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +yaitu -X- _ O +rendah. -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tinggi -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +II -X- _ O +untuk -X- _ O +membandingkan -X- _ O +metode -X- _ O +mana -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dari -X- _ O +ketiga -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +maka -X- _ O +akan -X- _ O +dicek -X- _ O +keakurasiannya -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +Tabel -X- _ O +I -X- _ O +( -X- _ O +pers -X- _ O +1 -X- _ O +dan -X- _ O +pers -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +pengklasifikasian -X- _ O +menjadi -X- _ O +5. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +diperoleh -X- _ O +yang -X- _ O +pers -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +TABEL -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +Dikelaskan -X- _ O +ke -X- _ O +Kelas -X- _ O +A -X- _ O +nAA -X- _ O +nBA -X- _ O +nCA -X- _ O +nDA -X- _ O +n+A -X- _ O +B -X- _ O +nAB -X- _ O +nBB -X- _ O +nCB -X- _ O +nDB -X- _ O +n+B -X- _ O +C -X- _ O +nAC -X- _ O +nBC -X- _ O +nCC -X- _ O +nDC -X- _ O +n+C -X- _ O +D -X- _ O +nAD -X- _ O +nBD -X- _ O +nCD -X- _ O +nDD -X- _ O +n+D -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Piksel -X- _ O +nA+ -X- _ O +nB+ -X- _ O +nC+ -X- _ O +nD+ -X- _ O +N -X- _ O +Kelas -X- _ O +Referensi -X- _ O +A -X- _ O +B -X- _ O +C -X- _ O +D -X- _ O +Total -X- _ O +Piksel -X- _ O +Sumber -X- _ O +: -X- _ O +G. -X- _ O +M. -X- _ O +Foody -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Persamaan -X- _ O +akurasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +) -X- _ O +𝑘𝑘 -X- _ O +( -X- _ O +𝑞 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑘=1 -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝐴𝑘𝑢𝑟𝑎𝑠𝑖 -X- _ O +𝐾𝑒𝑠𝑒𝑙𝑢𝑟𝑢ℎ𝑎𝑛 -X- _ O += -X- _ O +⎛ -X- _ O +⎞ -X- _ O +×100 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝐾𝑎𝑝𝑝𝑎 -X- _ O +𝐴𝑐𝑐𝑢𝑟𝑎𝑐𝑦 -X- _ O += -X- _ O +⎡ -X- _ O +⎢ -X- _ O +⎢ -X- _ O +⎢ -X- _ O +⎣ -X- _ O +⎝ -X- _ O +( -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑞 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑘=1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑘𝑘 -X- _ O +𝑞 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑘=1 -X- _ O +⎠ -X- _ O +) -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑘+ -X- _ O ++𝑘 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +− -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑞 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑘=1 -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑘+ -X- _ O ++𝑘 -X- _ O +) -X- _ O +⎤ -X- _ O +⎥ -X- _ O +⎥ -X- _ O +⎥ -X- _ O +⎦ -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Dimana -X- _ O +: -X- _ O += -X- _ O +Banyaknya -X- _ O +piksel -X- _ O +dalam -X- _ O +contoh -X- _ O +n -X- _ O +nk+ -X- _ O += -X- _ O +Jumlah -X- _ O +piksel -X- _ O +dalam -X- _ O +baris -X- _ O +ke-k -X- _ O +n+k -X- _ O += -X- _ O +Jumlah -X- _ O +piksel -X- _ O +dalam -X- _ O +kolom -X- _ O +baris -X- _ O +ke-k -X- _ O +nkk -X- _ O += -X- _ O +Nilai -X- _ O +diagonal -X- _ O +dari -X- _ O +matriks -X- _ O +kontingensi -X- _ O +baris -X- _ O +ke-k -X- _ O +dan -X- _ O +kolom -X- _ O +ke-k -X- _ O +Metode -X- _ O +Pembobotan -X- _ O +Ranking -X- _ O +: -X- _ O +𝑤 -X- _ O +𝑗 -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +𝑛 -X- _ O +− -X- _ O +𝑟 -X- _ O +𝑗 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +/ -X- _ O +Σ -X- _ O +( -X- _ O +𝑛 -X- _ O +− -X- _ O +𝑟 -X- _ O +𝑝 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝑤 -X- _ O +𝑗 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +/ -X- _ O +Σ -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +𝑟 -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +𝑟 -X- _ O +𝑘 -X- _ O +𝑗 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +TABEL -X- _ O +KLASIFIKASI -X- _ O +TINGKAT -X- _ O +KERAWANAN -X- _ O +Total -X- _ O +Skoring -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Warna -X- _ O +𝑆min -X- _ O +– -X- _ O +( -X- _ O +𝑆min+X -X- _ O +) -X- _ O +Rendah -X- _ O +( -X- _ O +𝑆min+X -X- _ O +) -X- _ O +– -X- _ O +( -X- _ O +𝑆min+2X -X- _ O +) -X- _ O +Sedang -X- _ O +( -X- _ O +𝑆min+2X -X- _ O +) -X- _ O +– -X- _ O +𝑆𝑚𝑎𝑘s -X- _ O +Tinggi -X- _ O +Persamaan -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +: -X- _ O +𝑋 -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +𝑆 -X- _ O +−𝑆 -X- _ O +) -X- _ O +𝑚𝑖𝑛 -X- _ O +𝑚𝑎𝑘𝑠 -X- _ O +3 -X- _ O +Hijau -X- _ O +Kuning -X- _ O +Merah -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +ini -X- _ O +rawan -X- _ O +terhadap -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +fakta -X- _ O +bahwa -X- _ O +kurangnya -X- _ O +informasi -X- _ O +dan -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dalam -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +kekurangan -X- _ O +kesadaran -X- _ O +dan -X- _ O +perhatian -X- _ O +masyarakat -X- _ O +terhadap -X- _ O +bencana -X- _ O +banjir. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengkaji -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknologi -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +dan -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +mengurangi -X- _ O +waktu -X- _ O +dan -X- _ O +biaya -X- _ O +dalam -X- _ O +memperoleh -X- _ O +informasi -X- _ O +tentang -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +banjir. -X- _ O +mengkombinasikan -X- _ O +parameter-parameter -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +sumber -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +datanya. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +, -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +geologi. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +pembobotan -X- _ O +yaitu -X- _ O +metode -X- _ O +ranking -X- _ O +( -X- _ O +metode -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +) -X- _ O +perbandingan -X- _ O +pasangan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +dua -X- _ O +tujuan -X- _ O +yaitu -X- _ O +memetakan -X- _ O +daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +banjir -X- _ O +per -X- _ O +kelurahan -X- _ O +dan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +metode -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP. -X- _ O +Dari -X- _ O +dua -X- _ O +tujuan -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +output -X- _ O +/ -X- _ O +keluaran -X- _ O +berupa -X- _ O +peta -X- _ O +daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +banjir -X- _ O +per -X- _ O +kelurahan -X- _ O +dari -X- _ O +metode-metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +dan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +metode-metode -X- _ O +tersebut. -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Peta -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +Dihasilkan -X- _ O +1. -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +jika -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +persentase -X- _ O +luasannya -X- _ O +, -X- _ O +mayoritas -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +42,33 -X- _ O +% -X- _ O +adalah -X- _ O +datar -X- _ O +atau -X- _ O +memiliki -X- _ O +kemiringan -X- _ O +sekitar -X- _ O +0 -X- _ O +% -X- _ O +-8 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +sedikit -X- _ O +luasannya -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +yaitu -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +curam -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +kemiringan -X- _ O +ini -X- _ O +sebesar -X- _ O +> -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +lereng. -X- _ O +3. -X- _ O +Ketinggian -X- _ O +Lahan -X- _ O +Skor -X- _ O +lereng -X- _ O +kemiringan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +memiliki -X- _ O +skor -X- _ O +1-5. -X- _ O +Dimana -X- _ O +untuk -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +< -X- _ O +10m -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +10-50 -X- _ O +m -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +50-100 -X- _ O +m -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +100-200 -X- _ O +m -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +> -X- _ O +200m -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +5. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +skor -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Peta -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +Skor -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +memiliki -X- _ O +skor -X- _ O +1-5. -X- _ O +Dimana -X- _ O +untuk -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +< -X- _ O +3000 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +3000-3250 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +3250-3500 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +3500-3750 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +> -X- _ O +3750 -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +5. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +skor -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +dengan -X- _ O +perekaman -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +tanggal -X- _ O +1 -X- _ O +Juli -X- _ O +2021—30 -X- _ O +Juni -X- _ O +2022 -X- _ O +jika -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +persentase -X- _ O +luasannya -X- _ O +, -X- _ O +curah -X- _ O +hujan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +4.56 -X- _ O +% -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kategori -X- _ O +sedang -X- _ O +( -X- _ O +3000-3250 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +64.59 -X- _ O +% -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kategori -X- _ O +agak -X- _ O +basah -X- _ O +( -X- _ O +3250-3500 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +30,85 -X- _ O +% -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kategori -X- _ O +basah -X- _ O +( -X- _ O +3500-3750 -X- _ O +mm -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +2. -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +Lereng -X- _ O +Skor -X- _ O +lereng -X- _ O +kemiringan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +memiliki -X- _ O +skor -X- _ O +1-5. -X- _ O +Dimana -X- _ O +untuk -X- _ O +kemiringan -X- _ O +lereng -X- _ O +, -X- _ O +datar -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +landai -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +agak -X- _ O +curam -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +curam -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sangat -X- _ O +curam -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +1. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +skor -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Peta -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +Lereng -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Peta -X- _ O +Ketinggian -X- _ O +Lahan -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +6. -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +bahwa -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +jika -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +persentase -X- _ O +luasannya -X- _ O +, -X- _ O +mayoritas -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +47,49 -X- _ O +% -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +ketinggian -X- _ O +10-50m -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +permukaan -X- _ O +air -X- _ O +laut. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +sedikit -X- _ O +luasannya -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +adalah -X- _ O +ketinggian -X- _ O +lahan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +> -X- _ O +200m -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +permukaan -X- _ O +air -X- _ O +laut. -X- _ O +4. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +KLASIFIKASI -X- _ O +PENUTUPAN -X- _ O +LAHAN -X- _ O +Tipe -X- _ O +Penutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Hutan -X- _ O +Semak -X- _ O +Belukar -X- _ O +Ladang -X- _ O +/ -X- _ O +Tegalan -X- _ O +/ -X- _ O +Kebun -X- _ O +Sawah -X- _ O +/ -X- _ O +Tambak -X- _ O +Permukiman -X- _ O +No -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +Sumber -X- _ O +: -X- _ O +Theml -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +2008 -X- _ O +dalam -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Skor -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +Sebelum -X- _ O +peta -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +seperti -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +III -X- _ O +, -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +akurasi -X- _ O +peta -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix. -X- _ O +Dari -X- _ O +metode -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +untuk -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +adalah -X- _ O +untuk -X- _ O +sebesar -X- _ O +akurasi -X- _ O +Kappa -X- _ O +97.73 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +sebesar -X- _ O +81.39 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +skor -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +6. -X- _ O +Buffer -X- _ O +Sungai -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Peta -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +7 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +persebaran -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +kendari -X- _ O +dengan -X- _ O +perekaman -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +tanggal -X- _ O +1 -X- _ O +Januari -X- _ O +2021—30 -X- _ O +Juni -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +terdapat -X- _ O +52.31 -X- _ O +% -X- _ O +kawasan -X- _ O +hutan -X- _ O +, -X- _ O +8.57 -X- _ O +% -X- _ O +kawasan -X- _ O +semak -X- _ O +belukar -X- _ O +, -X- _ O +16.98 -X- _ O +% -X- _ O +kawasan -X- _ O +ladang -X- _ O +, -X- _ O +tegalan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kebun -X- _ O +, -X- _ O +0.87 -X- _ O +% -X- _ O +kawasan -X- _ O +sawah -X- _ O +dan -X- _ O +tambak -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +21.27 -X- _ O +% -X- _ O +kawasan -X- _ O +permukiman. -X- _ O +5. -X- _ O +Geologi -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Peta -X- _ O +Buffer -X- _ O +Sungai -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pengelompokkan -X- _ O +buffer -X- _ O +sungai -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +85,42 -X- _ O +% -X- _ O +daerah -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +tidak -X- _ O +dilalui -X- _ O +dengan -X- _ O +aliran -X- _ O +sungai -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +2,77 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +0,46 -X- _ O +% -X- _ O +luasan -X- _ O +daerah -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +memiliki -X- _ O +peluang -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +untuk -X- _ O +terjadi -X- _ O +banjir -X- _ O +karena -X- _ O +berdekatan -X- _ O +dengan -X- _ O +daerah -X- _ O +aliran -X- _ O +sungai. -X- _ O +B. -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +1. -X- _ O +Metode -X- _ O +Ranking -X- _ O +a. -X- _ O +Metode -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Ranking -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +persamaan. -X- _ O +Skor -X- _ O +kerawanan -X- _ O += -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan -X- _ O +x -X- _ O +0,143 -X- _ O ++ -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +Lereng -X- _ O +x -X- _ O +0,190 -X- _ O ++ -X- _ O ++ -X- _ O +Ketinggian -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan -X- _ O +x -X- _ O +0,238 -X- _ O ++ -X- _ O +Geologi -X- _ O +0,286 -X- _ O +x -X- _ O +0,048 -X- _ O ++ -X- _ O +Buffer -X- _ O +Sungai -X- _ O +x -X- _ O +Lahan -X- _ O +0,095 -X- _ O +x -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Peta -X- _ O +Geologi -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dimana -X- _ O +untuk -X- _ O +kategori -X- _ O +aluvial -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +sedimen -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +metamorf -X- _ O +diberi -X- _ O +skor -X- _ O +3. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +skor -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +8 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +persebaran -X- _ O +geologi -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +jika -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +persentase -X- _ O +luasannya -X- _ O +, -X- _ O +mayoritas -X- _ O +geologi -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +62.94 -X- _ O +% -X- _ O +adalah -X- _ O +batuan -X- _ O +metamorf. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +jenis -X- _ O +batuan -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +sedikit -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +yaitu -X- _ O +batuan -X- _ O +aluvial -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +15.93 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +pembobotan -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +tiga -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +melalui -X- _ O +persamaan -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +65 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +terdapat -X- _ O +19 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +33 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +16 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Peta -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Ranking -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +b. -X- _ O +Metode -X- _ O +Ketergantungan -X- _ O +Ranking -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +ranking -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +persamaan -X- _ O +: -X- _ O +Skor -X- _ O +kerawanan -X- _ O += -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan -X- _ O +x -X- _ O +0,102 -X- _ O ++ -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +Lereng -X- _ O +x -X- _ O +0,135 -X- _ O ++ -X- _ O +Ketinggian -X- _ O ++ -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan -X- _ O +x -X- _ O +0,204 -X- _ O ++ -X- _ O +Geologi -X- _ O +x -X- _ O +0,068 -X- _ O ++ -X- _ O +Buffer -X- _ O +Sungai -X- _ O +x -X- _ O +0,409 -X- _ O +Lahan -X- _ O +0,082 -X- _ O +x -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Peta -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Berpasangan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +Dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +dua -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +melalui -X- _ O +persamaan -X- _ O +( -X- _ O +8 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +65 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +terdapat -X- _ O +44 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +21 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +metode -X- _ O +3. -X- _ O +Data -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +BNPB -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Peta -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +Ketergantungan -X- _ O +Ranking -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +Dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +pembobotan -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +tiga -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +melalui -X- _ O +persamaan -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +65 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +terdapat -X- _ O +26 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +34 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +5 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +56 -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +2. -X- _ O +Metode -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Berpasangan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +Pada -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +tiap-tiap -X- _ O +parameter -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +studi -X- _ O +dokumen -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +tiap-tiap -X- _ O +parameter. -X- _ O +Tiga -X- _ O +tahapan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +pembobotan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Analytical -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +Process -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yaitu. -X- _ O +Tahap -X- _ O +1 -X- _ O +: -X- _ O +Membuat -X- _ O +Matriks -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Pasangan -X- _ O +Tahap -X- _ O +2 -X- _ O +: -X- _ O +Menghitung -X- _ O +bobot -X- _ O +parameter -X- _ O +Tahap -X- _ O +3 -X- _ O +: -X- _ O +Estimasi -X- _ O +rasio -X- _ O +konsistensi -X- _ O +Kemudian -X- _ O +setelah -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +rasio -X- _ O +konsistensi -X- _ O +dari -X- _ O +ke-5 -X- _ O +hasil -X- _ O +kuesioner -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Maka -X- _ O +akan -X- _ O +dipilih -X- _ O +rasio -X- _ O +konsistensi -X- _ O +( -X- _ O +CR -X- _ O +) -X- _ O +< -X- _ O +0.10 -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +CR -X- _ O +paling -X- _ O +kecil -X- _ O +diantara -X- _ O +ke-5 -X- _ O +CR -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +tahapan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +pembobotan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +persamaan -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Peta -X- _ O +kerawanan -X- _ O +banjir -X- _ O +data -X- _ O +BNPB -X- _ O +Pada -X- _ O +buku -X- _ O +katalog -X- _ O +desa -X- _ O +/ -X- _ O +kelurahan -X- _ O +banjir -X- _ O +BNPB -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +memiliki -X- _ O +tiga -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +yaitu -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Namun -X- _ O +tiap-tiap -X- _ O +kelurahan -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +hanya -X- _ O +termasuk -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +dua -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +rendah -X- _ O +dan -X- _ O +sedang. -X- _ O +Dimana -X- _ O +dari -X- _ O +65 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +, -X- _ O +33 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +32 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +C. -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Kendari -X- _ O +1. -X- _ O +Metode -X- _ O +Ranking -X- _ O +a. -X- _ O +Metode -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Ranking -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +METODE -X- _ O +JUMLAH -X- _ O +RANKING -X- _ O +Skor -X- _ O +kerawanan -X- _ O += -X- _ O +Curah -X- _ O +Hujan -X- _ O +x -X- _ O +0,301 -X- _ O ++ -X- _ O +Kemiringan -X- _ O +Lereng -X- _ O +x -X- _ O +0,120 -X- _ O ++ -X- _ O ++ -X- _ O +Ketinggian -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Lahan -X- _ O +x -X- _ O +0,085 -X- _ O ++ -X- _ O +Geologi -X- _ O +x -X- _ O +0,059 -X- _ O ++ -X- _ O +Buffer -X- _ O +Sungai -X- _ O +x -X- _ O +0,179 -X- _ O +Lahan -X- _ O +0,256 -X- _ O +x -X- _ O +( -X- _ O +8 -X- _ O +) -X- _ O +Kelas -X- _ O +Referensi -X- _ O +Rendah -X- _ O +Sedang -X- _ O +Tinggi -X- _ O +Total -X- _ O +Tipe -X- _ O +Penutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Sedang -X- _ O +Rendah -X- _ O +Tinggi -X- _ O +19 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +19 -X- _ O +7 -X- _ O +23 -X- _ O +0 -X- _ O +30 -X- _ O +7 -X- _ O +9 -X- _ O +0 -X- _ O +16 -X- _ O +Total -X- _ O +33 -X- _ O +32 -X- _ O +0 -X- _ O +65 -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +kappa -X- _ O +sebesar -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +IV -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +ditemukan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +sebesar -X- _ O +64,62 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +19 -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +33 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +diklasifikasikan -X- _ O +secara -X- _ O +akurat -X- _ O +sebagai -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +62 -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +terdapat -X- _ O +23 -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +32 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +diklasifikasikan -X- _ O +secara -X- _ O +akurat. -X- _ O +43,33 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +b. -X- _ O +Metode -X- _ O +Ketergantungan -X- _ O +Ranking -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +METODE -X- _ O +KETERGANTUNGAN -X- _ O +RANKING -X- _ O +Kelas -X- _ O +Referensi -X- _ O +Rendah -X- _ O +Sedang -X- _ O +Tinggi -X- _ O +Total -X- _ O +Tipe -X- _ O +Penutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Sedang -X- _ O +Rendah -X- _ O +Tinggi -X- _ O +26 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +26 -X- _ O +6 -X- _ O +28 -X- _ O +0 -X- _ O +34 -X- _ O +1 -X- _ O +4 -X- _ O +0 -X- _ O +5 -X- _ O +Total -X- _ O +33 -X- _ O +32 -X- _ O +0 -X- _ O +65 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +V -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +ditemukan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +sebesar -X- _ O +70,03 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +kappa -X- _ O +sebesar -X- _ O +68,63 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +26 -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +33 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +diklasifikasikan -X- _ O +secara -X- _ O +akurat -X- _ O +sebagai -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +terdapat -X- _ O +28 -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +32 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +diklasifikasikan -X- _ O +secara -X- _ O +akurat. -X- _ O +2. -X- _ O +Metode -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Berpasangan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +TABEL -X- _ O +VI -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +METODE -X- _ O +AHP -X- _ O +Kelas -X- _ O +Referensi -X- _ O +Rendah -X- _ O +Sedang -X- _ O +Tinggi -X- _ O +Total -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +Tipe -X- _ O +Penutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Sedang -X- _ O +Rendah -X- _ O +Tinggi -X- _ O +21 -X- _ O +23 -X- _ O +0 -X- _ O +44 -X- _ O +12 -X- _ O +9 -X- _ O +0 -X- _ O +21 -X- _ O +Total -X- _ O +33 -X- _ O +32 -X- _ O +0 -X- _ O +65 -X- _ O +Tabel -X- _ O +VI -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +sebesar -X- _ O +35,38 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +kappa -X- _ O +sebesar -X- _ O +3,09 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +, -X- _ O +hanya -X- _ O +terdapat -X- _ O +23 -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +32 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +diklasifikasikan -X- _ O +secara -X- _ O +sebagai -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang. -X- _ O +akurat -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +A. -X- _ O +Kesimpulan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +19 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +30 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +16 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +kelurahan -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +26 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +34 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +5 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +44 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +sedang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +21 -X- _ O +kelurahan -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kelas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +ketiga -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +metode -X- _ B-TEMUAN +ketergantungan -X- _ I-TEMUAN +ranking -X- _ I-TEMUAN +lebih -X- _ I-TEMUAN +baik -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +jumlah -X- _ I-TEMUAN +ranking -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +AHP -X- _ I-TEMUAN +dalam -X- _ O +kasus -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Karena -X- _ O +metode -X- _ B-TEMUAN +ketergantungan -X- _ I-TEMUAN +ranking -X- _ I-TEMUAN +memiliki -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +lebih -X- _ I-TEMUAN +tinggi -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ I-TEMUAN +kedua -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +tersebut -X- _ I-TEMUAN +yaitu -X- _ I-TEMUAN +83,08 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +keseluruhan -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +68,63 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ O +akurasi -X- _ O +kappa. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +metode -X- _ O +jumlah -X- _ O +ranking -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +AHP -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +adalah -X- _ O +sebesar -X- _ O +64,62 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +35,38 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +akurasi -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +serta -X- _ O +43,44 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +3,09 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +akurasi -X- _ O +kappa. -X- _ O +B. -X- _ O +Saran -X- _ O +Saran -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +disampaikan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +perlunya -X- _ O +penelitian -X- _ O +lanjutan -X- _ O +yang -X- _ O +fokus -X- _ O +pada -X- _ O +upaya -X- _ O +mitigasi -X- _ O +bencana -X- _ O +banjir -X- _ O +guna -X- _ O +mengurangi -X- _ O +dampak -X- _ O +yang -X- _ O +mungkin -X- _ O +timbul. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +dengan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +BNPB -X- _ O +agar -X- _ O +hasilnya -X- _ O +lebih -X- _ O +akurat. -X- _ O +Serta -X- _ O +dapat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +pembobotan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +parameter-parameter -X- _ O +sejalan -X- _ O +yang -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +BNPB -X- _ O +, -X- _ O +Indeks -X- _ O +Rawan -X- _ O +Bencana -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +2011. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +BPS. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +Banyaknya -X- _ O +Desa -X- _ O +/ -X- _ O +Kelurahan -X- _ O +Menurut -X- _ O +Jenis -X- _ O +Bencana -X- _ O +Alam -X- _ O +dalam -X- _ O +Tiga -X- _ O +Tahun -X- _ O +Terakhir -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +indicator -X- _ O +/ -X- _ O +168 -X- _ O +/ -X- _ O +954 -X- _ O +/ -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +banyaknya-desa-kelurahan-me -X- _ O +nurut-jenis-bencana-alam-dalam-tiga-tahun-terakhir.html -X- _ O +( -X- _ O +Desa -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +sultra.tribunnews.com. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +BPBD -X- _ O +Sultra -X- _ O +Petakan -X- _ O +Daerah -X- _ O +Rawan -X- _ O +Banjir -X- _ O +dan -X- _ O +Tanah -X- _ O +Longsor -X- _ O +di -X- _ O +Kendari -X- _ O +, -X- _ O +Konawe -X- _ O +dan -X- _ O +Konawe -X- _ O +Utara. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +sultra.tribunnews.com -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +07 -X- _ O +/ -X- _ O +12 -X- _ O +/ -X- _ O +bpbd-sultra -X- _ O +-petakan-daerah-rawan-banjir-dan-tanah-longsor-di-kendari-konawe-dan- -X- _ O +konawe-utara -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Sudarmadi -X- _ O +, -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Model -X- _ O +Integrasi -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +” -X- _ O +, -X- _ O +Skripsi -X- _ O +, -X- _ O +Fuzzy -X- _ O +Logic -X- _ O +dan -X- _ O +Analytical -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +Process -X- _ O +Makassar -X- _ O +: -X- _ O +Universitas -X- _ O +Hasanuddin -X- _ O +, -X- _ O +2017. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +R. -X- _ O +Heryani -X- _ O +, -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Spasial -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Maros” -X- _ O +, -X- _ O +Skripsi -X- _ O +Analytical -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +Process -X- _ O +Geofisika -X- _ O +, -X- _ O +Makassar -X- _ O +: -X- _ O +Universitas -X- _ O +Hasanuddin -X- _ O +, -X- _ O +2014. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +R. -X- _ O +Setiawan -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +Sutriyono -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +S. -X- _ O +N. -X- _ O +Jati -X- _ O +, -X- _ O +“Analisa -X- _ O +Zona -X- _ O +Rawan -X- _ O +Bahaya -X- _ O +Banjir -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +AHP -X- _ O +Daerah -X- _ O +Pagar -X- _ O +Bukit -X- _ O +dan -X- _ O +Sekitarnya -X- _ O +, -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Bengkunat -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Pesisir -X- _ O +Barat” -X- _ O +, -X- _ O +Seminar -X- _ O +Nasional -X- _ O +AVoER -X- _ O +XI -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +Oktober -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +Y. -X- _ O +K. -X- _ O +S. -X- _ O +Ariyora -X- _ O +, -X- _ O +“Pemanfaatan -X- _ O +Data -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh -X- _ O +dan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +Untuk -X- _ O +Analisa -X- _ O +Banjir -X- _ O +( -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Banjir -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +) -X- _ O +” -X- _ O +, -X- _ O +Skripsi -X- _ O +, -X- _ O +Surabaya -X- _ O +: -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Sepuluh -X- _ O +Nopember -X- _ O +, -X- _ O +2015. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +H. -X- _ O +S. -X- _ O +Purnawali -X- _ O +, -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Kerentanan -X- _ O +Bencana -X- _ O +Banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sidoarjo -X- _ O +dengan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +dan -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +Jauh” -X- _ O +, -X- _ O +Skripsi -X- _ O +, -X- _ O +Surabaya -X- _ O +: -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Sepuluh -X- _ O +Nopember -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +G. -X- _ O +M. -X- _ O +Foody -X- _ O +, -X- _ O +“Status -X- _ O +of -X- _ O +Land -X- _ O +Cover -X- _ O +Classification -X- _ O +Accuracy -X- _ O +Assessment -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +of -X- _ O +Environment -X- _ O +80 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +185-201 -X- _ O +, -X- _ O +2001. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Aldimasqie -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Saputra -X- _ O +, -X- _ O +A.H. -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Oktarina -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +“Pemetaan -X- _ O +Zona -X- _ O +Rawan -X- _ O +Banjir -X- _ O +di -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Analytic -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +Process -X- _ O +( -X- _ O +AHP -X- _ O +) -X- _ O +” -X- _ O +, -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Environmental -X- _ O +Science -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +Oktober -X- _ O +2022. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Darmawan -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +Hani’ah -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Supryongi -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kerawanan -X- _ O +Banjir -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sampang -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Overlay -X- _ O +dengan -X- _ O +Scoring -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis” -X- _ O +, -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Geodesi -X- _ O +Undip -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +2017. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +Fitur -X- _ O +Tabel -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +Infografis -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Berita -X- _ O +Teungku -X- _ O +Muhammad -X- _ O +Siddiq -X- _ O +( -X- _ O +221911245 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Nori -X- _ O +Wilantika -X- _ O +, -X- _ O +S.S.T. -X- _ O +, -X- _ O +M.T.I -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +BPS -X- _ O +merupakan -X- _ O +penyedia -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjuk -X- _ O +secara -X- _ O +resmi -X- _ O +oleh -X- _ O +pemerintah. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +cara -X- _ O +BPS -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +penyediaan -X- _ O +data -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +publikasi -X- _ O +melalui -X- _ O +website. -X- _ O +Seiring -X- _ O +berjalannya -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +kategori-kategori -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +disediakan -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +tampilan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +BPS -X- _ O +menjadi -X- _ O +tidak -X- _ O +beraturan. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +daya -X- _ O +Tarik -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +sebagai -X- _ O +penyedia -X- _ O +data -X- _ O +berkurang. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +penelitian -X- _ O +terdahulu -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +melakukan -X- _ O +rancangan -X- _ O +redesain -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +dan -X- _ O +memperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kategori -X- _ O +baik. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ B-TUJUAN +rancagan -X- _ I-TUJUAN +yang -X- _ I-TUJUAN +telah -X- _ I-TUJUAN +dibuat -X- _ I-TUJUAN +oleh -X- _ I-TUJUAN +peneliti -X- _ I-TUJUAN +tersebut. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +penulis -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Next -X- _ B-METODE +Js -X- _ I-METODE +dan -X- _ I-METODE +Waterfall -X- _ I-METODE +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +berhasilnya -X- _ O +implementasi -X- _ O +sistem -X- _ O +dari -X- _ O +rancangan -X- _ O +penelitian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +dan -X- _ O +berita. -X- _ O +Hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +didapat -X- _ O +lolos -X- _ B-TEMUAN +uji -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ I-TEMUAN +semua -X- _ I-TEMUAN +aspek. -X- _ I-TEMUAN +Sedangkan -X- _ O +evaluasi -X- _ B-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +SUS -X- _ I-TEMUAN +mendapatkan -X- _ I-TEMUAN +nilai -X- _ I-TEMUAN +81,049 -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ O +berarti -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kategori -X- _ O +GOOD. -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +juga -X- _ O +meningkat -X- _ O +dari -X- _ O +evaluasi -X- _ O +penelitian -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +sistem. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Website -X- _ O +, -X- _ O +Next -X- _ O +Js -X- _ O +, -X- _ O +Waterfall -X- _ O +, -X- _ O +Infografis -X- _ O +, -X- _ O +Berita -X- _ O +, -X- _ O +Tabel -X- _ O +Statistik -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +dan -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +, -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +Official -X- _ O +statistik -X- _ O +atau -X- _ O +statistik -X- _ O +resmi -X- _ O +adalah -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +diinseminasikan -X- _ O +oleh -X- _ O +lembaga -X- _ O +/ -X- _ O +instansi -X- _ O +pemerintah -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Ketika -X- _ O +suatu -X- _ O +lembaga -X- _ O +ingin -X- _ O +melakukan -X- _ O +publikasi -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +lembaga -X- _ O +tersebut -X- _ O +perlu -X- _ O +mengikuti -X- _ O +aturan-aturan -X- _ O +baku -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +standar -X- _ O +internasional. -X- _ O +Aturan-aturan -X- _ O +yang -X- _ O +dimaksud -X- _ O +yaitu -X- _ O +proses -X- _ O +sebelum -X- _ O +menyajikan -X- _ O +data -X- _ O +statistik. -X- _ O +Proses -X- _ O +ini -X- _ O +biasa -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +General -X- _ O +Statistik -X- _ O +Business -X- _ O +Process -X- _ O +model -X- _ O +atau -X- _ O +GSBPM. -X- _ O +GSBPM -X- _ O +merupakan -X- _ O +aturan -X- _ O +untuk -X- _ O +sebuah -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +proses -X- _ O +statistik -X- _ O +pada -X- _ O +organisasi -X- _ O +statistik -X- _ O +secara -X- _ O +umum. -X- _ O +Ada -X- _ O +9 -X- _ O +tahapan -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +GSBPM -X- _ O +yaitu -X- _ O +specify -X- _ O +needs -X- _ O +, -X- _ O +design -X- _ O +, -X- _ O +build -X- _ O +, -X- _ O +collect -X- _ O +, -X- _ O +process -X- _ O +, -X- _ O +analyze -X- _ O +, -X- _ O +disseminate -X- _ O +, -X- _ O +archieve -X- _ O +, -X- _ O +evaluate. -X- _ O +Tiap -X- _ O +proses -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +standar -X- _ O +baku -X- _ O +dalam -X- _ O +menyelenggarakan -X- _ O +data -X- _ O +statistik. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +disseminate -X- _ O +, -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +offline -X- _ O +dan -X- _ O +online. -X- _ O +Contoh -X- _ O +dari -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +offline -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +membuat -X- _ O +buku -X- _ O +seperti -X- _ O +katalog -X- _ O +publikasi -X- _ O +dan -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dalam -X- _ O +data. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +lewat -X- _ O +online -X- _ O +contohnya -X- _ O +adalah -X- _ O +melalui -X- _ O +website. -X- _ O +standar -X- _ O +Website -X- _ O +merupakan -X- _ O +kumpulan -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +berisi -X- _ O +informasi -X- _ O +tertentu -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +oleh -X- _ O +siapapun -X- _ O +, -X- _ O +kapan -X- _ O +pun -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dimanapun -X- _ O +melalui -X- _ O +internet. -X- _ O +Website -X- _ O +merupakan -X- _ O +metode -X- _ O +untuk -X- _ O +menampilkan -X- _ O +konten -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +berupa -X- _ O +teks -X- _ O +, -X- _ O +gambar -X- _ O +, -X- _ O +suara -X- _ O +, -X- _ O +maupun -X- _ O +video -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +kemampuan -X- _ O +untuk -X- _ O +menghubungkan -X- _ O +satu -X- _ O +dokumen -X- _ O +dengan -X- _ O +dokumen -X- _ O +lainnya -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +browser -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Website -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +merupakan -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +dan -X- _ O +memenuhi -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +pengguna -X- _ O +/ -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Ciri-ciri -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +usability -X- _ O +/ -X- _ O +ketergunaan -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +navigasi -X- _ O +, -X- _ O +desain -X- _ O +visual -X- _ O +, -X- _ O +loading -X- _ O +time -X- _ O +, -X- _ O +konten -X- _ O +, -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dalam -X- _ O +mengakses -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +interaktif -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +bukunya -X- _ O +Bill -X- _ O +Scott -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Designing -X- _ O +Web -X- _ O +Interfaces” -X- _ O +juga -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +6 -X- _ O +prinsip -X- _ O +dasar -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Ketika -X- _ O +membuat -X- _ O +website -X- _ O +yaitu -X- _ O +make -X- _ O +it -X- _ O +direct -X- _ O +, -X- _ O +keep -X- _ O +it -X- _ O +lightweight -X- _ O +, -X- _ O +stay -X- _ O +on -X- _ O +the -X- _ O +page -X- _ O +, -X- _ O +provide -X- _ O +an -X- _ O +invitation -X- _ O +, -X- _ O +use -X- _ O +transition -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +react -X- _ O +immediately -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +Lembaga -X- _ O +resmi -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjuk -X- _ O +oleh -X- _ O +pemerintah -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +official -X- _ O +statistik. -X- _ O +sebagai -X- _ O +Lembaga -X- _ O +official -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjuk -X- _ O +pemerintah -X- _ O +, -X- _ O +BPS -X- _ O +memerlukan -X- _ O +sebuah -X- _ O +wadah -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +statistik. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +BPS -X- _ O +adalah -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +melalui -X- _ O +website. -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +BPS -X- _ O +memiliki -X- _ O +banyak -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +bermanfaat -X- _ O +seperti -X- _ O +publikasi -X- _ O +, -X- _ O +info -X- _ O +grafis -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +berita -X- _ O +resmi -X- _ O +statistik. -X- _ O +Selain -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +juga -X- _ O +tersedia -X- _ O +aplikasi -X- _ O +statistik -X- _ O +lainnya -X- _ O +yang -X- _ O +terhubung -X- _ O +lewat -X- _ O +API. -X- _ O +API -X- _ O +merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +program -X- _ O +aplikasi -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +untuk -X- _ O +para -X- _ O +pengembang -X- _ O +dengan -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +terhubung -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +lainnya -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +dan -X- _ O +kepuasan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +terhadap -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +BPS -X- _ O +menyelenggarakan -X- _ O +Survei -X- _ O +Kepuasan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Website -X- _ O +( -X- _ O +SKPW -X- _ O +) -X- _ O +selama -X- _ O +1-30 -X- _ O +September -X- _ O +2021. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +survei -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +persepsi -X- _ O +dan -X- _ O +pengalaman -X- _ O +pengguna -X- _ O +saat -X- _ O +mengakses -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +dijadikan -X- _ O +bahan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +layanan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +di -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +SKPW -X- _ O +2021 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +empat -X- _ O +dari -X- _ O +lima -X- _ O +belas -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +diuji -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kuadran -X- _ O +B -X- _ O +yaitu -X- _ O +pertahankan -X- _ O +kinerja. -X- _ O +Kategori -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +kemutakhiran -X- _ O +produk -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dalam -X- _ O +mencari -X- _ O +produk -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +diolah -X- _ O +, -X- _ O +ketepatan -X- _ O +waktu -X- _ O +penayangan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +mengunduh -X- _ O +produk -X- _ O +BPS. -X- _ O +Kuadran -X- _ O +A -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +tinggi -X- _ O +namun -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +rendah. -X- _ O +Ada -X- _ O +5 -X- _ O +( -X- _ O +lima -X- _ O +) -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +kelengkapan -X- _ O +metadata -X- _ O +, -X- _ O +kemudahan -X- _ O +navigasi -X- _ O +, -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dalam -X- _ O +mencari -X- _ O +produk -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +, -X- _ O +keandalan -X- _ O +fungsi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +produk -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan. -X- _ O +Kuadran -X- _ O +D -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +rendah -X- _ O +namun -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Ada -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +dua -X- _ O +) -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +kelengkapan -X- _ O +produk -X- _ O +menurut -X- _ O +waktu -X- _ O +dan -X- _ O +wilayah -X- _ O +dan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +mendapat -X- _ O +informasi -X- _ O +jadwal -X- _ O +rilis. -X- _ O +Kuadran -X- _ O +yang -X- _ O +keempat -X- _ O +adalah -X- _ O +kuadran -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +C -X- _ O +atau -X- _ O +kuadran -X- _ O +dengan -X- _ O +prioritas -X- _ O +rendah. -X- _ O +kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +kuadran -X- _ O +yang -X- _ O +berisi -X- _ O +kategori -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +rendah -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +rendah. -X- _ O +Ada -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +empat -X- _ O +) -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +keatraktifan -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +ketepatan -X- _ O +tata -X- _ O +letak -X- _ O +, -X- _ O +dua -X- _ O +Bahasa -X- _ O +, -X- _ O +pedoman -X- _ O +atau -X- _ O +panduan. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +SKPW -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +ditarik -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +bahwa -X- _ O +diperlukan -X- _ O +adanya -X- _ O +sebuah -X- _ O +pembangunan -X- _ O +ulang -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +memenuhi -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +Chairunnisa -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +membuat -X- _ O +sebuah -X- _ O +rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +website -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +user -X- _ O +centered -X- _ O +design. -X- _ O +Setelah -X- _ O +rancangan -X- _ O +berhasil -X- _ O +dibuat -X- _ O +, -X- _ O +Chairunnisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +sebuah -X- _ O +survei -X- _ O +terhadap -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +baru. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +didapat -X- _ O +adalah -X- _ O +adanya -X- _ O +peningkatan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +aspek -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +cakupan -X- _ O +penelitian -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +SKPW -X- _ O +2021. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +oleh -X- _ O +Chairunnisa -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +kedalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +ini. -X- _ O +Agar -X- _ O +pembangunan -X- _ O +ulang -X- _ O +website -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +fokus -X- _ O +sesuai -X- _ O +tujuan -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +membatasi -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +pada -X- _ O +tampilan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yaitu -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +infografis -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +berita. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +dengan -X- _ O +BPS -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +desain -X- _ O +rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ada -X- _ O +terutama -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +info -X- _ O +grafis -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +berita. -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +baru -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Terdapat -X- _ O +enam -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +pertama -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +sebuah -X- _ O +website -X- _ O +vaccine -X- _ O +booking -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mempermudah -X- _ O +masyarakat -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +vaksinasi -X- _ O +dan -X- _ O +menemukan -X- _ O +tempat -X- _ O +vaksin -X- _ O +terdekat. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +website -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +react -X- _ O +js -X- _ O +untuk -X- _ O +tampilan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +dan -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +golang -X- _ O +untuk -X- _ O +keamanan -X- _ O +backend. -X- _ O +Alasan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +react -X- _ O +js -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +karena -X- _ O +react -X- _ O +js -X- _ O +dapat -X- _ O +mengurusi -X- _ O +semua -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +tampilan -X- _ O +dan -X- _ O +logika -X- _ O +serta -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +mendesain -X- _ O +tampilan -X- _ O +sederhana -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +level -X- _ O +dalam -X- _ O +aplikasi -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +Karena -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dan -X- _ O +keefisienan -X- _ O +react -X- _ O +js -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Bahasa -X- _ O +react -X- _ O +js -X- _ O +sebagai -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrogramannya. -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +waterfall. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mempertemukan -X- _ O +antara -X- _ O +pencari -X- _ O +kerja -X- _ O +dengan -X- _ O +pemberi -X- _ O +kerja. -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +PHP -X- _ O +dan -X- _ O +framework -X- _ O +Laravel -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +website -X- _ O +aplikasi -X- _ O +penyedia -X- _ O +jasa -X- _ O +freelance -X- _ O +serta -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +PWA. -X- _ O +Alasan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +PWA -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +PWA -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +pengalaman -X- _ O +pengguna -X- _ O +lebih -X- _ O +baik. -X- _ O +PWA -X- _ O +dapat -X- _ O +mengubah -X- _ O +aplikasi -X- _ O +website -X- _ O +biasa -X- _ O +yang -X- _ O +hanya -X- _ O +bisa -X- _ O +diakses -X- _ O +lewat -X- _ O +browser -X- _ O +menjadi -X- _ O +hybrid -X- _ O +selain -X- _ O +itu -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +PWA -X- _ O +dapat -X- _ O +dibuat -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dengan -X- _ O +bantuan -X- _ O +workbox -X- _ O +dan -X- _ O +google. -X- _ O +Dengan -X- _ O +alasan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disebutkan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +peneliti -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +berencana -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PWA -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +rujukan -X- _ O +karena -X- _ O +penggunaan -X- _ O +PWA -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +website. -X- _ O +ini -X- _ O +dijadikan -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +teknologi -X- _ O +Progressive -X- _ O +Web -X- _ O +Apps -X- _ O +( -X- _ O +PWA -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +GetHelp -X- _ O +menggunakan -X- _ O +framework -X- _ O +Next.js -X- _ O +sehingga -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +home -X- _ O +screen -X- _ O +smartphone -X- _ O +seperti -X- _ O +aplikasi -X- _ O +android -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan -X- _ O +secara -X- _ O +offline. -X- _ O +Alasan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +Next.js -X- _ O +adalah -X- _ O +karena -X- _ O +Next.js -X- _ O +merupakan -X- _ O +kerangka -X- _ O +kerja -X- _ O +fleksibel -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +dengan -X- _ O +cepat. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +PWA -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +GetHelp -X- _ O +menggunakan -X- _ O +framework -X- _ O +Next.js -X- _ O +dengan -X- _ O +pertimbangan -X- _ O +beberapa -X- _ O +hal -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +proses -X- _ O +rendering -X- _ O +website -X- _ O +dilakukan -X- _ O +di -X- _ O +sisi -X- _ O +server -X- _ O +( -X- _ O +server -X- _ O +side -X- _ O +rendering -X- _ O +) -X- _ O +sehingga -X- _ O +halaman -X- _ O +website -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +di -X- _ O +browser -X- _ O +, -X- _ O +lebih -X- _ O +seo -X- _ O +friendly -X- _ O +, -X- _ O +performa -X- _ O +website -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +, -X- _ O +setup -X- _ O +dan -X- _ O +deploy -X- _ O +project -X- _ O +mudah -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Dengan -X- _ O +kelebihan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disebutkan -X- _ O +peneliti -X- _ O +memutuskan -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Next.Js -X- _ O +sebagai -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +utama -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +Zidan -X- _ O +dkk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +terhadap -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Single -X- _ O +Sign -X- _ O +On -X- _ O +( -X- _ O +SSO -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +diskominfostandi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +testing -X- _ O +dengan -X- _ O +Teknik -X- _ O +Equivalence -X- _ O +Partitions. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +adalah -X- _ O +fungsionalitas -X- _ O +terhadap -X- _ O +halaman -X- _ O +login -X- _ O +, -X- _ O +register -X- _ O +, -X- _ O +dashboard -X- _ O +utama -X- _ O +pada -X- _ O +user -X- _ O +dan -X- _ O +admin. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +pengujian -X- _ O +tersebut -X- _ O +didapat -X- _ O +tingkat -X- _ O +keberhasilan -X- _ O +SSO -X- _ O +adalah -X- _ O +78,95 -X- _ O +% -X- _ O +atau -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kategori -X- _ O +baik -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +berfokus -X- _ O +tentang -X- _ O +pengujian -X- _ O +sistem -X- _ O +dengan -X- _ O +Usability -X- _ O +testing -X- _ O +website -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Alasan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +Sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +SUS -X- _ O +tidak -X- _ O +memerlukan -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +banyak -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +menghemat -X- _ O +biaya. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +Welda -X- _ O +dkk -X- _ O +didapat -X- _ O +nilai -X- _ O +67.08 -X- _ O +sebagai -X- _ O +total -X- _ O +skor -X- _ O +SUS -X- _ O +terhadap -X- _ O +website -X- _ O +STIKI -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dengan -X- _ O +SUS -X- _ O +skor -X- _ O +presentil -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +kategori -X- _ O +D. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +berarti -X- _ O +website -X- _ O +masih -X- _ O +perlu -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +lebih -X- _ O +optimal -X- _ O +penggunaannya. -X- _ O +Dengan -X- _ O +alasan -X- _ O +tersebut -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +SUS -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +ini. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +manajemen -X- _ O +akuntansi -X- _ O +keuangan -X- _ O +perusahaan -X- _ O +untuk -X- _ O +TOKO -X- _ O +ROTI -X- _ O +AMAYA. -X- _ O +Metode -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +SDLC -X- _ O +waterfall -X- _ O +dengan -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +library -X- _ O +react -X- _ O +js -X- _ O +dan -X- _ O +restfull -X- _ O +API -X- _ O +serta -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Mysql -X- _ O +sebagai -X- _ O +database. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +menerapkan -X- _ O +react -X- _ O +hooks -X- _ O +dan -X- _ O +stateless -X- _ O +component -X- _ O +untuk -X- _ O +manajemen -X- _ O +react -X- _ O +js. -X- _ O +Untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +sistem -X- _ O +digunakanlah -X- _ O +kotak -X- _ O +putih -X- _ O +dan -X- _ O +kotak -X- _ O +hitam -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +pengujian. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +kotak -X- _ O +hitam -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +pengujian -X- _ O +adalah -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +apakah -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Dengan -X- _ O +kelebihan -X- _ O +yang -X- _ O +tersebut -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Blackbox -X- _ O +/ -X- _ O +kotak -X- _ O +hitam -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +pengujian -X- _ O +sistem -X- _ O +digunakan -X- _ O +yang -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Ruang -X- _ O +Lingkup -X- _ O +Penelitian -X- _ O +BPS. -X- _ O +antarmuka -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Peneliti -X- _ O +Chairunnisa -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +website -X- _ O +tersebut -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +baru. -X- _ O +Ruang -X- _ O +lingkup -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +tampilan -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibahas -X- _ O +dalam -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yaitu -X- _ O +tampilan -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +info -X- _ O +grafis -X- _ O +dan -X- _ O +berita. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +terbatas -X- _ O +hanya -X- _ O +pada -X- _ O +BPS -X- _ O +Pusat. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +API -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +hanya -X- _ O +API -X- _ O +yang -X- _ O +disediakan -X- _ O +oleh -X- _ O +website -X- _ O +API -X- _ O +BPS. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +SUS -X- _ O +( -X- _ O +Sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +B. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall. -X- _ O +Metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +menyarankan -X- _ O +sistematik -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sebuah -X- _ O +pendekatan -X- _ O +perangkat -X- _ O +lunak -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +spesifikasi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pelanggan -X- _ O +dan -X- _ O +berkembang -X- _ O +melalui -X- _ O +perencanaan -X- _ O +, -X- _ O +pemodelan -X- _ O +, -X- _ O +konstruksi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +penyebaran -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +berakhir -X- _ O +pada -X- _ O +dukungan -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +dari -X- _ O +perangkat -X- _ O +lunak -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +selesai -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +digunakan -X- _ O +karena -X- _ O +keteraturan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengorganisasian -X- _ O +alur -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +selain -X- _ O +itu -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +sehingga -X- _ O +kolaborasi -X- _ O +antar -X- _ O +tim -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +lebih -X- _ O +lancar. -X- _ O +Alur -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +: -X- _ O +Alur -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +Berikut -X- _ O +Langkah -X- _ O +Langkah -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Kebutuhan. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +komunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +dimana -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +pada -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Tim -X- _ O +pengembangan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Statistik. -X- _ O +Dari -X- _ O +komunikasi -X- _ O +ini -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +masalah-masalah -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +peneliti -X- _ O +juga -X- _ O +melakukan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +perencanaan -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +website -X- _ O +bersama -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +seperti -X- _ O +penentuan -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +, -X- _ O +spesifikasi -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +komunikasi -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +agar -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan. -X- _ O +website -X- _ O +pengerjaan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +2. -X- _ O +Perancangan. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +peneliti -X- _ O +bersama -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +menentukan -X- _ O +rencana -X- _ O +waktu -X- _ O +pengerjaan. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +agar -X- _ O +tidak -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +lama. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembuatan -X- _ O +unified -X- _ O +modelling -X- _ O +diagram -X- _ O +seperti -X- _ O +usecase -X- _ O +, -X- _ O +activity -X- _ O +diagram -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sequence -X- _ O +diagram -X- _ O +agar -X- _ O +system -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +UML -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +oleh -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +3. -X- _ O +Pengkodean -X- _ O +Sistem. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengkodean -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disetujui -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Next -X- _ O +js -X- _ O +sebagai -X- _ O +bahasa -X- _ O +utama. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Tailwind -X- _ O +CSS -X- _ O +yang -X- _ O +berguna -X- _ O +untuk -X- _ O +memperindah -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +4. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Sistem. -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +telah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Pada -X- _ O +website -X- _ O +ini -X- _ O +tester -X- _ O +( -X- _ O +staf -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +) -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +semua -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Fitur -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +adalah -X- _ O +pada -X- _ O +menu -X- _ O +infografis -X- _ O +fitur -X- _ O +download -X- _ O +, -X- _ O +filter -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lihat -X- _ O +infografis. -X- _ O +Pada -X- _ O +menu -X- _ O +berita -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +di -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +adalah -X- _ O +fitur -X- _ O +lihat -X- _ O +berita -X- _ O +dan -X- _ O +filter -X- _ O +berita -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +bulan -X- _ O +kategori -X- _ O +dan -X- _ O +kata -X- _ O +kunci. -X- _ O +Pada -X- _ O +menu -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +dan -X- _ O +dinamis -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +adalah -X- _ O +fitur -X- _ O +list -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +filter -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +filter -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +, -X- _ O +download -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +download -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Apabila -X- _ O +sistem -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +melewati -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +maka -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penyerahan -X- _ O +sistem -X- _ O +kepada -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +Sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +atau -X- _ O +biasa -X- _ O +disingkat -X- _ O +SUS. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +pada -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +10 -X- _ O +pertanyaan -X- _ O +kuesioner. -X- _ O +sebagai -X- _ O +bentuk -X- _ O +tanggapan -X- _ O +berupa -X- _ O +skala -X- _ O +likert -X- _ O +dengan -X- _ O +5 -X- _ O +skor -X- _ O +jawaban -X- _ O +dimana -X- _ O +angka -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +satu -X- _ O +) -X- _ O +menyatakan -X- _ O +sangat -X- _ O +tidak -X- _ O +setuju -X- _ O +dan -X- _ O +angkat -X- _ O +5 -X- _ O +( -X- _ O +lima -X- _ O +) -X- _ O +menyatakan -X- _ O +sangat -X- _ O +setuju -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +diawali -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +dan -X- _ O +dengan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dalam -X- _ O +mengakses -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +tidak -X- _ O +sesuai. -X- _ O +Dari -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +diusulkanlah -X- _ O +solusi -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +Survei -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +survei -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pengguna -X- _ O +dijadikan -X- _ O +dasar -X- _ O +dalam -X- _ O +pembentukan -X- _ O +ulang -X- _ O +tampilan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Bahasa -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +utama. -X- _ O +Untuk -X- _ O +memperindah -X- _ O +js -X- _ O +dan -X- _ O +Next -X- _ O +Js -X- _ O +sebagai -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +React -X- _ O +pemrograman -X- _ O +tampilan -X- _ O +digunakan -X- _ O +tailwind -X- _ O +css. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +atau -X- _ O +testing -X- _ O +apakah -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +memiliki -X- _ O +internet -X- _ O +dan -X- _ O +device -X- _ O +dapat -X- _ O +mengakses -X- _ O +website -X- _ O +ini. -X- _ O +Tidak -X- _ O +ada -X- _ O +Batasan -X- _ O +usia -X- _ O +, -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +atau -X- _ O +pekerjaan -X- _ O +Ketika -X- _ O +mengakses -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Namun -X- _ O +diperlukan -X- _ O +pemahaman -X- _ O +dasar -X- _ O +atas -X- _ O +browser -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu. -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +dua -X- _ O +jenis -X- _ O +user. -X- _ O +Untuk -X- _ O +lebih -X- _ O +jelasnya -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +1. -X- _ O +TABEL -X- _ O +I. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IDENTIFIKASI -X- _ O +PENGUNJUNG -X- _ O +WEBSITE -X- _ O +User -X- _ O +Hak -X- _ O +akses -X- _ O +Pengunjung -X- _ O +Melihat -X- _ O +dan -X- _ O +mengunduh -X- _ O +data -X- _ O +Tingkat -X- _ O +keterampilan -X- _ O +Bisa -X- _ O +mengikuti -X- _ O +petunjuk -X- _ O +yang -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +ada -X- _ O +Pengalaman -X- _ O +Mampu -X- _ O +mengoperasikan -X- _ O +komputer -X- _ O +dan -X- _ O +bisa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +browser -X- _ O +2. -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non -X- _ O +fungsional -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non-fungsional -X- _ O +adalah -X- _ O +proses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +kualitas -X- _ O +atau -X- _ O +sifat -X- _ O +sistem -X- _ O +itu -X- _ O +sendiri. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +diskusi -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +dari -X- _ O +BPS -X- _ O +didapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non -X- _ O +fungsional -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +a. -X- _ O +Sistem -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajari. -X- _ O +b. -X- _ O +Sistem -X- _ O +memiliki -X- _ O +keandalan -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +c. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +sistem -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +feedback -X- _ O +positive -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +SKPW. -X- _ O +d. -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +memiliki -X- _ O +dokumentasi -X- _ O +yang -X- _ O +jelas -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +B. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Untuk -X- _ O +menguji -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing. -X- _ O +Selain -X- _ O +dengan -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +( -X- _ O +Sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +ini -X- _ O +disebar -X- _ O +kepada -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +apakah -X- _ O +tampilan -X- _ O +dan -X- _ O +fungsi -X- _ O +dari -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +positif. -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Analisis -X- _ O +sistem -X- _ O +adalah -X- _ O +proses -X- _ O +untuk -X- _ O +memecah -X- _ O +suatu -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +utuh -X- _ O +menjadi -X- _ O +komponen-komponennya -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +masalah -X- _ O +, -X- _ O +kesempatan -X- _ O +, -X- _ O +hambatan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +agar -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan. -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +ada -X- _ O +dua -X- _ O +macam -X- _ O +yaitu -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +dan -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non-fungsional. -X- _ O +1. -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +merupakan -X- _ O +gambaran -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +proses -X- _ O +mengenai -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +berjalan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +diskusi -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukakan -X- _ O +pertemuan -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +, -X- _ O +ada -X- _ O +tiga -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +dikerjakan -X- _ O +oleh -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +menerima -X- _ O +masukan -X- _ O +, -X- _ O +mengolah -X- _ O +masukan -X- _ O +dan -X- _ O +mengeluarkan -X- _ O +respon -X- _ O +hasil -X- _ O +pengolahan. -X- _ O +Setiap -X- _ O +orang -X- _ O +yang -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Use -X- _ O +case -X- _ O +diagram -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +merupakan -X- _ O +use -X- _ O +case -X- _ O +diagram -X- _ O +dari -X- _ O +pembangunan -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Use -X- _ O +case -X- _ O +tersebut -X- _ O +dibuat -X- _ O +bersama -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +Usecase -X- _ O +yang -X- _ O +pertama -X- _ O +yaitu -X- _ O +unduh -X- _ O +infografis. -X- _ O +Pada -X- _ O +usecase -X- _ O +ini -X- _ O +pengunjung -X- _ O +melakukan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +infografis -X- _ O +pada -X- _ O +memori -X- _ O +komputer -X- _ O +dari -X- _ O +server. -X- _ O +Usecase -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +lihat -X- _ O +infografis. -X- _ O +Usecase -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +isi -X- _ O +konten -X- _ O +dari -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +website. -X- _ O +Usecase -X- _ O +terakhir -X- _ O +dari -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +adalah -X- _ O +filter -X- _ O +kategori -X- _ O +infografis. -X- _ O +Pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +filter -X- _ O +terhadap -X- _ O +konten -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +infografis. -X- _ O +Filter -X- _ O +infografis -X- _ O +berisi -X- _ O +tentang -X- _ O +kategori -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipilih -X- _ O +oleh -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +seperti -X- _ O +statistik -X- _ O +demografi -X- _ O +dan -X- _ O +sosial -X- _ O +, -X- _ O +statistik -X- _ O +ekonomi -X- _ O +, -X- _ O +statistik -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +dan -X- _ O +multidomain -X- _ O +dan -X- _ O +terakhir -X- _ O +lainnya -X- _ O +Usecase -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +berita. -X- _ O +Usecase -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +yaitu -X- _ O +lihat -X- _ O +berita -X- _ O +dan -X- _ O +filter -X- _ O +kategori -X- _ O +berita. -X- _ O +Usecase -X- _ O +lihat -X- _ O +berita -X- _ O +merupakan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +melihat -X- _ O +isi -X- _ O +berita -X- _ O +dari -X- _ O +halaman -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +website. -X- _ O +Usecase -X- _ O +filter -X- _ O +kategori -X- _ O +berita -X- _ O +merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +kegiatan -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +berita -X- _ O +secara -X- _ O +spesifik. -X- _ O +Filter -X- _ O +kategori -X- _ O +berita -X- _ O +menyediakan -X- _ O +pilihan -X- _ O +filter -X- _ O +seperti -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +bulan -X- _ O +, -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +, -X- _ O +berita -X- _ O +statistik -X- _ O +atau -X- _ O +berita -X- _ O +statistik -X- _ O +lainnya -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +wilayah. -X- _ O +Usecase -X- _ O +terakhir -X- _ O +yaitu -X- _ O +halaman -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik. -X- _ O +Usecase -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +ada -X- _ O +3 -X- _ O +yaitu -X- _ O +lihat -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +unduh -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +filter -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik. -X- _ O +Fitur -X- _ O +lihat -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dimana -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +melihat -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +website. -X- _ O +Unduh -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +kegiatan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +pada -X- _ O +memori -X- _ O +komputer -X- _ O +dari -X- _ O +server. -X- _ O +pada -X- _ O +Filter -X- _ O +kategori -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +filter -X- _ O +terhadap -X- _ O +konten -X- _ O +Berita -X- _ O +yang -X- _ O +disediakan -X- _ O +agar -X- _ O +tujuan -X- _ O +pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +tercapai -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +efisien -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Activity -X- _ O +diagram -X- _ O +Halaman -X- _ O +Infografis -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengakses -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +, -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +harus -X- _ O +menekan -X- _ O +menu -X- _ O +produk -X- _ O +statistik. -X- _ O +Menu -X- _ O +produk -X- _ O +statistik -X- _ O +akan -X- _ O +menampilkan -X- _ O +list -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +lalu -X- _ O +menekan -X- _ O +halaman -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Pengunjung -X- _ O +infografis -X- _ O +pada -X- _ O +submenu -X- _ O +produk -X- _ O +statistik. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +kegiatan -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +tampilan -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +memilih -X- _ O +infografis -X- _ O +mana -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilihat -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +mengeklik -X- _ O +infografis -X- _ O +tersebut -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Sequence -X- _ O +diagram -X- _ O +Halaman -X- _ O +Infografis -X- _ O +Sequence -X- _ O +diagram -X- _ O +infografis -X- _ O +ini -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +tentang -X- _ O +bagaimana -X- _ O +cara -X- _ O +pemanggilan -X- _ O +API -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis. -X- _ O +Pertama -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +melakukan -X- _ O +request -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +kepada -X- _ O +sistem. -X- _ O +Sistem -X- _ O +melanjutkan -X- _ O +request -X- _ O +tersebut -X- _ O +kepada -X- _ O +API -X- _ O +infografis -X- _ O +dengan -X- _ O +parameter -X- _ O +title -X- _ O +dan -X- _ O +image. -X- _ O +API -X- _ O +infografis -X- _ O +mengembalikan -X- _ O +request -X- _ O +yang -X- _ O +diminta -X- _ O +oleh -X- _ O +sistem -X- _ O +dengan -X- _ O +3 -X- _ O +parameter -X- _ O +yaitu -X- _ O +title -X- _ O +, -X- _ O +image -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +inf_id. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +sistem -X- _ O +mengembalikan -X- _ O +request -X- _ O +dari -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +C. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +6 -X- _ O +ini -X- _ O +terlihat -X- _ O +kalau -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +terbaru -X- _ O +sudah -X- _ O +dapat -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +di -X- _ O +halaman. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +6 -X- _ O +merupakan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +diskusi -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +filter -X- _ O +kategori -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +menekah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +kategori -X- _ O +pada -X- _ O +kotak -X- _ O +kecil -X- _ O +disebelah -X- _ O +kiri -X- _ O +halaman. -X- _ O +Untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +infografis -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +jelas -X- _ O +, -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +menekan -X- _ O +infografis -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih. -X- _ O +Nantinya -X- _ O +infografis -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +memunculkan -X- _ O +sebuah -X- _ O +gambar -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +di -X- _ O +layar -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website. -X- _ O +Tombol -X- _ O +download -X- _ O +juga -X- _ O +tersedia -X- _ O +dibawah -X- _ O +infografis -X- _ O +apabila -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +ingin -X- _ O +mengunduh -X- _ O +infografis -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Halaman -X- _ O +Infografis -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +tampilan -X- _ O +halaman -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +API -X- _ O +sudah -X- _ O +dapat -X- _ O +ditampilkan. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +diskusi -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +dari -X- _ O +bps -X- _ O +Terdapat -X- _ O +10 -X- _ O +list -X- _ O +berita -X- _ O +terbaru -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dibaca -X- _ O +oleh -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website. -X- _ O +Pengunjung -X- _ O +hanya -X- _ O +perlu -X- _ O +menekan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +berita -X- _ O +lalu -X- _ O +nantinya -X- _ O +pengunjung -X- _ O +akan -X- _ O +dibawa -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +baru -X- _ O +untuk -X- _ O +membaca -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +leluasa. -X- _ O +Apabila -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +ingin -X- _ O +melakukan -X- _ O +terhadap -X- _ O +berita -X- _ O +pengunjung -X- _ O +dapat -X- _ O +memasukkan -X- _ O +input -X- _ O +/ -X- _ O +filter -X- _ O +pada -X- _ O +kotak -X- _ O +kecil -X- _ O +disebelah -X- _ O +kiri -X- _ O +lalu -X- _ O +menekan -X- _ O +tombol -X- _ O +agar -X- _ O +filter -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan. -X- _ O +filter -X- _ O +menekan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +judul -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik. -X- _ O +Nantinya -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +akan -X- _ O +muncul -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +baru. -X- _ O +Pada -X- _ O +halaman -X- _ O +baru -X- _ O +tersebut -X- _ O +jugda -X- _ O +tersedia -X- _ O +tombol -X- _ O +download -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +apabila -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +ingin -X- _ O +melakukan -X- _ O +unduhan -X- _ O +terhadap -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik. -X- _ O +Untuk -X- _ O +pencarian -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +maksimal -X- _ O +, -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +mencari -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +kategori -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +kotak -X- _ O +kecil -X- _ O +sebelah -X- _ O +kiri. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +menekan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +kategori. -X- _ O +Nantinya -X- _ O +list -X- _ O +tabel -X- _ O +akan -X- _ O +berubah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kategori -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +oleh -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Halaman -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistic -X- _ O +D. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +Pengimplementasian -X- _ O +system -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dua -X- _ O +metode -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +kuesioner -X- _ O +system -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +menguji -X- _ O +fitur -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +apakah -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +ingin -X- _ O +dicapai -X- _ O +pada -X- _ O +target -X- _ O +yang -X- _ O +perancangan -X- _ O +sistem. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +system -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +berguna -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +kelayakan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun. -X- _ O +1. -X- _ O +Blackbox -X- _ O +Testing -X- _ O +Pengujian -X- _ O +blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +dimana -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Bapak -X- _ O +Yohanner -X- _ O +Wahyu. -X- _ O +Hasil -X- _ O +blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +II -X- _ O +, -X- _ O +III -X- _ O +, -X- _ O +IV. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Halaman -X- _ O +berita -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +halaman -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +telah -X- _ O +dapat -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website -X- _ O +hanya -X- _ O +perlu -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +II. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV. -X- _ O +TABEL -X- _ O +BLACKBOX -X- _ O +TESTING -X- _ O +HALAMAN -X- _ O +BERITA -X- _ O +TABEL -X- _ O +BLACKBOX -X- _ O +TESTING -X- _ O +HALAMAN -X- _ O +TABEL -X- _ O +STATISTIK -X- _ O +1 -X- _ O +No -X- _ O +Skenario -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Mengakses -X- _ O +halaman -X- _ O +berita -X- _ O +Menampilkan -X- _ O +daftar -X- _ O +berita -X- _ O +2 -X- _ O +Menampilkan -X- _ O +detail -X- _ O +berita -X- _ O +berita -X- _ O +dan -X- _ O +terkait -X- _ O +Mengakses -X- _ O +fitur -X- _ O +filter -X- _ O +berita -X- _ O +Kesimpulan -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +yang -X- _ O +Hasil -X- _ O +diharapkan -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +halaman -X- _ O +berita -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +daftar -X- _ O +semua -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +detail -X- _ O +berita -X- _ O +tertentu -X- _ O +dan -X- _ O +berita -X- _ O +terkait -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +berita -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +filter -X- _ O +tertentu -X- _ O +TABEL -X- _ O +III. -X- _ O +TABEL -X- _ O +BLACKBOX -X- _ O +TESTING -X- _ O +HALAMAN -X- _ O +INFOGRAFIS -X- _ O +Skenario -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Mengakses -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +Menampilka -X- _ O +n -X- _ O +daftar -X- _ O +infografis -X- _ O +Menampilka -X- _ O +n -X- _ O +detail -X- _ O +infografis -X- _ O +Mengakses -X- _ O +fitur -X- _ O +filter -X- _ O +infografis -X- _ O +Mendownloa -X- _ O +d -X- _ O +infografis -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +daftar -X- _ O +semua -X- _ O +infografis -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +detail -X- _ O +infografis -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +infografis -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +filter -X- _ O +tertentu -X- _ O +Berhasil -X- _ O +mendownload -X- _ O +infografis -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +Kesimpulan -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +No -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +No -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +Skenario -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Mengakses -X- _ O +halaman -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Menampilka -X- _ O +n -X- _ O +daftar -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Menampilka -X- _ O +n -X- _ O +detail -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Mengakses -X- _ O +fitur -X- _ O +filter -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Mendownloa -X- _ O +Tabel -X- _ O +d -X- _ O +statistik -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +halaman -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +daftar -X- _ O +semua -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +detail -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +Berhasil -X- _ O +menampilkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +filter -X- _ O +tertentu -X- _ O +Berhasil -X- _ O +mendownload -X- _ O +Tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +Kesimpulan -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +tabel -X- _ O +II -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +III -X- _ O +dan -X- _ O +tabel -X- _ O +IV -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +tersebut -X- _ O +melakukan -X- _ O +percobaan -X- _ O +dengan -X- _ O +4 -X- _ O +skenario -X- _ O +untuk -X- _ O +halaman -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +5 -X- _ O +skenario -X- _ O +untuk -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +dan -X- _ O +5 -X- _ O +skenario -X- _ O +untuk -X- _ O +halaman -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan. -X- _ O +2. -X- _ O +Sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +Setelah -X- _ O +system -X- _ O +berhasil -X- _ O +dibuat -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +system -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +sistem -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +menyebar -X- _ O +kuesioner -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +kepada -X- _ O +media -X- _ O +sosial -X- _ O +seperti -X- _ O +e-mail -X- _ O +dan -X- _ O +WhatsApp. -X- _ O +Responden -X- _ O +dari -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +SUS -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +, -X- _ O +umum -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS. -X- _ O +Dari -X- _ O +pengujian -X- _ O +dengan -X- _ O +81 -X- _ O +responden -X- _ O +didapat -X- _ O +nilai -X- _ O +SUS -X- _ O +sebesar -X- _ O +81,049. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +berarti -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +usability -X- _ O +yang -X- _ O +bagus -X- _ O +dan -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +kategori -X- _ O +GOOD. -X- _ O +Selain -X- _ O +dari -X- _ O +tingkat -X- _ O +usability -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +juga -X- _ O +mengalami -X- _ O +peningkatan -X- _ O +kepuasan -X- _ O +dari -X- _ O +evaluasi -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +terlihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +V. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kulit. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +jurnal.fmipa.unila.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +komputasi -X- _ O +/ -X- _ O +article -X- _ O +/ -X- _ O +view -X- _ O +/ -X- _ O +1554 -X- _ O +/ -X- _ O +1316 -X- _ O +Komputasi -X- _ O +, -X- _ O +Jurnal -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +Hasil -X- _ O +Survei -X- _ O +Kepuasan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +2021. -X- _ O +No. -X- _ O +Publikasi -X- _ O +03200.2111 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +Katalog -X- _ O +1103024. -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +Samu -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +F. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Kembali -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Web -X- _ O +BPS -X- _ O +dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +User -X- _ O +Centered -X- _ O +Design. -X- _ O +[ -X- _ O +Skripsi -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Sari -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Hidayat -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Designing -X- _ O +website -X- _ O +vaccine -X- _ O +booking -X- _ O +system -X- _ O +using -X- _ O +golang -X- _ O +programming -X- _ O +language -X- _ O +and -X- _ O +framework -X- _ O +react -X- _ O +JS. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Information -X- _ O +System -X- _ O +, -X- _ O +Informatics -X- _ O +and -X- _ O +Computing -X- _ O +Issue -X- _ O +Period -X- _ O +, -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +22–39. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.52362 -X- _ O +/ -X- _ O +jisicom.v6i1.760 -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Efendi -X- _ O +Noor -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Irfan -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Progressive -X- _ O +Web -X- _ O +Apps -X- _ O +( -X- _ O +PWA -X- _ O +) -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +( -X- _ O +Implementation -X- _ O +of -X- _ O +Progressive -X- _ O +Web -X- _ O +Apps -X- _ O +( -X- _ O +PWA -X- _ O +) -X- _ O +Using -X- _ O +Laravel -X- _ O +and -X- _ O +Vue.Js -X- _ O +in -X- _ O +Making -X- _ O +Freelance -X- _ O +Service -X- _ O +Provider -X- _ O +Applications -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +174–180. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Phie -X- _ O +Joarno -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Mohammad -X- _ O +Fajar -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Arfan -X- _ O +Yunus. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Progressive -X- _ O +Web -X- _ O +Apps -X- _ O +Pada -X- _ O +Website -X- _ O +GetHelp -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +1–15. -X- _ O +KHARISMA -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.55645 -X- _ O +/ -X- _ O +kharismatech.v17i2.219 -X- _ O +Next.js. -X- _ O +17 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Tech -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Zidan -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Nur’aini -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Wibowo -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +C. -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Ulinuha -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +pada -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Single -X- _ O +Sign -X- _ O +On -X- _ O +( -X- _ O +SSO -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +Diskominfostandi -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Teknik -X- _ O +Equivalence -X- _ O +Partitions. -X- _ O +Walisongo -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Information -X- _ O +127–137. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.21580 -X- _ O +/ -X- _ O +wjit.2022.4.2.12135 -X- _ O +Technology -X- _ O +, -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Welda -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Putra -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +M. -X- _ O +D. -X- _ O +U. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Dirgayusari -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +M. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Usability -X- _ O +Testing -X- _ O +Website -X- _ O +Dengan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +Sus -X- _ O +) -X- _ O +s. -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Natural -X- _ O +Science -X- _ O +and -X- _ O +Engineering -X- _ O +, -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +152. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.23887 -X- _ O +/ -X- _ O +ijnse.v4i2.28864 -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Hanifah -X- _ O +Izzati -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Santoso -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Manajemen -X- _ O +Akuntansi -X- _ O +Keuangan -X- _ O +Perusahaan -X- _ O +untuk -X- _ O +Toko -X- _ O +Roti -X- _ O +Amaya -X- _ O +berbasis -X- _ O +Website -X- _ O +menggunakan -X- _ O +React -X- _ O +Js -X- _ O +( -X- _ O +Vol. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +Issue -X- _ O +11 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +http -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +j- -X- _ O +ptiik.ub.ac.id -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Pressman -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Maxim -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2014 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Software -X- _ O +Engineering -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +Practitioner -X- _ O +'s -X- _ O +Approach. -X- _ O +United -X- _ O +Kingdom -X- _ O +: -X- _ O +McGraw-Hill -X- _ O +Education.. -X- _ O +TABEL -X- _ O +V. -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +TINGKAT -X- _ O +KEPUASAN -X- _ O +2023 -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +di -X- _ O +SKPW -X- _ O +2021 -X- _ O +3,91 -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +ke -X- _ O +1 -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +4,02 -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +ke -X- _ O +2 -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +4,04 -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +4,36 -X- _ O +3,91 -X- _ O +3,98 -X- _ O +4,00 -X- _ O +4,25 -X- _ O +3,90 -X- _ O +3,87 -X- _ O +4,10 -X- _ O +3,79 -X- _ O +4,13 -X- _ O +3,96 -X- _ O +4,33 -X- _ O +4,26 -X- _ O +Aspek -X- _ O +Kemudahan -X- _ O +navigasi -X- _ O +Kemudahan -X- _ O +mencari -X- _ O +produk -X- _ O +Ketertarikan -X- _ O +tampilan -X- _ O +Ketepatan -X- _ O +penyusunan -X- _ O +tata -X- _ O +letak -X- _ O +Hijau -X- _ O += -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +meningkat -X- _ O +; -X- _ O +Merah -X- _ O += -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepuasan -X- _ O +menurun -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +VII. -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +sistem -X- _ O +dilakukan -X- _ O +1. -X- _ O +Telah -X- _ O +implementasi -X- _ O +dari -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +Chairunnisa -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +utama -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +website. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +halaman -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +seperti -X- _ O +halaman -X- _ O +infografis -X- _ O +, -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tabel -X- _ O +statistik. -X- _ O +2. -X- _ O +Pengimplementasian -X- _ O +rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pada -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +baru -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dua -X- _ O +kali -X- _ O +evaluasi -X- _ O +sistem. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +didapat -X- _ O +dari -X- _ O +evaluasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukan -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ B-TEMUAN +masuk -X- _ I-TEMUAN +dalam -X- _ I-TEMUAN +kategori -X- _ I-TEMUAN +baik -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +skor -X- _ I-TEMUAN +81,049. -X- _ I-TEMUAN +3. -X- _ O +Pengimplementasin -X- _ O +rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pada -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +baru -X- _ O +mengalami -X- _ O +peningkatan -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pada -X- _ O +semua -X- _ O +aspek -X- _ O +yang -X- _ O +diuji. -X- _ O +4. -X- _ O +Dihasilkannya -X- _ O +sebuah -X- _ O +tampilan -X- _ O +versi -X- _ O +beta -X- _ O +untuk -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +baru. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Firman -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Challenges -X- _ O +and -X- _ O +Roles -X- _ O +of -X- _ O +Official -X- _ O +Statistiks -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +Covid- -X- _ O +19 -X- _ O +Pandemic. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Matematika -X- _ O +, -X- _ O +Statistika -X- _ O +Dan -X- _ O +Komputasi -X- _ O +, -X- _ O +17 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +89–93. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.20956 -X- _ O +/ -X- _ O +jmsk.v17i1.10922 -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Puspita -X- _ O +Sari -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Pratiwi -X- _ O +Batubara -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Komponen -X- _ O +Website -X- _ O +Desa -X- _ O +Wisata -X- _ O +Cimande -X- _ O +Sebagai -X- _ O +Media -X- _ O +Promosi -X- _ O +Elektronik -X- _ O +( -X- _ O +E- -X- _ O +Tourism -X- _ O +) -X- _ O +Component -X- _ O +Analysis -X- _ O +Of -X- _ O +Cimande -X- _ O +Tourism -X- _ O +Website -X- _ O +As -X- _ O +A -X- _ O +Media -X- _ O +For -X- _ O +Electronic -X- _ O +Promotion -X- _ O +( -X- _ O +E-Tourism -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Sosial -X- _ O +Humaniora -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Gede -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +Suryawan -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +Agung -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +, -X- _ O +Satyawati -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Wayan -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +Purnama -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Dwi -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Arsana -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +Redesign -X- _ O +Website -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +dan -X- _ O +Automated -X- _ O +Software -X- _ O +Testing. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Sains -X- _ O +Dan -X- _ O +Teknologi -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +, -X- _ O +18–28. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.23887 -X- _ O +/ -X- _ O +jst- -X- _ O +undiksha.v11i1 -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Bill -X- _ O +Scott -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Theresa -X- _ O +Neil. -X- _ O +( -X- _ O +2009 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Designing -X- _ O +Web -X- _ O +Interface -X- _ O +( -X- _ O +M. -X- _ O +Treseler -X- _ O +, -X- _ O +1st -X- _ O +ed. -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +O’Reilly -X- _ O +Media. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Pranata -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Hijriani -X- _ O +Dan -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Junaidi -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Application -X- _ O +Programming -X- _ O +Interface -X- _ O +( -X- _ O +Api -X- _ O +) -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Gaya -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +Representational -X- _ O +State -X- _ O +Transfer -X- _ O +( -X- _ O +Rest -X- _ O +) -X- _ O +Untuk -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Administrasi -X- _ O +Pasien -X- _ O +Klinik -X- _ O +Perawatan -X- _ O +9 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Pergerakan -X- _ O +Harga -X- _ O +Saham -X- _ O +dengan -X- _ O +Analisis -X- _ O +Teknikal -X- _ O +, -X- _ O +Fundamental -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Model -X- _ O +LSTM -X- _ O +: -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +Saham -X- _ O +Bank -X- _ O +Central -X- _ O +Asia -X- _ O +Muhammad -X- _ O +Ighfar -X- _ O +Saputra -X- _ O +( -X- _ O +221911241 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Erna -X- _ O +Nurmawati -X- _ O +, -X- _ O +S.ST -X- _ O +, -X- _ O +M.T. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Permasalahan -X- _ O +mengenai -X- _ O +usaha -X- _ O +meminimalkan -X- _ O +risiko -X- _ O +dan -X- _ O +memaksimalkan -X- _ O +keuntungan -X- _ O +adalah -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dicoba -X- _ O +dipecahkan -X- _ O +oleh -X- _ O +pedagang -X- _ O +di -X- _ O +pasar -X- _ O +saham -X- _ O +selama -X- _ O +bertahun-tahun. -X- _ O +Harga -X- _ O +saham -X- _ O +umumnya -X- _ O +memiliki -X- _ O +sifat -X- _ O +volatilitas -X- _ O +dipengaruhi -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +faktor -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +diperlukan -X- _ O +sejumlah -X- _ O +besar -X- _ O +data -X- _ O +dalam -X- _ O +upaya -X- _ O +mencari -X- _ O +pola -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga. -X- _ O +Melihat -X- _ O +banyaknya -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +serta -X- _ O +pesatnya -X- _ O +perkembangan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +artificial -X- _ O +intelligence -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +pendekatan -X- _ O +yang -X- _ O +cocok -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +adalah -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +yakni -X- _ O +model -X- _ O +LSTM -X- _ O +( -X- _ O +Long-Short -X- _ O +Term -X- _ O +Memory -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Variabel -X- _ O +independen -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +indikator -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +tukar -X- _ O +mata -X- _ O +uang -X- _ O +, -X- _ O +suku -X- _ O +bunga -X- _ O +, -X- _ O +indeks -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +gabungan -X- _ O +( -X- _ O +IHSG -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sentimen -X- _ O +data -X- _ O +cuitan -X- _ O +Twitter. -X- _ O +Hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +IndoBERT -X- _ O +memiliki -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.69 -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +analisis -X- _ O +LSTM -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +eror -X- _ O +terkecil -X- _ O +pada -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +4 -X- _ O +dan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +12 -X- _ O +dengan -X- _ O +masing-masing -X- _ O +memiliki -X- _ O +rataan -X- _ O +eror -X- _ O +RMSE -X- _ O +sebesar -X- _ O +1.765E-04 -X- _ O +dan -X- _ O +1.978E-04. -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +yaitu -X- _ O +kombinasi -X- _ B-TEMUAN +variabel -X- _ I-TEMUAN +4 -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +eror -X- _ I-TEMUAN +paling -X- _ I-TEMUAN +minimum -X- _ I-TEMUAN +yakni -X- _ I-TEMUAN +7.580E-05 -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +RMSE -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +pengujian -X- _ I-TEMUAN +data -X- _ I-TEMUAN +test -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +332.66. -X- _ I-TEMUAN +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +saham -X- _ O +, -X- _ O +BCA -X- _ O +, -X- _ O +LSTM -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Permasalahan -X- _ O +mengenai -X- _ O +usaha -X- _ O +meminimalkan -X- _ O +risiko -X- _ O +dan -X- _ O +memaksimalkan -X- _ O +keuntungan -X- _ O +melalui -X- _ O +prediksi -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan -X- _ O +adalah -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dicoba -X- _ O +dipecahkan -X- _ O +oleh -X- _ O +pedagang -X- _ O +di -X- _ O +pasar -X- _ O +saham -X- _ O +selama -X- _ O +bertahun-tahun -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +dikenal -X- _ O +dengan -X- _ O +volatilitas -X- _ O +dan -X- _ O +non- -X- _ O +liniernya -X- _ O +sehingga -X- _ O +peramalan -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +yang -X- _ O +akurat -X- _ O +sangat -X- _ O +sulit -X- _ O +karena -X- _ O +dipengaruhi -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +faktor. -X- _ O +Untuk -X- _ O +itu -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +memprediksi -X- _ B-METODE +pergerakan -X- _ I-METODE +harga -X- _ I-METODE +saham -X- _ I-METODE +merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +tantangan -X- _ O +yang -X- _ O +menarik. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +teknik -X- _ O +yang -X- _ O +umum -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +investor -X- _ O +dalam -X- _ O +menganalisis -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham. -X- _ O +Teknik -X- _ O +pertama -X- _ O +merupakan -X- _ O +analisis -X- _ O +teknikal -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +meramalkan -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +histori -X- _ O +seperti -X- _ O +harga -X- _ O +pembukaan -X- _ O +dan -X- _ O +penutupan -X- _ O +, -X- _ O +volume -X- _ O +transaksi -X- _ O +, -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +rata-rata -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya. -X- _ O +Teknik -X- _ O +kedua -X- _ O +yang -X- _ O +dikenal -X- _ O +sebagai -X- _ O +analisis -X- _ O +fundamental -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +kualitatif -X- _ O +dan -X- _ O +kuantitatif -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +profil -X- _ O +perusahaan -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +keuangan -X- _ O +, -X- _ O +kondisi -X- _ O +pasar -X- _ O +, -X- _ O +politik -X- _ O +, -X- _ O +bisnis -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +ekonomi -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Tetapi -X- _ O +dengan -X- _ O +perkembangan -X- _ O +teknologi -X- _ O +informasi -X- _ O +dan -X- _ O +sosial -X- _ O +media -X- _ O +, -X- _ O +ada -X- _ O +juga -X- _ O +teknik -X- _ O +ketiga -X- _ O +yang -X- _ O +dikenal -X- _ O +sebagai -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sentimen -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +perspektif -X- _ O +atau -X- _ O +pendapat -X- _ O +seseorang -X- _ O +atas -X- _ O +suatu -X- _ O +informasi -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Mengingat -X- _ O +banyak -X- _ O +faktor -X- _ O +yang -X- _ O +mempengaruhi -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +, -X- _ O +akibatnya -X- _ O +dalam -X- _ O +memprediksi -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +penting -X- _ O +untuk -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +seperti -X- _ O +analisis -X- _ O +teknikal -X- _ O +dengan -X- _ O +kedua -X- _ O +analisis -X- _ O +baik -X- _ O +sentimen -X- _ O +maupun -X- _ O +fundamental -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +variabel -X- _ O +fundamental -X- _ O +seperti -X- _ O +nilai -X- _ O +tukar -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +asing -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +prediksi. -X- _ O +Di -X- _ O +sisi -X- _ O +lain -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +variabel -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +mengungkapkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +fitur -X- _ O +sentimen -X- _ O +memiliki -X- _ O +peran -X- _ O +penting -X- _ O +dalam -X- _ O +memprediksi -X- _ O +harga -X- _ O +penutupan -X- _ O +saham. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +juga -X- _ O +membuktikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +variabel -X- _ O +sentimen -X- _ O +dapat -X- _ O +menurunkan -X- _ O +eror -X- _ O +RMSE -X- _ O +sebesar -X- _ O +39.55 -X- _ O +% -X- _ O +dimana -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +pentingnya -X- _ O +fitur -X- _ O +sentimen -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +harga -X- _ O +saham. -X- _ O +sentimen -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +mencoba -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +tiga -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +diperlukan -X- _ O +indikator -X- _ O +untuk -X- _ O +masing-masing -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis. -X- _ O +Analisis -X- _ O +teknikal -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +yang -X- _ O +banyak -X- _ O +di -X- _ O +gunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +tidak -X- _ O +diketahui -X- _ O +mana -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +terhadap -X- _ O +model -X- _ O +sehingga -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +feature -X- _ O +selection. -X- _ O +Analisis -X- _ O +fundamental -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +indikator -X- _ O +fundamental -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +seperti -X- _ O +indeks -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +, -X- _ O +suku -X- _ O +bunga -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +tukar. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +sentimen -X- _ O +yang -X- _ O +dianalisis -X- _ O +melalui -X- _ O +sentimen -X- _ O +Twitter -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +berbagai -X- _ O +macam -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +mencoba -X- _ O +memodelkan -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +dengan -X- _ O +berbagai -X- _ O +pendekatan -X- _ O +, -X- _ O +mulai -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +berbasis -X- _ O +statistik -X- _ O +seperti -X- _ O +Autoregressive -X- _ O +Integrated -X- _ O +Moving -X- _ O +Average -X- _ O +( -X- _ O +ARIMA -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +hingga -X- _ O +penggunaan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning. -X- _ O +Dengan -X- _ O +pesatnya -X- _ O +perkembangan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +text -X- _ O +mining -X- _ O +yang -X- _ O +belakangan -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +menjadi -X- _ O +fokus -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +prediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +serta -X- _ O +banyaknya -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +maka -X- _ O +penerapan -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +sangat -X- _ O +cocok -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +mengkaji -X- _ O +sekitar -X- _ O +150 -X- _ O +literatur -X- _ O +mengenai -X- _ O +aplikasi -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dalam -X- _ O +memprediksi -X- _ O +pergerakan -X- _ O +saham -X- _ O +yang -X- _ O +terbit -X- _ O +antara -X- _ O +tahun -X- _ O +2000 -X- _ O +hingga -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +hanya -X- _ O +terdapat -X- _ O +15 -X- _ O +literatur -X- _ O +yang -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +dan -X- _ O +text -X- _ O +mining -X- _ O +yang -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +email -X- _ O +, -X- _ O +maupun -X- _ O +media -X- _ O +sosial -X- _ O +dimana -X- _ O +literatur-literatur -X- _ O +tersebut -X- _ O +terbit -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2016 -X- _ O +hingga -X- _ O +2021. -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +model -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +yakni -X- _ O +Long-Short -X- _ O +Term -X- _ O +Memory -X- _ O +( -X- _ O +LSTM -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +perkembangan -X- _ O +dari -X- _ O +Recurrent -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +( -X- _ O +RNN -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mempelajari -X- _ O +data -X- _ O +sekuensial -X- _ O +serta -X- _ O +dapat -X- _ O +mengatasi -X- _ O +exploding -X- _ O +dan -X- _ O +vanishing -X- _ O +gradient -X- _ O +pada -X- _ O +RNN -X- _ O +biasa -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +model -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +mengoptimalisasi -X- _ O +struktur -X- _ O +dan -X- _ O +parameter -X- _ O +dari -X- _ O +sebuah -X- _ O +model -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +merupakan -X- _ O +langkah -X- _ O +penting -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +performa -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +model -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Model -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memprediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +paling -X- _ O +lama -X- _ O +5 -X- _ O +hari -X- _ O +kedepan -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Saham -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +fokus -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +saham -X- _ O +dari -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +bank -X- _ O +terbesar -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yakni -X- _ O +Bank -X- _ O +Central -X- _ O +Asia -X- _ O +( -X- _ O +BCA -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Bank -X- _ O +BCA -X- _ O +sudah -X- _ O +go -X- _ O +public -X- _ O +sejak -X- _ O +Mei -X- _ O +2000 -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +saham -X- _ O +yang -X- _ O +beredar -X- _ O +sebanyak -X- _ O +123.275.050.000 -X- _ O +lembar -X- _ O +saham -X- _ O +( -X- _ O +per -X- _ O +Desember -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +serta -X- _ O +merupakan -X- _ O +bank -X- _ O +dengan -X- _ O +kapitalisasi -X- _ O +pasar -X- _ O +terbesar -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yakni -X- _ O +sebesar -X- _ O +1070,92 -X- _ O +triliun -X- _ O +( -X- _ O +per -X- _ O +5 -X- _ O +April -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dengan -X- _ O +rekam -X- _ O +jejak -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +lama -X- _ O +dan -X- _ O +kapitalisasi -X- _ O +pasar -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +, -X- _ O +bank -X- _ O +BCA -X- _ O +diharapkan -X- _ O +memiliki -X- _ O +data -X- _ O +histori -X- _ O +yang -X- _ O +panjang -X- _ O +serta -X- _ O +cuitan -X- _ O +tentang -X- _ O +saham -X- _ O +BCA -X- _ O +mudah -X- _ O +didapatkan -X- _ O +untuk -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +diatas -X- _ O +, -X- _ O +adapun -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Memformulasikan -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +serta -X- _ O +melakukan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Genetic -X- _ O +Algorithm. -X- _ O +2. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +data -X- _ O +Twitter -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +saham -X- _ O +bank -X- _ O +BCA. -X- _ O +3. -X- _ O +Mengembangkan -X- _ O +model -X- _ O +LSTM -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +memprediksi -X- _ B-TUJUAN +pergerakan -X- _ I-TUJUAN +harga -X- _ I-TUJUAN +saham -X- _ I-TUJUAN +5 -X- _ I-TUJUAN +hari -X- _ I-TUJUAN +kedepan. -X- _ I-TUJUAN +4. -X- _ O +Memilih -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +Grid -X- _ O +Search. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +TABEL -X- _ O +LITERATUR -X- _ O +PENGGABUNGAN -X- _ O +ANALISIS -X- _ O +Referensi -X- _ O +Data -X- _ O +Metode -X- _ O +Hasil -X- _ O +Teknikal -X- _ O +FundamentalS -X- _ O +entimen -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +Teknikal -X- _ O +Sentimen -X- _ O +CNN -X- _ O +dan -X- _ O +LSTM -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +A -X- _ O +Prediction -X- _ O +of -X- _ O +Stock -X- _ O +Price -X- _ O +Movements -X- _ O +Using -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machines -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +S_I_LSTM -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +stock -X- _ O +price -X- _ O +prediction -X- _ O +based -X- _ O +on -X- _ O +data -X- _ O +multiple -X- _ O +sources -X- _ O +and -X- _ O +sentiment -X- _ O +analysis -X- _ O +Teknikal -X- _ O +Sentimen -X- _ O +LSTM -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Development -X- _ O +of -X- _ O +a -X- _ O +Stock -X- _ O +Price -X- _ O +Prediction -X- _ O +Framework -X- _ O +for -X- _ O +Intelligent -X- _ O +Media -X- _ O +and -X- _ O +Technical -X- _ O +Analysis -X- _ O +akurasi -X- _ O +Hasil -X- _ O +prediksi -X- _ O +memiliki -X- _ O +rata- -X- _ O +rata -X- _ O +65,33 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Keterlibatan -X- _ O +data -X- _ O +nilai -X- _ O +tukar -X- _ O +mata -X- _ O +uang -X- _ O +dan -X- _ O +index -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +asing -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +11,78 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +lebih -X- _ O +mendekati -X- _ O +Prediksi -X- _ O +harga -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +dari -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +tunggal -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MAE -X- _ O +rata- -X- _ O +rata -X- _ O +mencapai -X- _ O +2.386835 -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +daripada -X- _ O +metode -X- _ O +tradisional. -X- _ O +dapat -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +2 -X- _ O +percobaan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +96 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +RMSE -X- _ O +0,023 -X- _ O +yang -X- _ O +mengungkapkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +fitur -X- _ O +sentimen -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +pada -X- _ O +model. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +TABEL -X- _ O +LITERATUR -X- _ O +METODE -X- _ O +LSTM -X- _ O +Referensi -X- _ O +Metode -X- _ O +Hasil -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Combining -X- _ O +an -X- _ O +LSTM -X- _ O +neural -X- _ O +network -X- _ O +with -X- _ O +the -X- _ O +Variance -X- _ O +Ratio -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +Test -X- _ O +for -X- _ O +and -X- _ O +prediction -X- _ O +operation -X- _ O +the -X- _ O +Brazilian -X- _ O +stock -X- _ O +market -X- _ O +on -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +, -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +, -X- _ O +Adaboost -X- _ O +, -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +, -X- _ O +XGBoost -X- _ O +ANN -X- _ O +, -X- _ O +RNN -X- _ O +, -X- _ O +LSTM -X- _ O +LSTM -X- _ O +lebih -X- _ O +unggul -X- _ O +dari -X- _ O +semua -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +meskipun -X- _ O +perbedaan -X- _ O +tidak -X- _ O +terlalu -X- _ O +besar -X- _ O +karena -X- _ O +data -X- _ O +terbatas. -X- _ O +lebih -X- _ O +Jika -X- _ O +data -X- _ O +memiliki -X- _ O +sudah -X- _ O +seperti -X- _ O +2000 -X- _ O +hari -X- _ O +, -X- _ O +LSTM -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +pemenang -X- _ O +dengan -X- _ O +margin -X- _ O +besar -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +A -X- _ O +Comprehensive -X- _ O +Review -X- _ O +on -X- _ O +Multiple -X- _ O +Hybrid -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +Approaches -X- _ O +for -X- _ O +Stock -X- _ O +Prediction -X- _ O +ARIMA -X- _ O +, -X- _ O +LSTM -X- _ O +, -X- _ O +Hybrid -X- _ O +LSTM -X- _ O +, -X- _ O +CNN -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Hybrid -X- _ O +CNN -X- _ O +Model -X- _ O +LSTM -X- _ O +dan -X- _ O +Hybrid -X- _ O +LSTM -X- _ O +lebih -X- _ O +unggul -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +memprediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan -X- _ O +, -X- _ O +sementara -X- _ O +model -X- _ O +CNN -X- _ O +dan -X- _ O +Hybrid -X- _ O +CNN -X- _ O +unggul -X- _ O +ketika -X- _ O +digunakan -X- _ O +hanya -X- _ O +untuk -X- _ O +memprediksi -X- _ O +tren -X- _ O +saham. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Alur -X- _ O +metode -X- _ O +penelitian -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +workflow -X- _ O +berikut. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +Alur -X- _ O +prediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +berupa -X- _ O +histori -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +harian -X- _ O +bank -X- _ O +BCA -X- _ O +dan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Harga -X- _ O +Saham -X- _ O +Gabungan -X- _ O +dengan -X- _ O +rentang -X- _ O +waktu -X- _ O +19 -X- _ O +Januari -X- _ O +2005 -X- _ O +hingga -X- _ O +30 -X- _ O +Agustus -X- _ O +2022 -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +situs -X- _ O +Yahoo -X- _ O +Finance -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +4361 -X- _ O +baris. -X- _ O +Berikutnya -X- _ O +yakni -X- _ O +data -X- _ O +cuitan -X- _ O +pada -X- _ O +media -X- _ O +sosial -X- _ O +Twitter -X- _ O +yang -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +saham -X- _ O +bank -X- _ O +BCA -X- _ O +Kemudian -X- _ O +data -X- _ O +kurs -X- _ O +rupiah -X- _ O +terhadap -X- _ O +dollar -X- _ O +Amerika -X- _ O +Serikat -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +Investing.com -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +suku -X- _ O +bunga -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +situs -X- _ O +Bank -X- _ O +Indonesia -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +B. -X- _ O +Pembuatan -X- _ O +Variabel -X- _ O +1. -X- _ O +Indikator -X- _ O +Teknikal -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +perhitungan -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +histori -X- _ O +harga -X- _ O +seperti -X- _ O +harga -X- _ O +pembukaan -X- _ O +, -X- _ O +harga -X- _ O +penutupan -X- _ O +, -X- _ O +harga -X- _ O +tertinggi -X- _ O +, -X- _ O +harga -X- _ O +terendah -X- _ O +, -X- _ O +volume -X- _ O +transaksi -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +dihitung -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +rumus -X- _ O +tertentu -X- _ O +untuk -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +angka -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +kecenderungan -X- _ O +ke -X- _ O +arah -X- _ O +pergerakan -X- _ O +suatu -X- _ O +saham -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Teknikal -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +12 -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +dipilih -X- _ O +dalam -X- _ O +literatur -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +serta -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +beberapa -X- _ O +penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +– -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Formula -X- _ O +dari -X- _ O +12 -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dijabarkan -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +3 -X- _ O +berikut. -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +FORMULA -X- _ O +INDIKATOR -X- _ O +TEKNIKAL -X- _ O +( -X- _ O +𝐶𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐶𝑡−1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐶𝑡−2 -X- _ O ++ -X- _ O +⋯ -X- _ O ++ -X- _ O +𝐶𝑡−10 -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +10𝐶𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +9𝐶𝑡−1 -X- _ O ++ -X- _ O +8𝐶𝑡−2 -X- _ O ++ -X- _ O +⋯ -X- _ O ++ -X- _ O +𝐶𝑡−10 -X- _ O +) -X- _ O +10 -X- _ O ++ -X- _ O +9 -X- _ O ++ -X- _ O +⋯ -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +𝐶𝑡 -X- _ O +× -X- _ O +α -X- _ O +) -X- _ O ++ -X- _ O +𝐸𝑀𝐴𝑡−1 -X- _ O +× -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +− -X- _ O +α -X- _ O +) -X- _ O +SMA -X- _ O +( -X- _ O +Simple -X- _ O +10-day -X- _ O +M -X- _ O +oving -X- _ O +Average -X- _ O +) -X- _ O +WMA -X- _ O +( -X- _ O +Weighted -X- _ O +10- -X- _ O +day -X- _ O +Moving -X- _ O +Average -X- _ O +) -X- _ O +EMA -X- _ O +( -X- _ O +Exponential -X- _ O +10-day -X- _ O +Moving -X- _ O +Average -X- _ O +) -X- _ O +Momentum -X- _ O +10-day -X- _ O +StoK -X- _ O +( -X- _ O +Stochastic -X- _ O +K -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +StoD -X- _ O +( -X- _ O +Stochastic -X- _ O +D -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +RSI -X- _ O +( -X- _ O +Relative -X- _ O +Strength -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +100 -X- _ O +− -X- _ O +MACD -X- _ O +( -X- _ O +Moving -X- _ O +Average -X- _ O +Convergence -X- _ O +Divergence -X- _ O +) -X- _ O +ADO -X- _ O +( -X- _ O +A -X- _ O +/ -X- _ O +D -X- _ O +Oscillator -X- _ O +) -X- _ O +CCI -X- _ O +( -X- _ O +Commodity. -X- _ O +Channel -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +LWillR -X- _ O +( -X- _ O +Larry -X- _ O +William’s -X- _ O +R -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +MFI -X- _ O +( -X- _ O +Money -X- _ O +Flow -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +100 -X- _ O +− -X- _ O +× -X- _ O +100 -X- _ O +𝐶𝑡 -X- _ O +− -X- _ O +𝐶𝑡−10 -X- _ O +𝐶𝑡 -X- _ O +− -X- _ O +𝐿𝐿𝑡−14 -X- _ O +𝐻𝐻𝑡−14 -X- _ O +− -X- _ O +𝐿𝐿𝑡−14 -X- _ O +2 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝐾𝑡−𝑖 -X- _ O +% -X- _ O +𝑖=0 -X- _ O +3 -X- _ O +100 -X- _ O +1 -X- _ O ++ -X- _ O +( -X- _ O +13 -X- _ O +0 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑈𝑝𝑡−𝑖 -X- _ O +14 -X- _ O +) -X- _ O ++ -X- _ O +( -X- _ O +13 -X- _ O +0 -X- _ O +∑ -X- _ O +𝐷𝑤𝑡−𝑖 -X- _ O +14 -X- _ O +) -X- _ O +𝐸𝑀𝐴12 -X- _ O +( -X- _ O +𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +− -X- _ O +𝐸𝑀𝐴26 -X- _ O +( -X- _ O +𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +𝐻𝑡 -X- _ O +− -X- _ O +𝐶𝑡−1 -X- _ O +𝐻𝑡 -X- _ O +− -X- _ O +𝐿𝑡 -X- _ O +𝑀𝑡 -X- _ O +− -X- _ O +𝑆𝑀𝑡 -X- _ O +0.015𝐷𝑡 -X- _ O +𝐻𝐻𝑡−14 -X- _ O +− -X- _ O +𝐶𝑡 -X- _ O +𝐻𝐻𝑡−14 -X- _ O +− -X- _ O +𝐿𝐿14 -X- _ O +100 -X- _ O +1 -X- _ O ++ -X- _ O +14 -X- _ O +− -X- _ O +𝐷𝑎𝑦 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +𝑀𝐹 -X- _ O +14 -X- _ O +− -X- _ O +𝐷𝑎𝑦 -X- _ O +𝑁𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +𝑀𝐹 -X- _ O +Catatan -X- _ O +: -X- _ O +𝐶𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +harga -X- _ O +penutupan -X- _ O +, -X- _ O +𝐿𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +harga -X- _ O +terendah -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +𝐻𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +harga -X- _ O +tertinggi -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +𝑡. -X- _ O +𝐿𝐿𝑡−14 -X- _ O +adalah -X- _ O +harga -X- _ O +terendah -X- _ O +dari -X- _ O +𝐿𝑡−14sampai -X- _ O +𝐿𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝐻𝐻𝑡−14 -X- _ O +adalah -X- _ O +harga -X- _ O +tertinggi -X- _ O +dari -X- _ O +𝐻𝑡−14 -X- _ O +sampai -X- _ O +𝐻𝑡. -X- _ O +𝛼 -X- _ O +adalah -X- _ O +smooting -X- _ O +faktor -X- _ O += -X- _ O +2 -X- _ O +; -X- _ O +𝐷𝑡 -X- _ O += -X- _ O +1+𝑘 -X- _ O +1 -X- _ O +20 -X- _ O +∑ -X- _ O +| -X- _ O +𝑖=1 -X- _ O +𝑀𝑡−𝑖+1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑆𝑀𝑡| -X- _ O +; -X- _ O +𝑀𝐹 -X- _ O +adalah -X- _ O +money -X- _ O +flow. -X- _ O +𝑀𝐹 -X- _ O += -X- _ O +𝑀𝑡 -X- _ O +× -X- _ O +𝑉𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒 -X- _ O +20 -X- _ O +𝑡𝑟𝑎𝑛𝑠𝑎𝑘𝑠𝑖. -X- _ O +𝑈𝑝𝑡 -X- _ O +berarti -X- _ O +perubahan -X- _ O +harga -X- _ O +naik -X- _ O +dan -X- _ O +𝐷𝑤𝑡 -X- _ O +berarti -X- _ O +perubahan -X- _ O +harga -X- _ O +turun -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +𝑡. -X- _ O +2. -X- _ O +Indikator -X- _ O +Fundamental -X- _ O +; -X- _ O +𝑘 -X- _ O += -X- _ O +14. -X- _ O +𝑀𝑡 -X- _ O += -X- _ O +Ht+Lt+Ct -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑀𝑡−𝑖+1 -X- _ O +20 -X- _ O +; -X- _ O +𝑆𝑀𝑡 -X- _ O += -X- _ O +20 -X- _ O +𝑖=1 -X- _ O +3 -X- _ O +Indikator -X- _ O +fundamental -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +kondisi -X- _ O +perekonomian -X- _ O +yakni -X- _ O +nilai -X- _ O +tukar -X- _ O +rupiah -X- _ O +terhadap -X- _ O +US -X- _ O +Dollar -X- _ O +, -X- _ O +tingkat -X- _ O +suku -X- _ O +bunga -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +gabungan -X- _ O +( -X- _ O +IHSG -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +membuktikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +nilai -X- _ O +tukar -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +saham -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +dari -X- _ O +model. -X- _ O +3. -X- _ O +Indikator -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +dari -X- _ O +Twitter -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +lybrary -X- _ O +snscrape -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pembersihan -X- _ O +data -X- _ O +diantaranya -X- _ O +penghapusan -X- _ O +duplikat -X- _ O +, -X- _ O +mengubah -X- _ O +semua -X- _ O +huruf -X- _ O +menjadi -X- _ O +huruf -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +menghapus -X- _ O +URL -X- _ O +, -X- _ O +menghapus -X- _ O +emoji -X- _ O +, -X- _ O +nama -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +, -X- _ O +spasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tanda -X- _ O +tagar -X- _ O +( -X- _ O +# -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +terakhir -X- _ O +mengubah -X- _ O +kata-kata -X- _ O +slang -X- _ O +atau -X- _ O +kata -X- _ O +singkatan -X- _ O +menjadi -X- _ O +kata -X- _ O +yang -X- _ O +baku. -X- _ O +Tahap -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +yakni -X- _ O +melakukan -X- _ O +pelabelan -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +memberi -X- _ O +label -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +ketentuan -X- _ O +memberi -X- _ O +label -X- _ O +“1” -X- _ O +jika -X- _ O +cuitannya -X- _ O +positif -X- _ O +, -X- _ O +“0” -X- _ O +jika -X- _ O +cuitannya -X- _ O +netral -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +“-1” -X- _ O +jika -X- _ O +cuitannya -X- _ O +negatif. -X- _ O +Pelabelan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengambil -X- _ O +4000 -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +acak. -X- _ O +Tahap -X- _ O +sentimen -X- _ O +terakhir -X- _ O +yakni -X- _ O +melatih -X- _ O +model -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +bahasa -X- _ O +pra-pelatihan -X- _ O +Bidirections -X- _ O +Encoder -X- _ O +Representation -X- _ O +from -X- _ O +Transformers -X- _ O +( -X- _ O +BERT -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diberi -X- _ O +label. -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilatih -X- _ O +nantinya -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengklasifikasikan -X- _ O +seluruh -X- _ O +data -X- _ O +cuitan. -X- _ O +Cuitan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +hari -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +akan -X- _ O +dihitung -X- _ O +persentase -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +terhadap -X- _ O +total -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif -X- _ O +dihari -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Cuitan -X- _ O +netral -X- _ O +tidak -X- _ O +dipakai -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +memberikan -X- _ O +dampak -X- _ O +apa-apa -X- _ O +terhadap -X- _ O +harga -X- _ O +saham. -X- _ O +Cuitan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +hari -X- _ O +dimana -X- _ O +bursa -X- _ O +saham -X- _ O +sedang -X- _ O +tutup -X- _ O +akan -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +pada -X- _ O +hari -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +saat -X- _ O +bursa -X- _ O +saham -X- _ O +dibuka -X- _ O +kembali -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +hasil -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +sentimen -X- _ O +digunakan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +untuk -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +tiga -X- _ O +kelas -X- _ O +dimana -X- _ O +tp -X- _ O +, -X- _ O +fp -X- _ O +, -X- _ O +fn -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tn -X- _ O +masing-masing -X- _ O +menyatakan -X- _ O +true -X- _ O +positive -X- _ O +( -X- _ O +positif -X- _ O +benar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +false -X- _ O +positive -X- _ O +( -X- _ O +positif -X- _ O +salah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +false -X- _ O +negative -X- _ O +( -X- _ O +negatif -X- _ O +palsu -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +true -X- _ O +negative -X- _ O +( -X- _ O +negatif -X- _ O +benar -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Precision -X- _ O +, -X- _ O +recall -X- _ O +, -X- _ O +accuracy -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F1-score -X- _ O +biasanya -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +indikator -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +prediksi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +rumus -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +𝑝𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 -X- _ O += -X- _ O +𝑟𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 -X- _ O += -X- _ O +𝑡𝑝 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡𝑝+𝑓𝑝 -X- _ O +𝑡𝑝 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡𝑝+𝑓𝑛 -X- _ O +𝑎𝑐𝑐𝑢𝑟𝑎𝑐𝑦 -X- _ O += -X- _ O +𝑡𝑝+𝑡𝑛 -X- _ O +𝑡𝑝+𝑡𝑛+𝑓𝑝+𝑓𝑛 -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝐹1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑆𝑐𝑜𝑟𝑒 -X- _ O += -X- _ O +2∗𝑝𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛∗𝑟𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 -X- _ O +𝑝𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛+𝑟𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 -X- _ O +{ -X- _ O +Cuitan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +hari -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +akan -X- _ O +dihitung -X- _ O +persentase -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +terhadap -X- _ O +total -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif -X- _ O +dihari -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Cuitan -X- _ O +netral -X- _ O +tidak -X- _ O +dipakai -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +memberikan -X- _ O +dampak -X- _ O +apa-apa -X- _ O +terhadap -X- _ O +harga -X- _ O +saham. -X- _ O +Cuitan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +hari -X- _ O +dimana -X- _ O +bursa -X- _ O +saham -X- _ O +sedang -X- _ O +tutup -X- _ O +akan -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +pada -X- _ O +hari -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +saat -X- _ O +bursa -X- _ O +saham -X- _ O +dibuka -X- _ O +kembali -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +𝑆𝑒𝑛𝑡𝑖𝑚𝑒𝑛 -X- _ O +𝑠𝑘𝑜𝑟 -X- _ O +ℎ𝑎𝑟𝑖𝑎𝑛 -X- _ O += -X- _ O +𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑓 -X- _ O +𝑝𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑓+𝑛𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +C. -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Algoritma -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Genetic -X- _ O +Algorithm -X- _ O +( -X- _ O +GA -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +GA -X- _ O +adalah -X- _ O +algoritma -X- _ O +pengoptimalan -X- _ O +metaheuristik -X- _ O +dan -X- _ O +stokastik -X- _ O +yang -X- _ O +terinspirasi -X- _ O +oleh -X- _ O +proses -X- _ O +alami -X- _ O +evolusi -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Proses -X- _ O +dan -X- _ O +operator -X- _ O +pada -X- _ O +GA -X- _ O +meniru -X- _ O +genetik -X- _ O +alami -X- _ O +dan -X- _ O +prinsip -X- _ O +evolusi -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +persilangan -X- _ O +dan -X- _ O +mutasi -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +GA -X- _ O +akan -X- _ O +mengkombinasikan -X- _ O +tiap -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +dan -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +fitness -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +mengoptimalisasi -X- _ O +nilai -X- _ O +fitness -X- _ O +dan -X- _ O +memberikan -X- _ O +ranking -X- _ O +subset -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +terbaik -X- _ O +diantara -X- _ O +seluruh -X- _ O +kombinasi -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dengan -X- _ O +GA -X- _ O +memberikan -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +daripada -X- _ O +model -X- _ O +biasa. -X- _ O +RMSE. -X- _ O +GA -X- _ O +D. -X- _ O +Membagi -X- _ O +dan -X- _ O +Standardisasi -X- _ O +Data -X- _ O +Keseluruhan -X- _ O +data -X- _ O +dipisah -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +bagian -X- _ O +yakni -X- _ O +data -X- _ O +training -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +testing. -X- _ O +Data -X- _ O +training -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melatih -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +19 -X- _ O +Januari -X- _ O +2005 -X- _ O +hingga -X- _ O +31 -X- _ O +Agustus -X- _ O +2022. -X- _ O +Data -X- _ O +testing -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menguji -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +1 -X- _ O +September -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +hingga -X- _ O +25 -X- _ O +November -X- _ O +2022 -X- _ O +( -X- _ O +rentang -X- _ O +data -X- _ O +dapat -X- _ O +berubah -X- _ O +seiring -X- _ O +berjalannya -X- _ O +waktu -X- _ O +penelitian -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +testing -X- _ O +hanya -X- _ O +akan -X- _ O +selesai -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +eror -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +prediksi -X- _ O +model -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +boleh -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +proses -X- _ O +pelatihan -X- _ O +model -X- _ O +agar -X- _ O +tidak -X- _ O +terjadi -X- _ O +kebocoran -X- _ O +data -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +saat -X- _ O +pemodelan -X- _ O +telah -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +sebelum -X- _ O +melakukan -X- _ O +pelatihan -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +seluruh -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +di -X- _ O +standardisasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Min-Max -X- _ O +Scaler -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu. -X- _ O +Min-Max -X- _ O +Scaler -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +teknik -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +transformasi -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +mengubah -X- _ O +rentang -X- _ O +data -X- _ O +tiap -X- _ O +variabel -X- _ O +menjadi -X- _ O +0 -X- _ O +sampai -X- _ O +1. -X- _ O +E. -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +Teknik -X- _ O +Analisis -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +menyebutkan -X- _ O +penting -X- _ O +untuk -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +seperti -X- _ O +analisis -X- _ O +teknikal -X- _ O +dengan -X- _ O +kedua -X- _ O +analisis -X- _ O +baik -X- _ O +sentimen -X- _ O +maupun -X- _ O +fundamental. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +teknikal -X- _ O +dengan -X- _ O +fundamental -X- _ O +, -X- _ O +teknikal -X- _ O +dengan -X- _ O +sentimen -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +bahkan -X- _ O +ketiganya -X- _ O +yang -X- _ O +masing-masing -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +direpresentasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +, -X- _ O +fundamental -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sentimen. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +dari -X- _ O +masing-masing -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +tersebut -X- _ O +dengan -X- _ O +catatan -X- _ O +harga -X- _ O +penutupan -X- _ O +dan -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +akan -X- _ O +selalu -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +dalam -X- _ O +model. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +MENCARI -X- _ O +KOMBINASI -X- _ O +VARIABEL -X- _ O +TERBAIK -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +Variabel -X- _ O +Harga -X- _ O +Penutupan -X- _ O +KomVar1 -X- _ O +KomVar2 -X- _ O +KomVar3 -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +KomVar5 -X- _ O +KomVar6 -X- _ O +KomVar7 -X- _ O +KomVar8 -X- _ O +KomVar9 -X- _ O +KomVar10 -X- _ O +KomVar11 -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +KomVar13 -X- _ O +KomVar14 -X- _ O +KomVar15 -X- _ O +KomVar16 -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +Teknikal -X- _ O +Indikator -X- _ O +Pilihan -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +IHSG -X- _ O +Nilai -X- _ O +Tukar -X- _ O +Suku -X- _ O +Bunga -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Twitter -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +× -X- _ O +✓ -X- _ O +× -X- _ O +F. -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +1. -X- _ O +Model -X- _ O +Long-Short -X- _ O +Term -X- _ O +Memory -X- _ O +( -X- _ O +LSTM -X- _ O +) -X- _ O +Model -X- _ O +LSTM -X- _ O +pertama -X- _ O +kali -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +oleh -X- _ O +Hochreiter -X- _ O +dan -X- _ O +Schmidhuber -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +1997 -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Model -X- _ O +LSTM -X- _ O +memiliki -X- _ O +tiga -X- _ O +gate -X- _ O +network -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +input -X- _ O +gate -X- _ O +, -X- _ O +forget -X- _ O +gate -X- _ O +dan -X- _ O +output -X- _ O +gate -X- _ O +[ -X- _ O +28 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Input -X- _ O +gate -X- _ O +dapat -X- _ O +memutuskan -X- _ O +untuk -X- _ O +memasukkan -X- _ O +informasi -X- _ O +baru -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +sel. -X- _ O +Forget -X- _ O +Gate -X- _ O +menentukan -X- _ O +informasi -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibuang -X- _ O +atau -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dipertahankan -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +menghindari -X- _ O +masalah -X- _ O +vanishing -X- _ O +gradient. -X- _ O +Dan -X- _ O +terakhir -X- _ O +output -X- _ O +gate -X- _ O +menentukan -X- _ O +seberapa -X- _ O +banyak -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +Alur -X- _ O +Model -X- _ O +LSTM -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +2. -X- _ O +Validation -X- _ O +Metode -X- _ O +validasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Walk -X- _ O +Forward -X- _ O +Validation -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +analisis -X- _ O +data -X- _ O +runtun -X- _ O +waktu -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Prosedur -X- _ O +evaluasi -X- _ O +berjalan -X- _ O +maju -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +partisi -X- _ O +berupa -X- _ O +training -X- _ O +, -X- _ O +validation -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +test -X- _ O +yang -X- _ O +berurutan -X- _ O +dan -X- _ O +tumpang -X- _ O +tindih -X- _ O +[ -X- _ O +29 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +kinerja -X- _ O +dari -X- _ O +model. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +metrik -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yakni -X- _ O +metrik -X- _ O +berbasis -X- _ O +eror -X- _ O +yakni -X- _ O +Root -X- _ O +Mean -X- _ O +Squared -X- _ O +Error -X- _ O +( -X- _ O +RMSE -X- _ O +) -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +3. -X- _ O +Hyprparameter -X- _ O +Optimization -X- _ O +kelemahan -X- _ O +ada -X- _ O +beberapa -X- _ O +Menurut -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +30 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +meskipun -X- _ O +model -X- _ O +LSTM -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +data -X- _ O +runtun -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +menggunakan -X- _ O +jaringan -X- _ O +LSTM. -X- _ O +Pertama -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +neural -X- _ O +network -X- _ O +termasuk -X- _ O +LSTM -X- _ O +, -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +diinterpretasikan -X- _ O +karena -X- _ O +memiliki -X- _ O +proses -X- _ O +komputasi -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +kompleks. -X- _ O +Kedua -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +model -X- _ O +neural -X- _ O +network -X- _ O +lainnya -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +LSTM -X- _ O +memiliki -X- _ O +banyak -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +dimodifikasi -X- _ O +peneliti -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +jumlah -X- _ O +layer -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +neuron -X- _ O +per -X- _ O +layer -X- _ O +, -X- _ O +time -X- _ O +lag -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +waktu -X- _ O +dan -X- _ O +komputasi -X- _ O +mengakibatkan -X- _ O +sulitnya -X- _ O +dalam -X- _ O +mencari -X- _ O +kombinasi -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +performa -X- _ O +terbaik -X- _ O +, -X- _ O +oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itulah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization. -X- _ O +G. -X- _ O +Mengevaluasi -X- _ O +Model -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +di -X- _ O +optimalisasi -X- _ O +kemudian -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memprediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +testing -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +estimasi -X- _ O +nilai -X- _ O +eror. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +memformulasikan -X- _ O +variabel -X- _ O +untuk -X- _ O +tiap-tiap -X- _ O +jenis -X- _ O +analisis -X- _ O +kemudian -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +model -X- _ O +LSTM -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +memprediksi -X- _ O +harga -X- _ O +penutupan -X- _ O +saham -X- _ O +5 -X- _ O +hari -X- _ O +kedepan -X- _ O +hingga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization. -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Formulasi -X- _ O +Indikator -X- _ O +Teknikal -X- _ O +& -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +formulasi -X- _ O +teknikal -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +library -X- _ O +pandas_ta -X- _ O +yang -X- _ O +menghitung -X- _ O +12 -X- _ O +teknikal -X- _ O +indikator -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +saham -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +seperti -X- _ O +harga -X- _ O +open -X- _ O +, -X- _ O +close -X- _ O +, -X- _ O +high -X- _ O +, -X- _ O +low -X- _ O +dan -X- _ O +volume. -X- _ O +indikator -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +STATISTIK -X- _ O +DESKRIPTIF -X- _ O +HISTORI -X- _ O +HARGA -X- _ O +SAHAM -X- _ O +Indikator -X- _ O +Open -X- _ O +Close -X- _ O +High -X- _ O +Low -X- _ O +Volume -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Data -X- _ O +4479 -X- _ O +4479 -X- _ O +4479 -X- _ O +4479 -X- _ O +4479 -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +2710.77 -X- _ O +2710.34 -X- _ O +2737.18 -X- _ O +2682.20 -X- _ O +1.09 -X- _ O +e+08 -X- _ O +Standar -X- _ O +Deviasi -X- _ O +2246.58 -X- _ O +2235.31 -X- _ O +2265.27 -X- _ O +2225.59 -X- _ O +1.33 -X- _ O +e+08 -X- _ O +Nilai -X- _ O +Terkecil -X- _ O +177.50 -X- _ O +177.50 -X- _ O +180.00 -X- _ O +177.50 -X- _ O +0 -X- _ O +Kuartil -X- _ O +Pertama -X- _ O +( -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +700.00 -X- _ O +700.00 -X- _ O +705.00 -X- _ O +685.00 -X- _ O +4.83 -X- _ O +e+07 -X- _ O +Median -X- _ O +( -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +2050.00 -X- _ O +2055.00 -X- _ O +2070.00 -X- _ O +2030.00 -X- _ O +7.28 -X- _ O +e+07 -X- _ O +Kuartil -X- _ O +Ketiga -X- _ O +( -X- _ O +75 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +4460.00 -X- _ O +4487.50 -X- _ O +4530.00 -X- _ O +4450.00 -X- _ O +1.19 -X- _ O +e+08 -X- _ O +Nilai -X- _ O +Terbesar -X- _ O +8300.00 -X- _ O +8200.00 -X- _ O +8300.00 -X- _ O +8075.00 -X- _ O +1.95 -X- _ O +e+09 -X- _ O +Secara -X- _ O +umum -X- _ O +, -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dibagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +jenis -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +indikator -X- _ O +tren -X- _ O +yang -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +tren -X- _ O +atau -X- _ O +arah -X- _ O +pergerakan -X- _ O +dari -X- _ O +saham -X- _ O +dan -X- _ O +indikator -X- _ O +momentum -X- _ O +yang -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +momentum -X- _ O +atau -X- _ O +titik -X- _ O +balik -X- _ O +dari -X- _ O +pergerakan -X- _ O +harga -X- _ O +saham. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +Indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +tren -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +SMA -X- _ O +, -X- _ O +StoD -X- _ O +, -X- _ O +RSI -X- _ O +, -X- _ O +MACD -X- _ O +, -X- _ O +ADO -X- _ O +, -X- _ O +CCI -X- _ O +, -X- _ O +MFI -X- _ O +StoK -X- _ O +, -X- _ O +RSI -X- _ O +, -X- _ O +ADO -X- _ O +, -X- _ O +CCI -X- _ O +EMA -X- _ O +, -X- _ O +Moment -X- _ O +, -X- _ O +StoK -X- _ O +, -X- _ O +RSI -X- _ O +, -X- _ O +LWill -X- _ O +R -X- _ O +, -X- _ O +MFI -X- _ O +0.0067 -X- _ O +0.0070 -X- _ O +0.0072 -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +5 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +fitness -X- _ O +value -X- _ O +paling -X- _ O +optimal -X- _ O +adalah -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +SMA -X- _ O +, -X- _ O +StoD -X- _ O +, -X- _ O +RSI -X- _ O +, -X- _ O +MACD -X- _ O +, -X- _ O +ADO -X- _ O +, -X- _ O +CCI -X- _ O +, -X- _ O +MFI. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +variabel-variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +tersebut -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +dikombinasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +variabel -X- _ O +dari -X- _ O +teknik -X- _ O +analisis -X- _ O +lain -X- _ O +yakni -X- _ O +fundamental -X- _ O +dan -X- _ O +sentimen. -X- _ O +B. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +sentimen -X- _ O +pada -X- _ O +media -X- _ O +sosial -X- _ O +Twitter -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +scraping -X- _ O +menggunakan -X- _ O +library -X- _ O +snscrape. -X- _ O +Scraping -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +seluruh -X- _ O +cuitan -X- _ O +Twitter -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +kata -X- _ O +“saham -X- _ O +BCA” -X- _ O +dan -X- _ O +“BBCA” -X- _ O +( -X- _ O +kode -X- _ O +saham -X- _ O +bank -X- _ O +BCA -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +diposting -X- _ O +sebelum -X- _ O +tanggal -X- _ O +31 -X- _ O +Agustus -X- _ O +2022. -X- _ O +Kata -X- _ O +kunci -X- _ O +“saham -X- _ O +BCA” -X- _ O +dan -X- _ O +“BBCA” -X- _ O +tersebut -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +berhubungan -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +saham -X- _ O +bank -X- _ O +BCA -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +diharapkan -X- _ O +cuitan -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +membahas -X- _ O +tentang -X- _ O +saham. -X- _ O +Dari -X- _ O +dua -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +tersebut -X- _ O +diperoleh -X- _ O +70,225 -X- _ O +cuitan -X- _ O +Twitter. -X- _ O +TABEL -X- _ O +VII -X- _ O +JUMLAH -X- _ O +CUITAN -X- _ O +HASIL -X- _ O +SCRAPING -X- _ O +Kata -X- _ O +kunci -X- _ O +Saham -X- _ O +BCA -X- _ O +BBCA -X- _ O +Total -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Cuitan -X- _ O +19,040 -X- _ O +51,185 -X- _ O +70,225 -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +tahap -X- _ O +preprocessing -X- _ O +dimana -X- _ O +tahap -X- _ O +preprocessing -X- _ O +adalah -X- _ O +menghapus -X- _ O +duplikat -X- _ O +, -X- _ O +membersihkan -X- _ O +kalimat -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +melabeli -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +input -X- _ O +pelatihan -X- _ O +model. -X- _ O +Pembersihan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +diantaranya -X- _ O +mengubah -X- _ O +semua -X- _ O +huruf -X- _ O +menjadi -X- _ O +huruf -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +menghapus -X- _ O +URL -X- _ O +, -X- _ O +menghapus -X- _ O +emoji -X- _ O +, -X- _ O +nama -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +, -X- _ O +spasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tanda -X- _ O +tagar -X- _ O +( -X- _ O +# -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +menghapus -X- _ O +karakter-karakter -X- _ O +tidak -X- _ O +bermakna -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +kedalam -X- _ O +input -X- _ O +model. -X- _ O +Model -X- _ O +IndoBERT -X- _ O +kemudian -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +lalu -X- _ O +dilatih -X- _ O +menggunakan -X- _ O +4,000 -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diberi -X- _ O +label -X- _ O +secara -X- _ O +manual. -X- _ O +Data -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +dibagi -X- _ O +dengan -X- _ O +proporsi -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +latih -X- _ O +dan -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +tes. -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pelatihan -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +diuji -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +tes -X- _ O +untuk -X- _ O +mengklasifikasikan -X- _ O +cuitan -X- _ O +, -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +sentimen -X- _ O +ini -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +berikut. -X- _ O +TABEL -X- _ O +VIII -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +Indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +momentum -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +HASIL -X- _ O +KLASIFIKASI -X- _ O +SENTIMEN -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +algoritma -X- _ O +LSTM-GA -X- _ O +untuk -X- _ O +mengurutkan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +dengan -X- _ O +eror -X- _ O +paling -X- _ O +kecil -X- _ O +sehingga -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +terbaik. -X- _ O +Berikut -X- _ O +merupakan -X- _ O +3 -X- _ O +hasil -X- _ O +teratas -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +eror -X- _ O +paling -X- _ O +kecil -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +VI -X- _ O +RANKING -X- _ O +FEATURE -X- _ O +SELECTION -X- _ O +VARIABEL -X- _ O +TEKNIKAL -X- _ O +Ranking -X- _ O +Variabel -X- _ O +Teknikal -X- _ O +Fitness -X- _ O +Value -X- _ O +Negative -X- _ O +Neutral -X- _ O +Positive -X- _ O +91 -X- _ O +15 -X- _ O +32 -X- _ O +20 -X- _ O +238 -X- _ O +88 -X- _ O +20 -X- _ O +77 -X- _ O +223 -X- _ O +True -X- _ O +Sentiment -X- _ O +Negative -X- _ O +Neutral -X- _ O +Positive -X- _ O +Predicted -X- _ O +Sentiment -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +tersebut -X- _ O +kinerja -X- _ O +model -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +melalui -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +, -X- _ O +recall -X- _ O +, -X- _ O +precision -X- _ O +serta -X- _ O +F1-Score -X- _ O +yang -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +IX -X- _ O +TABEL -X- _ O +XI -X- _ O +PRECISION -X- _ O +, -X- _ O +RECALL -X- _ O +, -X- _ O +F1-SCORE -X- _ O +, -X- _ O +SUPPORT -X- _ O +RMSE -X- _ O +10-FOLD -X- _ O +WALK -X- _ O +FORWARD -X- _ O +VALIDATION -X- _ O +( -X- _ O +DALAM -X- _ O +E-04 -X- _ O +) -X- _ O +Precision -X- _ O +Recall -X- _ O +Positive -X- _ O +Neutral -X- _ O +Negative -X- _ O +Accuracy -X- _ O +0.66 -X- _ O +0.69 -X- _ O +0.70 -X- _ O +0.69 -X- _ O +0.72 -X- _ O +0.65 -X- _ O +0.69 -X- _ O +F1- -X- _ O +Score -X- _ O +0.68 -X- _ O +0.70 -X- _ O +0.67 -X- _ O +Support -X- _ O +131 -X- _ O +330 -X- _ O +343 -X- _ O +804 -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +menghitung -X- _ O +sentimen -X- _ O +skor -X- _ O +harian -X- _ O +dengan -X- _ O +sentimen -X- _ O +cuitan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +hari -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +akan -X- _ O +dihitung -X- _ O +persentase -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +terhadap -X- _ O +total -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +poaitif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif -X- _ O +dihari -X- _ O +tersebut. -X- _ O +TABEL -X- _ O +X -X- _ O +HASIL -X- _ O +PENGHITUNGAN -X- _ O +SENTIMEN -X- _ O +HARIAN -X- _ O +Tanggal -X- _ O +2022-08-24 -X- _ O +2022-08-25 -X- _ O +2022-08-26 -X- _ O +2022-08-29 -X- _ O +2022-08-30 -X- _ O +Persentase -X- _ O +0.785714 -X- _ O +1 -X- _ O +0.636364 -X- _ O +0.636364 -X- _ O +0.857143 -X- _ O +Penghitungan -X- _ O +skor -X- _ O +sentimen -X- _ O +harian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +rumus -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +dimana -X- _ O +apabila -X- _ O +nilai -X- _ O +skor -X- _ O +makin -X- _ O +mendekati -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +perbandingan -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +sangat -X- _ O +besar -X- _ O +terhadap -X- _ O +total -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif. -X- _ O +Sebaliknya -X- _ O +apabila -X- _ O +nilai -X- _ O +skor -X- _ O +makin -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +sangat -X- _ O +kecil -X- _ O +mendekati -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +total -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif. -X- _ O +Skor -X- _ O +akan -X- _ O +bernilai -X- _ O +0.5 -X- _ O +apabila -X- _ O +jumlah -X- _ O +cuitan -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif -X- _ O +sama -X- _ O +atau -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +cuitan -X- _ O +sama -X- _ O +sekali -X- _ O +dihari -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Berikut -X- _ O +disajikan -X- _ O +histogram -X- _ O +sebaran -X- _ O +sentimen -X- _ O +skor -X- _ O +harian -X- _ O +: -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +Variabel -X- _ O +KomVar1 -X- _ O +KomVar2 -X- _ O +KomVar3 -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +KomVar5 -X- _ O +KomVar6 -X- _ O +KomVar7 -X- _ O +KomVar8 -X- _ O +KomVar9 -X- _ O +KomVar10 -X- _ O +KomVar11 -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +KomVar13 -X- _ O +KomVar14 -X- _ O +KomVar15 -X- _ O +KomVar16 -X- _ O +Eror -X- _ O +RMSE -X- _ O +Min -X- _ O +Rataan -X- _ O +Max -X- _ O +Rentang -X- _ O +1.066 -X- _ O +0.608 -X- _ O +0.750 -X- _ O +0.280 -X- _ O +0.423 -X- _ O +1.030 -X- _ O +0.535 -X- _ O +0.641 -X- _ O +0.783 -X- _ O +0.596 -X- _ O +0.597 -X- _ O +0.505 -X- _ O +0.460 -X- _ O +0.910 -X- _ O +0.458 -X- _ O +0.453 -X- _ O +2.617 -X- _ O +2.545 -X- _ O +2.453 -X- _ O +1.978 -X- _ O +2.147 -X- _ O +2.397 -X- _ O +2.454 -X- _ O +2.036 -X- _ O +2.805 -X- _ O +3.051 -X- _ O +2.106 -X- _ O +1.765 -X- _ O +2.740 -X- _ O +2.342 -X- _ O +2.369 -X- _ O +1.864 -X- _ O +5.004 -X- _ O +6.796 -X- _ O +4.579 -X- _ O +3.739 -X- _ O +5.310 -X- _ O +6.719 -X- _ O +6.809 -X- _ O +3.950 -X- _ O +7.238 -X- _ O +5.938 -X- _ O +4.348 -X- _ O +3.519 -X- _ O +6.391 -X- _ O +6.192 -X- _ O +4.619 -X- _ O +5.456 -X- _ O +3.035 -X- _ O +± -X- _ O +1.969 -X- _ O +3.702 -X- _ O +± -X- _ O +3.094 -X- _ O +2.665 -X- _ O +± -X- _ O +1.915 -X- _ O +2.010 -X- _ O +± -X- _ O +1.729 -X- _ O +2.867 -X- _ O +± -X- _ O +2.443 -X- _ O +3.875 -X- _ O +± -X- _ O +2.844 -X- _ O +3.672 -X- _ O +± -X- _ O +3.137 -X- _ O +2.296 -X- _ O +± -X- _ O +1.654 -X- _ O +4.011 -X- _ O +± -X- _ O +3.227 -X- _ O +3.267 -X- _ O +± -X- _ O +2.671 -X- _ O +2.473 -X- _ O +± -X- _ O +1.875 -X- _ O +2.012 -X- _ O +± -X- _ O +1.507 -X- _ O +3.426 -X- _ O +± -X- _ O +2.965 -X- _ O +3.551 -X- _ O +± -X- _ O +2.641 -X- _ O +2.539 -X- _ O +± -X- _ O +2.080 -X- _ O +2.955 -X- _ O +± -X- _ O +2.502 -X- _ O +Dari -X- _ O +tabel -X- _ O +7 -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +dari -X- _ O +10-fold -X- _ O +walk -X- _ O +forward -X- _ O +validation -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +terbaik -X- _ O +yakni -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +dan -X- _ O +KomVar12. -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +4 -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +minimal -X- _ O +RMSE -X- _ O +serta -X- _ O +nilai -X- _ O +tengah -X- _ O +paling -X- _ O +kecil -X- _ O +dibanding -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Disisi -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +12 -X- _ O +memiliki -X- _ O +rataan -X- _ O +eror -X- _ O +RMSE -X- _ O +paling -X- _ O +kecil -X- _ O +serta -X- _ O +rentang -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +12 -X- _ O +terbilang -X- _ O +stabil. -X- _ O +Setelah -X- _ O +model -X- _ O +selesai -X- _ O +dilatih -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +dan -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +prediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +5 -X- _ O +hari -X- _ O +kedepan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +test -X- _ O +, -X- _ O +hasilnya -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +berikut. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +Histogram -X- _ O +sentimen -X- _ O +skor -X- _ O +harian -X- _ O +Dari -X- _ O +histogram -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +data -X- _ O +skor -X- _ O +sentimen -X- _ O +yakni -X- _ O +73.74 -X- _ O +% -X- _ O +skor -X- _ O +harian -X- _ O +menuju -X- _ O +kearah -X- _ O +tren -X- _ O +positif -X- _ O +( -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +dari -X- _ O +0.5 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +C. -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +dan -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +Teknik -X- _ O +Analisis -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +teknikal -X- _ O +, -X- _ O +fundamental -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sentimen. -X- _ O +Model -X- _ O +LSTM -X- _ O +menggunakan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +dengan -X- _ O +150 -X- _ O +unit -X- _ O +dalam -X- _ O +hidden -X- _ O +layer -X- _ O +, -X- _ O +fungsi -X- _ O +aktivasi -X- _ O +tanh -X- _ O +, -X- _ O +optimizer -X- _ O +Adam -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +5 -X- _ O +unit -X- _ O +dalam -X- _ O +output -X- _ O +layer -X- _ O +dimana -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +dijalankan -X- _ O +dengan -X- _ O +10-fold -X- _ O +walk -X- _ O +forward -X- _ O +validation. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7 -X- _ O +Hasil -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Harga -X- _ O +Saham -X- _ O +5 -X- _ O +Hari -X- _ O +Kedepan -X- _ O +( -X- _ O +Komvar -X- _ O +4 -X- _ O +kiri -X- _ O +, -X- _ O +Komvar -X- _ O +12 -X- _ O +kanan -X- _ O +) -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +diatas -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +prediksi -X- _ O +hari -X- _ O +kelima -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +sangat -X- _ O +fluktuatif -X- _ O +dan -X- _ O +kurang -X- _ O +mendekati -X- _ O +nilai -X- _ O +sebenarnya. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +prediksi -X- _ O +diulangi -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +kali -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +dari -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +hasilnya -X- _ O +model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +mendapat -X- _ O +nilai -X- _ O +390.85. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +diatas -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +prediksi -X- _ O +hari -X- _ O +kelima -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +fluktuatif -X- _ O +dan -X- _ O +kurang -X- _ O +mendekati -X- _ O +nilai -X- _ O +tidak -X- _ O +sefluktuatif -X- _ O +KomVar4. -X- _ O +Untuk -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +namun -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +prediksi -X- _ O +diulangi -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +kali -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +E. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Model -X- _ O +Setelah -X- _ O +kombinasi -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +dari -X- _ O +masing- -X- _ O +masing -X- _ O +model -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +model -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memprediksi -X- _ O +kembali -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +test. -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +adalah -X- _ O +kombinasi -X- _ O +nomor -X- _ O +urut -X- _ O +satu -X- _ O +atau -X- _ O +dengan -X- _ O +kata -X- _ O +lain -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +eror -X- _ O +paling -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +masing-masing -X- _ O +model. -X- _ O +Model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +kemudian -X- _ O +dibuat -X- _ O +kembali -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +jumlah -X- _ O +unit -X- _ O +LSTM -X- _ O +100 -X- _ O +, -X- _ O +dropout -X- _ O +rate -X- _ O +0.3 -X- _ O +, -X- _ O +learning -X- _ O +rate -X- _ O +0.001 -X- _ O +, -X- _ O +optimizer -X- _ O +Adam -X- _ O +, -X- _ O +timestamps -X- _ O +10 -X- _ O +dan -X- _ O +batch -X- _ O +size -X- _ O +32. -X- _ O +Begitu -X- _ O +juga -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +jumlah -X- _ O +unit -X- _ O +LSTM -X- _ O +150 -X- _ O +, -X- _ O +dropout -X- _ O +rate -X- _ O +0.1 -X- _ O +, -X- _ O +learning -X- _ O +rate -X- _ O +0.001 -X- _ O +, -X- _ O +optimizer -X- _ O +Adam -X- _ O +, -X- _ O +timestamps -X- _ O +10 -X- _ O +dan -X- _ O +batch -X- _ O +size -X- _ O +32. -X- _ O +Kedua -X- _ O +model -X- _ O +tersebut -X- _ O +kemudian -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +prediksi -X- _ O +harga -X- _ O +saham -X- _ O +5 -X- _ O +hari -X- _ O +kedepan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +test -X- _ O +, -X- _ O +hasilnya -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +berikut. -X- _ O +dari -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +hasilnya -X- _ O +model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +mendapat -X- _ O +nilai -X- _ O +366.53 -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +ini -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +daripada -X- _ O +KomVar4. -X- _ O +D. -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +Optimization -X- _ O +Untuk -X- _ O +dua -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +terbaik -X- _ O +yakni -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +4 -X- _ O +dan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +12 -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dijalankan -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +Optimization -X- _ O +dengan -X- _ O +Grid -X- _ O +Search -X- _ O +untuk -X- _ O +mencari -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +terbaik. -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dipilih -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +XII -X- _ O +HYPERPARAMETER -X- _ O +YANG -X- _ O +AKAN -X- _ O +DIKOMBINASIKAN -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +Interval -X- _ O +Jumlah -X- _ O +unit -X- _ O +layer -X- _ O +100 -X- _ O +, -X- _ O +150 -X- _ O +, -X- _ O +200 -X- _ O +, -X- _ O +300 -X- _ O +Dropout -X- _ O +Rate -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +0.1 -X- _ O +, -X- _ O +0.3 -X- _ O +, -X- _ O +0.5 -X- _ O +Learning -X- _ O +Rate -X- _ O +0.1 -X- _ O +, -X- _ O +0.01 -X- _ O +, -X- _ O +0.0001 -X- _ O +Ukuran -X- _ O +batch -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +16 -X- _ O +, -X- _ O +32 -X- _ O +, -X- _ O +64 -X- _ O +Optimizer -X- _ O +Adam -X- _ O +, -X- _ O +RMSprop -X- _ O +Timestamps -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +20 -X- _ O +, -X- _ O +30 -X- _ O +Karena -X- _ O +ada -X- _ O +1152 -X- _ O +kombinasi -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +dan -X- _ O +2 -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dijalankan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +5 -X- _ O +fold -X- _ O +walk -X- _ O +forward -X- _ O +validation -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +akan -X- _ O +ada -X- _ O +11520 -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +search. -X- _ O +Berikut -X- _ O +10 -X- _ O +akan -X- _ O +dilatih -X- _ O +menggunakan -X- _ O +grid -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +RMSE -X- _ O +terkecil -X- _ O +dari -X- _ O +masing- -X- _ O +masing -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +XIII -X- _ O +HYPERPARAMETER -X- _ O +TERBAIK -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +Gambar -X- _ O +8 -X- _ O +Hasil -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Harga -X- _ O +Saham -X- _ O +5 -X- _ O +Hari -X- _ O +Kedepan -X- _ O +Setelah -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +Optimization -X- _ O +( -X- _ O +Komvar -X- _ O +4 -X- _ O +kiri -X- _ O +, -X- _ O +Komvar -X- _ O +12 -X- _ O +kanan -X- _ O +) -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +RMSE -X- _ O +Urut -X- _ O +Jumlah -X- _ O +unit -X- _ O +Dropout -X- _ O +Rate -X- _ O +Learning -X- _ O +Rate -X- _ O +Ukuran -X- _ O +batch -X- _ O +Optimizer -X- _ O +Time -X- _ O +stamps -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +100 -X- _ O +100 -X- _ O +100 -X- _ O +150 -X- _ O +150 -X- _ O +0.3 -X- _ O +0.1 -X- _ O +0.5 -X- _ O +0.5 -X- _ O +0.3 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +30 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +0.000758 -X- _ O +0.000771 -X- _ O +0.000840 -X- _ O +0.000880 -X- _ O +0.000924 -X- _ O +TABEL -X- _ O +XIV -X- _ O +HYPERPARAMETER -X- _ O +TERBAIK -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +RMSE -X- _ O +Urut -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +Jumlah -X- _ O +unit -X- _ O +Dropout -X- _ O +Rate -X- _ O +Learning -X- _ O +Rate -X- _ O +Ukuran -X- _ O +batch -X- _ O +Optimizer -X- _ O +Time -X- _ O +stamps -X- _ O +150 -X- _ O +0.1 -X- _ O +0.001 -X- _ O +200 -X- _ O +200 -X- _ O +100 -X- _ O +300 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +0.001 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +32 -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +Adam -X- _ O +10 -X- _ O +30 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +0.000804 -X- _ O +0.000863 -X- _ O +0.000899 -X- _ O +0.00092 -X- _ O +0.000943 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +diatas -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +sebelum -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +prediksi -X- _ O +hari -X- _ O +kelima -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +sudah -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +mendekati -X- _ O +nilai -X- _ O +sebenarnya. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +prediksi -X- _ O +diulangi -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +kali -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +dari -X- _ O +RMSE -X- _ O +sebesar -X- _ O +332.66 -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +ini -X- _ O +jauh -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibanding -X- _ O +sebelum -X- _ O +dilakukan -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +yakni -X- _ O +390.85. -X- _ O +Disisi -X- _ O +sayangnya -X- _ O +setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +prediksi -X- _ O +model -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +justru -X- _ O +makin -X- _ O +jauh -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RMSE -X- _ O +yang -X- _ O +diulangi -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +kali -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +dari -X- _ O +RMSE -X- _ O +sebesar -X- _ O +790.85 -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +ini -X- _ O +jauh -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +buruk -X- _ O +sebelum -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +yakni -X- _ O +366.53. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Dari -X- _ O +12 -X- _ O +indikator -X- _ O +teknikal -X- _ O +yang -X- _ O +diformulasikan -X- _ O +, -X- _ O +setelah -X- _ O +melalui -X- _ O +proses -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +hanya -X- _ O +7 -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +kedalam -X- _ O +model -X- _ O +yakni -X- _ O +SMA -X- _ O +, -X- _ O +StoD -X- _ O +, -X- _ O +RSI -X- _ O +, -X- _ O +MACD -X- _ O +, -X- _ O +ADO -X- _ O +, -X- _ O +CCI -X- _ O +, -X- _ O +MFI. -X- _ O +Kombinasi -X- _ O +indikator -X- _ O +tersebut -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +memiliki -X- _ O +fitness -X- _ O +value -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +optimal -X- _ O +terhadap -X- _ O +model. -X- _ O +Analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +IndoBERT -X- _ O +serta -X- _ O +memiliki -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +69 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Angka -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +terbilang -X- _ O +cukup -X- _ O +baik -X- _ O +mengingat -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +merupakan -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +rumit. -X- _ O +Penghitungan -X- _ O +sentimen -X- _ O +skor -X- _ O +harian -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +73.74 -X- _ O +% -X- _ O +skor -X- _ O +harian -X- _ O +menuju -X- _ O +kearah -X- _ O +tren -X- _ O +positif -X- _ O +( -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +0.5 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +10 -X- _ O +kali -X- _ O +walk -X- _ O +forward -X- _ O +validation -X- _ O +, -X- _ O +didapat -X- _ O +dua -X- _ O +model -X- _ O +LSTM -X- _ O +dengan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +terbaik -X- _ O +yakni -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +4 -X- _ O +dan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +12 -X- _ O +dengan -X- _ O +rataan -X- _ O +RMSE -X- _ O +masing-masing -X- _ O +1.978 -X- _ O +dan -X- _ O +1.765. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +optimization -X- _ O +untuk -X- _ O +kedua -X- _ O +jenis -X- _ O +model -X- _ O +kombinasi -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +RMSE -X- _ O +masing- -X- _ O +masing -X- _ O +model -X- _ O +yakni -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +0.000758 -X- _ O +dan -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +0.000804. -X- _ O +Model -X- _ O +tersebut -X- _ O +kemudian -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +test -X- _ O +dimana -X- _ O +model -X- _ O +KomVar4 -X- _ O +jauh -X- _ O +mengungguli -X- _ O +model -X- _ O +KomVar12 -X- _ O +dengan -X- _ O +RMSE -X- _ O +332.66 -X- _ O +dibanding -X- _ O +790.85.minimal. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +E. -X- _ O +Irzky -X- _ O +and -X- _ O +H. -X- _ O +Sari -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +Prediction -X- _ O +of -X- _ O +Stock -X- _ O +Price -X- _ O +Movements -X- _ O +Using -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machines -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Asian -X- _ O +Finance -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.13106 -X- _ O +/ -X- _ O +jafeb.2021.vol8.no8.0399. -X- _ O +399–0407 -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +no. -X- _ O +pp. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +Hur -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Raj -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Y. -X- _ O +E. -X- _ O +Riyanto -X- _ O +, -X- _ O +“Finance -X- _ O +and -X- _ O +trade -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +cross- -X- _ O +country -X- _ O +empirical -X- _ O +analysis -X- _ O +on -X- _ O +the -X- _ O +impact -X- _ O +of -X- _ O +financial -X- _ O +development -X- _ O +and -X- _ O +asset -X- _ O +tangibility -X- _ O +on -X- _ O +international -X- _ O +trade -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +World -X- _ O +Dev -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +34 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1728–1741 -X- _ O +, -X- _ O +Oct. -X- _ O +2006 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.worlddev.2006.02.003. -X- _ O +A. -X- _ O +Derakhshan -X- _ O +and -X- _ O +H. -X- _ O +Beigy -X- _ O +, -X- _ O +“Sentiment -X- _ O +analysis -X- _ O +on -X- _ O +stock -X- _ O +social -X- _ O +media -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +price -X- _ O +movement -X- _ O +prediction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Eng -X- _ O +Appl -X- _ O +Artif -X- _ O +Intell -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.engappai.2019.07.002. -X- _ O +569–578 -X- _ O +, -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +Oct. -X- _ O +85 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +N. -X- _ O +Hu -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +Bose -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +S. -X- _ O +Koh -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +L. -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +“Manipulation -X- _ O +of -X- _ O +online -X- _ O +reviews -X- _ O +: -X- _ O +An -X- _ O +analysis -X- _ O +of -X- _ O +ratings -X- _ O +, -X- _ O +readability -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +sentiments -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Decis -X- _ O +Support -X- _ O +Syst -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +52 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +674–684 -X- _ O +, -X- _ O +2012 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.dss.2011.11.002. -X- _ O +S. -X- _ O +Wu -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +Zou -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +T. -X- _ O +H. -X- _ O +Weng -X- _ O +, -X- _ O +“S_I_LSTM -X- _ O +: -X- _ O +stock -X- _ O +price -X- _ O +prediction -X- _ O +based -X- _ O +on -X- _ O +multiple -X- _ O +data -X- _ O +sources -X- _ O +and -X- _ O +sentiment -X- _ O +analysis -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Conn -X- _ O +Sci -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +34 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +44–62 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1080 -X- _ O +/ -X- _ O +09540091.2021.1940101. -X- _ O +S. -X- _ O +T. -X- _ O +Mndawe -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +S. -X- _ O +Paul -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +W. -X- _ O +Doorsamy -X- _ O +, -X- _ O +“Development -X- _ O +of -X- _ O +a -X- _ O +Stock -X- _ O +Price -X- _ O +Prediction -X- _ O +Framework -X- _ O +for -X- _ O +Intelligent -X- _ O +Media -X- _ O +and -X- _ O +Technical -X- _ O +Analysis -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Applied -X- _ O +Sciences -X- _ O +( -X- _ O +Switzerland -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +12 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +Jan. -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.3390 -X- _ O +/ -X- _ O +app12020719. -X- _ O +E. -X- _ O +P. -X- _ O +Wahyuddin -X- _ O +, -X- _ O +“Pemodelan -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Harga -X- _ O +Saham -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Long-Short -X- _ O +Term -X- _ O +Memory -X- _ O +: -X- _ O +Studi -X- _ O +Empiris -X- _ O +pada -X- _ O +Saham -X- _ O +Bank -X- _ O +Rakyat -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2022. -X- _ O +M. -X- _ O +M. -X- _ O +Kumbure -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +Lohrmann -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +Luukka -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +J. -X- _ O +Porras -X- _ O +, -X- _ O +“Machine -X- _ O +learning -X- _ O +techniques -X- _ O +and -X- _ O +data -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +market -X- _ O +forecasting -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +literature -X- _ O +review -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Expert -X- _ O +Systems -X- _ O +with -X- _ O +Applications -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +197. -X- _ O +Elsevier -X- _ O +Ltd -X- _ O +, -X- _ O +Jul. -X- _ O +01 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.eswa.2022.116659. -X- _ O +Y. -X- _ O +Peng -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +H. -X- _ O +M. -X- _ O +Albuquerque -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +Kimura -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +C. -X- _ O +A. -X- _ O +P. -X- _ O +B. -X- _ O +Saavedra -X- _ O +, -X- _ O +“Feature -X- _ O +selection -X- _ O +and -X- _ O +deep -X- _ O +neural -X- _ O +networks -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +price -X- _ O +direction -X- _ O +forecasting -X- _ O +using -X- _ O +technical -X- _ O +analysis -X- _ O +indicators -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +with -X- _ O +Applications -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +100060 -X- _ O +, -X- _ O +Sep. -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.mlwa.2021.100060. -X- _ O +H. -X- _ O +N. -X- _ O +Bhandari -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +Rimal -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +R. -X- _ O +Pokhrel -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +Rimal -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +R. -X- _ O +Dahal -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +R. -X- _ O +K. -X- _ O +C. -X- _ O +Khatri -X- _ O +, -X- _ O +“Predicting -X- _ O +stock -X- _ O +market -X- _ O +index -X- _ O +using -X- _ O +LSTM -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +with -X- _ O +Applications -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +100320 -X- _ O +, -X- _ O +Sep. -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.mlwa.2022.100320. -X- _ O +S. -X- _ O +Hochreiter -X- _ O +and -X- _ O +J. -X- _ O +Schmidhuber -X- _ O +, -X- _ O +“Long -X- _ O +Short-Term -X- _ O +Memory -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Neural -X- _ O +Comput -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1735–1780 -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +1997 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1162 -X- _ O +/ -X- _ O +neco.1997.9.8.1735. -X- _ O +H. -X- _ O +Chung -X- _ O +and -X- _ O +K. -X- _ O +S. -X- _ O +Shin -X- _ O +, -X- _ O +“Genetic -X- _ O +algorithm-optimized -X- _ O +long -X- _ O +short- -X- _ O +term -X- _ O +memory -X- _ O +network -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +market -X- _ O +prediction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Sustainability -X- _ O +( -X- _ O +Switzerland -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +Oct. -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.3390 -X- _ O +/ -X- _ O +su10103765. -X- _ O +G. -X- _ O +Attanasio -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +Cagliero -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +Garza -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +E. -X- _ O +Baralis -X- _ O +, -X- _ O +“Combining -X- _ O +news -X- _ O +sentiment -X- _ O +and -X- _ O +technical -X- _ O +analysis -X- _ O +to -X- _ O +predict -X- _ O +stock -X- _ O +trend -X- _ O +reversal -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +IEEE -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Data -X- _ O +Mining -X- _ O +Workshops -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +28 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +29 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +30 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +31 -X- _ O +] -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +ICDMW -X- _ O +, -X- _ O +IEEE -X- _ O +Computer -X- _ O +Society -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +514–521. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1109 -X- _ O +/ -X- _ O +ICDMW.2019.00079. -X- _ O +Central -X- _ O +Asia -X- _ O +, -X- _ O +Bank -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.bca.co.id -X- _ O +/ -X- _ O +id -X- _ O +/ -X- _ O +tentang-bca -X- _ O +/ -X- _ O +Hubungan- -X- _ O +Investor -X- _ O +/ -X- _ O +Informasi-Saham -X- _ O +/ -X- _ O +Kepemilikan-Saham-BCA -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +“Kepemilikan -X- _ O +BCA -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Saham -X- _ O +C. -X- _ O +M. -X- _ O +Mesquita -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +A. -X- _ O +de -X- _ O +Oliveira -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +C. -X- _ O +M. -X- _ O +Pereira -X- _ O +, -X- _ O +“Combining -X- _ O +an -X- _ O +LSTM -X- _ O +neural -X- _ O +network -X- _ O +with -X- _ O +the -X- _ O +Variance -X- _ O +Ratio -X- _ O +Test -X- _ O +for -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +prediction -X- _ O +and -X- _ O +operation -X- _ O +on -X- _ O +the -X- _ O +Brazilian -X- _ O +stock -X- _ O +market -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +2020 -X- _ O +International -X- _ O +Joint -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Neural -X- _ O +Networks -X- _ O +( -X- _ O +IJCNN -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1–8. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1109 -X- _ O +/ -X- _ O +IJCNN48605.2020.9207408. -X- _ O +J. -X- _ O +Shah -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +Vaidya -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +M. -X- _ O +Shah -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +comprehensive -X- _ O +review -X- _ O +on -X- _ O +multiple -X- _ O +hybrid -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +approaches -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +prediction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Intelligent -X- _ O +Systems -X- _ O +with -X- _ O +Applications -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +16. -X- _ O +Elsevier -X- _ O +B.V. -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +01 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.iswa.2022.200111. -X- _ O +Yahoo -X- _ O +, -X- _ O +“Yahoo -X- _ O +Finance -X- _ O +- -X- _ O +Stock -X- _ O +Market -X- _ O +Live -X- _ O +, -X- _ O +Quotes -X- _ O +, -X- _ O +Business -X- _ O +& -X- _ O +Finance -X- _ O +News -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +finance.yahoo.com -X- _ O +/ -X- _ O +quote -X- _ O +/ -X- _ O +BBCA.JK -X- _ O +/ -X- _ O +history -X- _ O +? -X- _ O +p=BBCA.JK -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +Investing.com -X- _ O +, -X- _ O +Data -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.investing.com -X- _ O +/ -X- _ O +currencies -X- _ O +/ -X- _ O +usd-idr-historical-data -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +Historical -X- _ O +“USD -X- _ O +IDR -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +Bank -X- _ O +Bunga -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +“Data -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.bi.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +en -X- _ O +/ -X- _ O +statistik -X- _ O +/ -X- _ O +indikator -X- _ O +/ -X- _ O +bi-7day-rr.aspx -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +Suku -X- _ O +Y. -X- _ O +Kara -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Acar -X- _ O +Boyacioglu -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Ö. -X- _ O +K. -X- _ O +Baykan -X- _ O +, -X- _ O +“Predicting -X- _ O +direction -X- _ O +of -X- _ O +stock -X- _ O +price -X- _ O +index -X- _ O +movement -X- _ O +using -X- _ O +artificial -X- _ O +neural -X- _ O +networks -X- _ O +and -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machines -X- _ O +: -X- _ O +The -X- _ O +sample -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +Istanbul -X- _ O +Stock -X- _ O +Exchange -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Expert -X- _ O +Syst -X- _ O +Appl -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +38 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +5311–5319 -X- _ O +, -X- _ O +May -X- _ O +2011 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.eswa.2010.10.027. -X- _ O +C. -X- _ O +Yang -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +Zhai -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +Tao -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +P. -X- _ O +Haajek -X- _ O +, -X- _ O +“Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +for -X- _ O +Price -X- _ O +Movement -X- _ O +Prediction -X- _ O +Using -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +and -X- _ O +Long -X- _ O +Short-Term -X- _ O +Memory -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Math -X- _ O +Probl -X- _ O +Eng -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1155 -X- _ O +/ -X- _ O +2020 -X- _ O +/ -X- _ O +2746845. -X- _ O +S. -X- _ O +Ambaprasad -X- _ O +Sivapurapu -X- _ O +, -X- _ O +“Comparitive -X- _ O +Study -X- _ O +of -X- _ O +Time -X- _ O +Series -X- _ O +and -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +Algorithms -X- _ O +for -X- _ O +Stock -X- _ O +Price -X- _ O +Prediction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +www.ijacsa.thesai.org -X- _ O +pypi -X- _ O +, -X- _ O +“Snscrape -X- _ O +python -X- _ O +project -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +pypi.org -X- _ O +/ -X- _ O +project -X- _ O +/ -X- _ O +snscrape -X- _ O +/ -X- _ O +, -X- _ O +Mar. -X- _ O +31 -X- _ O +, -X- _ O +2023. -X- _ O +J. -X- _ O +Devlin -X- _ O +, -X- _ O +M.-W. -X- _ O +Chang -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +Lee -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +K. -X- _ O +Toutanova -X- _ O +, -X- _ O +“BERT -X- _ O +: -X- _ O +Pre- -X- _ O +training -X- _ O +of -X- _ O +Deep -X- _ O +Bidirectional -X- _ O +Transformers -X- _ O +for -X- _ O +Language -X- _ O +Understanding -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +ArXiv -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +abs -X- _ O +/ -X- _ O +1810.04805 -X- _ O +, -X- _ O +2019. -X- _ O +J. -X- _ O +H. -X- _ O +Holland -X- _ O +, -X- _ O +Adaptation -X- _ O +in -X- _ O +Natural -X- _ O +and -X- _ O +Artificial -X- _ O +Systems -X- _ O +: -X- _ O +An -X- _ O +Introductory -X- _ O +Analysis -X- _ O +with -X- _ O +Applications -X- _ O +to -X- _ O +Biology -X- _ O +, -X- _ O +Control -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Artificial -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +The -X- _ O +MIT -X- _ O +10.7551 -X- _ O +/ -X- _ O +mitpress -X- _ O +/ -X- _ O +1090.001.0001. -X- _ O +Intelligence. -X- _ O +Press -X- _ O +, -X- _ O +1992. -X- _ O +G. -X- _ O +Armano -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Marchesi -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +Murru -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +hybrid -X- _ O +genetic-neural -X- _ O +architecture -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +indexes -X- _ O +forecasting -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Inf -X- _ O +Sci -X- _ O +( -X- _ O +N -X- _ O +Y -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +170 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +3–33 -X- _ O +, -X- _ O +Feb. -X- _ O +2005 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.ins.2003.03.023. -X- _ O +M. -X- _ O +Gamarra -X- _ O +, -X- _ O +“Using -X- _ O +genetic -X- _ O +algorithm -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +in -X- _ O +neural -X- _ O +classification -X- _ O +systems -X- _ O +for -X- _ O +image -X- _ O +pattern -X- _ O +recognition -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Ingenieria -X- _ O +e -X- _ O +Investigación -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +33 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +52–58 -X- _ O +, -X- _ O +2014 -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.researchgate.net -X- _ O +/ -X- _ O +publication -X- _ O +/ -X- _ O +262722633 -X- _ O +A. -X- _ O +Zheng -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +Casari -X- _ O +, -X- _ O +Feature -X- _ O +Engineering -X- _ O +for -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +PRINCIPLES -X- _ O +AND -X- _ O +TECHNIQUES -X- _ O +FOR -X- _ O +DATA -X- _ O +SCIENTISTS -X- _ O +, -X- _ O +First -X- _ O +Edition. -X- _ O +Beijing -X- _ O +: -X- _ O +O’Reilly. -X- _ O +M. -X- _ O +Sundermeyer -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +Schlüter -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +H. -X- _ O +Ney -X- _ O +, -X- _ O +“LSTM -X- _ O +Neural -X- _ O +Networks -X- _ O +for -X- _ O +Language -X- _ O +Modeling -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +Interspeech -X- _ O +, -X- _ O +2012. -X- _ O +L. -X- _ O +Luo -X- _ O +and -X- _ O +X. -X- _ O +Chen -X- _ O +, -X- _ O +“Integrating -X- _ O +piecewise -X- _ O +linear -X- _ O +representation -X- _ O +and -X- _ O +weighted -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +trading -X- _ O +signal -X- _ O +prediction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Applied -X- _ O +Soft -X- _ O +Computing -X- _ O +Journal -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +13 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +806–816 -X- _ O +, -X- _ O +2013 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.asoc.2012.10.026. -X- _ O +H. -X- _ O +Chung -X- _ O +and -X- _ O +K. -X- _ O +S. -X- _ O +Shin -X- _ O +, -X- _ O +“Genetic -X- _ O +algorithm-optimized -X- _ O +long -X- _ O +short- -X- _ O +term -X- _ O +memory -X- _ O +network -X- _ O +for -X- _ O +stock -X- _ O +market -X- _ O +prediction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Sustainability -X- _ O +( -X- _ O +Switzerland -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +Oct. -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.3390 -X- _ O +/ -X- _ O +su10103765. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +UKM -X- _ O +KSR -X- _ O +PMI -X- _ O +Unit -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +Anlin -X- _ O +Pradana -X- _ O +( -X- _ O +221911212 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Firdaus -X- _ O +, -X- _ O +M.B.A. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +UKM -X- _ O +KSR -X- _ O +PMI -X- _ O +Unit -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +adalah -X- _ O +UKM -X- _ O +yang -X- _ O +bergerak -X- _ O +di -X- _ O +bidang -X- _ O +pertolongan -X- _ O +pertama -X- _ O +dan -X- _ O +kemanusiaan. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +organisasinya -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +aktivitas -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +efektif. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +di -X- _ O +antaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +berbasis -X- _ O +fail -X- _ O +, -X- _ O +pencatatan -X- _ O +data -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +dan -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +, -X- _ O +pembagian -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +merata -X- _ O +serta -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +tidak -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +langsung -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Melihat -X- _ O +permasalahan -X- _ O +tadi -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +implementasi -X- _ B-TUJUAN +yang -X- _ I-TUJUAN +mampu -X- _ I-TUJUAN +meningkatkan -X- _ I-TUJUAN +efektivitas -X- _ I-TUJUAN +kegiatan -X- _ I-TUJUAN +KSR. -X- _ I-TUJUAN +Sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +ini -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ B-METODE +Development -X- _ I-METODE +Life -X- _ I-METODE +Cycle -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +SDLC -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +model -X- _ I-METODE +waterfall. -X- _ I-METODE +Setelah -X- _ O +sistem -X- _ O +selesai -X- _ O +dibangun -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun -X- _ O +dan -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +tingkat -X- _ O +usability -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +sistem -X- _ B-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +berjalan -X- _ I-TEMUAN +sesuai -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +fungsinya -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +SUS -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengguna -X- _ B-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +merasa -X- _ I-TEMUAN +puas -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +sistem -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +dibangun. -X- _ I-TEMUAN +informasi -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci—Sistem -X- _ O +informasi. -X- _ O +UKM -X- _ O +, -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +Waterfall -X- _ O +, -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +( -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +perguruan -X- _ O +tinggi -X- _ O +kedinasan -X- _ O +di -X- _ O +lingkungan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistika -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +memiliki -X- _ O +3 -X- _ O +program -X- _ O +studi -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +D-III -X- _ O +Statistika -X- _ O +, -X- _ O +D-IV -X- _ O +Statistika -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +juga -X- _ O +memiliki -X- _ O +unit -X- _ O +kegiatan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +( -X- _ O +UKM -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +organisasi -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +lingkungan -X- _ O +perguruan -X- _ O +tinggi -X- _ O +yang -X- _ O +memegang -X- _ O +peranan -X- _ O +penting -X- _ O +sebagai -X- _ O +wahana -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +untuk -X- _ O +menyalurkan -X- _ O +minat -X- _ O +dan -X- _ O +bakatnya -X- _ O +untuk -X- _ O +kegiatan -X- _ O +yang -X- _ O +bersifat -X- _ O +ekstrakulikuler -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +UKM -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +adalah -X- _ O +UKM -X- _ O +Korps -X- _ O +Sukarela -X- _ O +Palang -X- _ O +Merah -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Unit -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +( -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +disebut -X- _ O +KSR -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +KSR -X- _ O +adalah -X- _ O +UKM -X- _ O +yang -X- _ O +bergerak -X- _ O +di -X- _ O +bidang -X- _ O +pertolongan -X- _ O +pertama -X- _ O +dan -X- _ O +kemanusiaan. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +dibentuknya -X- _ O +KSR -X- _ O +yaitu -X- _ O +untuk -X- _ O +menyiapkan -X- _ O +dan -X- _ O +memenuhi -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +kemampuan -X- _ O +pertolongan -X- _ O +pertama -X- _ O +di -X- _ O +lingkungan -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mencapai -X- _ O +tujuan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +dilengkapi -X- _ O +dengan -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +dasar-dasar -X- _ O +pertolongan -X- _ O +pertama -X- _ O +serta -X- _ O +mempelajari -X- _ O +hal-hal -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +PMI. -X- _ O +KSR -X- _ O +memiliki -X- _ O +struktur -X- _ O +kepengurusan -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +Badan -X- _ O +Pengurus -X- _ O +Harian -X- _ O +( -X- _ O +BPH -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Unit -X- _ O +Penelitian -X- _ O +dan -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +( -X- _ O +Litbang -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +Logistik -X- _ O +dan -X- _ O +Pengurus -X- _ O +Harian -X- _ O +Markas -X- _ O +( -X- _ O +LPHM -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +dan -X- _ O +Latihan -X- _ O +( -X- _ O +Diklat -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +Hubungan -X- _ O +Masyarakat -X- _ O +( -X- _ O +Humas -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +Kemanusiaan -X- _ O +dan -X- _ O +Pengabdian -X- _ O +pada -X- _ O +Masyarakat -X- _ O +( -X- _ O +KPM -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +Divisi -X- _ O +Dana -X- _ O +dan -X- _ O +Usaha -X- _ O +( -X- _ O +Danus -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Setiap -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +KSR -X- _ O +merekrut -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +tingkat -X- _ O +I -X- _ O +dan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +tingkat -X- _ O +II -X- _ O +melalui -X- _ O +proses -X- _ O +seleksi. -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +berhasil -X- _ O +lolos -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +seleksi -X- _ O +dan -X- _ O +terpilih -X- _ O +sebagai -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +KSR -X- _ O +akan -X- _ O +diminta -X- _ O +untuk -X- _ O +mengisi -X- _ O +formulir -X- _ O +data -X- _ O +diri -X- _ O +untuk -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +database -X- _ O +anggota. -X- _ O +Formulir -X- _ O +data -X- _ O +diri -X- _ O +dibuat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Google -X- _ O +Forms. -X- _ O +Setelah -X- _ O +semua -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +selesai -X- _ O +mengisi -X- _ O +formulir -X- _ O +, -X- _ O +sekretaris -X- _ O +KSR -X- _ O +terkumpul -X- _ O +untuk -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +verifikasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +memastikan -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diminta. -X- _ O +KSR -X- _ O +memiliki -X- _ O +beberapa -X- _ O +program -X- _ O +kerja -X- _ O +( -X- _ O +proker -X- _ O +) -X- _ O +seperti -X- _ O +Donor -X- _ O +Darah -X- _ O +, -X- _ O +Mini -X- _ O +Klinik -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Bakti -X- _ O +Sosial. -X- _ O +KSR -X- _ O +membentuk -X- _ O +panitia -X- _ O +yang -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +atas -X- _ O +realisasi -X- _ O +proker -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Setelah -X- _ O +panitia -X- _ O +terbentuk -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +mengadakan -X- _ O +rapat -X- _ O +untuk -X- _ O +merancang -X- _ O +proker -X- _ O +tersebut -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Dalam -X- _ O +setiap -X- _ O +rapat -X- _ O +terdapat -X- _ O +presensi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +bagian -X- _ O +dari -X- _ O +administrasi. -X- _ O +Presensi -X- _ O +tersebut -X- _ O +bisa -X- _ O +berupa -X- _ O +media -X- _ O +kertas -X- _ O +saat -X- _ O +rapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +luring -X- _ O +atau -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Google -X- _ O +Forms -X- _ O +saat -X- _ O +rapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +daring. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +proker -X- _ O +yang -X- _ O +dikerjakan -X- _ O +KSR -X- _ O +adalah -X- _ O +menjaga -X- _ O +klinik. -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +untuk -X- _ O +mengatur -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik. -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +akan -X- _ O +meminta -X- _ O +setiap -X- _ O +sekben -X- _ O +divisi -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +jadwal -X- _ O +kuliah -X- _ O +dari -X- _ O +semua -X- _ O +anggota -X- _ O +divisinya -X- _ O +kemudian -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +akan -X- _ O +menyusun -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +agar -X- _ O +tidak -X- _ O +bentrok -X- _ O +dengan -X- _ O +jadwal -X- _ O +kuliah -X- _ O +mereka. -X- _ O +Dalam -X- _ O +melaksanakan -X- _ O +proker -X- _ O +yang -X- _ O +diadakan -X- _ O +oleh -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +terkadang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dana -X- _ O +yang -X- _ O +dianggarkan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Sumber -X- _ O +dana -X- _ O +KSR -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +iuran -X- _ O +anggota -X- _ O +aktif -X- _ O +yang -X- _ O +dibayarkan -X- _ O +setiap -X- _ O +bulan -X- _ O +dan -X- _ O +dana -X- _ O +usaha -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +kegiatan-kegiatan -X- _ O +yang -X- _ O +diadakan -X- _ O +oleh -X- _ O +KSR. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +kas -X- _ O +, -X- _ O +KSR -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Excel -X- _ O +sebagai -X- _ O +alat -X- _ O +bantu -X- _ O +untuk -X- _ O +mencatat -X- _ O +laporan -X- _ O +pemasukan -X- _ O +dan -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +kas -X- _ O +selama -X- _ O +satu -X- _ O +tahun -X- _ O +kepengurusan. -X- _ O +peminjaman -X- _ O +KSR -X- _ O +memiliki -X- _ O +inventaris -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +peralatan -X- _ O +seperti -X- _ O +tas -X- _ O +pertolongan -X- _ O +pertama -X- _ O +, -X- _ O +tandu -X- _ O +, -X- _ O +timbangan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +inventaris -X- _ O +tersebut -X- _ O +kadang -X- _ O +dipinjam -X- _ O +oleh -X- _ O +pihak -X- _ O +eksternal -X- _ O +untuk -X- _ O +keperluan -X- _ O +seperti -X- _ O +untuk -X- _ O +kegiatan -X- _ O +ukm -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +lomba -X- _ O +dan -X- _ O +sosialisasi. -X- _ O +Peminjam -X- _ O +harus -X- _ O +mengajukan -X- _ O +surat -X- _ O +permohonan -X- _ O +oleh -X- _ O +penanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +peminjam -X- _ O +dan -X- _ O +ditujukan -X- _ O +kepada -X- _ O +ketua -X- _ O +KSR. -X- _ O +KSR -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fail -X- _ O +Excel -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +anggotanya. -X- _ O +Setiap -X- _ O +ada -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +, -X- _ O +pengurus -X- _ O +KSR -X- _ O +akan -X- _ O +membuat -X- _ O +fail -X- _ O +Excel -X- _ O +baru -X- _ O +untuk -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +Google -X- _ O +Forms. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +, -X- _ O +KSR -X- _ O +memiliki -X- _ O +banyak -X- _ O +fail -X- _ O +Excel -X- _ O +untuk -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +anggota. -X- _ O +Sistem -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +presensi -X- _ O +KSR -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +media -X- _ O +kertas -X- _ O +dan -X- _ O +Google -X- _ O +Forms -X- _ O +dan -X- _ O +perekapan -X- _ O +data -X- _ O +presensi -X- _ O +ditandatangani -X- _ O +yang -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +manual. -X- _ O +Dalam -X- _ O +menyusun -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +, -X- _ O +LPHM -X- _ O +tidak -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +masing-masing -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +pembagian -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +tidak -X- _ O +merata. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +kas -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +setiap -X- _ O +pergantian -X- _ O +Bendahara -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +fail -X- _ O +Excel -X- _ O +baru -X- _ O +untuk -X- _ O +mencatat -X- _ O +keuangan -X- _ O +kepengurusan -X- _ O +yang -X- _ O +baru. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +inventaris -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +pencatatan -X- _ O +daftar -X- _ O +inventaris -X- _ O +dan -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fail -X- _ O +Excel. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +proses -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +, -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +tidak -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +langsung -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +apakah -X- _ O +barang -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dipinjam -X- _ O +tersedia -X- _ O +dan -X- _ O +dalam -X- _ O +kondisi -X- _ O +baik. -X- _ O +Calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +harus -X- _ O +menghubungi -X- _ O +pengurus -X- _ O +KSR -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +barang -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +keadaan -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dan -X- _ O +melihat -X- _ O +peluang -X- _ O +untuk -X- _ O +membantu -X- _ O +dan -X- _ O +memudahkan -X- _ O +proses -X- _ O +kegiatan -X- _ O +KSR -X- _ O +maka -X- _ O +diperlukan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +menampung -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +presensi -X- _ O +, -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +, -X- _ O +kas -X- _ O +dan -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +adalah -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +subsistem -X- _ O +yang -X- _ O +terintegrasi -X- _ O +dan -X- _ O +kolaboratif -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memecahkan -X- _ O +masalah -X- _ O +tertentu -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +komputer -X- _ O +untuk -X- _ O +mengolah -X- _ O +data -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +tambah -X- _ O +dan -X- _ O +manfaat -X- _ O +bagi -X- _ O +pengguna -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Referensi -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +mengungkapkan -X- _ O +informasi -X- _ O +manajemen -X- _ O +sistem -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +signifikan -X- _ O +terhadap -X- _ O +kinerja -X- _ O +pegawai. -X- _ O +Agar -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +dapat -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +diakses -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +saja -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +dibuat -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +Teknologi -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +adalah -X- _ O +teknologi -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +diakses -X- _ O +oleh -X- _ O +semua -X- _ O +kalangan -X- _ O +pada -X- _ O +zaman -X- _ O +ini -X- _ O +karena -X- _ O +bersifat -X- _ O +multi-platform -X- _ O +atau -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dari -X- _ O +semua -X- _ O +gawai -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Diharapkan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +KSR -X- _ O +dalam -X- _ O +mengelola -X- _ O +organisasinya -X- _ O +secara -X- _ O +lebih -X- _ O +efektif -X- _ O +dan -X- _ O +efisien. -X- _ O +bahwa -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +dan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +dipaparkan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +yaitu -X- _ O +membangun -X- _ B-TUJUAN +sistem -X- _ I-TUJUAN +informasi -X- _ I-TUJUAN +UKM -X- _ I-TUJUAN +KSR -X- _ I-TUJUAN +PMI -X- _ I-TUJUAN +Unit -X- _ I-TUJUAN +Polstat -X- _ I-TUJUAN +STIS. -X- _ I-TUJUAN +Adapun -X- _ O +tujuan -X- _ O +khususnya -X- _ O +adalah -X- _ O +membangun -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Mengelola -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR. -X- _ O +2. -X- _ O +Mengelola -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +rapat -X- _ O +dan -X- _ O +presensi -X- _ O +KSR. -X- _ O +3. -X- _ O +Mengelola -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR. -X- _ O +4. -X- _ O +Mengelola -X- _ O +laporan -X- _ O +kas -X- _ O +KSR. -X- _ O +5. -X- _ O +Mengelola -X- _ O +inventaris -X- _ O +milik -X- _ O +KSR. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Unit -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +Marching -X- _ O +Band -X- _ O +Universitas -X- _ O +Muhammadiyah -X- _ O +Surakarta -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web”. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Unit -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +( -X- _ O +UKM -X- _ O +) -X- _ O +Marching -X- _ O +Band -X- _ O +UMS -X- _ O +memerlukan -X- _ O +sebuah -X- _ O +media -X- _ O +informasi -X- _ O +untuk -X- _ O +mempublikasikan -X- _ O +berbagai -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +UKM -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kepengurusan -X- _ O +dan -X- _ O +keanggotaan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +membantu -X- _ O +seluruh -X- _ O +anggota -X- _ O +dalam -X- _ O +memperoleh -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +UKM -X- _ O +dan -X- _ O +mempermudah -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +web. -X- _ O +Adanya -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +ini -X- _ O +memberikan -X- _ O +manfaat -X- _ O +dalam -X- _ O +mempermudah -X- _ O +proses -X- _ O +administratif -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +efisiensi -X- _ O +waktu -X- _ O +bagi -X- _ O +UKM -X- _ O +Marching -X- _ O +Band -X- _ O +UMS. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +sistem -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ B-METODE +Development -X- _ I-METODE +Life -X- _ I-METODE +Cycle -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +SDLC -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +model -X- _ I-METODE +waterfall. -X- _ I-METODE +Pengembangan -X- _ O +waterfall -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +berurutan -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +fase -X- _ O +ke -X- _ O +fase -X- _ O +berikutnya. -X- _ O +Dimulai -X- _ O +dari -X- _ O +tahap -X- _ O +perencanaan -X- _ O +hingga -X- _ O +tahap -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +terukur -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Perencanaan -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +tahap -X- _ O +perencanaan -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +data -X- _ O +terkait -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mencapai -X- _ O +tujuan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +beberapa -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +antaranya -X- _ O +wawancara -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +ketua -X- _ O +dan -X- _ O +mantan -X- _ O +ketua -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +gambaran -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +dan -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +terkait. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +studi -X- _ O +literatur -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +pemahaman -X- _ O +tentang -X- _ O +topik -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Analisis -X- _ O +fail -X- _ O +arsip -X- _ O +yang -X- _ O +tersimpan -X- _ O +di -X- _ O +Drive -X- _ O +KSR -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memahami -X- _ O +cara -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +data -X- _ O +di -X- _ O +organisasi -X- _ O +tersebut. -X- _ O +2. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Setelah -X- _ O +tahap -X- _ O +perencanaan -X- _ O +selesai -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +terkumpul -X- _ O +akan -X- _ O +dianalisis -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +berjalan -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +permasalahan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Masalah -X- _ O +yang -X- _ O +teridentifikasi -X- _ O +akan -X- _ O +dipecahkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai. -X- _ O +Analisis -X- _ O +masalah -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sedang -X- _ O +berjalan -X- _ O +akan -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +melalui -X- _ O +diagram -X- _ O +Ishikawa -X- _ O +atau -X- _ O +sering -X- _ O +disebut -X- _ O +juga -X- _ O +fishbone -X- _ O +diagram. -X- _ O +3. -X- _ O +Desain -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +kesamaan -X- _ O +topik -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +unit -X- _ O +kegiatan -X- _ O +mahasiswa. -X- _ O +Salah -X- _ O +satunya -X- _ O +adalah -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Siregar -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Pembangunan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +UKM -X- _ O +Rohkris -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS”. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +manajemen -X- _ O +UKM -X- _ O +Rohkris -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kinerja -X- _ O +UKM -X- _ O +Rohkris. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +UKM -X- _ O +Rohkris -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +kegiatan -X- _ O +, -X- _ O +catatan -X- _ O +keuangan -X- _ O +, -X- _ O +pengumuman -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +presensi -X- _ O +kegiatan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Pramitasari -X- _ O +dan -X- _ O +Nurgiyatna -X- _ O +Tahap -X- _ O +desain -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +merancang -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dianalisis -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +kegiatan -X- _ O +, -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +perancangan -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +, -X- _ O +perancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +, -X- _ O +rancangan -X- _ O +proses -X- _ O +dan -X- _ O +aktivitas -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +perancangan -X- _ O +basis -X- _ O +data. -X- _ O +4. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +implementasi -X- _ O +, -X- _ O +desain -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang -X- _ O +akan -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +PHP -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Framework -X- _ O +Laravel -X- _ O +untuk -X- _ O +bagian -X- _ O +backend -X- _ O +dan -X- _ O +Framework -X- _ O +Bootstrap -X- _ O +untuk -X- _ O +dikelola -X- _ O +antarmukanya. -X- _ O +Database -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +phpMyAdmin. -X- _ O +akan -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +mengekspor -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +terkumpul -X- _ O +dari -X- _ O +Google -X- _ O +Forms -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +fail -X- _ O +Excel -X- _ O +dan -X- _ O +menyimpannya -X- _ O +di -X- _ O +Google -X- _ O +Drive. -X- _ O +5. -X- _ O +Uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +untuk -X- _ O +menguji -X- _ O +coba -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +sistem -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menyusun -X- _ O +daftar -X- _ O +skenario -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +yang -X- _ O +terpilih -X- _ O +akan -X- _ O +mencoba -X- _ O +skenario -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Setelah -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +diminta -X- _ O +mengisi -X- _ O +survei -X- _ O +dengan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pendataan -X- _ O +anggota -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Pencatatan -X- _ O +Presensi -X- _ O +Rapat -X- _ O +/ -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dibangun -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +beberapa -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +pendataan -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +presensi -X- _ O +, -X- _ O +penyusunan -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +, -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +kas -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengatasi -X- _ O +permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diciptakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +solusi -X- _ O +berupa -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +UKM -X- _ O +KSR -X- _ O +PMI -X- _ O +Unit -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ O +Development -X- _ O +Life -X- _ O +Cycle -X- _ O +( -X- _ O +SDLC -X- _ O +) -X- _ O +model -X- _ O +waterfall. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +solusi -X- _ O +tersebut -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +dua -X- _ O +metode -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +dan -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +kelayakan -X- _ O +penggunaannya. -X- _ O +Jika -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +memenuhi -X- _ O +persyaratan -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +UKM -X- _ O +KSR -X- _ O +PMI -X- _ O +Unit -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Sistem -X- _ O +Berjalan -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Pendataan -X- _ O +Anggota -X- _ O +Pendataan -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Google -X- _ O +Forms. -X- _ O +Setiap -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +KSR -X- _ O +akan -X- _ O +diminta -X- _ O +untuk -X- _ O +mengisi -X- _ O +formulir -X- _ O +Google -X- _ O +Forms -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disediakan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengurus -X- _ O +KSR. -X- _ O +Setelah -X- _ O +seluruh -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +berhasil -X- _ O +menyelesaikan -X- _ O +pengisian -X- _ O +formulir -X- _ O +, -X- _ O +pengurus -X- _ O +KSR -X- _ O +akan -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pencatatan -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +Panitia -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +akan -X- _ O +mengatur -X- _ O +jadwal -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +kemudian -X- _ O +mengumumkan -X- _ O +jadwal -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +ke -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR. -X- _ O +Pencatatan -X- _ O +presensi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +panitia -X- _ O +rapat -X- _ O +atau -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +membuat -X- _ O +presensi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +berupa -X- _ O +media -X- _ O +kertas -X- _ O +atau -X- _ O +Google -X- _ O +Forms. -X- _ O +Saat -X- _ O +rapat -X- _ O +atau -X- _ O +kegiatan -X- _ O +berlangsung -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +akan -X- _ O +membagikan -X- _ O +presensi -X- _ O +kepada -X- _ O +peserta -X- _ O +dan -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +presensi -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diisi -X- _ O +oleh -X- _ O +peserta. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +akan -X- _ O +menyimpan -X- _ O +presensi -X- _ O +yang -X- _ O +terkumpul. -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Plotting -X- _ O +Jadwal -X- _ O +Jaga -X- _ O +Klinik -X- _ O +Divisi -X- _ O +Logistik -X- _ O +dan -X- _ O +Pengurus -X- _ O +Harian -X- _ O +Markas -X- _ O +( -X- _ O +LPHM -X- _ O +) -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +dalam -X- _ O +mengatur -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik. -X- _ O +Plotting -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +ini -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +jadwal -X- _ O +perkuliahan -X- _ O +anggota -X- _ O +berupa -X- _ O +screenshot -X- _ O +jadwal -X- _ O +perkuliahan -X- _ O +di -X- _ O +SIPADU. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +, -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +akan -X- _ O +memproses -X- _ O +data -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +jadwal -X- _ O +tersebut -X- _ O +untuk -X- _ O +menyusun -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +untuk -X- _ O +menghindari -X- _ O +bentrok -X- _ O +jadwal. -X- _ O +LPHM -X- _ O +mengolah -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Excel. -X- _ O +Setelah -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +dibuat -X- _ O +, -X- _ O +jadwal -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +disebarkan -X- _ O +kepada -X- _ O +anggota -X- _ O +dan -X- _ O +anggota -X- _ O +akan -X- _ O +melaksanakan -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +jadwal -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ditetapkan. -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +absensi -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Google -X- _ O +Forms. -X- _ O +Sekretaris -X- _ O +Bendahara -X- _ O +( -X- _ O +Sekben -X- _ O +) -X- _ O +unit -X- _ O +/ -X- _ O +divisi -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +iuran -X- _ O +kas -X- _ O +dari -X- _ O +anggota -X- _ O +masing- -X- _ O +masing -X- _ O +unit -X- _ O +/ -X- _ O +divisi. -X- _ O +Ketika -X- _ O +menerima -X- _ O +iuran -X- _ O +kas -X- _ O +dari -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +sekben -X- _ O +akan -X- _ O +mencatat -X- _ O +nama -X- _ O +dan -X- _ O +nominal -X- _ O +iuran -X- _ O +yang -X- _ O +dibayarkan -X- _ O +oleh -X- _ O +anggota -X- _ O +serta -X- _ O +meminta -X- _ O +anggota -X- _ O +untuk -X- _ O +melampirkan -X- _ O +bukti -X- _ O +pembayaran. -X- _ O +Pada -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +ditentukan -X- _ O +, -X- _ O +Sekben -X- _ O +akan -X- _ O +mengirimkan -X- _ O +iuran -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +ke -X- _ O +Bendahara -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +mencatatnya -X- _ O +dalam -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan. -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +Peminjaman -X- _ O +Inventaris -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +plotting -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Pencatatan -X- _ O +Kas -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pencatatan -X- _ O +kas -X- _ O +Bendahara -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencatatan -X- _ O +kas -X- _ O +dengan -X- _ O +menerima -X- _ O +laporan -X- _ O +pemasukan -X- _ O +atau -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +dari -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +lalu -X- _ O +mencatatnya -X- _ O +dalam -X- _ O +fail -X- _ O +Excel. -X- _ O +Saat -X- _ O +terjadi -X- _ O +pergantian -X- _ O +kepengurusan -X- _ O +, -X- _ O +bendahara -X- _ O +akan -X- _ O +membuat -X- _ O +fail -X- _ O +Excel -X- _ O +baru -X- _ O +untuk -X- _ O +mencatat -X- _ O +pemasukan -X- _ O +dan -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +kas -X- _ O +selama -X- _ O +tahun -X- _ O +jabatannya. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +Sebelum -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +mengajukan -X- _ O +surat -X- _ O +permohonan -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +, -X- _ O +mereka -X- _ O +akan -X- _ O +menghubungi -X- _ O +anggota -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +untuk -X- _ O +menanyakan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +barang -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Anggota -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +terhadap -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +barang -X- _ O +yang -X- _ O +diminta -X- _ O +oleh -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam. -X- _ O +Jika -X- _ O +barang -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dipinjam -X- _ O +tidak -X- _ O +tersedia -X- _ O +atau -X- _ O +kondisinya -X- _ O +tidak -X- _ O +layak -X- _ O +pakai -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +akan -X- _ O +memberitahukan -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +kepada -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +barang -X- _ O +tersebut -X- _ O +tersedia -X- _ O +dan -X- _ O +dalam -X- _ O +kondisi -X- _ O +yang -X- _ O +layak -X- _ O +pakai -X- _ O +, -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +dapat -X- _ O +melanjutkan -X- _ O +proses -X- _ O +dengan -X- _ O +mengajukan -X- _ O +surat -X- _ O +permohonan -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Setelah -X- _ O +surat -X- _ O +permohonan -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +disetujui -X- _ O +, -X- _ O +langkah -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +peminjam -X- _ O +melakukan -X- _ O +koordinasi -X- _ O +dengan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +anggota -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +untuk -X- _ O +mengambil -X- _ O +inventaris -X- _ O +yang -X- _ O +dipinjam. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +peminjam -X- _ O +mengisi -X- _ O +formulir -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +diberikan -X- _ O +oleh -X- _ O +anggota -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM. -X- _ O +B. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Masalah -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +kas -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Diagram -X- _ O +fishbone -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +analisis -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan -X- _ O +, -X- _ O +sumber -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +dapat -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +melalui -X- _ O +penggunaan -X- _ O +fishbone -X- _ O +diagram -X- _ O +yang -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +empat -X- _ O +kategori -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +manusia -X- _ O +, -X- _ O +material -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +metode. -X- _ O +C. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyesuaikan -X- _ O +solusi -X- _ O +terhadap -X- _ O +permasalahan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +dibagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +bagian -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +dan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non -X- _ O +fungsional. -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Fungsional -X- _ O + -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +: -X- _ O +Melakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +, -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pembaruan -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +dengan -X- _ O +validasi -X- _ O +untuk -X- _ O +menghindari -X- _ O +duplikasi. -X- _ O + -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +presensi -X- _ O +KSR -X- _ O +: -X- _ O +Mencatat -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +membuat -X- _ O +jadwal -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +merekap -X- _ O +presensi -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +memantau -X- _ O +kehadiran -X- _ O +untuk -X- _ O +laporan -X- _ O +keaktifan. -X- _ O + -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR -X- _ O +: -X- _ O +Menyusun -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +, -X- _ O +memberikan -X- _ O +akses -X- _ O +anggota -X- _ O +untuk -X- _ O +mengirimkan -X- _ O +jadwal -X- _ O +kosong -X- _ O +kuliah -X- _ O +dan -X- _ O +melihat -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +mereka -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +mencatat -X- _ O +dan -X- _ O +merekap -X- _ O +presensi -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik. -X- _ O + -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +laporan -X- _ O +kas -X- _ O +KSR -X- _ O +: -X- _ O +Mencatat -X- _ O +alokasi -X- _ O +dana -X- _ O +, -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pemasukan -X- _ O +kas -X- _ O +KSR -X- _ O +, -X- _ O +menghitung -X- _ O +jumlah -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +dan -X- _ O +pemasukan -X- _ O +per -X- _ O +bulan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +mengelola -X- _ O +iuran -X- _ O +anggota. -X- _ O + -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +inventaris -X- _ O +KSR -X- _ O +: -X- _ O +Mencatat -X- _ O +inventaris -X- _ O +yang -X- _ O +layak -X- _ O +pakai -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +layak -X- _ O +pakai -X- _ O +, -X- _ O +sumber -X- _ O +dana -X- _ O +pembelian -X- _ O +inventaris -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +memberikan -X- _ O +akses -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +barang. -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +non -X- _ O +Fungsional -X- _ O +Untuk -X- _ O +fungsional -X- _ O +dipetakan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Framework -X- _ O +PIECES -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +komponen -X- _ O +performance -X- _ O +, -X- _ O +information -X- _ O +, -X- _ O +economy -X- _ O +, -X- _ O +control -X- _ O +, -X- _ O +efficiency -X- _ O +dan -X- _ O +service. -X- _ O +Hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +non -X- _ O +fungsional -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +1. -X- _ O +Aspek -X- _ O +Performance -X- _ O +Information -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +KEBUTUHAN -X- _ O +NON -X- _ O +FUNGSIONAL -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +- -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +merekap -X- _ O +data -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +presensi -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +anggota -X- _ O +dengan -X- _ O +cepat -X- _ O +- -X- _ O +Sistem -X- _ O +dibuat -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +mengakses -X- _ O +informasi -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +saja -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +Economy -X- _ O +- -X- _ O +Dapat -X- _ O +meminimalkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +kertas -X- _ O +untuk -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +atau -X- _ O +kegiatan -X- _ O +Control -X- _ O +- -X- _ O +Pengguna -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +Efficency -X- _ O +mengakses -X- _ O +informasi -X- _ O +tertentu -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +role-nya -X- _ O +- -X- _ O +Data -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +presensi -X- _ O +, -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +, -X- _ O +kas -X- _ O +dan -X- _ O +inventaris -X- _ O +tersimpan -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +tempat -X- _ O +- -X- _ O +Dapat -X- _ O +meminimalkan -X- _ O +terjadinya -X- _ O +duplikasi -X- _ O +saat -X- _ O +pendataan -X- _ O +anggota -X- _ O +- -X- _ O +Dapat -X- _ O +mempermudah -X- _ O +penyusunan -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +dengan -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +masing-masing -X- _ O +anggota -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Service -X- _ O +- -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +mempermudah -X- _ O +pengurus -X- _ O +KSR -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelolah -X- _ O +data -X- _ O +D. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Proses -X- _ O +Bisnis -X- _ O +Usulan -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Pendataan -X- _ O +Anggota -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pendataan -X- _ O +anggota -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +pendataan -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan. -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +Perbedaannya -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +penggunaan -X- _ O +media -X- _ O +untuk -X- _ O +menginput -X- _ O +dan -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +adanya -X- _ O +akses -X- _ O +bagi -X- _ O +anggota -X- _ O +untuk -X- _ O +memperbarui -X- _ O +data -X- _ O +mereka. -X- _ O +Sekretaris -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +dalam -X- _ O +pembuatan -X- _ O +akun -X- _ O +untuk -X- _ O +anggota -X- _ O +baru. -X- _ O +Sekretaris -X- _ O +akan -X- _ O +memasukkan -X- _ O +NIM -X- _ O +dan -X- _ O +nama -X- _ O +lengkap -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Setelah -X- _ O +akun -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +berhasil -X- _ O +dibuat -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +dapat -X- _ O +login -X- _ O +ke -X- _ O +sistem -X- _ O +menggunakan -X- _ O +akun -X- _ O +Google -X- _ O +STIS. -X- _ O +Setelah -X- _ O +berhasil -X- _ O +login -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +baru -X- _ O +akan -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +ke -X- _ O +fitur -X- _ O +melengkapi -X- _ O +profil -X- _ O +data -X- _ O +diri. -X- _ O +Mereka -X- _ O +dapat -X- _ O +mengisi -X- _ O +informasi -X- _ O +tambahan -X- _ O +seperti -X- _ O +nama -X- _ O +panggilan -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +lahir -X- _ O +, -X- _ O +kelas -X- _ O +, -X- _ O +alamat -X- _ O +kos -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +lainnya -X- _ O +yang -X- _ O +relevan. -X- _ O +Dengan -X- _ O +melengkapi -X- _ O +profil -X- _ O +data -X- _ O +diri -X- _ O +, -X- _ O +informasi -X- _ O +anggota -X- _ O +akan -X- _ O +tercatat -X- _ O +dengan -X- _ O +lengkap -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem. -X- _ O +Selain -X- _ O +melengkapi -X- _ O +profil -X- _ O +saat -X- _ O +pertama -X- _ O +kali -X- _ O +login -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +juga -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +memperbarui -X- _ O +profil -X- _ O +mereka -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +mendatang. -X- _ O +Jika -X- _ O +ada -X- _ O +perubahan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +pribadi -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +dapat -X- _ O +memperbarui -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +melalui -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +memastikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +tetap -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +terkini. -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Pencatatan -X- _ O +Presensi -X- _ O +Rapat -X- _ O +/ -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +pencatatan -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Perbedaannya -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +penggunaan -X- _ O +presensi -X- _ O +fisik -X- _ O +seperti -X- _ O +kertas -X- _ O +atau -X- _ O +Google -X- _ O +Forms -X- _ O +yang -X- _ O +biasanya -X- _ O +disiapkan -X- _ O +oleh -X- _ O +panitia. -X- _ O +Dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +hanya -X- _ O +perlu -X- _ O +mengatur -X- _ O +jadwal -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sistem -X- _ O +akan -X- _ O +secara -X- _ O +otomatis -X- _ O +membuat -X- _ O +presensi -X- _ O +saat -X- _ O +panitia -X- _ O +mengatur -X- _ O +jadwal -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Setelah -X- _ O +jadwal -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +ditetapkan -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +akan -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +mengumumkannya -X- _ O +kepada -X- _ O +peserta. -X- _ O +Saat -X- _ O +berlangsung -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +akan -X- _ O +memberikan -X- _ O +presensi -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +sebuah -X- _ O +kode -X- _ O +, -X- _ O +QR -X- _ O +Code -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +link -X- _ O +kepada -X- _ O +peserta -X- _ O +yang -X- _ O +hadir. -X- _ O +Peserta -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dapat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +presensi -X- _ O +tersebut -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencatatan -X- _ O +kehadiran -X- _ O +melalui -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Data -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +akan -X- _ O +tersimpan -X- _ O +secara -X- _ O +otomatis -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +memudahkan -X- _ O +panitia -X- _ O +dalam -X- _ O +mengelola -X- _ O +dan -X- _ O +memantau -X- _ O +kehadiran -X- _ O +peserta -X- _ O +pada -X- _ O +setiap -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan. -X- _ O +Semua -X- _ O +data -X- _ O +presensi -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +dan -X- _ O +dikelola -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +melalui -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +memberikan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dan -X- _ O +efisiensi -X- _ O +dalam -X- _ O +pencatatan -X- _ O +kehadiran -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +keuangan -X- _ O +juga -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan. -X- _ O +Dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +, -X- _ O +laporan -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +atau -X- _ O +pemasukan -X- _ O +yang -X- _ O +diterima -X- _ O +dari -X- _ O +anggota -X- _ O +akan -X- _ O +dicatat -X- _ O +langsung -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +oleh -X- _ O +bendahara. -X- _ O +Pencatatan -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan -X- _ O +tersimpan -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +database -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +mempermudah -X- _ O +pencarian -X- _ O +dan -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pencatatan -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Plotting -X- _ O +Jadwal -X- _ O +Jaga -X- _ O +Klinik -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pencatatan -X- _ O +kas -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +Pada -X- _ O +proses -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +, -X- _ O +perbedaannya -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +peran -X- _ O +orang -X- _ O +yang -X- _ O +menginput -X- _ O +laporan -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran. -X- _ O +Dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +memiliki -X- _ O +tanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +untuk -X- _ O +menginput -X- _ O +laporan -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +mereka -X- _ O +sendiri. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +laporan -X- _ O +tersebut -X- _ O +masih -X- _ O +harus -X- _ O +melewati -X- _ O +proses -X- _ O +verifikasi -X- _ O +oleh -X- _ O +Bendahara -X- _ O +atau -X- _ O +Sekben -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebelum -X- _ O +dianggap -X- _ O +sah. -X- _ O +Dengan -X- _ O +peran -X- _ O +anggota -X- _ O +dalam -X- _ O +menginput -X- _ O +laporan -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +mengurangi -X- _ O +beban -X- _ O +kerja -X- _ O +Bendahara -X- _ O +dan -X- _ O +Sekben -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +mempermudah -X- _ O +Bendahara -X- _ O +dan -X- _ O +Sekben -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +anggota -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran. -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +plotting -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +Proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +plotting -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +memiliki -X- _ O +alur -X- _ O +yang -X- _ O +mirip -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +pada -X- _ O +alat -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +jumlah -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +anggota -X- _ O +saat -X- _ O +menyusun -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik. -X- _ O +Dengan -X- _ O +adanya -X- _ O +informasi -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +dapat -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +masing-masing -X- _ O +anggota -X- _ O +dan -X- _ O +membuat -X- _ O +pembagian -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +merata. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +dapat -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +melihat -X- _ O +siapa -X- _ O +saja -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +mengirimkan -X- _ O +jadwal -X- _ O +perkuliahan. -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Pencatatan -X- _ O +Kas -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +pencatatan -X- _ O +kas -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Perbedaannya -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +akses -X- _ O +anggota -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan -X- _ O +dan -X- _ O +media -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mencatat -X- _ O +laporan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +anggota -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan -X- _ O +yang -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +dan -X- _ O +pemasukan. -X- _ O +Media -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mencatat -X- _ O +laporan -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +kas -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +Peminjaman -X- _ O +Inventaris -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +Flowchart -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +peminjaman -X- _ O +inventaris -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Perbedaannya -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +akses -X- _ O +yang -X- _ O +diberikan -X- _ O +kepada -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +terkait -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +barang -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengecek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +barang -X- _ O +inventaris -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +ingin -X- _ O +pinjam. -X- _ O +Mereka -X- _ O +tidak -X- _ O +perlu -X- _ O +lagi -X- _ O +menanyakan -X- _ O +kepada -X- _ O +anggota -X- _ O +divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +mengenai -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +barang -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Melalui -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +calon -X- _ O +peminjam -X- _ O +dapat -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +mengakses -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +barang -X- _ O +inventaris. -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +dan -X- _ O +mengelola -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Divisi -X- _ O +Humas -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +pengumuman -X- _ O +oprec. -X- _ O +Pengunjung -X- _ O +Web -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +daftar -X- _ O +inventaris -X- _ O +, -X- _ O +melihat -X- _ O +artikel -X- _ O +dan -X- _ O +melihat -X- _ O +pengumuman -X- _ O +oprec. -X- _ O +F. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Database -X- _ O +Proses -X- _ O +perancangan -X- _ O +database -X- _ O +dimulai -X- _ O +dari -X- _ O +peracangan -X- _ O +konseptual -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +peracangan -X- _ O +logis -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +terakhir -X- _ O +perancangan -X- _ O +rancangan -X- _ O +database -X- _ O +fisik. -X- _ O +Penggambaran -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Entity -X- _ O +Relationship -X- _ O +Diagram -X- _ O +( -X- _ O +ERD -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +E. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Use -X- _ O +Case -X- _ O +Gambar -X- _ O +15. -X- _ O +Use -X- _ O +case -X- _ O +diagram -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +Pada -X- _ O +use -X- _ O +case -X- _ O +diagram -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +sepuluh -X- _ O +aktor -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +hak -X- _ O +akses -X- _ O +masing-masing. -X- _ O +Anggota -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +mengedit -X- _ O +profil -X- _ O +akun -X- _ O +, -X- _ O +mengganti -X- _ O +password -X- _ O +akun -X- _ O +, -X- _ O +melihat -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +mengelola -X- _ O +rapat -X- _ O +/ -X- _ O +kegiatan -X- _ O +, -X- _ O +mengelola -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +melihat -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan -X- _ O +, -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +, -X- _ O +mengirim -X- _ O +jadwal -X- _ O +kosong -X- _ O +kuliah -X- _ O +, -X- _ O +melihat -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +, -X- _ O +mengelola -X- _ O +pengumuman -X- _ O +, -X- _ O +mengelola -X- _ O +artikel -X- _ O +, -X- _ O +mengisi -X- _ O +form -X- _ O +plotting -X- _ O +dan -X- _ O +melihat -X- _ O +daftar -X- _ O +inventaris. -X- _ O +Anggota -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +pengumuman -X- _ O +dan -X- _ O +artikel -X- _ O +hanya -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +pengumuman -X- _ O +dan -X- _ O +artikel -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +buat. -X- _ O +Semua -X- _ O +hak -X- _ O +akses -X- _ O +yang -X- _ O +dimiliki -X- _ O +anggota -X- _ O +bisa -X- _ O +diakses -X- _ O +juga -X- _ O +oleh -X- _ O +Ketua -X- _ O +, -X- _ O +Sekretaris -X- _ O +, -X- _ O +Bendahara -X- _ O +, -X- _ O +Koor -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +, -X- _ O +Sekben -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +, -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +dan -X- _ O +Divisi -X- _ O +Humas. -X- _ O +Ketua -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +jabatan -X- _ O +anggota -X- _ O +dan -X- _ O +melihat -X- _ O +respond -X- _ O +form -X- _ O +plotting. -X- _ O +Sekretaris -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +anggota. -X- _ O +Bendahara -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +laporan -X- _ O +keuangan -X- _ O +dan -X- _ O +memverifikasi -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran. -X- _ O +Koor -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +proker -X- _ O +dan -X- _ O +memilih -X- _ O +Sekben -X- _ O +unit -X- _ O +/ -X- _ O +divisinya. -X- _ O +Koor -X- _ O +LPHM -X- _ O +memiliki -X- _ O +hak -X- _ O +akses -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +Koor -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +ditambah -X- _ O +dengan -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +blok -X- _ O +perkuliahan. -X- _ O +Sekben -X- _ O +Unit -X- _ O +/ -X- _ O +Divisi -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +memverifikasi -X- _ O +pembayaran -X- _ O +iuran -X- _ O +anggota -X- _ O +unit -X- _ O +/ -X- _ O +divisinya. -X- _ O +Divisi -X- _ O +LPHM -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +Gambar -X- _ O +16. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +database -X- _ O +fisik -X- _ O +G. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Berikut -X- _ O +ini -X- _ O +beberapa -X- _ O +contoh -X- _ O +tampilan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Halaman -X- _ O +Daftar -X- _ O +Anggota -X- _ O +Gambar -X- _ O +17. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Daftar -X- _ O +Anggota -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Halaman -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Rapat -X- _ O +/ -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Gambar -X- _ O +18. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Rapat -X- _ O +/ -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Halaman -X- _ O +Laporan -X- _ O +Keuangan -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +19. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Laporan -X- _ O +Keuangan -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Halaman -X- _ O +Kelola -X- _ O +Inventaris -X- _ O +Gambar -X- _ O +20. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Kelola -X- _ O +Inventaris -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +Halaman -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Jadwal -X- _ O +Jaga -X- _ O +Klinik -X- _ O +Gambar -X- _ O +21. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Jadwal -X- _ O +Jaga -X- _ O +Klinik -X- _ O +H. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +evaluasi -X- _ O +sistem -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +dan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS. -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengurus -X- _ O +dan -X- _ O +anggota -X- _ O +KSR. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +setiap -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +diuji -X- _ O +telah -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +tingkat -X- _ O +kelayakan -X- _ O +suatu -X- _ O +sistem. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengujian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +anggota -X- _ O +dari -X- _ O +KSR -X- _ O +dilibatkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menilai -X- _ O +sistem -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Skor -X- _ O +rata- -X- _ O +rata -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +pada -X- _ O +situs -X- _ O +web -X- _ O +adalah -X- _ O +68 -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Ketika -X- _ O +skor -X- _ O +melebihi -X- _ O +68 -X- _ O +, -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengguna -X- _ O +merasa -X- _ O +puas. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +skor -X- _ O +rata-rata -X- _ O +SUS -X- _ O +sebesar -X- _ O +73,25. -X- _ O +Skor -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengguna -X- _ O +sudah -X- _ O +merasa -X- _ O +puas -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dievaluasi. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +berikut -X- _ O +adalah -X- _ O +beberapa -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +UKM -X- _ O +KSR -X- _ O +PMI -X- _ O +Unit -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +2. -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +telah -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +anggota -X- _ O +, -X- _ O +proker -X- _ O +, -X- _ O +rapat -X- _ O +, -X- _ O +jadwal -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik -X- _ O +, -X- _ O +laporan -X- _ O +kas -X- _ O +, -X- _ O +inventaris -X- _ O +dan -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +dan -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +3. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +dari -X- _ O +Black -X- _ O +Box -X- _ O +Testing -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +fungsi-fungsi -X- _ B-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +terdapat -X- _ I-TEMUAN +di -X- _ I-TEMUAN +sistem -X- _ I-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +berjalan -X- _ I-TEMUAN +sesuai -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +harapan -X- _ I-TEMUAN +4. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +skor -X- _ B-TEMUAN +rata-rata -X- _ I-TEMUAN +SUS -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +73,25. -X- _ I-TEMUAN +Skor -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengguna -X- _ O +sudah -X- _ O +merasa -X- _ O +puas -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dievaluasi. -X- _ O +Adapun -X- _ O +saran -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +peneliti -X- _ O +berikan -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +Mengembangkan -X- _ O +fitur -X- _ O +notifikasi -X- _ O +untuk -X- _ O +mengingatkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +lupa -X- _ O +mengisi -X- _ O +presensi -X- _ O +rapat -X- _ O +atau -X- _ O +jaga -X- _ O +klinik. -X- _ O +2. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +skor -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +pada -X- _ O +pertanyaan -X- _ O +nomor -X- _ O +9 -X- _ O +dan -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +responden -X- _ O +mengalami -X- _ O +hambatan -X- _ O +dalam -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +dan -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +waktu -X- _ O +untuk -X- _ O +beradaptasi -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +perbaikan -X- _ O +pada -X- _ O +desain -X- _ O +antarmuka -X- _ O +agar -X- _ O +menjadi -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dipahami -X- _ O +dan -X- _ O +responsif -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +pengguna -X- _ O +tidak -X- _ O +merasa -X- _ O +terhambat -X- _ O +saat -X- _ O +menggunakannya -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +beradaptasi -X- _ O +dengan -X- _ O +cepat. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +Sejarah -X- _ O +Singkat -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +stis.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +hal -X- _ O +/ -X- _ O +16 -X- _ O +/ -X- _ O +sejarah-singkat -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Widjaja -X- _ O +and -X- _ O +N. -X- _ O +Nikolas -X- _ O +, -X- _ O +“Perancangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Unit -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +Universitas -X- _ O +Nasional -X- _ O +Karangturi -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +vol. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +31-37 -X- _ O +, -X- _ O +Jan. -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Senat -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +, -X- _ O +PMKL -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +sema.stis.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +info -X- _ O +/ -X- _ O +ukm -X- _ O +/ -X- _ O +7 -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Suhari -X- _ O +Suhari -X- _ O +, -X- _ O +Akhmad -X- _ O +Faqih -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Fadhil -X- _ O +Muhammad -X- _ O +Basysyar -X- _ O +, -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kepegawaian -X- _ O +Mengunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Agile -X- _ O +Development -X- _ O +di -X- _ O +CV. -X- _ O +Angkasa -X- _ O +Raya -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +vol. -X- _ O +12 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +30–45 -X- _ O +, -X- _ O +Mar. -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +R. -X- _ O +Nurul -X- _ O +Ichsan -X- _ O +, -X- _ O +“Pengaruh -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Manajemen -X- _ O +Terhadap -X- _ O +Kinerja -X- _ O +Pegawai -X- _ O +Bpjs -X- _ O +Ketenagakerjaan -X- _ O +Cabang -X- _ O +Medan -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ilmiah -X- _ O +METADATA -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +128–136 -X- _ O +, -X- _ O +Aug. -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +C. -X- _ O +Hutauruk -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +F. -X- _ O +Pakpahan -X- _ O +, -X- _ O +“Perancangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Organisasi -X- _ O +Kemahasiswaan -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +pada -X- _ O +Universitas -X- _ O +Advent -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Agile -X- _ O +Development -X- _ O +( -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Universitas -X- _ O +Advent -X- _ O +Indonesia -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +CogITo -X- _ O +Smart -X- _ O +Journal -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +315–328 -X- _ O +, -X- _ O +Dec. -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +J. -X- _ O +P. -X- _ O +A. -X- _ O +Siregar -X- _ O +, -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +UKM -X- _ O +Rohkris -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +B. -X- _ O +Pramitasari -X- _ O +and -X- _ O +N. -X- _ O +Nurgiyatna -X- _ O +, -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Unit -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +Universitas -X- _ O +Muhammadiyah -X- _ O +Surakarata -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Emitor -X- _ O +: -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Teknik -X- _ O +Elektro -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +59–65 -X- _ O +, -X- _ O +Sep. -X- _ O +2019 -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +Dennis -X- _ O +, -X- _ O +Barbara -X- _ O +Haley -X- _ O +Wixom -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +R. -X- _ O +M. -X- _ O +Roth -X- _ O +, -X- _ O +Systems -X- _ O +analysis -X- _ O +and -X- _ O +design. -X- _ O +Hoboken -X- _ O +, -X- _ O +Nj -X- _ O +: -X- _ O +Wiley -X- _ O +, -X- _ O +2015. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +T. -X- _ O +Wahyuningrum -X- _ O +, -X- _ O +Buku -X- _ O +Referensi -X- _ O +Mengukur -X- _ O +Usability -X- _ O +Perangkat -X- _ O +Lunak. -X- _ O +Deepublish -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kajian -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +Pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +Dinamis -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +Andi -X- _ O +Muhammad -X- _ O +Rosyidin -X- _ O +Hidayat -X- _ O +( -X- _ O +221911210 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Farid -X- _ O +Ridho -X- _ O +, -X- _ O +S.S.T. -X- _ O +, -X- _ O +M.T. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +BPS -X- _ O +adalah -X- _ O +lembaga -X- _ O +pemerintah -X- _ O +yang -X- _ O +menyediakan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +berkualitas -X- _ O +untuk -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +proses -X- _ O +dalam -X- _ O +penyediaan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +adalah -X- _ O +proses -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +BPS -X- _ O +kepada -X- _ O +publik. -X- _ O +Proses -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satunya -X- _ O +melalui -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Fitur -X- _ O +ini -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +kinerja -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +untuk -X- _ O +menangani -X- _ O +volume -X- _ O +data -X- _ O +besar. -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +akan -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +dijawab -X- _ O +dengan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +jenis -X- _ O +database -X- _ O +NoSQL -X- _ O +( -X- _ O +Not -X- _ O +Only -X- _ O +SQL -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Graph -X- _ O +database -X- _ O +dipilih -X- _ O +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +non- -X- _ O +relasional -X- _ O +atau -X- _ O +NoSQL -X- _ O +yang -X- _ O +dikaji -X- _ O +untuk -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Kajian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +lalu -X- _ O +mengukur -X- _ O +performanya -X- _ O +terhadap -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +suatu -X- _ O +query. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +sebagai -X- _ O +graph -X- _ O +DBMS. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengukuran -X- _ O +performa -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +Neo4j -X- _ B-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +lebih -X- _ I-TEMUAN +cepat -X- _ I-TEMUAN +1,19 -X- _ I-TEMUAN +hingga -X- _ I-TEMUAN +30,26 -X- _ I-TEMUAN +kali -X- _ I-TEMUAN +dibandingkan -X- _ I-TEMUAN +sistem -X- _ I-TEMUAN +berjalan -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +kondisi -X- _ I-TEMUAN +tertentu. -X- _ I-TEMUAN +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +memiliki -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Graph -X- _ O +database -X- _ O +, -X- _ O +Neo4j -X- _ O +, -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +BPS. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +pemerintah -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +lembaga -X- _ O +pemerintahan -X- _ O +nonkementerian -X- _ O +yang -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +langsung -X- _ O +kepada -X- _ O +presiden -X- _ O +dan -X- _ O +bertugas -X- _ O +untuk -X- _ O +menyediakan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +berkualitas -X- _ O +untuk -X- _ O +kemajuan -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +dasar -X- _ O +pertimbangan -X- _ O +dalam -X- _ O +merancang -X- _ O +maupun -X- _ O +menetapkan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +dan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +diberbagai -X- _ O +sektor -X- _ O +pemerintahan. -X- _ O +Selain -X- _ O +pemerintah -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +juga -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +masyarakat -X- _ O +umum -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +swasta. -X- _ O +Untuk -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +BPS -X- _ O +memiliki -X- _ O +berbagai -X- _ O +kegiatan -X- _ O +atau -X- _ O +proses -X- _ O +di -X- _ O +dalamnya -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +pengolahan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +tabulasi -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +pembuatan -X- _ O +publikasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +kegiatan -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +perhatian -X- _ O +pengguna -X- _ O +data -X- _ O +BPS -X- _ O +adalah -X- _ O +proses -X- _ O +diseminasi -X- _ O +data -X- _ O +statistik. -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +statistik -X- _ O +adalah -X- _ O +perilisan -X- _ O +atau -X- _ O +penyebarluasan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +secara -X- _ O +resmi -X- _ O +kepada -X- _ O +publik -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +merupakan -X- _ O +tahapan -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +mana -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dan -X- _ O +dikompilasi -X- _ O +oleh -X- _ O +lembaga -X- _ O +statistik -X- _ O +resmi -X- _ O +negara -X- _ O +disajikan -X- _ O +secara -X- _ O +resmi -X- _ O +kepada -X- _ O +publik -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sederhananya -X- _ O +diseminasi -X- _ O +merupakan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dimana -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +BPS -X- _ O +akan -X- _ O +dirilis -X- _ O +dan -X- _ O +disebarkan -X- _ O +kepada -X- _ O +publik -X- _ O +atau -X- _ O +para -X- _ O +pengguna -X- _ O +data. -X- _ O +Penyebaran -X- _ O +informasi -X- _ O +kepada -X- _ O +publik -X- _ O +tentunya -X- _ O +memerlukan -X- _ O +media -X- _ O +perantara -X- _ O +, -X- _ O +baik -X- _ O +berupa -X- _ O +cetak -X- _ O +maupun -X- _ O +elektronik. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +media -X- _ O +diseminasi -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +adalah -X- _ O +media -X- _ O +elektronik -X- _ O +melalui -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +resmi -X- _ O +BPS -X- _ O +pada -X- _ O +www.bps.go.id. -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +atau -X- _ O +website -X- _ O +menjadi -X- _ O +sangat -X- _ O +populer -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyebarkan -X- _ O +informasi -X- _ O +saat -X- _ O +ini. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +terdapatnya -X- _ O +website -X- _ O +dari -X- _ O +setiap -X- _ O +instansi -X- _ O +pemerintahan -X- _ O +dan -X- _ O +Lembaga -X- _ O +swasta. -X- _ O +Website -X- _ O +merupakan -X- _ O +ruang -X- _ O +digital -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +perangkat -X- _ O +komunikasi -X- _ O +yang -X- _ O +saling -X- _ O +terhubung -X- _ O +melalui -X- _ O +internet -X- _ O +dan -X- _ O +memuat -X- _ O +sejumlah -X- _ O +data -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +digital -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +komponen -X- _ O +dari -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web. -X- _ O +Data -X- _ O +pada -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +tentunya -X- _ O +perlu -X- _ O +disimpan -X- _ O +dan -X- _ O +diorganisir -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Data -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +disimpan -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +diproses -X- _ O +oleh -X- _ O +suatu -X- _ O +halaman -X- _ O +website. -X- _ O +Basis -X- _ O +data -X- _ O +atau -X- _ O +database -X- _ O +sendiri -X- _ O +adalah -X- _ O +suatu -X- _ O +tempat -X- _ O +dimana -X- _ O +data -X- _ O +disimpan -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +mempermudah -X- _ O +dan -X- _ O +mempercepat -X- _ O +pemanggilan -X- _ O +atau -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +kembali -X- _ O +data -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +pemrosesan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +dan -X- _ O +cepat -X- _ O +tentunya -X- _ O +menjadi -X- _ O +tujuan -X- _ O +digunakannya -X- _ O +database -X- _ O +pada -X- _ O +suatu -X- _ O +website. -X- _ O +Pada -X- _ O +umumnya -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +dalam -X- _ O +mengelola -X- _ O +datanya -X- _ O +tak -X- _ O +terkecuali -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PostgreSQL. -X- _ O +Relasional -X- _ O +database -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +terstruktur -X- _ O +pada -X- _ O +tabel-tabel -X- _ O +yang -X- _ O +saling -X- _ O +memiliki -X- _ O +relasi -X- _ O +atau -X- _ O +hubungan. -X- _ O +Contoh -X- _ O +kasus -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +diskusi -X- _ O +dengan -X- _ O +pengelola -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +bahwa -X- _ O +kinerja -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +akan -X- _ O +melambat -X- _ O +jika -X- _ O +data -X- _ O +diambil -X- _ O +dengan -X- _ O +volume -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +semisal -X- _ O +untuk -X- _ O +mengambil -X- _ O +suatu -X- _ O +series -X- _ O +data -X- _ O +tahunan -X- _ O +sekaligus. -X- _ O +Kinerja -X- _ O +database -X- _ O +menjadi -X- _ O +penting -X- _ O +di -X- _ O +beberapa -X- _ O +bagian -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +seperti -X- _ O +halnya -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +berfungsi -X- _ O +untuk -X- _ O +menampilkan -X- _ O +nilai -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dicari -X- _ O +oleh -X- _ O +pengunjung -X- _ O +website. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +akan -X- _ O +mencari -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +lalu -X- _ O +akan -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +keinginan -X- _ O +pengunjung. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +menyediakan -X- _ O +beragam -X- _ O +indikator -X- _ O +maupun -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +mulai -X- _ O +dari -X- _ O +sosial -X- _ O +, -X- _ O +ekonomi -X- _ O +, -X- _ O +maupun -X- _ O +pertanian -X- _ O +, -X- _ O +baik -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +triwulan -X- _ O +, -X- _ O +bulan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +provinsi. -X- _ O +Pencarian -X- _ O +data -X- _ O +atau -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +beragam -X- _ O +tentunya -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +performa -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +karena -X- _ O +menangani -X- _ O +volume -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +makin -X- _ O +besar. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +nilai -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +maupun -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +merupakan -X- _ O +join -X- _ O +atau -X- _ O +penggabungan -X- _ O +dari -X- _ O +banyak -X- _ O +tabel -X- _ O +pada -X- _ O +database. -X- _ O +Penggabungan -X- _ O +atau -X- _ O +join -X- _ O +dari -X- _ O +banyak -X- _ O +tabel -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +jenis -X- _ O +relasional -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +panjang -X- _ O +dan -X- _ O +rumit. -X- _ O +Query -X- _ O +rumit -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +beberapa -X- _ O +tabel -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Query -X- _ O +yang -X- _ O +rumit -X- _ O +dan -X- _ O +panjang -X- _ O +serta -X- _ O +volume -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +berimbas -X- _ O +pada -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +perintah -X- _ O +pada -X- _ O +database. -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Penerapan -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +akan -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +coba -X- _ O +dijawab -X- _ O +dengan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +jenis -X- _ O +database -X- _ O +NoSQL -X- _ O +( -X- _ O +Not -X- _ O +Only -X- _ O +SQL -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +NoSQL -X- _ O +merupakan -X- _ O +jenis -X- _ O +lain -X- _ O +dari -X- _ O +sistem -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +relasional -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +NoSQL -X- _ O +digunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan -X- _ O +memiliki -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dari -X- _ O +teknologi -X- _ O +relasional. -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +NoSQL -X- _ O +terkhusus -X- _ O +di -X- _ O +BPS -X- _ O +masih -X- _ O +terbilang -X- _ O +minim -X- _ O +dan -X- _ O +masih -X- _ O +terus -X- _ O +dikaji -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +teknologi -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +cocok. -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +non-relational -X- _ O +atau -X- _ O +database -X- _ O +NoSQL -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +coba -X- _ O +dikaji -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +untuk -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +adalah -X- _ O +graph -X- _ O +database. -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +mampu -X- _ O +dipilih -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +hubungan -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +menangani -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +terhubung -X- _ O +dengan -X- _ O +efektif. -X- _ O +Database -X- _ O +relasional -X- _ O +tidak -X- _ O +dibuat -X- _ O +untuk -X- _ O +menangani -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +terhubung -X- _ O +, -X- _ O +selain -X- _ O +itu -X- _ O +akan -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +panjang -X- _ O +untuk -X- _ O +menghubungkan -X- _ O +data -X- _ O +seperti -X- _ O +halnya -X- _ O +melakukan -X- _ O +join -X- _ O +pada -X- _ O +banyak -X- _ O +tabel. -X- _ O +Query -X- _ O +yang -X- _ O +panjang -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menimbulkan -X- _ O +beban -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +komputasi -X- _ O +dan -X- _ O +memori -X- _ O +karena -X- _ O +ukuran -X- _ O +maupun -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +akan -X- _ O +meningkat -X- _ O +secara -X- _ O +eksponensial -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Run- -X- _ O +time -X- _ O +yang -X- _ O +lama -X- _ O +dan -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +terjadi -X- _ O +hang. -X- _ O +database -X- _ O +Graph -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +dan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diuraikan -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Menerapkan -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +2. -X- _ O +Merancang -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +pada -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +dan -X- _ O +relasional -X- _ O +database. -X- _ O +3. -X- _ O +Mengukur -X- _ B-TUJUAN +performa -X- _ I-TUJUAN +kinerja -X- _ I-TUJUAN +graph -X- _ I-TUJUAN +database -X- _ I-TUJUAN +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Relasional -X- _ O +database -X- _ O +atau -X- _ O +SQL -X- _ O +database -X- _ O +dan -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +khususnya -X- _ O +Neo4j -X- _ O +telah -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +oleh -X- _ O +beberapa -X- _ O +penelitian -X- _ O +terdahulu. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +pertama -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +yang -X- _ O +membandingkan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +dan -X- _ O +relasional -X- _ O +database -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2010. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +membandingkan -X- _ O +MySQL -X- _ O +Community -X- _ O +Server -X- _ O +versi -X- _ O +5.1.42 -X- _ O +dan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +versi -X- _ O +1.0-b11. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +serupa -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +Oracle -X- _ O +11g -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disetel -X- _ O +dan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +3.03 -X- _ O +Community -X- _ O +Edition. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +mengukur -X- _ O +performa -X- _ O +database -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sepuluh -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +antara -X- _ O +Neo4j -X- _ O +Community -X- _ O +Edition -X- _ O +versi -X- _ O +1.6 -X- _ O +dan -X- _ O +MySQL -X- _ O +versi -X- _ O +5.1.41. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2012 -X- _ O +dan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +Neo4j -X- _ O +2-5 -X- _ O +kali -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +MySQL -X- _ O +untuk -X- _ O +100 -X- _ O +objek -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +500 -X- _ O +objek -X- _ O +, -X- _ O +15-30 -X- _ O +kali -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat. -X- _ O +Neo4j -X- _ O +sendiri -X- _ O +sebagai -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +dengan -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +lainnya -X- _ O +diberbagai -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +lain -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +komparatif -X- _ O +pada -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +populer -X- _ O +digunakan -X- _ O +yang -X- _ O +mencakup -X- _ O +Allegro -X- _ O +Graph -X- _ O +, -X- _ O +ArangoDB -X- _ O +, -X- _ O +OrientDB -X- _ O +, -X- _ O +Infinite -X- _ O +Graph -X- _ O +Neo4j -X- _ O +, -X- _ O +Titan -X- _ O +, -X- _ O +FlockDB -X- _ O +, -X- _ O +Bitsy -X- _ O +, -X- _ O +StarDog -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MongoDB. -X- _ O +Meskipun -X- _ O +fungsionalitas -X- _ O +tidak -X- _ O +jauh -X- _ O +berbeda -X- _ O +namun -X- _ O +performa -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +yang -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +ada -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +dan -X- _ O +ArangoDB. -X- _ O +Namun -X- _ O +Neo4j -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +penerimaan -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +memiliki -X- _ O +bahasa -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +powerfull -X- _ O +yaitu -X- _ O +cypher -X- _ O +, -X- _ O +lebih -X- _ O +sederhana -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +skema -X- _ O +yang -X- _ O +fleksibel. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +digambarkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Peta -X- _ O +literatur -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Metode -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +Design -X- _ O +Science -X- _ O +Research -X- _ O +Methodology -X- _ O +( -X- _ O +DSRM -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +enam -X- _ O +alur -X- _ O +proses -X- _ O +yakni -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +A. -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Masalah -X- _ O +dan -X- _ O +Motivasi -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +kunjungan -X- _ O +ke -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +studi -X- _ O +literatur -X- _ O +melalui -X- _ O +penelitian-penelitian -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Studi -X- _ O +literatur -X- _ O +difokuskan -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +hal -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +mencakup -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +, -X- _ O +Neo4j -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +relasional -X- _ O +database. -X- _ O +B. -X- _ O +Menentukan -X- _ O +Tujuan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +ditentukan -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +muncul -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sedang -X- _ O +berjalan -X- _ O +dan -X- _ O +diselesaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +ditawarkan. -X- _ O +C. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +dan -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +dan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat. -X- _ O +Graph -X- _ O +database -X- _ O +dirancang -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +sedang -X- _ O +berjalan -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +menggunakan -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +PostgreSQL. -X- _ O +Entity -X- _ O +Relationship -X- _ O +Diagram -X- _ O +( -X- _ O +ERD -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +acuan -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +perancangan -X- _ O +skema -X- _ O +dari -X- _ O +graph -X- _ O +database. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dipilih -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +studi -X- _ O +terdahulu -X- _ O +dan -X- _ O +menjadi -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +umum -X- _ O +digunakan -X- _ O +saat -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +perancangan -X- _ O +menjadi -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dan -X- _ O +cepat. -X- _ O +terhadap -X- _ O +penelitian -X- _ O +Model -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +didasari -X- _ O +oleh -X- _ O +prinsip-prinsip -X- _ O +pada -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +disertai -X- _ O +dokumentasi -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j. -X- _ O +Pada -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +disimpan -X- _ O +dengan -X- _ O +tiga -X- _ O +bentuk -X- _ O +utama -X- _ O +yaitu -X- _ O +node -X- _ O +, -X- _ O +relationship -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +property -X- _ O +atau -X- _ O +atribut. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +tentu -X- _ O +saja -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +relasional -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +yang -X- _ O +saling -X- _ O +berhubungan. -X- _ O +Node -X- _ O +pada -X- _ O +graph -X- _ O +merepresentasikan -X- _ O +entitas -X- _ O +sedangkan -X- _ O +relationship -X- _ O +merepresentasikan -X- _ O +hubungan -X- _ O +antar -X- _ O +entitas. -X- _ O +yang -X- _ O +Setiap -X- _ O +dapat -X- _ O +memiliki -X- _ O +merepresentasikan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dari -X- _ O +entitas -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Relationship -X- _ O +antar -X- _ O +node -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +memiliki -X- _ O +property -X- _ O +yang -X- _ O +menyatakan -X- _ O +sifat -X- _ O +dari -X- _ O +hubungan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +relationship -X- _ O +antar -X- _ O +entitas -X- _ O +dapat -X- _ O +memiliki -X- _ O +arah -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +arah -X- _ O +hubungan -X- _ O +“dari” -X- _ O +dan -X- _ O +“ke” -X- _ O +dari -X- _ O +dua -X- _ O +buah -X- _ O +property -X- _ O +node -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +node. -X- _ O +Arah -X- _ O +hubungan -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +representasi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +lengkap -X- _ O +dari -X- _ O +hubungan. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +yang -X- _ O +didasari -X- _ O +ERD -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +mengikuti -X- _ O +beberapa -X- _ O +ketentuan -X- _ O +dimana -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +direpresentasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +node -X- _ O +pada -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +tabel -X- _ O +direpresentasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +label -X- _ O +pada -X- _ O +node. -X- _ O +Kolom -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +menjadi -X- _ O +property -X- _ O +pada -X- _ O +node -X- _ O +dan -X- _ O +hubungan -X- _ O +antar -X- _ O +tabel -X- _ O +direpresentasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +relationship -X- _ O +antar -X- _ O +node. -X- _ O +Primary -X- _ O +key -X- _ O +teknis -X- _ O +dihapus -X- _ O +dan -X- _ O +hanya -X- _ O +primary -X- _ O +key -X- _ O +yang -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +pada -X- _ O +bisnis -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +dipertahankan. -X- _ O +Property -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +bisnis -X- _ O +primary -X- _ O +key -X- _ O +diberikan -X- _ O +constraint -X- _ O +unik -X- _ O +, -X- _ O +sementara -X- _ O +property -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +dicari -X- _ O +diberikan -X- _ O +indeks. -X- _ O +Selain -X- _ O +perancangan -X- _ O +terhadap -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +terhadap -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +dimana -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Cypher -X- _ O +Query -X- _ O +Language -X- _ O +dan -X- _ O +Structure -X- _ O +Query -X- _ O +Language -X- _ O +( -X- _ O +SQL -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +relasional -X- _ O +database. -X- _ O +Cypher -X- _ O +Query -X- _ O +Language -X- _ O +menjadi -X- _ O +bahasa -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dirancang -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +untuk -X- _ O +operasi -X- _ O +dasar -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +operasi -X- _ O +read -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +database. -X- _ O +Operasi -X- _ O +read -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +merupakan -X- _ O +operasi -X- _ O +dasar -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Operasi -X- _ O +dasar -X- _ O +lainnya -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +operasi -X- _ O +write -X- _ O +, -X- _ O +delete -X- _ O +dan -X- _ O +update -X- _ O +tidak -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +cakupan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +disebabkan -X- _ O +karena -X- _ O +operasi-operasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +melalui -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +operasi-operasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +frekuensi -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +karena -X- _ O +penambahan -X- _ O +data -X- _ O +jarang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +ukurannya -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +database -X- _ O +sudah -X- _ O +bersih -X- _ O +dan -X- _ O +final. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +difokuskan -X- _ O +pada -X- _ O +operasi -X- _ O +read -X- _ O +saja -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +fitur -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Pada -X- _ O +operasi -X- _ O +read -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +empat -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +merepresentasikan -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +empat -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +menguji -X- _ O +kinerja -X- _ O +database -X- _ O +dalam -X- _ O +menangani -X- _ O +query-query -X- _ O +tersebut -X- _ O +tentunya -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +masing-masing -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +suatu -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +terbanyak -X- _ O +di -X- _ O +masing-masing -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +sebagai -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Keempat -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan. -X- _ O +Database -X- _ O +ini -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +BPS -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +file -X- _ O +SQL. -X- _ O +Database -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +versi -X- _ O +Desember -X- _ O +2022 -X- _ O +dan -X- _ O +merupakan -X- _ O +data -X- _ O +asli -X- _ O +dari -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +bukan -X- _ O +data -X- _ O +dummy -X- _ O +atau -X- _ O +buatan. -X- _ O +Database -X- _ O +ini -X- _ O +mencakup -X- _ O +seluruh -X- _ O +subjek -X- _ O +dan -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +dimuat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +seperti -X- _ O +Sosial -X- _ O +dan -X- _ O +Kependudukan -X- _ O +, -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +Perdagangan -X- _ O +, -X- _ O +Pertanian -X- _ O +dan -X- _ O +Pertambangan. -X- _ O +D. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +implementasi -X- _ O +relasional -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang -X- _ O +database -X- _ O +dan -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Database -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +lingkungan -X- _ O +atau -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +pada -X- _ O +suatu -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Relasional -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +adalah -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +seluruh -X- _ O +data -X- _ O +indikator -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Database -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +versi -X- _ O +Desember -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +data -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +akan -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +pada -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +DBMS -X- _ O +PostgreSQL. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +DBMS -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyesuaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +DBMS -X- _ O +yang -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +BPS -X- _ O +saat -X- _ O +penelitian -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +database -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +import -X- _ O +SQL -X- _ O +file -X- _ O +melalui -X- _ O +pgAdmin -X- _ O +untuk -X- _ O +tabel -X- _ O +berukuran -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +implementasi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +tabel -X- _ O +berukuran -X- _ O +besar -X- _ O +, -X- _ O +melalui -X- _ O +SQL -X- _ O +Shell. -X- _ O +Graph -X- _ O +database -X- _ O +akan -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +juga -X- _ O +pada -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +graph -X- _ O +DBMS -X- _ O +Neo4j -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +akan -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Neo4j -X- _ O +dipilih -X- _ O +sebagai -X- _ O +graph -X- _ O +DBMS -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +karena -X- _ O +terbaik -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +penerimaan -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +graph -X- _ O +DBMS -X- _ O +lainnya -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +telah -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Cypher -X- _ O +Query -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +load -X- _ O +csv -X- _ O +file. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +mudah -X- _ O +dipelajari -X- _ O +dan -X- _ O +diklaim -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +tercepat -X- _ O +untuk -X- _ O +menambahkan -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j. -X- _ O +Csv -X- _ O +file -X- _ O +pada -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +tabel -X- _ O +dilakukan -X- _ O +ekspor -X- _ O +ke -X- _ O +bentuk -X- _ O +file -X- _ O +csv. -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dibuat -X- _ O +tahap -X- _ O +pada -X- _ O +tiap -X- _ O +lalu -X- _ O +Pada -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +akan -X- _ O +diinstal -X- _ O +juga -X- _ O +alat -X- _ O +bernama -X- _ O +Apache -X- _ O +Jmeter. -X- _ O +Alat -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +performa -X- _ O +terhadap -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +dan -X- _ O +Neo4j. -X- _ O +E. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +fungsionalitas -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +, -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang -X- _ O +dan -X- _ O +performa -X- _ O +graph -X- _ O +database. -X- _ O +1. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +fungsionalitas -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sekaligus -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang. -X- _ O +Query -X- _ O +dijalankan -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +terhadap -X- _ O +suatu -X- _ O +indikator -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +dan -X- _ O +mencocokkan -X- _ O +hasilnya -X- _ O +dengan -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +query -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +mengembalikan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +sama. -X- _ O +keberhasilan -X- _ O +2. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +performa -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menjalankan -X- _ O +keempat -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +di -X- _ O +kedua -X- _ O +database -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusinya -X- _ O +akan -X- _ O +dicatat. -X- _ O +Query -X- _ O +akan -X- _ O +dijalankan -X- _ O +dalam -X- _ O +dua -X- _ O +kondisi -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +saat -X- _ O +terdapat -X- _ O +satu -X- _ O +pengguna -X- _ O +( -X- _ O +single -X- _ O +user -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +saat -X- _ O +terdapat -X- _ O +30 -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +permintaan -X- _ O +secara -X- _ O +bersamaan -X- _ O +( -X- _ O +concurrent -X- _ O +users -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +query -X- _ O +menjadi -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +diperhatikan -X- _ O +dalam -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +kedua -X- _ O +database -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +kedua -X- _ O +database -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Apache -X- _ O +JMeter. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +dicatat -X- _ O +oleh -X- _ O +Jmeter -X- _ O +untuk -X- _ O +kedua -X- _ O +database -X- _ O +akan -X- _ O +dianalisis -X- _ O +secara -X- _ O +deskriptif -X- _ O +dan -X- _ O +diuji -X- _ O +menggunakan -X- _ O +uji -X- _ O +statistik -X- _ O +Mann -X- _ O +Whitney. -X- _ O +Uji -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menguji -X- _ O +ada -X- _ O +atau -X- _ O +tidaknya -X- _ O +perbedaan -X- _ O +dari -X- _ O +dua -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +independen -X- _ O +dan -X- _ O +digunakan -X- _ O +ketika -X- _ O +data -X- _ O +tidak -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Nilai -X- _ O +α -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +5 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +0,05 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hipotesis -X- _ O +satu -X- _ O +arah -X- _ O +uji -X- _ O +statistik -X- _ O +Mann -X- _ O +Whitney -X- _ O +yang -X- _ O +dipakai -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +• -X- _ O +H0 -X- _ O +: -X- _ O +Lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +Neo4j -X- _ O +lebih -X- _ O +lambat -X- _ O +atau -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +• -X- _ O +H1 -X- _ O +: -X- _ O +Lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +Neo4j -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +dibanding -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +Hipotesis -X- _ O +tersebut -X- _ O +nilai -X- _ O +menggunakan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perangkat -X- _ O +lunak -X- _ O +RStudio. -X- _ O +p-value -X- _ O +akan -X- _ O +yang -X- _ O +diuji -X- _ O +dengan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +F. -X- _ O +Komunikasi -X- _ O +Komunikasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menuangkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +tulisan -X- _ O +berupa -X- _ O +buku -X- _ O +skripsi. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +alur -X- _ O +penelitian -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +tergambar -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dimulai -X- _ O +dari -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +, -X- _ O +lalu -X- _ O +penentuan -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +hingga -X- _ O +pengukuran -X- _ O +hasil. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +kelompoknya -X- _ O +, -X- _ O +satuan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +variabel -X- _ O +vertikal -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dan -X- _ O +kelompoknya. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +sendiri -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +di -X- _ O +website -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Fitur -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menampilkan -X- _ O +variabel -X- _ O +atau -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +diminta -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +memilih -X- _ O +variabel -X- _ O +atau -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +untuk -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +tabel. -X- _ O +Komponen-komponen -X- _ O +dari -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +secara -X- _ O +lengkap -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +kelompok -X- _ O +vertical -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +daftar -X- _ O +vertical -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +turunan -X- _ O +variabel -X- _ O +( -X- _ O +karakteristik -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +angka -X- _ O +indikator. -X- _ O +Komponen-komponen -X- _ O +tersebut -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +menyusun -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +terlihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +dapat -X- _ O +dibagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +empat -X- _ O +jenis -X- _ O +jika -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +ada -X- _ O +tidaknya -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dan -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +variabel. -X- _ O +Database -X- _ O +relasional -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +tabel-tabel -X- _ O +yang -X- _ O +saling -X- _ O +terhubung. -X- _ O +Skema -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +dengan -X- _ O +Entity -X- _ O +tersebut -X- _ O +Relationship -X- _ O +Diagram -X- _ O +mengilustrasikan -X- _ O +hubungan -X- _ O +antar -X- _ O +tabel -X- _ O +dengan -X- _ O +panah -X- _ O +yang -X- _ O +menghubungkannya. -X- _ O +Tabel -X- _ O +_variabel -X- _ O +merupakan -X- _ O +tabel -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +relasi -X- _ O +/ -X- _ O +hubungan -X- _ O +terbanyak -X- _ O +yaitu -X- _ O +tujuh -X- _ O +hubungan -X- _ O +dengan -X- _ O +tabel -X- _ O +lainnya. -X- _ O +( -X- _ O +ERD -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +dan -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +1. -X- _ O +Database -X- _ O +Tabel -X- _ O +Dinamis -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +sebagai -X- _ O +database -X- _ O +untuk -X- _ O +menyimpan -X- _ O +dan -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +di -X- _ O +www.bps.go.id. -X- _ O +Database -X- _ O +ini -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +15 -X- _ O +tabel -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +informasi -X- _ O +tentang -X- _ O +angka -X- _ O +indikator -X- _ O +, -X- _ O +tahun -X- _ O +dan -X- _ O +turunannya -X- _ O +, -X- _ O +variabel -X- _ O +dan -X- _ O +turunannya -X- _ O +, -X- _ O +kelompok -X- _ O +tahun -X- _ O +dan -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +subjek -X- _ O +dan -X- _ O +dari -X- _ O +turunan -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +ERD -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +2. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +Pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +Dinamis -X- _ O +Website -X- _ O +BPS -X- _ O +tabel -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +struktur -X- _ O +relasional -X- _ O +database -X- _ O +dinamis -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +tersebut -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +14 -X- _ O +jenis -X- _ O +label -X- _ O +node -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengklasifikasikan -X- _ O +node -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Komponen -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +relationship -X- _ O +antara -X- _ O +node. -X- _ O +foreign -X- _ O +key -X- _ O +telah -X- _ O +diwakili -X- _ O +sebagai -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Ilustrasi -X- _ O +foreign -X- _ O +key -X- _ O +menjadi -X- _ O +relationship -X- _ O +3. -X- _ O +Query -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Query -X- _ O +pengujian -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +empat -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +yang -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +pada -X- _ O +dua -X- _ O +bahasa -X- _ O +yaitu -X- _ O +Structure -X- _ O +Query -X- _ O +Language -X- _ O +( -X- _ O +SQL -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Cypher -X- _ O +Query -X- _ O +Language. -X- _ O +Cypher -X- _ O +merupakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +yang -X- _ O +dirancang -X- _ O +khusus -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +dan -X- _ O +mengakses -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j. -X- _ O +Selain -X- _ O +penggunaan -X- _ O +dan -X- _ O +sintaks -X- _ O +yang -X- _ O +tentu -X- _ O +saja -X- _ O +berbeda -X- _ O +antara -X- _ O +SQL -X- _ O +dan -X- _ O +Cypher -X- _ O +terdapat -X- _ O +juga -X- _ O +perbedaan -X- _ O +pada -X- _ O +cara -X- _ O +kerja -X- _ O +kedua -X- _ O +query -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Cypher -X- _ O +bekerja -X- _ O +dengan -X- _ O +fokus -X- _ O +menganalisis -X- _ O +hubungan -X- _ O +dan -X- _ O +keterkaitan -X- _ O +antar -X- _ O +entitas -X- _ O +dalam -X- _ O +graph. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +SQL -X- _ O +bekerja -X- _ O +dengan -X- _ O +fokus -X- _ O +melakukan -X- _ O +operasi -X- _ O +dan -X- _ O +manipulasi -X- _ O +data -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +tanpa -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +struktur -X- _ O +hubungan -X- _ O +antar -X- _ O +entitas. -X- _ O +Query -X- _ O +pengujian -X- _ O +difokuskan -X- _ O +pada -X- _ O +operasi -X- _ O +read -X- _ O +dan -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +menguji -X- _ O +empat -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +ke -X- _ O +database. -X- _ O +Query -X- _ O +akan -X- _ O +meminta -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +variabel -X- _ O +atau -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +di -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +record -X- _ O +terbanyak -X- _ O +di -X- _ O +tiap -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +suatu -X- _ O +indikator -X- _ O +ditentukan -X- _ O +oleh -X- _ O +keberadaan -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +dan -X- _ O +turunan -X- _ O +variabel. -X- _ O +Deskripsi -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +dan -X- _ O +query -X- _ O +pengujiannya -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut. -X- _ O +a. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +jenis -X- _ O +pertama -X- _ O +Jenis -X- _ O +pertama -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +tidak -X- _ O +memiliki -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +dan -X- _ O +turunan -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +pertama -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +ini. -X- _ O +Query -X- _ O +Indeks -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Gender -X- _ O +( -X- _ O +IPG -X- _ O +) -X- _ O +sebagai -X- _ O +sampel -X- _ O +pengujian -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10359 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +menggunakan -X- _ O +tersebut -X- _ O +b. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +jenis -X- _ O +kedua -X- _ O +Jenis -X- _ O +kedua -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +memiliki -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +namun -X- _ O +tidak -X- _ O +memiliki -X- _ O +turunan -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +kedua -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +ini. -X- _ O +Indikator -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +query -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Inflasi -X- _ O +( -X- _ O +Umum -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +sebanyak -X- _ O +23587. -X- _ O +Query -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +relasional -X- _ O +adalah -X- _ O +bahwa -X- _ O +Setiap -X- _ O +node -X- _ O +dalam -X- _ O +skema -X- _ O +ini -X- _ O +hanya -X- _ O +akan -X- _ O +memiliki -X- _ O +satu -X- _ O +jenis -X- _ O +label. -X- _ O +Perbedaan -X- _ O +mendasar -X- _ O +antara -X- _ O +label -X- _ O +dan -X- _ O +tabel -X- _ O +dalam -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sejenis -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +label -X- _ O +pada -X- _ O +node -X- _ O +hanya -X- _ O +memberikan -X- _ O +penanda -X- _ O +pada -X- _ O +node -X- _ O +yang -X- _ O +sejenis -X- _ O +tanpa -X- _ O +menyimpan -X- _ O +node -X- _ O +itu -X- _ O +sendiri. -X- _ O +Label -X- _ O +" -X- _ O +Datum -X- _ O +" -X- _ O +akan -X- _ O +memiliki -X- _ O +jumlah -X- _ O +node -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +akan -X- _ O +menyimpan -X- _ O +angka-angka -X- _ O +indikator -X- _ O +dalam -X- _ O +database. -X- _ O +Selain -X- _ O +label -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +juga -X- _ O +15 -X- _ O +jenis -X- _ O +relationship -X- _ O +pada -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Relationship -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menghubungkan -X- _ O +dua -X- _ O +buah -X- _ O +node -X- _ O +dan -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +keterkaitan -X- _ O +antara -X- _ O +keduanya. -X- _ O +Relationship -X- _ O +ini -X- _ O +ditentukan -X- _ O +oleh -X- _ O +arah -X- _ O +dan -X- _ O +jenis -X- _ O +relationship -X- _ O +yang -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +hubungan -X- _ O +antara -X- _ O +dua -X- _ O +node. -X- _ O +Arah -X- _ O +relationship -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +ketergantungan -X- _ O +antara -X- _ O +dua -X- _ O +node -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +" -X- _ O +dari -X- _ O +" -X- _ O +dan -X- _ O +" -X- _ O +ke -X- _ O +" -X- _ O +. -X- _ O +Misalnya -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +terdapat -X- _ O +relationship -X- _ O +dari -X- _ O +node -X- _ O +A -X- _ O +ke -X- _ O +node -X- _ O +B -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +A -X- _ O +bergantung -X- _ O +pada -X- _ O +B -X- _ O +atau -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +B. -X- _ O +Jenis -X- _ O +relationship -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +sifat -X- _ O +koneksi -X- _ O +antara -X- _ O +node. -X- _ O +Misalnya -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +, -X- _ O +node -X- _ O +Variabel -X- _ O +memiliki -X- _ O +relationship -X- _ O +dengan -X- _ O +node -X- _ O +SubyekCsa -X- _ O +dengan -X- _ O +jenis -X- _ O +relationship -X- _ O +" -X- _ O +SUBJEK -X- _ O +" -X- _ O +dan -X- _ O +arah -X- _ O +dari -X- _ O +Variabel -X- _ O +ke -X- _ O +SubyekCsa. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +mengartikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +node -X- _ O +Variabel -X- _ O +memiliki -X- _ O +Subjek -X- _ O +berupa -X- _ O +node -X- _ O +SubyekCsa. -X- _ O +Setiap -X- _ O +node -X- _ O +dapat -X- _ O +memiliki -X- _ O +beberapa -X- _ O +relationship -X- _ O +dengan -X- _ O +node -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Dalam -X- _ O +skema -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +label -X- _ O +Variabel -X- _ O +memiliki -X- _ O +tujuh -X- _ O +relationship -X- _ O +dengan -X- _ O +label -X- _ O +node -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +keterkaitan -X- _ O +dan -X- _ O +hubungan -X- _ O +antara -X- _ O +Variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +node -X- _ O +lainnya -X- _ O +dalam -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Relationship -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +mewakili -X- _ O +foreign -X- _ O +key -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +relasional -X- _ O +sehingga -X- _ O +pada -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +lagi -X- _ O +attribut -X- _ O +yang -X- _ O +merepresentasikan -X- _ O +foreign -X- _ O +key -X- _ O +pada -X- _ O +node -X- _ O +seperti -X- _ O +ilustrasi -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Setiap -X- _ O +node -X- _ O +dengan -X- _ O +label -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +akan -X- _ O +memiliki -X- _ O +properti -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kolom-kolom -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +database -X- _ O +relasional -X- _ O +, -X- _ O +kecuali -X- _ O +untuk -X- _ O +primary -X- _ O +key -X- _ O +dan -X- _ O +foreign -X- _ O +key. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +tertinggal -X- _ O +dalam -X- _ O +konversi -X- _ O +ke -X- _ O +skema -X- _ O +graph. -X- _ O +Primary -X- _ O +key -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +relasional -X- _ O +akan -X- _ O +direpresentasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +sebuah -X- _ O +jenis -X- _ O +label. -X- _ O +properti -X- _ O +yang -X- _ O +unik -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +berbeda -X- _ O +dan -X- _ O +semakin -X- _ O +kompleks -X- _ O +querynya -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak -X- _ O +jumlah -X- _ O +recordnya. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Query -X- _ O +pertama -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Query -X- _ O +ketiga -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Query -X- _ O +kedua -X- _ O +c. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +jenis -X- _ O +ketiga -X- _ O +Jenis -X- _ O +ketiga -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +memiliki -X- _ O +turunan -X- _ O +variabel -X- _ O +namun -X- _ O +tidak -X- _ O +memiliki -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +ketiga -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +jenis -X- _ O +tabel -X- _ O +ini. -X- _ O +Indikator -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +query -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +Konsumsi -X- _ O +Per -X- _ O +Kapita -X- _ O +Seminggu -X- _ O +Menurut -X- _ O +Kelompok -X- _ O +Ikan -X- _ O +Per -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +68401. -X- _ O +Query -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +d. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +jenis -X- _ O +keempat -X- _ O +indikator -X- _ O +jenis -X- _ O +Inflasi -X- _ O +Pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +jenis -X- _ O +keempat -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +turunan -X- _ O +tahun -X- _ O +dan -X- _ O +variabel. -X- _ O +Query -X- _ O +pengujian -X- _ O +ini -X- _ O +dengan -X- _ O +keempat -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +( -X- _ O +2012=100 -X- _ O +) -X- _ O +Menurut -X- _ O +Kelompok -X- _ O +01 -X- _ O +Bahan -X- _ O +Makanan -X- _ O +sebagai -X- _ O +sampel -X- _ O +pengujian -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +71712. -X- _ O +Query -X- _ O +keempat -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Keempat -X- _ O +query -X- _ O +memiliki -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Query -X- _ O +pertama -X- _ O +melakukan -X- _ O +join -X- _ O +pada -X- _ O +empat -X- _ O +tabel -X- _ O +, -X- _ O +sementara -X- _ O +query -X- _ O +kedua -X- _ O +dan -X- _ O +ketiga -X- _ O +melakukan -X- _ O +join -X- _ O +pada -X- _ O +tabel. -X- _ O +Query -X- _ O +keempat -X- _ O +adalah -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +lima -X- _ O +kompleks -X- _ O +karena -X- _ O +melakukan -X- _ O +join -X- _ O +pada -X- _ O +enam -X- _ O +tabel. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +pada -X- _ O +setiap -X- _ O +query -X- _ O +juga -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Query -X- _ O +keempat -X- _ O +B. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +akan -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +di -X- _ O +komputer -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +spesifikasi -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +Windows -X- _ O +11 -X- _ O +Enterprise -X- _ O +64-bit -X- _ O +, -X- _ O +Intel -X- _ O +( -X- _ O +R -X- _ O +) -X- _ O +Core -X- _ O +( -X- _ O +TM -X- _ O +) -X- _ O +i7-10700 -X- _ O +CPU -X- _ O +@ -X- _ O +2.90GHz -X- _ O +( -X- _ O +16 -X- _ O +CPUs -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +16GB -X- _ O +RAM -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +NVIDIA -X- _ O +GeForce -X- _ O +GTX -X- _ O +1650. -X- _ O +Ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +agar -X- _ O +pengujian -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +setara -X- _ O +antara -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +dan -X- _ O +relasional -X- _ O +database. -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +pengujian -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +dan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +akan -X- _ O +diinstal -X- _ O +pada -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +sebagai -X- _ O +DBMS -X- _ O +relasional -X- _ O +dan -X- _ O +DBMS -X- _ O +grafik. -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +versi -X- _ O +8.4 -X- _ O +yang -X- _ O +dilengkapi -X- _ O +dengan -X- _ O +pgAdmin -X- _ O +III -X- _ O +dan -X- _ O +SQL -X- _ O +Shell -X- _ O +, -X- _ O +sementara -X- _ O +Neo4j -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +Neo4j -X- _ O +Desktop -X- _ O +versi -X- _ O +1.5.7 -X- _ O +dengan -X- _ O +graph -X- _ O +DBMS -X- _ O +edisi -X- _ O +enterprise -X- _ O +versi -X- _ O +5.3.0. -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +versi -X- _ O +8.4 -X- _ O +dipilih -X- _ O +untuk -X- _ O +menyamakan -X- _ O +kondisi -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +digunakan -X- _ O +di -X- _ O +BPS. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +Neo4j -X- _ O +Desktop -X- _ O +versi -X- _ O +1.57 -X- _ O +merupakan -X- _ O +versi -X- _ O +terbaru -X- _ O +saat -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +Desktop -X- _ O +pada -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +komputer -X- _ O +lokal -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +edisi -X- _ O +enterprise -X- _ O +Neo4j. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +keuntungan -X- _ O +dari -X- _ O +edisi -X- _ O +enterprise -X- _ O +Neo4j -X- _ O +adalah -X- _ O +tidak -X- _ O +adanya -X- _ O +batasan -X- _ O +pada -X- _ O +jumlah -X- _ O +node -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpan. -X- _ O +Database -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +pengujian -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +berbentuk -X- _ O +SQL -X- _ O +File. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +database -X- _ O +tersebut -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pgAdmin -X- _ O +III -X- _ O +untuk -X- _ O +beberapa -X- _ O +tabel -X- _ O +dengan -X- _ O +ukuran -X- _ O +kecil. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +tabel -X- _ O +dengan -X- _ O +ukuran -X- _ O +besar -X- _ O +seperti -X- _ O +tabel -X- _ O +_data -X- _ O +, -X- _ O +implementasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +import -X- _ O +SQL -X- _ O +file -X- _ O +pada -X- _ O +SQL -X- _ O +shell. -X- _ O +Struktur -X- _ O +, -X- _ O +indeks -X- _ O +dan -X- _ O +constraint -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +yang -X- _ O +dibedakan -X- _ O +dengan -X- _ O +sumber -X- _ O +aslinya. -X- _ O +Skema -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Cypher -X- _ O +Query -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +load -X- _ O +csv -X- _ O +file. -X- _ O +File -X- _ O +csv -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +ekspor -X- _ O +menjadi -X- _ O +file -X- _ O +csv. -X- _ O +Data -X- _ O +dalam -X- _ O +file -X- _ O +csv -X- _ O +akan -X- _ O +diolah -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +graph -X- _ O +berupa -X- _ O +node -X- _ O +, -X- _ O +relationship -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +property -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +melalui -X- _ O +query -X- _ O +cypher. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Neo4j -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +struktur -X- _ O +atau -X- _ O +skema -X- _ O +grafik -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +3.365.778 -X- _ O +node -X- _ O +yang -X- _ O +dikelompokkan -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +14 -X- _ O +label -X- _ O +node -X- _ O +dan -X- _ O +16.810.408 -X- _ O +relasi -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +15 -X- _ O +jenis -X- _ O +relasi. -X- _ O +Skema -X- _ O +grafik -X- _ O +yang -X- _ O +terbentuk -X- _ O +ini -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +desain -X- _ O +skema -X- _ O +grafik -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +direncanakan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Indeks -X- _ O +dan -X- _ O +constraint -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +diberikan -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +performa -X- _ O +database -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +query -X- _ O +data. -X- _ O +Constraint -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +dipisahkan -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +karena -X- _ O +ketika -X- _ O +constraint -X- _ O +diberikan -X- _ O +pada -X- _ O +property -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +terindeks. -X- _ O +Jenis -X- _ O +constraint -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +adalah -X- _ O +uniqueness -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +memastikan -X- _ O +nilai -X- _ O +property -X- _ O +unik -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +node -X- _ O +dengan -X- _ O +label -X- _ O +yang -X- _ O +sama. -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +secara -X- _ O +otomatis -X- _ O +Selain -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +dan -X- _ O +Neo4j -X- _ O +terdapat -X- _ O +perangkat -X- _ O +lunak -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +diinstal -X- _ O +pada -X- _ O +komputer -X- _ O +pengujian -X- _ O +adalah -X- _ O +Apache -X- _ O +JMeter -X- _ O +versi -X- _ O +5.5. -X- _ O +Apache -X- _ O +Jmeter -X- _ O +merupakan -X- _ O +alat -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +kinerja -X- _ O +kepada -X- _ O +kedua -X- _ O +database. -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +ini -X- _ O +bersifat -X- _ O +open-source -X- _ O +dan -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +mensimulasikan -X- _ O +beban -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +mengukur -X- _ O +waktu -X- _ O +respon -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menganalisis -X- _ O +performa -X- _ O +suatu -X- _ O +database. -X- _ O +C. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +1. -X- _ O +Fungsionalitas -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +fungsionalitas -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menjalankan -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +ke -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +indikator -X- _ O +database -X- _ O +terhadap -X- _ O +indikator -X- _ O +dan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +hasilnya -X- _ O +dengan -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Jumlah -X- _ O +dan -X- _ O +Persentase -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Penduduk -X- _ O +Bekerja -X- _ O +dan -X- _ O +Pengangguran -X- _ O +Tahun -X- _ O +2019- -X- _ O +2020 -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +16 -X- _ O +angka -X- _ O +indikator -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Tabel -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Query -X- _ O +pada -X- _ O +Neo4j -X- _ O +mengembalikan -X- _ O +16 -X- _ O +record -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +di -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +dengan -X- _ O +simulasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +sampel -X- _ O +dan -X- _ O +memeriksa -X- _ O +jumlah -X- _ O +record -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +tersimpan -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +berfungsi -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +karena -X- _ O +evaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +dapat -X- _ O +dianggap -X- _ O +bahwa -X- _ O +query -X- _ O +tersebut -X- _ O +valid -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +query -X- _ O +ke -X- _ O +database. -X- _ O +pengujian -X- _ O +2. -X- _ O +Performa -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +dengan -X- _ O +mengukur -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengukuran -X- _ O +kemudian -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +performa -X- _ O +relasional -X- _ O +database -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +30 -X- _ O +sampel -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +simulasi -X- _ O +pengujian -X- _ O +operasi -X- _ O +read. -X- _ O +Dalam -X- _ O +konteks -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +satu -X- _ O +sampel -X- _ O +mengacu -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +user. -X- _ O +Sampel -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +akan -X- _ O +diambil -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Apache -X- _ O +Jmeter. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +pengujian -X- _ O +performa -X- _ O +database -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +yang -X- _ O +kedua -X- _ O +gambar -X- _ O +performa -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +pengujian -X- _ O +performa -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengukuran -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +pada -X- _ O +satu -X- _ O +user -X- _ O +dan -X- _ O +dihitung -X- _ O +rata-ratanya -X- _ O +, -X- _ O +hasilnya -X- _ O +terlihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +30 -X- _ O +user -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +pengukuran -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +Neo4j -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +unggul -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +dalam -X- _ O +semua -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +sekitar -X- _ O +1.19 -X- _ O +hingga -X- _ O +7.87 -X- _ O +kali -X- _ O +pada -X- _ O +satu -X- _ O +user -X- _ O +dan -X- _ O +1.70 -X- _ O +hingga -X- _ O +30.26 -X- _ O +kali -X- _ O +pada -X- _ O +30 -X- _ O +concurrent -X- _ O +user. -X- _ O +Perbedaan -X- _ O +performa -X- _ O +semakin -X- _ O +terlihat -X- _ O +ketika -X- _ O +jumlah -X- _ O +data -X- _ O +semakin -X- _ O +besar -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +user -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +query -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Hasil -X- _ O +uji -X- _ O +statistik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +uji -X- _ O +Mann -X- _ O +Whitney -X- _ O +pada -X- _ O +tingkat -X- _ O +signifikansi -X- _ O +5 -X- _ O +% -X- _ O +juga -X- _ O +mendukung -X- _ O +temuan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +dalam -X- _ O +Tabel -X- _ O +1. -X- _ O +lebih -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +read -X- _ O +pada -X- _ O +satu -X- _ O +user -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +Lama -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +read -X- _ O +pada -X- _ O +30 -X- _ O +user -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +1 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +cukup -X- _ O +bukti -X- _ O +untuk -X- _ O +menolak -X- _ O +H0 -X- _ O +( -X- _ O +p-value -X- _ O +< -X- _ O +0,05 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +dan -X- _ O +jumlah -X- _ O +user. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +signifikansi -X- _ O +5 -X- _ O +% -X- _ O +bahwa -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi -X- _ O +query -X- _ O +Neo4j -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +dari -X- _ O +PostgreSQL -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +dan -X- _ O +jumlah -X- _ O +user. -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +HASIL -X- _ O +UJI -X- _ O +MANN -X- _ O +WHITNEY -X- _ O +1 -X- _ O +User -X- _ O +30 -X- _ O +User -X- _ O +P-value -X- _ O +Keputusan -X- _ O +P-value -X- _ O +Keputusan -X- _ O +1,038 -X- _ O +x -X- _ O +10-8 -X- _ O +2,045 -X- _ O +x -X- _ O +10-10 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +1,627 -X- _ O +x -X- _ O +10-4 -X- _ O +1,34 -X- _ O +x -X- _ O +10-11 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +1,313 -X- _ O +x -X- _ O +10-11 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +1,141 -X- _ O +x -X- _ O +10-11 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +2,695 -X- _ O +x -X- _ O +10-10 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +1,331 -X- _ O +x -X- _ O +10-11 -X- _ O +Tolak -X- _ O +H0 -X- _ O +Jenis -X- _ O +query -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +Query -X- _ O +1 -X- _ O +Query -X- _ O +2 -X- _ O +Query -X- _ O +3 -X- _ O +Query -X- _ O +4 -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +implementasi -X- _ B-METODE +graph -X- _ I-METODE +database -X- _ I-METODE +dengan -X- _ I-METODE +menggunakan -X- _ I-METODE +Neo4j -X- _ I-METODE +sebagai -X- _ O +graph -X- _ O +DBMS -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +dengan -X- _ O +total -X- _ O +3.365.778 -X- _ O +node -X- _ O +yang -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +14 -X- _ O +label -X- _ O +node -X- _ O +dan -X- _ O +16.810.408 -X- _ O +relationship -X- _ O +yang -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +15 -X- _ O +jenis -X- _ O +relationship. -X- _ O +Empat -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +berhasil -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +kompleksitas -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +jumlah -X- _ O +user -X- _ O +berbeda -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Structure -X- _ O +Query -X- _ O +Language -X- _ O +( -X- _ O +SQL -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Cypher -X- _ O +Query -X- _ O +Language. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengukuran -X- _ O +performa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +empat -X- _ O +jenis -X- _ O +query -X- _ O +pengujian -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Neo4j -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +sekitar -X- _ O +1,19 -X- _ O +hingga -X- _ O +7,87 -X- _ O +kali -X- _ O +pada -X- _ O +satu -X- _ O +user -X- _ O +dan -X- _ O +1,70 -X- _ O +hingga -X- _ O +30,26 -X- _ O +kali -X- _ O +pada -X- _ O +30 -X- _ O +concurrent -X- _ O +user -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +PostgreSQL. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +penggunaan -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +data -X- _ O +non- -X- _ O +relasional -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +performa -X- _ O +kinerja -X- _ O +database -X- _ O +secara -X- _ O +signifikan -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +dalam -X- _ O +menangani -X- _ O +volume -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +besar. -X- _ O +Saran -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diajukan -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +atau -X- _ O +pengembangan -X- _ O +topik -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +mencoba -X- _ O +skema -X- _ O +graph -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +mungkin -X- _ O +saja -X- _ O +dapat -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +, -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +dengan -X- _ O +variabel -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +tercakup -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +seperti -X- _ O +halnya -X- _ O +memori -X- _ O +, -X- _ O +membuat -X- _ O +web -X- _ O +Application -X- _ O +Programming -X- _ O +Interface -X- _ O +( -X- _ O +API -X- _ O +) -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +website -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +membuat -X- _ O +Extract -X- _ O +, -X- _ O +Transform -X- _ O +, -X- _ O +Load -X- _ O +( -X- _ O +ETL -X- _ O +) -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +cy -X- _ O +BPS. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Takdir -X- _ O +dan -X- _ O +F. -X- _ O +Ridho. -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +Studi -X- _ O +Penerapan -X- _ O +Linked -X- _ O +Open -X- _ O +Data -X- _ O +Untuk -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Data -X- _ O +Official -X- _ O +Statistics. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Pusat -X- _ O +Penelitian -X- _ O +dan -X- _ O +Pengabdian -X- _ O +Masyarakat -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Hafifah -X- _ O +dan -X- _ O +W. -X- _ O +Marsisno -X- _ O +, -X- _ O +“Permasalahan -X- _ O +dan -X- _ O +Potensi -X- _ O +dalam -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Official -X- _ O +Statistics -X- _ O +pada -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +dalam -X- _ O +Seminar -X- _ O +Nasional -X- _ O +Official -X- _ O +Statistics -X- _ O +2022. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Timur -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +: -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +Nov -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +323–332. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +T. -X- _ O +Ambarsari -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +Rachmaningsih -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +H. -X- _ O +Suryono -X- _ O +, -X- _ O +“Mengembangkan -X- _ O +Diseminasi -X- _ O +Official -X- _ O +Statistics -X- _ O +: -X- _ O +Peluang -X- _ O +dan -X- _ O +Tantangan -X- _ O +dalam -X- _ O +Inovasi -X- _ O +Layanan -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +dalam -X- _ O +Seminar -X- _ O +Nasional -X- _ O +Official -X- _ O +Statistics -X- _ O +2021. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Timur -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +: -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +Nov -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1–10. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +Lubis. -X- _ O +Basis -X- _ O +Data -X- _ O +Dasar. -X- _ O +Yogyakarta -X- _ O +: -X- _ O +Deepublish -X- _ O +, -X- _ O +2016. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +P. -X- _ O +Kotiranta -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Junkkari -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +J. -X- _ O +Nummenmaa -X- _ O +, -X- _ O +“Performance -X- _ O +of -X- _ O +Graph -X- _ O +and -X- _ O +Relational -X- _ O +Databases -X- _ O +in -X- _ O +Complex -X- _ O +Queries -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Applied -X- _ O +Sciences -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +12 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +13 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +6490 -X- _ O +, -X- _ O +Jun -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +C. -X- _ O +A. -X- _ O +Győrödi -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +V. -X- _ O +Dumşe-Burescu -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +R. -X- _ O +Zmaranda -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +Ş. -X- _ O +Győrödi -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +A. -X- _ O +Gabor -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +G. -X- _ O +D. -X- _ O +Pecherle -X- _ O +, -X- _ O +“Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +of -X- _ O +NoSQL -X- _ O +and -X- _ O +Relational -X- _ O +Databases -X- _ O +with -X- _ O +CouchDB -X- _ O +and -X- _ O +MySQL -X- _ O +for -X- _ O +Application’s -X- _ O +Data -X- _ O +Storage -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Applied -X- _ O +Sciences -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +23 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +8524 -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +N. -X- _ O +Mathur. -X- _ O +Rethink -X- _ O +Your -X- _ O +Master -X- _ O +Data. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +go.neo4j.com -X- _ O +/ -X- _ O +rs -X- _ O +/ -X- _ O +710-RRC-335 -X- _ O +/ -X- _ O +images -X- _ O +/ -X- _ O +Neo4j-Master-Data- -X- _ O +Management-white-paper-EN- -X- _ O +US.pdf -X- _ O +? -X- _ O +_ga=2.258500554.1741911979.1594734768- -X- _ O +1093211168.1593430183 -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +C. -X- _ O +Vicknair -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Macias -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +Zhao -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +Nan -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +Chen -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +D. -X- _ O +Wilkins -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +Comparison -X- _ O +of -X- _ O +a -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +and -X- _ O +a -X- _ O +Relational -X- _ O +Database” -X- _ O +, -X- _ O +in -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +48th -X- _ O +Annual -X- _ O +Southeast -X- _ O +Regional -X- _ O +Conference -X- _ O +, -X- _ O +Oxford -X- _ O +, -X- _ O +USA -X- _ O +, -X- _ O +April -X- _ O +2010 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1-6. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +W. -X- _ O +Khan -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +Ahmad -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +Luo -X- _ O +dan -X- _ O +E. -X- _ O +Ahmed -X- _ O +, -X- _ O +" -X- _ O +SQL -X- _ O +Database -X- _ O +with -X- _ O +physical -X- _ O +database -X- _ O +tuning -X- _ O +technique -X- _ O +and -X- _ O +NoSQL -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +comparisons -X- _ O +, -X- _ O +" -X- _ O +2019 -X- _ O +IEEE -X- _ O +3rd -X- _ O +Information -X- _ O +Technology -X- _ O +, -X- _ O +Networking -X- _ O +, -X- _ O +Electronic -X- _ O +and -X- _ O +Automation -X- _ O +Control -X- _ O +Conference -X- _ O +( -X- _ O +ITNEC -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Chengdu -X- _ O +, -X- _ O +China -X- _ O +, -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +110- -X- _ O +116. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Batra -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +Tyagi -X- _ O +, -X- _ O +“Comparative -X- _ O +analysis -X- _ O +of -X- _ O +relational -X- _ O +and -X- _ O +graph -X- _ O +databases -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Soft -X- _ O +Computing -X- _ O +and -X- _ O +Engineering -X- _ O +( -X- _ O +IJSCE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +509-512 -X- _ O +, -X- _ O +2012. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +Das -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +Mitra -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +N. -X- _ O +Bhagat -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +S. -X- _ O +Paul -X- _ O +, -X- _ O +“Issues -X- _ O +and -X- _ O +Concepts -X- _ O +of -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +and -X- _ O +a -X- _ O +Comparative -X- _ O +Analysis -X- _ O +on -X- _ O +list -X- _ O +of -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +tools -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +2020 -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Computer -X- _ O +Communication -X- _ O +and -X- _ O +Informatics -X- _ O +( -X- _ O +ICCCI -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Coimbatore -X- _ O +, -X- _ O +INDIA -X- _ O +: -X- _ O +IEEE -X- _ O +, -X- _ O +Jan -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1-6. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +K. -X- _ O +Peffers -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +Tuunanen -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +A. -X- _ O +Rothenberger -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +S. -X- _ O +Chatterjee -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +Design -X- _ O +Science -X- _ O +Research -X- _ O +Methodology -X- _ O +for -X- _ O +Information -X- _ O +Systems -X- _ O +Research -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Management -X- _ O +Information -X- _ O +Systems -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +24 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +45-78 -X- _ O +, -X- _ O +Aug -X- _ O +2007. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +W. -X- _ O +Khan -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +Ahmed -X- _ O +dan -X- _ O +W. -X- _ O +Shahzad -X- _ O +, -X- _ O +“Predictive -X- _ O +Performance -X- _ O +Comparison -X- _ O +Analysis -X- _ O +of -X- _ O +Relational -X- _ O +& -X- _ O +NoSQL -X- _ O +Graph -X- _ O +Databases -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Advanced -X- _ O +Computer -X- _ O +Science -X- _ O +and -X- _ O +Applications -X- _ O +( -X- _ O +IJACSA -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +523-530 -X- _ O +, -X- _ O +2017. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +F. -X- _ O +Holzschuher -X- _ O +and -X- _ O +R. -X- _ O +Peinl -X- _ O +, -X- _ O +“Performance -X- _ O +of -X- _ O +graph -X- _ O +query -X- _ O +languages -X- _ O +: -X- _ O +comparison -X- _ O +of -X- _ O +cypher -X- _ O +, -X- _ O +gremlin -X- _ O +and -X- _ O +native -X- _ O +access -X- _ O +in -X- _ O +Neo4j -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +EDBT -X- _ O +/ -X- _ O +ICDT -X- _ O +Workshops -X- _ O +, -X- _ O +2013 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +195–204. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +L. -X- _ O +Stanescu -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +Comparison -X- _ O +between -X- _ O +a -X- _ O +Relational -X- _ O +and -X- _ O +a -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +Context -X- _ O +of -X- _ O +a -X- _ O +Recommendation -X- _ O +System -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +FedCSIS -X- _ O +( -X- _ O +Position -X- _ O +Papers -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +133–139. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +N. -X- _ O +Roy-Hubara -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +Rokach -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +Shapira -X- _ O +dan -X- _ O +P. -X- _ O +Shoval -X- _ O +, -X- _ O +" -X- _ O +Evaluation -X- _ O +of -X- _ O +a -X- _ O +Design -X- _ O +Method -X- _ O +for -X- _ O +Graph -X- _ O +Database -X- _ O +, -X- _ O +" -X- _ O +in -X- _ O +BPMDS -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +EMMSAD -X- _ O +2018 -X- _ O +: -X- _ O +Enterprise -X- _ O +, -X- _ O +Business-Process -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Systems -X- _ O +Modeling -X- _ O +, -X- _ O +Tallinn -X- _ O +, -X- _ O +Estonia -X- _ O +, -X- _ O +June -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +291–303. -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +C. -X- _ O +Blankenberg -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +Gebel-Sauer -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +Schubert -X- _ O +, -X- _ O +“Using -X- _ O +a -X- _ O +graph -X- _ O +database -X- _ O +for -X- _ O +the -X- _ O +ontology-based -X- _ O +information -X- _ O +integration -X- _ O +of -X- _ O +business -X- _ O +objects -X- _ O +from -X- _ O +heterogenous -X- _ O +Business -X- _ O +Information -X- _ O +Systems -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Procedia -X- _ O +Computer -X- _ O +Science -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +196 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +314-323 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Analisis -X- _ O +Angka -X- _ O +Kriminalitas -X- _ O +Melalui -X- _ O +Konten -X- _ O +Situs -X- _ O +Berita -X- _ O +Online -X- _ O +( -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Situs -X- _ O +Berita -X- _ O +detik.com -X- _ O +) -X- _ O +Nadhira -X- _ O +Annisa -X- _ O +Dwi -X- _ O +Dharviyanti -X- _ O +( -X- _ O +221911206 -X- _ O +, -X- _ O +4SI2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Nori -X- _ O +Wilantika -X- _ O +, -X- _ O +S.S.T. -X- _ O +, -X- _ O +M.T.I -X- _ O +Ringkasan—Mencegah -X- _ O +tindak -X- _ O +kejahatan -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +target -X- _ O +dari -X- _ O +tujuan -X- _ O +SDGs -X- _ O +ke-16. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mencapai -X- _ O +target -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +mengenai -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas. -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +dan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Stastistik -X- _ O +merilis -X- _ O +publikasi -X- _ O +tahunan -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +untuk -X- _ O +menilai -X- _ O +kondisi -X- _ O +keamanan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +publikasi -X- _ O +tahunan -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +dalam -X- _ O +menyajikan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +aktual. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +meneliti -X- _ O +potensi -X- _ B-TUJUAN +situs -X- _ I-TUJUAN +berita -X- _ I-TUJUAN +online -X- _ I-TUJUAN +sebagai -X- _ I-TUJUAN +sumber -X- _ I-TUJUAN +informasi -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ I-TUJUAN +memperoleh -X- _ I-TUJUAN +gambaran -X- _ I-TUJUAN +angka -X- _ I-TUJUAN +kriminalitas -X- _ I-TUJUAN +di -X- _ I-TUJUAN +Indonesia -X- _ I-TUJUAN +secara -X- _ O +aktual. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ B-METODE +rule-based -X- _ I-METODE +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Model -X- _ O +NER -X- _ O +secara -X- _ O +otomatis -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +informasi-informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +dimuat -X- _ O +dalam -X- _ O +berita. -X- _ O +Informasi -X- _ O +yang -X- _ O +berhasil -X- _ O +diesktrak -X- _ O +kemudian -X- _ O +dianalisis -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +gambaran -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berhasil -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +9.386 -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +evaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +mendapat -X- _ O +skor -X- _ B-TEMUAN +rata-rata -X- _ I-TEMUAN +F- -X- _ I-TEMUAN +measure -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +90,71 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +. -X- _ O +Skor -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ B-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +diusulkan -X- _ I-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +cukup -X- _ I-TEMUAN +efektif -X- _ I-TEMUAN +dalam -X- _ I-TEMUAN +mengidentifikasi -X- _ I-TEMUAN +informasi -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +benar -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +berita -X- _ I-TEMUAN +kriminal -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci—angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +, -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +, -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +, -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +secara -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +target -X- _ O +dalam -X- _ O +tujuan -X- _ O +ke-16 -X- _ O +dari -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +signifikan -X- _ O +( -X- _ O +SDGs -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +mengurangi -X- _ O +segala -X- _ O +bentuk -X- _ O +kekerasan -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kematian -X- _ O +terkait -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +pun. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +indikator -X- _ O +pada -X- _ O +target -X- _ O +tersebut -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +jumlah -X- _ O +korban -X- _ O +pembunuhan -X- _ O +yang -X- _ O +disengaja -X- _ O +per -X- _ O +100.000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +mencapai -X- _ O +target -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +mengenai -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas. -X- _ O +Angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +dan -X- _ O +menganalisis -X- _ O +prevalensi -X- _ O +dan -X- _ O +frekuensi -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah -X- _ O +geografis -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Dengan -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +mengenai -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +, -X- _ O +langkah-langkah -X- _ O +yang -X- _ O +tepat -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +untuk -X- _ O +mengurangi -X- _ O +kekerasan -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +keamanan -X- _ O +masyarakat. -X- _ O +Angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +dapat -X- _ O +diukur -X- _ O +melalui -X- _ O +beberapa -X- _ O +indikator -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +( -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +angka -X- _ O +kejahatan -X- _ O +per -X- _ O +100.000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +( -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +selang -X- _ O +waktu -X- _ O +terjadinya -X- _ O +suatu -X- _ O +tindak -X- _ O +kejahatan -X- _ O +( -X- _ O +crime -X- _ O +clock -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +Pusat -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Nasional -X- _ O +Kepolisian -X- _ O +Negara -X- _ O +Republik -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +) -X- _ O +mempublikasikan -X- _ O +data -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +jurnal -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kriminal -X- _ O +nasional -X- _ O +yang -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +dashboard -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Di -X- _ O +samping -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +juga -X- _ O +mempublikasikan -X- _ O +statistik -X- _ O +resmi -X- _ O +( -X- _ O +official -X- _ O +statistics -X- _ O +) -X- _ O +terkait -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +dalam -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +dirilis -X- _ O +setiap -X- _ O +akhir -X- _ O +tahun -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +menyajikan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +sumber -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +data -X- _ O +registrasi -X- _ O +Kepolisian -X- _ O +Republik -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +Polri -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +Survei -X- _ O +Sosial -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Nasional -X- _ O +( -X- _ O +Susenas -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Pendataan -X- _ O +Potensi -X- _ O +Desa -X- _ O +( -X- _ O +Podes -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Publikasi -X- _ O +ini -X- _ O +memberi -X- _ O +gambaran -X- _ O +mengenai -X- _ O +situasi -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +keamanan -X- _ O +serta -X- _ O +perkembangannya -X- _ O +secara -X- _ O +makro -X- _ O +pada -X- _ O +tiga -X- _ O +tahun -X- _ O +terakhir. -X- _ O +Sebagai -X- _ O +gambaran -X- _ O +, -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +2022 -X- _ O +menyajikan -X- _ O +gambaran -X- _ O +kondisi -X- _ O +kejahatan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +perkembangannya -X- _ O +secara -X- _ O +makro -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +hingga -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +penyajian -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +proses -X- _ O +pengendalian -X- _ O +kualitas -X- _ O +statistik -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +dimensi -X- _ O +kualitasnya -X- _ O +adalah -X- _ O +aktualitas -X- _ O +dan -X- _ O +tepat -X- _ O +waktu -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dirilis -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +data -X- _ O +belum -X- _ O +bisa -X- _ O +mengetahui -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kondisi -X- _ O +keamanan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +data -X- _ O +harus -X- _ O +menunggu -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +berikutnya. -X- _ O +dan -X- _ O +Pesatnya -X- _ O +teknologi -X- _ O +perkembangan -X- _ O +internet -X- _ O +internet -X- _ O +dalam -X- _ O +berbagi -X- _ O +dan -X- _ O +memudahkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +informasi. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +survei -X- _ O +Profil -X- _ O +Internet -X- _ O +Indonesia -X- _ O +oleh -X- _ O +Asosiasi -X- _ O +Penyelenggara -X- _ O +Jasa -X- _ O +Internet -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +APJII -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +lima -X- _ O +besar -X- _ O +konten -X- _ O +internet -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +diakses -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +mampu -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +aktual -X- _ O +atas -X- _ O +kejadian-kejadian -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +lingkungan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +, -X- _ O +begitu -X- _ O +juga -X- _ O +dengan -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyediakan -X- _ O +data -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +secara -X- _ O +real-time -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Begitu -X- _ O +juga -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +daerah-daerah -X- _ O +rawan -X- _ O +kejahatan -X- _ O +tinggi -X- _ O +di -X- _ O +Bengali -X- _ O +melalui -X- _ O +text -X- _ O +mining -X- _ O +dari -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +berpotensi -X- _ O +sebagai -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +sumber -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +gambaran -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +tentang -X- _ O +analisis -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +masih -X- _ O +terbatas. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +penelitian -X- _ O +terdahulu -X- _ O +lebih -X- _ O +fokus -X- _ O +kepada -X- _ O +pemilihan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bermaksud -X- _ O +untuk -X- _ O +mengeksplorasi -X- _ O +informasi -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +apa -X- _ O +saja -X- _ O +yang -X- _ O +terkandung -X- _ O +dalam -X- _ O +konten -X- _ O +berita. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +manfaat -X- _ O +untuk -X- _ O +memahami -X- _ O +potensi -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +, -X- _ O +khususnya -X- _ O +dalam -X- _ O +penyediaan -X- _ O +informasi -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +tepat -X- _ O +waktu -X- _ O +dan -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +situasi -X- _ O +terkini. -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +dari -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diuraikan -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +tujuan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +relevan -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +2. -X- _ O +Menganalisis -X- _ O +informasi -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +III. -X- _ O +KAJIAN -X- _ O +LITERATUR -X- _ O +Konten -X- _ O +berita -X- _ O +adalah -X- _ O +suatu -X- _ O +dokumen -X- _ O +teks -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +dibaca -X- _ O +oleh -X- _ O +manusia -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +mudah -X- _ O +bagi -X- _ O +manusia -X- _ O +untuk -X- _ O +memahami -X- _ O +isi -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Namun -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +lama -X- _ O +bagi -X- _ O +manusia -X- _ O +untuk -X- _ O +memahami -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +dalam -X- _ O +jumlah -X- _ O +yang -X- _ O +besar. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +proses -X- _ O +otomatis -X- _ O +yang -X- _ O +dikenal -X- _ O +dengan -X- _ O +istilah -X- _ O +Information -X- _ O +Extraction -X- _ O +( -X- _ O +IE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +IE -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +dokumen -X- _ O +teks -X- _ O +sehingga -X- _ O +diperoleh -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +berguna. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +sub-tugas -X- _ O +dari -X- _ O +IE -X- _ O +adalah -X- _ O +membantu -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +dan -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +Named -X- _ O +Entity -X- _ O +Recognition -X- _ O +( -X- _ O +NER -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +NER -X- _ O +atau -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Entitas -X- _ O +Bernama -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pemrosesan -X- _ O +terhadap -X- _ O +dokumen -X- _ O +terstruktur -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +terstruktur -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +nama-nama -X- _ O +yang -X- _ O +merujuk -X- _ O +pada -X- _ O +orang -X- _ O +, -X- _ O +tempat -X- _ O +, -X- _ O +organisasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Proses -X- _ O +NER -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +dua -X- _ O +tugas -X- _ O +utama -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +nama-nama -X- _ O +yang -X- _ O +tepat -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +teks -X- _ O +dan -X- _ O +mengklasifikasikan -X- _ O +nama-nama -X- _ O +tersebut -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +kategori-kategori -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ditetapkan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +nama -X- _ O +orang -X- _ O +, -X- _ O +tempat -X- _ O +, -X- _ O +organisasi -X- _ O +dan -X- _ O +ekspresi -X- _ O +waktu -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +tiga -X- _ O +jenis -X- _ O +pendekatan -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +berbasis -X- _ O +aturan -X- _ O +( -X- _ O +rule-based -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +hybrid. -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Aturan-aturan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +aturan -X- _ O +yang -X- _ O +ditentukan -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +pola -X- _ O +ini -X- _ O +dibentuk -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +pola -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +nama-nama -X- _ O +entitas -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +fitur -X- _ O +tata -X- _ O +bahasa -X- _ O +, -X- _ O +sintaksis -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ortografi -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +entitas -X- _ O +pada -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Begitu -X- _ O +juga -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +pada -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +Malaysia. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +keefektifan -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +menggunakan -X- _ O +tiga -X- _ O +ukuran -X- _ O +metrik -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +oleh -X- _ O +Message -X- _ O +Understanding -X- _ O +Conference -X- _ O +( -X- _ O +MUC -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Recall -X- _ O +, -X- _ O +Precision -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F-measure. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +berbasis -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +mengubah -X- _ O +proses -X- _ O +identifikasi -X- _ O +menjadi -X- _ O +proses -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +melibatkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +teknik -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +NER -X- _ O +berbasis -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Algoritma -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +adalah -X- _ O +Conditional -X- _ O +Random -X- _ O +Fields -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Hybrid -X- _ O +CRF -X- _ O +dan -X- _ O +K-Means. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +melabeli -X- _ O +sejumlah -X- _ O +30.407 -X- _ O +kalimat -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +beberapa -X- _ O +skenario -X- _ O +persentase -X- _ O +split -X- _ O +data -X- _ O +latih -X- _ O +dan -X- _ O +uji -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +terbaik. -X- _ O +sedangkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +( -X- _ O +CRF -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Terakhir -X- _ O +, -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +berbasis -X- _ O +hybrid -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +rule-based. -X- _ O +Alur -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +berbasis -X- _ O +hybrid -X- _ O +dapat -X- _ O +dimulai -X- _ O +dari -X- _ O +pendekatan -X- _ O +rule-based -X- _ O +ke -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +sebaliknya. -X- _ O +Seperti -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +gabungan -X- _ O +algoritma -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +rule-based -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +entitas -X- _ O +bernama -X- _ O +berbahasa -X- _ O +Arab. -X- _ O +Begitu -X- _ O +juga -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +yang -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +teknik -X- _ O +klastering -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +rule-based -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +entitas -X- _ O +bernama -X- _ O +berbahasa -X- _ O +Inggris. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +jenis -X- _ O +pendekatan -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +identifikasi -X- _ O +entitas -X- _ O +bernama -X- _ O +( -X- _ O +named-entity -X- _ O +) -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based. -X- _ O +Menerapkan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +NER -X- _ O +berbasis -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +usaha -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +dalam -X- _ O +pelabelan -X- _ O +data -X- _ O +berita -X- _ O +dalam -X- _ O +jumlah -X- _ O +besar -X- _ O +untuk -X- _ O +keperluan -X- _ O +data -X- _ O +latih. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dipilih -X- _ O +pendekatan -X- _ O +rule-based -X- _ O +yang -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pembuatan -X- _ O +sejumlah -X- _ O +aturan -X- _ O +berbasis -X- _ O +pola -X- _ O +yang -X- _ O +bersesuaian -X- _ O +dengan -X- _ O +entitas. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +daftar -X- _ O +kamus -X- _ O +juga -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mempercepat -X- _ O +proses -X- _ O +identifikasi -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Ruang -X- _ O +Lingkup -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +hanya -X- _ O +meneliti -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +dimuat -X- _ O +dalam -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +detik.com. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +situs -X- _ O +similarweb -X- _ O +, -X- _ O +detik.com -X- _ O +menjadi -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +dikunjungi -X- _ O +dan -X- _ O +terpopuler -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +pada -X- _ O +bulan -X- _ O +Oktober -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Periode -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +1 -X- _ O +Januari -X- _ O +2021 -X- _ O +sampai -X- _ O +dengan -X- _ O +31 -X- _ O +Desember -X- _ O +2022. -X- _ O +Jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merujuk -X- _ O +kepada -X- _ O +pengelompokan -X- _ O +kejahatan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +Kitab -X- _ O +jenis -X- _ O +Undang-Undang -X- _ O +Hukum -X- _ O +Pidana -X- _ O +( -X- _ O +KUHP -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Berikut -X- _ O +kejahatan -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +fokus -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +: -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +Nyawa -X- _ O +: -X- _ O +Pembunuhan -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +Fisik -X- _ O +/ -X- _ O +Badan -X- _ O +: -X- _ O +Penganiayaan -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +Kesusilaan -X- _ O +: -X- _ O +Pemerkosaan -X- _ O +, -X- _ O +Pencabulan -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +Kemerdekaan -X- _ O +Orang -X- _ O +: -X- _ O +Penculikan -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +Hak -X- _ O +Milik -X- _ O +/ -X- _ O +Barang -X- _ O +: -X- _ O +Pencurian -X- _ O +, -X- _ O +Perampokan -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terkait -X- _ O +Narkotika -X- _ O +: -X- _ O +Narkoba -X- _ O +• -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +terkait -X- _ O +Penipuan -X- _ O +: -X- _ O +Penipuan -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +tersebut -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +dalam -X- _ O +pencarian -X- _ O +berita -X- _ O +di -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +detik.com. -X- _ O +Tiap -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +kejahatan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mewakili -X- _ O +masing- -X- _ O +masing -X- _ O +kelompok -X- _ O +kejahatan. -X- _ O +B. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +terdapat -X- _ O +4 -X- _ O +tahapan -X- _ O +utama -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +tahapan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +, -X- _ O +reduksi -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +kesamaan -X- _ O +konten -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +analisis. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +penelitian -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Alur -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +teknik -X- _ O +web -X- _ O +scraping -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Python -X- _ O +berbasis -X- _ O +Google -X- _ O +Colaboratory. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dimulai -X- _ O +dari -X- _ O +menentukan -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +serta -X- _ O +selang -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Kata -X- _ O +kunci -X- _ O +dan -X- _ O +selang -X- _ O +waktu -X- _ O +tersebut -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +Uniform -X- _ O +Resource -X- _ O +Locator -X- _ O +( -X- _ O +URL -X- _ O +) -X- _ O +pencarian -X- _ O +berita -X- _ O +di -X- _ O +situs -X- _ O +detik.com. -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +permintaan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengakses -X- _ O +laman -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +secara -X- _ O +otomatis -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +URL -X- _ O +artikel -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +dan -X- _ O +selang -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +ditentukan. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penyaringan -X- _ O +pada -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dikumpulkan. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +penyaringan -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +tags -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +URL -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +memisahkan -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +dengan -X- _ O +berita -X- _ O +lainnya -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +sesuai. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dari -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +tersaring -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +scrape -X- _ O +konten -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +judul -X- _ O +, -X- _ O +link -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +rilis -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +pemberitaan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +isi -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Berita -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Tahapan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +diawali -X- _ O +dengan -X- _ O +subproses -X- _ O +dalam -X- _ O +preprocessing -X- _ O +data. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +preprocessing -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +pembersihan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +pemformatan -X- _ O +atribut -X- _ O +waktu. -X- _ O +Pembersihan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +meliputi -X- _ O +penghapusan -X- _ O +berita -X- _ O +tanpa -X- _ O +konten -X- _ O +, -X- _ O +penghapusan -X- _ O +teks-teks -X- _ O +tambahan -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +diperlukan -X- _ O +, -X- _ O +penghapusan -X- _ O +karakter -X- _ O +non- -X- _ O +ASCII -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +penghapusan -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +peristiwa. -X- _ O +Pemformatan -X- _ O +atribut -X- _ O +waktu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +memisahkan -X- _ O +hari -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +waktu -X- _ O +pemberitaan -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +kolom-kolom -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +algoritma -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +entitas -X- _ O +bernama -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +mengusulkan -X- _ O +empat -X- _ O +macam -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +menandakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +suatu -X- _ O +berita -X- _ O +adalah -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +relevan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +adanya -X- _ O +entitas -X- _ O +tanggal -X- _ O +, -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +persons -X- _ O +pada -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Entitas -X- _ O +persons -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +merujuk -X- _ O +pada -X- _ O +nama-nama -X- _ O +orang -X- _ O +yang -X- _ O +dimuat -X- _ O +pada -X- _ O +suatu -X- _ O +berita. -X- _ O +Keempat -X- _ O +entitas -X- _ O +ini -X- _ O +kemudian -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +pada -X- _ O +proses -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +menggunakan -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based. -X- _ O +Untuk -X- _ O +dapat -X- _ O +mengetahui -X- _ O +seberapa -X- _ O +baik -X- _ O +proses -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +dalam -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +relevan -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pelabelan -X- _ O +manual -X- _ O +terhadap -X- _ O +beberapa -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +secara -X- _ O +acak -X- _ O +dari -X- _ O +seluruh -X- _ O +total -X- _ O +berita. -X- _ O +Dari -X- _ O +setiap -X- _ O +konten -X- _ O +sampel -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +terpilih -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +pada -X- _ O +keempat -X- _ O +entitasnya. -X- _ O +Jika -X- _ O +entitas -X- _ O +teridentifikasi -X- _ O +maka -X- _ O +diberi -X- _ O +label -X- _ O +“1” -X- _ O +dan -X- _ O +label -X- _ O +“0” -X- _ O +diberikan -X- _ O +ketika -X- _ O +entitas -X- _ O +tidak -X- _ O +ditemukan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pelabelan -X- _ O +oleh -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +manusia -X- _ O +( -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +sendiri -X- _ O +) -X- _ O +kemudian -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +NER. -X- _ O +Berikut -X- _ O +adalah -X- _ O +rumus -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +: -X- _ O +𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1+ -X- _ O +( -X- _ O +𝑁×𝑒2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑛 -X- _ O += -X- _ O +Keterangan -X- _ O +: -X- _ O +𝑁 -X- _ O +e -X- _ O +𝑛 -X- _ O +: -X- _ O +Jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +: -X- _ O +Level -X- _ O +of -X- _ O +Precision -X- _ O +( -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +0.05 -X- _ O +) -X- _ O +: -X- _ O +Ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +, -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +proses -X- _ O +reduksi -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan. -X- _ O +Berita -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +memuat -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +dari -X- _ O +keempat -X- _ O +entitas -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +pada -X- _ O +entitas -X- _ O +tanggal. -X- _ O +Berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +entitas -X- _ O +tanggal -X- _ O +di -X- _ O +luar -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +2022 -X- _ O +dianggap -X- _ O +sebagai -X- _ O +berita -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan -X- _ O +, -X- _ O +karena -X- _ O +di -X- _ O +luar -X- _ O +dari -X- _ O +batasan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ditentukan. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +evaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +seberapa -X- _ O +efektif -X- _ O +model -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +dalam -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +tiap -X- _ O +entitas -X- _ O +dengan -X- _ O +benar -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +diukur -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pengukuran -X- _ O +metrik -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +oleh -X- _ O +MUC -X- _ O +dengan -X- _ O +tiga -X- _ O +ukuran -X- _ O +metrik -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Recall -X- _ O +, -X- _ O +Precision -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F-measure -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +secara -X- _ O +acak -X- _ O +dari -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +relevan. -X- _ O +Rumus -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +proses -X- _ O +evaluasi -X- _ O +juga -X- _ O +diukur -X- _ O +menggunakan -X- _ O +rumus -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +seluruh -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +secara -X- _ O +acak -X- _ O +dilakukan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +apakah -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +benar -X- _ O +, -X- _ O +sebagian -X- _ O +benar -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +salah. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Berita -X- _ O +dengan -X- _ O +Kesamaan -X- _ O +Konten -X- _ O +Tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dua -X- _ O +cara -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +melalui -X- _ O +hasil -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +dan -X- _ O +melalui -X- _ O +pengukuran -X- _ O +Cosine -X- _ O +Similarity -X- _ O +antar -X- _ O +konten. -X- _ O +Sebelum -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +proses -X- _ O +pengukuran -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +text -X- _ O +preprocessing -X- _ O +pada -X- _ O +konten -X- _ O +berita. -X- _ O +Preprocessing -X- _ O +tersebut -X- _ O +meliputi -X- _ O +case -X- _ O +folding -X- _ O +, -X- _ O +tokenisasi -X- _ O +, -X- _ O +penghapusan -X- _ O +stopwords -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +stemming -X- _ O +pada -X- _ O +tiap- -X- _ O +tiap -X- _ O +konten -X- _ O +berita. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +dokumen -X- _ O +berita -X- _ O +diubah -X- _ O +bentuk -X- _ O +menjadi -X- _ O +vektor -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity. -X- _ O +Cosine -X- _ O +similarity -X- _ O +mengukur -X- _ O +kesamaan -X- _ O +antara -X- _ O +dua -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +melalui -X- _ O +sudut -X- _ O +kosinus -X- _ O +dua -X- _ O +vektor -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity -X- _ O +kemudian -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +penghapusan -X- _ O +berita-berita -X- _ O +dengan -X- _ O +konten -X- _ O +yang -X- _ O +mirip. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengukuran -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +batas -X- _ O +0,6 -X- _ O +sebagai -X- _ O +ambang -X- _ O +batas. -X- _ O +Dua -X- _ O +berita -X- _ O +dianggap -X- _ O +mirip -X- _ O +ketika -X- _ O +nilai -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity -X- _ O +antara -X- _ O +dua -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut -X- _ O +melebihi -X- _ O +ambang -X- _ O +batas -X- _ O +yang -X- _ O +ditentukan -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Analisis -X- _ O +Data -X- _ O +Setelah -X- _ O +didapatkan -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +data -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +relevan -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +proses -X- _ O +tabulasi. -X- _ O +Tabulasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +menyajikan -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatannya. -X- _ O +Hasil -X- _ O +tabulasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +juga -X- _ O +hasilnya -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +kemudian -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +oleh -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +dan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dari -X- _ O +tabulasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +analisis -X- _ O +deskriptif -X- _ O +dari -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatannya. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +tabulasi -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +divisualisasikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +interaktif -X- _ O +dan -X- _ O +menarik. -X- _ O +lebih -X- _ O +dashboard -X- _ O +agar -X- _ O +Dashboard -X- _ O +dibangun -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Google -X- _ O +Data -X- _ O +Studio. -X- _ O +terlihat -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +perlu -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +Latar -X- _ O +belakang -X- _ O +dari -X- _ O +dilakukannya -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +target -X- _ O +dari -X- _ O +tujuan -X- _ O +SDGs -X- _ O +ke-16 -X- _ O +mengenai -X- _ O +tindak -X- _ O +pencegahan -X- _ O +kejahatan. -X- _ O +Untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +target -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +masyarakat -X- _ O +serta -X- _ O +tindak -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +kewaspadaannya -X- _ O +keamanan -X- _ O +di -X- _ O +sekitarnya. -X- _ O +Sebagai -X- _ O +acuan -X- _ O +dalam -X- _ O +menilai -X- _ O +kondisi -X- _ O +keamanan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +dan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +telah -X- _ O +mempublikasikan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +setiap -X- _ O +tahunnya. -X- _ O +kesadaran -X- _ O +terhadap -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +publikasi -X- _ O +tahunan -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +dalam -X- _ O +menyajikan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +aktual. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +meneliti -X- _ O +potensi -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +sebagai -X- _ O +sumber -X- _ O +informasi -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +gambaran -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +secara -X- _ O +aktual. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +berbasis -X- _ O +aturan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +kemudian -X- _ O +dianalisis -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +gambaran -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +melalui -X- _ O +konten -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Adapun -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +mampu -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +relevan -X- _ O +dan -X- _ O +meninjau -X- _ O +potensi -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +dalam -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +URL -X- _ O +berita -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +scraping -X- _ O +URL -X- _ O +pada -X- _ O +situs -X- _ O +detik.com. -X- _ O +Total -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +terkumpulkan -X- _ O +adalah -X- _ O +53.336 -X- _ O +URL -X- _ O +berita. -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +terkumpulkan -X- _ O +tersebut -X- _ O +masih -X- _ O +memuat -X- _ O +berita-berita -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +sesuai -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +berita -X- _ O +internasional -X- _ O +, -X- _ O +lifestyle -X- _ O +, -X- _ O +edukasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain. -X- _ O +Jenis -X- _ O +berita -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +tags -X- _ O +pada -X- _ O +URL-nya -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penyaringan -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +tags -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +URL -X- _ O +berita -X- _ O +dan -X- _ O +menyisakan -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +tags -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai. -X- _ O +Proses -X- _ O +penyaringan -X- _ O +URL -X- _ O +berita -X- _ O +berhasil -X- _ O +mereduksi -X- _ O +sekitar -X- _ O +10,9 -X- _ O +% -X- _ O +atau -X- _ O +5.827 -X- _ O +URL -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +menyisakan -X- _ O +47.509 -X- _ O +URL -X- _ O +berita. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dari -X- _ O +47.509 -X- _ O +URL -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +scrape -X- _ O +konten -X- _ O +berita. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Grafik -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kata -X- _ O +kuncinya. -X- _ O +Dari -X- _ O +grafik -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +“Pembunuhan” -X- _ O +, -X- _ O +berjumlah -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +bila -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Pembunuhan -X- _ O +Penganiayaan -X- _ O +Pemerkosaan -X- _ O +Pencabulan -X- _ O +Penculikan -X- _ O +Pencurian -X- _ O +Perampokan -X- _ O +Narkoba -X- _ O +Penipuan -X- _ O +14975 -X- _ O +( -X- _ O +7,93 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +7449 -X- _ O +( -X- _ O +14,48 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +3516 -X- _ O +( -X- _ O +2,77 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +3272 -X- _ O +( -X- _ O +11,92 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +677 -X- _ O +( -X- _ O +1,42 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +5661 -X- _ O +( -X- _ O +6,89 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +1315 -X- _ O +( -X- _ O +7,40 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +6877 -X- _ O +( -X- _ O +15,68 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +3767 -X- _ O +( -X- _ O +31,52 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +0 -X- _ O +5000 -X- _ O +10000 -X- _ O +15000 -X- _ O +20000 -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +hasil -X- _ O +scraping -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +sesuai -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +B. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Berita -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Dari -X- _ O +47.509 -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +berhasil -X- _ O +diperoleh -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +tahapan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +benar-benar -X- _ O +merupakan -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +macam -X- _ O +proses. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +preprocessing -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +meliputi -X- _ O +penghapusan -X- _ O +berita -X- _ O +tanpa -X- _ O +konten -X- _ O +dan -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +peristiwa. -X- _ O +Berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +peristiwa -X- _ O +adalah -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +rangkuman -X- _ O +dari -X- _ O +beberapa -X- _ O +kejadian -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +rangkuman -X- _ O +kejadian -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +Jawa -X- _ O +Barat -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +periode -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Pada -X- _ O +proses -X- _ O +reduksi -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +berkurang -X- _ O +sebanyak -X- _ O +565 -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +total -X- _ O +data -X- _ O +berita -X- _ O +menjadi -X- _ O +46.944 -X- _ O +berita. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +total -X- _ O +data -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut -X- _ O +masih -X- _ O +berupa -X- _ O +penjumlahan -X- _ O +dari -X- _ O +seluruh -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kata -X- _ O +kunci. -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +pada -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +kata -X- _ O +kunci -X- _ O +digabung -X- _ O +untuk -X- _ O +menghilangkan -X- _ O +redundansi -X- _ O +data. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +penggabungan -X- _ O +ini -X- _ O +menurunkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +sebanyak -X- _ O +4.944 -X- _ O +berita -X- _ O +menjadi -X- _ O +42.000 -X- _ O +berita. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +contoh -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +entitas -X- _ O +bernama -X- _ O +yang -X- _ O +dimuat -X- _ O +dan -X- _ O +Tabel -X- _ O +1 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +beberapa -X- _ O +berita. -X- _ O +Dari -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +, -X- _ O +tiap -X- _ O +berita -X- _ O +dapat -X- _ O +memuat -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +entitas -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +persons -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +memuat -X- _ O +satu -X- _ O +entitas -X- _ O +tanggal. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Contoh -X- _ O +berita -X- _ O +kasus -X- _ O +pencabulan -X- _ O +di -X- _ O +Bekasi -X- _ O +, -X- _ O +Jawa -X- _ O +Barat -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +TABEL -X- _ O +1 -X- _ O +CONTOH -X- _ O +HASIL -X- _ O +EKSTRAKSI -X- _ O +ENTITAS -X- _ O +No -X- _ O +Tanggal -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +2021 -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +2021 -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +pembunuhan -X- _ O +, -X- _ O +penganiayaan -X- _ O +penipuan -X- _ O +, -X- _ O +penganiayaan -X- _ O +29 -X- _ O +/ -X- _ O +12 -X- _ O +/ -X- _ O +2021 -X- _ O +pencabulan -X- _ O +Lokasi -X- _ O +Medan -X- _ O +, -X- _ O +Binjai -X- _ O +, -X- _ O +Labuhanbatu -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Pusat -X- _ O +Bekasi -X- _ O +, -X- _ O +Jawa -X- _ O +Barat -X- _ O +Persons -X- _ O +WD -X- _ O +, -X- _ O +F -X- _ O +, -X- _ O +IM -X- _ O +Sulaeman -X- _ O +( -X- _ O +39 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +P -X- _ O +( -X- _ O +31 -X- _ O +) -X- _ O +M -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +) -X- _ O +Dari -X- _ O +42.000 -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +diambil -X- _ O +396 -X- _ O +sampel -X- _ O +berita -X- _ O +secara -X- _ O +acak. -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pelabelan -X- _ O +manual -X- _ O +terhadap -X- _ O +396 -X- _ O +sampel -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pelabelan -X- _ O +manual -X- _ O +dan -X- _ O +hasil -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +persentase -X- _ O +hasil -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +pelabelan -X- _ O +manual -X- _ O +dan -X- _ O +melalui -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +Grafik -X- _ O +batang -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +persentase -X- _ O +hasil -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +dengan -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +model -X- _ O +NER. -X- _ O +Persentase -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +keempat -X- _ O +entitas -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +batang -X- _ O +paling -X- _ O +kanan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +persentase -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +entitas -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +persons. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +dari -X- _ O +grafik -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +kedua -X- _ O +hasil -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +perolehan -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +jauh -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Untuk -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +keempat -X- _ O +entitas -X- _ O +, -X- _ O +perbedaan -X- _ O +antara -X- _ O +hasil -X- _ O +pelabelan -X- _ O +manual -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +hanya -X- _ O +sebesar -X- _ O +2,57 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +identifikasi -X- _ O +entitas -X- _ O +menggunakan -X- _ O +NER -X- _ O +sudah -X- _ O +cukup -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +entitas -X- _ O +melalui -X- _ O +pelabelan -X- _ O +manual -X- _ O +oleh -X- _ O +manusia. -X- _ O +Dari -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +hasil -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +, -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +sekitar -X- _ O +46,42 -X- _ O +% -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +keempat -X- _ O +entitas. -X- _ O +Maka -X- _ O +dari -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penghapusan -X- _ O +terhadap -X- _ O +53,58 -X- _ O +% -X- _ O +berita -X- _ O +lainnya -X- _ O +yang -X- _ O +dianggap -X- _ O +sebagai -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +tersisa -X- _ O +19.498 -X- _ O +berita. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +reduksi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan -X- _ O +juga -X- _ O +mencakup -X- _ O +penghapusan -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +luar -X- _ O +lingkup -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Meskipun -X- _ O +proses -X- _ O +scraping -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengatur -X- _ O +rentang -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +nyatanya -X- _ O +setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +, -X- _ O +ditemukan -X- _ O +beberapa -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +luar -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +2022. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +berkurang -X- _ O +sebesar -X- _ O +833 -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +tersisa -X- _ O +18.665 -X- _ O +berita. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +evaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +diukur -X- _ O +melalui -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +entitas -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +seberapa -X- _ O +efektif -X- _ O +model -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan. -X- _ O +Dari -X- _ O +total -X- _ O +18.665 -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +didapatkan -X- _ O +skor -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dari -X- _ O +391 -X- _ O +sampel -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +terpilih -X- _ O +secara -X- _ O +acak -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +2 -X- _ O +HASIL -X- _ O +PENGUKURAN -X- _ O +SKOR -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +Model -X- _ O +Recall -X- _ O +Precision -X- _ O +F-measure -X- _ O +NER -X- _ O +Rule-Based -X- _ O +90,44 -X- _ O +% -X- _ O +92,33 -X- _ O +% -X- _ O +90,71 -X- _ O +% -X- _ O +Tabel -X- _ O +2 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +skor -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dari -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +Rule-Based. -X- _ O +Besarnya -X- _ O +angka -X- _ O +dari -X- _ O +ketiga -X- _ O +skor -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +sudah -X- _ O +cukup -X- _ O +baik -X- _ O +dalam -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +empat -X- _ O +macam -X- _ O +entitas -X- _ O +pada -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal. -X- _ O +C. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Berita -X- _ O +dengan -X- _ O +Kesamaan -X- _ O +Konten -X- _ O +Pengecekan -X- _ O +duplikasi -X- _ O +berita -X- _ O +dilakukan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +entitas -X- _ O +persons -X- _ O +dan -X- _ O +tanggal -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diekstrak -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Apabila -X- _ O +ditemukan -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +entitas -X- _ O +persons -X- _ O +dan -X- _ O +tanggal -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +berita -X- _ O +tersebut -X- _ O +dianggap -X- _ O +sebagai -X- _ O +duplikat -X- _ O +dan -X- _ O +dihapus -X- _ O +sehingga -X- _ O +menyisakan -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +entitas -X- _ O +tanggal -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +awal. -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemeriksaan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +3.816 -X- _ O +berita -X- _ O +duplikat -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penghapusan -X- _ O +, -X- _ O +tersisa -X- _ O +14.849 -X- _ O +berita. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +reduksi -X- _ O +berita -X- _ O +dengan -X- _ O +kesamaan -X- _ O +konten -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +pengukuran -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity. -X- _ O +Pada -X- _ O +pengukuran -X- _ O +cosine -X- _ O +similarity -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +5.463 -X- _ O +berita -X- _ O +yang -X- _ O +melebih -X- _ O +ambang -X- _ O +batas -X- _ O +0.6 -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +menyisakan -X- _ O +9.386 -X- _ O +berita. -X- _ O +D. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Analisis -X- _ O +Data -X- _ O +Dari -X- _ O +total -X- _ O +9.386 -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +proses -X- _ O +tabulasi -X- _ O +dengan -X- _ O +mengelompokkan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatannya. -X- _ O +Dari -X- _ O +proses -X- _ O +tabulasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +didapatkan -X- _ O +sejumlah -X- _ O +9.386 -X- _ O +berita -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +14.933 -X- _ O +berita -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +lokasinya -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +10.996 -X- _ O +berita -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatannya. -X- _ O +Perbedaan -X- _ O +jumlah -X- _ O +berita -X- _ O +dapat -X- _ O +terjadi -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +satu -X- _ O +berita -X- _ O +dapat -X- _ O +memuat -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +satu -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dan -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadian. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +tabulasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +kemudian -X- _ O +diukur -X- _ O +dua -X- _ O +indikator -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +dan -X- _ O +crime -X- _ O +rate. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +informasi -X- _ O +waktu -X- _ O +kejadian -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +ekstrak -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +crime -X- _ O +clock -X- _ O +tidak -X- _ O +diukur. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dipubliksikan -X- _ O +oleh -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +( -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +edisi -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +menurut -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadiannya -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +tercatat -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +sebesar -X- _ O +274.988 -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +pada -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +dan -X- _ O +sebesar -X- _ O +239.481 -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +pada -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +hanya -X- _ O +diperoleh -X- _ O +sebesar -X- _ O +6.521 -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Dari -X- _ O +angka -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +jauh -X- _ O +antara -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya. -X- _ O +Begitu -X- _ O +juga -X- _ O +dengan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +juga. -X- _ O +Crime -X- _ O +rate -X- _ O +diukur -X- _ O +menggunakan -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +kependudukan -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +pertengahan -X- _ O +tahun -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +gambar -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +kasus -X- _ O +pencurian -X- _ O +masih -X- _ O +menjadi -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terbesar -X- _ O +dan -X- _ O +kasus -X- _ O +penculikan -X- _ O +masih -X- _ O +menjadi -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terkecil -X- _ O +, -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +karena -X- _ O +dua -X- _ O +sumber -X- _ O +resmi -X- _ O +tersebut -X- _ O +baru -X- _ O +akan -X- _ O +mempublikasikan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +di -X- _ O +akhir -X- _ O +tahun -X- _ O +2023 -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +datang. -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +sebesar -X- _ O +272.682,5 -X- _ O +ribu -X- _ O +penduduk -X- _ O +dan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +sebesar -X- _ O +275.773,8 -X- _ O +ribu -X- _ O +penduduk -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Tercatat -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +per -X- _ O +100.000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +sebesar -X- _ O +101 -X- _ O +kasus -X- _ O +pada -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +88 -X- _ O +kasus -X- _ O +pada -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statitistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +hanya -X- _ O +3 -X- _ O +kasus -X- _ O +dari -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Crime -X- _ O +total -X- _ O +dan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +secara -X- _ O +signifikan -X- _ O +berbeda -X- _ O +dari -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +secara -X- _ O +resmi. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +disebabkan -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +semua -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +diberitakan -X- _ O +melalui -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +dan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +melalui -X- _ O +pola -X- _ O +atau -X- _ O +persebaran -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +entitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tanggal -X- _ O +kejadian. -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +pulau -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +Gambar -X- _ O +8 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Dari -X- _ O +grafik -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +pola -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +tidak -X- _ O +begitu -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +pola -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri. -X- _ O +Pola -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +dan -X- _ O +Pulau -X- _ O +Sumatra -X- _ O +adalah -X- _ O +dua -X- _ O +pulau -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terbesar -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kepulauan -X- _ O +Maluku -X- _ O +memiliki -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terkecil. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +( -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +, -X- _ O +publikasi -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Grafik -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +tersebut -X- _ O +tidak -X- _ O +menampilkan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +untuk -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +pencabulan -X- _ O +dari -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +jurnal -X- _ O +tersebut -X- _ O +tidak -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +untuk -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +pencabulan. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +grafik -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +ketiga -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +sama-sama -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dengan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terbesar -X- _ O +adalah -X- _ O +pencurian -X- _ O +dan -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dengan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terkecil -X- _ O +adalah -X- _ O +penculikan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahtaan -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +Gambar -X- _ O +7 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +detik.com. -X- _ O +Dari -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +pulau -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +Persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +pulau -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +detik.com -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Dari -X- _ O +gambar -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +dan -X- _ O +Pulau -X- _ O +Sumatra -X- _ O +masih -X- _ O +menjadi -X- _ O +pulau -X- _ O +dengan -X- _ O +terbesar -X- _ O +dan -X- _ O +Kepulauan -X- _ O +Maluku -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +memiliki -X- _ O +persentase -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +terkecil. -X- _ O +Hasil -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +lokasi -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +pada -X- _ O +keempat -X- _ O +bulan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +dikatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pola -X- _ O +arah -X- _ O +pergerakan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +detik.com -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +dijadikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +acuan -X- _ O +gambaran -X- _ O +pola -X- _ O +arah -X- _ O +pergerakan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +dari -X- _ O +perbandingan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +konten -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +dengan -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dikatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +melalui -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +belum -X- _ O +bisa -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +angka -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +pola -X- _ O +persebaran -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dan -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadian -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dijadikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +gambaran -X- _ O +dari -X- _ O +pola -X- _ O +persebaran -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +melalui -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +diamati -X- _ O +pola -X- _ O +sebaran -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dan -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadian -X- _ O +untuk -X- _ O +tahun -X- _ O +berjalan. -X- _ O +Dimana -X- _ O +, -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +di -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +sudah -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pola -X- _ O +sebaran -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dan -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadian -X- _ O +untuk -X- _ O +tahun -X- _ O +2022. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +baru -X- _ O +akan -X- _ O +mempublikasikan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +untuk -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +pada -X- _ O +akhir -X- _ O +tahun -X- _ O +2023. -X- _ O +Dengan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +data -X- _ O +dapat -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +memperoleh -X- _ O +gambaran -X- _ O +sebaran -X- _ O +lebih -X- _ O +awal -X- _ O +mengenai -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +berjalan. -X- _ O +informasi -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +didominasi -X- _ O +oleh -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +2022. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +tersebut -X- _ O +juga -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas. -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +menurut -X- _ O +pulau -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +perbandingan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +menurut -X- _ O +pulau -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Gambar -X- _ O +tersebut -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +memiliki -X- _ O +perbedaan -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +signifikan -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +publikasi -X- _ O +resmi -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +adalah -X- _ O +pulau -X- _ O +dengan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +terkecil -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +memiliki -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +terkecil. -X- _ O +Namun -X- _ O +di -X- _ O +sisi -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Papua -X- _ O +menjadi -X- _ O +pulau -X- _ O +dengan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +terbesar -X- _ O +yang -X- _ O +mana -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +tercatat -X- _ O +di -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal. -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +pergerakan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +bulan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +Gambar -X- _ O +11 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +pergerakan -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +menurut -X- _ O +bulan -X- _ O +dari -X- _ O +ketiga -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +bulan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +arah -X- _ O +pergerakan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +, -X- _ O +lainnya -X- _ O +bila -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +kedua -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +( -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +lingkaran -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Jika -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +keempat -X- _ O +bulan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +publikasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +dan -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +terjadi -X- _ O +penurunan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +di -X- _ O +bulan -X- _ O +Mei -X- _ O +dan -X- _ O +November -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +terjadi -X- _ O +peningkatan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +di -X- _ O +bulan -X- _ O +Juni -X- _ O +dan -X- _ O +Oktober. -X- _ O +Namun -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +arah -X- _ O +pergerakan -X- _ O +yang -X- _ O +sebaliknya -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Peta -X- _ O +persebaran -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +dengan -X- _ O +indikator -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +Gambar -X- _ O +12 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +peta -X- _ O +persebaran -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Semakin -X- _ O +besar -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +semakin -X- _ O +pekat -X- _ O +warna -X- _ O +di -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +memiliki -X- _ O +warna -X- _ O +terpekat -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +adalah -X- _ O +pulau -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +dan -X- _ O +Kepulauan -X- _ O +Maluku -X- _ O +memiliki -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Kepulauan -X- _ O +Maluku -X- _ O +adalah -X- _ O +kepulauan -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +paling -X- _ O +sedikit. -X- _ O +termuda -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +identifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +dashboard -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Google -X- _ O +Data -X- _ O +Studio. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +ini -X- _ O +memuat -X- _ O +dua -X- _ O +macam -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +berisi -X- _ O +hasil -X- _ O +perbandingan -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +s.stis.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +Hasil1_221911206 -X- _ O +dan -X- _ O +gambaran -X- _ O +angka -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +konten -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +s.stis.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +Hasil2_221911206. -X- _ O +Pada -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +S. -X- _ O +S. -X- _ O +Wijaya -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Anugerah -X- _ O +Ayu -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +T. -X- _ O +Mantoro -X- _ O +, -X- _ O +“Providing -X- _ O +Real- -X- _ O +time -X- _ O +Crime -X- _ O +Statistics -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Using -X- _ O +Data -X- _ O +Mining -X- _ O +Approach -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +2019 -X- _ O +5th -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Computing -X- _ O +Engineering -X- _ O +and -X- _ O +Design -X- _ O +( -X- _ O +ICCED -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Apr. -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1–5. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1109 -X- _ O +/ -X- _ O +ICCED46541.2019.9161096. -X- _ O +S. -X- _ O +Mukherjee -X- _ O +and -X- _ O +K. -X- _ O +Sarkar -X- _ O +, -X- _ O +“Analyzing -X- _ O +Large -X- _ O +News -X- _ O +Corpus -X- _ O +Using -X- _ O +Text -X- _ O +Mining -X- _ O +Techniques -X- _ O +for -X- _ O +Recognizing -X- _ O +High -X- _ O +Crime -X- _ O +Prone -X- _ O +Areas -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2020 -X- _ O +IEEE -X- _ O +Calcutta -X- _ O +Conf. -X- _ O +CALCON -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +444–450 -X- _ O +, -X- _ O +Feb. -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1109 -X- _ O +/ -X- _ O +CALCON49167.2020.9106554. -X- _ O +M. -X- _ O +Asharef -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +Omar -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +M. -X- _ O +Albared -X- _ O +, -X- _ O +“ARABIC -X- _ O +NAMED -X- _ O +ENTITY -X- _ O +RECOGNITION -X- _ O +IN -X- _ O +CRIME -X- _ O +DOCUMENTS -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +Theor. -X- _ O +Appl. -X- _ O +Inf. -X- _ O +Technol. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +15 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +2012 -X- _ O +, -X- _ O +Accessed -X- _ O +: -X- _ O +Jun. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +2023. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +www.jatit.org -X- _ O +R. -X- _ O +Alfred -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +C. -X- _ O +Leong -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +K. -X- _ O +On -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +P. -X- _ O +Anthony -X- _ O +, -X- _ O +“Malay -X- _ O +Named -X- _ O +Entity -X- _ O +Recognition -X- _ O +Based -X- _ O +on -X- _ O +Rule-Based -X- _ O +Approach -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Int. -X- _ O +J. -X- _ O +Mach. -X- _ O +Learn. -X- _ O +Comput. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +300–306 -X- _ O +, -X- _ O +2014 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.7763 -X- _ O +/ -X- _ O +ijmlc.2014.v4.428. -X- _ O +A. -X- _ O +Mansouri -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +S. -X- _ O +Affendey -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +Mamat -X- _ O +, -X- _ O +“Named -X- _ O +Entity -X- _ O +Recognition -X- _ O +Approaches -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +IJCSNS -X- _ O +Int. -X- _ O +J. -X- _ O +Comput. -X- _ O +Sci. -X- _ O +Netw. -X- _ O +Secur. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +339 -X- _ O +, -X- _ O +2008. -X- _ O +I. -X- _ O +Budi -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +Bressan -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +Wahyudi -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +A. -X- _ O +Hasibuan -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +B. -X- _ O +A. -X- _ O +A. -X- _ O +Nazief -X- _ O +, -X- _ O +“Named -X- _ O +Entity -X- _ O +Recognition -X- _ O +for -X- _ O +the -X- _ O +Indonesian -X- _ O +language -X- _ O +: -X- _ O +Combining -X- _ O +contextual -X- _ O +, -X- _ O +morphological -X- _ O +and -X- _ O +part-of-speech -X- _ O +features -X- _ O +into -X- _ O +a -X- _ O +knowledge -X- _ O +engineering -X- _ O +approach -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +Discovery -X- _ O +Science -X- _ O +, -X- _ O +2005 -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +3735 -X- _ O +LNAI -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +57–69. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1007 -X- _ O +/ -X- _ O +11563983_7 -X- _ O +/ -X- _ O +COVER. -X- _ O +J. -X- _ O +Santoso -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +I. -X- _ O +Setiawan -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +M. -X- _ O +Yuniarno -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Hariadi -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +M. -X- _ O +H. -X- _ O +Purnomo -X- _ O +, -X- _ O +“Hybrid -X- _ O +conditional -X- _ O +random -X- _ O +fields -X- _ O +and -X- _ O +k-means -X- _ O +for -X- _ O +named -X- _ O +entity -X- _ O +recognition -X- _ O +on -X- _ O +indonesian -X- _ O +news -X- _ O +documents -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Int. -X- _ O +J. -X- _ O +Intell. -X- _ O +Eng. -X- _ O +Syst. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +13 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +233–245 -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.22266 -X- _ O +/ -X- _ O +IJIES2020.0630.22. -X- _ O +K. -X- _ O +Shaalan -X- _ O +and -X- _ O +M. -X- _ O +Oudah -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +hybrid -X- _ O +approach -X- _ O +to -X- _ O +Arabic -X- _ O +named -X- _ O +entity -X- _ O +recognition -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +Inf. -X- _ O +Sci. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +40 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +67–87 -X- _ O +, -X- _ O +Oct. -X- _ O +2013 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1177 -X- _ O +/ -X- _ O +0165551513502417. -X- _ O +A. -X- _ O +Thomas -X- _ O +and -X- _ O +S. -X- _ O +Sangeetha -X- _ O +, -X- _ O +“An -X- _ O +innovative -X- _ O +hybrid -X- _ O +approach -X- _ O +for -X- _ O +extracting -X- _ O +named -X- _ O +entities -X- _ O +from -X- _ O +unstructured -X- _ O +text -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Comput. -X- _ O +Intell. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +35 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +799–826 -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1111 -X- _ O +/ -X- _ O +COIN.12214. -X- _ O +similarweb -X- _ O +, -X- _ O +“Top -X- _ O +News -X- _ O +And -X- _ O +Media -X- _ O +Websites -X- _ O +Ranking -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +in -X- _ O +October -X- _ O +2022 -X- _ O +| -X- _ O +Similarweb.” -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.similarweb.com -X- _ O +/ -X- _ O +top- -X- _ O +websites -X- _ O +/ -X- _ O +indonesia -X- _ O +/ -X- _ O +category -X- _ O +/ -X- _ O +news-and-media -X- _ O +/ -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Nov. -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +G. -X- _ O +D. -X- _ O +Israel -X- _ O +, -X- _ O +“Determining -X- _ O +Sample -X- _ O +Size -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +IFAS -X- _ O +Extension. -X- _ O +University -X- _ O +of -X- _ O +Florida -X- _ O +, -X- _ O +Nov. -X- _ O +1992. -X- _ O +Accessed -X- _ O +: -X- _ O +Jun. -X- _ O +18 -X- _ O +, -X- _ O +2023. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.tarleton.edu -X- _ O +/ -X- _ O +academicassessment -X- _ O +/ -X- _ O +wp- -X- _ O +content -X- _ O +/ -X- _ O +uploads -X- _ O +/ -X- _ O +sites -X- _ O +/ -X- _ O +119 -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +05 -X- _ O +/ -X- _ O +Samplesize.pdf -X- _ O +A. -X- _ O +Douthat -X- _ O +, -X- _ O +“The -X- _ O +Message -X- _ O +Understanding -X- _ O +Conference -X- _ O +Scoring -X- _ O +Software -X- _ O +User’s -X- _ O +Manual -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +Seventh -X- _ O +Message -X- _ O +Understanding -X- _ O +Conference -X- _ O +( -X- _ O +MUC-7 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +May -X- _ O +1998. -X- _ O +Accessed -X- _ O +: -X- _ O +Mar. -X- _ O +17 -X- _ O +, -X- _ O +2023. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +aclanthology.org -X- _ O +/ -X- _ O +M98-1030 -X- _ O +J. -X- _ O +Han -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Kamber -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +J. -X- _ O +Pei -X- _ O +, -X- _ O +Data -X- _ O +Mining -X- _ O +: -X- _ O +Concepts -X- _ O +and -X- _ O +Techniques -X- _ O +, -X- _ O +3rd -X- _ O +ed. -X- _ O +Elsevier -X- _ O +, -X- _ O +2012. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +C2009-0-61819-5. -X- _ O +C. -X- _ O +Arya -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Diwakar -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +Singh -X- _ O +, -X- _ O +V. -X- _ O +Singh -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +Kadry -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +J. -X- _ O +Kim -X- _ O +, -X- _ O +“Multi-Document -X- _ O +News -X- _ O +Web -X- _ O +Page -X- _ O +Summarization -X- _ O +Using -X- _ O +Content -X- _ O +Extraction -X- _ O +and -X- _ O +Lexical -X- _ O +Chain -X- _ O +Based -X- _ O +Key -X- _ O +Phrase -X- _ O +Extraction -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Math. -X- _ O +2023 -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +11 -X- _ O +, -X- _ O +Page -X- _ O +1762 -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +11 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +1762 -X- _ O +, -X- _ O +Apr. -X- _ O +2023 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.3390 -X- _ O +/ -X- _ O +MATH11081762. -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +“Jumlah -X- _ O +Penduduk -X- _ O +Pertengahan -X- _ O +Tahun -X- _ O +( -X- _ O +Ribu -X- _ O +Jiwa -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2020-2022 -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jul. -X- _ O +2022. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +indicator -X- _ O +/ -X- _ O +12 -X- _ O +/ -X- _ O +1975 -X- _ O +/ -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +jumlah-penduduk- -X- _ O +pertengahan-tahun.html -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Mar. -X- _ O +21 -X- _ O +, -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +dashboard -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +pengunjung -X- _ O +dapat -X- _ O +melihat -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dan -X- _ O +mengatur -X- _ O +control -X- _ O +dari -X- _ O +tiap -X- _ O +grafik -X- _ O +yang -X- _ O +disajikan. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +beberapa -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Metode -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +dari -X- _ O +berita- -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +lainnya -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +empat -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +tanggal -X- _ O +, -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +orang-orang -X- _ O +yang -X- _ O +terlibat -X- _ O +dalam -X- _ O +kasus -X- _ O +kriminal -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +dibuktikan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +NER -X- _ O +rule-based -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +memperoleh -X- _ O +skor -X- _ B-TEMUAN +rata-rata -X- _ I-TEMUAN +F-measure -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +90,71 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ B-TEMUAN +NER -X- _ I-TEMUAN +rule-based -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +diusulkan -X- _ I-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +cukup -X- _ I-TEMUAN +efektif -X- _ I-TEMUAN +dalam -X- _ I-TEMUAN +mengidentifikasi -X- _ I-TEMUAN +informasi -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +benar -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +berita -X- _ I-TEMUAN +kriminal -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online. -X- _ O +2. -X- _ O +Informasi -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +yang -X- _ O +sedang -X- _ O +marak -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +masyarakat -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Sebaran -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +mampu -X- _ O +menyajikan -X- _ O +pola -X- _ O +sebaran -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +menurut -X- _ O +jenis -X- _ O +kejahatan -X- _ O +dan -X- _ O +lokasi -X- _ O +kejadian -X- _ O +untuk -X- _ O +tahun -X- _ O +berjalan. -X- _ O +3. -X- _ O +Berita -X- _ O +online -X- _ O +belum -X- _ O +bisa -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +angka -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +dan -X- _ O +crime -X- _ O +rate -X- _ O +yang -X- _ O +relevan. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +diberitakan -X- _ O +melalui -X- _ O +situs -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +tidak -X- _ O +sebanyak -X- _ O +laporan -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +tercatat -X- _ O +di -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +angka -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +dari -X- _ O +berita -X- _ O +online -X- _ O +jauh -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +kejadian -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +terjadi. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +dari -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +dapat -X- _ O +mengkaji -X- _ O +kembali -X- _ O +terkait -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +crime -X- _ O +total -X- _ O +per -X- _ O +bulan -X- _ O +karena -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +dibuktikan -X- _ O +di -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +dapat -X- _ O +mengkaji -X- _ O +terkait -X- _ O +potensi -X- _ O +berita -X- _ O +kriminal -X- _ O +dalam -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +selang -X- _ O +waktu -X- _ O +terjadinya -X- _ O +suatu -X- _ O +tindak -X- _ O +kejahatan -X- _ O +( -X- _ O +crime -X- _ O +clock -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +United -X- _ O +Nations -X- _ O +, -X- _ O +The -X- _ O +2030 -X- _ O +Agenda -X- _ O +and -X- _ O +the -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +: -X- _ O +An -X- _ O +opportunity -X- _ O +for -X- _ O +Latin -X- _ O +America -X- _ O +and -X- _ O +the -X- _ O +Caribbean. -X- _ O +Santiago -X- _ O +: -X- _ O +ECLAC -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +repositorio.cepal.org -X- _ O +/ -X- _ O +bitstream -X- _ O +/ -X- _ O +handle -X- _ O +/ -X- _ O +11362 -X- _ O +/ -X- _ O +40156 -X- _ O +/ -X- _ O +25 -X- _ O +/ -X- _ O +S180 -X- _ O +1140_en.pdf -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +2022. -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Bareskrim -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +“Jurnal -X- _ O +Data -X- _ O +Pusat -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Nasional -X- _ O +Bareskrim -X- _ O +Polri -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Bareskrim -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +pusiknas.polri.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +web_pusiknas -X- _ O +/ -X- _ O +laporan -X- _ O +/ -X- _ O +1649645185073. -X- _ O +pdf -X- _ O +Pusiknas -X- _ O +Bareskrim -X- _ O +Polri -X- _ O +, -X- _ O +“Data -X- _ O +Kejahatan.” -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +pusiknas.polri.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +data_kejahatan -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Jun. -X- _ O +09 -X- _ O +, -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +P. -X- _ O +P. -X- _ O +Biemer -X- _ O +and -X- _ O +L. -X- _ O +E. -X- _ O +Lyberg -X- _ O +, -X- _ O +Introduction -X- _ O +to -X- _ O +Survey -X- _ O +Quality. -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +& -X- _ O +Sons -X- _ O +, -X- _ O +Inc. -X- _ O +, -X- _ O +2003. -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1002 -X- _ O +/ -X- _ O +0471458740. -X- _ O +Asosiasi -X- _ O +Penyelenggara -X- _ O +Jasa -X- _ O +Internet -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +“Profil -X- _ O +Internet -X- _ O +Indonesia -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +apji.or.id -X- _ O +F. -X- _ O +Visara -X- _ O +, -X- _ O +“IDENTIFIKASI -X- _ O +KASUS -X- _ O +KEKERASAN -X- _ O +SEKSUAL -X- _ O +TERHADAP -X- _ O +PEREMPUAN -X- _ O +DAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +BERDASARKAN -X- _ O +TEKS -X- _ O +BERITA -X- _ O +ONLINE -X- _ O +BERBAHASA -X- _ O +INDONESIA -X- _ O +( -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Berita -X- _ O +Okezone.com -X- _ O +dan -X- _ O +Detik.com -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +Putri -X- _ O +Fitrah -X- _ O +Insani -X- _ O +( -X- _ O +221911205 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Drs. -X- _ O +Waris -X- _ O +Marsisno -X- _ O +, -X- _ O +M.Stat -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Website -X- _ O +Warung -X- _ O +Kompetensi -X- _ O +Pegawai -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +sarana -X- _ O +menyelenggarakan -X- _ O +berbagai -X- _ O +diklat -X- _ O +untuk -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +dari -X- _ O +sitechecker -X- _ O +masih -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +halaman -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +mengalami -X- _ O +masalah. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +jumlah -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +serta -X- _ O +peran -X- _ O +penting -X- _ O +website -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +manusia -X- _ O +di -X- _ O +BPS -X- _ O +maka -X- _ O +perlu -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ B-TUJUAN +kualitas -X- _ I-TUJUAN +dari -X- _ I-TUJUAN +website -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +peran -X- _ O +website -X- _ O +dan -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +terlaksana -X- _ O +secara -X- _ O +maksimal. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +pada -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Webqual -X- _ B-METODE +4.0 -X- _ I-METODE +dengan -X- _ O +tiga -X- _ O +fokus -X- _ O +yaitu -X- _ O +Usability -X- _ O +, -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +yang -X- _ O +dinilai -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +persepsi -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kualitas -X- _ B-TEMUAN +website -X- _ I-TEMUAN +secara -X- _ I-TEMUAN +keseluruhan -X- _ I-TEMUAN +adalah -X- _ I-TEMUAN +sangat -X- _ I-TEMUAN +baik -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +tetapi -X- _ I-TEMUAN +belum -X- _ I-TEMUAN +ada -X- _ I-TEMUAN +indikator -X- _ I-TEMUAN +penilaian -X- _ I-TEMUAN +kualitas -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +mencapai -X- _ I-TEMUAN +harapan -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ O +pengguna -X- _ O +website. -X- _ O +Serta -X- _ O +terdapat -X- _ O +tiga -X- _ O +indikator -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +prioritas -X- _ O +dalam -X- _ O +peningkatan -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +yaitu -X- _ O +detail -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +interaksi -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ketepatan -X- _ O +janji. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Kualitas -X- _ O +, -X- _ O +Website -X- _ O +, -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Seiring -X- _ O +dengan -X- _ O +perkembangan -X- _ O +zaman -X- _ O +, -X- _ O +teknologi -X- _ O +informasi -X- _ O +telah -X- _ O +menjadi -X- _ O +bagian -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +dilepaskan -X- _ O +dari -X- _ O +kehidupan -X- _ O +manusia -X- _ O +sehari-hari. -X- _ O +Pengguna -X- _ O +internet -X- _ O +pada -X- _ O +Januari -X- _ O +2022 -X- _ O +mencapai -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +60 -X- _ O +% -X- _ O +penduduk -X- _ O +dunia -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +dampak -X- _ O +dari -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +manusia -X- _ O +terhadap -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +semakin -X- _ O +meningkat. -X- _ O +Hadirnya -X- _ O +teknologi -X- _ O +informasi -X- _ O +juga -X- _ O +memberikan -X- _ O +dampak -X- _ O +yang -X- _ O +signifikan -X- _ O +pada -X- _ O +kemajuan -X- _ O +institusi -X- _ O +atau -X- _ O +organisasi. -X- _ O +Melalui -X- _ O +teknologi -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +terciptalah -X- _ O +beberapa -X- _ O +produk -X- _ O +atau -X- _ O +layanan -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dengan -X- _ O +bagi -X- _ O +penggunanya -X- _ O +seperti -X- _ O +aplikasi -X- _ O +atau -X- _ O +website. -X- _ O +institusi -X- _ O +/ -X- _ O +organisasi -X- _ O +berinteraksi -X- _ O +untuk -X- _ O +Website -X- _ O +adalah -X- _ O +kumpulan -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +saling -X- _ O +terhubung -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +dalamnya -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +item -X- _ O +seperti -X- _ O +dokumen -X- _ O +dan -X- _ O +gambar -X- _ O +yang -X- _ O +tersimpan -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +web -X- _ O +server -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +layanan -X- _ O +website -X- _ O +telah -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +institusi -X- _ O +atau -X- _ O +organisasi. -X- _ O +Dalam -X- _ O +peranannya -X- _ O +, -X- _ O +website -X- _ O +memberikan -X- _ O +kontribusi -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +sebagai -X- _ O +penerima -X- _ O +umpan -X- _ O +balik -X- _ O +dan -X- _ O +sebagai -X- _ O +sarana -X- _ O +penghubung -X- _ O +serta -X- _ O +berinteraksi -X- _ O +antara -X- _ O +pengguna -X- _ O +dengan -X- _ O +pihak -X- _ O +institusi -X- _ O +/ -X- _ O +organisasi -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +institusi -X- _ O +yang -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +website -X- _ O +dalam -X- _ O +pemberian -X- _ O +layanan -X- _ O +kepada -X- _ O +penggunanya -X- _ O +adalah -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +alamatnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +pusdiklat.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +warkop -X- _ O +/ -X- _ O +. -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +website -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +utama -X- _ O +melaksanakan -X- _ O +penyelenggaraan -X- _ O +pendidikan -X- _ O +dan -X- _ O +pelatihan -X- _ O +prajabatan -X- _ O +dan -X- _ O +kepemimpinan -X- _ O +serta -X- _ O +teknis -X- _ O +dan -X- _ O +fungsional -X- _ O +kepada -X- _ O +pegawai -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Singkatnya -X- _ O +, -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +menjadi -X- _ O +sarana -X- _ O +untuk -X- _ O +melaksanakan -X- _ O +Diklat -X- _ O +( -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +dan -X- _ O +Pelatihan -X- _ O +) -X- _ O +bagi -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS. -X- _ O +Diklat -X- _ O +adalah -X- _ O +proses -X- _ O +penyelenggaraan -X- _ O +belajar -X- _ O +mengajar -X- _ O +dalam -X- _ O +rangka -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kemampuan -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +, -X- _ O +wawasan -X- _ O +sikap -X- _ O +dan -X- _ O +moral -X- _ O +pegawai -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +tindakan -X- _ O +jumlah -X- _ O +penggunanya. -X- _ O +Selain -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +selama -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +4000 -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Dengan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +jumlah -X- _ O +pengguna -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +kualitas -X- _ O +dari -X- _ O +website -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +mempertahankan -X- _ O +atau -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +dari -X- _ O +sitechecker -X- _ O +, -X- _ O +masih -X- _ O +ditemukan -X- _ O +beberapa -X- _ O +halaman -X- _ O +dari -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +berstatus -X- _ O +3xx. -X- _ O +Kode -X- _ O +HTTP -X- _ O +3xx -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +kondisi -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengguna -X- _ O +harus -X- _ O +mengambil -X- _ O +tambahan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyelesaikan -X- _ O +permintaan -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +kasus -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +terjadi -X- _ O +kode -X- _ O +status -X- _ O +303 -X- _ O +yang -X- _ O +menandakan -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +yang -X- _ O +diminta -X- _ O +pengguna -X- _ O +telah -X- _ O +dipindahkan -X- _ O +permanen -X- _ O +ke -X- _ O +lokasi -X- _ O +url -X- _ O +yang -X- _ O +baru -X- _ O +sehingga -X- _ O +ketika -X- _ O +pengguna -X- _ O +mencoba -X- _ O +mengakses -X- _ O +url -X- _ O +yang -X- _ O +lama -X- _ O +url -X- _ O +tersebut -X- _ O +hanya -X- _ O +akan -X- _ O +membawa -X- _ O +pengguna -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +sama. -X- _ O +Kondisi -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menyulitkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +kasus -X- _ O +serupa -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +mempengaruhi -X- _ O +efisiensi -X- _ O +penggunaan -X- _ O +website -X- _ O +serta -X- _ O +fungsi -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +tercapai -X- _ O +secara -X- _ O +maksimal. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +uraian -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +bermaksud -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +pada -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +dalam -X- _ O +rangka -X- _ O +mendukung -X- _ O +perbaikan -X- _ O +dan -X- _ O +peningkatan -X- _ O +performa -X- _ O +layanan -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +serta -X- _ O +menunjang -X- _ O +peningkatan -X- _ O +kualitas -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +manusia -X- _ O +pada -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +1. -X- _ O +Mengukur -X- _ B-TUJUAN +kualitas -X- _ I-TUJUAN +Website -X- _ I-TUJUAN +Warkop -X- _ I-TUJUAN +Pusdiklat -X- _ I-TUJUAN +BPS -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0. -X- _ O +2. -X- _ O +Mengetahui -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +antara -X- _ O +kinerja -X- _ O +dan -X- _ O +kepentingan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +indikator-indikator -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +3. -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +hal -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +diprioritaskan -X- _ O +dalam -X- _ O +perbaikan -X- _ O +Website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +indikator-indikator -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0. -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +TABEL -X- _ O +1 -X- _ O +RINGKASAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Penulis -X- _ O +, -X- _ O +Publikasi -X- _ O +Monika -X- _ O +MS -X- _ O +Donovan -X- _ O +Hutapea -X- _ O +Fani -X- _ O +Setyaning -X- _ O +sih -X- _ O +No -X- _ O +Judul -X- _ O +1 -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Akademik -X- _ O +( -X- _ O +SIAKAD -X- _ O +) -X- _ O +UIN -X- _ O +Ar- -X- _ O +Raniry -X- _ O +Menggunak -X- _ O +an -X- _ O +Metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +2 -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Website -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0. -X- _ O +3 -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Website -X- _ O +E- -X- _ O +PJLP -X- _ O +di -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +dengan -X- _ O +Webqual -X- _ O +dan -X- _ O +IPA -X- _ O +Tertulis -X- _ O +Komentar -X- _ O +Target -X- _ O +responden -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +tidak -X- _ O +hanya -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +( -X- _ O +i -X- _ O +) -X- _ O +UIN -X- _ O +Ar-Raniry -X- _ O +tetapi -X- _ O +juga -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +( -X- _ O +i -X- _ O +) -X- _ O +dari -X- _ O +perguruan -X- _ O +tinggi -X- _ O +lain -X- _ O +Pada -X- _ O +halaman -X- _ O +37 -X- _ O +disebutkan -X- _ O +hasil -X- _ O +Gap -X- _ O +Analysis -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +bernilai -X- _ O +negatif -X- _ O +yang -X- _ O +berarti -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +memenuhi -X- _ O +harapan -X- _ O +penggunanya. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menambahkan -X- _ O +uji -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +t-Test -X- _ O +pada -X- _ O +nilai -X- _ O +rata- -X- _ O +rata -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +Dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +peneliti -X- _ O +juga -X- _ O +akan -X- _ O +menargetkan -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +hanya -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +internal -X- _ O +BPS -X- _ O +tetapi -X- _ O +juga -X- _ O +dari -X- _ O +pihak -X- _ O +eksternal -X- _ O +BPS -X- _ O +Berkaca -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +sebagai -X- _ O +pendekatan -X- _ O +utama -X- _ O +dengan -X- _ O +analisis -X- _ O +IPA -X- _ O +sebagai -X- _ O +pendukung. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +peneliti -X- _ O +juga -X- _ O +akan -X- _ O +menambahkan -X- _ O +uji -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +t-Test -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +adanya -X- _ O +perbedaan -X- _ O +signifikan -X- _ O +pada -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +terdahulu -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +akan -X- _ O +menargetkan -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +hanya -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +internal -X- _ O +BPS -X- _ O +tetapi -X- _ O +juga -X- _ O +dari -X- _ O +pihak -X- _ O +eksternal -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +sebagai -X- _ O +pendekatan -X- _ O +utama -X- _ O +dan -X- _ O +analisis -X- _ O +IPA -X- _ O +sebagai -X- _ O +pendukung -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +uji -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +t-Test -X- _ O +untuk -X- _ O +identifikasi -X- _ O +perbedaan -X- _ O +signifikan -X- _ O +antara -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +kuantitatif. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +kuantitatif -X- _ O +merupakan -X- _ O +metode -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +berlandaskan -X- _ O +pada -X- _ O +filsafat -X- _ O +positivistic -X- _ O +atau -X- _ O +berupa -X- _ O +data -X- _ O +konkrit -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +berupa -X- _ O +angka-angka -X- _ O +yang -X- _ O +diukur -X- _ O +menggunakan -X- _ O +statistik -X- _ O +serta -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +suatu -X- _ O +sampel -X- _ O +atau -X- _ O +populasi -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +untuk -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +akhir -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +A. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +primer -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +kuesioner. -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +merupakan -X- _ O +teknik -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +memberi -X- _ O +seperangkat -X- _ O +pertanyaan -X- _ O +ataupun -X- _ O +pernyataan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +tertulis -X- _ O +kepada -X- _ O +responden -X- _ O +untuk -X- _ O +dijawab -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +Google -X- _ O +Form -X- _ O +kemudian -X- _ O +disebar -X- _ O +secara -X- _ O +online -X- _ O +melalui -X- _ O +media -X- _ O +sosial -X- _ O +dan -X- _ O +Email. -X- _ O +Adapun -X- _ O +kuesioner -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +kuesioner -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +yang -X- _ O +dilandaskan -X- _ O +pada -X- _ O +tiga -X- _ O +kriteria -X- _ O +penilaian -X- _ O +yaitu -X- _ O +kegunaan -X- _ O +( -X- _ O +Usability -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ O +informasi -X- _ O +( -X- _ O +Service -X- _ O +( -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +kualitas -X- _ O +Interaction -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +setiap -X- _ O +pernyataan -X- _ O +akan -X- _ O +dijawab -X- _ O +dengan -X- _ O +skala -X- _ O +likert -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +lima -X- _ O +poin -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +“sangat -X- _ O +tidak -X- _ O +setuju” -X- _ O +, -X- _ O +“tidak -X- _ O +setuju” -X- _ O +, -X- _ O +“netral” -X- _ O +, -X- _ O +“setuju” -X- _ O +dan -X- _ O +“sangat -X- _ O +setuju. -X- _ O +B. -X- _ O +Metode -X- _ O +Analisis -X- _ O +interaksi -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +diolah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SPSS -X- _ O +dan -X- _ O +Microsoft -X- _ O +Excel -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +Uji -X- _ O +validitas -X- _ O +adalah -X- _ O +uji -X- _ O +yang -X- _ O +menyangkut -X- _ O +suatu -X- _ O +peubah -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +seharusnya -X- _ O +diukur -X- _ O +atau -X- _ O +disebut -X- _ O +juga -X- _ O +ketepatan -X- _ O +dan -X- _ O +kecermatan -X- _ O +suatu -X- _ O +alat -X- _ O +ukur -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +fungsi -X- _ O +ukurannya -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Suatu -X- _ O +instrumen -X- _ O +penelitian -X- _ O +akan -X- _ O +dianggap -X- _ O +valid -X- _ O +apabila -X- _ O +nilai -X- _ O +rhitung -X- _ O +> -X- _ O +rtabel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +apabila -X- _ O +nilai -X- _ O +rhitung -X- _ O +< -X- _ O +rtabel -X- _ O +maka -X- _ O +instrumen -X- _ O +penelitian -X- _ O +dianggap -X- _ O +tidak -X- _ O +valid -X- _ O +dengan -X- _ O +penentuan -X- _ O +taraf -X- _ O +signifikansi -X- _ O +0.05 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +2. -X- _ O +Uji -X- _ O +Reliabilitas -X- _ O +Uji -X- _ O +reliabiltas -X- _ O +atau -X- _ O +keajegan -X- _ O +pengukuran -X- _ O +adalah -X- _ O +petunjuk -X- _ O +bahwa -X- _ O +instrumen -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercaya -X- _ O +sebagai -X- _ O +alat -X- _ O +pengumpul -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +mampu -X- _ O +mengungkapkan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +dilapangan -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Instrumen -X- _ O +penelitian -X- _ O +akan -X- _ O +dinyatakan -X- _ O +handal -X- _ O +apabila -X- _ O +nilai -X- _ O +Cronbach -X- _ O +alpha -X- _ O +> -X- _ O +0,6 -X- _ O +dan -X- _ O +instrumen -X- _ O +penelitian -X- _ O +dinyatakan -X- _ O +tidak -X- _ O +handal -X- _ O +apabila -X- _ O +Cronbach -X- _ O +Alpha -X- _ O +< -X- _ O +0,6 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +3. -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +t-Test -X- _ O +sesudah -X- _ O +perlakuan -X- _ O +Uji -X- _ O +T -X- _ O +berpasangan -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengkaji -X- _ O +keefektifan -X- _ O +perlakuan -X- _ O +dengan -X- _ O +ditandai -X- _ O +adanya -X- _ O +perbedaan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +sebelum -X- _ O +dan -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +uji -X- _ O +t -X- _ O +berpasangan -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +membandingkan -X- _ O +dua -X- _ O +sampel -X- _ O +data -X- _ O +berpasangan -X- _ O +yang -X- _ O +dianggap -X- _ O +sebagai -X- _ O +satu -X- _ O +unit -X- _ O +pengamatan -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +mengetahui -X- _ O +adanya -X- _ O +perbedaan -X- _ O +signifikan -X- _ O +antara -X- _ O +kedua -X- _ O +sampel. -X- _ O +Adapun -X- _ O +rata-rata -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +> -X- _ O +0.05 -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +signifikan -X- _ O +apabila -X- _ O +< -X- _ O +0.05 -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +signifikan -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +jika -X- _ O +nilai -X- _ O +perbedaan -X- _ O +4. -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +WQI -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +angka -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +kualitas -X- _ O +suatu -X- _ O +website. -X- _ O +Dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +WQI -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ O +sistem -X- _ O +diukur -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +dan -X- _ O +kinerja -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +penilaian -X- _ O +responden -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +WQI -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +bagi -X- _ O +antara -X- _ O +weighted -X- _ O +score -X- _ O +dengan -X- _ O +maximum -X- _ O +score -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +WQI -X- _ O += -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑊𝑒𝑖𝑔ℎ𝑡𝑒𝑑 -X- _ O +𝑆𝑐𝑜𝑟𝑒 -X- _ O +𝑀𝑎𝑥𝑖𝑚𝑢𝑚 -X- _ O +𝑆𝑐𝑜𝑟𝑒 -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Rumus -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +WQI -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +tingkat -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +kualitas -X- _ O +dari -X- _ O +sebuah -X- _ O +website -X- _ O +dengan -X- _ O +skala -X- _ O +interval -X- _ O +berikut -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +TABEL -X- _ O +2 -X- _ O +INTERPRETASI -X- _ O +WEBQUAL -X- _ O +INDEX -X- _ O +No. -X- _ O +Interval -X- _ O +Koefisien -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kualitas -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +0.8 -X- _ O +– -X- _ O +1.0 -X- _ O +0.6 -X- _ O +– -X- _ O +0.79 -X- _ O +0.4 -X- _ O +– -X- _ O +0.59 -X- _ O +0.2 -X- _ O +– -X- _ O +0.39 -X- _ O +0.00 -X- _ O +– -X- _ O +0.19 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Baik -X- _ O +Baik -X- _ O +Cukup -X- _ O +Baik -X- _ O +Kurang -X- _ O +Baik -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kurang -X- _ O +Baik -X- _ O +5. -X- _ O +Importance-Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +Metode -X- _ O +Importance-Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +hubungan -X- _ O +antara -X- _ O +performa -X- _ O +sistem -X- _ O +dengan -X- _ O +prioritas -X- _ O +peningkatan -X- _ O +kualitas -X- _ O +produk -X- _ O +atau -X- _ O +jasa -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +analisis -X- _ O +Importance-Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +menjadi -X- _ O +4 -X- _ O +kuadran -X- _ O +dengan -X- _ O +sumbu -X- _ O +X -X- _ O +mewakili -X- _ O +indikator -X- _ O +performance -X- _ O +dan -X- _ O +sumbu -X- _ O +Y -X- _ O +mewakili -X- _ O +indikator -X- _ O +importance. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +Kuadran -X- _ O +Importance-Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +a -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +I -X- _ O +( -X- _ O +Pertahankan -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +berisi -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +harapan -X- _ O +( -X- _ O +importance -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +kinerja -X- _ O +( -X- _ O +performance -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi. -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +b -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +II -X- _ O +( -X- _ O +Prioritas -X- _ O +Utama -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +memuat -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +dianggap -X- _ O +memiliki -X- _ O +kepentingan -X- _ O +( -X- _ O +importance -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +dinilai -X- _ O +tinggi -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +tetapi -X- _ O +masih -X- _ O +memiliki -X- _ O +kinerja -X- _ O +( -X- _ O +performance -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan -X- _ O +pengguna -X- _ O +c -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +III -X- _ O +( -X- _ O +Prioritas -X- _ O +Rendah -X- _ O +) -X- _ O +Indikator -X- _ O +atau -X- _ O +atribut -X- _ O +pada -X- _ O +kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +dianggap -X- _ O +kurang -X- _ O +memiliki -X- _ O +kepentingan -X- _ O +( -X- _ O +importance -X- _ O +) -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +kinerja -X- _ O +dan -X- _ O +( -X- _ O +performance -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +biasa -X- _ O +saja. -X- _ O +juga -X- _ O +memiliki -X- _ O +d -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +IV -X- _ O +( -X- _ O +Berlebihan -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +mengandung -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +( -X- _ O +importance -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +kinerja -X- _ O +( -X- _ O +performance -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +atau -X- _ O +berlebihan. -X- _ O +namun -X- _ O +memiliki -X- _ O +rendah -X- _ O +6. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +( -X- _ O +Gap -X- _ O +Analysis -X- _ O +) -X- _ O +dapat -X- _ O +sebagai -X- _ O +Analisis -X- _ O +Gap -X- _ O +perbandingan -X- _ O +kinerja -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +atau -X- _ O +performa -X- _ O +dengan -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +atau -X- _ O +ekspektasi. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Gap -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +nilai -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +performa -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +ekspektasi. -X- _ O +Rumus -X- _ O +perhitungan -X- _ O +dibawah -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +Q -X- _ O +mewakili -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +, -X- _ O +P -X- _ O +mewakili -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +E -X- _ O +mewakili -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Q -X- _ O += -X- _ O +P-E -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Rumus -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +Apabila -X- _ O +nilai -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +bernilai -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +artinya -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +penggunanya. -X- _ O +Jika -X- _ O +nilai -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +bernilai -X- _ O +positif -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +telah -X- _ O +melampaui -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Dan -X- _ O +Jika -X- _ O +nilai -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +bernilai -X- _ O +negatif -X- _ O +maka -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +masih -X- _ O +kurang -X- _ O +atau -X- _ O +berada -X- _ O +dibawah -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +pengguna -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +C. -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +Webqual -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +atau -X- _ O +teknik -X- _ O +pengukuran -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +performa -X- _ O +pengguna -X- _ O +terakhir -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pendapat -X- _ O +lain -X- _ O +menyebutkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +diterapkan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +serta -X- _ O +membantu -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +faktor-faktor -X- _ O +yang -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +terhadap -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pengguna -X- _ O +akhir -X- _ O +website -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +pertama -X- _ O +kali -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +1998 -X- _ O +oleh -X- _ O +Barnes -X- _ O +dan -X- _ O +Vidgen -X- _ O +dan -X- _ O +telah -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +berbagai -X- _ O +website. -X- _ O +Versi -X- _ O +pertama -X- _ O +dari -X- _ O +Webqual -X- _ O +yaitu -X- _ O +Webqual -X- _ O +1.0 -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +pada -X- _ O +domain -X- _ O +sekolah -X- _ O +bisnis -X- _ O +di -X- _ O +Inggris -X- _ O +dengan -X- _ O +fokus -X- _ O +pada -X- _ O +“voice -X- _ O +of -X- _ O +customer” -X- _ O +atau -X- _ O +seperti -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +pengguna -X- _ O +inginkan -X- _ O +dari -X- _ O +website. -X- _ O +Versi -X- _ O +kedua -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Webqual -X- _ O +2.0 -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +B2C -X- _ O +( -X- _ O +Business -X- _ O +to -X- _ O +Consumer -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +menekankan -X- _ O +pada -X- _ O +kualitas -X- _ O +interaksi -X- _ O +atau -X- _ O +layanan -X- _ O +pada -X- _ O +penggunanya -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +konsep -X- _ O +dasar -X- _ O +Servqual. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +Webqual -X- _ O +3.0 -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +versi -X- _ O +ketiga -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +lelang -X- _ O +dengan -X- _ O +peninjauan -X- _ O +lebih -X- _ O +dalam -X- _ O +sehingga -X- _ O +ditemukan -X- _ O +fokus -X- _ O +baru -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +fungsi -X- _ O +atau -X- _ O +kegunaan -X- _ O +dari -X- _ O +website. -X- _ O +Hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +dari -X- _ O +Webqual -X- _ O +3.0 -X- _ O +melengkapi -X- _ O +dimensi -X- _ O +penilaian -X- _ O +dari -X- _ O +dua -X- _ O +versi -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +terciptalah -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +dengan -X- _ O +fokus -X- _ O +pada -X- _ O +tiga -X- _ O +dimensi -X- _ O +utama -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +kualitas -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ O +interaksi -X- _ O +atau -X- _ O +layanan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kegunaan. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +diawali -X- _ O +dengan -X- _ O +ditemukannya -X- _ O +masalah -X- _ O +awal -X- _ O +berupa -X- _ O +beberapa -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +error -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +untuk -X- _ O +memaksimalkan -X- _ O +fungsi -X- _ O +dari -X- _ O +website -X- _ O +yaitu -X- _ O +menunjang -X- _ O +peningkatan -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +manusia -X- _ O +di -X- _ O +BPS -X- _ O +melalui -X- _ O +berbagai -X- _ O +diklat. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +solusi -X- _ O +dengan -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +berbagai -X- _ O +literatur -X- _ O +terkait -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +dan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dalam -X- _ O +mendukung -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Terakhir -X- _ O +adalah -X- _ O +melakukan -X- _ O +dokumentasi -X- _ O +terkait -X- _ O +laporan -X- _ O +serta -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +skripsi. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +dan -X- _ O +Reliabilitas -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +dan -X- _ O +Reliabilitas -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +30 -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +bagian -X- _ O +yaitu -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi. -X- _ O +1. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +taraf -X- _ O +signifikansi -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.05 -X- _ O +dengan -X- _ O +responden -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30 -X- _ O +maka -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +r -X- _ O +tabel -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.361 -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +Performa -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +Ekspektasi -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +5 -X- _ O +dan -X- _ O +gambar -X- _ O +6 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +semua -X- _ O +instrumen -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +valid. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dibuktikan -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +semua -X- _ O +rhitung -X- _ O +pada -X- _ O +kolom -X- _ O +Corrected -X- _ O +Item-Total -X- _ O +Correlation -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +r -X- _ O +tabel -X- _ O +0.361. -X- _ O +2. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Reliabilitas -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Reliabilitas -X- _ O +Performa -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Reliabilitas -X- _ O +Ekspektasi -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +Cronbach’s -X- _ O +Alpha -X- _ O +Based -X- _ O +on -X- _ O +Standardized -X- _ O +Items -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.989 -X- _ O +untuk -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +0.992 -X- _ O +untuk -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +yang -X- _ O +semuanya -X- _ O +bernilai -X- _ O +> -X- _ O +0.6 -X- _ O +sehingga -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +instrumen -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +terbukti -X- _ O +reliabilitasnya. -X- _ O +B. -X- _ O +Karakteristik -X- _ O +Responden -X- _ O +Hasil -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +ini -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +penyebaran -X- _ O +kuesioner -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +dengan -X- _ O +periode -X- _ O +7 -X- _ O +Februari -X- _ O +2023 -X- _ O +hingga -X- _ O +21 -X- _ O +Maret -X- _ O +2023 -X- _ O +dan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +sebanyak -X- _ O +388 -X- _ O +responden. -X- _ O +1. -X- _ O +Jenis -X- _ O +Kelamin -X- _ O +Perempuan -X- _ O +Laki-laki -X- _ O +42 -X- _ O +% -X- _ O +58 -X- _ O +% -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Lingkaran -X- _ O +Jenis -X- _ O +Kelamin -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +sebanyak -X- _ O +388 -X- _ O +responden -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +, -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +58 -X- _ O +% -X- _ O +laki-laki -X- _ O +dan -X- _ O +42 -X- _ O +% -X- _ O +perempuan. -X- _ O +2. -X- _ O +Usia -X- _ O +21-30 -X- _ O +tahun -X- _ O +31-40 -X- _ O +tahun -X- _ O +≥ -X- _ O +40 -X- _ O +tahun -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +31 -X- _ O +% -X- _ O +29 -X- _ O +% -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Lingkaran -X- _ O +Usia -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +sebanyak -X- _ O +388 -X- _ O +responden -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +, -X- _ O +lebih -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +dengan -X- _ O +umur -X- _ O +40 -X- _ O +tahun -X- _ O +ke -X- _ O +atas -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +sebanyak -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +pengguna -X- _ O +dengan -X- _ O +rentang -X- _ O +umur -X- _ O +21-30 -X- _ O +tahun -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +31 -X- _ O +% -X- _ O +pengguna -X- _ O +dengan -X- _ O +rentang -X- _ O +umur -X- _ O +31-40 -X- _ O +tahun -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +29 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +3. -X- _ O +Asal -X- _ O +Institusi -X- _ O +26 -X- _ O +% -X- _ O +74 -X- _ O +% -X- _ O +Pegawai -X- _ O +BPS -X- _ O +Pegawai -X- _ O +Non- -X- _ O +BPS -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Lingkaran -X- _ O +Asal -X- _ O +Institusi -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +26 -X- _ O +% -X- _ O +responden -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +institusi -X- _ O +di -X- _ O +luar -X- _ O +BPS -X- _ O +dan -X- _ O +74 -X- _ O +% -X- _ O +responden -X- _ O +lainnya -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +BPS. -X- _ O +4. -X- _ O +Frekuensi -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Website -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Diagram -X- _ O +Lingkaran -X- _ O +Frekuensi -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Website -X- _ O +Pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +frekuensi -X- _ O +kunjungan -X- _ O +lebih -X- _ O +didominasi -X- _ O +oleh -X- _ O +kelompok -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +mengunjungi -X- _ O +website -X- _ O +hanya -X- _ O +jika -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +68 -X- _ O +% -X- _ O +kelompok -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +mengunjungi -X- _ O +website -X- _ O +setiap -X- _ O +hari -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +26 -X- _ O +% -X- _ O +kelompok -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +mengunjungi -X- _ O +website -X- _ O +seminggu -X- _ O +sekali -X- _ O +sebanyak -X- _ O +5 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +kelompok -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +mengunjungi -X- _ O +website -X- _ O +sebulan -X- _ O +sekali -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +1 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +C. -X- _ O +Deskripsi -X- _ O +Hasil -X- _ O +TABEL -X- _ O +7 -X- _ O +RINGKASAN -X- _ O +HASIL -X- _ O +MENURUT -X- _ O +DIMENSI -X- _ O +PERFORMA -X- _ O +Performa -X- _ O +N -X- _ O +Min -X- _ O +Max -X- _ O +Mean -X- _ O +Usability -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +388 -X- _ O +388 -X- _ O +388 -X- _ O +8 -X- _ O +8 -X- _ O +9 -X- _ O +St. -X- _ O +Dev -X- _ O +5.1 -X- _ O +40 -X- _ O +30.61 -X- _ O +40 -X- _ O +40 -X- _ O +30.7 -X- _ O +4.94 -X- _ O +30.98 -X- _ O +4.76 -X- _ O +TABEL -X- _ O +8 -X- _ O +RINGKASAN -X- _ O +HASIL -X- _ O +MENURUT -X- _ O +DIMENSI -X- _ O +EKSPEKTASI -X- _ O +Ekspektasi -X- _ O +N -X- _ O +Min -X- _ O +Max -X- _ O +Mean -X- _ O +10 -X- _ O +40 -X- _ O +31.11 -X- _ O +10 -X- _ O +40 -X- _ O +31.22 -X- _ O +St. -X- _ O +Dev -X- _ O +4.63 -X- _ O +4.61 -X- _ O +9 -X- _ O +40 -X- _ O +31.54 -X- _ O +4.61 -X- _ O +Usability -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +388 -X- _ O +388 -X- _ O +388 -X- _ O +Berikut -X- _ O +merupakan -X- _ O +ringkasan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +388 -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +bagian -X- _ O +yaitu -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +dengan -X- _ O +masing-masing -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +variabel -X- _ O +yaitu -X- _ O +Usability -X- _ O +, -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +dan -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +nilai -X- _ O +minimum -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +namun -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +maksimum -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +sama. -X- _ O +setelah -X- _ O +ditelusuri -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +terdapat -X- _ O +seorang -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +maksimum -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +pertanyaan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +yang -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +baik -X- _ O +nilai -X- _ O +maksimum -X- _ O +pada -X- _ O +performa -X- _ O +ataupun -X- _ O +nilai -X- _ O +maksimum -X- _ O +pada -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +bernilai -X- _ O +40. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +pula -X- _ O +perbedaan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +dari -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +sedikit -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +daripada -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +performa. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +gambaran -X- _ O +awal -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +kita -X- _ O +peroleh -X- _ O +terkait -X- _ O +adanya -X- _ O +perbedaan -X- _ O +antara -X- _ O +nilai -X- _ O +performa -X- _ O +dan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +deviasi -X- _ O +nilai -X- _ O +performa -X- _ O +memiliki -X- _ O +standar -X- _ O +deviasi -X- _ O +yang -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +deviasi -X- _ O +dari -X- _ O +ekspektasi. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +memberikan -X- _ O +gambaran -X- _ O +bahwa -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +variabel -X- _ O +performa -X- _ O +cenderung -X- _ O +sedikit -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +persebarannya -X- _ O +dibanding -X- _ O +data -X- _ O +variabel -X- _ O +ekspektasi. -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Performa -X- _ O +dan -X- _ O +Ekspektasi -X- _ O +Menurut -X- _ O +Atribut -X- _ O +Hasil -X- _ O +berikut -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +maksimum -X- _ O +, -X- _ O +minimum -X- _ O +dan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +atribut -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +dimensi. -X- _ O +Pada -X- _ O +bagian -X- _ O +performa -X- _ O +untuk -X- _ O +dimensi -X- _ O +Usability -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +”website -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajari -X- _ O +dan -X- _ O +dioperasikan” -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +adalah -X- _ O +”website -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +menarik”. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +berarti -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +lebih -X- _ O +cenderung -X- _ O +setuju -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajari -X- _ O +dan -X- _ O +dioperasikan -X- _ O +dan -X- _ O +menganggap -X- _ O +bahwa -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +kurang -X- _ O +menarik. -X- _ O +Pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +”website -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercaya” -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +”website -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +dengan -X- _ O +detail -X- _ O +yang -X- _ O +tepat” -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +berarti -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +lebih -X- _ O +cenderung -X- _ O +setuju -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercaya -X- _ O +dan -X- _ O +menganggap -X- _ O +bahwa -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +website -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +cukup -X- _ O +detail. -X- _ O +Pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +“website -X- _ O +memiliki -X- _ O +reputasi -X- _ O +yang -X- _ O +baik” -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +adalah -X- _ O +atribut -X- _ O +”pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +perusahaan” -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +berarti -X- _ O +pengguna -X- _ O +cenderung -X- _ O +setuju -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +memiliki -X- _ O +reputasi -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +tetapi -X- _ O +masih -X- _ O +merasa -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +perusahaan -X- _ O +dalam -X- _ O +yaitu -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +pihak -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS. -X- _ O +Sama -X- _ O +halnya -X- _ O +pada -X- _ O +kelompok -X- _ O +kolom -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Usability -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +”website -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajari -X- _ O +dan -X- _ O +dioperasikan” -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +adalah -X- _ O +”website -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +menarik” -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +diartikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +berharap -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +akan -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajari -X- _ O +dan -X- _ O +dioperasikan -X- _ O +daripada -X- _ O +berharap -X- _ O +website -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +menarik. -X- _ O +Pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Information -X- _ O +Quality -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +”website -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercaya” -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +”website -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +yang -X- _ O +tepat” -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +berarti -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +berharap -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +akan -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercaya -X- _ O +daripada -X- _ O +berharap -X- _ O +website -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +yang -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +MinMaxMeanMinMaxMean -X- _ O +US013.933.934.394.39 -X- _ O +US023.854.35 -X- _ O +US033.774.33 -X- _ O +US043.934.38 -X- _ O +US053.623.624.204.20 -X- _ O +US063.724.24 -X- _ O +US073.884.28 -X- _ O +US083.924.293.834.31 -X- _ O +IQ014.024.42 -X- _ O +IQ024.134.134.444.44 -X- _ O +IQ033.894.38 -X- _ O +IQ044.044.39 -X- _ O +IQ053.944.38 -X- _ O +IQ063.863.864.37 -X- _ O +IQ073.904.334.333.974.39 -X- _ O +SI013.933.934.33 -X- _ O +SI023.934.33 -X- _ O +SI033.874.354.35 -X- _ O +SI043.874.35 -X- _ O +SI053.643.644.21 -X- _ O +SI063.684.184.18 -X- _ O +SI073.784.333.814.30DimensiAtributInformation -X- _ O +QualityWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +akuratWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercayaWebsite -X- _ O +memberikan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +tepat -X- _ O +waktuWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +relevanWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +dimengertiKodeRata-Rata -X- _ O +Nilai -X- _ O +Variabel -X- _ O +Service -X- _ O +InteractionWebsite -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +menarikUsabilityWebsite -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajar -X- _ O +dan -X- _ O +dioperasikanInteraksi -X- _ O +dengan -X- _ O +website -X- _ O +jelas -X- _ O +dan -X- _ O +mudah -X- _ O +dimengertiMudah -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +menu-menu -X- _ O +didalam -X- _ O +websiteWebsite -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakanWebsite -X- _ O +memiliki -X- _ O +desain -X- _ O +yang -X- _ O +cocok -X- _ O +dan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +jenis -X- _ O +Website -X- _ O +memiliki -X- _ O +kompetensiWebsite -X- _ O +menciptakan -X- _ O +pengalaman -X- _ O +positif -X- _ O +bagi -X- _ O +penggunaPersepsiEkspektasiService -X- _ O +InteractionWebsite -X- _ O +memiliki -X- _ O +reputasi -X- _ O +yang -X- _ O +baikPengguna -X- _ O +merasa -X- _ O +aman -X- _ O +dalam -X- _ O +bertransaksi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Rata-Rata -X- _ O +Nilai -X- _ O +Variabel -X- _ O +UsabilityRata-Rata -X- _ O +Nilai -X- _ O +Variabel -X- _ O +Information -X- _ O +QualityWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +dengan -X- _ O +detail -X- _ O +yang -X- _ O +tepatWebste -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +yang -X- _ O +tepatPengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +Website -X- _ O +menyampaikan -X- _ O +rasa -X- _ O +bermasyarakat -X- _ O +atau -X- _ O +Website -X- _ O +memberikan -X- _ O +produk -X- _ O +atau -X- _ O +layanan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +merasa -X- _ O +aman -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +pribadi -X- _ O +penggunaWebsite -X- _ O +menciptakan -X- _ O +rasa -X- _ O +personal -X- _ O +atau -X- _ O +terjaminnya -X- _ O +privasi -X- _ O +tepat. -X- _ O +Pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +“pengguna -X- _ O +merasa -X- _ O +aman -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +pribadi -X- _ O +pengguna” -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +adalah -X- _ O +atribut -X- _ O +”website -X- _ O +menyampaikan -X- _ O +rasa -X- _ O +bermasyarakat -X- _ O +atau -X- _ O +bersosial” -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +berarti -X- _ O +pengguna -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +berharap -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +akan -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercaya -X- _ O +dalam -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +pribadi -X- _ O +penggunanya -X- _ O +daripada -X- _ O +berharap -X- _ O +website -X- _ O +akan -X- _ O +dapat -X- _ O +menyampaikan -X- _ O +rasa -X- _ O +bermasyarakat -X- _ O +dan -X- _ O +bersosial. -X- _ O +D. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Analisis -X- _ O +1. -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +T-Test -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Uji -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +T-Test -X- _ O +Pada -X- _ O +tabel -X- _ O +diperlihatkan -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +Paired -X- _ O +Sample -X- _ O +T- -X- _ O +Test -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +signifikansi -X- _ O +0.00 -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +0.05 -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +yang -X- _ O +signifikan -X- _ O +pada -X- _ O +seluruh -X- _ O +pasangan -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +diuji. -X- _ O +2. -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +4. -X- _ O +( -X- _ O +87 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +0.87 -X- _ O +Gambar -X- _ O +15. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +Nilai -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +WQI -X- _ O +untuk -X- _ O +perhitungan -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +adalah -X- _ O +sangat -X- _ O +baik. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +dimensi -X- _ O +information -X- _ O +quality -X- _ O +adalah -X- _ O +dimensi -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +WQI -X- _ O +paling -X- _ O +tinggi -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +dimensi -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +cukup -X- _ O +berhasil -X- _ O +pada -X- _ O +aspek -X- _ O +dimensi -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +16. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +yang -X- _ O +memenuhi -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +semua -X- _ O +atribut -X- _ O +bernilai -X- _ O +negatif -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dari -X- _ O +setiap -X- _ O +atribut -X- _ O +penilaian -X- _ O +belum -X- _ O +ada -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +terbesar -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +atribut -X- _ O +“website -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +menarik” -X- _ O +pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Usability -X- _ O +, -X- _ O +artinya -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +menilai -X- _ O +bahwa -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dan -X- _ O +berharap -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +dibuat -X- _ O +lebih -X- _ O +menarik -X- _ O +lagi. -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +terbesar -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +atribut -X- _ O +“pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +perusahaan” -X- _ O +pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +, -X- _ O +artinya -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +merasa -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapat -X- _ O +ataupun -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +pihak -X- _ O +respon -X- _ O +perusahaan -X- _ O +dan -X- _ O +berharap -X- _ O +akan -X- _ O +disediakan -X- _ O +akses -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +ataupun -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +perusahaan. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +terbesar -X- _ O +yang -X- _ O +lain -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +atribut -X- _ O +“mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +menu-menu -X- _ O +dalam -X- _ O +website” -X- _ O +pada -X- _ O +dimensi -X- _ O +Usability -X- _ O +, -X- _ O +artinya -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +masih -X- _ O +merasa -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +menu-menu -X- _ O +atau -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +website. -X- _ O +Importance-Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +Pada -X- _ O +analisis -X- _ O +Importance-Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +menjadi -X- _ O +4 -X- _ O +kuadran -X- _ O +dengan -X- _ O +sumbu -X- _ O +X -X- _ O +mewakili -X- _ O +indikator -X- _ O +performance -X- _ O +dan -X- _ O +sumbu -X- _ O +Y -X- _ O +terhadap -X- _ O +seluruh -X- _ O +mewakili -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +diduga -X- _ O +mempengaruhi -X- _ O +kualitas -X- _ O +website. -X- _ O +indikator -X- _ O +importance -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapat -X- _ O +respon -X- _ O +3. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +( -X- _ O +Gap -X- _ O +Analysis -X- _ O +) -X- _ O +Gambar -X- _ O +17. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Analisis -X- _ O +IPA -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Rata-RataRata-RataRata-RataPersepsiEkspektasi -X- _ O +Gap -X- _ O +US013.934.39-0.47 -X- _ O +US023.854.35-0.50 -X- _ O +US033.774.33-0.56 -X- _ O +US043.934.38-0.45 -X- _ O +US053.624.20-0.58 -X- _ O +US063.724.24-0.52 -X- _ O +US073.884.28-0.40 -X- _ O +US083.924.29-0.373.834.31-0.48 -X- _ O +IQ014.024.42-0.40 -X- _ O +IQ024.134.44-0.31 -X- _ O +IQ033.894.38-0.49 -X- _ O +IQ044.044.39-0.35 -X- _ O +IQ053.944.38-0.44 -X- _ O +IQ063.864.37-0.51 -X- _ O +IQ073.904.33-0.433.974.39-0.42 -X- _ O +SI013.934.33-0.40 -X- _ O +SI023.934.33-0.40 -X- _ O +SI033.874.35-0.48 -X- _ O +SI043.874.35-0.48 -X- _ O +SI053.644.21-0.57 -X- _ O +SI063.684.18-0.50 -X- _ O +SI073.784.33-0.553.814.30-0.48Pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +berkomunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +Website -X- _ O +menyampaikan -X- _ O +rasa -X- _ O +bermasyarakat -X- _ O +atau -X- _ O +bersosialWebsite -X- _ O +memberikan -X- _ O +produk -X- _ O +atau -X- _ O +layanan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +Website -X- _ O +memiliki -X- _ O +desain -X- _ O +yang -X- _ O +cocok -X- _ O +dan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +jenis -X- _ O +Website -X- _ O +memiliki -X- _ O +kompetensiWebsite -X- _ O +menciptakan -X- _ O +pengalaman -X- _ O +positif -X- _ O +bagi -X- _ O +penggunaPengguna -X- _ O +merasa -X- _ O +aman -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +pribadi -X- _ O +penggunaWebsite -X- _ O +menciptakan -X- _ O +rasa -X- _ O +personal -X- _ O +atau -X- _ O +terjaminnya -X- _ O +privasi -X- _ O +Service -X- _ O +InteractionWebsite -X- _ O +memiliki -X- _ O +reputasi -X- _ O +yang -X- _ O +baikPengguna -X- _ O +merasa -X- _ O +aman -X- _ O +dalam -X- _ O +bertransaksi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Rata-Rata -X- _ O +Nilai -X- _ O +Variabel -X- _ O +UsabilityRata-Rata -X- _ O +Nilai -X- _ O +Variabel -X- _ O +Information -X- _ O +QualityWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +dengan -X- _ O +detail -X- _ O +yang -X- _ O +tepatWebste -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +dalam -X- _ O +format -X- _ O +yang -X- _ O +tepatWebsite -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +menarikUsabilityWebsite -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +dipelajar -X- _ O +dan -X- _ O +dioperasikanInteraksi -X- _ O +dengan -X- _ O +website -X- _ O +jelas -X- _ O +dan -X- _ O +mudah -X- _ O +dimengertiMudah -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +menu-menu -X- _ O +didalam -X- _ O +websiteWebsite -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakanDimensiAtributInformation -X- _ O +QualityWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +akuratWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipercayaWebsite -X- _ O +memberikan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +tepat -X- _ O +waktuWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +relevanWebsite -X- _ O +menyediakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +dimengertiKodeRata-Rata -X- _ O +Nilai -X- _ O +Variabel -X- _ O +Service -X- _ O +Interaction -X- _ O +kualitasnya -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +I -X- _ O +( -X- _ O +Pertahankan -X- _ O +) -X- _ O +terletak -X- _ O +di -X- _ O +kanan -X- _ O +atas -X- _ O +dan -X- _ O +terdapat -X- _ O +12 -X- _ O +indikator. -X- _ O +Atribut -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +kuadran -X- _ O +dipertahankan -X- _ O +karena -X- _ O +menurut -X- _ O +pengguna -X- _ O +atribut -X- _ O +tersebut -X- _ O +dianggap -X- _ O +penting -X- _ O +dan -X- _ O +kinerjanya -X- _ O +telah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Adapun -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +Kuadran -X- _ O +I -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +terpercaya -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +9 -X- _ O +( -X- _ O +keakuratan -X- _ O +informasi -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +relevan -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +pengoperasian -X- _ O +mudah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +13 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +mudah -X- _ O +dimengerti -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +11 -X- _ O +tepat -X- _ O +waktu -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +19 -X- _ O +atribut -X- _ O +( -X- _ O +penggunaan -X- _ O +mudah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +terjaminnya -X- _ O +privasi -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +18 -X- _ O +( -X- _ O +keamanan -X- _ O +data -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +15 -X- _ O +( -X- _ O +format -X- _ O +informasi -X- _ O +tepat -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +17 -X- _ O +( -X- _ O +keamanan -X- _ O +transaksi -X- _ O +dalam -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +16 -X- _ O +( -X- _ O +reputasi -X- _ O +baik -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +nomor -X- _ O +b -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +II -X- _ O +( -X- _ O +Prioritas -X- _ O +Utama -X- _ O +) -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +kiri -X- _ O +atas -X- _ O +dan -X- _ O +terdapat -X- _ O +3 -X- _ O +indikator. -X- _ O +Kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +berisi -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +menurut -X- _ O +pengguna -X- _ O +memiliki -X- _ O +kepentingan -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +tetapi -X- _ O +belum -X- _ O +memiliki -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +pihak -X- _ O +developer -X- _ O +website -X- _ O +perlu -X- _ O +lebih -X- _ O +fokus -X- _ O +dengan -X- _ O +atribut-atribut -X- _ O +pada -X- _ O +Kuadran -X- _ O +II -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +ditingkatkan. -X- _ O +Adapun -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +Kuadran -X- _ O +II -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +14 -X- _ O +( -X- _ O +detail -X- _ O +informasi -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +kemudahan -X- _ O +interaksi -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +22 -X- _ O +( -X- _ O +pemberian -X- _ O +pelayanan -X- _ O +sesuai -X- _ O +janji -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +c -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +III -X- _ O +( -X- _ O +Prioritas -X- _ O +rendah -X- _ O +) -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +kiri -X- _ O +bawah -X- _ O +dan -X- _ O +terdapat -X- _ O +5 -X- _ O +indikator. -X- _ O +Kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +berisi -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +dianggap -X- _ O +kurang -X- _ O +penting -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +serta -X- _ O +memiliki -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +biasa -X- _ O +saja. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +perbaikan -X- _ O +terhadap -X- _ O +atribut -X- _ O +pada -X- _ O +kuadran -X- _ O +ini -X- _ O +tidak -X- _ O +terlalu -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +perlu -X- _ O +diprioritaskan. -X- _ O +Adapun -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +Kuadran -X- _ O +III -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +3 -X- _ O +( -X- _ O +kemudahan -X- _ O +menemukan -X- _ O +fitur -X- _ O +dalam -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +desain -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +20 -X- _ O +( -X- _ O +kemudahan -X- _ O +komunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +pihak -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +5 -X- _ O +( -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +menarik -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +21 -X- _ O +( -X- _ O +rasa -X- _ O +bersosialisasi -X- _ O +melalui -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +d -X- _ O +) -X- _ O +Kuadran -X- _ O +IV -X- _ O +( -X- _ O +Berlebihan -X- _ O +) -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +kanan -X- _ O +bawah -X- _ O +dan -X- _ O +terdapat -X- _ O +2 -X- _ O +indikator. -X- _ O +berisi -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +menurut -X- _ O +pengguna -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepentingan -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +namun -X- _ O +memiliki -X- _ O +kinerja -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +sehingga -X- _ O +dikatakan -X- _ O +berlebihan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +pihak -X- _ O +developer -X- _ O +website -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +lebih -X- _ O +fokus -X- _ O +pada -X- _ O +atribut -X- _ O +kuadran -X- _ O +lain. -X- _ O +Adapun -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +Kuadran -X- _ O +IV -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +kompetensi -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +7 -X- _ O +( -X- _ O +pengalaman -X- _ O +positif -X- _ O +pengguna -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengukur -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +diperoleh -X- _ O +beberapa -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Pada -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ B-TEMUAN +website -X- _ I-TEMUAN +Warkop -X- _ I-TEMUAN +Pusdiklat -X- _ I-TEMUAN +BPS -X- _ I-TEMUAN +mencapai -X- _ I-TEMUAN +87 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +sehingga -X- _ O +kualitas -X- _ B-TEMUAN +website -X- _ I-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +digolongkan -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +kategori -X- _ I-TEMUAN +sangat -X- _ I-TEMUAN +baik. -X- _ I-TEMUAN +2. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +memenuhi -X- _ O +harapan -X- _ O +penggunanya. -X- _ O +Kesenjangan -X- _ O +terbesar -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +atribut -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +komunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +menemukan -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +dalam -X- _ O +website -X- _ O +3. -X- _ O +Untuk -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +IPA -X- _ O +( -X- _ O +importance-performance -X- _ O +analysis -X- _ O +) -X- _ O +terdapat -X- _ O +tiga -X- _ O +atribut -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +prioritas -X- _ O +perbaikan -X- _ O +yaitu -X- _ O +detail -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +interaksi -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ketepatan -X- _ O +janji. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +atribut -X- _ O +dengan -X- _ O +performa -X- _ O +cukup -X- _ O +baik -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +dipertahankan -X- _ O +adalah -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +terpercaya -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +9 -X- _ O +( -X- _ O +keakuratan -X- _ O +informasi -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +relevan -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +pengoperasian -X- _ O +mudah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +13 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +mudah -X- _ O +dimengerti -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +11 -X- _ O +( -X- _ O +informasi -X- _ O +tepat -X- _ O +waktu -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +penggunaan -X- _ O +mudah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +19 -X- _ O +( -X- _ O +terjaminnya -X- _ O +privasi -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +18 -X- _ O +( -X- _ O +keamanan -X- _ O +data -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +15 -X- _ O +( -X- _ O +format -X- _ O +informasi -X- _ O +tepat -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +17 -X- _ O +( -X- _ O +keamanan -X- _ O +transaksi -X- _ O +dalam -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +16 -X- _ O +( -X- _ O +reputasi -X- _ O +baik -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dan -X- _ O +atribut -X- _ O +lain -X- _ O +dengan -X- _ O +prioritas -X- _ O +perbaikan -X- _ O +rendah -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +3 -X- _ O +( -X- _ O +kemudahan -X- _ O +menemukan -X- _ O +fitur -X- _ O +dalam -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +desain -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +20 -X- _ O +( -X- _ O +kemudahan -X- _ O +komunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +pihak -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +5 -X- _ O +( -X- _ O +tampilan -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +menarik -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +21 -X- _ O +( -X- _ O +rasa -X- _ O +bersosialisasi -X- _ O +melalui -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Serta -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +prioritas -X- _ O +terakhir -X- _ O +dalam -X- _ O +perbaikan -X- _ O +website -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +kompetensi -X- _ O +website -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +atribut -X- _ O +nomor -X- _ O +7 -X- _ O +( -X- _ O +pengalaman -X- _ O +positif -X- _ O +pengguna -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +Webqual -X- _ O +Index -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +dapat -X- _ O +digolongkan -X- _ O +pada -X- _ O +kategori -X- _ O +sangat -X- _ O +baik. -X- _ O +Kualitas -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +memenuhi -X- _ O +harapan -X- _ O +penggunanya. -X- _ O +Untuk -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +IPA -X- _ O +( -X- _ O +importance- -X- _ O +performance -X- _ O +analysis -X- _ O +) -X- _ O +terdapat -X- _ O +tiga -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +atribut -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +Warkop -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +ditingkatkan -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan -X- _ O +pengguna -X- _ O +yaitu -X- _ O +detail -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +interaksi -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ketepatan -X- _ O +janji. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +dan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disebutkan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +saran -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Tetap -X- _ O +menjaga -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +pihak -X- _ O +pengembang -X- _ O +website -X- _ O +perlu -X- _ O +memastikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +website -X- _ O +tetap -X- _ O +terus -X- _ O +diperbarui -X- _ O +secara -X- _ O +berkala. -X- _ O +Seperti -X- _ O +memperbaiki -X- _ O +tautan -X- _ O +yang -X- _ O +rusak -X- _ O +atau -X- _ O +mengganti -X- _ O +gambar -X- _ O +yang -X- _ O +usang -X- _ O +pada -X- _ O +website. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +2. -X- _ O +Meminimalkan -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +antara -X- _ O +performa -X- _ O +website -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +dan -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +website. -X- _ O +Pihak -X- _ O +pengembang -X- _ O +website -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dimulai -X- _ O +dari -X- _ O +atribut -X- _ O +tinggi -X- _ O +serta -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +paling -X- _ O +mencari -X- _ O +nilai -X- _ O +tahu -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +atribut -X- _ O +tersebut. -X- _ O +bagaimana -X- _ O +mengurangi -X- _ O +3. -X- _ O +Memprioritaskan -X- _ O +perbaikan -X- _ O +website -X- _ O +pada -X- _ O +atribut -X- _ O +detail -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +interaksi -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ketepatan -X- _ O +janji. -X- _ O +Karena -X- _ O +ketiga -X- _ O +atribut -X- _ O +tersebut -X- _ O +dianggap -X- _ O +penting -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +website -X- _ O +namun -X- _ O +performanya -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +sesuai -X- _ O +harapan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +A.Shahin -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +M. -X- _ O +Samea -X- _ O +, -X- _ O +Developing -X- _ O +the -X- _ O +Models -X- _ O +of -X- _ O +Service -X- _ O +Quality -X- _ O +Gaps -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +Critical -X- _ O +Discussion. -X- _ O +vol.1 -X- _ O +, -X- _ O +no.1 -X- _ O +, -X- _ O +pp.2 -X- _ O +[ -X- _ O +167-6068 -X- _ O +, -X- _ O +2010 -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Barnes -X- _ O +dan -X- _ O +Vidgen -X- _ O +, -X- _ O +Webqual -X- _ O +: -X- _ O +An -X- _ O +Exploration -X- _ O +of -X- _ O +Web-Site -X- _ O +Quality -X- _ O +, -X- _ O +Jan -X- _ O +2000 -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +BKPSDM. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Diklat -X- _ O +dan -X- _ O +Ujian -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +bkpsdm.kuningankab.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +diklat-dan-ujian -X- _ O +/ -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Avaliable -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +D. -X- _ O +Hutapea -X- _ O +, -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Website -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +DataIndonesia.id. -X- _ O +( -X- _ O +2023 -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Internet -X- _ O +di -X- _ O +Dunia -X- _ O +Mencapai -X- _ O +5,3 -X- _ O +Miliar -X- _ O +pada -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +dataindonesia.id -X- _ O +/ -X- _ O +digital -X- _ O +/ -X- _ O +detail -X- _ O +/ -X- _ O +jumlah-pengguna-internet-di-dunia- -X- _ O +mencapai-53-miliar-pada-2022 -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +H. -X- _ O +Sulastri -X- _ O +dan -X- _ O +Z. -X- _ O +Mubarak -X- _ O +, -X- _ O +Analisis -X- _ O +Pengaruh -X- _ O +Jalan -X- _ O +Bypass -X- _ O +Mataram— -X- _ O +Gerung -X- _ O +Terhadap -X- _ O +Nilai -X- _ O +Tanah -X- _ O +di -X- _ O +Lombok -X- _ O +Barat -X- _ O +, -X- _ O +vol.1 -X- _ O +, -X- _ O +no.1 -X- _ O +, -X- _ O +Juni -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +M. -X- _ O +Vermaat -X- _ O +, -X- _ O +Discovering -X- _ O +Computers -X- _ O +2018 -X- _ O +: -X- _ O +Digital -X- _ O +Technology -X- _ O +, -X- _ O +Data -X- _ O +and -X- _ O +Devices. -X- _ O +Singapore -X- _ O +: -X- _ O +Cengage -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +MS. -X- _ O +Monika -X- _ O +, -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Akademik -X- _ O +( -X- _ O +SIAKAD -X- _ O +) -X- _ O +UIN -X- _ O +Ar-Raniry -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0. -X- _ O +Aceh -X- _ O +: -X- _ O +UIN -X- _ O +Ar-Raniry -X- _ O +, -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Muslikhah. -X- _ O +( -X- _ O +20 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +, -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Alasan -X- _ O +Mengapa -X- _ O +Pengunjung -X- _ O +Datang -X- _ O +ke -X- _ O +Situs -X- _ O +Anda -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +anifatulmuslikhah.wordpress.com -X- _ O +/ -X- _ O +20 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +/ -X- _ O +03 -X- _ O +/ -X- _ O +30 -X- _ O +/ -X- _ O +alasan-mengapa- -X- _ O +pengunjung-datang-ke-situs-anda -X- _ O +/ -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +N. -X- _ O +Alifah -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +Rusgiyono -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +A. -X- _ O +Prahutama -X- _ O +, -X- _ O +Metode -X- _ O +Servqual -X- _ O +, -X- _ O +Kuadran -X- _ O +IPA -X- _ O +dan -X- _ O +Index -X- _ O +PGCV -X- _ O +untuk -X- _ O +Menganalisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Pelayanan -X- _ O +Rumah -X- _ O +Sakit -X- _ O +X -X- _ O +, -X- _ O +vol.8 -X- _ O +, -X- _ O +no.2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +2930 -X- _ O +, -X- _ O +Nov -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +N. -X- _ O +Wahyuni. -X- _ O +( -X- _ O +2014 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gap -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +qmc.binus.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +2014 -X- _ O +/ -X- _ O +09 -X- _ O +/ -X- _ O +28 -X- _ O +/ -X- _ O +g-a-p-a-n-a-l-y-s-i-s -X- _ O +/ -X- _ O +Analysis. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Avaliable -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +P. -X- _ O +S. -X- _ O +Rosita -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +Eva -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +A. -X- _ O +Bima -X- _ O +, -X- _ O +Benchmarking -X- _ O +Website -X- _ O +E-Commerce -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Pengukuran -X- _ O +Webqual -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +2089-9813 -X- _ O +, -X- _ O +Mar -X- _ O +2014. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Tugas -X- _ O +dan -X- _ O +Fungsi -X- _ O +Pusdiklat -X- _ O +BPS. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +pusdiklat.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +web -X- _ O +/ -X- _ O +tugasfungsi -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Rohman -X- _ O +dan -X- _ O +Kurniawan -X- _ O +, -X- _ O +Pengukuran -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Website -X- _ O +Badan -X- _ O +Penanggulangan -X- _ O +Bencana -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +, -X- _ O +vol.3 -X- _ O +no.2 -X- _ O +, -X- _ O +pp.2527 -X- _ O +, -X- _ O +Agu -X- _ O +2017. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Setyaningsih -X- _ O +, -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Website -X- _ O +E-PLJP -X- _ O +di -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +dan -X- _ O +Importance -X- _ O +Performance -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +IPA -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +UIN -X- _ O +Syarif -X- _ O +Hidayatullah -X- _ O +, -X- _ O +2019 -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Sitinjak -X- _ O +, -X- _ O +Tumpal -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Sugiarto -X- _ O +, -X- _ O +Lisrel. -X- _ O +Yogyakarta -X- _ O +: -X- _ O +Graha -X- _ O +Ilmu -X- _ O +, -X- _ O +2006 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Sugiyono -X- _ O +, -X- _ O +Metode -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Kuantitatif -X- _ O +Kualitatif -X- _ O +dan -X- _ O +R -X- _ O +& -X- _ O +D. -X- _ O +Bandung -X- _ O +: -X- _ O +Alfabeta -X- _ O +, -X- _ O +20 -X- _ O +[ -X- _ O +17. -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +Wikipedia. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Daftar -X- _ O +kode -X- _ O +status -X- _ O +HTTP -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Avaliable -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +id.wikipedia.org -X- _ O +/ -X- _ O +wiki -X- _ O +/ -X- _ O +Daftar_kode_status_HTTP -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +Winardi -X- _ O +, -X- _ O +Pramiyati -X- _ O +dan -X- _ O +Wadu -X- _ O +, -X- _ O +Analisis -X- _ O +Penilaian -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Terhadap -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Layanan -X- _ O +Website -X- _ O +Yayasan -X- _ O +Beasiswa -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Webqual -X- _ O +4.0 -X- _ O +, -X- _ O +Apr -X- _ O +2021. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kajian -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Algoritma -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Dalam -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Zero-Day -X- _ O +Malware -X- _ O +Dengan -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Muhammad -X- _ O +Sabri -X- _ O +Ekie -X- _ O +( -X- _ O +221911200 -X- _ O +, -X- _ O +4SI2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Farid -X- _ O +Ridho -X- _ O +, -X- _ O +S.S.T. -X- _ O +, -X- _ O +M.T. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Malware -X- _ O +atau -X- _ O +malicious -X- _ O +software -X- _ O +adalah -X- _ O +suatu -X- _ O +program -X- _ O +jahat. -X- _ O +Penyerangan -X- _ O +malware -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +banyak -X- _ O +cara -X- _ O +, -X- _ O +tetapi -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +umum -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +menargetkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +atau -X- _ O +file -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Pendeteksian -X- _ O +malware -X- _ O +tetap -X- _ O +menjadi -X- _ O +masalah -X- _ O +karena -X- _ O +varian -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +terus -X- _ O +berkembang. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +fungsi -X- _ O +dari -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +algoritma -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +random -X- _ O +forest. -X- _ O +Dimana -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +legitimate -X- _ O +dan -X- _ O +non -X- _ O +legitimate -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dataset -X- _ O +dari -X- _ O +mitra -X- _ O +keamanan -X- _ O +malware -X- _ O +di -X- _ O +Meraz'18 -X- _ O +dari -X- _ O +Annual -X- _ O +Techno-Cultural -X- _ O +fest -X- _ O +of -X- _ O +IITBhilai. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +metode -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +PCA -X- _ O +sebagai -X- _ O +dimensionality -X- _ O +reduction -X- _ O +yaitu -X- _ O +untuk -X- _ O +mengurangi -X- _ O +dimensi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dimensi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +rendah. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +bahwa -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.23 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +99.28 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM. -X- _ O +Untuk -X- _ O +penerapan -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +memberikan -X- _ O +28 -X- _ O +atribut -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.20 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +99.19 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +memberikan -X- _ O +26 -X- _ O +atribut -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +98.83 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +99.13 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +, -X- _ O +pca. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Pada -X- _ O +masa -X- _ O +pandemi -X- _ O +covid-19 -X- _ O +hampir -X- _ O +seluruh -X- _ O +dunia -X- _ O +memerintahkan -X- _ O +agar -X- _ O +masyarakatnya -X- _ O +untuk -X- _ O +tetap -X- _ O +dirumah -X- _ O +, -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +memicu -X- _ O +para -X- _ O +usaha -X- _ O +mikro -X- _ O +kecil -X- _ O +dan -X- _ O +menengah -X- _ O +( -X- _ O +UMKM -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +mengarahkan -X- _ O +bisnisnya -X- _ O +ke -X- _ O +teknologi -X- _ O +agar -X- _ O +dapat -X- _ O +bertahan -X- _ O +hidup. -X- _ O +Dengan -X- _ O +beralihnya -X- _ O +ke -X- _ O +teknologi -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak -X- _ O +juga -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +terjadi. -X- _ O +Serangan -X- _ O +malware -X- _ O +tidak -X- _ O +hanya -X- _ O +menyerang -X- _ O +UMKM -X- _ O +saja -X- _ O +, -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +dapat -X- _ O +menyerang -X- _ O +perusahaan-perusahaan -X- _ O +besar. -X- _ O +Salah -X- _ O +satunya -X- _ O +yaitu -X- _ O +Bank -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Alfons -X- _ O +Tanujaya -X- _ O +mengatakan -X- _ O +kebocoran -X- _ O +data -X- _ O +akibat -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +menyerang -X- _ O +Bank -X- _ O +Indonesia -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +20 -X- _ O +lebih -X- _ O +cabang -X- _ O +BI -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Badan -X- _ O +Siber -X- _ O +dan -X- _ O +Sandi -X- _ O +Negara -X- _ O +( -X- _ O +BSSN -X- _ O +) -X- _ O +memublikasikan -X- _ O +laporan -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +monitoring -X- _ O +keamanan -X- _ O +siber -X- _ O +dimana -X- _ O +pada -X- _ O +laporan -X- _ O +tersebut -X- _ O +terdapat -X- _ O +sekitar -X- _ O +1,6 -X- _ O +milyar -X- _ O +anomali -X- _ O +trafik -X- _ O +atau -X- _ O +cyber -X- _ O +attack -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +wilayah -X- _ O +Indonesia -X- _ O +di -X- _ O +sepanjang -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +BSSN -X- _ O +juga -X- _ O +melaporkan -X- _ O +terdapat -X- _ O +10 -X- _ O +jenis -X- _ O +anomali -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +terbanyak -X- _ O +yaitu -X- _ O +sepanjang -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Dimana -X- _ O +kasus -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +dari -X- _ O +jenis -X- _ O +malware -X- _ O +yaitu -X- _ O +botnet -X- _ O +dengan -X- _ O +banyak -X- _ O +serangan -X- _ O +sebesar -X- _ O +730.946.448 -X- _ O +serangan. -X- _ O +Indonesia -X- _ O +sendiri -X- _ O +pernah -X- _ O +diserang -X- _ O +oleh -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +dari -X- _ O +jenis -X- _ O +malware -X- _ O +yaitu -X- _ O +ransomware -X- _ O +dan -X- _ O +menempati -X- _ O +posisi -X- _ O +pertama -X- _ O +dengan -X- _ O +kasus -X- _ O +terbanyak -X- _ O +di -X- _ O +Asia -X- _ O +Tenggara. -X- _ O +Ransomware -X- _ O +adalah -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +dikirim -X- _ O +oleh -X- _ O +peretas -X- _ O +untuk -X- _ O +mengunci -X- _ O +dan -X- _ O +mengenkripsi -X- _ O +perangkat -X- _ O +komputer -X- _ O +korban -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +memonetisasi -X- _ O +korban -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +uang. -X- _ O +Gambar. -X- _ O +1 -X- _ O +Kasus -X- _ O +serangan -X- _ O +ransomware -X- _ O +di -X- _ O +Asia -X- _ O +Tenggara -X- _ O +( -X- _ O +Januari-September -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +jawab -X- _ O +untuk -X- _ O +menyerang -X- _ O +Malware -X- _ O +atau -X- _ O +malicious -X- _ O +software -X- _ O +sendiri -X- _ O +adalah -X- _ O +suatu -X- _ O +tidak -X- _ O +jahat -X- _ O +yang -X- _ O +dirancang -X- _ O +oleh -X- _ O +pihak -X- _ O +yang -X- _ O +program -X- _ O +bertanggung -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Penyerangan -X- _ O +malware -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +banyak -X- _ O +cara -X- _ O +, -X- _ O +tetapi -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +umum -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +menargetkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +atau -X- _ O +file -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Malware -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +beberapa -X- _ O +jenis -X- _ O +yaitu -X- _ O +botnet -X- _ O +, -X- _ O +downloader -X- _ O +, -X- _ O +information-stealing -X- _ O +malware -X- _ O +, -X- _ O +backdoor -X- _ O +, -X- _ O +launcher -X- _ O +, -X- _ O +spam-sending -X- _ O +malware -X- _ O +, -X- _ O +worm -X- _ O +/ -X- _ O +virus -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +scareware -X- _ O +, -X- _ O +rootkit -X- _ O +, -X- _ O +target -X- _ O +Malware -X- _ O +mampu -X- _ O +menyebar -X- _ O +dengan -X- _ O +cepat -X- _ O +ke -X- _ O +seluruh -X- _ O +jaringan -X- _ O +tanpa -X- _ O +campur -X- _ O +tangan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +internet -X- _ O +menggunakan -X- _ O +malware -X- _ O +dapat -X- _ O +memengaruhi -X- _ O +baik -X- _ O +itu -X- _ O +bisnis -X- _ O +maupun -X- _ O +individu -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +dunia. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +banyak -X- _ O +aktivitas -X- _ O +kejahatan -X- _ O +di -X- _ O +web -X- _ O +jenis -X- _ O +serangan -X- _ O +baru -X- _ O +dengan -X- _ O +varian -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +diketahui -X- _ O +dari -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +dimana -X- _ O +malware -X- _ O +dapat -X- _ O +menyamarkan -X- _ O +perilaku -X- _ O +sehingga -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +dideteksi. -X- _ O +Malware -X- _ O +ini -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +zero -X- _ O +day -X- _ O +malware -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +jeda -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +waktu -X- _ O +antara -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +diketahui -X- _ O +dan -X- _ O +saat -X- _ O +ditemukan -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Istilah -X- _ O +zero -X- _ O +day -X- _ O +malware -X- _ O +merupakan -X- _ O +penanda -X- _ O +yang -X- _ O +bermanfaat -X- _ O +dengan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +terdapat -X- _ O +ancaman -X- _ O +baru -X- _ O +dan -X- _ O +perlu -X- _ O +untuk -X- _ O +didokumentasikan -X- _ O +dan -X- _ O +diatasi -X- _ O +secepat -X- _ O +mungkin. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +Pendeteksian -X- _ O +malware -X- _ O +tetap -X- _ O +menjadi -X- _ O +masalah -X- _ O +karena -X- _ O +varian -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +terus -X- _ O +berkembang -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +malware -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Seiring -X- _ O +berkembangnya -X- _ O +teknologi -X- _ O +akan -X- _ O +membuat -X- _ O +malware -X- _ O +berkembang -X- _ O +juga. -X- _ O +Malware -X- _ O +akan -X- _ O +berkembang -X- _ O +menjadi -X- _ O +suatu -X- _ O +jenis -X- _ O +malware -X- _ O +baru -X- _ O +, -X- _ O +malware -X- _ O +ini -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +istilah -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware. -X- _ O +Sistem -X- _ O +keamanan -X- _ O +tradisional -X- _ O +seperti -X- _ O +Sistem -X- _ O +Deteksi -X- _ O +Intrusi -X- _ O +/ -X- _ O +Sistem -X- _ O +Pencegahan -X- _ O +Intrusi -X- _ O +dan -X- _ O +perangkat -X- _ O +lunak -X- _ O +Anti- -X- _ O +Virus -X- _ O +( -X- _ O +AV -X- _ O +) -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +dikenal -X- _ O +karena -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +berbasis -X- _ O +signature. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +cara -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ilmu -X- _ O +komputer -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +topik -X- _ O +hangat -X- _ O +utama -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +fungsi -X- _ O +dari -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +algoritma -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +malware -X- _ O +yaitu -X- _ O +, -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Jika -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dapat -X- _ O +menggeneralisasi -X- _ O +data -X- _ O +terkait -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +dan -X- _ O +mempelajarinya -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +memprediksi -X- _ O +malware -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +mendatang -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +bagus -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +serangan -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +masalah -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +yaitu -X- _ O +adanya -X- _ O +fenomena -X- _ O +curse -X- _ O +of -X- _ O +dimensionality -X- _ O +atau -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +banyak -X- _ O +atribut. -X- _ O +Dengan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +atribut -X- _ O +, -X- _ O +tentunya -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +karakterisasi -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +banyak -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +dimiliki -X- _ O +dapat -X- _ O +mengakibatkan -X- _ O +masalah -X- _ O +berupa -X- _ O +redundansi -X- _ O +dan -X- _ O +noise. -X- _ O +Fitur -X- _ O +atau -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan -X- _ O +dan -X- _ O +berlebihan -X- _ O +dapat -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +memiliki -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +buruk -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengurangan -X- _ O +atribut -X- _ O +atau -X- _ O +biasa -X- _ O +dikenal -X- _ O +dengan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +malware -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +dan -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +atau -X- _ O +pengurangan -X- _ O +variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +dilakukannya -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Menerapkan -X- _ O +dan -X- _ O +menganalisa -X- _ O +hasil -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +2. -X- _ O +Menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +principal -X- _ O +serta -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +untuk -X- _ O +menganalisa -X- _ O +hasil -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +3. -X- _ O +Membandingkan -X- _ B-TUJUAN +hasil -X- _ I-TUJUAN +klasifikasi -X- _ I-TUJUAN +malware -X- _ I-TUJUAN +menggunakan -X- _ I-TUJUAN +machine -X- _ I-TUJUAN +learning -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Beberapa -X- _ O +penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +malware -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Abri -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +dkk -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +“Can -X- _ O +Machine -X- _ O +/ -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +Classifiers -X- _ O +Detect -X- _ O +Zero- -X- _ O +Day -X- _ O +Malware -X- _ O +with -X- _ O +High -X- _ O +Accuracy -X- _ O +? -X- _ O +”. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +34 -X- _ O +algoritma -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +dalam -X- _ O +mengklasifikasi -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +adalah -X- _ O +dari -X- _ O +34 -X- _ O +algoritma -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +akurasi -X- _ O +paling -X- _ O +baik -X- _ O +diantara -X- _ O +algoritma -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Soraya -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +“Klasifikasi -X- _ O +android -X- _ O +malware -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +Principal -X- _ O +Component -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +PCA -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Random -X- _ O +ini -X- _ O +Forest”. -X- _ O +Pendeteksian -X- _ O +malware -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +dari -X- _ O +jenis -X- _ O +malware -X- _ O +yaitu -X- _ O +mazarbot. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +malware. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +menerapkan -X- _ O +PCA -X- _ O +untuk -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +/ -X- _ O +atribut. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +yang -X- _ O +didapat -X- _ O +dengan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +sebesar -X- _ O +92.06 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +gabungan -X- _ O +dari -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +dan -X- _ O +PCA -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +sebesar -X- _ O +82 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Chemmakha -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Habibi -X- _ O +, -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Lazaar -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +“Improving -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Models -X- _ O +for -X- _ O +Malware -X- _ O +Detection -X- _ O +Using -X- _ O +Embedded -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Method”. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +kaggle -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +mitra -X- _ O +keamanan -X- _ O +malware -X- _ O +di -X- _ O +Meraz'18 -X- _ O +dari -X- _ O +Annual -X- _ O +Techno-Cultural -X- _ O +fest -X- _ O +of -X- _ O +IITBhilai. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +mereduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +embedded -X- _ O +feature -X- _ O +selection. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +fitur -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.47 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +sebesar -X- _ O +84.67 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +diatas -X- _ O +, -X- _ O +bahwasanya -X- _ O +belum -X- _ O +terdapat -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +Teknik -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +antara -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +PCA. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +peneliti -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +penerapan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +/ -X- _ O +atribut -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +PCA -X- _ O +dalam -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +malware. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Google -X- _ O +Colab -X- _ O +sebagai -X- _ O +IDE -X- _ O +python -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +beberapa -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +1. -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Dataset -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +website -X- _ O +www.kaggle.com -X- _ O +dimana -X- _ O +dataset -X- _ O +ini -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +mitra -X- _ O +keamanan -X- _ O +malware -X- _ O +di -X- _ O +Meraz'18 -X- _ O +dari -X- _ O +Annual -X- _ O +Techno- -X- _ O +Cultural -X- _ O +fest -X- _ O +of -X- _ O +IITBhilai -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dataset -X- _ O +ini -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +57 -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +atribut -X- _ O +/ -X- _ O +variabel -X- _ O +dan -X- _ O +ada -X- _ O +sebanyak -X- _ O +138.047 -X- _ O +data. -X- _ O +Dengan -X- _ O +terdapat -X- _ O +satu -X- _ O +atribut -X- _ O +/ -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +label -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +legitimate. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +2. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +5 -X- _ O +memperlihatkan -X- _ O +diagram -X- _ O +alir -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +tahapan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +ini -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Diagram -X- _ O +alir -X- _ O +penelitian -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Studi -X- _ O +literatur -X- _ O +dan -X- _ O +pencarian -X- _ O +dataset -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +peneliti -X- _ O +mencari -X- _ O +referensi-referensi -X- _ O +terkait -X- _ O +learning -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +malware -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +mengenai -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian. -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Preprocessing -X- _ O +data -X- _ O +Dataset -X- _ O +yang -X- _ O +Pengecekan -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +telah -X- _ O +didapatkan -X- _ O +preprocessing -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +pada -X- _ O +dataset -X- _ O +terdapat -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dihilangkan -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +diperlukan. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +missing -X- _ O +value -X- _ O +dan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +akan -X- _ O +multikolinearitas. -X- _ O +menggunakan -X- _ O +nilai -X- _ O +VIF. -X- _ O +Setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +missing -X- _ O +value -X- _ O +dan -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +, -X- _ O +dataset -X- _ O +akan -X- _ O +dipisah -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +yakni -X- _ O +class -X- _ O +target -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +atribut -X- _ O +legitimate -X- _ O +dan -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +53 -X- _ O +atribut. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +nilai -X- _ O +dari -X- _ O +fitur -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +seragam -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +scaling -X- _ O +dengan -X- _ O +teknik -X- _ O +standarisasi. -X- _ O +Standarisasi -X- _ O +fitur -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +package -X- _ O +StandardScaler -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Split -X- _ O +data -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +dataset -X- _ O +akan -X- _ O +dibagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dataset -X- _ O +training -X- _ O +dan -X- _ O +testing. -X- _ O +Pembagian -X- _ O +dataset -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +hold -X- _ O +out -X- _ O +dengan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +80 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +training -X- _ O +dan -X- _ O +20 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +testing. -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +seleksi -X- _ O +fitur -X- _ O +/ -X- _ O +atribut -X- _ O +, -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +karena -X- _ O +atribut -X- _ O +pada -X- _ O +dataset -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +atribut -X- _ O +sebanyak -X- _ O +57 -X- _ O +atribut -X- _ O +dimana -X- _ O +terdapat -X- _ O +2 -X- _ O +atribut -X- _ O +dengan -X- _ O +tipe -X- _ O +data -X- _ O +objek -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dihilangkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +preprocessing -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +atribut -X- _ O +menjadi -X- _ O +55 -X- _ O +atribut. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +atribut -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +besar -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengurangan -X- _ O +atribut -X- _ O +atau -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +dan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis. -X- _ O +4.1 -X- _ O +PCA -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Principal -X- _ O +Component -X- _ O +Analysis -X- _ O +atau -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +PCA -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi. -X- _ O +Prinsip -X- _ O +kerja -X- _ O +dari -X- _ O +PCA -X- _ O +sendiri -X- _ O +ialah -X- _ O +mengekstraksi -X- _ O +atribut -X- _ O +sehingga -X- _ O +menyisakan -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +optimal. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +4 -X- _ O +tahapan -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Mencari -X- _ O +sejumlah -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berdimensi -X- _ O +m -X- _ O +x -X- _ O +n -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +m -X- _ O +merupakan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +n -X- _ O +merupakan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +atribut. -X- _ O +2. -X- _ O +Mencari -X- _ O +nilai -X- _ O +kovarian. -X- _ O +3. -X- _ O +Menghitung -X- _ O +nilai -X- _ O +eigen. -X- _ O +4. -X- _ O +Menghitung -X- _ O +persentase -X- _ O +kontribusi -X- _ O +kumulatif -X- _ O +varians. -X- _ O +4.1 -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Feature -X- _ O +selection -X- _ O +atau -X- _ O +seleksi -X- _ O +fitur -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +mereduksi -X- _ O +dimensi. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +cara -X- _ O +untuk -X- _ O +menyeleksi -X- _ O +fitur -X- _ O +salah -X- _ O +satunya -X- _ O +yaitu -X- _ O +menggunakan -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Nilai -X- _ O +relevansi -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +deviasinya -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +dan -X- _ O +random -X- _ O +forest. -X- _ O +Sebelum -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +kedua -X- _ O +algoritma. -X- _ O +Setelah -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Setelah -X- _ O +model -X- _ O +dibentuk -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +validasi -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +k-fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation. -X- _ O +10-fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +training -X- _ O +set -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +setelah -X- _ O +itu -X- _ O +model -X- _ O +diuji -X- _ O +pada -X- _ O +testing -X- _ O +set -X- _ O +dan -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +performanya. -X- _ O +5.1 -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Metode -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +penggabungan -X- _ O +beberapa -X- _ O +model -X- _ O +tree. -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +pada -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +split -X- _ O +data -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +decision -X- _ O +tree -X- _ O +secara -X- _ O +acak. -X- _ O +Setelah -X- _ O +tree -X- _ O +terbentuk -X- _ O +akan -X- _ O +terdapat -X- _ O +root -X- _ O +, -X- _ O +internal -X- _ O +node -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +leaf -X- _ O +( -X- _ O +hasil -X- _ O +kelas -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +diambil -X- _ O +tree -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +random -X- _ O +forest. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +pencarian -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +grid -X- _ O +search. -X- _ O +Model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dari -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +divalidasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +validasi -X- _ O +yakni -X- _ O +k-fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation. -X- _ O +5.2 -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +Metode -X- _ O +SVM -X- _ O +ini -X- _ O +digolongkan -X- _ O +sebagai -X- _ O +algoritma -X- _ O +classifier -X- _ O +yang -X- _ O +berbasis -X- _ O +supervised -X- _ O +learning. -X- _ O +Metode -X- _ O +SVM -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +kekurangan -X- _ O +dimana -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +lama -X- _ O +dalam -X- _ O +penghitungannya. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +implementasi -X- _ O +dari -X- _ O +LIBSVM. -X- _ O +Pada -X- _ O +saat -X- _ O +proses -X- _ O +pelatihan -X- _ O +algoritma -X- _ O +akan -X- _ O +memperoleh -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +tentang -X- _ O +kelas -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +memeriksa -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dari -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +divalidasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +validasi -X- _ O +yakni -X- _ O +k- -X- _ O +fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation. -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +Untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +kedua -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membuat -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +dan -X- _ O +melihat -X- _ B-METODE +dari -X- _ I-METODE +nilai -X- _ I-METODE +akurasi -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +f-1 -X- _ I-METODE +score -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +recall -X- _ I-METODE +, -X- _ O +dan -X- _ O +presisi -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +Tabel -X- _ O +1 -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +KLASIFIKASI -X- _ O +DENGAN -X- _ O +METODE -X- _ O +SVM -X- _ O +& -X- _ O +RANDOM -X- _ O +FOREST -X- _ O +Parameter -X- _ O +Nilai -X- _ O +Metode -X- _ O +Validasi -X- _ O +Matriks -X- _ O +pengujian -X- _ O +Kriteria -X- _ O +Output -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +yang -X- _ O +K-fold -X- _ O +Cross -X- _ O +Validation -X- _ O +Confusiom -X- _ O +Matrix -X- _ O +Accuracy -X- _ O +, -X- _ O +precision -X- _ O +, -X- _ O +Recall -X- _ O +, -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +disusun -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disampaikan -X- _ O +untuk -X- _ O +mencapai -X- _ O +tujuan -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +serta -X- _ O +analisis -X- _ O +terukur -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +, -X- _ O +kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +bagan -X- _ O +dibawah -X- _ O +ini -X- _ O +: -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Bagan -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +6.1 -X- _ O +Dataset -X- _ O +Dataset -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +57 -X- _ O +atribut -X- _ O +dengan -X- _ O +1 -X- _ O +atribut -X- _ O +target -X- _ O +berupa -X- _ O +atribut -X- _ O +legitimate. -X- _ O +Atribut -X- _ O +legitimate -X- _ O +bernilai -X- _ O +0 -X- _ O +dan -X- _ O +1 -X- _ O +dimana -X- _ O +0 -X- _ O +berarti -X- _ O +non-legitimate -X- _ O +atau -X- _ O +digolongkan -X- _ O +malware -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +1 -X- _ O +berarti -X- _ O +legitimate -X- _ O +atau -X- _ O +digolongkan -X- _ O +bukan -X- _ O +malware. -X- _ O +Berikut -X- _ O +distribusi -X- _ O +antara -X- _ O +legitimate -X- _ O +dan -X- _ O +non-legitimate -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Grafik -X- _ O +distribusi -X- _ O +legitimate -X- _ O +dan -X- _ O +non-legitimate -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +grafik -X- _ O +diatas -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +untuk -X- _ O +kelas -X- _ O +legitimate -X- _ O +atau -X- _ O +yang -X- _ O +bukan -X- _ O +malware -X- _ O +memiliki -X- _ O +persentase -X- _ O +sebesar -X- _ O +29.93 -X- _ O +% -X- _ O +atau -X- _ O +sebanyak -X- _ O +41.323 -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +kelas -X- _ O +non -X- _ O +legitimate -X- _ O +atau -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +malware -X- _ O +memiliki -X- _ O +persentase -X- _ O +sebesar -X- _ O +70.07 -X- _ O +% -X- _ O +atau -X- _ O +sebanyak -X- _ O +96.724 -X- _ O +data. -X- _ O +6.2 -X- _ O +Preprocessing -X- _ O +Tahapan -X- _ O +pertama -X- _ O +pada -X- _ O +preprocessing -X- _ O +yaitu -X- _ O +menghapus -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +diperlukan -X- _ O +untuk -X- _ O +klasifikasi. -X- _ O +Atribut -X- _ O +yang -X- _ O +dihapus -X- _ O +yaitu -X- _ O +atribut -X- _ O +Name -X- _ O +dan -X- _ O +md5 -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +atribut -X- _ O +dengan -X- _ O +tipe -X- _ O +objek -X- _ O +serta -X- _ O +atribut -X- _ O +SizeOfOptionalHeader -X- _ O +yang -X- _ O +dimana -X- _ O +nilainya -X- _ O +konstan. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +berikutnya -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pengecekan -X- _ O +missing -X- _ O +isnull -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +.sum -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +.sum -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pengecekan -X- _ O +missing -X- _ O +value -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +0 -X- _ O +yang -X- _ O +berarti -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +missing -X- _ O +value -X- _ O +pada -X- _ O +dataset. -X- _ O +pengecekan -X- _ O +akan -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +antar -X- _ O +atribut. -X- _ O +Pengecekan -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +nilai -X- _ O +VIF -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +nilai -X- _ O +VIF -X- _ O +> -X- _ O +10 -X- _ O +merupakan -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +value -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +dilakukan -X- _ O +6.3 -X- _ O +Split -X- _ O +Data -X- _ O +Pembagian -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +hold -X- _ O +out. -X- _ O +Untuk -X- _ O +perbandingan -X- _ O +data -X- _ O +training -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +testing -X- _ O +akan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +80 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +training -X- _ O +dan -X- _ O +20 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +testing. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +tersebut -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +banyaknya -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berjumlah -X- _ O +138.047 -X- _ O +data. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pembagian -X- _ O +data -X- _ O +diperoleh -X- _ O +sebanyak -X- _ O +110.437 -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melatih -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi. -X- _ O +Data -X- _ O +training -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mereduksi -X- _ O +dimensi. -X- _ O +Pada -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +akan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +yang -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +menentukan -X- _ O +terpilihnya -X- _ O +suatu -X- _ O +atribut. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PCA -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +training -X- _ O +dan -X- _ O +testing -X- _ O +akan -X- _ O +di -X- _ O +transform -X- _ O +pada -X- _ O +kernel -X- _ O +PCA. -X- _ O +6.4 -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Information -X- _ O +Gain -X- _ O +Penentuan -X- _ O +dari -X- _ O +batas -X- _ O +nilai -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +deviasi -X- _ O +yang -X- _ O +dimana -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +deviasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.031. -X- _ O +Tabel -X- _ O +2 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +nilai -X- _ O +relevansi -X- _ O +dari -X- _ O +masing-masing -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +nilai -X- _ O +information -X- _ O +gain. -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +NILAI -X- _ O +INFORMATION -X- _ O +GAIN -X- _ O +MASING-MASING -X- _ O +FITUR -X- _ O +YANG -X- _ O +DIGUNAKAN -X- _ O +No -X- _ O +1. -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +… -X- _ O +35. -X- _ O +… -X- _ O +53. -X- _ O +No -X- _ O +1. -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +… -X- _ O +35. -X- _ O +Atribut -X- _ O +Skor -X- _ O +ResourcesMaxEntropy -X- _ O +0.52291 -X- _ O +ResourcesMinEntropy -X- _ O +0.505324 -X- _ O +ResourcesMeanSize -X- _ O +0.486694 -X- _ O +… -X- _ O +… -X- _ O +ImportsNbDLL -X- _ O +0.188581 -X- _ O +… -X- _ O +… -X- _ O +LoaderFlags -X- _ O +0.000035 -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +FITUR -X- _ O +DENGAN -X- _ O +NILAI -X- _ O +INFORMATION -X- _ O +GAIN -X- _ O +> -X- _ O +0.17 -X- _ O +Atribut -X- _ O +Skor -X- _ O +ResourcesMaxEntropy -X- _ O +0.52291 -X- _ O +ResourcesMinEntropy -X- _ O +0.505324 -X- _ O +ResourcesMeanSize -X- _ O +0.486694 -X- _ O +… -X- _ O +… -X- _ O +ImportsNbDLL -X- _ O +0.188581 -X- _ O +Tabel -X- _ O +3 -X- _ O +memperlihatkan -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +relevansi -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +diatas -X- _ O +0.17. -X- _ O +Bisa -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +diperoleh -X- _ O +35 -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +nilai -X- _ O +relevansinya -X- _ O +diatas -X- _ O +0.17. -X- _ O +Untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +35 -X- _ O +atribut -X- _ O +tersebut -X- _ O +relevan -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +terhadap -X- _ O +35 -X- _ O +atribut -X- _ O +tersebut -X- _ O +menggunakan -X- _ O +nilai -X- _ O +VIF. -X- _ O +Diperoleh -X- _ O +atribut -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +VIF -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +dari -X- _ O +10 -X- _ O +terdapat -X- _ O +sebanyak -X- _ O +7 -X- _ O +atribut -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +terdapat -X- _ O +28 -X- _ O +atribut -X- _ O +relevan -X- _ O +untuk -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection. -X- _ O +6.5 -X- _ O +Principal -X- _ O +Component -X- _ O +Analysis -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +PCA -X- _ O +diperoleh -X- _ O +proporsi -X- _ O +varians -X- _ O +dan -X- _ O +kumulatif -X- _ O +varians -X- _ O +nya -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +0.1 -X- _ O +, -X- _ O +1. -X- _ O +Berikut -X- _ O +tabel -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +terpilih -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +SVM -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +KLASIFIKASI -X- _ O +Algoritma -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +SVM -X- _ O +Parameter -X- _ O +criterion=’entro -X- _ O +py’ -X- _ O +max_depth=9 -X- _ O +n_estimator=50 -X- _ O +kernel=RBF -X- _ O +C=10 -X- _ O +Gamma=0.1 -X- _ O +pencarian -X- _ O +parameter -X- _ O +Setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +terbaik -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +akan -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +parameter -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +validasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +menggunakan -X- _ O +k-fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation. -X- _ O +Prosedur -X- _ O +10-fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +training -X- _ O +set -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +, -X- _ O +setelah -X- _ O +itu -X- _ O +model -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +pada -X- _ O +testing -X- _ O +set -X- _ O +dan -X- _ O +akan -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +performanya. -X- _ O +6.7 -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +feature -X- _ O +Tahapan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +tiga -X- _ O +kondisi -X- _ O +yaitu -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +sebelum -X- _ O +data -X- _ O +direduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +direduksi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +selection -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +direduksi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PCA. -X- _ O +Dari -X- _ O +tiga -X- _ O +kondisi -X- _ O +tersebut -X- _ O +masing-masing -X- _ O +kondisi -X- _ O +akan -X- _ O +diterapkan -X- _ O +dua -X- _ O +jenis -X- _ O +algoritma -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +sehingga -X- _ O +terdapat -X- _ O +enam -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +yang -X- _ O +terbentuk. -X- _ O +Hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +pada -X- _ O +setiap -X- _ O +kondisi -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +5 -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +HASIL -X- _ O +PROSES -X- _ O +PCA -X- _ O +No -X- _ O +Proporsi -X- _ O +Kumulatif -X- _ O +Komponen -X- _ O +1. -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +4. -X- _ O +5. -X- _ O +… -X- _ O +26 -X- _ O +… -X- _ O +53 -X- _ O +0.105423798 -X- _ O +0.105423798 -X- _ O +0.072969069 -X- _ O +0.178392867 -X- _ O +0.060739368 -X- _ O +0.239132235 -X- _ O +0.057455574 -X- _ O +0.296587809 -X- _ O +0.048891379 -X- _ O +0.345479187 -X- _ O +… -X- _ O +… -X- _ O +PC1 -X- _ O +PC2 -X- _ O +PC3 -X- _ O +PC4 -X- _ O +PC5 -X- _ O +… -X- _ O +0.01369033 -X- _ O +0.850867049 -X- _ O +PC26 -X- _ O +… -X- _ O +0.000000504 -X- _ O +… -X- _ O +1 -X- _ O +… -X- _ O +PC53 -X- _ O +Tabel -X- _ O +4 -X- _ O +merupakan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +PCA -X- _ O +yang -X- _ O +dimana -X- _ O +kolom -X- _ O +proporsi -X- _ O +merupakan -X- _ O +proporsi -X- _ O +varians -X- _ O +komponen -X- _ O +itu -X- _ O +sendiri -X- _ O +sedangkan -X- _ O +kolom -X- _ O +kumulatif -X- _ O +merupakan -X- _ O +penjumlahan -X- _ O +proporsi -X- _ O +varians -X- _ O +dengan -X- _ O +komponen -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Atribut -X- _ O +atau -X- _ O +komponen -X- _ O +akan -X- _ O +dipilih -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +kumulatif -X- _ O +antara -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +-80 -X- _ O +% -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +atribut -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +85 -X- _ O +% -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +26 -X- _ O +atribut -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +kumulatif -X- _ O +sebesar -X- _ O +85.08 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +penelitian -X- _ O +peneliti -X- _ O +ini -X- _ O +6.6 -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +forest -X- _ O +random -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Sebelum -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemilihan -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +parameter -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +fungsi -X- _ O +GridSearchCV -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +parameter -X- _ O +n_estimator -X- _ O += -X- _ O +25 -X- _ O +, -X- _ O +50 -X- _ O +, -X- _ O +100 -X- _ O +, -X- _ O +150 -X- _ O +, -X- _ O +200 -X- _ O +; -X- _ O +criterion= -X- _ O +gini -X- _ O +, -X- _ O +entropy -X- _ O +; -X- _ O +max_depth= -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +9. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +pemilihan -X- _ O +parameter -X- _ O +pada -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +dengan -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +nilai -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +nya -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +pada -X- _ O +SVM -X- _ O +adalah -X- _ O +kernel=auto -X- _ O +, -X- _ O +rbf -X- _ O +, -X- _ O +linear -X- _ O +; -X- _ O +C=auto -X- _ O +, -X- _ O +0.1 -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +10 -X- _ O +; -X- _ O +gamma=auto -X- _ O +, -X- _ O +TABEL -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +PERHITUNGAN -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +Kondisi -X- _ O +Algoritma -X- _ O +Accuracy -X- _ O +Precision -X- _ O +Recall -X- _ O +F-1 -X- _ O +Score -X- _ O +Sebelum -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +99.23 -X- _ O +% -X- _ O +98.83 -X- _ O +% -X- _ O +98.58 -X- _ O +% -X- _ O +98.71 -X- _ O +% -X- _ O +SVM -X- _ O +99.28 -X- _ O +% -X- _ O +98.60 -X- _ O +% -X- _ O +98.99 -X- _ O +% -X- _ O +98.80 -X- _ O +% -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +99.21 -X- _ O +% -X- _ O +98.68 -X- _ O +% -X- _ O +98.67 -X- _ O +% -X- _ O +98.67 -X- _ O +% -X- _ O +SVM -X- _ O +99.19 -X- _ O +% -X- _ O +98.46 -X- _ O +% -X- _ O +98.86 -X- _ O +% -X- _ O +98.66 -X- _ O +% -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +PCA -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +98.86 -X- _ O +% -X- _ O +SVM -X- _ O +99.11 -X- _ O +% -X- _ O +97.76 -X- _ O +% -X- _ O +98.34 -X- _ O +% -X- _ O +98.44 -X- _ O +% -X- _ O +98.10 -X- _ O +% -X- _ O +98.69 -X- _ O +% -X- _ O +98.51 -X- _ O +% -X- _ O +Dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +tabel -X- _ O +diatas -X- _ O +bahwa -X- _ O +pada -X- _ O +kondisi -X- _ O +sebelum -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +algoritma -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +dilakukan -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +dan -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.23 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +98.71 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +dan -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.28 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +98.85 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Untuk -X- _ O +kondisi -X- _ O +setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +, -X- _ O +algoritma -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +dan -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.21 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +98.67 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +dan -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.19 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +98.66 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PCA -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +dan -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +98.86 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +98.10 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +sementara -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +dan -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.11 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +98.51 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +6.8 -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +perbandingan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +pada -X- _ O +visualisasi -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +dibawah -X- _ O +ini -X- _ O +: -X- _ O +Nilai -X- _ O +Akurasi -X- _ O +99.40 -X- _ O +% -X- _ O +99.20 -X- _ O +% -X- _ O +99.00 -X- _ O +% -X- _ O +98.80 -X- _ O +% -X- _ O +98.60 -X- _ O +% -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +SVM -X- _ O +Kondisi -X- _ O +Sebelum -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Kondisi -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Kondisi -X- _ O +Reduksi -X- _ O +Dimensi -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +PCA -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +diatas -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +untuk -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +memiliki -X- _ O +performa -X- _ O +akurasi -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +SVM. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +memiliki -X- _ O +performa -X- _ O +akurasi -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest. -X- _ O +Dari -X- _ O +gambar -X- _ O +juga -X- _ O +bisa -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +untuk -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +menyerupai -X- _ O +dengan -X- _ O +sebelum -X- _ O +direduksi. -X- _ O +Metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PCA. -X- _ O +Dengan -X- _ O +hanya -X- _ O +menggunakan -X- _ O +28 -X- _ O +fitur -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +hampir -X- _ O +sama -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +maupun -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM. -X- _ O +VII. -X- _ O +Dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +akurasi -X- _ B-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +99.23 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ I-TEMUAN +algoritma -X- _ I-TEMUAN +random -X- _ I-TEMUAN +forest -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +99.28 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ I-TEMUAN +algoritma -X- _ I-TEMUAN +SVM. -X- _ I-TEMUAN +2. -X- _ O +Metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +memberikan -X- _ O +28 -X- _ O +atribut -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +99.20 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +99.19 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +memberikan -X- _ O +26 -X- _ O +PC -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +98.83 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +99.13 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +3. -X- _ O +Dilihat -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +reduksi -X- _ O +dimensi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +PCA -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +jauh -X- _ O +dari -X- _ O +kata -X- _ O +sempurna -X- _ O +sehingga -X- _ O +agar -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +peneliti -X- _ O +menyarankan -X- _ O +selanjutnya. -X- _ O +Adapun -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Pencarian -X- _ O +parameter -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +nilai -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +terbaik -X- _ O +sehingga -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +GridSearchCV -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +2. -X- _ O +Dapat -X- _ O +membandingkan -X- _ O +algoritma -X- _ O +antara -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +zero-day -X- _ O +malware. -X- _ O +3. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kurva -X- _ O +ROC -X- _ O +atau -X- _ O +menggunakan -X- _ O +TPR. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Adenansi -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Novarina -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Malware -X- _ O +dynamic. -X- _ O +JoEICT -X- _ O +( -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Education -X- _ O +And -X- _ O +ICT -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Venkatraman -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Alazab -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Use -X- _ O +of -X- _ O +data -X- _ O +visualisation -X- _ O +for -X- _ O +zero- -X- _ O +day -X- _ O +malware -X- _ O +detection. -X- _ O +Security -X- _ O +and -X- _ O +Communication -X- _ O +Networks -X- _ O +, -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +1- -X- _ O +13. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Rachmat -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Survei -X- _ O +Penerapan -X- _ O +Model -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Dalam -X- _ O +Bidang -X- _ O +Keamanan -X- _ O +Informasi. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Sistem -X- _ O +Cerdas -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +47-60. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Sitorus -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Sukarno -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Mandala -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Deteksi -X- _ O +Malware -X- _ O +Android -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +& -X- _ O +Random -X- _ O +Forest. -X- _ O +eProceedings -X- _ O +of -X- _ O +Engineering -X- _ O +, -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Garcia -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +C. -X- _ O +C. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Muga -X- _ O +II -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2016 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Random -X- _ O +forest -X- _ O +for -X- _ O +malware -X- _ O +classification. -X- _ O +arXiv -X- _ O +preprint -X- _ O +arXiv:1609.07770. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Machine -X- _ O +learning -X- _ O +with -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +using -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +for -X- _ O +malware -X- _ O +detection -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +case -X- _ O +study. -X- _ O +arXiv -X- _ O +preprint -X- _ O +arXiv:1902.03639. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +Abri -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +Siami-Namini -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Khanghah -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Soltani -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Namin -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +December -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Can -X- _ O +machine -X- _ O +/ -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +classifiers -X- _ O +detect -X- _ O +zero- -X- _ O +day -X- _ O +malware -X- _ O +with -X- _ O +high -X- _ O +accuracy -X- _ O +? -X- _ O +. -X- _ O +In -X- _ O +2019 -X- _ O +IEEE -X- _ O +international -X- _ O +conference -X- _ O +on -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +( -X- _ O +Big -X- _ O +Data -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +pp. -X- _ O +3252-3259 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +IEEE. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Sartika -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Saluza -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +Metode -X- _ O +Principal -X- _ O +Component -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +PCA -X- _ O +) -X- _ O +Pada -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Status -X- _ O +Kredit -X- _ O +Nasabah -X- _ O +Bank -X- _ O +Sumsel -X- _ O +Babel -X- _ O +Cabang -X- _ O +KM -X- _ O +12 -X- _ O +Palembang -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree. -X- _ O +Generic -X- _ O +, -X- _ O +14 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +45-49. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Prasetiyowati -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +Maulidevi -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +U. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Surendro -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Determining -X- _ O +threshold -X- _ O +value -X- _ O +on -X- _ O +information -X- _ O +gain -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +to -X- _ O +increase -X- _ O +speed -X- _ O +and -X- _ O +prediction -X- _ O +accuracy -X- _ O +of -X- _ O +random -X- _ O +forest. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Big -X- _ O +Data -X- _ O +, -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +84. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Zailani -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +U. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Hanun -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +Algoritma -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Untuk -X- _ O +Penentuan -X- _ O +Kelayakan -X- _ O +Pemberian -X- _ O +Kredit -X- _ O +Di -X- _ O +Koperasi -X- _ O +Mitra -X- _ O +Sejahtera. -X- _ O +Infotech -X- _ O +: -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Technology -X- _ O +Information -X- _ O +, -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +7-14. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Suhr -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +D. -X- _ O +( -X- _ O +2005 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Principal -X- _ O +Component -X- _ O +Analysis -X- _ O +vs. -X- _ O +Exploratory -X- _ O +Factor -X- _ O +Analysis. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +DP -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Monika -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +( -X- _ O +2014 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pengaruh -X- _ O +kinerja -X- _ O +keuangan -X- _ O +terhadap -X- _ O +nilai -X- _ O +perusahaan -X- _ O +pada -X- _ O +perusahaan -X- _ O +manufaktur -X- _ O +yang -X- _ O +terdaftar -X- _ O +di -X- _ O +Bursa -X- _ O +Efek -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Manajemen -X- _ O +dan -X- _ O +Bisnis -X- _ O +Sriwijaya -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1-16 -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Rahmansyah -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Dewi -X- _ O +, -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +Andini -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +Ningrum -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +H. -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Suryana -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +E. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +August -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Membandingkan -X- _ O +Pengaruh -X- _ O +Feature -X- _ O +Selection -X- _ O +Terhadap -X- _ O +Algoritma -X- _ O +Naïve -X- _ O +Bayes -X- _ O +dan -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine. -X- _ O +In -X- _ O +Seminar -X- _ O +Nasional -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Informasi -X- _ O +( -X- _ O +SNATi -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Annur -X- _ O +, -X- _ O +Cindy -X- _ O +Mutia.2021. -X- _ O +" -X- _ O +Serangan -X- _ O +Malware -X- _ O +Banyak -X- _ O +Mengintai -X- _ O +UMKM -X- _ O +di -X- _ O +Masa -X- _ O +Pandemi -X- _ O +" -X- _ O +. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +databoks.katadata.co.id -X- _ O +/ -X- _ O +datapublish -X- _ O +/ -X- _ O +2021 -X- _ O +/ -X- _ O +10 -X- _ O +/ -X- _ O +23 -X- _ O +/ -X- _ O +serangan- -X- _ O +malware-banyak-mengintai-umkm-di-masa-pandemi -X- _ O +, -X- _ O +diakses -X- _ O +pada -X- _ O +26 -X- _ O +Oktober -X- _ O +2022 -X- _ O +pukul -X- _ O +19.45. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Dihni -X- _ O +, -X- _ O +Vika -X- _ O +Azkiya.2022. -X- _ O +" -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Alami -X- _ O +Kasus -X- _ O +Serangan -X- _ O +Ransomware -X- _ O +Terbanyak -X- _ O +di -X- _ O +Asia -X- _ O +Tenggara -X- _ O +" -X- _ O +. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +databoks.katadata.co.id -X- _ O +/ -X- _ O +datapublish -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +06 -X- _ O +/ -X- _ O +08 -X- _ O +/ -X- _ O +indonesia-alami- -X- _ O +kasus-serangan-ransomware-terbanyak-di-asia-tenggara -X- _ O +, -X- _ O +diakses -X- _ O +pada -X- _ O +25 -X- _ O +Oktober -X- _ O +2022 -X- _ O +pukul -X- _ O +20.00. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Riyanto -X- _ O +, -X- _ O +Galuh -X- _ O +Putri.2022. -X- _ O +“Indonesia -X- _ O +Hadapi -X- _ O +1,6 -X- _ O +Miliar -X- _ O +Serangan -X- _ O +Siber -X- _ O +dalam -X- _ O +Setahun -X- _ O +, -X- _ O +Ini -X- _ O +Malware -X- _ O +Terbanyak”. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +tekno.kompas.com -X- _ O +/ -X- _ O +read -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +04 -X- _ O +/ -X- _ O +08 -X- _ O +/ -X- _ O +06020007 -X- _ O +/ -X- _ O +indonesia-hadapi- -X- _ O +1-6-miliar-serangan-siber-dalam-setahun-ini-malware- -X- _ O +terbanyak -X- _ O +? -X- _ O +page=all -X- _ O +, -X- _ O +diakses -X- _ O +pada -X- _ O +17 -X- _ O +November -X- _ O +2022 -X- _ O +pukul -X- _ O +14:20 -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Wardani -X- _ O +, -X- _ O +Agus -X- _ O +Setyo.2022. -X- _ O +“Makin -X- _ O +Parah -X- _ O +, -X- _ O +Serangan -X- _ O +Ransomware -X- _ O +BI -X- _ O +Ternyata -X- _ O +Hantam -X- _ O +200 -X- _ O +Komputer -X- _ O +di -X- _ O +20 -X- _ O +Cabang”. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.liputan6.com -X- _ O +/ -X- _ O +tekno -X- _ O +/ -X- _ O +read -X- _ O +/ -X- _ O +4867855 -X- _ O +/ -X- _ O +makin-parah-serangan- -X- _ O +ransomware-bi-ternyata-hantam-200-komputer-di-20-cabang -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +17 -X- _ O +November -X- _ O +2022 -X- _ O +pukul -X- _ O +15:00. -X- _ O +diakses -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kost -X- _ O +dan -X- _ O +Kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +Sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +Ilman -X- _ O +Maulana -X- _ O +( -X- _ O +221911194 -X- _ O +, -X- _ O +4SI2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Firdaus -X- _ O +, -X- _ O +MBA -X- _ O +ini -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +utama -X- _ O +manusia -X- _ O +termasuk -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +adalah -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal. -X- _ O +Tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +yang -X- _ O +biasa -X- _ O +dihuni -X- _ O +oleh -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +asrama -X- _ O +, -X- _ O +rumah -X- _ O +bersama -X- _ O +keluarga -X- _ O +atau -X- _ O +saudara -X- _ O +, -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Pada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +banyak -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +tinggal -X- _ O +di -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +selama -X- _ O +menempuh -X- _ O +pendidikan -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS. -X- _ O +Tetapi -X- _ O +hal -X- _ O +tidak -X- _ O +dibarengi -X- _ O +dengan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +masih -X- _ O +mengalami -X- _ O +berbagai -X- _ O +kendala -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Sebagai -X- _ O +solusi -X- _ O +, -X- _ O +dibangun -X- _ B-TUJUAN +sebuah -X- _ I-TUJUAN +sistem -X- _ I-TUJUAN +informasi -X- _ I-TUJUAN +berbasis -X- _ I-TUJUAN +web -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ I-TUJUAN +membantu -X- _ I-TUJUAN +mahasiswa -X- _ I-TUJUAN +dalam -X- _ I-TUJUAN +mencari -X- _ I-TUJUAN +kost -X- _ I-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +kontrakan -X- _ I-TUJUAN +di -X- _ I-TUJUAN +sekitar -X- _ I-TUJUAN +kampus. -X- _ I-TUJUAN +Sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dibangun -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ B-METODE +dan -X- _ O +diuji -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +testing -X- _ O +serta -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +pengujian -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +testing -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ B-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +berjalan -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +semestinya -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ O +skor -X- _ B-TEMUAN +akhir -X- _ I-TEMUAN +evaluasi -X- _ I-TEMUAN +SUS -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +74,55 -X- _ I-TEMUAN +menunjukkan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +telah -X- _ O +dapat -X- _ O +diterima -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +kos -X- _ O +, -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Manusia -X- _ O +memiliki -X- _ O +berbagai -X- _ O +macam -X- _ O +kebutuhan. -X- _ O +Secara -X- _ O +umum -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +manusia -X- _ O +dapat -X- _ O +dibedakan -X- _ O +menjadi -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +primer -X- _ O +, -X- _ O +sekunder -X- _ O +dan -X- _ O +tersier. -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +primer -X- _ O +merupakan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +dipenuhi -X- _ O +manusia -X- _ O +demi -X- _ O +kelangsungan -X- _ O +hidupnya -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +primer -X- _ O +adalah -X- _ O +papan -X- _ O +atau -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal. -X- _ O +Tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +merupakan -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +penting -X- _ O +bagi -X- _ O +manusia -X- _ O +untuk -X- _ O +bernaung -X- _ O +dan -X- _ O +tempat -X- _ O +bersosialisasi -X- _ O +dengan -X- _ O +lingkungan -X- _ O +sehingga -X- _ O +banyak -X- _ O +orang -X- _ O +yang -X- _ O +menginginkan -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +yang -X- _ O +layak -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +tidak -X- _ O +Setiap -X- _ O +manusia -X- _ O +terkecuali -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +pasti -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +karena -X- _ O +mereka -X- _ O +akan -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +hidup -X- _ O +yang -X- _ O +normal -X- _ O +jika -X- _ O +tidak -X- _ O +memiliki -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +sendiri -X- _ O +ada -X- _ O +berbagai -X- _ O +macam -X- _ O +, -X- _ O +mulai -X- _ O +dari -X- _ O +rumah -X- _ O +, -X- _ O +apartemen -X- _ O +, -X- _ O +asrama -X- _ O +, -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dan -X- _ O +lain -X- _ O +sebagainya. -X- _ O +Menurut -X- _ O +penelitian -X- _ O +terdahulu -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +macam-macam -X- _ O +tempat -X- _ O +sebagian -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +asrama -X- _ O +, -X- _ O +rumah -X- _ O +bersama -X- _ O +keluarga -X- _ O +maupun -X- _ O +saudara -X- _ O +, -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +tinggal -X- _ O +yang -X- _ O +biasa -X- _ O +dihuni -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +( -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +perguruan -X- _ O +tinggi -X- _ O +kedinasan -X- _ O +di -X- _ O +lingkungan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +yang -X- _ O +lokasinya -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Timur. -X- _ O +Banyak -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +Jabodetabek -X- _ O +sehingga -X- _ O +mereka -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +sementara -X- _ O +selama -X- _ O +menempuh -X- _ O +pendidikan -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pengamatan -X- _ O +, -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +sementara -X- _ O +yang -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +adalah -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +luar -X- _ O +voluntary -X- _ O +sampling -X- _ O +atau -X- _ O +sampel -X- _ O +Sebelumnya -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +survei -X- _ O +terhadap -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +mengenai -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus -X- _ O +dimana -X- _ O +survei -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +sukarela -X- _ O +dan -X- _ O +disebarkan -X- _ O +kepada -X- _ O +seluruh -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +tahun -X- _ O +email -X- _ O +dan -X- _ O +grup -X- _ O +WhatsApp. -X- _ O +ajaran -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +2023 -X- _ O +melalui -X- _ O +Diketahui -X- _ O +95,4 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +349 -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +mengisi -X- _ O +survei -X- _ O +tersebut -X- _ O +pernah -X- _ O +atau -X- _ O +sedang -X- _ O +tinggal -X- _ O +di -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +selama -X- _ O +menempuh -X- _ O +pendidikan -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +dan -X- _ O +78,8 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +mereka -X- _ O +pernah -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Dari -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +pernah -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +74,4 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +mereka -X- _ O +mengalami -X- _ O +kendala -X- _ O +dalam -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +mencari -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +survei -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +meskipun -X- _ O +banyak -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +sementara -X- _ O +seperti -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +saat -X- _ O +menempuh -X- _ O +pendidikan -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +tetapi -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +tidak -X- _ O +dibarengi -X- _ O +dengan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +mereka. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +ada -X- _ O +berbagai -X- _ O +cara -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +dalam -X- _ O +mengiklankan -X- _ O +dari -X- _ O +mereka -X- _ O +kost -X- _ O +mengiklankan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +poster -X- _ O +berupa -X- _ O +kertas -X- _ O +berisi -X- _ O +informasi -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +kosong -X- _ O +beserta -X- _ O +kontak -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dihubungi. -X- _ O +Poster -X- _ O +tersebut -X- _ O +ditempel -X- _ O +di -X- _ O +depan -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +disewakan -X- _ O +atau -X- _ O +di -X- _ O +pinggir -X- _ O +jalan -X- _ O +seperti -X- _ O +pada -X- _ O +tiang -X- _ O +listrik -X- _ O +dan -X- _ O +tembok-tembok -X- _ O +bangunan. -X- _ O +Cara -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +adalah -X- _ O +meminta -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +menyewa -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +milik -X- _ O +mereka -X- _ O +untuk -X- _ O +menyebarkan -X- _ O +informasi -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +kepada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +lainnya -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +WhatsApp. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +lain -X- _ O +juga -X- _ O +ada -X- _ O +yang -X- _ O +mendaftarkan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +mereka -X- _ O +pada -X- _ O +web -X- _ O +penyedia -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +contohnya -X- _ O +pada -X- _ O +website -X- _ O +mamikos. -X- _ O +Ada -X- _ O +pula -X- _ O +sebuah -X- _ O +Unit -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +( -X- _ O +UKM -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendataan -X- _ O +rutin -X- _ O +setiap -X- _ O +tahun -X- _ O +tentang -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +tersebut -X- _ O +dilakukan -X- _ O +setahun -X- _ O +sekali -X- _ O +saat -X- _ O +mendekati -X- _ O +tahun -X- _ O +ajaran -X- _ O +baru -X- _ O +dengan -X- _ O +meminta -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +tahun -X- _ O +ajaran -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +mengisi -X- _ O +sebuah -X- _ O +formulir -X- _ O +online -X- _ O +yang -X- _ O +berisikan -X- _ O +berbagai -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +mulai -X- _ O +dari -X- _ O +harga -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +kamar -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +, -X- _ O +alamat -X- _ O +, -X- _ O +fasilitas -X- _ O +, -X- _ O +sampai -X- _ O +kontak -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Sebelum -X- _ O +informasi -X- _ O +hasil -X- _ O +pendataan -X- _ O +dahulu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +duplikasi -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +lapangan -X- _ O +terhadap -X- _ O +hasil -X- _ O +pendataan. -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +ke -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +, -X- _ O +disebarkan -X- _ O +terlebih -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +pengecekan -X- _ O +lapangan -X- _ O +, -X- _ O +barulah -X- _ O +hasil -X- _ O +pendataan -X- _ O +yang -X- _ O +berupa -X- _ O +spreadsheet -X- _ O +dibagikan -X- _ O +baik -X- _ O +kepada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +baru -X- _ O +untuk -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +maupun -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +lama -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +pindah -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +namun -X- _ O +kekurangan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia. -X- _ O +Pengguna -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +pendataan -X- _ O +hanya -X- _ O +diberikan -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +dapat -X- _ O +melihat -X- _ O +hasil -X- _ O +pendataan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +panitia -X- _ O +kegiatan -X- _ O +pendataan -X- _ O +memberikan -X- _ O +himbauan -X- _ O +tertulis -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +spreadsheet -X- _ O +kepada -X- _ O +para -X- _ O +pengguna -X- _ O +data -X- _ O +agar -X- _ O +mereka -X- _ O +melaporkan -X- _ O +ke -X- _ O +pihak -X- _ O +panitia -X- _ O +apabila -X- _ O +mendapati -X- _ O +ada -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +penuh. -X- _ O +kost -X- _ O +keadaan -X- _ O +informasi -X- _ O +gambaran -X- _ O +bagaimana -X- _ O +Bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +survei -X- _ O +terhadap -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +mengalami -X- _ O +kendala -X- _ O +saat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +tentang -X- _ O +kendala -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +alami. -X- _ O +Didapatkan -X- _ O +82,1 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +mereka -X- _ O +kesulitan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengakses -X- _ O +tentang -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Ada -X- _ O +juga -X- _ O +74,9 -X- _ O +% -X- _ O +yang -X- _ O +merasa -X- _ O +bahwa -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +belum -X- _ O +cukup -X- _ O +untuk -X- _ O +memberikan -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +81,5 -X- _ O +% -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +mengaku -X- _ O +mengalami -X- _ O +kesulitan -X- _ O +dalam -X- _ O +memilah -X- _ O +dan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +informasi -X- _ O +antar -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia. -X- _ O +Hasil -X- _ O +lain -X- _ O +dari -X- _ O +survei -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +adalah -X- _ O +diketahuinya -X- _ O +ada -X- _ O +sebanyak -X- _ O +98,5 -X- _ O +% -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +kost -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus -X- _ O +merasa -X- _ O +perlu -X- _ O +untuk -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +mengetahui -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +dimana -X- _ O +letak -X- _ O +suatu -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +pada -X- _ O +peta -X- _ O +sebelum -X- _ O +mereka -X- _ O +memutuskan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyewa -X- _ O +tempat -X- _ O +tersebut -X- _ O +atau -X- _ O +tidak -X- _ O +sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +diketahui. -X- _ O +tersedia -X- _ O +web -X- _ O +penyedia -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +Meski -X- _ O +saat -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +ditemukan -X- _ O +ada -X- _ O +banyak -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +enggan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +web -X- _ O +tersebut -X- _ O +karena -X- _ O +berbagai -X- _ O +alasan -X- _ O +dan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +padanya. -X- _ O +Mereka -X- _ O +juga -X- _ O +merasa -X- _ O +lebih -X- _ O +senang -X- _ O +dengan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +teman -X- _ O +atau -X- _ O +kakak -X- _ O +tingkat -X- _ O +yang -X- _ O +pernah -X- _ O +tinggal -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +karena -X- _ O +menurut -X- _ O +mereka -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +diberikan -X- _ O +lebih -X- _ O +objektif. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +observasi -X- _ O +juga -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +tersebar -X- _ O +sering -X- _ O +kali -X- _ O +tidak -X- _ O +relevan -X- _ O +lagi -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +baik. -X- _ O +ini -X- _ O +ada -X- _ O +pada -X- _ O +berbagai -X- _ O +Meskipun -X- _ O +permasalahan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +penyedia -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +ide -X- _ O +tentang -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +masih -X- _ O +merupakan -X- _ O +sesuatu -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +dengan -X- _ O +sebisa -X- _ O +mungkin -X- _ O +menghindari -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +saat -X- _ O +ini. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +akan -X- _ O +memberikan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +informasi -X- _ O +dan -X- _ O +penyebarluasan -X- _ O +informasi -X- _ O +akan -X- _ O +lebih -X- _ O +efektif -X- _ O +dan -X- _ O +efisien -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +bidang -X- _ O +pemasaran -X- _ O +bila -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +dikelola -X- _ O +sendiri -X- _ O +maka -X- _ O +keamanan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dikelola -X- _ O +dan -X- _ O +keberlangsungan -X- _ O +sistem -X- _ O +akan -X- _ O +lebih -X- _ O +terjamin -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +marketplace -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berlandaskan -X- _ O +pada -X- _ O +permasalahan-permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diajukan -X- _ O +solusi -X- _ O +berupa -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +untuk -X- _ O +membantu -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pencarian -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +adalah -X- _ O +membangun -X- _ B-TUJUAN +sistem -X- _ I-TUJUAN +informasi -X- _ I-TUJUAN +yang -X- _ I-TUJUAN +dapat -X- _ I-TUJUAN +membantu -X- _ I-TUJUAN +mahasiswa -X- _ I-TUJUAN +dalam -X- _ I-TUJUAN +mencari -X- _ I-TUJUAN +kost -X- _ I-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +kontrakan -X- _ I-TUJUAN +di -X- _ I-TUJUAN +sekitar -X- _ I-TUJUAN +Polstat -X- _ I-TUJUAN +STIS. -X- _ I-TUJUAN +Secara -X- _ O +khusus -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +membangun -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Mengelola -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS. -X- _ O +2. -X- _ O +Menampilkan -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +dengan -X- _ O +kriteria -X- _ O +tertentu. -X- _ O +3. -X- _ O +Menampilkan -X- _ O +letak -X- _ O +suatu -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +pada -X- _ O +peta. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Telah -X- _ O +banyak -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +pembuatan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Salah -X- _ O +satunya -X- _ O +adalah -X- _ O +penelitian -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +Persebaran -X- _ O +Indekos -X- _ O +di -X- _ O +Sekitar -X- _ O +Wilayah -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Telkom -X- _ O +Purwokerto -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web” -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis -X- _ O +kost -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Telkom -X- _ O +Purwokerto -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +layanan -X- _ O +library -X- _ O +JavaScript -X- _ O +yaitu -X- _ O +Leaflet -X- _ O +dan -X- _ O +peta -X- _ O +OpenStreetMap. -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +lalu -X- _ O +diuji -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +SUS -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +tingkat -X- _ O +usability -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +karena -X- _ O +kemiripan -X- _ O +topik -X- _ O +yang -X- _ O +diambil -X- _ O +yaitu -X- _ O +pembuatan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis -X- _ O +untuk -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kesamaan -X- _ O +layanan -X- _ O +serta -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +usability -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +menggunakan -X- _ O +layanan -X- _ O +library -X- _ O +JavaScript -X- _ O +yaitu -X- _ O +Leaflet -X- _ O +dan -X- _ O +peta -X- _ O +OpenStreetMap -X- _ O +serta -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SUS -X- _ O +sebagai -X- _ O +evaluasi -X- _ O +usability -X- _ O +sistem. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +lain -X- _ O +tentang -X- _ O +pembangun -X- _ O +web -X- _ O +pencarian -X- _ O +kost -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Natalia -X- _ O +Bunga -X- _ O +Kambuno -X- _ O +, -X- _ O +Wahyuni -X- _ O +Eka -X- _ O +Sari -X- _ O +dan -X- _ O +Dawamul -X- _ O +Arifin -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“SISTEM -X- _ O +INFORMASI -X- _ O +GEOGRAFIS -X- _ O +PEMETAAN -X- _ O +TEMPAT -X- _ O +KOS -X- _ O +DI -X- _ O +SAMARINDA -X- _ O +BERBASIS -X- _ O +WEB” -X- _ O +ini -X- _ O +mengambil -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Samarinda -X- _ O +, -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Timur. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis -X- _ O +kost -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +di -X- _ O +Kota -X- _ O +Samarinda -X- _ O +, -X- _ O +tepatnya -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Pertanian -X- _ O +Negeri -X- _ O +( -X- _ O +POLITANI -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Negeri -X- _ O +Samarinda -X- _ O +Samarinda -X- _ O +( -X- _ O +POLNES -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +UNMUL -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +dan -X- _ O +Universitas -X- _ O +Mulawarman -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +relevan -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +mengenai -X- _ O +pembuatan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis -X- _ O +kost -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +sehingga -X- _ O +bisa -X- _ O +dijadikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +referensi -X- _ O +karena -X- _ O +kemiripan -X- _ O +dari -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +membuat -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +geografis -X- _ O +untuk -X- _ O +membantu -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +dalam -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus -X- _ O +tempat -X- _ O +mereka -X- _ O +menempuh -X- _ O +pendidikan. -X- _ O +berjudul -X- _ O +Pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +“RANCANG -X- _ O +BANGUN -X- _ O +SISTEM -X- _ O +INFORMASI -X- _ O +SEWA -X- _ O +RUMAH -X- _ O +KOST -X- _ O +( -X- _ O +E-KOST -X- _ O +) -X- _ O +BERBASIS -X- _ O +WEBSITE” -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +wilayah -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Selatan. -X- _ O +Dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +sehingga -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +dibutuhkannya -X- _ O +pembuatan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +juga -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +kuesioner -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dengan -X- _ O +menyebarkan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +uji -X- _ O +evaluasi -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +kepada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +dan -X- _ O +kepada -X- _ O +panitia -X- _ O +pendataan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +secara -X- _ O +khusus. -X- _ O +dibangun -X- _ O +4. -X- _ O +Observasi -X- _ O +Unit -X- _ O +observasi -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +dan -X- _ O +web -X- _ O +penyedia -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Pada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +observasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +kecenderungan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +terlihat -X- _ O +jelas -X- _ O +tanpa -X- _ O +harus -X- _ O +menggali -X- _ O +informasi -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +dari -X- _ O +mereka. -X- _ O +Hal -X- _ O +yang -X- _ O +diobservasi -X- _ O +seperti -X- _ O +bagaimana -X- _ O +kebiasaan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +dan -X- _ O +seberapa -X- _ O +jauh -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +dari -X- _ O +kampus. -X- _ O +Adapun -X- _ O +observasi -X- _ O +pada -X- _ O +web -X- _ O +penyedia -X- _ O +Indonesia -X- _ O +informasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +gambaran -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +sejenis -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +saat -X- _ O +ini. -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +C. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +ini -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menerapkan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ B-METODE +Development -X- _ I-METODE +Life -X- _ I-METODE +Cycle -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +SDLC -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +model -X- _ I-METODE +waterfall. -X- _ I-METODE +Metode -X- _ O +cocok -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +tujuan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +dari -X- _ O +awal -X- _ O +yang -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +sampai -X- _ O +dengan -X- _ O +produk -X- _ O +diuji -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +ini -X- _ O +mudah -X- _ O +dipahami -X- _ O +dan -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +terstruktur -X- _ O +karena -X- _ O +tiap -X- _ O +fase -X- _ O +diproses -X- _ O +dan -X- _ O +diselesaikan -X- _ O +satu -X- _ O +per -X- _ O +satu -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +mencerminkan -X- _ O +rekayasa -X- _ O +yang -X- _ O +praktis -X- _ O +dan -X- _ O +lengkap -X- _ O +sehingga -X- _ O +kualitas -X- _ O +software -X- _ O +tetap -X- _ O +terjaga -X- _ O +karena -X- _ O +pengembangan -X- _ O +yang -X- _ O +terstruktur -X- _ O +dan -X- _ O +terawasi -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +serta -X- _ O +proses -X- _ O +pemeliharaan -X- _ O +mudah -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +dokumen -X- _ O +yang -X- _ O +lengkap -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +terdapat -X- _ O +5 -X- _ O +Pada -X- _ O +metode -X- _ O +SDLC -X- _ O +model -X- _ O +waterfall -X- _ O +tahapan -X- _ O +, -X- _ O +desain -X- _ O +, -X- _ O +implementasi -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +perencanaan -X- _ O +, -X- _ O +tahapannya -X- _ O +analisis -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +serta -X- _ O +sejalan -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +karena -X- _ O +kesamaan -X- _ O +topik -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +referensi -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Ruang -X- _ O +Lingkup -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Fokus -X- _ O +ruang -X- _ O +lingkup -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +pembuatan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +tepatnya -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kelurahan -X- _ O +Bidara -X- _ O +Cina -X- _ O +dan -X- _ O +Kelurahan -X- _ O +Cipinang -X- _ O +Cempedak -X- _ O +, -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Timur. -X- _ O +Sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +ini -X- _ O +dibangun -X- _ O +untuk -X- _ O +membantu -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +dalam -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +adalah -X- _ O +sistem -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +B. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +1. -X- _ O +Telaah -X- _ O +Pustaka -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +telaah -X- _ O +pustaka -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +meninjauan -X- _ O +berbagai -X- _ O +penelitian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +guna -X- _ O +memahami -X- _ O +bagaimana -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Baik -X- _ O +dari -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +masalahnya -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +digunakan -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +pengujian -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +apa -X- _ O +saja -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +berikan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +telaah -X- _ O +pustaka -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +dan -X- _ O +panduan -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem. -X- _ O +penelitian -X- _ O +2. -X- _ O +Wawancara -X- _ O +dari -X- _ O +lebih -X- _ O +untuk -X- _ O +informasi -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +wawancara -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +mengetahui -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +hadapi -X- _ O +saat -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Informasi -X- _ O +yang -X- _ O +didapat -X- _ O +kemudian -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +dalam -X- _ O +pembuatan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +penelitian -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +banyak -X- _ O +mahasiswa. -X- _ O +Wawancara -X- _ O +juga -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +secara -X- _ O +lebih -X- _ O +mendalam -X- _ O +tentang -X- _ O +hal-hal -X- _ O +yang -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +saat -X- _ O +ini. -X- _ O +Contohnya -X- _ O +seperti -X- _ O +dari -X- _ O +sumber -X- _ O +mana -X- _ O +saja -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +memperoleh -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pula -X- _ O +wawancara -X- _ O +terhadap -X- _ O +panitia -X- _ O +penanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +kegiatan -X- _ O +pendataan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +tahun -X- _ O +lalu -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +bagaimana -X- _ O +sistem -X- _ O +pendataan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +UKM -X- _ O +di -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +berjalan. -X- _ O +informasi -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +3. -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +kampus. -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dimanfaatkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menggali -X- _ O +informasi -X- _ O +pada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +mengenai -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +sekitar -X- _ O +mengetahui -X- _ O +masalah -X- _ O +apa -X- _ O +saja -X- _ O +yang -X- _ O +dialami -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +terkait -X- _ O +usaha -X- _ O +mereka -X- _ O +dalam -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS. -X- _ O +juga -X- _ O +diperlukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +pendapat -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +tentang -X- _ O +urgensi -X- _ O +bagaimana -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +D. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Sistem -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +sistem -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +untuk -X- _ O +evaluasinya -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +testing -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +apakah -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +dan -X- _ O +berfungsi -X- _ O +dengan -X- _ O +benar -X- _ O +tanpa -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +struktur -X- _ O +atau -X- _ O +kode -X- _ O +internal -X- _ O +didalamnya -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Adapun -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +sebuah -X- _ O +teknik -X- _ O +penilaian -X- _ O +atau -X- _ O +evaluasi -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemudahan -X- _ O +( -X- _ O +usability -X- _ O +) -X- _ O +suatu -X- _ O +produk -X- _ O +atau -X- _ O +sistem -X- _ O +dengan -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +semua -X- _ O +aktor -X- _ O +yang -X- _ O +terlibat -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +sesuai -X- _ O +peran -X- _ O +mereka -X- _ O +masing-masing. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Diagram -X- _ O +aktivitas -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +B. -X- _ O +Sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +Bila -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +sejenis -X- _ O +yang -X- _ O +banyak -X- _ O +beredar -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +agak -X- _ O +sedikit -X- _ O +berbeda -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +user -X- _ O +khusus -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +biasanya -X- _ O +berperan -X- _ O +sebagai -X- _ O +user -X- _ O +yang -X- _ O +memasukkan -X- _ O +dan -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Sebagai -X- _ O +gantinya -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dapat -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +dan -X- _ O +diperbaharui -X- _ O +oleh -X- _ O +admin -X- _ O +dan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Admin -X- _ O +dapat -X- _ O +secara -X- _ O +langsung -X- _ O +memasukan -X- _ O +dan -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +sifatnya -X- _ O +adalah -X- _ O +memberikan -X- _ O +pengajuan -X- _ O +dimana -X- _ O +pengajuan -X- _ O +dari -X- _ O +pengguna -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +oleh -X- _ O +pengelola -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +dan -X- _ O +pengelola -X- _ O +atau -X- _ O +menolak -X- _ O +pengajuan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +dapat -X- _ O +menerima -X- _ O +Semua -X- _ O +berkontribusi -X- _ O +serta -X- _ O +mengajukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +data. -X- _ O +Sistem -X- _ O +input -X- _ O +dan -X- _ O +update -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +seperti -X- _ O +ini -X- _ O +dimaksudkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menjaga -X- _ O +kualitas -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +dan -X- _ O +menjaga -X- _ O +kepercayaan -X- _ O +pencari -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +sistem -X- _ O +sehingga -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +hanya -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +terverifikasi -X- _ O +oleh -X- _ O +admin -X- _ O +dan -X- _ O +pengelola. -X- _ O +pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +pada -X- _ O +ikut -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +alasan -X- _ O +yang -X- _ O +melatarbelakangi -X- _ O +ditiadakannya -X- _ O +user -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +secara -X- _ O +khusus -X- _ O +lalu -X- _ O +digantikan -X- _ O +perannya -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +secara -X- _ O +umum. -X- _ O +Salah -X- _ O +satunya -X- _ O +adalah -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +masih -X- _ O +baru -X- _ O +dan -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +dikenal -X- _ O +oleh -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +perlu -X- _ O +memulai -X- _ O +dan -X- _ O +memperlihatkan -X- _ O +manfaat -X- _ O +dari -X- _ O +sistem -X- _ O +secara -X- _ O +nyata -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +agar -X- _ O +nantinya -X- _ O +diharapkan -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +mau -X- _ O +mengajukan -X- _ O +diri -X- _ O +dan -X- _ O +menggantikan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +milik -X- _ O +mereka. -X- _ O +Dari -X- _ O +sisi -X- _ O +stakeholder -X- _ O +pun -X- _ O +mereka -X- _ O +juga -X- _ O +menyatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +mereka -X- _ O +belum -X- _ O +memiliki -X- _ O +hubungan -X- _ O +dengan -X- _ O +pihak -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +secara -X- _ O +khusus -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +cukup -X- _ O +sulit. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +digunakan -X- _ O +opsi -X- _ O +lain -X- _ O +yaitu -X- _ O +menggantikan -X- _ O +peran -X- _ O +pemilik -X- _ O +dengan -X- _ O +pengguna -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +untuk -X- _ O +berkontribusi -X- _ O +dalam -X- _ O +sisi -X- _ O +memasukkan -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Dari -X- _ O +pengguna -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +survei -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +juga -X- _ O +diketahui -X- _ O +ada -X- _ O +kecenderungan -X- _ O +bahwa -X- _ O +mereka -X- _ O +lebih -X- _ O +menyukai -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +atau -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +Gambar -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +pada -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +telaah -X- _ O +pustaka -X- _ O +, -X- _ O +kuesioner -X- _ O +, -X- _ O +observasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +wawancara. -X- _ O +Dari -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +berbagai -X- _ O +tadi -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +tertulis -X- _ O +pada -X- _ O +kolom -X- _ O +permasalahan -X- _ O +gambar -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengatasi -X- _ O +permasalahan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +ada -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +sebagai -X- _ O +solusi. -X- _ O +Sistem -X- _ O +dibangun -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +dan -X- _ O +diuji -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +testing -X- _ O +serta -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +system -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +ditemukan -X- _ O +kemudian -X- _ O +yang -X- _ O +data -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +merupakan -X- _ O +sistem -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +Web -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +terhubung -X- _ O +dengan -X- _ O +server -X- _ O +web -X- _ O +melalui -X- _ O +jaringan -X- _ O +internet. -X- _ O +Selain -X- _ O +menyediakan -X- _ O +tampilan -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +juga -X- _ O +menyimpan -X- _ O +semua -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +sistem -X- _ O +dalam -X- _ O +server -X- _ O +basis -X- _ O +data. -X- _ O +Berikut -X- _ O +rancangan -X- _ O +arsitektur -X- _ O +sistem. -X- _ O +server -X- _ O +dengan -X- _ O +kenalan -X- _ O +yang -X- _ O +pernah -X- _ O +mendiami -X- _ O +suatu -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dari -X- _ O +pemiliknya. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +beberapa -X- _ O +dari -X- _ O +mereka -X- _ O +juga -X- _ O +mengeluhkan -X- _ O +yang -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +sejenis -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +saat -X- _ O +ini. -X- _ O +informasi -X- _ O +langsung -X- _ O +tentang -X- _ O +adanya -X- _ O +fiktif -X- _ O +data -X- _ O +saat -X- _ O +Tentunya -X- _ O +sistem -X- _ O +kerja -X- _ O +yang -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +dan -X- _ O +sistem -X- _ O +kerja -X- _ O +yang -X- _ O +umumnya -X- _ O +berjalan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +sejenis -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +kelebihan -X- _ O +dan -X- _ O +kekurangan. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +berikut -X- _ O +perbandingan -X- _ O +pada -X- _ O +pengaplikasian -X- _ O +metode -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +umumnya -X- _ O +berjalan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +sejenis -X- _ O +saat -X- _ O +ini. -X- _ O +1. -X- _ O +Dengan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +telah -X- _ O +adanya -X- _ O +sistem -X- _ O +kepada -X- _ O +pihak -X- _ O +yang -X- _ O +memasukkan -X- _ O +dan -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +data -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +sejenis -X- _ O +dimana -X- _ O +yang -X- _ O +melakukannya -X- _ O +hanya -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +, -X- _ O +penyebaran -X- _ O +2. -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +terpercaya -X- _ O +karena -X- _ O +data -X- _ O +diverifikasi -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +oleh -X- _ O +pengelola -X- _ O +, -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +biasanya -X- _ O +berjalan -X- _ O +dimana -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +langsung -X- _ O +akan -X- _ O +ditampilkan. -X- _ O +3. -X- _ O +Pada -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +, -X- _ O +keterbaruan -X- _ O +data -X- _ O +sangat -X- _ O +tergantung -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +umumnya -X- _ O +berjalan -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +keterbaruan -X- _ O +tergantung -X- _ O +pada -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +kontribusi -X- _ O +para -X- _ O +4. -X- _ O +Pada -X- _ O +kost -X- _ O +perubahan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +informasi -X- _ O +umum -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +lama -X- _ O +karena -X- _ O +harus -X- _ O +menunggu -X- _ O +persetujuan -X- _ O +dari -X- _ O +pengelola -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu. -X- _ O +Berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +biasanya -X- _ O +berjalan -X- _ O +dimana -X- _ O +datanya -X- _ O +langsung -X- _ O +berubah -X- _ O +saat -X- _ O +pemilik -X- _ O +melakukan -X- _ O +perubahan. -X- _ O +secara -X- _ O +Pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +aktivitas -X- _ O +utama -X- _ O +yaitu -X- _ O +yang -X- _ O +pertama -X- _ O +adalah -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dan -X- _ O +yang -X- _ O +kedua -X- _ O +adalah -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Aktivitas -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +dimana -X- _ O +pengguna -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +melakukan -X- _ O +login -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +dan -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +pengguna -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +Kost -X- _ O +untuk -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +Kontrakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mencari -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +Untuk -X- _ O +memudahkan -X- _ O +dalam -X- _ O +pencarian -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +disediakan. -X- _ O +Jika -X- _ O +berminat -X- _ O +pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +menghubungi -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +transaksi. -X- _ O +Setelah -X- _ O +diharapkan -X- _ O +melakukan -X- _ O +konfirmasi -X- _ O +agar -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +diperbaharui -X- _ O +oleh -X- _ O +sistem. -X- _ O +Berikut -X- _ O +diagram -X- _ O +aktivitas -X- _ O +untuk -X- _ O +kegiatan -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna. -X- _ O +dapat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pengguna -X- _ O +transaksi -X- _ O +selesai -X- _ O +filter -X- _ O +fitur -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Diagram -X- _ O +aktivitas -X- _ O +mencari -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +dari -X- _ O +Aktivitas -X- _ O +utama -X- _ O +lainnya -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan. -X- _ O +mengelola -X- _ O +Pengelolaan -X- _ O +menambah -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +terdiri -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menghapus -X- _ O +data. -X- _ O +Semua -X- _ O +aktor -X- _ O +tingkatan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +meski -X- _ O +terlibat -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +dan -X- _ O +peran -X- _ O +mereka -X- _ O +masing-masing -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +, -X- _ O +admin -X- _ O +dapat -X- _ O +menambah -X- _ O +, -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menghapus -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +langsung. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +mengajukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +data. -X- _ O +Karena -X- _ O +sifatnya -X- _ O +hanya -X- _ O +pengajuan -X- _ O +maka -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +diajukan -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +pencarian -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +melainkan -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +oleh -X- _ O +pengelola -X- _ O +apakah -X- _ O +data -X- _ O +tersebut -X- _ O +sekiranya -X- _ O +valid -X- _ O +atau -X- _ O +tidak. -X- _ O +Jika -X- _ O +pengelola -X- _ O +memiliki -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +dikonfirmasi -X- _ O +data -X- _ O +pengajuan -X- _ O +, -X- _ O +pengelola -X- _ O +dapat -X- _ O +menghubungi -X- _ O +pengaju -X- _ O +data -X- _ O +melalui -X- _ O +aplikasi -X- _ O +WhatsApp. -X- _ O +Bila -X- _ O +pengajuan -X- _ O +disetujui -X- _ O +maka -X- _ O +status -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +diperbaharui -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +pencarian. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +apabila -X- _ O +pengajuan -X- _ O +ditolak -X- _ O +maka -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +dihapus -X- _ O +dari -X- _ O +saat -X- _ O +melakukan -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +halaman -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +sistem. -X- _ O +Berikut -X- _ O +diagram -X- _ O +aktivitas -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Diagram -X- _ O +aktivitas -X- _ O +penambahan -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Diagram -X- _ O +aktivitas -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +oleh -X- _ O +admin -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibangun -X- _ O +rencananya -X- _ O +akan -X- _ O +dikelola -X- _ O +secara -X- _ O +sepanjang -X- _ O +tahun -X- _ O +oleh -X- _ O +sebuah -X- _ O +UKM -X- _ O +Kerohanian -X- _ O +Islam -X- _ O +( -X- _ O +Rohis -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +tertentu -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +sistem -X- _ O +akan -X- _ O +berpindah -X- _ O +tangan -X- _ O +dalam -X- _ O +UKM -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +waktu -X- _ O +mendekati -X- _ O +tahun -X- _ O +ajaran -X- _ O +baru -X- _ O +sampai -X- _ O +beberapa -X- _ O +waktu -X- _ O +setelah -X- _ O +ajaran -X- _ O +baru -X- _ O +dimulai -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dikelola -X- _ O +oleh -X- _ O +panitia -X- _ O +Penyambutan -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +Baru -X- _ O +( -X- _ O +PMB -X- _ O +) -X- _ O +tepatnya -X- _ O +oleh -X- _ O +divisi -X- _ O +Buku -X- _ O +Pedoman -X- _ O +saat -X- _ O +kegiatan -X- _ O +penyambutan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +baru -X- _ O +berlangsung. -X- _ O +Di -X- _ O +luar -X- _ O +waktu -X- _ O +tersebut -X- _ O +sistem -X- _ O +akan -X- _ O +dikelola -X- _ O +oleh -X- _ O +Informasi -X- _ O +( -X- _ O +Medkominfo -X- _ O +) -X- _ O +dari -X- _ O +UKM -X- _ O +Rohis. -X- _ O +divisi -X- _ O +Media -X- _ O +, -X- _ O +Komunikasi -X- _ O +dan -X- _ O +C. -X- _ O +Use -X- _ O +case -X- _ O +Diagram -X- _ O +use -X- _ O +case -X- _ O +menampilkan -X- _ O +interaksi -X- _ O +dan -X- _ O +sistem -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +hubungan -X- _ O +antara -X- _ O +pengguna -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +sistem -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +tiga -X- _ O +aktor -X- _ O +yaitu -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +pengelola -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +admin -X- _ O +dengan -X- _ O +perannya -X- _ O +masing-masing. -X- _ O +Secara -X- _ O +umum -X- _ O +admin -X- _ O +adalah -X- _ O +aktor -X- _ O +tertinggi -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +pengelola -X- _ O +merupakan -X- _ O +aktor -X- _ O +yang -X- _ O +bertugas -X- _ O +dalam -X- _ O +penyeleksian -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +aktor -X- _ O +pengguna -X- _ O +adalah -X- _ O +mereka -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +menjadi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +serta -X- _ O +dapat -X- _ O +berkontribusi -X- _ O +memberikan -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Lebih -X- _ O +jelasnya -X- _ O +tentang -X- _ O +use -X- _ O +case -X- _ O +dari -X- _ O +setiap -X- _ O +aktor -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +berikut. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Use -X- _ O +case -X- _ O +diagram -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +D. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +basis -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +Rancangan -X- _ O +basis -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +sudah -X- _ O +melalui -X- _ O +tahap -X- _ O +normalisasi -X- _ O +dan -X- _ O +didapatkan -X- _ O +sembilan -X- _ O +tabel -X- _ O +yang -X- _ O +berelasi. -X- _ O +Kesembilan -X- _ O +tabel -X- _ O +tersebut -X- _ O +yaitu -X- _ O +tabel -X- _ O +users -X- _ O +tabel -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data-data -X- _ O +pengguna -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +kontrakans -X- _ O +data-data -X- _ O +mengenai -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +terdaftar -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +kosts -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +kost-kost -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +kampus -X- _ O +tabel -X- _ O +kamars -X- _ O +yang -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +jenis -X- _ O +kamar -X- _ O +pada -X- _ O +kost -X- _ O +yang -X- _ O +terdaftar. -X- _ O +tabel -X- _ O +reviews -X- _ O +yang -X- _ O +berisi -X- _ O +komentar -X- _ O +dari -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +ratings -X- _ O +yang -X- _ O +berisi -X- _ O +rating -X- _ O +dari -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +edit_kosts -X- _ O +terdaftar -X- _ O +pada -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +sementara -X- _ O +data -X- _ O +pengajuan -X- _ O +update -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +edit_kontrakans -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +sementara -X- _ O +data -X- _ O +pengajuan -X- _ O +update -X- _ O +kontrakan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tabel -X- _ O +edit_kamars -X- _ O +yang -X- _ O +menyimpan -X- _ O +sementara -X- _ O +data -X- _ O +pengajuan -X- _ O +update -X- _ O +kamar. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +basis -X- _ O +data -X- _ O +digambarkan -X- _ O +dalam -X- _ O +Entity -X- _ O +Relationship -X- _ O +Diagram -X- _ O +( -X- _ O +ERD -X- _ O +) -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +ERD -X- _ O +rancangan -X- _ O +basis -X- _ O +data -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +E. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +telah -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +pada -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +kostis-dev.ajaxcoding.id -X- _ O +/ -X- _ O +. -X- _ O +Berikut -X- _ O +beberapa -X- _ O +tampilan -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +implementasi -X- _ O +sistem. -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +halaman -X- _ O +dashboard -X- _ O +admin -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +halaman -X- _ O +kost -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +halaman -X- _ O +detail -X- _ O +kost -X- _ O +bagian -X- _ O +informasi -X- _ O +letak -X- _ O +kost -X- _ O +pada -X- _ O +peta -X- _ O +F. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Sistem -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +melalui -X- _ O +tahap -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +yang -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +black-box -X- _ O +testing. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +ini -X- _ O +diketahui -X- _ O +fungsi -X- _ O +dari -X- _ O +sistem -X- _ O +sudah -X- _ O +berjalan -X- _ O +semestinya. -X- _ O +Berikut -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +sistem -X- _ O +secara -X- _ O +umum. -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +HASIL -X- _ O +PENGUJIAN -X- _ O +SISTEM -X- _ O +Skenario -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Aktor -X- _ O +Login -X- _ O +Admin -X- _ O +, -X- _ O +Pengelola -X- _ O +, -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Mendaftar -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Mencari -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Konfirmasi -X- _ O +transaksi -X- _ O +Menghubungi -X- _ O +admin -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Melaporkan -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Hasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Memberi -X- _ O +dan -X- _ O +menghapus -X- _ O +rating -X- _ O +pada -X- _ O +kamar -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Memberi -X- _ O +komentar -X- _ O +pada -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Menghubungi -X- _ O +pemilik -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Melihat -X- _ O +detail -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Mengedit -X- _ O +data -X- _ O +pengajuan -X- _ O +penambahan -X- _ O +Pengelola -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Menghubungi -X- _ O +pengaju -X- _ O +penambahan -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +data -X- _ O +Menyetujui -X- _ O +atau -X- _ O +menolak -X- _ O +penambahan -X- _ O +dan -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +data -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Pengelola -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Pengelola -X- _ O +Berhasil -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Menambahkan -X- _ O +dan -X- _ O +menghapus -X- _ O +pengelola -X- _ O +Menghapus -X- _ O +akun -X- _ O +pengguna -X- _ O +Mengubah -X- _ O +data -X- _ O +admin -X- _ O +Melihat -X- _ O +detail -X- _ O +, -X- _ O +menambah -X- _ O +, -X- _ O +memperbaharui -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menghapus -X- _ O +data -X- _ O +kamar -X- _ O +, -X- _ O +kost -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +Admin -X- _ O +Admin -X- _ O +Admin -X- _ O +Admin -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berhasil -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +skor -X- _ O +SUS -X- _ O +yang -X- _ O +didapat -X- _ O +yaitu -X- _ O +74,55 -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +telah -X- _ O +dapat -X- _ O +diterima -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Saran -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diberikan -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +berikutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +sistem -X- _ O +dari -X- _ O +segi -X- _ O +tampilan -X- _ O +karena -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +SUS -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +perlu -X- _ O +ditingkatkan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +juga -X- _ O +peran -X- _ O +setiap -X- _ O +aktornya -X- _ O +dan -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +setelah -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan -X- _ O +apakah -X- _ O +sudah -X- _ O +cukup -X- _ O +atau -X- _ O +perlu -X- _ O +ditingkatkan -X- _ O +lagi. -X- _ O +G. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +Selain -X- _ O +telah -X- _ O +diuji -X- _ O +coba -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +dimana -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +oleh -X- _ O +67 -X- _ O +user -X- _ O +dengan -X- _ O +rincian -X- _ O +2 -X- _ O +aktor -X- _ O +admin -X- _ O +, -X- _ O +3 -X- _ O +aktor -X- _ O +pengelola -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +62 -X- _ O +aktor -X- _ O +pengguna. -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +SISTEM -X- _ O +Pernyataan -X- _ O +Skor -X- _ O +SUS -X- _ O +Saya -X- _ O +berpikir -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +lagi -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +rumit -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakan -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakan -X- _ O +Saya -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +bantuan -X- _ O +dari -X- _ O +orang -X- _ O +lain -X- _ O +atau -X- _ O +teknisi -X- _ O +dalam -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +semestinya. -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +ada -X- _ O +banyak -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +konsisten -X- _ O +( -X- _ O +tidak -X- _ O +serasi -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +orang -X- _ O +lain -X- _ O +akan -X- _ O +memahami -X- _ O +cara -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +dengan -X- _ O +cepat -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +membingungkan -X- _ O +Saya -X- _ O +merasa -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +hambatan -X- _ O +dalam -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +Saya -X- _ O +perlu -X- _ O +membiasakan -X- _ O +diri -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +sebelum -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sistem -X- _ O +ini -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +7,69 -X- _ O +7,50 -X- _ O +8,17 -X- _ O +7,76 -X- _ O +8,10 -X- _ O +6,75 -X- _ O +7,99 -X- _ O +7,76 -X- _ O +7,65 -X- _ O +5,19 -X- _ O +74,55 -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +mendapat -X- _ O +skor -X- _ O +akhir -X- _ O +evaluasi -X- _ O +SUS -X- _ O +sebesar -X- _ O +74,55. -X- _ O +Nilai -X- _ O +ini -X- _ O +berada -X- _ O +dalam -X- _ O +predikat -X- _ O +sangat -X- _ O +baik -X- _ O +meski -X- _ O +hasilnya -X- _ O +mendekati -X- _ O +batas -X- _ O +bawah -X- _ O +predikat -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Nilai -X- _ O +SUS -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +diterima -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +karena -X- _ O +telah -X- _ O +melebihi -X- _ O +nilai -X- _ O +68. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Kesimpulan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +informasi -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Polstat -X- _ O +STIS -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mengelola -X- _ O +data -X- _ O +kost -X- _ O +dan -X- _ O +kontrakan -X- _ O +, -X- _ O +menampilkan -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +dengan -X- _ O +kriteria -X- _ O +tertentu -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menampilkan -X- _ O +letak -X- _ O +suatu -X- _ O +kost -X- _ O +atau -X- _ O +kontrakan -X- _ O +pada -X- _ O +peta -X- _ O +sudah -X- _ O +dapat -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +seluruhnya -X- _ O +serta -X- _ O +sudah -X- _ O +melalui -X- _ O +tahap -X- _ O +pengujian -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +N. -X- _ O +I. -X- _ O +Imansari -X- _ O +, -X- _ O +“PRAKTIKUM -X- _ O +MENGENAI -X- _ O +KEBUTUHAN -X- _ O +ATAU -X- _ O +UTILITAS -X- _ O +DALAM -X- _ O +KEHIDUPAN -X- _ O +SEHARI-HARI -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +vol. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +2020. -X- _ O +J. -X- _ O +Wibowati -X- _ O +, -X- _ O +“PENGARUH -X- _ O +KUALITAS -X- _ O +PELAYANAN -X- _ O +TERHADAP -X- _ O +KEPUASAN -X- _ O +PELANGGAN -X- _ O +PADA -X- _ O +PT -X- _ O +MUARAKATI -X- _ O +BARU -X- _ O +SATU -X- _ O +PALEMBANG -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +Manaj. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +15–31 -X- _ O +, -X- _ O +Mar -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.36546 -X- _ O +/ -X- _ O +jm.v8i2.348. -X- _ O +M. -X- _ O +Kharisma -X- _ O +dan -X- _ O +I. -X- _ O +F. -X- _ O +Susilowati -X- _ O +, -X- _ O +“TINJAUAN -X- _ O +YURIDIS -X- _ O +TERHADAP -X- _ O +PENGATURAN -X- _ O +PEMANFAATAN -X- _ O +RUMAH -X- _ O +NEGARA -X- _ O +SELAIN -X- _ O +SEBAGAI -X- _ O +TEMPAT -X- _ O +TINGGAL -X- _ O +DI -X- _ O +INDONESIA -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +NOVUM -X- _ O +J. -X- _ O +Huk. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +164–173 -X- _ O +, -X- _ O +Jul -X- _ O +2020. -X- _ O +Sumiati -X- _ O +, -X- _ O +“HUBUNGAN -X- _ O +ANTARA -X- _ O +STATUS -X- _ O +TEMPAT -X- _ O +TINGGAL -X- _ O +DENGAN -X- _ O +INDEKS -X- _ O +PRESTASI -X- _ O +KUMULATIF -X- _ O +( -X- _ O +IPK -X- _ O +) -X- _ O +MAHASISWA -X- _ O +TADRIS -X- _ O +MATEMATIKA -X- _ O +UNIVERSITAS -X- _ O +ISLAM -X- _ O +NEGERI -X- _ O +SULTHAN -X- _ O +THAHA -X- _ O +SAIFUDDIN -X- _ O +JAMBI -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Skripsi -X- _ O +, -X- _ O +UNIVERSITAS -X- _ O +ISLAM -X- _ O +NEGERI -X- _ O +SULTHAN -X- _ O +THAHA -X- _ O +SAIFUDDIN -X- _ O +JAMBI -X- _ O +, -X- _ O +Jambi -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +D. -X- _ O +Zaliluddin -X- _ O +, -X- _ O +“PERANCANGAN -X- _ O +SISTEM -X- _ O +INFORMASI -X- _ O +PENJUALAN -X- _ O +BERBASIS -X- _ O +WEB -X- _ O +( -X- _ O +STUDI -X- _ O +KASUS -X- _ O +PADA -X- _ O +NEWBIESTORE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +vol. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +H. -X- _ O +Purnomo -X- _ O +dan -X- _ O +J. -X- _ O +Maknunah -X- _ O +, -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Pengolahan -X- _ O +Data -X- _ O +Keuangan -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J -X- _ O +M -X- _ O +P -X- _ O +- -X- _ O +J. -X- _ O +Inform. -X- _ O +Merdeka -X- _ O +Pasuruan -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +Des -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.37438 -X- _ O +/ -X- _ O +jimp.v3i3.187. -X- _ O +K. -X- _ O +C. -X- _ O +Alexander -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +R. -X- _ O +Ardi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +A. -X- _ O +Faiqoh -X- _ O +, -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +Persebaran -X- _ O +Indekos -X- _ O +di -X- _ O +Sekitar -X- _ O +Wilayah -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Telkom -X- _ O +Purwokerto -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +OPEN -X- _ O +ACCESS -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +N. -X- _ O +B. -X- _ O +Kambuno -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +E. -X- _ O +Sari -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +D. -X- _ O +Arifin -X- _ O +, -X- _ O +“Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Geografis -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Tempat -X- _ O +Kos -X- _ O +Di -X- _ O +Samarinda -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Bul. -X- _ O +Poltanesa -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +21 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +11–17 -X- _ O +, -X- _ O +Jun -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.51967 -X- _ O +/ -X- _ O +tanesa.v21i1.320. -X- _ O +C. -X- _ O +Nizar -X- _ O +, -X- _ O +“Rancang -X- _ O +Bangun -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Sewa -X- _ O +Rumah -X- _ O +Kost -X- _ O +( -X- _ O +E-Kost -X- _ O +) -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Website -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +Sist. -X- _ O +Inf. -X- _ O +Dan -X- _ O +Sains -X- _ O +Teknol. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +Mar -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.31326 -X- _ O +/ -X- _ O +sistek.v3i1.852. -X- _ O +R. -X- _ O +Susanto -X- _ O +dan -X- _ O +A. -X- _ O +D. -X- _ O +Andriana -X- _ O +, -X- _ O +“PERBANDINGAN -X- _ O +MODEL -X- _ O +WATERFALL -X- _ O +DAN -X- _ O +PROTOTYPING -X- _ O +UNTUK -X- _ O +PENGEMBANGAN -X- _ O +SISTEM -X- _ O +INFORMASI -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Maj. -X- _ O +Ilm. -X- _ O +UNIKOM -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +14 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +Mei -X- _ O +2016 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.34010 -X- _ O +/ -X- _ O +miu.v14i1.174. -X- _ O +A. -X- _ O +Alshamrani -X- _ O +dan -X- _ O +A. -X- _ O +Bahattab -X- _ O +, -X- _ O +“A -X- _ O +Comparison -X- _ O +Between -X- _ O +Three -X- _ O +SDLC -X- _ O +Models -X- _ O +Waterfall -X- _ O +Model -X- _ O +, -X- _ O +Spiral -X- _ O +Model -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Incremental -X- _ O +/ -X- _ O +Iterative -X- _ O +Model -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +IJCSI -X- _ O +Int. -X- _ O +J. -X- _ O +Comput. -X- _ O +Sci. -X- _ O +Issues -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +12 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +Jan -X- _ O +2015. -X- _ O +J. -X- _ O +Junaedy -X- _ O +dan -X- _ O +A. -X- _ O +Munir -X- _ O +, -X- _ O +“RANCANG -X- _ O +BANGUN -X- _ O +SISTEM -X- _ O +PENGELOLAAN -X- _ O +DATA -X- _ O +KULIAH -X- _ O +KERJA -X- _ O +LAPANG -X- _ O +PLUS -X- _ O +MEMANFAATKAN -X- _ O +FRAMEWORK -X- _ O +CODEIGNITER -X- _ O +DENGAN -X- _ O +MENGGUNAKAN -X- _ O +METODE -X- _ O +WATERFALL -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Ilk. -X- _ O +J. -X- _ O +Ilm. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +203–210 -X- _ O +, -X- _ O +Agu -X- _ O +2017 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.33096 -X- _ O +/ -X- _ O +ilkom.v9i2.141.203-210. -X- _ O +E. -X- _ O +R. -X- _ O +Hakim -X- _ O +, -X- _ O +U. -X- _ O +Gunadarma -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +M. -X- _ O +R. -X- _ O +No -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +J. -X- _ O +Barat -X- _ O +, -X- _ O +“STEGANOGRAFI -X- _ O +CITRA -X- _ O +DIGITAL -X- _ O +MENGGUNAKAN -X- _ O +METODE -X- _ O +LEAST -X- _ O +SIGNIFICANT -X- _ O +BIT -X- _ O +( -X- _ O +LSB -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +vol. -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +R. -X- _ O +A. -X- _ O +Krisdiawan -X- _ O +, -X- _ O +“IMPLEMENTASI -X- _ O +MODEL -X- _ O +PENGEMBANGAN -X- _ O +SISTEM -X- _ O +GDLC -X- _ O +DAN -X- _ O +ALGORITMA -X- _ O +LINEAR -X- _ O +CONGRUENTIAL -X- _ O +GENERATOR -X- _ O +PADA -X- _ O +GAME -X- _ O +PUZZLE -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +NUANSA -X- _ O +Inform. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +12 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +1–9 -X- _ O +, -X- _ O +Jul -X- _ O +2018. -X- _ O +U. -X- _ O +Ependi -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +B. -X- _ O +Kurniawan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F. -X- _ O +Panjaitan -X- _ O +, -X- _ O +“System -X- _ O +usability -X- _ O +scale -X- _ O +vs -X- _ O +heuristic -X- _ O +evaluation -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +review -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Simetris -X- _ O +J. -X- _ O +Tek. -X- _ O +Mesin -X- _ O +Elektro -X- _ O +Dan -X- _ O +Ilmu -X- _ O +Komput. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +hlm. -X- _ O +65–74 -X- _ O +, -X- _ O +2019. -X- _ O +9 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dengan -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Data -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Alfonsius -X- _ O +Berly -X- _ O +( -X- _ O +221911193 -X- _ O +, -X- _ O +4SD1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Eng. -X- _ O +Arie -X- _ O +Wahyu -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +SST -X- _ O +, -X- _ O +MT. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +adalah -X- _ O +aspek -X- _ O +yang -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +langsung -X- _ O +terhadap -X- _ O +kesehatan -X- _ O +dan -X- _ O +keberlangsungan -X- _ O +hidup -X- _ O +manusia -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +sangat -X- _ O +penting -X- _ O +untuk -X- _ O +menemukan -X- _ O +suatu -X- _ O +instrumen -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +memonitor -X- _ O +serta -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +secara -X- _ O +cepat -X- _ O +dan -X- _ O +akurat. -X- _ O +Penginderan -X- _ B-METODE +jauh -X- _ I-METODE +merupakan -X- _ O +cara -X- _ O +yang -X- _ O +efektif -X- _ O +dalam -X- _ O +mencapai -X- _ O +tujuan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +model -X- _ O +MCDA -X- _ O +dan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dalam -X- _ O +menganalisis -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +pemahaman -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +mengenai -X- _ O +kualitas -X- _ O +suatu -X- _ O +lingkungan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +identifikasi -X- _ O +, -X- _ O +estimasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ B-TUJUAN +pemetaan -X- _ I-TUJUAN +kualitas -X- _ I-TUJUAN +lingkungan -X- _ I-TUJUAN +hidup -X- _ I-TUJUAN +kota-kota -X- _ I-TUJUAN +di -X- _ I-TUJUAN +Provinsi -X- _ I-TUJUAN +DKI -X- _ I-TUJUAN +Jakarta -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +Metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dengan -X- _ O +algoritma -X- _ O +XGBoost -X- _ O +Regressor -X- _ O +merupakan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +dalam -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +dan -X- _ O +memetakan -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +MAPE -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.1665. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kota -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.9766 -X- _ O +antara -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +IKLH -X- _ O +resmi. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +pemetaan -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +, -X- _ O +IKLH -X- _ O +, -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +MCDA -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +adalah -X- _ O +kesatuan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +meliputi -X- _ O +segala -X- _ O +benda -X- _ O +, -X- _ O +daya -X- _ O +, -X- _ O +keadaan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +makhluk -X- _ O +hidup -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +manusia -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +interaksinya -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +permukaan -X- _ O +bumi -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +udara -X- _ O +, -X- _ O +air -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tanah -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +buatan -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +bangunan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +jaringan -X- _ O +infrastruktur -X- _ O +dan -X- _ O +sosial -X- _ O +ekonomi -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +sangat -X- _ O +penting -X- _ O +karena -X- _ O +erat -X- _ O +kaitannya -X- _ O +dengan -X- _ O +kesehatan -X- _ O +dan -X- _ O +kehidupan -X- _ O +manusia -X- _ O +[ -X- _ O +2-4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +suatu -X- _ O +ukuran -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +kualitas -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Di -X- _ O +kancah -X- _ O +internasional -X- _ O +, -X- _ O +Environmental -X- _ O +Performance -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +EPI -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +indeks -X- _ O +yang -X- _ O +ditetapkan -X- _ O +secara -X- _ O +internasional -X- _ O +untuk -X- _ O +menilai -X- _ O +serta -X- _ O +membandingkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +negara- -X- _ O +negara -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +EPI -X- _ O +yang -X- _ O +merangking -X- _ O +180 -X- _ O +negara -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +satu -X- _ O +ukuran -X- _ O +pertama -X- _ O +dari -X- _ O +jenisnya -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +dijadikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +standar -X- _ O +kebijakan -X- _ O +internasional -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +atau -X- _ O +SDGs -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +skor -X- _ O +EPI -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +28.20 -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +di -X- _ O +kawasan -X- _ O +Asia -X- _ O +Tenggara. -X- _ O +Secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +posisi -X- _ O +ke-164 -X- _ O +dari -X- _ O +180 -X- _ O +negara -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +diukur -X- _ O +dengan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup. -X- _ O +IKLH -X- _ O +adalah -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah -X- _ O +( -X- _ O +provinsi -X- _ O +, -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +tertentu -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +nilai -X- _ O +komposit -X- _ O +dari -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Air -X- _ O +, -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Udara -X- _ O +, -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Air -X- _ O +Laut -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +IKLH -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +instrumen -X- _ O +penting -X- _ O +yang -X- _ O +turut -X- _ O +mendukung -X- _ O +pilar -X- _ O +lingkungan -X- _ O +SDGs -X- _ O +, -X- _ O +diantaranya -X- _ O +: -X- _ O +tujuan -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +IKA -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +tujuan -X- _ O +11 -X- _ O +dan -X- _ O +13 -X- _ O +( -X- _ O +IKU -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +tujuan -X- _ O +14 -X- _ O +( -X- _ O +IKAL -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +15 -X- _ O +( -X- _ O +IKTL -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +kapasitas -X- _ O +kemampuan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +serta -X- _ O +diseminasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +oleh -X- _ O +KLHK -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +memenuhi -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +padahal -X- _ O +pemutakhiran -X- _ O +informasi -X- _ O +ini -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +rutin -X- _ O +dan -X- _ O +berkala -X- _ O +[ -X- _ O +10-11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +suatu -X- _ O +instrumen -X- _ O +penyedia -X- _ O +data -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +periode -X- _ O +update -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +mampu -X- _ O +menjangkau -X- _ O +lingkup -X- _ O +area -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +rinci. -X- _ O +pendekatan -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +Penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +telah -X- _ O +menjadi -X- _ O +cara -X- _ O +yang -X- _ O +efektif -X- _ O +untuk -X- _ O +memonitor -X- _ O +, -X- _ O +menilai -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +lingkungan -X- _ O +[ -X- _ O +12-13 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +dalam -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +, -X- _ O +menganalisis -X- _ O +, -X- _ O +hingga -X- _ O +memprediksi -X- _ O +tingkat -X- _ O +polusi -X- _ O +serta -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +menggunakan -X- _ O +peninjauan -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Multi-Criteria -X- _ O +Decision -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +MCDA -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +MCDA -X- _ O +dapat -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bobot -X- _ O +dari -X- _ O +setiap -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +sederhana -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +MCDA -X- _ O +memiliki -X- _ O +akurasi -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +baik. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +lingkungan -X- _ O +yang -X- _ O +berlokasi -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +mayoritas -X- _ O +hanya -X- _ O +meninjau -X- _ O +kualitas -X- _ O +suatu -X- _ O +daerah -X- _ O +secara -X- _ O +parsial -X- _ O +dan -X- _ O +belum -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +aspek -X- _ O +IKLH -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +standar -X- _ O +penilaian -X- _ O +lingkungan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +[ -X- _ O +15-16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +kajian -X- _ O +literatur -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +studi -X- _ O +pertama -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +memetakan -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +secara -X- _ O +menyeluruh -X- _ O +dengan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +Wilayah -X- _ O +studi -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +adalah -X- _ O +kota-kota -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +Selain -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +aspek -X- _ O +kelengkapan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +selalu -X- _ O +menjadi -X- _ O +provinsi -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +IKLH -X- _ O +terendah -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +EPI -X- _ O +Negara -X- _ O +di -X- _ O +Asia -X- _ O +Tenggara -X- _ O +Tahun -X- _ O +2022. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +pada -X- _ O +uraian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +tujuan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +1. -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +kualitas -X- _ O +gambaran -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +kota-kota -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +umum -X- _ O +2. -X- _ O +Melakukan -X- _ B-TUJUAN +estimasi -X- _ I-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +pemetaan -X- _ I-TUJUAN +IKLH -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ I-TUJUAN +weighted -X- _ I-TUJUAN +sum -X- _ I-TUJUAN +model -X- _ I-TUJUAN +menggunakan -X- _ I-TUJUAN +data -X- _ I-TUJUAN +citra -X- _ I-TUJUAN +satelit. -X- _ I-TUJUAN +3. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +dan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +model -X- _ O +learning -X- _ O +dengan -X- _ O +machine -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +4. -X- _ O +Membangun -X- _ O +dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +terbaik. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +lingkungan -X- _ O +sudah -X- _ O +pernah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +berbagai -X- _ O +metode. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +penggunaan -X- _ O +PCA -X- _ O +untuk -X- _ O +mengeksplorasi -X- _ O +status -X- _ O +ekologi -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +analisis -X- _ O +cluster -X- _ O +hierarkis -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +kecenderungan -X- _ O +manusia -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +cara -X- _ O +yang -X- _ O +efektif -X- _ O +dan -X- _ O +efisien -X- _ O +dalam -X- _ O +memonitor -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +kondisi -X- _ O +lingkungan -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +13 -X- _ O +, -X- _ O +18-19 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pengaplikasian -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +dalam -X- _ O +memprediksi -X- _ O +tingkat -X- _ O +pencemaran -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +hingga -X- _ O +pemetaan -X- _ O +lingkungan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengkombinasikan -X- _ O +beberapa -X- _ O +sumber -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +[ -X- _ O +20-22 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +Penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +kualitas -X- _ O +juga -X- _ O +pernah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +meninjau -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +berupa -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dan -X- _ O +kesehatan -X- _ O +udara -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +ibu -X- _ O +kota -X- _ O +baru -X- _ O +Indonesia -X- _ O +serta -X- _ O +daerah -X- _ O +sekitarnya -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +hanya -X- _ O +terfokus -X- _ O +pada -X- _ O +tingkat -X- _ O +vegetasi -X- _ O +kota -X- _ O +, -X- _ O +tanpa -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +aspek -X- _ O +IKLH -X- _ O +yang -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +kualitas -X- _ O +air -X- _ O +dan -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +uraian -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +secara -X- _ O +menyeluruh -X- _ O +dengan -X- _ O +mengkombinasikan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dengan -X- _ O +pertimbangan -X- _ O +bahwa -X- _ O +hal -X- _ O +serupa -X- _ O +belum -X- _ O +pernah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Wilayah -X- _ O +Studi -X- _ O +Wilayah -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +5 -X- _ O +kota -X- _ O +dan -X- _ O +1 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Kota -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Pusat -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Utara -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Barat -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Selatan -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Jakarta -X- _ O +Timur -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Kepulauan -X- _ O +Seribu. -X- _ O +Karena -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +hanya -X- _ O +memilih -X- _ O +wilayah -X- _ O +administrasi -X- _ O +berupa -X- _ O +kota -X- _ O +untuk -X- _ O +diteliti. -X- _ O +Provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +dipilih -X- _ O +menjadi -X- _ O +wilayah -X- _ O +studi -X- _ O +karena -X- _ O +provinsi -X- _ O +ini -X- _ O +selalu -X- _ O +memperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +IKLH -X- _ O +terendah -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Nilai -X- _ O +IKLH -X- _ O +provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +adalah -X- _ O +sebesar -X- _ O +54.43. -X- _ O +Wilayah -X- _ O +penelitian -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Lokasi -X- _ O +Wilayah -X- _ O +Studi -X- _ O +B. -X- _ O +Data -X- _ O +dan -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Tabel -X- _ O +I -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +daftar -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +data -X- _ O +variable -X- _ O +independent -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +2 -X- _ O +sumber -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +dan -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-5P -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +DATA -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Aspek -X- _ O +Bobot -X- _ O +IKLH -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Air -X- _ O +0.376 -X- _ O +Indikator -X- _ O +Keterangan -X- _ O +NDWI -X- _ O +( -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Water -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +NDCI -X- _ O +( -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Chlorophyll -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +Mendeteksi -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kekeruhannya -X- _ O +Mengetahui -X- _ O +potensi -X- _ O +eutrofikasi -X- _ O +di -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +Nitrogen -X- _ O +Dioxide -X- _ O +( -X- _ O +L3_NO2 -X- _ O +) -X- _ O +Menggambarkan -X- _ O +tingkat -X- _ O +pencemaran -X- _ O +gas -X- _ O +nitrogen -X- _ O +Sulfur -X- _ O +Dioxide -X- _ O +( -X- _ O +L3_SO2 -X- _ O +) -X- _ O +Menunjukkan -X- _ O +tingkat -X- _ O +emisi -X- _ O +SO2 -X- _ O +di -X- _ O +udara -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Periode -X- _ O +Update -X- _ O +Level -X- _ O +Penyajian -X- _ O +Referensi -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +5 -X- _ O +hari -X- _ O +10m -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Udara -X- _ O +0.405 -X- _ O +UV -X- _ O +Aerosol -X- _ O +( -X- _ O +L3_AER_AI -X- _ O +) -X- _ O +Menunjukkan -X- _ O +adanya -X- _ O +aerosol -X- _ O +penyerap -X- _ O +UV -X- _ O +seperti -X- _ O +debu -X- _ O +dan -X- _ O +asap -X- _ O +Carbon -X- _ O +Monoxide -X- _ O +( -X- _ O +L3_CO -X- _ O +) -X- _ O +Menunjukkan -X- _ O +gas -X- _ O +pencemaran -X- _ O +hasil -X- _ O +pembakaran -X- _ O +tidak -X- _ O +sempurna -X- _ O +Sentinel- -X- _ O +5P -X- _ O +16 -X- _ O +hari -X- _ O +1113,2m -X- _ O +Formaldehyde -X- _ O +( -X- _ O +L3_HCHO -X- _ O +) -X- _ O +Menunjukkan -X- _ O +pencemaran -X- _ O +akibat -X- _ O +kebakaran -X- _ O +, -X- _ O +lalu -X- _ O +lintas -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sumber -X- _ O +industri -X- _ O +Ozone -X- _ O +( -X- _ O +L3_O3 -X- _ O +) -X- _ O +Menunjukkan -X- _ O +tingkat -X- _ O +pecemaran -X- _ O +ozon -X- _ O +permukaan -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +0.219 -X- _ O +NDVI -X- _ O +( -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Vegetation -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +NDBI -X- _ O +( -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Built- -X- _ O +up -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +tingkat -X- _ O +vegetasi -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +area -X- _ O +terbangun -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +5 -X- _ O +hari -X- _ O +10m -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +28 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +29 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +30 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +31 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +32 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +33 -X- _ O +] -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +C. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +dan -X- _ O +Persiapan -X- _ O +Data -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dua -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +kualitas -X- _ O +air -X- _ O +dan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel- -X- _ O +5P. -X- _ O +Dalam -X- _ O +prosesnya -X- _ O +, -X- _ O +preparasi -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +kedua -X- _ O +sumber -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +terpisah. -X- _ O +Persiapan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dari -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +berupa -X- _ O +cloud -X- _ O +selection -X- _ O +, -X- _ O +cloud -X- _ O +masking -X- _ O +, -X- _ O +band -X- _ O +composting -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +median -X- _ O +reducing. -X- _ O +Cloud -X- _ O +selection -X- _ O +dan -X- _ O +cloud -X- _ O +masking -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +citra -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +bersih -X- _ O +dari -X- _ O +tutupan -X- _ O +awan. -X- _ O +Band -X- _ O +compositing -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +indeks -X- _ O +esensial -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +median -X- _ O +reducing -X- _ O +diterapkan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +median -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +yang -X- _ O +mewakili -X- _ O +karakteristik -X- _ O +citra -X- _ O +dalam -X- _ O +kurun -X- _ O +waktu -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +agar -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +agregasi -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +band -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +diagregasikan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fitur -X- _ O +zonal -X- _ O +statistics -X- _ O +di -X- _ O +software -X- _ O +QGIS. -X- _ O +Data-data -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +diubah -X- _ O +ke -X- _ O +bentuk -X- _ O +peta -X- _ O +grid -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +akan -X- _ O +ditransformasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Teknik -X- _ O +transformasi -X- _ O +YeoJohnson. -X- _ O +Setelah -X- _ O +nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +tiap -X- _ O +aspeknya -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penghitungan -X- _ O +WSM -X- _ O +dengan -X- _ O +mengalikan -X- _ O +setiap -X- _ O +variabel -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +dijumlahkan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +WSM -X- _ O +kemudian -X- _ O +dinormalisasi -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +scaling. -X- _ O +Data -X- _ O +hasil -X- _ O +scaling -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemetaan. -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bantuan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +QGIS. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +ketepatan -X- _ O +peta -X- _ O +dalam -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +peraspek -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kota -X- _ O +dengan -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +, -X- _ O +Adj -X- _ O +R2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson. -X- _ O +E. -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +dengan -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +dan -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +dataset -X- _ O +level -X- _ O +kecamatan. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +data -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +ukuran -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +lewat -X- _ O +pemilihan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik. -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +ADB -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +XGBoost -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +XGB -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptron -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +tersedia -X- _ O +sampai -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +hanya -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +mengenai -X- _ O +indeks -X- _ O +level -X- _ O +kualitas -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Metode -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +diterapkan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +nilai -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +level -X- _ O +kecamatan. -X- _ O +Metode -X- _ O +SAE -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +adalah -X- _ O +broad -X- _ O +area -X- _ O +rasio -X- _ O +estimator -X- _ O +( -X- _ O +BARE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKLH -X- _ O +diestimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +rasio -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +dengan -X- _ O +luas -X- _ O +daerah -X- _ O +di -X- _ O +setiap -X- _ O +kecamatan. -X- _ O +Data -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +publikasi -X- _ O +BPS. -X- _ O +Rumus -X- _ O +perhitungan -X- _ O +BARE -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +rumus -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +𝑋̂𝑖𝑗 -X- _ O += -X- _ O +𝑙𝑖𝑗 -X- _ O +𝐿𝑖𝑗 -X- _ O +𝐿𝑗 -X- _ O +𝑙𝑗 -X- _ O +𝑋𝑗 -X- _ O +dengan -X- _ O +: -X- _ O +𝑋̂𝑖𝑗 -X- _ O +: -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +kecamatan -X- _ O +𝑖 -X- _ O +kota -X- _ O +𝑗 -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +; -X- _ O +𝑙𝑖𝑗 -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +di -X- _ O +kecamatan -X- _ O +ke-i -X- _ O +pada -X- _ O +kota -X- _ O +ke-j -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +; -X- _ O +𝐿𝑖𝑗 -X- _ O +: -X- _ O +luas -X- _ O +area -X- _ O +kecamatan -X- _ O +ke-i -X- _ O +pada -X- _ O +kota -X- _ O +ke-j -X- _ O +; -X- _ O +𝑙𝑗 -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +kota -X- _ O +ke -X- _ O +j -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +; -X- _ O +𝐿𝑗 -X- _ O +: -X- _ O +luas -X- _ O +area -X- _ O +kota -X- _ O +ke-j -X- _ O +; -X- _ O +𝑋𝑗 -X- _ O +: -X- _ O +IKLH -X- _ O +kota -X- _ O +𝑗 -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +D. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +dan -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +dengan -X- _ O +MCDA -X- _ O +Pengestimasian -X- _ O +IKLH -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +WSM -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +menghitung -X- _ O +nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +masing-masing -X- _ O +aspek -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih. -X- _ O +Jenis -X- _ O +korelasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penghitungan -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +korelasi -X- _ O +Pearson. -X- _ O +akan -X- _ O +telah -X- _ O +yang -X- _ O +Model -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +5-Fold -X- _ O +Cross -X- _ O +Validation -X- _ O +( -X- _ O +mean -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +root -X- _ O +mean -X- _ O +squared -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +RMSE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +percentage -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAPE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +kemudian -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkannya -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +di -X- _ O +level -X- _ O +kota -X- _ O +menggunakan -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +( -X- _ O +r -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +root -X- _ O +mean -X- _ O +squared -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +RMSE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +percentage -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAPE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +R-Square -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +Adjusted -X- _ O +R-Square. -X- _ O +F. -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +dashboard -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Terbaik -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fitur -X- _ O +qgis2web. -X- _ O +Fitur -X- _ O +ini -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +aplikasi -X- _ O +QGIS. -X- _ O +Fitur -X- _ O +ini -X- _ O +memungkingkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +dapat -X- _ O +tersaji -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +halaan -X- _ O +web. -X- _ O +Fitur -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +dalam -X- _ O +dashboard -X- _ O +ini -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +menampilkan -X- _ O +legenda -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +melakukan -X- _ O +filtrasi -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +variabel -X- _ O +( -X- _ O +IKLH -X- _ O +, -X- _ O +nama -X- _ O +kota -X- _ O +, -X- _ O +nama -X- _ O +kecamatan -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +mengetahui -X- _ O +lokasi -X- _ O +terkini -X- _ O +di -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +melakukan -X- _ O +zoom -X- _ O +in -X- _ O +dan -X- _ O +zoom -X- _ O +out -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +visual -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +layer -X- _ O +google -X- _ O +satellite -X- _ O +dan -X- _ O +hybrid -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +umum -X- _ O +dari -X- _ O +𝑟 -X- _ O += -X- _ O +n -X- _ O +n -X- _ O +∑ -X- _ O +xiyi -X- _ O +i=1 -X- _ O +n -X- _ O +2 -X- _ O +i=1 -X- _ O +− -X- _ O +( -X- _ O +∑ -X- _ O +xi -X- _ O +√ -X- _ O +( -X- _ O +n -X- _ O +∑ -X- _ O +xi -X- _ O +n -X- _ O +n -X- _ O +− -X- _ O +( -X- _ O +∑ -X- _ O +xi -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +∑ -X- _ O +yi -X- _ O +i=1 -X- _ O +i=1 -X- _ O +n -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +√ -X- _ O +( -X- _ O +n -X- _ O +∑ -X- _ O +yi -X- _ O +i=1 -X- _ O +− -X- _ O +( -X- _ O +∑ -X- _ O +yi -X- _ O +n -X- _ O +i=1 -X- _ O +n -X- _ O +i=1 -X- _ O +) -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Gambaran -X- _ O +Umum -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Air -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +gambaran -X- _ O +umum -X- _ O +kualitas -X- _ O +air -X- _ O +di -X- _ O +kota-kota -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Variabel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +NDCI -X- _ O +dan -X- _ O +NDWI. -X- _ O +Baik -X- _ O +NDCI -X- _ O +dan -X- _ O +NDWI -X- _ O +, -X- _ O +keduanya -X- _ O +diimplementasikankan -X- _ O +untuk -X- _ O +menilai -X- _ O +kualitas -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +garis -X- _ O +pulau. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +hanya -X- _ O +daerah -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +seperti -X- _ O +sungai -X- _ O +, -X- _ O +danau -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +fokus -X- _ O +penilaian. -X- _ O +NDCI -X- _ O +dapat -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +kadar -X- _ O +Chlorophyll-a -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +dapat -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +terjadinya -X- _ O +eutrofikasi -X- _ O +yang -X- _ O +menurunkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +air -X- _ O +[ -X- _ O +34 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Baku -X- _ O +mutu -X- _ O +standar -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +adalah -X- _ O +Chlorophyll-a -X- _ O +berlebih -X- _ O +yang -X- _ O +air. -X- _ O +NDCI -X- _ O +< -X- _ O +0,1 -X- _ O +atau -X- _ O +25mg -X- _ O +/ -X- _ O +m3. -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +warna -X- _ O +merah -X- _ O +terang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +, -X- _ O +warna -X- _ O +merah -X- _ O +gelap -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +kualitas -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +buruk. -X- _ O +Sungai -X- _ O +Ciliwung -X- _ O +yang -X- _ O +berwarna -X- _ O +cokelat -X- _ O +pekat -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +NDCI -X- _ O +sebesar -X- _ O +0,412811 -X- _ O +dan -X- _ O +Danau -X- _ O +Sunter -X- _ O +Barat -X- _ O +yang -X- _ O +berwarna -X- _ O +abu-abu -X- _ O +gelap -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +NDCI -X- _ O +sebesar -X- _ O +0,352273. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +selain -X- _ O +dapat -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +adanya -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +di -X- _ O +darat -X- _ O +, -X- _ O +NDWI -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +lebih -X- _ O +gelap -X- _ O +pada -X- _ O +peta -X- _ O +kekeruhan -X- _ O +di -X- _ O +air. -X- _ O +Warna -X- _ O +yang -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +daerah -X- _ O +perairan -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +air -X- _ O +yang -X- _ O +keruh. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Gambaran -X- _ O +Umum -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Air -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +Variabel -X- _ O +NDCI -X- _ O +dan -X- _ O +NDWI -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Gambaran -X- _ O +Umum -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Udara -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +Variabel -X- _ O +UVAI -X- _ O +, -X- _ O +CO -X- _ O +, -X- _ O +HCHO -X- _ O +, -X- _ O +NO2 -X- _ O +, -X- _ O +O3 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +SO2. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Gambaran -X- _ O +Umum -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +Variabel -X- _ O +NDVI -X- _ O +dan -X- _ O +NDBI -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Udara -X- _ O +daerah -X- _ O +dengan -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +diwakili -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +terang -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +daerah -X- _ O +dengan -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara -X- _ O +buruk -X- _ O +diwakili -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +gelap. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +visual -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +NO2 -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +terpusat -X- _ O +di -X- _ O +tengah -X- _ O +Jakarta -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +daerah -X- _ O +tepi -X- _ O +Jakarta -X- _ O +cenderung -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +NO2 -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi. -X- _ O +O3 -X- _ O +Mendeteksi -X- _ O +tingkat -X- _ O +pencemaran -X- _ O +gas -X- _ O +ozon. -X- _ O +Ozon -X- _ O +di -X- _ O +troposfer -X- _ O +merupakan -X- _ O +senyawa -X- _ O +yang -X- _ O +berbahaya -X- _ O +bagi -X- _ O +manusia -X- _ O +dan -X- _ O +tumbuh-tumbuhan. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +visual -X- _ O +, -X- _ O +area -X- _ O +lapangan -X- _ O +hijau -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Cilincing -X- _ O +diwakili -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +gelap -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +ozon -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebesar -X- _ O +1,46453. -X- _ O +identifikasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +gambaran -X- _ O +umum -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara -X- _ O +di -X- _ O +kota-kota -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Variabel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +UVAI -X- _ O +, -X- _ O +CO -X- _ O +, -X- _ O +HCHO -X- _ O +, -X- _ O +NO2 -X- _ O +, -X- _ O +O3 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +SO2. -X- _ O +UVAI -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +adanya -X- _ O +aerosol -X- _ O +penyerap -X- _ O +UV -X- _ O +seperti -X- _ O +debu -X- _ O +dan -X- _ O +asap. -X- _ O +Semakin -X- _ O +gelap -X- _ O +warna -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +nilai -X- _ O +UVAI. -X- _ O +Karbon -X- _ O +monoksida -X- _ O +( -X- _ O +CO -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +jejak -X- _ O +gas -X- _ O +atmosfer -X- _ O +yang -X- _ O +penting -X- _ O +untuk -X- _ O +memahami -X- _ O +kondisi -X- _ O +kimia -X- _ O +di -X- _ O +troposfer. -X- _ O +Sumber -X- _ O +utama -X- _ O +CO -X- _ O +adalah -X- _ O +pembakaran -X- _ O +bahan -X- _ O +bakar -X- _ O +fosil -X- _ O +, -X- _ O +pembakaran -X- _ O +biomassa -X- _ O +, -X- _ O +oksidasi -X- _ O +atmosfer -X- _ O +metana -X- _ O +dan -X- _ O +hidrokarbon -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +visual -X- _ O +, -X- _ O +area -X- _ O +lapangan -X- _ O +hijau -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Cilincing -X- _ O +diwakili -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +cerah -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +UVAI -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebesar -X- _ O +-1,9318. -X- _ O +Formaldehida -X- _ O +adalah -X- _ O +gas -X- _ O +perantara -X- _ O +di -X- _ O +hampir -X- _ O +semua -X- _ O +rantai -X- _ O +oksidasi -X- _ O +senyawa -X- _ O +organik. -X- _ O +Nilai -X- _ O +oksidasi -X- _ O +HCHO -X- _ O +dipancarkan -X- _ O +dari -X- _ O +vegetasi -X- _ O +, -X- _ O +kebakaran -X- _ O +, -X- _ O +lalu -X- _ O +lintas -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sumber -X- _ O +industri -X- _ O +yang -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +perubahan -X- _ O +suhu. -X- _ O +Pada -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +area -X- _ O +lapangan -X- _ O +hijau -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Cilincing -X- _ O +diwakili -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +cerah -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +CO -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebesar -X- _ O +-1,2659. -X- _ O +NO2 -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +meninjau -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara. -X- _ O +Pada -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +Emisi -X- _ O +SO2 -X- _ O +berdampak -X- _ O +buruk -X- _ O +bagi -X- _ O +kesehatan -X- _ O +manusia -X- _ O +dan -X- _ O +kualitas -X- _ O +udara. -X- _ O +Penyumbang -X- _ O +terbesar -X- _ O +komponen -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +pembakaran -X- _ O +batu -X- _ O +arang -X- _ O +, -X- _ O +minyak -X- _ O +bakar -X- _ O +, -X- _ O +gas -X- _ O +, -X- _ O +kayu -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +visual -X- _ O +, -X- _ O +area -X- _ O +lapangan -X- _ O +hijau -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Cilincing -X- _ O +diwakili -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +gelap -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +SO2 -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebesar -X- _ O +0,7851. -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +identifikasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +gambaran -X- _ O +umum -X- _ O +kualitas -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +kota-kota -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +provinsi -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Variabel -X- _ O +yang -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +NDVI -X- _ O +dan -X- _ O +NDBI. -X- _ O +NDVI -X- _ O +bernilai -X- _ O +tinggi -X- _ O +apabila -X- _ O +suatu -X- _ O +daerah -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +vegetasi -X- _ O +yang -X- _ O +rapat -X- _ O +dan -X- _ O +bernilai -X- _ O +rendah -X- _ O +jika -X- _ O +sebaliknya. -X- _ O +Pada -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +daerah -X- _ O +perkotaan -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Tambora -X- _ O +berwarna -X- _ O +cerah -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +NDVI -X- _ O +sebesar -X- _ O +0,0821. -X- _ O +Daerah -X- _ O +ini -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +memiliki -X- _ O +kerapatan -X- _ O +vegetasi -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +buruk. -X- _ O +Pada -X- _ O +daerah -X- _ O +sekitar -X- _ O +Lapangan -X- _ O +Golf -X- _ O +Halim -X- _ O +di -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Makasar -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +NDVI -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +adalah -X- _ O +sebesar -X- _ O +0,6118 -X- _ O +dan -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +memiliki -X- _ O +kerapatan -X- _ O +vegetasi -X- _ O +yang -X- _ O +cenderung -X- _ O +baik. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +NDBI -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +adanya -X- _ O +area -X- _ O +terbangun. -X- _ O +NDBI -X- _ O +akan -X- _ O +bernilai -X- _ O +negatif -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +berupa -X- _ O +air -X- _ O +dan -X- _ O +hutan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +akan -X- _ O +bernilai -X- _ O +tinggi -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +padat -X- _ O +bangunan. -X- _ O +Pada -X- _ O +peta -X- _ O +, -X- _ O +daerah -X- _ O +perkotaan -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Tambora -X- _ O +berwarna -X- _ O +gelap -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +NDBI -X- _ O +sebesar -X- _ O +0,430884. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +, -X- _ O +daerah -X- _ O +di -X- _ O +sekitar -X- _ O +Lapangan -X- _ O +Golf -X- _ O +Halim -X- _ O +di -X- _ O +di -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Makasar -X- _ O +, -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +NDBI -X- _ O +sebesar -X- _ O +-0,57718. -X- _ O +B. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +dan -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +IKLH -X- _ O +dengan -X- _ O +WSM -X- _ O +Pengestimasian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +WSM -X- _ O +dilakukan -X- _ O +peraspek. -X- _ O +Hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +setiap -X- _ O +aspek -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pembentukan -X- _ O +IKLH -X- _ O +komposit. -X- _ O +Pembobotan -X- _ O +WSM -X- _ O +menggunakan -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson. -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +BOBOT -X- _ O +MODEL -X- _ O +WSM -X- _ O +Variabel -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +NDCI -X- _ O +NDWI -X- _ O +UVAI -X- _ O +CO -X- _ O +HCHO -X- _ O +NO2 -X- _ O +O3 -X- _ O +SO2 -X- _ O +NDVI -X- _ O +NDBI -X- _ O +Korelasi -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +-0.734252 -X- _ O +0.748905 -X- _ O +-0.684387 -X- _ O +0.764569 -X- _ O +-0.49012 -X- _ O +0.605447 -X- _ O +0.817038 -X- _ O +-0.862836 -X- _ O +-0.106044 -X- _ O +-0.009765 -X- _ O +Keeratan -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Kuat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Sedang -X- _ O +Kuat -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Lemah -X- _ O +Lemah -X- _ O +Arah -X- _ O +Hubunngan -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Negatif -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Positif -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +bernilai -X- _ O +-0.2393 -X- _ O +, -X- _ O +Adj -X- _ O +R2 -X- _ O +bernilai -X- _ O +0.0000 -X- _ O +, -X- _ O +RMSE -X- _ O +bernilai -X- _ O +3.5774 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +bernilai -X- _ O +3.445 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MAPE -X- _ O +bernilai -X- _ O +0.0748. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +secara -X- _ O +komposit -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +C. -X- _ O +Membangun -X- _ O +Model -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Data -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kecamatan -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +BARE -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabel -X- _ O +dependen -X- _ O +pada -X- _ O +dataset -X- _ O +pelatihan -X- _ O +dan -X- _ O +pengujian -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +RFR -X- _ O +, -X- _ O +DTR -X- _ O +, -X- _ O +GBR -X- _ O +, -X- _ O +ADB -X- _ O +, -X- _ O +XGB -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MLP. -X- _ O +Sebanyak -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +berperan -X- _ O +sebagai -X- _ O +data -X- _ O +latih -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +sisanya -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +data -X- _ O +pengujian. -X- _ O +Grid -X- _ O +search -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memilih -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +berupa -X- _ O +5-fold -X- _ O +cross -X- _ O +validation. -X- _ O +Penentuan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +ditinjau -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +root -X- _ O +mean -X- _ O +squared -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +RMSE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +percentage -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAPE -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IIi -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +MODEL -X- _ O +MACHINE -X- _ O +LEARNING -X- _ O +Model -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +10.4603 -X- _ O +0.2308 -X- _ O +8.7824 -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +10.0412 -X- _ O +0.1916 -X- _ O +7.7781 -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +8.2360 -X- _ O +0.1813 -X- _ O +6.4466 -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +ADA -X- _ O +) -X- _ O +11.2525 -X- _ O +0.2315 -X- _ O +9.4783 -X- _ O +XGBoost -X- _ O +Regressor -X- _ O +( -X- _ O +XGB -X- _ O +) -X- _ O +8.9190 -X- _ O +0.1665 -X- _ O +6.3076 -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptrons -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +18.0821 -X- _ O +0.3303 -X- _ O +14.4123 -X- _ O +Gambar -X- _ O +8 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +peta -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +indeks -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +terbaik -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +XGBoost -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +1.25 -X- _ O +km. -X- _ O +Gambar -X- _ O +9 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +peta -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diagregasikan -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +kecamatan -X- _ O +dan -X- _ O +kota. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +Level -X- _ O +Grid -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +dengan -X- _ O +WSM. -X- _ O +Pengestimasian -X- _ O +IKLH -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +WSM -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +peta -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +1,25 -X- _ O +km. -X- _ O +Peta -X- _ O +tersebut -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +numerik -X- _ O +dari -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +Level -X- _ O +Grid -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +1.25 -X- _ O +km. -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +Teragregasi -X- _ O +pada -X- _ O +Level -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +dan -X- _ O +Kota. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +IKLH -X- _ O +resmi -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +data -X- _ O +estimasi -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kota. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +RMSE -X- _ O +0,7920 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.0155 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +0,7030 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +adjusted -X- _ O +R-square -X- _ O +0.766. -X- _ O +Nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +antara -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKLH -X- _ O +adalah -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.9766. -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +IKLH -X- _ O +Resmi -X- _ O +dengan -X- _ O +Peta -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Model -X- _ O +Terbaik -X- _ O +D. -X- _ O +Membangun -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Terbaik -X- _ O +Hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +berupa -X- _ O +peta -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +XGBoost -X- _ O +tersedia -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +dashboard -X- _ O +interaktif. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +dibangun -X- _ O +dalam -X- _ O +rangka -X- _ O +mendukung -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +dalam -X- _ O +menunjang -X- _ O +penyediaan -X- _ O +data -X- _ O +kualitas -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +dan -X- _ O +granular. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +ini -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +dengan -X- _ O +bebas -X- _ O +oleh -X- _ O +masyarakat -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +oleh -X- _ O +masyarakat -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +mengetahui -X- _ O +kondisi -X- _ O +lingkungan -X- _ O +hidup -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +masing-masing. -X- _ O +kualitas -X- _ O +Dashboard -X- _ O +ini -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +fitur -X- _ O +qgis2web -X- _ O +di -X- _ O +aplikasi -X- _ O +QGIS. -X- _ O +Gambar -X- _ O +11 -X- _ O +menampilkan -X- _ O +tampilan -X- _ O +dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +menggunakan -X- _ O +tautan -X- _ O +berikut -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +s.stis.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +IndeksKualitasLH2021. -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Hasil -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dan -X- _ O +pembahasan -X- _ O +, -X- _ O +aspek -X- _ B-TEMUAN +kualitas -X- _ I-TEMUAN +lingkungan -X- _ I-TEMUAN +hidup -X- _ I-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +diidentifkasi -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +diestimasi -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +menggunakan -X- _ I-TEMUAN +data -X- _ I-TEMUAN +citra -X- _ I-TEMUAN +satelit -X- _ I-TEMUAN +berupa -X- _ O +NDCI -X- _ O +, -X- _ O +NDWI -X- _ O +, -X- _ O +UVAI -X- _ O +, -X- _ O +CO -X- _ O +, -X- _ O +HCHO -X- _ O +, -X- _ O +NO2 -X- _ O +, -X- _ O +O3 -X- _ O +, -X- _ O +SO2 -X- _ O +, -X- _ O +NDVI -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +NDBI. -X- _ O +XGBoost -X- _ O +menjadi -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +terbaik -X- _ O +dalam -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +1.25 -X- _ O +km -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +MAPE -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.1665 -X- _ O +nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +antara -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKLH -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kota -X- _ O +mencapai -X- _ O +0.9766. -X- _ O +Pemerintah -X- _ O +dapat -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +sebagai -X- _ O +instrumen -X- _ O +data -X- _ O +updating -X- _ O +IKLH -X- _ O +antartahun -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +respon -X- _ O +cepat -X- _ O +pemerintah -X- _ O +terhadap -X- _ O +suatu -X- _ O +fenomena -X- _ O +lingkungan -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Adapun -X- _ O +saran -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +perlu -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +geospasial -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +lainnya -X- _ O +di -X- _ O +dalam -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dalam -X- _ O +rangka -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +lebih. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Undang-Undang -X- _ O +Nomor -X- _ O +32 -X- _ O +Tahun -X- _ O +2009 -X- _ O +tentang -X- _ O +Perlindungan -X- _ O +dan -X- _ O +Pengelolaan -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup. -X- _ O +2009. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Yue -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Lu -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Eco- -X- _ O +environmental -X- _ O +quality -X- _ O +assessment -X- _ O +in -X- _ O +China’s -X- _ O +35 -X- _ O +major -X- _ O +cities -X- _ O +based -X- _ O +on -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +ecological -X- _ O +index. -X- _ O +Ieee -X- _ O +Access -X- _ O +, -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +51295-51311. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Eisenberg -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +Desai -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Levy -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +Bates -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Liang -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Naumoff -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Scott -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +C. -X- _ O +( -X- _ O +2007 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Environmental -X- _ O +determinants -X- _ O +of -X- _ O +infectious -X- _ O +disease -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +framework -X- _ O +for -X- _ O +tracking -X- _ O +causal -X- _ O +links -X- _ O +and -X- _ O +guiding -X- _ O +public -X- _ O +Health -X- _ O +research. -X- _ O +Environmental -X- _ O +health -X- _ O +Perspectives -X- _ O +, -X- _ O +115 -X- _ O +( -X- _ O +8 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1216-1223. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Khraishah -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Alahmad -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +, -X- _ O +Ostergard -X- _ O +Jr -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +AlAshqar -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Albaghdadi -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Vellanki -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +... -X- _ O +& -X- _ O +and -X- _ O +Rajagopalan -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +for -X- _ O +global -X- _ O +implications -X- _ O +cardiovascular -X- _ O +disease -X- _ O +: -X- _ O +health. -X- _ O +Nature -X- _ O +Reviews -X- _ O +Cardiology -X- _ O +, -X- _ O +1-15. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Climate -X- _ O +change -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Huang -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +Wu -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Yan -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Defining -X- _ O +and -X- _ O +of -X- _ O +measuring -X- _ O +indicators. -X- _ O +Landscape -X- _ O +ecology -X- _ O +, -X- _ O +30 -X- _ O +, -X- _ O +1175-1193. -X- _ O +sustainability -X- _ O +: -X- _ O +review -X- _ O +urban -X- _ O +a -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Hsu -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Zomer -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2016 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Environmental -X- _ O +Index. -X- _ O +Wiley -X- _ O +StatsRef -X- _ O +: -X- _ O +Statistics -X- _ O +Performance -X- _ O +Reference -X- _ O +Online -X- _ O +, -X- _ O +1–5. -X- _ O +“2022 -X- _ O +EPI -X- _ O +Result -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +epi.yale.edu. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +epi.yale.edu -X- _ O +/ -X- _ O +epi-results -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +component -X- _ O +/ -X- _ O +epi -X- _ O +/ -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +Accessed -X- _ O +: -X- _ O +30-Dec-2022 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Subdirektorat -X- _ O +Statistik -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +Statistik -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +Indonesia -X- _ O +2021 -X- _ O +: -X- _ O +Energi -X- _ O +dan -X- _ O +Lingkungan. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Jenderal -X- _ O +Pengendalian -X- _ O +Pencemaran -X- _ O +dan -X- _ O +Kerusakan -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +, -X- _ O +Rencana -X- _ O +Strategis -X- _ O +Tahun -X- _ O +2020-2024. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +KLHK -X- _ O +, -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Subdirektorat -X- _ O +Statistik -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +Statistik -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +Indonesia -X- _ O +2022. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +remote -X- _ O +estimation -X- _ O +of -X- _ O +chlorophyll-a -X- _ O +concentration -X- _ O +in -X- _ O +turbid -X- _ O +of -X- _ O +Environment -X- _ O +, -X- _ O +117 -X- _ O +, -X- _ O +394-406. -X- _ O +productive -X- _ O +waters. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +Douros -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Eskes -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +van -X- _ O +Geffen -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Boersma -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +Compernolle -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Pinardi -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +, -X- _ O +... -X- _ O +& -X- _ O +Veefkind -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Comparing -X- _ O +Sentinel-5P -X- _ O +TROPOMI -X- _ O +NO -X- _ O +2 -X- _ O +column -X- _ O +observations -X- _ O +with -X- _ O +the -X- _ O +CAMS-regional -X- _ O +air -X- _ O +quality -X- _ O +ensemble. -X- _ O +EGUsphere -X- _ O +, -X- _ O +1-40. -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +Theys -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Sulfur -X- _ O +dioxide -X- _ O +retrievals -X- _ O +from -X- _ O +TROPOMI -X- _ O +onboard -X- _ O +Sentinel-5 -X- _ O +Precursor -X- _ O +: -X- _ O +algorithm -X- _ O +theoretical -X- _ O +Atmospheric -X- _ O +Measurement -X- _ O +Techniques -X- _ O +, -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +119-153. -X- _ O +basis. -X- _ O +[ -X- _ O +28 -X- _ O +] -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Carlson -X- _ O +, -X- _ O +B.E. -X- _ O +, -X- _ O +Yung -X- _ O +, -X- _ O +Y.L. -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +Scattering -X- _ O +and -X- _ O +absorbing -X- _ O +aerosols -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +climate -X- _ O +system. -X- _ O +Nat -X- _ O +Rev -X- _ O +Earth -X- _ O +Environ -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +363–379 -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +29 -X- _ O +] -X- _ O +Borsdorff -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Measuring -X- _ O +carbon -X- _ O +monoxide -X- _ O +with -X- _ O +TROPOMI -X- _ O +: -X- _ O +First -X- _ O +results -X- _ O +and -X- _ O +a -X- _ O +comparison -X- _ O +with -X- _ O +ECMWF‐IFS -X- _ O +data. -X- _ O +Geophysical -X- _ O +Research -X- _ O +Letters -X- _ O +, -X- _ O +45 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2826-2832. -X- _ O +[ -X- _ O +30 -X- _ O +] -X- _ O +De -X- _ O +Smedt -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Algorithm -X- _ O +theoretical -X- _ O +from -X- _ O +S5P -X- _ O +baseline -X- _ O +TROPOMI -X- _ O +the -X- _ O +QA4ECV -X- _ O +project. -X- _ O +Atmospheric -X- _ O +Measurement -X- _ O +Techniques -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2395- -X- _ O +2426. -X- _ O +formaldehyde -X- _ O +from -X- _ O +retrievals -X- _ O +analysis -X- _ O +and -X- _ O +for -X- _ O +[ -X- _ O +31 -X- _ O +] -X- _ O +Inness -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Monitoring -X- _ O +and -X- _ O +assimilation -X- _ O +tests -X- _ O +with -X- _ O +TROPOMI -X- _ O +data -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +CAMS -X- _ O +system -X- _ O +: -X- _ O +near- -X- _ O +real-time -X- _ O +total -X- _ O +column -X- _ O +ozone. -X- _ O +Atmospheric -X- _ O +Chemistry -X- _ O +and -X- _ O +Physics -X- _ O +, -X- _ O +19 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +3939-3962. -X- _ O +[ -X- _ O +32 -X- _ O +] -X- _ O +Rouse -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Haas -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Schell -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Deering -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +W. -X- _ O +( -X- _ O +1974 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Monitoring -X- _ O +vegetation -X- _ O +systems -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +Great -X- _ O +Plains -X- _ O +with -X- _ O +ERTS. -X- _ O +NASA -X- _ O +Spec. -X- _ O +Publ -X- _ O +, -X- _ O +351 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +309. -X- _ O +[ -X- _ O +33 -X- _ O +] -X- _ O +Zha -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Gao -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Ni -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2003 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Use -X- _ O +of -X- _ O +normalized -X- _ O +difference -X- _ O +built-up -X- _ O +index -X- _ O +in -X- _ O +automatically -X- _ O +mapping -X- _ O +urban -X- _ O +areas -X- _ O +from -X- _ O +TM -X- _ O +imagery. -X- _ O +International -X- _ O +journal -X- _ O +of -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +, -X- _ O +24 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +583-594. -X- _ O +[ -X- _ O +34 -X- _ O +] -X- _ O +Andersen -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Schlüter -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +and -X- _ O +Ærtebjerg -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +( -X- _ O +2006 -X- _ O +) -X- _ O +Coastal -X- _ O +eutrophication -X- _ O +: -X- _ O +in -X- _ O +definitions -X- _ O +and -X- _ O +implications -X- _ O +for -X- _ O +monitoring -X- _ O +strategies. -X- _ O +J. -X- _ O +Plankton -X- _ O +Res. -X- _ O +28 -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +: -X- _ O +621-628. -X- _ O +recent -X- _ O +developments -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Dinas -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Jakarta -X- _ O +, -X- _ O +IKLH -X- _ O +DKI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +2021. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +DLH -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Strashok -X- _ O +, -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +Ziemiańska -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Strashok -X- _ O +, -X- _ O +V. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Evaluation -X- _ O +and -X- _ O +Correlation -X- _ O +of -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +NDVI -X- _ O +and -X- _ O +NDMI -X- _ O +in -X- _ O +Kyiv -X- _ O +( -X- _ O +2017–2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Ecological -X- _ O +Engineering -X- _ O +, -X- _ O +23 -X- _ O +( -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +212-218. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Hu -X- _ O +, -X- _ O +X.S. -X- _ O +& -X- _ O +Xu -X- _ O +, -X- _ O +H.Q -X- _ O +2018. -X- _ O +A -X- _ O +new -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +index -X- _ O +for -X- _ O +assessing -X- _ O +the -X- _ O +spatial -X- _ O +heterogeneity -X- _ O +in -X- _ O +urban -X- _ O +ecological -X- _ O +quality -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +case -X- _ O +from -X- _ O +Fuzhou -X- _ O +city -X- _ O +, -X- _ O +China. -X- _ O +Ecological -X- _ O +Indicators -X- _ O +, -X- _ O +89 -X- _ O +, -X- _ O +11-21. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Hino -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Benami -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Brooks -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Machine -X- _ O +environmental -X- _ O +monitoring. -X- _ O +Nature -X- _ O +for -X- _ O +learning -X- _ O +Sustainability -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +10 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +583-588. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Sharma -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Nehren -X- _ O +, -X- _ O +U. -X- _ O +, -X- _ O +Rahman -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Meyer -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Rimal -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +, -X- _ O +Aria -X- _ O +Seta -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Baral -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Modeling -X- _ O +land -X- _ O +use -X- _ O +and -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +changes -X- _ O +and -X- _ O +their -X- _ O +effects -X- _ O +on -X- _ O +biodiversity -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Land -X- _ O +, -X- _ O +7 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +57. -X- _ O +Central -X- _ O +in -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Adinugroho -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +C. -X- _ O +, -X- _ O +Prasetyo -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +B. -X- _ O +, -X- _ O +Kusmana -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Krisnawati -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Tracking -X- _ O +environmental -X- _ O +quality -X- _ O +of -X- _ O +Indonesia’s -X- _ O +new -X- _ O +capital -X- _ O +city -X- _ O +and -X- _ O +its -X- _ O +surrounding -X- _ O +area. -X- _ O +In -X- _ O +IOP -X- _ O +Conference -X- _ O +Series -X- _ O +: -X- _ O +Earth -X- _ O +and -X- _ O +Environmental -X- _ O +Science -X- _ O +( -X- _ O +Vol. -X- _ O +950 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +012077 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +IOP -X- _ O +Publishing. -X- _ O +of -X- _ O +quality -X- _ O +ecological -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Wen -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dynamic -X- _ O +monitoring -X- _ O +and -X- _ O +pingtan -X- _ O +analysis -X- _ O +comprehensive -X- _ O +experimental -X- _ O +zone -X- _ O +, -X- _ O +a -X- _ O +new -X- _ O +type -X- _ O +of -X- _ O +sea -X- _ O +island -X- _ O +city -X- _ O +, -X- _ O +based -X- _ O +on -X- _ O +RSEI. -X- _ O +Sustainability -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +21. -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +Weng -X- _ O +, -X- _ O +Q.H. -X- _ O +2009. -X- _ O +Thermal -X- _ O +infrared -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +for -X- _ O +urban -X- _ O +climate -X- _ O +and -X- _ O +environmental -X- _ O +studies -X- _ O +: -X- _ O +Methods -X- _ O +, -X- _ O +applications -X- _ O +, -X- _ O +of -X- _ O +trends. -X- _ O +Photogrammetry -X- _ O +& -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +64 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +335-344. -X- _ O +Journal -X- _ O +Isprs -X- _ O +and -X- _ O +of -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +Zhou -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +C. -X- _ O +; -X- _ O +Zhao -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +Q. -X- _ O +; -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +G. -X- _ O +; -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +X. -X- _ O +& -X- _ O +Zhu -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +2014. -X- _ O +Surface -X- _ O +urban -X- _ O +heat -X- _ O +island -X- _ O +in -X- _ O +China -X- _ O +'s -X- _ O +32 -X- _ O +major -X- _ O +cities -X- _ O +: -X- _ O +Spatial -X- _ O +patterns -X- _ O +and -X- _ O +drivers. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +of -X- _ O +Environment -X- _ O +, -X- _ O +152 -X- _ O +( -X- _ O +152 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +51-61. -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +Yin -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Dong -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Hamm -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +, -X- _ O +Wang -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Xing -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Fu -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Integrating -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +and -X- _ O +geospatial -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +for -X- _ O +urban -X- _ O +land -X- _ O +use -X- _ O +mapping -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +review. -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Applied -X- _ O +Earth -X- _ O +Observation -X- _ O +and -X- _ O +Geoinformation -X- _ O +, -X- _ O +103 -X- _ O +, -X- _ O +102514. -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +Bao -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Ming -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +Guo -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +Zhou -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Du -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +DFCNN-based -X- _ O +semantic -X- _ O +recognition -X- _ O +of -X- _ O +urban -X- _ O +functional -X- _ O +zones -X- _ O +by -X- _ O +integrating -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +data -X- _ O +and -X- _ O +POI -X- _ O +data. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1088. -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +Chang -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Wang -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +, -X- _ O +Mao -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +Guan -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +Jia -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Chen -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Mapping -X- _ O +the -X- _ O +essential -X- _ O +urban -X- _ O +land -X- _ O +use -X- _ O +in -X- _ O +changchun -X- _ O +by -X- _ O +applying -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +and -X- _ O +multi- -X- _ O +source -X- _ O +geospatial -X- _ O +data. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +15 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2488. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +http -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.tropomi.eu -X- _ O +/ -X- _ O +data-products. -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +“Tropomi -X- _ O +Data -X- _ O +Products -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Tropomi. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +Accessed -X- _ O +: -X- _ O +22-Nov-2022 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +McFeeters -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +K. -X- _ O +( -X- _ O +1996 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +The -X- _ O +use -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Water -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +NDWI -X- _ O +) -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +delineation -X- _ O +of -X- _ O +open -X- _ O +water -X- _ O +features. -X- _ O +International -X- _ O +journal -X- _ O +of -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +, -X- _ O +17 -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1425-1432. -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +Mishra -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Mishra -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2012 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Normalized -X- _ O +difference -X- _ O +chlorophyll -X- _ O +index -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +novel -X- _ O +model -X- _ O +for -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +Riofebri -X- _ O +Prasetia -X- _ O +( -X- _ O +221911192 -X- _ O +, -X- _ O +4SI2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Lutfi -X- _ O +Rahmatuti -X- _ O +Maghfiroh -X- _ O +, -X- _ O +SST -X- _ O +, -X- _ O +MT -X- _ O +oleh -X- _ O +pihak -X- _ O +ketiga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +menerapkan -X- _ O +beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satunya -X- _ O +adalah -X- _ O +Computer -X- _ O +Assisted -X- _ O +Personal -X- _ O +Interviewing -X- _ O +( -X- _ O +CAPI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +CAPI -X- _ O +tahap -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +dikenal -X- _ O +sebagai -X- _ O +FASIH -X- _ O +sedang -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +CAPI -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +dioperasikan -X- _ O +pada -X- _ O +platform -X- _ O +Android. -X- _ O +Keputusan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +Kotlin -X- _ O +tanpa -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tim -X- _ O +BPS -X- _ O +belum -X- _ O +familiar -X- _ O +dengan -X- _ O +bahasa -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Meskipun -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +alternatif -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +multiplatform -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diterapkan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +FASIH -X- _ O +BPS. -X- _ O +Akan -X- _ O +tetapi -X- _ O +, -X- _ O +BPS -X- _ O +belum -X- _ O +pernah -X- _ O +melakukan -X- _ O +studi -X- _ O +terkait -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +sehingga -X- _ O +kekurangan -X- _ O +dan -X- _ O +FASIH -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +kelebihan -X- _ O +dalam -X- _ O +penerapan -X- _ O +tersebut -X- _ O +dalam -X- _ O +teknologi -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +belum -X- _ O +diketahui. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penulis -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ B-TUJUAN +kajian -X- _ I-TUJUAN +pengembangan -X- _ I-TUJUAN +aplikasi -X- _ I-TUJUAN +FASIH -X- _ I-TUJUAN +memanfaatkan -X- _ I-TUJUAN +teknologi -X- _ I-TUJUAN +Flutter. -X- _ I-TUJUAN +Pembangunan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Rapid -X- _ B-METODE +Application -X- _ I-METODE +Development -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +RAD -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +Prototyping. -X- _ I-METODE +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +hasil -X- _ O +pengembangan -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pengujian -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +dan -X- _ O +uji -X- _ O +performa -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +pihak -X- _ O +ketiga -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Apptim. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +aplikasi -X- _ B-TEMUAN +sudah -X- _ I-TEMUAN +memenuhi -X- _ I-TEMUAN +kebutuhan -X- _ I-TEMUAN +fungsional -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan. -X- _ O +Dari -X- _ O +segi -X- _ O +performa -X- _ O +, -X- _ O +versi -X- _ O +FASIH -X- _ O +berbasis -X- _ O +Kotlin -X- _ O +mengungguli -X- _ O +versi -X- _ O +FASIH -X- _ O +berbasis -X- _ O +Flutter. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +keunggulan -X- _ O +dalam -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +cepat. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +aspek -X- _ O +pengembangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +di -X- _ O +beberapa -X- _ O +platform. -X- _ O +Akan -X- _ O +tetapi -X- _ O +, -X- _ O +integrasi -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +diperlukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +fungsi -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +FASIH -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +Kotlin -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Menurut -X- _ O +UU -X- _ O +Nomor -X- _ O +16 -X- _ O +Tahun -X- _ O +1997 -X- _ O +, -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +dalam -X- _ O +menyelenggarakan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +statistik -X- _ O +dasar -X- _ O +yang -X- _ O +berskala -X- _ O +nasional -X- _ O +, -X- _ O +makro -X- _ O +dan -X- _ O +lintas -X- _ O +sektoral -X- _ O +yang -X- _ O +bermanfaat -X- _ O +bagi -X- _ O +pemerintah -X- _ O +dan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +BPS -X- _ O +memiliki -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +yang -X- _ O +tertuang -X- _ O +dalam -X- _ O +Statistical -X- _ O +Business -X- _ O +Framework -X- _ O +and -X- _ O +Architecture -X- _ O +( -X- _ O +SBFA -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +delapan -X- _ O +fase -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +: -X- _ O +menentukan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +, -X- _ O +merancang -X- _ O +, -X- _ O +membangun -X- _ O +, -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +, -X- _ O +mengolah -X- _ O +, -X- _ O +menganalisis -X- _ O +, -X- _ O +menyebarluaskan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi. -X- _ O +BPS -X- _ O +memiliki -X- _ O +Corporate -X- _ O +Statistical -X- _ O +Infrastructure -X- _ O +( -X- _ O +CSI -X- _ O +) -X- _ O +berfungsi -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +untuk -X- _ O +proses -X- _ O +produksi -X- _ O +baru -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +database -X- _ O +dan -X- _ O +gudang -X- _ O +menudung -X- _ O +( -X- _ O +meta -X- _ O +) -X- _ O +manajemen -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +pemrosesan -X- _ O +dan -X- _ O +distribusi. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +CSI -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendukung -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +yaitu -X- _ O +Integrated -X- _ O +Collection -X- _ O +System -X- _ O +( -X- _ O +ICS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +ICS -X- _ O +memiliki -X- _ O +beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +dalam -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +: -X- _ O +Computer -X- _ O +Assisted -X- _ O +Personal -X- _ O +Interviewing -X- _ O +( -X- _ O +CAPI -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Computer -X- _ O +Aided -X- _ O +Personal -X- _ O +Interviewing -X- _ O +( -X- _ O +CAWI -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Desktop -X- _ O +Data -X- _ O +Entry -X- _ O +( -X- _ O +DDE -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +Paper -X- _ O +and -X- _ O +Pencil -X- _ O +Interviewing -X- _ O +PAPI -X- _ O +dan -X- _ O +Acquisition -X- _ O +External -X- _ O +Data -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Modul -X- _ O +ICS -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +survei -X- _ O +dapat -X- _ O +dibagi -X- _ O +secara -X- _ O +garis -X- _ O +besar -X- _ O +lima -X- _ O +tahapan -X- _ O +: -X- _ O +merancang -X- _ O +kuesioner -X- _ O +, -X- _ O +membuat -X- _ O +dan -X- _ O +mengatur -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +moda -X- _ O +CAPI -X- _ O +/ -X- _ O +CAWI -X- _ O +/ -X- _ O +PAPI -X- _ O +, -X- _ O +Pemeriksaan -X- _ O +dan -X- _ O +hasil -X- _ O +pencacahan -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +CAPI -X- _ O +lebih -X- _ O +cocok -X- _ O +untuk -X- _ O +petugas -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +koneksi -X- _ O +internet -X- _ O +yang -X- _ O +bagus. -X- _ O +Proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +di -X- _ O +setiap -X- _ O +kabupaten -X- _ O +bisa -X- _ O +berbeda -X- _ O +tergantung -X- _ O +dari -X- _ O +jenis -X- _ O +survei -X- _ O +nya. -X- _ O +Misalnya -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +suatu -X- _ O +kabupaten -X- _ O +menggunakan -X- _ O +CAPI -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +bagi -X- _ O +petugas -X- _ O +survei -X- _ O +harus -X- _ O +menggunakan -X- _ O +CAPI -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data. -X- _ O +dipilih -X- _ O +Sampai -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +masih -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +mobile -X- _ O +yang -X- _ O +hanya -X- _ O +bisa -X- _ O +dijalankan -X- _ O +di -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi -X- _ O +Android. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +wawancara -X- _ O +dengan -X- _ O +pengembang -X- _ O +aplikasi -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +, -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +awalnya -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +oleh -X- _ O +pihak -X- _ O +ketiga -X- _ O +dengan -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Kotlin -X- _ O +dan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +Native. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Manoorkar -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +Native -X- _ O +mengacu -X- _ O +pada -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +untuk -X- _ O +berjalan -X- _ O +pada -X- _ O +platform -X- _ O +tertentu -X- _ O +saja -X- _ O +( -X- _ O +hanya -X- _ O +satu -X- _ O +platform -X- _ O +) -X- _ O +atau -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Kotlin -X- _ O +tanpa -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +tentang -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengembangan -X- _ O +kemudian -X- _ O +diserahkan -X- _ O +kepada -X- _ O +tim -X- _ O +pengembang -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +untuk -X- _ O +platform -X- _ O +Android -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dan -X- _ O +pemeliharaan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +survei -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI. -X- _ O +Disamping -X- _ O +itu -X- _ O +ada -X- _ O +alternatif -X- _ O +lain -X- _ O +selain -X- _ O +Kotlin -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +mobile -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +lintas -X- _ O +platform -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +basis -X- _ O +kode -X- _ O +tunggal -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +teknologi -X- _ O +lintas -X- _ O +platform -X- _ O +yang -X- _ O +populer -X- _ O +meliputi -X- _ O +ionic -X- _ O +, -X- _ O +xamarin -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +dan -X- _ O +react-Native. -X- _ O +Menurut -X- _ O +penelitian -X- _ O +Palumbo -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +adalah -X- _ O +pilihan -X- _ O +yang -X- _ O +cocok -X- _ O +untuk -X- _ O +dijadikan -X- _ O +pilihan -X- _ O +utama -X- _ O +membangun -X- _ O +aplikasi -X- _ O +seluler -X- _ O +lintas -X- _ O +platform -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +yang -X- _ O +lain -X- _ O +karena -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitiannya -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +react -X- _ O +native -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +penggunaan -X- _ O +Central -X- _ O +Processing -X- _ O +Unit -X- _ O +( -X- _ O +CPU -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +memori -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +eksekusi. -X- _ O +Hasil -X- _ O +survei -X- _ O +Stack -X- _ O +OverFlow -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +juga -X- _ O +menyatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Flutter -X- _ O +adalah -X- _ O +teknologi -X- _ O +lintas -X- _ O +platform -X- _ O +paling -X- _ O +populer -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Flutter -X- _ O +merupakan -X- _ O +Framework -X- _ O +open -X- _ O +source -X- _ O +oleh -X- _ O +Google -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +aplikasi -X- _ O +lintas -X- _ O +platform -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +konteks -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +perlu -X- _ O +dipertimbangkan -X- _ O +sebagai -X- _ O +teknologi -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan -X- _ O +karena -X- _ O +mendukung -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +lintas -X- _ O +platform. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +alasan -X- _ O +lain -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter -X- _ O +adalah -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +pangsa -X- _ O +pasar -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi -X- _ O +mobile -X- _ O +yang -X- _ O +tersebar -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +2013 -X- _ O +sampai -X- _ O +2022 -X- _ O +terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi -X- _ O +yang -X- _ O +dominan -X- _ O +yaitu -X- _ O +iOS -X- _ O +dan -X- _ O +Android -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Survei -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +DI -X- _ O +PUBLIK -X- _ O +PUBLIK -X- _ O +KOMPETISI -X- _ O +pendahuluan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +sebanyak -X- _ O +42,86 -X- _ O +persen -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +terlibat -X- _ O +dalam -X- _ O +perekrutan -X- _ O +calon -X- _ O +petugas -X- _ O +lapangan -X- _ O +survei -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +menolak -X- _ O +calon -X- _ O +mitra -X- _ O +karena -X- _ O +hanya -X- _ O +memiliki -X- _ O +smartphone -X- _ O +non-Android -X- _ O +dalam -X- _ O +kurun -X- _ O +waktu -X- _ O +satu -X- _ O +tahun. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +ICS -X- _ O +sebagai -X- _ O +finalis -X- _ O +TOP -X- _ O +INOVASI -X- _ O +PELAYANAN -X- _ O +INOVASI -X- _ O +PELAYANAN -X- _ O +LINGKUNGAN -X- _ O +KEMENTERIAN -X- _ O +/ -X- _ O +LEMBAGA -X- _ O +, -X- _ O +PEMERINTAH -X- _ O +DAERAH -X- _ O +, -X- _ O +BUMN -X- _ O +, -X- _ O +DAN -X- _ O +BUMD -X- _ O +TAHUN -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +potensi -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +sebagai -X- _ O +inovasi -X- _ O +pelayanan -X- _ O +publik -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +semua -X- _ O +orang. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +bisa -X- _ O +menjadi -X- _ O +langkah -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dioperasikan -X- _ O +di -X- _ O +berbagai -X- _ O +platform -X- _ O +atau -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi. -X- _ O +Namun -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +deploy -X- _ O +aplikasi -X- _ O +iOS -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +Apple -X- _ O +Developer -X- _ O +Account -X- _ O +dimana -X- _ O +Account -X- _ O +ini -X- _ O +seharga -X- _ O +US -X- _ O +$ -X- _ O +99 -X- _ O +/ -X- _ O +tahun -X- _ O +( -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +; -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +pengembangan -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +tanpa -X- _ O +melakukan -X- _ O +deploy -X- _ O +aplikasi -X- _ O +untuk -X- _ O +iOS. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter -X- _ O +perlu -X- _ O +dipertimbangkan -X- _ O +sebagai -X- _ O +solusi -X- _ O +untuk -X- _ O +menyediakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +perangkat -X- _ O +iOS -X- _ O +dan -X- _ O +Android -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +peralihan -X- _ O +teknologi -X- _ O +dari -X- _ O +Kotlin -X- _ O +ke -X- _ O +Flutter -X- _ O +karena -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +jumlah -X- _ O +programmer -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +yang -X- _ O +hanya -X- _ O +ada -X- _ O +dua -X- _ O +orang. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Native -X- _ O +dapat -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +anggaran -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +dan -X- _ O +melibatkan -X- _ O +banyak -X- _ O +tim -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +keuntungan -X- _ O +teknologi -X- _ O +lintas -X- _ O +platform -X- _ O +ini -X- _ O +terkadang -X- _ O +diimbangi -X- _ O +oleh -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +kinerja -X- _ O +dan -X- _ O +integrasi -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Karena -X- _ O +belum -X- _ O +ada -X- _ O +studi -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +mengenai -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +sebagai -X- _ O +aplikasi -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +BPS -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +studi -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter. -X- _ O +. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ B-TUJUAN +kajian -X- _ I-TUJUAN +Penelitian -X- _ I-TUJUAN +pengembangan -X- _ I-TUJUAN +aplikasi -X- _ I-TUJUAN +FASIH -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ I-TUJUAN +menggunakan -X- _ I-TUJUAN +Framework -X- _ I-TUJUAN +Flutter. -X- _ I-TUJUAN +Output -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +meliputi -X- _ O +Source -X- _ B-TEMUAN +implementasi -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +hasil -X- _ I-TEMUAN +analisis -X- _ I-TEMUAN +Code -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +dokumentasi -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +pembandingan -X- _ I-TEMUAN +performa -X- _ I-TEMUAN +berdasarkan -X- _ O +pengujian -X- _ O +aplikasi. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Menurut -X- _ O +Widiyanto -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +tiga -X- _ O +dengan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +kepegawaian -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +untuk -X- _ O +membandingkan -X- _ O +kelebihan -X- _ O +dan -X- _ O +kelemahan -X- _ O +dari -X- _ O +ketiga -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +dimaksud -X- _ O +ialah -X- _ O +Rapid -X- _ O +Application -X- _ O +Development -X- _ O +( -X- _ O +RAD -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Waterfall -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Prototype. -X- _ O +Metode -X- _ O +RAD -X- _ O +sangat -X- _ O +efektif -X- _ O +dalam -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +bisa -X- _ O +didiskusikan -X- _ O +langsung -X- _ O +kepada -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan -X- _ O +dan -X- _ O +cocok -X- _ O +untuk -X- _ O +projek -X- _ O +dengan -X- _ O +batasan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +singkat. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +dipilih -X- _ O +metode -X- _ O +pengembangan -X- _ O +RAD. -X- _ O +Grzmil -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +dasar -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Android -X- _ O +Native -X- _ O +dan -X- _ O +Flutter. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +pihak -X- _ O +ketiga -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +Apptim. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +didapat -X- _ O +parameter -X- _ O +pembanding -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +penggunaan -X- _ O +CPU -X- _ O +, -X- _ O +Memori -X- _ O +, -X- _ O +Power -X- _ O +Usage -X- _ O +dan -X- _ O +FPS -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Render. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +alat -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +bernama -X- _ O +Apptim. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +menurut -X- _ O +Arif -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +beberapa -X- _ O +tools -X- _ O +pengujian -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +direkomendasikan -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +operasi -X- _ O +Android -X- _ O +dan -X- _ O +iOS -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +opsi -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perangkat -X- _ O +kerja -X- _ O +nyata -X- _ O +maupun -X- _ O +emulator -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +seluler. -X- _ O +Ini -X- _ O +tergantung -X- _ O +dari -X- _ O +alat -X- _ O +pengujian -X- _ O +apa -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Apptim -X- _ O +dimana -X- _ O +media -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +emulator. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +Manoorkar -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +membandingkan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter -X- _ O +dengan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +native -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +aplikasi -X- _ O +mobile. -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +dijadikan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +yakni -X- _ O +ukuran -X- _ O +kode -X- _ O +, -X- _ O +kinerja -X- _ O +CPU -X- _ O +, -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dan -X- _ O +tampilan -X- _ O +aplikasi. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +parameter -X- _ O +kinerja -X- _ O +CPU -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +ini -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +membandingkan -X- _ O +berapa -X- _ O +besar -X- _ O +bagian -X- _ O +CPU -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +antara -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +dengan -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +diambil -X- _ O +beberapa -X- _ O +parameter -X- _ O +seperti -X- _ O +lama -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dan -X- _ O +kinerja -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +dijadikan -X- _ O +pembanding -X- _ O +antara -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +hasil -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dengan -X- _ O +Flutter -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +hasil -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dengan -X- _ O +kotlin. -X- _ O +ini -X- _ O +dimana -X- _ O +parameter -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +Beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yakni -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Wawancara -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +wawancara -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +sistem -X- _ O +dan -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +diselesaikan. -X- _ O +Wawancara -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +media -X- _ O +Zoom -X- _ O +meet -X- _ O +, -X- _ O +WhatsApp -X- _ O +dan -X- _ O +pertemuan -X- _ O +dengan -X- _ O +Pranata -X- _ O +Komputer -X- _ O +Ahli -X- _ O +Madya -X- _ O +dari -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +BPS -X- _ O +RI. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +wawancara -X- _ O +dengan -X- _ O +Anggota -X- _ O +dari -X- _ O +Sub -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +yang -X- _ O +berperan -X- _ O +sebagai -X- _ O +pengembang -X- _ O +aplikasi. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +wawancara -X- _ O +adalah -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +gambaran -X- _ O +umum -X- _ O +tentang -X- _ O +sistem -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH. -X- _ O +2. -X- _ O +Studi -X- _ O +Pustaka -X- _ O +Metode -X- _ O +studi -X- _ O +pustaka -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +sumber -X- _ O +seperti -X- _ O +ebook -X- _ O +, -X- _ O +skripsi -X- _ O +, -X- _ O +artikel -X- _ O +, -X- _ O +jurnal -X- _ O +dan -X- _ O +sumber-sumber -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +basis -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Informasi -X- _ O +dari -X- _ O +sumber -X- _ O +lainnya -X- _ O +ini -X- _ O +dibaca -X- _ O +, -X- _ O +dipelajari -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dikutip -X- _ O +sesuai -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +penelitian. -X- _ O +3. -X- _ O +Observasi -X- _ O +dan -X- _ O +Studi -X- _ O +Dokumentasi -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengamatan -X- _ O +langsung -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pengguna -X- _ O +dan -X- _ O +source -X- _ O +code -X- _ O +dari -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +untuk -X- _ O +meninjau -X- _ O +lebih -X- _ O +dalam -X- _ O +terkait -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +dalam -X- _ O +aplikasi -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +wawancara. -X- _ O +4. -X- _ O +Survei -X- _ O +Pendahuluan -X- _ O +Sebelum -X- _ O +melakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +survei -X- _ O +pendahuluan -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +informasi -X- _ O +tentang -X- _ O +jumlah -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +tertentu -X- _ O +yang -X- _ O +pernah -X- _ O +terlibat -X- _ O +dalam -X- _ O +perekrutan -X- _ O +mitra -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +melibatkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +BPS. -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Survei -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +jumlah -X- _ O +calon -X- _ O +mitra -X- _ O +yang -X- _ O +ditolak -X- _ O +karena -X- _ O +hanya -X- _ O +memiliki -X- _ O +smartphone -X- _ O +non- -X- _ O +Android. -X- _ O +Metode -X- _ O +penarikan -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +survei -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +penarikan -X- _ O +snowball -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +diketahui -X- _ O +dari -X- _ O +Leighton -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +efektif -X- _ O +dan -X- _ O +efisien -X- _ O +dalam -X- _ O +penarikan -X- _ O +sampel -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +meskipun -X- _ O +hanya -X- _ O +menggunakan -X- _ O +media -X- _ O +sosial. -X- _ O +B. -X- _ O +Metode -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Rapid -X- _ O +Application -X- _ O +Development -X- _ O +( -X- _ O +RAD -X- _ O +) -X- _ O +Prototyping -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Siklus -X- _ O +Metode -X- _ O +RAD -X- _ O +Prototyping -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Metode -X- _ O +Rapid -X- _ O +Application -X- _ O +Development -X- _ O +( -X- _ O +RAD -X- _ O +) -X- _ O +Prototyping -X- _ O +adalah -X- _ O +sebuah -X- _ O +metodologi -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +mengutamakan -X- _ O +kecepatan. -X- _ O +RAD -X- _ O +Prototyping -X- _ O +merupakan -X- _ O +metodologi -X- _ O +berbasis -X- _ O +prototyping -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +proses -X- _ O +analisis -X- _ O +, -X- _ O +desain -X- _ O +dan -X- _ O +implementasi -X- _ O +secara -X- _ O +bersamaan -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +berulang -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +siklus -X- _ O +hingga -X- _ O +sistem -X- _ O +aplikasi -X- _ O +diterima -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +dari -X- _ O +tim -X- _ O +FASIH -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +memberi -X- _ O +umpan -X- _ O +balik -X- _ O +selama -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +, -X- _ O +desain -X- _ O +dan -X- _ O +implementasi -X- _ O +secara -X- _ O +bersamaan -X- _ O +hingga -X- _ O +sistem -X- _ O +diterima -X- _ O +oleh -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan -X- _ O +yaitu -X- _ O +tim -X- _ O +FASIH. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +dari -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Planning -X- _ O +Tahap -X- _ O +ini -X- _ O +melibatkan -X- _ O +penentuan -X- _ O +ruang -X- _ O +lingkup -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +dihadapi. -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +wawancara -X- _ O +dengan -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan -X- _ O +dan -X- _ O +studi -X- _ O +terhadap -X- _ O +source -X- _ O +code -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Android -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +2. -X- _ O +Analysis -X- _ O +Tahap -X- _ O +analisis -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +dan -X- _ O +pemahaman -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +tentang -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dan -X- _ O +persyaratan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dikembangkan. -X- _ O +Penulis -X- _ O +menganalisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan -X- _ O +, -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +yang -X- _ O +terlibat -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait. -X- _ O +Analisis -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +yakni -X- _ O +analisis -X- _ O +Activity -X- _ O +diagram -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +untuk -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +secara -X- _ O +grafis -X- _ O +aktivitas -X- _ O +berurutan -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +3. -X- _ O +Design -X- _ O +Tahap -X- _ O +desain -X- _ O +melibatkan -X- _ O +merancang -X- _ O +struktur -X- _ O +dan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dikembangkan. -X- _ O +Penulis -X- _ O +merancang -X- _ O +dan -X- _ O +merencanakan -X- _ O +arsitektur -X- _ O +sistem. -X- _ O +4. -X- _ O +Implementation -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pengguna -X- _ O +tampilan -X- _ O +Tahap -X- _ O +implementasi -X- _ O +melibatkan -X- _ O +penerjemahan -X- _ O +desain -X- _ O +menjadi -X- _ O +kode -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan. -X- _ O +Penulis -X- _ O +mulai -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +aplikasi -X- _ O +membangun -X- _ O +rancangan -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibuat. -X- _ O +5. -X- _ O +Pembuatan -X- _ O +System -X- _ O +Prototype -X- _ O +dengan -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +program -X- _ O +Setelah -X- _ O +tahapan -X- _ O +implementasi -X- _ O +, -X- _ O +system -X- _ O +prototype -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Prototype -X- _ O +sederhana -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +sejumlah -X- _ O +fitur -X- _ O +dasar -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Fitur -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +jadi -X- _ O +akan -X- _ O +dipresentasikan -X- _ O +penggunaannya -X- _ O +kepada -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +komentar. -X- _ O +Bila -X- _ O +terdapat -X- _ O +ketidaksesuaian -X- _ O +maka -X- _ O +dilakukan -X- _ O +revisi -X- _ O +kemudian -X- _ O +mengulang -X- _ O +ke -X- _ O +tahap -X- _ O +analisis -X- _ O +hingga -X- _ O +system -X- _ O +dapat -X- _ O +diterima. -X- _ O +6. -X- _ O +Implementation -X- _ O +Setelah -X- _ O +pembuatan -X- _ O +prototipe -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +tahap -X- _ O +implementasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +sistem -X- _ O +secara -X- _ O +lebih -X- _ O +lengkap -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +prototipe -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Penulis -X- _ O +melanjutkan -X- _ O +pengkodean -X- _ O +, -X- _ O +pengujian -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +integrasi -X- _ O +komponen -X- _ O +sistem. -X- _ O +7. -X- _ O +System -X- _ O +ini -X- _ O +melibatkan -X- _ O +pengujian -X- _ O +, -X- _ O +penyesuaian -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Tahap -X- _ O +penyelesaian -X- _ O +secara -X- _ O +menyeluruh. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +kinerja -X- _ O +dan -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +sistem -X- _ O +dengan -X- _ O +persyaratan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ditetapkan. -X- _ O +Setelah -X- _ O +pengujian -X- _ O +dan -X- _ O +penyesuaian -X- _ O +yang -X- _ O +memadai -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +dianggap -X- _ O +dapat -X- _ O +diterima -X- _ O +oleh -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan. -X- _ O +sistem -X- _ O +C. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +dan -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +telah -X- _ O +Sebelum -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +melalui -X- _ O +metode -X- _ O +pengembangan -X- _ O +RAD -X- _ O +telah -X- _ O +menjalani -X- _ O +pengujian -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +penguji -X- _ O +fokus -X- _ O +pada -X- _ O +memverifikasi -X- _ O +persyaratan -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +spesifikasi -X- _ O +yang -X- _ O +diinginkan -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +performa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +pihak -X- _ O +ketiga -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Apptim -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +parameter -X- _ O +seperti -X- _ O +penggunaan -X- _ O +RAM -X- _ O +, -X- _ O +frame -X- _ O +per -X- _ O +detik -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +performa -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +tertentu -X- _ O +antara -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Kotlin -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +dijalankan -X- _ O +pada -X- _ O +perangkat -X- _ O +mobile -X- _ O +Android. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +emulator -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +kelebihan -X- _ O +dalam -X- _ O +fleksibilitas -X- _ O +dan -X- _ O +kemampuan -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +cepat. -X- _ O +Dalam -X- _ O +beberapa -X- _ O +kasus -X- _ O +, -X- _ O +emulator -X- _ O +merupakan -X- _ O +opsi -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +cocok -X- _ O +untuk -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengujian -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +perbandingan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dan -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Terakhir -X- _ O +, -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +juga -X- _ O +dihitung -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +riwayat -X- _ O +commit -X- _ O +di -X- _ O +version -X- _ O +control -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH. -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +ini -X- _ O +disesuaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +konfirmasi -X- _ O +dari -X- _ O +pengembang -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +di -X- _ O +BPS. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +diawali -X- _ O +dengan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +Kotlin -X- _ O +sebagai -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +dalam -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +ditentukan -X- _ O +oleh -X- _ O +pihak -X- _ O +pengembang -X- _ O +eksternal -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +anggota -X- _ O +tim -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +keahlian -X- _ O +dalam -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +lain -X- _ O +yaitu -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +alternatif -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +multiplatform -X- _ O +, -X- _ O +menjadi -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diterapkan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH. -X- _ O +Meskipun -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +belum -X- _ O +ada -X- _ O +studi -X- _ O +yang -X- _ O +teknologi -X- _ O +pengembangan -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +dilakukan -X- _ O +terkait -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +melakukan -X- _ O +kajian -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Flutter. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +studi -X- _ O +untuk -X- _ O +membandingkan -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +dengan -X- _ O +Flutter -X- _ O +dengan -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +dengan -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Flutter -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metodologi -X- _ O +Rapid -X- _ O +Application -X- _ O +Development -X- _ O +( -X- _ O +RAD -X- _ O +) -X- _ O +Prototyping. -X- _ O +4. -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +dapat -X- _ O +mengintegrasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +5. -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +mengisi -X- _ O +kuesioner -X- _ O +, -X- _ O +menyimpan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengisian -X- _ O +kuesioner -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mengirim -X- _ O +hasil -X- _ O +pengisian -X- _ O +kuesioner. -X- _ O +B. -X- _ O +Software -X- _ O +Requirement -X- _ O +Software -X- _ O +Requirement -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +aplikasi -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +SOFTWARE -X- _ O +REQUIREMENT -X- _ O +PENGEMBANGAN -X- _ O +APLIKASI -X- _ O +Komponen -X- _ O +Jenis -X- _ O +Sistem -X- _ O +Operasi -X- _ O +Program -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Bahasa -X- _ O +Pemrograman -X- _ O +Framework -X- _ O +Windows -X- _ O +11 -X- _ O +Versi -X- _ O +Android -X- _ O +9 -X- _ O +Visual -X- _ O +Studio -X- _ O +Code -X- _ O +Dart -X- _ O +Flutter -X- _ O +C. -X- _ O +Analisis -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +BPS -X- _ O +memiliki -X- _ O +beberapa -X- _ O +fitur -X- _ O +utama -X- _ O +yakni -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +, -X- _ O +unduh -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +Login -X- _ O +, -X- _ O +Logout -X- _ O +, -X- _ O +melihat -X- _ O +form -X- _ O +survei -X- _ O +dan -X- _ O +save -X- _ O +form -X- _ O +survei. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +utama -X- _ O +dari -X- _ O +aplikasi -X- _ O +ini -X- _ O +agar -X- _ O +pengguna -X- _ O +bisa -X- _ O +mengisi -X- _ O +kuesioner -X- _ O +dengan -X- _ O +mobile -X- _ O +phone. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dibangun -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +beberapa -X- _ O +perubahan -X- _ O +yang -X- _ O +mana -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +perubahan -X- _ O +ini -X- _ O +untuk -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penyesuaian -X- _ O +dengan -X- _ O +batasan -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +ditetapkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +perencanaan -X- _ O +serta -X- _ O +beberapa -X- _ O +perubahan -X- _ O +fitur -X- _ O +agar -X- _ O +fitur -X- _ O +bisa -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +efisien. -X- _ O +D. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Permasalahan -X- _ O +Beberapa -X- _ O +permasalahan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +yakni -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Planning -X- _ O +Batasan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +batasan -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +observasi -X- _ O +langsung -X- _ O +terhadap -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +BPS -X- _ O +versi -X- _ O +Android -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dikonfirmasi -X- _ O +oleh -X- _ O +tim -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI. -X- _ O +Tim -X- _ O +ICS -X- _ O +CAPI -X- _ O +menetapkan -X- _ O +batasan -X- _ O +ini -X- _ O +karena -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +ini -X- _ O +dianggap -X- _ O +penting -X- _ O +dan -X- _ O +harus -X- _ O +ada -X- _ O +dalam -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH. -X- _ O +Berikut -X- _ O +adalah -X- _ O +batasan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +sedang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +: -X- _ O +juga -X- _ O +1. -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +proses -X- _ O +login -X- _ O +dan -X- _ O +logout -X- _ O +yang -X- _ O +terintegrasi -X- _ O +dengan -X- _ O +sistem -X- _ O +SSO -X- _ O +BPS -X- _ O +sebagai -X- _ O +mitra -X- _ O +, -X- _ O +2. -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +mampu -X- _ O +melakukan -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +3. -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +mendukung -X- _ O +fungsi -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +fitur -X- _ O +Sinkronisasi -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan -X- _ O +Pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +terdapat -X- _ O +proses -X- _ O +dimana -X- _ O +pengguna -X- _ O +akan -X- _ O +memilih -X- _ O +survei -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sinkronisasi. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +survei -X- _ O +ini -X- _ O +sebaiknya -X- _ O +dihilangkan -X- _ O +agar -X- _ O +proses -X- _ O +bisa -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +efektif -X- _ O +tanpa -X- _ O +perlu -X- _ O +menekan -X- _ O +banyak -X- _ O +tombol -X- _ O +hanya -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +sinkronisasi. -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +F. -X- _ O +Desain -X- _ O +Usulan -X- _ O +Proses -X- _ O +login -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +pengguna -X- _ O +membuka -X- _ O +aplikasi -X- _ O +dan -X- _ O +diarahkan -X- _ O +ke -X- _ O +halaman -X- _ O +selamat -X- _ O +datang. -X- _ O +Setelah -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +mereka -X- _ O +dapat -X- _ O +menekan -X- _ O +tombol -X- _ O +login -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +mengarahkan -X- _ O +mereka -X- _ O +ke -X- _ O +menu -X- _ O +web -X- _ O +SSO -X- _ O +BPS -X- _ O +external -X- _ O +( -X- _ O +lihat -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Setelah -X- _ O +pengguna -X- _ O +memasukkan -X- _ O +alamat -X- _ O +email -X- _ O +dan -X- _ O +kata -X- _ O +sandi -X- _ O +yang -X- _ O +benar -X- _ O +, -X- _ O +mereka -X- _ O +akan -X- _ O +diarahkan -X- _ O +ke -X- _ O +halaman -X- _ O +beranda. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +alamat -X- _ O +email -X- _ O +dan -X- _ O +kata -X- _ O +sandi -X- _ O +yang -X- _ O +dimasukkan -X- _ O +salah -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +akan -X- _ O +mengirimkan -X- _ O +pesan -X- _ O +kesalahan -X- _ O +login. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Activity -X- _ O +diagram -X- _ O +ketika -X- _ O +melihat -X- _ O +form -X- _ O +survei -X- _ O +responden -X- _ O +terpilih -X- _ O +Pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +akan -X- _ O +memilih -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +periode -X- _ O +dan -X- _ O +wilayah -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +tampilan. -X- _ O +Ini -X- _ O +akan -X- _ O +menyulitkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +memilih -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +periode -X- _ O +dan -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +diinginkan -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +tampilan -X- _ O +list. -X- _ O +E. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +No -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +6 -X- _ O +7 -X- _ O +8 -X- _ O +9 -X- _ O +10 -X- _ O +11 -X- _ O +FUNCTIONAL -X- _ O +REQUIREMENT -X- _ O +CAPI -X- _ O +: -X- _ O +FASIH -X- _ O +DI -X- _ O +FRAMEWORK -X- _ O +FLUTTER -X- _ O +Requirement -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +bisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +Login -X- _ O +dan -X- _ O +Logout -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +bisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +disimpan -X- _ O +pada -X- _ O +database -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +kali -X- _ O +tekan -X- _ O +Sistem -X- _ O +harus -X- _ O +bisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +download -X- _ O +Engine -X- _ O +Terdapat -X- _ O +fitur -X- _ O +pencarian -X- _ O +secara -X- _ O +live -X- _ O +pada -X- _ O +daftar -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +daftar -X- _ O +region -X- _ O +dan -X- _ O +daftar -X- _ O +assignment -X- _ O +Sistem -X- _ O +menyediakan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +panduan -X- _ O +informasi -X- _ O +seputar -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +memuat -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pelayanan -X- _ O +yang -X- _ O +mendukung -X- _ O +untuk -X- _ O +mengirim -X- _ O +feedback -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +bisa -X- _ O +memberikan -X- _ O +notifikasi -X- _ O +jika -X- _ O +ada -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +gagal -X- _ O +Sistem -X- _ O +bisa -X- _ O +menampilkan -X- _ O +progress -X- _ O +dari -X- _ O +kuesioner -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibuka -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +dikirim -X- _ O +, -X- _ O +berhasil -X- _ O +dikirim -X- _ O +dan -X- _ O +gagal -X- _ O +dikirim -X- _ O +Sistem -X- _ O +bisa -X- _ O +memberi -X- _ O +informasi -X- _ O +memory -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +Sistem -X- _ O +bisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +integrasi -X- _ O +dengan -X- _ O +form -X- _ O +gear -X- _ O +Sistem -X- _ O +bisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengisian -X- _ O +kuesioner -X- _ O +, -X- _ O +menyimpan -X- _ O +hasil -X- _ O +isian -X- _ O +kuesioner -X- _ O +dan -X- _ O +mengirim -X- _ O +hasil -X- _ O +isian -X- _ O +kuesioner -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +analisis -X- _ O +permasalahan -X- _ O +dan -X- _ O +batasan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +serta -X- _ O +dengan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +, -X- _ O +didapat -X- _ O +daftar -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sebagai -X- _ O +solusi -X- _ O +dari -X- _ O +permasalahan -X- _ O +, -X- _ O +batasan -X- _ O +dan -X- _ O +batasan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +bisa -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +II -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Activity -X- _ O +diagram -X- _ O +Ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +Login -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Design -X- _ O +Sequence -X- _ O +Diagram -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +Pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +membuka -X- _ O +halaman -X- _ O +Pengaturan -X- _ O +( -X- _ O +lihat -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +menyinkronkan -X- _ O +data -X- _ O +survei. -X- _ O +Jika -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +berhasil -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +akan -X- _ O +menerima -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +proses -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +gagal -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +akan -X- _ O +mengirimkan -X- _ O +pesan -X- _ O +kesalahan -X- _ O +yang -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +kegagalan -X- _ O +sinkronisasi. -X- _ O +Desain -X- _ O +dari -X- _ O +database -X- _ O +yang -X- _ O +diusulkan -X- _ O +berikut -X- _ O +( -X- _ O +lihat -X- _ O +Gambar -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +memiliki -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +faktor -X- _ O +yang -X- _ O +mendukung -X- _ O +pengembangan -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +yakni -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +fitur -X- _ O +hot -X- _ O +reload. -X- _ O +Hot -X- _ O +reload -X- _ O +berfungsi -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +injeksi -X- _ O +kode -X- _ O +sumber -X- _ O +file -X- _ O +yang -X- _ O +diperbarui -X- _ O +ke -X- _ O +Dart -X- _ O +Virtual -X- _ O +Machine -X- _ O +( -X- _ O +VM -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +sedang -X- _ O +berjalan -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +PERBEDAAN -X- _ O +WAKTU -X- _ O +PENGEMBANAGN -X- _ O +DALAM -X- _ O +KASUS -X- _ O +BEBERAPA -X- _ O +FITUR -X- _ O +Fitur -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +Flutter -X- _ O +12 -X- _ O +hari -X- _ O +Login -X- _ O +dengan -X- _ O +SSO -X- _ O +BPS -X- _ O +18 -X- _ O +hari -X- _ O +Sinkronisasi -X- _ O +18 -X- _ O +hari -X- _ O +Download -X- _ O +FormGear -X- _ O +37 -X- _ O +hari -X- _ O +Integrasi -X- _ O +FormGear -X- _ O +Kotlin -X- _ O +26 -X- _ O +hari -X- _ O +125 -X- _ O +hari -X- _ O +111 -X- _ O +hari -X- _ O +172 -X- _ O +hari -X- _ O +I. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +FASIH -X- _ O +pada -X- _ O +Platform -X- _ O +lain -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Penyederhanaan -X- _ O +Desain -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +Data -X- _ O +G. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Black -X- _ O +box -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Halaman -X- _ O +Beranda -X- _ O +pada -X- _ O +implementasi -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Pengguna -X- _ O +iOS -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +HASIL -X- _ O +PENGUJIAN -X- _ O +BLACK -X- _ O +BOX -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diharapkan -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +login -X- _ O +dengan -X- _ O +SSO -X- _ O +BPS -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +logout -X- _ O +Kelas -X- _ O +Uji -X- _ O +Login -X- _ O +Logout -X- _ O +Sinkronisasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +Hasil -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Download -X- _ O +FormGear -X- _ O +Live -X- _ O +search -X- _ O +Informasi -X- _ O +panduan -X- _ O +Kirim -X- _ O +feedback -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Notifikasi -X- _ O +gagal -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +download -X- _ O +engine -X- _ O +Valid -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +filter -X- _ O +survey -X- _ O +, -X- _ O +region -X- _ O +dan -X- _ O +assignment -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +menampilkan -X- _ O +informasi -X- _ O +panduan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Sistem -X- _ O +memiliki -X- _ O +menu -X- _ O +antarmuka -X- _ O +untuk -X- _ O +kirim -X- _ O +kritik -X- _ O +dan -X- _ O +saran -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +menampilkan -X- _ O +notifikasi -X- _ O +jika -X- _ O +terdapat -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +gagal -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Periksa -X- _ O +progress -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +menampilkan -X- _ O +status -X- _ O +progress -X- _ O +Valid -X- _ O +Periksa -X- _ O +info -X- _ O +memori -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +dari -X- _ O +assignment -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +menampilkan -X- _ O +info -X- _ O +penggunaan -X- _ O +memori -X- _ O +Sistem -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengisian -X- _ O +kuesioner -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Dari -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +black -X- _ O +box -X- _ O +( -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +III -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +secara -X- _ O +fungsi -X- _ O +semua -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +functional -X- _ O +requirement -X- _ O +oleh -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan. -X- _ O +H. -X- _ O +Waktu -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +dalam -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dan -X- _ O +Kotlin -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +dokumentasi -X- _ O +riwayat -X- _ O +commit -X- _ O +di -X- _ O +gitlab -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +serta -X- _ O +melalui -X- _ O +validasi -X- _ O +dengan -X- _ O +tim -X- _ O +pengembang. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +lihat -X- _ O +Tabel -X- _ O +IV -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Halaman -X- _ O +Beranda -X- _ O +pada -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Pengguna -X- _ O +pada -X- _ O +Web -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Halaman -X- _ O +Beranda -X- _ O +pada -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Pengguna -X- _ O +pada -X- _ O +Dektop -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +pengembangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Pengguna -X- _ O +FASIH -X- _ O +, -X- _ O +bisa -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +dalam -X- _ O +multiplatform -X- _ O +seperti -X- _ O +untuk -X- _ O +Desktop -X- _ O +, -X- _ O +Web -X- _ O +dan -X- _ O +iOS. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Flutter -X- _ O +bisa -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +multiplatform -X- _ O +untuk -X- _ O +kode -X- _ O +tunggal. -X- _ O +Jika -X- _ O +Flutter -X- _ O +ini -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +moda -X- _ O +ICS -X- _ O +yang -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +Ini -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyatukan -X- _ O +tim -X- _ O +pengembang -X- _ O +lain -X- _ O +seperti -X- _ O +Computer -X- _ O +Assisted -X- _ O +Personal -X- _ O +Interviewing -X- _ O +( -X- _ O +CAPI -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Computer -X- _ O +Aided -X- _ O +Personal -X- _ O +Interviewing -X- _ O +( -X- _ O +CAWI -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Desktop -X- _ O +Data -X- _ O +Entry -X- _ O +( -X- _ O +DDE -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +Paper -X- _ O +and -X- _ O +Pencil -X- _ O +Interviewing -X- _ O +PAPI -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +project. -X- _ O +Akan -X- _ O +tetapi -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +integrasi -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +semua -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +kompatibel -X- _ O +pada -X- _ O +multiplatform. -X- _ O +Untuk -X- _ O +hasil -X- _ O +implementasi -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Pengguna -X- _ O +bisa -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +( -X- _ O +iOS -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +Web -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +9 -X- _ O +dan -X- _ O +Desktop -X- _ O +Gambar -X- _ O +10 -X- _ O +) -X- _ O +waktu -X- _ O +mulai -X- _ O +aplikasi -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +dibanding -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +J. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Performa -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +CPU -X- _ O +( -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +( -X- _ O +A -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +B -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +login -X- _ O +( -X- _ O +C -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +D -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Frame -X- _ O +per -X- _ O +Second -X- _ O +( -X- _ O +FPS -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +( -X- _ O +A -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +B -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +login -X- _ O +( -X- _ O +C -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +D -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Memori -X- _ O +( -X- _ O +MB -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +( -X- _ O +A -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +B -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +login -X- _ O +( -X- _ O +C -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +D -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Waktu -X- _ O +Mulai -X- _ O +( -X- _ O +ms -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +( -X- _ O +A -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +B -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +login -X- _ O +( -X- _ O +C -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +D -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Stallings -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +CPU -X- _ O +berguna -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemrosesan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +kontrol -X- _ O +pengoperasian -X- _ O +komputer. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +CPU -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +secara -X- _ O +tidak -X- _ O +normal -X- _ O +bisa -X- _ O +mengakibatkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +sangat -X- _ O +lambat -X- _ O +atau -X- _ O +tersendat -X- _ O +saat -X- _ O +dibuka -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +( -X- _ O +lihat -X- _ O +Gambar -X- _ O +11 -X- _ O +dan -X- _ O +Gambar -X- _ O +12 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +didapat -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +lebih -X- _ O +banyak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +CPU -X- _ O +dan -X- _ O +Memori -X- _ O +dibanding -X- _ O +dengan -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Artinya -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +memiliki -X- _ O +potensi -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +mengalami -X- _ O +crash -X- _ O +atau -X- _ O +aplikasi -X- _ O +tersendat -X- _ O +saat -X- _ O +dioperasikan. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +sejalan -X- _ O +dengan -X- _ O +waktu -X- _ O +mulai -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +( -X- _ O +lihat -X- _ O +Gambar -X- _ O +13 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +Gambar -X- _ O +15. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pengujian -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Daya -X- _ O +( -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +( -X- _ O +A -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +B -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +login -X- _ O +( -X- _ O +C -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +( -X- _ O +D -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +pengujian -X- _ O +ini -X- _ O +didapat -X- _ O +kecepatan -X- _ O +rendering -X- _ O +atau -X- _ O +FPS. -X- _ O +FPS -X- _ O +mengacu -X- _ O +pada -X- _ O +seberapa -X- _ O +banyak -X- _ O +frekuensi -X- _ O +gambar -X- _ O +ditampilkan. -X- _ O +Semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +FPS -X- _ O +maka -X- _ O +semakin -X- _ O +halus -X- _ O +animasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +dalam -X- _ O +aplikasi -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +( -X- _ O +lihat -X- _ O +Gambar -X- _ O +14 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +animasi -X- _ O +yang -X- _ O +jauh -X- _ O +lebih -X- _ O +halus -X- _ O +dibanding -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Pada -X- _ O +fitur -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +login -X- _ O +dan -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +animasi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +halus -X- _ O +dibanding -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter. -X- _ O +Pada -X- _ O +penggunaan -X- _ O +Daya -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +beberapa -X- _ O +kasus -X- _ O +fitur -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Gambar -X- _ O +15 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +sinkronisasi -X- _ O +dan -X- _ O +fitur -X- _ O +download -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +persentase -X- _ O +penggunaan -X- _ O +daya -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +Di -X- _ O +samping -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +login -X- _ O +dan -X- _ O +fitur -X- _ O +load -X- _ O +FormGear -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +daya -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +dibanding -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter. -X- _ O +K. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +batasan -X- _ O +requirement -X- _ O +dari -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dibuktikan -X- _ O +melalui -X- _ O +uji -X- _ O +Black -X- _ O +box -X- _ O +dengan -X- _ O +status -X- _ O +valid -X- _ O +semua -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +beberapa -X- _ O +package. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +package -X- _ O +yakni -X- _ O +package -X- _ O +Bloc -X- _ O +yang -X- _ O +berguna -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +management -X- _ O +state. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +arsitektur -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +Bloc. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +waktu -X- _ O +dengan -X- _ O +faktor -X- _ O +yang -X- _ O +pengembangan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dengan -X- _ O +Kotlin -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +cepat -X- _ O +lebih -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +mendukung -X- _ O +pengembangan -X- _ O +singkat -X- _ O +ini -X- _ O +yakni -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +fitur -X- _ O +hot -X- _ O +reload -X- _ O +yang -X- _ O +berguna -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +injeksi -X- _ O +file -X- _ O +kode -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +Virtual -X- _ O +Machine -X- _ O +di -X- _ O +tengah -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +pengembangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Pengguna -X- _ O +, -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +pada -X- _ O +platform -X- _ O +iOS -X- _ O +, -X- _ O +Web -X- _ O +dan -X- _ O +Desktop. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +kolaborasi -X- _ O +dengan -X- _ O +tim -X- _ O +moda -X- _ O +ICS -X- _ O +lain -X- _ O +karena -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +secara -X- _ O +multiplatform -X- _ O +hanya -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +kode -X- _ O +tunggal. -X- _ O +Akan -X- _ O +tetapi -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +integrasi -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +pada -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +terdapat -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +kompatibel -X- _ O +untuk -X- _ O +multiplatform. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +performa -X- _ O +antara -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +, -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +mengungguli -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +performa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +memori -X- _ O +, -X- _ O +CPU -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +mulai. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +yakni -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +bisa -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +functional -X- _ O +requirement -X- _ O +yang -X- _ O +ditetapkan -X- _ O +oleh -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pengembangan -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +yang -X- _ O +dimiliki -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +melalui -X- _ O +pengujian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +pihak -X- _ O +ketiga -X- _ O +, -X- _ O +Apptim. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +performa -X- _ O +, -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +bisa -X- _ O +mendekati -X- _ O +performa -X- _ O +dari -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin -X- _ O +dalam -X- _ O +hal -X- _ O +penggunaan -X- _ O +CPU -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +memori -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +mulai -X- _ O +aplikasi. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +Flutter -X- _ O +memiliki -X- _ O +keunggulan -X- _ O +yakni -X- _ O +waktu -X- _ O +pengembangan -X- _ O +yang -X- _ O +cepat -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +potensi -X- _ O +pengembangan -X- _ O +multiplatform. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +dengan -X- _ O +Flutter -X- _ O +bisa -X- _ O +menjadi -X- _ O +alternatif -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan. -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Kotlin -X- _ O +Penulis -X- _ O +sudah -X- _ O +berusaha -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +optimisasi -X- _ O +agar -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Framework -X- _ O +Flutter -X- _ O +mendekati -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengusahakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +mengurangi -X- _ O +komunikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +database -X- _ O +serta -X- _ O +menghilangkan -X- _ O +warning -X- _ O +yang -X- _ O +ada. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +hasilnya -X- _ O +masih -X- _ O +jauh -X- _ O +dari -X- _ O +harapan. -X- _ O +Saran -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +disampaikan -X- _ O +peneliti -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yakni -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +kajian -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +tentang -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Flutter -X- _ O +agar -X- _ O +bisa -X- _ O +dilakukan -X- _ O +optimalisasi -X- _ O +sehingga -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Flutter -X- _ O +mendekati -X- _ O +performa -X- _ O +aplikasi -X- _ O +FASIH -X- _ O +versi -X- _ O +Kotlin. -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +UU -X- _ O +RI -X- _ O +No. -X- _ O +16 -X- _ O +Tahun -X- _ O +1997 -X- _ O +, -X- _ O +“Presiden -X- _ O +republik -X- _ O +indonesia -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Peratur. -X- _ O +Pemerintah -X- _ O +Republik -X- _ O +Indones. -X- _ O +Nomor -X- _ O +26 -X- _ O +Tahun -X- _ O +1985 -X- _ O +Tentang -X- _ O +Jalan -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2003 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1–5 -X- _ O +, -X- _ O +2004 -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.google.com -X- _ O +/ -X- _ O +url -X- _ O +? -X- _ O +sa=t -X- _ O +& -X- _ O +rct=j -X- _ O +& -X- _ O +q= -X- _ O +& -X- _ O +esrc=s -X- _ O +& -X- _ O +source=web -X- _ O +& -X- _ O +cd=1 -X- _ O +& -X- _ O +cad=rja -X- _ O +& -X- _ O +uact=8 -X- _ O +& -X- _ O +ved=2ahUKEwjWxrKeif7eAhVYfysKH -X- _ O +cHWAOwQFjAAegQICRAC -X- _ O +& -X- _ O +url=https -X- _ O +% -X- _ O +3A -X- _ O +% -X- _ O +2F -X- _ O +% -X- _ O +2Fwww.ojk.go -X- _ O +.id -X- _ O +% -X- _ O +2Fid -X- _ O +% -X- _ O +2Fkanal -X- _ O +% -X- _ O +2Fpasar-modal -X- _ O +% -X- _ O +2Fregulasi -X- _ O +% -X- _ O +2Fundang- -X- _ O +undang -X- _ O +% -X- _ O +2FDocuments -X- _ O +% -X- _ O +2FPages -X- _ O +% -X- _ O +2Fundang-undang-nomo. -X- _ O +R. -X- _ O +M. -X- _ O +N. -X- _ O +S. -X- _ O +P. -X- _ O +Alfatihah -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +Surya -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +S. -X- _ O +S. -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +“Integrated -X- _ O +Collection -X- _ O +System -X- _ O +( -X- _ O +ICS -X- _ O +) -X- _ O +: -X- _ O +Modernization -X- _ O +of -X- _ O +Data -X- _ O +Collection -X- _ O +at -X- _ O +Statistics -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2021. -X- _ O +A. -X- _ O +Agrawal -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +Agrawal -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +Arya -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +Jain -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +Manoorkar -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +Professor -X- _ O +, -X- _ O +“Comparison -X- _ O +of -X- _ O +Flutter -X- _ O +with -X- _ O +Other -X- _ O +Development -X- _ O +Platforms -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Int. -X- _ O +J. -X- _ O +Creat. -X- _ O +Res. -X- _ O +Thoughts -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +2320– -X- _ O +2882 -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +www.ijcrt.org. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +D. -X- _ O +Palumbo -X- _ O +, -X- _ O +“The -X- _ O +Flutter -X- _ O +Framework -X- _ O +: -X- _ O +Analysis -X- _ O +in -X- _ O +a -X- _ O +Mobile -X- _ O +Enterprise -X- _ O +Environment -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +POLITECNICO -X- _ O +DI -X- _ O +TORINO -X- _ O +, -X- _ O +2021. -X- _ O +StackOverflow -X- _ O +, -X- _ O +“Other -X- _ O +frameworks -X- _ O +and -X- _ O +libraries -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2022. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +survey.stackoverflow.co -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +# -X- _ O +other-frameworks-and- -X- _ O +libraries -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Nov. -X- _ O +25 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +“Build -X- _ O +and -X- _ O +release -X- _ O +an -X- _ O +iOS -X- _ O +app -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2019. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +docs.flutter.dev -X- _ O +/ -X- _ O +deployment -X- _ O +/ -X- _ O +ios -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Nov. -X- _ O +18 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Statista -X- _ O +, -X- _ O +“Market -X- _ O +share -X- _ O +of -X- _ O +mobile -X- _ O +operating -X- _ O +systems -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +from -X- _ O +January -X- _ O +2013 -X- _ O +to -X- _ O +May -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +by -X- _ O +operating -X- _ O +system -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2022. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.statista.com -X- _ O +/ -X- _ O +statistics -X- _ O +/ -X- _ O +262205 -X- _ O +/ -X- _ O +market-share-held-by- -X- _ O +mobile-operating-systems-in-indonesia -X- _ O +/ -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Nov. -X- _ O +25 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +apple -X- _ O +, -X- _ O +“Apple -X- _ O +Developer -X- _ O +Program -X- _ O +Enrollment -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +1997. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +developer.apple.com -X- _ O +/ -X- _ O +enroll -X- _ O +/ -X- _ O +purchase -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Nov. -X- _ O +18 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +M. -X- _ O +K. -X- _ O +Khachouch -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +Korchi -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +Lakhrissi -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +Moumen -X- _ O +, -X- _ O +“Framework -X- _ O +Choice -X- _ O +Criteria -X- _ O +for -X- _ O +Mobile -X- _ O +Application -X- _ O +Development -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2nd -X- _ O +Int. -X- _ O +Conf. -X- _ O +Electr. -X- _ O +Commun. -X- _ O +Comput. -X- _ O +Eng. -X- _ O +ICECCE -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +June -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1109 -X- _ O +/ -X- _ O +ICECCE49384.2020.9179434. -X- _ O +W. -X- _ O +W. -X- _ O +Widiyanto -X- _ O +, -X- _ O +“Analisa -X- _ O +Metodologi -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Dengan -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Model -X- _ O +Perangkat -X- _ O +Lunak -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kepegawaian -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Waterfall -X- _ O +Development -X- _ O +Model -X- _ O +, -X- _ O +Model -X- _ O +Prototype -X- _ O +, -X- _ O +Dan -X- _ O +Model -X- _ O +Rapid -X- _ O +Application -X- _ O +Development -X- _ O +( -X- _ O +Rad -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +Inf. -X- _ O +Politek. -X- _ O +Indonusa -X- _ O +Surakarta -X- _ O +ISSN -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +34–40 -X- _ O +, -X- _ O +2018 -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +http -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.informa.poltekindonusa.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +index.php -X- _ O +/ -X- _ O +informa -X- _ O +/ -X- _ O +article -X- _ O +/ -X- _ O +view -X- _ O +/ -X- _ O +34. -X- _ O +P. -X- _ O +Grzmil -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Skublewska-Paszkowska -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +Łukasik -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +J. -X- _ O +Smołka -X- _ O +, -X- _ O +“Comparative -X- _ O +Study -X- _ O +of -X- _ O +Android -X- _ O +Native -X- _ O +and -X- _ O +Flutter -X- _ O +App -X- _ O +Development -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Informatics -X- _ O +Control -X- _ O +Meas. -X- _ O +Econ. -X- _ O +Environ. -X- _ O +Prot. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +50–53 -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.researchgate.net -X- _ O +/ -X- _ O +publication -X- _ O +/ -X- _ O +361208165_Comparative_ -X- _ O +Study_of_Android_Native_and_Flutter_App_Development. -X- _ O +K. -X- _ O +S. -X- _ O +Arif -X- _ O +and -X- _ O +U. -X- _ O +Ali -X- _ O +, -X- _ O +“Mobile -X- _ O +application -X- _ O +testing -X- _ O +tools -X- _ O +and -X- _ O +their -X- _ O +challenges -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +comparative -X- _ O +study -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2019 -X- _ O +2nd -X- _ O +Int. -X- _ O +Conf. -X- _ O +Comput. -X- _ O +Math. -X- _ O +Eng. -X- _ O +Technol. -X- _ O +iCoMET -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1–6 -X- _ O +, -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1109 -X- _ O +/ -X- _ O +ICOMET.2019.8673505. -X- _ O +K. -X- _ O +Leighton -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +Kardong-Edgren -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +Schneidereith -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +C. -X- _ O +Foisy- -X- _ O +Doll -X- _ O +, -X- _ O +“Using -X- _ O +Social -X- _ O +Media -X- _ O +and -X- _ O +Snowball -X- _ O +Sampling -X- _ O +as -X- _ O +an -X- _ O +Alternative -X- _ O +Recruitment -X- _ O +Strategy -X- _ O +for -X- _ O +Research -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Clin. -X- _ O +Simul. -X- _ O +Nurs. -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +55 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +37–42 -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +doi -X- _ O +: -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.ecns.2021.03.006. -X- _ O +R. -X- _ O +Eldridge -X- _ O +, -X- _ O +System -X- _ O +Analysis -X- _ O +& -X- _ O +Design -X- _ O +An -X- _ O +Object-Oriented -X- _ O +A -X- _ O +pproach -X- _ O +with -X- _ O +UML -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +31 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1. -X- _ O +1989. -X- _ O +J. -X- _ O +L. -X- _ O +Whitten -X- _ O +and -X- _ O +L. -X- _ O +D. -X- _ O +Bentley -X- _ O +, -X- _ O +Systems -X- _ O +Analysis -X- _ O +and -X- _ O +Design -X- _ O +Methods. -X- _ O +2007. -X- _ O +Android -X- _ O +Studio -X- _ O +, -X- _ O +“Run -X- _ O +apps -X- _ O +on -X- _ O +the -X- _ O +Android -X- _ O +Emulator -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2013. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +developer.android.com -X- _ O +/ -X- _ O +studio -X- _ O +/ -X- _ O +run -X- _ O +/ -X- _ O +emulator -X- _ O +? -X- _ O +hl=id -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Jul. -X- _ O +03 -X- _ O +, -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Flutter -X- _ O +, -X- _ O +“Hot -X- _ O +reload -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +2019. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +docs.flutter.dev -X- _ O +/ -X- _ O +tools -X- _ O +/ -X- _ O +hot-reload -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Jun. -X- _ O +20 -X- _ O +, -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +W. -X- _ O +Stallings -X- _ O +, -X- _ O +COMPUTER -X- _ O +ORGANIZATION -X- _ O +AND -X- _ O +ARCHITECTURE -X- _ O +DESIGNING -X- _ O +FOR -X- _ O +PERFORMANCE. -X- _ O +2010. -X- _ O +intel -X- _ O +, -X- _ O +“How -X- _ O +to -X- _ O +Fix -X- _ O +High -X- _ O +CPU -X- _ O +Usage -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +intel -X- _ O +, -X- _ O +1968. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.intel.com -X- _ O +/ -X- _ O +content -X- _ O +/ -X- _ O +www -X- _ O +/ -X- _ O +us -X- _ O +/ -X- _ O +en -X- _ O +/ -X- _ O +gaming -X- _ O +/ -X- _ O +resources -X- _ O +/ -X- _ O +how- -X- _ O +to-fix-high-cpu-usage.html -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Nov. -X- _ O +04 -X- _ O +, -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +T. -X- _ O +Tamasi -X- _ O +, -X- _ O +“What -X- _ O +is -X- _ O +Frame -X- _ O +Rate -X- _ O +and -X- _ O +Why -X- _ O +is -X- _ O +it -X- _ O +Important -X- _ O +to -X- _ O +PC -X- _ O +Gaming -X- _ O +? -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +NVIDIA -X- _ O +Corporation -X- _ O +, -X- _ O +2019. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.nvidia.com -X- _ O +/ -X- _ O +en- -X- _ O +us -X- _ O +/ -X- _ O +geforce -X- _ O +/ -X- _ O +news -X- _ O +/ -X- _ O +what-is-fps-and-how-it-helps-you-win-games -X- _ O +/ -X- _ O +( -X- _ O +accessed -X- _ O +Sep. -X- _ O +04 -X- _ O +, -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Big -X- _ O +Data -X- _ O +pada -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Siti -X- _ O +Armanisa -X- _ O +( -X- _ O +221911180 -X- _ O +, -X- _ O +4SD1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Rindang -X- _ O +Bangun -X- _ O +Prasetyo -X- _ O +, -X- _ O +S.S.T. -X- _ O +, -X- _ O +M.Si. -X- _ O +sampai -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +menjadi -X- _ O +tantangan -X- _ O +yang -X- _ O +dihadapi -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +negara. -X- _ O +Upaya -X- _ O +pengentasan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +menjadi -X- _ O +komitmen -X- _ O +dalam -X- _ O +SDGs -X- _ O +yang -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +fokusnya -X- _ O +adalah -X- _ O +anak- -X- _ O +anak. -X- _ O +Anak -X- _ O +yang -X- _ O +tinggal -X- _ O +pada -X- _ O +keluarga -X- _ O +miskin -X- _ O +akan -X- _ O +mengalami -X- _ O +tekanan -X- _ O +multidimensi -X- _ O +dan -X- _ O +rentan -X- _ O +terhadap -X- _ O +kekerasan -X- _ O +, -X- _ O +pelecehan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +eksploitasi. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +UNICEF -X- _ O +dan -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +distribusi -X- _ O +anak -X- _ O +miskin -X- _ O +terbanyak -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +tahuun -X- _ O +2016 -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebesar -X- _ O +47,39 -X- _ O +persen -X- _ O +sehingga -X- _ O +pulau -X- _ O +tersebut -X- _ O +tidak -X- _ O +lepas -X- _ O +dari -X- _ O +masalah -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +secara -X- _ O +moneter -X- _ O +diukur -X- _ O +menggunakan -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan. -X- _ O +Data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +secara -X- _ O +moneter -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Susenas -X- _ O +dan -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +provinsi. -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +informasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +sangat -X- _ O +membantu -X- _ O +level -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +menanggulangi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +adalah -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +SAE -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +solusi -X- _ O +untuk -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +estimasi -X- _ O +survei -X- _ O +pada -X- _ O +lingkup -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dimana -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +tidak -X- _ O +mencukupi -X- _ O +untuk -X- _ O +estimasi -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +juga -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +berupa -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +Point -X- _ O +of -X- _ O +Interest -X- _ O +( -X- _ O +POI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ B-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +mengevaluasi -X- _ I-TUJUAN +model -X- _ I-TUJUAN +estimasi -X- _ I-TUJUAN +kemiskinan -X- _ I-TUJUAN +anak -X- _ I-TUJUAN +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ B-METODE +HB -X- _ I-METODE +Beta-logistic -X- _ I-METODE +dan -X- _ O +SAEA -X- _ B-METODE +HB -X- _ I-METODE +Lognormal -X- _ I-METODE +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ B-TEMUAN +HB -X- _ I-TEMUAN +Beta-logistic -X- _ I-TEMUAN +mampu -X- _ I-TEMUAN +menghasilkan -X- _ I-TEMUAN +estimasi -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +lebih -X- _ I-TEMUAN +akurat -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +presisi -X- _ I-TEMUAN +jika -X- _ I-TEMUAN +dibandingkan -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +estimasi -X- _ I-TEMUAN +langsung. -X- _ I-TEMUAN +langsung. -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +, -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +, -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +, -X- _ O +big -X- _ O +data. -X- _ O +A. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +masih -X- _ O +menjadi -X- _ O +tantangan -X- _ O +global -X- _ O +yang -X- _ O +dihadapi -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +negara -X- _ O +di -X- _ O +dunia. -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +global -X- _ O +meningkat -X- _ O +dari -X- _ O +2019 -X- _ O +hingga -X- _ O +2020 -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +dari -X- _ O +8,3 -X- _ O +persen -X- _ O +menjadi -X- _ O +9,2 -X- _ O +persen -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +United -X- _ O +Nation -X- _ O +memperkirakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +75 -X- _ O +juta -X- _ O +orang -X- _ O +akan -X- _ O +hidup -X- _ O +dalam -X- _ O +keadaan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +sebagai -X- _ O +ketidakmampuan -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +ekonomi -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dasar -X- _ O +yang -X- _ O +meliputi -X- _ O +makanan -X- _ O +dan -X- _ O +bukan -X- _ O +makanan -X- _ O +yang -X- _ O +diukur -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Seseorang -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +miskin -X- _ O +apabila -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +per -X- _ O +kapitanya -X- _ O +selama -X- _ O +sebulan -X- _ O +tidak -X- _ O +cukup -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +standar -X- _ O +hidup -X- _ O +minimum. -X- _ O +ekstrem. -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dipandang -X- _ O +Upaya -X- _ O +pengentasan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +secara -X- _ O +global -X- _ O +menjadi -X- _ O +suatu -X- _ O +komitmen -X- _ O +dalam -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +tujuan -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +( -X- _ O +SDGs -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disepakati -X- _ O +oleh -X- _ O +negara -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +dunia -X- _ O +dan -X- _ O +disahkan -X- _ O +sebagai -X- _ O +target -X- _ O +pembangunan -X- _ O +tahun -X- _ O +2030. -X- _ O +Dalam -X- _ O +Outcome -X- _ O +Document -X- _ O +Transforming -X- _ O +Our -X- _ O +World -X- _ O +: -X- _ O +The -X- _ O +2030 -X- _ O +Agenda -X- _ O +For -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +mengakhiri -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dalam -X- _ O +segala -X- _ O +bentuk -X- _ O +dan -X- _ O +dimanapun -X- _ O +menjadi -X- _ O +tujuan -X- _ O +“utama” -X- _ O +dari -X- _ O +17 -X- _ O +tujuan -X- _ O +dan -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +tercapai -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2030 -X- _ O +dengan -X- _ O +mengurangi -X- _ O +setidaknya -X- _ O +sebagian -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +baik -X- _ O +laki-laki -X- _ O +, -X- _ O +perempuan -X- _ O +, -X- _ O +maupun -X- _ O +anak-anak -X- _ O +dari -X- _ O +segala -X- _ O +usia. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +tujuan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +anak- -X- _ O +anak -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +fokus -X- _ O +utama -X- _ O +pembangunan -X- _ O +SDGs -X- _ O +karena -X- _ O +jumlah -X- _ O +anak-anak -X- _ O +mencapai -X- _ O +hampir -X- _ O +sepertiga -X- _ O +dari -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +dunia -X- _ O +dan -X- _ O +keberlangsungan -X- _ O +bangsa -X- _ O +dipengaruhi -X- _ O +oleh -X- _ O +kondisi -X- _ O +anak-anak -X- _ O +bangsa -X- _ O +itu -X- _ O +sendiri. -X- _ O +Anak -X- _ O +yang -X- _ O +tinggal -X- _ O +pada -X- _ O +keluarga -X- _ O +miskin -X- _ O +akan -X- _ O +mengalami -X- _ O +tekanan -X- _ O +multidimensi -X- _ O +yang -X- _ O +berdampak -X- _ O +buruk -X- _ O +terhadap -X- _ O +masa -X- _ O +depan -X- _ O +mereka -X- _ O +dan -X- _ O +lebih -X- _ O +rentan -X- _ O +terhadap -X- _ O +kekerasan -X- _ O +, -X- _ O +pelecehan -X- _ O +, -X- _ O +diskriminasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +eksploitasi. -X- _ O +Dampak -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +yang -X- _ O +dialami -X- _ O +anak -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +orang -X- _ O +dewasa. -X- _ O +Pada -X- _ O +orang -X- _ O +dewasa -X- _ O +, -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dapat -X- _ O +bersifat -X- _ O +sementara -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +anak-anak -X- _ O +, -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dapat -X- _ O +dirasakan -X- _ O +sepanjang -X- _ O +hidup -X- _ O +mereka -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +pada -X- _ O +anak -X- _ O +dapat -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +penderitaan -X- _ O +fisik -X- _ O +dan -X- _ O +mental -X- _ O +yang -X- _ O +terus -X- _ O +menumpuk -X- _ O +sepanjang -X- _ O +masa -X- _ O +hidup -X- _ O +anak. -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dapat -X- _ O +memengaruhi -X- _ O +psikologi -X- _ O +anak -X- _ O +pada -X- _ O +mental -X- _ O +, -X- _ O +fisik -X- _ O +, -X- _ O +emosi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tingkat -X- _ O +spiritual. -X- _ O +Anak -X- _ O +yang -X- _ O +miskin -X- _ O +lebih -X- _ O +berisiko -X- _ O +menjadi -X- _ O +orang -X- _ O +dewasa -X- _ O +yang -X- _ O +miskin -X- _ O +dan -X- _ O +meneruskan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +itu -X- _ O +ke -X- _ O +generasi -X- _ O +setelahnya -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +UNICEF -X- _ O +dan -X- _ O +Bappenas -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +terdapat -X- _ O +8,7 -X- _ O +persen -X- _ O +atau -X- _ O +7,3 -X- _ O +juta -X- _ O +anak-anak -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +hidup -X- _ O +dalam -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +miskin -X- _ O +ekstrem -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Jika -X- _ O +menggunakan -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +13,7 -X- _ O +persen -X- _ O +atau -X- _ O +sekitar -X- _ O +11,5 -X- _ O +juta -X- _ O +anak-anak -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +tinggal -X- _ O +dalam -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +miskin. -X- _ O +Kenaikan -X- _ O +sedikit -X- _ O +pada -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +berdampak -X- _ O +signifikan -X- _ O +pada -X- _ O +peningkatan -X- _ O +persentase -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Contohnya -X- _ O +jika -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dinaikkan -X- _ O +dua -X- _ O +kali -X- _ O +lipat -X- _ O +maka -X- _ O +angka -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +akan -X- _ O +naik -X- _ O +empat -X- _ O +kali -X- _ O +lipat -X- _ O +menjadi -X- _ O +55 -X- _ O +persen. -X- _ O +Data -X- _ O +BPS -X- _ O +tahun -X- _ O +2016 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +sebesar -X- _ O +10,86 -X- _ O +persen -X- _ O +dengan -X- _ O +40,22 -X- _ O +persen -X- _ O +diantaranya -X- _ O +adalah -X- _ O +anak -X- _ O +usia -X- _ O +0-17 -X- _ O +tahun -X- _ O +yaitu -X- _ O +sekitar -X- _ O +11,26 -X- _ O +juta -X- _ O +jiwa -X- _ O +atau -X- _ O +sekitar -X- _ O +13,31 -X- _ O +persen. -X- _ O +Dari -X- _ O +tahun -X- _ O +ke -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +pada -X- _ O +anak -X- _ O +selalu -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +daripada -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +penduduk. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +anak-anak -X- _ O +lebih -X- _ O +rentan -X- _ O +dan -X- _ O +berisiko -X- _ O +mengalami -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Susenas -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +persentase -X- _ O +anak -X- _ O +miskin -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +mencapai -X- _ O +12,64 -X- _ O +persen. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2016 -X- _ O +, -X- _ O +distribusi -X- _ O +anak -X- _ O +miskin -X- _ O +terbanyak -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +dengan -X- _ O +persentase -X- _ O +sebesar -X- _ O +47,39 -X- _ O +persen -X- _ O +atau -X- _ O +hampir -X- _ O +sebagian -X- _ O +anak -X- _ O +miskin -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +tidak -X- _ O +terlepas -X- _ O +dari -X- _ O +masalah -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +, -X- _ O +khususnya -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +sehingga -X- _ O +upaya -X- _ O +pengentasan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +perlu -X- _ O +diperhatikan. -X- _ O +Dalam -X- _ O +mengukur -X- _ O +terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +pendekatan -X- _ O +yaitu -X- _ O +pendekatan -X- _ O +moneter -X- _ O +dan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +multidimensi. -X- _ O +Pengukuran -X- _ O +secara -X- _ O +moneter -X- _ O +mengacu -X- _ O +pada -X- _ O +konsep -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +kemampuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dasar -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +makanan -X- _ O +dan -X- _ O +nonmakanan -X- _ O +sebagai -X- _ O +penentu -X- _ O +titik -X- _ O +potong -X- _ O +yang -X- _ O +membagi -X- _ O +penduduk -X- _ O +antara -X- _ O +miskin -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +miskin. -X- _ O +Data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +secara -X- _ O +moneter -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Susenas -X- _ O +yang -X- _ O +hanya -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +provinsi -X- _ O +yang -X- _ O +diperbarui -X- _ O +setiap -X- _ O +enam -X- _ O +bulan. -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +sederhana -X- _ O +menjadikan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +moneter -X- _ O +lebih -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Kebijakan -X- _ O +yang -X- _ O +tepat -X- _ O +sasaran -X- _ O +dalam -X- _ O +memberantas -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +memerlukan -X- _ O +data -X- _ O +mendetail -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +yang -X- _ O +diperinci -X- _ O +hingga -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menambah -X- _ O +sampel -X- _ O +untuk -X- _ O +mempertahankan -X- _ O +presisi. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +hal -X- _ O +itu -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +biaya -X- _ O +, -X- _ O +tenaga -X- _ O +kerja -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +waktu. -X- _ O +Data -X- _ O +Susenas -X- _ O +merupakan -X- _ O +subsampel -X- _ O +dari -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +populasi -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +subsampel -X- _ O +dari -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +sampel -X- _ O +Susenas -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +penduduk -X- _ O +usia -X- _ O +kurang -X- _ O +dari -X- _ O +18 -X- _ O +tahun. -X- _ O +Analisis -X- _ O +terhadap -X- _ O +subsampel -X- _ O +tidak -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +lokasi -X- _ O +semua -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +tercakup -X- _ O +dalam -X- _ O +data -X- _ O +sensus -X- _ O +sehingga -X- _ O +jika -X- _ O +ingin -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +akan -X- _ O +mengalami -X- _ O +kekurangan -X- _ O +sampel. -X- _ O +Ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +dapat -X- _ O +diatasi -X- _ O +dengan -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +sehingga -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +pada -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +resmi -X- _ O +untuk -X- _ O +level -X- _ O +penyajian -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dapat -X- _ O +dioptimalkan. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +adalah -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +tidak -X- _ O +Istilah -X- _ O +“small -X- _ O +area” -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyatakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +area -X- _ O +geografis -X- _ O +yang -X- _ O +kecil. -X- _ O +Area -X- _ O +geografis -X- _ O +atau -X- _ O +subpopulation -X- _ O +dikatakan -X- _ O +kecil -X- _ O +apabila -X- _ O +ukuran -X- _ O +domain -X- _ O +specific -X- _ O +sample -X- _ O +area -X- _ O +yang -X- _ O +bersangkutan -X- _ O +tidak -X- _ O +cukup -X- _ O +besar -X- _ O +untuk -X- _ O +mendukung -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +ketelitian -X- _ O +yang -X- _ O +memadai -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Domain -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +area -X- _ O +geografis -X- _ O +( -X- _ O +provinsi -X- _ O +, -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +, -X- _ O +kecamatan -X- _ O +, -X- _ O +desa -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lainnya -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +kelompok -X- _ O +sosio -X- _ O +demografi -X- _ O +( -X- _ O +kelompok -X- _ O +umur -X- _ O +, -X- _ O +jenis -X- _ O +kelamin -X- _ O +, -X- _ O +tingkat -X- _ O +pendidikan -X- _ O +, -X- _ O +suku -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lainnya -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +domain -X- _ O +menarik -X- _ O +seperti -X- _ O +kabupaten -X- _ O +memiliki -X- _ O +kemungkinan -X- _ O +mempunyai -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +atau -X- _ O +mungkin -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +sama -X- _ O +sekali -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +tidak -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +untuk -X- _ O +menduga -X- _ O +subkelompok -X- _ O +dengan -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +dan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +informasi -X- _ O +area -X- _ O +sekitarnya -X- _ O +guna -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +efektivitas -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel. -X- _ O +Pendugaan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +langsung -X- _ O +melalui -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +menghubungkan -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +/ -X- _ O +atau -X- _ O +periode -X- _ O +waktu -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +yang -X- _ O +diteliti. -X- _ O +SAE -X- _ O +dapat -X- _ O +meminimalkan -X- _ O +nilai -X- _ O +Mean -X- _ O +Square -X- _ O +Error -X- _ O +( -X- _ O +MSE -X- _ O +) -X- _ O +sehingga -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +lebih -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +presisi -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung. -X- _ O +SAE -X- _ O +memiliki -X- _ O +beberapa -X- _ O +pendekatan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Empirical -X- _ O +Best -X- _ O +Linear -X- _ O +Unbiased -X- _ O +Prediction -X- _ O +( -X- _ O +EBLUP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +EB -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Pendugaan -X- _ O +parameter -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +distribusi -X- _ O +posterior -X- _ O +dengan -X- _ O +parameter -X- _ O +diestimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +posterior -X- _ O +dan -X- _ O +akurasi -X- _ O +dihitung -X- _ O +dengan -X- _ O +varian -X- _ O +posterior-nya. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +daerah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +cenderung -X- _ O +lebih -X- _ O +komprehensif -X- _ O +karena -X- _ O +menggabungkan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +sampel -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +lain -X- _ O +seperti -X- _ O +data -X- _ O +terdahulu -X- _ O +dalam -X- _ O +pembentukan -X- _ O +model -X- _ O +estimasinya. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +dalam -X- _ O +pendugaan -X- _ O +wilayah -X- _ O +kecil -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memodelkan -X- _ O +berbagai -X- _ O +sumber -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Empirical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +variasi -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +dan -X- _ O +komputasinya -X- _ O +relatif -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dengan -X- _ O +adanya -X- _ O +metode -X- _ O +Markov -X- _ O +Chain -X- _ O +Monte -X- _ O +Carlo -X- _ O +( -X- _ O +MCMC -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Maka -X- _ O +dari -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes. -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +juga -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +( -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variable -X- _ O +) -X- _ O +dalam -X- _ O +model. -X- _ O +Big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +adalah -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +referensi -X- _ O +geospasial -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +berupa -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +Point -X- _ O +of -X- _ O +Interest -X- _ O +( -X- _ O +POI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Citra -X- _ O +satelit -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +bagian -X- _ O +dari -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengukuran -X- _ O +suatu -X- _ O +objek -X- _ O +atau -X- _ O +suatu -X- _ O +fenomena -X- _ O +di -X- _ O +permukaan -X- _ O +bumi -X- _ O +oleh -X- _ O +sebuah -X- _ O +alat -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +melakukan -X- _ O +kontak -X- _ O +secara -X- _ O +fisik -X- _ O +dengan -X- _ O +objek -X- _ O +yang -X- _ O +diamati -X- _ O +tersebut -X- _ O +misalnya -X- _ O +diukur -X- _ O +dari -X- _ O +satelit. -X- _ O +Citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dapat -X- _ O +dimanfaatkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +kondisi -X- _ O +sosial -X- _ O +ekonomi -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah -X- _ O +secara -X- _ O +objektif -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +karakteristiknya -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +POI -X- _ O +merupakan -X- _ O +suatu -X- _ O +lokasi -X- _ O +yang -X- _ O +kemungkinan -X- _ O +memiliki -X- _ O +fungsi -X- _ O +tersendiri -X- _ O +yang -X- _ O +bermanfaat -X- _ O +bagi -X- _ O +orang-orang -X- _ O +yang -X- _ O +berkunjung -X- _ O +pada -X- _ O +titik -X- _ O +tersebut -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +PoI -X- _ O +dapat -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dengan -X- _ O +mengekstrak -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +Open -X- _ O +Street -X- _ O +Map -X- _ O +( -X- _ O +OSM -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +Wilkerstat. -X- _ O +Big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +sebagai -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +pendukung -X- _ O +memiliki -X- _ O +keuntungan -X- _ O +dengan -X- _ O +frekuensi -X- _ O +update -X- _ O +dalam -X- _ O +rentang -X- _ O +waktu -X- _ O +lebih -X- _ O +pendek -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +granular -X- _ O +dari -X- _ O +segi -X- _ O +wilayah -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +dapat -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dengan -X- _ O +biaya -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +murah -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +melalui -X- _ O +survei -X- _ O +atau -X- _ O +sensus -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +membuat -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +menjadi -X- _ O +alternatif -X- _ O +pilihan -X- _ O +yang -X- _ O +potensial -X- _ O +sebagai -X- _ O +sumber -X- _ O +pendukung -X- _ O +data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospatial -X- _ O +sebagai -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variable. -X- _ O +B. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +dan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diuraikan -X- _ O +, -X- _ O +dirumuskan -X- _ O +dua -X- _ O +tujuan -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dicapai -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +1. -X- _ O +Membangun -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes. -X- _ O +2. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +terbaik. -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +C. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +beberapa -X- _ O +Penelitian -X- _ O +literatur -X- _ O +yang -X- _ O +berhubungan -X- _ O +dengan -X- _ O +topik -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Nugraheni -X- _ O +Putri -X- _ O +Istiqomah -X- _ O +di -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +menemukan -X- _ O +bahwa -X- _ O +estimasi -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +lebih -X- _ O +mirip -X- _ O +dengan -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +daripada -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +EBLUP. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +/ -X- _ O +RRMSE -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +merupakan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +dalam -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +APK -X- _ O +PT. -X- _ O +Nasiya -X- _ O +Alifah -X- _ O +Utami -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multisumber -X- _ O +dan -X- _ O +geospatial -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +lainnya -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +berbasis -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Penelitiannya -X- _ O +menemukan -X- _ O +bahwa -X- _ O +indeks -X- _ O +terbaik -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +Indeks -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +adalah -X- _ O +EWS -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +membentuk -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +adalah -X- _ O +MLP. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Mia -X- _ O +Mauliani -X- _ O +, -X- _ O +Maiyastri -X- _ O +, -X- _ O +Rita -X- _ O +Diana -X- _ O +di -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +tahun -X- _ O +2018 -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayesian -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +Lognormal -X- _ O +mempunyai -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +error -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Pengangguran -X- _ O +Terbuka -X- _ O +( -X- _ O +TPT -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Wirajaya -X- _ O +Kusuma -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2017 -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +mengungkapkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +metode -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RMSE -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +EB -X- _ O +dalam -X- _ O +menduga -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +perkapita -X- _ O +penduduk -X- _ O +tiap -X- _ O +kecamatan. -X- _ O +D. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +yang -X- _ O +2021 -X- _ O +diagregasikan -X- _ O +A. -X- _ O +WIlayah -X- _ O +Studi -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +sebagai -X- _ O +pulau -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +persentase -X- _ O +anak -X- _ O +miskin -X- _ O +terbanyak -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +terpilih -X- _ O +sebagai -X- _ O +wilayah -X- _ O +studi -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +6 -X- _ O +provinsi -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +dalamnya -X- _ O +terdapat -X- _ O +119 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +dan -X- _ O +kota. -X- _ O +Dari -X- _ O +total -X- _ O +119 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +dan -X- _ O +kota -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +85 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +dan -X- _ O +34 -X- _ O +kota. -X- _ O +B. -X- _ O +Data -X- _ O +dan -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +Survei -X- _ O +Sosial -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Nasional -X- _ O +( -X- _ O +Susenas -X- _ O +) -X- _ O +Maret -X- _ O +2021 -X- _ O +untuk -X- _ O +menduga -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa. -X- _ O +Adapun -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +Potensi -X- _ O +Desa -X- _ O +( -X- _ O +PODES -X- _ O +) -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +berupa -X- _ O +data -X- _ O +Point -X- _ O +Of -X- _ O +Interest -X- _ O +( -X- _ O +POI -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +Data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +hasil -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dan -X- _ O +di-preprocessing -X- _ O +melalui -X- _ O +Google -X- _ O +Earth -X- _ O +Engine. -X- _ O +Preprocessing -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +meliputi -X- _ O +cloud -X- _ O +coverage -X- _ O +assessment -X- _ O +untuk -X- _ O +meminimalisir -X- _ O +kumpulan -X- _ O +citra -X- _ O +tertutup -X- _ O +awan -X- _ O +, -X- _ O +median -X- _ O +reducing -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +median -X- _ O +yang -X- _ O +mewakili -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +tahun -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +komposisi -X- _ O +band -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +citra. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dilakukan -X- _ O +clipping -X- _ O +dan -X- _ O +diagregasi -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fitur -X- _ O +Zonal -X- _ O +Statistics -X- _ O +di -X- _ O +aplikasi -X- _ O +QGis. -X- _ O +Data -X- _ O +Point -X- _ O +of -X- _ O +Interest -X- _ O +( -X- _ O +POI -X- _ O +) -X- _ O +berupa -X- _ O +data -X- _ O +point -X- _ O +infrastruktur -X- _ O +desa -X- _ O +berupa -X- _ O +fasilitas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +, -X- _ O +kesehatan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ekonomi. -X- _ O +POI -X- _ O +density -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dengan -X- _ O +menghitung -X- _ O +level -X- _ O +jumlah -X- _ O +POI -X- _ O +pada -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Data -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +diolah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +package -X- _ O +saeHB -X- _ O +pada -X- _ O +software -X- _ O +R. -X- _ O +Adapun -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +1 -X- _ O +berikut. -X- _ O +sampai -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +VARIABEL -X- _ O +YANG -X- _ O +DIGUNAKAN -X- _ O +Aspek -X- _ O +Kode -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑌 -X- _ O +𝑋1 -X- _ O +𝑋2 -X- _ O +𝑋3 -X- _ O +𝑋4 -X- _ O +𝑋5 -X- _ O +Variabel -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Persentase -X- _ O +Anak -X- _ O +Miskin -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Susenas -X- _ O +Rasio -X- _ O +Industri -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +PODES -X- _ O +Rasio -X- _ O +Sarana -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +PODES -X- _ O +Nighttime -X- _ O +Light -X- _ O +( -X- _ O +NTL -X- _ O +) -X- _ O +Kadar -X- _ O +Polusi -X- _ O +Sulfur -X- _ O +Dioksida -X- _ O +( -X- _ O +SO2 -X- _ O +) -X- _ O +Kadar -X- _ O +Polusi -X- _ O +Karbon -X- _ O +Monoksida -X- _ O +( -X- _ O +CO -X- _ O +) -X- _ O +𝑋6 -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Air -X- _ O +Listrik -X- _ O +𝑋7 -X- _ O +𝑋8 -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Water -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +NDWI -X- _ O +) -X- _ O +Rasio -X- _ O +Keluarga -X- _ O +Pengguna -X- _ O +Listrik -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +VIIRS -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Sentinel -X- _ O +5-P -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Sentinel -X- _ O +5-P -X- _ O +Wilkerstat -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +PODES -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Tempat -X- _ O +Tinggal -X- _ O +𝑋9 -X- _ O +𝑋10 -X- _ O +Rasio -X- _ O +Keluarga -X- _ O +di -X- _ O +Bawah -X- _ O +SUTET -X- _ O +/ -X- _ O +SUTT -X- _ O +/ -X- _ O +SUTAS -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +keluarga -X- _ O +Rasio -X- _ O +Keluarga -X- _ O +di -X- _ O +Permukiman -X- _ O +Kumuh -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +keluarga -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +𝑋11 -X- _ O +Rasio -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +𝑋12 -X- _ O +Rasio -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +Makanan -X- _ O +𝑋13 -X- _ O +Rasio -X- _ O +Warga -X- _ O +Penderita -X- _ O +Kekurangan -X- _ O +Gizi -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +penduduk -X- _ O +Informasi -X- _ O +𝑋14 -X- _ O +Rasio -X- _ O +Keluarga -X- _ O +yang -X- _ O +Berlangganan -X- _ O +Telepon -X- _ O +Kabel -X- _ O +per -X- _ O +1000 -X- _ O +keluarga -X- _ O +PODES -X- _ O +PODES -X- _ O +PODES -X- _ O +PODES -X- _ O +PODES -X- _ O +PODES -X- _ O +C. -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +persentase -X- _ O +anak -X- _ O +usia -X- _ O +0 -X- _ O +– -X- _ O +17 -X- _ O +tahun -X- _ O +yang -X- _ O +tinggal -X- _ O +di -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +miskin -X- _ O +yaitu -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +rata-rata -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +perkapitanya -X- _ O +perbulan -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan. -X- _ O +Adapun -X- _ O +perhitungan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +rumus -X- _ O +Foster-Greer- -X- _ O +Thorbecke -X- _ O +( -X- _ O +1984 -X- _ O +) -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +𝑧−𝑦𝑖 -X- _ O +𝑧 -X- _ O +𝑃0 -X- _ O += -X- _ O +dimana -X- _ O +, -X- _ O +z -X- _ O += -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +q -X- _ O += -X- _ O +Banyaknya -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +n -X- _ O += -X- _ O +Jumlah -X- _ O +anak -X- _ O +yi -X- _ O += -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +perkapita -X- _ O +sebulan -X- _ O +𝑞 -X- _ O +∑ -X- _ O +[ -X- _ O +𝑖=1 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +0 -X- _ O +] -X- _ O += -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑛 -X- _ O +𝑞 -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +i=1,2 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +q -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yi -X- _ O +< -X- _ O +z -X- _ O +D. -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +area -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +kecil. -X- _ O +Konsep -X- _ O +dari -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +meminjam -X- _ O +kekuatan -X- _ O +dari -X- _ O +area -X- _ O +sekitarnya -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +presisi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +langsung. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +variabel -X- _ O +estimasi -X- _ O +penyertanya -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +dikelompokkan -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +model -X- _ O +dasar -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +model -X- _ O +berbasis -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +model -X- _ O +berbasis -X- _ O +unit. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +berbasis -X- _ O +area. -X- _ O +parameter -X- _ O +E. -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +dengan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +didekati -X- _ O +melalui -X- _ O +sebaran -X- _ O +prior -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +posterior -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃|𝑦 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +pertama -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +menentukan -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebaran -X- _ O +prior -X- _ O +subjektif -X- _ O +dari -X- _ O +parameter -X- _ O +model -X- _ O +𝜃. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +memperoleh -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃|𝑦 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +sebaran -X- _ O +posterior -X- _ O +dari -X- _ O +𝜇 -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +( -X- _ O +acak -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +diamati. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Rao -X- _ O +& -X- _ O +Molina -X- _ O +( -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +mengaplikasikan -X- _ O +teorema -X- _ O +bayesian -X- _ O +didapatkan -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +, -X- _ O +𝜆|𝑦 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝑦 -X- _ O +, -X- _ O +𝜃 -X- _ O +, -X- _ O +|𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓1 -X- _ O +( -X- _ O +𝑦 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +dimana -X- _ O +𝑓1 -X- _ O +( -X- _ O +𝑦 -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +marginal -X- _ O +dari -X- _ O +y. -X- _ O +𝑓1 -X- _ O +( -X- _ O +𝑦 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +∫ -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝑦 -X- _ O +, -X- _ O +𝜃|𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +𝑑𝜃 -X- _ O +𝑑𝜆 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Distribusi -X- _ O +prior -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +diamati -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃|𝑦 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +∫ -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃|𝑦 -X- _ O +, -X- _ O +𝜆 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜆|𝑦 -X- _ O +) -X- _ O +𝑑𝜆 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Parameter -X- _ O +yang -X- _ O +diamati -X- _ O +, -X- _ O +𝜙 -X- _ O += -X- _ O +ℎ -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +diestimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +mean -X- _ O +posterior -X- _ O +𝜃𝐻𝐵 -X- _ O += -X- _ O +𝐸 -X- _ O +[ -X- _ O +ℎ -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +) -X- _ O +|𝑦 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +varians -X- _ O +posterior -X- _ O +𝑉 -X- _ O +[ -X- _ O +ℎ -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +) -X- _ O +|𝑦 -X- _ O +] -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +presisi -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Kesulitan -X- _ O +menghitung -X- _ O +𝐸 -X- _ O +[ -X- _ O +ℎ -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +) -X- _ O +|𝑦 -X- _ O +] -X- _ O +karena -X- _ O +melibatkan -X- _ O +integrasi -X- _ O +berdimensi -X- _ O +tinggi -X- _ O +dapat -X- _ O +diatasi -X- _ O +dengan -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃|𝑦 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +penggunaan -X- _ O +Markov -X- _ O +Chain -X- _ O +Monte -X- _ O +Carlo. -X- _ O +Pengukuran -X- _ O +akurasi -X- _ O +metode -X- _ O +HB -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE. -X- _ O +𝐻𝐵−𝐵𝑒𝑡𝑎 -X- _ O += -X- _ O +√𝑉 -X- _ O +[ -X- _ O +ℎ -X- _ O +( -X- _ O +𝜃 -X- _ O +) -X- _ O +|𝑦 -X- _ O +] -X- _ O +𝑅𝑆𝐸 -X- _ O +𝜃̂ -X- _ O +𝑖 -X- _ O +𝑥100 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +𝜃𝐻𝐵 -X- _ O +F. -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +Data -X- _ O +berupa -X- _ O +proporsi -X- _ O +dengan -X- _ O +range -X- _ O +0-1 -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +sebaran -X- _ O +asimetris -X- _ O +atau -X- _ O +menceng -X- _ O +cocok -X- _ O +dimodelkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +distribusi -X- _ O +beta -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +model -X- _ O +with -X- _ O +unknown -X- _ O +sampling -X- _ O +variance -X- _ O +dapat -X- _ O +dituliskan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +i. -X- _ O +Sampling -X- _ O +model -X- _ O +𝜃̂ -X- _ O +𝑖|𝜃 -X- _ O +, -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +ii. -X- _ O +Lingking -X- _ O +model -X- _ O +2~𝑖𝑛𝑑𝐵𝑒𝑡𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +𝑎𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏𝑖 -X- _ O +) -X- _ O +𝑖 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +. -X- _ O +. -X- _ O +. -X- _ O +, -X- _ O +𝑚 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +𝑙𝑜𝑔𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃𝑖 -X- _ O +) -X- _ O +| -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +2~𝑖𝑛𝑑𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝑥𝑖 -X- _ O +𝑇 -X- _ O +, -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑖 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +. -X- _ O +. -X- _ O +, -X- _ O +𝑚 -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +Bayes -X- _ O +G. -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Lognormal -X- _ O +Permodelan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +dilakukan -X- _ O +mengggunakan -X- _ O +distribusi -X- _ O +lognormal. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +disebabkan -X- _ O +oleh -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +distribusi -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +uji -X- _ O +Chi-Squared -X- _ O +didapatkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +data -X- _ O +mengikuti -X- _ O +distribusi -X- _ O +lognormal. -X- _ O +iii. -X- _ O +Sampling -X- _ O +model -X- _ O +terhadap -X- _ O +data -X- _ O +juga -X- _ O +𝜃̂𝑖|𝜃𝑖~𝑙𝑜𝑔𝑛𝑜𝑟𝑚𝑎𝑙 -X- _ O +( -X- _ O +𝜇𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝜓𝑖 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +𝑖 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑚 -X- _ O +iv. -X- _ O +Lingking -X- _ O +model -X- _ O +𝑙𝑜𝑔𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃𝑖 -X- _ O +) -X- _ O +|𝜷~𝑖𝑛𝑑𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝒙𝒊 -X- _ O +𝑻𝜷 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑢 -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑖 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑚 -X- _ O +( -X- _ O +8 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +E. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Metode -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +diringkas -X- _ O +menjadi -X- _ O +satu -X- _ O +kerangka -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +penelitian -X- _ O +mulai -X- _ O +dari -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +mendasari -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +ditawarkan -X- _ O +, -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +atau -X- _ O +sasaran -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dicapai -X- _ O +melalui -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +indikator -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mencapai -X- _ O +tujuan. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +penelitian -X- _ O +dapat -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +secara -X- _ O +lebih -X- _ O +detail -X- _ O +dalam -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +F. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Gambaran -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Susenas -X- _ O +Maret -X- _ O +2021 -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +design -X- _ O +two -X- _ O +stage -X- _ O +one -X- _ O +phase -X- _ O +sampling. -X- _ O +Berikut -X- _ O +disajikan -X- _ O +diagram -X- _ O +batang -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +gambaran -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Bangkalan -X- _ O +merupakan -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tinggi -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa. -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Bangkalan -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Jawa -X- _ O +Timur. -X- _ O +Empat -X- _ O +kota -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tertinggi -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +secara -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Kota -X- _ O +Sukabumi -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Yogyakarta -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Pamekasan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Probolinggo. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Lumajang -X- _ O +merupakan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa. -X- _ O +Empat -X- _ O +kabupaten -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +lima -X- _ O +kabupaten -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +terendah -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +secara -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Kuningan -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Pangandaran -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Serang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kota -X- _ O +Serang. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +kekurangan -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +presisi. -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +subsampel -X- _ O +data -X- _ O +Susenas -X- _ O +yaitu -X- _ O +penduduk -X- _ O +usia -X- _ O +0-17 -X- _ O +tahun. -X- _ O +Analisis -X- _ O +terhadap -X- _ O +subsampel -X- _ O +tidak -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +lokasi -X- _ O +untuk -X- _ O +semua -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +tercakup -X- _ O +dalam -X- _ O +data -X- _ O +sensus -X- _ O +sehingga -X- _ O +jika -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +akan -X- _ O +mengalami -X- _ O +kekurangan -X- _ O +sampel. -X- _ O +Eksplorasi -X- _ O +data -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Soedarti -X- _ O +( -X- _ O +2007 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +RSE -X- _ O +dikatakan -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +bisa -X- _ O +digunakan -X- _ O +apabila -X- _ O +bernilai -X- _ O +≤ -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +jika -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +rentang -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +< -X- _ O +𝑅𝑆𝐸 -X- _ O +≤ -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +kehati-hatian -X- _ O +jika -X- _ O +digunakan -X- _ O +dan -X- _ O +jika -X- _ O +RSE -X- _ O +bernilai -X- _ O +> -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +dianggap -X- _ O +tidak -X- _ O +akurat. -X- _ O +Hasil -X- _ O +eksplorasi -X- _ O +data -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +median -X- _ O +dan -X- _ O +rata- -X- _ O +rata -X- _ O +RSE -X- _ O +dari -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +bernilai -X- _ O +≤ -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +sekitar -X- _ O +36,13 -X- _ O +% -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +36,13 -X- _ O +% -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +40 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipakai -X- _ O +tetapi -X- _ O +dengan -X- _ O +kehati- -X- _ O +hatian -X- _ O +( -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +< -X- _ O +RSE -X- _ O +≤50 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +tiga -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +yang -X- _ O +dianggap -X- _ O +tidak -X- _ O +akurat -X- _ O +( -X- _ O +RSE -X- _ O +> -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Peningkatan -X- _ O +akurasi -X- _ O +pada -X- _ O +pendugaan -X- _ O +langsung -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menambah -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel. -X- _ O +Ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +dari -X- _ O +batas -X- _ O +minimal -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +( -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +) -X- _ O +dapat -X- _ O +diatasi -X- _ O +dengan -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satunya -X- _ O +SAE. -X- _ O +Adapun -X- _ O +penduga -X- _ O +langsung -X- _ O +persentase -X- _ O +anak -X- _ O +miskin -X- _ O +memiliki -X- _ O +sebaran -X- _ O +yang -X- _ O +cenderung -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +sebagaimana -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +dilakukan -X- _ O +uji -X- _ O +asumsi -X- _ O +normalitas -X- _ O +dari -X- _ O +penduga -X- _ O +langsung -X- _ O +melalui -X- _ O +uji -X- _ O +Jarque-Bera. -X- _ O +Adapun -X- _ O +hipotesis -X- _ O +nol -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +langsung -X- _ O +hipotesis -X- _ O +alternatif -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tidak -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +pengolahan -X- _ O +data -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +statistik -X- _ O +𝑋2 -X- _ O +sebesar -X- _ O +56,746 -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +p-value -X- _ O +sebesar -X- _ O +4,716x10-13. -X- _ O +Karena -X- _ O +nilai -X- _ O +p-value -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +𝛼 -X- _ O +sebesar -X- _ O +5 -X- _ O +% -X- _ O +atau -X- _ O +0,05 -X- _ O +maka -X- _ O +diambil -X- _ O +keputusan -X- _ O +menolak -X- _ O +hipotesis -X- _ O +nol. -X- _ O +Dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +signifikansi -X- _ O +5 -X- _ O +persen -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tidak -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal.Karena -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +penduga -X- _ O +EBLUP -X- _ O +menjadi -X- _ O +kurang -X- _ O +tepat -X- _ O +digunakan -X- _ O +karena -X- _ O +EBLUP -X- _ O +mengasumsikan -X- _ O +variabel -X- _ O +respon -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Sebaran -X- _ O +Distribusi -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +B. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Tidak -X- _ O +Langsung -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tahap -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +diawali -X- _ O +dengan -X- _ O +memilih -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variable -X- _ O +yang -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +Podes -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +wilkerstat -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diagregasi -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Adapun -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +visualisasi -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Visualisasi -X- _ O +NTL -X- _ O +, -X- _ O +NDWI -X- _ O +, -X- _ O +𝑆𝑂2 -X- _ O +, -X- _ O +CO -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Kandidat -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kajian -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +dahulu -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +dihitung -X- _ O +korelasi -X- _ O +antar -X- _ O +variabel -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +tidak -X- _ O +terjadi -X- _ O +multikolinearitas -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +ditandai -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +korelasi -X- _ O +diatas -X- _ O +0,8. -X- _ O +Didapatkan -X- _ O +hasil -X- _ O +terdapat -X- _ O +pasangan -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +yang -X- _ O +bahwa -X- _ O +berkorelasi -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +0.8. -X- _ O +tidak -X- _ O +C. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Tidak -X- _ O +Langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +tidak -X- _ O +mengasumsikan -X- _ O +normalitas -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +penduga -X- _ O +langsungnya. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +data -X- _ O +memiliki -X- _ O +range -X- _ O +0-1 -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +sebaran -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan. -X- _ O +Metode -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +tergolong -X- _ O +dalam -X- _ O +inferensi -X- _ O +bayesian -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +MCMC -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +distribusi -X- _ O +posterior. -X- _ O +Dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +iterasi -X- _ O +sebanyak -X- _ O +75.000 -X- _ O +, -X- _ O +burn -X- _ O +in -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30.000 -X- _ O +, -X- _ O +thin -X- _ O +sebanyak -X- _ O +40 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +update -X- _ O +sebanyak -X- _ O +40 -X- _ O +kali -X- _ O +, -X- _ O +konvergensi -X- _ O +algoritma -X- _ O +MCMC -X- _ O +dapat -X- _ O +dideteksi -X- _ O +melalui -X- _ O +diagnostic -X- _ O +berikut. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Trace -X- _ O +Plot -X- _ O +, -X- _ O +Density -X- _ O +Plot -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Autocorrelation -X- _ O +Plot -X- _ O +Seluruh -X- _ O +Parameter -X- _ O +Model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +Terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +tidak -X- _ O +ditemukan -X- _ O +pola -X- _ O +periodik -X- _ O +pada -X- _ O +trace -X- _ O +plot -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +dibangkitkan -X- _ O +bersifat -X- _ O +acak -X- _ O +dan -X- _ O +berada -X- _ O +dalam -X- _ O +rentang -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +sama. -X- _ O +Adapun -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +menyerupai -X- _ O +bell -X- _ O +curve. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +autocorrelation -X- _ O +plot -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +memiliki -X- _ O +plot -X- _ O +berbentuk -X- _ O +cut -X- _ O +off -X- _ O +setelah -X- _ O +lag -X- _ O +pertama. -X- _ O +Ketiga -X- _ O +diagnostic -X- _ O +plot -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +algoritma -X- _ O +MCMC -X- _ O +telah -X- _ O +konvergen -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +posterior. -X- _ O +Adapun -X- _ O +estimasi -X- _ O +koefisien -X- _ O +parameter -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +beserta -X- _ O +95 -X- _ O +% -X- _ O +credible -X- _ O +interval -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +berikut. -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +KOEFISIEN -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +BETA-LOGISTIC -X- _ O +Koefisien -X- _ O +Parameter -X- _ O +Mean -X- _ O +Standar -X- _ O +Deviasi -X- _ O +2,5 -X- _ O +% -X- _ O +97,5 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +𝑏0 -X- _ O +𝑏1 -X- _ O +𝑏2 -X- _ O +𝑏3 -X- _ O +𝑏4 -X- _ O +𝑏5 -X- _ O +𝑏6 -X- _ O +𝑏7 -X- _ O +𝑏8 -X- _ O +𝑏9 -X- _ O +𝑏10 -X- _ O +𝑏11 -X- _ O +𝑏12 -X- _ O +−1,010 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,757 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−1,358 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−6,661 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,701 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +9,606 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,516 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,900 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,537 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +9,666 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−5,740 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,349 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−8,925 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +2,067 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−9,324 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−8,530 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,537 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +9,666 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−5,740 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,349 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,608 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,922 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,256 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,944 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−1,607 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +2,088 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−1,646 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−1,563 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,383 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,769 -X- _ O +x -X- _ O +10−5 -X- _ O +−5,716 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−5,039 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +4,755 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +5,576 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +3,649 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +5,843 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +3,664 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +4,413 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +2,853 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +4,534 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +4,074 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +7,709 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +3,919 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +4,224 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−4,131 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +1,318 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−4,383 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +−3,874 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +−4,834 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +4,769 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,806 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−3,942 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +𝑏13 -X- _ O +𝑏14 -X- _ O +2,348 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +1,895 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,986 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +2,705 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +1,172 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +2,970 -X- _ O +x -X- _ O +10−6 -X- _ O +1,116 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,228 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +tabel -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variable -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +signifikan -X- _ O +terhadap -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +karena -X- _ O +95 -X- _ O +% -X- _ O +credible -X- _ O +interval -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +mengandung -X- _ O +angka -X- _ O +0. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +pengaruh -X- _ O +dari -X- _ O +seluruh -X- _ O +auxillary -X- _ O +variable -X- _ O +tidak -X- _ O +perlu -X- _ O +diinterpretasikan -X- _ O +karena -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ O +, -X- _ O +bukan -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +faktor -X- _ O +yang -X- _ O +memengaruhi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Dalam -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +, -X- _ O +auxillary -X- _ O +variable -X- _ O +dimanfaatkan -X- _ O +sebagai -X- _ O +penguhubung -X- _ O +antarkabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Puau -X- _ O +Jawauntuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +efektivitas -X- _ O +ukuran -X- _ O +sampel. -X- _ O +D. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Tidak -X- _ O +Langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +ℎ𝑖𝑡𝑢𝑛𝑔 -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +𝑋2 -X- _ O +Estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal. -X- _ O +Adapun -X- _ O +uji -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +distribusi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +uji -X- _ O +Chi-Squared. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +Chi-Squared -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +nilai -X- _ O +p-value -X- _ O +yaitu -X- _ O +0,840 -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +dari -X- _ O +0,05 -X- _ O +sehingga -X- _ O +keputusannya -X- _ O +adalah -X- _ O +gagal -X- _ O +tolak -X- _ O +H0. -X- _ O +Adapun -X- _ O +statistik -X- _ O +𝑋2 -X- _ O +𝑡𝑎𝑏𝑒𝑙 -X- _ O +( -X- _ O +2,741 -X- _ O +< -X- _ O +12,592 -X- _ O +) -X- _ O +sehingga -X- _ O +diambil -X- _ O +keputusan -X- _ O +tolak -X- _ O +𝐻0. -X- _ O +Dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +signifikansi -X- _ O +5 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +lognormal. -X- _ O +Adapun -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +berbasis -X- _ O +level -X- _ O +area. -X- _ O +Proses -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MCMC -X- _ O +dengan -X- _ O +iterasi -X- _ O +sebanyak -X- _ O +75.000 -X- _ O +kali -X- _ O +, -X- _ O +thin -X- _ O +sebanyak -X- _ O +40 -X- _ O +, -X- _ O +burn -X- _ O +in -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30.000 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +update -X- _ O +sebanyak -X- _ O +40 -X- _ O +kali. -X- _ O +Adapun -X- _ O +konvergensi -X- _ O +algoritma -X- _ O +dapat -X- _ O +dideteksi -X- _ O +melalui -X- _ O +beberapa -X- _ O +diagnostic -X- _ O +plot -X- _ O +berikut -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +trace -X- _ O +plot -X- _ O +, -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +autocorrelation -X- _ O +plot. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Trace -X- _ O +Plot -X- _ O +, -X- _ O +Density -X- _ O +Plot -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Autocorrelation -X- _ O +Plot -X- _ O +Seluruh -X- _ O +Parameter -X- _ O +Model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +diagnostic -X- _ O +plot -X- _ O +, -X- _ O +telihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +memiliki -X- _ O +autocorrelation -X- _ O +plot -X- _ O +berbentuk -X- _ O +cut -X- _ O +off -X- _ O +setelah -X- _ O +lag -X- _ O +pertama -X- _ O +dan -X- _ O +hanya -X- _ O +nilai -X- _ O +autokorelasi -X- _ O +pertama -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +sampel -X- _ O +sampel -X- _ O +akhir -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +posterior. -X- _ O +Adapun -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +nol -X- _ O +autokorelasi -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +mendekati -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +iterasi -X- _ O +satu -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +lainnya -X- _ O +bersifat -X- _ O +saling -X- _ O +bebas. -X- _ O +Ini -X- _ O +berarti -X- _ O +bahwa -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +dibangkitkan -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +MCMC -X- _ O +memiliki -X- _ O +sifat -X- _ O +yang -X- _ O +random -X- _ O +dan -X- _ O +proses -X- _ O +konvergensi -X- _ O +algoritma -X- _ O +berlangsung -X- _ O +secara -X- _ O +cepat. -X- _ O +Pada -X- _ O +trace -X- _ O +plot -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +tidak -X- _ O +ditemukan -X- _ O +pola -X- _ O +periorik -X- _ O +dan -X- _ O +serial -X- _ O +nilai -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +juga -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +pola -X- _ O +random -X- _ O +yang -X- _ O +stabil -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +domain -X- _ O +tetap. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +dibangkitkan -X- _ O +bersifat -X- _ O +acak -X- _ O +dan -X- _ O +berada -X- _ O +dalam -X- _ O +rentang -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +sama. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +terlihat -X- _ O +smooth -X- _ O +dan -X- _ O +menyerupai -X- _ O +bell -X- _ O +curve. -X- _ O +Dari -X- _ O +ketiga -X- _ O +diagnostic -X- _ O +plot -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahhwa -X- _ O +algoritma -X- _ O +MCMC -X- _ O +telah -X- _ O +konvergen.Adapun -X- _ O +estimasi -X- _ O +koefisien -X- _ O +parameter -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +beserta -X- _ O +95 -X- _ O +% -X- _ O +credible -X- _ O +interval -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +berikut. -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +KOEFISIEN -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +LOGNORMAL -X- _ O +Koefisien -X- _ O +Parameter -X- _ O +Mean -X- _ O +Standar -X- _ O +Deviasi -X- _ O +2,5 -X- _ O +% -X- _ O +97,5 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +𝑏0 -X- _ O +𝑏1 -X- _ O +𝑏2 -X- _ O +𝑏3 -X- _ O +𝑏4 -X- _ O +𝑏5 -X- _ O +𝑏6 -X- _ O +𝑏7 -X- _ O +𝑏8 -X- _ O +𝑏9 -X- _ O +𝑏10 -X- _ O +𝑏11 -X- _ O +𝑏12 -X- _ O +𝑏13 -X- _ O +𝑏14 -X- _ O +1,430 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,593 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,106 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,737 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,646 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +7,435 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,500 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,790 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,092 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,037 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +−5,288 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−4,877 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−7,911 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,810 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +−8,253 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−7,567 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−2,603 -X- _ O +x -X- _ O +100 -X- _ O +6,895 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−2,736 -X- _ O +x -X- _ O +100 -X- _ O +−2,471 -X- _ O +x -X- _ O +100 -X- _ O +1,512 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,871 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +1,146 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,859 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−1,936 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +2,049 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−1,977 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−1,897 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−5,701 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,534 -X- _ O +x -X- _ O +10−5 -X- _ O +−6,012 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +−5,416 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +4,434 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +5,406 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +3,381 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +5,517 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +3,546 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +4,000x -X- _ O +10−4 -X- _ O +2,760 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +4,313 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +3,041 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +7,964 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +2,882 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +3,199 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−3,936 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +9,792 -X- _ O +x -X- _ O +10−5 -X- _ O +−4,122 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +−3,743 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +−3,619 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +4,768 -X- _ O +x -X- _ O +10−2 -X- _ O +−4,561 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +−2,669 -X- _ O +x -X- _ O +10−1 -X- _ O +1,980 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +1,649 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,668 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +2,315 -X- _ O +x -X- _ O +10−3 -X- _ O +1,115 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +3,163 -X- _ O +x -X- _ O +10−6 -X- _ O +1,049 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +1,175 -X- _ O +x -X- _ O +10−4 -X- _ O +Adapun -X- _ O +signifikansi -X- _ O +suatu -X- _ O +parameter -X- _ O +dalam -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Lognormal -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +credible -X- _ O +interval -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +mengandung -X- _ O +angka -X- _ O +0. -X- _ O +Karena -X- _ O +95 -X- _ O +% -X- _ O +credible -X- _ O +interval -X- _ O +untuk -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +tidak -X- _ O +melewati -X- _ O +angka -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +signifikan -X- _ O +terhadap -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Signifikansi -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +seluruh -X- _ O +auxillary -X- _ O +variable -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +signifikan -X- _ O +terhadap -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +E. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +, -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta- -X- _ O +logistic -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ukuran -X- _ O +Mean -X- _ O +Square -X- _ O +Error -X- _ O +( -X- _ O +MSE -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Relative -X- _ O +Standard -X- _ O +Error -X- _ O +( -X- _ O +RSE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Semakin -X- _ O +kecil -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +dan -X- _ O +RSE -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +baik -X- _ O +pula -X- _ O +estimasi -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan. -X- _ O +Ukuran -X- _ O +MSE -X- _ O +dapat -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +tingkat -X- _ O +presisi -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +ukuran -X- _ O +RSE -X- _ O +dapat -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Berikut -X- _ O +ringkasan -X- _ O +statistik -X- _ O +perbandingan -X- _ O +MSE -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +RINGKASAN -X- _ O +STATISTIK -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +MSE -X- _ O +HASIL -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +KEMISKINAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +Metode -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +Minimum -X- _ O +Median -X- _ O +Mean -X- _ O +Maksimum -X- _ O +4,178 -X- _ O +x -X- _ O +10-3 -X- _ O +1,784 -X- _ O +x -X- _ O +10-2 -X- _ O +1,889 -X- _ O +x -X- _ O +10-2 -X- _ O +4,686 -X- _ O +x -X- _ O +10-2 -X- _ O +1,030 -X- _ O +x -X- _ O +10-4 -X- _ O +3,516 -X- _ O +x -X- _ O +10-4 -X- _ O +4,434 -X- _ O +x -X- _ O +10-4 -X- _ O +2,319 -X- _ O +x -X- _ O +10-3 -X- _ O +8,921 -X- _ O +x -X- _ O +10-5 -X- _ O +5,587 -X- _ O +x -X- _ O +10-4 -X- _ O +8,473 -X- _ O +x -X- _ O +10-4 -X- _ O +4,629 -X- _ O +x -X- _ O +10-3 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +ringkasan -X- _ O +statistik -X- _ O +diatas -X- _ O +, -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +dan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +jauh -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +SAE -X- _ O +dapat -X- _ O +menurunkan -X- _ O +kesalahan -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +presisi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Adapun -X- _ O +nilai -X- _ O +median -X- _ O +, -X- _ O +rata-rata -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +maksimum -X- _ O +MSE -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +lebih -X- _ O +presisi -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal. -X- _ O +Selain -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MSE -X- _ O +, -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +juga -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ukuran -X- _ O +Relative -X- _ O +Standard -X- _ O +Error -X- _ O +( -X- _ O +RSE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Berikut -X- _ O +visualisasi -X- _ O +line -X- _ O +chart -X- _ O +untuk -X- _ O +membandingkan -X- _ O +RSE -X- _ O +ketiga -X- _ O +model. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Line -X- _ O +Chart -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +Di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Pada -X- _ O +grafik -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +, -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta- -X- _ O +logistic -X- _ O +mampu -X- _ O +menurunkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +yang -X- _ O +semakin -X- _ O +kecil -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +semakin -X- _ O +akurat. -X- _ O +Berikut -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +ringkasan -X- _ O +statistik -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +dari -X- _ O +ketiga -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +dan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kategori -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Soedarti -X- _ O +( -X- _ O +2007 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +RSE -X- _ O +dikatakan -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +bisa -X- _ O +digunakan -X- _ O +apabila -X- _ O +bernilai -X- _ O +≤ -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +jika -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +rentang -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +< -X- _ O +𝑅𝑆𝐸 -X- _ O +≤ -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +kehati-hatian -X- _ O +jika -X- _ O +digunakan -X- _ O +dan -X- _ O +jika -X- _ O +RSE -X- _ O +bernilai -X- _ O +> -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +dianggap -X- _ O +tidak -X- _ O +akurat. -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +RINGKASAN -X- _ O +STATISTIK -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +MSE -X- _ O +HASIL -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +KEMISKINAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +RSE -X- _ O +( -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +Metode -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Median -X- _ O +Mean -X- _ O +Max -X- _ O +𝑅𝑆𝐸 -X- _ O +≤ -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +≤ -X- _ O +𝑅𝑆𝐸 -X- _ O +≤ -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +𝑅𝑆𝐸 -X- _ O +> -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +21,33 -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta- -X- _ O +logistic -X- _ O +22,11 -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +27,50 -X- _ O +24,02 -X- _ O +74,12 -X- _ O +76 -X- _ O +40 -X- _ O +23,29 -X- _ O +48,07 -X- _ O +82 -X- _ O +37 -X- _ O +29,62 -X- _ O +48,66 -X- _ O +0 -X- _ O +119 -X- _ O +3 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +Hasil -X- _ O +eksplorasi -X- _ O +data -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +median -X- _ O +dan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +RSE -X- _ O +dari -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +bernilai -X- _ O +≤ -X- _ O +25 -X- _ O +persen. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +sekitar -X- _ O +36,13 -X- _ O +persen -X- _ O +dari -X- _ O +total -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +25 -X- _ O +persen -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +maksimum -X- _ O +RSE -X- _ O +74,12 -X- _ O +persen. -X- _ O +Adapun -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +mampu -X- _ O +menurunkan -X- _ O +rata-rata -X- _ O +dan -X- _ O +maksimum -X- _ O +RSE -X- _ O +menjadi -X- _ O +22,11 -X- _ O +persen -X- _ O +dan -X- _ O +48,07 -X- _ O +persen. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +RSE -X- _ O +≤ -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +meningkat -X- _ O +menjadi -X- _ O +82 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +atau -X- _ O +sekitar -X- _ O +68,90 -X- _ O +persen. -X- _ O +Model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +juga -X- _ O +mampu -X- _ O +menurunkan -X- _ O +jumlah -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +RSE -X- _ O +≥ -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +menjadi -X- _ O +37 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +atau -X- _ O +sekitar -X- _ O +31,09 -X- _ O +persen. -X- _ O +Pada -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +, -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +akurat -X- _ O +atau -X- _ O +RSE -X- _ O +> -X- _ O +50 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +, -X- _ O +seluruh -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dipakai -X- _ O +tetapi -X- _ O +dengan -X- _ O +kehati-hatian -X- _ O +atau -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +< -X- _ O +RSE -X- _ O +≤50 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +HB-Beta-logistic -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +dapat -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +presisi -X- _ O +pada -X- _ O +seluruh -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +dan -X- _ O +mampu -X- _ O +menurunkan -X- _ O +nilai -X- _ O +RSE -X- _ O +dari -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +sehingga -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +akurat. -X- _ O +F. -X- _ O +PEMETAAN -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +KEMISKINAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +BERDASARKAN -X- _ O +HASIL -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +TERBAIK -X- _ O +Model -X- _ O +estimasi -X- _ O +terpilih -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +adalah -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +karena -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +dan -X- _ O +RSE -X- _ O +terkecil -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +estimasi -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Berikut -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +visualisasi -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +HB-Beta-logistic. -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Terbaik -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +Di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +terjadi -X- _ O +bahwa -X- _ O +Terlihat -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +pengelompokkan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +di -X- _ O +timur -X- _ O +laut -X- _ O +Pulau -X- _ O +jawa. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +rendah -X- _ O +mengelompok -X- _ O +di -X- _ O +barat -X- _ O +laut -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa. -X- _ O +Secara -X- _ O +rata-rata -X- _ O +, -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +sebesar -X- _ O +9,67 -X- _ O +persen. -X- _ O +Dari -X- _ O +119 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +, -X- _ O +sekitar -X- _ O +39,50 -X- _ O +persen -X- _ O +atau -X- _ O +47 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +Jika -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +diatas -X- _ O +rata-rata. -X- _ O +terdapat -X- _ O +29 -X- _ O +Index -X- _ O +, -X- _ O +pembanding -X- _ O +Poverty -X- _ O +Head -X- _ O +Count -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +diatas -X- _ O +rata-rata -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tingkat -X- _ O +provinsi. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +terbaik -X- _ O +, -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +cenderung -X- _ O +rendah -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Kuningan -X- _ O +, -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Lumajang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Serang -X- _ O +yang -X- _ O +nilainya -X- _ O +secara -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +adalah -X- _ O +2,655 -X- _ O +persen -X- _ O +, -X- _ O +2,843 -X- _ O +persen -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +3,035 -X- _ O +persen. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +cenderung -X- _ O +tinggi -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Bangkalan -X- _ O +, -X- _ O +Kota -X- _ O +Sukabumi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Kota -X- _ O +Yogyakarta -X- _ O +yang -X- _ O +nilainya -X- _ O +secara -X- _ O +berturut- -X- _ O +turut -X- _ O +adalah -X- _ O +30,587 -X- _ O +persen -X- _ O +, -X- _ O +26,386 -X- _ O +persen -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +26,333 -X- _ O +persen. -X- _ O +Adapun -X- _ O +kabupaten -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tertinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Bangkalan -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Jawa -X- _ O +Timur. -X- _ O +Tingginya -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Bangkalan -X- _ O +disebabkan -X- _ O +oleh -X- _ O +rendahnya -X- _ O +pendapatan -X- _ O +penduduknya -X- _ O +yang -X- _ O +diukur -X- _ O +dari -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +perkapita -X- _ O +( -X- _ O +Firdaus -X- _ O +& -X- _ O +Sonhaji -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Untuk -X- _ O +menanggulangi -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +pemerintah -X- _ O +daerah -X- _ O +setempat -X- _ O +dapat -X- _ O +menerapkan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +berupa -X- _ O +penyaluran -X- _ O +Program -X- _ O +Keluarga -X- _ O +Harapan -X- _ O +( -X- _ O +PKH -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Program -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Pintar -X- _ O +( -X- _ O +PIP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +bantuan -X- _ O +sosial -X- _ O +lain -X- _ O +terkait -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +langsung -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +terbaik -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +yang -X- _ O +terpilih -X- _ O +adalah -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +karena -X- _ O +dapat -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +akurat -X- _ O +pada -X- _ O +seluruh -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +oleh -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +RSE -X- _ O +adalah -X- _ O +23,29 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta- -X- _ O +logisic -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Lognormal -X- _ O +dan -X- _ O +MSE -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +HB -X- _ O +Beta-logistic -X- _ O +dapat -X- _ O +menurunkan -X- _ O +kesalahan -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +dan -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +presisi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +metode -X- _ B-TEMUAN +SAE -X- _ I-TEMUAN +HB -X- _ I-TEMUAN +Beta-logistic -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +mengkombinasikan -X- _ I-TEMUAN +data -X- _ I-TEMUAN +statistik -X- _ I-TEMUAN +resmi -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +big -X- _ I-TEMUAN +data -X- _ I-TEMUAN +geospatial -X- _ I-TEMUAN +sebagai -X- _ I-TEMUAN +variabel -X- _ I-TEMUAN +penyerta -X- _ I-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +menghasilkan -X- _ I-TEMUAN +estimasi -X- _ I-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +lebih -X- _ I-TEMUAN +akurat -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +presisi -X- _ I-TEMUAN +dibandingkan -X- _ I-TEMUAN +estimasi -X- _ I-TEMUAN +langsung. -X- _ I-TEMUAN +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +United -X- _ O +Nations. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +The -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +Report -X- _ O +2022. -X- _ O +Available -X- _ O +online -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +unstats.un.org -X- _ O +/ -X- _ O +sdgs -X- _ O +/ -X- _ O +report -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +Diakses -X- _ O +pada -X- _ O +02 -X- _ O +Oktober -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +BPS. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +dan -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +Tahun -X- _ O +2022. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Ortiz -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +Daniels -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Engilbertsdóttir -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2012 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Introduction. -X- _ O +In -X- _ O +I. -X- _ O +Ortiz -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +M. -X- _ O +Daniels -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +S. -X- _ O +Engilbertsdóttir -X- _ O +( -X- _ O +Eds. -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Child -X- _ O +Poverty -X- _ O +and -X- _ O +Inequality-New -X- _ O +Perspectives. -X- _ O +New -X- _ O +York -X- _ O +: -X- _ O +Division -X- _ O +of -X- _ O +Policy -X- _ O +and -X- _ O +Practice -X- _ O +New -X- _ O +York -X- _ O +: -X- _ O +UNICEF. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Casimiro -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +( -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +A -X- _ O +Multidimensional -X- _ O +Approach -X- _ O +to -X- _ O +Child -X- _ O +Poverty -X- _ O +in -X- _ O +The -X- _ O +Philippines. -X- _ O +12th -X- _ O +National -X- _ O +Convention -X- _ O +on -X- _ O +Statistics. -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +Di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +Peneliti -X- _ O +juga -X- _ O +membangun -X- _ O +dashboard -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +terbaik -X- _ O +agar -X- _ O +mempermudah -X- _ O +pemangku -X- _ O +kepentingan -X- _ O +dalam -X- _ O +mengakses -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +dan -X- _ O +mengambil -X- _ O +kebijakan -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dan -X- _ O +tepat -X- _ O +sasaran. -X- _ O +Adapun -X- _ O +Map -X- _ O +dashboard -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +versi -X- _ O +dua -X- _ O +dimensi -X- _ O +( -X- _ O +2D -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +dilengkapi -X- _ O +dengan -X- _ O +fitur -X- _ O +pendukung -X- _ O +berupa -X- _ O +fitur -X- _ O +hover -X- _ O +, -X- _ O +legenda -X- _ O +, -X- _ O +zoom -X- _ O +dan -X- _ O +search. -X- _ O +G. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +mengusulkan -X- _ O +alternatif -X- _ O +potensial -X- _ O +sebagai -X- _ O +sumber -X- _ O +pendukung -X- _ O +data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +untuk -X- _ O +menyediakan -X- _ O +data -X- _ O +estimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +detail -X- _ O +( -X- _ O +sampai -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +biaya -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +efisien -X- _ O +untuk -X- _ O +melengkapi -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +resmi -X- _ O +guna -X- _ O +mencapai -X- _ O +target -X- _ O +pengentasan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Alternatif -X- _ O +yang -X- _ O +dimaksud -X- _ O +adalah -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospatial -X- _ O +berupa -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multisumber -X- _ O +dan -X- _ O +Point -X- _ O +of -X- _ O +Interest -X- _ O +( -X- _ O +POI -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunaka -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +rata-rata -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +sebesar -X- _ O +9,676 -X- _ O +persen. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +secara -X- _ O +rata-rata -X- _ O +terdapat -X- _ O +9 -X- _ O +sampai -X- _ O +10 -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +termasuk -X- _ O +kategori -X- _ O +miskin -X- _ O +secara -X- _ O +moneter -X- _ O +dari -X- _ O +100 -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +memiliki -X- _ O +kekurangan -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +presisi -X- _ O +sehingga -X- _ O +diatasi -X- _ O +dengan -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +United -X- _ O +Nations -X- _ O +Children’s -X- _ O +Fund -X- _ O +( -X- _ O +UNICEF -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +BAPPENAS. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +SDG -X- _ O +Baseline -X- _ O +Report -X- _ O +on -X- _ O +Children -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +BAPPENAS -X- _ O +dan -X- _ O +UNICEF. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Isdijoso -X- _ O +, -X- _ O +Widjajanti -X- _ O +, -X- _ O +Yusrina -X- _ O +, -X- _ O +Asri. -X- _ O +( -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Child -X- _ O +Poverty -X- _ O +and -X- _ O +Disparities -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +: -X- _ O +Challenges -X- _ O +for -X- _ O +Inclusive -X- _ O +Growth. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +SMERU. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +BPS. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kemikinan -X- _ O +Anak -X- _ O +dan -X- _ O +Deprivasi -X- _ O +Hak-hak -X- _ O +Dasar -X- _ O +Anak -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +: -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Rao -X- _ O +, -X- _ O +J.N.K. -X- _ O +( -X- _ O +2003 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +, -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +and -X- _ O +Sons -X- _ O +, -X- _ O +Inc. -X- _ O +, -X- _ O +New -X- _ O +York. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Yao -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +, -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +, -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Liang -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +, -X- _ O +Mai -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Mapping -X- _ O +Fine-Scale -X- _ O +Population -X- _ O +Distributions -X- _ O +at -X- _ O +The -X- _ O +Building -X- _ O +Level -X- _ O +by -X- _ O +Integrating -X- _ O +Multisource -X- _ O +Geospatial -X- _ O +Big -X- _ O +Data. -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Geographical -X- _ O +Information -X- _ O +Science -X- _ O +, -X- _ O +31 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1220–1244. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +( -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Learning -X- _ O +geographical -X- _ O +preferences -X- _ O +for -X- _ O +point-of-interest -X- _ O +recommendation. -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +19th -X- _ O +ACM -X- _ O +SIGKDD -X- _ O +international -X- _ O +conference -X- _ O +on -X- _ O +Knowledge -X- _ O +discovery -X- _ O +and -X- _ O +data -X- _ O +mining. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Pokhriyal -X- _ O +, -X- _ O +Neeti -X- _ O +Pokhriyal -X- _ O +, -X- _ O +Omar -X- _ O +Zambrano -X- _ O +, -X- _ O +Jennifer -X- _ O +Linares -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Hugo -X- _ O +Hernánde. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Forecasting -X- _ O +Income -X- _ O +Poverty -X- _ O +and -X- _ O +Inequality -X- _ O +in -X- _ O +Haiti -X- _ O +using -X- _ O +Satellite -X- _ O +Imagery -X- _ O +and -X- _ O +Mobile -X- _ O +Phone -X- _ O +Data. -X- _ O +Inter-American -X- _ O +Development -X- _ O +Bank. -X- _ O +Country -X- _ O +Office -X- _ O +in -X- _ O +Haiti. -X- _ O +Series -X- _ O +IDB-MG-824. -X- _ O +http -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +dx.doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.18235 -X- _ O +/ -X- _ O +0002466 -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Istiqomah -X- _ O +, -X- _ O +Nugraheni -X- _ O +Putri. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Angka -X- _ O +Partisipasi -X- _ O +Kasar -X- _ O +Perguruan -X- _ O +Tinggi -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +dengan -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Beta-Logistic. -X- _ O +Skripsi. -X- _ O +Tidak -X- _ O +Diterbitkan. -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +: -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Utami -X- _ O +, -X- _ O +Nasiya -X- _ O +Alifah. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Integrasi -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Multi -X- _ O +Sumber -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +dan -X- _ O +Geospatial -X- _ O +Big -X- _ O +Data -X- _ O +Lainnya -X- _ O +untuk -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak. -X- _ O +Skripsi. -X- _ O +Tidak -X- _ O +Diterbitkan. -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +: -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +M. -X- _ O +Mauliani -X- _ O +, -X- _ O +Maiyastri -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +R. -X- _ O +Diana -X- _ O +, -X- _ O +“Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +Lognormal -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +J. -X- _ O +Mat. -X- _ O +UNAND -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +VII -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +15–21 -X- _ O +, -X- _ O +2018 -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Kusuma -X- _ O +, -X- _ O +Wijaya. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Terhadap -X- _ O +Pengeluaran -X- _ O +Per -X- _ O +Kapita -X- _ O +Di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Banyuwangi -X- _ O +Dengan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Dan -X- _ O +Empirical -X- _ O +Bayes. -X- _ O +Tesis. -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Sepuluh -X- _ O +Nopember -X- _ O +: -X- _ O +Surabaya. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Rao -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Molina -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +( -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation. -X- _ O +The -X- _ O +United -X- _ O +States -X- _ O +of -X- _ O +America -X- _ O +: -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +& -X- _ O +Sons -X- _ O +, -X- _ O +Inc -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +( -X- _ O +2009 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Estimation -X- _ O +and -X- _ O +Empirical -X- _ O +Best -X- _ O +Prediction -X- _ O +of -X- _ O +Small-Area -X- _ O +Proportions -X- _ O +[ -X- _ O +Dissertation -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +College -X- _ O +Park -X- _ O +: -X- _ O +University -X- _ O +of -X- _ O +Maryland -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Deteksi -X- _ O +Lahan -X- _ O +Hutan -X- _ O +dan -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kerentanan -X- _ O +Deforestasi -X- _ O +dengan -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +, -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tengah -X- _ O +Nora -X- _ O +Dzulvawan -X- _ O +( -X- _ O +221911179 -X- _ O +, -X- _ O +4SD2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Eng. -X- _ O +Arie -X- _ O +Wahyu -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +SST. -X- _ O +, -X- _ O +MT. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Indonesia -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +negara -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +deforestasi -X- _ O +hutan -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +dan -X- _ O +telah -X- _ O +mengurangi -X- _ O +hampir -X- _ O +sebagian -X- _ O +dari -X- _ O +hutan -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengklasifikasikan -X- _ B-TUJUAN +tutupan -X- _ I-TUJUAN +lahan -X- _ I-TUJUAN +hutan -X- _ I-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +mengestimasi -X- _ I-TUJUAN +luas -X- _ I-TUJUAN +deforestasi -X- _ I-TUJUAN +hutan -X- _ I-TUJUAN +di -X- _ I-TUJUAN +Indonesia -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +teknologi -X- _ O +penginderaan -X- _ B-METODE +jarak -X- _ I-METODE +jauh. -X- _ I-METODE +Perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +pada -X- _ O +dua -X- _ O +titik -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Untuk -X- _ O +memudahkan -X- _ O +analisis -X- _ O +hasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +supervised -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +classification. -X- _ O +Pengecekan -X- _ O +validasi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +nilai -X- _ O +accuracy -X- _ O +, -X- _ O +precision -X- _ O +, -X- _ O +recall -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F1-Score -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +peforma -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Model -X- _ B-TEMUAN +terbaik -X- _ I-TEMUAN +dari -X- _ I-TEMUAN +penelitian -X- _ I-TEMUAN +ini -X- _ I-TEMUAN +adalah -X- _ I-TEMUAN +AdaBoost -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +nilai -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +92,92 -X- _ I-TEMUAN +persen -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +F1-Score -X- _ I-TEMUAN +93,23 -X- _ I-TEMUAN +persen. -X- _ I-TEMUAN +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +didapatkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kasus -X- _ O +deforestasi -X- _ O +yaitu -X- _ O +pengalihfungsian -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +menjadi -X- _ O +perkebuanan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit -X- _ O +dan -X- _ O +total -X- _ B-TEMUAN +luas -X- _ I-TEMUAN +deforestasi -X- _ I-TEMUAN +hutan -X- _ I-TEMUAN +( -X- _ I-TEMUAN +forest -X- _ I-TEMUAN +loss -X- _ I-TEMUAN +) -X- _ I-TEMUAN +di -X- _ I-TEMUAN +Kabupaten -X- _ I-TEMUAN +Sumakara -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +28.828,18 -X- _ I-TEMUAN +m2. -X- _ I-TEMUAN +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +tertinggi -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +, -X- _ O +pemetaan -X- _ O +deforestasi -X- _ O +, -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +lainnya -X- _ O +implikasi -X- _ O +signifikan -X- _ O +Hutan -X- _ O +adalah -X- _ O +suatu -X- _ O +kesatuan -X- _ O +ekosistem -X- _ O +berupa -X- _ O +hamparan -X- _ O +lahan -X- _ O +berisi -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +alam -X- _ O +hayati -X- _ O +yang -X- _ O +didominasi -X- _ O +pepohonan -X- _ O +dalam -X- _ O +persekutuan -X- _ O +alam -X- _ O +lingkungannya -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +satu -X- _ O +dengan -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +dipisahkan -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Indonesia -X- _ O +menempati -X- _ O +peringkat -X- _ O +ketiga -X- _ O +( -X- _ O +sesudah -X- _ O +Brazil -X- _ O +dan -X- _ O +Zaire -X- _ O +) -X- _ O +dalam -X- _ O +kekayaan -X- _ O +hutan -X- _ O +hujan -X- _ O +tropis -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +hampir -X- _ O +10 -X- _ O +persen -X- _ O +dari -X- _ O +sisa -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +alam -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pelestarian -X- _ O +dan -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +hutan -X- _ O +merupakan -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +penting -X- _ O +dan -X- _ O +kompleks -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +terhadap -X- _ O +lingkungan -X- _ O +( -X- _ O +misalnya -X- _ O +, -X- _ O +perlindungan -X- _ O +keanekaragaman -X- _ O +hayati -X- _ O +dan -X- _ O +mitigasi -X- _ O +iklim -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +( -X- _ O +misalnya -X- _ O +, -X- _ O +estimasi -X- _ O +volume -X- _ O +kayu -X- _ O +untuk -X- _ O +penggunaan -X- _ O +komersial -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Menurut -X- _ O +survei -X- _ O +dari -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +luas -X- _ O +tutupan -X- _ O +hutan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +adalah -X- _ O +Papua -X- _ O +( -X- _ O +32,9 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +( -X- _ O +28,5 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Sumatera -X- _ O +( -X- _ O +16 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Sulawesi -X- _ O +( -X- _ O +11,6 -X- _ O +juat -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Maluku -X- _ O +( -X- _ O +6,8 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Bali -X- _ O +dan -X- _ O +Nusa -X- _ O +Tenggara -X- _ O +( -X- _ O +2,7 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +Jawa -X- _ O +( -X- _ O +2,6 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sebagai -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +ekosistem -X- _ O +yang -X- _ O +memegang -X- _ O +peran -X- _ O +penting -X- _ O +dalam -X- _ O +keseimbangan -X- _ O +kehidupan -X- _ O +di -X- _ O +bumi -X- _ O +, -X- _ O +pelestarian -X- _ O +hutan -X- _ O +menjadi -X- _ O +suatu -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +diperhatikan. -X- _ O +United -X- _ O +Nation -X- _ O +dalam -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +( -X- _ O +SDG’s -X- _ O +) -X- _ O +menerangkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +dampak -X- _ O +yang -X- _ O +timbul -X- _ O +akibat -X- _ O +kehilangan -X- _ O +hutan -X- _ O +adalah -X- _ O +hilangnya -X- _ O +beberapa -X- _ O +spesies -X- _ O +hewan -X- _ O +dan -X- _ O +tumbuhan -X- _ O +, -X- _ O +pemanasan -X- _ O +global -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +munculnya -X- _ O +penyakit -X- _ O +yang -X- _ O +diakibatkan -X- _ O +oleh -X- _ O +virus -X- _ O +dari -X- _ O +kontaminasi -X- _ O +hewan -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +virus -X- _ O +Zika -X- _ O +, -X- _ O +Ebola -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +SARS- -X- _ O +cov. -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +sendiri -X- _ O +, -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +berubah -X- _ O +secara -X- _ O +fluktuatif -X- _ O +setiap -X- _ O +tahunnya. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +penyebab -X- _ O +berkurangnya -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +adalah -X- _ O +fenomena -X- _ O +deforestasi. -X- _ O +proses -X- _ O +penghilangan -X- _ O +Deforestasi -X- _ O +merupakan -X- _ O +atau -X- _ O +pemusnahan -X- _ O +hutan -X- _ O +alam -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +penebangan -X- _ O +hutan -X- _ O +untuk -X- _ O +diambil -X- _ O +kayunya -X- _ O +atau -X- _ O +mengalihfungsikan -X- _ O +hutan -X- _ O +menjadi -X- _ O +non- -X- _ O +hutan -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +diambil -X- _ O +dari -X- _ O +Kementerian -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan -X- _ O +mencatat -X- _ O +bahwa -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +hingga -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +hilang -X- _ O +hingga -X- _ O +115,5 -X- _ O +ribu -X- _ O +hektar. -X- _ O +Menurut -X- _ O +data -X- _ O +Global -X- _ O +Forest -X- _ O +Watch -X- _ O +, -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +mengalami -X- _ O +deforestasi -X- _ O +tertinggi -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yaitu -X- _ O +Riau -X- _ O +( -X- _ O +3,81 -X- _ O +juta -X- _ O +ha -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +( -X- _ O +3,46 -X- _ O +juta -X- _ O +ha -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +tengah -X- _ O +( -X- _ O +3,38 -X- _ O +ha -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Timur -X- _ O +( -X- _ O +3,34 -X- _ O +ha -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Sumatera -X- _ O +Selatan -X- _ O +( -X- _ O +2,75 -X- _ O +ha -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Sejak -X- _ O +tahun -X- _ O +2002 -X- _ O +hingga -X- _ O +2016 -X- _ O +terjadi -X- _ O +peningkatan -X- _ O +kehilangan -X- _ O +hutan -X- _ O +primer -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +signifikan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dan -X- _ O +mulai -X- _ O +menurun -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2017 -X- _ O +hingga -X- _ O +2020 -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +disebabkan -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +aktifitas -X- _ O +makhluk -X- _ O +hidup -X- _ O +baik -X- _ O +secara -X- _ O +alami -X- _ O +maupun -X- _ O +buatan. -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tengah -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +provinsi -X- _ O +dengan -X- _ O +kasus -X- _ O +deforestasi -X- _ O +tertinggi. -X- _ O +Kasus -X- _ O +deforestasi -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tengah -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +disebabkan -X- _ O +oleh -X- _ O +kebakaran -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +pembukaan -X- _ O +lahan -X- _ O +untuk -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit. -X- _ O +Deforestasi -X- _ O +merupakan -X- _ O +kehilangan -X- _ O +hutan -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +permasalah -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +diatasi -X- _ O +sehingga -X- _ O +diperlukan -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +dan -X- _ O +kerjasama -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +antara -X- _ O +berbagai -X- _ O +elemen -X- _ O +untuk -X- _ O +memecahkan -X- _ O +permasalah -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +cara -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengatasi -X- _ O +kejadian -X- _ O +deforestasi -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +menganalisis -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dengan -X- _ O +penentu -X- _ O +terbaik -X- _ O +karakteristik -X- _ O +setiap -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +sehingga -X- _ O +kejadian -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +diatasi -X- _ O +lebih -X- _ O +dini -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +luas -X- _ O +deforestasi -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +juga -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memprediksi -X- _ O +kejadian -X- _ O +kehilangan -X- _ O +langkah -X- _ O +preventif -X- _ O +untuk -X- _ O +mencegah -X- _ O +terjadinya -X- _ O +deforestasi -X- _ O +secara -X- _ O +masif -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +sehingga -X- _ O +penyusunan -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +penyedia -X- _ O +data -X- _ O +utama -X- _ O +terkait -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +deforestasi -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +adalah -X- _ O +Kementerian -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan -X- _ O +dan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +Kendala -X- _ O +pendataan -X- _ O +yang -X- _ O +dihadapi -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +sulitnya -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +luasan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +lahan -X- _ O +khususnya -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +terpencil -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +terakhir -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +dan -X- _ O +lengkap -X- _ O +terkait -X- _ O +peta -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +kehutanan -X- _ O +tahun -X- _ O +2018. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +data -X- _ O +ini -X- _ O +tidak -X- _ O +lagi -X- _ O +relevan -X- _ O +untuk -X- _ O +analisis -X- _ O +terbarukan -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +lahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +signifikan -X- _ O +untuk -X- _ O +pemetaan -X- _ O +jauh -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +karena -X- _ O +memiliki -X- _ O +cakupan -X- _ O +geografis -X- _ O +yang -X- _ O +luas -X- _ O +dengan -X- _ O +biaya -X- _ O +yang -X- _ O +efisien -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +informasi -X- _ O +permukaan -X- _ O +bumi -X- _ O +terbaru -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +jenis -X- _ O +seperti -X- _ O +satelit -X- _ O +radar -X- _ O +dan -X- _ O +satelit -X- _ O +optik -X- _ O +telah -X- _ O +penginderaan -X- _ O +adalah -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +mangrove -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +data -X- _ O +spasial -X- _ O +dan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Omo -X- _ O +, -X- _ O +Gregory -X- _ O +menginisiasi -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +otomatisasi -X- _ O +pemetaan -X- _ O +deforestasi -X- _ O +dan -X- _ O +degrasdasi -X- _ O +hutan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +CLASlite -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Peta -X- _ O +literatur -X- _ O +( -X- _ O +Literature -X- _ O +Map -X- _ O +) -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +alur -X- _ O +penerapan -X- _ O +penelitan -X- _ O +terdahulu -X- _ O +dalam -X- _ O +menyusun -X- _ O +tujuan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Peta -X- _ O +literatur -X- _ O +yang -X- _ O +berwarna -X- _ O +hijau -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +penelitian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggukan -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +metode -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Kotak -X- _ O +berwarna -X- _ O +kuning -X- _ O +merupakan -X- _ O +penelitian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +yang -X- _ O +terfokus -X- _ O +pada -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +deforestasi. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +kota -X- _ O +berwarna -X- _ O +biru -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +penelitian -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +metode -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitiannya. -X- _ O +terbukti -X- _ O +berhasil -X- _ O +memetakan -X- _ O +tutupan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +menganalisis -X- _ O +peristiwa -X- _ O +deforestasi -X- _ O +di -X- _ O +berbagai -X- _ O +negara -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +metode -X- _ O +analisis -X- _ O +konvensional -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +dioptimalkan -X- _ O +dengan -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +mesin -X- _ O +sehingga -X- _ O +proses -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +menjadi -X- _ O +lebih -X- _ O +efisien -X- _ O +dan -X- _ O +aktual. -X- _ O +Metode -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +mesin -X- _ O +terbukti -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi -X- _ O +luas -X- _ O +deforestasi -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Brovelli -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemantauan -X- _ O +terhadap -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +di -X- _ O +Brazil -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +mesin -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +utama. -X- _ O +Akan -X- _ O +tetapi -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +untuk -X- _ O +menganalisis -X- _ O +kasus -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi -X- _ O +luas -X- _ O +deforestasi -X- _ O +masih -X- _ O +sangat -X- _ O +jarang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dan -X- _ O +masih -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +pembaharuan. -X- _ O +Sebaliknya -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +sudah -X- _ O +banyak -X- _ O +diterapkan -X- _ O +di -X- _ O +berbagai -X- _ O +negara -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +Brazil -X- _ O +, -X- _ O +Amerika -X- _ O +, -X- _ O +China -X- _ O +, -X- _ O +Korea -X- _ O +Selatan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Jepang. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +kajian -X- _ O +literatur -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +studi -X- _ O +pertama -X- _ O +yang -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +indeks -X- _ O +kerentanan -X- _ O +deforestasi -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +data -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diuraikan -X- _ O +, -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +membangun -X- _ O +indeks -X- _ O +kerentenan -X- _ O +deforestasi -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +ini -X- _ O +kemudian -X- _ O +dirumuskan -X- _ O +tiga -X- _ O +tujuan -X- _ O +khusus -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dicapai -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +fitur -X- _ O +terbaik -X- _ O +penentuan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +deforestasi -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +( -X- _ O +forest -X- _ O +loss -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +2. -X- _ O +Memilih -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +terbaik -X- _ O +dalam -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +deforestasi -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +( -X- _ O +forest -X- _ O +loss -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +3. -X- _ O +Mengestimasi -X- _ O +luas -X- _ O +deforestasi -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +( -X- _ O +forest -X- _ O +loss -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Peta -X- _ O +Literatur -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +sudah -X- _ O +cukup -X- _ O +banyak -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +berbagai -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +berbagai -X- _ O +metode -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning. -X- _ O +Salah -X- _ O +satunya -X- _ O +adalah -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Brovelli -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +“Monitoring -X- _ O +Forest -X- _ O +Change -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +Amazon -X- _ O +Using -X- _ O +Multi-Temporal -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Data -X- _ O +and -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Classification -X- _ O +on -X- _ O +Google -X- _ O +Earth -X- _ O +Engine” -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memetakan -X- _ O +dan -X- _ O +memantau -X- _ O +perubahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +2000 -X- _ O +hingga -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +simulasi -X- _ O +pembangunan -X- _ O +hutan -X- _ O +di -X- _ O +Kawasan -X- _ O +hutan -X- _ O +hujan -X- _ O +di -X- _ O +Para -X- _ O +state -X- _ O +, -X- _ O +Brazil -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pengklasifikasian -X- _ O +model -X- _ O +dibuat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +supervised -X- _ O +learning -X- _ O +yaitu -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +yang -X- _ O +diaplikasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +dua -X- _ O +kategori -X- _ O +( -X- _ O +forest -X- _ O +dan -X- _ O +non-forest -X- _ O +) -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +dijadikan -X- _ O +dasar -X- _ O +dalam -X- _ O +pemodelan -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +penelitan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Omo -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +“Mangrove -X- _ O +Vulnerability -X- _ O +Modelling -X- _ O +in -X- _ O +Parts -X- _ O +of -X- _ O +Western -X- _ O +Niger -X- _ O +Delta -X- _ O +, -X- _ O +Nigeria -X- _ O +using -X- _ O +Satellite -X- _ O +Images -X- _ O +, -X- _ O +GIS -X- _ O +Techniques -X- _ O +and -X- _ O +Spatial -X- _ O +Multi-Criteria -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +SMCA -X- _ O +) -X- _ O +” -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +pemodelan -X- _ O +kerentanan -X- _ O +hutan -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Wilayah -X- _ O +Studi -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tengah -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +kawasan -X- _ O +hutan -X- _ O +terbesar -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +data -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +luas -X- _ O +hutan -X- _ O +produksi -X- _ O +di -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tengah -X- _ O +mencapai -X- _ O +9,27 -X- _ O +juta -X- _ O +hektar. -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +merupakan -X- _ O +daerah -X- _ O +di -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Tengah -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +hutan -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +luas -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +kami -X- _ O +memiliki -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +sebagai -X- _ O +daerah -X- _ O +penelitian -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Daerah -X- _ O +ini -X- _ O +terletak -X- _ O +pada -X- _ O +lintang -X- _ O +2° -X- _ O +41 -X- _ O +' -X- _ O +30 -X- _ O +" -X- _ O +dan -X- _ O +bujur -X- _ O +111° -X- _ O +10 -X- _ O +' -X- _ O +29 -X- _ O +" -X- _ O +. -X- _ O +B. -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +radar -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +yang -X- _ O +diambil -X- _ O +dari -X- _ O +GEE -X- _ O +( -X- _ O +Google -X- _ O +Earth -X- _ O +Engine -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +GEE -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +platform -X- _ O +komputasi -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +yang -X- _ O +menyediakan -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Platform -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +ke -X- _ O +berbagai -X- _ O +data -X- _ O +gambar -X- _ O +dari -X- _ O +satelit -X- _ O +yang -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +80 -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +Dalam -X- _ O +sebesar -X- _ O +penelitian -X- _ O +diperbarui -X- _ O +secara -X- _ O +berkala. -X- _ O +Fungsi -X- _ O +GEE -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +penyedia -X- _ O +gambar -X- _ O +untuk -X- _ O +analisis -X- _ O +dan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pra- -X- _ O +pemrosesan -X- _ O +gambar -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +pemfilteran -X- _ O +awan -X- _ O +dan -X- _ O +cloud -X- _ O +dilakukan -X- _ O +masking. -X- _ O +CLOUD_PIXEL_PERCENTAGE -X- _ O +persen. -X- _ O +Pengambilan -X- _ O +data -X- _ O +ctitra -X- _ O +merupakan -X- _ O +rekaman -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +pada -X- _ O +tanggal -X- _ O +01 -X- _ O +Oktober -X- _ O +2019 -X- _ O +hingga -X- _ O +31 -X- _ O +Oktober -X- _ O +2019 -X- _ O +dan -X- _ O +tanggal -X- _ O +1 -X- _ O +April -X- _ O +2021 -X- _ O +hingga -X- _ O +30 -X- _ O +April -X- _ O +2021. -X- _ O +Kedua -X- _ O +referensi -X- _ O +waktu -X- _ O +ini -X- _ O +diambil -X- _ O +setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dan -X- _ O +memilih -X- _ O +referensi -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +gangguan -X- _ O +akibat -X- _ O +awan -X- _ O +paling -X- _ O +minimum. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +kedua -X- _ O +referensi -X- _ O +waktu -X- _ O +juga -X- _ O +dipilih -X- _ O +karena -X- _ O +kedua -X- _ O +waktu -X- _ O +tersebut -X- _ O +memberikan -X- _ O +dataset -X- _ O +citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Sentinel -X- _ O +2 -X- _ O +MSI -X- _ O +Level -X- _ O +2A -X- _ O +yang -X- _ O +lengkap -X- _ O +sepanjang -X- _ O +tahun. -X- _ O +Titik -X- _ O +sampel -X- _ O +diambil -X- _ O +menggunakan -X- _ O +estimasi -X- _ O +visual -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +dan -X- _ O +peta -X- _ O +Google -X- _ O +Earth -X- _ O +sebagai -X- _ O +panduan -X- _ O +pemilihan -X- _ O +dan -X- _ O +penentuan -X- _ O +klasifikasi. -X- _ O +Kelas -X- _ O +utama -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dicapai -X- _ O +adalah -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +non-hutan. -X- _ O +Penentuan -X- _ O +label -X- _ O +mengikuti -X- _ O +panduan -X- _ O +yang -X- _ O +disusun -X- _ O +oleh -X- _ O +Kementerian -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +melakukan -X- _ O +manual -X- _ O +digitation -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Landsat -X- _ O +7 -X- _ O +dan -X- _ O +Landsat -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +Petunjuk -X- _ O +Teknis -X- _ O +Penafsiran -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Resolusi -X- _ O +Sedang -X- _ O +untuk -X- _ O +Update -X- _ O +Data -X- _ O +Penutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Nasional -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +area -X- _ O +sampel -X- _ O +poligon -X- _ O +yang -X- _ O +diberi -X- _ O +label -X- _ O +dibagi -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +enam -X- _ O +kelas -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +berbeda -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +kelas -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +Hutan -X- _ O +dan -X- _ O +Non -X- _ O +Hutan -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +atas -X- _ O +Perkebunan -X- _ O +Kelapa -X- _ O +Sawit -X- _ O +, -X- _ O +Lahan -X- _ O +Terbangun -X- _ O +, -X- _ O +Badan -X- _ O +Air -X- _ O +, -X- _ O +Lahan -X- _ O +Terbuka -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +satu -X- _ O +kelas -X- _ O +khusus -X- _ O +untuk -X- _ O +menangani -X- _ O +awan -X- _ O +sehingga -X- _ O +diberi -X- _ O +nama -X- _ O +kelas -X- _ O +Awan. -X- _ O +Pembagian -X- _ O +kelas -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +kelas -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +oleh -X- _ O +FAO -X- _ O +( -X- _ O +2005 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +disesuaikan -X- _ O +kembali -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +( -X- _ O +Gregorio -X- _ O +, -X- _ O +2005 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Ukuran -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +1670 -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +tersebar -X- _ O +secara -X- _ O +acak -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara. -X- _ O +TABEL -X- _ O +1 -X- _ O +KELAS -X- _ O +TUTUPAN -X- _ O +LAHAN -X- _ O +SENTINEL -X- _ O +2 -X- _ O +Kelas -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +6 -X- _ O +Nama -X- _ O +Kelas -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Hutan -X- _ O +Area -X- _ O +Terbangun -X- _ O +Perkebunan -X- _ O +Sawit -X- _ O +Badan -X- _ O +Air -X- _ O +Area -X- _ O +Terbuka -X- _ O +Awan -X- _ O +Seluruh -X- _ O +Kelapa -X- _ O +Lapangan -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Titik -X- _ O +Sampel -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +300 -X- _ O +300 -X- _ O +300 -X- _ O +170 -X- _ O +300 -X- _ O +300 -X- _ O +1670 -X- _ O +Luas -X- _ O +( -X- _ O +piksel -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +2161 -X- _ O +1677 -X- _ O +1604 -X- _ O +865 -X- _ O +1561 -X- _ O +1289 -X- _ O +9157 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +C. -X- _ O +Atribut -X- _ O +Data -X- _ O +Fitur -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +terdiri -X- _ O +atas -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabel -X- _ O +prediktor. -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +memiliki -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +pada -X- _ O +tiga -X- _ O +resolusi -X- _ O +spasial -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +jarak -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +20 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +60 -X- _ O +meter -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Tingkat -X- _ O +resolusi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +akan -X- _ O +secara -X- _ O +efektif -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +kelas -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +citra -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +dengan -X- _ O +resolusi -X- _ O +spasial -X- _ O +60 -X- _ O +meter. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +percobaan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +Blue -X- _ O +, -X- _ O +Green -X- _ O +, -X- _ O +Red -X- _ O +Edge -X- _ O +705 -X- _ O +nm -X- _ O +, -X- _ O +Red -X- _ O +Edge -X- _ O +, -X- _ O +749 -X- _ O +nm -X- _ O +, -X- _ O +Red -X- _ O +Edge -X- _ O +783 -X- _ O +nm -X- _ O +, -X- _ O +NIR -X- _ O +842 -X- _ O +nm -X- _ O +, -X- _ O +NIR -X- _ O +865 -X- _ O +nm -X- _ O +, -X- _ O +Water -X- _ O +vapor -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +SWIR-1 -X- _ O +, -X- _ O +SWIR-2. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +semua -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +dari -X- _ O +sentinel -X- _ O +2 -X- _ O +dan -X- _ O +beberapa -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +NDVI -X- _ O +, -X- _ O +NDBI -X- _ O +, -X- _ O +Pan -X- _ O +NDVI -X- _ O +, -X- _ O +SAVI -X- _ O +, -X- _ O +MSAVI -X- _ O +, -X- _ O +EVI2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +IPVI -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Rumus -X- _ O +seluruh -X- _ O +indeks -X- _ O +komposti -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +2. -X- _ O +TABEL -X- _ O +2 -X- _ O +INDEKS -X- _ O +KOMPOSIT -X- _ O +Indeks -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +NDVI -X- _ O +NDBI -X- _ O +Pan -X- _ O +NDVI -X- _ O +SAVI -X- _ O +Rumus -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +− -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O +𝐺𝑟𝑒𝑒𝑛 -X- _ O +− -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +𝐺𝑟𝑒𝑒𝑛 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +− -X- _ O +( -X- _ O +𝐺𝑟𝑒𝑒𝑛 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐵𝑙𝑢𝑒 -X- _ O +) -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O ++ -X- _ O +( -X- _ O +𝐺𝑟𝑒𝑒𝑛 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐵𝑙𝑢𝑒 -X- _ O +) -X- _ O +𝐵𝑙𝑢𝑒 -X- _ O +− -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O +𝐵𝑙𝑢𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O ++ -X- _ O +0.5 -X- _ O +× -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O ++ -X- _ O +0.5 -X- _ O +) -X- _ O +MSAVI -X- _ O +2𝑁𝐼𝑅 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +− -X- _ O +√ -X- _ O +( -X- _ O +2𝑁𝐼𝑅 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +− -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +− -X- _ O +𝑅𝐸𝐷 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +EVI2 -X- _ O +IPVI -X- _ O +2.5 -X- _ O +× -X- _ O +( -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +− -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O ++ -X- _ O +2.4 -X- _ O +× -X- _ O +𝑅𝑒𝑑 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O +𝑁𝐼𝑅 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑅𝐸𝐷 -X- _ O +2 -X- _ O +× -X- _ O +( -X- _ O +𝑁𝐷𝑉𝐼 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Resolusi -X- _ O +( -X- _ O +meter -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +10 -X- _ O +Sumber -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +Kulkarni -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +Siok -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2018 -X- _ O +Stefanov -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2001 -X- _ O +Stefanov -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2001 -X- _ O +Zeng -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2020 -X- _ O +Cui -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +, -X- _ O +2012 -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Adapun -X- _ O +alur -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +ditunjukan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +2. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +yangt -X- _ O +telah -X- _ O +diekstrak -X- _ O +kemudian -X- _ O +diolah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pembelajar -X- _ O +mesin -X- _ O +dengan -X- _ O +metodel -X- _ O +supervised -X- _ O +classification -X- _ O +algorithm -X- _ O +: -X- _ O +Classification -X- _ O +and -X- _ O +Regression -X- _ O +Tree -X- _ O +( -X- _ O +CART -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Super -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +( -X- _ O +SVM -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Ensemble -X- _ O +Bagging -X- _ O +Methods -X- _ O +, -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +, -X- _ O +Extra -X- _ O +Trees -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Ensemble -X- _ O +Boosting -X- _ O +Methods -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +beberapa -X- _ O +algoritma -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +Multi- -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptron -X- _ O +dan -X- _ O +CNN-1D -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +28 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +29 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +30 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +31 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +CNN-1D -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +3. -X- _ O +𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 -X- _ O += -X- _ O +𝐴𝑐𝑐𝑢𝑟𝑎𝑐𝑦 -X- _ O += -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +( -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐹𝑎𝑙𝑠𝑒 -X- _ O +𝑁𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑁𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐹𝑎𝑙𝑠𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐹𝑎𝑙𝑠𝑒 -X- _ O +𝑁𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +) -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑁𝑒𝑔𝑎𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +𝐹1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒 -X- _ O += -X- _ O +2 -X- _ O +∗ -X- _ O +𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 -X- _ O +∗𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 -X- _ O +( -X- _ O +𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Untuk -X- _ O +True -X- _ O +Positive -X- _ O +, -X- _ O +False -X- _ O +Positive -X- _ O +, -X- _ O +False -X- _ O +Negative -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +True -X- _ O +Negative -X- _ O +direpresentasikan -X- _ O +melalui -X- _ O +matriks -X- _ O +Confusion -X- _ O +Matrix -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +3 -X- _ O +CONFUSION -X- _ O +MATRIX -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +CNN-1D -X- _ O +Confusion -X- _ O +Matrix -X- _ O +NilaiAktual -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +digunakan -X- _ O +K-Fold -X- _ O +Cross -X- _ O +Validation -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +validasi -X- _ O +untuk -X- _ O +menghindari -X- _ O +hasil -X- _ O +overfitting -X- _ O +[ -X- _ O +32 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +k -X- _ O += -X- _ O +10 -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +membagi -X- _ O +data -X- _ O +menjadi -X- _ O +data -X- _ O +latih -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +uji. -X- _ O +Algoritma -X- _ O +evaluasi -X- _ O +kinerja -X- _ O +digunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +beberapa -X- _ O +matriks -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +presisi -X- _ O +, -X- _ O +recall -X- _ O +( -X- _ O +sensitivitas -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F1-Score. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +digunakan -X- _ O +nilai -X- _ O +F1-Score -X- _ O +untuk -X- _ O +menilai -X- _ O +kinerja -X- _ O +algoritma -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +[ -X- _ O +33 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +Presisi -X- _ O +, -X- _ O +Recall -X- _ O +, -X- _ O +Akurasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F1-Score -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 -X- _ O += -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +( -X- _ O +𝑇𝑟𝑢𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐹𝑎𝑙𝑠𝑒 -X- _ O +𝑃𝑜𝑠𝑖𝑡𝑖𝑣𝑒 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Nilai -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +True -X- _ O +Positive -X- _ O +( -X- _ O +TP -X- _ O +) -X- _ O +False -X- _ O +Negative -X- _ O +( -X- _ O +FN -X- _ O +) -X- _ O +False -X- _ O +Positive -X- _ O +( -X- _ O +FP -X- _ O +) -X- _ O +True -X- _ O +Negative -X- _ O +( -X- _ O +TN -X- _ O +) -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Eksplorasi -X- _ O +Data -X- _ O +Pengidentifikasian -X- _ O +fitur -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +jenis -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dilihat -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +perbedaan -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +diberikan -X- _ O +oleh -X- _ O +setiap -X- _ O +fitur -X- _ O +penciri. -X- _ O +Visualisasi -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +setiap -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +dan -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +menggunakan -X- _ O +heatmap. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +nilai -X- _ O +mean -X- _ O +dari -X- _ O +setiap -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Heatmap -X- _ O +Fitur -X- _ O +Penciri -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Hutan -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +analisis -X- _ O +deskriptif -X- _ O +menggunakan -X- _ O +heatmap -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +dari -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +MSI -X- _ O +Level -X- _ O +2A -X- _ O +saja -X- _ O +tidak -X- _ O +cukup -X- _ O +untuk -X- _ O +membedakan -X- _ O +fitur -X- _ O +penciri -X- _ O +dari -X- _ O +setiap -X- _ O +kelas -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +dari -X- _ O +beberapa -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Dengan -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +perbedaan -X- _ O +nilai -X- _ O +setiap -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +heatmat -X- _ O +dapat -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +tertentu -X- _ O +dapat -X- _ O +membedakan -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +yang -X- _ O +satu -X- _ O +dengan -X- _ O +kelas -X- _ O +lainnya -X- _ O +, -X- _ O +misalnya -X- _ O +indeks -X- _ O +NDBI -X- _ O +dapat -X- _ O +membedakan -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +Lahan -X- _ O +Terbangun -X- _ O +dan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Terbuka -X- _ O +dengan -X- _ O +kelas -X- _ O +lainnya -X- _ O +, -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +IPVI -X- _ O +dan -X- _ O +SAVI. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +B8A -X- _ O +berhasil -X- _ O +membedakan -X- _ O +kelas -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +dengan -X- _ O +kelas -X- _ O +lain -X- _ O +sehingga -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dianalisis. -X- _ O +Jika -X- _ O +kita -X- _ O +menggunakan -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +, -X- _ O +Indeks -X- _ O +NDBI -X- _ O +dan -X- _ O +Pan -X- _ O +NDVI -X- _ O +dapat -X- _ O +membedakan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +luas -X- _ O +lahan -X- _ O +terbangun -X- _ O +dan -X- _ O +lahan -X- _ O +terbuka. -X- _ O +Lahan -X- _ O +terbangun -X- _ O +biasanya -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +NDBI -X- _ O +dan -X- _ O +PanNDVI -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +rendah -X- _ O +daripada -X- _ O +kelas -X- _ O +lahan -X- _ O +terbuka. -X- _ O +Indeks -X- _ O +NDVI -X- _ O +dan -X- _ O +EVI -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +cenderung -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kawasan -X- _ O +tersebut -X- _ O +merupakan -X- _ O +areal -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit -X- _ O +sedangkan -X- _ O +nilai -X- _ O +NDVI -X- _ O +dan -X- _ O +EVI -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +rendah -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +kawasan -X- _ O +tersebut -X- _ O +merupakan -X- _ O +areal -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit. -X- _ O +Indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +EVI -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +dapat -X- _ O +membedakan -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit. -X- _ O +NDBI -X- _ O +dan -X- _ O +PanNDVI -X- _ O +juga -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +membedakan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +lahan -X- _ O +terbuka -X- _ O +dan -X- _ O +lahan -X- _ O +terbangun. -X- _ O +B. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Model -X- _ O +Semua -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +dicoba -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +telah -X- _ O +melalui -X- _ O +proses -X- _ O +grid -X- _ O +search -X- _ O +/ -X- _ O +hyeperparmeter -X- _ O +tunning -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +kombinas -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +sehingga -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +kinerja -X- _ O +paling -X- _ O +optimal -X- _ O +dapat -X- _ O +diketahui. -X- _ O +Matriks -X- _ O +pengukuran -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +kinerja -X- _ O +model -X- _ O +adalah -X- _ O +Presisi -X- _ O +, -X- _ O +Recall -X- _ O +, -X- _ O +Akurasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +F1-Score. -X- _ O +Tabel -X- _ O +4 -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +hasil -X- _ O +kinerja -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +algoritma -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +TABEL -X- _ O +4 -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +PERFORMA -X- _ O +MODEL -X- _ O +Tipe -X- _ O +Recall -X- _ O +Presisi -X- _ O +Akurasi -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +91,95 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +91,98 -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +91,95 -X- _ O +F1- -X- _ O +Score -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +91,93 -X- _ O +No -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +6 -X- _ O +7 -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Without -X- _ O +Bagging -X- _ O +With -X- _ O +Bagging -X- _ O +Extra -X- _ O +Trees -X- _ O +Logistic -X- _ O +Regression -X- _ O +Linear -X- _ O +SVM -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +89,06 -X- _ O +89,35 -X- _ O +89,05 -X- _ O +88,98 -X- _ O +92,34 -X- _ O +91,34 -X- _ O +90,88 -X- _ O +82,23 -X- _ O +93,11 -X- _ O +89,07 -X- _ O +92,25 -X- _ O +91,18 -X- _ O +90,91 -X- _ O +83,74 -X- _ O +93,79 -X- _ O +89,14 -X- _ O +92,20 -X- _ O +91,48 -X- _ O +90,89 -X- _ O +82,23 -X- _ O +92,92 -X- _ O +89,07 -X- _ O +92,25 -X- _ O +91,03 -X- _ O +90,89 -X- _ O +81,87 -X- _ O +93,23 -X- _ O +89,00 -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +oleh -X- _ O +Pita -X- _ O +Spektral -X- _ O +and -X- _ O +Indeks -X- _ O +Komposit -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +awal -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +5 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +B1 -X- _ O +yaitu -X- _ O +, -X- _ O +Ultra-Blue -X- _ O +( -X- _ O +Coastal-Aerosol -X- _ O +) -X- _ O +memberikan -X- _ O +perbedaan -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +awan -X- _ O +serta -X- _ O +kelas -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +non-hutan -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Pita -X- _ O +spectral -X- _ O +RGB -X- _ O +dan -X- _ O +B5 -X- _ O +( -X- _ O +VNIR -X- _ O +) -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +perbedaan -X- _ O +antara -X- _ O +kelas -X- _ O +hutan -X- _ O +, -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +dengan -X- _ O +area -X- _ O +terbangun -X- _ O +dan -X- _ O +lahan -X- _ O +kosong. -X- _ O +Pita -X- _ O +spektral -X- _ O +RGB -X- _ O +dan -X- _ O +B5 -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +diserap -X- _ O +di -X- _ O +kelas -X- _ O +lahan -X- _ O +kosong -X- _ O +dan -X- _ O +area -X- _ O +terbangun -X- _ O +, -X- _ O +sementara -X- _ O +hutan -X- _ O +, -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +badan -X- _ O +air -X- _ O +cenderung -X- _ O +menyerap -X- _ O +sejumlah -X- _ O +kecil -X- _ O +pita -X- _ O +ini. -X- _ O +Pita -X- _ O +spektral -X- _ O +B6 -X- _ O +, -X- _ O +B7 -X- _ O +, -X- _ O +B8 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +TABEL -X- _ O +5 -X- _ O +HYPERPARAMETER -X- _ O +/ -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +MODEL -X- _ O +ADABOOST -X- _ O +Parameter -X- _ O +/ -X- _ O +Hyperparameter -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Penjelasan -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +criterion -X- _ O +splitter -X- _ O +min -X- _ O +samples -X- _ O +leaf -X- _ O +min -X- _ O +samples -X- _ O +split -X- _ O +max -X- _ O +features -X- _ O +class -X- _ O +weight -X- _ O +max -X- _ O +depth -X- _ O +n -X- _ O +estimator -X- _ O +algoritm -X- _ O +learning -X- _ O +rate -X- _ O +gini -X- _ O +best -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +auto -X- _ O +balanced -X- _ O +10 -X- _ O +100 -X- _ O +SAMME.R -X- _ O +1.0 -X- _ O +Tabel -X- _ O +4 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +F1-Score -X- _ O +tertinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +model -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +93,23 -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +akurasinya -X- _ O +adalah -X- _ O +92,92. -X- _ O +Nilai -X- _ O +parameter -X- _ O +Adaboost -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +model -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +dalam -X- _ O +tabel -X- _ O +5. -X- _ O +Nilai -X- _ O +parameter -X- _ O +didapatkan -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +tunning -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebelum -X- _ O +model -X- _ O +dijalankan. -X- _ O +Kontribusi -X- _ O +dari -X- _ O +tiap -X- _ O +fitur -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dapat -X- _ O +dianalisis -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bantuan -X- _ O +dari -X- _ O +package -X- _ O +yellowbricks -X- _ O +di -X- _ O +software -X- _ O +Python -X- _ O +dengan -X- _ O +rumus -X- _ O +penghitungan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +[ -X- _ O +34 -X- _ O +] -X- _ O +: -X- _ O +𝑀 -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝒙∗ -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝜙0 -X- _ O ++ -X- _ O +∑ -X- _ O +𝑗=1 -X- _ O +dimana -X- _ O +𝜙𝑖 -X- _ O += -X- _ O +∑ -X- _ O +…………………………………… -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +𝑓𝑥 -X- _ O +( -X- _ O +𝑆 -X- _ O +∪ -X- _ O +{ -X- _ O +𝑖 -X- _ O +} -X- _ O +− -X- _ O +𝑓𝑥 -X- _ O +( -X- _ O +𝑆 -X- _ O +) -X- _ O +] -X- _ O +…………. -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +|𝑆| -X- _ O +! -X- _ O +( -X- _ O +𝑀−|𝑆|−1 -X- _ O +) -X- _ O +! -X- _ O +𝑆 -X- _ O +⊆𝑁 -X- _ O +{ -X- _ O +𝑖 -X- _ O +} -X- _ O +∗ -X- _ O +𝜙𝑗 -X- _ O +𝑀 -X- _ O +! -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +CNN-1D -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +dan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +6 -X- _ O +diperoleh. -X- _ O +TABEL -X- _ O +6 -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +PERFORMA -X- _ O +MODEL -X- _ O +Akurasi -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +88,2 -X- _ O +91,5 -X- _ O +Presisi -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +88,2 -X- _ O +91,5 -X- _ O +Recall -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +85,9 -X- _ O +91,1 -X- _ O +Type -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +MLP -X- _ O +CNN -X- _ O +1D -X- _ O +No -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +F1-Score -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +87,03 -X- _ O +91,30 -X- _ O +Dari -X- _ O +perbanding -X- _ O +kedua -X- _ O +model -X- _ O +didapatkan -X- _ O +model -X- _ O +Adaboost -X- _ O +merupakan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +klasifiksi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia. -X- _ O +Berikut -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +hasil -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +wilayah -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +Adaboost. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Faetures -X- _ O +Important -X- _ O +untuk -X- _ O +Pita -X- _ O +Multispektral -X- _ O +dan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Komposit -X- _ O +Dari -X- _ O +gambar -X- _ O +6 -X- _ O +didapatkan -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +paling -X- _ O +berkontribusi -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +adalah -X- _ O +B11 -X- _ O +, -X- _ O +B7 -X- _ O +, -X- _ O +B8 -X- _ O +, -X- _ O +B2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +B3 -X- _ O +diikuti -X- _ O +oleh -X- _ O +pita -X- _ O +spektral -X- _ O +lainnya -X- _ O +dan -X- _ O +indeks -X- _ O +komposit -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +berkontribusi -X- _ O +adalah -X- _ O +EVI -X- _ O +, -X- _ O +PanNDVI -X- _ O +, -X- _ O +IPVI -X- _ O +, -X- _ O +NDBI -X- _ O +, -X- _ O +NDVI -X- _ O +, -X- _ O +SAVI -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MSAVI-2. -X- _ O +Satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +mengatasi -X- _ O +gangguan -X- _ O +awan -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mempengaruhi -X- _ O +akurasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +model. -X- _ O +Hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +pada -X- _ O +April -X- _ O +2021 -X- _ O +C. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kehilangan -X- _ O +Hutan -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +terbentuk -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +dan -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +kemudian -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +perbedaan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +antara -X- _ O +kedua -X- _ O +tahun -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +Adaboost -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Confusion -X- _ O +Matrix -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Algoritma -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +Selain -X- _ O +algoritma -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +model -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +juga -X- _ O +coba -X- _ O +untuk -X- _ O +diterapkan -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +dan -X- _ O +akan -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +algoritma -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +supervised -X- _ O +learning. -X- _ O +Algoritma -X- _ O +MLP -X- _ O +dan -X- _ O +supervised -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +7 -X- _ O +LUAS -X- _ O +PERUBAHAN -X- _ O +TUTUPAN -X- _ O +LAHAN -X- _ O +Kelas -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Hutan -X- _ O +→ -X- _ O +Perkebunan -X- _ O +Kelapa -X- _ O +Sawit -X- _ O +Hutan -X- _ O +→ -X- _ O +Badan -X- _ O +Air -X- _ O +Hutan -X- _ O +→ -X- _ O +Lahan -X- _ O +Terbangun -X- _ O +Hutan -X- _ O +→ -X- _ O +Lahan -X- _ O +Terbuka -X- _ O +Luas -X- _ O +( -X- _ O +piksel -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Luas -X- _ O +( -X- _ O +m2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +1.038.880 -X- _ O +395.860 -X- _ O +227.770 -X- _ O +67.180 -X- _ O +17.314,67 -X- _ O +6.597,67 -X- _ O +3.796,17 -X- _ O +1.119,67 -X- _ O +Total -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +menjadi -X- _ O +non-hutan -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +adalah -X- _ O +sebesar -X- _ O +28.828,18 -X- _ O +m2 -X- _ O +dengan -X- _ O +kasus -X- _ O +deforestasi -X- _ O +tertinggi -X- _ O +adalah -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +menjadi -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +seluas -X- _ O +17.314,67 -X- _ O +m2. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Perubahan -X- _ O +hutan -X- _ O +dan -X- _ O +pembukaan -X- _ O +lahan -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +untuk -X- _ O +menganalisis -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +jumlah -X- _ O +hutan -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +kawasan. -X- _ O +Dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satunya -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +, -X- _ O +deteksi -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +difasilitasi -X- _ O +dengan -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +kovensional -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +pembuatan -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +akurat -X- _ O +serta -X- _ O +pengolahan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +efektif -X- _ O +dan -X- _ O +efisien. -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +indeks -X- _ O +kerentanan -X- _ O +deforestasi -X- _ O +juga -X- _ O +menjadi -X- _ O +satu -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengantisipasi -X- _ O +kerugian -X- _ O +dan -X- _ O +kerusakan -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +ditimbulkan -X- _ O +oleh -X- _ O +kehilangan -X- _ O +hutan -X- _ O +dari -X- _ O +waktu -X- _ O +ke -X- _ O +waktu. -X- _ O +Untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan -X- _ O +, -X- _ O +menambahkan -X- _ O +indeks -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +model -X- _ O +membedakan -X- _ O +antara -X- _ O +setiap -X- _ O +kelas -X- _ O +sehingga -X- _ O +memberi -X- _ O +kita -X- _ O +akurasi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik. -X- _ O +Percobaan -X- _ O +penghitungan -X- _ O +indeks -X- _ O +deforestasi -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +detail -X- _ O +dan -X- _ O +menyeluruh -X- _ O +juga -X- _ O +akan -X- _ O +membantu -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +ketepatan -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Lebih -X- _ O +dari -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +persiapan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +membangun -X- _ O +lingkungan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +model -X- _ O +berjalan -X- _ O +secara -X- _ O +efisien. -X- _ O +Hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +menentukan -X- _ O +analisis -X- _ O +dan -X- _ O +pengambilan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +terkait -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +, -X- _ O +khususnya -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kualitas -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kehutanan -X- _ O +ke -X- _ O +depannya. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Peraturan -X- _ O +Meteri -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan -X- _ O +Nomor -X- _ O +P.51 -X- _ O +/ -X- _ O +Menlhk -X- _ O +/ -X- _ O +Setjen -X- _ O +/ -X- _ O +KUM.q -X- _ O +/ -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +2016 -X- _ O +tentang -X- _ O +tata -X- _ O +cara -X- _ O +pelepasan -X- _ O +kawasan -X- _ O +hutan -X- _ O +produksi. -X- _ O +Diakses -X- _ O +tanggal -X- _ O +10 -X- _ O +November -X- _ O +2022 -X- _ O +dari -X- _ O +ksdae.menlhk.go.id. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Shafitri -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +Prasetyo -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Haniah -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Deforestasi -X- _ O +Hutan -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +RIAU -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +Polarimetrik -X- _ O +dalam -X- _ O +Pengindraan -X- _ O +Jauh. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Geodesi -X- _ O +Undip -X- _ O +, -X- _ O +7 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +212-222. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Dalponte -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Bruzzone -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Gianelle -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +( -X- _ O +2008 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Fusion -X- _ O +of -X- _ O +hyperspectral -X- _ O +and -X- _ O +LIDAR -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +data -X- _ O +for -X- _ O +classification -X- _ O +of -X- _ O +complex -X- _ O +forest -X- _ O +areas. -X- _ O +IEEE -X- _ O +Transactions -X- _ O +on -X- _ O +Geoscience -X- _ O +and -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +46 -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1416-1427. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Sistem -X- _ O +Terintegrasi -X- _ O +Neraca -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +dan -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Indonesia -X- _ O +2017-2022. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Afira -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Mono-temporal -X- _ O +and -X- _ O +multi-temporal -X- _ O +approaches -X- _ O +for -X- _ O +burnt -X- _ O +area -X- _ O +detection -X- _ O +using -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +satellite -X- _ O +imagery -X- _ O +( -X- _ O +a -X- _ O +case -X- _ O +study -X- _ O +of -X- _ O +Rokan -X- _ O +Hilir -X- _ O +Regency -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Ecological -X- _ O +Informatics -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +69 -X- _ O +, -X- _ O +101677 -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.1016 -X- _ O +/ -X- _ O +j.ecoinf.2022.101677. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +] -X- _ O +Khatami -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +; -X- _ O +Mountrakis -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +; -X- _ O +Stehman -X- _ O +, -X- _ O +S.V. -X- _ O +( -X- _ O +2016 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +A -X- _ O +meta-analysis -X- _ O +of -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +research -X- _ O +on -X- _ O +supervised -X- _ O +pixel-based -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +image -X- _ O +classification -X- _ O +processes -X- _ O +: -X- _ O +General -X- _ O +guidelines -X- _ O +for -X- _ O +practitioners -X- _ O +and -X- _ O +future -X- _ O +research. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sens. -X- _ O +Environ. -X- _ O +177 -X- _ O +, -X- _ O +89–100. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +pada -X- _ O +Oktober -X- _ O +2019 -X- _ O +dan -X- _ O +April -X- _ O +2021 -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +9 -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +pada -X- _ O +Oktober -X- _ O +2019 -X- _ O +dengan -X- _ O +April -X- _ O +2021. -X- _ O +Apabila -X- _ O +dilihat -X- _ O +secara -X- _ O +visual -X- _ O +, -X- _ O +sulit -X- _ O +untuk -X- _ O +menganalisis -X- _ O +luas -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +kehilangan -X- _ O +hutan -X- _ O +dihitung -X- _ O +menggunakan -X- _ O +persamaan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +𝐴𝑅𝐶 -X- _ O += -X- _ O +𝐹𝑦−𝐼𝑦 -X- _ O +𝐼𝑦−𝑡 -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +... -X- _ O +. -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +dimana -X- _ O +ARC -X- _ O +adalah -X- _ O +tingkat -X- _ O +perubahan -X- _ O +tahunan -X- _ O +dalam -X- _ O +kategori. -X- _ O +𝐼𝑦 -X- _ O +dan -X- _ O +𝐹𝑦 -X- _ O +masing-masing -X- _ O +luas -X- _ O +tahun -X- _ O +awal -X- _ O +dan -X- _ O +akhir -X- _ O +dan -X- _ O +𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +selang -X- _ O +waktu -X- _ O +[ -X- _ O +35 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +terdapat -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +antara -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +dan -X- _ O +2021. -X- _ O +Perbedaan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +pada -X- _ O +kedua -X- _ O +tahun -X- _ O +tersebut -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Peta -X- _ O +Perubahan -X- _ O +Tutupan -X- _ O +Lahan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +Luas -X- _ O +perubahan -X- _ O +tutupan -X- _ O +lahan -X- _ O +hutan -X- _ O +ke -X- _ O +non-hutan -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +7. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +Gomez -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +; -X- _ O +White -X- _ O +, -X- _ O +J.C. -X- _ O +; -X- _ O +Wulder -X- _ O +, -X- _ O +M.A. -X- _ O +( -X- _ O +2016 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Optical -X- _ O +remotely -X- _ O +sensed -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +data -X- _ O +for -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +classification -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +review. -X- _ O +Int. -X- _ O +Soc. -X- _ O +Photogramm. -X- _ O +116 -X- _ O +, -X- _ O +55–72. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Kementerian -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hutan -X- _ O +dan -X- _ O +Deforestasi -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Tahun -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Forest -X- _ O +Watch -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Deforestasi -X- _ O +tanpa -X- _ O +Henti. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Kementerian -X- _ O +Lingkungan -X- _ O +Hidup -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Status -X- _ O +Hutan -X- _ O +dan -X- _ O +Kehutanan -X- _ O +Indonesia -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Ortega -X- _ O +Adarme -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Queiroz -X- _ O +Feitosa -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Nigri -X- _ O +Happ -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +Aparecido -X- _ O +De -X- _ O +Almeida -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Rodrigues -X- _ O +Gomes -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Evaluation -X- _ O +of -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +techniques -X- _ O +for -X- _ O +deforestation -X- _ O +detection -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +Brazilian -X- _ O +Amazon -X- _ O +and -X- _ O +cerrado -X- _ O +biomes -X- _ O +from -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +imagery. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +910. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Lee -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Han -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Lee -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +Lee -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Oh -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Lee -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +J. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Classification -X- _ O +of -X- _ O +landscape -X- _ O +affected -X- _ O +by -X- _ O +deforestation -X- _ O +using -X- _ O +high-resolution -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +data -X- _ O +and -X- _ O +deep-learning -X- _ O +techniques. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +20 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +3372. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Barnett -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Lambert -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Fry -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +( -X- _ O +2008 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +The -X- _ O +hazards -X- _ O +of -X- _ O +indicators -X- _ O +: -X- _ O +insights -X- _ O +from -X- _ O +the -X- _ O +environmental -X- _ O +vulnerability -X- _ O +index. -X- _ O +Annals -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +Association -X- _ O +of -X- _ O +American -X- _ O +Geographers -X- _ O +, -X- _ O +98 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +102-119. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Omo-Irabor -X- _ O +, -X- _ O +O. -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +Olobaniyi -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +B. -X- _ O +, -X- _ O +Akunna -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Venus -X- _ O +, -X- _ O +V. -X- _ O +, -X- _ O +Maina -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Paradzayi -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +( -X- _ O +2011 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Mangrove -X- _ O +vulnerability -X- _ O +modelling -X- _ O +in -X- _ O +parts -X- _ O +of -X- _ O +Western -X- _ O +Niger -X- _ O +Delta -X- _ O +, -X- _ O +Nigeria -X- _ O +using -X- _ O +satellite -X- _ O +images -X- _ O +, -X- _ O +GIS -X- _ O +techniques -X- _ O +and -X- _ O +Spatial -X- _ O +Multi-Criteria -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +SMCA -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Environmental -X- _ O +monitoring -X- _ O +and -X- _ O +assessment -X- _ O +, -X- _ O +178 -X- _ O +( -X- _ O +1-4 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +39-51. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Brovelli -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Sun -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Yordanov -X- _ O +, -X- _ O +V. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Monitoring -X- _ O +forest -X- _ O +change -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +amazon -X- _ O +using -X- _ O +multi-temporal -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +data -X- _ O +and -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +classification -X- _ O +on -X- _ O +Google -X- _ O +Earth -X- _ O +Engine. -X- _ O +ISPRS -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Geo-Information -X- _ O +, -X- _ O +9 -X- _ O +( -X- _ O +10 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +580. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Asner -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +Knapp -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +Balaji -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Páez-Acosta -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +( -X- _ O +2009 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Automated -X- _ O +mapping -X- _ O +of -X- _ O +tropical -X- _ O +deforestation -X- _ O +and -X- _ O +forest -X- _ O +degradation -X- _ O +: -X- _ O +CLASlite. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Applied -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +3 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +033543. -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Sukamara -X- _ O +dalam -X- _ O +Angka. -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +R. -X- _ O +Putri -X- _ O +and -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +“Learning -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Network -X- _ O +for -X- _ O +Rainfall -X- _ O +Prediction -X- _ O +Modeling -X- _ O +in -X- _ O +Urban -X- _ O +Area -X- _ O +using -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Satellite -X- _ O +Data -X- _ O +( -X- _ O +Case -X- _ O +Study -X- _ O +: -X- _ O +Jakarta -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +in -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +The -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Data -X- _ O +Science -X- _ O +and -X- _ O +Official -X- _ O +Statistics -X- _ O +, -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +77–90. -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Afira -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Nurkarim -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +June -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Machine -X- _ O +learning -X- _ O +approaches -X- _ O +using -X- _ O +satellite -X- _ O +data -X- _ O +for -X- _ O +oil -X- _ O +palm -X- _ O +area -X- _ O +detection -X- _ O +in -X- _ O +Pekanbaru -X- _ O +City -X- _ O +, -X- _ O +Riau. -X- _ O +In -X- _ O +2022 -X- _ O +IEEE -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Cybernetics -X- _ O +and -X- _ O +Computational -X- _ O +Intelligence -X- _ O +( -X- _ O +CyberneticsCom -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +pp. -X- _ O +84- -X- _ O +89 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +IEEE. -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +] -X- _ O +Chen -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +; -X- _ O +Dou -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +; -X- _ O +Yang -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Improving -X- _ O +land -X- _ O +use -X- _ O +/ -X- _ O +cover -X- _ O +classification -X- _ O +with -X- _ O +multiple -X- _ O +classifier -X- _ O +systems -X- _ O +using -X- _ O +AdaBoost -X- _ O +integration -X- _ O +technique. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sens. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +1055. -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +Thanh -X- _ O +Noi -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Kappas -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Comparison -X- _ O +of -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +, -X- _ O +k- -X- _ O +nearest -X- _ O +neighbor -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +classifiers -X- _ O +for -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +classification -X- _ O +using -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +imagery. -X- _ O +Sensors -X- _ O +, -X- _ O +18 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +18. -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +Lopes -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Frison -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +Crowson -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Warren‐Thomas -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +Hariyadi -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +, -X- _ O +Kartika -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +... -X- _ O +& -X- _ O +Pettorelli -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Improving -X- _ O +the -X- _ O +accuracy -X- _ O +of -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +classification -X- _ O +in -X- _ O +cloud -X- _ O +persistent -X- _ O +areas -X- _ O +using -X- _ O +optical -X- _ O +and -X- _ O +radar -X- _ O +satellite -X- _ O +image -X- _ O +time -X- _ O +series. -X- _ O +Methods -X- _ O +in -X- _ O +Ecology -X- _ O +and -X- _ O +Evolution -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +532- -X- _ O +541. -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +Tong -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Xia -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Lu -X- _ O +, -X- _ O +Q. -X- _ O +, -X- _ O +Shen -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +You -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Land-cover -X- _ O +classification -X- _ O +with -X- _ O +high-resolution -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +images -X- _ O +using -X- _ O +transferable -X- _ O +deep -X- _ O +models. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +of -X- _ O +Environment -X- _ O +, -X- _ O +237 -X- _ O +, -X- _ O +111322. -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +Nurmasari -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Oil -X- _ O +palm -X- _ O +plantation -X- _ O +detection -X- _ O +in -X- _ O +Indonesia -X- _ O +using -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +and -X- _ O +Landsat-8 -X- _ O +optical -X- _ O +satellite -X- _ O +imagery -X- _ O +( -X- _ O +case -X- _ O +study -X- _ O +: -X- _ O +Rokan -X- _ O +Hulu -X- _ O +regency -X- _ O +, -X- _ O +Riau -X- _ O +Province -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +and -X- _ O +Earth -X- _ O +Sciences -X- _ O +( -X- _ O +IJReSES -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +18 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1-18. -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +Breiman -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +Friedman -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Olshen -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Stone -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +J. -X- _ O +( -X- _ O +1984 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Classification -X- _ O +And -X- _ O +Regression -X- _ O +Trees. -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +Drucker -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Surges -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +J. -X- _ O +C. -X- _ O +, -X- _ O +Kaufman -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +Smola -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Vapnik -X- _ O +, -X- _ O +V. -X- _ O +( -X- _ O +1997 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Support -X- _ O +vector -X- _ O +regression -X- _ O +machines. -X- _ O +Advances -X- _ O +in -X- _ O +Neural -X- _ O +Information -X- _ O +Processing -X- _ O +Systems -X- _ O +, -X- _ O +January -X- _ O +, -X- _ O +155–161. -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +Hastie -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +Tibshirani -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Friedman -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +( -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +The -X- _ O +Elements -X- _ O +of -X- _ O +Statistical -X- _ O +Learning -X- _ O +Data -X- _ O +Mining -X- _ O +, -X- _ O +Inference -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Prediction. -X- _ O +Encyclopedia -X- _ O +of -X- _ O +Systems -X- _ O +Biology -X- _ O +, -X- _ O +508–508. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.1007 -X- _ O +/ -X- _ O +978-1-4419-9863- -X- _ O +7_941. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +[ -X- _ O +28 -X- _ O +] -X- _ O +Breiman -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2001 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Random -X- _ O +forests. -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +, -X- _ O +45 -X- _ O +, -X- _ O +1–122. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.1201 -X- _ O +/ -X- _ O +9780429469275-8. -X- _ O +[ -X- _ O +29 -X- _ O +] -X- _ O +Geurts -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +Ernst -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Wehenkel -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2006 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Extremely -X- _ O +randomized -X- _ O +trees. -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +, -X- _ O +63 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +3–42. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.1007 -X- _ O +/ -X- _ O +s10994-006- -X- _ O +6226-1. -X- _ O +[ -X- _ O +30 -X- _ O +] -X- _ O +Jiang -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +He -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +, -X- _ O +Long -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +Ni -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Liu -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +, -X- _ O +Peng -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Lv -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Wang -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Multilayer -X- _ O +perceptron -X- _ O +neural -X- _ O +network -X- _ O +for -X- _ O +surface -X- _ O +water -X- _ O +extraction -X- _ O +in -X- _ O +Landsat -X- _ O +8 -X- _ O +OLI -X- _ O +satellite -X- _ O +images. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1–22. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.3390 -X- _ O +/ -X- _ O +rs10050755 -X- _ O +[ -X- _ O +31 -X- _ O +] -X- _ O +Hu -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Huang -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +Wei -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Deep -X- _ O +convolutional -X- _ O +neural -X- _ O +networks -X- _ O +for -X- _ O +hyperspectral -X- _ O +image -X- _ O +classification. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Sensors -X- _ O +, -X- _ O +2015. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.1155 -X- _ O +/ -X- _ O +2015 -X- _ O +/ -X- _ O +258619 -X- _ O +[ -X- _ O +32 -X- _ O +] -X- _ O +Saadi -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +D. -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Applied -X- _ O +to -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +and -X- _ O +Landsat-8 -X- _ O +Multispectral -X- _ O +and -X- _ O +Medium-Resolution -X- _ O +Satellite -X- _ O +Imagery -X- _ O +for -X- _ O +the -X- _ O +Detection -X- _ O +of -X- _ O +Rice -X- _ O +Production -X- _ O +Areas -X- _ O +in -X- _ O +Nganjuk -X- _ O +, -X- _ O +East -X- _ O +Java -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +and -X- _ O +Earth -X- _ O +Sciences -X- _ O +( -X- _ O +IJReSES -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +19–32. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi.org -X- _ O +/ -X- _ O +10.30536 -X- _ O +/ -X- _ O +J.IJRESES.2021.V18.A3538. -X- _ O +18 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +33 -X- _ O +] -X- _ O +Chen -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Li -X- _ O +, -X- _ O +X. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Wang -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Fine -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +classification -X- _ O +in -X- _ O +an -X- _ O +open -X- _ O +pit -X- _ O +mining -X- _ O +area -X- _ O +using -X- _ O +optimized -X- _ O +support -X- _ O +vector -X- _ O +machine -X- _ O +and -X- _ O +world -X- _ O +view-3 -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +,12–14. -X- _ O +doi:10.3390 -X- _ O +/ -X- _ O +RS12010082. -X- _ O +imagery. -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +Remote -X- _ O +[ -X- _ O +34 -X- _ O +] -X- _ O +Temenos -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Temenos -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +Kaselimi -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Doulamis -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Doulamis -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +( -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Interpretable -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +Framework -X- _ O +for -X- _ O +Land -X- _ O +Use -X- _ O +and -X- _ O +Land -X- _ O +Cover -X- _ O +Classification -X- _ O +in -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Using -X- _ O +SHAP. -X- _ O +IEEE -X- _ O +Geoscience -X- _ O +and -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Letters -X- _ O +, -X- _ O +20 -X- _ O +, -X- _ O +1-5. -X- _ O +[ -X- _ O +35 -X- _ O +] -X- _ O +Muhammad -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Abbas -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +, -X- _ O +Guo -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Gwiazdzinski -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Spatiotemporal -X- _ O +change -X- _ O +analysis -X- _ O +and -X- _ O +prediction -X- _ O +of -X- _ O +future -X- _ O +land -X- _ O +use -X- _ O +and -X- _ O +land -X- _ O +cover -X- _ O +changes -X- _ O +using -X- _ O +QGIS -X- _ O +MOLUSCE -X- _ O +plugin -X- _ O +and -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +case -X- _ O +study -X- _ O +of -X- _ O +Linyi -X- _ O +, -X- _ O +China. -X- _ O +Land -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +419. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +SDSKI -X- _ O +) -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +Kuh -X- _ O +Latersya -X- _ O +Tarigan -X- _ O +( -X- _ O +221911177 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Firdaus -X- _ O +, -X- _ O +M.B.A. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +SDI -X- _ O +) -X- _ O +merupakan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +tata -X- _ O +kelola -X- _ O +data -X- _ O +pemerintah -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +menciptakan -X- _ O +data -X- _ O +berkualitas -X- _ O +, -X- _ O +mudah -X- _ O +diakses -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +dibagipakaikan -X- _ O +antar -X- _ O +instansi -X- _ O +pusat -X- _ O +serta -X- _ O +daerah. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +perwujudan -X- _ O +SDI -X- _ O +adalah -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +SDSKI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +SDSKI -X- _ O +merupakan -X- _ O +gagasan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +yang -X- _ O +memotret -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +secara -X- _ O +komprehensif -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +lokasi -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +pelaku -X- _ O +dan -X- _ O +korban. -X- _ O +Data -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +bermanfaat -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +dalam -X- _ O +penyusunan -X- _ O +perencanaan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sektoral -X- _ O +di -X- _ O +bidang -X- _ O +keamanan -X- _ O +dan -X- _ O +hukum -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kesejahteraan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +secara -X- _ O +menyeluruh. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +merancang -X- _ B-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +membangun -X- _ I-TUJUAN +sistem -X- _ I-TUJUAN +SDSKI -X- _ I-TUJUAN +berbasis -X- _ I-TUJUAN +web -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ O +memuat -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +dengan -X- _ O +konsep -X- _ O +, -X- _ O +definisi -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +standar -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +agar -X- _ O +memenuhi -X- _ O +prinsip -X- _ O +SDI -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +dibagipakaikan -X- _ O +antar -X- _ O +instansi -X- _ O +pusat -X- _ O +serta -X- _ O +daerah. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +System -X- _ B-METODE +Development -X- _ I-METODE +Life -X- _ I-METODE +Cycle -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +SDLC -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +dengan -X- _ I-METODE +model -X- _ I-METODE +Waterfall -X- _ I-METODE +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +sistem -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Product -X- _ B-TEMUAN +Requirement -X- _ I-TEMUAN +Document -X- _ I-TEMUAN +( -X- _ I-TEMUAN +PRD -X- _ I-TEMUAN +) -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +Functional -X- _ I-TEMUAN +Specification -X- _ I-TEMUAN +Document -X- _ I-TEMUAN +( -X- _ I-TEMUAN +FSD -X- _ I-TEMUAN +) -X- _ I-TEMUAN +, -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +prototipe -X- _ I-TEMUAN +antarmuka -X- _ I-TEMUAN +sistem. -X- _ I-TEMUAN +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +, -X- _ O +Sistem. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +SDI -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +kebijakan -X- _ O +yang -X- _ O +mengatur -X- _ O +penyelenggaraan -X- _ O +tata -X- _ O +kelola -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +instansi -X- _ O +pusat -X- _ O +dan -X- _ O +instansi -X- _ O +daerah -X- _ O +untuk -X- _ O +mendukung -X- _ O +perencanaan -X- _ O +, -X- _ O +pelaksanaan -X- _ O +, -X- _ O +evaluasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pengendalian -X- _ O +pembangunan -X- _ O +melalui -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +prinsip-prinsip -X- _ O +SDI -X- _ O +yaitu -X- _ O +standar -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +metadata -X- _ O +, -X- _ O +interoperabilitas -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kode -X- _ O +referensi -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +induk. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Peraturan -X- _ O +Presiden -X- _ O +Nomor -X- _ O +39 -X- _ O +Tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +Tentang -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Indonesia -X- _ O +terdapat -X- _ O +empat -X- _ O +tujuan -X- _ O +SDI. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +pertama -X- _ O +adalah -X- _ O +memberikan -X- _ O +acuan -X- _ O +pelaksanaan -X- _ O +dan -X- _ O +pedoman -X- _ O +bagi -X- _ O +instansi -X- _ O +pusat -X- _ O +dan -X- _ O +daerah -X- _ O +dalam -X- _ O +rangka -X- _ O +penyelenggaraan -X- _ O +tata -X- _ O +kelola -X- _ O +data. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +kedua -X- _ O +yaitu -X- _ O +mewujudkan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +akurat -X- _ O +, -X- _ O +mutakhir -X- _ O +, -X- _ O +terpadu -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +dipertanggungjawabkan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +mudah -X- _ O +diakses -X- _ O +dan -X- _ O +dibagipakaikan -X- _ O +antar -X- _ O +instansi -X- _ O +pusat -X- _ O +dan -X- _ O +daerah. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +ketiga -X- _ O +untuk -X- _ O +mendorong -X- _ O +keterbukaan -X- _ O +dan -X- _ O +transparansi -X- _ O +data -X- _ O +sehingga -X- _ O +tercipta -X- _ O +perencanaan -X- _ O +dan -X- _ O +perumusan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +yang -X- _ O +berbasis -X- _ O +pada -X- _ O +data. -X- _ O +Tujuan -X- _ O +keempat -X- _ O +adalah -X- _ O +mendukung -X- _ O +Sistem -X- _ O +Statistik -X- _ O +Nasional -X- _ O +( -X- _ O +SSN -X- _ O +) -X- _ O +sesuai -X- _ O +peraturan -X- _ O +perundang- -X- _ O +undangan. -X- _ O +Statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +tentang -X- _ O +kriminalitas -X- _ O +yang -X- _ O +disusun -X- _ O +menurut -X- _ O +bentuk -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +frekuensi -X- _ O +kejadian -X- _ O +dari -X- _ O +masing-masing -X- _ O +bentuk -X- _ O +kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +wilayah -X- _ O +kejadian -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tahun -X- _ O +kejadian -X- _ O +( -X- _ O +Mustofa -X- _ O +, -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +membantu -X- _ O +memperoleh -X- _ O +gambaran -X- _ O +tentang -X- _ O +kejahatan -X- _ O +di -X- _ O +masyarakat -X- _ O +terkait -X- _ O +jumlah -X- _ O +dan -X- _ O +corak -X- _ O +kejahatan -X- _ O +serta -X- _ O +perkembangan -X- _ O +turun -X- _ O +naiknya. -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +sangat -X- _ O +bermanfaat -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +dalam -X- _ O +penyusunan -X- _ O +perencanaan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sektoral -X- _ O +di -X- _ O +bidang -X- _ O +keamanan -X- _ O +dan -X- _ O +ketertiban -X- _ O +masyarakat -X- _ O +serta -X- _ O +perencanaan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +rangka -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +dalam -X- _ O +kesejahteraan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +secara -X- _ O +menyeluruh -X- _ O +( -X- _ O +Direktorat -X- _ O +Statistik -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Sosial -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +nasional -X- _ O +data -X- _ O +kriminal -X- _ O +juga -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +dalam -X- _ O +level -X- _ O +internasional -X- _ O +yakni -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +indikator -X- _ O +SDGs -X- _ O +, -X- _ O +khususnya -X- _ O +Goal -X- _ O +16 -X- _ O +dan -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +data -X- _ O +United -X- _ O +Nations -X- _ O +Survey -X- _ O +of -X- _ O +Crime -X- _ O +Trends -X- _ O +and -X- _ O +Operations -X- _ O +of -X- _ O +Criminal -X- _ O +Justice -X- _ O +Systems -X- _ O +( -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +nasional -X- _ O +Investasi -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Indeks -X- _ O +Keamanan -X- _ O +Dalam -X- _ O +wawancara -X- _ O +terhadap -X- _ O +Ibu -X- _ O +Trophy -X- _ O +Endah -X- _ O +Rahayu -X- _ O +selaku -X- _ O +koordinator -X- _ O +tim -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +SDSKI -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dipaparkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +SDSKI -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +perwujudan -X- _ O +dari -X- _ O +SDI -X- _ O +dalam -X- _ O +mengatur -X- _ O +penyelenggaraan -X- _ O +tata -X- _ O +kelola -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +urgensi -X- _ O +penyelenggaraan -X- _ O +SDSKI. -X- _ O +Urgensi -X- _ O +pertama -X- _ O +yaitu -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +tolok -X- _ O +ukur -X- _ O +dan -X- _ O +acuan -X- _ O +dalam -X- _ O +menilai -X- _ O +tingkat -X- _ O +keamanan -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah. -X- _ O +Urgensi -X- _ O +kedua -X- _ O +yaitu -X- _ O +aspek -X- _ O +keamanan -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +faktor -X- _ O +penting -X- _ O +bagi -X- _ O +perkembangan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +kesejahteraan. -X- _ O +Bappenas -X- _ O +dalam -X- _ O +Laporan -X- _ O +( -X- _ O +2016 -X- _ O +) -X- _ O +menyatakan -X- _ O +kondisi -X- _ O +keamanan -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +akan -X- _ O +menciptakan -X- _ O +iklim -X- _ O +investasi -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +( -X- _ O +investor -X- _ O +tertarik -X- _ O +berinvestasi -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Sumber -X- _ O +data -X- _ O +SDSKI -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +statistik -X- _ O +dasar -X- _ O +( -X- _ O +Susenas -X- _ O +, -X- _ O +Podes -X- _ O +, -X- _ O +SPAK -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +lembaga -X- _ O +penegak -X- _ O +hukum -X- _ O +( -X- _ O +Kepolisian -X- _ O +, -X- _ O +Kejaksaan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Mahkamah -X- _ O +kementerian -X- _ O +/ -X- _ O +lembaga -X- _ O +penyedia -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Standar -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +SDSKI -X- _ O +adalah -X- _ O +International -X- _ O +Classification -X- _ O +of -X- _ O +Crime -X- _ O +for -X- _ O +Statistical -X- _ O +Purposes -X- _ O +( -X- _ O +ICCS -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +( -X- _ O +SDGs -X- _ O +) -X- _ O +Goal -X- _ O +16. -X- _ O +ICSS -X- _ O +adalah -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +kejahatan -X- _ O +yang -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +konsep -X- _ O +, -X- _ O +definisi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +prinsip-prinsip -X- _ O +yang -X- _ O +disetujui -X- _ O +secara -X- _ O +internasional -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +konsistensi -X- _ O +dan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +statistik -X- _ O +kejahatan -X- _ O +internasional -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kemampuan -X- _ O +analisis -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +nasional -X- _ O +dan -X- _ O +internasional. -X- _ O +SDGs -X- _ O +Goal -X- _ O +16 -X- _ O +berisi -X- _ O +indikator -X- _ O +perdamaian -X- _ O +, -X- _ O +keadilan -X- _ O +dan -X- _ O +kelembagaan -X- _ O +yang -X- _ O +tangguh. -X- _ O +SDGs -X- _ O +Goal -X- _ O +16 -X- _ O +berupaya -X- _ O +menguatkan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +yang -X- _ O +inklusif -X- _ O +dan -X- _ O +damai -X- _ O +untuk -X- _ O +pembangunan -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +, -X- _ O +menyediakan -X- _ O +akses -X- _ O +keadilan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +membangun -X- _ O +kelembagaan -X- _ O +yang -X- _ O +efektif -X- _ O +, -X- _ O +akuntabel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +inklusif -X- _ O +di -X- _ O +semua -X- _ O +tingkatan. -X- _ O +Kemenkumham -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Agung -X- _ O +, -X- _ O +Bappenas -X- _ O +dalam -X- _ O +pembahasan -X- _ O +mengenai -X- _ O +pentingnya -X- _ O +SDI -X- _ O +pada -X- _ O +Webinar -X- _ O +Menuju -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +mengungkapkan -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +mendorong -X- _ O +integrasi -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +layanan -X- _ O +pemerintah -X- _ O +melalui -X- _ O +standarisasi -X- _ O +tata -X- _ O +kelola -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +interoperabilitas -X- _ O +, -X- _ O +layanan -X- _ O +pemerintah -X- _ O +yang -X- _ O +terintegrasi -X- _ O +tidak -X- _ O +bisa -X- _ O +terwujud -X- _ O +jika -X- _ O +kondisi -X- _ O +data -X- _ O +masih -X- _ O +tersebar -X- _ O +dengan -X- _ O +standar -X- _ O +yang -X- _ O +beragam. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +standar -X- _ O +dan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +berbeda -X- _ O +pada -X- _ O +berbagai -X- _ O +instansi -X- _ O +produsen -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +masih -X- _ O +terdapat -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +terpenuhi -X- _ O +( -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +dan -X- _ O +SDGs -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +sebagai -X- _ O +pembina -X- _ O +statistik -X- _ O +sektoral -X- _ O +dan -X- _ O +SDI -X- _ O +telah -X- _ O +berupaya -X- _ O +menyusun -X- _ O +kerangka -X- _ O +kerja -X- _ O +terwujudnya -X- _ O +SDSKI. -X- _ O +Upaya -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +BPS -X- _ O +yaitu -X- _ O +melengkapi -X- _ O +data -X- _ O +registrasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +berbasis -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +melakukan -X- _ O +koordinasi -X- _ O +terkait -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +dengan -X- _ O +berbagai -X- _ O +lembaga -X- _ O +internasional -X- _ O +, -X- _ O +melakukan -X- _ O +mapping -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +instansi -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +menambah -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +indikator -X- _ O +global -X- _ O +SDGs -X- _ O +Goal -X- _ O +16 -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +menginisiasi -X- _ O +framework -X- _ O +dan -X- _ O +roadmaps -X- _ O +menuju -X- _ O +SDSKI. -X- _ O +Mapping -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +BPS -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +bisa -X- _ O +memenuhi -X- _ O +standar -X- _ O +internasional. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +BPS -X- _ O +juga -X- _ O +membuat -X- _ O +tabel -X- _ O +korespondensi -X- _ O +antara -X- _ O +ICCS -X- _ O +dan -X- _ O +KUHP -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +standar -X- _ O +internasional -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +peraturan -X- _ O +perundang-undangan. -X- _ O +Pada -X- _ O +framework -X- _ O +yang -X- _ O +dirancang -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +data-data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +bisa -X- _ O +dibagipakaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +konsep -X- _ O +definisi -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +akan -X- _ O +dimuat -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +sebagai -X- _ O +wujud -X- _ O +nyata -X- _ O +interoperabilitas -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +prinsip -X- _ O +SDI. -X- _ O +Interoperabilitas -X- _ O +data -X- _ O +merupakan -X- _ O +kemampuan -X- _ O +sistem -X- _ O +elektronik -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +untuk -X- _ O +berbagi -X- _ O +pakai -X- _ O +data -X- _ O +secara -X- _ O +terintegrasi. -X- _ O +Sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +memuat -X- _ O +data-data -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +memenuhi -X- _ O +prinsip -X- _ O +SDI -X- _ O +, -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +terkait -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +indikator-indikator -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +dipenuhi. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +merancang -X- _ B-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +membangun -X- _ I-TUJUAN +sistem -X- _ I-TUJUAN +Satu -X- _ I-TUJUAN +Data -X- _ I-TUJUAN +Statistik -X- _ I-TUJUAN +Kriminal -X- _ I-TUJUAN +Indonesia -X- _ I-TUJUAN +( -X- _ I-TUJUAN +SDSKI -X- _ I-TUJUAN +) -X- _ I-TUJUAN +berbasis -X- _ I-TUJUAN +web -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ O +menyajikan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +dan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +ini -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +BPS -X- _ O +dalam -X- _ O +memenuhi -X- _ O +framework -X- _ O +SDSKI -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +salah -X- _ O +satunya -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Purwanto -X- _ O +, -X- _ O +Fuadina -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Untoro -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +judul -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Digital -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kota -X- _ O +Bandar -X- _ O +Lampung -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Website. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +didasari -X- _ O +oleh -X- _ O +permasalahan -X- _ O +instansi -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +penyediaan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +penting -X- _ O +berupa -X- _ O +dua -X- _ O +belas -X- _ O +indikator -X- _ O +strategis -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +banyak -X- _ O +dicari -X- _ O +oleh -X- _ O +masyarakat -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +bantuan -X- _ O +teknologi -X- _ O +berupa -X- _ O +website. -X- _ O +Metode -X- _ O +pengujian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +dinyatakan -X- _ O +kelebihan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +SUS -X- _ O +yaitu -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +sampel -X- _ O +kecil -X- _ O +namun -X- _ O +tetap -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +terpercaya. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +adalah -X- _ O +System -X- _ B-METODE +Development -X- _ I-METODE +Life -X- _ I-METODE +Cycle -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +SDLC -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +dengan -X- _ I-METODE +model -X- _ I-METODE +Waterfall. -X- _ I-METODE +Tahapan -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +A. -X- _ O +Requirement -X- _ O +Tahap -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +memahami -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dan -X- _ O +batasan -X- _ O +sistem -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Informasi -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +melalui -X- _ O +kajian -X- _ O +pustaka -X- _ O +dan -X- _ O +wawancara -X- _ O +terhadap -X- _ O +subject -X- _ O +matter. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +ditemukan -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +pengembangan -X- _ O +sistem. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sistem -X- _ O +berjalan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengamati -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +ada. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +permasalahan -X- _ O +fishbone -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +diagram -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +ditemukan -X- _ O +( -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +dan -X- _ O +non-fungsional -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +B. -X- _ O +Design -X- _ O +Proses -X- _ O +desain -X- _ O +atau -X- _ O +perancangan -X- _ O +sistem -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +merancang -X- _ O +dan -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +proses -X- _ O +sistem -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +analisis -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Kegiatan -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +mencakup -X- _ O +perancangan -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +yang -X- _ O +didasarkan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pengolahan -X- _ O +Product -X- _ O +Requirement -X- _ O +Document -X- _ O +( -X- _ O +PRD -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Functional -X- _ O +Specification -X- _ O +Document -X- _ O +( -X- _ O +FSD -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +perancangan -X- _ O +arsitektur -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +perancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +pengguna -X- _ O +sistem -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Figma. -X- _ O +C. -X- _ O +Implementation -X- _ O +Tahap -X- _ O +implementasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membangun -X- _ O +telah -X- _ O +dashboard -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +perancangan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +berupa -X- _ O +proses -X- _ O +coding -X- _ O +untuk -X- _ O +pengolahan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +sistem -X- _ O +dan -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +pada -X- _ O +sistem. -X- _ O +D. -X- _ O +Verification -X- _ O +Tahap -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menguji -X- _ O +dan -X- _ O +mengevaluasi -X- _ O +apakah -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +sudah -X- _ O +sepenuhnya -X- _ O +atau -X- _ O +sebagian -X- _ O +memenuhi -X- _ O +persyaratan -X- _ O +sistem. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +sistem -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +blackbox -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +E. -X- _ O +Maintenance -X- _ O +Tahap -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menjalankan -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibangun -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemeliharaan -X- _ O +terhadap -X- _ O +sistem. -X- _ O +Pemeliharaan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +apabila -X- _ O +terdapat -X- _ O +pembaharuan -X- _ O +fitur -X- _ O +atau -X- _ O +memperbaiki -X- _ O +kesalahan -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +ditemukan -X- _ O +pada -X- _ O +langkah -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +karena -X- _ O +perlunya -X- _ O +wadah -X- _ O +bagi -X- _ O +SDSKI -X- _ O +untuk -X- _ O +menyajikan -X- _ O +informasi -X- _ O +dan -X- _ O +data-data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +framework -X- _ O +SDSKI -X- _ O +yang -X- _ O +dirancang -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +dibuat -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +prinsip -X- _ O +SDI -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +interoperabilitas. -X- _ O +Dimana -X- _ O +sistem -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +memuat -X- _ O +data-data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +memenuhi -X- _ O +prinsip -X- _ O +SDI -X- _ O +( -X- _ O +standar -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +metadata -X- _ O +, -X- _ O +kode -X- _ O +referensi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +induk -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +informasi -X- _ O +terkait -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +indikator- -X- _ O +indikator -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dibagipakaikan -X- _ O +secara -X- _ O +terintegrasi. -X- _ O +Penyajian -X- _ O +terkait -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +mencakup -X- _ O +fitur -X- _ O +katalog -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +, -X- _ O +visualisasi -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +produk -X- _ O +, -X- _ O +acara -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +artikel. -X- _ O +BPS -X- _ O +telah -X- _ O +berupaya -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +indikator -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +dari -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +dan -X- _ O +memetakan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +tiap -X- _ O +indikator. -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +akan -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +monitoring -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +correspondence -X- _ O +table -X- _ O +, -X- _ O +mencakup -X- _ O +daftar -X- _ O +indikator -X- _ O +dari -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +, -X- _ O +sumber -X- _ O +dan -X- _ O +cara -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +status -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +tiap -X- _ O +indikator. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +yang -X- _ O +mendasari -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +ini -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Permasalahan -X- _ O +Analisis -X- _ O +permasalahan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +fishbone -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +, -X- _ O +diagram. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +ditemukan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +digambarkan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Fishbone -X- _ O +diagram -X- _ O +analisis -X- _ O +permasalahan -X- _ O +Permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +ditemui -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +faktor -X- _ O +metode -X- _ O +, -X- _ O +mesin -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +material. -X- _ O +Pada -X- _ O +faktor -X- _ O +method -X- _ O +ditemukan -X- _ O +masalah -X- _ O +berupa -X- _ O +proses -X- _ O +mapping -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +data -X- _ O +indikator -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Ms. -X- _ O +Excel -X- _ O +sehingga -X- _ O +menjadi -X- _ O +tidak -X- _ O +efisien -X- _ O +karena -X- _ O +jumlah -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +sedikit -X- _ O +( -X- _ O +24 -X- _ O +indikator -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan124 -X- _ O +indikator -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +faktor -X- _ O +machine -X- _ O +ditemukan -X- _ O +masalah -X- _ O +berupa -X- _ O +belum -X- _ O +adanya -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +mewadahi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +SDSKI -X- _ O +yaitu -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +memuat -X- _ O +data-data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +bisa -X- _ O +dibagipakaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +konsep -X- _ O +definisi -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +wujud -X- _ O +nyata -X- _ O +interoperabilitas. -X- _ O +Pada -X- _ O +faktor -X- _ O +material -X- _ O +ditemukan -X- _ O +masalah -X- _ O +berupa -X- _ O +adanya -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +termuat -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +ada -X- _ O +( -X- _ O +situs -X- _ O +web -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +B. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +dalam -X- _ O +menemukan -X- _ O +konsep -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +analisis -X- _ O +permasalahan. -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +terbagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +dan -X- _ O +non-fungsional. -X- _ O +Berikut -X- _ O +adalah -X- _ O +rumusan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +fungsional -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +sistem -X- _ O +SDKSI. -X- _ O +Tabel -X- _ O +1. -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Fungsional -X- _ O +No -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Fitur -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Keterangan -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +Sign -X- _ O +up -X- _ O +2 -X- _ O +Login -X- _ O +3 -X- _ O +Melihat -X- _ O +katalog -X- _ O +data -X- _ O +4 -X- _ O +Membuat -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +5 -X- _ O +Melihat -X- _ O +visualisasi -X- _ O +data -X- _ O +Halaman -X- _ O +bagi -X- _ O +user -X- _ O +untuk -X- _ O +mendaftarkan -X- _ O +akun. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +memberikan -X- _ O +akses -X- _ O +terhadap -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +dan -X- _ O +mencari -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +katalog -X- _ O +data. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +tabel -X- _ O +dinamis -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +pengaturan -X- _ O +yang -X- _ O +ditentukan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +menampilkan -X- _ O +visualisasi -X- _ O +data. -X- _ O +6 -X- _ O +Mengelola -X- _ O +monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +tabel -X- _ O +monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS. -X- _ O +7 -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +data -X- _ O +8 -X- _ O +Menyetujui -X- _ O +/ -X- _ O +menolak -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +9 -X- _ O +Mengelola -X- _ O +pengguna -X- _ O +10 -X- _ O +Mengelola -X- _ O +produk -X- _ O +11 -X- _ O +Mengelola -X- _ O +acara -X- _ O +12 -X- _ O +Mengelola -X- _ O +artikel -X- _ O +Halaman -X- _ O +bagi -X- _ O +agen -X- _ O +untuk -X- _ O +mengajukan -X- _ O +data -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS. -X- _ O +Halaman -X- _ O +bagi -X- _ O +admin -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +dan -X- _ O +menyetujui -X- _ O +/ -X- _ O +menolak -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +dari -X- _ O +agen. -X- _ O +Halaman -X- _ O +bagi -X- _ O +admin -X- _ O +untuk -X- _ O +mengelola -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +menampilkan -X- _ O +produk -X- _ O +statistik -X- _ O +dari -X- _ O +agen -X- _ O +dan -X- _ O +admin. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +menampilkan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +dari -X- _ O +agen -X- _ O +dan -X- _ O +admin. -X- _ O +Halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +menampilkan -X- _ O +artikel -X- _ O +dari -X- _ O +agen -X- _ O +dan -X- _ O +admin. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +non-fungsional -X- _ O +merupakan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +terlalu -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +terhadap -X- _ O +masalah -X- _ O +inti -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +diselesaikan -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +cukup -X- _ O +penting -X- _ O +dalam -X- _ O +membangun -X- _ O +sistem. -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +non-fungsional -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +2. -X- _ O +Tabel -X- _ O +2. -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Non-Fungsional -X- _ O +Aspek -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Control -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Sistem -X- _ O +memiliki -X- _ O +batasan -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dan -X- _ O +mengelola -X- _ O +beberapa -X- _ O +fitur. -X- _ O +Berikut -X- _ O +merupakan -X- _ O +rincian -X- _ O +batasan -X- _ O +akses. -X- _ O +1. -X- _ O +Tabel -X- _ O +monitoring -X- _ O +dan -X- _ O +pengguna -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +dikelola -X- _ O +oleh -X- _ O +admin -X- _ O +; -X- _ O +2. -X- _ O +Produk -X- _ O +, -X- _ O +acara -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +artikel -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +dikelola -X- _ O +admin -X- _ O +dan -X- _ O +agen -X- _ O +; -X- _ O +3. -X- _ O +Fitur -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +agen -X- _ O +dengan -X- _ O +admin -X- _ O +sebagai -X- _ O +pihak -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +melihat -X- _ O +pengajuan -X- _ O +kemudian -X- _ O +disetujui -X- _ O +/ -X- _ O +ditolak. -X- _ O +tersebut -X- _ O +untuk -X- _ O +C. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +Sistem -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +Sistem -X- _ O +Terdapat -X- _ O +tiga -X- _ O +aktor -X- _ O +yang -X- _ O +terlibat -X- _ O +dalam -X- _ O +sistem -X- _ O +sebagai -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Aktor -X- _ O +pertama -X- _ O +adalah -X- _ O +admin. -X- _ O +Admin -X- _ O +merupakan -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS -X- _ O +yang -X- _ O +terlibat -X- _ O +pada -X- _ O +perencanaan -X- _ O +SDSKI -X- _ O +( -X- _ O +tim -X- _ O +SDSKI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Admin -X- _ O +bertanggungjawab -X- _ O +atas -X- _ O +pemeriksaan -X- _ O +dan -X- _ O +pengelolaan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +sistem. -X- _ O +Aktor -X- _ O +kedua -X- _ O +adalah -X- _ O +agen. -X- _ O +Agen -X- _ O +merupakan -X- _ O +sebutan -X- _ O +untuk -X- _ O +perwakilan -X- _ O +dari -X- _ O +institusi -X- _ O +atau -X- _ O +kelembagaan -X- _ O +produsen -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Agen -X- _ O +terlibat -X- _ O +dalam -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +indikator -X- _ O +dan -X- _ O +fitur -X- _ O +seperti -X- _ O +acara -X- _ O +, -X- _ O +artikel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +produk -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +terkait -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal. -X- _ O +Aktor -X- _ O +ketiga -X- _ O +adalah -X- _ O +user -X- _ O +sebagai -X- _ O +pengguna -X- _ O +biasa -X- _ O +pada -X- _ O +sistem. -X- _ O +Baik -X- _ O +admin -X- _ O +maupun -X- _ O +agen -X- _ O +akan -X- _ O +memasukkan -X- _ O +data -X- _ O +melalui -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +kemudian -X- _ O +langsung -X- _ O +terhubung -X- _ O +dengan -X- _ O +database -X- _ O +, -X- _ O +lalu -X- _ O +data -X- _ O +serta -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +tersimpan -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +pengguna -X- _ O +melalui -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI. -X- _ O +D. -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Kebutuhan -X- _ O +Fungsional -X- _ O +Sistem -X- _ O +Utama -X- _ O +Mengelola -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Use -X- _ O +Case -X- _ O +Mengelola -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +tujuan -X- _ O +memonitor -X- _ O +Fitur -X- _ O +monitoring -X- _ O +dibuat -X- _ O +dengan -X- _ O +perkembangan -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +data -X- _ O +indikator -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN- -X- _ O +CTS. -X- _ O +Halaman -X- _ O +monitoring -X- _ O +menampilkan -X- _ O +tabel -X- _ O +hasil -X- _ O +mapping -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +BPS. -X- _ O +Pada -X- _ O +halaman -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +user -X- _ O +dan -X- _ O +agen -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +melihat -X- _ O +tabel -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +admin -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +untuk -X- _ O +mengedit -X- _ O +, -X- _ O +menambah -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menghapus -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +terdapat -X- _ O +kesalahan -X- _ O +kata -X- _ O +pada -X- _ O +terjemahan -X- _ O +, -X- _ O +perubahan -X- _ O +nilai -X- _ O +pada -X- _ O +kolom -X- _ O +tertentu -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +perubahan -X- _ O +indikator -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +mendatang. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +fitur -X- _ O +monitoring -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar-gambar -X- _ O +berikut. -X- _ O +isian -X- _ O +, -X- _ O +kesalahan -X- _ O +Admin -X- _ O +, -X- _ O +Agen -X- _ O +, -X- _ O +User -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Melihat -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +Admin -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Menambah -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Admin -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +untuk -X- _ O +halaman -X- _ O +SDGs -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengedit -X- _ O +atau -X- _ O +menambah -X- _ O +indikator -X- _ O +, -X- _ O +admin -X- _ O +menekan -X- _ O +tombol -X- _ O +“Edit” -X- _ O +atau -X- _ O +“Tambah” -X- _ O +dan -X- _ O +akan -X- _ O +diarahkan -X- _ O +pada -X- _ O +form -X- _ O +seperti -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +8 -X- _ O +dan -X- _ O +9. -X- _ O +Fungsi -X- _ O +untuk -X- _ O +menghapus -X- _ O +data -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +form -X- _ O +menu -X- _ O +edit. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Mengedit -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +Admin -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Melihat -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Mengedit -X- _ O +Indikator -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Menambah -X- _ O +Indikator -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Menghapus -X- _ O +Monitoring -X- _ O +SDGs -X- _ O +dan -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +Data -X- _ O +Agen -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Use -X- _ O +Case -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +Data -X- _ O +Fitur -X- _ O +mengajukan -X- _ O +data -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +agen -X- _ O +untuk -X- _ O +keperluan -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +data -X- _ O +indikator. -X- _ O +Setelah -X- _ O +indikator -X- _ O +diterjemahkan -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +dipetakan -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +indikator -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +tersedia -X- _ O +akan -X- _ O +terlihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +dari -X- _ O +selaku -X- _ O +monitoring. -X- _ O +institusi -X- _ O +/ -X- _ O +kelembagaan -X- _ O +produsen -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +kriminal -X- _ O +dapat -X- _ O +langsung -X- _ O +mengunggah -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +dan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +indikator -X- _ O +melalui -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data. -X- _ O +Proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +11 -X- _ O +dan -X- _ O +form -X- _ O +pengajuan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +perwakilan -X- _ O +Agen -X- _ O +Agen -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +Data -X- _ O +Setelah -X- _ O +mengajukan -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +pengajuan -X- _ O +akan -X- _ O +diperiksa -X- _ O +terlebih -X- _ O +dulu -X- _ O +oleh -X- _ O +admin -X- _ O +apakah -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +ada -X- _ O +suatu -X- _ O +kesalahan. -X- _ O +Apabila -X- _ O +terjadi -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +ditolak -X- _ O +akan -X- _ O +dikembalikan -X- _ O +ke -X- _ O +agen -X- _ O +dengan -X- _ O +disertai -X- _ O +catatan -X- _ O +mengenai -X- _ O +pengajuan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Fitur -X- _ O +notifikasi -X- _ O +memuat -X- _ O +kondisi -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +agen. -X- _ O +Status -X- _ O +disetujui -X- _ O +atau -X- _ O +tidaknya -X- _ O +pengajuan -X- _ O +akan -X- _ O +tertera -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +notifikasi -X- _ O +seperti -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +Data -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Mengajukan -X- _ O +Data -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Apabila -X- _ O +data -X- _ O +disetujui -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +data -X- _ O +akan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +tabel -X- _ O +monitoring. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +untuk -X- _ O +halaman -X- _ O +ini -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +38. -X- _ O +Gambar -X- _ O +38. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Halaman -X- _ O +Menyetujui -X- _ O +/ -X- _ O +Menolak -X- _ O +Pengajuan -X- _ O +E. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Basis -X- _ O +Data -X- _ O +Rancangan -X- _ O +database -X- _ O +sistem -X- _ O +usulan -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +tabel -X- _ O +SDGs -X- _ O +, -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +, -X- _ O +indikator -X- _ O +SDGs -X- _ O +, -X- _ O +indikator -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +, -X- _ O +pengajuan -X- _ O +SDGs -X- _ O +, -X- _ O +UN-CTS -X- _ O +, -X- _ O +tabel -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +tabel -X- _ O +produk -X- _ O +, -X- _ O +acara -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +artikel. -X- _ O +Gambar -X- _ O +14. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Antarmuka -X- _ O +Notifikasi -X- _ O +Menyetujui -X- _ O +/ -X- _ O +Menolak -X- _ O +Pengajuan -X- _ O +Data -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Use -X- _ O +Case -X- _ O +Menyetujui -X- _ O +/ -X- _ O +Menolak -X- _ O +Pengajuan -X- _ O +Data -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +diajukan -X- _ O +oleh -X- _ O +agen -X- _ O +akan -X- _ O +masuk -X- _ O +ke -X- _ O +halaman -X- _ O +monitoring -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +pengajuan -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +admin. -X- _ O +Admin -X- _ O +dapat -X- _ O +mengunggah -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +memeriksa -X- _ O +apakah -X- _ O +data -X- _ O +sudah -X- _ O +tepat -X- _ O +atau -X- _ O +belum. -X- _ O +Jika -X- _ O +belum -X- _ O +dan -X- _ O +pengajuan -X- _ O +ditolak -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +admin -X- _ O +harus -X- _ O +menyertakan -X- _ O +catatan -X- _ O +mengenai -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +pengajuan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +37 -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +proses -X- _ O +bisnis -X- _ O +fitur -X- _ O +penyetujuan -X- _ O +/ -X- _ O +penolakan -X- _ O +pengajuan -X- _ O +data. -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Activity -X- _ O +Diagram -X- _ O +Menyetujui -X- _ O +/ -X- _ O +Menolak -X- _ O +Pengajuan -X- _ O +Data -X- _ O +F. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Kuesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +Uji -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +dilakukan -X- _ O +terhadap -X- _ O +prototipe -X- _ O +sistem -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Figma -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +apakah -X- _ O +rancangan -X- _ O +prototipe -X- _ O +sistem -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +layak -X- _ O +diterima -X- _ O +atau -X- _ O +belum. -X- _ O +Responden -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +lima -X- _ O +orang -X- _ O +pegawai -X- _ O +BPS -X- _ O +dari -X- _ O +tim -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +berikut. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Tabel -X- _ O +3. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +terhadap -X- _ O +prototipe -X- _ O +sistem -X- _ O +Pertanyaan -X- _ O +SUS -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +6 -X- _ O +7 -X- _ O +8 -X- _ O +9 -X- _ O +4 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +3 -X- _ O +3 -X- _ O +2 -X- _ O +4 -X- _ O +2 -X- _ O +4 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +4 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +2 -X- _ O +4 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +4 -X- _ O +1 -X- _ O +4 -X- _ O +2 -X- _ O +4 -X- _ O +1 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +2 -X- _ O +4 -X- _ O +2 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +2 -X- _ O +5 -X- _ O +2 -X- _ O +5 -X- _ O +2 -X- _ O +5 -X- _ O +2 -X- _ O +5 -X- _ O +71 -X- _ O +1 -X- _ O +0 -X- _ O +2 -X- _ O +5 -X- _ O +2 -X- _ O +2 -X- _ O +2 -X- _ O +Tota -X- _ O +l -X- _ O +27 -X- _ O +22 -X- _ O +29 -X- _ O +29 -X- _ O +29 -X- _ O +Nila -X- _ O +i -X- _ O +SU -X- _ O +S -X- _ O +68 -X- _ O +55 -X- _ O +73 -X- _ O +73 -X- _ O +88 -X- _ O +No -X- _ O +Respond -X- _ O +en -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +5 -X- _ O +Nilai -X- _ O +Akhir -X- _ O +SUS -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +nilai -X- _ O +akhir -X- _ O +evaluasi -X- _ O +SUS -X- _ O +sebesar -X- _ O +71. -X- _ O +Sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +atau -X- _ O +aplikasi -X- _ O +dikatakan -X- _ O +baik -X- _ O +jika -X- _ O +memiliki -X- _ O +skor -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +68 -X- _ O +( -X- _ O +Sharfina -X- _ O +dan -X- _ O +Santoso -X- _ O +, -X- _ O +2016 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +prototipe -X- _ O +sistem -X- _ O +layak -X- _ O +diterima -X- _ O +dan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +sistem -X- _ O +layak -X- _ O +dilanjutkan. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Sistem -X- _ O +yang -X- _ O +tertera -X- _ O +pada -X- _ O +proposal -X- _ O +adalah -X- _ O +dashboard. -X- _ O +Terjadi -X- _ O +perubahan -X- _ O +menjadi -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +karena -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +sistem -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +sistem -X- _ O +bukan -X- _ O +merupakan -X- _ O +dashboard. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dan -X- _ O +pembahasan -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Product -X- _ O +Requirement -X- _ O +Document -X- _ O +dan -X- _ O +Functional -X- _ O +Specification -X- _ O +Document -X- _ O +( -X- _ O +FSD -X- _ O +) -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +dan -X- _ O +ditandatangani -X- _ O +oleh -X- _ O +Ibu -X- _ O +Trophy -X- _ O +Endah -X- _ O +Rahayu -X- _ O +selaku -X- _ O +koordinator -X- _ O +tim -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +( -X- _ O +SDSKI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +( -X- _ O +PRD -X- _ O +) -X- _ O +2. -X- _ O +Prototipe -X- _ O +antarmuka -X- _ O +sistem -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +dan -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +dengan -X- _ O +skor -X- _ O +71. -X- _ O +3. -X- _ O +Dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +akhir -X- _ O +berupa -X- _ O +PRD -X- _ O +, -X- _ O +FSD -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +prototipe -X- _ O +antarmuka -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +mencapai -X- _ O +tujuan -X- _ O +membangun -X- _ O +sistem -X- _ O +SDSKI. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +M. -X- _ O +Mustofa -X- _ O +, -X- _ O +Metode -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Kriminologi -X- _ O +, -X- _ O +ed. -X- _ O +3. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +PrenadaMedia -X- _ O +Group -X- _ O +, -X- _ O +2013. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +H. -X- _ O +S. -X- _ O +Flora -X- _ O +, -X- _ O +Fungsi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Dalam -X- _ O +Penanggulangan -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +, -X- _ O +Fiat -X- _ O +Iustitia -X- _ O +: -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Hukum -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +2539 -X- _ O +, -X- _ O +Maret -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +BPS -X- _ O +Statistics. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.youtube.com -X- _ O +/ -X- _ O +live -X- _ O +/ -X- _ O +1T7LOXsb9JQ -X- _ O +? -X- _ O +feature=share -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +Hartono. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +Kolaborasi -X- _ O +Bersama -X- _ O +Menuju -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +PowerPoint -X- _ O +Indonesia -X- _ O +slides -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kriminal -X- _ O +http -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +s.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +MateriSDSKI -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Direktur -X- _ O +Statistik -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Sosial -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +RI. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +Framework -X- _ O +dan -X- _ O +Roadmap -X- _ O +Menuju -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Statistik -X- _ O +Kriminal -X- _ O +Indonesia -X- _ O +[ -X- _ O +PowerPoint -X- _ O +slides -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +http -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +s.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +MateriSDSKI -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +Satu -X- _ O +Data -X- _ O +Indonesia -X- _ O +untuk -X- _ O +Mewujudkan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Statistik -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +satasik.tasikmalayakota.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +files -X- _ O +/ -X- _ O +Satu -X- _ O +% -X- _ O +20Data -X- _ O +% -X- _ O +20Indonesia -X- _ O +% -X- _ O +2 -X- _ O +0- -X- _ O +% -X- _ O +20Satasik.pdf -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Nasional -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Penambahan -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +Eliana -X- _ O +Putri -X- _ O +Ramadani -X- _ O +( -X- _ O +221911174 -X- _ O +, -X- _ O +4SD1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Achmad -X- _ O +Syahrul -X- _ O +Choir -X- _ O +, -X- _ O +S.ST -X- _ O +, -X- _ O +M.Si -X- _ O +Ringkasan—Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +distribusi -X- _ O +neonormal -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +mengakomodasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +dibanding -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri. -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +adalah -X- _ O +software -X- _ O +untuk -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +inferensia -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +tersebut -X- _ O +belum -X- _ O +tersedia -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +sehingga -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +kemudian -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +penerapan -X- _ O +pada -X- _ O +dunia -X- _ O +nyata. -X- _ O +Laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +adalah -X- _ O +contoh -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +sulit -X- _ O +digambarkan -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +karena -X- _ O +perbedaan -X- _ O +tiap -X- _ O +daerah -X- _ O +sehingga -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa. -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +waterfall -X- _ B-METODE +method -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +estimasi -X- _ I-METODE +Bayesian -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +dan -X- _ I-METODE +regresi -X- _ I-METODE +Bayesian. -X- _ I-METODE +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ B-TEMUAN +MSNBurr-IIa -X- _ I-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +ditambahkan -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +MultiBUGS -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ O +melalui -X- _ O +tiga -X- _ O +tahap -X- _ O +pengujian -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +program -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +valid. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr- -X- _ O +IIa -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +tahun -X- _ O +2017-2021 -X- _ O +dan -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +regresi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +distribusi -X- _ O +neonormal -X- _ O +, -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +, -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +, -X- _ O +Bayesian. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +merupakan -X- _ O +distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +umum -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +statistika -X- _ O +karena -X- _ O +bentuknya -X- _ O +yang -X- _ O +simetris -X- _ O +sehingga -X- _ O +memudahkan -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +inferensia -X- _ O +dan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +lain. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +sifat -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +yang -X- _ O +simetris -X- _ O +dan -X- _ O +mesokurtik -X- _ O +tidak -X- _ O +selalu -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +nyata -X- _ O +karena -X- _ O +ditemukan -X- _ O +berbagai -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +distribusinya -X- _ O +menjadi -X- _ O +kurang -X- _ O +simetris -X- _ O +atau -X- _ O +lebih -X- _ O +runcing -X- _ O +/ -X- _ O +landai -X- _ O +daripada -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +akibat -X- _ O +dari -X- _ O +adanya -X- _ O +outlier -X- _ O +atau -X- _ O +berbagai -X- _ O +hal -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +tentunya -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +inferensia -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +sesuai -X- _ O +kurang -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data. -X- _ O +digunakan -X- _ O +distribusi -X- _ O +karena -X- _ O +yang -X- _ O +Keterbatasan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +pada -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +diatasi -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +relaksasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +memodifikasi -X- _ O +fungsi -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Relaksasi -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +dapat -X- _ O +membuat -X- _ O +sifat -X- _ O +simetri -X- _ O +dan -X- _ O +kurtosisnya -X- _ O +dapat -X- _ O +berubah -X- _ O +menjadi -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +parameter -X- _ O +tambahan -X- _ O +yang -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +perubahan -X- _ O +sifat -X- _ O +distribusi -X- _ O +tersebut -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +direlaksasi -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +neonormal. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +distribusi -X- _ O +neonormal -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr -X- _ O +ketika -X- _ O +ditemukan -X- _ O +distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +sifat -X- _ O +berlawanan -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr- -X- _ O +IIa -X- _ O +merupakan -X- _ O +turunan -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +Burr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dalam -X- _ O +mengakomodasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +daripada -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +menjadi -X- _ O +penduga -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +simetris -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +distribusi -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +memiliki -X- _ O +parameter-parameter -X- _ O +yang -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +perubahan -X- _ O +pada -X- _ O +distribusi -X- _ O +sebagai -X- _ O +parameter -X- _ O +kemencengan -X- _ O +, -X- _ O +σ -X- _ O +sebagai -X- _ O +parameter -X- _ O +skala -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +µ -X- _ O +sebagai -X- _ O +parameter -X- _ O +lokasi. -X- _ O +Nilai -X- _ O +dari -X- _ O +tiap -X- _ O +parameter -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +diketahui. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +diperlukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +nilai -X- _ O +dari -X- _ O +parameter -X- _ O +tersebut. -X- _ O +tersebut -X- _ O +yaitu -X- _ O +α -X- _ O +Estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dalam -X- _ O +statistik -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +dua -X- _ O +pendekatan -X- _ O +yaitu -X- _ O +frequentist -X- _ O +dan -X- _ O +Bayesian. -X- _ O +Metode -X- _ O +frequentist -X- _ O +bisa -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +populasi -X- _ O +yang -X- _ O +karakteristik -X- _ O +populasi -X- _ O +atau -X- _ O +parameternya -X- _ O +diketahui -X- _ O +tetap -X- _ O +nilainya -X- _ O +tidak -X- _ O +diketahui -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +peluangnya -X- _ O +selalu -X- _ O +menginterpretasikan -X- _ O +frekuensi -X- _ O +yang -X- _ O +relatif -X- _ O +jangka -X- _ O +panjang -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +tidak -X- _ O +semua -X- _ O +karakteristik -X- _ O +atau -X- _ O +parameter -X- _ O +dari -X- _ O +sebuah -X- _ O +populasi -X- _ O +diketahui -X- _ O +sehingga -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +kondisi -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian. -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +dalam -X- _ O +statistik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teorema -X- _ O +Bayes -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +inferensia -X- _ O +pada -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +diketahui -X- _ O +sehingga -X- _ O +dianggap -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabel -X- _ O +acak -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Nilai -X- _ O +inferensia -X- _ O +parameter -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +gabungan -X- _ O +antara -X- _ O +distribusi -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +distribusi -X- _ O +prior -X- _ O +sehingga -X- _ O +peluang -X- _ O +dari -X- _ O +parameter -X- _ O +diinterpretasikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepercayaan -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +penghitungan -X- _ O +teorema -X- _ O +Bayes -X- _ O +akan -X- _ O +semakin -X- _ O +sulit -X- _ O +dilakukan -X- _ O +jika -X- _ O +terdapat -X- _ O +banyak -X- _ O +parameter -X- _ O +dan -X- _ O +ukuran -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +besar. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +algoritma -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +menemukan -X- _ O +distribusi -X- _ O +posterior -X- _ O +dengan -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +yaitu -X- _ O +algoritma -X- _ O +Markov -X- _ O +Chain -X- _ O +Monte -X- _ O +Carlo -X- _ O +( -X- _ O +MCMC -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +MCMC -X- _ O +adalah -X- _ O +sebuah -X- _ O +algoritma -X- _ O +untuk -X- _ O +pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +secara -X- _ O +acak -X- _ O +dari -X- _ O +kumpulan -X- _ O +kejadian -X- _ O +yang -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +rantai -X- _ O +Markov -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +distribusi -X- _ O +peluang -X- _ O +atau -X- _ O +distribusi -X- _ O +posterior -X- _ O +suatu -X- _ O +kejadian -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +proses -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +jika -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +tradisional -X- _ O +akan -X- _ O +memakan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +lama -X- _ O +karena -X- _ O +perhitungan -X- _ O +yang -X- _ O +rumit -X- _ O +, -X- _ O +terlebih -X- _ O +jika -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Adanya -X- _ O +dukungan -X- _ O +kemajuan -X- _ O +ilmu -X- _ O +pengetahuan -X- _ O +, -X- _ O +pemodelan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +bisa -X- _ O +digunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +dan -X- _ O +cepat -X- _ O +oleh -X- _ O +orang -X- _ O +awam. -X- _ O +teknologi -X- _ O +dan -X- _ O +BUGS -X- _ O +, -X- _ O +singkatan -X- _ O +dari -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Inference -X- _ O +Using -X- _ O +Gibbs -X- _ O +Sampling -X- _ O +merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +proyek -X- _ O +yang -X- _ O +memudahkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +menerapkan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +dalam -X- _ O +sebuah -X- _ O +software -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +secara -X- _ O +mudah -X- _ O +, -X- _ O +keunggulan -X- _ O +BUGS -X- _ O +adalah -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +visualisasi -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dengan -X- _ O +grafik -X- _ O +yang -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +doodle -X- _ O +sehingga -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dalam -X- _ O +menganalisis -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +khususnya -X- _ O +pada -X- _ O +simulasi -X- _ O +MCMC -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +BUGS -X- _ O +sudah -X- _ O +memiliki -X- _ O +4 -X- _ O +versi -X- _ O +utama -X- _ O +yaitu -X- _ O +‘Classic’ -X- _ O +BUGS -X- _ O +program -X- _ O +, -X- _ O +WinBUGS -X- _ O +, -X- _ O +OpenBUGS -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyelesaikan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi -X- _ O +pada -X- _ O +OpenBUGS -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +strategi -X- _ O +paralelisasi -X- _ O +MCMC. -X- _ O +Dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +tidak -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +juga -X- _ O +memiliki -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +program-program -X- _ O +BUGS -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +bisa -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +hanya -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +29 -X- _ O +distribusi -X- _ O +teoritis -X- _ O +seperti -X- _ O +normal -X- _ O +, -X- _ O +binomial -X- _ O +, -X- _ O +Bernoulli -X- _ O +, -X- _ O +Student-t -X- _ O +, -X- _ O +multinomial -X- _ O +dan -X- _ O +beberapa -X- _ O +distribusi -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +mengizinkan -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +memodifikasi -X- _ O +distribusi -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +jika -X- _ O +distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +tidak -X- _ O +tersedia -X- _ O +karena -X- _ O +sifat -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +merupakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +open-source. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +sebuah -X- _ O +distribusi -X- _ O +dalam -X- _ O +program -X- _ O +tentunya -X- _ O +perlu -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +beberapa -X- _ O +hal -X- _ O +seperti -X- _ O +komponen -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +, -X- _ O +tahapan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +hingga -X- _ O +pemeriksaan -X- _ O +distribusi -X- _ O +sesudah -X- _ O +ditambahkan. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +komponen -X- _ O +penting -X- _ O +adalah -X- _ O +environment -X- _ O +untuk -X- _ O +penulisan -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +yaitu -X- _ O +BlackBox -X- _ O +Component -X- _ O +Builder. -X- _ O +BlackBox -X- _ O +Component -X- _ O +Builder -X- _ O +adalah -X- _ O +open-source -X- _ O +framework -X- _ O +yang -X- _ O +ditulis -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bahasa -X- _ O +IDE -X- _ O +dan -X- _ O +pemrograman -X- _ O +Pascal -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +fasilitas -X- _ O +untuk -X- _ O +pembuatan -X- _ O +dokumen -X- _ O +, -X- _ O +kompilasi -X- _ O +program -X- _ O +, -X- _ O +eksekusi -X- _ O +modul -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +desain -X- _ O +interface. -X- _ O +Tidak -X- _ O +tersedianya -X- _ O +distribusi -X- _ O +neonormal -X- _ O +khususnya -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +serta -X- _ O +adanya -X- _ O +fasilitas -X- _ O +penambahan -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +agar -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +pada -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +akan -X- _ O +lebih -X- _ O +mudah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dan -X- _ O +bisa -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +orang -X- _ O +awam. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +juga -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebagai -X- _ O +contoh -X- _ O +penggunaan -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +serta -X- _ O +dapat -X- _ O +mengkaji -X- _ O +lebih -X- _ O +jauh -X- _ O +tentang -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dan -X- _ O +karakteristiknya -X- _ O +khususnya -X- _ O +penerapannya -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +dunia -X- _ O +nyata. -X- _ O +Laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +merupakan -X- _ O +tingkat -X- _ O +perkembangan -X- _ O +agregat -X- _ O +Produk -X- _ O +Domestik -X- _ O +Bruto -X- _ O +( -X- _ O +PDB -X- _ O +) -X- _ O +/ -X- _ O +Produk -X- _ O +Domestik -X- _ O +Regional -X- _ O +Bruto -X- _ O +( -X- _ O +PDRB -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +masing-masing -X- _ O +tahun -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +tahun -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dan -X- _ O +serta -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +gambaran -X- _ O +mengenai -X- _ O +kinerja -X- _ O +suatu -X- _ O +negara -X- _ O +dan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +dalam -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +potensi -X- _ O +yang -X- _ O +ada. -X- _ O +Tinggi -X- _ O +rendahnya -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dapat -X- _ O +dijadikan -X- _ O +indikator -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +perkembangan -X- _ O +perekonomian -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +negara -X- _ O +atau -X- _ O +daerah -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +yang -X- _ O +tinggi -X- _ O +dan -X- _ O +menyebar -X- _ O +rata -X- _ O +di -X- _ O +seluruh -X- _ O +daerah -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +dan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +daerah -X- _ O +yang -X- _ O +merata -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +negara. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +sejalan -X- _ O +dengan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +target -X- _ O +Pilar -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Indonesia -X- _ O +2045 -X- _ O +yaitu -X- _ O +pemerataan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +dengan -X- _ O +pemerataan -X- _ O +mempercepat -X- _ O +kesempatan -X- _ O +usaha -X- _ O +dan -X- _ O +pendapatan -X- _ O +, -X- _ O +pemerataan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +wilayah -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +infrastruktur -X- _ O +yang -X- _ O +merata -X- _ O +dan -X- _ O +terintegrasi. -X- _ O +pengentasan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +, -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +2017-2021 -X- _ O +sangat -X- _ O +cepat -X- _ O +dan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +rata-rata -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +juga -X- _ O +beberapa -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +rata-rata -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +yang -X- _ O +lambat -X- _ O +selama -X- _ O +kurun -X- _ O +waktu -X- _ O +2017 -X- _ O +sampai -X- _ O +2021. -X- _ O +Penyebab -X- _ O +perbedaan -X- _ O +ini -X- _ O +terjadi -X- _ O +karena -X- _ O +perbedaan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dan -X- _ O +stok -X- _ O +faktor -X- _ O +produksi -X- _ O +( -X- _ O +endowment -X- _ O +factor -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +setiap -X- _ O +daerah. -X- _ O +Perbedaan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +di -X- _ O +setiap -X- _ O +daerah -X- _ O +membuat -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +sulit -X- _ O +digambarkan -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +terdapat -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +termasuk -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +permasalahan -X- _ O +serius -X- _ O +dan -X- _ O +kompleks -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +dihadapi -X- _ O +oleh -X- _ O +berbagai -X- _ O +negara -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +, -X- _ O +tidak -X- _ O +terkecuali -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dan -X- _ O +dalam -X- _ O +upaya -X- _ O +pengentasannya -X- _ O +, -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +kebijakan-kebijakan -X- _ O +untuk -X- _ O +pembangunan -X- _ O +yang -X- _ O +tepat -X- _ O +dan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +pemerintah -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +kesejahteraan -X- _ O +masyarakat. -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +sebagai -X- _ O +penanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +membantu -X- _ O +pembuatan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +pemerintah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +beberapa -X- _ O +indikator -X- _ O +atau -X- _ O +ukuran -X- _ O +untuk -X- _ O +mengukur -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +indikator -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan. -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +atau -X- _ O +Poverty -X- _ O +Gap -X- _ O +Index -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +ukuran -X- _ O +rata-rata -X- _ O +kesenjangan -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +masing-masing -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +terhadap -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pentingnya -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +regresi -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +agar -X- _ O +mengetahui -X- _ O +pengaruh -X- _ O +dari -X- _ O +faktor-faktor -X- _ O +tertentu -X- _ O +pada -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan. -X- _ O +Referensi -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +menyatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +mempengaruhi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +suatu -X- _ O +daerah -X- _ O +yaitu -X- _ O +, -X- _ O +persentase -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +, -X- _ O +gini -X- _ O +ratio -X- _ O +, -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +layak -X- _ O +dan -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +penerangan -X- _ O +dengan -X- _ O +sumber -X- _ O +listrik -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dengan -X- _ O +variabel -X- _ O +tersebut -X- _ O +terdapat -X- _ O +masalah -X- _ O +outlier -X- _ O +yang -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +data -X- _ O +tidak -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal -X- _ O +sehingga -X- _ O +jika -X- _ O +menggunakan -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +kuadrat -X- _ O +terkecil -X- _ O +akan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +sesuai -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ O +data -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +dan -X- _ O +terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +outlier -X- _ O +pada -X- _ O +sehingga -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +data -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dalam -X- _ O +pemodelan -X- _ O +regresi -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian. -X- _ O +terhadap -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +layanan -X- _ O +sanitasi -X- _ O +regresi -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +menyelesaikan -X- _ O +masalah. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +tahap -X- _ O +design -X- _ O +program -X- _ O +yaitu -X- _ O +tahap -X- _ O +merancang -X- _ O +proses -X- _ O +pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +dan -X- _ O +komponen-komponen -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan. -X- _ O +Tahap -X- _ O +ketiga -X- _ O +adalah -X- _ O +pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +yaitu -X- _ O +menuliskan -X- _ O +kode -X- _ O +pada -X- _ O +BlackBox -X- _ O +Component -X- _ O +Builder -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +komponen -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disiapkan -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +selesai -X- _ O +dibuat -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +program -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Tahap -X- _ O +keempat -X- _ O +adalah -X- _ O +pengujian -X- _ O +program -X- _ O +yaitu -X- _ O +tahap -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +validasi -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibuat -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +benar -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +program -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +, -X- _ O +validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +antara -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dengan -X- _ O +R -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +validasi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +simulasi. -X- _ O +2. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +Penerapan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +) -X- _ O +Menuliskan -X- _ O +sintaks -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +initial -X- _ O +value -X- _ O +jika -X- _ O +ada -X- _ O +2. -X- _ O +) -X- _ O +Spesifikasikan -X- _ O +model -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +melalui -X- _ O +menu -X- _ O +Spesification -X- _ O +Tool -X- _ O +dengan -X- _ O +block -X- _ O +model -X- _ O +kemudian -X- _ O +klik -X- _ O +“check -X- _ O +model” -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +block -X- _ O +list -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +klik -X- _ O +“load -X- _ O +data” -X- _ O +3. -X- _ O +) -X- _ O +Masukkan -X- _ O +initial -X- _ O +value -X- _ O +jika -X- _ O +ada -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +klik -X- _ O +gen -X- _ O +inits -X- _ O +lalu -X- _ O +klik -X- _ O +“distribute” -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Boxplot -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +2019 -X- _ O +Pentingnya -X- _ O +indikator -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +serta -X- _ O +adanya -X- _ O +kesulitan -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +menjadi -X- _ O +alasan -X- _ O +digunakannya -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +untuk -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +penerapan -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +dengan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +regresi -X- _ O +linear -X- _ O +ketika -X- _ O +terdapat -X- _ O +masalah -X- _ O +outlier -X- _ O +pada -X- _ O +data. -X- _ O +Dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +diketahui -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dari -X- _ O +tiap -X- _ O +data -X- _ O +sekaligus -X- _ O +menjadi -X- _ O +penerapan -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +tujuan -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Menambahkan -X- _ B-TUJUAN +distribusi -X- _ I-TUJUAN +MSNBurr-IIa -X- _ I-TUJUAN +pada -X- _ I-TUJUAN +MultiBUGS -X- _ I-TUJUAN +2. -X- _ O +Menerapkan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +beberapa -X- _ O +referensi -X- _ O +atau -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +terkait -X- _ O +dan -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +berikut. -X- _ O +TABEL -X- _ O +1. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +4. -X- _ O +) -X- _ O +Update -X- _ O +model -X- _ O +menggunakan -X- _ O +menu -X- _ O +Update -X- _ O +Tool -X- _ O +sesuai -X- _ O +No. -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1. -X- _ O +Nama -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Choir -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Metode -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +2. -X- _ O +Samosir -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +3. -X- _ O +Wardani -X- _ O +, -X- _ O +Susanti -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Subanti -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +Design -X- _ O +science -X- _ O +research -X- _ O +, -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Inference -X- _ O +Regresi -X- _ O +robust -X- _ O +, -X- _ O +Ordinary -X- _ O +Least -X- _ O +Square -X- _ O +Hasil -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Distribusi -X- _ O +neonormal -X- _ O +baru -X- _ O +dan -X- _ O +penambahan -X- _ O +distribusi -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +Stan -X- _ O +distribusi -X- _ O +Penambahan -X- _ O +pada -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +WinBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +penerapan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +return -X- _ O +saham -X- _ O +Model -X- _ O +Indeks -X- _ O +regresi -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dengan -X- _ O +iterasi -X- _ O +yang -X- _ O +diinginkan. -X- _ O +5. -X- _ O +) -X- _ O +Lakukan -X- _ O +inferensia -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +menu -X- _ O +Inference. -X- _ O +3. -X- _ O +Regresi -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Regresi -X- _ O +pada -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teorema -X- _ O +Bayes -X- _ O +dalam -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dari -X- _ O +regresi. -X- _ O +Model -X- _ O +dari -X- _ O +regresi -X- _ O +Bayesian -X- _ O +jika -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +𝑦 -X- _ O += -X- _ O +𝛽0 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐵1𝑋1 -X- _ O ++ -X- _ O +⋯ -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽𝑛𝑋𝑛 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑒 -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝑒 -X- _ O +~ -X- _ O +𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑝 -X- _ O +( -X- _ O +𝑦|𝑥 -X- _ O +, -X- _ O +𝐵1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝛽𝑛 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +~ -X- _ O +𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽1𝑋1 -X- _ O ++ -X- _ O +⋯ -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽𝑛𝑋𝑛 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +4. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +Suatu -X- _ O +distribusi -X- _ O +dikatakan -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +jika -X- _ O +mempunyai -X- _ O +fungsi -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +( -X- _ O +fkp -X- _ O +) -X- _ O +yaitu -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Metode -X- _ O +Analisis -X- _ O +1. -X- _ O +Metode -X- _ O +Waterfall -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +waterfall -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pengembangan -X- _ O +software -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +empat -X- _ O +langkah -X- _ O +pada -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +, -X- _ O +design -X- _ O +program -X- _ O +, -X- _ O +pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +pengujian -X- _ O +program. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +tahapan -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yaitu -X- _ O +menganalisis -X- _ O +masalah -X- _ O +kemudian -X- _ O +mengumpulkan -X- _ O +segala -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +program -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜔 -X- _ O +, -X- _ O +µ -X- _ O +, -X- _ O +𝜎 -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝜔 -X- _ O +𝜎 -X- _ O +exp -X- _ O +( -X- _ O +𝜔 -X- _ O +𝜎 -X- _ O +( -X- _ O +𝑥 -X- _ O +− -X- _ O +𝜇 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O ++ -X- _ O +exp -X- _ O +( -X- _ O +𝜔 -X- _ O +𝜎 -X- _ O +( -X- _ O +𝑥−𝜇 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +α -X- _ O +− -X- _ O +( -X- _ O +𝛼+1 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +−∞ -X- _ O +< -X- _ O +𝑥 -X- _ O +< -X- _ O +∞ -X- _ O +, -X- _ O +−∞ -X- _ O +< -X- _ O +𝜇 -X- _ O +< -X- _ O +∞ -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O +> -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎 -X- _ O +> -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +ω -X- _ O +mengikuti -X- _ O +persamaan -X- _ O +𝜔 -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +1+ -X- _ O +( -X- _ O +𝛼+1 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +𝛼 -X- _ O +√2𝜋 -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +α -X- _ O +adalah -X- _ O +parameter -X- _ O +bentuk -X- _ O +, -X- _ O +µ -X- _ O +adalah -X- _ O +parameter -X- _ O +lokasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +σ -X- _ O +adalah -X- _ O +parameter -X- _ O +skala. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +memiliki -X- _ O +sifat -X- _ O +yaitu -X- _ O +ketika -X- _ O +0 -X- _ O +< -X- _ O +α -X- _ O +< -X- _ O +1 -X- _ O +maka -X- _ O +distribusi -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +, -X- _ O +α -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +maka -X- _ O +distribusi -X- _ O +simetris -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +α -X- _ O +> -X- _ O +1 -X- _ O +maka -X- _ O +distribusi -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +B. -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +sekunder -X- _ O +yang -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +oleh -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +Data -X- _ O +sekunder -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2017-2021 -X- _ O +, -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +provinsi -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +persentase -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +provinsi -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +gini -X- _ O +ratio -X- _ O +provinsi -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +sanitasi -X- _ O +layak -X- _ O +dan -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +provinsi -X- _ O +2019 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +penerangan -X- _ O +sumber -X- _ O +listrik -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +program -X- _ O +penghitungan -X- _ O +untuk -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +yang -X- _ O +unggul -X- _ O +dalam -X- _ O +kemudahan -X- _ O +dan -X- _ O +kecepatan -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +estimasi -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +simetris -X- _ O +dan -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan. -X- _ O +Namun -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +estimasinya -X- _ O +, -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr- -X- _ O +IIa -X- _ O +belum -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +juga -X- _ O +belum -X- _ O +tersedia -X- _ O +sedangkan -X- _ O +penerapan -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +untuk -X- _ O +memberikan -X- _ O +gambaran -X- _ O +baik -X- _ O +juga -X- _ O +terhadap -X- _ O +karakteristik -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +penggunaan -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +BlackBox -X- _ O +Component -X- _ O +Builder -X- _ O +dan -X- _ O +menerapkan -X- _ O +distribusi -X- _ O +tersebut -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menyelesaikan -X- _ O +masalah -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +waterfall -X- _ O +method. -X- _ O +Tahap -X- _ O +awal -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +adalah -X- _ O +tahap -X- _ O +analisis -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +dihadapi -X- _ O +kemudian -X- _ O +analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dari -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dibangun -X- _ O +dengan -X- _ O +menyesuaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +percobaan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +waktu -X- _ O +tiap -X- _ O +iterasi -X- _ O +antara -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +OpenBUGS -X- _ O +dengan -X- _ O +menjalankan -X- _ O +model -X- _ O +pada -X- _ O +example -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +yaitu -X- _ O +change -X- _ O +points -X- _ O +dan -X- _ O +five -X- _ O +compartment. -X- _ O +Percobaan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +keunggulan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +yaitu -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +daripada -X- _ O +OpenBUGS. -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +yang -X- _ O +Tahap -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +tahap -X- _ O +design -X- _ O +program -X- _ O +yaitu -X- _ O +tahap -X- _ O +merancang -X- _ O +program -X- _ O +dan -X- _ O +mempersiapkan -X- _ O +komponen-komponen -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +sebelum -X- _ O +menulis -X- _ O +program -X- _ O +seperti -X- _ O +mengunduh -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +dan -X- _ O +memasang -X- _ O +BlackBox -X- _ O +, -X- _ O +Microsoft -X- _ O +MPI -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +design -X- _ O +juga -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +variabel -X- _ O +atau -X- _ O +persamaan -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +program -X- _ O +sesuai -X- _ O +standar -X- _ O +yang -X- _ O +ditetapkan -X- _ O +oleh -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +modifikasi -X- _ O +persamaan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa. -X- _ O +Tahap -X- _ O +ketiga -X- _ O +adalah -X- _ O +tahap -X- _ O +pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +yaitu -X- _ O +kode -X- _ O +program -X- _ O +ditulis -X- _ O +sesuai -X- _ O +rancangan -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dengan -X- _ O +aturan -X- _ O +penulisan -X- _ O +program -X- _ O +mengacu -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +template -X- _ O +“Univariatetemp1.odc”. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibuat -X- _ O +akan -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dengan -X- _ O +mengkompilasi -X- _ O +ulang -X- _ O +software -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Tahap -X- _ O +keempat -X- _ O +adalah -X- _ O +melakukan -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +program -X- _ O +dan -X- _ O +validasi -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dibuat -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +valid -X- _ O +baik -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +maupun -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Uji -X- _ O +coba -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mencoba -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +doodle -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +doodle -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan -X- _ O +maka -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +karena -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +kesalahan -X- _ O +baik -X- _ O +dari -X- _ O +penulisan -X- _ O +dan -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +dideteksi -X- _ O +oleh -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Validasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +dua -X- _ O +cara -X- _ O +yaitu -X- _ O +validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +serta -X- _ O +validasi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +terjadi -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +antara -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +maka -X- _ O +validasi -X- _ O +dianggap -X- _ O +berhasil. -X- _ O +Validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +kumulatif -X- _ O +dari -X- _ O +10 -X- _ O +titik -X- _ O +sampel -X- _ O +acak -X- _ O +antara -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +R. -X- _ O +Mean -X- _ O +absolut -X- _ O +error -X- _ O +antara -X- _ O +R -X- _ O +dan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +yang -X- _ O +kecil -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +perhitungan -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +antara -X- _ O +dua -X- _ O +program -X- _ O +tidak -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +perbedaan -X- _ O +yang -X- _ O +berarti. -X- _ O +Validasi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +tiga -X- _ O +skenario -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +dari -X- _ O +program -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yaitu -X- _ O +ketika -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +, -X- _ O +simetri -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +skenario -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal -X- _ O +juga -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +pembanding -X- _ O +ketika -X- _ O +data -X- _ O +simetris. -X- _ O +Hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +divalidasi -X- _ O +yaitu -X- _ O +histogram -X- _ O +data -X- _ O +bangkitan -X- _ O +dari -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +DIC. -X- _ O +relatif -X- _ O +sama -X- _ O +dan -X- _ O +dahulu -X- _ O +terlebih -X- _ O +ekonomi -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +Penerapan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +setelah -X- _ O +program -X- _ O +berhasil -X- _ O +ditambahkan. -X- _ O +Data -X- _ O +akan -X- _ O +laju -X- _ O +divisualisasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +histogram -X- _ O +, -X- _ O +menguji -X- _ O +normalitas -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menguji -X- _ O +kemencengan -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data -X- _ O +sebelum -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +adalah -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dalam -X- _ O +bahasa -X- _ O +BUGS -X- _ O +untuk -X- _ O +dilakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Hasil -X- _ O +akhir -X- _ O +dari -X- _ O +pemodelan -X- _ O +diinterpretasikan. -X- _ O +Proses -X- _ O +terakhir -X- _ O +adalah -X- _ O +penarikan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +terkait -X- _ O +seluruh -X- _ O +proses -X- _ O +penelitian -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +tujuan -X- _ O +penelitian -X- _ O +sebagai -X- _ O +bahan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +perbaikan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya. -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Analisis -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +estimasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +akan -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +lama -X- _ O +jika -X- _ O +harus -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +manual -X- _ O +seiring -X- _ O +dengan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +rumitnya -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dianalisis. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +masalah -X- _ O +tersebut -X- _ O +maka -X- _ O +estimasi -X- _ O +diperlukan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Bayesian -X- _ O +yang -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +adanya -X- _ O +program -X- _ O +statistik -X- _ O +untuk -X- _ O +lebih -X- _ O +unggul -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +merupakan -X- _ O +software -X- _ O +yang -X- _ O +unggul -X- _ O +dari -X- _ O +segi -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +program -X- _ O +BUGS -X- _ O +lainnya. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dibuktikan -X- _ O +dari -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +pemodelan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +program -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +OpenBUGS -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Goudie -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +komputasi -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +OpenBUGS. -X- _ O +Selain -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +Goudie -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi -X- _ O +dari -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +OpenBUGS. -X- _ O +Percobaan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +komputer -X- _ O +dengan -X- _ O +spesifikasi -X- _ O +prosessor -X- _ O +Intel -X- _ O +Core -X- _ O +i5-1235U -X- _ O +1.30 -X- _ O +Ghz -X- _ O +generasi -X- _ O +12 -X- _ O +dengan -X- _ O +banyak -X- _ O +core -X- _ O +adalah -X- _ O +10. -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +percobaan -X- _ O +merupakan -X- _ O +contoh -X- _ O +pemodelan -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +Example -X- _ O +Volume -X- _ O +IV -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +change -X- _ O +points -X- _ O +dan -X- _ O +five -X- _ O +compartment. -X- _ O +dalam -X- _ O +waktu -X- _ O +TABEL -X- _ O +2. -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +WAKTU -X- _ O +PEMODELAN -X- _ O +MULTIBUGS -X- _ O +DAN -X- _ O +OPENBUGS -X- _ O +( -X- _ O +DALAM -X- _ O +DETIK -X- _ O +) -X- _ O +Iterasi -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +100 -X- _ O +1.000 -X- _ O +10.000 -X- _ O +100.000 -X- _ O +Waktu -X- _ O +( -X- _ O +detik -X- _ O +) -X- _ O +Change -X- _ O +Points -X- _ O +Multi -X- _ O +BUGS -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +0,402 -X- _ O +3,219 -X- _ O +30,344 -X- _ O +297,380 -X- _ O +Open -X- _ O +BUGS -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +1,281 -X- _ O +10,109 -X- _ O +90,110 -X- _ O +605,922 -X- _ O +Five -X- _ O +Compartment -X- _ O +Open -X- _ O +Multi -X- _ O +BUGS -X- _ O +BUGS -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +2,473 -X- _ O +1,141 -X- _ O +46,859 -X- _ O +25,47 -X- _ O +516,94 -X- _ O +265,219 -X- _ O +5.014,930 -X- _ O +2.664,630 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +2 -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +unggul -X- _ O +dalam -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi -X- _ O +pada -X- _ O +dua -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +diuji -X- _ O +coba. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +pernyataan -X- _ O +Goudie -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +bahwa -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +lebih -X- _ O +unggul -X- _ O +dalam -X- _ O +waktu -X- _ O +komputasi -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +OpenBUGS. -X- _ O +Dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +distribusi -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dapat -X- _ O +melalui -X- _ O +BlackBox -X- _ O +Component -X- _ O +Builder -X- _ O +dari -X- _ O +mulai -X- _ O +penulisan -X- _ O +hingga -X- _ O +kompilasi -X- _ O +file -X- _ O +program. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +haruslah -X- _ O +memiliki -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +distribusi -X- _ O +lainnya -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +seperti -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +distribusi -X- _ O +, -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dengan -X- _ O +doodle -X- _ O +, -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +, -X- _ O +pembangkitan -X- _ O +nilai -X- _ O +, -X- _ O +penghitungan -X- _ O +nilai -X- _ O +kumulatif -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +penghitungan -X- _ O +deviasi -X- _ O +untuk -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model. -X- _ O +B. -X- _ O +Design -X- _ O +program -X- _ O +Fungsi -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perubahan -X- _ O +khususnya -X- _ O +pada -X- _ O +parameter -X- _ O +σ -X- _ O +menjadi -X- _ O +parameter -X- _ O +τ -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +𝜏 -X- _ O += -X- _ O +. -X- _ O +Perubahan -X- _ O +parameter -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +karena -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +parameter -X- _ O +τ -X- _ O +untuk -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +rate. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +referensi -X- _ O +Choir -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +σ -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +𝜎 -X- _ O +1 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +parameter -X- _ O +skala. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +fungsi -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +setelah -X- _ O +perubahan -X- _ O +parameter -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝑥 -X- _ O +; -X- _ O +𝜔 -X- _ O +, -X- _ O +µ -X- _ O +, -X- _ O +𝜏 -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +ωτ -X- _ O +exp -X- _ O +( -X- _ O +ωτ -X- _ O +( -X- _ O +𝑥 -X- _ O +− -X- _ O +𝜇 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O ++ -X- _ O +Perubahan -X- _ O +fungsi -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +perubahan -X- _ O +pada -X- _ O +persamaan-persamaan -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +estimasi -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +) -X- _ O +𝛼 -X- _ O +exp -X- _ O +( -X- _ O +ωτ -X- _ O +( -X- _ O +𝑥−𝜇 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +− -X- _ O +( -X- _ O +𝛼+1 -X- _ O +) -X- _ O +C. -X- _ O +Pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +, -X- _ O +penulisan -X- _ O +kode -X- _ O +program -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +rancangan -X- _ O +dan -X- _ O +persamaan -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +dipersiapkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +design -X- _ O +program. -X- _ O +Kode -X- _ O +program -X- _ O +ditulis -X- _ O +menggunakan -X- _ O +template -X- _ O +“Univaritetemp1.odc” -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +dalam -X- _ O +file -X- _ O +MultiBUGS-master. -X- _ O +File -X- _ O +modul -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +akan -X- _ O +ditulis -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +baru -X- _ O +yang -X- _ O +diberi -X- _ O +nama -X- _ O +“MSNBurr2a.odc”. -X- _ O +Perubahan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +template -X- _ O +“Univariatetemp1.odc” -X- _ O +yang -X- _ O +disesuaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +adalah -X- _ O +inisiasi -X- _ O +nama -X- _ O +modul -X- _ O +, -X- _ O +penyesuaian -X- _ O +parameter -X- _ O +pada -X- _ O +setiap -X- _ O +prosedur -X- _ O +dan -X- _ O +perubahan -X- _ O +fungsi -X- _ O +dan -X- _ O +persamaan -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +prosedur -X- _ O +yaitu -X- _ O +, -X- _ O +ClassifyPrior -X- _ O +, -X- _ O +DevianceUnivariate -X- _ O +, -X- _ O +DiffLogPrior -X- _ O +, -X- _ O +LogLikelihoodUnivariate -X- _ O +, -X- _ O +LogPrior -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Sample. -X- _ O +Selain -X- _ O +menyesuaikan -X- _ O +file -X- _ O +, -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +beberapa -X- _ O +komponen -X- _ O +atau -X- _ O +prosedur -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +agar -X- _ O +file -X- _ O +distribusi -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +prosedur -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +“Randnum.odc” -X- _ O +untuk -X- _ O +menambahkan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pembangkit -X- _ O +nilai -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +, -X- _ O +file -X- _ O +“External -X- _ O +, -X- _ O +odc” -X- _ O +dan -X- _ O +“Make.odc” -X- _ O +agar -X- _ O +file -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +dan -X- _ O +dikompilasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menambahkan -X- _ O +doodle -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +“Strings.odc” -X- _ O +dengan -X- _ O +menuliskan -X- _ O +daftar -X- _ O +parameter -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +defaultnya. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengkompilkasi -X- _ O +ulang -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +mengklik -X- _ O +logo -X- _ O +tanda -X- _ O +seru -X- _ O +pada -X- _ O +file -X- _ O +“Make.odc” -X- _ O +dan -X- _ O +file -X- _ O +distribusi -X- _ O +dapat -X- _ O +ditambahkan. -X- _ O +DiffLogLikelihood -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +program -X- _ O +1. -X- _ O +Uji -X- _ O +coba -X- _ O +program -X- _ O +Uji -X- _ O +coba -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menjalankan -X- _ O +doodle -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa. -X- _ O +Jika -X- _ O +doodle -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan -X- _ O +dan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +pemodelan -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +dan -X- _ O +berhasil -X- _ O +diuji -X- _ O +coba. -X- _ O +Prior -X- _ O +dari -X- _ O +tiap -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +normal -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +; -X- _ O +1.0E-6 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +parameter -X- _ O +μ -X- _ O +, -X- _ O +gamma -X- _ O +( -X- _ O +1000 -X- _ O +; -X- _ O +1000 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +parameter -X- _ O +τ -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +uniform -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +; -X- _ O +10 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +parameter -X- _ O +α. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +prior -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +akan -X- _ O +divisualisasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +doodle. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemodelan -X- _ O +doodle -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +adalah -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dan -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +visualisasi -X- _ O +pada -X- _ O +doodle -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan. -X- _ O +2. -X- _ O +Validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +Validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +penghitungan -X- _ O +nilai -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +kumulatif -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +R. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +sudah -X- _ O +benar -X- _ O +khususnya -X- _ O +karena -X- _ O +ada -X- _ O +perubahan -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +adalah -X- _ O +menghitung -X- _ O +nilai -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +dan -X- _ O +peluang -X- _ O +kumulatif -X- _ O +dari -X- _ O +10 -X- _ O +titik -X- _ O +sampel -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr2a -X- _ O +( -X- _ O +0,1,0.1 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +kemudian -X- _ O +melanjutkan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +nilai -X- _ O +kepadatan -X- _ O +peluang -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +peluang -X- _ O +kumulatif -X- _ O +menggunakan -X- _ O +R -X- _ O +dengan -X- _ O +titik -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +kesamaan -X- _ O +antara -X- _ O +perhitungan -X- _ O +baik -X- _ O +nilai -X- _ O +PDF -X- _ O +dan -X- _ O +CDF -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dan -X- _ O +R -X- _ O +yang -X- _ O +terlihat -X- _ O +dari -X- _ O +nilai -X- _ O +mean -X- _ O +absolut -X- _ O +error -X- _ O +yang -X- _ O +kecil. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +perhitungan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +sudah -X- _ O +valid. -X- _ O +TABEL -X- _ O +3. -X- _ O +PERHITUNGAN -X- _ O +CDF -X- _ O +DAN -X- _ O +PDF -X- _ O +DENGAN -X- _ O +MULTIBUGS -X- _ O +DAN -X- _ O +R -X- _ O +X -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +-4,75 -X- _ O +-3,137 -X- _ O +-10,65 -X- _ O +-4,855 -X- _ O +16,34 -X- _ O +-8,602 -X- _ O +-4,278 -X- _ O +-4,917 -X- _ O +-1,452 -X- _ O +11,67 -X- _ O +PDF -X- _ O +R -X- _ O +Absolut -X- _ O +error -X- _ O +Multi -X- _ O +BUGS -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +0,03467 -X- _ O +0,03750 -X- _ O +0,02084 -X- _ O +0,03446 -X- _ O +0,01020 -X- _ O +0,02574 -X- _ O +0,03359 -X- _ O +0,03433 -X- _ O +0,03936 -X- _ O +0,01857 -X- _ O +Mean -X- _ O +Absolut -X- _ O +Error -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +0,03467 -X- _ O +0,03750 -X- _ O +0,02085 -X- _ O +0,03446 -X- _ O +0,01020 -X- _ O +0,02574 -X- _ O +0,03558 -X- _ O +0,03433 -X- _ O +0,03936 -X- _ O +0,01857 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0,00001 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0,00001 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0,000002 -X- _ O +Multi -X- _ O +BUGS -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +0,3191 -X- _ O +0,3774 -X- _ O +0,1545 -X- _ O +0,3155 -X- _ O +0,9314 -X- _ O +0,2022 -X- _ O +0,3357 -X- _ O +0,3133 -X- _ O +0,4423 -X- _ O +0,8655 -X- _ O +CDF -X- _ O +R -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +0,3191 -X- _ O +0,3774 -X- _ O +0,1545 -X- _ O +0,3154 -X- _ O +0,9313 -X- _ O +0,2022 -X- _ O +0,3357 -X- _ O +0,3133 -X- _ O +0,4423 -X- _ O +0,8656 -X- _ O +Absolut -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0,0001 -X- _ O +0,0001 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0,0001 -X- _ O +Mean -X- _ O +Absolut -X- _ O +Error -X- _ O +0,0003 -X- _ O +3. -X- _ O +Validasi -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +Validasi -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +pada -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +di -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +memiliki -X- _ O +tahapan -X- _ O +seperti -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +) -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +data -X- _ O +dari -X- _ O +empat -X- _ O +skenario -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +data -X- _ O +( -X- _ O +N -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +empat -X- _ O +skenario -X- _ O +adalah -X- _ O +skenario -X- _ O +1 -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +adalah -X- _ O +𝑀𝑆𝑁𝐵𝑢𝑟𝑟2𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +𝑁 -X- _ O += -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +𝜇 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O += -X- _ O +0.1 -X- _ O +. -X- _ O +skenario -X- _ O +2 -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +simetris -X- _ O +adalah -X- _ O +𝑀𝑆𝑁𝐵𝑢𝑟𝑟2𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +𝑁 -X- _ O += -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +𝜇 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +skenario -X- _ O +3 -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri -X- _ O +adalah -X- _ O +𝑀𝑆𝑁𝐵𝑢𝑟𝑟2𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +𝑁 -X- _ O += -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +𝜇 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O += -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +skenario -X- _ O +4 -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +normal -X- _ O +adalah -X- _ O +𝑁𝑜𝑟𝑚𝑎𝑙 -X- _ O +( -X- _ O +𝑁 -X- _ O += -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +𝜇 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏 -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +2. -X- _ O +) -X- _ O +Pemeriksaan -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +( -X- _ O +a -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +c -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +b -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +d -X- _ O +) -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Density -X- _ O +plot -X- _ O +( -X- _ O +a -X- _ O +) -X- _ O +skenario -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +b -X- _ O +) -X- _ O +skenario -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +c -X- _ O +) -X- _ O +skenario -X- _ O +3 -X- _ O +( -X- _ O +d -X- _ O +) -X- _ O +skenario -X- _ O +4 -X- _ O +Density -X- _ O +plot -X- _ O +skenario -X- _ O +1 -X- _ O +ketika -X- _ O +α -X- _ O += -X- _ O +0,1 -X- _ O +sudah -X- _ O +terlihat -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan. -X- _ O +Density -X- _ O +plot -X- _ O +skenario -X- _ O +2 -X- _ O +ketika -X- _ O +α -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +terlihat -X- _ O +simetris. -X- _ O +Density -X- _ O +plot -X- _ O +skenario -X- _ O +3 -X- _ O +ketika -X- _ O +α -X- _ O += -X- _ O +3 -X- _ O +terlihat -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yaitu -X- _ O +, -X- _ O +0 -X- _ O +< -X- _ O +α -X- _ O +< -X- _ O +1 -X- _ O +adalah -X- _ O +distribusi -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +, -X- _ O +α -X- _ O += -X- _ O +1 -X- _ O +adalah -X- _ O +distribusi -X- _ O +simetris -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +α -X- _ O +> -X- _ O +1 -X- _ O +adalah -X- _ O +distribusi -X- _ O +menceng -X- _ O +kiri. -X- _ O +Dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +dapat -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +secara -X- _ O +visual. -X- _ O +Pemeriksaan -X- _ O +3. -X- _ O +) -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dengan -X- _ O +burn-in -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +thin -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +refresh -X- _ O +100 -X- _ O +, -X- _ O +10.000 -X- _ O +iterasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +9.000 -X- _ O +sampel. -X- _ O +estimasi -X- _ O +TABEL -X- _ O +4. -X- _ O +HASIL -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +DATA -X- _ O +SIMULASI -X- _ O +Skenari -X- _ O +o -X- _ O +Para -X- _ O +meter -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝜇 -X- _ O +𝜏 -X- _ O +𝛼 -X- _ O +𝜇 -X- _ O +𝜏 -X- _ O +𝛼 -X- _ O +𝜇 -X- _ O +𝜏 -X- _ O +𝛼 -X- _ O +𝜇 -X- _ O +𝜏 -X- _ O +𝛼 -X- _ O +Nilai -X- _ O +Para -X- _ O +meter -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +0 -X- _ O +1 -X- _ O +0,1 -X- _ O +0 -X- _ O +1 -X- _ O +1 -X- _ O +0 -X- _ O +1 -X- _ O +3 -X- _ O +0 -X- _ O +1 -X- _ O +- -X- _ O +Estimasi -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +-0,03974 -X- _ O +1,005 -X- _ O +0,1054 -X- _ O +0,01539 -X- _ O +0.9738 -X- _ O +1,173 -X- _ O +0,02071 -X- _ O +0,9711 -X- _ O +4,451 -X- _ O +0,05982 -X- _ O +1,045 -X- _ O +1,153 -X- _ O +Batas -X- _ O +Interval -X- _ O +2.5 -X- _ O +% -X- _ O +97.5 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +-0,09763 -X- _ O +0,9634 -X- _ O +0,1002 -X- _ O +-0,1075 -X- _ O +0,9359 -X- _ O +0,956 -X- _ O +-0,08387 -X- _ O +0,9333 -X- _ O +2,568 -X- _ O +-0,04631 -X- _ O +0,9004 -X- _ O +0,8593 -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +0,02527 -X- _ O +1,049 -X- _ O +0,1185 -X- _ O +0,11 -X- _ O +1,013 -X- _ O +1,521 -X- _ O +0,1176 -X- _ O +1,009 -X- _ O +7,824 -X- _ O +0,1628 -X- _ O +1,088 -X- _ O +1,533 -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +ketiga -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +ditentukan -X- _ O +pada -X- _ O +simulasi -X- _ O +berada -X- _ O +dalam -X- _ O +95 -X- _ O +% -X- _ O +credible -X- _ O +interval. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai. -X- _ O +4. -X- _ O +) -X- _ O +Membandingkan -X- _ O +nilai -X- _ O +DIC -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dengan -X- _ O +DIC -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +model -X- _ O +mana -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +baik -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +data -X- _ O +simulasi. -X- _ O +DIC -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +terkecil -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +baik -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +ada. -X- _ O +TABEL -X- _ O +5. -X- _ O +NILAI -X- _ O +DIC -X- _ O +DATA -X- _ O +SIMULASI -X- _ O +Skenario -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +Nilai -X- _ O +DIC -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +3461.0 -X- _ O +3128.0 -X- _ O +3088.0 -X- _ O +2882.0 -X- _ O +Normal -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +4202.0 -X- _ O +3140.0 -X- _ O +3169.0 -X- _ O +2858.0 -X- _ O +Keterangan -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Valid -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Tabel -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +DIC -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +skenario -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +skenario -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +skenario -X- _ O +3 -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +DIC -X- _ O +distribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dalam -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +data -X- _ O +simulasi. -X- _ O +Hasil -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +validasi -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +adanya -X- _ O +kesesuaian -X- _ O +antara -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dan -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pengujian -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +diketahui -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +valid -X- _ O +dan -X- _ O +benar. -X- _ O +Selain -X- _ O +dari -X- _ O +hasil -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +validasi -X- _ O +, -X- _ O +tahap -X- _ O +pengujian -X- _ O +program -X- _ O +juga -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +berjalan -X- _ O +juga -X- _ O +berjalan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +seharusnya -X- _ O +karena -X- _ O +dari -X- _ O +mulai -X- _ O +proses -X- _ O +pemodelan -X- _ O +hingga -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +berjalan -X- _ O +tanpa -X- _ O +adanya -X- _ O +error -X- _ O +atau -X- _ O +pun -X- _ O +peringatan -X- _ O +karena -X- _ O +terdapat -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +sesuai -X- _ O +( -X- _ O +trap -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +E. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +diuji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +divalidasi. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +penerapan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +penerapan -X- _ O +regresi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan. -X- _ O +1. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +Dari -X- _ O +lima -X- _ O +referensi -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +, -X- _ O +dipilih -X- _ O +tahun -X- _ O +2017 -X- _ O +sebagai -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +contoh -X- _ O +estimasi. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Histogram -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +tahun -X- _ O +2017 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +histogram -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +tahun -X- _ O +2017 -X- _ O +memiliki -X- _ O +distribusi -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +dan -X- _ O +didukung -X- _ O +oleh -X- _ O +nilai -X- _ O +α3 -X- _ O +adalah -X- _ O +1,1409. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +tidak -X- _ O +normalitas -X- _ O +data -X- _ O +juga -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +data -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal -X- _ O +karena -X- _ O +p-value -X- _ O +yaitu -X- _ O +2,2E-16 -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +α -X- _ O +yaitu -X- _ O +0,05 -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +2017 -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +sebagai -X- _ O +penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +1000 -X- _ O +burn-in -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +thin -X- _ O +, -X- _ O +100 -X- _ O +refresh -X- _ O +, -X- _ O +10.000 -X- _ O +iterasi -X- _ O +dan -X- _ O +9.000 -X- _ O +sampel -X- _ O +serta -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +uji -X- _ O +coba. -X- _ O +TABEL -X- _ O +6. -X- _ O +NILAI -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +DATA -X- _ O +LAJU -X- _ O +PERTUMBUHAN -X- _ O +EKONOMI -X- _ O +TAHUN -X- _ O +2017 -X- _ O +Para -X- _ O +meter -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝜇 -X- _ O +𝜏 -X- _ O +𝛼 -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Batas -X- _ O +Interval -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +5,452 -X- _ O +0,9376 -X- _ O +0,8521 -X- _ O +2,5 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +5,334 -X- _ O +0,8924 -X- _ O +0,6952 -X- _ O +97.5 -X- _ O +% -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +5,566 -X- _ O +0,9828 -X- _ O +1,038 -X- _ O +TABEL -X- _ O +7. -X- _ O +KARAKTERISTIK -X- _ O +DISTRIBUSI -X- _ O +MSNBURR-IIA -X- _ O +PADA -X- _ O +DATA -X- _ O +LAJU -X- _ O +PERTUMBUHAN -X- _ O +EKONOMI -X- _ O +TAHUN -X- _ O +2017 -X- _ O +Karakteristik -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +E -X- _ O +( -X- _ O +x -X- _ O +) -X- _ O +Var -X- _ O +( -X- _ O +x -X- _ O +) -X- _ O +Modus -X- _ O +Skew -X- _ O +( -X- _ O +x -X- _ O +) -X- _ O +K -X- _ O +( -X- _ O +x -X- _ O +) -X- _ O +Nilai -X- _ O +Karakteristik -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +5,521 -X- _ O +1,4424 -X- _ O +5,215 -X- _ O +0,2238 -X- _ O +1,163 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +6 -X- _ O +yang -X- _ O +kemudian -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menghitung -X- _ O +karakteristik -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +diketahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +nilai -X- _ O +kemencengan -X- _ O +adalah -X- _ O +0,2238 -X- _ O +yang -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan. -X- _ O +Jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +histogram -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +α3 -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +tahun -X- _ O +2017 -X- _ O +yang -X- _ O +terdapat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +keduanya -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +distribusi -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +menjelaskan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +distribusi -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +2. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dalam -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +memprediksi -X- _ O +parameter-parameter -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +regresi. -X- _ O +Model -X- _ O +regresi -X- _ O +linear -X- _ O +ketika -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Bayesian -X- _ O +dan -X- _ O +distribusi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +adalah -X- _ O +persamaan -X- _ O +berikut. -X- _ O +𝑌 -X- _ O +| -X- _ O +𝑋1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑋𝑛 -X- _ O +~ -X- _ O +𝑀𝑆𝑁𝐵𝑢𝑟𝑟2𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +𝜇 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝑋1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑋𝑝 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +𝜏 -X- _ O +, -X- _ O +𝛼 -X- _ O +) -X- _ O +𝜇 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝑋1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑋𝑛 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝛽0 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽1𝑋1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽2𝑋2 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽3𝑍3 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽4𝑋4 -X- _ O +) -X- _ O +serta -X- _ O +masing-masing -X- _ O +variabel -X- _ O +Y -X- _ O +adalah -X- _ O +indeks -X- _ O +kedalaman -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +, -X- _ O +X1 -X- _ O +adalah -X- _ O +persentase -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +, -X- _ O +X2 -X- _ O +adalah -X- _ O +gini -X- _ O +ratio -X- _ O +, -X- _ O +X3 -X- _ O +adalah -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +terhadap -X- _ O +layanan -X- _ O +sanitasi -X- _ O +layak -X- _ O +dan -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +X4 -X- _ O +adalah -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +penerangan -X- _ O +dengan -X- _ O +sumber -X- _ O +listrik -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +regresi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +1000 -X- _ O +burn-in -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +thin -X- _ O +, -X- _ O +100 -X- _ O +refresh -X- _ O +, -X- _ O +10.000 -X- _ O +iterasi -X- _ O +dan -X- _ O +9.000 -X- _ O +sampel. -X- _ O +Prior -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +parameter -X- _ O +adalah -X- _ O +uniform -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +; -X- _ O +10 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +parameter -X- _ O +α -X- _ O +, -X- _ O +gamma -X- _ O +( -X- _ O +1000 -X- _ O +; -X- _ O +1000 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +parameter -X- _ O +τ -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +normal -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +; -X- _ O +0,01 -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +setiap -X- _ O +paramater -X- _ O +regresi. -X- _ O +Dari -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +dan -X- _ O +didapatkan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +𝑌 -X- _ O += -X- _ O +3,447 -X- _ O ++ -X- _ O +0,2027𝑋1 -X- _ O ++ -X- _ O +1,915𝑋2 -X- _ O ++ -X- _ O +0,002761𝑋3 -X- _ O +− -X- _ O +0,04758𝑋4 -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +provinsi -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +( -X- _ O +Y -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +3,447 -X- _ O +persen -X- _ O +ketika -X- _ O +nilai -X- _ O +variabel -X- _ O +lainnya -X- _ O +konstan -X- _ O +atau -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +nol. -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +provinsi -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +( -X- _ O +Y -X- _ O +) -X- _ O +akan -X- _ O +meningkat -X- _ O +0,2027persen -X- _ O +ketika -X- _ O +terjadi -X- _ O +peningkatan -X- _ O +satu -X- _ O +persen -X- _ O +dari -X- _ O +variabel -X- _ O +persentase -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +( -X- _ O +X1 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +variabel -X- _ O +lainnya -X- _ O +konstan -X- _ O +atau -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +nol. -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +provinsi -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +( -X- _ O +Y -X- _ O +) -X- _ O +akan -X- _ O +meningkat -X- _ O +1,915 -X- _ O +persen -X- _ O +ketika -X- _ O +nilai -X- _ O +indeks -X- _ O +gini -X- _ O +ratio -X- _ O +( -X- _ O +X2 -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +satu -X- _ O +dan -X- _ O +variabel -X- _ O +lain -X- _ O +bernilai -X- _ O +konstan -X- _ O +atau -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +nol. -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +provinsi -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +( -X- _ O +Y -X- _ O +) -X- _ O +akan -X- _ O +meningkat -X- _ O +0,002761 -X- _ O +persen -X- _ O +ketika -X- _ O +terdapat -X- _ O +peningkatan -X- _ O +satu -X- _ O +persen -X- _ O +dari -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +akses -X- _ O +pada -X- _ O +sanitasi -X- _ O +layak -X- _ O +dan -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +X3 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +variabel -X- _ O +lainnya -X- _ O +bernilai -X- _ O +konstan -X- _ O +atau -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +nol. -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +provinsi -X- _ O +tahun -X- _ O +2019 -X- _ O +akan -X- _ O +berkurang -X- _ O +0,044758 -X- _ O +persen -X- _ O +ketika -X- _ O +terdapat -X- _ O +peningkatan -X- _ O +persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +yang -X- _ O +menggunakan -X- _ O +penerangan -X- _ O +dengan -X- _ O +sumber -X- _ O +listrik -X- _ O +( -X- _ O +40 -X- _ O +% -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +X4 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +variabel -X- _ O +lainnya -X- _ O +bernilai -X- _ O +konstan -X- _ O +atau -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +nol. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Penambahan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +BlackBox -X- _ O +Component -X- _ O +Builder -X- _ O +dengan -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +komponen -X- _ O +dan -X- _ O +ketentuan -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +ditentukan -X- _ O +oleh -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +Program -X- _ O +yang -X- _ O +ditambahkan -X- _ O +sudah -X- _ O +melalui -X- _ O +proses -X- _ O +uji -X- _ O +coba -X- _ O +dan -X- _ O +validasi -X- _ O +sehingga -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +program -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +valid. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +dapat -X- _ O +mempermudah -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +melalui -X- _ O +penerapan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menggambarkan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data -X- _ O +laju -X- _ O +pertumbuhan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +dan -X- _ O +memprediksi -X- _ O +parameter -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +khususnya -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +menceng -X- _ O +kanan. -X- _ O +Diharapkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +lebih -X- _ O +dapat -X- _ O +mengkaji -X- _ O +berbagai -X- _ O +macam -X- _ O +distribusi -X- _ O +neonormal -X- _ O +dan -X- _ O +penerapannya -X- _ O +agar -X- _ O +lebih -X- _ O +umum -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +lebih -X- _ O +jauh -X- _ O +kajian -X- _ O +tentang -X- _ O +MultiBUGS. -X- _ O +menggunakan -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Ahmad -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +& -X- _ O +Wihastuti -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +( -X- _ O +2008 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pertumbuhan -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Indonesia -X- _ O +: -X- _ O +Determinan -X- _ O +dan -X- _ O +Prospeknya. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +& -X- _ O +Studi -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +9.1 -X- _ O +: -X- _ O +44-45. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Azzalini -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +1985 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +A -X- _ O +Class -X- _ O +of -X- _ O +Distribution -X- _ O +which -X- _ O +Includes -X- _ O +the -X- _ O +Normal -X- _ O +Ones. -X- _ O +" -X- _ O +, -X- _ O +Scandinavian -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Statistics. -X- _ O +Vol. -X- _ O +12. -X- _ O +171– -X- _ O +178. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +dan -X- _ O +Informasi -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +2021. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Produk -X- _ O +Domestik -X- _ O +Regional -X- _ O +Bruto -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +Bolstad -X- _ O +, -X- _ O +W.M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Curran -X- _ O +, -X- _ O +J.M. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Introduction -X- _ O +to -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Statistics -X- _ O +( -X- _ O +3rd -X- _ O +ed. -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +& -X- _ O +Sons -X- _ O +Ltd. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Brooks -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Gelman -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Jones -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Meng -X- _ O +, -X- _ O +X.L. -X- _ O +( -X- _ O +2011 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Handbook -X- _ O +of -X- _ O +Markov -X- _ O +Chain -X- _ O +Monte -X- _ O +Carlo. -X- _ O +CRC -X- _ O +Press. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Brownlee -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +1960 -X- _ O +, -X- _ O +2nd -X- _ O +ed. -X- _ O +1965 -X- _ O +) -X- _ O +Statistical -X- _ O +Theory -X- _ O +and -X- _ O +Methodology -X- _ O +in -X- _ O +Science -X- _ O +and -X- _ O +Engineering. -X- _ O +New -X- _ O +York -X- _ O +: -X- _ O +Wiley. -X- _ O +pp. -X- _ O +491–500. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Carlin -X- _ O +, -X- _ O +B.P. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Louis -X- _ O +, -X- _ O +T.A. -X- _ O +( -X- _ O +2009 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Methods -X- _ O +for -X- _ O +Data -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +3rd -X- _ O +ed. -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +A -X- _ O +Chapman -X- _ O +& -X- _ O +Hall -X- _ O +Book. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Chai -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Draxler -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2014 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Root -X- _ O +mean -X- _ O +square -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +RMSE -X- _ O +) -X- _ O +or -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAE -X- _ O +) -X- _ O +? -X- _ O +Arguments -X- _ O +against -X- _ O +avoiding -X- _ O +RMSE -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +literature. -X- _ O +Geoscientific -X- _ O +model -X- _ O +development -X- _ O +, -X- _ O +7 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1247-1250. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Choir -X- _ O +, -X- _ O +A.S. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +Neonormal -X- _ O +Baru -X- _ O +dan -X- _ O +Karakteristiknya -X- _ O +( -X- _ O +Disertasi -X- _ O +Doktor -X- _ O +, -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Sepuluh -X- _ O +November -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Congdon -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2006 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Statistical -X- _ O +Modelling -X- _ O +( -X- _ O +2nd -X- _ O +ed. -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +& -X- _ O +Sons -X- _ O +Ltd. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Goudie -X- _ O +, -X- _ O +R.J. -X- _ O +, -X- _ O +Turner -X- _ O +, -X- _ O +R.M. -X- _ O +, -X- _ O +De -X- _ O +Angelis -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Thomas -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Massively -X- _ O +Parallel -X- _ O +MCMC -X- _ O +for -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Model. -X- _ O +MRC -X- _ O +Biostatistic -X- _ O +Unit. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Goudie -X- _ O +, -X- _ O +R.J. -X- _ O +, -X- _ O +Turner -X- _ O +, -X- _ O +R.M. -X- _ O +, -X- _ O +De -X- _ O +Angelis -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Thomas -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +MultiBUGS -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +Parallel -X- _ O +Implementatuion -X- _ O +of -X- _ O +The -X- _ O +BUGS -X- _ O +Modelling -X- _ O +Framework -X- _ O +for -X- _ O +Faster -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Inference. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Statistical -X- _ O +Software -X- _ O +, -X- _ O +95. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +doi:10.18637 -X- _ O +/ -X- _ O +jss.v095.i07. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Haughton -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +& -X- _ O +Khandker -X- _ O +S. -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2009 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Handbook -X- _ O +on -X- _ O +Poverty -X- _ O +and -X- _ O +Inequality. -X- _ O +The -X- _ O +International -X- _ O +Bank -X- _ O +for -X- _ O +Reconstruction -X- _ O +and -X- _ O +Development -X- _ O +/ -X- _ O +The -X- _ O +World -X- _ O +Bank. -X- _ O +105. -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Institute -X- _ O +Project -X- _ O +Management. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +Mei -X- _ O +20 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Waterfall -X- _ O +Methodology. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.projectmanagement.ie -X- _ O +/ -X- _ O +blog -X- _ O +/ -X- _ O +waterfall- -X- _ O +methodology -X- _ O +/ -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +Kahya -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +( -X- _ O +1991 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +New -X- _ O +Modified -X- _ O +Anderson-Darling -X- _ O +and -X- _ O +Cramer- -X- _ O +Von -X- _ O +Mises -X- _ O +Goodness-of-Fit -X- _ O +Tests -X- _ O +for -X- _ O +a -X- _ O +Normal -X- _ O +Distribution -X- _ O +with -X- _ O +Specified -X- _ O +Parameters. -X- _ O +Air -X- _ O +force -X- _ O +Institute -X- _ O +of -X- _ O +Technology -X- _ O +Wright- -X- _ O +Patterson -X- _ O +AFB -X- _ O +OH -X- _ O +School -X- _ O +of -X- _ O +Engineering. -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +Law -X- _ O +, -X- _ O +A.M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Kelton -X- _ O +, -X- _ O +W.D. -X- _ O +( -X- _ O +2007 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Simulation -X- _ O +Modelling -X- _ O +and -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +3rd -X- _ O +ed. -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +McGraw -X- _ O +Hill. -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +Litawati -X- _ O +, -X- _ O +E.K. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Budiantara -X- _ O +, -X- _ O +I.N. -X- _ O +( -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Regresi -X- _ O +Nonparametrik -X- _ O +Spline -X- _ O +Untuk -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +Laju -X- _ O +Pertumbuhan -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +( -X- _ O +LPE -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +Jawa -X- _ O +Timur. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Sains -X- _ O +dan -X- _ O +Seni -X- _ O +POMITS -X- _ O +Vol -X- _ O +2. -X- _ O +No. -X- _ O +2 -X- _ O +: -X- _ O +123-128. -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +Minka -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +( -X- _ O +2000 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Bayesian -X- _ O +linear -X- _ O +regression. -X- _ O +Technical -X- _ O +report -X- _ O +, -X- _ O +MIT. -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +Sadono -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2003 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pengantar -X- _ O +Teori -X- _ O +Makro -X- _ O +Ekonomi. -X- _ O +PT -X- _ O +Raja -X- _ O +Gramedia. -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +Samosir -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +D. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +Distribusi -X- _ O +MSNBurr-IIa -X- _ O +pada -X- _ O +Program -X- _ O +WinBUGS -X- _ O +( -X- _ O +Skripsi -X- _ O +, -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +Spiegelhalter -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +Thomas -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Best -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Lunn -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +( -X- _ O +2014 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +OpenBUGS -X- _ O +User -X- _ O +Manual. -X- _ O +MRC -X- _ O +Biostatistic -X- _ O +Unit. -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +Wardani -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +Susanti -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +& -X- _ O +Subanti -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Kedalaman -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Analisis -X- _ O +Regresi -X- _ O +Robust. -X- _ O +Prosiding -X- _ O +Seminar -X- _ O +Nasional -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Sains -X- _ O +dan -X- _ O +Teknologi -X- _ O +( -X- _ O +SNAST -X- _ O +) -X- _ O +2021. -X- _ O +A15- -X- _ O +A23. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +( -X- _ O +2011 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Jatim -X- _ O +Dalam -X- _ O +Angka -X- _ O +2011. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik. -X- _ O +( -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Konsep -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dan -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +subject -X- _ O +/ -X- _ O +23 -X- _ O +/ -X- _ O +kemiskinan-dan- -X- _ O +Ketimpangan. -X- _ O +ketimpangan.html -X- _ O +# -X- _ O +subjekViewTab1 -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Perancangan -X- _ O +dan -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +untuk -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Analisis -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Web -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +User-Centered -X- _ O +Design -X- _ O +Sandya -X- _ O +Muti -X- _ O +Audina -X- _ O +( -X- _ O +221911170 -X- _ O +, -X- _ O +4SI1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Eng. -X- _ O +Lya -X- _ O +Hulliyyatus -X- _ O +Suadaa -X- _ O +SST -X- _ O +, -X- _ O +. -X- _ O +MT. -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +merupakan -X- _ O +suatu -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +pendapat -X- _ O +yang -X- _ O +berbentuk -X- _ O +teks -X- _ O +( -X- _ O +dapat -X- _ O +berupa -X- _ O +dokumen -X- _ O +, -X- _ O +kalimat -X- _ O +, -X- _ O +paragraf -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain -X- _ O +) -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +ditentukan -X- _ O +apakah -X- _ O +teks -X- _ O +tersebut -X- _ O +bersifat -X- _ O +positif -X- _ O +, -X- _ O +negatif -X- _ O +ataupun -X- _ O +netral. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +telah -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +kehidupan -X- _ O +sehari-hari. -X- _ O +Di -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +tentang -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +banyak -X- _ O +dilakukan -X- _ O +baik -X- _ O +di -X- _ O +kalangan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +maupun -X- _ O +dosen. -X- _ O +Model -X- _ O +untuk -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +biasanya -X- _ O +dibangun -X- _ O +dengan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +python. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +kali -X- _ O +muncul -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +python. -X- _ O +Solusi -X- _ O +dari -X- _ O +permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +membuat -X- _ B-TUJUAN +aplikasi -X- _ I-TUJUAN +analisis -X- _ I-TUJUAN +sentimen -X- _ I-TUJUAN +yang -X- _ I-TUJUAN +khusus -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ I-TUJUAN +melakukan -X- _ I-TUJUAN +analisis -X- _ I-TUJUAN +sentimen -X- _ I-TUJUAN +berbasis -X- _ I-TUJUAN +web. -X- _ I-TUJUAN +Dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +diperhatikan. -X- _ O +Salah -X- _ O +satunya -X- _ O +adalah -X- _ O +bagian -X- _ O +front -X- _ O +end -X- _ O +terutama -X- _ O +bagian -X- _ O +user -X- _ O +interface. -X- _ O +Maka -X- _ O +dari -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +User-Centered -X- _ B-METODE +Design -X- _ I-METODE +dan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +aplikasi -X- _ O +ini -X- _ O +berupa -X- _ O +prototipe -X- _ B-TEMUAN +akhir -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +panduan -X- _ I-TEMUAN +perancangan -X- _ I-TEMUAN +user -X- _ I-TEMUAN +interface -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ I-TEMUAN +aplikasi -X- _ I-TEMUAN +analisis -X- _ I-TEMUAN +sentimen. -X- _ I-TEMUAN +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +, -X- _ O +user-centered -X- _ O +design -X- _ O +, -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +, -X- _ O +cognitive -X- _ O +walkthrough. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +adalah -X- _ O +suatu -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengekstraksi -X- _ O +informasi -X- _ O +subjektif -X- _ O +dari -X- _ O +suatu -X- _ O +sumber. -X- _ O +Analisis -X- _ O +ini -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +dapat -X- _ O +menentukan -X- _ O +opini -X- _ O +dari -X- _ O +pembicara -X- _ O +atau -X- _ O +penulis -X- _ O +terhadap -X- _ O +suatu -X- _ O +topik -X- _ O +ataupun -X- _ O +dokumen -X- _ O +tertentu -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +merupakan -X- _ O +suatu -X- _ O +proses -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +isi -X- _ O +dari -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +berbentuk -X- _ O +teks -X- _ O +( -X- _ O +dapat -X- _ O +berupa -X- _ O +dokumen -X- _ O +, -X- _ O +kalimat -X- _ O +, -X- _ O +paragraf -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain -X- _ O +) -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +ditentukan -X- _ O +apakah -X- _ O +teks -X- _ O +tersebut -X- _ O +bersifat -X- _ O +positif -X- _ O +, -X- _ O +negatif -X- _ O +ataupun -X- _ O +netral -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +ini -X- _ O +telah -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +kehidupan -X- _ O +sehari-hari. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +hasil -X- _ O +penerapan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +ini -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +analisis -X- _ O +situasi -X- _ O +pasar -X- _ O +( -X- _ O +market -X- _ O +research -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +umpan -X- _ O +balik -X- _ O +pelanggan -X- _ O +suatu -X- _ O +bisnis -X- _ O +feedback -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +pemantauan -X- _ O +brand -X- _ O +awareness -X- _ O +di -X- _ O +masyarakat -X- _ O +, -X- _ O +monitoring -X- _ O +media -X- _ O +sosial -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +kompetitor -X- _ O +, -X- _ O +analisis -X- _ O +trend -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +( -X- _ O +customer -X- _ O +Di -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +tentang -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +juga -X- _ O +telah -X- _ O +banyak -X- _ O +dilakukan -X- _ O +baik -X- _ O +di -X- _ O +kalangan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +maupun -X- _ O +dosen -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +dalam -X- _ O +pengerjaan -X- _ O +tugas -X- _ O +akhir -X- _ O +atau -X- _ O +skripsi -X- _ O +untuk -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +tingkat -X- _ O +akhir. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +6 -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +dari -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Prodi -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +orang -X- _ O +dari -X- _ O +peminatan -X- _ O +Sains -X- _ O +Data -X- _ O +dan -X- _ O +1 -X- _ O +orang -X- _ O +dari -X- _ O +peminatan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +mengambil -X- _ O +penelitian -X- _ O +skripsi -X- _ O +mengenai -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +16 -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +dari -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +Prodi -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +14 -X- _ O +orang -X- _ O +dari -X- _ O +peminatan -X- _ O +Sains -X- _ O +Data -X- _ O +dan -X- _ O +2 -X- _ O +orang -X- _ O +dari -X- _ O +Informasi -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +mengambil -X- _ O +skripsi -X- _ O +peminatan -X- _ O +Sistem -X- _ O +mengenai -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen. -X- _ O +Komposisi -X- _ O +topik -X- _ O +skripsi -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +2022 -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +dan -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini. -X- _ O +2021 -X- _ O +6 -X- _ O +% -X- _ O +2022 -X- _ O +11 -X- _ O +% -X- _ O +94 -X- _ O +% -X- _ O +89 -X- _ O +% -X- _ O +Analisis -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Lainnya -X- _ O +Analisis -X- _ O +Sentimen -X- _ O +Lainnya -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Topik -X- _ O +Skripsi -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +Prodi -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +dan -X- _ O +2022 -X- _ O +Dalam -X- _ O +pengerjaannya -X- _ O +, -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dan -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +python. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +kali -X- _ O +muncul -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +python. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +diantaranya -X- _ O +ialah -X- _ O +sering -X- _ O +kali -X- _ O +setiap -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +harus -X- _ O +selalu -X- _ O +menjalankan -X- _ O +kembali -X- _ O +kode -X- _ O +python -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +satu -X- _ O +per -X- _ O +satu -X- _ O +sehingga -X- _ O +proses -X- _ O +analisis -X- _ O +menjadi -X- _ O +kurang -X- _ O +efisien -X- _ O +dan -X- _ O +memakan -X- _ O +waktu. -X- _ O +Masalah -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +juga -X- _ O +kerap -X- _ O +ditemukan -X- _ O +ialah -X- _ O +lokasi -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +model -X- _ O +sentimen -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +tersebar -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +terorganisir. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +rentan -X- _ O +membuat -X- _ O +peneliti -X- _ O +lupa -X- _ O +dimana -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +model -X- _ O +sentimennya. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +solusi -X- _ O +untuk -X- _ O +mengatasi -X- _ O +masalah-masalah -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +membuat -X- _ O +suatu -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +khusus -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +aplikasi -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +memproses -X- _ O +dan -X- _ O +menyimpan -X- _ O +data -X- _ O +serta -X- _ O +model -X- _ O +sentimen -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +aplikasi -X- _ O +saja. -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dibangun -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +website -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +nantinya -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +merupakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +Dengan -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +adanya -X- _ O +aplikasi -X- _ O +mengatasi -X- _ O +permasalahan -X- _ O +yang -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen. -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +membantu -X- _ O +terjadi -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +Dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +suatu -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +2 -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +perlu -X- _ O +diperhatikan. -X- _ O +Hal- -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +ialah -X- _ O +front -X- _ O +end -X- _ O +dan -X- _ O +back -X- _ O +end. -X- _ O +Front -X- _ O +end -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +bagian -X- _ O +dari -X- _ O +web -X- _ O +atau -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +yang -X- _ O +menampilkan -X- _ O +tampilan -X- _ O +untuk -X- _ O +pengguna -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +di -X- _ O +dalamnya -X- _ O +adalah -X- _ O +user -X- _ O +interface. -X- _ O +Bagian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +bagian -X- _ O +yang -X- _ O +berinteraksi -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +para -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Pembangunannya -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +beberapa -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +web -X- _ O +seperti -X- _ O +HyperText -X- _ O +Markup -X- _ O +Language -X- _ O +( -X- _ O +HTTP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Cascading -X- _ O +Style -X- _ O +Sheet -X- _ O +( -X- _ O +CSS -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Javascript -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +back -X- _ O +end -X- _ O +adalah -X- _ O +bagian -X- _ O +dari -X- _ O +web -X- _ O +atau -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +langsung -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Back -X- _ O +end -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +dalam -X- _ O +mengatur -X- _ O +arus -X- _ O +data -X- _ O +di -X- _ O +balik -X- _ O +layar -X- _ O +, -X- _ O +menyimpan -X- _ O +, -X- _ O +mengatur -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +memastikan -X- _ O +sisi -X- _ O +client -X- _ O +berjalan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +( -X- _ O +Universitas -X- _ O +Esa -X- _ O +Unggul -X- _ O +, -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +paparan -X- _ O +masalah -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +dan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +User -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +( -X- _ O +UCD -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +skripsi -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +melakukan -X- _ O +perancangan -X- _ B-TUJUAN +user -X- _ I-TUJUAN +interface -X- _ I-TUJUAN +untuk -X- _ I-TUJUAN +aplikasi -X- _ I-TUJUAN +analisis -X- _ I-TUJUAN +sentimen -X- _ I-TUJUAN +berbasis -X- _ I-TUJUAN +web -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +desain -X- _ O +User -X- _ B-METODE +Centered -X- _ I-METODE +Design -X- _ I-METODE +serta -X- _ O +membuat -X- _ O +pedoman -X- _ O +desain -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +yang -X- _ O +hasilnya -X- _ O +didapatkan -X- _ O +dengan -X- _ O +memperhatikan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengguna. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +, -X- _ O +nantinya -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +pedoman -X- _ O +dan -X- _ O +panduan -X- _ O +bagi -X- _ O +para -X- _ O +peneliti -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +datang -X- _ O +nanti. -X- _ O +Hasil -X- _ O +akhir -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +prototipe -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Figma. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Terdapat -X- _ O +6 -X- _ O +penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +acuan -X- _ O +peneliti -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +pertama -X- _ O +berjudul -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ketiga -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Perancangan -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Web -X- _ O +e-Learning -X- _ O +untuk -X- _ O +Kader -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +User -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +( -X- _ O +UCD -X- _ O +) -X- _ O +” -X- _ O +merupakan -X- _ O +penelitian -X- _ O +tentang -X- _ O +perancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +aplikasi -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +secara -X- _ O +daring -X- _ O +bagi -X- _ O +para -X- _ O +kader -X- _ O +kesehatan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +ialah -X- _ O +suatu -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +harapan -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +dari -X- _ O +skor -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +System -X- _ O +Usability -X- _ O +Scale -X- _ O +( -X- _ O +SUS -X- _ O +) -X- _ O +sebesar -X- _ O +81. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +memiliki -X- _ O +kesamaan -X- _ O +topik -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +peneliti -X- _ O +dimana -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +berupa -X- _ O +User -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +untuk -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +kedua -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Does -X- _ O +Color -X- _ O +Matter -X- _ O +on -X- _ O +Web -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Design -X- _ O +? -X- _ O +” -X- _ O +merupakan -X- _ O +penelitian -X- _ O +tentang -X- _ O +bagaimana -X- _ O +penggunaan -X- _ O +warna -X- _ O +dapat -X- _ O +menciptakan -X- _ O +emotional -X- _ O +bonding -X- _ O +bagi -X- _ O +pengguna -X- _ O +dalam -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +atau -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +website -X- _ O +untuk -X- _ O +Small -X- _ O +Medium -X- _ O +Enterprise -X- _ O +( -X- _ O +SME -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +penggunaan -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +ciri -X- _ O +khas -X- _ O +suatu -X- _ O +entitas -X- _ O +tertentu -X- _ O +dapat -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +minat -X- _ O +pengguna -X- _ O +untuk -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +atau -X- _ O +website -X- _ O +itu -X- _ O +kembali. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +landasan -X- _ O +bagi -X- _ O +peneliti -X- _ O +dalam -X- _ O +pemilihan -X- _ O +dan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +warna -X- _ O +ketika -X- _ O +merancang -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +ini -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ketiga -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Websites -X- _ O +that -X- _ O +Satisfy -X- _ O +Users -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +Theoritical -X- _ O +Framework -X- _ O +for -X- _ O +Web -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Design -X- _ O +Evaluation” -X- _ O +merupakan -X- _ O +materi -X- _ O +prosiding -X- _ O +yang -X- _ O +membahas -X- _ O +fitur- -X- _ O +fitur -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +apa -X- _ O +saja -X- _ O +pada -X- _ O +aplikasi -X- _ O +web -X- _ O +atau -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mendukung -X- _ O +kepuasan -X- _ O +pengguna -X- _ O +dalam -X- _ O +menggunakannya. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teori -X- _ O +Herzberg -X- _ O +motivation-hygiene -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +fitur-fitur -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +sebagai -X- _ O +acuan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +memberi -X- _ O +kepuasan -X- _ O +dan -X- _ O +kenyamanan -X- _ O +bagi -X- _ O +pengguna -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +keempat -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Perancangan -X- _ O +Ulang -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Websites -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +Makassar -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +User-Centered -X- _ O +Design” -X- _ O +merupakan -X- _ O +penelitian -X- _ O +mengenai -X- _ O +perancangan -X- _ O +ulang -X- _ O +suatu -X- _ O +website -X- _ O +milik -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +Makasar. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +kesamaan -X- _ O +topik -X- _ O +dengan -X- _ O +peneliti -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +perancangan -X- _ O +User-Centered -X- _ O +Design. -X- _ O +Meskipun -X- _ O +begitu -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +peneliti -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kuesioner -X- _ O +USE -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +kelima -X- _ O +merupakan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +“Enhanced -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough -X- _ O +: -X- _ O +Development -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough -X- _ O +Method -X- _ O +to -X- _ O +Better -X- _ O +Predict -X- _ O +, -X- _ O +Identify -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Present -X- _ O +Usability -X- _ O +Problems” -X- _ O +merupakan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +membahas -X- _ O +tentang -X- _ O +evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +sebuah -X- _ O +website -X- _ O +untuk -X- _ O +anak- -X- _ O +anak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menjadi -X- _ O +acuan -X- _ O +karena -X- _ O +memiliki -X- _ O +kesamaan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +penelitian -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terakhir -X- _ O +merupakan -X- _ O +yang -X- _ O +berjudul -X- _ O +”Optimalisasi -X- _ O +Design -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +( -X- _ O +UI -X- _ O +) -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Haloprint -X- _ O +Digital -X- _ O +Berbasis -X- _ O +Website -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +User -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +( -X- _ O +UCD -X- _ O +) -X- _ O +” -X- _ O +dimana -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +gabungan -X- _ O +dari -X- _ O +perancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +User -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +topik -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +User- -X- _ B-METODE +Centered -X- _ I-METODE +Design. -X- _ I-METODE +Menurut -X- _ O +Lowdermilk -X- _ O +( -X- _ O +2013 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +User- -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +adalah -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +denga -X- _ O +tujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +apakah -X- _ O +produk -X- _ O +yang -X- _ O +dirancang -X- _ O +atau -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +sudah -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengguna -X- _ O +atau -X- _ O +tidak -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Alur -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +2 -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini. -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +6. -X- _ O +7. -X- _ O +bagian -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +memiliki -X- _ O +kekurangan -X- _ O +pada -X- _ O +desain -X- _ O +antarmuka. -X- _ O +Iterasi -X- _ O +Iterasi -X- _ O +merupakan -X- _ O +tahapan -X- _ O +yang -X- _ O +berulang -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperbaiki -X- _ O +kekurangan -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dan -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +desain -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yang -X- _ O +mendekati -X- _ O +sempurna. -X- _ O +Prototipe -X- _ O +akhir -X- _ O +dan -X- _ O +Panduan -X- _ O +Perancangan -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +tahapan -X- _ O +terakhir -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dari -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +perototipe -X- _ O +akhir -X- _ O +dan -X- _ O +pedoman -X- _ O +perancangan -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +acuan -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +dari -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Penelitian -X- _ O +dalam -X- _ O +skripsi -X- _ O +ini -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +menemukan -X- _ O +permasalahan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +adalah -X- _ O +terdapat -X- _ O +peluang -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +di -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +masalah-masalah -X- _ O +yang -X- _ O +teridentifikasi. -X- _ O +Masalah-masalah -X- _ O +tersebut -X- _ O +antara -X- _ O +lain -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +efisien -X- _ O +dan -X- _ O +memakan -X- _ O +waktu -X- _ O +, -X- _ O +tempat -X- _ O +penyimpanan -X- _ O +model -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +sentimen -X- _ O +yang -X- _ O +tersebar -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +belum -X- _ O +adanya -X- _ O +aplikasi -X- _ O +khusus -X- _ O +untuk -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +sisi -X- _ O +lain -X- _ O +belum -X- _ O +ada -X- _ O +pedoman -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +web -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +di -X- _ O +bagian -X- _ O +front -X- _ O +end -X- _ O +khususnya -X- _ O +user -X- _ O +interface. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +untuk -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini. -X- _ O +telah -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +1. -X- _ O +Studi -X- _ O +Literatur -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +4. -X- _ O +5. -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +penulis -X- _ O +akan -X- _ O +mengumpukan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +juga -X- _ O +informasi -X- _ O +tentang -X- _ O +metode -X- _ O +, -X- _ O +topik -X- _ O +, -X- _ O +tahapan -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya -X- _ O +yang -X- _ O +mendukung -X- _ O +penelitian -X- _ O +melalui -X- _ O +berbagai -X- _ O +buku -X- _ O +, -X- _ O +jurnal -X- _ O +, -X- _ O +artikel -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain-lain. -X- _ O +Specify -X- _ O +the -X- _ O +context -X- _ O +of -X- _ O +use -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +user -X- _ O +yang -X- _ O +nantinya -X- _ O +akan -X- _ O +mengakses -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +user -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +secara -X- _ O +umum -X- _ O +akan -X- _ O +di -X- _ O +dapatkan -X- _ O +melalui -X- _ O +wawancara -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dan -X- _ O +informasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +tahapan -X- _ O +selanjutnya. -X- _ O +Spesify -X- _ O +User -X- _ O +Requirements -X- _ O +Selanjunya -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +identifikasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengguna -X- _ O +dalam -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +Produce -X- _ O +Design -X- _ O +Solution -X- _ O +pembuatan -X- _ O +solution -X- _ O +pada -X- _ O +prototipe -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +penulis -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembuatan -X- _ O +desain -X- _ O +user -X- _ O +interface. -X- _ O +Pembuatan -X- _ O +desain -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +didapatkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +tahap -X- _ O +awal -X- _ O +Pembuatan -X- _ O +design -X- _ O +merupakan -X- _ O +yang -X- _ O +awal -X- _ O +pembuatannya -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +tahapan -X- _ O +Specify -X- _ O +User -X- _ O +Requirement. -X- _ O +Pembuatan -X- _ O +prototipe -X- _ O +awal -X- _ O +ini -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +desain -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diulang -X- _ O +( -X- _ O +iteratif -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +diujikan -X- _ O +kepada -X- _ O +responden -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +Iterasi. -X- _ O +Evaluate -X- _ O +Designs -X- _ O +Tahapan -X- _ O +tahapan -X- _ O +dimana -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengujian -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +prototipe -X- _ O +desain -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough. -X- _ O +Proses -X- _ O +evaluasi -X- _ O +persentase -X- _ O +tugas -X- _ O +keberhasilan -X- _ O +responden -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +mencapai -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +kesalahan. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +memiliki -X- _ O +kekurangan -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +proses -X- _ O +iterasi -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +perbaikan -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +dianggap -X- _ O +berhasil -X- _ O +jika -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +3. -X- _ O +Specify -X- _ O +User -X- _ O +Requirement -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +1. -X- _ O +Studi -X- _ O +Literatur -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +infromasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +topik -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +penelitian -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +3 -X- _ O +buah -X- _ O +jurnal -X- _ O +penelitian -X- _ O +( -X- _ O +dari -X- _ O +6 -X- _ O +penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +2 -X- _ O +buah -X- _ O +buku -X- _ O +yang -X- _ O +menjadi -X- _ O +pedoman -X- _ O +bagi -X- _ O +peneliti -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web. -X- _ O +2. -X- _ O +Specify -X- _ O +the -X- _ O +Context -X- _ O +of -X- _ O +Use -X- _ O +Pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +wawancara -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +yang -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +bagian -X- _ O +Unit -X- _ O +Kajian -X- _ O +Sains -X- _ O +Data -X- _ O +di -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +Subject -X- _ O +matter -X- _ O +akan -X- _ O +berkontribusi -X- _ O +sebagai -X- _ O +responden -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +wawancara -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +user -X- _ O +persona -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +I -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini. -X- _ O +Elemen -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Demeographic -X- _ O +Skill -X- _ O +Level -X- _ O +Behaviour -X- _ O +Environtment -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +USER -X- _ O +PERSONA -X- _ O +User -X- _ O +Persona -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O + -X- _ O +Mahasiswa -X- _ O +atau -X- _ O +Dosen -X- _ O + -X- _ O +Jenis -X- _ O +Kelamin -X- _ O +: -X- _ O +Laki-laki -X- _ O +dan -X- _ O +Perempuan -X- _ O + -X- _ O +Dapat -X- _ O +pengoperasikan -X- _ O +komputer -X- _ O +atau -X- _ O +laptop -X- _ O + -X- _ O +Dapat -X- _ O +mengakses -X- _ O +internet -X- _ O + -X- _ O +Memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +pemahaman -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +tentang -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O + -X- _ O +Sering -X- _ O +mengoperasikan -X- _ O +komputer -X- _ O +atau -X- _ O +laptop -X- _ O + -X- _ O +Sudah -X- _ O +sering -X- _ O +menggunakan -X- _ O +internet -X- _ O + -X- _ O +Sudah -X- _ O +pernah -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +atau -X- _ O +yang -X- _ O +sejenisnya -X- _ O + -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +komputer -X- _ O +atau -X- _ O +laptop -X- _ O +Needs -X- _ O + -X- _ O +Membutuhkan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +sekaligus -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +, -X- _ O +kelola -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +kelola -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +membuat -X- _ O +dahboard -X- _ O +untuk -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O + -X- _ O +Membutuhkan -X- _ O +rancangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +simpel -X- _ O +dan -X- _ O +menarik -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +berbagai -X- _ O +macam -X- _ O +tugas -X- _ O + -X- _ O +Membutuhkan -X- _ O +rancangan -X- _ O +antarmuka -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +dipahami -X- _ O +dan -X- _ O +mudah -X- _ O +dioperasikan -X- _ O + -X- _ O +Membutuhkan -X- _ O +rancangan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +membebani -X- _ O +memori -X- _ O +jangka -X- _ O +panjang -X- _ O +dan -X- _ O +juga -X- _ O +jangka -X- _ O +pendek -X- _ O +dari -X- _ O +pengguna -X- _ O +Wawancara -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +dengan -X- _ O +subject -X- _ O +matter -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Berikut -X- _ O +beberapa -X- _ O +user -X- _ O +requirement -X- _ O +yang -X- _ O +berhasil -X- _ O +didatatkan. -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +USER -X- _ O +REQUIREMENT -X- _ O +User -X- _ O +Requirement -X- _ O +No. -X- _ O +1. -X- _ O +Membuat -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +sederhana -X- _ O +dan -X- _ O +user -X- _ O +friendly -X- _ O +sehingga -X- _ O +mudah -X- _ O +digunakan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +referensi -X- _ O +pewarnaan -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +dasari -X- _ O +oleh -X- _ O +warna -X- _ O +pada -X- _ O +logo -X- _ O +STIS -X- _ O +atau -X- _ O +BPS -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +birudan -X- _ O +sebagainya -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +font -X- _ O +tulisan -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +formal -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +4. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +ilutrasi -X- _ O +seperti -X- _ O +kartun -X- _ O +dan -X- _ O +sebagainya -X- _ O +tidak -X- _ O +terlalu -X- _ O +diperlukan -X- _ O +4. -X- _ O +Iterasi -X- _ O +1 -X- _ O +a. -X- _ O +Produce -X- _ O +Design -X- _ O +Solution -X- _ O +Perancangan -X- _ O +prototipe -X- _ O +awal -X- _ O +pada -X- _ O +ini -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +tahapan -X- _ O +penelitian -X- _ O +pengguna -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +pada -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +b. -X- _ O +Evaluate -X- _ O +Designs -X- _ O +pendapat -X- _ O +responden -X- _ O +Setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dan -X- _ O +meminta -X- _ O +terhadap -X- _ O +prototipe -X- _ O +awal -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +masalah -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +tugas -X- _ O +yang -X- _ O +diberikan -X- _ O +kepada -X- _ O +responden. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +saran -X- _ O +perbaikan -X- _ O +yang -X- _ O +diberikan -X- _ O +oleh -X- _ O +reponden -X- _ O +terkait -X- _ O +tampilan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +pada -X- _ O +prototipe -X- _ O +awal -X- _ O +ini. -X- _ O +Daftar -X- _ O +tugas -X- _ O +dan -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +1 -X- _ O +masing- -X- _ O +masing -X- _ O +ada -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +III -X- _ O +dan -X- _ O +IV -X- _ O +Berikut -X- _ O +merupakan -X- _ O +saran -X- _ O +perbaikan -X- _ O +tersebut. -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Tata -X- _ O +letak -X- _ O +layout -X- _ O +masih -X- _ O +berhimpitan -X- _ O +dan -X- _ O +memiliki -X- _ O +jarak -X- _ O +( -X- _ O +space -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +kurang -X- _ O +konsisten. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +responsif -X- _ O +di -X- _ O +beberapa -X- _ O +halaman. -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Tidak -X- _ O +ada -X- _ O +validasi -X- _ O +tertentu -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +aksi -X- _ O +tertentu -X- _ O +seperti -X- _ O +logout -X- _ O +dan -X- _ O +pesan -X- _ O +error -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +muncul -X- _ O +di -X- _ O +halaman -X- _ O +tertentu -X- _ O +walau -X- _ O +sudah -X- _ O +melakukan -X- _ O +kegiatan -X- _ O +yang -X- _ O +benar. -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Belum -X- _ O +ada -X- _ O +deskripsi -X- _ O +mengenai -X- _ O +tujuan -X- _ O +dan -X- _ O +fungsi-fungsi -X- _ O +aplikasi -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +utama. -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Terdapat -X- _ O +penilihan -X- _ O +warna -X- _ O +yang -X- _ O +kurang -X- _ O +tepat -X- _ O +pada -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +sehingga -X- _ O +tulisan -X- _ O +seolah -X- _ O +menyatu -X- _ O +dengan -X- _ O +background -X- _ O +dan -X- _ O +gambar -X- _ O +logo -X- _ O +yang -X- _ O +terpotong -X- _ O +pada -X- _ O +side -X- _ O +bar. -X- _ O +Disarankan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +desain -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +di -X- _ O +munculkan -X- _ O +dan -X- _ O +juga -X- _ O +dapat -X- _ O +di -X- _ O +sembunyikan. -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +Perlu -X- _ O +menyesuaikan -X- _ O +font -X- _ O +tulisan -X- _ O +antara -X- _ O +top -X- _ O +bar -X- _ O +dan -X- _ O +konten -X- _ O +utama -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +No. -X- _ O +1. -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +4. -X- _ O +5. -X- _ O +6. -X- _ O +7. -X- _ O +8. -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +TUGAS -X- _ O +ITERASI -X- _ O +1 -X- _ O +Tugas -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +dan -X- _ O +halaman -X- _ O +registrasi -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +login -X- _ O +dan -X- _ O +lakukan -X- _ O +login -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +kelola -X- _ O +data -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +kelola -X- _ O +model -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +project -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +project -X- _ O +baru -X- _ O +Temukan -X- _ O +halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +riwayat -X- _ O +project -X- _ O +dan -X- _ O +dashboard -X- _ O +hasil -X- _ O +untuk -X- _ O +project -X- _ O +sentimen -X- _ O +1 -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +logout -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +ITERASI -X- _ O +1 -X- _ O +No. -X- _ O +Tugas -X- _ O +% -X- _ O +Keberhsilan -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Kesalahan -X- _ O +0 -X- _ O +1. -X- _ O +2. -X- _ O +3. -X- _ O +4. -X- _ O +5. -X- _ O +6. -X- _ O +7. -X- _ O +8. -X- _ O +dan -X- _ O +kelola -X- _ O +tombol -X- _ O +Temukan -X- _ O +halaman -X- _ O +registrasi -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +login -X- _ O +dan -X- _ O +lakukan -X- _ O +login -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +menuju -X- _ O +data -X- _ O +halaman -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +kelola -X- _ O +model -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +menuju -X- _ O +halaman -X- _ O +project -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +project -X- _ O +baru -X- _ O +Temukan -X- _ O +halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +melihat -X- _ O +riwayat -X- _ O +project -X- _ O +dan -X- _ O +dashboard -X- _ O +untuk -X- _ O +hasil -X- _ O +project -X- _ O +sentimen -X- _ O +1 -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +Temukan -X- _ O +tombol -X- _ O +logout -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +5. -X- _ O +Iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +a. -X- _ O +Produce -X- _ O +Design -X- _ O +Solution -X- _ O +Proses -X- _ O +iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +dilakukan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +saran -X- _ O +perbaikan -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +1. -X- _ O +Tabel -X- _ O +V -X- _ O +menunjukan -X- _ O +perubahan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +2. -X- _ O +b. -X- _ O +Evaluate -X- _ O +Designs -X- _ O +Tabel -X- _ O +VI -X- _ O +menampilkan -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +untuk -X- _ O +iterasi -X- _ O +2. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +tahapan -X- _ O +iterasi -X- _ O +dianggap -X- _ O +selesai -X- _ O +dan -X- _ O +desain -X- _ O +prototipe -X- _ O +iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +menjadu -X- _ O +prototipe -X- _ O +final. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PERUBAHAN -X- _ O +PADA -X- _ O +ITERASI -X- _ O +2 -X- _ O +Perubahan -X- _ O +pada -X- _ O +Iterasi -X- _ O +1 -X- _ O +No. -X- _ O +1. -X- _ O +dimunculkan -X- _ O +Side -X- _ O +bar -X- _ O +didesain -X- _ O +bisa -X- _ O +di -X- _ O +hide -X- _ O +dan -X- _ O +sesuai -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +perubahan -X- _ O +warna -X- _ O +pada -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +dan -X- _ O +top -X- _ O +bar -X- _ O +2. -X- _ O +Penyeseuaian -X- _ O +ukuran -X- _ O +layout -X- _ O +agar -X- _ O +serasi -X- _ O +disetiap -X- _ O +halaman -X- _ O +3. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +penjelasan -X- _ O +manfaat -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +utama -X- _ O +4. -X- _ O +Perubahan -X- _ O +ukuran -X- _ O +font -X- _ O +pada -X- _ O +( -X- _ O +dilakukan -X- _ O +top -X- _ O +penyamaran -X- _ O +ukuran -X- _ O +: -X- _ O +16dp -X- _ O +) -X- _ O +bar -X- _ O +5. -X- _ O +Penambahan -X- _ O +pesan -X- _ O +validasi -X- _ O +ketika -X- _ O +akan -X- _ O +mencoba -X- _ O +logout -X- _ O +Alasan -X- _ O +Perubahan -X- _ O +Sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +saran -X- _ O +dari -X- _ O +responden -X- _ O +serta -X- _ O +mengatasi -X- _ O +masalah -X- _ O +tampilan -X- _ O +tulisan -X- _ O +pada -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +yang -X- _ O +warnanya -X- _ O +seolah -X- _ O +menyatu. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +merupakan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +antara -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +baru -X- _ O +dan -X- _ O +lama -X- _ O +Sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +saran -X- _ O +perbaikan -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +setiap -X- _ O +halaman -X- _ O +dibuat -X- _ O +memiliki -X- _ O +ukuran -X- _ O +tampilan -X- _ O +yang -X- _ O +serasi. -X- _ O +Dalam -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +batas -X- _ O +konten -X- _ O +dengan -X- _ O +setiap -X- _ O +ujung -X- _ O +layar -X- _ O +akan -X- _ O +dibuat -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +rincian -X- _ O +: -X- _ O +kanan -X- _ O +35dp -X- _ O +dan -X- _ O +kiri -X- _ O +35dp. -X- _ O +Sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +saran -X- _ O +perbaikan -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +pada -X- _ O +halaman -X- _ O +utama -X- _ O +perlu -X- _ O +diberikan -X- _ O +penjelasan -X- _ O +tentang -X- _ O +manfaat -X- _ O +dan -X- _ O +tujuan -X- _ O +aplikasi. -X- _ O +Gambar -X- _ O +merupakan -X- _ O +5 -X- _ O +antara -X- _ O +perbandingan -X- _ O +halaman -X- _ O +tampilan -X- _ O +utama -X- _ O +lama -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +baru. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +saran -X- _ O +perbaikan -X- _ O +oleh -X- _ O +responden -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +untuk -X- _ O +font -X- _ O +ukuran -X- _ O +akun -X- _ O +keterangan -X- _ O +dengan -X- _ O +ukuran -X- _ O +font -X- _ O +konten -X- _ O +utama -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +saran -X- _ O +responden -X- _ O +perbaikan -X- _ O +untuk -X- _ O +menambahkan -X- _ O +pesan -X- _ O +atau -X- _ O +validasi -X- _ O +pesan -X- _ O +peringatan -X- _ O +ketika -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +logout. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +menunjukan -X- _ O +tampilan -X- _ O +pesan -X- _ O +validasi -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +logout -X- _ O +yang -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +TABEL -X- _ O +VI -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +TUGAS -X- _ O +DAN -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +ITERASI -X- _ O +2 -X- _ O +No. -X- _ O +1. -X- _ O +Tugas -X- _ O +Temukan -X- _ O +membuka -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +tombol -X- _ O +untuk -X- _ O +% -X- _ O +Keberhsilan -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Kesalahan -X- _ O +0 -X- _ O +3. -X- _ O +2. -X- _ O +Mencoba -X- _ O +untuk -X- _ O +membuka -X- _ O +dan -X- _ O +menutup -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +Temukan -X- _ O +pesan -X- _ O +peringatan -X- _ O +ketika -X- _ O +menekan -X- _ O +login -X- _ O +tanpa -X- _ O +mengisi -X- _ O +email -X- _ O +dan -X- _ O +password -X- _ O +Temukan -X- _ O +halaman -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +tambah -X- _ O +dan -X- _ O +upload -X- _ O +data -X- _ O +sentimen -X- _ O +Temukan -X- _ O +pesan -X- _ O +ketika -X- _ O +logout -X- _ O +validasi -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +5. -X- _ O +4. -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +100 -X- _ O +% -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +0 -X- _ O +6. -X- _ O +Prototipe -X- _ O +Final -X- _ O +Final -X- _ O +prototipe -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +desain -X- _ O +prototipe -X- _ O +dari -X- _ O +iterasi -X- _ O +2. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +hingga -X- _ O +13 -X- _ O +merupakan -X- _ O +desain -X- _ O +final -X- _ O +dari -X- _ O +prototipe -X- _ O +sekaligus -X- _ O +perbandingannya -X- _ O +dengan -X- _ O +prototipe -X- _ O +iterasi -X- _ O +1. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4 -X- _ O +merupakan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +desain -X- _ O +side -X- _ O +bar -X- _ O +hasil -X- _ O +perancangan -X- _ O +iterasi -X- _ O +( -X- _ O +kiri -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +kanan -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5 -X- _ O +merupakan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +desain -X- _ O +halaman -X- _ O +utama -X- _ O +hasil -X- _ O +perancangan -X- _ O +iterasi -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +atas -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +bawah -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Selnjutnya -X- _ O +, -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +merupakan -X- _ O +desain -X- _ O +pesan -X- _ O +peringatan -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +muncul -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +logout. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7 -X- _ O +hingga -X- _ O +13 -X- _ O +adalah -X- _ O +desain -X- _ O +untuk -X- _ O +halaman -X- _ O +baru -X- _ O +hasil -X- _ O +perancangan -X- _ O +iterasi -X- _ O +2. -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Utama -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Pesan -X- _ O +Peringatan -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Login -X- _ O +( -X- _ O +Atas -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Registrasi -X- _ O +( -X- _ O +Bawah -X- _ O +) -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Side -X- _ O +Bar -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Data -X- _ O +Sentimen -X- _ O +( -X- _ O +Atas -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Tambah -X- _ O +Data -X- _ O +( -X- _ O +Bawah -X- _ O +) -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Model -X- _ O +Sentimen -X- _ O +( -X- _ O +Atas -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Tambah -X- _ O +Model -X- _ O +( -X- _ O +Bawah -X- _ O +) -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dan -X- _ O +pembahasan -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +Gambar -X- _ O +13. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Project -X- _ O +Gambar -X- _ O +11. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Project -X- _ O +Baru -X- _ O +berikut -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +Cognitive -X- _ O +Walkthrough -X- _ O +menyatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +masalah -X- _ O +pada -X- _ O +desain -X- _ O +prototipe -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dirancang. -X- _ O +Dengan -X- _ O +tidak -X- _ O +adanya -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +gagal -X- _ O +pada -X- _ O +tahapan -X- _ O +iterasi -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +demikian -X- _ O +penelitian -X- _ O +dinyatakan -X- _ O +selesai -X- _ O +sampai -X- _ O +dengan -X- _ O +iterasi -X- _ O +ke -X- _ O +2. -X- _ O +2. -X- _ O +Prototipe -X- _ O +final -X- _ O +merupakan -X- _ O +desain -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +disesuaikan -X- _ O +dengan -X- _ O +pengguna -X- _ O +dan -X- _ O +sudah -X- _ O +memiliki -X- _ O +tampilan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dan -X- _ O +friendly -X- _ O +bagi -X- _ O +pengguna -X- _ O +pada -X- _ O +iterasi -X- _ O +ke -X- _ O +2. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +sudah -X- _ O +tidak -X- _ O +terdapat -X- _ O +masalah -X- _ O +dan -X- _ O +kesalahan -X- _ O +dari -X- _ O +responden -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +tugas. -X- _ O +3. -X- _ O +Panduan -X- _ O +dalam -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +terbentuk -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +dari -X- _ O +protitipe -X- _ O +final. -X- _ O +Panduan -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +dijadikan -X- _ O +acuan -X- _ O +pada -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +dan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +depan. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +nerikut -X- _ O +saran -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +peran -X- _ O +pengguna -X- _ O +merupakan -X- _ O +hal -X- _ O +yang -X- _ O +sangat -X- _ O +penting. -X- _ O +Maka -X- _ O +dari -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +diharapkan -X- _ O +responden -X- _ O +dapat -X- _ O +dipilih -X- _ O +dengan -X- _ O +sebaik-baiknya -X- _ O +dan -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +cakupan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +diambil. -X- _ O +2. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +hanya -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +akhir -X- _ O +berupa -X- _ O +prototipe -X- _ O +dan -X- _ O +pedoman -X- _ O +perancangan -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +untuk -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +yang -X- _ O +prototipenya -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +dijalankan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +media -X- _ O +Laptop -X- _ O +atau -X- _ O +PC -X- _ O +saja. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +melanjutkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +dengan -X- _ O +merancang -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +analisis -X- _ O +sentimen -X- _ O +berbasis -X- _ O +web -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +pedoman -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +untuk -X- _ O +media -X- _ O +lain -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +Tampilan -X- _ O +Halaman -X- _ O +Riwayat -X- _ O +Project -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +E. -X- _ O +Brouwer -X- _ O +and -X- _ O +W. -X- _ O +H. -X- _ O +Haemers -X- _ O +, -X- _ O +Spectra -X- _ O +of -X- _ O +Graphs. -X- _ O +New -X- _ O +York -X- _ O +: -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Pang -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +and -X- _ O +L. -X- _ O +Lee -X- _ O +, -X- _ O +“Opinion -X- _ O +Mining -X- _ O +and -X- _ O +Sentiment -X- _ O +Analysis -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Foundation -X- _ O +and -X- _ O +Trends -X- _ O +in -X- _ O +Information -X- _ O +Retrieval -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1-2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1-135 -X- _ O +, -X- _ O +2008. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +E. -X- _ O +Kontopoulos -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +Berberidis -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +Dergiades -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +N. -X- _ O +Bassiliades -X- _ O +, -X- _ O +“Ontologi-based -X- _ O +Sentiment -X- _ O +Analysis -X- _ O +of -X- _ O +Twitter -X- _ O +Posts -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Expert -X- _ O +Systems -X- _ O +with -X- _ O +Applications -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +40 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +4065-4074 -X- _ O +, -X- _ O +2013. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +Faiqotul -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +) -X- _ O +Analisis -X- _ O +Sentimen -X- _ O +adalah -X- _ O +: -X- _ O +Pengertian -X- _ O +, -X- _ O +Contoh -X- _ O +, -X- _ O +Tipe. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +majoo.id -X- _ O +/ -X- _ O +solusi -X- _ O +/ -X- _ O +detail -X- _ O +/ -X- _ O +analisis-sentimen- -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +adalah -X- _ O +Apa -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Universitas -X- _ O +Esa -X- _ O +Unggul. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +) -X- _ O +Pengertian -X- _ O +Front -X- _ O +End -X- _ O +dan -X- _ O +Back -X- _ O +End -X- _ O +Developer -X- _ O +, -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +Bedanya -X- _ O +? -X- _ O +. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +fasilkom.esaunggul.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +pengertian-front-end-dan-back-end- -X- _ O +developer-apa- -X- _ O +bedanya -X- _ O +/ -X- _ O +# -X- _ O +: -X- _ O +~ -X- _ O +: -X- _ O +text=Jadi -X- _ O +% -X- _ O +20perbedaan -X- _ O +% -X- _ O +20antara -X- _ O +% -X- _ O +20front -X- _ O +% -X- _ O +20end -X- _ O +, -X- _ O +sebuah -X- _ O +% -X- _ O +20situs -X- _ O +% -X- _ O +20web -X- _ O +% -X- _ O +20atau -X- _ O +% -X- _ O +20aplikasi. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Ulinuha -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +, -X- _ O +Suakanto -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Alam -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +“Perancangan -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Web -X- _ O +e-Learning -X- _ O +untuk -X- _ O +Kader -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +dengan -X- _ O +Metode -X- _ O +User- -X- _ O +Centered -X- _ O +Design -X- _ O +( -X- _ O +UCD -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Telematika -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +17 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Swasty -X- _ O +, -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Adriyanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +R -X- _ O +, -X- _ O +“Does -X- _ O +color -X- _ O +matter -X- _ O +on -X- _ O +web -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +design -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +CommIT -X- _ O +( -X- _ O +Communication -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Technology -X- _ O +) -X- _ O +Journal -X- _ O +, -X- _ O +vol.11 -X- _ O +, -X- _ O +no.1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +17-24 -X- _ O +, -X- _ O +2017. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +Zhang -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +Small -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +V. -X- _ O +, -X- _ O +von -X- _ O +Dran -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Barcellos -X- _ O +, -X- _ O +S -X- _ O +, -X- _ O +Websites -X- _ O +that -X- _ O +satisfy -X- _ O +users -X- _ O +: -X- _ O +A -X- _ O +theoretical -X- _ O +framework -X- _ O +for -X- _ O +web -X- _ O +user -X- _ O +interface -X- _ O +design -X- _ O +and -X- _ O +evaluation -X- _ O +, -X- _ O +In -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +32nd -X- _ O +Annual -X- _ O +Hawaii -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Systems -X- _ O +Sciences -X- _ O +, -X- _ O +1999 -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +pp. -X- _ O +8-pp -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +IEEE. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Al -X- _ O +Ghiffari -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Darwiyanto -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Junaedi -X- _ O +, -X- _ O +D -X- _ O +, -X- _ O +“Perancangan -X- _ O +Ulang -X- _ O +User -X- _ O +Interface -X- _ O +Website -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +Makassar -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +User-Centered -X- _ O +Design -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +eProceedings -X- _ O +of -X- _ O +Engineering -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +2291-2341 -X- _ O +, -X- _ O +01 -X- _ O +Apr -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Bligård -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Osvalder -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +L. -X- _ O +, -X- _ O +“Enhanced -X- _ O +cognitive -X- _ O +walkthrough -X- _ O +: -X- _ O +Development -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +cognitive -X- _ O +walkthrough -X- _ O +method -X- _ O +to -X- _ O +better -X- _ O +predict -X- _ O +, -X- _ O +identify -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +present -X- _ O +usability -X- _ O +problems -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Advances -X- _ O +in -X- _ O +Human-Computer -X- _ O +Interaction -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2013 -X- _ O +, -X- _ O +09 -X- _ O +Oct -X- _ O +2013. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Tarang -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Munir -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Surasa -X- _ O +, -X- _ O +H -X- _ O +, -X- _ O +“OPTIMALISASI -X- _ O +DESIGN -X- _ O +USER -X- _ O +INTERFACE -X- _ O +( -X- _ O +UI -X- _ O +) -X- _ O +APLIKASI -X- _ O +HALOPRINT -X- _ O +DIGITAL -X- _ O +BERBASIS -X- _ O +WEBSITE -X- _ O +MENGGUNAKAN -X- _ O +METODE -X- _ O +USER -X- _ O +CENTERED -X- _ O +DESIGN -X- _ O +( -X- _ O +UCD -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +KHARISMA -X- _ O +Tech -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +17 -X- _ O +, -X- _ O +no.2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +16-29 -X- _ O +, -X- _ O +Sep -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +T. -X- _ O +Lowdermilk -X- _ O +, -X- _ O +User-centered -X- _ O +design -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +developer -X- _ O +'s -X- _ O +guide -X- _ O +to -X- _ O +building -X- _ O +user- -X- _ O +friendly -X- _ O +applications.. -X- _ O +O'Reilly -X- _ O +Media -X- _ O +, -X- _ O +Inc -X- _ O +, -X- _ O +2013. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +dengan -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Multisumber -X- _ O +dan -X- _ O +Big -X- _ O +Data -X- _ O +Geospasial -X- _ O +Lainnya -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +: -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +Dwi -X- _ O +Karunia -X- _ O +Syaputri -X- _ O +( -X- _ O +221911164 -X- _ O +, -X- _ O +4SD2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Eng. -X- _ O +Arie -X- _ O +Wahyu -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +Ringkasan— -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +kuat -X- _ O +sangat -X- _ O +diperlukan -X- _ O +sebagai -X- _ O +upaya -X- _ O +untuk -X- _ O +membentuk -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +manusia -X- _ O +yang -X- _ O +sehat -X- _ O +, -X- _ O +aktif -X- _ O +dan -X- _ O +produktif -X- _ O +, -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +( -X- _ O +SDGs -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +menghilangkan -X- _ O +kelaparan -X- _ O +( -X- _ O +zero -X- _ O +hunger -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2030. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +provinsi -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +prioritas -X- _ O +1-3 -X- _ O +( -X- _ O +rentan -X- _ O +rawan -X- _ O +pangan -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat. -X- _ O +Data -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +( -X- _ O +IKP -X- _ O +) -X- _ O +resmi -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +oleh -X- _ O +Kementrian -X- _ O +Pertanian. -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +berpotensi -X- _ O +menjadi -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +alternatif -X- _ O +untuk -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +dengan -X- _ O +tingkat -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +granular -X- _ O +, -X- _ O +update -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +murah. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP. -X- _ O +Hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MCDA -X- _ O +metod -X- _ O +WSM -X- _ O +, -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +secara -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +antara -X- _ O +IKP -X- _ O +resmi -X- _ O +dengan -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +, -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +-0.49 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +0.57. -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +adalah -X- _ O +0.51 -X- _ O +, -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +IKP -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +WSM -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bobot -X- _ O +resmi -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +RMSE -X- _ O +4.94 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +3.51 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.05 -X- _ O +, -X- _ O +0.09. -X- _ O +Hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +adalah -X- _ O +model -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +agregat -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +dengan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +memiliki -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +0.13 -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +IKP -X- _ O +resmi -X- _ O +dari -X- _ O +Kementrian -X- _ O +Pertanian. -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +secara -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +adalah -X- _ O +0.6 -X- _ O +, -X- _ O +0.4 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +0.5. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +korelasi -X- _ O +untuk -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +IKP -X- _ O +, -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +, -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +, -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +MCDA -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +faktor -X- _ O +penting -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +ekonomi -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +selalu -X- _ O +menjadi -X- _ O +isu -X- _ O +strategis -X- _ O +dalam -X- _ O +pembangunan -X- _ O +baik -X- _ O +di -X- _ O +tingkat -X- _ O +nasional -X- _ O +maupun -X- _ O +global -X- _ O +karena -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +pangan -X- _ O +merupakan -X- _ O +hak -X- _ O +setiap -X- _ O +warga -X- _ O +negara -X- _ O +yang -X- _ O +harus -X- _ O +dijamin -X- _ O +kuantitas -X- _ O +dan -X- _ O +kualitasnya -X- _ O +aman -X- _ O +dan -X- _ O +bergizi. -X- _ O +Menurut -X- _ O +UU -X- _ O +18 -X- _ O +tahun -X- _ O +2012 -X- _ O +tentang -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +adalah -X- _ O +kondisi -X- _ O +terpenuhinya -X- _ O +pangan -X- _ O +bagi -X- _ O +negara -X- _ O +sampai -X- _ O +dengan -X- _ O +perseorangan -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +tercermin -X- _ O +dari -X- _ O +tersedianya -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +, -X- _ O +baik -X- _ O +jumlah -X- _ O +maupun -X- _ O +mutunya -X- _ O +aman -X- _ O +, -X- _ O +beragam -X- _ O +, -X- _ O +bergizi -X- _ O +, -X- _ O +merata -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +terjangkau -X- _ O +, -X- _ O +tidak -X- _ O +bertentangan -X- _ O +dengan -X- _ O +agama. -X- _ O +, -X- _ O +keyakinan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +budaya -X- _ O +masyarakat -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +dapat -X- _ O +hidup -X- _ O +sehat -X- _ O +, -X- _ O +aktif -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +produktif -X- _ O +secara -X- _ O +berkelanjutan -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +pengertian -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +target -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +perseorangan -X- _ O +( -X- _ O +tiap -X- _ O +individu -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +bukan -X- _ O +daerah. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +sejalan -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +akhir -X- _ O +dari -X- _ O +pembangunan -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +nasional -X- _ O +oleh -X- _ O +Food -X- _ O +Agriculture -X- _ O +Organization -X- _ O +( -X- _ O +FAO -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +serta -X- _ O +membangun -X- _ O +manusia-manusia -X- _ O +yang -X- _ O +bisa -X- _ O +hidup -X- _ O +dengan -X- _ O +kualitas -X- _ O +hidup -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik. -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +kuat -X- _ O +sangat -X- _ O +diperlukan -X- _ O +sebagai -X- _ O +upaya -X- _ O +untuk -X- _ O +membentuk -X- _ O +sumber -X- _ O +daya -X- _ O +manusia -X- _ O +yang -X- _ O +sehat -X- _ O +, -X- _ O +aktif -X- _ O +dan -X- _ O +produktif -X- _ O +, -X- _ O +bahkan -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +sejalan -X- _ O +dengan -X- _ O +upaya -X- _ O +pencapaian -X- _ O +tujuan -X- _ O +kedua -X- _ O +dalam -X- _ O +Sustainable -X- _ O +Development -X- _ O +Goals -X- _ O +( -X- _ O +SDGs -X- _ O +) -X- _ O +yaitu -X- _ O +menghilangkan -X- _ O +kelaparan -X- _ O +( -X- _ O +zero -X- _ O +hunger -X- _ O +) -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2030 -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +SDGs -X- _ O +poin -X- _ O +kedua -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +diharapkan -X- _ O +segala -X- _ O +bentuk -X- _ O +kelaparan -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +dapat -X- _ O +berakhir -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +individu -X- _ O +berhak -X- _ O +tiap -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +akses -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +layak -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +faktor-faktor -X- _ O +pendukungnya -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +tingkat -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah -X- _ O +serta -X- _ O +telah -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +beberapa -X- _ O +indikator -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +to -X- _ O +Combat -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +United -X- _ O +Nation -X- _ O +Convention -X- _ O +Desertification -X- _ O +( -X- _ O +UNCCD -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +IKP -X- _ O +secara -X- _ O +global -X- _ O +atau -X- _ O +Global -X- _ O +Food -X- _ O +Security -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +GFSI -X- _ O +) -X- _ O +disusun -X- _ O +dari -X- _ O +113 -X- _ O +negara. -X- _ O +Indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +Indonesia -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +sebesar -X- _ O +59,2. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +, -X- _ O +rata-rata -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +skor -X- _ O +Global -X- _ O +Food -X- _ O +Security -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +GFSI -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +seluruh -X- _ O +113 -X- _ O +negara -X- _ O +adalah -X- _ O +60,9 -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Artinya -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +skor -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +Indonesia -X- _ O +masih -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +rata-rata -X- _ O +dunia. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +harus -X- _ O +menjadi -X- _ O +perhatian -X- _ O +bagi -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dalam -X- _ O +peningkatan -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan. -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +oleh -X- _ O +Badan -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +( -X- _ O +BKP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Kementrian -X- _ O +Pertanian -X- _ O +yang -X- _ O +dirilis -X- _ O +tiap -X- _ O +tahun -X- _ O +dan -X- _ O +level -X- _ O +terkecilnya -X- _ O +pada -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +publikasi -X- _ O +IKP -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +rata-rata -X- _ O +IKP -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +34 -X- _ O +provinsi -X- _ O +sebesar -X- _ O +72,43. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +provinsi -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +prioritas -X- _ O +1-3 -X- _ O +( -X- _ O +rentan -X- _ O +rawan -X- _ O +pangan -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +IKP -X- _ O +71,32. -X- _ O +Daerah -X- _ O +yang -X- _ O +masuk -X- _ O +dalam -X- _ O +prioritas -X- _ O +1-3 -X- _ O +perlu -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +perhatian -X- _ O +khusus -X- _ O +oleh -X- _ O +pemerintah -X- _ O +, -X- _ O +baik -X- _ O +pusat -X- _ O +maupun -X- _ O +daerah -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +kabupaten -X- _ O +di -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +berbatasan -X- _ O +langsung -X- _ O +dengan -X- _ O +Malaysia. -X- _ O +Kawasan -X- _ O +perbatasan -X- _ O +identik -X- _ O +dengan -X- _ O +kondisi -X- _ O +tingkat -X- _ O +kesejahteraan -X- _ O +wilayah -X- _ O +yang -X- _ O +masyarakat -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +kurangnya -X- _ O +aksesibilitas -X- _ O +sarana -X- _ O +atau -X- _ O +prasarana -X- _ O +dasar. -X- _ O +Sektor -X- _ O +pertanian -X- _ O +di -X- _ O +daerah -X- _ O +perbatasan -X- _ O +Indonesia -X- _ O +khususnya -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +di -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +memiliki -X- _ O +potensi -X- _ O +di -X- _ O +sektor -X- _ O +pertanian -X- _ O +untuk -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +, -X- _ O +terutama -X- _ O +dalam -X- _ O +namun -X- _ O +aksesibilitas -X- _ O +dan -X- _ O +tingginya -X- _ O +biaya -X- _ O +pertanian. -X- _ O +Faktanya -X- _ O +, -X- _ O +laporan -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +menyebutkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +memiliki -X- _ O +potensi -X- _ O +atas -X- _ O +kerawanan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Situasi -X- _ O +ini -X- _ O +berkorelasi -X- _ O +erat -X- _ O +dengan -X- _ O +banyaknya -X- _ O +alih -X- _ O +fungsi -X- _ O +lahan -X- _ O +sering -X- _ O +menghadapi -X- _ O +tantangan -X- _ O +terpencil -X- _ O +, -X- _ O +terisolir -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +yang -X- _ O +bermula -X- _ O +dari -X- _ O +tanaman -X- _ O +pangan -X- _ O +menjadi -X- _ O +areal -X- _ O +perkebunan -X- _ O +kelapa -X- _ O +sawit -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +dari -X- _ O +berasal -X- _ O +pangan -X- _ O +ketahanan -X- _ O +Pemerintah -X- _ O +harus -X- _ O +bisa -X- _ O +mengeluarkan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dalam -X- _ O +menangani -X- _ O +bahkan -X- _ O +mencegah -X- _ O +kerentanan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah. -X- _ O +Data -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +cepat -X- _ O +dan -X- _ O +granular -X- _ O +sangat -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +kebijakan -X- _ O +sedini -X- _ O +mungkin. -X- _ O +Saat -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +indeks -X- _ O +berbagai -X- _ O +kementrian -X- _ O +/ -X- _ O +lembaga -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +data -X- _ O +tersebut -X- _ O +didapatkan -X- _ O +melalui -X- _ O +survei -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +di -X- _ O +lapangan. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +seperti -X- _ O +pelaksanaan -X- _ O +yang -X- _ O +memakan -X- _ O +waktu -X- _ O +lama -X- _ O +, -X- _ O +mahal -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +cakupan -X- _ O +yang -X- _ O +terbatas. -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +berpotensi -X- _ O +untuk -X- _ O +melengkapi -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +data -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +ada. -X- _ O +Informasi -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +akurat -X- _ O +, -X- _ O +komprehensif -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +tertata -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +untuk -X- _ O +memberikan -X- _ O +informasi -X- _ O +kepada -X- _ O +para -X- _ O +pembuat -X- _ O +keputusan -X- _ O +dalam -X- _ O +pembuatan -X- _ O +program -X- _ O +dan -X- _ O +kebijakan -X- _ O +tentang -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +dan -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +multi- -X- _ O +criteria -X- _ O +decision -X- _ O +analysis -X- _ O +( -X- _ O +MCDA -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +estimasi -X- _ O +pencapaian -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +kajian -X- _ O +literatur -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +studi -X- _ O +pertama -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +yang -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multi-sumber -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +dengan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +MCDA. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +diharapkan -X- _ O +dapat -X- _ O +mendukung -X- _ O +data -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +resmi -X- _ O +demi -X- _ O +pemantauan -X- _ O +dan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Adapun -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +Mengidentifikasi -X- _ O +kondisi -X- _ O +dari -X- _ O +indikator -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +dengan -X- _ O +multisumber -X- _ O +penginderaan -X- _ O +jauh -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial. -X- _ O +setiap -X- _ O +2. -X- _ O +Membangun -X- _ B-TUJUAN +indeks -X- _ I-TUJUAN +ketahanan -X- _ I-TUJUAN +pangan -X- _ I-TUJUAN +spasial -X- _ I-TUJUAN +di -X- _ I-TUJUAN +Provinsi -X- _ I-TUJUAN +Kalimantan -X- _ I-TUJUAN +Barat -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +Multi-Criteria -X- _ B-METODE +Decision -X- _ I-METODE +Analysis -X- _ I-METODE +( -X- _ I-METODE +MCDA -X- _ I-METODE +) -X- _ I-METODE +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multi-sumber -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +3. -X- _ O +Membangun -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +untuk -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +wilayah -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multi-sumber -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial. -X- _ O +4. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +pada -X- _ O +skala -X- _ O +granular -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +detail -X- _ O +( -X- _ O +grid -X- _ O +2,5 -X- _ O +km -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +5. -X- _ O +Membangun -X- _ O +dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2,5 -X- _ O +km. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +pengembangan -X- _ O +IKP -X- _ O +menggunakan -X- _ O +gabungan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multi-sumber -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +masih -X- _ O +belum -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +masih -X- _ O +menggunakan -X- _ O +cara -X- _ O +konvensional -X- _ O +pernah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Dewi -X- _ O +Aprilia -X- _ O +Ajeng -X- _ O +Lestari -X- _ O +, -X- _ O +dkk -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2018 -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +skoring -X- _ O +pembobotan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +AHP -X- _ O +( -X- _ O +Analytical -X- _ O +Hierarchy -X- _ O +Process -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +oleh -X- _ O +Sahdan -X- _ O +Muizzu -X- _ O +, -X- _ O +dkk -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +principal -X- _ O +component -X- _ O +analysis -X- _ O +( -X- _ O +PCA -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +sudah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Riantini -X- _ O +Vitriana -X- _ O +, -X- _ O +dkk -X- _ O +, -X- _ O +pada -X- _ O +tahun -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +masih -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +aspek -X- _ O +saja -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +terdapat -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +oleh -X- _ O +Shuzhu -X- _ O +Shi -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +bertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +evaluasi -X- _ O +komprehensif -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +tingkat -X- _ O +nasional. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +studi -X- _ O +literatur -X- _ O +, -X- _ O +ditemukan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +untuk -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +literatur -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +akan -X- _ O +mengadopsi -X- _ O +beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +skripsi -X- _ O +ini -X- _ O +untuk -X- _ O +dikombinasikan. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +studi -X- _ O +pertama -X- _ O +yang -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +multi-sumber -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +dengan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +MCDA. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +A. -X- _ O +Rancangan -X- _ O +Indikator -X- _ O +IKP -X- _ O +dan -X- _ O +Data -X- _ O +Alternatif -X- _ O +yang -X- _ O +Diusulkan -X- _ O +Pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +II -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +indikator-indikator -X- _ O +IKP -X- _ O +dan -X- _ O +usulan -X- _ O +data -X- _ O +alternatif -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +IKP. -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +DATA -X- _ O +RESMI -X- _ O +IKP -X- _ O +DAN -X- _ O +USULAN -X- _ O +DATA -X- _ O +IKP -X- _ O +Aspek -X- _ O +Data -X- _ O +Resmi -X- _ O +IKP -X- _ O +Indikator -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Resolusi -X- _ O +Spasial -X- _ O +Usulan -X- _ O +Data -X- _ O +IKP -X- _ O +Variabel -X- _ O +Band -X- _ O +yang -X- _ O +Digunakan -X- _ O +Referensi -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Rasio -X- _ O +konsumtif -X- _ O +normatif -X- _ O +per -X- _ O +kapita -X- _ O +terhadap -X- _ O +produksi -X- _ O +bersih -X- _ O +padi -X- _ O +, -X- _ O +jagung -X- _ O +, -X- _ O +ubi -X- _ O +jalar -X- _ O +, -X- _ O +ubi -X- _ O +kayu -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +stok -X- _ O +beras -X- _ O +pemerintah -X- _ O +daerah -X- _ O +BPS -X- _ O +dan -X- _ O +Kementrian -X- _ O +Pertanian -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +10 -X- _ O +m -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Drought -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +NDDI -X- _ O +) -X- _ O +B4 -X- _ O +( -X- _ O +Red -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +B8 -X- _ O +( -X- _ O +NIR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +B11 -X- _ O +( -X- _ O +SWIR -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Kelembapan -X- _ O +Tanah -X- _ O +B4 -X- _ O +( -X- _ O +Red -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +B8 -X- _ O +( -X- _ O +NIR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +B11 -X- _ O +( -X- _ O +SWIR -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Normalized -X- _ O +Difference -X- _ O +Vegetation -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +NDVI -X- _ O +) -X- _ O +B4 -X- _ O +( -X- _ O +Red -X- _ O +) -X- _ O +and -X- _ O +B8 -X- _ O +( -X- _ O +NIR -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +NASA -X- _ O +SRTM -X- _ O +30m -X- _ O +elevasi -X- _ O +slopes -X- _ O +elevation -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Aspek -X- _ O +Data -X- _ O +Resmi -X- _ O +IKP -X- _ O +Indikator -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +Persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +tanpa -X- _ O +akses -X- _ O +listrik -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +NOAA- -X- _ O +VIIRS -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +WorldPop -X- _ O +Resolusi -X- _ O +Spasial -X- _ O +750m -X- _ O +10 -X- _ O +m -X- _ O +1km -X- _ O +Usulan -X- _ O +Data -X- _ O +IKP -X- _ O +Variabel -X- _ O +Nighttime -X- _ O +Light -X- _ O +Intensity -X- _ O +( -X- _ O +NTL -X- _ O +) -X- _ O +Built-Up -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +BUI -X- _ O +) -X- _ O +Population -X- _ O +Density -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Persentase -X- _ O +penduduk -X- _ O +yang -X- _ O +hidup -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +Persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +dengan -X- _ O +proporsi -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +untuk -X- _ O +pangan -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +65 -X- _ O +% -X- _ O +terhadap -X- _ O +total -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +Facebook -X- _ O +/ -X- _ O +Meta -X- _ O +2.4km -X- _ O +Relative -X- _ O +Wealth -X- _ O +Index -X- _ O +( -X- _ O +RWI -X- _ O +) -X- _ O +Band -X- _ O +yang -X- _ O +Digunakan -X- _ O +Average -X- _ O +DNB -X- _ O +Radiance -X- _ O +Values -X- _ O +( -X- _ O +avg_rad -X- _ O +) -X- _ O +B4 -X- _ O +( -X- _ O +Red -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +B8 -X- _ O +( -X- _ O +NIR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +B11 -X- _ O +( -X- _ O +SWIR -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +- -X- _ O +The -X- _ O +distance -X- _ O +from -X- _ O +the -X- _ O +center -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +grid -X- _ O +is -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +to -X- _ O +the -X- _ O +nearest -X- _ O +point -X- _ O +Referensi -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +lama -X- _ O +sekolah -X- _ O +perempuan -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +15 -X- _ O +tahun -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +Wilkerstat -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +points -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Rasio -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +per -X- _ O +tenaga -X- _ O +kesehatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepadatan -X- _ O +penduduk -X- _ O +Persentase -X- _ O +balita -X- _ O +dengan -X- _ O +tinggi -X- _ O +badan -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +standar -X- _ O +( -X- _ O +stunting -X- _ O +) -X- _ O +Kementrian -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +Wilkerstat -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +points -X- _ O +POI -X- _ O +Distance -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +Jarak -X- _ O +dari -X- _ O +tengah -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +ke -X- _ O +point -X- _ O +terdekat -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +Jumlah -X- _ O +point -X- _ O +di -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +POI -X- _ O +Distance -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +Jarak -X- _ O +dari -X- _ O +tengah -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +ke -X- _ O +point -X- _ O +terdekat -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +Jumlah -X- _ O +point -X- _ O +di -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +Angka -X- _ O +harapan -X- _ O +hidup -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +lahir -X- _ O +Persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +tanpa -X- _ O +akses -X- _ O +ke -X- _ O +air -X- _ O +bersih -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +- -X- _ O +BPS -X- _ O +B. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +dan -X- _ O +Persiapan -X- _ O +Data -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +diawali -X- _ O +dengan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +seluruh -X- _ O +data -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +sumber -X- _ O +masing-masing -X- _ O +seperti -X- _ O +di -X- _ O +Tabel -X- _ O +I. -X- _ O +Preprocessing -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +Sentinel-2 -X- _ O +, -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +cloud -X- _ O +pixel -X- _ O +percentage -X- _ O +sebesar -X- _ O +25 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +median -X- _ O +reducing -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +nilai -X- _ O +median -X- _ O +yang -X- _ O +mewakili -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dalam -X- _ O +satu -X- _ O +tahun. -X- _ O +Untuk -X- _ O +data -X- _ O +NTL -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +terkumpul -X- _ O +telah -X- _ O +dikoreksi -X- _ O +tutupan -X- _ O +awan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +produk -X- _ O +VIIRS -X- _ O +Cloud -X- _ O +Mask -X- _ O +( -X- _ O +VCM -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dilakukan -X- _ O +clipping -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +, -X- _ O +kemudian -X- _ O +diagregasi -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fitur -X- _ O +Zonal -X- _ O +Statistics -X- _ O +di -X- _ O +aplikasi -X- _ O +QGis. -X- _ O +Preprocessing -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit. -X- _ O +Data -X- _ O +RWI -X- _ O +dari -X- _ O +HDE -X- _ O +serta -X- _ O +POI -X- _ O +infrastruktur -X- _ O +desa -X- _ O +berupa -X- _ O +point -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +clipping -X- _ O +serta -X- _ O +diagregasi -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +dengan -X- _ O +menghitung -X- _ O +jarak -X- _ O +euclidean -X- _ O +titik -X- _ O +tengah -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +ke -X- _ O +point -X- _ O +terdekat -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +untuk -X- _ O +POI -X- _ O +dilakukan -X- _ O +juga -X- _ O +perhitungan -X- _ O +POI -X- _ O +density. -X- _ O +Data -X- _ O +kepadatan -X- _ O +penduduk -X- _ O +dari -X- _ O +WorldPop -X- _ O +berupa -X- _ O +raster -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +langsung -X- _ O +dilakukan -X- _ O +clipping -X- _ O +dan -X- _ O +diagregasi -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fitur -X- _ O +Zonal -X- _ O +Statistics -X- _ O +di -X- _ O +aplikasi -X- _ O +QGIS. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +karena -X- _ O +data -X- _ O +usulan -X- _ O +alternatif -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +memiliki -X- _ O +resolusi -X- _ O +spasial -X- _ O +ini -X- _ O +paling -X- _ O +besar -X- _ O +2.4 -X- _ O +km -X- _ O +, -X- _ O +oleh -X- _ O +karena -X- _ O +menggunakan -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +agar -X- _ O +seluruh -X- _ O +data -X- _ O +usulan -X- _ O +alternatif -X- _ O +dapat -X- _ O +diintegrasi. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +uraian -X- _ O +pada -X- _ O +latar -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +- -X- _ O +belakang -X- _ O +, -X- _ O +semain -X- _ O +kecil -X- _ O +level -X- _ O +penyajian -X- _ O +IKP -X- _ O +maka -X- _ O +semakin -X- _ O +baik -X- _ O +pemerintah -X- _ O +dapat -X- _ O +membuat -X- _ O +kebijakan -X- _ O +yang -X- _ O +sesuai. -X- _ O +level -X- _ O +Data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKP -X- _ O +hanya -X- _ O +tersedia -X- _ O +di -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +kecamatan -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +broad -X- _ O +area -X- _ O +rasio -X- _ O +estimator -X- _ O +( -X- _ O +BARE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Auxilary -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +adalah -X- _ O +rasio -X- _ O +luas -X- _ O +sawah -X- _ O +terhadap -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +wilayah -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +yang -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +proporsi -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +dan -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variabel -X- _ O +sama. -X- _ O +BARE -X- _ O +diaplikasikan -X- _ O +menurut -X- _ O +formula -X- _ O +berikut. -X- _ O +̂ -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Di -X- _ O +mana -X- _ O +, -X- _ O +̂ -X- _ O +: -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +kecamatan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +luas -X- _ O +lahan -X- _ O +sawah -X- _ O +kecamatan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +2015 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +luas -X- _ O +lahan -X- _ O +sawah -X- _ O +kabupaten -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +kabupaten -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +kabupaten -X- _ O +kecamatan -X- _ O +tahun -X- _ O +Aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +auxilary -X- _ O +variabel -X- _ O +rasio -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +terhadap -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +formula -X- _ O +BARE -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +̂ -X- _ O +Di -X- _ O +mana -X- _ O +, -X- _ O +̂ -X- _ O +: -X- _ O +aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +kecamatan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2021 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +di -X- _ O +kecamatan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +( -X- _ O +PBDT -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +( -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2015 -X- _ O +( -X- _ O +PBDT -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +( -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +tahun -X- _ O +2021. -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +kecamatan -X- _ O +: -X- _ O +) -X- _ O +Aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +auxilary -X- _ O +variabel -X- _ O +jumlah -X- _ O +rasio -X- _ O +total -X- _ O +jumlah -X- _ O +fasilitas -X- _ O +kesehatan -X- _ O +dan -X- _ O +fasilitas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +( -X- _ O +mulai -X- _ O +dari -X- _ O +SMP -X- _ O +sederajat -X- _ O +sampai -X- _ O +dengan -X- _ O +perguruan -X- _ O +tinggi -X- _ O +sederajat -X- _ O +) -X- _ O +terhadap -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +di -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut -X- _ O +tahun -X- _ O +2020. -X- _ O +̂ -X- _ O +( -X- _ O +Di -X- _ O +mana -X- _ O +, -X- _ O +̂ -X- _ O +i -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +j -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +kecamatan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +; -X- _ O +: -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +tahun -X- _ O +2020 -X- _ O +; -X- _ O += -X- _ O +jumlah -X- _ O +fasilitas -X- _ O +kesehatan -X- _ O +dan -X- _ O +fasilitas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +( -X- _ O +SMP-Universitas -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +kecamatan -X- _ O +i -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +j -X- _ O +; -X- _ O += -X- _ O +jumlah -X- _ O +fasilitas -X- _ O +kesehatan -X- _ O +dan -X- _ O +fasilitas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +( -X- _ O +SMP-Universitas -X- _ O +) -X- _ O +di -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +j -X- _ O +; -X- _ O += -X- _ O +Aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +j. -X- _ O += -X- _ O +Aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +kecamatan -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +IKP -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +dibangun -X- _ O +BARE -X- _ O +dengan -X- _ O +formula -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +̂ -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +Keterangan -X- _ O +pada -X- _ O +formula -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +pada -X- _ O +BARE -X- _ O +tiap -X- _ O +aspek. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +C. -X- _ O +Multi -X- _ O +Criteria -X- _ O +Decision -X- _ O +Analysis -X- _ O +( -X- _ O +MCDA -X- _ O +) -X- _ O +Perhitungan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +dengan -X- _ O +MCDA -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Weight -X- _ O +Sum -X- _ O +Model -X- _ O +( -X- _ O +WSM -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +penimbang -X- _ O +Pearson -X- _ O +Correlation -X- _ O +Weight -X- _ O +tiap -X- _ O +variabel -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +geospasial -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +bersesuaian. -X- _ O +∑ -X- _ O +Dengan -X- _ O +adalah -X- _ O +hasil -X- _ O +indeks -X- _ O +pada -X- _ O +grid -X- _ O +ke-j -X- _ O +, -X- _ O +adalah -X- _ O +penimbang -X- _ O +indikator -X- _ O +ke-I -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +adalah -X- _ O +indikator -X- _ O +ke-i -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +ke-j. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +sama -X- _ O +seperti -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +D. -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +dan -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kecamatan -X- _ O +, -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +pemilihan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +data -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km. -X- _ O +Model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +SVR -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptron -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Model -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +root -X- _ O +mean -X- _ O +squared -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +RMSE -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +percentage -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAPE -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +mean -X- _ O +absolute -X- _ O +error -X- _ O +( -X- _ O +MAE -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +estimasi -X- _ O +pemetaan -X- _ O +IKP -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +dievaluasi -X- _ O +di -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +menggunakan -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +, -X- _ O +R-square -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +adjusted -X- _ O +R-Square -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +dihitung -X- _ O +korelas -X- _ O +pearson -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKP. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Berikut -X- _ O +merupakan -X- _ O +rancangan -X- _ O +kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +A. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Identifikasi -X- _ O +Variabel -X- _ O +Citra -X- _ O +Satelit -X- _ O +Multi-Sumber -X- _ O +dan -X- _ O +Big -X- _ O +Data -X- _ O +Geospasial -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +visualisasi -X- _ O +tiap -X- _ O +variabel -X- _ O +, -X- _ O +diambil -X- _ O +tiap -X- _ O +variabel -X- _ O +untuk -X- _ O +dilakukan -X- _ O +beberapa -X- _ O +sampel -X- _ O +area -X- _ O +pengecekan -X- _ O +wilayah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +google -X- _ O +maps -X- _ O +dan -X- _ O +google -X- _ O +earth. -X- _ O +Citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +tinggi -X- _ O +defisit -X- _ O +pada -X- _ O +wilayah -X- _ O +kontribusinya -X- _ O +pada -X- _ O +tiap -X- _ O +indikator -X- _ O +dari -X- _ O +aspek -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +untuk -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +apakah -X- _ O +variabel -X- _ O +tersebut -X- _ O +bisa -X- _ O +menjadi -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +alternatif -X- _ O +untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan. -X- _ O +Aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +NDVI -X- _ O +, -X- _ O +NDDI -X- _ O +, -X- _ O +kelembapan -X- _ O +tanah -X- _ O +, -X- _ O +elevasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +slope -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +kontribusi -X- _ O +negatif -X- _ O +pada -X- _ O +indikator -X- _ O +rasio -X- _ O +konsumtif -X- _ O +normatif -X- _ O +per -X- _ O +kapita -X- _ O +terhadap -X- _ O +produksi -X- _ O +bersih. -X- _ O +Artinya -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +nilai -X- _ O +variabel -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +rendah -X- _ O +nilai -X- _ O +indikatornya. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +teori -X- _ O +pada -X- _ O +publikasi -X- _ O +IKP -X- _ O +oleh -X- _ O +kementrian -X- _ O +pertanian -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +range -X- _ O +rasio -X- _ O +konsumsi -X- _ O +normatif -X- _ O +per -X- _ O +kapita -X- _ O +terhadap -X- _ O +produksi -X- _ O +tersebut. -X- _ O +bersih -X- _ O +semakin -X- _ O +Sebaliknya -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +rendah -X- _ O +nilai -X- _ O +grid -X- _ O +artinya -X- _ O +surplus -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi. -X- _ O +NDVI -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +tingkat -X- _ O +vegetasi -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +daerah. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +studi -X- _ O +literatur -X- _ O +, -X- _ O +NDVI -X- _ O +ini -X- _ O +sudah -X- _ O +terbukti -X- _ O +dapat -X- _ O +memprediksi -X- _ O +produktivitas -X- _ O +sawah -X- _ O +sebagai -X- _ O +penghasil -X- _ O +beras -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +keseimbangan -X- _ O +antara -X- _ O +produksi -X- _ O +dan -X- _ O +permintaan -X- _ O +pangan -X- _ O +perlu -X- _ O +diperhatikan -X- _ O +agar -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +tercapai -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +telah -X- _ O +dibuktikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +lain -X- _ O +, -X- _ O +penerapan -X- _ O +NDVI -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +secara -X- _ O +efektif -X- _ O +untuk -X- _ O +menginformasikan -X- _ O +peringatan -X- _ O +dini -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +variabel -X- _ O +NDDI -X- _ O +dan -X- _ O +kelembapan -X- _ O +tanah. -X- _ O +NDDI -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +kekeringan -X- _ O +tanah -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +kejadian -X- _ O +kekeringan -X- _ O +terjadi -X- _ O +hampir -X- _ O +setiap -X- _ O +tahun -X- _ O +yang -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +penurunan -X- _ O +produksi -X- _ O +pertanian -X- _ O +yang -X- _ O +signifikan. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +juga -X- _ O +dipengaruhi -X- _ O +posisi -X- _ O +geografis -X- _ O +wilayah -X- _ O +sehingga -X- _ O +diperlukan -X- _ O +variabel -X- _ O +elevasi -X- _ O +literatur -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +dan -X- _ O +slope -X- _ O +, -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +bahwa -X- _ O +lahan -X- _ O +dengan -X- _ O +topografi -X- _ O +tinggi -X- _ O +dan -X- _ O +miring -X- _ O +rentan -X- _ O +terhadap -X- _ O +bencana -X- _ O +longsor. -X- _ O +Aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +didekati -X- _ O +dengan -X- _ O +variabel -X- _ O +NTL -X- _ O +, -X- _ O +BUI -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +population -X- _ O +density -X- _ O +di -X- _ O +mana -X- _ O +ketiga -X- _ O +variabel -X- _ O +tersebut -X- _ O +juga -X- _ O +memberikan -X- _ O +kontribusi -X- _ O +negatif -X- _ O +pada -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +bersesuaian -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +digunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +RWI -X- _ O +untuk -X- _ O +mengidentifikasi -X- _ O +kemiskinan. -X- _ O +NTL -X- _ O +dapat -X- _ O +merekam -X- _ O +cahaya -X- _ O +di -X- _ O +permukaan -X- _ O +bumi -X- _ O +untuk -X- _ O +memperkirakan -X- _ O +akses -X- _ O +listrik -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +daerah -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +BUI -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +sebaran -X- _ O +serta -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepadatan -X- _ O +bangunan -X- _ O +di -X- _ O +suatu -X- _ O +wilayah -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +variabel -X- _ O +POI -X- _ O +distance -X- _ O +dan -X- _ O +density -X- _ O +untuk -X- _ O +fasilitas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +dan -X- _ O +fasilitas -X- _ O +kesehatan -X- _ O +yang -X- _ O +memberikan -X- _ O +kontribusi -X- _ O +positif -X- _ O +terhadap -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan. -X- _ O +Artinya -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +nilai -X- _ O +POI -X- _ O +distance -X- _ O +dan -X- _ O +density -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +semakin -X- _ O +baik -X- _ O +aksesibilitas -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut -X- _ O +ke -X- _ O +fasiltas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +dan -X- _ O +kesehatan. -X- _ O +B. -X- _ O +Perhitugan -X- _ O +IKP -X- _ O +dengan -X- _ O +MCDA -X- _ O +Penghitungan -X- _ O +IKP -X- _ O +dengan -X- _ O +MCDA -X- _ O +metode -X- _ O +weighted -X- _ O +sum -X- _ O +model -X- _ O +( -X- _ O +WSM -X- _ O +) -X- _ O +menggunakan -X- _ O +hasil -X- _ O +korelasi -X- _ O +sebagai -X- _ O +bobot. -X- _ O +Pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +III -X- _ O +disajikan -X- _ O +hasil -X- _ O +analisis -X- _ O +korelasi -X- _ O +tiap -X- _ O +variabel -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +dengan -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +bersesuaian. -X- _ O +Aspek -X- _ O +Indikator -X- _ O +Variabel -X- _ O +Korelasi -X- _ O +Pearson -X- _ O +Keeratan -X- _ O +Arah -X- _ O +Hubungan -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +HASIL -X- _ O +ANALISIS -X- _ O +KORELASI -X- _ O +VARIABEL -X- _ O +DAN -X- _ O +INDIKATOR -X- _ O +LEVEL -X- _ O +KABUPATEN -X- _ O +/ -X- _ O +KOTA -X- _ O +NDVI -X- _ O +NDDI -X- _ O +-0.929544116 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +-0.996920531 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Kelembapan -X- _ O +Tanah -X- _ O +-0.922443423 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Elevasi -X- _ O +Slope -X- _ O +NTL -X- _ O +BUI -X- _ O +-0.584077362 -X- _ O +-0.521982506 -X- _ O +-0.416458983 -X- _ O +Sedang -X- _ O +Sedang -X- _ O +Sedang -X- _ O +-0.16824976 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Lemah -X- _ O +Population -X- _ O +Density -X- _ O +-0.321453734 -X- _ O +0.46248759 -X- _ O +Lemah -X- _ O +Sedang -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Positif -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Rasio -X- _ O +konsumtif -X- _ O +normatif -X- _ O +per -X- _ O +kapita -X- _ O +terhadap -X- _ O +produksi -X- _ O +bersih -X- _ O +padi -X- _ O +, -X- _ O +jagung -X- _ O +, -X- _ O +ubi -X- _ O +jalar -X- _ O +, -X- _ O +ubi -X- _ O +kayu -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +stok -X- _ O +beras -X- _ O +pemerintah -X- _ O +daerah -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +tanpa -X- _ O +akses -X- _ O +listrik -X- _ O +Persentase -X- _ O +penduduk -X- _ O +yang -X- _ O +hidup -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +Persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +dengan -X- _ O +proporsi -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +untuk -X- _ O +pangan -X- _ O +lebih -X- _ O +dari -X- _ O +65 -X- _ O +% -X- _ O +terhadap -X- _ O +total -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +Rata-rata -X- _ O +lama -X- _ O +sekolah -X- _ O +perempuan -X- _ O +di -X- _ O +atas -X- _ O +15 -X- _ O +tahun -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Rasio -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +per -X- _ O +tenaga -X- _ O +kesehatan -X- _ O +terhadap -X- _ O +tingkat -X- _ O +kepadatan -X- _ O +penduduk -X- _ O +Persentase -X- _ O +balita -X- _ O +dengan -X- _ O +tinggi -X- _ O +badan -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +standar -X- _ O +( -X- _ O +stunting -X- _ O +) -X- _ O +RWI -X- _ O +RWI -X- _ O +POI -X- _ O +Distance -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +POI -X- _ O +Distance -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +POI -X- _ O +Distance -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +0.302853407 -X- _ O +Lemah -X- _ O +Positif -X- _ O +-0.579768162 -X- _ O +Sedang -X- _ O +Negatif -X- _ O +0.842503871 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +0.82648742 -X- _ O +Sangat -X- _ O +Kuat -X- _ O +Positif -X- _ O +Positif -X- _ O +-0.679676298 -X- _ O +Kuat -X- _ O +Negatif -X- _ O +0.523551118 -X- _ O +-0.610464419 -X- _ O +Sedang -X- _ O +Kuat -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Aspek -X- _ O +Indikator -X- _ O +Variabel -X- _ O +Korelasi -X- _ O +Pearson -X- _ O +Keeratan -X- _ O +Arah -X- _ O +Hubungan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Angka -X- _ O +harapan -X- _ O +hidup -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +lahir -X- _ O +POI -X- _ O +Distance -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +POI -X- _ O +Density -X- _ O +Fasilitas -X- _ O +Kesehatan -X- _ O +0.257771907 -X- _ O +-0.253629468 -X- _ O +- -X- _ O +Lemah -X- _ O +Lemah -X- _ O +Positif -X- _ O +Negatif -X- _ O +Persentase -X- _ O +rumah -X- _ O +tangga -X- _ O +tanpa -X- _ O +akses -X- _ O +ke -X- _ O +air -X- _ O +bersih -X- _ O +Baris -X- _ O +tabel -X- _ O +yang -X- _ O +di -X- _ O +highlight -X- _ O +dengan -X- _ O +warna -X- _ O +biru -X- _ O +muda -X- _ O +merupakan -X- _ O +variabel -X- _ O +serta -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +bobot. -X- _ O +Weighted-sum -X- _ O +model -X- _ O +akan -X- _ O +diaplikasikan -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km. -X- _ O +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +validasi -X- _ O +deskriptif -X- _ O +pada -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +tiap -X- _ O +aspek -X- _ O +dengan -X- _ O +mengambil -X- _ O +2 -X- _ O +titik -X- _ O +acak -X- _ O +untuk -X- _ O +masing-masing -X- _ O +aspek -X- _ O +maupun -X- _ O +IKP -X- _ O +( -X- _ O +komposit -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +kondisi -X- _ O +geografis -X- _ O +serta -X- _ O +keadaan -X- _ O +spasial -X- _ O +wilayahnya -X- _ O +dengan -X- _ O +bantuan -X- _ O +Google -X- _ O +Maps -X- _ O +dan -X- _ O +Google -X- _ O +Earth. -X- _ O +1. -X- _ O +Aspek -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +9 -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +visualisasi -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MCDA -X- _ O +metode -X- _ O +WSM. -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Visualisasi -X- _ O +IKP -X- _ O +Aspek -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +WSM -X- _ O +Pada -X- _ O +visualisasi -X- _ O +, -X- _ O +terlihat -X- _ O +untuk -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +grid -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +rendah -X- _ O +cenderung -X- _ O +merupakan -X- _ O +lahan -X- _ O +hijau -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +sawah -X- _ O +, -X- _ O +hutan -X- _ O +, -X- _ O +dll. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +grid -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +tinggi -X- _ O +cenderung -X- _ O +merupakan -X- _ O +bangunan -X- _ O +rumah. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +teori -X- _ O +pada -X- _ O +publikasi -X- _ O +IKP -X- _ O +oleh -X- _ O +kementrian -X- _ O +pertanian -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +range -X- _ O +rasio -X- _ O +konsumsi -X- _ O +normatif -X- _ O +per -X- _ O +kapita -X- _ O +terhadap -X- _ O +produksi -X- _ O +bersih -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +defisit -X- _ O +pada -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Sebaliknya -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +rendah -X- _ O +nilai -X- _ O +grid -X- _ O +artinya -X- _ O +surplus -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi. -X- _ O +2. -X- _ O +Aspek -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +10 -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +visualisasi -X- _ O +hasil -X- _ O +pemeteaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MCDA -X- _ O +metode -X- _ O +WSM. -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Visualisasi -X- _ O +IKP -X- _ O +Aspek -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +WSM -X- _ O +Pada -X- _ O +aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +grid -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +rendah -X- _ O +cenderung -X- _ O +merupakan -X- _ O +daerah -X- _ O +bangunan -X- _ O +yang -X- _ O +artinya -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut -X- _ O +baik. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +grid -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +tinggi -X- _ O +cenderung -X- _ O +merupakan -X- _ O +daerah -X- _ O +non -X- _ O +pemukiman -X- _ O +yang -X- _ O +artinya -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +buruk. -X- _ O +3. -X- _ O +Aspek -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Visualisasi -X- _ O +IKP -X- _ O +Aspek -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +WSM -X- _ O +Pada -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +tinggi -X- _ O +nilai -X- _ O +grid -X- _ O +, -X- _ O +semakin -X- _ O +baik -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +di -X- _ O +wilayah -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebaliknya. -X- _ O +IKP -X- _ O +per -X- _ O +aspek -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +weighted-sum -X- _ O +model -X- _ O +diagregasi -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +untuk -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +numerik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +, -X- _ O +, -X- _ O +Adjusted -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi. -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +NUMERIK -X- _ O +IKP -X- _ O +PER -X- _ O +ASPEK -X- _ O +DENGAN -X- _ O +MCDA -X- _ O +METODE -X- _ O +WSM -X- _ O +R -X- _ O +( -X- _ O +Pearson -X- _ O +) -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAE -X- _ O +MAPE -X- _ O +Adj -X- _ O +R2 -X- _ O +Aspek -X- _ O +R2 -X- _ O +4.21 -X- _ O +0.18 -X- _ O +0.26 -X- _ O +8.68 -X- _ O +3.28 -X- _ O +0.13 -X- _ O +11.58 -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Setelah -X- _ O +membangun -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +tiap -X- _ O +aspek -X- _ O +, -X- _ O +secara -X- _ O +komposit -X- _ O +dibangun -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bobot -X- _ O +resmi -X- _ O +IKP -X- _ O +dari -X- _ O +Kementrian -X- _ O +Pertanian. -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +-0.49 -X- _ O +0.04 -X- _ O +0.09 -X- _ O +0.51 -X- _ O +0.57 -X- _ O +0.18 -X- _ O +0.15 -X- _ O +4.84 -X- _ O +0.10 -X- _ O +0.23 -X- _ O +6.24 -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +BOBOT -X- _ O +RESMI -X- _ O +IKP -X- _ O +Aspek -X- _ O +Bobot -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +0.3 -X- _ O +0.3 -X- _ O +0.4 -X- _ O +Hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +( -X- _ O +komposit -X- _ O +) -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +12. -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Visualisasi -X- _ O +IKP -X- _ O +( -X- _ O +Komposit -X- _ O +) -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +WSM -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +numerik -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +tersebut -X- _ O +di -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Didapatkan -X- _ O +hasil -X- _ O +RMSE -X- _ O +4.94 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +3.51 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.05 -X- _ O +, -X- _ O +0.09 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +adjusted -X- _ O +R-square -X- _ O +0.01 -X- _ O +dan -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +-0.3. -X- _ O +C. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Broad -X- _ O +Area -X- _ O +Ratio -X- _ O +Estimator -X- _ O +( -X- _ O +BARE -X- _ O +) -X- _ O +Untuk -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +banyak -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +variabel -X- _ O +independen -X- _ O +dan -X- _ O +variabel -X- _ O +dependen -X- _ O +diagregasi -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +kecamatan. -X- _ O +Hasil -X- _ O +BARE -X- _ O +secara -X- _ O +berturut-turut -X- _ O +antara -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +nilai -X- _ O +komposit -X- _ O +indeks -X- _ O +IKP -X- _ O +terhadap -X- _ O +data -X- _ O +resminya -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.75 -X- _ O +, -X- _ O +0.45 -X- _ O +, -X- _ O +0.93 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +0.3. -X- _ O +Pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +6 -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +visualisasi -X- _ O +BARE -X- _ O +tiap -X- _ O +aspek -X- _ O +dan -X- _ O +BARE -X- _ O +komposit -X- _ O +untuk -X- _ O +IKP. -X- _ O +a -X- _ O +) -X- _ O +BARE -X- _ O +Aspek -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +b -X- _ O +) -X- _ O +BARE -X- _ O +Aspek -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +c -X- _ O +) -X- _ O +BARE -X- _ O +Aspek -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +d -X- _ O +) -X- _ O +BARE -X- _ O +IKP -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Aspek -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +, -X- _ O +Aspek -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +, -X- _ O +Aspek -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +IKP -X- _ O +Level -X- _ O +Kecamatan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +BARE -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +D. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Model -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +RFR -X- _ O +, -X- _ O +DTR -X- _ O +, -X- _ O +SVR -X- _ O +, -X- _ O +GBR -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MLP. -X- _ O +Seluruh -X- _ O +proses -X- _ O +pelatihan -X- _ O +model -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +tingkat -X- _ O +kecamatan -X- _ O +dengan -X- _ O +total -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +pelatihan -X- _ O +dan -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +pengujian. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +parameter -X- _ O +/ -X- _ O +hyperparameter -X- _ O +dalam -X- _ O +pengembangan -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +menggunakan -X- _ O +grid -X- _ O +search -X- _ O +dengan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +cross-validation -X- _ O +10 -X- _ O +kali -X- _ O +lipat -X- _ O +dan -X- _ O +random_state -X- _ O += -X- _ O +0. -X- _ O +Untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +digunakan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +RMSE -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MAPE -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +dijelaskan -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +metodologi. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +masing-masing -X- _ O +model -X- _ O +tiap -X- _ O +aspek -X- _ O +dan -X- _ O +IKP -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +III-V. -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +MODEL -X- _ O +MACHINE -X- _ O +LEARNING -X- _ O +ASPEK -X- _ O +KETERSEDIAAN -X- _ O +PANGAN -X- _ O +Model -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +SVR -X- _ O +) -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptrons -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +20.60 -X- _ O +22.01 -X- _ O +23.04 -X- _ O +21.76 -X- _ O +21.15 -X- _ O +0.69 -X- _ O +0.74 -X- _ O +0.69 -X- _ O +0.72 -X- _ O +0.75 -X- _ O +17.07 -X- _ O +18.18 -X- _ O +18.89 -X- _ O +17.91 -X- _ O +17.37 -X- _ O +TABEL -X- _ O +VI -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +MODEL -X- _ O +MACHINE -X- _ O +LEARNING -X- _ O +ASPEK -X- _ O +KETERJANGKAUAN -X- _ O +PANGAN -X- _ O +Model -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +SVR -X- _ O +) -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptrons -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +22.41 -X- _ O +22.06 -X- _ O +20.69 -X- _ O +24.36 -X- _ O +29.98 -X- _ O +1.24 -X- _ O +1.22 -X- _ O +1.09 -X- _ O +1.34 -X- _ O +0.62 -X- _ O +17.94 -X- _ O +17.81 -X- _ O +17.07 -X- _ O +19.29 -X- _ O +23.75 -X- _ O +TABEL -X- _ O +VII -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +MODEL -X- _ O +MACHINE -X- _ O +LEARNING -X- _ O +ASPEK -X- _ O +PEMANFAATAN -X- _ O +PANGAN -X- _ O +Model -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +SVR -X- _ O +) -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptrons -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +23.54 -X- _ O +20.79 -X- _ O +21.62 -X- _ O +22.95 -X- _ O +24.82 -X- _ O +0.31 -X- _ O +0.27 -X- _ O +0.27 -X- _ O +0.29 -X- _ O +0.32 -X- _ O +18.29 -X- _ O +15.65 -X- _ O +16.33 -X- _ O +17.51 -X- _ O +19.08 -X- _ O +TABEL -X- _ O +VIII -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +MODEL -X- _ O +MACHINE -X- _ O +LEARNING -X- _ O +INDEKS -X- _ O +KETAHANAN -X- _ O +PANGAN -X- _ O +Model -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +SVR -X- _ O +) -X- _ O +Gradient -X- _ O +Boosting -X- _ O +Regression -X- _ O +( -X- _ O +GBR -X- _ O +) -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptrons -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +28.00 -X- _ O +27.84 -X- _ O +34.44 -X- _ O +32.39 -X- _ O +41.82 -X- _ O +0.86 -X- _ O +0.97 -X- _ O +0.73 -X- _ O +0.87 -X- _ O +0.87 -X- _ O +21.41 -X- _ O +22.59 -X- _ O +25.68 -X- _ O +25.26 -X- _ O +37.19 -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +V-VIII -X- _ O +, -X- _ O +baris -X- _ O +yang -X- _ O +diberi -X- _ O +highlight -X- _ O +warna -X- _ O +merupakan -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +dipilih. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +E. -X- _ O +Penyusunan -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Indeks -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +yang -X- _ O +Lebih -X- _ O +Granular -X- _ O +Hasil -X- _ O +Model -X- _ O +Terbaik -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Penyusunan -X- _ O +peta -X- _ O +estimasi -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +hasil -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +terbaik -X- _ O +dan -X- _ O +peta -X- _ O +estimasi -X- _ O +validasi -X- _ O +terbaik -X- _ O +yaitu -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +multi -X- _ O +layer -X- _ O +perceptron -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +decision -X- _ O +tree -X- _ O +regression -X- _ O +( -X- _ O +DTR -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +random -X- _ O +forest -X- _ O +regression -X- _ O +( -X- _ O +RFR -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Berikut -X- _ O +adalah -X- _ O +peta -X- _ O +estimasi -X- _ O +tiap -X- _ O +aspek -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +7 -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Aspek -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +; -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Aspek -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +Pangan -X- _ O +; -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Aspek -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Level -X- _ O +Grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +dengan -X- _ O +Model -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Terbaik -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Peta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +Level -X- _ O +Grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +dengan -X- _ O +RFR -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibuat -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +numerik -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +tersebut -X- _ O +di -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota. -X- _ O +Sejatinya -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +level -X- _ O +grid -X- _ O +2.5 -X- _ O +km -X- _ O +x -X- _ O +2.5 -X- _ O +km. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKP -X- _ O +hanya -X- _ O +di -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +hasil -X- _ O +estiamsi -X- _ O +IKP -X- _ O +yang -X- _ O +diagregat -X- _ O +ke -X- _ O +level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota. -X- _ O +Didapatkan -X- _ O +hasil -X- _ O +evaluasi -X- _ O +pada -X- _ O +Tabel -X- _ O +IX. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IX -X- _ O +HASIL -X- _ O +EVALUASI -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +INDEKS -X- _ O +KETAHANAN -X- _ O +PANGAN -X- _ O +Model -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +Adj -X- _ O +Aspek -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Aspek -X- _ O +Keterjangkauan -X- _ O +0.93 -X- _ O +0.11 -X- _ O +6.96 -X- _ O +0.52 -X- _ O +0.47 -X- _ O +4.18 -X- _ O +0.04 -X- _ O +3.11 -X- _ O +0.19 -X- _ O +0.11 -X- _ O +Model -X- _ O +Pangan -X- _ O +RMSE -X- _ O +MAPE -X- _ O +MAE -X- _ O +Adj -X- _ O +Aspek -X- _ O +Pemanfaatan -X- _ O +Pangan -X- _ O +IKP -X- _ O +5..43 -X- _ O +4.73 -X- _ O +0.08 -X- _ O +0.05 -X- _ O +4.13 -X- _ O +3.44 -X- _ O +0.42 -X- _ O +0.05 -X- _ O +0.36 -X- _ O +0.05 -X- _ O +F. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Interaktif -X- _ O +Dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun -X- _ O +untuk -X- _ O +memudahkan -X- _ O +interaktif. -X- _ O +pembaca -X- _ O +melihat -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +secara -X- _ O +Tampilan -X- _ O +dashboard -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +interaktif -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +dengan -X- _ O +RFR -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +dikunjungi -X- _ O +melalui -X- _ O +dapat -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +s.stis.ac.id -X- _ O +/ -X- _ O +Indeks_Ketahanan_Pangan_Kalbar -X- _ O +. -X- _ O +tautan -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +Interaktif -X- _ O +Pemetaan -X- _ O +Estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +dengan -X- _ O +RFR -X- _ O +Pada -X- _ O +dashboard -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +dengan -X- _ O +mudah -X- _ O +dapat -X- _ O +mengetahui -X- _ O +kondisi -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +pada -X- _ O +level -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +granular -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +2,5 -X- _ O +km. -X- _ O +Dashboard -X- _ O +menampilkan -X- _ O +informasi -X- _ O +berupa -X- _ O +id -X- _ O +grid -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +estimasi -X- _ O +aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +estimasi -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +, -X- _ O +kecamatan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kabupaten. -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bawha -X- _ O +dari -X- _ O +tujuan -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +IKP -X- _ O +dapat -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +alternatif -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +pada -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +NDVI -X- _ O +, -X- _ O +NDDI -X- _ O +, -X- _ O +soil -X- _ O +moiture -X- _ O +, -X- _ O +elevasi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +slope. -X- _ O +Aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +dengan -X- _ O +NTL -X- _ O +, -X- _ O +BUI -X- _ O +, -X- _ O +population -X- _ O +density -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +RWI. -X- _ O +Serta -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +dengan -X- _ O +POI -X- _ O +distance -X- _ O +dan -X- _ O +POI -X- _ O +density -X- _ O +untuk -X- _ O +fasilitas -X- _ O +pendidikan -X- _ O +dan -X- _ O +fasilitas -X- _ O +kesehatan. -X- _ O +Dari -X- _ O +tujuan -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +telah -X- _ B-TEMUAN +dilakukan -X- _ I-TEMUAN +perhitungan -X- _ I-TEMUAN +estimasi -X- _ I-TEMUAN +indeks -X- _ I-TEMUAN +ketahanan -X- _ I-TEMUAN +pangan -X- _ I-TEMUAN +level -X- _ I-TEMUAN +grid -X- _ I-TEMUAN +2,5 -X- _ I-TEMUAN +km -X- _ I-TEMUAN +per -X- _ I-TEMUAN +aspek -X- _ I-TEMUAN +menggunakan -X- _ I-TEMUAN +MCDA -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +WSM. -X- _ I-TEMUAN +Selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +tujuan -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +pemetaan -X- _ O +IKP -X- _ O +level -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +granular -X- _ O +adalah -X- _ O +RFR -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +RMSE -X- _ O +28.00 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.86 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +MAE -X- _ O +21.41. -X- _ O +Dari -X- _ O +tujuan -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +dibangun -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP. -X- _ O +Hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +MCDA -X- _ O +metode -X- _ O +WSM -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +memiliki -X- _ O +RMSE -X- _ O +11.58 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +8.68 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.13 -X- _ O +, -X- _ O +0.26 -X- _ O +, -X- _ O +Adj -X- _ O +0.18 -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +0.51. -X- _ O +Aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +RMSE -X- _ O +4.21 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +3.28 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.04 -X- _ O +, -X- _ O +0.18 -X- _ O +, -X- _ O +Adj -X- _ O +0.10 -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +- -X- _ O +0.49. -X- _ O +Aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +memiliki -X- _ O +RMSE -X- _ O +6.24 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +4.84 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.09 -X- _ O +, -X- _ O +0.23 -X- _ O +, -X- _ O +Adj -X- _ O +0.15 -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +0.57. -X- _ O +Untuk -X- _ O +pembangunan -X- _ O +IKP -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +WSM -X- _ O +tersebut -X- _ O +menggunakan -X- _ O +bobot -X- _ O +resmi -X- _ O +, -X- _ O +didapatkan -X- _ O +RMSE -X- _ O +4.94 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +3.51 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.05 -X- _ O +, -X- _ O +0.09 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +adjusted -X- _ O +R- -X- _ O +square -X- _ O +0.01 -X- _ O +dan -X- _ O +korelasi -X- _ O +pearson -X- _ O +-0.3. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +hasil -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +agregat -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning -X- _ O +memiliki -X- _ O +evaluasi -X- _ O +RMSE -X- _ O +4.73 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +3.44 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.05 -X- _ O +, -X- _ O +0.05 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +adjusted -X- _ O +R-square -X- _ O +0.05. -X- _ O +Untuk -X- _ O +aspek -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +pangan -X- _ O +memiliki -X- _ O +evaluasi -X- _ O +RMSE -X- _ O +0.93 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.11 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +6.96 -X- _ O +, -X- _ O +0.54 -X- _ O +dan -X- _ O +0.47. -X- _ O +Aspek -X- _ O +keterjangkauan -X- _ O +pangan -X- _ O +memiliki -X- _ O +evaluasi -X- _ O +RMSE -X- _ O +4.18 -X- _ O +, -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.04 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +3.11 -X- _ O +, -X- _ O +0.52 -X- _ O +, -X- _ O +Adj -X- _ O +0.11. -X- _ O +Serta -X- _ O +, -X- _ O +aspek -X- _ O +pemanfaatan -X- _ O +pangan -X- _ O +memiliki -X- _ O +evaluasi -X- _ O +RMSE -X- _ O +5.43 -X- _ O +, -X- _ O +MAPE -X- _ O +0.08 -X- _ O +, -X- _ O +MAE -X- _ O +4.13 -X- _ O +, -X- _ O +0.42 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Adj -X- _ O +0.36. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +tujuan -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +pemetaan -X- _ O +IKP -X- _ O +dapat -X- _ O +ditampilkan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +dashboard -X- _ O +interaktif. -X- _ O +Bagi -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +eksplorasi -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +citra -X- _ O +satelit -X- _ O +dan -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +geospasial -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +dapat -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +model -X- _ O +pada -X- _ O +wilayah -X- _ O +provinsi -X- _ O +lain -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Bagi -X- _ O +stakeholder -X- _ O +, -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +pemetaan -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +berpotensi -X- _ O +untuk -X- _ O +diintegrasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +resmi -X- _ O +IKP -X- _ O +, -X- _ O +serta -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +berpotensi -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +pemetaan -X- _ O +estimasi -X- _ O +IKP -X- _ O +di -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +datang. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Shi -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Ye -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Xiao -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Evaluation -X- _ O +of -X- _ O +Food -X- _ O +Security -X- _ O +Based -X- _ O +on -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Data—Taking -X- _ O +Egypt -X- _ O +as -X- _ O +an -X- _ O +Example. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +, -X- _ O +14 -X- _ O +( -X- _ O +12 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +2876. -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +Undang-Undang -X- _ O +Nomor -X- _ O +18 -X- _ O +Tahun -X- _ O +2012 -X- _ O +tentang -X- _ O +Pangan. -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +Ketersediaan -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Pangan -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +Indeks -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +2021. -X- _ O +Virtriana -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Riqqi -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Anggraini -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Fauzan -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +Ihsan -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +T. -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +Mustika -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +C. -X- _ O +, -X- _ O +... -X- _ O +& -X- _ O +Wikantika -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Development -X- _ O +of -X- _ O +Spatial -X- _ O +Model -X- _ O +for -X- _ O +Food -X- _ O +Security -X- _ O +Prediction -X- _ O +Using -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Data -X- _ O +in -X- _ O +West -X- _ O +Java -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +ISPRS -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Geo-Information -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +284. -X- _ O +Zamrodah -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penyusunan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Probolinggo. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ilmiah -X- _ O +Sosio -X- _ O +Agribis -X- _ O +, -X- _ O +20 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +The -X- _ O +Economics -X- _ O +Group. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Global -X- _ O +Food -X- _ O +Security -X- _ O +Index -X- _ O +2021. -X- _ O +Putri -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Permana -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +( -X- _ O +2023 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Multi-source -X- _ O +satellite -X- _ O +imagery -X- _ O +and -X- _ O +point -X- _ O +of -X- _ O +interest -X- _ O +data -X- _ O +for -X- _ O +poverty -X- _ O +mapping -X- _ O +in -X- _ O +East -X- _ O +Java -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +: -X- _ O +Machine -X- _ O +learning -X- _ O +and -X- _ O +deep -X- _ O +learning -X- _ O +approaches. -X- _ O +Remote -X- _ O +Sensing -X- _ O +Applications -X- _ O +: -X- _ O +Society -X- _ O +and -X- _ O +Environment -X- _ O +, -X- _ O +29 -X- _ O +, -X- _ O +100889. -X- _ O +Berd -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +Ekaputra -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +G. -X- _ O +, -X- _ O +Yanti -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Stiyanto -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +July -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +The -X- _ O +use -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +NDVI -X- _ O +algorithm -X- _ O +in -X- _ O +predicting -X- _ O +the -X- _ O +productivity -X- _ O +of -X- _ O +rice -X- _ O +fields -X- _ O +of -X- _ O +Talang -X- _ O +District -X- _ O +of -X- _ O +Solok -X- _ O +Regency. -X- _ O +In -X- _ O +IOP -X- _ O +Conference -X- _ O +Series -X- _ O +: -X- _ O +Earth -X- _ O +and -X- _ O +Environmental -X- _ O +Science -X- _ O +( -X- _ O +Vol. -X- _ O +1059 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +p. -X- _ O +012004 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +IOP -X- _ O +Publishing. -X- _ O +Saipova -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Using -X- _ O +Geospatial -X- _ O +Technologies -X- _ O +to -X- _ O +Detect -X- _ O +and -X- _ O +Monitor -X- _ O +Changes -X- _ O +in -X- _ O +Land -X- _ O +Cover -X- _ O +and -X- _ O +Land -X- _ O +Management. -X- _ O +CENTRAL -X- _ O +ASIAN -X- _ O +JOURNAL -X- _ O +OF -X- _ O +MATHEMATIC -X- _ O +THEORY -X- _ O +AND -X- _ O +COMPUTER -X- _ O +SCIENCES -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +11 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +103-111. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Lestari -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +A. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Martianto -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Tanziha -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +indeks -X- _ O +ketahanan -X- _ O +pangan -X- _ O +dan -X- _ O +gizi -X- _ O +tingkat -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Bandung -X- _ O +Barat. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Pertanian -X- _ O +dan -X- _ O +Agribisnis -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +62-76. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Sinaga -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Baliwati -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +F. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Heryatno -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pengembangan -X- _ O +Indeks -X- _ O +Ketahanan -X- _ O +Pangan -X- _ O +dan -X- _ O +Gizi -X- _ O +Berkelanjutan -X- _ O +di -X- _ O +Jawa -X- _ O +Barat. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ilmu -X- _ O +Gizi -X- _ O +dan -X- _ O +Dietetik -X- _ O +, -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +50-57. -X- _ O +Putri -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Wijayanto -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +W. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Sakti -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +D. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Developing -X- _ O +relative -X- _ O +spatial -X- _ O +poverty -X- _ O +index -X- _ O +using -X- _ O +integrated -X- _ O +remote -X- _ O +sensing -X- _ O +and -X- _ O +geospatial -X- _ O +big -X- _ O +data -X- _ O +approach -X- _ O +: -X- _ O +a -X- _ O +case -X- _ O +study -X- _ O +of -X- _ O +East -X- _ O +Java -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia. -X- _ O +ISPRS -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Geo-Information -X- _ O +, -X- _ O +11 -X- _ O +( -X- _ O +5 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +275. -X- _ O +Pailler -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Naidoo -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +, -X- _ O +Burgess -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +Freeman -X- _ O +, -X- _ O +O. -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Fisher -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +( -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Impacts -X- _ O +of -X- _ O +community-based -X- _ O +natural -X- _ O +resource -X- _ O +management -X- _ O +on -X- _ O +wealth -X- _ O +, -X- _ O +food -X- _ O +security -X- _ O +and -X- _ O +child -X- _ O +health -X- _ O +in -X- _ O +Tanzania. -X- _ O +PloS -X- _ O +one -X- _ O +, -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +e0133252. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Afrianto -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +East -X- _ O +Java -X- _ O +Province -X- _ O +GRDP -X- _ O +Projection -X- _ O +Model -X- _ O +Using -X- _ O +Night-Time -X- _ O +Light -X- _ O +Imagery. -X- _ O +East -X- _ O +Java -X- _ O +Economic -X- _ O +Journal -X- _ O +, -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +208-223. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Kumar -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Sharma -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Impact -X- _ O +of -X- _ O +climate -X- _ O +variation -X- _ O +on -X- _ O +agricultural -X- _ O +productivity -X- _ O +and -X- _ O +food -X- _ O +security -X- _ O +in -X- _ O +rural -X- _ O +India. -X- _ O +Available -X- _ O +at -X- _ O +SSRN -X- _ O +4144089. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Bahamonde -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Aiming -X- _ O +right -X- _ O +at -X- _ O +you -X- _ O +: -X- _ O +Group -X- _ O +versus -X- _ O +individual -X- _ O +clientelistic -X- _ O +targeting -X- _ O +in -X- _ O +Brazil. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Politics -X- _ O +in -X- _ O +Latin -X- _ O +America -X- _ O +, -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +41-76. -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Egbunu -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +Ogedengbe -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +T. -X- _ O +, -X- _ O +Yange -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +S. -X- _ O +, -X- _ O +Rufai -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Muhammed -X- _ O +, -X- _ O +H.I. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Towards -X- _ O +Food -X- _ O +Security -X- _ O +: -X- _ O +the -X- _ O +Prediction -X- _ O +of -X- _ O +Climatic -X- _ O +Factors -X- _ O +in -X- _ O +Nigeria -X- _ O +using -X- _ O +the -X- _ O +Random -X- _ O +Forest -X- _ O +Approach. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Computer -X- _ O +Science -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Technology -X- _ O +, -X- _ O +70-81. -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +Mulia -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +K. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Sahputra -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Rekomendari -X- _ O +Solusi -X- _ O +dan -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +Model -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Keterlambatan -X- _ O +di -X- _ O +PT. -X- _ O +X -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Decision -X- _ O +Tree -X- _ O +Regression. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Titra -X- _ O +, -X- _ O +9 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +Awad -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Khanna -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Efficient -X- _ O +learning -X- _ O +machines -X- _ O +: -X- _ O +theories -X- _ O +, -X- _ O +concepts -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +applications -X- _ O +for -X- _ O +engineers -X- _ O +and -X- _ O +system -X- _ O +designers -X- _ O +( -X- _ O +p. -X- _ O +268 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Springer -X- _ O +nature. -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +Otchere -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Ganat -X- _ O +, -X- _ O +T. -X- _ O +O. -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Ojero -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +Tackie-Otoo -X- _ O +, -X- _ O +B. -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Taki -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +Y. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Application -X- _ O +of -X- _ O +gradient -X- _ O +boosting -X- _ O +regression -X- _ O +model -X- _ O +for -X- _ O +the -X- _ O +evaluation -X- _ O +of -X- _ O +feature -X- _ O +selection -X- _ O +techniques -X- _ O +in -X- _ O +improving -X- _ O +reservoir -X- _ O +characterization -X- _ O +predictions. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Petroleum -X- _ O +Science -X- _ O +and -X- _ O +Engineering -X- _ O +, -X- _ O +208 -X- _ O +, -X- _ O +109244. -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +Oktavianti -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +Ermatita -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Rini -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +P. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analysis -X- _ O +of -X- _ O +Predicted -X- _ O +Patterns -X- _ O +of -X- _ O +Time -X- _ O +Series -X- _ O +Data -X- _ O +using -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Regression -X- _ O +, -X- _ O +Multilayer -X- _ O +Perceptron -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Simple -X- _ O +Linear -X- _ O +Regression. -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +RESTI -X- _ O +( -X- _ O +System -X- _ O +Engineering -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Technology -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +3 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +282-287. -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +Umri -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +S. -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Dan -X- _ O +Komparasi -X- _ O +Algoritma -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Dalam -X- _ O +Indeks -X- _ O +Pencemaran -X- _ O +Udara -X- _ O +Di -X- _ O +Dki -X- _ O +Jakarta. -X- _ O +JIKO -X- _ O +( -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Informatika -X- _ O +dan -X- _ O +Komputer -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +4 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +98-104. -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +Arumsari -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Dani -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +T. -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2021 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Peramalan -X- _ O +data -X- _ O +runtun -X- _ O +waktu -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +hybrid -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +regression–autoregressive -X- _ O +integrated -X- _ O +moving -X- _ O +average. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Siger -X- _ O +Matematika -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +1-12. -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +Hidayatullah -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Nurjanah -X- _ O +, -X- _ O +D. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Rismala -X- _ O +, -X- _ O +R. -X- _ O +( -X- _ O +2019 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +Dan -X- _ O +Probabilistic -X- _ O +Matrix -X- _ O +Factorization -X- _ O +Pada -X- _ O +Sistem -X- _ O +Rekomendasi -X- _ O +Buku. -X- _ O +eProceedings -X- _ O +of -X- _ O +Engineering -X- _ O +, -X- _ O +6 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +Nurmasani -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Utami -X- _ O +, -X- _ O +E. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Al -X- _ O +Fatta -X- _ O +, -X- _ O +H. -X- _ O +( -X- _ O +2017 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Analisis -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +Pada -X- _ O +Prediksi -X- _ O +Produksi -X- _ O +Komoditi -X- _ O +Padi. -X- _ O +Informasi -X- _ O +Interaktif -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +39-46. -X- _ O +[ -X- _ O +26 -X- _ O +] -X- _ O +Niko -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Atem -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +( -X- _ O +2020 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Persoalan -X- _ O +kerawanan -X- _ O +pangan -X- _ O +pada -X- _ O +masyarakat -X- _ O +miskin -X- _ O +di -X- _ O +wilayah -X- _ O +perbatasan -X- _ O +Entikong -X- _ O +( -X- _ O +Indonesia-Malaysia -X- _ O +) -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +Barat. -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Surya -X- _ O +Masyarakat -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +94-104. -X- _ O +[ -X- _ O +27 -X- _ O +] -X- _ O +Aldababseh -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +, -X- _ O +Temimi -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +Maghelal -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +, -X- _ O +Branch -X- _ O +, -X- _ O +O. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Wulfmeyer -X- _ O +, -X- _ O +V. -X- _ O +( -X- _ O +2018 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Multi-criteria -X- _ O +evaluation -X- _ O +of -X- _ O +irrigated -X- _ O +agriculture -X- _ O +suitability -X- _ O +to -X- _ O +achieve -X- _ O +food -X- _ O +security -X- _ O +in -X- _ O +an -X- _ O +arid -X- _ O +environment. -X- _ O +Sustainability -X- _ O +, -X- _ O +10 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +803. -X- _ O +9 -X- _ O +/ -X- _ O +9 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Analisis -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +URL -X- _ O +Berbahaya -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +( -X- _ O +SVM -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +( -X- _ O +CNN -X- _ O +) -X- _ O +Rizka -X- _ O +Julianisa -X- _ O +Asri -X- _ O +( -X- _ O +221911157 -X- _ O +, -X- _ O +4SI2 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Farid -X- _ O +Ridho -X- _ O +, -X- _ O +MT. -X- _ O +Ringkasan—Dampak -X- _ O +yang -X- _ O +signifikan -X- _ O +dirasakan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +akibat -X- _ O +perkembangan -X- _ O +teknologi. -X- _ O +Dampak -X- _ O +negatif -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +sering -X- _ O +terjadi -X- _ O +adalah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +siber. -X- _ O +Metode -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +kejahatan -X- _ O +siber -X- _ O +masih -X- _ O +tergolong -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +tradisional -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +teknik -X- _ O +signature -X- _ O +based -X- _ O +detection. -X- _ O +Namun -X- _ O +penggunaan -X- _ O +teknik -X- _ O +signature -X- _ O +based -X- _ O +detection -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +intruksi -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +di -X- _ O +database -X- _ O +signature -X- _ O +, -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +solusi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +banyak -X- _ O +memerlukan -X- _ O +resource -X- _ O +yang -X- _ O +besar. -X- _ O +Sehingga -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +suatu -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +modern -X- _ O +dan -X- _ O +memberikan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN. -X- _ O +Hasil -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +metode -X- _ B-TEMUAN +SVM -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +85 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +CNN -X- _ I-TEMUAN +dengan -X- _ I-TEMUAN +akurasi -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +94.71 -X- _ I-TEMUAN +% -X- _ I-TEMUAN +dan -X- _ I-TEMUAN +nilai -X- _ I-TEMUAN +loss -X- _ I-TEMUAN +sebesar -X- _ I-TEMUAN +0.1215. -X- _ I-TEMUAN +Sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +metode -X- _ B-TEMUAN +yang -X- _ I-TEMUAN +terbaik -X- _ I-TEMUAN +yaitu -X- _ I-TEMUAN +metode -X- _ I-TEMUAN +CNN. -X- _ I-TEMUAN +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +juga -X- _ O +didukung -X- _ O +dengan -X- _ O +kecepatan -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +CNN -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +daripada -X- _ O +metode -X- _ O +SVM. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +Siber -X- _ O +, -X- _ O +URL -X- _ O +, -X- _ O +SVM -X- _ O +, -X- _ O +CNN. -X- _ O +akses -X- _ O +Perkembangan -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +kepada -X- _ O +teknologi -X- _ O +memberikan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +untuk -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +segala -X- _ O +sesuatu -X- _ O +secara -X- _ O +fasilitas -X- _ O +mudah -X- _ O +, -X- _ O +cepat -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +praktis. -X- _ O +Akibatnya -X- _ O +, -X- _ O +berbagai -X- _ O +tersedia -X- _ O +di -X- _ O +dunia -X- _ O +maya -X- _ O +sehingga -X- _ O +memberikan -X- _ O +daya -X- _ O +tarik -X- _ O +kepada -X- _ O +masyarakat -X- _ O +untuk -X- _ O +mencoba -X- _ O +dan -X- _ O +mempelajarinya -X- _ O +tanpa -X- _ O +mereka -X- _ O +mengetahui -X- _ O +bahwa -X- _ O +situs -X- _ O +atau -X- _ O +halaman -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +akses -X- _ O +merupakan -X- _ O +situs -X- _ O +yang -X- _ O +legal -X- _ O +maupun -X- _ O +ilegal. -X- _ O +Dengan -X- _ O +kemudahan -X- _ O +akses -X- _ O +yang -X- _ O +diberikan -X- _ O +menimbulkan -X- _ O +dampak -X- _ O +positif -X- _ O +dan -X- _ O +negatif. -X- _ O +Dampak -X- _ O +positif -X- _ O +terhadap -X- _ O +perkembangan -X- _ O +teknologi -X- _ O +yaitu -X- _ O +kemudahan -X- _ O +memperoleh -X- _ O +akses -X- _ O +informasi -X- _ O +dengan -X- _ O +cepat -X- _ O +dan -X- _ O +mudah -X- _ O +, -X- _ O +mudah -X- _ O +terhubung -X- _ O +dengan -X- _ O +orang -X- _ O +yang -X- _ O +jauh -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain -X- _ O +sebagainya. -X- _ O +Dampak -X- _ O +negatif -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +sering -X- _ O +terjadi -X- _ O +adalah -X- _ O +kejahatan -X- _ O +siber. -X- _ O +Kejahatan -X- _ O +siber -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +aktivitas -X- _ O +terlarang -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +melalui -X- _ O +internet -X- _ O +oleh -X- _ O +orang-orang -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +seperti -X- _ O +akses -X- _ O +ilegal -X- _ O +, -X- _ O +menyebarkan -X- _ O +virus -X- _ O +, -X- _ O +phishing -X- _ O +, -X- _ O +malware -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +lain -X- _ O +sebagainya. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +NCSI -X- _ O +( -X- _ O +National -X- _ O +Cyber -X- _ O +Security -X- _ O +Index -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Indonesia -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +peringkat -X- _ O +84 -X- _ O +dari -X- _ O +160 -X- _ O +negara -X- _ O +dan -X- _ O +memperoleh -X- _ O +skor -X- _ O +keamanan -X- _ O +sebesar -X- _ O +38,96 -X- _ O +dari -X- _ O +100 -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kondisi -X- _ O +tersebut -X- _ O +mengindikasikan -X- _ O +kondisi -X- _ O +keamanan -X- _ O +siber -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +yang -X- _ O +masih -X- _ O +sangat -X- _ O +rentan -X- _ O +terhadap -X- _ O +berbagai -X- _ O +kejahatan -X- _ O +siber. -X- _ O +Berbagai -X- _ O +kejahatan -X- _ O +siber -X- _ O +biasa -X- _ O +disebut -X- _ O +dengan -X- _ O +serangan -X- _ O +malware. -X- _ O +Malware -X- _ O +merupakan -X- _ O +suatu -X- _ O +program -X- _ O +yang -X- _ O +dibuat -X- _ O +untuk -X- _ O +mencari -X- _ O +kelemahan -X- _ O +software -X- _ O +dan -X- _ O +dengan -X- _ O +tujuan -X- _ O +tertentu -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Malware -X- _ O +pada -X- _ O +umumnya -X- _ O +diciptakan -X- _ O +untuk -X- _ O +merusak -X- _ O +suatu -X- _ O +software -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +tersembunyi. -X- _ O +Serangan -X- _ O +malware -X- _ O +dapat -X- _ O +menyisipkan -X- _ O +script -X- _ O +Pelaku-pelaku -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +berupa -X- _ O +phishing -X- _ O +, -X- _ O +virus -X- _ O +, -X- _ O +serangan -X- _ O +DDoS -X- _ O +( -X- _ O +Distributed -X- _ O +Denial -X- _ O +of -X- _ O +Service -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +lain -X- _ O +sebagainya. -X- _ O +kejahatan -X- _ O +sering -X- _ O +targetnya -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +mengirimkan -X- _ O +link-link -X- _ O +URL -X- _ O +kepada -X- _ O +targetnya -X- _ O +tidak -X- _ O +menyadari -X- _ O +mengenai -X- _ O +masyarakat -X- _ O +sebagai -X- _ O +keamanan -X- _ O +dan -X- _ O +dampak -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +terhadap -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +akses -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Pelaku -X- _ O +biasanya -X- _ O +melakukan -X- _ O +aksinya -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +nama -X- _ O +dan -X- _ O +alamat -X- _ O +website -X- _ O +yang -X- _ O +mirip -X- _ O +dengan -X- _ O +aslinya -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +jika -X- _ O +diperhatikan -X- _ O +dengan -X- _ O +seksama -X- _ O +, -X- _ O +link -X- _ O +tersebut -X- _ O +sangat -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +link -X- _ O +yang -X- _ O +sebenarnya -X- _ O +, -X- _ O +pelaku -X- _ O +sering -X- _ O +kali -X- _ O +memodifikasi -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +mereka -X- _ O +kirim -X- _ O +semirip -X- _ O +mungkin -X- _ O +dengan -X- _ O +yang -X- _ O +aslinya -X- _ O +dan -X- _ O +juga -X- _ O +membuat -X- _ O +URL -X- _ O +terkesan -X- _ O +bahwa -X- _ O +URL -X- _ O +tersebut -X- _ O +benar -X- _ O +dan -X- _ O +asli. -X- _ O +Dampak -X- _ O +yang -X- _ O +ditimbulkan -X- _ O +yaitu -X- _ O +akun -X- _ O +email -X- _ O +korban -X- _ O +dapat -X- _ O +terblokir -X- _ O +, -X- _ O +data-data -X- _ O +pribadi -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +tindakan -X- _ O +yang -X- _ O +negatif -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +kerugian -X- _ O +baik -X- _ O +material -X- _ O +maupun -X- _ O +moral -X- _ O +terhadap -X- _ O +korban. -X- _ O +Walaupun -X- _ O +langkah-langkah -X- _ O +keamanan -X- _ O +semakin -X- _ O +meningkat -X- _ O +, -X- _ O +namun -X- _ O +serangan -X- _ O +malware -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +dihindari -X- _ O +dan -X- _ O +korban -X- _ O +penipuan -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +masyarakat -X- _ O +untuk -X- _ O +pencegahan -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +memasang -X- _ O +antivirus. -X- _ O +Dimana -X- _ O +antivirus -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +signature -X- _ O +based -X- _ O +detection -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian. -X- _ O +Teknik -X- _ O +signature -X- _ O +based -X- _ O +detection -X- _ O +merupakan -X- _ O +teknik -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +signature -X- _ O +dalam -X- _ O +program -X- _ O +aplikasi -X- _ O +yang -X- _ O +disuntikkan -X- _ O +oleh -X- _ O +malware -X- _ O +writer -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +dapat -X- _ O +mengenali -X- _ O +suatu -X- _ O +jenis -X- _ O +malware -X- _ O +tertentu -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Mendeteksi -X- _ O +malware -X- _ O +dalam -X- _ O +suatu -X- _ O +kode -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +mencari -X- _ O +signature -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +ada -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Metode -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +dikenal -X- _ O +sebagai -X- _ O +metode -X- _ O +sidik -X- _ O +jari -X- _ O +, -X- _ O +pencocokan -X- _ O +pola -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +pencocokan -X- _ O +string -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Meskipun -X- _ O +teknik -X- _ O +ini -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +namun -X- _ O +disamping -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +teknik -X- _ O +signature -X- _ O +based -X- _ O +detection -X- _ O +memiliki -X- _ O +kelebihan -X- _ O +dan -X- _ O +kekurangan -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kelebihannya -X- _ O +yaitu -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +untuk -X- _ O +pemindaian -X- _ O +sedikit -X- _ O +lebih -X- _ O +sedikit -X- _ O +, -X- _ O +mudah -X- _ O +untuk -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +, -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +false-positif -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +serangan -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +mendatang. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +kekurangannya -X- _ O +yaitu -X- _ O +instruksi -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +ada -X- _ O +dalam -X- _ O +database -X- _ O +signature -X- _ O +tidak -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +solusi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +dideteksi -X- _ O +, -X- _ O +melakukan -X- _ O +paket -X- _ O +analisis -X- _ O +dengan -X- _ O +ukuran -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +dan -X- _ O +banyak -X- _ O +memerlukan -X- _ O +resource -X- _ O +yang -X- _ O +besar. -X- _ O +Dengan -X- _ O +adanya -X- _ O +kekurangan -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +diperlukan -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +malware -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +efisien -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +teknik -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +( -X- _ O +SVM -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +( -X- _ O +CNN -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +jenis -X- _ O +teknik -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +untuk -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +yang -X- _ O +diawasi. -X- _ O +Metode -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +SVM -X- _ O +mentransformasikan -X- _ O +data -X- _ O +pelatihan -X- _ O +awal -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +dimensi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +tinggi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +nonlinier -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +SVM -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +mudah -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Cara -X- _ O +kerja -X- _ O +SVM -X- _ O +dirancang -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +hyperplane -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mengklasifikasikan -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +kelas -X- _ O +pada -X- _ O +ruang -X- _ O +input -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +SRM -X- _ O +( -X- _ O +Structural -X- _ O +Risk -X- _ O +Minimization -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +SRM -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +memilih -X- _ O +hyperline -X- _ O +dengan -X- _ O +margin -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +dapat -X- _ O +meminimalkan -X- _ O +error -X- _ O +dalam -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Selain -X- _ O +pendekatan -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +( -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +) -X- _ O +semakin -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +dan -X- _ O +mulai -X- _ O +menjadi -X- _ O +perhatian. -X- _ O +Hasil -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +terkenal -X- _ O +dalam -X- _ O +identifikasi -X- _ O +gambar -X- _ O +adalah -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +CNN -X- _ O +, -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +algoritma -X- _ O +Deep -X- _ O +Learning -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +arsitektur -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptron -X- _ O +( -X- _ O +MLP -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +CNN -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +tahapan -X- _ O +atau -X- _ O +lapisan -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +, -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +hasil -X- _ O +menemukan -X- _ O +bentuk-bentuk -X- _ O +baru. -X- _ O +Deteksi -X- _ O +malware -X- _ O +dengan -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +CNN -X- _ O +( -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +) -X- _ O +dapat -X- _ O +mempelajari -X- _ O +ciri-ciri -X- _ O +malware -X- _ O +tingkat -X- _ O +tinggi -X- _ O +daripada -X- _ O +menggunakan -X- _ O +teknik -X- _ O +signature -X- _ O +based -X- _ O +detection -X- _ O +yang -X- _ O +kaku -X- _ O +, -X- _ O +hal -X- _ O +ini -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +variasi -X- _ O +pada -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +dan -X- _ O +bahkan -X- _ O +malware -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +sekali -X- _ O +baru. -X- _ O +Dengan -X- _ O +kelebihan -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +menjadi -X- _ O +inovasi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diterapkan -X- _ O +dalam -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dan -X- _ O +pengklasifikasian -X- _ O +terkait -X- _ O +dengan -X- _ O +serangan -X- _ O +malware. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +CNN -X- _ O +( -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +) -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +peneliti -X- _ O +sebagai -X- _ O +pendekatan -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +mutakhir -X- _ O +dan -X- _ O +tepat -X- _ O +untuk -X- _ O +dapat -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +URL -X- _ O +berbahaya -X- _ O +dengan -X- _ O +komponen -X- _ O +dalam -X- _ O +URL -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabelnya. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +, -X- _ O +dari -X- _ O +kedua -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +terbaik -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dengan -X- _ O +akurat. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +penjelasan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diberikan -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +dapat -X- _ O +ditentukan -X- _ O +tujuan -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +Mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +URL -X- _ O +berbahaya -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +aspek -X- _ O +akurasi -X- _ B-METODE +, -X- _ I-METODE +presisi -X- _ I-METODE +, -X- _ I-METODE +k-fold -X- _ I-METODE +dan -X- _ I-METODE +evaluation -X- _ I-METODE +matrix. -X- _ I-METODE +2. -X- _ O +Mengevaluasi -X- _ O +model -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +URL -X- _ O +berbahaya -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +aspek -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ B-METODE +loss. -X- _ I-METODE +3. -X- _ O +Membandingkan -X- _ B-TUJUAN +model -X- _ I-TUJUAN +SVM -X- _ I-TUJUAN +dan -X- _ I-TUJUAN +CNN -X- _ I-TUJUAN +berdasarkan -X- _ I-TUJUAN +aspek -X- _ I-TUJUAN +akurasi. -X- _ I-TUJUAN +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +pada -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +menggunakan -X- _ O +berbagai -X- _ O +kombinasi -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +beberapa -X- _ O +rangkaian -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengklasifikasian. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yaitu -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +presisi. -X- _ O +terbatas -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +lainnya -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +menggunakan -X- _ O +kombinasi -X- _ O +learning -X- _ O +dan -X- _ O +deep -X- _ O +learning. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +URL -X- _ O +phising. -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +melakukan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +tingkat -X- _ O +karakter -X- _ O +dari -X- _ O +URL -X- _ O +dan -X- _ O +membagi -X- _ O +data -X- _ O +menjadi -X- _ O +empat -X- _ O +kombinasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +sumber -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +akurasi. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +URL -X- _ O +phising -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +berbagai -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +menggunakan -X- _ O +WEKA -X- _ O +dan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +diimplementasikan -X- _ O +dalam -X- _ O +PHP. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +tingkatan -X- _ O +heuristik -X- _ O +sebanyak -X- _ O +14 -X- _ O +fitur. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +lainnya -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +URL -X- _ O +phising -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +tingkatan -X- _ O +heuristik -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10 -X- _ O +fitur. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dari -X- _ O +repositori -X- _ O +data -X- _ O +phishing -X- _ O +situs -X- _ O +web -X- _ O +kaggle. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yaitu -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +terkait -X- _ O +lainnya -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +mengenai -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +URL -X- _ O +phising -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +machine -X- _ O +learning. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +pada -X- _ O +tingkatan -X- _ O +heuristik. -X- _ O +Metode -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +presisi -X- _ O +, -X- _ O +f-1 -X- _ O +score -X- _ O +, -X- _ O +grid -X- _ O +search -X- _ O +dan -X- _ O +sensitivity. -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Dalam -X- _ O +prosesnya -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Personal -X- _ O +Computer -X- _ O +( -X- _ O +PC -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +milik -X- _ O +laboratorium -X- _ O +komputer -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +Spesifikasi -X- _ O +perangkat -X- _ O +Personal -X- _ O +Computer -X- _ O +( -X- _ O +PC -X- _ O +) -X- _ O +yaitu -X- _ O +processor -X- _ O +Intel -X- _ O +( -X- _ O +R -X- _ O +) -X- _ O +Coreᵀᴹ -X- _ O +i7-10700 -X- _ O +( -X- _ O +2.90GHz -X- _ O +, -X- _ O +16 -X- _ O +CPUs -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +GPU -X- _ O +Intel -X- _ O +( -X- _ O +R -X- _ O +) -X- _ O +UHD -X- _ O +Graphics -X- _ O +630 -X- _ O +, -X- _ O +RAM -X- _ O +16GB -X- _ O +, -X- _ O +Disk -X- _ O +sebesar -X- _ O +487GB -X- _ O +( -X- _ O +drive -X- _ O +: -X- _ O +C -X- _ O +) -X- _ O ++ -X- _ O +953.9GB -X- _ O +( -X- _ O +drive -X- _ O +: -X- _ O +D -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Operating -X- _ O +System -X- _ O +Windows -X- _ O +11 -X- _ O +Enterprise -X- _ O +64-bit. -X- _ O +Metodologi -X- _ O +penelitian -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +CNN -X- _ O +( -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +langkah -X- _ O +, -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +1 -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +ini. -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +Alur -X- _ O +Metode -X- _ O +Penelitian -X- _ O +1. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +Kumpulan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +tiga -X- _ O +tempat -X- _ O +yang -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Sumber-sumber -X- _ O +tersebut -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +web -X- _ O +Phishtorm -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +web -X- _ O +URLHaus -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +web -X- _ O +Phishtank -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +diunduh. -X- _ O +2. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +Sampel -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dari -X- _ O +berbagai -X- _ O +sumber -X- _ O +diambil -X- _ O +sampel -X- _ O +berjumlah -X- _ O +30.000 -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Untuk -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Phishtorm -X- _ O +akan -X- _ O +diambil -X- _ O +60.000 -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +rincian -X- _ O +yaitu -X- _ O +30.000 -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +30.000 -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +jahat. -X- _ O +Teknik -X- _ O +pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +SRS -X- _ O +( -X- _ O +Simple -X- _ O +Random -X- _ O +Sampling -X- _ O +) -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +investigasi -X- _ O +ini. -X- _ O +Pada -X- _ O +populasi -X- _ O +dengan -X- _ O +karakteristik -X- _ O +yang -X- _ O +umumnya -X- _ O +homogen -X- _ O +, -X- _ O +SRS -X- _ O +adalah -X- _ O +pendekatan -X- _ O +yang -X- _ O +sederhana -X- _ O +dan -X- _ O +sering -X- _ O +digunakan -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +3. -X- _ O +Integrasi -X- _ O +Data -X- _ O +sampel -X- _ O +pengambilan -X- _ O +Setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sumber -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +proses -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +integrasi -X- _ O +Integrasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +guna -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +satu -X- _ O +set -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +tahapan -X- _ O +selanjutnya. -X- _ O +Proses -X- _ O +integrasi -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +merge -X- _ O +dataset -X- _ O +menjadi -X- _ O +sebuah -X- _ O +dataset. -X- _ O +terhadap -X- _ O +data -X- _ O +sampel. -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +merupakan -X- _ O +gabungan -X- _ O +seluruh -X- _ O +sampel -X- _ O +dengan -X- _ O +total -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +dataset -X- _ O +sebanyak -X- _ O +120.000 -X- _ O +data. -X- _ O +4. -X- _ O +Ekstraksi -X- _ O +Fitur -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +integrasi -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +langkah -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +fitur. -X- _ O +Fitur-fitur -X- _ O +yang -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +digunakan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +fitur -X- _ O +leksikal -X- _ O +dan -X- _ O +web-scrapped. -X- _ O +Fitur-fitur -X- _ O +tersebut -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +komponen-komponen -X- _ O +penyusun -X- _ O +sebuah -X- _ O +URL. -X- _ O +Fitur-fitur -X- _ O +tersebut -X- _ O +berjumlah -X- _ O +20 -X- _ O +fitur. -X- _ O +Penjelasan -X- _ O +fitur -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +I. -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +FITUR-FITUR -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Fitur -X- _ O +use_of_ip -X- _ O +url_length -X- _ O +count. -X- _ O +count-letters -X- _ O +count -X- _ O +@ -X- _ O +count_dir -X- _ O +count_embed_domain -X- _ O +count= -X- _ O +count -X- _ O +? -X- _ O +count-digits -X- _ O +sus_url -X- _ O +count -X- _ O +% -X- _ O +count_ -X- _ O +count-www -X- _ O +count-http -X- _ O +count-https -X- _ O +count- -X- _ O +google_index -X- _ O +fd_length -X- _ O +tld_length -X- _ O +untuk -X- _ O +pengecekan -X- _ O +Deskripsi -X- _ O +Digunakan -X- _ O +keberadaan -X- _ O +IP -X- _ O +dalam -X- _ O +URL -X- _ O +Panjang -X- _ O +semua -X- _ O +karakter -X- _ O +penyusun -X- _ O +URL -X- _ O +Jumlah -X- _ O +karakter -X- _ O +titik -X- _ O +( -X- _ O +. -X- _ O +) -X- _ O +Jumlah -X- _ O +huruf -X- _ O +dalam -X- _ O +URL -X- _ O +Jumlah -X- _ O +karakter -X- _ O +@ -X- _ O +Menentukan -X- _ O +panjang -X- _ O +direktori -X- _ O +pertama -X- _ O +di -X- _ O +URL -X- _ O +Jumlah -X- _ O +domain -X- _ O +tersemat -X- _ O +Jumlah -X- _ O +karakter -X- _ O +tanda -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +( -X- _ O += -X- _ O +) -X- _ O +Jumlah -X- _ O +karakter -X- _ O +tanda -X- _ O +tanya -X- _ O +( -X- _ O +? -X- _ O +) -X- _ O +Jumlah -X- _ O +angka -X- _ O +dalam -X- _ O +URL -X- _ O +Menemukan -X- _ O +kata-kata -X- _ O +adanya -X- _ O +mencurigakan -X- _ O +seperti -X- _ O +update -X- _ O +, -X- _ O +sign -X- _ O +in -X- _ O +, -X- _ O +account -X- _ O +, -X- _ O +update -X- _ O +, -X- _ O +free -X- _ O +, -X- _ O +dll. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +karakter -X- _ O +% -X- _ O +Jumlah -X- _ O +karakater -X- _ O +underscore -X- _ O +( -X- _ O +_ -X- _ O +) -X- _ O +Jumlah -X- _ O +www -X- _ O +Jumlah -X- _ O +protokol -X- _ O +http -X- _ O +Jumlah -X- _ O +protokol -X- _ O +https -X- _ O +Jumlah -X- _ O +tanda -X- _ O +hubung -X- _ O +( -X- _ O +- -X- _ O +) -X- _ O +Mengecek -X- _ O +apakah -X- _ O +URL -X- _ O +sudah -X- _ O +terindeks -X- _ O +di -X- _ O +google -X- _ O +search -X- _ O +console -X- _ O +atau -X- _ O +belum -X- _ O +Jumlah -X- _ O +panjang -X- _ O +direktori -X- _ O +pertama -X- _ O +di -X- _ O +URL -X- _ O +Jumlah -X- _ O +TLD -X- _ O +/ -X- _ O +domain -X- _ O +tingkat -X- _ O +atas -X- _ O +dalam -X- _ O +URL -X- _ O +5. -X- _ O +CNN -X- _ O +( -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +) -X- _ O +CNN -X- _ O +adalah -X- _ O +teknik -X- _ O +pertama -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +MLP -X- _ O +( -X- _ O +Multi -X- _ O +Layer -X- _ O +Perceptron -X- _ O +) -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +algoritma -X- _ O +pembelajaran -X- _ O +mendalam -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +CNN -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +hasil -X- _ O +terbaik -X- _ O +untuk -X- _ O +pengenalan -X- _ O +gambar -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +perbandingan -X- _ O +data -X- _ O +menggunakan -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +terbaik -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +data -X- _ O +lainnya. -X- _ O +hasil -X- _ O +itu -X- _ O +Dalam -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +serta -X- _ O +didukung -X- _ O +oleh -X- _ O +nilai -X- _ O +cost -X- _ O +loss. -X- _ O +6. -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +terbentuk -X- _ O +akan -X- _ O +diaplikasikan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SVM. -X- _ O +Algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +bekerja -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +dimensi -X- _ O +data -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +pelatihan -X- _ O +asli -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pemetaan -X- _ O +nonlinear -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Dalam -X- _ O +tahapan -X- _ O +ini -X- _ O +perbandingan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +sama -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +yaitu -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +tersebut -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +untuk -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Hal -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +proses -X- _ O +pencarian -X- _ O +perbandingan. -X- _ O +Untuk -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +digunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +grid -X- _ O +search. -X- _ O +Dalam -X- _ O +modetode -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +evaluasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +dan -X- _ O +presisi -X- _ O +serta -X- _ O +didukung -X- _ O +oleh -X- _ O +K-fold -X- _ O +dan -X- _ O +evaluation -X- _ O +matrix. -X- _ O +7. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Model -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +yaitu -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +presisi -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +loss -X- _ O +, -X- _ O +k-fold -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +confusion -X- _ O +matrix -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +a. -X- _ O +Akurasi -X- _ O +Akurasi -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +akurasi -X- _ O +model -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +dengan -X- _ O +membagi -X- _ O +jumlah -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +valid -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +total -X- _ O +kasus. -X- _ O +𝐴𝑘𝑢𝑟𝑎𝑠𝑖 -X- _ O += -X- _ O +𝑇𝑃+𝑇𝑁 -X- _ O +𝑇𝑃+𝑇𝑁+𝐹𝑃+𝐹𝑁 -X- _ O +b. -X- _ O +Presisi -X- _ O +Presisi -X- _ O +dihitung -X- _ O +sebagai -X- _ O +jumlah -X- _ O +semua -X- _ O +kasus -X- _ O +positif -X- _ O +yang -X- _ O +berhasil -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +dibagi -X- _ O +dengan -X- _ O +semua -X- _ O +contoh -X- _ O +positif -X- _ O +yang -X- _ O +diprediksi. -X- _ O +𝑃𝑟𝑒𝑠𝑖𝑠𝑖 -X- _ O += -X- _ O +𝑇𝑃 -X- _ O +𝑇𝑃+𝐹𝑃 -X- _ O +c. -X- _ O +Nilai -X- _ O +Loss -X- _ O +Nilai -X- _ O +loss -X- _ O +yang -X- _ O +adalah -X- _ O +merepresentasikan -X- _ O +komputasi -X- _ O +yang -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +ketidaktepatan -X- _ O +sistem -X- _ O +dalam -X- _ O +pengenalan -X- _ O +objek. -X- _ O +𝐹𝑃+𝐹𝑁 -X- _ O +𝑇𝑃+𝑇𝑁+𝐹𝑃+𝐹 -X- _ O +parameter -X- _ O +𝐿𝑜𝑠𝑠 -X- _ O += -X- _ O +d. -X- _ O +Cross -X- _ O +Validation -X- _ O +K-fold -X- _ O +Cross -X- _ O +validation -X- _ O +K-fold -X- _ O +adalah -X- _ O +teknik -X- _ O +untuk -X- _ O +mengonfirmasi -X- _ O +keakuratan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +data -X- _ O +tertentu. -X- _ O +8. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +terbaik -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +Dalam -X- _ O +tahapan -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +akan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +performa -X- _ O +model. -X- _ O +Model -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +kedua -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +dipilih -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +performa -X- _ O +paling -X- _ O +baik. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Gambar -X- _ O +3 -X- _ O +mengilustrasikan -X- _ O +bagaimana -X- _ O +kerangka -X- _ O +kerja -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +isu-isu -X- _ O +yang -X- _ O +mendorong -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini. -X- _ O +Oleh -X- _ O +sebab -X- _ O +permasalahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +maka -X- _ O +dilakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +pendeteksian. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +analisis -X- _ O +dimulai -X- _ O +dengan -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data -X- _ O +dan -X- _ O +pemilihan -X- _ O +sampel. -X- _ O +sampel-sampel -X- _ O +Setelah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +, -X- _ O +dengan -X- _ O +digabungkan -X- _ O +menjadi -X- _ O +tersebut -X- _ O +dataset -X- _ O +satu -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +merge. -X- _ O +Setelah -X- _ O +tahapan -X- _ O +penggabungan -X- _ O +dilanjutkan -X- _ O +dengan -X- _ O +melakukan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur. -X- _ O +akan -X- _ O +Proses -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +dan -X- _ O +CNN. -X- _ O +Dari -X- _ O +kedua -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +metode. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +kriteria -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +metode. -X- _ O +Metode -X- _ O +SVM -X- _ O +memilih -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +aspek -X- _ O +pengukuran -X- _ O +presisi -X- _ O +, -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +K-fold -X- _ O +dan -X- _ O +hasil -X- _ O +model -X- _ O +diperoleh -X- _ O +terbaik -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +performa. -X- _ O +Untuk -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +pemilihan -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +dilakukan -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +aspek -X- _ O +pengukuran -X- _ O +akurasi -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +loss -X- _ O +dan -X- _ O +performa. -X- _ O +Hasil -X- _ O +kedua -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +dari -X- _ O +masing-masing -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +untuk -X- _ O +dilakukan -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +terbaik -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +aspek -X- _ O +pengukuran -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +performa -X- _ O +model. -X- _ O +perbandingan -X- _ O +kemudian -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +HASIL -X- _ O +DAN -X- _ O +PEMBAHASAN -X- _ O +1. -X- _ O +Pengumpulan -X- _ O +Data -X- _ O +Sumber-sumber -X- _ O +data -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +meliputi -X- _ O +web -X- _ O +Phishtorm -X- _ O +, -X- _ O +web -X- _ O +URLHaus -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +web -X- _ O +Phishtank. -X- _ O +Data -X- _ O +dari -X- _ O +web -X- _ O +tersebut -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dengan -X- _ O +cara -X- _ O +diunduh. -X- _ O +Data -X- _ O +diunduh -X- _ O +pada -X- _ O +bulan -X- _ O +November -X- _ O +2022. -X- _ O +Dalam -X- _ O +data -X- _ O +URLHaus -X- _ O +diperoleh -X- _ O +data -X- _ O +sejumlah -X- _ O +129.989 -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +dataset -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +id -X- _ O +, -X- _ O +dateadded -X- _ O +, -X- _ O +URL -X- _ O +, -X- _ O +url_status -X- _ O +, -X- _ O +last_online -X- _ O +, -X- _ O +threat -X- _ O +tags -X- _ O +, -X- _ O +urlhaus_link -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +reporter. -X- _ O +Dalam -X- _ O +data -X- _ O +Phishtank -X- _ O +diperoleh -X- _ O +data -X- _ O +sejumlah -X- _ O +89.295 -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +variabel -X- _ O +data -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +dataset -X- _ O +yaitu -X- _ O +phish_id -X- _ O +, -X- _ O +phish_detail_url -X- _ O +, -X- _ O +URL -X- _ O +, -X- _ O +submission_time -X- _ O +, -X- _ O +verified -X- _ O +, -X- _ O +verification_time -X- _ O +, -X- _ O +online -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +target. -X- _ O +Dalam -X- _ O +data -X- _ O +Phishtorm -X- _ O +diperoleh -X- _ O +data -X- _ O +sejumlah -X- _ O +48.009 -X- _ O +data -X- _ O +URL -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +48.002 -X- _ O +data -X- _ O +URL -X- _ O +jahat -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +dataset -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +variabel -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +domain -X- _ O +, -X- _ O +ranking -X- _ O +, -X- _ O +mld_res -X- _ O +, -X- _ O +mld.ps_res -X- _ O +, -X- _ O +card_rem -X- _ O +, -X- _ O +jaccard_RA -X- _ O +, -X- _ O +ratio_Rrem -X- _ O +, -X- _ O +jaccard_AR -X- _ O +, -X- _ O +jaccard_ARrd -X- _ O +, -X- _ O +jaccard_ARrem -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +label. -X- _ O +jaccard_AA -X- _ O +, -X- _ O +jaccard_RR -X- _ O +, -X- _ O +ratio_Arem -X- _ O +, -X- _ O +2. -X- _ O +Pemilihan -X- _ O +Sampel -X- _ O +Tahapan -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +pengambilan -X- _ O +sampel. -X- _ O +Pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +penelitian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Phyton. -X- _ O +Pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +bertahap -X- _ O +secara -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +diambil -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30.000 -X- _ O +data. -X- _ O +Pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +SRS -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30.000 -X- _ O +data. -X- _ O +Jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +diambil -X- _ O +sebanyak -X- _ O +30.000 -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +masing-masing -X- _ O +sumber -X- _ O +data. -X- _ O +Pengambilan -X- _ O +sampel -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +pengacakan -X- _ O +data -X- _ O +sebanyak -X- _ O +1 -X- _ O +kali. -X- _ O +Untuk -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +Phishtorm -X- _ O +akan -X- _ O +dibagi -X- _ O +menjadi -X- _ O +dua -X- _ O +tahapan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +membagi -X- _ O +data -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +URL -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +URL -X- _ O +Jahat. -X- _ O +3. -X- _ O +Integrasi -X- _ O +Data -X- _ O +Sebelum -X- _ O +melakukan -X- _ O +integrasi -X- _ O +data -X- _ O +terlebih -X- _ O +dahulu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pengecekan -X- _ O +dan -X- _ O +menyamakan -X- _ O +format -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +pengolahan -X- _ O +data -X- _ O +penelitian. -X- _ O +Format -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dengan -X- _ O +memberikan -X- _ O +nama -X- _ O +variabel -X- _ O +yaitu -X- _ O +untuk -X- _ O +kolom -X- _ O +yang -X- _ O +berisikan -X- _ O +URL -X- _ O +akan -X- _ O +diberina -X- _ O +nama -X- _ O +“url” -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +kolom -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +berisikan -X- _ O +tipe -X- _ O +/ -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +URL -X- _ O +apakah -X- _ O +termasuk -X- _ O +URL -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +URL -X- _ O +jahat -X- _ O +akan -X- _ O +diberi -X- _ O +nama -X- _ O +“type”. -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Format -X- _ O +penulisan -X- _ O +dataset -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +Baik -X- _ O +dan -X- _ O +URL -X- _ O +Jahat -X- _ O +Seperti -X- _ O +yang -X- _ O +ditunjukkan -X- _ O +dalam -X- _ O +gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Type -X- _ O +diberi -X- _ O +nama -X- _ O +“good” -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +diberi -X- _ O +nama -X- _ O +“bad’ -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +jahat. -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Tahapan -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur. -X- _ O +Fitur-fitur -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +diekstrak -X- _ O +sebanyak -X- _ O +20 -X- _ O +fitur. -X- _ O +Fitur-fitur -X- _ O +tersebut -X- _ O +merupakan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +dari -X- _ O +komponen-komponen -X- _ O +penyusun -X- _ O +URL -X- _ O +seperti -X- _ O +yang -X- _ O +terlihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Ekstraksi -X- _ O +komponen-komponen -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +karakteristik -X- _ O +dari -X- _ O +URL -X- _ O +jahat -X- _ O +dan -X- _ O +URL -X- _ O +Baik. -X- _ O +Setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +mengkodekan -X- _ O +type -X- _ O +yaitu -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +dengan -X- _ O +ulang -X- _ O +terhadap -X- _ O +fitur -X- _ O +kategori -X- _ O +“1” -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +URL -X- _ O +dengan -X- _ O +kategori -X- _ O +“bad” -X- _ O +akan -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +“0”. -X- _ O +akan -X- _ O +dikategorikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +“good” -X- _ O +sampel -X- _ O +, -X- _ O +Setelah -X- _ O +melakukan -X- _ O +penyamaan -X- _ O +format -X- _ O +data -X- _ O +pada -X- _ O +masing-masing -X- _ O +langkah -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +yaitu -X- _ O +melakukan -X- _ O +penyatuan -X- _ O +data -X- _ O +sampel. -X- _ O +Penyatuan -X- _ O +data -X- _ O +sampel -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +merge -X- _ O +dataset -X- _ O +menjadi -X- _ O +sebuah -X- _ O +dataset. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +merupakan -X- _ O +gabungan -X- _ O +seluruh -X- _ O +data. -X- _ O +sumber -X- _ O +Penyatuan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +tahapan -X- _ O +selanjutnya. -X- _ O +sebanyak -X- _ O +120.000 -X- _ O +sampel -X- _ O +dataset -X- _ O +4. -X- _ O +Ekstraksi -X- _ O +Fitur -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Struktur -X- _ O +Elemen -X- _ O +URL -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Ekstraksi -X- _ O +Fitur -X- _ O +Hasil -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +akan -X- _ O +berupa -X- _ O +data-data -X- _ O +seperti -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +juga -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +“type” -X- _ O +merupakan -X- _ O +klasifikasi -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +sebelum -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +“type_code” -X- _ O +merupakan -X- _ O +pengkodean -X- _ O +ulang -X- _ O +pada -X- _ O +fitur -X- _ O +“type” -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pada -X- _ O +proses -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur. -X- _ O +fitur. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +untuk -X- _ O +5. -X- _ O +CNN -X- _ O +( -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +) -X- _ O +data -X- _ O +telah -X- _ O +yang -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +diterapkan -X- _ O +terhadap -X- _ O +tahapan -X- _ O +model -X- _ O +sebelumnya. -X- _ O +Pemodelan -X- _ O +CNN -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +tersebut -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +hasil -X- _ O +terbaik -X- _ O +, -X- _ O +sesuai -X- _ O +dengan -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +dibentuk -X- _ O +pada -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Grafik -X- _ O +Akurasi -X- _ O +vs -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Data -X- _ O +Pendefinisian -X- _ O +awal -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pengaturan -X- _ O +yaitu -X- _ O +input -X- _ O +size -X- _ O +sebesar -X- _ O +19 -X- _ O +, -X- _ O +output -X- _ O +size -X- _ O +besar -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +hidden -X- _ O +layer -X- _ O +sebesar -X- _ O +50 -X- _ O +, -X- _ O +batch -X- _ O +size -X- _ O +sebesar -X- _ O +100 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +sebesar -X- _ O +20. -X- _ O +Parameter -X- _ O +penelitian -X- _ O +maksimal -X- _ O +menggunakan -X- _ O +‘adam’ -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +loss -X- _ O +yaitu -X- _ O +‘sparse_categorical_crossentropy’ -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +optimasi -X- _ O +iterasi -X- _ O +yaitu -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +dan -X- _ O +parameter -X- _ O +metrics -X- _ O +yaitu -X- _ O +‘accuracy’. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +94.197 -X- _ O +% -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +loss -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.138. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pencarian -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +grid -X- _ O +search -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +parameter -X- _ O +terbaik -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +parameter -X- _ O +C -X- _ O +yaitu -X- _ O +0.1 -X- _ O +, -X- _ O +parameter -X- _ O +C -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +besarnya -X- _ O +pinalti -X- _ O +yang -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +oleh -X- _ O +kesalahan -X- _ O +dalam -X- _ O +pengklasifikasian -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Gamma -X- _ O +sebesar -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +gamma -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +menentukan -X- _ O +seberapa -X- _ O +besar -X- _ O +kelengkungan -X- _ O +dari -X- _ O +batas -X- _ O +keputusan. -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +kernel -X- _ O +( -X- _ O +radial -X- _ O +basis -X- _ O +function -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +85 -X- _ O +% -X- _ O +dengan -X- _ O +presisi -X- _ O +sebesar -X- _ O +94 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +rbf -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Grafik -X- _ O +Akurasi -X- _ O +Gambar -X- _ O +10. -X- _ O +Evaluation -X- _ O +Metric -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +rincian -X- _ O +presisi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +untuk -X- _ O +dapat -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +URL -X- _ O +jahat -X- _ O +sebesar -X- _ O +83 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +untuk -X- _ O +mendeteksi -X- _ O +URL -X- _ O +baik -X- _ O +sebesar -X- _ O +94 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +K-Fold -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +84 -X- _ O +% -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +standar -X- _ O +deviasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.002. -X- _ O +Artinya -X- _ O +adalah -X- _ O +hasil -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dengan -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +baik. -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Grafik -X- _ O +Cost -X- _ O +Loss -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +8 -X- _ O +dan -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak -X- _ O +iterasi -X- _ O +( -X- _ O +epoch -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +akurasi -X- _ O +model -X- _ O +semakin -X- _ O +meningkat -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +cost -X- _ O +loss -X- _ O +model -X- _ O +semakin -X- _ O +menurun -X- _ O +atau -X- _ O +semakin -X- _ O +rendah. -X- _ O +Artinya -X- _ O +bahwa -X- _ O +kesalahan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +selama -X- _ O +penambahan -X- _ O +iterasi -X- _ O +semakin -X- _ O +kecil. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +disimpulkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +semakin -X- _ O +membaik -X- _ O +selama -X- _ O +penambahan -X- _ O +iterasi. -X- _ O +hasil -X- _ O +diperoleh -X- _ O +Model -X- _ O +CNN -X- _ O +ini -X- _ O +juga -X- _ O +dilakukan -X- _ O +uji -X- _ O +performa -X- _ O +yang -X- _ O +dimana -X- _ O +jumlah -X- _ O +waktu -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +model -X- _ O +sebesar -X- _ O +18.661 -X- _ O +detik. -X- _ O +Artinya -X- _ O +bahwa -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +model -X- _ O +CNN -X- _ O +pada -X- _ O +dataset -X- _ O +tersebut -X- _ O +berkisar -X- _ O +antara -X- _ O +18 -X- _ O +-19 -X- _ O +detik -X- _ O +serta -X- _ O +dapat -X- _ O +dikatakan -X- _ O +sangat -X- _ O +cepat. -X- _ O +dengan -X- _ O +6. -X- _ O +SVM -X- _ O +( -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +) -X- _ O +Dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +30 -X- _ O +% -X- _ O +data -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +testing -X- _ O +dan -X- _ O +70 -X- _ O +% -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +training. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +tersebut -X- _ O +menggunakan -X- _ O +perbandingan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +, -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +perbandingan. -X- _ O +sama -X- _ O +yang -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +dilakukan -X- _ O +uji -X- _ O +performa -X- _ O +dengan -X- _ O +melihat -X- _ O +waktu -X- _ O +running -X- _ O +model -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +waktu -X- _ O +sebesar -X- _ O +10-11 -X- _ O +menit. -X- _ O +Artinya -X- _ O +bahwa -X- _ O +metode -X- _ O +svm -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +model -X- _ O +data -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +waktu -X- _ O +sekitar -X- _ O +10-11 -X- _ O +menit. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +k-fold -X- _ O +, -X- _ O +diperoleh -X- _ O +waktu -X- _ O +running -X- _ O +data -X- _ O +sekitar -X- _ O +3-4 -X- _ O +jam. -X- _ O +Hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +dikarenakan -X- _ O +proses -X- _ O +iterasi -X- _ O +yang -X- _ O +banyak -X- _ O +dilakukan -X- _ O +untuk -X- _ O +memperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +terbaik. -X- _ O +dilakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +ketika -X- _ O +7. -X- _ O +Perbandingan -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +perhitungan -X- _ O +diperoleh -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +akurat -X- _ O +yaitu -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN. -X- _ O +Metode -X- _ O +SVM -X- _ O +memperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +85 -X- _ O +% -X- _ O +, -X- _ O +sedangkan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +memperoleh -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +94.71 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Artinya -X- _ O +adalah -X- _ O +Metode -X- _ O +CNN -X- _ O +lebih -X- _ O +efektif -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +dari -X- _ O +metode -X- _ O +SVM. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +juga -X- _ O +, -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +diperoleh -X- _ O +hasil -X- _ O +bahwa -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +SVM -X- _ O +sebesar -X- _ O +10-11 -X- _ O +menit -X- _ O +dan -X- _ O +CNN -X- _ O +sebesar -X- _ O +18 -X- _ O +– -X- _ O +19 -X- _ O +detik. -X- _ O +Artinya -X- _ O +bahwa -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +CNN -X- _ O +lebih -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +cepat -X- _ O +daripada -X- _ O +model -X- _ O +SVM. -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berikut -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +tiga -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +dari -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +menggunakan -X- _ O +grid -X- _ O +search -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +model -X- _ O +menggunakan -X- _ O +K-fold. -X- _ O +Model -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +85 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +presisi -X- _ O +sebesar -X- _ O +94 -X- _ O +% -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dikatakan -X- _ O +baik. -X- _ O +Dengan -X- _ O +performa -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +dibutuhkan -X- _ O +untuk -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +model -X- _ O +berkisar -X- _ O +antara -X- _ O +10-11 -X- _ O +Menit. -X- _ O +2. -X- _ O +Telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +membangun -X- _ O +model -X- _ O +terbaik -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +loss. -X- _ O +Model -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +hasil -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +94.71 -X- _ O +% -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +loss -X- _ O +sebesar -X- _ O +0.1215 -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dikatakan -X- _ O +sangat -X- _ O +baik. -X- _ O +Diperoleh -X- _ O +performa -X- _ O +model -X- _ O +berkisar -X- _ O +antara -X- _ O +18-19 -X- _ O +detik. -X- _ O +3. -X- _ O +Dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +kedua -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +diperoleh -X- _ O +bahwa -X- _ O +metode -X- _ O +terbaik -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +pendeteksian -X- _ O +yaitu -X- _ O +metode -X- _ O +CNN -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +akurasi -X- _ O +sebesar -X- _ O +94.71 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +Hasil -X- _ O +tersebut -X- _ O +didukung -X- _ O +oleh -X- _ O +performa -X- _ O +CNN -X- _ O +sebesar -X- _ O +18-19 -X- _ O +detik -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +durasi -X- _ O +tersebut -X- _ O +lebih -X- _ O +cepat -X- _ O +daripada -X- _ O +metode -X- _ O +SVM -X- _ O +yang -X- _ O +memerlukan -X- _ O +waktu -X- _ O +10-11 -X- _ O +menit. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +rekomendasi -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +lebih -X- _ O +lanjut -X- _ O +diperoleh -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diselesaikan -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +penelitian -X- _ O +1. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +terbatas -X- _ O +dalam -X- _ O +melakukan -X- _ O +implementasi -X- _ O +pada -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +, -X- _ O +oleh -X- _ O +sebab -X- _ O +itu -X- _ O +untuk -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +implementasi -X- _ O +menjadi -X- _ O +sebuah -X- _ O +sistem -X- _ O +pendeteksian. -X- _ O +2. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +masih -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +ekstraksi -X- _ O +fitur -X- _ O +sebanyak -X- _ O +20 -X- _ O +fitur -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +penelitian -X- _ O +selanjutnya -X- _ O +dapat -X- _ O +melakukan -X- _ O +penambahan -X- _ O +fitur -X- _ O +dan -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +pengaruh -X- _ O +antar -X- _ O +fitur. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Adip -X- _ O +Fakhri -X- _ O +Muhtadi -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Ahmad -X- _ O +Almaarif. -X- _ O +“Analysis -X- _ O +of -X- _ O +Malware -X- _ O +Impact -X- _ O +on -X- _ O +Network -X- _ O +Traffic -X- _ O +usingBehavior-based -X- _ O +Detection -X- _ O +Technique -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +IJADIS -X- _ O +: -X- _ O +International -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Advances -X- _ O +in -X- _ O +Data -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Systems -X- _ O +, -X- _ O +Vol.1 -X- _ O +, -X- _ O +No.1 -X- _ O +, -X- _ O +hal. -X- _ O +17-25 -X- _ O +, -X- _ O +April -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Ehsan -X- _ O +Nowroozi -X- _ O +, -X- _ O +Abhishek -X- _ O +, -X- _ O +Mohammad -X- _ O +Reza -X- _ O +Mohammadi -X- _ O +dan -X- _ O +Mauro -X- _ O +Conti. -X- _ O +“An -X- _ O +Adversarial -X- _ O +Attack -X- _ O +Analysis -X- _ O +on -X- _ O +Malicious -X- _ O +Advertisement -X- _ O +URL -X- _ O +Detection -X- _ O +Framework -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +arXiv -X- _ O +preprint -X- _ O +arXiv -X- _ O +: -X- _ O +2204.13172 -X- _ O +, -X- _ O +April -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +K. -X- _ O +S. -X- _ O +Nugroho -X- _ O +, -X- _ O +“Confusion -X- _ O +Matrix -X- _ O +untuk -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +Model -X- _ O +pada -X- _ O +Supervised -X- _ O +Learning -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +13 -X- _ O +November -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +ksnugroho.medium.com -X- _ O +/ -X- _ O +confusion-matrix-untuk-evaluasi-model-p -X- _ O +ada-unsupervised-machine-learning-bc4b1ae9ae3f. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Alireza -X- _ O +Souri -X- _ O +dan -X- _ O +Rahil -X- _ O +Hosseini. -X- _ O +“A -X- _ O +state‑of‑the‑art -X- _ O +survey -X- _ O +of -X- _ O +malware -X- _ O +detection -X- _ O +approaches -X- _ O +using -X- _ O +data -X- _ O +mining -X- _ O +techniques -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Human-centric -X- _ O +Computing -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Sciences -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +8 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +Januari -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Tsehay -X- _ O +Admassu -X- _ O +Assegie. -X- _ O +“K-Nearest -X- _ O +Neighbor -X- _ O +Based -X- _ O +URL -X- _ O +Identification -X- _ O +Model -X- _ O +for -X- _ O +Phishing -X- _ O +Attack -X- _ O +Detection -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Indian -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Artificial -X- _ O +Intelligence -X- _ O +and -X- _ O +Neural -X- _ O +Networking -X- _ O +( -X- _ O +IJAINN -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +hal. -X- _ O +18-21 -X- _ O +, -X- _ O +April -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +S. -X- _ O +Ritonga -X- _ O +and -X- _ O +d. -X- _ O +E. -X- _ O +S. -X- _ O +Purwaningsih -X- _ O +, -X- _ O +“Penerapan -X- _ O +Metode -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +( -X- _ O +SVM -X- _ O +) -X- _ O +Dalam -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Pengelasan -X- _ O +SMAW -X- _ O +( -X- _ O +Shield -X- _ O +Metal -X- _ O +Arc -X- _ O +Welding -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ilmiah -X- _ O +Edutic -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +17-25 -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +Makalah -X- _ O +Sidang -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +D. -X- _ O +R. -X- _ O +Septani -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +Widiyasono -X- _ O +and -X- _ O +d. -X- _ O +H. -X- _ O +Mubarok -X- _ O +, -X- _ O +“Investigasi -X- _ O +Serangan -X- _ O +Malware -X- _ O +Njrat -X- _ O +Pada -X- _ O +PC -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Edukasi -X- _ O +dan -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Informatika -X- _ O +( -X- _ O +JEPIN -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +123-128 -X- _ O +, -X- _ O +2016. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +Databoks. -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +, -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Keamanan -X- _ O +Siber -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Peringkat -X- _ O +ke-6 -X- _ O +di -X- _ O +Asia -X- _ O +Tenggara. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +databoks.katadata.co.id -X- _ O +/ -X- _ O +datapublish -X- _ O +/ -X- _ O +2022 -X- _ O +/ -X- _ O +03 -X- _ O +/ -X- _ O +07 -X- _ O +/ -X- _ O +keamanan-siber-in -X- _ O +donesia-peringkat-ke-6-di-asia-tenggara. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +T. -X- _ O +F. -X- _ O +Kusumaningrum -X- _ O +, -X- _ O +“Implementasi -X- _ O +Convolution -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +( -X- _ O +CNN -X- _ O +) -X- _ O +Untuk -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Jamur -X- _ O +Konsumsi -X- _ O +Di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Keras -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +UNIVERSITAS -X- _ O +ISLAM -X- _ O +INDONESIA -X- _ O +, -X- _ O +YOGYAKARTA -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +BSSN -X- _ O +, -X- _ O +Laporan -X- _ O +Tahunan -X- _ O +Monitoring -X- _ O +Keamanan -X- _ O +Siber -X- _ O +2021 -X- _ O +, -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +BSSN -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +S. -X- _ O +Ritonga -X- _ O +and -X- _ O +d. -X- _ O +E. -X- _ O +S. -X- _ O +Purwaningsih -X- _ O +, -X- _ O +“Penerapan -X- _ O +Metode -X- _ O +Support -X- _ O +Vector -X- _ O +Machine -X- _ O +( -X- _ O +SVM -X- _ O +) -X- _ O +Dalam -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Kualitas -X- _ O +Pengelasan -X- _ O +SMAW -X- _ O +( -X- _ O +Shield -X- _ O +Metal -X- _ O +Arc -X- _ O +Welding -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Ilmiah -X- _ O +Edutic -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +17-25 -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Carolin -X- _ O +Jeeva -X- _ O +dan -X- _ O +Elijah -X- _ O +Blessing -X- _ O +Rajsingh. -X- _ O +“Intelligent -X- _ O +phishing -X- _ O +url -X- _ O +detection -X- _ O +using -X- _ O +association -X- _ O +rule -X- _ O +mining -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Human-Centric -X- _ O +Computing -X- _ O +and -X- _ O +Information -X- _ O +Sciences -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +10 -X- _ O +, -X- _ O +2016. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Ali -X- _ O +Aljofey -X- _ O +, -X- _ O +Qingshan -X- _ O +Jiang -X- _ O +, -X- _ O +Qiang -X- _ O +Qu -X- _ O +, -X- _ O +Mingqing -X- _ O +Huang -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Jean-Pierre -X- _ O +Niyigena -X- _ O +, -X- _ O +“An -X- _ O +Effective -X- _ O +Phishing -X- _ O +Detection -X- _ O +Model -X- _ O +Based -X- _ O +on -X- _ O +Character -X- _ O +Level -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +from -X- _ O +URL -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +MDPI -X- _ O +: -X- _ O +electronics -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +Julian -X- _ O +Dwi -X- _ O +Nugraha -X- _ O +, -X- _ O +Avon -X- _ O +Budiono -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Ahmad -X- _ O +Almaarif. -X- _ O +“Analysis -X- _ O +Malware -X- _ O +Based -X- _ O +on -X- _ O +Call -X- _ O +Memory -X- _ O +API -X- _ O +with -X- _ O +Signature-Based -X- _ O +Detection -X- _ O +Method -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +JRSI -X- _ O +: -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Rekayasa -X- _ O +Sistem -X- _ O +Dan -X- _ O +Industri -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +hal. -X- _ O +77-84 -X- _ O +, -X- _ O +Desember -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Leidy -X- _ O +Kurnia -X- _ O +Hatika1 -X- _ O +, -X- _ O +Avon -X- _ O +Budiyono -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Ahmad -X- _ O +Almaarif. -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Ketepatan -X- _ O +Deteksi -X- _ O +Malware -X- _ O +Pada -X- _ O +Software -X- _ O +Antivirus -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Analisis -X- _ O +Statis -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +e-Proceeding -X- _ O +of -X- _ O +Engineering -X- _ O +: -X- _ O +Universitas -X- _ O +Telkom -X- _ O +, -X- _ O +Vol.6 -X- _ O +, -X- _ O +No.2 -X- _ O +, -X- _ O +hal. -X- _ O +7812-7819 -X- _ O +, -X- _ O +Augustus -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Andrei -X- _ O +Butnaru -X- _ O +, -X- _ O +Alexios -X- _ O +Mylonas -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +Nikolaos -X- _ O +Pitropakis. -X- _ O +“Towards -X- _ O +Lightweight -X- _ O +URL-Based -X- _ O +Phishing -X- _ O +Detection -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +MDPI -X- _ O +: -X- _ O +future -X- _ O +internet -X- _ O +, -X- _ O +Vol. -X- _ O +13 -X- _ O +, -X- _ O +No. -X- _ O +6 -X- _ O +, -X- _ O +Juni -X- _ O +2021. -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +T. -X- _ O +B. -X- _ O +Sasongko -X- _ O +, -X- _ O +“Komparasi -X- _ O +Dan -X- _ O +Analisis -X- _ O +Kinerja -X- _ O +Model -X- _ O +Algoritma -X- _ O +SVM -X- _ O +Dan -X- _ O +PSO-SVM -X- _ O +( -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Jalur -X- _ O +Minat -X- _ O +SMA -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Teknik -X- _ O +Informatika -X- _ O +dan -X- _ O +Sistem -X- _ O +Informasi -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +244-253 -X- _ O +, -X- _ O +2016. -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +A. -X- _ O +Butnaru -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +Mylonas -X- _ O +and -X- _ O +d. -X- _ O +N. -X- _ O +Pitropakis -X- _ O +, -X- _ O +“Towards -X- _ O +Lightweight -X- _ O +URL-Based -X- _ O +Phishing -X- _ O +Detection -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +MDPI -X- _ O +: -X- _ O +future -X- _ O +internet -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +1-15 -X- _ O +, -X- _ O +2019. -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +N. -X- _ O +Ibrahim -X- _ O +, -X- _ O +G. -X- _ O +A. -X- _ O +Lestari -X- _ O +, -X- _ O +F. -X- _ O +S. -X- _ O +Hanafi -X- _ O +, -X- _ O +K. -X- _ O +Saleh -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +K. -X- _ O +C. -X- _ O +Pratiwi -X- _ O +, -X- _ O +M. -X- _ O +S. -X- _ O +Haq -X- _ O +and -X- _ O +d. -X- _ O +A. -X- _ O +I. -X- _ O +Mastur -X- _ O +, -X- _ O +“Klasifikasi -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kematangan -X- _ O +Pucuk -X- _ O +Daun -X- _ O +Teh -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +Convolutional -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +ELKOMIKA -X- _ O +: -X- _ O +Jurnal -X- _ O +Teknik -X- _ O +Energi -X- _ O +Elektrik -X- _ O +, -X- _ O +Teknik -X- _ O +Telekomunikasi -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Teknik -X- _ O +Elektronika -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +162-176 -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +I. -X- _ O +A. -X- _ O +M. -X- _ O +Supartin -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +K. -X- _ O +G. -X- _ O +Sukarsa -X- _ O +and -X- _ O +d. -X- _ O +I. -X- _ O +G. -X- _ O +A. -X- _ O +M. -X- _ O +Srinadi -X- _ O +, -X- _ O +“Analisis -X- _ O +Diskriminasi -X- _ O +Pada -X- _ O +Klasifikasi -X- _ O +Desa -X- _ O +Di -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +Tabanan -X- _ O +Menggunakan -X- _ O +Metode -X- _ O +K-Fold -X- _ O +Cross -X- _ O +Validation -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +E-Jurnal -X- _ O +Matematika -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +106-115 -X- _ O +, -X- _ O +2017. -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +D. -X- _ O +T. -X- _ O +Rawung -X- _ O +, -X- _ O +Bahan -X- _ O +Ajar -X- _ O +Diklat -X- _ O +Statistisi -X- _ O +Ahli -X- _ O +BPS -X- _ O +Angkatan -X- _ O +XXI -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +2020 -X- _ O +Mata -X- _ O +Diklat -X- _ O +: -X- _ O +Metode -X- _ O +Penarikan -X- _ O +Sampel -X- _ O +, -X- _ O +tahun -X- _ O +PUSDIKLAT -X- _ O +BPS -X- _ O +RI -X- _ O +, -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +22 -X- _ O +] -X- _ O +M. -X- _ O +Yunus -X- _ O +, -X- _ O +“ -X- _ O +# -X- _ O +3 -X- _ O +Machine -X- _ O +Learning -X- _ O +Evaluation -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +12 -X- _ O +Januari -X- _ O +2020. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +yunusmuhammad007.medium.com -X- _ O +/ -X- _ O +3-machine-learning-evaluation -X- _ O +-239426e3319e. -X- _ O +[ -X- _ O +23 -X- _ O +] -X- _ O +Abuse.ch. -X- _ O +URLHaus. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +urlhaus.abuse.ch -X- _ O +/ -X- _ O +[ -X- _ O +24 -X- _ O +] -X- _ O +PhishTank. -X- _ O +PhishTank. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Database -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +phishtank.org -X- _ O +/ -X- _ O +developer_info.php -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +[ -X- _ O +25 -X- _ O +] -X- _ O +Samuel -X- _ O +Marchal. -X- _ O +( -X- _ O +2014 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +PhishStorm -X- _ O +- -X- _ O +phishing -X- _ O +/ -X- _ O +kumpulan -X- _ O +data -X- _ O +URL -X- _ O +yang -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +research.aalto.fi -X- _ O +/ -X- _ O +en -X- _ O +/ -X- _ O +datasets -X- _ O +/ -X- _ O +phishstorm-phishing-legitimate-url-da -X- _ O +taset. -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +sah. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O + +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +R-Package -X- _ O +Pada -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Data -X- _ O +Panel -X- _ O +Berdistribusi -X- _ O +Beta -X- _ O +dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +Tahun -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +Dian -X- _ O +Rahmawati -X- _ O +Salis -X- _ O +( -X- _ O +221911153 -X- _ O +, -X- _ O +4SD1 -X- _ O +) -X- _ O +Dosen -X- _ O +Pembimbing -X- _ O +: -X- _ O +Dr. -X- _ O +Azka -X- _ O +Ubaidillah -X- _ O +, -X- _ O +S.S.T. -X- _ O +, -X- _ O +M.Si. -X- _ O +terbatasnya -X- _ O +Ringkasan—Dalam -X- _ O +memaksimalkan -X- _ O +perannya -X- _ O +sebagai -X- _ O +penyedia -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +BPS -X- _ O +lebih -X- _ O +mengandalkan -X- _ O +survei -X- _ O +dibanding -X- _ O +sensus -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pengumpulan -X- _ O +data. -X- _ O +Meski -X- _ O +demikian -X- _ O +, -X- _ O +survei -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +berupa -X- _ O +terbatasnya -X- _ O +level -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel. -X- _ O +SAE -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +karena -X- _ O +merupakan -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mengatasi -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +survei -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +BPS -X- _ O +bersifat -X- _ O +survei -X- _ O +panel -X- _ O +yang -X- _ O +apabila -X- _ O +datanya -X- _ O +dimanfaatkan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik -X- _ O +akan -X- _ O +memiliki -X- _ O +berbagai -X- _ O +keuntungan. -X- _ O +Untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +statistik -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ O +model -X- _ O +Rao-yu -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +data -X- _ O +BPS -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +proporsi. -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berbentuk -X- _ O +proporsi -X- _ O +adalah -X- _ O +pendekatan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +beta. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +diperlukan -X- _ O +sebuah -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +proporsi -X- _ O +yang -X- _ O +nilainya -X- _ O +berada -X- _ O +dalam -X- _ O +interval -X- _ O +terbuka -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +hingga -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +belum -X- _ O +terdapat -X- _ O +tools -X- _ O +terkait -X- _ O +model -X- _ O +tersebut. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +melakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ B-TUJUAN +R-package -X- _ I-TUJUAN +pada -X- _ I-TUJUAN +small -X- _ I-TUJUAN +area -X- _ I-TUJUAN +estimation -X- _ I-TUJUAN +data -X- _ I-TUJUAN +panel -X- _ I-TUJUAN +berdistribusi -X- _ I-TUJUAN +beta -X- _ I-TUJUAN +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ B-METODE +hierarchical -X- _ I-METODE +bayes. -X- _ I-METODE +Kemudian -X- _ O +, -X- _ O +R-package -X- _ O +akan -X- _ O +diuji -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +dan -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018-2021. -X- _ O +Kata -X- _ O +Kunci— -X- _ O +SAE -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +, -X- _ O +R-package -X- _ O +, -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +beta. -X- _ O +I. -X- _ O +LATAR -X- _ O +BELAKANG -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +adalah -X- _ O +Lembaga -X- _ O +Pemerintah -X- _ O +non -X- _ O +kementerian -X- _ O +yang -X- _ O +bertanggung -X- _ O +jawab -X- _ O +langsung -X- _ O +kepada -X- _ O +Presiden -X- _ O +dan -X- _ O +berperan -X- _ O +sebagai -X- _ O +penyedia -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +tingkat -X- _ O +nasional -X- _ O +maupun -X- _ O +internasional -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +rangka -X- _ O +mendukung -X- _ O +Indonesia -X- _ O +Maju. -X- _ O +Dalam -X- _ O +memaksimalkan -X- _ O +perannya -X- _ O +, -X- _ O +BPS -X- _ O +melakukan -X- _ O +dua -X- _ O +kegiatan -X- _ O +utama -X- _ O +yaitu -X- _ O +sensus -X- _ O +dan -X- _ O +survei. -X- _ O +Sensus -X- _ O +memiliki -X- _ O +keunggulan -X- _ O +karena -X- _ O +dapat -X- _ O +memberikan -X- _ O +informasi -X- _ O +hingga -X- _ O +area -X- _ O +data -X- _ O +terkecil. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +variabel -X- _ O +atau -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +sensus -X- _ O +sangat -X- _ O +terbatas -X- _ O +dan -X- _ O +dalam -X- _ O +pelaksanaannya -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +biaya -X- _ O +dan -X- _ O +tenaga -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +serta -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +lama. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +BPS -X- _ O +lebih -X- _ O +mengandalkan -X- _ O +survei -X- _ O +daripada -X- _ O +sensus. -X- _ O +Walaupun -X- _ O +menjadi -X- _ O +andalan -X- _ O +, -X- _ O +survei -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterbatasan -X- _ O +berupa -X- _ O +terbatasnya -X- _ O +level -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +karena -X- _ O +terbatasnya -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel. -X- _ O +Padahal -X- _ O +seiring -X- _ O +berkembangnya -X- _ O +zaman -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +semakin -X- _ O +banyak -X- _ O +pula -X- _ O +pengguna -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +membutuhkan -X- _ O +data -X- _ O +statistik -X- _ O +dengan -X- _ O +level -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +rendah -X- _ O +dengan -X- _ O +pembahasan -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +rinci. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +ketika -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dari -X- _ O +batas -X- _ O +minimal -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +mengakibatkan -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +tidak -X- _ O +dapat -X- _ O +diandalkan -X- _ O +karena -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +parameternya -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +standard -X- _ O +error -X- _ O +yang -X- _ O +besar -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +solusi -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +dengan -X- _ O +menambah -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +dalam -X- _ O +penambahan -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +diperlukan -X- _ O +pula -X- _ O +penambahan -X- _ O +biaya -X- _ O +yang -X- _ O +sering -X- _ O +menjadi -X- _ O +kendala. -X- _ O +Untuk -X- _ O +mengatasi -X- _ O +hal -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +metode -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +yang -X- _ O +bernama -X- _ O +pendugaan -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +atau -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +( -X- _ O +SAE -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Metode -X- _ O +SAE -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +informasi -X- _ O +dari -X- _ O +sampel -X- _ O +di -X- _ O +area -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +dihubungkan -X- _ O +dengan -X- _ O +informasi -X- _ O +tambahan -X- _ O +( -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variables -X- _ O +) -X- _ O +berupa -X- _ O +data -X- _ O +sensus -X- _ O +atau -X- _ O +survei -X- _ O +lain -X- _ O +yang -X- _ O +berskala -X- _ O +nasional -X- _ O +melalui -X- _ O +persamaan -X- _ O +model -X- _ O +statistik -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kekuatan -X- _ O +SAE -X- _ O +ditentukan -X- _ O +oleh -X- _ O +kualitas -X- _ O +data -X- _ O +survei -X- _ O +, -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +informasi -X- _ O +penyerta -X- _ O +yang -X- _ O +baik -X- _ O +dan -X- _ O +pemilihan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +tepat. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +pendugaan -X- _ O +alternatif -X- _ O +dalam -X- _ O +SAE -X- _ O +diantaranya -X- _ O +Empirical -X- _ O +Best -X- _ O +Linier -X- _ O +Unbiased -X- _ O +Prediction -X- _ O +( -X- _ O +EBLUP -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +Empirical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +EB -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +Estimation -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Metode -X- _ O +HB -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +berbagai -X- _ O +distribusi -X- _ O +serta -X- _ O +pada -X- _ O +pemodelan -X- _ O +yang -X- _ O +kompleks -X- _ O +karena -X- _ O +pada -X- _ O +metode -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +dilakukan -X- _ O +perhitungan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +gibbs -X- _ O +sampling -X- _ O +dan -X- _ O +metode -X- _ O +integrasi -X- _ O +numerik -X- _ O +monte -X- _ O +carlo -X- _ O +terkait -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +metode -X- _ O +HB -X- _ O +dapat -X- _ O +mengatasi -X- _ O +ketidakpastian -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +pada -X- _ O +metode -X- _ O +EB -X- _ O +ketika -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +baik -X- _ O +pada -X- _ O +prior -X- _ O +maupun -X- _ O +posterior -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +hanya -X- _ O +berfokus -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +Dalam -X- _ O +prakteknya -X- _ O +, -X- _ O +beberapa -X- _ O +survei -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +BPS -X- _ O +bersifat -X- _ O +survei -X- _ O +panel -X- _ O +, -X- _ O +misalnya -X- _ O +Survei -X- _ O +Sosial -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Nasional -X- _ O +( -X- _ O +Susenas -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Survei -X- _ O +panel -X- _ O +adalah -X- _ O +survei -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +secara -X- _ O +berulang -X- _ O +pada -X- _ O +sampel -X- _ O +atau -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +sama -X- _ O +sehingga -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +memiliki -X- _ O +keterkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +( -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +data -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +dari -X- _ O +survei -X- _ O +panel -X- _ O +disebut -X- _ O +juga -X- _ O +data -X- _ O +panel. -X- _ O +Data -X- _ O +panel -X- _ O +adalah -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +data -X- _ O +runtun -X- _ O +waktu -X- _ O +yang -X- _ O +berisikan -X- _ O +sekumpulan -X- _ O +cross-section. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Manurung -X- _ O +, -X- _ O +penggunaan -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +memiliki -X- _ O +berbagai -X- _ O +keuntungan -X- _ O +diantaranya -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +informasi -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +tentang -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +lebih -X- _ O +bervariasi -X- _ O +, -X- _ O +degree -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +of -X- _ O +freedom -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +dan -X- _ O +lebih -X- _ O +efisien -X- _ O +karena -X- _ O +merupakan -X- _ O +penggabungan -X- _ O +antara -X- _ O +data -X- _ O +cross -X- _ O +section -X- _ O +dan -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +yang -X- _ O +mampu -X- _ O +menyediakan -X- _ O +lebih -X- _ O +banyak -X- _ O +data. -X- _ O +Informasi -X- _ O +yang -X- _ O +didapatkan -X- _ O +dari -X- _ O +penggabungan -X- _ O +data -X- _ O +cross-section -X- _ O +dan -X- _ O +time -X- _ O +series -X- _ O +dapat -X- _ O +mengatasi -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +disebabkan -X- _ O +ketika -X- _ O +masalah -X- _ O +penghilangan -X- _ O +variabel -X- _ O +( -X- _ O +ommited-variable -X- _ O +) -X- _ O +terjadi -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Karena -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +yang -X- _ O +melimpah -X- _ O +serta -X- _ O +berbagai -X- _ O +keuntungan -X- _ O +yang -X- _ O +didapat -X- _ O +, -X- _ O +maka -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +haruslah -X- _ O +dimanfaatkan -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Dalam -X- _ O +SAE -X- _ O +, -X- _ O +pendugaan -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +dapat -X- _ O +ditingkatkan -X- _ O +efisiensi -X- _ O +pendugaannya -X- _ O +dengan -X- _ O +tidak -X- _ O +hanya -X- _ O +memasukkan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +, -X- _ O +tetapi -X- _ O +juga -X- _ O +mengikutsertakan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +waktu. -X- _ O +Rao -X- _ O +dan -X- _ O +Yu -X- _ O +( -X- _ O +1992,1994 -X- _ O +) -X- _ O +telah -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +sebuah -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +mengatasi -X- _ O +masalah -X- _ O +dependensi -X- _ O +antar -X- _ O +waktu -X- _ O +seperti -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +, -X- _ O +yakni -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +berbasis -X- _ O +level -X- _ O +area -X- _ O +yang -X- _ O +dikenal -X- _ O +sebagai -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Model -X- _ O +Rao- -X- _ O +Yu -X- _ O +adalah -X- _ O +pengembangan -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +dasar -X- _ O +Fay-Herriot -X- _ O +dengan -X- _ O +menambahkan -X- _ O +komponen -X- _ O +acak -X- _ O +area-waktu -X- _ O +yang -X- _ O +mengikuti -X- _ O +proses -X- _ O +Autoregresif -X- _ O +orde -X- _ O +1 -X- _ O +atau -X- _ O +AR -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +non-linearitas -X- _ O +yaitu -X- _ O +masalah -X- _ O +Selain -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +dari -X- _ O +lapangan -X- _ O +sangatlah -X- _ O +beragam -X- _ O +kondisinya -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +sebaran -X- _ O +data -X- _ O +tidak -X- _ O +simetris -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +nilainya -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +interval -X- _ O +tertentu. -X- _ O +Contoh -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +nilainya -X- _ O +terbatas -X- _ O +pada -X- _ O +interval -X- _ O +tertentu -X- _ O +adalah -X- _ O +data -X- _ O +proporsi -X- _ O +yang -X- _ O +berada -X- _ O +pada -X- _ O +interval -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +Untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +statistik -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +proporsi -X- _ O +, -X- _ O +masalah -X- _ O +akan -X- _ O +timbul -X- _ O +ketika -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +linier -X- _ O +normal. -X- _ O +Masalah -X- _ O +tersebut -X- _ O +dan -X- _ O +masalah -X- _ O +heteroskedastisitas. -X- _ O +Masalah -X- _ O +non-linearitas -X- _ O +terjadi -X- _ O +karena -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +linear -X- _ O +biasa -X- _ O +akan -X- _ O +jatuh -X- _ O +di -X- _ O +luar -X- _ O +interval -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +, -X- _ O +varians -X- _ O +dari -X- _ O +ekspektasi -X- _ O +bersyarat -X- _ O +akan -X- _ O +menjadi -X- _ O +heteroskedastis -X- _ O +, -X- _ O +karena -X- _ O +varians -X- _ O +tidak -X- _ O +konstan -X- _ O +dan -X- _ O +akan -X- _ O +mendekati -X- _ O +nol -X- _ O +saat -X- _ O +rata-rata -X- _ O +mendekati -X- _ O +batasnya -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +tersebut -X- _ O +digunakan -X- _ O +Biasanya -X- _ O +, -X- _ O +untuk -X- _ O +menangani -X- _ O +masalah -X- _ O +pendekatan -X- _ O +kemungkinan -X- _ O +maksimum -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +fungsi -X- _ O +kemungkinan -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +binomial -X- _ O +sebagai -X- _ O +dasar -X- _ O +pada -X- _ O +pemodelan -X- _ O +regresi -X- _ O +logistik. -X- _ O +Selain -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +regresi -X- _ O +logistik -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pula -X- _ O +pendekatan -X- _ O +regresi -X- _ O +beta. -X- _ O +Model -X- _ O +regresi -X- _ O +beta -X- _ O +adalah -X- _ O +bentuk -X- _ O +umum -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +logistik -X- _ O +yang -X- _ O +variabel -X- _ O +responnya -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +Distribusi -X- _ O +beta -X- _ O +sangat -X- _ O +fleksibel -X- _ O +dalam -X- _ O +memodelkan -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +responsnya -X- _ O +berbentuk -X- _ O +proporsi -X- _ O +dan -X- _ O +berbagai -X- _ O +fenomena -X- _ O +ketidakpastian. -X- _ O +Menurut -X- _ O +Swearingen -X- _ O +et -X- _ O +al -X- _ O +( -X- _ O +2011 -X- _ O +) -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +kuadrat -X- _ O +terkecil -X- _ O +biasa -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +beta -X- _ O +memberikan -X- _ O +penaksir -X- _ O +parameter -X- _ O +yang -X- _ O +akurat -X- _ O +dan -X- _ O +efisien -X- _ O +ketika -X- _ O +variabel -X- _ O +respons -X- _ O +yang -X- _ O +diamati -X- _ O +distribusinya -X- _ O +tidak -X- _ O +simetris -X- _ O +, -X- _ O +atau -X- _ O +pada -X- _ O +saat -X- _ O +terjadi -X- _ O +masalah -X- _ O +heteroskedastisitas -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +disajikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +proporsi. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +Rao -X- _ O +yu -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +menjadi -X- _ O +salah -X- _ O +satu -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dimanfaatkan -X- _ O +BPS -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pemenuhan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +data -X- _ O +berkualitas -X- _ O +baik -X- _ O +hingga -X- _ O +level -X- _ O +terendah. -X- _ O +Data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +merupakan -X- _ O +satu -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dikumpulkan -X- _ O +oleh -X- _ O +BPS. -X- _ O +BPS -X- _ O +menggunakan -X- _ O +konsep -X- _ O +kemampuan -X- _ O +memenuhi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dasar -X- _ O +( -X- _ O +basic -X- _ O +needs -X- _ O +approach -X- _ O +) -X- _ O +dimana -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dapat -X- _ O +diartikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +ketidakmampuan -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +ekonomi -X- _ O +untuk -X- _ O +memenuhi -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +dasar -X- _ O +makanan -X- _ O +dan -X- _ O +bukan -X- _ O +salah -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +makanan -X- _ O +diukur -X- _ O +dari -X- _ O +sisi -X- _ O +pengeluaran. -X- _ O +Penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +merupakan -X- _ O +penduduk -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +rata-rata -X- _ O +pengeluaran -X- _ O +per -X- _ O +kapita -X- _ O +per -X- _ O +bulan -X- _ O +di -X- _ O +bawah -X- _ O +garis -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +dewasa. -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +yang -X- _ O +terjadi -X- _ O +pada -X- _ O +masa -X- _ O +kanak-kanak -X- _ O +akan -X- _ O +sangat -X- _ O +berpengaruh -X- _ O +pada -X- _ O +kehidupan -X- _ O +anak -X- _ O +tersebut -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Mereka -X- _ O +terbatas -X- _ O +dalam -X- _ O +mengembangkan -X- _ O +memiliki -X- _ O +pilihan -X- _ O +yang -X- _ O +potensinya -X- _ O +secara -X- _ O +optimal. -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +dapat -X- _ O +menghambat -X- _ O +dalam -X- _ O +nilai -X- _ O +akademik -X- _ O +, -X- _ O +jenjang -X- _ O +pendidikan -X- _ O +yang -X- _ O +dicapai -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kesejahteraan -X- _ O +hidupnya -X- _ O +di -X- _ O +masa -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +datang -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Atau -X- _ O +dapat -X- _ O +dikatakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +miskin -X- _ O +berpeluang -X- _ O +besar -X- _ O +untuk -X- _ O +tetap -X- _ O +miskin -X- _ O +ketika -X- _ O +dewasa -X- _ O +dan -X- _ O +kondisi -X- _ O +tersebut -X- _ O +akan -X- _ O +diteruskan -X- _ O +oleh -X- _ O +generasi -X- _ O +setelahnya -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Siklus -X- _ O +kehidupan -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +berdampak -X- _ O +pada -X- _ O +jumlah -X- _ O +penduduk -X- _ O +miskin -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +dalam -X- _ O +jangka -X- _ O +panjang -X- _ O +apabila -X- _ O +tidak -X- _ O +ditangani -X- _ O +dengan -X- _ O +baik. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +tentu -X- _ O +menjadi -X- _ O +alasan -X- _ O +yang -X- _ O +kuat -X- _ O +dalam -X- _ O +memanfaatkan -X- _ O +metode -X- _ O +SAE -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +Rao-yu -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +untuk -X- _ O +mengestimasi -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Indonesia -X- _ O +, -X- _ O +khususnya -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +provinsi -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +partisipasi -X- _ O +kasar -X- _ O +( -X- _ O +APK -X- _ O +) -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +mengikuti -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +Anak -X- _ O +Usia -X- _ O +Dini -X- _ O +( -X- _ O +PAUD -X- _ O +) -X- _ O +terendah -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +ke -X- _ O +tahun -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +akan -X- _ O +dikaji -X- _ O +model -X- _ O +pendugaan -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +Bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +untuk -X- _ O +mengakomodasi -X- _ O +adanya -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +acak -X- _ O +waktu -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +yang -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +Sejauh -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +belum -X- _ O +terdapat -X- _ O +R-Package -X- _ O +untuk -X- _ O +menangani -X- _ O +kasus -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Maka -X- _ O +dirasa -X- _ O +perlu -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +modul -X- _ O +pada -X- _ O +R -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +untuk -X- _ O +pendugaan -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +R-package -X- _ O +diuji -X- _ O +dengan -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +dan -X- _ O +diterapkan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +Tahun -X- _ O +2018-2021. -X- _ O +II. -X- _ O +TUJUAN -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +latar -X- _ O +belakang -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diuraikan -X- _ O +, -X- _ O +tujuan -X- _ O +yang -X- _ O +ingin -X- _ O +dicapai -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +Mengkaji -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +pada -X- _ O +SAE -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +( -X- _ O +HB -X- _ O +) -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +2. -X- _ O +Membangun -X- _ O +R-Package -X- _ O +untuk -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +pada -X- _ O +SAE -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +3. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +evaluasi -X- _ O +terhadap -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +dan -X- _ O +SUS. -X- _ O +4. -X- _ O +Menerapkan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +pada -X- _ O +SAE -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +HB -X- _ O +dengan -X- _ O +R-Package -X- _ O +pada -X- _ O +data. -X- _ O +III. -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +TERKAIT -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +akan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +referensi -X- _ O +pada -X- _ O +keempat -X- _ O +penelitian -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +1 -X- _ O +berikut -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pembangunan -X- _ O +R- -X- _ O +package -X- _ O +model -X- _ O +Rao-yu -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +pada -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +ketika -X- _ O +variabel -X- _ O +responnya -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +No -X- _ O +1 -X- _ O +Judul -X- _ O +Properties -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +regression -X- _ O +beta -X- _ O +for -X- _ O +small -X- _ O +model -X- _ O +TABEL -X- _ O +I -X- _ O +TABEL -X- _ O +LITERATUR -X- _ O +Penulis -X- _ O +, -X- _ O +Publikasi -X- _ O +R. -X- _ O +Janicki -X- _ O +, -X- _ O +Communications -X- _ O +in -X- _ O +Tertulis -X- _ O +Penggunaan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +beta -X- _ O +hierarkis -X- _ O +sebagai -X- _ O +2 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +of -X- _ O +and -X- _ O +proportions -X- _ O +to -X- _ O +application -X- _ O +estimation -X- _ O +of -X- _ O +poverty -X- _ O +rates -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +R- -X- _ O +Package -X- _ O +Model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +Dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Pada -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Combining -X- _ O +Time -X- _ O +Series -X- _ O +And -X- _ O +Cross- -X- _ O +Sectional -X- _ O +Data -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Estimation -X- _ O +of -X- _ O +Poverty -X- _ O +Rates -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +2 -X- _ O +3 -X- _ O +4 -X- _ O +Statistics -X- _ O +- -X- _ O +Theory -X- _ O +and -X- _ O +Methods -X- _ O +, -X- _ O +2019 -X- _ O +Velia -X- _ O +Tri -X- _ O +Marliana -X- _ O +, -X- _ O +Skripsi -X- _ O +( -X- _ O +2022 -X- _ O +) -X- _ O +: -X- _ O +1-92 -X- _ O +Rao -X- _ O +& -X- _ O +Yu -X- _ O +, -X- _ O +Canadian -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Statistics -X- _ O +, -X- _ O +1994 -X- _ O +Hawala -X- _ O +, -X- _ O +Sam -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Partha -X- _ O +Lahiri. -X- _ O +In -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +American -X- _ O +Statistical -X- _ O +Association -X- _ O +, -X- _ O +Survey -X- _ O +Research -X- _ O +Methods -X- _ O +Section -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +3410- -X- _ O +3424. -X- _ O +( -X- _ O +2012 -X- _ O +) -X- _ O +alternatif -X- _ O +model -X- _ O +efek -X- _ O +campuran -X- _ O +linier -X- _ O +untuk -X- _ O +analisis -X- _ O +proporsi -X- _ O +tertimbang -X- _ O +survei -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +pembangun -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel’ -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +SAE -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +pengembangan -X- _ O +SAE -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes. -X- _ O +Melakukan -X- _ O +analisis -X- _ O +persentase -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +di -X- _ O +US -X- _ O +menggunakan -X- _ O +model -X- _ O +regresi -X- _ O +beta -X- _ O +logistik -X- _ O +pada -X- _ O +sae -X- _ O +bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +dengan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +A. -X- _ O +Sumber -X- _ O +Data -X- _ O +IV. -X- _ O +METODE -X- _ O +PENELITIAN -X- _ O +Terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +jenis -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +data -X- _ O +sekunder -X- _ O +dan -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +simulasi. -X- _ O +1. -X- _ O +Data -X- _ O +Sekunder -X- _ O +Data -X- _ O +sekunder -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +merupakan -X- _ O +data -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +dan -X- _ O +Podes -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +mengenai -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +mengambil -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +yang -X- _ O +merupakan -X- _ O +provinsi -X- _ O +dengan -X- _ O +angka -X- _ O +partisipasi -X- _ O +kasar -X- _ O +( -X- _ O +APK -X- _ O +) -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +mengikuti -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +Anak -X- _ O +Usia -X- _ O +Dini -X- _ O +( -X- _ O +PAUD -X- _ O +) -X- _ O +terendah -X- _ O +di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Jawa -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +ke -X- _ O +tahun. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Data -X- _ O +sekunder -X- _ O +ini -X- _ O +kemudian -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +untuk -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +pada -X- _ O +proses -X- _ O +evaluation -X- _ O +bersama -X- _ O +data -X- _ O +bangkitan -X- _ O +hasil -X- _ O +simulasi. -X- _ O +2. -X- _ O +Data -X- _ O +Hasil -X- _ O +Simulasi -X- _ O +Data -X- _ O +simulasi -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +merupakan -X- _ O +hasil -X- _ O +proses -X- _ O +pembangkitan -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +1. -X- _ O +Tentukan -X- _ O +jumlah -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +periode -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +simulasi -X- _ O +dengan -X- _ O +domain -X- _ O +( -X- _ O +𝐷 -X- _ O +) -X- _ O +: -X- _ O +𝐷1 -X- _ O += -X- _ O +50 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +0 -X- _ O +area -X- _ O +5 -X- _ O +periode -X- _ O +) -X- _ O +𝐷2 -X- _ O += -X- _ O +300 -X- _ O +( -X- _ O +30 -X- _ O +area -X- _ O +10 -X- _ O +periode -X- _ O +) -X- _ O +𝐷3 -X- _ O += -X- _ O +500 -X- _ O +( -X- _ O +50 -X- _ O +area -X- _ O +10 -X- _ O +periode -X- _ O +) -X- _ O +2. -X- _ O +Tentukan -X- _ O +nilai -X- _ O +koefisien -X- _ O +𝛽0 -X- _ O +, -X- _ O +𝛽1 -X- _ O +, -X- _ O +𝛽2 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +𝜌 -X- _ O +𝛽0 -X- _ O +, -X- _ O +𝛽1 -X- _ O +, -X- _ O +𝛽2 -X- _ O += -X- _ O +2 -X- _ O +dan -X- _ O +𝜌 -X- _ O += -X- _ O +−0,5 -X- _ O +3. -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +nilai -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +𝑥1~𝑈 -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +𝑥2~𝑈 -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +4. -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +epsilon -X- _ O +𝜖𝑖𝑡 -X- _ O +Epsilon -X- _ O +𝜖𝑖𝑡~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +5. -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +nilai -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +𝑣𝑖~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0,1 -X- _ O +) -X- _ O +6. -X- _ O +Hitung -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +i -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +ke -X- _ O +t -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝜌𝑢𝑖𝑡−1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝜖𝑖𝑡 -X- _ O +7. -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +𝜙 -X- _ O +𝜙~𝐺𝑎𝑚𝑚𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +1,0.5 -X- _ O +) -X- _ O +8. -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +𝜇 -X- _ O +𝜇𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +exp⁡ -X- _ O +( -X- _ O +𝛽0 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽1𝑥1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽2𝑥2 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑣𝑖 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O ++ -X- _ O +( -X- _ O +exp -X- _ O +( -X- _ O +𝛽0 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽1𝑥1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝛽2𝑥2 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑣𝑖 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +9. -X- _ O +Hitung -X- _ O +nilai -X- _ O +parameter -X- _ O +𝐴𝑖𝑡 -X- _ O +𝐴𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝜇𝑖𝑡 -X- _ O +× -X- _ O +𝜙𝑖𝑡 -X- _ O +10. -X- _ O +Hitung -X- _ O +nilai -X- _ O +parameter -X- _ O +𝐵𝑖𝑡 -X- _ O +𝐵𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +− -X- _ O +𝜇𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +× -X- _ O +𝜙𝑖𝑡 -X- _ O +11. -X- _ O +Bangkitkan -X- _ O +nilai -X- _ O +variabel -X- _ O +independen -X- _ O +𝑦𝑖𝑡 -X- _ O +𝑦𝑖𝑡~𝐵𝑒𝑡𝑎 -X- _ O +( -X- _ O +𝐴𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝐵𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +12. -X- _ O +Hitung -X- _ O +varian -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +( -X- _ O +𝐴𝑖𝑡 -X- _ O +× -X- _ O +𝐵𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +( -X- _ O +𝐴𝑖𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐵𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +× -X- _ O +( -X- _ O +𝐴𝑖𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +𝐵𝑖𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +𝑣𝑎𝑟𝑑𝑖𝑟 -X- _ O += -X- _ O +⁡ -X- _ O +13. -X- _ O +Gabungkan -X- _ O +𝑦𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝑥1 -X- _ O +, -X- _ O +𝑥2 -X- _ O +, -X- _ O +⁡𝑎𝑟𝑒𝑎 -X- _ O +, -X- _ O +𝑝𝑒𝑟𝑖𝑜𝑑 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +𝑣𝑎𝑟𝑑𝑖𝑟 -X- _ O +ke -X- _ O +dalam -X- _ O +data -X- _ O +frame. -X- _ O +B. -X- _ O +Metode -X- _ O +Analisis -X- _ O +1. -X- _ O +Model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +′ -X- _ O +𝜷 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑣𝑖 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +Model -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +model -X- _ O +yang -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +Fay-Herriot -X- _ O +untuk -X- _ O +kasus -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +yang -X- _ O +pada -X- _ O +estimasinya -X- _ O +mempertimbangkan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +waktu -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +dengan -X- _ O +menambahkan -X- _ O +komponen -X- _ O +acak -X- _ O +waktu-area -X- _ O +, -X- _ O +𝑦𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝜃𝑖𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑒𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +Dimana -X- _ O +𝑦𝑖𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +dari -X- _ O +sebanyak -X- _ O +𝑖 -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +𝑡 -X- _ O +yaitu -X- _ O +𝜃𝑖��. -X- _ O +Penduga -X- _ O +𝑦𝑖𝑡 -X- _ O +diasumsikan -X- _ O +unbias -X- _ O +untuk -X- _ O +𝜃𝑖𝑡. -X- _ O +𝑒𝑖𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +sampling -X- _ O +error -X- _ O +yang -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal -X- _ O +dengan -X- _ O +𝐸 -X- _ O +( -X- _ O +𝑒𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +dan -X- _ O +linking -X- _ O +model -X- _ O +𝜃𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝒙𝑖𝑡 -X- _ O +dimana -X- _ O +: -X- _ O +𝒙𝑖𝑡= -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +, -X- _ O +𝛽 -X- _ O += -X- _ O +vektor -X- _ O +koefisien -X- _ O +regresi -X- _ O +, -X- _ O +𝑣𝑖 -X- _ O += -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +ke-𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑢𝑖𝑡= -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +untuk -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +𝑖 -X- _ O +pada -X- _ O +waktu⁡𝑡 -X- _ O +Sehingga -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +didefinisikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +: -X- _ O +⁡𝑦𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝒙𝑖𝑡 -X- _ O +dengan -X- _ O +𝑖 -X- _ O += -X- _ O +1,2 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑚 -X- _ O +, -X- _ O +⁡⁡⁡𝑡 -X- _ O += -X- _ O +1,2 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑚 -X- _ O +′ -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +𝑥𝑖𝑡1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝑥𝑖𝑡𝑝 -X- _ O +) -X- _ O +′ -X- _ O +adalah -X- _ O +vektor -X- _ O +dari -X- _ O +𝜌 -X- _ O +dimana -X- _ O +𝒙𝑖𝑡 -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +untuk -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +𝑖 -X- _ O +pada -X- _ O +waktu -X- _ O +𝑡 -X- _ O +dan -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +diasumsikan -X- _ O +mengikuti -X- _ O +AR -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝑣𝑖~𝑖𝑖𝑑𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +dalam -X- _ O +setiap -X- _ O +area -X- _ O +𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +⁡𝑢𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝜌𝑢𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡−1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝜀𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +⁡⁡⁡⁡⁡|𝜌| -X- _ O +< -X- _ O +1 -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +𝜀𝑖𝑡~𝑖𝑖𝑑𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Eror -X- _ O +dari -X- _ O +𝑣𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝜀𝑖𝑡 -X- _ O +dan -X- _ O +𝑒𝑖𝑡 -X- _ O +diasumsikan -X- _ O +independen -X- _ O +satu -X- _ O +sama -X- _ O +lain. -X- _ O +Nilai -X- _ O +|𝜌| -X- _ O +< -X- _ O +1 -X- _ O +untuk -X- _ O +memastikan -X- _ O +bahwa -X- _ O +persamaan -X- _ O +( -X- _ O +4 -X- _ O +) -X- _ O +sudah -X- _ O +stasioner -X- _ O +untuk -X- _ O +mendapatkan -X- _ O +AR -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +′ -X- _ O +𝜷 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑣𝑖 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑒𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +3 -X- _ O +) -X- _ O +2. -X- _ O +Model -X- _ O +SAE -X- _ O +Bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +dengan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +Terdapat -X- _ O +dua -X- _ O +pendekatan -X- _ O +bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +dengan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +a. -X- _ O +Model -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao -X- _ O +Yu -X- _ O +Bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +ragam -X- _ O +diketahui -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +3 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +( -X- _ O +i -X- _ O +) -X- _ O +𝜃̂𝑖𝑡|𝜃𝑖𝑡~𝑁𝑇 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +Ψ𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +Ψ𝑖𝑡 -X- _ O +adalah -X- _ O +matrik -X- _ O +ragam -X- _ O +penarikan -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +diketahui -X- _ O +𝑇 -X- _ O +Matrik -X- _ O +dari -X- _ O +𝜃̂𝑖𝑡 -X- _ O += -X- _ O +( -X- _ O +𝜃̂𝑖1 -X- _ O +, -X- _ O +… -X- _ O +, -X- _ O +𝜃̂𝑖𝑇⁡ -X- _ O +) -X- _ O +𝑇 -X- _ O +𝛽 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +2~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝑥𝑖𝑡 -X- _ O +2~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝑢𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡−1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝜖 -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +( -X- _ O +ii -X- _ O +) -X- _ O +𝜃𝑖𝑡|𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +( -X- _ O +iii -X- _ O +) -X- _ O +𝑢𝑖𝑡|𝑢𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡−1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝜖 -X- _ O +( -X- _ O +iv -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +⁡𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +) -X- _ O +∝ -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +−2~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝑎1 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +𝜎−2~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝑎2 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏2 -X- _ O +) -X- _ O +b. -X- _ O +Model -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao -X- _ O +Yu -X- _ O +Bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +2 -X- _ O +[ -X- _ O +1−𝑓 -X- _ O +] -X- _ O +𝜎𝑖𝑡 -X- _ O +𝑛𝑖𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +ragam -X- _ O +tidak -X- _ O +diketahui -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +( -X- _ O +i -X- _ O +) -X- _ O +𝜃̂𝑖𝑡|𝜃𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑖𝑡 -X- _ O +2~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝜃𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +[ -X- _ O +𝑛𝑖𝑡−1 -X- _ O +] -X- _ O +𝑠𝑖𝑡 -X- _ O +2 -X- _ O +𝜎𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +iii -X- _ O +) -X- _ O +𝜃𝑖𝑡|𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝑢𝑖𝑡~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝑥𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +iv -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +) -X- _ O +∝ -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +( -X- _ O +ii -X- _ O +) -X- _ O +~𝜒2 -X- _ O +( -X- _ O +𝑛𝑖𝑡 -X- _ O +− -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +𝑇𝛽 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜎2 -X- _ O +) -X- _ O +dengan -X- _ O +−2~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝑎1 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏1 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +𝜎−2~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝑎2 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏2 -X- _ O +) -X- _ O +3. -X- _ O +Model -X- _ O +Regresi -X- _ O +Beta -X- _ O +Logistik -X- _ O +pada -X- _ O +SAE -X- _ O +Bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +dengan -X- _ O +pengaruh -X- _ O +acak -X- _ O +area -X- _ O +dan -X- _ O +waktu -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +( -X- _ O +i -X- _ O +) -X- _ O +𝑝𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡|𝑃𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡~𝑖𝑖𝑑⁡𝐵𝑒𝑡𝑎⁡ -X- _ O +( -X- _ O +𝛾𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡𝑃𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +𝛾𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑃𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +𝑝𝑖merupakan -X- _ O +estimasi -X- _ O +proporsi -X- _ O +pada -X- _ O +area -X- _ O +i -X- _ O +dan -X- _ O +fungsi -X- _ O +density -X- _ O +dari -X- _ O +distribusi -X- _ O +beta -X- _ O +adalah -X- _ O +⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡⁡𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝑝|𝑎 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝑝𝑎−1 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑝 -X- _ O +) -X- _ O +𝑏−1 -X- _ O +, -X- _ O +Γ -X- _ O +( -X- _ O +𝑎+𝑏 -X- _ O +) -X- _ O +Γ -X- _ O +( -X- _ O +𝑎 -X- _ O +) -X- _ O +Γ -X- _ O +( -X- _ O +𝑏 -X- _ O +) -X- _ O +kemudian -X- _ O +dilakukan -X- _ O +proses -X- _ O +⁡⁡⁡⁡𝑃 -X- _ O += -X- _ O +𝐸 -X- _ O +( -X- _ O +𝑝|𝑃 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝑎+𝑏 -X- _ O +didapatkan -X- _ O +𝑎 -X- _ O += -X- _ O +𝛾𝑃 -X- _ O +dan -X- _ O +⁡𝑏 -X- _ O += -X- _ O +𝛾 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +− -X- _ O +𝑃 -X- _ O +) -X- _ O +reparameterisasi -X- _ O +dan -X- _ O +𝛾 -X- _ O += -X- _ O +𝑎 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑏 -X- _ O +, -X- _ O +sehingga -X- _ O +𝑎 -X- _ O +′ -X- _ O +𝛽𝑡 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑣𝑖 -X- _ O ++ -X- _ O +𝑢𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +𝑢𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O += -X- _ O +𝜌𝑢𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡−1 -X- _ O ++ -X- _ O +𝜖𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +, -X- _ O +dimana -X- _ O +|𝜌| -X- _ O +< -X- _ O +1 -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +ii -X- _ O +) -X- _ O +⁡⁡𝑙𝑜𝑔𝑖𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +𝑃𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +) -X- _ O += -X- _ O +𝑥𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡 -X- _ O +( -X- _ O +iii -X- _ O +) -X- _ O +( -X- _ O +iv -X- _ O +) -X- _ O +𝑣𝑖|𝜎𝑣 -X- _ O +( -X- _ O +v -X- _ O +) -X- _ O +𝜖𝑖 -X- _ O +, -X- _ O +𝑡~𝑖𝑖𝑑𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎∈ -X- _ O +( -X- _ O +vi -X- _ O +) -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pembangunan -X- _ O +R-package -X- _ O +, -X- _ O +2~𝑖𝑖𝑑⁡𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +2 -X- _ O +, -X- _ O +𝜌 -X- _ O +) -X- _ O +∝ -X- _ O +𝑁3 -X- _ O +( -X- _ O +0 -X- _ O +, -X- _ O +( -X- _ O +) -X- _ O +𝐼3 -X- _ O +) -X- _ O +1 -X- _ O +𝜖 -X- _ O +2~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝜏𝜖1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏𝜖2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝛽 -X- _ O +) -X- _ O +~𝑁 -X- _ O +( -X- _ O +𝜇𝛽 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏𝛽 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +𝜎𝑣 -X- _ O +𝑓 -X- _ O +( -X- _ O +𝜌 -X- _ O +) -X- _ O +~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝑎𝜌 -X- _ O +, -X- _ O +𝑏𝜌 -X- _ O +) -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan -X- _ O +penyesuaian -X- _ O +nilai -X- _ O +prior -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Adapun -X- _ O +prior -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +R-package -X- _ O +2~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝜏𝑣1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏𝑣2 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +antaralain -X- _ O +dengan -X- _ O +𝜎∈ -X- _ O +𝑎𝜌~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝜏𝑎1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏𝑎2 -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +𝑏𝜌~𝐺 -X- _ O +( -X- _ O +𝜏𝑏1 -X- _ O +, -X- _ O +𝜏𝑏2 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Penyesuaian -X- _ O +prior -X- _ O +tersebut -X- _ O +dapat -X- _ O +mempercepat -X- _ O +karena -X- _ O +tercapainya -X- _ O +kondisi -X- _ O +konvergen -X- _ O +pada -X- _ O +rantai -X- _ O +marcov -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +serta -X- _ O +lebih -X- _ O +adaptif. -X- _ O +Adapun -X- _ O +direct -X- _ O +acyclic -X- _ O +graph -X- _ O +( -X- _ O +DAG -X- _ O +) -X- _ O +dari -X- _ O +model -X- _ O +bayes -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +adalah -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +dilakukan -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +C. -X- _ O +Tahapan -X- _ O +Penelitian -X- _ O +Metode -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +Design -X- _ O +Science -X- _ O +Research -X- _ O +Methodology -X- _ O +( -X- _ O +DSRM -X- _ O +) -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +5 -X- _ O +tahapan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut. -X- _ O +1. -X- _ O +Awareness -X- _ O +of -X- _ O +problem -X- _ O +Tahap -X- _ O +identifikasi -X- _ O +masalah -X- _ O +terkait -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +pada -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +kajian -X- _ O +pada -X- _ O +beberapa -X- _ O +literatur -X- _ O +terkait. -X- _ O +2. -X- _ O +Suggestion -X- _ O +Tahap -X- _ O +pencarian -X- _ O +solusi -X- _ O +dari -X- _ O +masalah -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diidentifikasi -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +sebelumnya -X- _ O +melalui -X- _ O +kajian -X- _ O +literatur -X- _ O +dan -X- _ O +wawancara -X- _ O +kepada -X- _ O +ahli -X- _ O +di -X- _ O +bidang -X- _ O +SAE. -X- _ O +3. -X- _ O +Development -X- _ O +Pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +pembangunan -X- _ O +R-Package -X- _ O +yang -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +beberapa -X- _ O +bagian -X- _ O +pada -X- _ O +tahap -X- _ O +ini -X- _ O +yaitu -X- _ O +arsitektur -X- _ O +R-Package -X- _ O +, -X- _ O +pemodelan -X- _ O +, -X- _ O +perancangan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +implementasi. -X- _ O +4. -X- _ O +Evaluation -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +yang -X- _ O +dilakukan -X- _ O +berupa -X- _ O +uji -X- _ O +validitas -X- _ O +dan -X- _ O +uji -X- _ O +SUS -X- _ O +serta -X- _ O +implementasinya -X- _ O +pada -X- _ O +studi -X- _ O +kasus. -X- _ O +5. -X- _ O +Conclusion -X- _ O +Tahap -X- _ O +penarikan -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +dan -X- _ O +pemberian -X- _ O +saran -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +proses -X- _ O +penelitian -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dilakukan. -X- _ O +V. -X- _ O +KERANGKA -X- _ O +PIKIR -X- _ O +Kerangka -X- _ O +berpikir -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +mengambarkan -X- _ O +kebutuhan -X- _ O +implementasi -X- _ O +pada -X- _ O +R-Package -X- _ O +untuk -X- _ O +model -X- _ O +Rao-yu -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +pada -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +( -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +2 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +2. -X- _ O +Kerangka -X- _ O +Pikir -X- _ O +Penelitian -X- _ O +VI. -X- _ O +Hasil -X- _ O +dan -X- _ O +Pembahasan -X- _ O +6.1 -X- _ O +Awarness -X- _ O +of -X- _ O +problem -X- _ O +Hingga -X- _ O +saat -X- _ O +ini -X- _ O +sebagian -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +masih -X- _ O +berbentuk -X- _ O +script -X- _ O +yang -X- _ O +belum -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +sehingga -X- _ O +belum -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +oleh -X- _ O +semua -X- _ O +orang -X- _ O +serta -X- _ O +pengguna -X- _ O +memerlukan -X- _ O +waktu -X- _ O +lama -X- _ O +untuk -X- _ O +mempelajari -X- _ O +sebelum -X- _ O +menggunakannya. -X- _ O +tersebut -X- _ O +dahulu -X- _ O +script -X- _ O +lebih -X- _ O +Gambar -X- _ O +1. -X- _ O +DAG -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +Bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +beta. -X- _ O +R -X- _ O +merupakan -X- _ O +sebuah -X- _ O +software -X- _ O +statistik -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +banyak -X- _ O +digunakan. -X- _ O +Salah -X- _ O +satu -X- _ O +penggunaannya -X- _ O +adalah -X- _ O +penerapan -X- _ O +model -X- _ O +SAE. -X- _ O +Beberapa -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diberhasil -X- _ O +dibangun -X- _ O +dan -X- _ O +dipublikasikan -X- _ O +dalam -X- _ O +bentuk -X- _ O +R-package. -X- _ O +Perkembangan -X- _ O +R- -X- _ O +package -X- _ O +untuk -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +cenderung -X- _ O +lambat. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +4 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +ketersediaan -X- _ O +R-package -X- _ O +untuk -X- _ O +model -X- _ O +SAE -X- _ O +masih -X- _ O +terbatas -X- _ O +, -X- _ O +termasuk -X- _ O +untuk -X- _ O +SAE -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu. -X- _ O +Sementara -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +jika -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +dan -X- _ O +model -X- _ O +Fay-Herriot -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +, -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +MSE -X- _ O +yang -X- _ O +paling -X- _ O +kecil. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +sebuah -X- _ O +package -X- _ O +untuk -X- _ O +SAE -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dikembangkan -X- _ O +yaitu -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel’ -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Namun -X- _ O +, -X- _ O +package -X- _ O +tersebut -X- _ O +hanya -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +ketika -X- _ O +datanya -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Dalam -X- _ O +prakteknya -X- _ O +, -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +banyak -X- _ O +yang -X- _ O +berbentuk -X- _ O +proporsi -X- _ O +dimana -X- _ O +data -X- _ O +tersebut -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +Sejauh -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +belum -X- _ O +terdapat -X- _ O +R-Package -X- _ O +untuk -X- _ O +menangani -X- _ O +kasus -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dengan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu. -X- _ O +Maka -X- _ O +dirasa -X- _ O +perlu -X- _ O +untuk -X- _ O +membuat -X- _ O +modul -X- _ O +pada -X- _ O +R -X- _ O +yang -X- _ O +berkaitan -X- _ O +dengan -X- _ O +metode -X- _ O +bayes -X- _ O +berhierarki -X- _ O +untuk -X- _ O +pendugaan -X- _ O +area -X- _ O +kecil -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +6.2 -X- _ O +Sugestion -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +permasalah -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diuraikan -X- _ O +pada -X- _ O +bagian -X- _ O +6.1 -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menawarkan -X- _ O +sebuah -X- _ O +solusi -X- _ O +berupa -X- _ O +pembangunan -X- _ O +R- -X- _ O +Package -X- _ O +untuk -X- _ O +model -X- _ O +Rao-yu -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +hierarchical -X- _ O +bayes -X- _ O +pada -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +ketika -X- _ O +variabel -X- _ O +responnya -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta. -X- _ O +6.3 -X- _ O +Development -X- _ O +6.3.1 -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +R-Package -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +R-package -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dibangun -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +3. -X- _ O +Arsitektur -X- _ O +package -X- _ O +'saeHB.panel.beta -X- _ O +' -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +memiliki -X- _ O +Package -X- _ O +dependensi -X- _ O +lain -X- _ O +diantaranya -X- _ O +terhadap -X- _ O +beberapa -X- _ O +package -X- _ O +‘stringr’ -X- _ O +, -X- _ O +‘coda’ -X- _ O +, -X- _ O +‘rjags’ -X- _ O +, -X- _ O +‘stats’ -X- _ O +, -X- _ O +‘grDevices’ -X- _ O +, -X- _ O +‘graphics’ -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +‘dplyr’. -X- _ O +Dependensi -X- _ O +inibertujuan -X- _ O +untuk -X- _ O +meningkatkan -X- _ O +efisiensi -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +, -X- _ O +karena -X- _ O +beberapa -X- _ O +proses -X- _ O +komputasi -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +lain. -X- _ O +Package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +dua -X- _ O +fungsi -X- _ O +dan -X- _ O +empat -X- _ O +dataset. -X- _ O +Fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +yaitu -X- _ O +‘RaoYuAr1.beta’ -X- _ O +dan -X- _ O +‘Panel.beta’. -X- _ O +Adapun -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +yaitu -X- _ O +dataBetaAr1 -X- _ O +, -X- _ O +dataBetaAr1Ns -X- _ O +, -X- _ O +dataPanelbeta -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +dataPanelbetaNs. -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +telah -X- _ O +6.3.2 -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Perancangan -X- _ O +Package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta�� -X- _ O +didasarkan -X- _ O +pada -X- _ O +kaidah -X- _ O +dari -X- _ O +CRAN -X- _ O +yaitu -X- _ O +The -X- _ O +Comprehensive -X- _ O +R -X- _ O +Archieve -X- _ O +Network. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +enam -X- _ O +komponen -X- _ O +utama -X- _ O +yang -X- _ O +tercakup -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +a. -X- _ O +File -X- _ O +DESCRIPTION -X- _ O +File -X- _ O +ini -X- _ O +mencakup -X- _ O +berbagai -X- _ O +informasi -X- _ O +umum -X- _ O +mengenai -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +, -X- _ O +seperti -X- _ O +nama -X- _ O +, -X- _ O +tipe -X- _ O +, -X- _ O +judul -X- _ O +, -X- _ O +versi -X- _ O +, -X- _ O +author -X- _ O +, -X- _ O +maintainer -X- _ O +, -X- _ O +deskripsi -X- _ O +, -X- _ O +link -X- _ O +github -X- _ O +( -X- _ O +file -X- _ O +package -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +import -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +ini -X- _ O +tercakup -X- _ O +export -X- _ O +dan -X- _ O +ini -X- _ O +mencakup -X- _ O +penjelasan -X- _ O +singkat -X- _ O +( -X- _ O +dependensi -X- _ O +terhadap -X- _ O +package -X- _ O +lain -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +tanggal -X- _ O +terbit -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +berbagai -X- _ O +informasi -X- _ O +lainnya. -X- _ O +b. -X- _ O +File -X- _ O +NAMESPACE -X- _ O +file -X- _ O +Dalam -X- _ O +import -X- _ O +yang -X- _ O +memungkinkan -X- _ O +terjadinya -X- _ O +interaksi -X- _ O +package -X- _ O +R -X- _ O +dengan -X- _ O +package -X- _ O +lain. -X- _ O +‘export’ -X- _ O +menjadikan -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun -X- _ O +tersedia -X- _ O +‘import’ -X- _ O +mengizinkan -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +sedangkan -X- _ O +penggunaan -X- _ O +fungsi -X- _ O +dari -X- _ O +package -X- _ O +lain. -X- _ O +c. -X- _ O +File -X- _ O +README.md -X- _ O +File -X- _ O +terkait -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +beserta -X- _ O +contoh -X- _ O +penggunaan -X- _ O +package -X- _ O +serta -X- _ O +referensi -X- _ O +teori -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan. -X- _ O +d. -X- _ O +Folder -X- _ O +data -X- _ O +Dalam -X- _ O +folder -X- _ O +ini -X- _ O +terdapat -X- _ O +empat -X- _ O +contoh -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dijadikan -X- _ O +sebagai -X- _ O +referensi -X- _ O +pengguna -X- _ O +dalam -X- _ O +mempelajari -X- _ O +karakteristik -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diolah -X- _ O +menggunakan -X- _ O +package. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +pengguna -X- _ O +dapat -X- _ O +menggunakan -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +ada -X- _ O +untuk -X- _ O +mencoba -X- _ O +fungsi -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +package. -X- _ O +e. -X- _ O +Folder -X- _ O +R -X- _ O +Folder -X- _ O +ini -X- _ O +terdiri -X- _ O +dari -X- _ O +kumpulan -X- _ O +script -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +author -X- _ O +dan -X- _ O +maintainer -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pembangunan -X- _ O +package. -X- _ O +f. -X- _ O +Folder -X- _ O +man -X- _ O +Folder -X- _ O +ini -X- _ O +merupakan -X- _ O +hasil -X- _ O +generate -X- _ O +secara -X- _ O +otomatis -X- _ O +oleh -X- _ O +R -X- _ O +yang -X- _ O +mencakup -X- _ O +dokumentasi -X- _ O +dari -X- _ O +seluruh -X- _ O +objek -X- _ O +dalam -X- _ O +package. -X- _ O +Adapun -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +komponen-komponen -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +: -X- _ O +Gambar -X- _ O +4. -X- _ O +Komponen -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +'saeHB.panel.beta -X- _ O +' -X- _ O +6.3.3 -X- _ O +Implementasi -X- _ O +Pembangunan -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dan -X- _ O +telah -X- _ O +diterbitkan -X- _ O +oleh -X- _ O +CRAN. -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pembangunan -X- _ O +package -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +peneliti -X- _ O +menggunakan -X- _ O +aplikasi -X- _ O +Rstudio -X- _ O +dengan -X- _ O +bahasa -X- _ O +pemrograman -X- _ O +R -X- _ O +versi -X- _ O +4.2.2. -X- _ O +a. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +algoritma -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +R-package -X- _ O +Package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +menyediakan -X- _ O +dua -X- _ O +fungsi -X- _ O +yaitu -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +II -X- _ O +FUNGSI -X- _ O +PADA -X- _ O +PACKAGE -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +Fungsi -X- _ O +Keterangan -X- _ O +RaoYuAr1.beta -X- _ O +Estimasi -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +menggunakan -X- _ O +Panel.beta -X- _ O +SAE -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +Estimasi -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SAE -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +𝜌 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +b. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +contoh -X- _ O +dataset -X- _ O +Package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +telah -X- _ O +menyediakan -X- _ O +empat -X- _ O +dataset -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +sebagai -X- _ O +contoh -X- _ O +data -X- _ O +panel -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +oleh -X- _ O +pengguna -X- _ O +dalam -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +package. -X- _ O +Setiap -X- _ O +dataset -X- _ O +tersebut -X- _ O +memiliki -X- _ O +enam -X- _ O +5 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +variable -X- _ O +yang -X- _ O +diperlukan -X- _ O +dalam -X- _ O +menjalankan -X- _ O +fungsi -X- _ O +‘RaoYuAr1.beta’ -X- _ O +dan -X- _ O +‘Panel.beta’. -X- _ O +Keterangan -X- _ O +terkait -X- _ O +dataset -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +III -X- _ O +: -X- _ O +TABEL -X- _ O +III -X- _ O +DATASET -X- _ O +PADA -X- _ O +PACKAGE -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +Dataset -X- _ O +dataBetaAr1 -X- _ O +dataBetaAr1Ns -X- _ O +dataPanelbeta -X- _ O +Keterangan -X- _ O +Data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +yang -X- _ O +semua -X- _ O +areanya -X- _ O +tersampel -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +Data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +dimana -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +area -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +tersampel -X- _ O +Data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +𝜌 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +yang -X- _ O +semua -X- _ O +areanya -X- _ O +tersampel -X- _ O +secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +Data -X- _ O +panel -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +dengan -X- _ O +asumsi -X- _ O +𝜌 -X- _ O += -X- _ O +0 -X- _ O +dimana -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +area -X- _ O +yang -X- _ O +tidak -X- _ O +tersampel -X- _ O +Implementasi -X- _ O +bantuan -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +dataPanelbetaNs -X- _ O +c. -X- _ O +Informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +telah -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +R-documentations -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.rdocumentation.org -X- _ O +/ -X- _ O +packages -X- _ O +/ -X- _ O +saeHB.panel.beta -X- _ O +/ -X- _ O +ve -X- _ O +rsions -X- _ O +/ -X- _ O +0.1.1. -X- _ O +Berikut -X- _ O +adalah -X- _ O +potongan -X- _ O +layar -X- _ O +R-documentations -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +: -X- _ O +Panel.beta -X- _ O +Gambar -X- _ O +5. -X- _ O +Tangkapan -X- _ O +Layar -X- _ O +Informasi -X- _ O +package -X- _ O +'saeHB.panel.beta -X- _ O +' -X- _ O +pada -X- _ O +R-documentations -X- _ O +RaoYuAr1.beta -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +yaitu -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi -X- _ O +SAE -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel’. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +ini -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +100 -X- _ O +kali -X- _ O +pengulangan -X- _ O +dan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +data -X- _ O +bangkitan -X- _ O +dengan -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +berbeda. -X- _ O +Dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pengujian -X- _ O +ini -X- _ O +, -X- _ O +kondisi -X- _ O +konvergen -X- _ O +tercapai -X- _ O +untuk -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +MCMC -X- _ O +sebanyak -X- _ O +20000 -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +update -X- _ O +3 -X- _ O +, -X- _ O +burn.in -X- _ O +sebanyak -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +thin -X- _ O +sebanyak -X- _ O +5. -X- _ O +Adapun -X- _ O +perbandingan -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +IV. -X- _ O +TABEL -X- _ O +IV -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +MSE -X- _ O +PADA -X- _ O +SIMULASI -X- _ O +100 -X- _ O +KALI -X- _ O +Metode -X- _ O +function -X- _ O +Data -X- _ O +Jumlah -X- _ O +Sampel -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +RaoYu -X- _ O +HB -X- _ O +Normal -X- _ O +Rao -X- _ O +Yu -X- _ O +HB -X- _ O +Beta -X- _ O +0,0261 -X- _ O +0,0061 -X- _ O +0,0018 -X- _ O +0,0212 -X- _ O +0,0005 -X- _ O +0,0003 -X- _ O +0,0191 -X- _ O +0,0003 -X- _ O +0,0002 -X- _ O +0,0239 -X- _ O +0,0051 -X- _ O +0,0081 -X- _ O +0,0014 -X- _ O +0,0006 -X- _ O +0,0003 -X- _ O +50 -X- _ O +100 -X- _ O +300 -X- _ O +50 -X- _ O +100 -X- _ O +300 -X- _ O +50 -X- _ O +0,0259 -X- _ O +0,0019 -X- _ O +0,0012 -X- _ O +100 -X- _ O +300 -X- _ O +50 -X- _ O +100 -X- _ O +300 -X- _ O +0,0156 -X- _ O +0,0017 -X- _ O +0,0013 -X- _ O +0,0152 -X- _ O +0,0012 -X- _ O +0,0012 -X- _ O +0,0052 -X- _ O +0,0046 -X- _ O +0,0091 -X- _ O +0,0019 -X- _ O +0,0206 -X- _ O +0,0021 -X- _ O +Seluruh -X- _ O +area -X- _ O +tersampel -X- _ O +Sebagian -X- _ O +area -X- _ O +tidak -X- _ O +tersampel -X- _ O +Seluruh -X- _ O +area -X- _ O +tersampel -X- _ O +Sebagian -X- _ O +area -X- _ O +tidak -X- _ O +tersampel -X- _ O +d. -X- _ O +Implementasi -X- _ O +output -X- _ O +Informasi -X- _ O +mengenai -X- _ O +dapat -X- _ O +petunjuk -X- _ O +penggunaan -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +: -X- _ O +fungsi -X- _ O +‘Panel.beta’ -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +cran.r- -X- _ O +project.org -X- _ O +/ -X- _ O +web -X- _ O +/ -X- _ O +packages -X- _ O +/ -X- _ O +saeHB.panel.beta -X- _ O +/ -X- _ O +vignettes -X- _ O +/ -X- _ O +Panelbet -X- _ O +a.html. -X- _ O +Potongan -X- _ O +layar -X- _ O +petunjuk -X- _ O +penggunaan -X- _ O +fungsi -X- _ O +‘Panel.beta’ -X- _ O +beserta -X- _ O +output-nya -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +dengan -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +serta -X- _ O +MSE -X- _ O +dan -X- _ O +RSE-nya -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +6 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Gambar -X- _ O +6. -X- _ O +Tangkapan -X- _ O +Layar -X- _ O +Contoh -X- _ O +script -X- _ O +dan -X- _ O +output -X- _ O +serta -X- _ O +perbandingan -X- _ O +MSEnya -X- _ O +6.4 -X- _ O +Evaluation -X- _ O +6.4.1 -X- _ O +Uji -X- _ O +Validitas -X- _ O +Proses -X- _ O +pegujian -X- _ O +validitas -X- _ O +pada -X- _ O +R-package -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +membandingkan -X- _ O +nilai -X- _ O +MSE -X- _ O +pada -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +dengan -X- _ O +function -X- _ O +RaoYuAr1.beta -X- _ O +dan -X- _ O +Panel.beta -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +terhadap -X- _ O +beberapa -X- _ O +metode -X- _ O +lain -X- _ O +Pada -X- _ O +tabel -X- _ O +IV -X- _ O +dapat -X- _ O +dilihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +melalui -X- _ O +fungsi -X- _ O +‘Panel.beta’ -X- _ O +dan -X- _ O +‘RaoYuAr1.beta’ -X- _ O +terkecil -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +MSE -X- _ O +dari -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +maupun -X- _ O +model -X- _ O +Rao- -X- _ O +Yu -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +normal. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menandakan -X- _ O +algoritma -X- _ O +dan -X- _ O +source -X- _ O +code -X- _ O +kedua -X- _ O +fungsi -X- _ O +tersebut -X- _ O +telah -X- _ O +valid -X- _ O +dan -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan. -X- _ O +selalu -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +MSE -X- _ O +6.4.2 -X- _ O +Uji -X- _ O +SUS -X- _ O +Uji -X- _ O +SUS -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +menyebar -X- _ O +koesioner -X- _ O +SUS -X- _ O +yang -X- _ O +berisi -X- _ O +sepuluh -X- _ O +pertanyaan -X- _ O +terkait -X- _ O +penerimaan -X- _ O +pengguna -X- _ O +terhadap -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +dibangun. -X- _ O +Terdapat -X- _ O +sepuluh -X- _ O +responden -X- _ O +yang -X- _ O +berpartisipasi -X- _ O +dalam -X- _ O +pengujian -X- _ O +SUS -X- _ O +ini. -X- _ O +Secara -X- _ O +keseluruhan -X- _ O +responden -X- _ O +tersebut -X- _ O +merupakan -X- _ O +mahasiswa -X- _ O +tingkat -X- _ O +IV -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS. -X- _ O +Pengujian -X- _ O +ini -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +score -X- _ O +akhir -X- _ O +sebesar -X- _ O +7.6 -X- _ O +, -X- _ O +yang -X- _ O +menandakan -X- _ O +bahwa -X- _ O +package -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +dapat -X- _ O +diterima -X- _ O +dengan -X- _ O +predikat -X- _ O +good. -X- _ O +Studi -X- _ O +Kasus -X- _ O +6.4.3 -X- _ O +Variabel -X- _ O +respon -X- _ O +yang -X- _ O +digunakan -X- _ O +pada -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +adalah -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018- -X- _ O +2021. -X- _ O +Data -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +diperoleh -X- _ O +dari -X- _ O +proses -X- _ O +pengolahan -X- _ O +raw -X- _ O +data -X- _ O +SUSENAS -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +kor -X- _ O +Maret -X- _ O +untuk -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten. -X- _ O +Penelitian -X- _ O +ini -X- _ O +menggunakan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +kekurangan -X- _ O +( -X- _ O +deprivation -X- _ O +approach -X- _ O +) -X- _ O +sebagai -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +( -X- _ O +auxiliary -X- _ O +variable -X- _ O +) -X- _ O +dalam -X- _ O +mengukur -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +dengan -X- _ O +SAE -X- _ O +yang -X- _ O +datanya -X- _ O +bersumber -X- _ O +dari -X- _ O +data -X- _ O +PODES -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018-2021. -X- _ O +6 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +Jumlah -X- _ O +fasilitas -X- _ O +kesehatan -X- _ O +Sebelum -X- _ O +melakukan -X- _ O +pemodelan -X- _ O +, -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +diseleksi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +stepwise. -X- _ O +Dimana -X- _ O +berdasarkan -X- _ O +metode -X- _ O +tersebut -X- _ O +, -X- _ O +terpilih -X- _ O +empat -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +yang -X- _ O +akan -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pemodelan -X- _ O +yaitu -X- _ O +𝑋1 -X- _ O +, -X- _ O +𝑋2 -X- _ O +, -X- _ O +𝑋5 -X- _ O +, -X- _ O +⁡ -X- _ O +dan -X- _ O +𝑋7. -X- _ O +𝑋8 -X- _ O +Proses -X- _ O +pemodelan -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengimplementasikan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +dan -X- _ O +‘saeHB.panel’ -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +yang -X- _ O +telah -X- _ O +diseleksi. -X- _ O +Pada -X- _ O +pemodelan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +, -X- _ O +kondisi -X- _ O +konvergen -X- _ O +tercapai -X- _ O +untuk -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +MCMC -X- _ O +sebanyak -X- _ O +10000 -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +update -X- _ O +5 -X- _ O +, -X- _ O +burn.in -X- _ O +sebanyak -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +thin -X- _ O +sebanyak -X- _ O +7. -X- _ O +Sedangkan -X- _ O +pada -X- _ O +pemodelan -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel’ -X- _ O +, -X- _ O +kondisi -X- _ O +konvergen -X- _ O +tercapai -X- _ O +untuk -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +MCMC -X- _ O +sebanyak -X- _ O +20000 -X- _ O +, -X- _ O +jumlah -X- _ O +update -X- _ O +7 -X- _ O +, -X- _ O +burn.in -X- _ O +sebanyak -X- _ O +1000 -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +thin -X- _ O +sebanyak -X- _ O +25. -X- _ O +Konvergensi -X- _ O +pada -X- _ O +rantai -X- _ O +marcov -X- _ O +diperiksa -X- _ O +dari -X- _ O +trace -X- _ O +plot -X- _ O +, -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +dan -X- _ O +autocorrelation -X- _ O +plot -X- _ O +( -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +8 -X- _ O +) -X- _ O +) -X- _ O +serta -X- _ O +menggunakan -X- _ O +uji -X- _ O +Geweke -X- _ O +( -X- _ O +tabel -X- _ O +VII -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +a. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +selalu -X- _ O +menjadi -X- _ O +kabupaten -X- _ O +dengan -X- _ O +Berikut -X- _ O +disajikan -X- _ O +diagram -X- _ O +batang -X- _ O +untuk -X- _ O +mengetahui -X- _ O +gambaran -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018-2021. -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +7 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +kabupaten -X- _ O +Pandeglang -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +tertinggi -X- _ O +dari -X- _ O +tahun -X- _ O +ke -X- _ O +tahun. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +daerah -X- _ O +perkotaan -X- _ O +cenderung -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +yang -X- _ O +rendah -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +daerah -X- _ O +perdesaan. -X- _ O +Adapun -X- _ O +nilai -X- _ O +ringkasan -X- _ O +estimasi -X- _ O +dan -X- _ O +RSE -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +menggunakan -X- _ O +metode -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +V. -X- _ O +Gambar -X- _ O +7. -X- _ O +Hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +TABEL -X- _ O +V -X- _ O +NILAI -X- _ O +RINGKASAN -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +DAN -X- _ O +RSE -X- _ O +TINGKAT -X- _ O +KEMISKINAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +PROVINSI -X- _ O +BANTEN -X- _ O +TAHUN -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +RSE -X- _ O +8,43 -X- _ O +0,004 -X- _ O +13,94 -X- _ O +0,015 -X- _ O +25,14 -X- _ O +0,054 -X- _ O +32,36 -X- _ O +0,090 -X- _ O +45,06 -X- _ O +0,154 -X- _ O +82,82 -X- _ O +0,335 -X- _ O +Min -X- _ O +Q1 -X- _ O +Median -X- _ O +Mean -X- _ O +Q3 -X- _ O +Max -X- _ O +tabel -X- _ O +V -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +memiliki -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +dengan -X- _ O +RSE -X- _ O +≥25 -X- _ O +% -X- _ O +. -X- _ O +RSE -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +besar -X- _ O +ini -X- _ O +dapat -X- _ O +mengakibatkan -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +tidak -X- _ O +akurat. -X- _ O +Oleh -X- _ O +karena -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +perlu -X- _ O +dilakukan -X- _ O +estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +agar -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +RSE -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +kecil -X- _ O +dan -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +akurat. -X- _ O +b. -X- _ O +Estimasi -X- _ O +tidak -X- _ O +langsung -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +Terdapat -X- _ O +beberapa -X- _ O +aspek -X- _ O +dalam -X- _ O +mengukur -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +kekurangan -X- _ O +menurut -X- _ O +UNICEF -X- _ O +, -X- _ O +yaitu -X- _ O +makanan -X- _ O +, -X- _ O +tempat -X- _ O +tinggal -X- _ O +, -X- _ O +sanitasi -X- _ O +, -X- _ O +air -X- _ O +, -X- _ O +listrik -X- _ O +, -X- _ O +informasi -X- _ O +, -X- _ O +pendidikan -X- _ O +, -X- _ O +dan -X- _ O +kesehatan. -X- _ O +Aspek-aspek -X- _ O +tersebut -X- _ O +kemudian -X- _ O +menjadi -X- _ O +dasar -X- _ O +dalam -X- _ O +proses -X- _ O +pemilihan -X- _ O +kandidat -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +dan -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +sebanyak -X- _ O +delapan -X- _ O +kandidat -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +( -X- _ O +tabel -X- _ O +VI -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Delapan -X- _ O +variabel -X- _ O +penyerta -X- _ O +tersebut -X- _ O +merupakan -X- _ O +hasil -X- _ O +penyesuaian -X- _ O +aspek -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +UNICEF -X- _ O +terhadap -X- _ O +indikator -X- _ O +yang -X- _ O +tersedia -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +Podes. -X- _ O +TABEL -X- _ O +VI -X- _ O +DELAPAN -X- _ O +KANDIDAT -X- _ O +VARIABEL -X- _ O +PENYERTA -X- _ O +PADA -X- _ O +PENDUGAAN -X- _ O +TIDAK -X- _ O +LANGSUNG -X- _ O +TINGKAT -X- _ O +KEMISKINAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Indikator -X- _ O +Podes -X- _ O +Jumlah -X- _ O +warga -X- _ O +penderita -X- _ O +kekurangan -X- _ O +gizi -X- _ O +Jumlah -X- _ O +keluarga -X- _ O +yang -X- _ O +berlangganan -X- _ O +telepon -X- _ O +kabel -X- _ O +Jumlah -X- _ O +keluarga -X- _ O +bukan -X- _ O +pengguna -X- _ O +listrik -X- _ O +Jumlah -X- _ O +desa -X- _ O +/ -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +warganya -X- _ O +tidak -X- _ O +menggunakan -X- _ O +telepon -X- _ O +seluler -X- _ O +/ -X- _ O +handphone -X- _ O +Jumlah -X- _ O +desa -X- _ O +/ -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +sumber -X- _ O +air -X- _ O +untuk -X- _ O +minum -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +keluarga -X- _ O +di -X- _ O +desa -X- _ O +/ -X- _ O +kelurahan -X- _ O +tersebut -X- _ O +berasal -X- _ O +dari -X- _ O +mata -X- _ O +air -X- _ O +, -X- _ O +sungai -X- _ O +, -X- _ O +hujan -X- _ O +dan -X- _ O +lainnya -X- _ O +Jumlah -X- _ O +desa -X- _ O +/ -X- _ O +kelurahan -X- _ O +yang -X- _ O +fasilitas -X- _ O +buang -X- _ O +air -X- _ O +besar -X- _ O +sebagian -X- _ O +besar -X- _ O +keluarganya -X- _ O +bukan -X- _ O +jamban -X- _ O +Jumlah -X- _ O +bangunan -X- _ O +sekolah -X- _ O +jenjang -X- _ O +PAUD -X- _ O +hingga -X- _ O +SMA -X- _ O +Variabel -X- _ O +𝑋1 -X- _ O +𝑋2 -X- _ O +𝑋3 -X- _ O +𝑋4 -X- _ O +𝑋5 -X- _ O +𝑋6 -X- _ O +𝑋7 -X- _ O +Gambar -X- _ O +8. -X- _ O +Trace -X- _ O +plot -X- _ O +, -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +dan -X- _ O +autocorrelation -X- _ O +plot -X- _ O +untuk -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +menggunakan -X- _ O +fungsi -X- _ O +pada -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +( -X- _ O +a -X- _ O +) -X- _ O +dan -X- _ O +'saeHB.panel -X- _ O +' -X- _ O +( -X- _ O +b -X- _ O +) -X- _ O +TABEL -X- _ O +VII -X- _ O +NILAI -X- _ O +Z-SCORE -X- _ O +UJI -X- _ O +GEWEKE -X- _ O +UNTUK -X- _ O +SELURUH -X- _ O +PARAMETER -X- _ O +HASIL -X- _ O +ESTIMASI -X- _ O +MENGGUNAKAN -X- _ O +FUNGSI -X- _ O +PADA -X- _ O +PACKAGE -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +Parameter -X- _ O +Z-score -X- _ O +-0.519 -X- _ O +0.414 -X- _ O +-0.412 -X- _ O +0.779 -X- _ O +-0.718 -X- _ O +𝑏0 -X- _ O +𝑏1 -X- _ O +𝑏2 -X- _ O +𝑏3 -X- _ O +𝑏4 -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +8 -X- _ O +) -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +trace -X- _ O +plot -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +tidak -X- _ O +membentuk -X- _ O +suatu -X- _ O +pola -X- _ O +periodik -X- _ O +tertentu -X- _ O +serta -X- _ O +density -X- _ O +plot -X- _ O +untuk -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameternya -X- _ O +cenderung -X- _ O +mulus -X- _ O +( -X- _ O +smooth -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +autocorrelation -X- _ O +plot -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +berbentuk -X- _ O +cut -X- _ O +off -X- _ O +pada -X- _ O +lag -X- _ O +awal. -X- _ O +Kemudian -X- _ O +pada -X- _ O +tabel -X- _ O +VII -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +nilai -X- _ O +Z-score -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +pada -X- _ O +uji -X- _ O +Geweke -X- _ O +untuk -X- _ O +seluruh -X- _ O +parameter -X- _ O +telah -X- _ O +berada -X- _ O +diantara -X- _ O +-1 -X- _ O +dan -X- _ O +1. -X- _ O +Hal -X- _ O +ini -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +bahwa -X- _ O +7 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +konvergensi -X- _ O +algoritma -X- _ O +MCMC -X- _ O +telah -X- _ O +tercapai -X- _ O +sehingga -X- _ O +sampel -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +dapat -X- _ O +digunakan -X- _ O +dalam -X- _ O +analisis -X- _ O +posterior. -X- _ O +Hasil -X- _ O +estimasi -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +level -X- _ O +kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +kota -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +disajikan -X- _ O +pada -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Pada -X- _ O +gambar -X- _ O +( -X- _ O +9 -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +terlihat -X- _ O +bahwa -X- _ O +estimasi -X- _ O +yang -X- _ O +dihasilkan -X- _ O +dari -X- _ O +pendugaan -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +beta -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +yang -X- _ O +cukup -X- _ O +ini -X- _ O +berbeda -X- _ O +dengan -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +merupakan -X- _ O +bentuk -X- _ O +koreksi -X- _ O +dari -X- _ O +metode -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +beta -X- _ O +terhadap -X- _ O +nilai -X- _ O +estimasi -X- _ O +langsung -X- _ O +yang -X- _ O +memiliki -X- _ O +jumlah -X- _ O +sampel -X- _ O +kurang -X- _ O +sehingga -X- _ O +menyebabkan -X- _ O +lemahnya -X- _ O +akurasi -X- _ O +dan -X- _ O +varian -X- _ O +yang -X- _ O +lebih -X- _ O +besar -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +langsung. -X- _ O +Perbedaan -X- _ O +Gambar -X- _ O +9. -X- _ O +Hasil -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Level -X- _ O +Kabupaten -X- _ O +/ -X- _ O +Kota -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +Tahun -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +Selain -X- _ O +itu -X- _ O +, -X- _ O +nilai -X- _ O +maksimum -X- _ O +RSE -X- _ O +dan -X- _ O +nilai -X- _ O +rata-rata -X- _ O +RSE -X- _ O +pendugaan -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +beta -X- _ O +memiliki -X- _ O +nilai -X- _ O +paling -X- _ O +rendah -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +pendugaan -X- _ O +langsung -X- _ O +maupun -X- _ O +pendugaan -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +normal -X- _ O +( -X- _ O +tabel -X- _ O +VIII -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +Artinya -X- _ O +pendugaan -X- _ O +SAE -X- _ O +Rao- -X- _ O +Yu -X- _ O +HB -X- _ O +beta -X- _ O +merupakan -X- _ O +pendugaan -X- _ O +dengan -X- _ O +presisi -X- _ O +paling -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +kedua -X- _ O +pendugaan -X- _ O +lainnya. -X- _ O +TABEL -X- _ O +VIII -X- _ O +PERBANDINGAN -X- _ O +RSE -X- _ O +PENDUGAAN -X- _ O +TINGKAT -X- _ O +KEMISKINAN -X- _ O +ANAK -X- _ O +PROVINSI -X- _ O +BANTEN -X- _ O +TAHUN -X- _ O +2018-2021 -X- _ O +RSE -X- _ O +Estimasi -X- _ O +Langsung -X- _ O +( -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +8,43 -X- _ O +13,94 -X- _ O +25,15 -X- _ O +32,36 -X- _ O +45,07 -X- _ O +82,90 -X- _ O +RSE -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +Normal -X- _ O +( -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +6,33 -X- _ O +9,54 -X- _ O +25,32 -X- _ O +29,43 -X- _ O +41,98 -X- _ O +75,80 -X- _ O +RSE -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +beta -X- _ O +( -X- _ O +% -X- _ O +) -X- _ O +10,75 -X- _ O +14,38 -X- _ O +20,39 -X- _ O +21,11 -X- _ O +25,78 -X- _ O +45,99 -X- _ O +Min -X- _ O +Q1 -X- _ O +Median -X- _ O +Mean -X- _ O +Q3 -X- _ O +Max -X- _ O +VII. -X- _ O +PENUTUP -X- _ O +Berdasarkan -X- _ O +hasil -X- _ O +penelitian -X- _ O +, -X- _ O +dapat -X- _ O +diambil -X- _ O +beberapa -X- _ O +kesimpulan -X- _ O +sebagai -X- _ O +berikut -X- _ O +: -X- _ O +1. -X- _ O +Model -X- _ B-TEMUAN +regresi -X- _ I-TEMUAN +beta -X- _ I-TEMUAN +logistik -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +SAE -X- _ I-TEMUAN +model -X- _ I-TEMUAN +Rao-Yu -X- _ I-TEMUAN +pendekatan -X- _ I-TEMUAN +HB -X- _ I-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +digunakan -X- _ I-TEMUAN +untuk -X- _ I-TEMUAN +melakukan -X- _ I-TEMUAN +estimasi -X- _ I-TEMUAN +pada -X- _ I-TEMUAN +data -X- _ I-TEMUAN +panel -X- _ I-TEMUAN +berdistribusi -X- _ I-TEMUAN +beta. -X- _ I-TEMUAN +2. -X- _ O +Proses -X- _ O +pembangunan -X- _ O +R-package -X- _ O +model -X- _ O +Rao-yu -X- _ O +dengan -X- _ O +pendekatan -X- _ O +HB -X- _ O +pada -X- _ O +SAE -X- _ O +untuk -X- _ O +data -X- _ O +berdistribusi -X- _ O +beta -X- _ O +telah -X- _ O +selesai -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dan -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +di-publish -X- _ O +pada -X- _ O +CRAN -X- _ O +dengan -X- _ O +nama -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +yang -X- _ O +dapat -X- _ O +diakses -X- _ O +melalui -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +cran.r-project.org -X- _ O +/ -X- _ O +web -X- _ O +/ -X- _ O +packages -X- _ O +/ -X- _ O +saeHB.panel.beta -X- _ O +/ -X- _ O +3. -X- _ O +Evaluasi -X- _ O +R-package -X- _ O +yang -X- _ O +dibangun -X- _ O +telah -X- _ O +berhasil -X- _ O +dilakukan -X- _ O +dengan -X- _ O +mengimplementasikannya -X- _ O +pada -X- _ O +data -X- _ O +hasil -X- _ O +bangkitan -X- _ O +dan -X- _ O +dengan -X- _ O +uji -X- _ O +validitas -X- _ O +menggunakan -X- _ O +SUS -X- _ O +yang -X- _ O +hasilnya -X- _ O +menunjukkan -X- _ O +package -X- _ B-TEMUAN +telah -X- _ I-TEMUAN +dapat -X- _ I-TEMUAN +diterima -X- _ I-TEMUAN +oleh -X- _ I-TEMUAN +pengguna. -X- _ I-TEMUAN +Makalah -X- _ O +Seminar -X- _ O +Skripsi -X- _ O +– -X- _ O +Program -X- _ O +Studi -X- _ O +D-IV -X- _ O +Komputasi -X- _ O +Statistik -X- _ O +4. -X- _ O +Penerapan -X- _ O +fungsi -X- _ O +package -X- _ O +‘saeHB.panel.beta’ -X- _ O +pada -X- _ O +studi -X- _ O +kasus -X- _ O +tingkat -X- _ O +kemiskinan -X- _ O +anak -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +tahun -X- _ O +2018- -X- _ O +2021 -X- _ O +menghasilkan -X- _ O +pendugaan -X- _ O +dengan -X- _ O +presisi -X- _ O +paling -X- _ O +baik -X- _ O +dibandingkan -X- _ O +metode -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +HB -X- _ O +normal -X- _ O +maupun -X- _ O +pendugaan -X- _ O +langsung. -X- _ O +DAFTAR -X- _ O +PUSTAKA -X- _ O +[ -X- _ O +1 -X- _ O +] -X- _ O +Rao -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Molina -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +“Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +2nd -X- _ O +Edition”. -X- _ O +New -X- _ O +Jersey -X- _ O +: -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +and -X- _ O +Sons -X- _ O +Inc. -X- _ O +, -X- _ O +2015. -X- _ O +[ -X- _ O +2 -X- _ O +] -X- _ O +Rao -X- _ O +, -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +& -X- _ O +Molina -X- _ O +, -X- _ O +I. -X- _ O +, -X- _ O +“Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +1st -X- _ O +Edition”. -X- _ O +New -X- _ O +Jersey -X- _ O +: -X- _ O +John -X- _ O +Wiley -X- _ O +and -X- _ O +Sons -X- _ O +Inc. -X- _ O +, -X- _ O +2003. -X- _ O +[ -X- _ O +3 -X- _ O +] -X- _ O +M. -X- _ O +Ghosh -X- _ O +and -X- _ O +J. -X- _ O +N. -X- _ O +Rao -X- _ O +, -X- _ O +“Small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +: -X- _ O +An -X- _ O +appraisal -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Statistical -X- _ O +Science -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +1 -X- _ O +, -X- _ O +1994. -X- _ O +[ -X- _ O +4 -X- _ O +] -X- _ O +J. -X- _ O +N. -X- _ O +Rao -X- _ O +and -X- _ O +M. -X- _ O +Yu -X- _ O +, -X- _ O +“Small-area -X- _ O +estimation -X- _ O +by -X- _ O +combining -X- _ O +time-series -X- _ O +and -X- _ O +cross-sectional -X- _ O +data -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Canadian -X- _ O +Journal -X- _ O +of -X- _ O +Statistics -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +22 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +4 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +511– -X- _ O +528 -X- _ O +, -X- _ O +1994. -X- _ O +[ -X- _ O +5 -X- _ O +] -X- _ O +Manurung -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +H. -X- _ O +“Model -X- _ O +Data -X- _ O +Panel -X- _ O +: -X- _ O +Sebuah -X- _ O +Survei”. -X- _ O +[ -X- _ O +6 -X- _ O +] -X- _ O +Noviani -X- _ O +, -X- _ O +A. -X- _ O +" -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +With -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayesian -X- _ O +Neural -X- _ O +Network -X- _ O +Approach -X- _ O +For -X- _ O +Case -X- _ O +Dropout -X- _ O +Children -X- _ O +In -X- _ O +Poverty -X- _ O +In -X- _ O +East -X- _ O +Java -X- _ O +Province. -X- _ O +" -X- _ O +[ -X- _ O +Thesis -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Surabaya -X- _ O +: -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Sepuluh -X- _ O +Nopember. -X- _ O +2016. -X- _ O +[ -X- _ O +7 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Kamala -X- _ O +, -X- _ O +“Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Pada -X- _ O +Data -X- _ O +Panel -X- _ O +untuk -X- _ O +Mengestimasi -X- _ O +Tingkat -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +di -X- _ O +Jawa -X- _ O +Tengah” -X- _ O +[ -X- _ O +Skripsi -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +8 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Muchlisoh -X- _ O +dkk -X- _ O +, -X- _ O +“Estimation -X- _ O +of -X- _ O +Unemployment -X- _ O +Rates -X- _ O +Using -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Model -X- _ O +by -X- _ O +Combining -X- _ O +Time -X- _ O +Series -X- _ O +and -X- _ O +Cross-Sectional -X- _ O +Data” -X- _ O +, -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +The -X- _ O +7th -X- _ O +SEAMS -X- _ O +UGM -X- _ O +International -X- _ O +Conference -X- _ O +on -X- _ O +Mathematics -X- _ O +and -X- _ O +Its -X- _ O +Applications -X- _ O +, -X- _ O +2015. -X- _ O +[ -X- _ O +9 -X- _ O +] -X- _ O +Hajarisman -X- _ O +, -X- _ O +N. -X- _ O +“Penaksiran -X- _ O +Parameter -X- _ O +Model -X- _ O +Regresi -X- _ O +Beta -X- _ O +untuk -X- _ O +Memodelkan -X- _ O +Data -X- _ O +Proporsi”. -X- _ O +Statistika -X- _ O +, -X- _ O +12 -X- _ O +( -X- _ O +1 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +2012. -X- _ O +[ -X- _ O +10 -X- _ O +] -X- _ O +Swearingen -X- _ O +, -X- _ O +C. -X- _ O +J. -X- _ O +, -X- _ O +Castro -X- _ O +, -X- _ O +M.S.M. -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Bursac -X- _ O +, -X- _ O +Z. -X- _ O +“Modeling -X- _ O +Percentage -X- _ O +Outcomes -X- _ O +: -X- _ O +The -X- _ O +% -X- _ O +Beta_Regression -X- _ O +Macro”. -X- _ O +SAS -X- _ O +Global -X- _ O +Forum -X- _ O +2011 -X- _ O +: -X- _ O +Statistics -X- _ O +and -X- _ O +Data -X- _ O +Analysis -X- _ O +, -X- _ O +Paper -X- _ O +335- -X- _ O +2011. -X- _ O +[ -X- _ O +11 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +, -X- _ O +“Kemiskinan -X- _ O +dan -X- _ O +Ketimpangan.” -X- _ O +[ -X- _ O +Online -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +subject -X- _ O +/ -X- _ O +23 -X- _ O +/ -X- _ O +kemiskinan-dan- -X- _ O +ketimpangan.html. -X- _ O +[ -X- _ O +12 -X- _ O +] -X- _ O +Sari -X- _ O +, -X- _ O +Euis -X- _ O +Naya. -X- _ O +“Pengaruh -X- _ O +Status -X- _ O +Perkawinan -X- _ O +Dan -X- _ O +Kondisi -X- _ O +Ekonomi -X- _ O +Rumah -X- _ O +Tangga -X- _ O +Terhadap -X- _ O +Kemiskinan -X- _ O +Anak -X- _ O +Di -X- _ O +Provinsi -X- _ O +Banten -X- _ O +Tahun -X- _ O +2017”. -X- _ O +2018. -X- _ O +[ -X- _ O +13 -X- _ O +] -X- _ O +Moore -X- _ O +, -X- _ O +K.A. -X- _ O +“Children -X- _ O +in -X- _ O +Poverty -X- _ O +: -X- _ O +Trends -X- _ O +, -X- _ O +Consequences -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Policy -X- _ O +Options”. -X- _ O +Child -X- _ O +Trends -X- _ O +Research -X- _ O +Brief -X- _ O +, -X- _ O +2009. -X- _ O +[ -X- _ O +14 -X- _ O +] -X- _ O +S. -X- _ O +Grantham-McGregor -X- _ O +, -X- _ O +Y. -X- _ O +B. -X- _ O +Cheung -X- _ O +, -X- _ O +S. -X- _ O +Cueto -X- _ O +, -X- _ O +P. -X- _ O +Glewwe -X- _ O +, -X- _ O +L. -X- _ O +Richter -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +B. -X- _ O +Strupp -X- _ O +, -X- _ O +“Developmental -X- _ O +potential -X- _ O +in -X- _ O +the -X- _ O +first -X- _ O +5 -X- _ O +years -X- _ O +for -X- _ O +children -X- _ O +in -X- _ O +developing -X- _ O +countries -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +The -X- _ O +Lancet -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +369 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +9555 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +60–70 -X- _ O +, -X- _ O +2007. -X- _ O +[ -X- _ O +15 -X- _ O +] -X- _ O +Casimiro -X- _ O +, -X- _ O +et -X- _ O +al. -X- _ O +“A -X- _ O +Multidimensional -X- _ O +Approach -X- _ O +to -X- _ O +Child -X- _ O +Poverty -X- _ O +in -X- _ O +The -X- _ O +Philippines”. -X- _ O +12th -X- _ O +National -X- _ O +Convention -X- _ O +on -X- _ O +Statistics -X- _ O +, -X- _ O +2013. -X- _ O +[ -X- _ O +16 -X- _ O +] -X- _ O +Badan -X- _ O +Pusat -X- _ O +Statistik -X- _ O +( -X- _ O +BPS -X- _ O +) -X- _ O +.”Angka -X- _ O +Partisipasi -X- _ O +Kasar -X- _ O +( -X- _ O +APK -X- _ O +) -X- _ O +Anak -X- _ O +Yang -X- _ O +Mengikuti -X- _ O +Pendidikan -X- _ O +Anak -X- _ O +Usia -X- _ O +Dini -X- _ O +( -X- _ O +PAUD -X- _ O +) -X- _ O +Menurut -X- _ O +Provinsi”. -X- _ O +Available -X- _ O +: -X- _ O +https -X- _ O +: -X- _ O +/ -X- _ O +/ -X- _ O +www.bps.go.id -X- _ O +/ -X- _ O +indicator -X- _ O +/ -X- _ O +28 -X- _ O +/ -X- _ O +1439 -X- _ O +/ -X- _ O +1 -X- _ O +/ -X- _ O +angka-partisipasi- -X- _ O +kasar-apk-anak-yang-mengikuti-pendidikan-anak-usia-dini-paud-menurut- -X- _ O +provinsi.html. -X- _ O +[ -X- _ O +17 -X- _ O +] -X- _ O +Marliana -X- _ O +, -X- _ O +V.T. -X- _ O +“Pembangunan -X- _ O +R-Package -X- _ O +Model -X- _ O +Rao-Yu -X- _ O +Dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Pada -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation” -X- _ O +[ -X- _ O +Skripsi -X- _ O +] -X- _ O +. -X- _ O +Jakarta -X- _ O +: -X- _ O +Politeknik -X- _ O +Statistika -X- _ O +STIS -X- _ O +, -X- _ O +2022. -X- _ O +[ -X- _ O +18 -X- _ O +] -X- _ O +R. -X- _ O +Janicki -X- _ O +, -X- _ O +“Properties -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +beta -X- _ O +regression -X- _ O +model -X- _ O +for -X- _ O +small -X- _ O +area -X- _ O +estimation -X- _ O +of -X- _ O +proportions -X- _ O +and -X- _ O +application -X- _ O +rates -X- _ O +, -X- _ O +” -X- _ O +Communications -X- _ O +in -X- _ O +Statistics -X- _ O +- -X- _ O +Theory -X- _ O +and -X- _ O +Methods -X- _ O +, -X- _ O +vol. -X- _ O +49 -X- _ O +, -X- _ O +no. -X- _ O +9 -X- _ O +, -X- _ O +pp. -X- _ O +2264–2284 -X- _ O +, -X- _ O +2019. -X- _ O +to -X- _ O +estimation -X- _ O +of -X- _ O +poverty -X- _ O +[ -X- _ O +19 -X- _ O +] -X- _ O +Hawala -X- _ O +, -X- _ O +Sam -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Partha -X- _ O +Lahiri. -X- _ O +" -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +estimation -X- _ O +of -X- _ O +poverty -X- _ O +rates. -X- _ O +" -X- _ O +Proceedings -X- _ O +of -X- _ O +the -X- _ O +American -X- _ O +Statistical -X- _ O +Association -X- _ O +, -X- _ O +Survey -X- _ O +Research -X- _ O +Methods -X- _ O +Section. -X- _ O +2012. -X- _ O +[ -X- _ O +20 -X- _ O +] -X- _ O +Zhou -X- _ O +, -X- _ O +Qian -X- _ O +M. -X- _ O +, -X- _ O +and -X- _ O +Yong -X- _ O +You. -X- _ O +“Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +for -X- _ O +the -X- _ O +Canadian -X- _ O +Community -X- _ O +Health -X- _ O +Survey”. -X- _ O +Statistics -X- _ O +Canada -X- _ O +, -X- _ O +Household -X- _ O +Survey -X- _ O +Methods -X- _ O +Division -X- _ O +, -X- _ O +2007. -X- _ O +[ -X- _ O +21 -X- _ O +] -X- _ O +Ayuningtyas -X- _ O +, -X- _ O +Ika. -X- _ O +" -X- _ O +Small -X- _ O +Area -X- _ O +Estimation -X- _ O +Pada -X- _ O +Kasus -X- _ O +Respon -X- _ O +Multinomial -X- _ O +( -X- _ O +Aplikasi -X- _ O +Pada -X- _ O +Proporsi -X- _ O +Dengan -X- _ O +Pendekatan -X- _ O +Hierarchical -X- _ O +Bayes -X- _ O +Pengangguran -X- _ O +Menurut -X- _ O +Kategori -X- _ O +Pengangguran -X- _ O +Di -X- _ O +Pulau -X- _ O +Kalimantan -X- _ O +, -X- _ O +2015 -X- _ O +) -X- _ O +. -X- _ O +" -X- _ O +Institut -X- _ O +Teknologi -X- _ O +Sepuluh -X- _ O +Nopember. -X- _ O +Corespondesse -X- _ O +, -X- _ O +2017. -X- _ O +8 -X- _ O +/ -X- _ O +8 -X- _ O +